1 08.08.1925-nji ýylda Bosniýanyñ Bosanskiý Şamak obasynda dünýä inýär. 2 '''100,000 adamdan Poliomielit keselden ejir çekýänleriň kartasy. 3 '''100,000 adamdan Poliomiýelit keselden ejir çekýänleriň kartasy. 4 “1000 gün Maksatnama” energetika, maşyn gurluşygy we himiýa sungatynda täzeönümler öndürilip başlar. 1000 günüň içinde ýurdumyzyň himiýa senagaty hem aýtayn ösüşe eýe bolan ugra öwrüldi. 5 1004-1813 ýý-da Eýranyň Orsýete garşy urşunda şowsuzlyga sezewar bolmagy gajarlaryň dinastiýasynyň häkimýetiniň gowşamagyna alyp barypdyr. 6 100 gün Maksatnamada : döwlet eýeçiligindäki dürli obýektler hususylaşdyrmak meselesi. 500 gün içinde – döwlet söwdasy, jemgyýetçiler iýmiti we ilata hyzmat ediş ulgamyz ählisi hususylaşdyryldy. 7 100 ýyllyk uruş 1334-1453 Fransiýanyň ýeňmegi bilen gutardy. 8 1031-nji ýylda garagumda gopan kyýamatdan soň basamçylar doly amala gelmedi. 9 1033-34 yyllarda seljuklaryn atly toparlary gaznalylaryn üstüne çozupdyr. 10 1033-nji ýylda ol hem Germaniýa döwletine girdi. 11 1035-nji ýylda “Arjunyň taýy” diýen etniki eserinde Ýawada teatr, gurjak teatry barada gürrün berýär. 12 1035 yylyn Oğuz ayynda gaznalylaryn 15 müri atly goşuny, 2000 sany köşk gulamy (gwardiyasy) bilen Nusaya tarap ugrayar. iki hepde gcçmân-kâ scljuklar dcrbi-dagyn edildi diyen şatly habar gelyâr we köşkde ııly toy tutulyar. 13 1037-ýylda we merkezi Ýawany birleşdirýär. 14 «1040-nji yylda türkmenlerin gaya türesinden bolan Mahmut Gaznalynyn (Gaya-Gün hanyn ogly) döreden döwletinin leşgerlerini Mary şâherindcn 70 km uzaklykdaky Dandanakan galasynyn yanynda yenyârler. 15 1040-njy ýylda Türkmenleriň dünýä ýaň salan meşhur dandanakan söweşi teswirlenýär. 16 1049-njy ýylda ol aradan çykýar. 17 1064-nji ýyldan 1092-nji ýyla çenli Seljuk döwletinde wezir bolup işlän we hakykat ýüzünde birinji figura bolan Nyzam el – mülk görnükli syýasy işgär hem akyldar bolupdyr. 18 1071 ýylynda Anadoly topraklaryny basyp alypdyr. 19 1073 yylda gaznalylaryii goşuny lürkmen seljuk döwletinin demirga/,yk-günbatar yerlerine aralaşypdyr. 20 1096-njy ýylda döredilen bu uniwersitetde häzirki wagtda 24640 talyp bilim alýar. 21 1097-nji ýylda Soltan Berkýaryk 12 ýaşynda bolan jigsi Soltan Sanjara merkezi şäheri Merw bolan Horasan häkimligini berdi. 22 10. Dyz boýy – ýere degip duran ýerinde adamyñ ökjesiniñ dyz çanagynyñ ortasyna çenli aralyk, takmynan 50-60 sm. 23 1104-nji ýylda Soltan Berkýaryk syrkawlady we Seljukly tagty ugrundaky söweşlerden hem bizar bolupdy. 24 1105-nji ýylda agasy Berkýaryk öldi. 25 1133-nji ýylda Soltan Sanjar, Atsyz Horezmşanyň goşuny bilen birlikde täzeden Mawerannahra süsňäp girdi. 26 1158-nji ýyldan Fridrih I Italiýa garşy täze ýörişi guraýar. 27 1167-nji ýylda olar Lombard birleşmesini (ligasyny döredipdirler. 28 1174 1184 ýyllarda Hemedanda musulman hukuk ylymlaryny we kalligrafiýany öwrenipdir. 29 1181 1189 ýyllarda seljuk soltany Togrul II ( 1175 1194 ) köşgünde kalligrafiýaçy bolup işläpdir. 30 1190 ýylynda Hemedan emiri Fahretdin Alawynyň ogullarynyň terbiýeçisi bolupdyr. 31 11. Daban – başam barmagyñ ujyndan ökjäniñ ýere degip duran ýeriniñ iñ yzky nokadyna çenli aralyk, takmynan 25-32 sm. 32 11-njy asyryň ahyrynda esaslandyrylan Oksford uniwersiteti diňe bir Beýik Britaniýada däl,eýsem yewropa döwletleriň ählisiniň arasynda hem iň bir gadymy ýokary okuw mekdepleriň biri hasaplanýar. 33 11 noýabr 1805 -de, Miloradowiçiň goşunyna degişli bir kolonna Mortieriň awanpostlaryna hüjüm etdi. 34 1200-nji ýylda Tekeşiň aradan çykmagy bilen tagta onuň ogly Alaeddin Muhammet II çykýar. 35 1206 ýylynda Konýa göçüp gidipdir. 36 1215 ýylyň 15 Oguz aýynda “Erkinligiň beýik hatyrasyna” gal çekýär. 37 1221-nji ýylda Çingiz hanyň ogly Tili han Maryny basyp alypdyr. 38 1221-nji ýylda, Mangol goşunlary Merwiň derwezelelerine gelipdir. 39 1222-nji ýylda Endre II “Altyn bulla” ady bilen kanunlar ýygyndysyny kabul etdi. 40 1227-nji ýylda Çingiz han ölenden soň mongollarda gurultaý çagyryp, onda Ugedeýi han saýlapdyrlar. 1237/38-nji ýyllarda Çingiz hanyň iň uly agtygy Batyhan Ỳewropa ýöriş edip Altyn Orda döwletini döredýär. 41 1228-nji ýylyň Alp Arslan aýynda Yspyhanyň golaýynda bolan söweşde mongollardan ýeňlensoň Jelaleddin soltan Hemedana çekilipdir. 42 1229-njy ýylyň sentýabrynda Çingiz hanyň 3-nji ogly Ugedeý gurultaýda beýik han edilip saýlanýar. 43 1231-nji ýylda Mongol goşuny Ugedeý we Tuluýyň ýolbaşçylygynda demirgazyk Hytaýa çozup girdiler. 1234-nji demirgazyk Hytaýa boýun egdirýär. 44 1258-nji ýylda ýylyň dowamlarynda Bagdady eýeleýärler. 45 1268-nji ýylda aradan çykýar. 46 1272-nji ýylda Le-Wan-Hyunyň “Daýwitiň taryhy” diýen eseri biziň eýýamymyzdan öň III asyrdan, biziň eýýamymyzyň XIII asyra çenli Wetnamyň taryhyny beýan edýär. 47 1282-1283 nji ýyl Eduard I Angliýa Uelsi birikdiripdir. 48 1282-nji ýylda Daniýa karoly Erik Klipping hartiýa gol çekýär, şol boýunça her ýylda danehof döwletiñ umumy maslahatyny çagyrmaly bolýar. 49 1282-nji ýylda Erik Klipping hartiýa gol çekip her ýylda Danehof – döwletiñ umumy maslahatyny çagyrypdyr. 50 12 ýyl ýurdy dolandyrypdyr. 51 «1320-nji ýyldan soňky bolup geçen wakalarda Osman begiň ady agzalman, ogly Orhanyň 1324-nji ýylda beg bolandygyny tassyklaýan maglumatlardan söz açylýar» - diýip Osman begiň ölümini 1324-nji ýylda bolandygyny aýdypdyr. 52 1320-nji ýyldan soňra bolup geçen zatlary we Osman beg hakynda taryhçylar ýazypdyrlar. 53 1337-nji ýylda Hytaýda halk gozgalaňy başlandy. 54 1351-nji ýylda ol öz goşunyny Daýwete gönükdirýär. 55 1366 -nji ýylda ýene-de olar Samarkanda çozuş edip, ony eýeleýärler. 56 1372 -nji ýylda Köneürgenje ýöriş edýär. 57 1373 we 1376 – ýyllarda Teýmirleniń Köneürgenje eden ýörişleri degerli netije bermeýär. 58 1379-njy ýylda Temir Ürgenji weýran edende, ol ussalary we senetçileri bina edilýän gurluşyklarda peýdalanmak üçin Mawerannahra äkitmekligi buýrupdyr. 59 1380-nji ýyldaky Kulekowa şöweşinden soň Çingiz hanyň imperiýasy dargap başlapdyr. 60 1382-1397-nji ýyllarda Azerbeýjany, Ermenistany, Gürjüstany basyp alýar. 61 1386 1399 – njy ýyllarda Eýrana ýöriş edip, ony eýeläpdir. 62 1391 -ýylda Altyn Orda edilen ýörişde Şyh Dawudyń ýolbaşçylygyndaky türkmen nökerleri aýratyn tapawutlanypdyr. 63 1394-1449-njy ýyllarda ýaşap geçen özbek astronomy, Teýmirleňiň agtygy, 15 ýaşyndan, 1409-njy ýyldan Samarkandyň häkimi, 1447-nji ýyldan bolsa Teýmirleniň guran ägirt döwletiniň hökümdary bolýar. 64 1398 1399 -njy ýyllarda Hindistany basyp alýar. 65 13. Menzil - kerweniñ ýarym günde (12 sagatda) geçýän ýoly, takmynan 30-35 km 14. Tirsek – 160-165 metre deñ bolan ölçeg birligi. 66 13 ýaşynda kiçi şäherçe gazeti "Mountain Reporter"da ýazmana başlaýar. 67 1402 -nji ýylda Ankaranyň golaýynda Teýmirleň bilen Baýazidiň arasynda bolan uly söweşe her tarapdan 200 müň goşun gatnaşypdyr. 68 1405 -nji ýylyň başynda ýolda Teýmirleň ölýär we bu ýöriş togtadylýar. 69 1409 -njy ýylda kiçi ogly Şahur tagta çykýar we onuň döwletiniň baştutany hasaplanýar. 70 14-16 asyrlarda Türkleriñ etniki taryhynda go slowyan halklary albanlar, rumynlar, moldowanlar, uly rol oýnaýarlar. 71 1429 -njy ýylda fransuz halkynyň gahryman gyzy Žanna d’Arkyň ýolbaşçylygynda iňlis feodallaryna güýçli zarbalar urulýar. 72 14ㄧ 37 -nji ý yllar一Rimde Awgustyň ogullygy, Imperator Tiberiniň höküm sürmegi. 73 1447-nji ýylda Ulukbegiň ölmegi bilen Teýmiritler dinastiýasy tutuşlygyna dargap, uşak döwletler bölünipdir. 74 1449 -nji ýylda Ulugbeg öldürilipdir. 75 1450 ýylda Angliýada uly halk hereketi kent graf-da başlady. 76 1453-nji ỳylda Muhammet II Wizantiỳany basyp alypdyr. 77 1455 ýylda Lankoster we Ýoklaryň tagt ugrundaky göreşi getirýär. 78 1479 ýylda Aragon we Kastiliýa birleşip ýeke-täk häkimiýeti döretdi. 79 1493-nji ýylda Elzasda gizlin soýuzyň taýýarlan dildüwüşiginiň üsti açyldy. 80 1495 we 1500 ýyllarda imperatoryň reformalaryna garşy rehstagda çäreler geçirilýär. 81 1498-1500-nji ýyllarda Akgoýunlylar döwleti ikä bölünmegi bilen baglanyşykly dörän amatly ýagdaýy ulanyp, 12 ýaşly şa Ysmaýyl öz atalygy Hüseýin beg Şamlynyň maslahaty bilen 300 atlysy bilen Ardebile gelýär. 82 1499-njy ýylda Fransiýalylar Karl VIII orun tutary Lýudowik XII döwründe Italiýa çozdylar. 83 1500 1501 -nji ýylda Sefewiler Şirwan şasy Farruh Ýasaryň goşunyny derbi- dagyn edip Semahy we Bakuwy eýeleýärler. 84 1501-nji ýylyň dekreti esasynda mestanyň her bir agzanyň islendik ýer uçastogyny hemişelik almaga, onda-da öz malyny bakmaga hukuk alýar. 85 1505-1514 ỳyllarda Portugallaryň Hindistan we Malakka ỳüzüşlerine (operasiỳalaryna) gatnaşyp, ỳurdyna gelip patyşadan ỳokary wezipe soraỳar, emma onuň islegi kanagatlandyrmaỳarlar. 86 1506-njy ỳylyň Magtymguly aỳynyň 20-sinde beỳik deňizde ỳüzüji aradan çykỳar. 87 1510 -nji ýylda Ysmaýyl şa Şeýbany hany ýeňip, Horasany Şeýbanylaryň elinden alýar. 88 15-16 asyrlardan soñky 100 ýyllykda Balkan halky türklere garşy göreşini dowam etdiripdirler. 89 1516-njy ýylda Piri Reis osmanly flotunda gämi kapitany bolup, gaýtadan açyk deňze çykýar. 90 1519 ỳylyň Ruhnama aỳynda Ispan hökümet bilen ylalaşyp 5 gämiden ybarat eskadra bilen San-Zukara duralgasyndan Gunbatara ugraỳar. 91 1526-njy ýylda Mahaçyn eteginde birleşen çeh – wenger goşunyny derbi – dagyn edýär. 92 1547 ýyldaky Seýmde bolan oppzision çykyşdan soň ol öz hukugyny has hem ýitiýär. 93 1550-nji ýylda Astrabada gyzylbaşlaryň şahberdi soltan atly dikmesi gelýär. 94 1550 -nji ýylda Astrabadyň täze häkimi Keçel Şahberdiniň türkmenlerden agyr paç ýygnamaga synanyşmagy zerarly gozgalaň başlanypdyr. 95 1556-njy ýylda ony terbiýelän Baýram han bilen goşuny tagta dalaş edýän Hemunyň goşuny bilen duşuşýar. 96 1560-1562-nji ýyllar Hindistanyň taryhyna samsyklaç dolandyrylan ýyllar hökmünde girdi. 97 1566 ýylyň 22 awgustynda Nedirlandiýada ispan korolynyň häkimýetine we kotoliki buthana garşy gozgalaň turdy, bu rewalýusiýanyň başlanandygyny aňladýardy. 98 15 iýun - Azerbaýjan halkynyň azat edilen güni. 26 iýun - Azerbaýjan Respublikasynyň Ýaragly Güýçleriniň güni. 31 dekabr - Dünýädäki azerbaýjanlaryň raýdaşlyk güni. 99 15 noýabr 1805 -de marşallar Murat bilen Lannesiň baştutanlygyndaky fransuz awangard goşuny Wenada Dunaý derýasyndan geçýän bir köprini ele saldy. 100 1602 -1621-nji ýyllarda Arapmuhammet hanyň Hywada hanlyk sürmegi. 101 1605-1627-nji ýyllarda Ekberiň ogly Jahangir döwletiň patyşasy boldy. 102 1606 - njy ýylda Žitwatorok şertnamasy. 103 1606-njy ýyl-Garajaoglanyň (şahyr) dünýä inmegi. 104 1621 ýylyň 21 Oguz aýynda Pragada 27 sany gozgalanyň ýolbaşçysy jezalandyrylýar. 105 1623-1642-nji ýyllar: Ispendiýar hanyň dolandyrmagynda Hywa hanlygy. 106 1626-njy ýyl: Hindistanyň türkmen hökümdary bolan Abdyrahym Baýram han oglynyň ölümi. 107 1637-nji ýylda Nagasakiniň golaýynda Simabara diýen şäherde daşary ýurtlylaryň meçew bermegi bilen uly daýhanlar gozgalaňy bolup geçdi. 108 1645-nji ýyl: Çingiz hanyň neslinden bolan Abylgazynyň Hywada häkimiýet başyna geçmegi. 109 1646-njy ýyl: Abylgazy Bahadur hanyň Hywa tûrkmenlerini ähtiýalanlykda hezzet-hormat bildirip gije olaryň 200-den gowragyny öldürtmegi. 110 1651-nji ýylda: Abylgazy Bahadur han Demirgazyk Etrek çöllerinde çarwaçylyk edýän türkmenleriň üstüne çozmagy. 111 1658-nji ýylda Şah-Jahan keselleýär, şol bada onuň ogullarynyň arasynda tagt ugrunda göreş başlanýar, ol hem 3 ýyl dowam edýär. 112 1661-nji ýylda Mazarini aradan çykan soň ýurdy Lýudowik 14-ň özi dolandyryp başlaýar. 113 1669-njy ýyl一Krit adasy Osman türkmenleri tarapyndan basylyp alyndy. 114 1675 ) * 23 ýanwar : Ludovico Antonio Muratori, Italýan taryhçy we alym (d. 115 1686 ) * 8 fewral : Aaron Hill, Iňlis ýazyjy (d. 116 1691-nji ýylda Demirgazyk Mongoliýa (Halha) Hytaýa birleşdirildi. 117 1695-nji ýyl: Döwletmämmet Azady (şahyr, alym) Türkmeniň dünýä inmegi. 118 16. Idanfirs takmynan m. ö 512 (möhüm wakasy). 119 16-nji ýaşdan gözel hat sungadyna başlan Azimberdi 20 ýaşyndaka ussatlyk rugsatyny alar. 120 16 ýaşly Klinton Waşingtonda “Milletiň ýaşlary” atly foruma gatnaşýar. 121 1705-nji ýylda Pýotr-I Ýewropada ilkinji bolup hökmany gullugy girizýär. 122 170px Ylym — hakykat baradaky obýektiw bilimleriň işlenilip düzülmegine we teoretiki taýdan ulgamlaşdyrylmagyna gönükdirilen adamzat işiniň sferasy. 123 1713-nji ýýlda Utrehtde (Utreht ýaraşygy), 1714-nji ýýlda Raştatda baglanşylan şertnamalar boýunça Filip-5 onuň fransuz tagtyndan el çekmeklik şerti bilen Ispaniýanyň şasy edilip bellenildi. 1759-nji ýýlda tagta Filipiň 2-nji ogly Karl 3 geçýär. 124 1718-1724-nji ýylda geçirilen ilat ýazgysy esasynda jan başyna salgyt tölemegiň sanawy düzülýär. 125 17-18 ýaşlaryndaka molla Baýramdurdy ady bilen bilinen Gazak Paň bir ýyl boýunça hassalanar we enesi we doganlaryndan dutar islär. 126 1720-nji ýyldan Hytaý Günorta- Günbatar goňşylaryny basyp almaga başlady. 127 1722-nji ýylda Pýotryň Persiýa ýörişi başlanýar, ol öňünden Ermen we Gruzin dolandyryjylary hökümdarlary bilen ylalaşyp ilki Derbendi soň Bakuny basyp alýar. 128 1723nji ýylda Maşadyñ häkimi Mälik Mähmidiñ goşun serkerdesi bolansoñ, Nediriñ şohraty has-da artyp, onuñ ady bütün Horasana ýaýraýar. 129 1725-nji ýylda ýagny Pýotryň aradan çykan wagtyndan tä Ýekaterina-II 1762-nji ýylda häkimiýete gelen wagtyna çenli, rus tagtynda 6 patyşa bolup geçdi. 130 1735-nji ýylyň 30njy oktýabrynda Massaçusetsde Jon Adams Sr we Susanna Boýlston Adams maşgalasynda dünýä indi, 3 çaganyň iň ulusydy. 131 1756-1763-nji ýyldaky ýedi ýyllyk uruşda Russiýa Awstriýa, Fransiýa we Şwesiýa bilen bilelikde Prusiýa garşy uruşa gatnaşýar hem-de prus goşunyny derbi-dagyn etmekde esasy rol oýnaýar. 132 1756-njy ýylyň permany bilen imperator aýal Russiýada ölüm jezasyny ýatyrýar. 133 1762-1796-njy ýyllar aralygynda rus imperiýasyny Ýekaterina-II dolandyrýar. 134 1764nji ýylyň 25nji oktýabrynda Abigeýl Smit bilen durmuş gurdy. 135 1775-nji ýylda ilkinji harby üstünliklerden soňra yzygider ýeňilişler başlandy. 136 1776-njy ýylyň Gorkut aýynyň dördünde kongress T.Jefferson tarapyndan düzülen Garaşsyzlyk deklorasiýasyny kabul etdi. 137 1781 -nji ýylda iňlis astronomy Uilýam Gerşel tarapyndan açyldy we Kronosyň (rim mifologiýasynda Saturnyň) kakasy, hem-de Zewsiň (rimlilerde Ýupiteriň) atasy bolan grek asman hudaýy Uranyň hormatyna atlandyrylypdyr. 138 1782-nji ýylda Maýsuryň hökümdary Haýdar Aly ýogalandan soňra onuň ogly Tipu Soltan iňlislere garşy agzybirlikli göreşi guramaga has-da erjel ýapyşdy. 139 1789-njy ýylda döwletiň karzy 4,5 mlrd franka ýetdi, 1776-nji ýýlda ol 1,5 mlrd frankdy. 140 1790-1792-nji ýyllarda iňlisler üçünji gezek Maýsura garşy urlşa başladylar. 141 1795-nji ýylda 3-nji bölünişik netijesinde Orsýet Litwany, Günbatar Belarusy we Günbatar Ukraina, şeýle-de Reç Poskolita özbaşdak döwlet hökmünde öz ýaşaýşyny bes etdi. 142 1797-nji ýýlyň Alp Arslan aýynyň 1-de admiral Nelsonyň baştutanlygyndaky iňlis floty Abukeriň eteginde fransuz goşunynyň derbi-dagyn edýär. 143 1797nji ýylyň martynda prezidentligi taşlady, 3nji möhletden boýun gaçyrdy. 144 1798 ýylda names alymlarynyň (Oýle) pikirçe Zenedelderi işi bilen iňlis fabrikalary tanyş bolupdyrlar. 145 1799-njy ýylda uly güýç toplap, dördünji gezek olar Maýsura garşy urşa başladylar. 146 1801-nji ýylda Fath Aly şa Angliýa bilen şertnama baglaşyp, fransuzlary ýurdundan çykarýar. 147 1802-nji ýýldan başlap Napaleonyň doglan güni milli baýram edilip bellendi. 1802-nji ýýlda geçirilen referendum boýunça ol ömürlik konsul, onda-da özüne mirasdüşeri bellemek hukugy bilen saýlanylýar. 148 1802- olaryň Peterburga baryp rus raýta-na kabul edilmegini bilen baglanyşyklary ýüzlenmesi. 149 1803- 27 aprel – Maňgyşlak abd rus raýtalaryna resmi kabul edilmegi. 150 1807-nji ýylyň Gorkut aýynyň 7-de Tilzitde Neman derýasynyň kenarynda 2-imperator, ýagny Napoleon bilen Aleksandr 2-ň duşuşygy bolup, onda ýaraşyk we ýaranlyk barada şertnama baglaşylýar. 151 1813-1814 ýý-da rus raýatlaryna kabul edilmegi hakyndaky hažýyş bilen çowdurlaryň, söýünjileriniň we maňgyşlagyň beýleki türme-ň wekilleriniň Astrahana stawropol ülkesine we Peterburga barmagy. 152 1815-nji ýýlyň Oguz aýynyň 18-i Napoleon özüniň iň soňky ýörişini Belgiýa garşy başlaýar. 153 1816-njy ýylda iňlis hökümeti Amherstiň ýolbaşçylygynda täze wekilçiligi ýollady. 154 1822-nji ýyl da hem Emiriň goşunynyň gozgalaňçylaryň eýelän galasyny basyp almak ugrundaky göreşi şowsuzlyk bilen gutarypdyr. 155 1822-nji ýylda Kaspriniň deregine Jorj Kaning geldi. 156 1826-njy ýylyň 4-nji iýulynda Tomas Jefersondan birnäçe sagat soňra wepat boldy we iň soňky sözleri: Tomas Jeferson ýaşamaga dowam edýär diýlip bellenilendigi habar berlipdi. 157 1828-1929 ýylda bolup geçen rus-türk urşunda hem orslar ýeňiş gazandy. 158 1828-nji ýýlda Pariž gaz bilen yşyklandyrylyşy 30-njy ýýllaryñ başynda bolsa dünýäde ilkinji gezek köçeleri astaltlamak işi amala aşyryldy. 159 1830-njy ýylda Gresiýa Türkiýeden azat bolansoň, bu ýere Ýewropanyň birnäçe döwletleriniň, aýratynam Fransiýanyň we Germaniýanyň arheologiki ekspedisiýalary işlemäge gelýärler. 160 1830-njy ýylyň Gorkut aýynyň 26-da Fransiýada çap edilýän “Manitor” gazetinde 1814-nji ýýlyň Nartiýasy doly gadagan edilýär diýen habar çap edilýär. 161 1831-nji ýylyň başlarynda ol «Parižli Bibimerýemiň ybadathanasy» atly romanyny tamamlady. 162 1836-njy ýylda Eýran şasy Muhammet Etrek-Gürgen türkmenleriniň üstüne çozup 60 müň sygyr, 10 müň gylýal 500 müň goýun, 20 müň düýe, alyp gidipdir. 163 1838-nji ýylyň itaraplyk aýynyň ahyrlarynda Lin Szesýuý tirýek söwdasynyň Hytaýdaky merkezi bolan Guançžou şäherine imperatoryň ýörüte ýgtyýarly wekili wezipesine bellendi. 164 1841-nji ýylyň 7-nji ýanwarynda Wiktor Gýugo akademiýa kabul edildi. 165 1842-nji ýylyň Alp-Arslan aýynyň 29-ynda Nankiniň golaýynda Kornwallis atly iňlis harby gämisinde iňlis-hytaý şertnamasyna gol çekildi. 166 1847-nji ýýlda к Бодения о туркмениских поколениях: ЯМУДАХ И ГОКЛЕНАХ diýen uly bolmadyk işi çapdan çykdy. 167 1848 ý Bitarplyk 10-da geçirilen prezident saýlawlaryň netijesinde Napalýon Bonopartyň ýegeni Lui Bonopart iň köp ses toplady. 168 1849-njy ýylda pes bahalary sebäpli Kalwin kollejini terk etmeli bolýar we Lullin et Sautter pul alyş-çalyş firmasynda tälim alyp başlaýar. 169 1850nji ýylyñ ahyrynda Ahalyñ merkezi şähri bolan Gökdepede uly maslahat bolýar. 170 1851-nji ýylyň Türkmenbaşy aýynda taypinler Taýpin týango( “Beýik asudalygyň asman döwleti”) atly döwleti döredýändigini jar etdiler. 171 1853-1856-njy ýyllardaky Gündogar urşy döwründe Angliýanyň uruş bilen eliniň baglydygyndan peýdalanyp, Hyrady basyp alýar. 172 1855 -nji ýyldaky gan döküşikli Hywa-Sarahs uruşynda onun adamsy wepat bolyar. 173 1858-nji ýyldaky Garrygala söweşine Nurberdi han ýolbaşçylyk edip, türkmen ýigitlerini ýeňse ruhlandyrypdyr. 174 1858 -nji ýylda Nasretdin Japargulyny baş edip, Garrygala sebitlerine agyr goşun ýollaýar. 175 1858-nji ýylyň başlarynda Gowşut hanyň iberen wekilleri Ahala – Gökdepä gelýärler. 176 1860-ň Garaşsyzlyk aýynda bolup geçen sőweşde Eyran goşunlary derbi – dagyn edilipdir. 177 1860-njy ýylyň Gorkut aýynyň 6-nda Eýranyň goşunlary Murgabyň çep kenaryndaky Garaýabyň ekinzarlygyna aralaşypdyr. 178 1861-nji ýylda Mary söweşinde-de türkmenler ýeňiş gazanyarlar, bu bolsa eger agzybir ýaşalsa, öňünde durup biljek güyjüň ýokdugyny subut edýärler. 179 1861-nji ýylyň Mary söweşine Gowşut han serdarlyk edip, ýigitlere görelde görkezýär. 180 1861-nji ýylyň tomsunda Eýrandaky gajar türkmenleriniň hökümdary Nasreddin şa Mara tarap harby ýöriş guraýar. 181 1865nji ýyl töwerekleri Marynyñ gülläp ösen döwri hasaplanylsa-da,daşky duşmanlaryñ howpynyñ güýçlenýän wagtydy. 182 1865-nji ýylyň Bitaraplyk aýýnda ABŞ-nyň kongresine saýlawlar geçirildi. 183 1866-njy ýylyň awstro-prus urşunda Awstriýanyn ýeňilmegi Gabsburglar monarhiýasynyň wekillerini awstriýa hökümetiniň frank-prus urşunda gatnaşmagyny mejbur etjekdi. 184 1866-njy ýylyň Gorkut aýynda kongress ABŞ-nyň konstitusiýasyna M-nji düzediş girizdi. 185 1868 ýyldan 1900 ýyllar aralygynda gomsted akt boýunça göçip gelenlere 80 mln akr möçberinde (600 müň mellek),(1 akr – 4047 kw m). 186 1869-nji ýylda Ş. Şejer “Syýasatnamany” parçadan fransuz diline geçirip, ilkinji gezek neşir edipdir. 1949-njy ýýlda bolsa B.N. Zanoder “Syýasatnamany” fransuzçydan orsça geçirip, oňa giriş hem düşündiriş ýazyp neşir edipdir. 187 1870-nji ýylda bu ýurt dünýä möçberinde umumy öndürilýän daş kömrüň we çoýun eretmegiň ýaryşy degişli bolan bolsa, 1890-njy ýylda daş kömüri öndürmek 35,8%, çoýun 28,7% boldy. 188 1871-nji ýylda Ç.Darwiniñ “Adamyñ gelip çykyşy we jynsy seçgi” diýen kitaby çapdan çykýar. 189 1872-nji ýylda ilkinji gezek Prusyň makalasy çap edilýär. 190 1873-1879-njy ýyllar aralygynda Fransiýada Mak Magon prezident boldy, ol sowatsyzdy. 191 1873-nji ýylyň Baýdak aýynyň 11-de Madridiň ilaty parlamentiň daşyny gabadylar, hem-de respublikanyň berkarar edilmegini aýgytly talap etdiler. 192 1873-nji ýýlyň tomsunda hökümete garşy çykyşlar güýçlendi. 193 1874-nji ýylda kabul edilen konstitusiýa berdi. 194 1875-nji ýýlda Ispaniýanyň dolandyryjy toparlarynyň arasynda 2 sany syýasay partiýa konserwatiw we liberal (aram) esaslandyryldy. 195 1875-nji ýylda kabul edilen 3-nji respublikanyň konstitusiýasy monarhistler bilen respublikaçylaryň ylalaşygynyň netijesidi. 196 1876-njy ýylyň 30-njy maýynda Zarba bilen tagtdan agdaryldy. 197 1876-njy ýylyň Nowruz aýynda Italiýada hökümete (parlament rewolýuasiýasy netijesinde) “çepçiler” gelýär, olar hem Monarhiýanyñ tarapdary bolup, aram-konstitusion özgerişleriň tarapdarydy. 198 1877-nji ýylda Floberiň «Sada göwünli», «Irodiada», «Keramatly Ýulian hakda rowaýat» powestleri Parižiň iň belli žurnallarynda çap edilýär. 199 1878-nji ýylda Kiprda Iňlis baýdagynyň dikilmegi Kipr adasy Osmanly döwletine degişli bolup ony Angliýa basyp almak üçin örän aňsatdy. 200 1878-nji ýylyň Berlin kongressi bolsa Bosniýa we Gersogowinany çäklendirilmedik möhlet bilen Awstriýa-Wengriýanyň ygtyýaryna bermegi ykrar edýär. 201 1879-njy ýylda hökmany başlangyç bilim bermek girizildi, 1882-nji ýylda täze saýlaw kanuny we ş.m. Şeýlelikde ýurtda belli bir derejede parlament düzgüni dikeldildi. 202 1879-njy ýylda iňlis hökümeti Owganystana garşy uruş yglan edip ony basyp alýar. 203 1879-njy ýylda täze konstitusiýanyň esasynda geçirilen parlament saýlawlary respulikaçylara ýeňiş getirdi, olar häkimiýete gelip ýurduň prezidentligine Jýul Grewi saýlandy. 204 1880-nji ýylda “Banka de Roma” guramasy jemgyýeti Watikan bilen hökümetiň we maliýe toparlarynyň arasyndaky dellal hökmünde çykyş etdi. 205 1880-nji ýylda, Kruasse diýen ýerde ýazyjynyň ömür tanapy kesilýär. 206 1881nji ýylda 12nji ýanwarynda Russlar nagym gazyp,galanyñ diwarynyñ astynda däri goýup partladýarlar. 207 1881-nji ýylda döredilen Zakaspiý oblasty bäş uýezde - Aşgabat, Tejen, Mary, Krasnowodsk, Mangyşlak uýezdlere bölündi. 208 1881 ýylyñ 4-den 5-nji ýanwaryna geçilýän gije galany goraýjylar basybalyjy rus goşunlarynyñ garşysyna iñ soñky gezek gijeki hüjüme gidipdirler. 209 1882-nji ýylda Germaniýanyň, Awstro-Wengriýanyň we Italiýanyň arasynda baglaşylan harby şertnama Üçler bileleşigi adyny aldy. 210 1887-nji ýylda Bulanleniň hereketi iň ýokary derejä ýetýär. 211 1891-nji ýyldan başlap Şolom-Aleýhem Odessada ýaşaýar, emma 1905-nji ýylda maşgalasy bilen Şweýsariýa, soňra-da Germaniýa göçmeli bolýar. 212 1897-nji ýylda E.L.Klemenes tarapyndan “Tonýukak hormatyna” ýazlan ýazuw ýadygärligiň üsti açylýar. 1898-nji ýylda W.W.Rodlow ony terjime edýär. 213 1897-nji ýylda Ştutgartda mugallym bolup işläp ýören Rudolf Mýuller Gyzyl Haç-yň döredilşi hakynda ýazan kitabynda, Dýunanyň guramanyň esaslandyrylmagyndaky roluny bellemek üçin, Gyzyl Haç-yň döredilşiniň resmi taryhyny düzeldýär. 214 1898-nji ýylda ABŞ Ispaniýa garşy urşa başlaýar. 215 1899-njy ýylyň Garaşsyzlyk aýynda iňlis buržuaz urşy başlanýar. 216 1899 ýylda ABŞ “açyk gapylar we deň mümkinçilikler” syýasatyny yglan edipdi, ol esasan hem Hytaý babatyndady. 217 18 asyryň 40-50 ýyllarda Fransiýa birnäçe uruşlara hem gatnaşdy. 218 18 asyryň 80-njy ýyllarynda absolýutizmiň çökgünligi bilen 1 hatarda Fransiýada söwda senagat çökgünligi hem ýaýrady. 219 18-nji asryñ başlarynda Ahal arkajynyñ çarwalarnyñ mal-garalarnyñ köpelmegi,örüleriñ ýetmezligiñ, ýyllaryñ gurak gelmegi ýaly sebäplere görä,Teke Türkmenlerniñ bir bölegi kem-kemden kaka sebitine süşýär. 220 18nji asyrda Eýranda şahlyk süren Nedir 1688nji ýylda dünýä inýär. 221 18-nji brýumer döwlet agdarylyşygyndan soň Napoleon häkimiýeti ýuridiki resmileşdirmäge howlukdy. 222 1900-1902-nji ýyllarda Italiýa, Angliýa, Russiýa, Fransiýa ýaly ýurtlar bilen ýakynlaşmak çärelerini amala aşyrýar. 1906-njy ýylda iňlis-frank-italiýa ylalaşygy baglaşylyp, şoňa laýyklykda Efiopiýada täsir ediş bölekleri (ýerleri) kesgitlendi. 223 1900-nji ýyla çenli bütin Afrika Ýewropa döwletleri tarapyndan paýlaşylyp gutarylypdy. 224 1900-nji ýylda Italiýanyň koroly Umbertonyň janyna kast edildi. 225 1900-nji ýylda Ýaponiýa beýleki döwletler bilen bilelikde Hytaýda bolan antiimperialistik gozgalaňy basyp ýatyrmaga gatnaşýar. 226 1901-nji ýylda Anri Dýunan bilen bilelikde parahatçylyk ugry boýunça Nobel baýragynyň ilkinji laureaty bolýar. 227 1902-nji ýylyň Oguz aýynda Pretorinde ýaraşyk şertnamasy baglaşylýar. 228 1904-nji ýylda iňlis-fransuz kiçi Antantasynyň emele gelmegi bilen iňlis hökümeti islendik ýol bilen bu topara Russiýany çekmäge çalyşýardy. 229 1904 -nji ýylyň Ruhnama aýynyň 29-da Italiýa Türkiýa garşy uruş yglan edýär, hem-de Tripolitani we Kirenake ýerlerine goşun düşürýärdi. 230 1906-njy ýylda G.Winkleriň baştutanlygynda hettleriň paýtagty Hattwanyň ýerleşen ýeri bolan Bogazköýde nemes ekspedisiýasy gazuw-agtaryş işlerine başlaýar. 231 1907-nji ýylda Dikman ölçegi 3х3 sm, ýigrimi setir ekranly we ýygylygy towlap ulaldylýan 10 kadr/s telepriýomnigi görkezipdir. 232 1907-nji ýylyň 31-nji awgustynda Russiýa bilen Beýik Britaniýanyň arasynda Eýranda, Owganistanda we Tibetde täsir ediş zolaklaryny paýlaşmak hakynda ylalaşyga gol çekildi. 233 1908-nji ýylyň 22-nji iýulynda şa gozgalaňçylara garşy aýgytly hüjüme geçdi. 234 1908-nji ýylyň 23-nji iýulynda ýaş türkler Salonikini eýelediler. 235 1908 ỳylyñ ỳaştürkleriñ rewolỳusiỳasy we 1911 ỳylyñ Italiỳa – Türkiỳe urşy Bosniỳa we Gersegowinada Awstriỳalylara garşy hereketiñ başlanmagyna getirdi. 236 1910 ýylda Angliýa, Fransiýa, Germaniýa ABŞ-ny bank konsorsiumyna kabul etdi. 237 1911-nji ýylyň 5-nji Iýunynda Soltan Mehmet deňizden «Barbaros» bilen Rumeli gezmäge başlady. 238 1911-nji ýylyň maý aýynda Rus tehniki jemgyýetiniň maslahatynda Rozing ýönekeý geomet­rik şekilleriň telewizion şekillerine geçişini we olaryň elektron şöhle trubkaly ekranda alnyp görkezilişininiň usullaryny görkezipdir. 239 1912-1913-nji ýyllaryñ Balkan uruşlary Porta-Gündogar Ỳewropada osmanly türkmen imperiýasynyñ dargamagyna alyp geldi. 240 1912-nji ýylda Arnawatlaryň ýörüş hereketleri başlandy. 241 1912-nji ýylyň 12-nji fewralynda Ýuan Şikaý 6 ýaşly imperator Pu Iniň adyndan Sin nebereleriniň häkimiýetden çetleşýändigini jar etdi. 242 1912 -nji ýylyň 8-nji ýanwarynda döredildi. 243 1913-nji ýylyň Ruhnama aýynyň 10-26-da Buharest we Stambul şertnamalaryna laýyklykda Bolgariýa Makedoniýadaky ähli eýeçiliklerinden mahrum edilýärdi. 244 1913 ýylda kabul edilen “ýer hakyndaky” kanuna laýyklykda afrikalylaryň ýere eýeçilik etmäge hukugy bolmandyr. 245 1913ỳylyñ Oguz 29-de balgar goşunlarynyñ serb we grek toparlaryna garşy hüjüme geçmegini buỳurỳar. 246 1913 ỳylyñ Ruhnama 10 we 26 Buharest we Stambul şertnamalaryna laỳyklykda Bolgariỳa Makedoniỳadaky ähli eỳeçiliklerinden mahrum edilỳärdi. 247 1914 2006 -njy ýyllar aralygynda 4827 sany serial we film surata" düşürildi. 248 1914-nji ýylda I-nji Jahan urşunyň öňisyrasynda Britan imperiýasynyň çäkleri (özüniň degişli ýerleri) dünýäniň gury ýer giňişliginiň 1/5 bölegine, ilatynyň ¼ bölegine barabardy. 249 1914-nji ýylyň 14-nji martynda Bern'de bir konferensiýada söze başlamakçy bolanda erbetleşdi we bir sagat soňra öldi. 250 1914 ýylda başlanan I jahan urşy awiasiýanyň ösmegine ýardam etdi. 251 1915-1916-njy ýyllardaky söweşler german toparlanyşygynyň ýeňşe bolan ynamyny ýok etdi. 252 1915-nji ỳylda bu eser “Kitaby däde Gorkut” ady bilen Stambulda neşir edilỳär. 253 1916 -njy ýyldan başlap Şanhaýdaky neşirýatda işläpdir. 254 1916-njy ýylda ýazyjy dogany Ýozef Çapek bilen bilelikde «Ýanyp duran çuňluklar» atly ilkinji hekaýalar ýygyndysyny çap etdirýär. 255 1916-njy ýylyň gozgalaňy basylyp ýatyrylandan soň Jüneýit han Owganystana gidýär. 1917-nji ýylyň sentýabrynda ol Owganystandan yzyna dolanyp gelýär. 256 1916-njy ýylyň Magtymguly aýynda nemesler deňizde gaçyp uruşmak usuly boýunça söweşip başladylar. 257 1916 ý-ň awgustynyň ikinji ýarymynda daýhanlaryň gowşakly çykyşlary aýgytly häsiýete eýe bolup başlaýar. erli administrasiýa hem öz gezeginde ilata garşy güýç ulanmagataýýarlyk göryär. 258 1916-ýylda we päleçilige kolonial syýasatyna garşy Tejende we Etrek- Gürgende bolan daýhan gozgalaňlary öz akyşlaýyn ýüze çykanlygy sebäpli ýeňilýär. 259 1917-nji ýylyň Baýdak aýynyň 27-de Petrogradda gozgalaň başlandy. 260 1917-nji ýylyň Oktýabr rewolýusiýasyndan soňra Russiýa iş ýüzünde uruş hereketlerine gatnaşmagyny bes etdi. 1917-nji ýylyň dekabrynda başlanan rus-german gepleşikleri 1918-nji ýylyň 3-nji martynda Brest şertnamasynyň baglanyşylmagy bilen tamamlandy. 261 1917 ý. 25 oktýabr (7 noýabr) – Orsyýеtdе sosialistik rеwolýusiýasynyň ýеňmеgi wе häkimiýеtiň Sowеtlеriň elinе gеçmеgi. 262 1918-1923-nji ýyllaryň milli azat edijilik göreşiniň netijesinde 1923-nji ýylyň 29-njy oktýabrynda Türkiýe respublika diýlip jar edildi. 263 1918 -nji ýylda Polşanyň garaşsyzlygy dikeldileninden soňra gyzyl-ak baýdak 1919 -njy ýylyň 1-nji awgustynda milli baýdak hökmünde tassyklanyldy we şondan bäri ol hiç hili üýtgedilmedi. 264 1918-nji ýylyň 8-nji oktýabrynda söweşiň ýok ediljegi hakyndaky mejlisde Talat paşşanyň baştutanlygyndamy Ittihat we Terraki goý bolsun edildi. 265 1918-nji ýylyň baharynda Bedirkent obasynda başlanan ilkinji elektrostansiýanyň gurluşygy soňy bilen Jüneýit hanyň raýatyndakylary yşyk bilen üpjün etmeli eken. 266 1918 ý Ýaponiýada daýhanlaryň we işçileriň giň ýaýran hereketi bürünç pitneleri adyny alypdyr. 267 1918 ýylda esgerleriň çykyşy bolup, olar öz guramalaryny döredipdirler we goşunyň täze nusga esasda özgerdilmegini, tölegsiz mekdepleriň döredilmegini talap edipdirler. 268 1919-njy ýylda Angliýa Milletler ligasyndan ol ýere ygtyýarnama aldy. 269 1919-njy ýylyň awgustynda Beýik Britaniýa Owganystanyň garaşsyzlygyny ykrar etdi. 1921-nji ýylda gutarnykly iňlis-owgan ýaraşyk şertnamasy baglaşyldy. 270 1919-njy ýylyň başynda Owganystanyň täze emiri Amanulla han turuwbaşdan garaşsyzlygy gazanmaga çalyşdy. 1919-njy ýylyň 28-nji fewralynda Amanulla han Owganystanyň garaşsyzlygyny jar etdi. 271 1919-njy ýylyñ ilkinji aýlarynda Awstriýada imperiýanyñ döwlet edaraly doly ýok edildi, ýurtda ähliumumy saýlaw hukugy we esasy demokratik azatlyklar girizildi. 272 1919-njy ýylyň Türkmenbaşy aýynyň 18-inde Pariž maslahaty işe başlady. 273 1920-nji ýylda /Gurbansoltan aýy/ Türkiýede general M.K.Atatürküñ ýolbaşçylygynda Soltan Mehmet 6-njynyñ häkimýeti agdarylýar. 274 1920-nji ýylda Wengr meselesi gutarnykly çözüldi. 275 1920-nji ýyllar -1930-njy ýyllarda Primorýede 300 sany koreý mekdebi, 2 sany koreý peduçilişşesi, Wladiwostokda bolsa Koreý pedogogiki instituty bolupdyr. 276 1920-nji ýylyň Türkmenbasy (ýanwar) aýynda Jüneýit hanyň Hywa tagtyndan agdaryp, Garaguma çekilmegi bilen basmaçylyk hereketi yzygiderli dowam edyän uly syýasy häsiyete eýe bolup baslady. 277 1920 ý. 2 fеwral – Hywa halk rеwolýusiýasynyň ýеňmеgi. 278 1920 ý. awgust – Sakarda Buhara emirinе garşy gozgalan. 279 1921-nji ýylda Marokkanyň rif taýpalarynyň 12-siniň birleşip, garaşsyzlyk ugrundaky başlan göreşi bütin dünýäniň ünsüni özüne çekdi. 280 1921-nji ýylda suwa düşen mahaly sowuklap, aýaklary ysmaz keseline uçraýar. 281 1921-nji ýylyň Gurbansoltan (aprel) aýynyň 21-sinde Jüneýit hanyň 1000-e atly – ýaragly nökerleri gyzyl esgeriň kiçeňräk otrýadyny gylyçdan geciirp Ýylanlyny eýeledi. 282 1921-nji ýylyň Sanjar aýynyň 5-nde Köneürgençde Horezm Halk Sowet Respublikasynyň delegasiýasy Jüneýit han bilen ýaraşyga gol çekdi. 283 1922-nji ýylda Italiýada häkimýete faşistleriñ gelmegi, Awstriýa jemgyýetini hem faşistik görnüşe öwürmäge şert döretdi. 284 1922-nji ýylyň awgustynda Gd Buharada söweşde Enwer paşşa öldürildi. 285 1922-nji ýylyň güýzünde Italiýada özboluşly 2 häkimiýetlilik emele geldi. 286 1922-nji ýylyň oktýabryndan RSFR-iň Milletler işleri baradaky Halk Komissarlygynyň kollegiýasyna agzalyga saýlanýar. 1935-nji ýylda Lenin ordeni bilen sylaglanýar. 287 1923-nji ýylyň 12-nji awgustda döredildi. 2012 ýylda bu stadionynda EURO-2012 finaly geçdi. 288 1923-nji ýylyň 20-nji aprelinde Hijazda galdy. 289 1923 ý. oktýabr – BHSR-nyň düzüminde Türkmеn awtonom oblastynyň dörеdilmеgi. 290 1923 ýylda Efiopiýa Milletler ligasyna girýär. 1928 ýylyň Bitaraplyk aýynda Angliýanyň we Italiýanyň ylalaşygyna görä Efiopiýanyň demirgazyk-günbatary Angliýanyň gündogary Italiýanyň täjir zolagy diýip ykrar edilýär. 291 1924-nji ýylda Beýik Britaniýa, Fransiýa, Italiýa, Norwegiýa, Şwesiýa, Awstriýa, Daniýa we ş.m. döwletler bilen SSSR-iň arasynda diplomatik gatnaşyklar ýola goýuldy. 292 1924-nji ýylda Oleşa «Üç sany çişik» atly erteki-romanyny döredýär. 293 1924-nji ýylda Türkmenistan SSSR-iñ düzümindedi. 294 1924-nji ýylyň 1-nji noýabrynda Sparta iliniň Atabeg ilçesiniň Yslam obasynda dogulýar. 295 1924-nji ýylyň aýaklarynda Türkmenistanda respublikanyň (magaryf) halk komissarlygynyň ýanynda Döwlet alymlar soweti döredildi. 296 1924-nji ýylyň Gurbansoltan aýynda faşistler tarapyndan taýyarlanan täze saýlaw kanuny esasynda parlament saýlawlary geçirildi. 297 1924-nji ýylyň Mаgtymguly аýyndа Hаlkаrа jеnаýаt pоlisiýа tоpаry edilmеli işlеri birnäçе ýyl öňündеn kеsgitlеýän bäş sаny esаsy mеsеlеlеr bоýunçа rеzоlýusiýа kаbul etdi. 298 1924-nji ýylyň noýabr aýynda Türkmenistan K(b) P-synyň Merkezi komitetiniň Ispartotdeli döredildi. 1927-nji ýýlda Ispartotdeliň garamagynda partiýa arhiwi döredilip, ol respublikanyň ähli partiýa organlarynyň dokumentlerini jemlemeklige girişdi. 299 1924-nji ýylyň Türkmenbasy aýynyň 10-da umumy sany 6-7 müňe ýetyän gozgalaňçylar Hywany gabadylar. 300 1924-nji ýylyň Ýanwar– Fewral aýlarynda urlan urgulardan soň basmaçylyk hereketi aýňalmajak ýalydyr. 301 1924 ý. ýanwar-fеwral – Biriniji Garagum urşy. 302 1925-nji ýylyň Baydak aýynda Jüneýit han Aşgabada bütin türkmen sowetleriň I uçraditel gurultaýyna öz wekilini Abdyrahman ahun Gurban seyit ogluny iberdi. 303 1926-njy ýylda çap edilen «Ine-de Gün dogdy» romany ýazyja uly üstünlik getirýär. 304 1926-njy ýylda Mämmetnazar ikiýyllyk mugallymçylyk kursuny gutarýar, obalarynda az wagtlyk mugallym bolup işleýär. 305 1926 ý. – Ilkinji kolhozlaryň pеýda bolmagy. 306 1927 1931 -nji ýyllarda ol Orta Aziýa döwlet uniwersitetiniň pedfakynda okaýar, ony 1931 -nji ýylda tamamlap Aşgabada gelýär. 307 1927 -nji ýyla çenli publisist, edebiýatçy, tankytçy we terjimeçi hökmünde hytaý okyjylaryny günbatar ýewropa we rus edebiýaty bilen tanyşdyrypdyr, sowet edebiýatynyň ilkinji şowly gadamlary barada gürrüň edipdir. 308 1927-nji ýylyň Ruhnama aýynda Merkezi Aziýa okrugy Jüneýit hanyň garşysyna Türkmenistanda iki sany goşun toplumyny doretdi. 309 1927-nji ýylyň Sentýabr aýynda Merkezi Aziýa okrugy Jüneýit hanyň garşysyna Türkmenistanda iki sany goşun toplumyny doretdi. 310 1927 ý. sеntýabr – 1928 ý., ýanwar – Ikinji Garagum urşy. 311 1928-nji ýylda A.Semenow “Zakaspi harabaçylygy boýunça” atly kitapçasynda aramgähdäki mazaryň üstündäki arap dilinde ýazylan ýazgyny okapdyr. 312 1928-nji ýylda ol Çärjewiň 3 ýyllyk sowet-partiýa mekdebini gutaryp, ilki Çärjewdäki, soňra Kerkidäki sowet-partiýa mekdebinde mugallym bolup işleýär. 313 1929-1933-nji ýyllaryň çökgünliligi Altyn Kenaryň ykdysadyýetine agyr täsir edýär. baknadar hökümet täze salgytlary girizmäge synanyşýar. 314 1929 – 1933-nji ýyllaryň ykdysady dartgynlylygynyň zarbasyndan özüni dürsemäge ýetişmedik dünýä ýurtlaryny 1937-nji ýyldan başlap täze ykdysady pese gaçyşlyk gurşap aldy. 315 1929 1933 ýylllaryň dünýä ykdysady çökçünligi Algiriň ykdysadyýetine agyr täsir edipdir, işsizleriň sany artýar, önümleriň öndürilişi pese gaçýar. 316 1929 ýyl bilen deñeşdirilende 1932-nji ýylda senagat önümçiliginiñ umumy möçberi 38%, - eksport % kemeldi. 317 1930-njy ýylda hökümetiň karary bilen korporasiýalaryň milli Soweti döredildi. 318 1930-njy ýylda Şaltaý batyr Ýylanly etrabynyň Gökleňňer obasynda eden gyzgynçylygynda agyr ýaraglanýar we aradan çyýar. 319 1930 ýylyň ylalaşygyna görä Angolada we mozambikde häkimýet dolulygyna Portugaliýanyň ministrler sowetine degişli bolýar. 320 1931-1933-nji ýyllar aralygynda ol obada mugallymçylyk edýär, komsomol işinde işleýär. 1933-nji ýylda Pygam Azymow Aşgabat döwlet pedagogik institutynyň dil we edebiýat fakultetine okuwa girip, 1937-nji ýylda ony üstünlikli tamamlaýar. 321 1931—44 ý-larda öňki Ýerbent raýonynyň «Görelde» kolhozynyň baş çopany, 1944 ý-dan bäri Aşgabat raýonynyň «Ýrbent» sowhozynyň baş çopany bolup işleýär. 322 1931—49 ýyllarda «Bolşewik» kolhozynda kolhozçy, 1949—52 ýyllarda zwenowod, 1952—57 ýyllarda brigadir, 1957—62 ýyllarda kolhozçy we 1962—67 ýyllarda «Ak altyn» kolhozynda kolhozçy bolup işleýär. 323 193-197-nji ýyllarda tagt ugrunda göreş tutaşypdyr. 324 1931-nji ýylda Türkmenistanda birleşen uly basmaçy toparlary emele geldi. 325 1931-nji ýylyň 18-nji sentýabrynda Ýaponiýa Hytaýyň demirgazyk-gündogar welaýatlaryny basyp alýar, we bu ýerde Mançgon-Gon döwletini döredýär. 326 1931 ý. – Aşgabat döwlеt pеdagogik institutynyň açylmagy. 327 1931 ý. – Üçüniji Garagum urşy. 328 1931 ýylda ilkinji konstitusiýasy kabul edilýär. 329 1931 ýylda Ruhnama aýynda Ýaponiýa Hytaýyň demirgazyk-gündogar welaýatlaryny basyp alýar, we bu ýerde Mançgon-Gon döwletini döredýär. 330 1931 ýylda SSSR-e garşy uruş meýilnamasyny işläp düzýär we harby hereketlere başlamak üçin bahana gözläp. 1931 ýylyň Nowruz aýynynda SSSR-iň Ýaponiýanyň wekilini terrorçylar agyr ýaralanýarlar. 331 1932-nji ýylda Mussolininiň “Faşizmiň doktrinasy” atly kitaby çykdy, onda italýan faşizminiň aňyýeti kesgitlenýärdi. 332 1932-nji ýylda Türkmenkult Türkmenistanyň magaryf halk komisarlygynyň ýanyndaky Türkmenistan döwlet ylmy-barlag institutyna öwrüldi. 333 1932 ý. – Düzüminde taryh, dil wе edebiýat bölümlеri bolan Türkmеn ylmy-barlag institunyň dörеdilmеgi. 334 1932 ýylyň Türükmenbaşy aýynda Ýaponiýa Şankaýa çozup girýär. 335 1933 1937 -nji ýyllarda H.Derýaýew türkmen dili boýunça birnäçe ahmiýetli işleri neşir edýär. 336 1933 -nji ýyldan başlap kafedra ýolbaşçylyk edýär. 337 1933-nji ýylyň 30-njy Türkmenbaşy aýynda Germaniýanyň Prezidenti Gindenburg Gitler hökümete ýolbaşçy-kanslar wezipesine belledi. 338 1933-nji ýylyñ Nowruz aýynda ýurduñ täze konstitutiýasy kabul edilýär, ony düzenler bu esasy kanunyñ dünýäde ilkinji korporatiw konstitusiýadygyny belleýärler. 339 1934-nji ýylda Kerman welaýatynyň Rafsanjan şäheriniň golaýyndaky Bahraman obasynda dogulýar. 340 1934-nji ýylda ol Aşgabadyň döwlet Pedagogik institutynyň dil-edebiýat fakultetine okuwa girip, ony 1938-nji ýylda tamamlaýar. 341 1934-nji ýylyň ahyrynda ol Efiopiýany basyp almaga taýýarlyk görüp başlady. 342 1934 ýylda Algir kommunistik partiýasy döreýär. 343 1934 ýylda Bitaraplyk aýynda Ýapon häkimýeti Waşington ylalaşygynyň şertlerinden ýüz öwürýändigini ABŞ-a mälim edýär. 344 1935-nji ýylda Fransiýa we SSSR birek-birege kömek bermek hakynda iki taraplaýyn şertnama baglaşdylar. 345 1935-nji ýylda goşulmazlyk hakynda kanun edilip, dawaly dünýäniň jenjenlerinde ýurdy çetleşdirmek syýasaty alnyp baryldy. 346 1935 ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 3-de uruş yglan etmezden italýan goşunlary Efiopiýa çozýarlar. 347 1936 -njy ýylda bolsa, Türkmenistanyň Birinji lingwistik gurultaýyna tezisler hökmünde «Türkmen diliniň sintaksisiniň we punktuasiýasynyň esasy meseleleri» atly uly makalasy peýda bolýar. 348 1936-njy ýylyň Magtymguly aýynyň 9-nda Mussolini Rimdäki Wenesian köşgünde Italiýanyň imperiýa öwrülendigini jar edip, ozone Efiopiýanyň hem imperatory diýen ady aldy. 349 1937 Gorkut aýynda Ýaponiýa Hytaýa garşy urşa başlaýar. 350 1937-nji ýyldan başlap, onuň turkmen diliniň we türkmen edebiýatynyň dürli problemalaryna degişli makalalary gazet-žurnallaryň, ýygyndylaryň, sahypalarynda çykyp başlaýar. 351 1937-nji ýylyň tomsunda Türkmenistanda başlanan tutha-tutluklaryň sebäbini anyklamak hem bu işi togtatmak maksady bilen Gaýgysyz Atabaýew Moskwa gidýär hem Stalin bilen duşuşmak isleýär. 352 1937-nji ýylyň tomsunda Ýaponiýa Hytaýy doly basyp almak üçin urşa başlady. 1937-1945-nji ýyllarda Hytaý halky ýapon basybalyjylaryna garşy göreşdi. 353 1938-1939 ýylda belli sowet gündogary öwrenijileriň gatnaşmagynda 2 tomdan ybarat “Materialy po istori türkmeni ” diýen uly göwrümli kitaby çapdan çykardylar. 354 1938 -inji ýylda "Aşgabat studýo", 1958 -inji ýyldan bu ýana "Türkmenfilm" adyny aldy. 355 1938-nji ýylyň 10-njy noýarbrynda M.K.Atatürk ýogalandan soňra, ýurduň Mejlisi tarapyndan Ismet Inenýu prezident saýlandy. 356 1938-nji ýylyň 29 – 30-nji Ruhnama aýynda Beýik Britaniýanyň, Fransiýanyň, Germaniýanyň, Italiýanyň döwlet ýolbaşçylary Mýunhende Çehoslowakiýanyň Sudet welaýatyny Germaniýa bermek barada ylalaşyga gol çekdiler. 357 1938-nji ýylyň Ruhnama aýynda Mussolini Mýunhem ylalaşygyny baglaşmaga işjeň gatnaşdy we Gitleriň Çehoslowakiýany bölmek işine uly kömek etdi. 358 1938 ýylyň Ruhnama aýynda Angliýa we Fransiýa Mýunhen dilleşigini baglaşýar. 359 1939-1945-nji ýyllar aralygynda ýalynly ot bolup tutaşan gowgaly hasratly ikinji jahan urşy dünýä ýurtlarynyň syýasy durmuşyna köp nogsanlyk näsazlyklary döretdi. 360 1939-njy ýyldan F. Ruzwelt täzeçilligini bes etdi. 361 1939-njy ýylyň 1-nji Ruhnama aýynda daňdan 4 sagat 45 minutda Germaniýa uruş yglan etmezden Polşanyň üstüne çozdy. 362 1939-njy ýylyň 30-njy Sanjar aýynda SSSR Finlýandiýa garşy urşa başlady. 363 1939-njy ýylyň Alp Arslan aýynda Germaniýa bilen Polşanyň arasynda harby çaknyşygyň boljagy has aýan boldy. 1939-njy ýylyň Ruhnama aýynyň 1-ne nemes goşunlary Polşanyň ýerlerine aralaşdy. 364 1939-njy ýylyň Sanjar aýynyň ahyrynda sowet-fin urşy başlandy. 1940-njy ýylyň Oguz aýynda Sowet hökümeti Rumyniýa Bessarabiýany we Demirgazyk Buhowinany SSSR-e geçirmelidigini aýtdy we 1940-njy ýylyň Alp Arslan aýynda Moldawiýa SSR döredildi. 365 1939 ýylyň başlarynda ýaponýanyň Hytaýy basyp almak baradaky meýilnamasy puja çykyp başlaýar. 366 1940-1945-nji ýyllarda ol SSSR Ylymlar akademiýasynyň Türkmenistan filialynyň alym sekretary we Prezidiumynyň çleni, Taryh, dil we edebiýat institutynyň direktory wezipelerinde işleýär. 367 1940-nji ýylyň 10-njy Magtymguly aýynda Gollandiýa, Belgiýa, Fransiýa, garşy Germaniýa urşa başlady. 368 1940-nji ýylyň 12-nji Nowruz aýynda sowet-fin şertnamasy baglaşyldy. 369 1940-nji ýylyň 26-njy Oguz aýynda SSSR Rumyniýa hökümetinden Bessarabiýanyň we Demirgazyk Bukowinanyň gürrüňsiz berilmegini talap etdi. 370 1940-njy ýyllarda Borhes ýazyjylar A.B.Kasares hem Silwina Okampo bilen birlikde Fantastiki edebiýatyň antologiýasyny we Argentin şygryýetiniň antologiýasyny taýýarlaýar. 371 1940-njy ýyllaryň ikinji ýarymynda, 50-nji ýyllaryň başynda sebitiň ýurtlarynda agalyk eden öňki syýasy toparlar gowşap, demokratik özgerişleriň tarapdarlary güýçlendiler. 372 1940-njy ýylyň Gorkut aýynda Fransiýanyň Germaniýa tarapyndan eýelenmegi bilen FGA-sy Wişileriň eline geçdi. 373 1940 ýylyň ahyrynda Ýaponiýa bilen ABŞ-yň arasynda gatnaşyklary kadalaşdyrmak maksady bilen gepleşikler geçirilýär. 374 1940 ýylyň Ruhnama aýynyň 27-de Berlinde Ýaponiýa, Germaniýa, Italiýa üçleriň ylalaşygyna gol çekilýär. 375 1941—43 ýyllarda Watançylyk urşuna gatnaşýar. 376 1941 – nji ýylda sowet adamlarynyň parahatçylykly zähmeti faşistik Germaniýanyň ähtiýalanlyk bilen çozmagy zerarly bolupdy. 377 1941-nji ýylyň Oguz aýynyň 22-sinde faşistik Germaniýa SSSR döwletiniň üstüne çozdy. 378 1941 ýylyň Gurbansoltan aýynda Ýaponiýa bilen SSSR-iň arasynda bitaraplyk hakyndaky ylalaşyga gol çekilýär. 379 1942-1948-nji ýyllarda ol kafedranyň dosenti, edebiýat kafedranyň müdiri wezipelerinde işleýär. 380 1942-nji ýylyň Sanjar aýynyň 19-ynda Stalingradyň eteginde Sowet goşunlary hüjüme geçdiler. 381 1942-nji ýylyň Türkmenbaşy aýyndan başlap ýewreý maşgalalaryny uçdantutma gyrmaga başladylar. 382 1942-nji ýylyň Türkmenbaşy aýynyň 8-inde F. Ruzwelt bir ýylda 60 müň uçar, 45 müň tank, 20 müň top öndürmegi ABŞ-yň maksat edinýändigini jar etdi. 383 1943-1945-nji ýyllarda FGA-sy iňlis amerikan gözegçiligi astyna düşdi. 384 1943—45 ýyllarda Çkalow adyndaky kolhozda sklad müdiri, 1945—60 ýylarda kolhoz başlygy, 1960—70 ýyllarda bolsa şol kolhozyň bagçylyk brigadasynyň brigadiri bolun işleýär. 385 1943-nji ýylyň ikinji ýarymynda iňlisleriň we awstraliýalylaryň goldamagynda amerikan goşunlary Solomonow we Gilbert adalaryny eýelediler. 386 1944-nji ýylda gandiň ayaly Kasturbai türmede agyr keselleyär we aradan çykyar. 387 1944-nji ýylda Germaniýanyň harby kuwwaty entek güýçlidi. 388 1944-nji ýylda sowet esgerleri SSSR-iň döwlet serhetlerinden geçip, Ýewropa halklaryny faşistik gulçulykdan azat etmäge girişdiler. 1944-nji ýylyň Gorkut aýynyň 20-sinde Gyzyl Goşun Polşa girizildi. 389 1944-nji ýylyň güýzüniň ortalaryna çenli Belorussiýadaky, Pribaltikadaky, Günbatar Ukrainadaky, Moldawadaky aldym-berdimli söweşler netijesinde SSSR-den basybalyjylar doly kowlup çykaryldy. 390 1944-nji ýylyň tomsunda Gyzyl Goşunyň aýgytly hüjümleri başlandy. 1944-nji ýylyň Oguz aýynyň 10-unda Kareliýa düzlüginde Finlýandiýa garşy başlanan hüjüm netijesinde, ol Ruhnama aýynyň 4-inde SSSR-e garşy urşy bes etdi. 391 1945 -nji ýylda bolsa elipbiýdäki käbir harplar aýrylyp sadalaşdyrylýar. 392 1945-nji ýylyň 8-nji awgustynda SSSR Ýaponiýa garşy uruş yglan etdi. 393 1945-nji ýylyň başynda Ýaponiýa özüniň harby-ykdysady mümkinçiliginiň azalandygyna seretmezden, entek uzak wagtlap garşylyk görkezmäge ukyplydy. 394 1945-nji ýylyň Gurbansoltan aýynyň 25-den Oguz aýynyň 26-na çenli aralykda San-Fransiskoda (ABŞ) bolan maslahatda faşizme garşy bileleşige goşulan 51 döwletiň gatnaşmagynda BMG döredildi. 395 1945-nji ýylyň Magtymguly aýynyň 8-inde Berlinde Germaniýanyň gürrüňsiz boýun egýändigi hakyndaky akta gol çekildi. 396 1945-nji ýylyň martyna çenli amerikan goşunlary Filippinleri doly azat etdiler. 397 1946 1947 -nji ýyllarda SSSR boýunça syýahat edýär we şonuň netijesinde “SSSR-de görlen we eşidilen zatlar” (1948) we “Sowet soýuzy” barada gürrüň (1949) eserleri ýazylýar. 398 1946-njy ýylda garyplykda Kümmet Gowuzda eneden doglan we garyplykda da aradan çykan şahyr Türkmensähra şahyrlarynyn arasynda iň duýguly şahyrlardan biridir. 399 1946-njy ýylda Günorta Türkmenistan arheologiki kompleksleýin ekspedisiýasy (LOTAKE) döredildi. 400 1946-njy ýylda iňlis baknadar hökümeti täze konstitusiýany girizmäge mejbur bolýar. 401 1946-njy ýyldaky Pariž ýaraşyk Maslahatynda ylalaşylan ýaraşygyň taslamasyny tassyklamak we gutarnykly parahatçylyk şertnamalaryny baglaşmak meselesi-de Parižde (1947-nji ýylda) amala aşyryldy. 402 1946-njy ýylyň konstitusiýasy fransiýany halkyň özbaşdaklygyna esaslanan respublika diýip yglan etdi. 403 1946-njy ýylyň Magtymguly aýynyň 3-de Tokioda-da halkara harby sud seljerişligi başlandy. 404 1947-nji ýylyň ahyrynda döredildi. 405 1948-1963-nji ýyllarda alym ilki A.M.Gorkiý adyndaky Aşgabat döwlet pedagogik institutynyň direktory, soňra Türkmen döwlet uniwersitetiniň rektory wezipelerinde işleýär. 1951-nji ýylda döwletde Ylymlar akademiýasy açylýar. 406 1948-nji ýylda Asidanyň kabineti hökümet başyna geldi. 407 1948-nji ýylda goraghanada tebigat muzeýi döredildi, ol 1972-nji ýylda täzelendi we giňeldildi. 408 1948-nji ýyl­da kär­ha­na­nyň ýol­baş­çy­la­ry çal­şy­ry­lyp­dyr we oňa G. Nord­hoff ýol­ba­şy­lyk edip­dir. 409 1948-nji ýylda Maşýan Hamzaýew «Türkmen dilinde lokal düşümler» atly temadan filologiýa ylymlarynyň kandidaty diýen alymlyk derejesini almak üçin dissertasiýa goraýar. 410 1948 -nji ýylda mekdebe barýar we 1959 -njy ýylda Aşgabat şäherindäki 29-njy orta mekdebi tamamlaýar. 411 1948-nji ýylda Pluton öndürmek boýunça birinji reaktor döredildi. 1949-njy ýylda atom ýaragy synag edildi, 1953-nji ýylda wodorod bombasy, 1954-nji ýylda dünýäde ilkinji atom elektrik stansiýasy dolanyşyga girdi. 412 1948-nji ýylyň 30-njy yanwarynda delide mitingde çykyş etmäge baryarka bir indus ony üç gezek atyar. 413 ' 1948-nji ýylyň 6-njy oktýabrynda Aşgabat ýertitremesinde wepat boldy. 414 1948-nji ýylyň Gurbansoltan aýynyň 18-inde Italýan parlamentine saýlawlar geçirildi, onda köplük sesi (12,7 mln) hristian-demokratik partiýasynyň wekilleri aglaba bölegini eýelediler. 415 1949 1951 -nji ýyllarda goşun gullugynda bolup dolanyp geleninden soň ýene-de žurnalistlik kärinde işe başlaýar. 416 1949 1964 -nji ýyllarda Mao Dun Bütinhytaý edebiýat we sungat işgärleri birleşmesiniň ýolbaşçysynyň orunbasary, Hytaý Halk Respublikasynyň medeniýet ministri wezipelerinde işläpdir, edebiýaty öwreniş we publisistika bilen meşgullanypdyr. 417 1949-njy ýylda dünýäde güýçleriň täze gatnaşyklary, 2 sany topar – ABŞ we SSSR emele geldi. 418 1949-njy ýylda Partiýa taryhy instituty, 1951-nji ýýlda Türkmenistanyň YA-nyň döredilmegi bilen türkmen hakynyň taryhyny öwrenmek işi has-da janlanyp ugrady. 419 1949-njy ýylyň baharynda bag oturtmak ri uly gerim bilen barlandy. 420 1949-njy ýylyň Türkmenbaşy aýynyň 8-de ähliumumy gozgalaň başlanýar. 421 1950-60-njy ýyllarda ABŞ-da ykdysadyýetiň we halkyň durmuş derejesiniň ösüşi. 1953-1961-nji ýyllarda respublikaçy partiýadan bolan Duaýt Eýzenhauer ABŞ-yň prezidenti wezipesini eýeledi. 422 1950 -nji ýylda ýazyjy we dramaturg Ezeldi Mpahiele tarapyndan ilkinji teatr topary döredildi. 423 1950-nji ýyllarda Borhes ýene şygryýete dolanyp gelýär. 424 1950 -nji ýyllarda şäherlerde ilatyň üçden bir bölegi ýaşaýardy. 425 1950-nji ýylyň Oguz aýynda bolan prezident saýlawynda Wargas ýene-de ýeňiş gazandy. 426 1950-nji ýýlyň Oguz aýynyň 25-de harby hereketler başlandy. 427 “1950-nji ỳyl Yslambolda çap bolan Yslam enseklopediỳasynyň 1,5 tomunyň 101-nji sanypasynda onuň wepat bolan wagtyny 1166-1167 ỳagny Hojaahmet Ýasawynyň wepat bolan ỳylyny görkezỳär. 428 1951-nji ýylda birnäçe düzedişler girizilip esasy kanun kabul edilýär. 1951-nji ýylda Kanun çykaryjy maslahata saýlawlar geçirilip, oňa ähli partiýalaryň gatnaşmaga hukuk berilýär. 429 1951 ý. dеkabr – TK(b)P MK-nyň ideologiýa işiniň mеsеlеlеrinе bagyşlanan plеnumy: rеspublikada rеprеssiýanyň täze tolkunynyň ýaýramagy. 430 1952-nji ýylda iňlis koroly Georg VI aradan çykdy. 431 1953-nji ýyldan 60-njy ýyllaryň başlaryna çenli döwür “Otteneli” diýip atlandyrylyp, sowet jemgyýetiniň ählitaraplaryna, aňyýetine we medeniýetine täsir etdi. 432 1953-nji ýylyň tomsunda oba hojalygyny, ýeňil we azyk senagaty ösdürmegiň ugry kesgitlendi. 433 1955-nji ýylda ýagny birinji festiwalyň üstünden bäş ýyl geçensoň, şol sebitde ýerleşýän harby bazada gulluk edýän esgerler hem festiwala gatnaşmagy ýüregine düwýärler. 434 1955-nji ýylda Ýewropanyň sosialistik ýurtlarynyň (Ýugoslawiýadan başgalary) harby-syýasy ýaranlygy döredildi – Warşawa şertnamasynyň guramasy. 435 1955-nji ýylyň Magtymguly aýynda çepçi akymyň wekili Jowanni Gronki Italiýanyň prezidenti boldy. 436 1956-njy ýylda A.Garryýewiň hem-de A.A. Roslýakowyň awtorlygynda “Kratkiý oçerk istorii Turkmenistana” diýen kitap ýazylyp onda Türkmenistanyň oktýabr rewolýusiýasyna çenli döwüri öz beýanyny tapdy. 437 1956-njy ýylda Log Cabin Chess Club ony Kuba şol bir wagtda 12 adama garşy oýnan küşt sergisine alyp gitdi. 438 1956-njy ýylda Polşada halk çykyşlary başlandy. 439 1956-njy ýylda sowet goşunlary Wengriýadaky kommunistlere garşy gozgalaňy basyp ýatyrdy. 440 1956-njy ýylda Sudan, Morokko, Tunis garaşsyzlygyny aldy. 441 1957-nji ýylda dolandyryş çäk ýörelgelerine geçirilmegi sebitleriň we sebit ykdysadyýetiniň ösüşinde uly ähmiýetli boldy. 442 1957-nji ýylda Türkmenistan SSR-niň 2 tomluk taryhyn çapdan çykýar. 443 1958-1959-nji ýyllarda Obahojalykbankynyň we Sekombankynyň kontoralary ýapyldy, we olaryň işi Gosbanka we Senagat banka, täzeden at berilen, maýa goýumlaryny maliýeleşdirýän Bütinsoýuz banky - Gurluşykbanka geçirildi. 444 1958-nji ýylda Gurbansoltan aýynda Fransiýada täsirli syýasy çökgünlik emele geldi, ol 5 hepde dowam etdi. 445 1958 ý. – Aşgabatda Türkmеn tеlеwidеniýеsiniň işläp başlamagy. 446 1958 ý. – «Edebiýat wе sungat» gazеtiniň nеşir edilip başlanmagy. 447 1958-ýylyń 21-dekabrynda Şarl De Goll Fransiýanyń prezidenti edilip saýlandy. 448 1959-njy ýylda Baýramow Moskwanyň W.I. Surikow adyndaky döwlet çeperçilik akademiki institutyna okuwa girýär we ol ýerde adybelli sowet nakgaşy, SSSR-iň halk suratkeşi D.K. Moçalskiniň ussahanasynda okaýar. 449 1959 ý. – Aşgabat, Mary, Daşhowuz pеdagogik institutlarynyň ýatyrylmagy – olaryň ornuna Çärjew döwlеt pеdagogik institutynyň dörеdilmеgi. 450 1960-1985-nji ýyllar aralygynda esasy gaznalar 7 esse ýokarlandy, milli girdeji bolsa diňe 4 esse ösdi. 451 1960-70-nji ýyllarda dokma toplumyna we azyk senagatyna degişli kärhanalar guruldy. 452 1960-njy ýylda çap bolup çykan «Häzirki zaman Türkmen dili» (grafika, morfologiýa) we 1962-nji ýylda neşir edilen «Häzirki zaman türkmen dili» (sintaksis) atly işler gös-göni onuň içgin gatnaşmagy we ýolbaşçylyk etmegi netijesinde taýýarlanyldy. 453 1960-njy ýylda iñlis alymy Z.Ziki tarapyndan tapylan adam süñkleri has ösen jandara degişli bolup, ony “homo habilis” (“başarjañ adam”) diýip atlandyrýarlar. 454 1960-njy ýylda Li Syn Man hőkümetden gitmeli boldy. 455 1960 -njy ýyllardan bari ýurtda balykçylyk bilen meşgullanýan hususy kärhanalaryň sany barha artýar. 456 1960 ý. – Mеrkеzi Garagumda güýçli gaz fontanynyň atylyp çykmagy. 457 1961-nji ýylda geçirilen pul reformasy maýany berkitmedi, ýöne nyrhlaryň ýokarlanmagynyň başyny başlady. 458 1961-nji ýylda ilçileriň sany 7,6 mln. 459 1961-nji ýylda Nowolazarew antraktida stansiýasynyň lukmany L. Rogozow öz-özüne appendektomiýa operasiýasyny geçirdi. 460 1961-nji ýylda ýazyjy pajygaly ýagdaýda aradan çykýar. 461 1961-nji ýylyň Gurbansoltan aýynyň 12-sinde ilkinji gezek adam Ýuriý Gagarin kosmosa uçdy. 462 1962 -iji ýylda romanyň ikinji kitaby, 1966-njy ýylda üçünji kitaby, 1971 -nji ýylda bolsa romanyň ahyrky —dördünji kitaby çap bolup çykýar. 463 1962-nji ýylda N.B. Atamammedowyň «Очерки по истории профсоюзов Туркменистане в восстановительный период (1981-1925 гг)», diýen manografiýasy, M.Mojewiň dikeldiş döwründe işçi daýhan soýuzynyň berkleşmegine bagyşlanan birnäçe makalalary çapdan çykdy. 464 1962 ý. 12 maý – Garagum kanalynyň Aşgabada gеlmеgi. 465 1964-nji ýylyň Garaşsyzlyk aýynda bolan parlament saýlawlary netijesinde leýboristik partiýa 44,1%-ses toplap häkimiýete geçdi. 466 1965-nji ýýlda Fransiýa bilen ilçi gatnaşyklaryny ýola goýdy we ony döwlet agdarylyşygyna synanşykda aýyplady. 1977-nji ýylyň Alp Arslan aýynda Gwineýanyň şäherlerinde bidüzgünçilikler bolýar. 467 1966 -njy ýylda şäherde ýer titräp, uly zyýana goýdy. 468 1968-nji ýyldaky Çehoslawakiýa wakalary. 1968-nji ýylyň Türkmenbaşy aýynda Çehoslawakiýanyň kommunistik partiýasynyň ýolbaşçysy Antonin Nowotnyý aýrylyp, onuň ornuna Aleksandr Dubçek geçdi. 469 1968-nji ýyldan suratkeş jahankeşdelik edýär. 470 1968-nji ýylda SSSR Çehoslowakiýanyň içerki işlerine goşuldy. 471 1968-nji ýylyň Magtymguly-Oguzda Fransiýada syýasy çökgünlik tutaşdy hem-de bütin ýylyň dowamynda hökümete garşy köpçüligiň çykyşlary ösüp başlady. 472 1968-nji ýylyń maý-iýunynda Fransiýada syýasy çökgünlik tutaşdy hem-de bütin ýylyń dowamynda hökümete garşy köpçüligiń çykyşlary ösüp başlady. 473 1968 ýylda Gorkut aýynda saýlawlarda Pýer Elliot Trýudo üstün çykýar. 474 1969 -njy ýylda Hydyr Derýaýewiň türkmen sowet dil bilimine, türkmen sowet edebiýatyna goşan goşantlaryny nazarda tutup, TSSR Ylymlar akademiýasy ony korrespondent-çlenlige saýlady. 475 1969-njy ýylda işçiler synpynyň taryhy boýunça uly göwrümli manografiýa «История рабочего класса Советского Туркменистана (1917-1966 гг)» çap edildi. 476 1969-njy ýylyń iýunynda bolup geçen saýlawlarda Źorź Pompidu Fransiýanyń prezidenti edilip saýlandy. 477 1970-nji ýylda respublikada gazyň çykarylyşy eýýäm 13 mlrd kub metre ýetdi. 478 1970-nji ýyllaryň ortalaryndan başlap sowet ýolbaşçylarynyň durmuş-ykdysady syýasatda goýberýän ýalňyşlyklary duýulyp başlady. 479 1971-nji ýylda Aşgabatda türkmen edebiýatynyñ nusgawy şahyr Magtymgulynyñ üýşürilen daşlaryñ üstünde oturan gabarasy dikeldildi. 480 1971 -nji ýylda Hydyr Derýaýewiň «Harasat» atly romany çapdan çykdy. 481 1971-nji ýylyň hindi-päkistan urşy. 482 1972-nji ýýlda Türkmenbaşy aýynyň 13-de serkerdeler topary döwlet agdarlyşygyny gurady. 1979-njy ýylyň Oguz aýýnda harby howa güýçleriniň leýtenanty Jerri Rolingsiň ýolbaşçylygynda döwlet agdarylyşygy geçirilip, hökümet düzülýär. 483 1973-nji ýylda nobatdaky, dördünji arap-ysraýyl urşy tutaşdy. 484 1973-nji ýylda türkmen pagtaçylary “arzuwly pellehana” ýetdiler. 485 1973-nji ýylyň ýeňlişinden soň Anwar Sadat arap birligi meýillerinden el çekdi. 486 1973 ý. – Türkmеn topragynda ilkinji gеzеk 1 million tonna pagta hasylynyň ýygnalmagy. 487 1974-nji ýylda “Mars” seriýaly sowet APS-leri bilen Marsy barlamak dowam etdirildi. 488 1974-nji ýylda M. Mojewiň “Göreşde toplaşan soýuzdaşlyk” diýen işi çapdan çykdy. 489 1975 -nji ýylda orta mekdebi tamamlap, S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetine okuwa girdi we 1980-nji ýylda weterinar lukmany hünäri boýunça tamamlady. 490 1975 -nji ýylda ýazyjy Wenesuela göçmeli bolýar, ol ýerde mekdepde mugallym bolup işleýär, «El Nasional» gazetinde publisistik makalalary bilen çykyş edýär. 491 1975-nji ýylyň Alp Arslan aýynyň 1-inde Helsinkide (Finlýandiýa) Ýewropanyň 33 döwletiniň ýolbaşçylarynyň we wekilleriniň gatnaşmagynda Ýewropada howpsuzlyk we hyzmatdaşlyk boýunça jemleýji akta gol çekildi. 492 1975-njy ýylda Wenesuelanyň harby akademiýany tamamlady. 493 1976 -njy ýylda şäheriň ilatynyň umumy ilatyň 59 göterimini tutýan bolsa, 1996 -njy ýylda ol 70 göterime çenli artdy. 494 1977-nji ýylda SSKP-ny Sowet syýasy ulgamynyň esasy hökmünde ýagdaýyny resmi taýdan berkiden SSSR-iň täze Konstitusiýasy kabul edildi. 495 1978-nji ýylyň dekabrynda özgerdişler we aç-açanlyk syýasaty yglan edilensoň oba ýerlerindäki kärhanalaryň sany artyp, 1,5 mln. adama iş ýeri döredildi. 496 1978-nji ýylyň Magtymguly aýynda terrorçylyk toparlaryň biri hrist. 497 1979-njy ýylda Repetek goraghanasy halkara biosfera goraghanalarynyň hataryna goşuldy. 498 1979-njy ýylda SSSR Owganystanda uzaga çeken urşa goşuldy. 499 1979-njy ýylyň başynda Eýranda syýasy dartgynlylyk başlandy. 500 1979-njy ýylyň Magtymguly aýyndaky saýlawlar netijesinde Angliüýada köneçil partiýanyň hökümeti emele geldi. 501 1979-njy ýylyň Sanjar aýynyň 15-18-inde Wenada L.I. Brežnew bilen J. Karteriň arasynda gepleşikler boldy. 502 1980-nji ýylda Merwiň 2500 ýyllygyna bagyşlanyp W.I.Sarianidiniň “Marguş ýurdunyň gadymyýeti” diýen uly göwrümli işi çap edildi. 503 1980 -nji ýyllarda ýurduň ykdysadyýeti sazlaşykly ösüp başlady. 504 1980-nji ýylyň Alp Arslan aýynyň 2-sinde Bolonýe şäherindäki demir ýol wokzalynda bomba partladylyp 84 adam heläk boldy. 200-e golaýy agyr ýaralandy. 505 1980-nji ýylyň sentýabrynda Eýran bilen Yragyň arasynda uruş başlandy. 506 1980 ý. mart – Garabogaz bilеn Kaspi deňziniň arasyny baglanyşdyrýan bogazyň pеtiklеnilmеgi. 507 1981-nji ýylda Izabel Alýende özüniň 99 ýaşly atasynyň agyr keselli ýatandygyny bileninde, oňa hat ýazyp başlaýar, soňra bu hatlar «Ruhlaryň öýi» (1982) atly romana öwrülip gidýär, ýazyjynyň adyny bütin dünýä belli edýär. 508 1981-nji ýylyň 10-njy Magtymgulyda geçirilen prezident saýlawlarynyň netijesinde F.Mitteran ýeňiş gazandy. 509 1983-nji ýylda senagat önümçiligi 9% aşak gaçdy, ilatyň 10% (2,5 mln.) işsizdi. 510 1983-nji ýylyň R. Reýgen “strategik goranmak inisiatiwasyny” yglan etdi. 511 1984-nji ýýlda Gurbansoltan aýynda polkownik Lansano Konteniň ýolbaşçylygynda harby gullukçylaryň topary gandöküşiksiz agdarlyşyk etdi. 512 1984-nji ýylda M.A. Çaryýew, G.S. Mişenko tarapyndan ýazylan “Развитие сельского хозяйства Туркмениской ССР за 60 лет” diýen işi çapdan çykdy. 513 1985-1989-njy ýyllarda Napoleonyň köşgüniň öňünde täze zallary we howlyny köşk bilen birikdirýän meşhur piramida gurulýar. 514 1985-nji ýylda Ýa. 515 1985-nji ýylyň martynda M.S.Gorbaçýow SSKP-niň MK-nyň Baş sekretarlygyna saýlandy. 516 1985 ý ortalarynda çenli bu ýerde 2 mlr 816 mln adam ýaşaýardy. 517 1986-njy ýylda Babrak Karmal häkimiýetden çetleşdirilip, ornuna Najibulla geldi. 518 1986-njy ýylyň başlarynda Palermoda mafiýa bilen baglanyşykly 500-e golaý jenaýatçylaryň üstünden sud seljermesi bolup geçdi. 519 1986-njy ýylyň Garaşsyzlyk aýynda SSSR-de strategik raketa göterijilerde 10 müň sany ýadro zarýady, ABŞ-da bolsa 14,8 müň zarýad jemlenipdi. 520 1987-nji ýylda G.F. Gadelşiniň “Путь туркмениских кочевников к социализму” diýen kitaby çapdan çykdy. 521 1987-nji ýylyň noýabrynda HKP-nyň XIII gurultaýynda Hytaýyň entek sosializm gurluşygynyň başlangyç tapgyryny başyndan geçirýändigi öňe sürüldi. 522 1987 –ýylda prezidentlige Ro De U saýlandy. 1987 – ýylyň Alp-Arslan aýynda milli ýygnak täze konstitusiýany kabul etdi. 523 1988 -nji ýylda Garward uniwersitetiniň hukuk fakultetine girdi. 524 1988-nji ýylda L.K. Garajaýewanyň «Культурно- прогветительная работа в советском Туркменистане» diýen işi, 1989-njy ýýlda A. Ýaýlanowyň «На пути ко всеобщему среднему» diýen işi çapdan çykdy. 525 1988-nji ýylda neşir edilen “Alhimik” atly romany bolsa Paulo Koelionyň ussat Gabriýel Garsia Markesden soň, dünýäniň iň köp okalýan latyn amerikaly ýazyjysy diýlip ykrar edilmegine getirdi. 526 1988-nji ýylyň Alp Arslan aýynyň 2-sinde, sowet tanklarynyň Praga kürsäp girenine 20 ýyl dolanda, bu ýerde uly halk çykyşy başlandy. 527 1989-nji ýylda Kümmet Gowuzda eneden doglan Ferhat Gaýymy 2007-nji ýylda Meksikada oýnalan ýaşlar bütindünýa woleýbol çempiýonadynda Eýran topary bilen birinji orny eýeledi. 528 1989 -njy ýylda bolsa bu görkeziji iki esse artdy. 529 1989-njy ýylda Türkmenistanyň “Magtymguly jemgyýeti” döredildi. 530 1989-njy ýylyň Alp Arslan aýynda T.K.P.M.K býurosy “Gorkut ata” kitaby baradaky özüniň ozalky (1951-nji ýylda kabul eden) kararyny ýatyrýar. 531 1989-njy ýylyň Bitaraplyk aýynyň ortalarynda Timişoar şäherinde öz akymlaýyn halk çykyşlary başlandy. 532 1989-njy ýylyň demokratik rewolýusiýasiýalary. 1989-njy ýylda Gündogar Ýewropada başlanan rewolýusiýalar demokratik häsiýetli bolup, buýruk beriji düzgüne garşy gönükdirilendi. 533 1989 ý. awgust – TKP MK-nyň býurosynda «Gorkut Ata» eposyny gadagan etmеk baradaky 1951-nji ýylda kabul edilеn kararynyn ýatyrylmagy. 534 1990-njy ýylda küşt wagt hasaplaýjy ulgamyny oýlap tapdy we şuwagt ol ýaryşlarda ulanylýar. 535 1990-njy ýylda Türkmen politehniki institutynyň Balkanabatdaky bölümine okuwa girdi we ony 1995-nji ýylda “Nebit we gaz ýataklaryny işläp taýýarlamak hem-de ulanmak” hünäri boýunça tamamlady. 536 1990-njy ýyllara gelenimizde Ýugoslawiýa Sosialistik Federal Respublikasynda garaşsyzlyk hereketleri döräp başlady. 537 1990-njy ýylyň dowamynda 1937-1938-nji ýyllarda jezalandyryşyň pidasy bolan Nobat bagşy bilen Hydyr bagşynyň günleri bellendi. 538 1990-njy ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 3-inde uly taryhy waka boldy : Germaniýa birleşdirildi. 539 1990-njy ýylyň Nowruz aýynyň 18-inde GDR-de geçirilen demokratik saýlawlarda Germaniýanyň birleşdirilmegi ugrunda çykyş edýän demokratik güýçler ýeňiş gazandy. 540 1990-njy ýylyň Sanjar aýynyň 19-ynda prezident Buş we 21 döwletiň baştutanlary Ýewropadaky adaty ýaraglar we ýaragly güýçler baradaky şertnama gol çekdiler. 541 1990 ý. 22 awgust – Türkmеnistanyň döwlеt garaşsyzlygy hakyndaky Jarnamanynyň kabul edilmеgi. 542 1990 ýylda Kanadada ýokary derejede çözülmesi kyn meseleleriň biri işsizlik ýüze çykdy. 543 1991-nji ýylda A. Jykyýewiň “Orta asyrlar döwründe türkmen halkynyň döreýşinden we kemala gelşinden oçerkler ” diýen uly göwrümli monografiýasy çapdan çykdy. 544 1991-nji ýylda aradan çykýar. 545 1991-nji ýylda Garaşsyz döwletiň döremegi täze milletiň kemala gelmeginiň esasy şertidir. 546 1991-nji ýylda Joan iňlis dili mugallymy hökmünde Portugaliýa işlemäge gitýär. 1994-nji ýylda Angliýa dolanyp gelenden soň, kitabyň üstünde irginsiz işläp başlaýar. 547 1991-nji ýýlda täze konstitusiýa kabul edildi. 1993-nji ýylda ýurduň taryhynda ilkinji gezek köppartiýalylyk saýlaw boldy. 548 1991-nji ýylyň 2-6-njy dekabry aralygynda Türkmenistanyň Prezidenti Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň Türkiýä ilkinji resmi sapary boldy. 549 1991-nji ýylyň 27-nji dekabrynda Hytaý Türkmenistanyň garaşsyzlygyny ykrar etdi. 1992-nji ýylyň 6-njy ýanwarynda iki döwletiň arasynda ilçileriň derejesinde diplomatik gatnaşyklar ýola goýuldy. 550 1991-nji ýylyň Alp Arslan aýynda SSSR-de adatdan daşary ýagdaý yglan edildi. 551 1991-nji ýylyň Garaşsyzlyk aýy. 552 1991-nji ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 27-de dünýäniň kartasynda täze garaşsyz Türkmenistan döwleti peýda boldy. 553 1991-nji ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 27-nde Türkmenistan Garaşsyz döwlet boldy. 554 1991-nji ýylyň Garaşşyzlyk aýynyň 27-si türkmen halkynyň taryhyna altyn harplar bilen ýazyldy. 555 1991-nji ýylyň Ruhnama aýynyň 26-synda Türkmenistanyň ilkinji Prezidenti Saparmyrat Nyýazowyň baştutanlyk etmeginde Türkmenistan SSR-inde halk Geňeşi geçirildi. 556 1991-nji ýylyň ýazynda Türkmenistanda azyk önümlerine kartoçka düzgüni girizildi. 557 1991 ý. 12 ýanwar – Türkmеnistanda ilkinji gеzеk «Hatyra günüň» bеllеnip gеçilmеgi. 558 1991 ý. 27 oktýabar – Garaşsyz Türkmеnistan dеmokratik- dünýеwi döwlеtiniň jar edilmеgi. 559 1992-1996-njy ýyllaryň saýlawlary boýunça ýene prezidentlige ýene Jerri Rolings geçýär. 560 1992-nji ýyldan bäri Türkmenistanyň Demokratiki partiýasynyň agzasy. 561 1992-nji ýylyň Baýdak aýynyň 14-de bolup geçen GDA-nyň Döwlet Baştutanlarynyň ýokary Derejedäki Minsk Duşuşygy. 562 1992-nji ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 23-i. 563 1992-nji ýylyň prezident saýlawlary. 564 1992-nji ýylyň Sanjar aýynyň 3-inde saýlawçylaryň 43% sesini alyp, Klinton ABŞ-yň 42-nji prezidenti boldy. 565 1992 ý. – Magtymguly adyndaky halkara baýragynyň dörеdilmеgi. 566 1993 -nji ýylda Efiopiýadan garaşsyzlygyny aldy. 567 1993-nji ýylda “Syýasatnama” türkmençä-de terjime edildi. ony ezber terjimeçi Daňatar Berdiýew orsçadan türkmençä terjime edipdir. 568 1993-nji ýylda Turgut Ozal aradan çykan soň Süleýman Demirel Turkiýäniň prezidenti boldy. 569 1993-nji ýylda Türkmenistan öz milli walýutasyny – manady girizdi, garaşsyzlygyň hakyky kepili hökmünde, bu bankyň işjeňligine ep-esli üýtgeşikleri girizdi. 570 1993-nji ýylyň Bitaraplyk aýynyň 12-sinde ähli halk sala- salaňşygy netijesinde Orsýetiň täze konstitusiýasy kabul edildi. 571 1993-nji ýylyň fewralynda Türkmenistanyň ilkinji prezidenti Saparmyrat Nyýazowyň permany bilen Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanynda Ylym we Tehnika boýunça ýokary geňeş döredildi. 572 1993-nji ýylyň Türkmenbaşy aýynyň 1-inde Çehoslowakiýanyň ýerinde iki sany özbaşdak milli döwlet – Çehiýa we Slowakiýa Respublikalary döredi. 573 1993 ý., 15 oktýabar –Türkmеnistanyň Prеzidеnti Saparmyrat Nyýazowyň taryhçylar bilеn duşuşmagy wе türkmеn taryhyny ýazmak barada möhüm mеsеlеlеriň ara alnyp maslahatlaşylmagy. 574 1993 ý., 1 sеntýabr – Aşgabatda Harby institutynyň açylmagy. 575 1993 ý., 25-26 oktýabr – Türkmеn halkynyň taryhy boýunça Halkara konfеrеsiýanybň gеçirilmеgi. 576 1993 ý., 27-28 oktýabr – Türkmеnistanyň Garaşsyzlygynyň iki ýyllygynyň dabaraly bеllеnip gеçilmеgi. 577 1993 ý., 3 maý – Türkmеnistanda magaryf işgärlеriniň maslahatynda Täze bilim syýasatynyň yglan edilmеgi. 578 1993 ý. – Gazanjyk – Bеndеr Türkmеn (Eýran) dеmir ýolunyň gurluşygyna başlanmagy. 579 1994-nji ýýlda türkmen alymlary we professor Çary Ýazlyýewiň rdaksiýasy bilen ýurudumyzyň ýokary okuw jaýlarynyň talyplaryna niýetlenen “Türkmenistanyň taryhyn” okuw gollanmasy 2 jiltden ybarat edilip neşir edilýär. 580 1994-nji ýylda «Türkmenistanda şäher gurluşyk işi» hakyndaky kanun girizilip, öl şäerlerde we ilatly ýerlerde gurluşyk işini meýillemek we alyp barmaga gönükdürilendir. 581 1994 ý., 15 ýanwar – Ählihalk rеfеrеndumynyň çözgüdi bilеn Türkmеnistanyn Prеzidеnti Saparmyrat Türkmеnbaşynyň ygtyýarlygynyň nobatdaky saýlowlary gеçirmеzden ikiniji bäşýyllyk möhlеtе uzaldylmagy. 582 1994 ýylyň Ruhnama aýynyň 1-de “Mekan” köşgünde Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy “Taryhyň sapaklary hakda we döwrün öňünde goýýan meseleleri hakynda” talyp ýaşlaryň öňünde çykyş etdi. 583 1995-nji ýylyň 26-njy sentýabrynda Ukraina Ýewropa Geňeşiniň doly hukukly agzalygyna saýlandy. 584 1995-nji ýylyň Magtymguly aýynda Fransiýada nobatdaky president saýlawlary geçirilip, onda respublikany goldamak birleşmesiniň lideri Jak Şirak ýeňiş gazandy, hem-de ýurdyň prezidenti boldy. 585 1996-nji ýylyň 18-nji iýulda Mary welaýatyň Baýramaly şäherinde dogulýar. 586 1996-njy ýylyň Bitaraplyk aýynyň 31-inden 2000-nji ýylyň Gorkut aýynyň 1-ine çenli döwürde ABŞ-nyň 56,6 mln. dollary bahasyndan “A” görnüşli sertifikatyň 1043 berildi. 587 1996-njy ýýlyň Magtymguly aýynyn 17-de GDA-nyň Dowlet baştutanlarynyň Moskwada bolup gfeçen ýokary derejedäki duşuşygy Türkmneistanyň Prezidenti Saparmyrat Türkmenbasy GDA-nyň döwlet baştutanlarynyň 20-maslahatyna gatnaşdy. 588 1997-nji ýylyň 1-nji iýulynda öň Beýik Britaniýanyň baknalyk täsirinde bolan Gonkong (Sýangan) Hytaýa gaýtarylyp berildi. 589 1999-njy ýylyň ahyryna çenli türk hünärmenleriniň gatnaşmagynda 90 sany desga bina edildi. 590 1999-njy ýylyň ahyrynda Hytaýyň ilaty 1 mlrd 260 mln. adama ýetdi. 591 1999-njy ỳylyň Magtymguly aỳynyň 25-ne Beỳik Serdarymyz “Türkmen halkynyň ỳadygärligi bolan “Gorkut ata” kitabynyň 1500-ỳyllygy mynasybtli geçirilỳän çäreler hakynda karar kabul etdi. 592 19. Señrik – adam aýagynyñ duranda, adamyñ aýagynyñ ujundan burnunyñ süñküne çenli aralyk, ol takmynan adam boýuna deñ. 593 1. Adamyň peỳda bolmagy we jemgyỳetiň döremegi bilen tebigat düşünjesiniň mazmuny özgerỳär. 594 1. Apennin ýarym adasynyň günortasyny boýun egdirensoň, Rimiň araçäkleri Messin bogazyna çenli giňelipdir. 595 1. Attikikadaky arheologik barlaglara görä, bu ýerde neolit zamanynda hem ilat ýaşapdyr. 596 1. B.e.öň II asyryň soňky iki öngünliginde Rimiň halkara ýagdaýy dartgynly bolupdyr. 597 1. B.e.öň II-I asyrlarda Italiuýanyň oba hojalygynyň ýagdaýy barada rim ýazyjylary Katonyň we Warronyň oba hojalygy hakynda ýörite ýazan işlerinden köp maglumatlar alynýar. 598 1. B.e.öň VII asyryn II ýarymyndan başlap, Peloponnesdäki döwletleriň içinde Sparta şäheri öňe sýlanypdyr. 599 1-bölünişik boýunça (1772 ý.) Prussiýa-Primorýe, Polşa bölegi. 600 1.Esasy süýümleriñ görnüşini kesgitlemek. 601 1. Eýranda giň tekiz daglyklar bolup, olaryň merkezi bölegini çürt-kesik kontinental klimatly çöllük tutýar. 602 1.Gadymy Assiriýa döwründe döwletiň tutýan meýdany uly bolmandyr. 603 1. Gadymy Gresiýanyň taryhy gadymy dünýä taryhynyň esasy bölekleriniň biridir. 604 1.Gadymy Müsüriñ taryhyny çuññur öwrenmeklik XIX asyrda mümkin bolýar. 605 1Golýazmanyň başga bir warianty boýunça: “Men özleriniň derýasynyňTusdan gelýändigi barada Dehistan rabatynda gürrüň berişlerini eşitdim”. 606 1. Grek – pars uruşlary döwründe Afinynyň baştutanlygynda grek şäherleriniň harby-syýasy bileleşigi emele gelip başlaýar. 607 1.Hindistan öz tutýan meýdany we ilatynyñ sany boýunça baryp gadym zamanlarda hem Aziýanyñ iñ iri döwletleriniñ biri bolupdyr. 608 1. II Puni urşundan soň Rim respublikasy ellinçilik döwletler babatda hem işjeň syýasat ýöredip başlapdyr. 609 1. ikisi hem syýasy pikir, durmuş-ykdysady häsiýet boýunça tapawudy bar. 610 1.Kiçi Aziýa-bu gara,mermer,egeý,ortaýer deňizleri bilen ýuwulýan we Ýewropadan Bospor,Dardanel bogazlary arkaly bölünip aýrylýan ýarym adadyr. 611 1. Mahmyt Gardizi XI asyryň pars taryhçysy Owganystanyň Gardiz şäherinde önüp ösüpdir. 612 1.Mikaýyl: ondan 2 ogul: Çagry beg, Togrul beg. 613 1-nji bölüm – Berilen tablisa ýa-da şekil barada azyndan 150 sözden ybarat ýazuw işi. 614 1-nji Jahan urşunyñ öñisyrasynda Gresiýa Ỳewropanyñ ykdysady taýdan gowşak ösen ýurtlarynyñ biridi. 615 1-nji soslowiýe-ruhanylar-291 deputat, şolaryň 200-e golaýy-oba wekilleri, esasan hem reformalaryň tarapdarlary. 616 1-njy jahan urşy Osmanly döwleti 1-njy jahan urşunda Germaniýa goşuldy. 617 1-njy we 2-nji Balkan söweşleri Garaşsyzlyga göz açan döwletler Osmanly döwletinden Balkanlary çykarmak isleýän Bolgariýa, Serbiýa, Gresiýa we Garadag Trablusgarp söweşiniň yz ýany Balkan söweşini başlatdylar. 618 1.Ortaýer deňziniň Gündogarynda ýaşan gadymy taýpalaryň we halklaryň taryhyny goňşy ýurtlaryň çeşmeleri we ýerli çeşmeler şöhlelendirýärler. 619 1. Patyşa Süleýman faraonyň gyzyny yzýany Moawly, Ammonly, Edomly, Saýdaly we Hititli birnäçe kesekileri aýal edip alypdyr. 620 1.Toý-meýlis sahnasy beýan edilipdir. 621 1. Türkmenistanyň taryhy-geografiỳasynyň aỳratyn okuw dersi hökmünde okadylmagy, Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşynyň yglan eden “Bilim” syỳasatynyň amala aşyrylmagy bilen berk baglanşykly. 622 1.Uratu döwletiniñ taryhy boýunça çeşmeler bolup, maddy medeniýetiñ ýadygärlikleri, Uratu patyşalarynyñ ýazgylary, hojalyk dokumentleri, Uratunyñ taryhy barada Assiriýa çeşmeleri we ş.m. hyzmat edýärler. 623 1XIX asyryň I ýarymynda Türkmenistanyň territoriýasynda dörän örän çylşyrymly syýasy ýagdaý döwrüň medeniýetine-de öz täsirini ýetirdi. 624 1.XIX asyryñ ortasyna çenli adamyñ gelip çykyşy barada dini garaýyş agdyklyk edipdir. 625 2000-nji ýylda Moskwadaky “Memorial” guramasy Stalin repressiýasynyň pidalarynyň sanawyny kitap görnüşinde çap etdi. 626 2000-nji ýylyň 23-nji maýynda Türkiýäniň Medeniýet ministrligi, Türk döwlet radio we telewideniýe guramasynyň baş müdirligi, Türkmenistanyň Ankaradaky ilçihanasy tarapyndan fertopiano konserti gurnalanda Dünýä 15 ýaşyndady. 627 2000-nji ýylyň aprel aýynda Aksioner inwestision täjirçilik banky “Inwestbank” – Türkmenistanyň Döwlet täjirçilik banky “Türkmenbaşy” adyna üýtgedildi. 628 2000-nji ýylyň ikinji ýarymynda ". 629 2001 -nji ýylda bolsa bu görkeziji 500 tonna barabardy. 630 2002-nji ýylda Beýik Saparmyrat Türkmenbaşý bahasy 160 million dollaryna barabar bolan, her ýylda 1 million tonna iñ ýokary hilli sement öndürýän zawodyñ gurulmagy karar etdi. 631 2002 -nji ýyldaky maglumatlara görä, Keýptaundaky uniwersitetiň 6 fakultetinde 672 mugallym zähmet çekýär we 16 müň talyp bilim alýar. 632 2002 -nji ýyldan başlap, ýokary okuw mekdepleriniň bilim derejesiniň hilini artdyrmak maksady bilen täze reformalar durmuşa geçirilip başlandy. 633 2003-nji hojalyk ýylynda ýurdumyzyň gallaçylary 2 mln.536 müň tonna, 2004-nji hojalyk ýylynda bolsa 2 mln. 740 müň tonna ak bugdaý hasylyny aldylar. 2005-nji ýylda 3 million tonna bugdaý hasylyny almak göz öňünde tutulýar. 634 2003-nji ýylda bir bagdan özüni asan we janyna kast eden Annamuhammet Sada ençeme ýyllap Germanýada ýaşapdy, watanynyň hasratyny çekipdi. 635 2003-nji ÿylyň garaşsyzlyk aÿynda Aşgabatda dabalaryň öňüni almak we durnukly öşüş boÿunça maslahatyň Merkezi aziÿa üçin birinji taogyry BMG-nyň we ŸHHG-niň howandarlygynda geçirildi. 636 2003 -nji ýylyň martynda döredildi. 637 2004 -nji ýyldaky maglumata görä, ýurtda goranmak pudagy üçin 3,172 milliard dollar harçlandy. 638 2004 -nji ýyldaky maglumatlara seredeniňde ýurduň ilatynyň 64 göterimi şäherlerde ýaşaýar. 639 2004 -nji ýylda onun çykarylyşy 346 tonna çenli azaldy. 640 2004-nji ýyl Garaşsyz Türkmenistanyň Mejlisiniň karary esasynda Türkmenistanyň Gahrymany Atamyrat Nyýazowyň ýyly diýip yglan edildi. 641 2004-nji ÿylyň baÿdak aÿnyň 28-nde BMG-niň 2005-2009-njy ÿyllar üçin ösüşe ÿardam etmek baradaky Çarçualy magsatnamasyna (UNDAF)gol çekilmegi Türkmenistanyň BMG bilen hemmetaraplaÿyn hyzmatdaşlygyň aÿdyň mysaly boldy. 642 2004-nji ỳylyň Garaşsyzlyk aỳynyň 7-de Türkmenistanyň giňeldilen Mejlisi bolup oňa Türkmenistan bilen ençeme ỳyllaryň dowamynda netijeli hyzmatdaşlyk edỳän iri amerikan kompaniỳalayň ỳolbaşçylary hem gatnaşdylar. 643 2005-2006-njy yylarynda dragon we zumer bile 2-3 sany rep hem yazyar. 644 2005-nji ýylda Marsyň polýuslarynda köp mukdarda suwuň bardygy anyklandy. 645 2005 -nji ýylda şol festiwalda Günorta Afrikanyň «Karmen» atly filmi hem baýrak aldy. 646 2005-nji ýylyň fevral aýynyň 26-synda aradan çykan şahyr Kümmet Gowuzda jaýlanar. 647 2005-nji yylyn may ayynda heniz 17 yasyndaka ispanyanyn cempionatynda albasete komandasyna ilkinji goluny uryar hem-de barselonanyng hatarynda yash oyuncy hokmunde taryha giryar. 648 2006-nji ýylda 5859 adamlyk rayaty bolan bu şäher 2000-nji ýylda obadan şähere öwrüldi. 649 2006-nji ýylda bu etrabyň raýatlarynyň sany 125079 adamdyr. 650 2006-nji ýylda bu etrabyň raýatlarynyň sany 58,725 adamdyr. 651 2006-nji ýylda bu etrabyn raýatynyn saný 122218 adamdyr. 652 2006-nji ýylda bu etrabyn raýatynyn saný 128.739 adamdyr. 653 2006-nji ýylda bu etrabyn raýatynyn saný 153.261 adamdyr. 654 2006-nji ýylda bu etrabyn raýatynyn saný 45.874 adamdyr. 655 2006-nji ýyldaky sanawa görä bu şaherin raýatlarynyň sany 27,402 adamdyr. 656 2006-nji ýylyň sanawhyna görä, ilaty 2,226 kişi, we 433 maşgaladan ybaratdyr. 657 2006-njy ýyldan bäri CPT, ýagny kompýuter formatly synag geçirilmeýär, we onuň netijeleri ýörgünligini ýitirdi. 658 2006-njy ýylyň 12-nji oktýabrynda Orhan Pamuga edebiýat boýunça: «eziz şäheriň tukat göwnüniň gözleginde täze nyşanlary we medeniýetleriň baglanyşygyny tapan» awtora – açyk kesgitlemesi bilen Nobel baýragy berilýär. 659 2007-nji ýylyň 14-nji fewralynda Türkmenistanda iň ýokary häkimiýet edarasy bolan Halk Maslahatynyň XIX mejlisiniň barşynda Gurbanguly Mälikgulyýewiç Berdimuhamedow Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine resmi girişdi. 660 2008 -nji ýylda iki ýurduň arasyndaky söwda dolanyşygy 132,3 million dollara barabar boldy. 661 2008-nji ýylda Jenniferyň ekiz çagasy bolýar. 662 2008 yylbaşynda demokratik partiya dalaşgarlerinden Hillary Klinton we Obamadan başga ahli dalaşgarler çekildi. 2008-nji ýylyň 5-nji iyulynda Obama demokratik partiýa dalaşgari yglan edildi. 663 2009-2011-nji ýylda ýetginjikler milli toparynda 9 bäsleşikde 6 gol uran Serdar Azmun 2011-nji ýyldan şu wagta çenli-de Eýranyň ýaşlar milli tolarynda 10 bäsleşikde 14 gol urdu. 664 2009-njy ýylda Kazan "Rubin" komandasynyñ düzüminde futbol oýnap başlaýar. 2012 ýylyň iýulde Nižnekamskyň "Neftehimike" arenda barýa. 665 2009-njy ýyldan başlap “Türkmengaz” döwlet konserniniň “Marygazçykaryş” müdirliginiň başlygy wezipesinde işläp gelýär. 666 2009-njy ýyllyň aprel aýyndan baş bankyň işgärleriniň zähmet haklaryny Altyn asyr bank kart arkaly almaklyk ýola goýuldy. 667 2009-njy ýylyň 4-nji awgustynda Hamaroý şäherinde Knut Hamsun merkezi açyldy. 1916-njy ýyldan bäri onuň işleri kino sungatynda ulanylýar. 668 2009 ýyl: * "MTS Türkmenistan" Türkmenistanyň 139 ilatly punktlary öýjükli aragatnaşygy bilen üpjün edýär, olaryň arasynda Tahtabazar, Etrek, Bekdaş, Kerkiçi, Hojambaz, Derbent, Bahardok hem bar. 669 200px Aleksandr Iwanowiç Kuprin (1870-1938) Meşhur rus ýazyjysy Kuprin 1870-nji ýylda, Penzen guberniýasynyň Narowçat obasynda dünýä inýär. 670 200px D.R.R. Tolkiniñ ýazan romany. 671 200px Ernest Hemingueý (1899-1961) Beýik amerikan ýazyjysy Ernest Miller Hemingueý XX asyr dünýä edebiýatyna iň uly täsir ýetiren ýazyjylaryň biridir. 672 200px Gomer Gomeriň hakykatdan-da ýaşap geçen şahs bolandygy barada biziň döwrümize anyk maglumat gelip ýetmändir. 673 200px Horhe Luis Borhes (1899-1986) XX asyr dünýä edebiýatynyň iň beýik ýazyjylarynyň biri hasaplanýan argentin kyssaçy-şahyry Horhe Luis Borhes 1899-njy ýylyň 24-nji awgustynda, Buenos-Aýresde dünýä inýär. 674 200px Jeýms Joýs (1882-1941) Irlandiýanyň beýik ýazyjysy, XX asyryň iň täsirli ýazyjylarynyň biri Jeýms Joýs 1882-nji ýylda, Dublin şäherinde dünýä indi. 675 200px Onore de Balzak (1799-1850) Beýik fransuz ýazyjysy Onore de Balzak 1799-njy ýylda Tur şäherinde, daýhan maşgalasynda dünýä inýär. 676 200px Reý Bredberi - amerikan ýazyjysy, şahyry. 677 200 ýyl VIII asyrdan tä X asyryň ortalaryna çenli Hytaý jemgyýetinde iri ýer eýeçilik gatnaşyklarynyň döreýşi döwri boldy. 678 2010, aprel «Altyn Asyr» öýjükli aragatnaşygy ulanýan müşderileriň sany ýarym milliona ýetdi. 2012 «Аltyn Asyr» Ýewropa we Aziýa ýurtlarynda halkara roumingiň hyzmatlaryny edýär. 679 2010-da milli ýygyndymyzyñ baş tälimçiligini HTTU komandasyny türgenleşdirýän Ýazguly Hojagulyýew aldy. 680 2010-njy ýyldan bäri “Türkmennebit” Döwlet konserniniň “Nebitgazdüýpliabatlaýyş” trestiniň dolandyryjysy wezipesinde işleýär. 681 2010-njy ýylda Zukerbergiň “Facebook” saýtyny döredişi hakda “Jemgyýetçilik tory” (“The Social Network”) atly çeper film düşürildi. 682 2011 -2012-nji ýyllarda Daşoguz welaýatynyň häkiminiň oba hojalyk boýunça orunbasary. 683 2011-nji ýylda welaýatyň önümçilik kuwwatlyklaryny, infrastrukturasyny we sosial ulgamyny ösdürmäge gönükdirilen düýpli maýa goýumlarynyň paýy olaryň tutuş ýurt boýunça umumy möçberiniň 5,5%-ine deň boldy (bäşinji orun). 684 2011-nji ýylda ýurduň senagat önümçiliginiň 18,7%-i şu sebitiň paýyna düşdi (üçünji orun). 685 2011-nji ýylyň 1-nji sentýabrynda Bilimler we talyp ýaşlar güni mynasybetli institutyň binalar toplumy ulanmaga berildi. 686 2011-nji ýylyň 25-nji oktýabrynda Gurbanguly Berdimuhamedowa Türkmenistanyň Gahrymany diýen at dakyldy. 687 2011-nji ýylyň Türkmenistanyň kubogyny eýelemek boýunça ýaryşda ýarym finala çenli ýetýär. 688 2012-2013-nji okuw ýylynda institutda 278 talyp (105 gyz we 173 oglan) bilim alýarlar. 689 2012-nji ýylda ol Mit Romniden üstün çykyp ikinji gezek prezidentlige saylandy. 690 2012-nji ýylda Türkmenistanyň Oba Hojalyk ministri wezipesine bellendi. 691 2012-nji yylyn 18-nji fewralynda Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan gurulan hökümetde Gurluşyk Senagaty boyunça Hökümet Orunbasary. 692 2012 -nji ýylyň 6njy noýabrynda ol dalaşgär Mit Romni bilen bolan saýlawda ikinji gezek Amerikanyň prezidenti bolmagy başardy. 693 2012, oktýabr «Altyn Asyr» 3 milliondan gowrak adama hyzmat edýär. 2012-nji ýylyň 18-nji oktýabry Türkmenistanyň Prezidentiniň gatnaşmagynda Aşgabat şäheriniň Oguzhan köçesiniň 217-nji jaýy salgysy boýunça “Altyn Asyr” kompaniýasynyň täze binasy açyldy. 694 2013-nji ýylyň 3-njy ýanwary «Altyn Asyr» ýapyk görnüşli Paýdarlar jemgyýeti döredildi. 695 2014-nji ýyldan bäri Türkiýäniñ TRT-1 döwlet teleýaýlymynda her çarşenbe güni berilýän "Direliş: Ärtogrul" atly serialda Ärtogrul Gazynyñ roluny Engin Altan Düzýatan janlandyrýar. 696 2014-nji ýylyň Ýewropa çempionadynda öz watandaşy Adelina Sotnikowany hem-de dünýäniň bäş gezek çempiony italiýaly Karolina Kostneri yzda galdyrýar we ilkinji gatnaşýan çempionadynda ilkinji ýeri eýeleýär. 697 2015 ýylda Hazyna topary Ýokary Ligada ilkinji gezek çykyş eder. 698 20 müň ýaşaýjysy bolan bu şäheriň halky ekerançylyk bilen öz günlerini geçirýär. 699 20-nji asryň başlarynda dünýä gelen Gazak paň ilk başda doglan ýeri bolan omçaly ( Siminşäher ) obasynda Taýjan ahun garajanyň hüjresinde din sapaklary almaga başlady. 700 20-nji asyryñ başlaryndaky elektrik generatory Elektrik generatory,mehaniki energiýasyny elektrik energiýa öwürýän guraldyr. 701 20-nji ýyllardan başlap Eýrandaky kazak harby bölüminiň polkownigi Reza hanyň täsiri güýçlenip başlady. 702 20-nji ýyllaryň başlarynda ykdysady we medeni ysnyşyklar güýçlenipdi. 703 224-651-nji ýyllar aralygynda Merw Eýran sasanidleriniñ ygtyýaryndady. 651-nji ýylda bolsa Arab halifatynyñ Türküstan (orta Aziýa) welaýatlarynyñ biridi. 704 226-njy ýylda Parfiýa döwleti ýykylyp, Ardasiriň baştutanlygynda Eýranda Sasaniler döwleti döräpdir. 705 2.305-nji ýylda Diokletian we Maksimian dabaraly ýagdaýda öz wezipelerini Gaý Galeriä we Konstansiý Hlora beripdirler. 706 230px Çinua Açebe Nigeriýanyň beýik ýazyjysy, dünýä belli kyssaçy Çinua Açebe 1930-njy ýylyň 16-njy noýabrynda, Anambra ştatynyň Ogidi şäherinde dünýä indi. 707 238-nji ýylda Rimde senat iki senatory imperator diýip yglan edipdir. 708 2-3 sany rep saytlar açylyar, olaryn üsti bilen we telefonlardan telefonlara geçip türkmen repi ulalyar. 709 250px ABŞ – Türkmenistan gatnaşyklary Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy : “Biziň bu gün Ýewropanyň ähli döwletleri bilen hem ikitaraplaýyn bähbitli, ygtybarly gatnaşyklarymyz bar. 710 250px Tewton ordeni Tewton ordeni (latynça teutonicus — nemes) XII asyryň ahyrynda esaslandyrylan german dini ordenidir. 711 253-nji ýylda reýn goşunlary Desiniň egindeşi tanymal senator Waleriany imperator diýip jar edipdirler. 712 25.Han Ýuludi 56一59 (ogullary Suan we Ango) 26.Di Haýtunşiçjhou 59一63. 713 284-nji ýylda goşun illiriýaly Gaý Waleriý AwreliýDiokletiany imperator saýlapdyr. 714 2.Afinynyň ýeňilmegi, ykdysady we syýasy bileleşme bolan Afiny deňiz bileleşiginiň dargadylmagy Gresiýany dagynyklyk ýagdaýa getiripdir. 715 2.Assiriýadan demirgazyk tarapda daglyk ýerler bolupdyr. 716 2) Aziýadaky oguz we türkmen taýpalary gaty ir wagtlardan bäri Orta aziýa ýyl ýazgylaryny ýazyjylarynyň, syýahatçylarynyň, geografçylarynyň we lingwistleriň ünsüni özüne çekýär. 717 2. Baky Beýik Serdarymyz Saparmyrat Türkmenbaşynyň “Türkmen ilim aman bolsun”, “Türkmeniň bäş eýýamynyň ruhy”, “Meniň Ruhubelentlik baharym” şadessanlarynda türkmen halkynyň ajaýyp geçmişi öz beýanyny tapýar. 718 2) Bellenen çylşyrymlylyk - bu şeýle düşünje, ýagny organizmlerde bellenilen çylşyrymlyklar bolup biler, ýöne olaryň şol ýerde bolmagyna hökman bir Ýolbaşçynyň (öz pikirimde Alla) täsiri bolmaly. 719 2. B.e.öň III asyrlarda Rimde gulçulyk nusgawy derejesine ösüp ýetipdir. 720 2.B.e. öñ II müñýyllykda Huanhe derýasynyñ boýunça Şan taýpasy ýokary göterilýär. 721 2. Beýik Saparmyrat Türkmenbaşyň mukaddes Ruhnamasy milli aňyýetdir. 722 2. biziň eramyzdan öň 462-nji ýyl demokratlaryň serdary Efialtyň özgerdişi geçirilipdir. 723 2. Bu wagt teýmurit nesilleri öz aralarynda uruş alyp barypdyrlar. 724 2. bu welaýatlary elde saklamak üçin harby güýç hem güýçli bolmalydy. 725 2. Düzümi steroid gormonlary saklamaýan çişmä garşy serişdeler: aspirin, amidopirin we başgalar. 726 2. Ene çagasyny ilkinji gezek emdirenden soň, ony çüýşeden we ş.m. zatlardan emdirmeli däldir(!). 727 2. Germaniýanyň tölemeli jerime tölegleriniň möçberi we ony paýlaşmak meselesi boýunça hem dawa turdy. 728 2.Goşun asly frakiýaly, meşhur serkerde Maksimini imperator diýip yglan edipdir. 729 2.Hett döwletiniň taryhynyň çeşmeleri we taryhnamasy. 730 2. Hiwanyñ dagan goşunlaryny ýygnap,ýesir alynan goşunlar bilen bilelikde ýol şaýlaryny tutup,azyk-suwlaryny üpjün edip,Hiwa ugratmaly. 731 2.Hytaýda Sin nasişalygy döwründe syýasy gurluş. 732 2. Hytaýyň syýasy gurluşy. 733 2. Hywanyň dagan goşunlaryny ýygnap, ýesir alnan goşunlar bilen bilelikde ýol şaýlaryny tutup, azyk-suwluklaryny üpjün edip, Hywa ugratmaly. 734 2.Ilkidurmuş jemgyýetiniñ tehnikasy demir eýyamynda uly ösüşe eýe bolýar. 735 2. Iri bogunda güýçli agyrynyň peýda bolmagy – bu guragyrynyň iň ýygy duş gelýän alamatlarynyň biri bolup, guragyry poliartridi (köpsanly bogunlaryň zeperlenmegi) diýip atlandyrylýar. 736 2.Ispaniýada uruşlaryň iň gyzgalaňly wagtynda Rimiň merkezinde – Italiýada frakiýaly gladiator Spartagyň baştutanlygynda iň uly gozgalaň giň gerim alypdyr. 737 2. Kiçi Aziýa ýöriş wagtynda Aleksandryñ 30 müñ pyýada, 5 müñ atly goşany bolupdyr., diýip çak edilýar. 738 2.Marguşda ekerançylyk we senetçilik. 739 2.Merkezi Aziýanyň taryhynyň gadymy döwrüni öwrenmäge “Awesta” uly kömek edýär. 740 2-nji bölüm – Berilen bir pikir barada garaýşyňyzy beýan edýän azyndan 250 sözden ybarat ýazuw işi. 741 2-nji bölüm – Bir adam gepleýär, we belli bir tema barada çykyş edýär. 742 2-nji bölüm – Bir tema barada 1-2 minut aralygy geplemek. 743 2-nji bölüm – Gazet, ýa-da žurnaldan bir makala berilýär. 744 2. Nurberdi Hany Teke Türkmenlerniñ Hany diýip mübessa edip, ony Hanlar Hany etmeli. 745 2 “Oguznamanyň” ýazylan žanry ylmy barlagçylar tarapyndan heniz kesgitlenenok. 746 2.Orta Assiriýa döwri b.e.öň II müňýyllygyň II ýarymynda bolup geçipdir. 747 2. Rimiň ýerleri giňelende bolsa, daýhanlara ýer ýetmezçiligi dowam edipdir. 748 2. Saparmyrat Türkmenbaşy. 749 2. Şewk-efza Walide Soltan: Sultan Myradyň ejesi we ikinji hatyn. 750 2-si Demirgazyk Ỳewropa ýurtlarynyñ toparlara goşulmak meselesinde dürli garaýyşlaryñ emele gelmegi, sebäbi olaryñ birnäçesi Yewropa hat-da dünýä dawalarynda-da bitaraplyk derejesinden peýdalanýardy. 751 2. Siriýa Halap we Şam emirligini hem Tutuş soltanlygy astyna aldy. 752 2. Temperaturanyň täsiri bilen bejermek. 753 2.Traýan ölensoň onuň ogullygy Adrian imperator (117-138ýý) diýlip jar edilipdir. 754 2. Türkmenistanda ilkinji döwletleriň yüze çykmagy. 755 2. Türkmenistanyň taryhy – geografiỳasyny umumy taryhy-geografiỳa ylmynyň bir bölegi hasaplamak bolar. 756 2) Umumy harby düzgün girizilipdir. 757 2.V asyryň başynda Rim imperiýasynyň imperatory Gonoriý (395-423) ýaş bolandygy üçin oňa atabeglik edýän, gelip çykyşy boýunça wandal bolan Stilihon imperiýanyň hökümetine baştutanlyk edipdir. 758 2.Wawilon Tigrden günbatarda ýerleşen ýerleri basyp almaga taýýarlanypdyr. 759 2. Ýaponiýanyň dünýä ykdysady merkezleriniň birine öwrülmegi. 760 2. Ýokarky duýgular –gözellik hem akyl iş bilen meşgullanmak degişlidir diýip belleýär. 761 300px Döwletiň resmi ady “Koreýa respublikasy” bolup, ol 1948-nji ýylyň 15-nji awgustynda döredilipdi. 762 300px Günorta-Gündogar Aziýada, Malakka we Hindi-Hytaý ýarymadasynda ýerleşen döwlet. 763 300px Indoneziýa “täze senagatlaşan döwletleriň” hataryna girmeýär. 1945-nji ýylyň 17-nji awgustynda garaşsyzlygyny aldy. 764 300px Malakka ýarymadasynyň günorta böleginde ýerleşen adalar döwleti hasaplanýar. 765 30-njy ýyllarda halkara gatnaşyklaryny üç sany esasy güýç kesgitleýärdi. 766 30-njy ýyllarda magaryfy we medeniýeti ösdürmek babatda birnäçe özgerişler geçirildi: dünýewi mekdepler açylyp, hökmany başlangyç bilim hakynda kanun kabul edildi. 767 3. 1918-1939-njy ýyllar aralygynda Ispan monarhiýasy. 768 325-nji ýylda Kiçi Aziýanyň Nikeýa şäherinde bütin Rim imperiýasy boýunça hristianlaryň I ýygnanyşygy çagyrylypdyr. 769 332-nji ýylda Konstntin gaçgak gullary yzyna gaýtaryp getirmek barada kanun çykarypdyr. 770 351-nji ýylda häkimýet Konstansiý II-niň eline geçipdir. 771 370-nji ýyllaryň ortalarynda Dunaýda ýagdaý çylşyrymlaşypdyr. 772 3) Abu-Bair Muhammet ibn Zafar marşahi (899 – 959-njy ýyllar) Orta Aziýanyň taryhçysy. 773 3. Adamzadyň ỳaşaỳşynyň has irki döwrüniň howa şertlerini öwrenmekde paleogeografiỳa ylymynyň ähmiỳeti uludyr. 774 3. Agsak sere-ortaky barmak, oguljahat we külbikäniñ gerlen aralygy, takmynan 8-10sm deñ. 775 3. ASL-O-nyň (antistreptolizin O) derejesini barlamak üçin ganyň derňewi onda streptokokka garşy göreşiji öýjükleri (antitelalary) anyklamaga ýardam berýär. 776 3. “Awesta” Zaroastrizm Sasanylaryň döwlet dini bolupdyr. 777 3. B.e.öň 562-nji ýylda Nawuhodonosor II ölenden soň, begzadalar we ruhanylar syýasata güýçli täsir edip başlapdyrlar. 778 3. Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň ýoly. 779 3. Bizi eramtzdan öň 594-nji ýylda Solon arhont saýlanypdyr. 780 3. Çaga dogrumdan soň berjaý edilmeli işler tamamlanandan soň ene bilen çaga bir otagda saklanylmalydyr. 781 3. Demgysma, ýüregiň çalt urmagy, ýüregiň kadaly işlemeginiň bozulmagy, ysgynsyzlyk, baş aýlanma, döşde agyrynyň peýda bolmagy – bu alamatlaryň ählisi ýürek zeperlenmesiniň ýa-da guragyry kardidiň (rewmokardidiň) döränliginden şaýatlyk edýär. 782 3-den köp etniki jemgyýetler çetleşdirilen bolup b.e. I müň ýyllyklaryna çenli daşky dünýäden çetde bolupdyrlar. 783 3. Dorileriň göçüp gelmekleri b.e.öň XI asyrda tamamlanypdyr. 784 3D şekilleri ýasamak üçin iň giň ulanylýan programmalar - 3ds MAX we Alias Maya. 785 3. Elbetde ilkidurmuş şekillendiriş döredijiligi öz döwri bilen içgin baglydyr. 786 3.Esenow A. Türkmenistanyň Binagärçiliginiň taryhy. 787 3G 2010-njy ýyldan başlap "Altyn Asyr" ÝPJ-nyň müşderileri UMTS standartda işleýän ulgamy ulanmaklygyny mümkinçiligi aldylar. 788 3. gadymy Gresiýa Balkan ýarym adasynda, Egeý deňziniň, adalarynda, Kiçi Aziýanyň kenarlarynda ýerleşendir. 789 3.Gadymy Müsüriñ medeniýetinde özboluşly aýratynlyklary bolupdyr. 790 3. Gäminiň eýesi hökmünde bellenen Sankt-Peterburgdaky wekiliň ady. 4. Baryp ýetmekligiň senesi we wagty. 5. Gäminiň iň uly uzynlygy, giňligi we agramy. 791 3.Giksoslaryñ kowulmagy Ýahmos I tarapyndan esaslandyrylan XVIII nesilşalygyñ syýasy işjeñliginiñ ýokarlanmagyna getirdi. 792 3. Görogly eýýamynyň taryhy çeşmeleri barada Ýewropaly ýazarmanlar hem birnäçe işleri ýazyp galdyrypdyrlar. 793 3 gün halyf Osman (644-656) baý omaýatlar tiresinden gelip çykandygy sebäpli, onda ozone göwniýetjilik häsiýetde bolupdyr. 794 3.Hett döwleti we täze patyşalyklar döwründe. 795 3.Hett medeniýetine Müsür we Mesopotamiýa siwilizasiýalarynyň,hurritleriň täsiri ýetipdir. 796 3.Hojagalada ýerleşen lagermize gije çozdylar. 4.Ertesi düýelerimizi elimizden aljak boldular we iki gün izmyza düşüp,izarlap heläklediler. 797 3.Hytaýyň daşary syýasaty. 798 3. Iki tarapdan ölen adamlary her tarapyñ özi tizden-tiz jaýlamalydyr. 799 3. Iki tarapdan ölen adamlary her tarapyň özi tizden-tiz jaýlamalydyr. 4. Agyr hem ýeňil ýaralananlary Gowşut hanyň galasyna ýygnap, gutulýançalar seretmeli. 800 3.Ilkidurmuş sungatynyñ esasy görnüşleriniñ birem aýdymlar we tanslar bolupdyr. 801 3. Iri ýer eýeleri döwlet eýeçiligine geçmelidi. 802 3.Kiçi Aziýany eýelänsoñ Aleksandr Siriýanyñ we Finikiýanyñ kenarlaryna gelipdir. 803 3.Mesopotamiýanyň ilaty mezolit we neolit döwründe Tigriň we Ýefratyň golaýyndaky daglyklarda ýaşapdyrlar. 804 3.Müsürde ilkinji birnäce nomlar (ownuk döwlet birleşmeler) emele gelipdir. 805 3.Müsüriñ ykdysadyýetiniñ gülläp ösmegi, alnyp barylýan uruşlar “patyşa adamlarynyñ ” gazaply ezilmegi netijesinde alnyp barlypdyr. 806 3-nji asyryň ahyrynda Horezmiň paýtagty Kät şäheri bolupdyr; 10-njy asyryň aýagynda paýtagt Ürgenç şäherine geçirilipdir( Köneürgenç şäheriniň golaýy). 807 3-nji bölüm – Belki-de iň kyn bölüm. 3-4 adamyň arasynda geçýän gepleşik. 808 3-nji bölüm – Belli bir ýagdaýa garaýşyňyzy bilmek maksady bilen birnäçe sorag berilýär. 809 3-nji bölüm – Iň kyn bölüm. 810 3-nji soslowiýe, köpçülik we radikal buržuaziýa bileşip rewolýusiýanyň dowam etmegi ugrunda çykyş edip başlady. 811 3-NJI TOPAR 3-nji to­par­ça­da ýer eýe­si urug­waý­ly­lar üçin ýa­rym fi­na­la çyk­mak kyn düş­me­ýär. 812 3. Omaýatlar nebereleri we olaryň nesilbaşylary. 813 3.Ortaýer deňziniň Gündogaryndaky ýerlerde iň gadymy döwürde awçylar we ýyg- naýjylar ýaşapdyrlar. 814 3. Parslar barada ilkinji gezek b.e.öń IX asyra degişli assiriýa ýazgylarynda agzalýar. 815 3.Pompeýiň Ispaniýadaky ýeňişleri we Krassyň Spartagy ýeňmegi olary uly meşhurlyga eltipdir. 816 3.Rim plebsi syýasy deňhukuklylyk we jemgyýetçilik durmuşyna gatnaşmaga mümkinçilik alansoň, döwletde möhüm orun tutup başlapdyr. 817 3. Şeýle-de bolsa, afinylylar Pelopannes bileleşigine kembaha garap, ýalňyşypdyrlar. 818 3. Steroid gormonlary: prednizolon, triamsinolon we ş.m. ýürek ýetmezçiligi peýda bolanda, şeýle hem düzüminde steroid gormonlary bolmadyk çişmä garşy serişdeler netije bermedik ýagdaýynda ulanylýar. 819 3. Süỳümiň inçeligi barada düşünje. 820 3.Süýümleriñ esasy hil görkezjileri. 821 3.Tebigy şertleriň amatly bolmagy Günbatar Eýrandaky taýpalaryň ekerançylyga we maldarçylyga ir geçmegine şert döredipdirler. 822 3. Türkmenistanyň taryhy: pars dilindäki taryhyn çeşmeler dürli – dürlidir. 823 3.Wawilonyň Ahemeniler döwleti tarapyndan baslyp alynmagy (b. 824 3. Ýaponiýa garşy harby hereketler. 825 3. Ỳaş nesli terbiýelemek we okatmak döwlet tarapyndan gurnalypdyr. 826 400-den gowrak ýyl bu şäher unudylypdyr. 1911-nji ýylyň 24-nji iýulynda Ýel uniwersitetiniň professory, amerikaly alym Haýr Binghem tarapyndan bu ýadygärlikler täzeden tapylýar. 827 400px Ol öz ideýasy üçin basmaçylara goşulyp, Gyzyl goşuna garşy göreşmekdenem çekinmändir. 828 401-402-nji ýyllarda Alarihiň baştutanlygyndaky westgot (günbatar gotlar) goşunlarynyň çozuşlary kynlyk bilen yzyna serpikdirilipdir. 829 40-50-nji ýyllarda Latyn Amerikasynyň umumy ýagdaýy. 830 40-70-nji ýyllarda XI asyrda 1037-1038-nji Yyllardaky daýhan uruşlary basylyp ýatyrylandan soň knýaz häkimýeti güýçlendi. 831 408-nji ýylda Stilihon häkimýetinden çetleşdirilipdir we öldürilipdir. 832 40-njy armiýanyň, üç sany motoatyjy diwiziýanyň, desant-zabt ediji brigadanyň, aýratyn motoatyjy polkut, artelleriýa we zenit raketa brigadasynyň, şeýle hem goşunlarynyň beýleki görnüşleriniň we tyl gullugunuň taýýarlyk işleri ýaýbatlandyryldy. 833 40-njy ýyllarda radioelektronikada üstünlikler elektron-hasaplaýyş enjamlarynyň (EHE) peýda bolmagyna getirdi. 834 41一 54 -nji ýyllar一Rimde imperator Klawdiýanyň höküm sürmegi. 835 451-nji ýylyň Oguz aýynda Katalaun meýdnlarynda aýgytly söweş bolýar. 836 4. ABŞ-nyň Hirosima we Nagasaki şäherlerine atom bombasyny taşlamagy we onuň weýrançylykly netijeleri. 837 4. Agyr hem ýeñil ýaralanlary Gowşut Hanyñ galasyna ýygnap gutulýançalar ser etmeli. 838 4. B.e.öň III müňýyllykdaky Şumeriň taryhyny irki nesilşalyk döwrüni emele getirýän üç bölege bölünýärler. 839 4. B. e.öń V asyryń II ýarymynda Gresiýada polisler iki sany bileleşmä birleşipdirler. 840 4. Bisutin “Baça-stana” sözünden gelip çykypdyr. 841 4. Çözgüdiň köpçülik tarapyndan kabul edilmegi, azlygyň köpçülige boýun egmekligi – de demokratiýanyň esasy alamatlarynyň biridir. 842 4. Daýhan we milli azat edijilik hereketler ýatyrylan hem bolsa, halyfat harby güýji gaçyrdy. 843 4. Demirgazyk taýpalaryna garşy göreşmek üçin Rim welaýatlardaky goşunlarynyň uly bölegini yzyna çagyrmaly bolupdyr. 844 4G 2013-njy ýylyň 18-nji sentýabrdan başlap, "Altyn Asyr" ÝPJ-nyň müşderileri LTE standartda işleýän ulgamy ulanmaklygyny mümkinçiligi aldylar. 845 4. “Görogly” Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamasynda türkmen taryhynyň ruhy ösüşiň esasynda bäş eýýam boýunça dowürleşdirdi. 846 4. Gozgalańlardan sapak alyp, Dariý I möhűm dolandyryş we maliýe özgerdişleri geçiripdir. 847 4.Hindistanda dini ynançlar iñ gadymy döwürlerden bäri möhüm rol aýnapdyr. 848 4. I Puni urşunda güýçden gaçan hem bolsa, Karfogen ruhdan düşmändir. 849 4. Iskender Zülkarnaýynyň Türkmenistana basybalyjylykly ýörişi we onuň netijeleri. 850 4) Merkezi häkimiýete tabyn bolan çylşyrymly döwlet apparaty döredilipdir - ähli urug we tire-taýpa hanlary emeldarlara öwrülip, öz aralarynda bäş derejä bölünipdir. 851 4) Oğuzlar Merkezi Aziya we Orta Gündogara yayran türki halklaryn in sonky uly tolkuny. 852 4. Onuň “Ýagyş damjajyklary”, “Bir damja gözýaş we hasrat” sazlary. 2003-nji ýyl. 853 4.Solondan soňky döwürde Afinyda 3 sany syýasy toparlanyşyk emele gelipdir. 854 4. Süýümiñ berkligi barada düşünje. 855 4. Süỳümiň berkligi barada düşünje. 856 4. Türkmenistan döwletimiz gün-günden gözelleşip barýar. 857 4. Türkmenistan özüniň garaşsyzlygyny alandan soňra 1992-nji ýylyň bitaraplyk aýynyň 14-de Türkmenistanyň halk maslahaty bolup geçýär. 858 50-60-njy ýyllarda ylmyň we tehnikanyň öwrülişikli ösmegine täsir eden şertleriň biri-de dünýä döwletleriniň ylmyň ösmegi üçin harajaty öňkülerden ep-esli artdyrmagydyr. 859 50-60-njy ýyllarda ylym bilen önümçilik gaty ýakynlaşýar. 860 50-60-njy ýyllarda ýurduň ykdysadyýeti uly depgin bilen ösdi. 861 50-90 km beýiklik aralygynda ýerleşip, howanyň temperaturasy onuň aşaky böleginde – 100C, ýokarky araçäginde bolsa – 1000C çenli peselýär. 862 50 ml suwda furasilin gerdejiginiň ¼ bölegini erediň. 863 50-nji ýyllarda Angliýa bilen uruşda hem uly aga bolan Ýamaýkany giderýär. 1640-njy ýylda Portugaliýa bölünip aýrylýar. 864 50-nji ýyllarda Latyn Amerikasy ýurtlarynyň oba hojalygynda aýratyn bellär ýaly özgerişler bolmady. 865 50-nji yyllardan başlap sowet alymlary Türkmenistanyň territoriýasynda ençeme iňän uly ylmy açyşlary amala aşyrdylar. 866 50-nji ýyllaryň ahyrynda Italiýada hökümetiň ýygy-ýygydan çalyşmagy zerarly syýasy çökgünlik güýçlenip başlady. 867 50-nji ýyllarynda Türkmenistanyñ paýtagty Aşgabat şäheri täze görnüşde dikeldildi, onuñ keşbi Ýewropa binagärçilik häsiýetinde boldy. 868 50-nji ýyllaryň II ýarymynda-da köneçil güýçler ýurtda geçirilýän demokratik häsiýetli özgerişlere garşylyk görkezmegi dowam etdirdiler. 869 50-nji ýyllaryň ortalaryndan başlap ýapon ykdysadyýeti haýran galdyryjy ösüşiň zolagyna gadam basýar. 870 51 ýyl zähmet bilen Türkmen halysynyň 811 gölüni tazeden çykaran Nazjan niýazy Eýranda Türkmen halysynyň atasy ady bilen biliner. 871 5. Döş kapasasynyň rentgen barlagy adatça guragyry döwründe ulalýan ýüregiň ölçegini kesgitlemek üçin geçirilýär. 872 5. Eýranyń dini Margianada dörän zoroastrizm dini bolup, ony b.e.öń VII asyrda zaratuştra esaslandyrypdyr. 873 5. Guragyryda deride peýda bolýan gyzylymtyl örgün halka şekilli eritema diýip atlandyrylýar. 874 5. II Puni urşy rim-italiýa bileleşiginiň berkliginiň synagy bolupdyr. 875 5. Kutileriň çozuşy netijesinde Akkad patyşalygy pese düşýär. 876 5.Ösen goňşularynyň şol sanda Müsüriň we Mesopotamiýanyň gazananlaryny peýdalanyp,Ortaýer deňziniň Gündogarynyň ilaty özboluşly baý medeniýeti döredipdirler. 877 5. Patyşalyk döwrüniň başynda Rimiň halky (Populus) üç taýpadan (tisiýler (sabinler), ramnylar (latynlar), luserler (etrusklar)) durupdyr. 878 5.Puni uruşlarynyň ykdysady we syýasy netijeleri. 879 5. “Söwgi jenneti” (Türkçe aýdym) Sözi, sazy we pianino: Dünýä Nurmämmedowa Solistler: Lisa Bailey, Mary Louise Batz. 880 5 ýaşa çenli ýa-da 60 ýaşdan uly erkek adamlarda has ýygy duş gelýändir. 881 5. Ýiti köriçege keselçiligi bilen iýmitde ösümlik kletçatkasynyň azlyk etmeginiň arabaglanşygynyň bardygy subut edildi. 882 60-70-nji ýyllarda türkmen halkynyň guwanjy bolan Atabaý Geldiýew, Annageldi Hanmämmedow, Sapa Gurbow ýaly adamlar näletli eden-etdiligiň pidasy boldular. 883 60-70-nji ýyllarda ylmy fantastiki we detektiw romanlar ýazmak has rowaçlanýar. 884 60-njy ýyllar ABŞ-da bidüzgünçilikleriň güýçlenen döwri boldy. 885 60-njy ýyllarda Hytaý goňşy ýurtlar bolan Mongoliýa, Koreýa, Hindi-Hytaý ýurtlarynyň, SSSR-iň territoriýalarynyň käbir ýerlerine dawa etdi. 886 60-njy ýyllardan başlap türkmenleriň etnogenezi, olaryň sosial hem-de jemgyýetçilik-syýasy gurluşy, hojalygy hem-de Türkmenistanyň Orsýede birikdirilmegi baradaky meseleleri düýpli öwrenmeklige synanyşyk edildi. 887 60-njy ýyllarda SSSR we ABŞ hiç hili harajat gaýgyrmazdan raketa-ýadro kuwwatlygyny artdyrypdylar. 888 60-njy ýyllarda ýurtda dolanyşda komanda buýruk bermedi sistemasynyň güýçlenmegi bilen baglanyşykly sosila ykdysady ösüşe kö sanly goşmaça kynçylyklar ýüze çykdy. 889 63 ýaşly ABŞ-yň prezidenti W.T. Wilsonyň (1856-1924) öňe süren teklipleriniň iň esasysy Milletler ligasyny döretmek pikiridi. 890 640 ýylda Araplar bütin Palestina we Siriýany eýeleýärler. 891 65-nji ýylda Nerona garşy dildüwşügiň üsti açylyp, köp senatorlar, Pizon, Seneka, Lukan, Petroniý dagylar öldürilipdir. 892 67-nji ýylda Rimiň ilaty güçli epidemiýa duçar bolupdyr. 893 68-nji ýylyň başynda Neron Italiýa dolanyp gelipdir. 894 69 -njy ýyl一Reýn legionlary tarapyndan imperator diýip yglan edilen Witelliýanyň goşun bilen Italiýa baryp, Otony ýeňmegi, oktýabr aýynda bolsa onuň özüniň Wespasian tarapyndan dolandyrylmagy. 895 69一 70 -nji ýyllar. 896 6. Gadymy Köneürgenç. 897 6.Grek-Baktriýanyň ýerine Kuşan döwleti emele gelipdir. 898 6. Hanyñ ýanlary bilen gelenleriñ gitjeklerine-de,galjaklaryna-da ygtyýar bermeli. 899 6. Hanyň ýany bilen gelenleriň gitjeklerine-de, galjaklaryna-da ygtyýar bermeli. 900 6. Käbir ýagdaýlarda, guragyry keselinde, elläniňde agyry ýüze çykmaýan dykyz görnüşli deri asty düwünjikler duş gelýär. 901 6 MINUT ÖŇ GUTARDY 1-nji to­par­ça­da 4 ýy­gyn­dy çy­kyş edip, iň ýat­da ga­lan oýun Ar­gen­ti­na bi­len Fran­si­ýa­nyň ara­syn­da bol­ýar. 902 6.Urşuň jemleri we sapaklary. 903 6. Uruň III nesilşalygynyň dolandyran 100 ýyldan gowrak wagtynyň içinde Şumer-Akkad patyşalygynda suwaryş ulgamy dikeldilip, täze kanallar gurulýar. 904 70 -nji ýyldaKudusdaky Gerod(Herod) galasy Rimliler tarapyndan ýykyldy 70 -njy ýylda Pompeý we Gerkulanium Wezuwiý dagynda partlan wulkan sebäpli şäher läbigiň astynda galdy we ýaşaýjylar ýok boldylar. 905 70-nji ỳyllarda alymlaryň öỳ kompỳuter barada beren netijesi. 906 70-nji ýyllarda Fransiýa esasan hem De Golluň daşary syýasat ugruny dowam etdirdi. 907 70-nji ýyllarda Fransiýa esasan hem De Gollyń daşary syýasat ugruny dowam etdirdi. 908 70-nji ýyllarda Italiýa NATO we ÝeYB-de işeňňir agzalarynyň harby çykdajylary köpeltmek maksatnamasyny goldady. 909 70-nji ýyllaryň dowamynda döwlet dolandyryş edaralarynyň birnäçesi, mysal üçin: daşary işler (1871), demir ýollar (1879) we ş.m. German imperiýasynda syýasy partiýalar hem emele gelip başlady. 1878-nji ýylda nemes konserwatorlar partiýasy döredildi. 910 70-nji ýyllaryň ortalaryndan başlap ykdysadyýetde çökgünlik görünip başlady. 911 74 ýylyň dowamynda biz ykdysadyýetde-de, medeniýetde-de, durmuş derejämizde-de iň yza galak respublika hasaplanýardyk. 912 755 ýylda Hytaýda 53 mln oba ýaşaýjysy bardy. 913 762 -nji ýylda halyfatyň paýtagtyny Bagdada geçiripdirler. 914 776-njy ýylda Maryda Haşym ibn-Hekim atly biri gozgalaň turuzypdyr. 915 777-200LR Boeing 777-200 LR uçary dünýäde iň uzyn aralyga gonman uçmagy amala aşyrmaga ukyplydyr, ol 21 müň 601 kilometre barabardyr. 916 7-8 ýaşlarynda Atamyrat obasyndaky Emek mollanyň metjidine okuwa barýar. 917 7. Endokrin teoriýasy – gurçuk görnüşli ösüntginiň nemli bardasynda köp öýjükleriň sowuklama dörediji serotonin gormonyny işläp çykarýanlygy barada ylmy maglumatlar bar. 918 7. Gary – ýarym gulaja barabar (1 metre golaý) uzynlyk ölçeg birligi. 919 7. Ýaşulularyň maslahaty bilen edilen şu tabşyryklary ýerine ýetirmegi hem-de berjaý edilişini barlap durmagy Täçgök serdara, Hywa ýesirlerine degişli işleri bolsa Mätýakup serdara hem-de Mätjan ýaşula tabşyrmaly. 920 7. Ýaşulularyñ maslahaty bilen edilen şu tabşyryklary ýerine ýetirmegi hem-de berjaý edişini barlap durmagy Täçgök serdara,Hiwa ýesirlerine degişli işleri bolsa Mätýakup serdara hem-de Mätjan ýaşula tabşyrmaly. 921 80-nji ýyllaryň ahyryndan başlap Eýran uly özgerişler döwrüni başdan geçirýär. 922 815 töweregi) — Merwde ýaşap, eserlerini arap, fars dillerinde ýazan gadymy türkmen şahyry. 923 862 -nji ýa-da 863 -nji ýylda doganlar Kirili we Mefodiý grekleriň Saloniki şäherinde gadymy bolgar elipbiýini düzüpdirler. 924 869 ýylda Harajitlerden bolan arab Ali Ibn Muhammed Al-Barkuiniň ýplbaşçylygynda gozgalaň turdy. 925 907-nji ýyldan Çžou Wen köşk agdarylyşygynyh geçirip, Sun nebereleri häkimiýete geçdi. 926 90-njy ýyllarda sagçy milletçileriň we çepçi güýçleriň bileleşigi esasynda dörän syýasy birleşigiň täsiri artdy. 927 966-nji ýylda günbatar dügzüni boýunça Meşko družinasy bilen bilelikde katolik dinini kabul edýär. 928 9-7 müň ýyl mundan ozal täze daş asyry başlanýar. 929 997-nji ýylda Söbük Tegin agyr keselden aradan çykýar. 930 9. Bil boýy - adamyñ ökjesiniñ ýere degip duran ýerinden biline çenli aralyk atkmynan 100-110 sm. 931 A. 1978 ý “Bize doly hakykaty açyp görkezýän taryh gerek. 932 A.,1997 Taryhy derňewleriň netijesinde türkmeniň milli taryhyny täze maglumatlar bilen baýlasdyrmaga mümkinçilik gazanyldy. 933 A., 2001 ý. 2. Türkmenistan 1997 ý. Gurbansoltan 7, 15. 1997-nji ýylyň Gurbansoltan aýynyň 7-sinde uly ykdysady geňeşiň maslahatyny geçirdi. 934 A.A.Poslýakow taryhy etnologik materiallara esaslanyp, tekeleriň dak neslinden, ýomutlaryň bolsa sarmat neslinden kemala gelendigini tassyklaýar. 935 A.A.Semýonow we M.Ý.Masson tarapyndan portal ýazgysynyň okalan böleklerinde gurluşygyň wagty we atlar hakynda möhüm maglumatlar berilýär. 936 A.Atajanow ökde terjimeçidir (Puşkiniň, Twardowskiniň, Polewoýyň we baş eserlerini terjime eden). 937 A.Atajanowyň “Alma ýene gülleýär”, “Türkmenistan bahary”,“Arzyly myhman”, “Ädimme ädim”, “Sallançagym sähra meniň”, “Aýly agşam” atly kitaplarynyň awtorydyr. 938 Abahaý döwründe Ssin (arassa) döwletiniň döredilýänligi jar edilipdi. 939 Abahaý Hytaýy basyp almak işini tamamlapdy. 940 Abakan derýasy Abakan ( 1931 -nji ýyla çenli село Усть-Абаканское) - şäher, Russiýa Federasiýasynyň Sibir federal okrugyndaky Hakasiýa Respublikasynyň merkezi. 941 Abanyň Şahberdi soltana eden gahary gyzylbaşlara garşy bolan gozgalaň üçin bahana bolýar. 942 Aba serdar Eýran bilen öňden urşup gelýän özbek hökümdary Aly soltan bilen ylalaşyk baglaşýar we onuň köpüsi özbeklerden ybarat bolan goşunyna daýanyp, Eýran goşunlarynyň 1554 -nji hem-de 1557 -nji ýyllarynda uly hüjümlerini kül-peýkun edýär. 943 Aba serdar gozgalaňynyň uly taryhy ähmiýeti bolupdyr. 944 Aba Serdar örän batyr, edenli, watanparaz adam bolupdyr. 945 Aba Serdar ukuda ýatyrka, gapy hyzmatkäri, asly eýranly bir adam tarapyndan öldürilipdir (1564). 946 Aba Serdar ukuda ýatyrka, gapy hyzmatkäri, asly eýranly bir adam tarapyndan öldürilipdir ( 1564 ). 947 Abaý Kunanbaýew Gazak halkynyň beýik şahyry Abaý Kunanbaýew 1845-nji ýylda, Semipalatinsk oblastynyň Çingis daglyk obasynda dogulýar. 948 Abaý Kunanbaýew gazak ýazuw şygyr sungatyny döredijileriň biridir. 949 Abaý Kunanbaýewiň eserleri diňe 1909 -njy ýylda ilkinji gezek Sankt-Peterburgda neşir edilipdir. 950 Abazinleriň ata-babalary Gara deňziň gündogar kenarynda yaşapdyr. 951 Abazinleriň dili kawkaz dilleriniň adygeý-abhaz toparyna girýär. 952 Abažur (fransuzça: abat-jour) - elektrik çyra armaturasynyň ýagtylygy dargatmak we yzyna gaýtarmak arkaly ýiti ýagtynyň täsirinden gözü goramak we gerek bolan ýagtylygy döretmek üçin niýetlenen bölegi. 953 Abažur metaldan, çüýşeden, plastmassadan, kagyzdan we matadan ýasalýar. 954 Abbas I begler begi derejesini ýerli Eýranly iri ýer eýelerini şeýle-de harby begzadalaryň wekillerinden saýlady we olara han adyny berdi. 955 Abbasidleri elinde Arap Yragy we g.b. Eýran galypdy. 956 Abbasidler Umaýýad halifatynda Siriýa agdaklygyny bozup, öz paýtagtlaryny Damaskdan Bagdadyň täze tegelek şäherine geçiripdirler. 957 ABBAS III (144) – Sefewi türkmenleriniň 11-nji we iň soňky şasydyr. 958 Abbas I Özgerdişlerinde merkezi orny harby reforma eýelediler. 959 Abbas I reformalary halk köpçüliginiň ýagdaýynda düýpli üýtgeşme getirmedi. 960 Abbas şa 16 ýaşynda wagty kakasy öldürilýär we tagta geçýär. 961 ABCD aýlawly dörtburçluk (içine çyzylan dörtburçluk) Ýapon teoremasy Kesgitleme:Aýlawly (sikliki) dörtburçluk - bu töweregiň içine çyzyp bolýan üçburçluk görnüşidir. 962 Abdallar 19-njy asyrda galmyklaryň gysmagy hem-de ýaşaýyş agyr bolmagy zerarly çowdyrlar bilen Horezme göçýärler. 963 Abdallar ekerançylyk we maldarçylyk bilen meşgul bolupdyrlar. 964 Abdallar ilki bilen Daşhowzuň golaýynda Abdalýaş diýen ýerde oturypdyrla. 20-nji asyryň başynda TSSR döwründäki Kalinin raýonynyň günorta-gündogaryndaky Buldumsazyň gündogarynda ornaşýarlar. 965 Abdallaryň dili türkmenleriň çowdur diline degişlidir. 966 Abdallaryň osgşuk (ogşukbaba) tiresiniň adynda bolsa oguş sözüniň yzyna köplügi aňladýan başga bir goşulma一-yk goşulypdyr. 967 Abdal Türkmenleriniň Russiýanyň raýatlygyna geçmegi - 19-njy asyryň başlarynda Maňgyşlakda agyr ykdysady-syýasy ýagdaý döreýär. 968 Abdulaziz 25.06.1861-nji ýylda doganynyň ölüminden soň, 31 ýaşynda Osmanly tagtyna geçdi. 969 Abdulhamit Kanuny-Esasynyň 113-nji maddasy bilen özüne «Sürgün etme» syýasatyny ulanyp Mithat paşşany sürgüne ýollady. 970 Abdullah Gül, Türkiýe respublikasynyň 11 -nji prezidenti. 971 Abdulmejidiň tagta çykyşy uly hormat bilen garşy alyndy. 972 Abdylhak Hamyt Tarhan (1851-1937) - türk şahyry. 973 Abdylhak "Hindi gyzy" (1875), "Tarik" (1879), "Eşber" (1880) diýen eserlerinde Hindistanda iňlis kolonial syýasatyna garşy çykyş edýär, eden-etdiligi paş edýär, watanlylygy, azatlygy wasp edýär. 974 Abdylhalyk Gižduwany Abu Ýusup (Hoja Ýusup baba) Hemedanynyň dört şägirdiniň (Hoja Abdylla Barky, Hoja Hasan Andaky, Hoja Ahmet Ýasawy we Abdylhalyk Gižduwany) biri bolupdyr we şonuň taglymatlaryny ýaýradypdyr. 975 Abdylhalyk öz nesihatçysy hakda "Menakyby-Hoja Ýusup Hemedany" atly eser we başgada birnäçe kitap ýazypdyr. 976 Abdylhekim Gulmuhammedow 1880 -nji ýyllaryň ortalarynda häzirki Lebap welaýatynyň Halaç etrabynyň Akdere obasynda doglupdyr. 977 Abdylhekim Gulmuhammedow 1923-nji ýylyň başyna Buhara gaýdyp gelen badyna, ony 20-nji ýanwarda tussag edipdirler, emma ol şol ýylyň 4-nji oktýabrynda tussaglykdan gaçyp, ýene Owganystana gidýär. 978 Abdylhekim Gulmuhammedow 1925-nji ýylyň başynda hut Gaýgysyz Atabaýewiň çagyrmagy boýunça Owganystandan gelýär, ol täze döredilen Türkmenistan respublikasynyň1925-nji ýylyň fewralynda saýlanan ilkinji Merkezi Ispolnitel Komitetiniň düzümine girizilýär. 979 Abdylhekim Gulmuhammedow 1931-nji ýylyň 11-nji iýulynda Pöwrizede dynç alyp ýörkä, bolşewikleriň “garşylyk görkezmän ele düş“ diýen talabyny ýerine ýetirmän, esgerler bilen mertlerçe söweşip, wepat bolýar. 980 Abdylhekim Gulmuhammedow döwrüniň syýasy hereketine hem işeňňir gatnaşypdyr. 981 Abdylhekim Gulmuhammedow şol ýyl “Saýat ile Hemra” dessanynam halk köpçüligine ýetirýär. 982 Abdylhekim Gulmuhammet 1920-nji ýylyň sentýabrynda Buhara emirine garşy gozgalaňa gatnaşyp, täze döredilen Buhara Halk Respublikasynyň harby neziri (ministri) bellenýär. 983 Abdylkadyr (1808-1883) - alžir halkynyň fransuz kolonizatorlaryna farşy azat edijilik göreşinde ýolbaşçysy. 984 Abdylkadyr ýesir alynýar. 985 Abdylkadyryň gozgalaňy - 1832-47 ýyllarda Alžiriň ugrunda fransuz basybalyjylaryna garşy Abdylkadyryň ýolbaşçylygynda halk gozgalaňy. 1830-njy ýylda ýurdy basyl almak maksady bilen Alžire fransuz ekspedission korpusy düşürilýär. 986 Abdyl Kasymyň 1453 ýylynda Mazendarana, 1454 ýylynda Samarkanda eden ýörişlerine gatnaşýar. 987 ABDYLLA HAN GALA B.e. XV asyryna çenli köne şäher Soltan gala köpçülikleýin taşlanyp gidilipdir we soňlugyça Abdylla han gala diýlip atlandyrylan täze welaýat merkezi planlaşdyrylypdyr. 988 Abdyllahan galasy 44 goranyş küňresi bilen berkidilýär. 989 Abdyllahan galasynda şäheriň arassaçylygyna belli bir derejede üns berlipdir. 990 Abdyllatyp hem 6 aý soltanlyk edenden soň 1450-nji ýylyň Nowruz aýynyň 8-inde Samarkandyň çetindäki Bagy-saraý seýilgähinde seýil edip ýörkä öldürilýär. 991 Abdyllaýew Habyp Muhammedowiç (1912-1962) - özbek sowet geology, mineral-geologiýa ylymlarynyň doktory. 992 Abdyllaýew Lenin ordeni, iki gezek "Zähmet Gyzyl Baýdak" ordeni, üç gezek "Gyzyl Ýyldyz" ordeni, "Hormat Nyşany" ordeni we birnäçe medal bilen sylaglandy. 993 Abdyllaýew ylmy-pedogogiki işine 1928-nji ýyldan başlady. 994 Abdyrahman Hazini öz barlaglarynyň netijesinde seljuk döwletleriniň düzümine girýän ýerleriň merdianalaryny uzaklyk, giňişlik derejelerini görkezýän “Zij-i- Sanjaryny” ýazypdyr. 995 Abdysetdar Hywada okap, ýokary bilim alypdyr we hatda bu şäherde 7 ýyllap kazy bolup hem işläpdir. 996 Abdysetdar Kazy "Jeňnama" atly taryhy poemanyň awtorydyr. 997 Abdysetdar kazynyň biziň döwrümize gelip ýeten “Jeňnama” atly ýeke-täk poemasy halkymyzyň geçmişini doly öwrenip, dogruçyl beýan etmekde gymmatly taryhy maglumatlary özünde jemleýär. 998 Abdysetdar Kazynyň özüniň türkmen bolup türkmenleriň taryhy hakda ýazmagy has-da guwançlydyr. 999 Abdysetdar kazy söweşde edermenlik görkezip tapawutlanan türkmen ýigitleriniň adyny agzap geçipdir. 1000 Abel öz hasabyna Wiktoryň ilkinji kitabyny neşir etdirdi, ol «Odalar we başga goşgular» diýlip atlandyrylýardy. 1001 Abhaz dili abjuý we bzyb dialektlerinden ybarat bolup, edebi dili abjuý dialektiniň esasyndadyr. 1002 Abhaz dilinde Abhaziýanyň ilaty gepleýär. 1003 Abhaziýada ösümlikleriň 2000 görnüşi bar. 1004 Abhaziýanyň içine 6 welaýat, 6 şäher, 3 şäherçe girýär. 1005 Abhaziýanyň teritoriýasynyň köp bölegi daglyk bolup, onda Gagra, Bzyb, Abhaziýa we beýleki dag gerişleri hem-de Kolhida pesligi bar. 1006 Abhazlar- Abhaziýanyň esasy ilaty. 1007 Abhazlar özlerini apsua diýip atlandyrýarlar. 1008 Abijanda oba hojalyk önümlerini gaýtadan işleýän kärhanalar bar. 1009 Abijan (fransuzça: Abidjan) - Günbatar Afrikada Şirmaýy Kenar respublikasynyň paýtagty. 1010 Abi Muslimy da§hanlar olary£ hatarynda hem m¥lkdarlar we gullar golda§arlar. 1011 Abiwert (Bawert) - Kakanyň raýon merkezinden 4 km demirgazyk-günbatarda ýerleşýän orta asyr şäherleriniň harabaçylygy. 1012 Abiwertiň umumy tutýan meýdany 42 gektara barabar bolup, ol ýerde 18-nji asyrda Nedir şa döwründe türkmenleriň alyli taýpasy ýaşapdyr. 1013 Ablýassiýalar biri-birinden buzasty, içki, üstki we mehaniki görnüşleri bilen tapawutlandyrylýar. 1014 Ablýassiýa (latynça ablatio - azalmak) - eremek, bugarmak we mehaniki taýdan owranmak zerarly buzlugyň göwrüminiň azalmagy. 1015 Abonentin data alyş tizligi, iberiş tizliginden yokary bolyar. 1016 Aborigen gowaça (latynça: Aborigines - ilki başdan) - gadymdan bäri ekilip gelýän ýerli gowaça. 1017 A bove ante, ab asino retro, a stulto undique caveto Öküzüň öňünde,eşegiň yzynda,samsygyň ähli tarapynda ätiýaçly bol. 1018 AB preparaty kükürturşy mis bilen kömürturşy misden ybarat. 1019 AB preparatyny boddos suwuklygynyň deregine kartoşkanyň fitoftora, üzümüň kerep kesellerine garşy tozadyp sepmek bilen hem ulanmak bolýar. 1020 AB preparay - oba-hojalyk ekinleriniň keseline garşy ulanylýan serişde. 1021 Abrahamsyň «Magdançylar» (1946) romany Günorta Afrika edebiýatynyň ilkinji tankydy realistik eseridir. 1022 Abraýly alymlaryň çepni taýpasyna beren mahabatly düşündirişlerini inkär etmezden, biz bu etnonimiň «kiçi bölek», «topar», «süri» manysyndaky gadymy çep, çöp diýen türki sözden emele gelip biljekdigini hem bellemelidiris. 1023 Abraýly çeşmelerde bu adyň etimologiýasy barada ýokarda ýatlanan pikirleriň tersine, biz ony düýbünden başga hili düşündirmekçi: 0wşar diýen etnonim og (ow) sözünden we -ş hem-de -ar goşulmalaryndan emele gelipdir. 1024 Abraziw gurallar 19-njy asyryň ikinji ýarymyndan başlap (ýylmaýjy stanoklaryň döräninden bäri), senagat usuly arkaly öndürlip başlandy. 1025 Abraziw gural - metaly, derini, agajy, aýnany, dag jynslaryny we bulary mehaniki işläp bejermek üçin abraziw materiallardan ýasalan gural. 1026 Abraziw guralyň gatylygy uly tizlik bilen kesmäge mümkinçilik berýär. 1027 Abraziw guraly ýasamakda elektrokorund (normal, ak, monokorund be başgalar), kremniý karbidi (ýaşyl we gara), sintetik hem tabygy almazlar ulanylýar. 1028 Abraziw materiallar gatylygy, berkligi, özlüligi we daşky görnüşleri bilen tapawutlanýar. 1029 Abraziw materiallar - materiallary, minerallary, dag jynslaryny, aýnany, keramik materiallary, agajy, derini, rezini we beýleki mehaniki işläp bejermekde ulanylýan gaty maddalar. 1030 Abraziw materiallar tebigy we emeli görnüşde bolýar. 1031 Abraziw ukyplylyk däneleriň kütelmegine çenli sürtülip aýrylýan materialyň gyryndysynyň mukdary bilen häsiýetlendirilýär we ol abraziw dänäniniň materialynyň fiziki häsiýetlerine hem-de üstünüň ýagdaýyna baglydyr. 1032 Abraziýa (latynça: abrasio - ýonulmak, köwülmek) - deňizileriň, kölleriň we uly suw howdanlarynyň kenarlarynyň tolkun zerarly weýran bolmagy. 1033 Abraziýa transgressiýa we regressiýa prosesleriniň esasy iş geçirijisi bolup, ol abrazion düzlükleriň we abrazion platformalaryň emele gelmeginde uly rol oýnaýar. 1034 Abrikosow 1899-njy ýylda Moskwa uniwersitetini gutarýar. 1035 Abrikosow Alekseý Iwanowiç (1875-1955) - sowet patolog anatomy, SSSR Ylymlar Akademiýasynyň (1939) we SSSR MYA-nyň akademigi (1944), Sossialistik Zähmetiň Gahrymany (1945), Döwlet baýragynyň laureaty (1942). 1939-njy ýyldan SSKP çleni. 1036 Abrikosow patologik anatomiýanyň dürli meseleleri hakdaky köp sanly ylmy işleriň awtorydyr, Abrikosow pataloglaryň Moskwadaky ylmy jemgyýetini esaslandyryjy we onuň hormatly başlygy (1938). 1037 Abrikosowyň ylmy işleri, esasan, öýken inçekeseline, simpatik nerw düwünleri, myşsa çiş kesellerine degişlidir. 1038 Abrikosow ýokary medisina okuw jaýlaryny üçin patologik anatomiýa boýunça okuw kitaplarynyň we birnäçe gollanmalaryň awtorydyr. 1039 ABŞ 1917-nji ýylyň Baýdak aýynyň 3-inde Germaniýa bilen diplomatik gatnaşyklaryny kesdi, Gurbansoltan aýynyň 6-synda bolsa oňa garşy uruş yglan etdi. 1040 ABŞ 1949-1960-njy ýyllarda şol döwletlere goýan maýa goýmundan 2 esseden gowrak girdeji alypdy. 1041 ABŞ –a garşy SSSR we KHR –ň goşuny çykyş etdi, olaryň harby uçarlary harby herekete gatnaşdy, olar KHDR-e ýarag we harby enjamlar berdiler. 1042 ABŞ-a goşulan senesi: 1788-nji 26-njy iýuly. 11-nji ştat bolup goşuldy. 1043 ABŞ bilen Angliýa ilki başdaky ýaraşyk şertnamasy 1782-nji ýýlda Parižde baglaşyldy, gutarnyklysy-Ruhnama aýynyň üçi 1783-nji ýýlda. 1044 ABŞ bilen Iňlisleriň arasyndaky duşuşygyň netijesi Angliýada ýalňyş eşidilýär. 1–0 ha­sa­byn­da utan amerikanlaryň 10–1 hasabynda utulandygy habar berilýär. 1045 ABŞ birinji jahan urşy döwründe uzak wagtlap urşa goşulmady. 1046 ABŞ bu meseläni özüniň döwlet syýasaty derejesine çykardy. 1047 ABŞ-da 1946-njy ýylda bary-ýogy 17 müň telegörkeziji bardy. 1949-njy ýyldan başlap bolsa, ABŞ-da telegörkezijileriň her aýda 250 müň sanysy satylýardy. 60-njy ýyllaryň başyna çenli amerikan maşgalalarynyň dörtden üçüsiniň öýünde bir telegörkeziji bardy. 1048 ABŞ-da adaty iki partiýa : Respublikan we Demokratik partiýalar ýurduň syýasy durmuşynda esasy orunda durýar. 1049 ABŞ-da autist çagalaryň ýarysyndan gowragy tutgaýa garşy serişdeleri, ruhy gamgynlylyga we psihiki üýtgeşmelere garşy dermanlardan peýdalanýandyrlar. 1050 ABŞ-da bolup geçen raýat uruşy netijesinde Günortanyň häkimýetiniň ýykylmagyna getirdi,esasan hem onuň ykdysady düýbi bolan gol eýeçiligi berk zarba uruldy. 1051 ABŞ-da iň uly ştat. 1052 ABŞ-daky musulmanlar: Amerikanyň musulman ilaty dürli etnik, dil, ideologik, sosial, ykdysady we dini toparlardan düzülendir. 1053 ABŞ-da negrler biziň günlerimizde hem jyns taýdan kemsitmelere sezewar edilýär. 1054 ABŞ-dan gelýän täze-täze goşun bölümleri bilen üsti ýetirilen iňlis-fransuz goşunlary 1918-nji ýylyň iýulynda güýçli hüjüme başladylar. 1055 ABŞ-da prezidentleri ol ýada beýleki partiýadan öňe sürülýär. 18 asyryň 90-njy ýyllarynda sferanyň respublikançylary ady bilen öňe çykan partiýanyň sferi T.Jefferson 1800-ýylda 1809 ýýlda hökümýete gelýär. 1056 ABŞ-da raýat urşy ýurtda 2 sany jemgyýetçilik ulgamynyň arasyndaky gapma-garşylygynyň ýetişmegi sebäpli başlandy. 1057 ABŞ-da täze ýerleriň özleşdirilmegi onuň ykdysadyýetiniň esasan ygrar (oba hojalygy) häsiýetiniň agtyklyk etmegini alamatlandyrýardy. 1058 ABŞ-da we Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­da aw­tou­lag pu­da­gyn­da ýy­gy-ýy­gy­dan hä­zir­ki gün­le­re çen­li at güý­ji 745,69988145 Wt (iň­lis­çe aň­la­dy­ly­şy hp) de­ňeş­di­ri­lip, ol 1,01386967887 met­rik at güý­jü­ne ba­ra­bar­dyr. 1059 ABŞ-da we Beýik Britaniýada iki günläp ýeňiş toýuny toýladylar. 1060 ABŞ-da we Ýa­po­ni­ýa­da he­re­ket­len­di­ri­ji­niň at güý­jü­ni kes­git­le­mek­de öz ül­ňü­le­ri peýdala­nyl­ýar, ýö­ne olar eý­ýäm köp­den bä­ri ama­ly taý­dan bü­tin­leý baş­ga­la­r bi­len bir nus­ga ge­çi­ril­di. 1061 ABŞ dünýä jemgyýetçiligini, aýratyn-da, uruş ýyllary halkara abraýy mese-mälim artan SSSR-i gorkuzmak we öz harby kuwwatyny mazamlamak üçin Ýaponiýa garşy uruşda atom bombasyny ulanmagy karar etdi. 1062 ABŞ dünýäniň baý ýurtlarynyň arasynda öndürýän jemi milli önüminiň iň köp bölegini saglygy goraýyşa harçlaýan döwletdir. 1992-nji ýylda ol bu harajatlar üçin 800 mlrd. dollardan gowrak ýa-da jemi milli önüminiň 13%-den gowragyny harçlady. 1063 ABŞ düzimine 1959-njy ýylyň 21-nji awgustynda goşulan. 1064 ABŞ emma 23%, 36% boldy. 1065 Absentem lædit, qui cum ebrio litigat Serhoş bilen urşan,ol ýerde bolmaýan biri bilen urşýar diýmekdir. 1066 ABŞ hem dünýäni paýlaşmak ugrundaky göreşү girizipdi. 1067 ABŞ Ispaniýadan Kubany 100 mln. dollara özlerine satmagy talap etdi. 1068 Absissa köplenç X harpy bilen bellenilýär. 1069 ABŞ käbir ugurlarda entegem dünýä öňdeligini saklamagyny dowam etdirýär. 1070 ABŞ kommunistik düzgünli Hytaý hökümetine garşy 50-60-njy ýyllaryň dowamynda duşmançylykly syýasat alyp bardy. 1071 ABŞ-ky çuňňur ykdysady özgerişler onuň syýasy dyrmuşyna hem täşir etdi. 1072 ABŞ Latyn – Amerika ýurtlaryny söwda we maliýe taýdan garaşly etjekdi. 1073 ABŞ-ň döwlet gurluşy – federatiw respublika, ýurduň düzüminde jemi 50 ştat bar. 1074 ABŞ –ň harby bazalary bar. 1075 ABŞ–ň Syýasy durmuşynda öňki ýaly 2 partiýa agalyk edýärdi. 1076 ABŞ-ny esaslandyryjylar öz maksatlaryna ýetmek üçin ýurduň içerki möhüm meselelerini özboluşly serişdeler we usullar arkaly amala aşyrdylar. 1077 ABŞ-nyň daşary syýasaty. 1078 ABŞ-nyň Hirosima we Nagasaki şäherlerine atom bombasyny taşlamagy we onuň weýrançylykly netijeleri. 1079 ABŞ-nyň ilkinji döwlet gurluşy konfederasiýany göz öňüne getiryärdi, şol esasda özygtyýarly ştatlaryň şertnamasy baglaşylýardy. 1080 ABŞ -nyň ilkinji prezidenti, düýbüni tutyjylardan. 1081 ABŞ-nyň Milli parklarynyň gullugy, 1933-nji ýylda, gurluşyk entäk dowam edip duran wagty memorialy öz gözegçiliginiň astyna alyp, şu güne çenli ony dolandyrmaga dowam edýär. 1082 ABŞ-nyň Portland şäherleriniň keşbi janlandyrylan heýkellere-de duş gelmek bolýar. 1083 ABŞ-nyň resmi taýdan döredilen ýyly 1776-njy ýylyň 4-nji iýuly hasaplanýar. 1084 ABŞ-nyň şol wagtky prezidenti Awraam Linkoln bu uruşda demirgazyk ştatlaryň goşunyna baştutanlyk etmek bilen, ýurtda gul eýeçiligini ýatyrmagy başardy. 1085 ABŞ-nyň we Beýik Britaniýanyň Ýuwaş ummanyndaky harby kuwwatyna düýpli zarba uruldy. 1086 Absolýut birlikler - birlikleriň absolýut sistemasyna girýän fiziki ululyklaryň birlikleri. 1087 Absolýut gara jisim belli häsiýetli şöhläniň çeşmesi bolany üçin, ol kwant etalony hökmünde ulanylýar. 1088 Absolýut gara jisimde şöhläniň herekedi Absolýut gara jisim - tolkun uzynlygyna baglanşyklysyzlykda, öz üstüne düşýän ähli şöhlelenme akymyny islendik temperaturada doly siňdirýän jisim. 1089 Absolýut gara jisim himiýa düzümine garamazdan, temperatura baglylykda tolkun uzynlygy dürli bolan ýagtynyň we energiýanyň spektlerini şöhlelendirip biler. 1090 Absolýut geometriýa - Parallellikler hakyndaky postulata bagly bolmadyk, Ýewklidiň we Lobaçewskiniň geometriýasy üçin umumy bolan geometrik pikir ýöretmeleriň toplumynyň ady. 1091 Absolýut goşmaça gymmat - goçmaça gymmat öndürmegiň bir görnüşi, kapitalistik kärhanalarda iş gününi uzaltmagyň hasabyna alynýan goşmaça gymmat. 1092 Absolýut ideýa - obýektiw ideýalizmiň pelsepe sistemasynda esasy düşünjeleriň biri. 1093 Absolýutizme ol döwletlerde tä 18-i asyryň ahyryna çenli dowam etdi. 1094 Absolýutizm şertlerinde ýurduň durmuşynda hünärli adamlaryň taýýarlanmagy hem möhümdi. 1095 Absolýut nola ýetmek mümkin däl, ýöne kiçi göwrümlerde oňa ýakyn temperatura alyp bolýar. 1096 Absolýut nol maddanyň ideallaşdyrylan ýagdaýyny häsiýetlendirýär. 1097 Absolýut nol suwuň üçlük nokadynyň temperaturasyndan 273,16 K aşakda ýerleşýär. 1098 Absolýut renta diffrenssial rentadan tapawutlylykda, ýere hususy eýeçiligiň monopoliýasy bilen şertlendirilýär. 1099 Absolýut renta - kapitalistik ýer rentasynyň bir formasy. 1100 Absolýut şübhesiz, ebedi manysynda hem ulanylýar. 1101 Absolýut temperatura düşünjesi 1848-nji ýylda iňlis fizigi U. Tomson (Lord Kelwin) tarapyndan ylma girizildi. 1102 Absorbassiýa prossessinde absorbentiň tutuş göwrümi gatnaşýar we Absorbssiýa şol häsiýeti bilen hem adsorbssiýadan tapawutlanýar. 1103 Absorber senagatyň himiýa, nebiti gaýtadan işleýän we beýleki pudaklarynda giňden ulanylýar. 1104 ABŞ prezidentleriniň prezidentlik möhletinde işleýän we ýaşaýan ýeri bolan "Aktam" salgylanma iňlisçe wikipediýadan gysgaldylan terjime-https://en. 1105 Absses bedeniň daşyna ýarylanda ýeňil geçýär, içine ýarylanda has howply bolýar. 1106 Absses dörän wagtynda organizmde keseliň ýerli we umumy alamatlary- agyry, çiş döreýär, gyzarýar, syrkawyň gyzgyny ýokarlanýar, kellesi agyrýar, ukysyzlyk, işdäsizlik, ysgynsyzlyk we başgalary peýda bolýar. 1107 Absses ilki dörän wagtynda gyzgyn kompres, sollýuks, kwars, antibiotikler, sulfanilamidler bilen bejerilýär. 1108 Abssissa – “abscissus” diýen latyn sözünden gelip çykyp, “kesilen”, “kesilip alnan” diýmegi aňladýar. 1109 ABŞ täze döwrüň ilkinji demokratik döwleti hökmünde emele geldi. 1110 Abstinenssiýa arakhorlygyň, neşekeşligiň esasy alamatlarynyň biridir. 1111 Abstraksiýanyň netijesinde predmetiň düýp mazmuny, möhüm taraplary takyklanylýar, düşünjeler hem kategoriýalar döreýär. 1112 Abstraksiýa zatlaryň köp dürli häsiýetlerinden we özara gatnaşyklaryndan ýeke birini pikirde saýlap alyp şöhlelendirmeden, beýlekilerini ünsden düşürmeden ybaratdyr. 1113 Abstrakt zähmet - harydy öndürmek üçin abstraktlaýyn kesgitlenýän umumy zähmet. 1114 ABŞ üçin ýene-de bir möhim daýanç nokady hökmünde Gawaý adalarydy. 1115 ABŞ urşuň başynda bitaraplygyny jar etse-de indi faşizme garşy göreşýän güýçleri goldap başlady. 1941-nji ýylyň Nowruz aýynda amerikan kongresi lend-liza baradaky kanuny tassyklady. 1116 ABŞ uzak Gündogar ýurtlaryna hem aralaşyp başlady. 1117 ABŞ we Beýik Britaniýa bu uruşda goşulyşmazlyk syýasatyny alyp bardylar. 1118 ABŞ we Beýik Britaniýanyň azaldyp 50-100 mlrd. marka getirmegi teklip etdiler. 1119 ABŞ we Beýik Britaniýa SSSR-iň Ýewropadaky territoriýa dawalary bilen razylaşdylar. 1120 ABŞ we Beýik Britaniýa SSSR-iň Ýewropadaky territoriýa talaplary bilen razylaşdylar. 1121 ABŞ we Germaniýa bolsa Ispaniýanyň baknadarlaryna tamakindi. 1122 ABŞ welin ýewropalylaryň Afrikany öz aralarynda üleşdirmegine goşulmady. 1123 ABŞ ýene-de ýaraglanyşygy haýdatmaga bat berdi. 1124 ABŞ-yň 1952-1960-njy ýyllardaky Prezidenti Duaýt Eýzenhauer “Her bir täze öndürilen ýarag, harby gämi, atylan top oky şu günki ýer ýüzünde açlyk çekýänleriň hakyndan ogurlamak bolýar ” diýeninde müň kerem mamaladyr. 1125 ABŞ-yň daşary syýasaty. 1126 ABŞ-yň hökümetiniň talap etmegi bilen Germaniýa ýolagçy gämilerini duýdurmazdan gark etmezligi ylalaşmaga mejbur boldy. 1127 ABŞ-yň Prezidenti Bill Klinton Türkmenistanyň Garaşsyzlygyny goldaýandygyny, türkmen döwletiniň synmagyna hiç mahal ýol bermejekdigini nygtaýar. 1128 ABŞ-yň prezidenti W.Wilson, Beýik Britaniýanyň premýer-ministri G.L. Žorž we Fransiýanyň premýer-ministri Ž. Klemanso dagylardy. 1129 ABŞ-yň Ýaponiýadan bidin Hytaý bilen gatnaşyklaryny dikeltmegi Ýaponiýany hem öz goňşusy bilen gatnaşyklaryny dikeltmäge mejbur etdi. 1130 ABŞ-y Wýetnam urşy surnukdyran bolsa SSSR-i özüniň Hytaý bilen barha dartgynlaşýan gatnaşyklary biynjalyksyzlanýardy. 1969-njy ýylda ýagdaý has ýitilenip, Amur derýasynyň Daman adasynyň sebitinde uly ýaraglar çaknyşyklar bolup geçdi. 1131 Abu Abdyrrahman Merweziniň Maryda uly jaýy bolup, onuň ýanyna her gün şäheriň görnükli adamlary, alymlary ýygnanar eken. 1132 ABU BEKIR AS-SULY ( Abu Bekir ibn Muhammet as-Suly aş-Şatranjy; 946 ýylynda aradan çykan) - arap şahyry, alym, küştçi. 1133 Abu Bekir Muhammet ibn Zakariýa Ar-Razy ( 865 925 )- Farsida we Orta Aziýada özüni tanadan ensiklopedik bilimli akyldar, aryf, filosof. 1134 Abulgazy mundan başgada “Türkleriň nesil taryhy” diýen uly eseriň hem awtorydyr. 1135 Abulgazynyň ikinji eseri “Şejere-I türk ” öz asyl nusgasynda 1917-nji ýyla çenli 3 gezek neşir edilipdi. 1136 Abulgazynyň we başgalaryň çaklamalarynda ol 5 müň ýyl mundan ozal ýaşapdyr diýilýär. 1137 Abulgazy orta Aziýa halkarynyň taryhynyörän oňat bilýän adam hem-de sada dilde we hywalylar üçin düşnükli özbek dilinde ýazýan şahyr bolýar. 1138 ABUL HASAN ALY ibn al-Hüseýin al-Masudy (9. asyryň aýagy-956/57)-arap taryhçysy, georafy, syýahatçysy,Gelip çykyşy boýunça arap, Bagdatda doglupdyr. 1139 ABULIÝA (grek dilinde a-ýoklygy aňladýan ownuk bölek, bule-erk)-erksizlik ýa patologik gowşaklyk. 1140 Abuliýa işden, okuwdan arakesme etmek, dynç almak arkaly bejerilýär. 1141 Abuliýa ýagdaýynda hiç zat bilen gyzyklanma bolmaýar, üns hem ýatkeşlik gowşaýar. 1142 ABU MANSUR ISPYHANY ( Abu Mansur al-Hüseýin ibn Tahyr ibn Zeýti, al-Ispyhany, takmynan 1055-57 ýyllarda aradan çykan) - saz we matematika ylmy boýunça Abu Aly ibn Sinanyň şägirdi. 1143 Abu Mansur Sagalybynyň aýtmagyna görä, ol perzent Me-nuçehrdir. 1144 Abu Muslim Gäwür galanyň bir kilometre golaý günbataryndan akyp geçýän Majan kanalynyň boýunda metjid gurmaga görkezme beripdir. 1145 Abu Müslim görnükli goşun serkerdesi we uly döwlet işgäri bolupdyr. 1146 Abu Müslim gullary hem kabul edipdir, emma olary goşunyň umumy bölegine girizmändir-de, olar üçin aýratyn bir lager gurapdyr. 1147 Abu Müslimiň çagyryşlary ýerli ilatyň arasynda giňden ýaýrapdyr. 1148 Abu Müslimiň çagyryşyna Gündogar Horasanyň hemme şäherlerinden: Marydan, Saragtdan, Abiwertden, Nusaýdan, Hyratdan, Talkandan, Balhdan we başga şäherlerden gelipdirler; 100 müň adama golaý gozgalaňçy ýygnanypdyr. 1149 Abu Muslimiň metjidi täze gülläp ösýän şäheriň merkezi böleginde galýar. 1150 Abu Müslim merkezi hökümete garşy çykyş edipdir. 1151 Abu Müslim öz tarapdarlary bilen Marynyň günbatarynda ýerleşip, birnäçe berkitmeler döredipdir. 1152 ABU NASYR AZ-ZARYFY al-Abiwerdi (10 asyr) - asly häzirki Kaka sebitindäki Abiwert (Bawert) şäherinden bolup, köp wagt Buharada ýaşan türkmen şahyry. 1153 ABU NASYR MERWEZI - 10. asyrda Maryda ýaşap, eserlerini pehlewi dilinde ýazan orta asyr türkmen şahyry. 1154 ABU NASYR MUHAMMET ibn Tarhan al-Faraby (870-950)- ensiklopedik bilimi bolan orta aziýaly türk alym. 1155 Abu Nasyr Muhammet Şar 1018-nji ýylda Gaznada wepat bolýar. 1156 Abu Nasyr Muhammet Şar boýun egmek teklibini kabul edýär. 1157 Abu Nasyr Muhammet Şaryň ogluny zyndana salyp, özüni bolsa ýany bilen Gazna alyp gaýdýar. 1158 Abuna ýazylyşyk- döwürleýin neşirlerde öňünden ýazylmak bilen belli bir döwür içinde olary üstüňe getirip bermek hyzmatyndan peýdalanmaga bolan hukuk. 1159 Abu Seýidiň mawzoleýi 14-nji asyryň 1-nji ýarymynda restawrasiýa edilipdir. 1160 Abu Seýidiň Mawzoleýi - Kaka etrabynyň Mäne obasynyň golaýynda ýerleşen ýadygärlik. 1161 Abu Seýit il arasynda hemme taraplaýyn uly abraýly biri bolupdyr. 1162 Abu Seýit ýogalandan soň musulman ruhanylary onuň guburynyň töwereginde onuň kultuny döredipdirler. 1163 Abu-ur-Rezzanyň bu işi gajarlaryň taryhyn boýunça esasy iş hasaplanýar. 1164 Abylgazy Bahadyr hanyň Türkmenlere garşy ýörişleri - 17. asyryň ortalarynda Hywa hanlygynda han begleriniň arasynda häkimiýet ugrunda syýasy göreş tutaşypdyr. 1165 Abylgazy hanlygyň paýtagtyny Hywa şäherine göçüripdir. 1166 Abylgazy han öz häkimiýetini berkitmek we ýurtda türkmen tireleriniň soňuna çykmak maksady bilen türkmenlere garşy rehimsiz urşa başlapdyr. 1167 Abylgazy hanyň ýazmagyna görä, özüni hökümdar diýip yglan eden Oguz han Hytaýyň serhetlerinde göçüp-gonup ýören Tatar hanyň (Dunhu) üstüne ýöriş edip, ony boýun egdirýär. 1168 Abylgazy hem bu ady sheýlerák terzde dúshúndirýár. 1169 Abylgazy Hywada türkmenleriň täsiriniň soňuna çykmak ugrunda çalşypdyr. 1170 Abylgazynyň bu işlerinde türkmen taýpalarynyň urug-tirä bölünişleri, ýaşaýan ýerleri, kärleri, içki we daşky syýasy ýagdaýlary boýunça iňňän gymmatly taryhy maglumatlar bar. 1171 Abylgazynyň döwleti dolandyryş, ýer-suw we beýleki babatlarda geçiren ähli reformalary özbek feodal döwletiniň ykdysady we syýasy ýagdaýyny pugtalandyrmaga gönükdirilipdir. 1172 Abylgazy taryhçy hökmünde 2 sany belli işiň: "Şejerei terakime" ("Türkmenleriň şejeresi"), "Şejerei türk" ("Türkleriň şejeresi") ýygyndylarynyň awtorydyr. 1173 Abylhaýyr Han (1412-68) - Jüçi neslinden bolan özbek hany (1428-68). 1174 Abylhaýyr han Sibirden Mawerannahra çenli bolan köp sanly taýpalary birleşdiripdir we Orta Aziýa aralaşmaga çalşypdyr. 1446 ýylda Temiritler döwleti bilen Mogolystanda içki feodal garşylyklar güýçlenipdir. 1175 Abylhaýyr hanyň döreden döwleti özi ölenden soň dargaýar. 1176 Aby-Zemzem - Mekgedäki Käbe metjidiniň howlusynda ýerleşen zemzem guýusynyň suwy. 1177 Abzalyň örän gym­mat­dy­gy­na ga­ra­maz­dan ha­ryt go­wy ge­çip­dir we ýaş biz­nes­men­ler­de bol­sa, il­kin­ji ga­za­ny­lan pul­lar bo­lup­dyr. 1178 Abzas - çap edilen ýa-da golýazma tekstiň birinji setiriniň öňünden goýulýan boş ýer. 1179 Aç-açan uruşlar gutaran-da bolsa, entek ýurt syýasy we ykdysady babatda halkara gabawundady. 1180 Açaýyn diýsem açylmaz, ne agyr uýkulydyr; Bilmeýin soranlara aýdyň, bu garyb adymyz: Asly-gerkez, ýurdy-Etrek, ady-Magtymgulydyr diýip, öz adyny we niredendigini, kimlerdendigini aýdýar. 1181 Açlyk, gymmatçylyk 1562-1566-njy ýyllardanky şäher garyplarynyň, dokma senagatyndaky işçleriň hereketi güýçlendi. 1182 A.C. Milan hazirki wagtda Italya Ýokary Ligada basleşige dowam edyar. 1183 Aç, pahyr milleti baý etdim, az milleti köpeltdim. 1184 Aç, saç-sakdaly ösüp giden, ýyrtyk jeýimli kinikler taşlanan şääherden şäere aýlanyp, öz ýaşapdyrlar, egnitorbaly şäherden aýlanyp, öz taglymatlarynty wagyz edipdirler. 1185 Active Scripting işleýjisiniň Component Object Model (COM)-e bar bolan goldawy ASP websaýtlarynyň DLL-ler ýaly kompilýatiw kitaphanalarda funksionallyga girmegine mümkinçilik berýär. 1186 Açyk deňziň (“köküziň”) alkymynda ýerleşýändigi üçin, bu ýerde ýelli günler köp bolýar. 1187 Açyk pyşgyrmanan, öňürti ýene bir mysala ýüzleneliň. 1188 Acylyp otyran gul Ýabany we medeni ösümlikler. 1189 Adada- halk tarapyndan 5 ýyldan saýlanýan 2 baş senat tarapyndan iş ýöredilýär. 1190 Adaglananlaryň ýaramaz niýeti bolmasa-da, nikah gyýylýança olar biri-biri üçin ýatdyr, nämähremdir. 1191 Adaglanmagyň bozulmagy köplenç gyz tarapynyň abraýyna zeper ýetirýär. 1192 Adaglanmak öýlenmegi mejbur edýän däldir. 1193 Adalatly dolandyryş ulgamyny girizipdir. 1194 Adalat üstün çykýar. 1195 Ada Lawleýs ilkinji maksatnama düzen zenan hasaplanýar. 1196 Adalga fransuz “milliard” (müň million) diýen sözden gelip çykýar. 1197 Adalga hindileriň “Ariabhata” (IV-V asyrlarda) diýen eserlerinde duş gelýär. 1198 Adalgany K.Neýman girizipdir we ony ilkibada monoton san yzygiderlikleri üçin ulanypdyr (1881ý) Natural - “naturalis” diýen latyn sözündengelip çykyp, hakyky tebigy diýmekdir. 1199 Adama bu kesel haýwanlaryň dişlemegi we wirusyň ýokuşmagy hetijesinde ýüze çykýar. 1200 Adama tasiri Kafeyinin tasiri, ony kabul edyan adamynyn gowresine gora uytgeyar. 1201 Adamazat tarapyndan oduň peýdalanylyp başlanmagyna ýyldyrym çakmagy, wulkan atylmagy sebäpli, tokaýlarda ýangynyň emele gelmegi sebäp bolupdyr. 1202 Adam bar müň tümen iýdirseň azdyr, Bardyr adam - iýen nanyna degmez. 1203 Adam bedeniniň kesele bolan durnuklylygynyň peselmegi hem otitiň döremegine sebäp bolup bilýär. 1204 Adamda bar bolan ruhyň 3 sany başlangyjy bar: 1.Iň aşakysy ruh ol haýwanlayňka meňzeş, şol ruhy bolanlar öz beden isleglerini kanagatlandyrmaga ymtylýarlar, kanagatlanmany duýýarlar. 1205 Adamda keselçiligi döretmekde, ownuk şahly mallarda brusellozy dörediji – Brusella melitasis ýokançlygynyň orny uludyr. 1206 Adam gurçuklary ýaýradyjy ýa-da olaryň ahyrky eýesi bolup biler. 1207 Adam köp asyrlaryň dowamynda kelemiň dürli sortlaryny döredipdir. 1208 Adamlar balykçylyk bilen hem meşgullanýarlar. 1209 Adamlar bu güni baýram belläp, ony şatlyklar möwsümine öwrüpdirler. 1210 Adamlar bu işi halamasalar-da, onuň gylyjyndan we syýasatyndan gorkusyna onuň «Hudaýdygyny» tassyklapdyrlar. 1211 Adamlar buzlukdan öñem gowaklarda ýaşapdyrlar. 1212 Adamlar f innoz keselli mallaryň etlerini iýip, mugthor bilen keselleýärler. 1213 Adamlar gadym döwürlerden başlap, hasaplamalar bilen iş salşyp gelipdirler. 1214 Adamlar hojalygyň bu ugurlarynda zerur bolan zähmet gurallaryny döredipdir, olary kämilleşdiripdir. 1215 Adamlar indi nahary aýratyn-da eti bişirip iýip başlapdyrlar. 1216 Adamlar mundan 300-200 müñ ýyl ozal otdan peýdalanyp başlapdyrlar. 1217 Adamlar oňa käýinç dilini uzadýarlar. 1218 Adamlar ony gören dessine, onuň dabarasy we azamaty kalplaryna ornaşyp, gözleri onuň güneş jemalyny görüp, aňk-taňk bolup, hemmeler sejde edip, onuň öňünde edep zeminini ogşaýarlar. 1219 Adamlar özara dil ýa-da ýazuw üsti bilen düşünişmeli bolanlarynda kesgitli harplardan düzülen elipbiýden, sifrlerden, dyngy belgilerinden we ş.m. peýdalanýarlar. 1220 Adamlary gynamak, mertebesini depelemek, köpçülikleýin gyrmak faşistleriň gündelik pişesine öwrüldi. 1221 Adamlaryň deňhukuklylygy, erkin pikirlenmek, öz-özüňe akyl ýetirmek, şahsy jogapkärçilik, adamyň mertebesi ýaly zatlar has öň kemala gelipdirler. 1222 Adamlaryň durmuşynda hojalygyň ol ýada beýleki pudagynyň her taýpanyň ýaşaýan ýeriniň tebigy şertlerinde bagly bolupdyr. 1223 Adamlaryň geýminde, diýmek saglygynda-da uly özgerişler boldy. 1224 Adamlaryñ köp ýerinde görünme. 1225 Adamlaryñ süri we irki urug döwürleri esasan arheologiki tapyndylar arkaly öwrenilýär. 1226 Adamlaryň ylmyň mümkinçiliklerine ynamy artdy. 1227 Adam mugthor gurçugyň göterijisi bolmak bilen çäklenmän, käbir ýagdaýlarda ony ýaýradyjy hem bolýandyr. 1228 Adam ölenden soňra onuň ruhy bedene jogap berýär. 1229 Adam organizmini öwrenmekde ilkinji ösüşlere eýe bolundy. 1230 Adam özüni ýaramaz duýsa, ýyly suwly wannada ýatasy gelýär. 1231 Adamsy 1185-nji yylda aradan cykan son halyf an-Nasr Lidinillaha durmysha cykyar. 1232 Adamsy Buhara emiri bilen söweşden son yza çekilende,onun atasy Hatyjany şahyrdan ayryp galyar we ony Beşire gocurip akidyar. 1233 Adam tä ähli ýetmezçiliklerinden saplanýança onuñ jany täze dünýä inýän göwrede dogulýar. 1234 Adam tarapyndan döredilen her bir zat taryhy maglumat bermäge ukyplydyr. 1235 Adam tarapyndan osdurilip yetishdirilyan gok-bakja ekinlerine, ir iymishli agaclara, bezeg ucin ekilyan gullere, derman tayyarlamak ucin ekilyan osumliklere medeni osumlikler diyilyar. 1236 Adam tebigat tarapyndan döredilendir we jany-teni bilen oňa degişlidir. 1237 “Adam tebigatyň üstünden agalyk etmelidir” diỳen ters düşünje kemala gelipdir. 1238 Adam yabany osumliklerden ysmanagy, bowursleni, hozy we beylekileri iymit ucin peydalanyarlar. 1239 Adamyň akyly bilen, ugrytapyjylygy bilen hemişede ýeňiji bolup galar. 1240 Adamyň aňyny üýtgetmekden täze zawod gurmak has aňsatdyr. 1241 Adamyň aýry-aýry agzalaryny, zerur bolsa, emeli agzalar bilen çalyşmak başlandy. 1242 Adamyň bu wirusa ýoluganyndan AIDS-iň döremegine çenli takmynan 9-11 ýyl geçip bilýär. 1243 Adamyň durmuşynda haýsydyr bir ruhy urgynyň bolan ýagdaýynda ýa-da organizmiň kesele garşy durnuklylygy peselende, bu "uklap" ýatan wirus oýanýar-da, uly ýaşly adamlarda gurşaýjy demrewiň döremegine sebäp bolýar. 1244 Adamyň erk-işleginiň şertlenilenligi, adamyň öz eden etmişleri üçin jogapkärçiligi badaky problemalar boýunça I. we beterminizm (seret) biri-birine garşy durýan konsepsiýa hökmünde öne çykýar. 1245 Adamyň güýjüne we ukybyna bolan ynam täzeden döräpdir. 1246 Adamyň hojalyk işi. 1247 Adamyň immoýetmezçiliginiň wirusy 1983-nji ýylda AIDS keseli öwrenilende ýüze çykaryldy. 1248 Adamyň immunoýetmezçiligini döredýän wirus lentiwiruslar (Lentivirus) görnüşiniň retrowiruslar (Retroviridae) maşgalasyna degişlidir. 1249 Adamyň iýmitleniş ulgamyndan ekskrementler bilen daşa çykarylan soguljan bogunlary ýarylýarlar we olaryň içindäki ýumurtgalar haýwanlar, ýel-ýagyş arkaly topragyň we ösümlikleriň üstüne ýaýradylýar. 1250 Adamyň tebigata garaşlylygy uzak wagtlap dowam edipdir. 1251 Adamyň tebigaty hem şeýleräk-dä. 1252 Adamyň tüýküliginde, gözýaşynda AIW-iň mukdary ujypsyzdyr. 1253 Adamyñ ykbalyny onuñ işleri (karma) kesgitleýär. 1254 Adamynyň arassa agyz suwuny içmäge mümkinçiligi ýok. 1255 Adamyň zähmet çekmegi netijesinde tebigat özgerỳär. 1256 “Adam ýüreginden – kalbyndan bir ynanja, bir mukaddeslige, uýmaly, päklige hem kämillige gulluk etmeli. 1257 Adamzadyň birek-birege ýaragly gapma-garşy gurmagyň netijesizdigine, “sowuk urşy” bes etmelidigine düşünmegi üçin 50 ýyla golaý wagt gerek boldy. 1258 Adamzadyň bu oýlap tapan tehniki usuly şu güne çenli saklanyp, öz ahmiýetini ýitirmändir. 1259 Adamzadyň her bir ýaşan döwrüne laýyklykda taryhy çeşmeler hem dürli-dürlidir. 1260 Adamzadyñ ilkinji döwri barada Gesiot, Demokrit, Lukresiý Kar dagy hem öz garaýyşlaryny beýan edipdirler. 1261 Adamzadyň taryhynyň ilkinji döwürlerini esasan arheologiýa ylmynyň maglumatlaryna daýanyp öwrenýäris. 1262 Adamzadyň uzak wagtyň dowamynda eden täsiriniň netijesinde Ỳeriň tebigy ỳagdaỳy güỳçli özgerdilipdir. 1263 Adamzat 21-nji asyra çenli ýaşap bilmez Amerikanyň Birleşen Ştatlaryň harby merkezi bolan Pentogondaky işleýän ylmy alymalar janly adamyň beýnisine meňzeş kompýuter döretdi. 1264 Adamzat jemgyỳetinde ỳazgylaryň ähmiỳeti uludyr, gadymy admzat jemgyỳetiniň ruhy baỳlygyny ỳygnamakda we olary soňky göwre ỳetirmekde ähmiỳetlidir. 1265 Adamzat paýhasynyň öwreden ajaýyp gymmatlyklarynyň arasynda söz sungaty özüniň ynsan kalbyna ýetirýän täsiri onuň ruhy ahlagynyň saplamagyndaky oýanaýan orny bilen aýratyn tapawutlanýar. 1266 Adamzat taryhynda Änew medeniýetiniň agdyklyk ediji ähmiýeti bar, ol ekerançylygyň jülgeleriniň hem-de sähralyklaryň ilatynyň hojalyk, medeni, etniki we syýasy taýdan özara gatnaşygynda mynasyp orny eýeläpdir. 1267 Adamzat taryhynda hiç bir ýurt hereketleri netijesinde şeýle uly zarba almandy. 1268 Adamzat taryhynyň gadymydöwürlerini öwrenmekde halk döredijiligi edil arheologik ýadygärligi ýaly esasy çeşmeleriň biridir. 1269 Adamzat üçin täze maksatlaryň gözleginde bolmak bilen gumanistler gadymy grek taryhynyň hem pelsepesini özgertmäge girişdiler. 1270 Adamzat ýaşyny uzaltmak üçin özüniň saglygynyy tä dörtden bir bölegine çenli sarp edýär. 1271 Adana ili Adana Türkiýäniň bir ili. 1272 Adatça bu ýagdaý nerw dartgynlylygy sebäpli adamyň bedeniniň ysynyň üýtgeýänligi bilen hem düşündirilýär. 1273 Adat­ça, her bir okuw ja­ýy özü­ne ge­rek res­mi­na­ma­la­ryň top­lu­my­ny ta­lap ed­ýär. 1274 Adatça hiç hili derman ulanylmaýar, ýöne witaminleri bermek bolar. 1275 Adatça inçelik agramyñ uzynlyga bolan gatnaşygy ýaly kesgitlenýär. 1276 Adatça informatikada informasiýalar sanlar bilen aňladylýar, oňa diskter ýagny üzülýän signallar diýilýär. 1277 Adatça kesel bir-iki hepde dowam edýär. 1278 Adatça kiçi horeýa, basyk bilen syrkawlamadan soň birnäçe aý geçende, ýa-da guragyrynyň ilkinji hüjüminden soň döreýär. 1279 Adatça monitoryň iň ýokary razreşeniýesi saýlananok-da ol pesräk edip alynýar. 1280 Adatça olar bir sany iri şäherden we onuň goňşy obalaryndan durupdyr. 1281 Adatça olar çig kerpiçden gurlupdyr, üstleri bolsa gümmez bilen örtülipdir (mysal üçin Kakadaky, Talhanbabadaky, Atamyrat şäheriniñ golaýynda we beýleki medreseler). 1282 Adat­ça, olar mag­lu­mat teh­no­lo­gi­ýa­syndan we tä­jir­çi­lik­den yba­ratdyr. 1283 Adatça olaryň peýdalylygy pesdir, ýöne dogry ulanylanda ol diýen howply däldir. 1284 Adatça şol diwarlar pahsadan ýada çig kerpiçden gurlupdyr, kämahallar bolsa (mysal üçin Dehistanda) olaryň dasyna bişen kerpiç hem örüpdirler. 1285 Adatça şygyr gahrymany öz batyrlygyny wasp edýär: Öpkäm gelip ugradym, Arslanlaýu kükredim, Alplar başyn togradym, Emdi meni kim tutar. 1286 Adatdaky iňňelerden başga-da biri-birleri bilen birleşen, uçlary çeňňeklije, hereketli iňňeler bolýarlar. 1287 Adatdaky şarşekilli, iňňe bilen örtülen, anal deşigi aboral merkezinde ýerleşýän kirpiler degişlidirler. 1288 Adatdan daşary bu ahwalaty enem atam özüçe tesbirläpdirler. 1289 Adatdan daşary çäeler arkaly alemannlary Alp daglaryndan aňyrky ýerlere kowup çykarmak Awreliana zordan başardypdyr. 1290 Adaty alamatlarynyň biri – limfa düwünleriniň, esasan hem boýnunyň ýeňse mäzleriniň çişmegi we agyrmagydyr. 1291 Adaty gaty şankrdan tapawutlylykda ol agyryly bolýar. 1292 Adaty işjeňligi dikeltmek kem-kemden alnyp barylmaly. 1293 Adaty lakga ( ) — lakga şekilliler otrýadynyň lakgalar (Siluridae) maşgalasyna degişli süýji suwda ýaşaýan iri teňňesiz balyk. 1294 Adaty logikanyň wekilleri, mysal üçin, Mill ýekeleýin, empiriki bilimlerden umumy teoritiki bilimleri almaklygyn prosesleriň aňalyz etmek, öwrenmek I. l-nyň wezipesidir diýip tassyklaýar. 1295 Adatyn kanuny boyunca ilki başda sanaşyk yerlerden pay almağa hemme kişinin haky bardy. 1296 Adenokarsinoma gyzylödegiň diwarlarynyň hemme gatlaklaryna ýaýraýan bolsa, ýasy öýjükli raga, esasan, nemli bardanyň aşagy bilen ýaýrama mahsusdyr. 1297 Ädim – inedördül ädim takmynan 0,5 inedördül metre deñ bolan meýdan briligi. 1298 Ädim – (özbekçe “kadam”, parsça “arşyñ”) takmynan 70 sm deñ. 1299 Administratiw bölüniş Eýran administratiw taýdan 24 sany ostana (prowinsiýa) bölünip, olar 499 şäheri we 50000 obany özüne birleşdirýärler. 1300 Administratiw dolandyryş 1926 ýylda Portugaliýada Salazaryň faşistik düzgüni dikeldilenden soň emele gelýär. 1301 Administratiw merkezi — Nassau (100 müň adam, 1967). 1302 Adolf Gotleriň döreden milli-sosialistik nemes işçiler partiýasynyň täsiri barha güýçlenýärdi. 1303 Adrian agyr keselläp, 138-nji ýylda aradan çykypdyr. 1304 Adrian senatorlary sudsuz öldürmezlige söz beripdir. 1305 Adriatik deňzine uly bolmadyk çykalgasy bar. 1306 ADSL2 ADSL-in iki esse tizligindedir. 1307 ADSL (Inlisçe: Asymmetric Digital Subscriber Line), Asimmetrik Öyjikli Abonent Ugry, döwrümizde internet birikmesi üçin in köp ulanylyan baglanyş tilsimidir. 1308 Ady agzalan alymlaryň işleri rus diline geçirilip – M.I.T.T. atly (материалы по истории туркмен и Туркмении) uly göwrümli çeşmeler ỳygyndysynda çap edilipdir. 1309 Adyndan belli bolşy ýaly Bender Türkmen şäheriniň ilatynyň hemmesine golaýy Türkmendir. 1310 Adyň manysy barada olaryň pikiri şeýle: «çewik (çalasyn) we bagşy haýwan awyna höwesli» (Reşidetdin), «çustu çalak (çalasyn) we awa, janawara, guşa höwesli» (Ýazyjy ogly), «çalak», ähtimal, «çalasyn» (Salar baba), «işni ýyldam işlegçi» (Abulgazy). 1311 Adyny Gypjak goýdy. 1312 Adynyň çykyşy Şäheriň resmi adynyň gelip çykyşy " Dädem Gorkut " eposynda ady geçen Daş Oguzlardan gelýänligi bellenilýär. 1313 Adynyň Garagum (Gara Gum) gumunyň reňkiniň beýleki çölleriň gumundan garaňky reňkde bolanlygy sebäplidir. 1314 Adynyň manysy «Hemişe baý we nygmatly». 1315 Ady «Şir» manysynda gelen «óðr»dan gelen söz bolup Skandinaw panteonundaky başga-da birnäçe ylahy barlyk ýaly garyşyk bir rol görkezilipdir. 1316 A.Dýuma diňe ýazyjy däl, eýsem ol dramaturg hemem žurnalistdir. 1317 A.Dýumanyň ogly Aleksandr hem kakasynyň adyny göterip, ol hem ýazyjy bolupdyr. 1318 Ady Ylmy gözleg ugrundaky adamlaryň pikirleri dürli-dürlidir. 1319 Ady ýokarky nemes dilindäki "lucilinburch" — "kiçi şäher" diýen sözden gelip çykypdyr. 1320 Aeroport şäherden 10 km daşlykda. 1321 Afeniniň türmä düşmeginiň sebäbi bolsa käbir banklara we uly magazinlere bomba goýmagydyr. 1322 Affikanyň merkezi we günorta sebitlerinde uruş hereketleri alnyp barylmady. 1323 Afinä garşy närazylygyň döremegi “Bileleşik urşy” diýen ady alan gozgalaňyň turmagyna getiripdir (b.e. öň 357-355ýý). 1324 Afiny 100 triýerli flot döredipdir we goşunyň hakynatutma esgerler bilen üstüni ýetiripdir. 1325 Afiny bileleşigi girýän polislerde ykdysady birligi döretmäge çalşypdyr. 1326 Afiny bilen Sparta rimlileriň grek sungatyna we ylmyna hormat goýýandyklary üçin aýratyn hukuklardan peýdalanypdyrlar. 1327 Afinyda 400-e çenli, korinfde 200-e çenli Kerkiranyň ownuk şähereiniň 150-ä çenli harby gämileri bolupdyr. 1328 Afinyda agalyk ediji ýagdaýy eýeläp urug begzadalaryna ewpatridler diýipdirler. 1329 Afinyda b.e.öň XI asyrda kuwwatly goranyň diwarlary gurulýar. 1330 Afinyda döwlet durmuşynyň demokratiýalaşdyrylmagy we afiny daşary syýasatynyň işjeňlenmegi onuň sparta bilen çaknyşmagyna getiripdir. 1331 Afinyda dürli hünärdäki we kärdäki adamlar bilen beýleki şäherlerden göçüp gelen metekler hem ýaşapdyrlar. 1332 Afinyda esasy häkimiýet organy Halk ýygnagy-eltklesiýa bolupdyr. 1333 Afinyda ilatyň üçden biri gullar bolupdyr. 1334 Afinyda makedonlara garşy topar makedonlaraz topara garşy üstünlikli hereket edipdir. 1335 Afiny deňiz bileleşiginiň berkligi we Afinynyň içerki meselesini çözmek üçin beýleki polislere kle ruhlary göçürmek syýasaty alnyp barlypdyr. 1336 Afiny deňiz kenaryndan 5 km uzaklykda ýerleşip, Akropalda kuwwatly berkitmeleri bolupdyr. 1337 Afiny duşmanyň ähli çozuşlaryny yza serpikdirmegi başarypdyr. 1338 Afinylylar bileleşigiň agzalarynyň närazylygyndan we gozgalaňyndan howatyrlanyp, Delosdaky Apollanyň ybadathanasynda saklanýan hazynasyny Afiny ybadat hanasyna geçiripdirler. 1339 Afinyly Sotokl (b.e. öň 496-406ýý) 120-den gowrak tragediýa ýazypdyr. 1340 Afinyny gabaýar we birnäçe aýdan ony syndyrýar. 1341 Afinynyň 17,5 gramlyk tetradrahmalary we 4,4 gramlyk drahmalary Egeý deňiziniň şäherlerinde gowy kabul edilipdir. 1342 Afinynyň bu maksatlaryny amala aşyrmagy Spartanyň we Korinfiň güýçli garşylygyna duş gelipdir. 1343 Afinynyň Demosfeniň baştutanlygyndaky harby deňiz güýçleri b,e, oň 413-nji ýylda bolan deňiz söweşinde ýok edilipdir. 1344 Afinynyň elinde 200 triýerdäki 40 müň urşujyny we kürekçini, 10 müň gopliti we 1000 atlyny saklar ýaly 460 talant pul jemlenipdir. 1345 Afinynyň garşysyna alnyp baryljak uruş hereketlerini meýilnamasy Gippiniň maslahaty boýunça düzülipdir. 1346 Afinynyň ilaty Salanin adasyna we Argolidanyň Trezony şäherine göçüpdirler, Parslar Attikany tozduryp, Afinyny hem otlapdyrlar. 1347 Afinynyň töweregine kä meýletin, käte güýç bilen beýleki Attikadaky şäherler we urug jemagatlary birleşdirilipdir. 1348 Afinynyň ullakan harby deňiz gämizleri spartalaryň agyr ýaraglanan pyýada goşunynyň üstüni ýetiripdir. 1349 Afinynyň ýagdaýy hem gowy bolmandyr. 1350 Afinynyň ýeňilmegine onuň öz gaýçlaerine artykmaç baha bermegi, bileleşigiň işindäki agzalalyklar, grek dünýäsiniň gowşamagyny isläp Eýranyň Sparta pul kömegini bermegiň we ş.m. sebäp bolupdyr. 1351 Afiny Sparta bilen Korinfiň agzalalygyndan peýdalanjak bolupdyr (Korinf we Beotiýa ýaryşyga garşy ekenler). 1352 Afiny täze komediýanyñ we durmuşdramasynyñ merkezi blan bolsa, Aleksandriýa ellin poeziýasynyñ merkezi bolupdyr. 1353 Afiny, tiranlarynyň daşary syýasaty üstünlikli bolupdyr. 1354 Afrasiýap hakynda AFRASIÝABYŇ HÜJÜMI (hekaýatlar ýygyndysyndan) Bu hüjümiň sebäbi şeýleräkdi. 1355 Afrasyýabyň dogany Agryres onuň edýän işleriniň soňunyň erbetdigini bilýän eken hem-de ol durky bilen parahatlygy we ýumşaklygy söýýän eken. 1356 Afrasyỳabyň ölümine gynanyp aýdýar: Emirler atlaryny ýadadyp geldiler. 1357 Afrasyýap Abulkasym Ferdöwsiniň “Şanamasynyň” esasy gahrymanlarynyň biridir. 1358 Afrasyýap ähdi bozmagyň ýaramaz kötegini iýýär we wadada durmazlygyň jezasyny dadýar. 1359 Afrasyýap bir gije Zahhagyň gören düýşi ýaly düýş görüp, diýseň gorkýar. 1360 Afrasyýap bu pikiri halaýar. 1361 Afrasyýap bu sözi dogry hasaplap, özi atlanýar we Syýawuşabada barýar. 1362 Afrasyýap bu teklibi halaýar we gurakçylyk zerarly Reýden Tabarystana gidýär. 1363 Afrasyýap bu ýagdaýdan habarly bolýar. 1364 Afrasyýap derhal ökünip: – Meniň bu bolşum sag eliň sol eli kesişi we sag aýagyň sol aýagy döwüşi ýaly boldy – diýip, dogany üçin ýas tutýar. 1365 Afrasyýap eden işine ökünýär. 1366 Afrasyýap hem olaryň öňünden çykýar. 1367 Afrasyýap hem onuň galadan çykanyndan habarly bolup, leşgeri bilen onuň yzyndan kowýar. 1368 Afrasyýap köşgünden çykyp, pyýada Syýawuşyň öňünden çykýar. 1369 Afrasyýap leşger bilen gelip ýetýär we olaryň golaýynda leşgergäh gurýar. 1370 Afrasyýap leşgeriniň merkezinde durýar. 1371 Afrasyýap olara köp wadalar berýär. 1372 Afrasyýap olaryň hatyny görüp: – Ahyrynda ogul pul bilen aldandy – diýýär. 1373 Afrasyýap oňa: «Näme üçin uruşman gaçdyň we duşmany görmän oňa ýeňsäňi görkezdiň» diýip käýeýär. 1374 Afrasyýap ony görüp, gaty gynanýar we: – Näme üçin olary öldürmediň, näme üçin welaýaty goýup geldiň? 1375 Afrasyýap ony gujaklap, hal-ahwal soraşyp: – Öz öýüňe gelipsiň, batyrgaý bol, men seniň myhmanyň. 1376 Afrasyýap pursat tapyp, öz çäginden geçýär we Keýkowusyň ülkelerine hüjüm edip, halka azar berip başlaýar. 1377 Afrasyýap şeýle diýýär: – Eý, gardaş, bu söz takwalyk isleýänleriň sözüdir. 1378 Afrasyýap şeýle uly ýeňşe eýe bolansoň, Serwiýä şeýle diýýär: – Seniň ogluň ýeke halda gidipdir. 1379 Afrasyýap şol gije ýeňlip, Jeýhundan geçýär we Mawerannahra barýar. 1380 Afrigitler döwleti barada taryhy maglumatlar juda az. 1381 Afrigitler döwründe Horezmiň ekerançylyk obalary Orta Aziýanyň döwürdeş obalaryndan tapawutlanyp, ol ýerde bir-birine degşip oturan, hatar-hatar ýaşaýyş jaýlary däl-de bir-birinden aralary üzňe aýry-aýry mellekde guralan berkitmeler bolupdyr. 1382 Afrigitler zamanynda Horezmiň hojalygy esasan ekerançylyga esaslanypdyr. 1383 Afrigit urugyndan bolan hökümdar Kät şäherinde Horezm şalaryna degişli bolsa-da, her bir iri ýer eýesi Rustak “syýasy özbaşdaklyga dyrjaşyp, ýurdy baş-başdaklyga we dagynyk ýagdaýa salypdyr. 1384 Afrikada donatçylyk hereketi bolup geçipdir. 1385 Afrikadaky fransuz baknalyklaryna özara bermeýändigini üçin Fransiýa Italiýa garşy çykmady. 1386 Afrikadaky uruş gutaran soň Sezar Rimde 4 sany triumf (gall, müsür, aziýa, afrika) geçiripdir. 1387 Afrikadaky uruş hereketleri esasan iňlis we italýan goşunlarynyň arasynda alnyp baryldy. 1388 Afrikadaky ýeňlişleri netijesinde Italiýa bakna ýurtlaryny elden gidirdi. 1389 Afrikadan getirilen gullara zinjler diýip at beripdirler. 1390 Afrikada Sues kanaly sebitini basyp almak maksady bilen Germaniýa italýan goşunlaryna kömege geldi. 1391 Afrikada ýerli dinler hem köp ýaýrandyr. 1392 Afrikada ýiti meseleleriň biri ýerleriň çölleşmek meselesidir. 1393 Afrika ilatynyň sany sany boýunça dünýä ilatynyň 10/1 bölegini tutýar. 1394 Afrikaly ýazyjylaryň arasynda iň dünýä bellileriniň biridir. 1395 Afrika materiginde ýerleşýän Wiktoria kölünde bolan bir ada. 1396 Afrikanlylar öz şahyrlaryny ruhy öňbaşçylary hasaplaýarlar. 1397 Afrikanyň beýleki döwletlerinde olary başgaça atlandyrýarlar. 1398 Afrikanyň daşyndan aýlanyp, Hindistana gelen ilkinji ýewropaly portugal deňizçisi Wasko da Gama bolupdy. 1399 Afrikanyň Günbatarynda Nigeriýa, Altyn kenar, Gambiýa ýaly iňlis baknalary emele geldi. 1400 Afrikanyñ Günbatarynda Nigeriỳa, Altyn kenar, Gambiỳa ỳaly iñlis baknalary emele geldi. 1401 Afrikanyň ilatynyň şeýle azalmagyna getiren sebäpleriň biride gulsöwdasydyr. 1402 Afrikanyň ilaty soňky wagt çalt köpelip başlady. 1403 Afrikanyň ilaty XX asyrda çalt köplese-de, işjeň demografiki syýasat diňe iki ýurtda alynyp barylýar. 1404 Afrikanyň iň az ilatly ýurtlarynyň biri. 1405 Afrikanyň ussat edebiýatçylary öz ýeňil bolmadyk durmuş şertlerinde şeýle naýbaşy eserleri döretmek bilen, dünýä halklaryna edermenligiň, batyrgaýlygyň, adamkärçiligiň nusgasyny görkezdiler. 1406 Afrikanyň yza galmaklygynda biz bir adamyny ýa-da bir hadysany günäkärlemeli däldiris. 1407 Afrika şäherleriniň köpüsi boýun egdirilipdir. 1408 Afrika Ýewropadan 14 km Gibraltar bogazy arkaly bölünýär. 1859-60 ýyllarda Suls kanaly gurulmazdan öň Aziýa bilen gury ýer arkaly birleşýärdi. 1409 Afýonkarahisar ili Afýonkarahisar Türkiýäniň bir ili. 1410 Agaç – 6 kilometre deñ bolan aralyk. 1411 Agaç ( ) — agaç ýaly ösümlikleriň ýaşaýyş görnüşi bolup durýar. 1412 Agaçdyr gyrymsy agaçlaryň düýpleriniň arasynda ýaşaýan görnüş. 1413 Agaçlar bir-birinden has açyklykda ösüp, olaryň şahalary beýlekileriňki bilen galtaşmaýarlar. 1414 Agaçlarda uzynburun tomzaklar köp duş gelýär. 1415 Agaçlary ýüklemek üçünji meýdançada “Tokaý materiallary bilen stidwor işleri boýunça kompaniýanyň” kömegi bilen amala aşyrylýar. 1416 Agaç taýýarlamak we balykçylyk ösendir. 1417 Agageldi Allanazarow 1948-nji ýylda Mary welaýatynyň Tagtabazar etrabynyň Marçak obasynda eneden bolýar. 1418 Agageldi Allanazarow döredijilik işine mekdepde okan ýyllary başlaýar. 1419 Agageldi Allanazarow türkmen we rus dillerinde neşir edilen 30-dan köpräk kitaplaryň awtory. 1420 Agageldi Allanazarowyň aýry-aýry eserleri çet ýurt dilleriniň onlarçasyna terjime edildi. 1421 Agahana agasydyr, aýal dogany seretmeli bolýar. 1422 Agaja ýazylan hatlardan Nowgorod elmaýzlaryny görkezmek bolar. 1423 Agalaň sözi "Ak" hem-de "alaň" sözlerinden emele gelendir. 1424 Agalyk ediji synplaryň ideologiýalary indiwidualizmi adamyň tebigatyna guýlan, üýtgemeýän hadysa hasaplanylýar. 1425 Agamuhammediň goşunlary Maşadyň golaýyna gelende Nedir mürze şäherden çykyp, Owganystana gaçyp gidýär. 1426 AGAMUHAMMET HAN (145, 242) – Eýranda Gajarlar şanesliniň ilkinji şasy, Gajar türkmenleriniň döwletini esaslandyryjy bolup, ol 1742-1797-nji ýyllarda ýaşap geçipdir. 1427 Aga Muhammet han Şuş galasyny gabamagy bes edip, öz goşunyny Gürjüstana tarap sürýär. 1428 Agar Harby goşuny Satira getiripdir. 1429 Agasynyň saýasynda arkaýyn ýagdaýda Kurbagalydaky köşkündäki (häzirki Mermer uniwersiteti) maşgalasy bilen birlikde çagalygyny geçirdi. 1430 Agasy Soltan Sanjar bilen şertnama baglaşmak kararyna geldi. 1431 Agasy Tutuş Şam we Halapda özini Siriýa Seljukly döwletiniň soltany diýip yglan edýär. 1432 Agdarylan nesilşalyk bilen baglanşykly zatlaryň ählisini nesliň ýadyndan çykarmak maksady bilen, sasanylar parfýanlaryň köp asyrlaýyn sene ýazuwlaryny ýok edipdirler. 1433 Agdarylyşyk netijesinde iňlislere ýapja hökümet düzüldi. 1434 Agdyklyk ediji millet azerbeýjanlar bolup (ähli ilatyň 30,3 %), olar yslamyň şaýy mezhebine uýýarlar. 1435 Ägirt uly binalaryñ biri hem Faras adasynda gurlan Aleksandriýa maýagy bolupdyr. 1436 Ägirt uly Koprat jülgesiniň çuňlugy 5 km-den gowrak, uzynlygy 500 km we ini 120 km-e ýakyn. 1437 Ägirt uly maddy we zähmet serişdeleriniñ hasabyna faraonlar ykdysadyýeti we oba hojalygyny janlandyrýan syýasat alyp barypdyrlar. 1438 Ägirt uly osmanly floty bilen 1499-njy ýylyň awgust aýynda Ioniýa deňzindäki Zonchio burnuna baryp ýeten Kemal Reis Antonio Grimaniniň golastyndaky 47 sany galeradan, 17 sany galiotdan hem-de 100 çemesi ownuk gämiden wenesiýa flotuny ýeňlişe sezewar etdi. 1439 Aglaba bölegi özüni ýunionlar diýip yglan etdi. 1440 Agram esasly diagramma ýüplügiñ kese-kesiginde süýümleriñ ýerleşmegini gowy beýan edýär, şonuň üçin ony ýüplüge degişli hasaplamalarda ulanmak amatly. 1441 Agramly bölegi bolsa efemerlerdir (gurak ýerde bitýän gysga möwsümli ösümlikler). 1442 Agramy 350-den 700 g-a ýetýär. 1443 Agramyna (w) baglylykda yonekey (agramy cekilmedik) I. we agramy cekilen I. tapawutlandyrylyar. 1444 Agrar gatnaşyklary Abbasidlererde öňli ýaly galdy. 1445 Agrar hojalyklaryň natural hojalyga geçmegi ykdysady syýasy, medeni aragatnaşyklar döretdi. 1446 Agrar özgerdişler obadaky adaty durmuşy bozdy. 1447 Agrar senagatyň yza galmagynyň esasy sebäpleriniň biri oba hojalyk önümlerini gaýtadan işleniş kuwwatynyň gowşak ösenligidi. 1448 Agressiw syýasaty amala aşyrmak üçin imperator wagtal-wagtal regstagy çagyrypdyr. 1449 Agrometeorologik beketlerde meteorologik elementleriñ we hadysalaryñ oba hojalyk ekinlerine we maladarçylyga täsiri öwrenilýär. 1450 Agry ili Agry Türkiýäniň bir ili. 1451 Agryres şäheri goýup, Reýe barýar. 1452 Agşam düşüp garaňky gatlyşan badyna hem gymmat bahaly daşlaryny alyp hywa tarap gaçdy diýip, şol taryhyn ýazgylaryň köne hem gadymy, müdimi sahypalaryndan okamak bolýar. 1453 Agyr geçýän süýji keseli, jyns mäzleriniň işine hem täsir edip, jynsy höwesi peseldip bilýändir. 1454 Agyr geçýän süýji keselinde ol gury bolýar, gasyn atýar, çyban ýaly iriňli dömmeler emele gelip başlaýar. 1455 Agyr rysyratlylaryna derek gury ýer goşyn ýaý bilen ilki ýaraglandy. 1456 Agyr senagata üns berip, halkyň gündelik sarp edýän harytlaryny öndürmek barada ýeterlik alada edilmändi. 1457 Agyrtdym men aýagymy, Görmän gizlenen duzagy, Ondan uzak ejir çekdim, Bejer indi söýgülim. 1458 Agyr uçarlary gurmak boýunça Russiýa birinji orny eýeledi. 1459 Agyr ýadrolarda bir nuklona degişli bolan Baglanyşyk energiýasy kem-kemden azalýar. 1460 Agyr ýaraglanan goşunyñ üstüni ýeñil ýaraglanan ok – ýaýçylar we naýzaçylar bilen ýetiripdirler. 1461 Agyr ýaragly goşuna uly Hingan daglaryndan geçmek aşa hupbatly boldy. 1462 Agyr ýaralanan Gurban Durdy hassahanada ýatdy we 1942-nji ýylda Aşgabadyň pedinstitutyna okuwa girip, 1947-nji ýylda taryh fakultetini tamamlady. 1463 Agyry ilkibaşda sepirjikde, göbegiň töwereginde ýüze çykýar. 1464 Agyrylar ilki birsydyrgyn bolup, keseliň güýjemegi bilen güýçlenip hem biler. 1465 Agyr ýörüşlerden soňra Genjede hyzmata duran Emir Fazyl III Gürjüleriň karoly we onuň etrabyndakylar Seljukly türkmen döwletiniň häkimýetini kabul etdiler. 1466 Agyrysyzlandyryjy serişdelerden başga-da fizioemleri, bejeriş maşklary, oňurganyň süýndirilmegi ýaly usullardan peýdalanylýar. 1467 Agyzdan iýmitlenip başlan döwründe çaganyň içegesinde mikroflora emele gelip, ol ulularyňkydan düýpli tapawutlanýandyr. 1468 Agyz suwunyň gorlary we tokaý örtügi häzir 1970-njiýylyň 60% -ti derejesine deňdir. 1469 Agzalalyklar onlarça ýyla üekipdir. 1470 Agzalan döwletler öz ösüşinde Ýaponiýanyň tejribesini özüne nusga edinýärler. 1471 Agzalan döwletler Türkmenistanyň bitaraplyk derejesini almagynda uly goldaw berdiler. 1472 Agzalan ýewropa ýurtlarynyň ählisi Hindistan bilen söwda guramasy bolan Ost-Hindistan söwda kompaniýalaryny döredip, onuň üsti bilen bu ýurdy baknalyga öwürmäge girişipdiler. 1473 Agzalar esasan “ Biz Anonymous. 1474 Agzalyp geçilen çeşmelerden, edebiỳatlar Türkmenistanyň taryhy-geografiỳasyna düşünmek üçin öwrenilmegi zerur bolan, maslahat berilỳän çeşmelerdir. 1475 Agzalyp geçilen dermanlaryň köpüsi sirkeleri öldürmäge ukyply däldir. 1476 “Agzybirlik we ösüş” guramasy soltana talapnama iberip, üç günüň içinde 1876-njy ýylyň konstitusiýasyny dikeltmegi talap etdi. 1477 Agzymyz bir etsek tükel ärsary, Duşman geçe bilmez derýadan bäri. 1478 Ahala barmakçy bolanymyzda «Ahalyň ýagdaýy öňem ýabygorly, gurakçylyk, ot-suw, öri meýdanlar çarwalar üçin ýetmezçilikli ýagdaýda. 1479 Ahalda başga bir süw paylanyşygyna girip, payyny alyp bilsen, sol ömürlik seninki bolupdyr. 1480 Ahal, Etrek, Sarahs, Tejen, Pendi, Etek derýalarynyñ aşak akymlary-da ekerançylygynyñ ownuk sebitidir. 1481 Ahal, Günbatar we dag içinde oturýan taýpalaryň birleşmeginde duşmanyň goşuny derbi-dagyn edilýär. 1482 Ahal ili gahrymanlarça göreşip hanyň harby güýçlerinden asgyn gelip ähli şertlere razy bolmaklyga mejbur edilipdir. 1483 Ahally aksakgallaryň we kethudalaryň maslahaty bilen Hojamşükür 1823-1825-nji ýyllarda olary Bäşgaladan Sarahsa göçürýär. 1484 Ahally myhmanlar tiz ýola düşýärler. 1485 Ahal-teke atlary gujurlylygy, güýçliligi we çydamlylygy bilen tapawutlanýar, suwsuzlyga çydamly bolýar, sähelçe iým bilen oňýar. 1486 Ahal teke atlary özüniň owadanlygy, ýyndamlygy we çydamlylygy bilen tapawutlanýar eken. 1487 Ahal türkmenleri hem Nurberdi hanyň ýolbaşçylygynda Mara kömege gelýär. 1488 Ahal welaýatynda ýerlesýar. 1489 Ahal welaýatynyň Ruhabat etrabynda ýerleşýa. 1490 Ahal we Tejen etraplarynda bakylýan harçy goýny tekeler ýetişdiripdirler. 1491 Ahalyň halky üzümi keşmiş gabuwuny kak edip gyş öümi taýýarlap hem bilipdir. 1492 Ahamenileriň pars döwleti dörän soň ýagdaý üýtgäpdir. 1493 Ähdi bozmagyň patyşalara we patyşalaryň hyzmatkärlerine mynasyp iş däldigini patyşa bilýändir. 1494 Ahemenidler dowletinin saylyklarynyn dolansykda bolandygy hakynda ynandyryjy maglumatlar hazire cenli hem yok. 1495 Ahemeniler artykmaç hukukly Müsüre tarap harby we söwda ýollarynda ýerleşen ybadathanalar şäheri hökmünde Iýerusalimi dikeldipdirler. 1496 Ahemeniler döwletiniń goşunynyń esasyny parslar we midiýalylar dűzűpdir. 1497 Ahemenileriň basyp alan ýerleri satraplylara birleşdirilipdir. 1498 Aheý döwletleriniň özara gatnaşyklary we onuň netijeleri. 1499 Aheý döwletleriniň özara gatnaşyklary we onuň netijeleri Aheý döwletleriniň arasynda dartgynly ýagdaý dowam edipdir. 1500 Aheý döwletleri pese düşüp, heläk bolýarlar. 1501 Aheý Gresiýasynda b.e.öň XIII asyryň ahyrlary galagoly bolupdyr. 1502 Aheýleriň peýda bolmagy bilen ilkinji gezek küýzegärlik stanogynda ýasalan önümler, atlar peýda bolupdyr. 1503 Aheý we Krit patyşalyklary barada Gomeriň polmalarynda, Gerodotyň, Fukididiň, Aristoteliň, Strabonyň, Plutarhyň, Pawsaniniň eserlerinde, gadymy gündogar ýadygärliklerinde hem maglumatlar bar. 1504 Ähli bilimli we ylymly mugallymlary urşa ýygnaýarlar. 1505 Ähli çykdaýjylara döwlet tarapyndan tölenýär. 1506 Ähli däp-dessurlarymyz, dinimiz, ruhy baýlyklarymyz dikeldildi. 1507 Ähli döwlet 21 welaýata bölünýär. 1508 Ähli durmuş şertleri umumy bolan sosialistik jemgyýetiň ykdysady kanunlaryny ýazgaryp, adamyň şahsyýetini gysyp gowurýan şol umumylygy, ähli adamlary biraýakdan sürmekligi-de täze ideologiýa ret edýär. 1509 Ähli girdejileriň 50%-ti bu bergileriň üzülmegi üçin sarp edilýärdi. 1510 Ähli Günorta Gresiýadan gaçyp gelen bosgunlara Attikada eklenmek mümkin bolmandyr. 1511 “Ählihalk bir ýeke-täk döwlet jebis millet” diýen ýörelgeden ugur aldylar. 1512 Ahli hatnet işleri ierogliflerinde amala aşyrylypdyr. 1513 Ähli işe jemagatyň maslahaty ýolbaşçylyk edipdir, ol arz-şika atlary dernäpdir, sud üçin amala asýrypdyr, karar çykarypdyr. 1514 Ähli işleri Ireç dolandyrýardy. 1515 Ähli ministirleriň başynda bonapartistik wekiller goýuldy. 1516 Ählimize belli boluşy ýaly, her bir keseli bejereniňden, onuň öňüni alanyň ýeňil düşýär. 1517 Ähli resminamalary www.eumayors.eu web saýtynyň kitaphanasyndan göçürip alyp bolýar. 1518 Ähli respublikalar azat edilen etraplaryň oba hojalygyny dikeltmäge kömek etdiler. 1519 Ähli satraplyklar ýerleriń we onuń hasyllylygynyń derejesine görä bellenilen pul salgydyny tölemeli bolupdyrlar. 1520 Ähli senatorlar, bütin ilat öýli-öýlerine girip gizlenipdirler. 1521 Ähli spartalylar gelip çykyşyna garamazdan birmeňzeş şertlerde ýaşapdyrlar. 1522 Ähli syýasy partiýalar dargadylyp, ýeke-täk dolandyryjy faşistik partiýa galdyryldy. 1523 Ähli taraplaýyn ajaýyp bolan aýdymyñ sözlerini şu ýerde getireýin: « Bize sap-sap bolup kapyrlar geldi, Top-tüpeñden çarýana ok paýradyp. 1524 Ähli taýýarlyk işleri gizlin geçirildi. 1525 Ähli türki taýplaryň arasynda türkmen halkynyň kemala gelmeginde esasy orny oguzlar oýnapdyrlar. 1526 Ähli ugurlar boýunça ýolagçylar üçin ähli amatlyklary bolan häzirkizaman ýokary derejeli awtobuslar hereket edýär. 1527 Ähli umumy taryhy dersi jemgyýetiň ösüşine, aýry-aýry ýurtlaryň we halklaryň taryhyny öwrenýär. 1528 Ähli wezipeleri diňe portugallar eýeläpdirler. 1529 Ähli ýerde orta asyr ten jezasy giň ýaýrapdyr. 1530 Ähli ýerler faraonyñ hususy eýeçiligi diýlip hasaplanypdyr. 1531 Ähli ýerler we suw bije atmak arkaly oba jemgyýetleriniň arasynda paýlanypdyr. 1532 Ähli zadyň umumylaşdyrylmagy daýhanlaryň ödürijilikli zähmete höwesini gaçyrýardy. 1533 Ahmediň kakasy Nyzamylmülkiň ýokary döwlet dolandyryjylygyndan terbiýe alan ogly Ahmedi soltan Muhammet Tapar wezir edip belledi. 1534 Ahmet 1009-njy ýylda şol ýerde amanadyny tabşyrýar. 1535 Ahmet bin Nyzamylmülk dört ýyllap Soltan Muhammet Taparyň döwründe wezir bolup işläpdir. 1110-njy ýylda wezipesinden daşlaşdyrylyp ýerine Mansur Maýbudi wezir bolup geçipdir. 1536 Ahmet galany berkidip, söweşe taýýarlyk görýär. 1537 Ahmet ibn Aly al-Manini 1144-47 ýyllarda şol kitaba düşündiriş ýazypdyr. 1538 Ahmet şa Masut täjiklere, Abdyreşit Dustum özbeklere, Gulbeddin Hekmatýar puştunlara baş bolup, häkimiýet ugrunda göreşe başladylar. 1539 Ahmet Sanjar şondan soň 1097一1118-nji ýyllar aralygynda 20 ýyl dowamly Horasandaky Seljukly soltany boldy. 1540 Ahmet Yzzet Paşşanyń «artjy» mejlisinde 25 güne çeken meselelerden soňra ýerine patyşa diplomat Ahmet Towfyk paşşa 13-nji noýabrda sadrazamlyga geldi. 1541 Äht edileni üçin dowamly gözastynda saklanýardy. 1542 Ähtimal munuň içinde jaýlaýyş dessurlary ýerine ýetirilendir we bu jaý metjidiň wezipesini hem berjaý edendir. 1543 Ähtimal olar Seljuklar hereketi döwründe (XI asyr) özlerini köpçülikleýin Türkiýe, Yrak, Siriýa ýaly ýurtlara atan bolmaga çemeli. 1544 Ähtimal ol ölüp barýan bolmagy çemeli. 1545 Ähtler mäkämleşensoň, olaryň her haýsysy öz ýerlerinden hereket edip, böwsüji leşger bilen aýaga galyp, Töwrizde biri-birleri bilen duşuşýarlar. 1546 Ähtleşen adamyň bilen ähdiňi bozmak mynasyp däldir. 1547 Ahun aga mahal-mahal okuw esbaplaryny alyp gelmek üçin olara ýüz tutar eken. 1548 Ahun aga mesele çözende adalatly çözgüdiň kepili hökmünde şol möhüri basypdyr. 1549 Ahun agaň bu haýyşnamasyna gelen jogap: “Goçmyrat Molla Aly ogluna Buhara-şerife baryp, esbap alyp gelmäge 3 aý wadasyna munukro hökümet ygtyýaryna bolan şahslardan towakga olonur-ki mezkura mäni gadagan däl läzim olan Guzornama bermeli”. 1550 Ahun aga olaň agramly bölegini goramaga ýetirmändir. 1551 Ahyrda bolsa Gözel şanyň zyndanynda ýatan Ýusup bilen Ahmedi zyndanbanyň gyzy Garagözüň söýüp, olara kömek edişi, Birek hem duşman hanyň gyzynyň söýgüsi arkaly azat bolýar. 1552 Ahyrda Gorkudyň ölşi we onuň dabara bilen jaýlanyşy beýan edilýär. 1553 Ahyrky karar günäkäriñ hak ýa-da mal bermegi bilen tamamlanýardy. 1554 Ahyrsoňunda Ekber bilen Baýramyň arasyna tow düşürmek olara başartdy. 18 ýaşyna ýeten Ekbere Baýramyň elinden hökümdarlygy wagtynda almaklygy maslahat berdiler. 1555 Ahyrsoñunda jedelleşýänler kethudalaryñ delillerine boýun bolmaly bolupdyrlar. 1556 Ahyrsoňy, 23 maý 1040 -da 20,000 seljuk urşujysy Merw bilen Sarahsyň aralygyndaky Dandanakanda 50,000 adamlyk gaznawy goşuny bilen garpyşdy. 1557 Ahyr soňy bir ỳerik baryp ỳetdiler. 1558 Ahyr soňy bolmajagyny bilen Mahmyt Gaznawy Amyderýadan gaýra geçip, Illek hanyň ýurduna hüjüm edip, paýtagt Samarkandy basyp alýar. 1559 Ahyry 1040-njy ýylda Daňdanakan söweşinde soltan Mesudyň ýygyny seljuk türkmenleri tarapyndan derbi-dagyn edilýär. 1560 Ahyry, adanyň ilaty Uganda hökümetine 25%, Keniýe hökümetine bolsa 50% haryt salgydyny tölemäge mejbur edilýär. 1561 Ahyry Afrika konsul Publiý Korneliý Ssipion Emilian gelipdir. 1562 Ahyry liganyň buýrugyny ýerine ýetiriji bir ofiser tarapyndan eger galasynda 1634 ýylyň 20 Baýdak aýynda öldüriýär. 1563 Ahyrynda bir baýtaly ýanyndaky tulpar taýçanagy bilen onuň öňünden geçirýärler. 1564 Ahyrynda iş myhmançylykdan giýewlige ýetýär. 1565 Ahyrynda kesra patyşalarynyň döwletiniň gününiň tutulan wagty bolan Kadysyýýe söweşinde Sagdy Wakgasyň leşgerinden bir adam şol baýdagy ele salýar. 1566 Ahyrynda Menuçehr Käkewiýäni atdan agdarýar we ony öldürýär. 1567 Ahyrynda ol Awstriýa goşunlarynyň ýeňmegi bilen tamamlanýar. 1568 Ahyrynda oňa pylan çemenzarlykda bir sygryň barlygyny we ol çagany şonuň süýdi bilen ekleýändiklerini habar berýärler. 1569 Ahyrynda patyşalyk neslinden we şalyk neberesinden bolan Tahmuresiň perzentlerinden bir çaganyň eneden bolanlygyny, onuň adynyň Peridundygyny we onuň alnynda beýiklik nyşa-nalaryň bardygyny habar berýärler. 1570 Ahyry olardan biri şeỳle diỳdi: Bu ỳerde bir demir magdanly dag bar, onuň demirini eretsek ỳol açylardy. 1571 Ahyry ol takdyra ýazylany üýtgedip bolmajagyna göz ýetirýär. 1572 Ahyry ölüme razylyk berip, öz-özüne: «Şu beladan ölüp dynmagym üçin, şol zäherden içip ölmegim gerek» diýipdir. 1573 Aill onuñ söýgüli gahrymany ekeni. 1574 AIW-iň geçiş usuly Adamyň immunoýetmezçiliginiň wirusy organizmdäki ähli suwuklyklaryň düzüminde bardyr. 1575 AIW-li adamlaryň aglaba bölegi (5 milliony) Gündogar Afrika döwletlerinde ýaşaýar. 1576 AIW wirusy esasan hem goragsyz jynsy gatnaşyklar, wirus ýokuşan şprisler, iňňeler we beýleki lukmançylyk gurallary arkaly hem ýokup bilýär. 1577 A.Izzetbegowiç bu kitaby arkaly yslamy sada we mañyzly görnüşde özleşdiren ýaş nesilleriñ kemala gelmegini maksat edinýärdi. 1578 A.Izzetbegowiçiñ başyna injek horluklar 1953-nji ýylda häkimiýete gelen Tito döwründe hasam artmak bilen boldy. 1579 A.Izzetbegowiçiñ guran Musulman Ýaşlar Kluby (MÝK) ähmiýetli işleri amala aşyrdy. 1580 A.Izzetbegowiç ýagdaýdan peýdalanyp, 1983-nji ýylda kakasynyñ makalalaryny bir ýere jemläp, "Yslam Manifesti" ady bilen kitap edip çykardy. 1581 Ajaldan başga zada çäresi adamzada berlendir.bir alajy bolar. 1582 Ajaldan başga zadyň çäresi adamzada berlendir, bir alajy bolar» diýýär. 1583 Ajal gelende welin hiç zat etmedi peýda, Bakylyk hudaýyňky, mal – mülkem şoňky eken. 1584 Ajal näçe kişiñ yzyndan ýetdi, Ganymlar kän zatdan yüklerin tutdy, Granatmy, däri bary ýarylyp, Ýatyr ençe bende guma garylyp. 1585 Ajal onuň yzyndan ýetdi—diýip,Gara Batyryň jesedini getirmäge kömekleşip,onuň atyny iýdip gelýän gojamergen aýdypdyr. 1586 Ajax AJAX (Asynchronous JavaScript And XML ) - taze programirleme dili dal, eysem has gowy, ansat, tiz, interaktiv web application doretmek ucin ulanylyan metod/teknikdir. 1587 Ajaýyp dag totuguşy ( ) — totuguşlar maşgalasyna degişli bir guş. 1588 Ajaýyp döredijiligi bilen bütin adamzada uly peýda getireni üçin, 1991-nji ýylda oňa edebiýat ugry boýunça Nobel baýragy berilýär. 1589 Ajy burç Ululara (lukmanyň görkezmesi bilen) ajy burç iýmek maslahat berilýär. 1590 Ajy-da bolsa, süýji-de bolsa taryhy dogruçyl beýan etmeli” diýip nygtady. 1591 Ajy-da bolsa, süýjü-de bolsa taryhy dogruçyl beýan etmeli” diýip, taryhyn anyk öwrenmekligi baş maksat edip goýdy. 1592 Ajygöl, Almagöl we Alagöl bu etrabyň owadan seýlgählerinden bir näçesidir. 1593 Ajy ýowşan, pižma (çylşyrymly gülli ot ösümligi), kädi çigidi, kruşina agajynyň gabygy, şeýle hem ajy burç, sarymsak, grek hozy, sogan, nar ýaly ösümlikler giňden ulanylýar. 1594 Ajy ýowşanyň demlemesi Guradylan ajy ýowşanyň bir nahar çemçesiniň üstüne iki bulgur gaýnag suw guýup, bir sagat basyryp goýmaly. 1595 Akademik birnäçe gezek TKP raýon komitetiniň, şäher komitetiniň çlenligine saýlanýar. 1596 Akademik B. Piotrowskiý Teýşebany Galagyran galasynda gazuw-agtaryş işlerini geçireninde şeýle diýdi:.. 1597 Akademik bu eseriň on iki bölümini hem terjime edipdir, emma onuň diňe dört bölümi çap edilipdir. 1598 Akademik bu eseriň on iki bölümini terjime edỳär. 1599 Akademik makala berilýär. 1600 Akademik P. Azymow Türkmen diliniň leksiki düzümini öwrenmek, ony ylmy esasda derňemek boýunça hem köp işleri etdi. 1601 Akademik W. W. Bartold orus senenamasynda köp agzalýan «BERENDEÝ» diýen türki taýpanyň adyny şu baýyndyrlaryň adynyň üýtgän görnüşi hasaplaýar. 1602 Akademiýanyň merkezi ylmy kitaphanasy, "Ylym" neşirýaty, tipografiýasy we awtobazasy bar. 1603 Akanlaryň irkidörän döwlet birleşmeleri söwda edipdirler we biri-biri bilen uruşlar alyp barypdyrlar. 1604 Akar suwda ýaşaýan görnüş. 1605 Akbar ony öldürýär we ýurdy dolandyrýar (1556-1605). 1606 Akbaryň bütin syýasaty ýurdy merkezleşdirmeklige gönükdirilýär. 1607 Akdeňizde (Orta Ýer deňiz) ekonomikanyň ösmegine saldamly goşandyny goşan Birleşen Karollyk Hindistana giden gysga ýol bolan Sues kanalayny Gündogar Akdeňizi göz astyna almak üçin Krit adasyny eýelemegiň gerekdigini bilýärdi. 1608 Akdeňizde (Orta Ýer deňzi) çapawylçylykda, galtamanlykda ýakasyny tanadan Roger Florun we onuň hakyna tutma esgerleri bardy. 1609 "Akdepe obasynda" Bäherden nah mata dokma kombinay guruldy. 1610 Ak durna demirgazyk sebitlerde ýaýran durnalaryñ bir görnüşidir. 1611 Ak durna iri guş bolup, onuñ boýy bir metrden geçýär, ganatlarynyñ ululygy 2-2.5 metre barabar, agramy 5-8.6 kilogram aralygynda bolýar. 1612 Ak durnalar beýleki durnalardan çüñkiniñ uzynlygy bilen tapawutlanýarlar. 1613 Ak durnalar ösümlikler we jandarlar bilen iýmitlenýärler. 1614 Akgala etraby (Parsça: شهرستان آق قلا) Eýranyň Gülistan welaýatynyň 13 etrabyndan biridir. 1615 Akgala (Parsça: آق قلا) Eýranyň Türkmensähra sebitinde, Gülistan welaýatynda Türkmen oturumly bir şäheridir. 1616 Akgala şäherinde dünýä gelen halypa Eýranyň bütin etnikleriniň arasynda 5 mukam halypasyndan biri diýip tanalýar we Türkmen bagşylarynyň arasynda arassa Türkmençesi we mahmal sesi bilen bilinýär. 1617 Akgala sebitinde yerleşyän Voşmgir bendi Eýranyň ilkinji gurlan bentlerinden biridir. 1618 Akgaýma tahýanyň hem depesinde ýerleşdirilen nagyşlar özbaşdak alsaň goçuň şahynyň şekilini emele getirýär. 1619 Akgoýunly türkmenleriñ hökümdary Gara Ýülük Osman öz doganlaryna garşy göreşde Kazy Burhaneddin Ahmediñ hyzmatyna giripdir. 1620 Ak işan: — Enşalla, siz geleniňizde bizem bolarys! 1621 Ak işan : -- Enşalla,siz geleñizde bizem bolarys! 1622 Akkad patyşalygy günbatadan gelen çarwalardan, gündogardan gelen elamlardan zordan goranypdyr. 1623 Akkra şäheriniň etraplarynda ýygy-ýygydan ýer titreýär. 1624 Akmaýanyň Ýolunyň öňündäki gara girdabyň simulirlenen görnüşi. 1625 Ak mermer kysymly dürli önümler, alebastr, gyzyl hakyk, agat, gök lazurit we mawy pöwrize ýaly daslar peýdalanylypdyr. 1626 Ak mermerleriň yanyndan gyzyl we gara mermerlerem getirilip,şekildir suratlar çekilip gurulan Täçmahalyň geomertik çygyzy,sany,şekline häzirki inzhinerler haýran galmakda. 1627 Akmyrat bu kynçylyklary we dürli garşylyklary öz arassa ahlagy, ýokary düşünjesi, belent adamkärçiligi bilen ýeňip geçmegi başarýar, netijede bolsa, ol Ogulnabadyň ýüreginde müdimilik orun tapýar. 1628 "Akpamyk" ertekisinde paýhasly sada gyzyň gabat gelen kynçylyklary ýeňmegi başaryşy görkezilýär. 1629 Aksakallar – bular aýry-aýry gany birikmeleriň tutuş bir topary tarapyndan meýletin ykrar edilipdi. 1630 Aksaraý ili Aksaraý Türkiýäniň bir ili. 1631 Aksioma – “ahioma” diýen grek sözünden gelip çykyp, “ykrar edilen düzgün”, “şübhe döretmeýän tassyklama” diýmegi aňladýar. 1632 Aktinometrik beketlerde radiasiýa balansyna degişli elementler ölçense, aerologik beketlerde troposferanyñ ýokary gatlaklarynyñ howa şertleri öwrenilýär. 1633 Aktokaý Eýranyn Türkmensähra sebiti, Gülistan welaýatynyň Marawadepe etrabynyň merkez etrapçasynyň bir obasydyr. 1634 Akyldarlar kružogy bilen tanyşýar, olaryň täsirinde bolýar. 1635 Akyldaryň bu eseri Gündogarda diýseň meşhur bolupdyr. 1636 Akyldar ýokardaky setrirleriniň üsti bilen türkmeniň nesilbaşysy Oguz han atamyzyň dünýä ineninden (şahyryň ol setirleri ýazan zamanasyna çenli) 4762 ýylyň geçendigini habar bermek isläpdir. 1637 "Akyl hazynasy" adyny alan bu kitaphananyň fondy biçak baý bolupdyr. 1638 Akyl işiniň hemme pudaklarynda din taglymatynyň ýökary derejede agalyk sürmegi şol wagtlarda dowam eden gurluşynyň has umumy sintezi we has umumy sanksiyasy hökmünde buthananyň eýelän ýagdaýynyň zerur netijesi bolupdyr. 1639 Akyl taýdan pes we sözleşip bilmeýän uly autizmli adamlar başgalaryň kömegine mätäçdir. 1640 Akyna tutma we ýerli ilatlardan düzülen goşunyñ ämiýeti jua pes ekeni. 1641 Ak ýürekli türkmen Mahmyt Gaznawy ylalaşygy kabul edýär. 1642 Alagaraňkyda we gijelerine hereketjeň bolýar. 1643 Alamançylykda goňşy hőkümdarlar gőz – gőrtele batyrgaý, sőweşjeň, batyr türkmen ýyigitlerini peýdalanypdyrlar, soňundanam olary “alamançy, wagşy” hőkmünde häsiýetlendiripdirler. 1644 Alamatlara täsir edýän (simptomatiki) serişdeler. 1645 ALAMBERDARYŇ TÜRBESI (XI asyr) Atamyrat (Kerki) şäherinden 12 kilometrlikde Muitasiriň türbesi ýerleşýär. 1646 Alan gazanjyna ýazyjy aýaly bilen Ýewropa syýahat edýär. 1647 Alarihiň goşunlary ýene-de Italiýa ugrapdyrlar. 408-nji ýylyň güýzünde Rimi gabapdyrlar. 1648 Alarihiň Rawenna bilen ylalaşyk baglaşmaga eden synanyşygy başa barmandyr. 1649 Alberto Morawia (1907-1990) XX asyr italýan edebiýatynyň iň tanymal ýazyjylarynyň biri Alberto Morawia 1907-nji ýylda Rimde dünýä inýär. 1650 Albomyň ady “Sen we Men”, şeýle hem albom bilen bilelikde täze klipleri düşürmäge taýýarlyk görýär. 1651 Alçanyň miwesi iýmit üçin peýdalanylýar. 1652 Aldym-berdimli söweşde Beýik Britaniýa 14, Germaniýa 11 harby gämisini ýitirdi. 1653 Aleksandr b.e.ö. 323-nji ýylda aradan çykandan soň, onuň imperiýasy şalyklara bölünipdir we onuň biri-biri bilen rehimsiz söweşýän generallary tarapyndan dolandyrylypdyr. 1654 Aleksandrdan soň Erk gala şäheri howply döwri başdan geçiripdir. 1655 Aleksandr Dýuma 1802-nji ýylda Fransiýanyň Wille-Kotre diýlen ýerinde, general Tom Aleksandr Dýuma (kaka)nyň we Mariýa Luiza Labureniň maşgalasynda dünýä inýär. 1656 Aleksandr Epir şäherine ejesiniň ýanyna gidýär. 1657 Aleksandr Filipp bilen Kleopatradan bolan çagany öldürdipdir. 1658 Aleksandr göreşi Sogdianada dowam etmeli bolupdyr. 1659 Aleksandriýaly alymlaryň hasaplamagy bilen 365 gün 6 sagat bir ýyla deň bolupdyr. 4 ýylda 1 gezek Baýdak aýy 29 gün bolupdyr. 1660 Aleksandriýa Muzeý iri ylmy we medeni merkeze öwrülip, ellin ylymynyñ we medeniýetiniñ ösmegine uly goşant goşupdyr. 1661 Aleksandriýa şaheri Müsüriñ paýtagty bolupdyr. 1662 Aleksandr Makedonskiniň keselligine ynanman, esgerleriň birnäçesi onuň ýatan ýerine baran wagtlary ol ömrüniň soňky pursatlaryny başdan geçirýärdi. 1663 Aleksandr Makedonskiý ölensoň,onuň döwleti çagşaýar we birnäçe özbaşdak döwletler emele gelýär. 1664 “Aleksandr Margianada Aleksandriýany esaslandyrdy, bu soňra tozduryjylar (warwarlar) tarapyndan dargadyldy. 1665 Aleksandr öñki satlar Mezeýiäkiiýet başynda galdyrypdyr. 1666 Aleksandr Pinar derýajygyndan geçip, atly goşun bilen parslaryñ çep ganatyna hüjüm edipdir. 1667 Aleksandr Puşkiniň «Poltawa» poemasynyň terjimesi D. Haldurdynyň bu ugurda bitiren işleriniň esasylarynyň biridir. 1668 Aleksandr Sogdiananyñ paýtagty Marakandany eýeläp, ýaksarta tarap gidýar. 1669 Aleksandr şundan soňra 10 günläp agyr hassa halda ýatýar. 1670 Aleksandr uly ýitgi çekip, ýeñiş gazanypdyr. 1671 Aleksandr ýerli begzadalar bilen ýakynlaşypdyr, pars eşigin geýnipdir. 1672 Aleksandryñ çep ganatynda ýerleşen bessaliýalylaryñ üstüne parslaryñ atly goşuny zor salyp başlapdyr. 1673 Aleksandryñ döwletiniñ bitewi ykdysady esaslary bolmandyr. 1674 Aleksandryñ egindeşleriniñ biri serkerde Filoty dildüwşuk etmäge synanyşany üçin goşun suduna berlip öldürilipdir. 1675 Aleksandryň serkerdeleriniň biri bolan Parminion teklibi gowy görüp: “Men Aleksandr bolan bolsam şu teklibi kabul ederdim” diýipdir. 1676 Aleksandryñ serkerdelikukyplary ýüze çykypdyr. 1677 Aleksandryñ ýaky serkesdeleri - diaohlar ýurdy 40 ýyllap paýlaşypdyrlar. 1678 Aleksandrýörişden gelensoñ birnäçe satraplary aýyrmaly bolupdyr. 1679 Aleksandr ýorişini dowam edip, Gerkaniýany, Parfiýany, Ariýany, Drangionany, Arahoriýany eýeläpdir. 1680 Aleksan Frgiýanyñ paýtagty Gordiona girende bu ýerde dynç alma çin eglenýär. 1681 Älemden daşarda ýaradyjy – Brahman bar. 1682 Älem-jahanda güýçli gahatlyk we elhenç belalar ýüze çykýar. 1683 Alfir – Kät şäheriń çetinde ýerleşen bir-biriniń içinden gurulan üç berkitmeli, palçykdan we çig kerpiçden bina edilen galadyr. 1684 Algebra diýen terminiň özi-de onuň ylmy işleriniň biriniň mowzugynyň ilkinji sözünden, ýagny Al – jabr diýen sözden emele gelipdir. 1685 Algebraik egri çyzyklaryň asimptotalaryny tapmaklygyň häzirki zaman usulyny Koşi (1826) oýlap tapypdyr. 1686 "Algebra" sözi dürli algebraik ulgamlaryň atlarynda hem ulanylýar. 1687 Algir halky hukuksyz diýen ýaly bolupdyr. 1919 ýylda fransuz hökümýeti fransuzlar bilen algirleriň arasyndaky salgyt tapawudyny ýatyrmak barada kanun çykarýar. 1688 Algoritm-bu meseläniň käbir toplumyny çözmäge ýardam edýän we belli bir tertipde ýazylýan amallaryň doly yzygiderliligidir. 1689 Al Horezmi dünyâde belli matematik bolyar. 1690 Aliabat etraby (Parsça: شهرستان علی آباد کتول) Eýranyň Gülistan welaýatynyň 13 etrabyndan biridir. 1691 Ali Akbar Haşemi Rafsanjany. 1934-nji ýylda Kerman welaýatynyň Rafsanjan şäheriniň golaýyndaky Bahraman obasynda dogulýar. 1692 Ali Akbar Haşemi Rafsanjanynyň prezidentligi. 80-nji ýyllaryň ahyryndan başlap Eýran uly özgerişler döwrüni başdan geçirýär. 1693 Alili, ata, gökleň, hatap we hydyrili taýpalarynyň çepbe, çowdur we ärsarylaryň çepek, burkazlaryň çepbeje diýen tireleriniň hem şol gadymy çepniler bilen bir kökden dörän bolmagy mümkindir. 1694 Alilileriň düzüminde-de owşarlar uly rol oýnapdyr. 1695 Alişer Nowaýy döwründe Mary şäheri hem belli bir derejede gülläp ösüpdir. 1696 Alişer Nowaýy özüniň “Şirin-Perhat”, “Leýli-Mežnun”, “Hamza”, “Mahbulul-Kulub” ýaly eserleri edebiýatyň hazynasyna girendir. 1697 Ali Uçan, Gazi uniwersitetiniň tälim fakulteti, saz bölümi. 1698 Aljebr diýlip goşulyjyny deňligiň bir böleginden beýleki bölegine geçirmeklige düşünilýär. 1699 Al-Jeliliň mazarynyň üstündäki ýadygärlik we Çyraghana ajaýyp epigrafik ýadygärlikleriň biridir. 1700 Alkabölük etnoniminiň birinji sözüni alka, alkyr, alkyn ýaly sözler bilen birlikde bir kökden dörän hasaplasak, onda alka sözi hem «ýygyn», «topar» ýa-da «galyndy» («göçmän galanlary») ýaly manylarda ýüze çykandyr diýip hasaplamak mümkin. 1701 Al Kaipi Soltan – Sanjara bagyşlap “Mefahur, ül Etrek” esaerini ýazypdyr. 1702 Alkidika ýarymdasyndaky grek koloniýalary deñze çykmaga päsgel berýandigi üçin Aleksandr I olara garşy göreşe başlapdyr. 1703 Alla bizi rysgaldan, bereketden kem etmändir. 1704 Alla bizlik bolsa, duşman galany böwsübem, bizi ýeñibem bilmez! 1705 Alla garyby garyp, baýy baý edip döredipdir. 1706 Allanyň eradasy bilen, çaga görde, mazarda dogulýar, ony owlakly geçi emdirip, ese-boýa galdyrýar. 1707 Alla şol sebäpden ony näletleýär. 1708 Allatagalanyň hikmeti bilen Süleýmanyň aýagy ýel ýaly ýyndam bolupdyr. 1709 Allatagala şunça göwherleri Muhammede (Oňa Allanyň salamy bolsun) eýerýänleriň nesibesi edýär. 1710 Allergiki demgysma has ýeňil geçip, gaýraüzülmelere seýrek getirýändir. 1711 Al-Makdisi (946-47 – 1000ý.) Irusalimde doglup, yslam ýurtlarynyň ählisine syýahat eden arap geografydyr. 1712 Al-Makdisiniň eseri orta asyr Gündogarynyň şol sanda Orta Aziýanyň hem-de Zakawkaziýanyň ykdysady we medeni durmuşyny öwrenmek üçin örän möhüm çeşmedir. 1713 Al-Makdisi öz eserinde Horezm, Merw, Saragt, Nusaý şäherleri Feraba we Abiwert barada köp maglumatlary berýär. 1714 Almanyň iri, gyrasy dişelen, köplenç, daşy tüýjagazlar bilen örtülen sada ýapraklary bolýar. 1715 Almaty ( ; 1921 -nji ýyl çenli — Verniý, orta äsir — Almatu) — Gazagystanda ën uly şäher we 1927 1997 -çi ýyllärda ýürduñ paytagty. 1716 Almazán Almazán Ispaniýa 'da bir oba. 1717 Al-Nassr FC hazirki wagtda Arabiýa Ligasynda basleşige dowam edyar. 1718 Alnyp barylýan basybalyjylykly uruşlar döwleti gowşadypdyrlar. 1719 Alo Arslan Reý şäherinde Seljukly döwletiniň tagtyna çykdy. 1720 Alp Arslan 1066-njy ýylda Mälikşany tagt mirasdüşeri edip belledi we «Ykda» hökmünde Yspyhan şäherini oňa berdi. 1071-nji ýylda kakasy Alp Arslan bilen Siriýa ýörüşe çykdy. 1721 «Alp Arslan» adynyň manysy «Gaýduwsyz Arslan» diýmek bolýar. 1722 Alp Arslan aýynda Ýaponiýa Germaniýa garşy uruş yglan etdi. 1723 Alp Arslan aýýnyñ 9-da Lni Filip Orleanski fransuzlaryñ şasy edilip ykrar edildi. 1724 Alp Arslan dogulan wagty hakynda maglumatlar her hili wariýant berýärler. 1725 Alp Arslan onuň eliniň çözülmegini we hanjar bermeklerini buýrupdyr. 1726 Alp Arslan öz duşmanlaryndan yyldyrym çaltlygynda dynypdyr, döwletin gündogar wc günbatar welayatlaryny pugta birlcşdiripdir. 1727 «Alp Arslan yaly adamlar yöne adamlar dal, olar keramally adamlar» (Mukaddes Ruhnama, sah. 197). 1728 Alp Arslanyň ogly Tutuşyň 1077-nji ỳylda Şamyň hökümdary bolandygy barada taryhda maglumatlar bar. 1729 Alp daglarynda ýyldyzly asman, Şweýsariýa Ýyldyz — jümmüşinde termoýadro sinteziniň reaksiýalary bolup geçýän (ýa-da öň bolup geçen), öz grawitasiýasynyň güýji bilen saklanýan, ýagtylyk goýberýän massiw gaz şary. 1730 Altaý dagy 一Tańry dagy we ş.m. Túrki halklarynyń arasynda dessanlaşan Demir dag, Bakyr dag, Buz dag, Kyl dag, Or dag, Kuz dag, Kur dag, Ak dag ýaly atlar saklanyp galypdyr. 1731 Altay we Mongol sebitlerindâki türki halklaryn Orhon —Yenisey yazgylaryndaky hatlarda hazirki zaman türkmen sözlerinin duş gelmeği muna şayatlyk edyâr. 1732 “Alty aga öz ýaşulymyz. 1733 Alty aýlap Bakuwda garantinede bolýar. 1734 “Alty Garly käýýär, kino çykýança aýdymyny aýtmaň diýip tabşyrdy” diýdim. 1735 “Al­tyn ada” (1875), “Zeý­tun ýyg­ma” (1912), goş­gu­lar ýy­gyn­dy­syn­da we “Ka­len­do” poe­ma­syn­da (1867) öz eziz Pro­wan­sy­na söý­gi bi­len çe­me­leş­ýär. 1736 Altyn Asyr 2008-nji ýylda döredilýär. 1737 Altyn asyr etraby Ahal welayatynda yerlesyar. 1738 Altyn Asyr futbol kluby Türkmenistanyň Ýokary Ligada düzümünde çykyş edÿan Aşgabat şäheriniň futbol komandasydyr. 1739 Altyn-asyr.jpg SIM-kart Umumy maglumatlar Kärhananyň esasy funksiýalary şulardan ybarat: * Müşderileri mobil öýjükli aragatnaşyk bilen üpjün etmek; * Öýjükli aragatnaşyk kanallary ulanmak we olaryň işjeňligini üpjün etmek. 1740 Altyndepäniň binagärligi dini toplum bilen baglydyr. 1741 Altyndepânin çâklerinden tapylan birnâçe bürünç we kümüş möhürler, daş we bürünçden yokary ussatlyk bilen yasalan gap-çanaklar we bezeg şaylary, sol döwüre layyklykda, hünârmentçiligin uly üstünliklere eye bolanlygyna güwâ geçyâr. 1742 Altyndepäniň demirgazyk böleginde senetçiler ýaşapdyrlar we zähmet çekipdirler. 1743 Altyndepäniň harabalyklary günorta-günbatar Türkmenistanda, Köpetdagyň eteklerinde, belentligi 20 metrden ybarat depede ýerleşýärler. 1744 Altyndepânin ilatynyn üçünji gatlagyny şâher ilatynyn esasy köpçüligini düzen senetçilerdir ekerançylar emele getınpdirler. 1745 Altyndepäniň ilaty şol wagtky medeni dünýäniň bir çetinde ýerleşip,goňşulary bilen ýakyn aragatnaşyk saklapdyrlar. 1746 Altyndepäniň merkezi boýy 12 m ýakyn dört basgançakly diňden ybarat monumental dini ybadathana bolup durýar. 1747 «Altyn depder» we «Bäşinji çaga» romanlary onuň iň esasy eserleri hasaplanýar. 2007-nji ýylda Lessinge edebiýat ugry boýunça Nobel baýragy berilýär. 1748 Altyndepede guburlarda goýlan zatlaryň, diwarlarda gizlenilen hazynalaryň arasyndan pil süňklerinden ýasalan hrapp önümleri, hrapp siwilizasiýasiýasyna degişli möhürler tapyldy. 1749 Altyndepede öküz bilen birlikde möjegiň şekiliniň bardygyny, Oguz hana möjegiň ýol görkezendigini bilýäris. 1750 Altyndepe, Gäwirgala (gadymy Merw) Küýzeli gyr, Soltangala (orta asyr Merw) Nusaý, Abywerd (Kakanyň golaýy) Gürgenç (Köneürgenjiň golaýý) Maşat Misserian we beýleki taryhy ýadygärlikler geçmişiň ygtybarly şaýatlygy bolup durýar. 1751 Altyndepe Merkezi Aziýanyň demirgazyk ýerlerine hem öz täsirini ýetiripdir. 1752 Altyndepe şâheri güllâp ösen döwründe, onun ilaty 5 mün adamdan agdyk eken. ilatynyn köpüsi bolsa syratly, uzyn boyly adamlardan ybarat bolupdyr. 1753 Altyn döwürleriň aralygy (1250-1750 ý.) Bagban Werneriniň «Täze göçüp gelen Gelmbreht» (takmynan 1250-1280-nji ýyllarda ýazylan) eposy rysarlyk döwrüniň yzda galandygyny tassyklaýar. 1754 Altyn haryt bolupdyr we pul hökmünde ulanylmandyr. 1755 Altyn kenar – diýen at hem şundan galypdyr. 1756 Altyn kenaryň baýlyklary beýleki Ýewropa ýurtlaryny hem gyzyklandyrypdyr. 1757 Altyn kenaryň garaşsyzlygy ugrunda işjeň göreşijileriň biri Kwamo Nkrumadyr. 1758 Altyn Orda hany Berdibeg 1359-njy ýylda öldürilenden soň, Balkandaky düýeçiler talanýar, garyp düşýär. 1759 Altyn Ordanyň paýtagty Saraý Berkäni basyp alan Teýmir, gaçan Togtamyşyň ýerine özüne gullukçy bolan emirlerden Teýmir Gutlugy hanlyga belläp bolýan ýerine gitdi. 1760 Altyn pul dinaryň hümmetinde (8 gram) bolup, olar 2 dinar, ¼ hem-de ½ dinar birliginde goýberilipdir. 1761 Altyn pul zikgelenipdir. 1762 Altyn swistok alan ýeketäk gapdal emin hökmünde dünýä futbol taryhyna girdi. 1763 Altyn we mis pullar zikge edilip başlapdyr. 1764 Alty ýaşynda ýetim galýar. 1765 Alty ýyldyzly bu myhmanhananyň meýdany 3 gektara barabardyr. 1766 Alty ýylyň içinde Haşemi Rafsanjany bilen Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň 54 gezek duşuşmagy iki goňşy döwletiň aragatnaşyklarynyň sebitde hyzmatdaşlygyň nusgasyna öwrülendiginiň alamatydyr. 1767 Al-Utbynyň bu kitaby stil taýdan örän oňat we çeper ýazylypdyr. 1768 Al-Utbynyň ol kitaby Orta Aziýa taryhynyň 975-1021 ýyllar aralygyndaky döwri barada möhüm çeşme hasaplanýar. 1769 Al-Utby öz eýelän ýokary wezipesini, bütin edebi talantyny peýdalanyp, 1021 ýylynda Soltan Mahmyt Gaznawynyň taryhyny - "Döwletiň sag goly kitaby" ("al-Kitab al ýemini") diýen kitabyny ýazyp gutarypdyr. 1770 Alýarinanyň kümüşi, altyny diňe XVI asyryň ortalaryndan akyp başlaýar. 1771 Alýaskany satyn alsa-da ABŞ Bering we Ohot deňizleriniň aw awlamak, balyk tutmak,Çukotka we Kamçatka wiski we rom getirip, şol ýerden hem arzan, mugt diýen ýaly gymmatbaha derileri alyp gidýärdiler. 1772 Alýaska ýurduň 50 ştatynyň meýdany boýunça iň ulusydyr. 1773 Aly bagşynyň Keminäniň goşgularynyň biziň günlerimize ýetip gelmeginde hyzmaty örän ulydyr. 1774 Alyba millionlarça puly oljany korola ibermäge wada eden bolsada ony ýerine ýetirip bilmän, gaýtam goşuna pul berip bilmän karola ýüz tutupdyr. 1775 Alybanyň goşuny üçin niýetlenen köp gämi deňiz gýozlarynyň oljasy bolupdyr. 1776 Alyba yzyna gaydandan soň ispan goşuny leyden şäherini gabapdyr. 1777 Alym Binghem bu ýerde daýhanlara duş gelýär. 1778 Alym kakasynyň Barsagan şäherinde doglandygyny habar beripdir. 1779 Alym kakasynyñ Barsagan şäherinde doglandygyny habar beripdir. 1780 Alymlar Abdallary gadymy halk bolan eftalitler bilen baglaşdyrýarlar. 1781 Alymlar arheologiki gazuw agtaryş işleriniň netijesi boýunça tapylan tapyndylara düýpli öwrenmek bilen şeýle netijä gelýärler. 1782 Alymlar heýkeli öwrenip ol parfiýa patyşasy MitridatI Siriýa hökümdary Dimitriýa durmuşa çykaran gyzy Rodoguna diýip tassyklaýarlar. 1783 Alymlar ilkinji nobatda Türkmenleriň şu toprakda kemala gelendigini halkyýetiň, halkynyň, milletiniň kemala gelişi baradaky meseleleri çözmeli. 1784 Alym­lar ji­si­miň fi­zi­ki we hi­mi­ki dü­zü­mi­ni ju­da tiz kes­git­le­me­gi öw­ren­di­ler. 1785 Alymlar we arheologlar belent-belent daglarda syrly we täsin unudylan şäherlere duş geldiler. 1786 Alymlar ybadathananyň Aý Hudaýyna bagyşlanan bolmagynyň mümkindigini çaklaýarlar. 1787 Alymlar Ỳ.Hydyrow bilen Ö. Ylỳasowyñ “Mahmyt Kaşgarlynyñ “Diwany lugat-et türk” kitabynyñ edebi elementleri”3 atlandyrylan kitaby sözlügi edebiỳat nukdaỳnazardan öwrenmekde tutumly işleriñ biri boldy. 1788 Alymlaryň bir topary bolsa Krite Peloponnesden grek-aheýler çozup girip, ony weýran edipdirler diýip çaklaýarlar. 1789 Alymlaryň bir topary “Kangýuý” taýpalarynyň “Sakarauki” taýpalary bilen birdigini ykrar edýärler. 1790 Alymlaryň bir toparynyň X-XI asyrlarda türkmen halkynyň halk höküminde kemala gelmegi onuň içgin ösüşiniň netijesidir diýen meselesinde hem jedele ýer goýýar. 1791 Alymlaryň bir topary oguzlaryň ata-babalary öň Türkmenistanyň çäklerinde ýaşap, Altyndepe zamanyndan soň, Altaýa sary göçüp gidipdirler. 1792 Alymlaryň bir topary Orta Aziýa ýerlerinden ilkinji adamlaryň kemala gelen, ýerleriniň biri diýip netije çykarýarlar. 1793 Alymlaryň bir topary türkmen halkynyň kemala gelmeginde Alynky Aziýadan göçüp gelen halklaryň ilkinji nobatda arileriň esasy rol oýnandygyny belleýär. 1794 Alymlaryň çaklamagyna görä, bu olaryň salnan wagtky beýikliginiň ýarysy bolmaly. 1795 Alymlaryň çaklaýşyna görâ demir zamanynyň ilaty sebitleýin, oazisleýin ýa-da welaýatlaýyň hasiýetli ýaşapdyrlar. 1796 Alymlaryň käbiri Altyndepe medeniýeti döwründe-de özboluşly hatyň bolandygyny ýazýarlar. 1797 Alymlaryň käbiri Mahmyt Kaşgarlynyň zamanynda ýazuw edebiýaty bilen halk döredijiliginiň nusgalary biri-birine ýakyn bir derejede, garylyp-gatylyp dowam edipdir diýip tassyklaýar. 1798 Alymlaryň kesgitlemegine görä Türkmenistanyň territoriýasy gadymy siwilizasiýalaryň ilkinjileriniň emele gelen ýeri bolupdyr. 1799 Alymlaryň pikirine görä, Garadepeden tapylan hat şol ýerdäki monastire gatnan adamlaryň spisogy bolupdyr. 1800 Alymlaryň pikirine görä Girkaniýa, Parfiýa we Türkmenistanyň beýleki birnäçe ýerleri b.e.öňki VII-VI asyrlarda Midiýa döwletiniň täsiri astynda bolup, Ýakyn Gündogarynda Asseriýa garşy harby syýasy dikme saýylypdyr. 1801 Alymlaryň pikirine göra, golýazma XIII-XV asyrlarda döräpdir. 1802 Alymlaryň pikirine görä, golýazma XIII-XV asyrlarda döräpdir we haýsydyr bir has gadymy spisoga esaslandyrylypdyr. 1803 Alymlaryň pikirine görä,ýurdumyzyň tritoriýasy ýabany ösýän dänelik ekinlere baý eken. 1804 Alymlaryň uly topary gadymy hindi ylmynyň hem aýratyn-da gometriýa, arifmetika, medişine ýaly ylmyň iň bir zerur pudaklaryna bagyşlanan ylmy eserleri çuňňür öwrenipdirler. 1805 Alym öz işini arap we türki dilde erkin ýazypdyr. 1806 Alym suwuň atmosferadakyaýlanyşyny ylmy nukdaý nazardan beýan edýär. 1807 Alym T.Nepesow özüniň “Nowaýy we alymlar ýa-da türkmen ylmynyň taryhy sahapalary hakynda” diýen makalasynda Merw hem-de Bagdaw, Merw hem-de Buhara ylmy gatnaşyklary barada ýazýar. 1808 Alym ylymlaryň dürli pudaklaryna degişli 200-den gowrak iş ýazypdyr. 1809 Alymyň bu eserinde adamzadyň ruhy sagdynlygy, ahlak arassalygy, sabyr-kanagatlylygy, pespälligi we ruhubelentligi çeper sözleriň, sazlaşykly kapyýalaryň üsti bilen beýan edilýär. 1810 Alymyñ bu kitabynyñ şu ỳyllarda ỳazylmagy türkmenleriñ at-owazasynyñ hut şol döwürde äleme dolmagy, seljuk türkmen nesil şalygynyñ döremegi bilen baglanyşyklydyr. 1811 Alymyň bu kitaby sözlükdir. 1812 Alymyň bu pikiri goldanmaga mynasyp, çünki itbeçene diýen adyň birinji bölegi hut Türkmenleriň eý görýän haýwany, ýagny itiň totem hasaplanmagy bilen baglanyşyklydyr. 1813 Alymyň matematika hasaplamalaryň praktiki ähmiýeti öz döwründe uly rol oýnapdyr. 1814 Alynky Aziýada semir – hamit dil maşgalasyna degişli dillerde gürleýän birnäçe halkyýetler we taýpalar ýaşapdyrlar. 1815 Alynky Aziýa geografiki sebtiniň demirgazygynda we Ermeni daglygynyň demirgazyk-gündogarynda ýerleşýär. 1816 Alynky Aziýa görnüşi, ýaýrawynyň çetinde ýerleşen. 1817 Alynyň üstünlikleri Soltan Muhammet Tapara şöhrat getirdi we oňa öz gyzyny nikalap berdi. 1818 Alyp barýan işiniň möçberine we eýeçiliginiň gömüşlerine garamazdan, bank ähli müşderiler bilen hyzmatdaşlyk etmäge taýýardyr. 1819 Alyş-çalşyń adaty serişdesi kűmuş sikl bolupdyr. 1820 Alyş-çalşyñ ösmegi umumy ölçeg birliginiñ döremegine getiripdir. 1821 Aly soltanyň goşuny bilen birleşip,eyran goşunlary köp adamlary gylyçdan geçiripdirler,Gürgeniň suwuna müň adama çenli gark edipdirler. 1822 Alytegin hem goşun jemläp, bularyň üstüne ugrady. 1823 Alytegin Ýemineddöwläniň ýurdunda goňşuçylykda oturan ýerinden oňa köp ters işleri ederdi. 1824 Alžirde öz döwletini döretdi. 1518-nji ýyldan başlap ol ýerde höküm sürüp başladylar. 1529-njy ýylda oňat ýerleşip halkdan salgyt ýygnady. 1825 Alžir Ol 1856-njy ýylda daşary ýurt koloniýalarynda iş alyp barmak üçin biznes gurnaýar. 1826 Amaly-haşam sungatynyň ýene biri agajy, demri, taňsydy (keramika) haşamlamakdyr. 1827 Amaly-haşam sungaty türkmen halkynyň milli sungatynyň bir bölegidir. 1828 Amangeldi göni Gökdepe urşuna gatnaşanlaryň biri. 1829 Amangeldi hakda köp rowaýatlar bar. 1830 Amangeldiniň döreden „ Heserli „- „ Jeren kyblam „- „ Jelil „„ Haji golak „ ýaly ençeme mukamlary hem Türkmen saz sungatyny müdimlik baýlaşdyrdy. 1831 Amangeldi Nurberdi Hanyň köşgünde bolanda,goşun serkerdeleri hem Amangeldini örän ýagşy görüpdirler. 1832 Amangeldi söweş edip ýörkä, Nurberdi Han Mary etrapynda kesel ýatypdyr. 1833 Amangeldi ýaşka,gözüne ilen zady göterip gidiberipdir, diýýärler. 1834 Aman Kekilow ençeme ýyllap ýokary mekdeplerde, soňundan Magtymguly adyndaky Dil we edebiýat institutynda işledi. 1835 Aman Kekilowyň “Çopan we patyşa”, “Küýze we tilki” atly poemalary türkmen halk ertekileriniň esasynda ýazylandyr. 1836 Amanow bilen) dramasy bar. 1837 Amanulla han Gündogaryň we Ýewropanyň birnäçe ýurtlarynda gezelençde bolan döwründe gören, öwrenen täzeliklerini watanynda ornaşdyrmaga synandy. 1838 Amatly şertlerde we daşky nika tertiplerinde uruglar çalt ulalypdyrlar. 1839 Amatly tebigy şertler (maỳyl howa tebigy baỳlyklar, derỳalar, tokaỳlar) jemgyỳetiň ösüşine itergi berỳär, tersine amatsyz tebigy şertler (gaty sowuk ýa-da yssy howa şertleri) jemgyýetiň ösüşine ýaramaz täsir edýär. 1840 Amatly tebigy şertler muňa ep-esli derejede ýol açypdyr. 1841 Ambarolum şäheri Akgala etrabynyň Voşmgir etrapçasynyň merkez şäheridir. 1842 Ambarolum şäheri (Parsça: انبارالوم) Eýranyň Türkmensähra sebitinde, Gülistan welaýatynda Türkmen oturumly bir şäherdir. 1843 Ambulakral aýajyklar orta diskiň we burçlyklaryň (şöhleleriň elleriň) aşak ýüzlerinde hem bolýarlar. 1844 Amelionyñ eden ilk işi NeXT kompaniÿasyny satyn almak we Steve Jobsy täzeden işe almak bolÿar. 1845 Amenhoter (Amon razy) adyny Ehnaton (Atona ýaramly) diýip üýtgedýär. 1846 Amenhoter b.e. öñ 1366-njy ýylda Atony Müsüriñ iñ ýokary we ýeke – täk hudaýy diýip yglan edýär. 1847 Amerika, Beýik Britaniýa, Awstraliýa, Nederlandiýa, Ispaniýa we Türkiýeden Anonymousyň eden kiber hüjümlerinde ýer alan onlarça kişi tussag edildi. 1848 Amerikada bir ýyl ýaşap, Waýld Pariže ugraýar. 1849 Amerikada dolandyrmagyň (ýagny uly bolmadyk toparyň syýasy we ykdysady dolandyryşy) usuly agdyklyk edýärdi. 1850 Amerikadaky indeýleriň umumy sany takmynan 30 milliondan gowrak ( 1960 ). 1851 Amerikadaky ỳerli ilata indeỳler diỳmek hem şondan galypdyr. 1852 Amerikadan altyn-kümüşiň getirilmegi Ýewropanyň dürli ýurtlarynyň arasynda ilkinji bolup Ispaniýada harytlaryň nyrhyny Yokary galdyrdy. 1853 "Amerikada ýaşaýan musulmanlar -ABŞ döwlet departamentiniň Halkara maglumat maksatnamalary edarasy, 48-nji sahypa" - http://photos. 1854 Amerika Dünýäde bir materik. 1855 Amerika dürli Ỳewropa döwletleri tarapyndan özleşdirilsede, baknalyklardaky sosial-ykdysady gurluş olaryň tebigy howa we demografiki aýratynlyklary esasynda emele gelýärdi. 1856 Amerika göçegçileriň ýurdy, göçegçiler tarapyndan döredilen döwlet, häzirki wagt hem dünýäniň iň köp göçegçisini kabul edýän ýurt hasaplanýar. 1776-njy ýyldan öň, ýurduň ilatynyň sany bary-ýogy 2,5 milliona barabardy. 1857 Amerikalylaryň 33, milliony (ilatyň 13,6%-ti) medisina ätiýaçlandyrmasyndan mahrumdy. 1858 Amerikalylaryň ýarymyndan gowragy girdejileriniň möçberi boýunça orta gatlaga öwrüldiler. 1859 Amerikan alymy Dýuganyň hasaplamagyna görä gul söwdasy wagty 100 mln adam öldürilýär, şondan köprägi hem alynyp gidilýär. 1860 Amerikan ekspedisiýasynyň Änewde geçiren gazuw-barlag işlerine tankydy göz bilen garap türkmen alymlary Anew medeniýetini aşakdaky ýaly senelere bölýär. 1861 Amerikan goşunlarynyň agyr ýagdaylara düşmegine loýalistleriň özbaşdak harby güýçlerini döretmegi hem-de olaryň iňlisler bilen bile hereket etmegi hem sebäp bolýardy. 1862 Amerikan häsiýetli ýagdaýlaryndan soň ol hem ýaşlaryň, esasan gyzlaryň we aýallaryň fabriklere işe gitmedi. 1863 Amerikan haýsy bosaga 1 işe baglanyp oturmaýar. 1864 Amerikan hökümetiniň daşary syýasaty. 1865 Amerikan inženeri N. Hollerit 1890-njy ýylda analitik hasaplaýjy maşynyny döredipdir, ony ABŞ-da ilat ýazuwynyň netijelerini işlemekde peýdalanypdyrlar. 1866 Amerikan –ispan urşy netijesinde Birleşen Ştatlar Kubada doly derejede ispan goşun bölümlerini kowup çykardy.1898 ýylyň Alp Arslan aýynyň 12-de Yspan hökümeti ABŞ-ň ýaraşyk şertnamasynyň ähli böümlerini ykrar etmeli boldy. 1867 Amerikan jemgyýetiniň mundan buýana bölünmeginiň öňüni almak Nikson uruşdan çykmagyň zerurlygyna düşünip, urşy bes etmek barada gepleşiklere başlady. 1868 Amerikan kongressi olaryň maksatlaryny çäklendirdi, ýagny her bir tarap öz bileleşigine her ştatdan deň mukdarda adam kabul etmelidi.1820-nji ýýlda Messuriýa ylalaşygy boýunça täze ýerlerde gulçuluk meselesi umumy milli meselä öwrüldi. 1869 Amerikanlar üçin amatly ýerdi, sebäbi şol ýerden günorta Hytaýa, demirgazyga Orsýete garşy hereket edip biljekdi. 1870 Amerikan respublikasyndaky syýasay durmuş partiýalaryň ulgamyň emele gelmegi bilen tamamlandy. 1871 Amerikan ýaýraýyş çaklamasy boýunça, Ýewropa bu keseli Kolumbyň deňizçileri Täze Dünýäden (Amerikadan) getiripdirler. 1872 Amerikany Kolumbyň açmagy we onuň Ỳewropa deňiz ýurtlary tarapyndan özleşdirilmegi Täze Dünýäde günbataryň siwilizasiýasynyň ýaýramagynyň başyny başlady. 1873 Amerikanyň açylmagy bilen Günorta we merkezi Amerika ỳol açylỳar. 1874 Amerikanyň açylmagy bilen ýagdaý üýtgedi. 1875 Amerikanyň Birleşen Ştatlary bolsa öz bitaraplygyny mälim etdi. 1876 Amerikanyň Birleşen Ştatlary Demirgazyk Amerikada ýerleşýän döwletdir. 1877 Amerikanyň Birleşen Ştatlary name Philip Jaisohn. 1878 Amerikanyň “ganatynyň” aşagynda bolan Ýaponiýa goranmak üçin beýleki döwletler üçin ep-esli az mukdarda çykdajy çykarýardy. 1879 Amerikanyň garaşsyzlygy ugrundaky urşa Fransiýanyň milli gahrymany Markiz de Zataýet, rus dworýany Wetter don Kazental, polýak watançysy Toldeum Kostýuşko gatnaşdylar. 1780-nji ýýlda Angliýa urşy dowam edýärdi we birnäçe ýeňişler gazandy. 1880 Amerikanyň geljekki güýçleriniň başynda Werginiýanyň iri ýer eýesi (plantator) we tejribeli söweşişi, polkownik Jorj Waşington goýuldy. 1881 Amerikanyń hemrasy «Mariner - 10»-yń alan maglumatlaryna górá, ústúniń şekili Aýa meńzáp dur. 1882 Amerikanyň ilkinji kartasy bolsa, losman we kartograf Juan de la Cosa tarapyndan 1500-nji ýylda çyzylypdy we ol häzirki wagtda Madriddäki deňiz muzeýinde (Museo Naval) saklanylýar. 1883 Amerika ştaty bolmak ýa-da oňa bagly bolmak ýaly ýagdaýlar entägem jedel edilýän ýagdaý halk arasynda, 2012-nji ýylyň noýabryndaky saýlawda gatnaşyjylaryň 54 göterimi häzirki ýagdaýa garşy diýip ses berdi. 1884 Amon – Ranyñ baýlygy we abraýy ruhanylaryñ syýasy täsiriniñ artmagyna getiripdir. 1885 Amon – Ra we beýleki hudaýlar güýjüni ýitirmelidi ýa-da Atonyñ ikinji derejeli hyzmatkärlerine öwrülmelidi. 1886 Amoreý taýpalaryň Mesopotamiýa tarap süýşmegi Assiriýanyň ähli söwda işlerine uly urgy bolupdyr. 1887 Amos Tutuola bilen Siprian Ekwensi afrikan edebiýatynyň kerwenbaşysydyr. 1888 A.M. Serbak tarapyndan çapa taýýarlanan “Oguznama” Parijdäki Milli kitaphana saklanýan golýazmadan göçürlip alnypdyr. 1889 Amsterdam kanal arkaly Demirgazyk deňzi bilen birleşýär. 1890 Amstetten söweşi Üçünji Koalisiýa urşy döwründe Birinji Fransuz Imperiýasy bilen Awstriýa - Russiýa soýuzynyň arasynda bolup geçen kiçeňräk söweş. 1891 Amuliý çagalary sebede salyp, Tibre zyňmagy buýrupdyr. 1892 Amyderýa bilen Syrderýanyň arasyndan Zerawşan derýasy ak- ýar. 1893 Amyderýa buzluklaryň we garyň eremegi netijesinde suwlanýar. 1894 Amyderýa buzlyklaryň we garyň eremegi netijesinde suwlanýar. 1895 Amyderýada döwlet goraghanasynda goralýar. 1896 Amyderýada goýbermeklik üçin suw ýataklarynda saklamaly we ösdürip ýetişdirmeli Barlaglar boýunça teklipler Geljekde sistematikasyny we ekologiýasyny öwrenmeli. 1897 Amyderýadan Garagum derýa, Garşy, Amy-Buhara, Türkmenderýa ýaly kanallar suw alýar. 1898 Amyderýa döwlet goraghanasynda goralýar. 1899 Amyderýa gözbaşyny Owganystandaky belentligi 4900 metr bolan Hindiguşdaglarynyňdemirgazyk eňňidindäkiWrezewskiý buzlygyndan alyp,ilki Wanjir,soňra Wahanderýa ady bilen akýar. 1900 Amyderýa – Merkezi Aziýanyň iň uly derýasy. 1901 Amyderýanyň aşak akymynda mes toprakly Horezm oazisi ýerleşýär. 1902 Amyderýanyň aşak akymynda üçünji bir halkyýet döräp, olara horezmler diýip at beripdirler. 1903 Amyderýanyň aşaky akymynda hasaba alyndy. 1996一1998-nji ýyllarda Amyderýada, Atamyrat şäheriniň golaýynda, takmynan 80-90 gezek tor taşlananda 1-jigi düşdi. 1904 Amyderýanyň düzüminde bolsa alanlar kumlar, oguzlar giripdirler. 1905 Amyderýanyň ilersini, Mahmyt Gaznawynyň höküm sürýän ýerlerini basyt almak isleýär. 1906 Amyderýanyň kenar ýakasyndaky gadymy şäherlerden we obalardan Kuşan patşalarynyň mis pullarynyň birnäçesi tapyldy. 1907 Amy derýanyň kenarynyň şeýle görnüşi has hem Weziriň ýerleşişi Jenkinsonyň öz aýdanlarynada şeýle hem beýleki çeşmelere hem gabat gelmeýär. 1908 Amyderýanyň, Murgabyň, Tejeniň we Sumbaryň jülgeleri. 1909 Amyderýanyñ öz akymynyñ ugruny ýutgedip, Kaspiý deñizini däl-de Aral deñizine guýmagy bilen bagly türkmen topragy Uzboýyn, Sarygamyşyñ we Derýalygyñ kenarlarynda Amyderýanyñ orta akymlaryna- Köneürgenje we Köpetdag etegindäki etraplara göçüp başlapdyrlar. 1910 Amyderýanyň sag goşantla- rynyň jülgeleri suwarymly ekerançylyk üçin amatly bolup,ol ýeriň ýyly tomsy we ýumşak gy- şy bolupdyr. 1911 Amyderýanyň sag kenarlaynda uly suwaryş kanallary gurlupdyr. 1912 Amyderýanyň sag kenarynda Köýtendag ýerleşýär. 1913 Amyderýanyň sag kenaryndaky Berkutgala oazisinde arheologik gazuw-agtaryşda tapylan mal süňkleriniň 55-61 prosenti ownuk mala-goýna we geçä degişli bolupdyr. 1914 Amyderýanyň suwuna zeý suwlarynyň guýdurulmagyny bes etmeli, balyjaklaryň suw gatlalarynyň düşmeginiň öňüni almaly. 1915 Amyderýanyň suwunyň ortaça mukdary 2 000-2 200 metr kub/s, ol gyşyna 500 metr kub/s-a çenli azalýar. 1916 Amyderýanyň suwunyň şeýle düzgüni oba-hojalyk ekinlerini suwarmak üçin örän amatlydyr. 1917 Amyderýanyň üýtgemegi bilen başlanan türkmen taýpa-tireleriniň göçhä- göçlügi XIX asyryň 80-nji ýyllarynda tamamlapdyr. 1918 Amyderýa öz gözbaşyny Owganystandaky Hindiguş daglaryndan alyp gaýdýar ve Aral deňizine guýýar. 1919 Amyderýa özüniň akýan ugruny üýtgetýän derýa bolup, ol uzak taryhy döwrün içinde öz hanasyny birnäçe gezek üýtgedipdir. 1920 Anadola gelen Oguzlaryň türk dili. 1921 Anadolu Turk Mekdebi-Turkiýe ilçihanasyna degişli we birinji açylan türk mekdep. 1922 Anadolyda bolsa Gylyç Arslan, kakasy Gutulmyş ogly Süleýman şa Mälik Tutuşa «Aýn şeýlem söweşi» nde ýeňileninden soň Mälikşa tarapyndan Yspyhana ugradylypdyr we Mälikşanyň ölümünden soňra Anadola baryp Beýik Seljukly döwletiniň soltany bolupdyr. 1923 Anadolyda bolsa Togrul beg tarapyndan ugrukdyrylan Türkmen çozuşlary dowam edýärdi. 1924 Anadolynyň birnäçe umumy ýaşaýyş jaýlaryna, Birnäçe Stambuldaky merkezlere «Reşadiýe» ady berildi. 1925 Anadoly Seljukly türkmen döwletiniñ Wizantiýa imperiýasynyñ çäklerindäki emirliklerindäki türki ilatyñ sany 1243-nji ýylda mongollar bilen bolan Kösedag söweşinden soñra artyp başlaýar. 1926 Anadoly türkleri Alp-Arslan bilen gelen türkmenlerdir. 1927 Analgetikleriň keseliň sebäplerine hiç hili täsir etmeýändikleri üçin, keseliň dowamlylygyny azaldyp bilmeýär. 1928 Analiz adalgasyny häzirki zaman matematikasyna Wiýet girizipdir. 1929 Analiz – grek sözi bolup, “derňew geçirme”, “bölüşdirme” diýmegi aňladýar. 1930 Analiz matematikada hasaplamalarda öran wajyp rol oynayar. 1931 Anaptychia, Lecanora, Lecidea, Physcia uruglarynyň beýleki görnüşleri bilen bilelikde ýaşaýar. 1932 Anatomik taydan shikesi ya keseli has otushen islendik yashdakylara, sheyle hem inwalidlere: 60 yashdan gecen erkek adamlara, 55 yashdan gecen ayal adamlara I. mohletsiz bellenilyar. 1933 Anber enäniň Zeňňi babadan hem bir näçe oglany galypdyr. 1934 Aň – bilim barada yzygiderli alada etmek bilen ol Yspyhan, Nyşapur, Hyrat, Balh, Bagdat ýaly şäherlerde ummasyz pul harçlan medreseler açdyrandygy barada biz öňki soraglarmyzda aýdyp geçipdik. 1935 Aň-bilimiň, ýöredilýän syýasatyň özgermegi bilen elipbiý hem ýütgäpdir. 1936 Anders bilen Guthrie başlangyç dizaýny iki aýdan gowrak wagtyň dowamynda işläp düzdüler, Guthrie bolsa 1997-nji ýylyň Roždestwo baýramçylygynda başlangyç prototipleri kodirledi. 1937 And hem shonyn yali, yone ikisi hem dogry bolmaly. 1938 Andlar Cono de Arita, Salta ( Argentina ) Andlar, And Kordilýerleri ( ) (ink dilindäki ant sözünden — mis, mis daglary) iň uzyn (9000 km) we iň beýik (Akonkagua dagy, 6962 m) daglaryň biridir. 1939 Änewdäki metjidi öwrenmegiň başlangyjyny W.A.Žukowskiý (1886-njy ýylda) başlapdyr. 1904-nji ýylda harabaçylygy R.Pompelliniň amerikan ekspedisiýasy gyzypdyr. 1940 Änewde esasy kär ekerançylyk bolupdyr, munuň şeýledigine däneleriň toýunda galan yzlary, şeýle hem gazuw-agtaryş işleri geçirilende tapylan daş kätmenler, oraklar we sokular hem şaýatlyk edýär. 1941 Änew medeniýetiniň dowam eden döwri b.e.öň V müňýyllyga – III müňýyllygyň başlaryna degişlidir. 1942 Änew medeniýetiniň örän gyzyklanma döredýänliginiň sebäbi, ol gadymy merkezler bolan Elam we Şumer bilen baglanyşykly ekerançylyk merkezleriň Türkmenistanyň günortasynda bolandygyny anyklamaga mümkinçilik berýär. 1943 Anew metjidi G.A. Pugaçenkowa metjidiň ýüzündäki ýazgyda ady gelýän Muhammedi soltanyň weziri bolan Muhammet Hudaýdot bilen bir diýip ynandyrýar, özi-de onuň bu ýerde jaýlanan kakasy Jemaleddiniň doglan ýeri Änew eken diýýär. 1944 Anew metjidi Halk arasynda Seýit Jemaleddiniň metjidi ady bilen belli bolan bu ymaratyň galyndylary Änew şäherçesiniň gündogarsynda ýerleşýär. 1945 Anew metjidi Jaýyň öň ýüzündäki monumentel sungatda şuňa meňzeş aždarhalaryň şekillendirilişiniň nusgasy Orta Aziýada başga ýok. 1946 Änew metjidinde aždarhalaryň şekillendirilmeginiň manysyna has ynamlyrak düşündirişi G.A. Pugaçenkowa berýär. 1947 Änew şäheri 1973 ýylda döredildi, ilaty 14,2 müň adam. 1948 Angilýanyñ Bristol şäherindäki tegelek ýol Daşarky çykgytlar *http://www. 1949 Angl-çanslaryň Wednesday (Çarşenbe) güni Wodens Day (Odiniň güni) den gelipdir. 1950 Angliýa beýik geografiki açyşlardan soň dünýäniň deňiz söwdasynyň merkezleriniň birine öwrüldi. 1951 Angliýa bilen Argentinanayň arasynda günorta Atlantikadan ýerleşýän Folklend (Malwin) adalarynyň üstünde öňden-dawa bardy. 1952 Angliýada bu döwürde 30 esse artyldy. 1953 Angliýada bu döwürde birnäçe sosial-ykdysady çäreler amala aşyryldy. 1954 Angliýada Ispaniýa garşý göreş alyp bardy. 1955 Angliýada katoliki buthany reforma geçirmegini talap edipdirler. 1956 Angliýada magnatlar guruşydy gatlaklaryň biridi. 1399 ýylda Riçard II den soň Genrih IV (1399-1413) geçdi. 1957 Angliýa Eýrandan fransuz täsirini ýok etmek we ýurduň iňlis täsirine düşmegi üçin bu şertnamany baglaşypdy. 1958 Angliýä, Gollandiýä we Daniýa arasynda Awstriýa we Ispan Gabsburguna garşy üçler soýuzy emele geldi. 1959 Angliýa harby okruglara, harby bölümlere bölünip başlady, esasy üns deňizde boljak uruşa taýýarlyk görülýärdi. 1960 Angliýa metal önümlerini hem has köp öndürýärdi, olary eretmek üçin Domna peçlerini ulandylar. 1961 Angliýanyň daşary syýasaty XIX asyryň dowamynda Angliýanyň syýasatynda esasy maksat onuň Ýewropada deňagramlylygy saklamaga gönükdirildi. 1962 Angliýanyň dominiony bolmak bilen ol sözüň dogrusynda iňlisleriň çig-mal çeşmesi bolup hyzmat edýärdi. 1963 Angliýanyň goly astyna geçen oblastlarda milli-azat edijilik göreşi tutaşýar. 1964 Angliýanyň öz baknalyklarynda telekeçiligiň erkinligini çäklendirmek synanyşygy Garaşsyzlyk ugrundaky urşuň ykdysady sebäplerinden biri boldy. 1965 Angliýanyň senagatyndaky esasy enjamlar we maşynlar eýýäm könelişendi. 1966 Angliýanyň şertnamany bglaşmakdan boýun gaçyrmagy bilen Iwan IV monopoliýany ýatyrýar (1570). 1967 Angliýanyň syýasy durmuşynda esasan hem iki iri partiýalar agalyk edýärdi. 1968 Angliýanyň yzysüre ABŞ, Fransiýa we beýlekiler Hytaý bilen iňlisleriňki ýaly şertnamalar baglaşdylar. 1969 Angliýa özüne ýaran gözläp Fransiýa ýakynlaşdy. 1903-nji ýylda 2 ýurduň baştutanlary duşup, 1904-nji ýylyň Gurbansoltan aýynda iňlis-fransuz ylalaşygyny baglaşdy. 1970 Angliýa, Pribaltika, Rus döwleti bilen söwda aragatnaşygyny edipdir. 1971 Angliýa Skandinawiýa ýurtlarynyň Pribaltika ýurtlary bilen gatnaşyk edýärdi. 1972 Angliýa şol döwür Garadeňiz aýaklary, Bosfor, Dardanel aralygyny öz elinde saklaýardy. 1973 Angliya tarapyna degişli pessalary yazdy. 1974 Angliýa tarapyndan boýnuna dakylan 1957-nji ýylyň esasy kanunyna laýyklykda Ganada monarhiýa düzgüni çaklanýardy. 1975 Angliýa uruşda 297,7 müň adamy ýitirdi we 278 müň adam ýaralandy. 1976 Angliýa ýene-de basybalyjy Fransiýa bilen bire-bir galdy. 1977 Angola Mozamik 500 ýyla golaý portugal eýeçiligi bolmak bilen ykdysady ösüşi ilatyň garyplygy, gul söwdasy boýunça afrikanyň beýleki bakna ýurtlary bilen deňeşdirende hasda yza galakdy. 1978 Angola, San-Tome, Prinsipi döwletlerinde romanlar ýaňy-ýaňy — XXI asyryň başlarynda peýda boldy. 1979 Angola we Mozambige portugal baknadarlary hojaýynçylyk edýärdi. 1980 Angor Kambojasynyň garşydaky gündogarda Týampa döwleti bolupdyr. 1981 Anikowskoýe obasyndan tapylan tabygyň ýüzünde hem söweş temasynda surat çekilipdir, ylmy barlagçylar bu tabagyň Horezm ýada Sogd medeniýetine degişlidigini inkär edýärler. 1982 Animasiýa edip bolýar. 1983 Ankaragücü Sport Topary Ankaragücü Sport Topary hazirki wagtda Türkiýe Futbol Ligasy 'nda basleşige dowam edyar. 1984 Ankara Mustafa Kemal Atatürk tarapyndan paýtagt edildi. 1985 Ankara şäherinde türkmen türk dostlugyny berkitmek maksady bilen ylalaşyk baglaşdylar. 1986 Ankaraspor Sport Topary Ankaraspor Sport Topary häzirki wagtda Türkiýe Futbol Ligasy 'nda bäsleşige dowam edýär. 1987 Ankara: Türk taryhynyň gurluşy. 1988 Annaberdi Aýdogdi ogly (1850-1923) Meşhur Türkmen dutarçysy,saz dörediji kompozitor,halypa Kel bagşi Gökdepe etrabynda Yzgant obasynda daýhan maşgalasynda doglupdyr. 1989 Annageldi Ýazmyradow 2012-nji yyla çenli Türkmenistanyn Suw Hojalyk Ministri. 1990 Annalçylaryň eserleri gelip ýetmändir. 1991 Annanyň döwründe Orsýetde doly derejede eden etdilik we zalymlyk düzgüni dikeldilýär. 1992 Anonlar WikiLeaks we The Occupy hereketini açyk şekilde goldadylar. 1993 Anonymous 2003-nji ýylda 4chan websaýtynda guruldy. 1994 Anonymous agzalary (“Anonlar” diýip tanalýarlar) Guy Fawkes maskalaryny geýýändikleri bilen tanalýarlar. 1995 Anonymous (grupba) Anonymous aktiwistlerden we häktiwistlerden düzülen grupbadyr. 1996 Anonymousyň asyl sebäbi şol. 1997 ” Anonymousyň hiç hili lideri ýoklugy sebäpli etýän hereketlerini ähli agzalaryna ýükläp bolmaýar. 1998 A.N. Papowyň “Russiýanyň Hywa we Buhara bilen Beýik Pýotryň döwründäki gatnaşyklary” diýen işinde, rus ekspedisiýasynyň işleri jikme-jikligi bilen beýan edilýär. 1999 A. N. Radişew 1790-njy ýylda ýazan “Peterburgdan Moskwa syýahat” bilen tanyşyp onda fransuz mör-möjekleri bar. 2000 Anrioh III köşgünde gaçyp atalga tapan Gannibaly bermekligi rimliler talap edipdir. 2001 Ansambly dört desga - metjit, onuň öňündäki gabyrüsti we beýik gümmezli zaly bolan iki sany jaý emele getiripdir. 2002 Ansamblyň iň gadymy bölegi metjitdir we ony XII asyr bilen senelemek bolar. 2003 A.N. Samoýlowiç onuň bilim derejesine ýokary baha berip ýene-de şeýle diýip ýazypdyr: “Maňa mälim bolan türkmen ýazyjylaryndan, özüniň bilim derejesi boýunça onuň gapdalynda diňe Magtymgulynyň atasy Döwletmämmet Azadyny goýup bilerdim. 2004 An-Şi-gao Parfiýada gowy tanalýan adam eken. 2005 ANŞ-yň bu gezekki maksady Uzak Gündogarda Ýaponiýanyň täsirini gowşatmak we harby-deňiz ýaraglanyşygyny düzgünleşdirmekdi. 2006 Antagonistik synplaryn ýok edilen we shahsy hem-de jemgyýetçilik bähbitleriň utgaşhan ýeri bolan sosialistik jemgyýetde I. kollektiwizm prinşipi bilen çalshyrylýar. 2007 Antalkid şertnamasyny gyşarnyksyz ýerine ýetirip ýörende bolsa, Spartanyň oňa çozmagy bütin Gresiýada gahar-gazap döredipdir. 2008 Antalýa ili Antalýa Türkiýäniň bir ili. 2009 Antalyaspor Sport Topary Antalyaspor Sport Topary hazirki wagtda Türkiýe Futbol Ligasy 'nda basleşige dowam edyar. 2010 Antanta döwletleri 45 mln, german toparlanyşygy 25 mln. adamy gönüden-göni frontlarda ulanypdy. 2011 Antanta döwletleri Germaniýa we onuň ýaranlaryna garşy birek-biregini goldap, ylalaşykly hüjümleri gurap başladylar. 2012 Antanta döwletleri Türkmen-Osmanly imperiýasynyň dargamagy bilen çäklenmän, Türkiýäniň hut öz ýerlerini hem paýlaşmaga girişdiler. 2013 Antarktida şeýle-de Antarktida materiginden we golaý-goltumyndaky adalardan emele gelýän dünýä bölegi hem diýilýär. 2014 "Anteýde" her biriniň kuwwaty 15 müň at g. deň bolan 4 sany turbowintli dwigatel ýerleşdirildi. 2015 Antheraea mulitt görnüşli ýüpek gurçugy,tut agajyň ýerine dub agaçda ýaşaýar. 2016 Antibiotikleri diňe lukmanyň görkezmesi bolan ýagdaýlarynda kabul ediň. 2017 Antibiotikler we arassa howa gökbogmanyň bejergisinde örän ähmiýetlidir. 2018 Antieýran meýilleriň ýerlikli peýdalanylmagy Isgender Zülkarneýiniň üstünlik gazanmagyna ýardam edýär. 2019 Antigon söweşde ölüpir, ogly bolsa Selewke ýesir düşüpdir. 2020 Antigon ýekegöz we ogly ogly kiçi Aziýany, Siriýany, Waeilony, Midiýany, Persodony özlerine tabyn edipdirler. 2021 Antik döwre çenli döwürde Orta Aziýanyň taryhynda Margiananyň we Baktriýanyň orny we ähmiýeti giňşleýin görkezilýär. 2022 Antiki döwrüň belli basnýalarynyň köpüsiniň sýužeti Ezopyňky hasaplanýar. 2023 Antik ösüş ýoly b.e.öñ I müñýyllykda tapawutlanýar. 2024 Antik ýazyjylarynyň eserleriniň hem uly ähmiýeti bardyr. 2025 Antioh III (b.e. öñ 219-217 ý) Günorta Siriýany, Finikiýanyñ bir bölegini eýläpdir. 2026 Antioh III Günorta Siriýany eýýam basyp alypdy. 2027 Antioh Soter Gäwürgalanyň daşyna 230 kilometre golaý halkalaýyn daşky galany hem saldyrypdyr. 2028 Antiokiýa Margiana b.e.ö. 250-nji ýyllaryň töwereginde paýtagty Nusaýda bolan Parfiýanyň gündogar daýanç nokadyna öwrülipdir. 2029 Antiseptik damjalaryny ulanmak hem bolýar. 2030 Antitela öýjükleriniň derejesiniň ýokary bolmagy, syrkawyň ýakynda streptokokk ýokançlygy geçirendigini aňlatsa-da, gönüden-göni guragyry keseliniň bardygyny subut edip bilmeýär. 2031 Antiwirus kompaiýalar özleri gizlinlikde wiruslaryň köpüsini döredýärler diýen pikir bar. 2032 ANTIWIRUS Kompýuter wiruslar we “ogry” programmalar Wiruslaryň howpy köplenç çişirilip görkezilýär. 2033 Antiwirus programmalaryň aralarynda uly tapawut ýok. 2034 Anton Çehow 1860-njy ýylda doglup 1904-nji ýylda Germaniýada aradan çykan beýik rus ýazyjysy. 2035 Anton Çehow 1878-nji ýylda lukmançylyk institutyna okuwa girýär. 1884-njy ýylda okuwy tamamlap zwenogorod keselhanasynda lukman bolup işe başlaýar. 2036 Antonin daşary syýasatynda gündogar goňşulary bilen seresaply bolupdyr. 2037 Antonin garyp ilata çakyr, un, ýag paýlamaly bolýar. 2038 Antoniniň Kleopatra bilen aragatnaşyklary şahsy häsiýete eýe bolupdyr. 2039 Antoniniň ölmegi we Müsüriň basylyp alynmagy bilen, Rimiň raýatlyk uruşlary tamamlanypdyr. 2040 Antoniý bilen Oktawianyň arasynda açyk çaknyşyk bolmaýar. 2041 Antoniýo çagalyk ýyllarynda fudbola höwes bildiren Antoniýo dünýä çempionatyna gatnaşyp üstünlik gazanmak işleýärdi. 2042 Antoniý onuň bilen nikalaşyp, birmahalky Aleksandryň döwletine giren ýerlerde we Rim respublikasynda ýeke özüňiň häkimýetini çalt berkarar edip bolar öýdüpdir. 2043 Antoniý ony saklamaga synanyşypdyr. 2044 Antoniýrespublikaçylara kömek berendigi üçin ähli gündogar patyşalaryndan harby töleg talap etmek üçin öz ýanyna – Tarsa çagyrypdyr. 2045 Antoniý welaýatlara dikmeleri gaýtadan bellemek baradaky kanuny geçirdip, özi iki Galliýada hem prokonsul bolupdyr. 2046 Antoniý ýene-de gündogara gidipdir. 2047 Antoniý Ýewfratdan aňra hem ýöriş edip, soňra ýene-de Müsüre gidipdir. 2048 Antoniý yza çekilipdir, şol döwürde onuň goşunynyň dörtden biri heläk bolupdyr. 2049 Antropologiýa – adam kelle süňklerini öwrenýän ylym. 2050 Antropologlaryň aglabasy Gündogar Afrika adamzadyň ilki dörän ýeri hökmünde garaýar. 2051 Antropologlaryň kesgitlemegine görä süýri kelle tipli adamlar Türkmenistanyň çäklerinde indi birnäçe müň ýyllykdan bäri ýaşap gelýär. 2052 Antroponimika – atlaryň we familỳalaryň gelip çykyşy hakyndaky ylymdyr. 2053 Anuş hökümdardan soň Köneürgenç tagtyna onuň ogly Kutbeddin Muhammet geçipdir. 2054 Anyklama çäresi höküminde göni içegäniň üsti bilen geçirilýän ultrases barlagy hem ulanylýar. 2055 Anyklaýyş çärelerinde Raýtyň, Haddsonyň, Kumbsuň reaksiýalary ýaly serologiki usullar hem giňden ulanylýar. 2056 Anyklaýyş kynçylyklaryna garamazdan, lukman tarapdan näsag ünsli barlananda, keseliň birinji sagatlarynda, garnyň aşaky sag gapdalynda agyry we garnyň myşsalarynyň dargynlylygy ýüze çykarylyp bilner. 2057 Anyk şertlerinde daglyk jynsyna olarlar üýtgeyärlar organiki döreýişniň. 2058 Aňynda-ganynda jan-u-jigerinde üzülen ýaly bolýar. 2059 Ap-akja keçeli ähli öýlerimiz, Gyz-gelini bezän gyzyl şaýlarymyz. 2060 Aparteid, apartheýd ( — "agzalalayk, aýrybaşgalyk", ýagny aýry ýaşamak, işlemek we ş.m.), Günorta Afrika Respublikasynda 1948 1994 -njy ýyllar aralagynda ýöredilen ýurduň ilatyny zorluk bilen bölme syýasaty. 2061 Aparteide hem rasizme garşy galamy bilen göreşýär. 2062 Aparteid ulgamyň ýatyrylmagy bilen ýurtda ýaşaýan ähli halklaryň bilim almaga mümkinçiligi döredi. 2063 APBAS II (144) – Sefewi türkmenleriniň döwletiniň 7-nji şasy. 2064 Apbas II Beýik Mogollar imperiýasy bilen Gandagaryň üstünde uruş alyp barypdyr. 1649-njy ýylda şa Apbas II kakasy Sefi I-niň elden gidiren Gandagar şäherini yzyna gaýtaryp alypdyr. 2065 Apbas II häsiýeti boýunça ýumşak, parahatçylyk söýüji, rehimdar adam bolupdyr. 2066 Apbasitler halifatynyň halif Mansur (754-775) Abu Müslimi Horasanyň hökümdary wezipesine belläpdir. 2067 Apennin ýarym adasynda Rimden garaşsyz diňe etrusklaryň Wolsiniý şäheri bolup, ol b.e.öň 265-nji ýylda boýun egdirilipdir. 2068 Apennin ýarym adasynyň has köp ýerlerinde gulçulyk b.e.öň II asyrda ösen derejesine ýetipdir. 2069 Appianyñ maglumatlaryna görä, ýurt 72 satparlyga bölünipdir. 2070 Apple 1980-nji ÿylda Nÿu-Ÿork biržasynda halkyñ alym-satymyna açylÿandyr. 2071 Apple I (1976), Apple II(1977) we Apple III PC kompÿuterleri Apple inženeri Steve Wozniak tarapyndan gurylÿar we Apple dolandyryjysy Steve Jobs tarapyndan satylÿandyr. 2072 Apple kompaniÿasy gündelik durmuşymyzda ulanylÿan tehnologiÿalary(Kompÿuterler,Sensorly telefonlar, planşetler we ş.m) öndürmek, dizaÿyn etmek, olar üçin programmalar ÿazmak we olara onlaÿn hyzmatlary berÿändir. 2073 Aprel wakalarynyň baş sebäpkäri Owganystanyň Halk Demokratik partiýasy (OHDP) bolupdy. 2074 Ara alnyp maslahatlaşmagyň netijesinde utgaşdyryjy-maslahat beriji komitetiniň ýanynda hemişelik işleyän edaranyň deň agzalyk ýörelgeleri boýunça işleýän we täzelenip durýan Ykdysady Birleşigiň toparyny döretmek hakynda çözgüt kabul edildi. 2075 Araba goşunyň, döwletiň köp-köp işlerini ýeňilleşdirdi" diýip bellenen. 2076 Arabystan, Özbegistan, TKM, Yrak) çykyş eden ildeşlerimiz S.Arabystan b.n (2-2) deñme-deñ, Yrakdan 2-3 hasabynda, Özbegistandan 0-1 hasabynda utulyp toparyndan çykyp bilmedi. 2077 Arabystan ýarym adasynda diňe häzirki Saud Arabystanyň ýerleri we Ýemen özbaşdaklygyny gazanyp bildi. 2078 Araçäkleşýän ştatlary: günorta-da Nýu-Jörsi we Pensilwaniýa, gündogar-da Wermont, Massaçusets we Kannektikut ştatlary. 2079 Aradan 3 yyl 8 aydan son bukoprunin gurlusygy tamamlanyp Turkiyanyn doredilmeginin 50 nji yyllygyna dowlet adamlary tarapyndan acylyp ulanmaga berildi. 2080 Aradan çykanlar * 2006 : Türkmenistanyň ilkinji prezidenti Saparmyrat Nyýazow aradan çykdy. 2081 Aradan müň ýyl geçenligine garamazdan, halk döredijilik eserleriniň ençeme görnüşlerinden nusgalary özünde jemläp bu sözlügiň gymmatyny dünýä alymlary ykrar edýärler. 2082 Aradan näçe wagt geçse-de ilkinji beýik hanlaryny unutmaýarlar. 2083 Aradan ýedi ýyl geçenden soň, Parižiň VIII okrugynyň häkimligine saýlandy. 2084 Aragatnaşhyk we döwlet dili diýip indooneziýa dili (gelip çykyşhy boýunça malaý dili) hasaplanýar. 2085 Aragonda ykdysady taýdan pes ösen şäherleriň syýasy täsiri hem güýçli däldi. 2086 Aragon korollygy XII-XIII asyrda peýda bolup, bu Ispaniýanyň yza galan welaýatyň biridir. 2087 Aragon we Kastiliýada daýhanlaryň hukuksyz gatlagyna moriskiler- mawrlaryň nesli degişlidi. olar hrestiançylygy kabul edip, Granada, Andaluziýada we Sewiliýada ýaşaýardylar. 2088 Araks – Kuranyň sag goşandy kartada görkezilmedik, emma Jenkinsonyň Persiýa eden syýahatynyň beýan edilşine görä haçanda ol Jewat şäheriniň üstünden geçen mahaly görüpdi. 2089 Aralarynda jogaplary bellär ýaly wagt berilýär. 2090 Aralarynda käbir Siriýaly araplaryň hem bar bolmagy bu baştutanlar, hakykatdanam Osmanly hökümdarlygyna garaşly däldikleri üçin Hüseýine baştutan gözi bilen seredýärdiler. 2091 Aral deňziniň we daş töweregi gurşap alan suwsuz çölleriň Horezm üçin ygtybar gala bolup hyzmat etmegi. 2092 Aral gölüniň guramagy bilen, 1990-njy ýyllardan bäri ekerançylykda hasylda düşüş bar. 2093 Ar almak hyjuwy bolan harby partiýa I Puni urşunyň gahrymany, serkerde we inçe diplomat Gamikar Barka baştutanlyk edipdir. 2094 Ar almak üçin jemläbilen türkmenlerini bir ýere jemlediler. 2095 Aramçylara bolsa pursatdan peýdalanyp häkimiýet başyna gaýdyp geldiler. 2096 Aramçylaryň saýlawlar öňündäki beren wadalary resurslary merkezleşdirilişini hökümete prowinsiýalaryň konstitusion esasyna we iňlislere baglydy. 2097 Aram demokratlar häkimiýet başynda. 2098 Arameý dilinden başga ýerli diller hem ulanylypdyr. 2099 Arameý haty diýilýän hat esaynda emele gelen bu elipbiý Mitridat 1-iň zamanynda dörän hem bolsa mümkindir we onuň örän gadymy görnüşi ony Ahemenit zamanynyň arameý kanselýariýa haty bilen ýakynlaşdyrýar. 2100 Arameý kätipleri derä we papirusa ýazypdyrlar,olar kem-kemden mesopotamiýa iş kagyzlary edaralarynda esasy orna geçipdirler. 2101 Aramgähiň gümmeziniň başlanýan ýeri on iki gyraňly edilip örülipdir. 2102 Aramgähiň içi hem ýönekeý we täsindir. 2103 Aramgähiň içki giňişligi hem onuň daşy ýaly sünnälenipdir. 2104 Aramgähiň möçberi hem-de onuň bezeginiň baýlygy ony patyşalyk sürýän taryhy şahsyň guburynyň üstüne bina edilip bilinjek desgalaryň hataryna goşmaga mümkinçilik berýär. 2105 Aramgähiň umumy beýikligi38 metreýetipdir we gümmeziň gök çyrçasy örän alyslardan görnüpdir. 2106 Aramgäh uly toplumyň bir bölegidir, oňa guburyň ýerleşýän ymaratyndan başga-da, köşk otaglary, gümmezli metjidiň binasy girýär. 2107 Aram partiýa bolsa esasan maliýeçilere we söwdägärlere daýanýardy. 2108 Aramyzda şeýle söz bar: ‘Biz muny lulz (gülmek) üçin etýäris.’ 2109 Arana we Mugana hereket etdi.. 2110 Arap basyp alyşlaryndan son Türkmenistanyn yerlerinde gümmezli çiğ kerpiçden salnan jaylaryiî, uly kenvensaraylaryn gurluşygy has ösüpdir (Dayahatyn, XII as. 2111 Arapça selim, salamat we yslam sözleri bilen asyldaşdyr. 2112 Arapça ýazgy “islimi” diýilýän keşde bilen ýugrulyp, hatyň sözleri “kädi gül” we “burç gül” diýen nagyşlar bilen bezelipdir. 2113 Arap çeşmelerinde Nzak Tarhan Eftalit taýpasynyň bir birleşmesiniň garaşsyz hökimdary bolupdyr diýip ýatlanýar. 2114 Arap çöllerinde syýahat etdi we günbatardaky ýurtlar üçin çöl durmuşyny suratlandyrýan ýazgylar ýazdy. 2115 Arap dilindäki ýazgylar 328 ýylda peýda bolupdyr. 2116 Arap dilinden terjime eden we çapa taýýarlan Rahmet Gylyjow. 2117 Arap dilinde Oguz hanyň adyny Guz, oguz-türkmenleri hem guzlar diýip ýazypdyrlar. 2118 Arap dili ylmy dil hasaplanypdyr. 1277ý. 2119 Arap dili -- yslam we din dili h¤km¥nde, d¤wlet we edebi dil h¤km¥nde pars dili ulanypdyr. 2120 Arap dili (اللغة العربية al-lugatu-l-‘arabiyyah) - Afraziýa dil maşgalasynyň semit şahasyna degişli dil. 2121 Arap dini hadymy Ibn Fadlan 992-nji ýylda bu ýerleriň üsti bilen Ýolgadaky Bulgarlara tarapa geçende, Horezmiň paýtagaty Kät eken. 2122 Arap geogrfy Ỳakup şeýle belleýär: “Men Mongollar gelmänkä Maryda 4 kitaphana bolup, şalaň birinde 12 tom kitap bardygyny gördüm. 2123 Arap halklarynyň milli azatlyk hereketi. 2124 Arap halyfaty dýrÿnden bÿri demirgazyk we gþnorta éaøaéan araplaryû arasynda agzalalyk dowam edip geléÿrdi. 2125 Arap halyfaty Horasany elden gidirmejek bolup jan ed§ÿr (sebÿp: k¤p salgyt--girdeji ber§ÿr--38 million dirheme barabar). 2126 Arap halyfaty VII-X asyrda Basybalyjylykly usurlaryň netijesinde giň arap döwleti halyfat döräpdir. 2127 Arap Ispaniýasynda güýçli golaý bardy. 2128 Arap Ispaniyasynda Mälikiler mezhebi döwlet dini diylip yglan edildi. 2129 Arap Ispaniýasyndan görnükli binagärçilik ýadygärlikleri gelip ýetdi. 2130 Araplar 1235 ýylda günorta Gana ýerlerini özüne birleşdirdi. 2131 Araplar basyp alanlaryndan soň, öz basyp alan ýerlerine zorluk bilen yslam dinini we arap elipbiýini ornaşdyrypdyrlar. 2132 Araplar bilen Seljuklylaryň arasyndaky garyndaşlyk berkäpdir. 2133 Araplar biziñ ülkelerimize VII asyrda gelen hem bolsa, yslamy köpçülikleỳin kabul etmeklik IX-X asyrlarda amala aşỳar. 2134 Araplar bu ýere tüwini getirip ekipdirler, bugdaý artykmaçlygy peýda bolup başlapdyr. 2135 Araplarda gadymy söwdanyň ösen şherleri Marib, Sona, Alzram, Main bolupdyr. 2136 Araplar döwrüne degişli ýadygärlikleriň biridir. 2137 Araplar oňa «Suzegen» diýýärler. 2138 Araplar öz basyp alan galalaryna agyr salgyt salypdyrlar. 2139 Araplar söwdadan girýän girdeýjiniň ep-esli bölegini ýetiripdir. 2140 Araplar syýasy taýdan pese gaçsada arap-musulman medeniýeri, edebiýaty hünärmentçilik, söwda, deňizde ýüzmek ösdi. 2141 Araplar VIII asyryň başlarynda Azerbaýjanyň ýerlerine hem baryp ýetýärler we ol ýerde hem Yslam dinini girizýärler. 2142 Araplar we demirgazyk afrikan taýpalary berberiler – umumy mawrlar adyny alypdyr. 2143 Araplar westgat we ispan-rim wekilligiň ýerlerine gelip, olary demirgazyga daglyk Asturiýa we Pirineýe kowýarlar. 2144 Araplar ýerli halky ezipdirler. 2145 Araplaryň durmuşy yslam dini girýançe oňat öwrenilmändir. 2146 Araplaryň garaşsyzlyk ugrundaky göreşleri käbir netijelerini-de berdi. 1922-nji ýylda Müsüriň, 1932-nji ýylda Yragyň garaşsyzlygy resmi ykrar edildi. 2147 Araplaryň özleri bolsa tabyn edilen ilatyň eli bilen Turkmenistanyň territoriýasynda diňe “hak din üçin göreşijileriň berkitmelerini” – rabatlary salypdyrlar. 2148 Araplaryň taýpara duşmaçylygyndan peýdalanyp, Abu Müslim Maryny eýeläpdir. 2149 Araplar yslam dinini kabul edenleri salgytdan boşadypdyrlar. 776-njy ýylda Maryda Haşym ibn-Hekim atly biri gozgalaň turuzypdyr. 2150 Araplar ýurdy basyp almazdan öňkü Ürgenç (Gürgenç, Jurjaniýa) hakda hiç hili ýazgy ýok diýmek bolar. 2151 Arap mawriton günortasyna seredende Ispan demirgazygyň syýasy taýdan berk harby gatnaşyklarda güýçli bolupdyr. 2152 Arapmuhammet han 1602-1621-nji ýyllarda Hywada hanlyk edipdir. 2153 Arapmuhammet han döwründe Horezmde ilki türkmen han-begleri agalyk ediji ýagdaýy eýeläpdirler, emma soňra birwagtlar bu ýerden göçüp giden goňratly, maňňytly özbek taýpalary we başgalar Horezme gaýdyp gelipdirler. 2154 Arapmuhammet hanyň höküm süren döwründe Horezmde gazaply gandöküşikli feodalçylyk uruşlary bolupdyr. 2155 Arapmuhammet hanyň ogullary Hebeş we Ilbars bolsa şolara daýanyp, öz kakasyna garşy çykypdyr, ony tagtyndan agdarypdyr hem-de gözüni oýupdyr. 2156 Arap-Reýhan men-menlik zerarly gola düşen Göroglyny ýurduna alyp barýarka öwünýär. 2157 Arap syýahatçysy Al-Makdisi (X asyr) “agaç sütünleriň üstünde” duran, uly şöhrat gazanan köne metjit hakynda aýdanda, belki şu ýadygärligi göz öňünde tutandyr. 2158 Arap syýahatçysy ibn Batuta bu minara köpçüligiň ybadathanasy bolupdyr diýip maglumat berýär. 2159 Arap syýahatçysy Idrisi XII asyrda Polşada baryp bu hasylly ýurt, içinden köp derýalar geçýär, Kronow, Naklo uly şäherleri bilen şöhratlanýar. 2160 Arap taryhchylarynyn aytmagyna gora bir gunde 200000 mung adam musulman bolypdyr. 2161 Arap taryhçylary Orta Aziýa ýerleriniň araplar tarapyndan basylyp alynmagy, halk gozgalaňlary barada ençeme işler ýazypdyrlar. 2162 Arap taýpalary söwda bilen meşgullanypdyrlar. 2163 Arap taýpalary yslamdan öň köp hudaýlylyga uýupdyrlar. 2164 Arap ýarym adysy ululygy boýunça Ýewropanyň 4/1 bölegine barabardyr. 2165 «Är» (Ar) sözi gerçek, erkek, mert, pälwan diýmekligi aňladýar. 2166 Arassa demir almak üçin 15300 C ýylylyk gerek bolupdyr. 2167 Arassa kisloroda baý, çalt akýan, düýbi çagylly-daşly derýalary halaýar. 2168 Arassalamak üçin 10% sintomisin emulsiýasyny hem ulanmak maslahat berilýär. 2169 Arassa ýüpekden dokalýan ketenileri türkmen gyzlary durmuşa çykanlarynda hökmany suratda diýen ýaly geýýärler. 2170 Arça agajynyň ýabany ösýän görnüşleri Köpetdagda, Köýtendagda, uly Balkanda duş gelýär Arça agajyndan senagatda galam we agaçdan ýa salýan enjamlaryň birnäçesini taýýarlaýarlar. 2171 Arcadius soňra hunlar bilen soýuz baglaşýar. 2172 Arça, köplenç, iki öýli agaç dyr. 2173 Arçalaryň sütüniniň gabygy we ortaky bölegi. 2174 Arçalyklardaky tämiz howanyň peýdalydygy, adamlaryň şähdini açýanlygy, keselli haýwanlaryň bolsa öz kesellerinden dynmak üçin şu ýerik gelýändikleri ir wagtdan bäri bellidir. 2175 Arçalyklar köp guşlara we süýdemdirijilere gaçybatalga bolup hem hyzmat edýär. 2176 Arçalyklaryň howasynda olaryň pürüniň gaýtalanmajak hoşroý ysy duýulýar, howanyň yssylygy näçe ýokary bolsa bu ysyň täsiri hem şonça güýçlenýär. 2177 Arçanyň ýabany ösýän görnüşleri dag eňňitleriniň yzgarlylygyny saklamaga kömek edýär. 2178 Ardaşiriň ogly we mirasdüşeri Şapur I Merw şäherini edara etmek üçin marzban (ýa-da “araçägiň goragçysy”) bellenipdir. 2179 Ardasir Rime ilçihana ýollap, Aleksandr Sewerden parslara ähli Ortaýer deňziniň gündogaryndaky ýerleri, ýagny birmahalky Ahemenilere degişli bolan ýerleri bermegini talap edipdir. 2180 Ardebilden 4 günlük demirgazykda Töwriz ýerleşýärdi, Töwrizden günorta-gündogarda bolsa kazwin şäheri ýerleşýärdi. 2181 Areal ( : sebit, meýdan, giňişlik) — bir taksonyň, meselem görnüşiň ýaýran sebiti, ýaýrawy. 2182 Areopag Afiny döwlet dolandyrşynyň iň gadymy guramalarynyň biri bolup, b,e, öň IX-VII asyrlaryň sepgidinde döräpdir. 2183 Areopagyň agzasy bolmak üçinem gowy terbiýe talap edilipdir. 2184 Argentina II-nji jahan urşundan soňky on ýyllykda dolandyran prezident Huan Peron (1895-1974) ýurduň ykdysadyýetinde döwletiň täsirini güýçlendirmäge başlady. 2185 Argentinan milli yygyndysynda 1994den bari chykysh edip gelyar. 2186 Argentinanyň kärdeşler arkalaşygy onuň esasy daýanjy boldy. 2187 Argument – latyn “argumentum” sözi bolup, “belgi”, “nyşan” diýmekdir. 2188 Arhaik döwürde emele gelen baý grek mifologiýasy b.e. öň V-IV asyrlarda ajaýyp grek edebiýatynyň döremegine esas bolupdyr. 2189 Arhaiki we nusgawy Gresiýanyň taryhy boýunça çeşmeler has köpdür. 2190 Arhelaý öldürilensoñ, beýleki Makedon paryşalary onuñ syýasatyny dowam edildirler. 2191 Arheologik gazuw agtaryş işleri hem Gadymy Eýranyň taryhy barada köp maglumatlar berýär. 2192 Arheologiki barlag işlerinde tapylan zat ýadygärlikleriniň diňe owadyny saýlanylyp alyndy, galnlary bolsa zyňyldy we Türkmenistanyň taryhyny öwrenmäge uly zyýan ýetrilýärdi. 2193 Arheologiki tapyndylaryñ ýaşyny fiziki we himiki usullar arkaly kesgitleýärler. 2194 Arheologik tapyndylar mezolit döwrüniň adamlarynyň awçylyk, balyk tutmak, ir-iýmiş çöplemek bilen meşgullanandygyny tassyklaýar. 2195 Arheologiýa ylmy-barlag işleriniñ netijesinde Magtymguly eýýamynyñ arheologiýasynyñ, aýratynam halk binagärçiliginiñ öz boluşly alamaty ýüze çykaryldy. 2196 Arheologlara minoý sungatynyň eserleriniň diňe ujypsyz bölegini dikeltmek başrtdy. 2197 Arheologlar bu ýerde bilkastdan edilen gazaply weýrançylyklara, talanyp alnan baýlyklara we uzak wagtlap ýaşaýyş bolmadyk, taşlanan gadymy şäher harabalyklaryna duş gelýärler. 2198 Arheologlar bu ýerde şäher abadançylygyň elementleriniň suw prowodynyň, howzyn, suw akdyryjy çukurlaryň we terazyň bolandygyny takykladylar. 2199 Arheologlar Nusaýda «Tegelek» we «Diňli» diýen şertli atlar berlen iki ybadathananyň, şeýlede Mitridatokertiň köşgüniň «Dörtburç» zalynyň üstüni açdylar. 2200 Arheologlar olara grekçe ostrakonlar diýip at dakypdyrlar. 2201 Arheologlar ol gutulara “ossuari” diýip at beripdirler. 2202 Arheologlar zähmet gurallarynyñ nämeden ýasalandygyna we olaryñ ýasalyş usulyna esaslanyp, arheologiki döwürleşdirişi döretdiler. 2203 Arhimediň, proklyň işlerinde bu adalga “kömekçi teorema” diýlip ulanylýar. 2204 Arhimediň statika boýunça işleri öwrenilip, täze açyşlara itergi berdi. 2205 Arhimed Mi­la­dy­dan öň 287- 212 Ar­hi­med – ga­dy­my grek ma­te­ma­ti­gi, fi­zi­gi we oý­lap ta­py­jy­sy bo­lup­dyr. 2206 Arhiografiỳa – gadymy çeşmeleriň çap edilişiniň taryhy hakyndaky ylymdyr. 2207 Arhitektura konstruktiwlik barasynda bu jaý büs – bütin ýerli gurluşyk däbi bilen baglanyşyklydyr. 2208 Arhitektura maglumatlary aramgähi XII asyryň ahyry, hatda ortalary bilen senelemäge mejbur edýär. 2209 Ariançylar bolsa Isa pygamberiň hudaý hökmünde görülmegine garşy çykypdyrlar. 2210 Arid şertlerinde ekerançylygy ösdürmek emeli suwaryşa esaslanyp alnyp barylýar. 2211 Arifmetika – grek “arithmos” sözi bolup, san diýmegi aňladýar. 2212 Arikada, Orta ýer deňziniň kenarlarynda, Gündogar Aziýada uruş hereketleri alnyp baryldy. 2213 Arilangga taryha Ýawa ýerlerini birleşdiriji hökmünde geçýär. 2214 Ariler barada ilkinji maglumatlar b.e öňki VI asyryň soňky çärýeginde ýazylan Bisutin ýazgylarynda berilýär. 2215 Arileriñ nireden gelendigi we Hindistana nähili aralaşandyklary barada dürli çaklamalar bar. 2216 Aristagar Balkan Gresiýasyndan kömek soranda, sporta boýun gaçyrypdyr. 2217 Aristoteliñ okuwçylary öz döwrünñ ajaýyp tebigaty synlaýjylar4y bolupdyr. 2218 Aristoteliñ okuwçysy Demetriý Falerskiýniñ maslaat bermegi bilen nesilşalygy esaslandyryjy Ptolemeý Soter 9 sany muza bagyşlanan edarany döredip, oña muzeý diýip at beripdir. 2219 Arkalaşygynyň Geňeşiniň bolup geçen ýapyk mejlisinde B. Ỳelsiniň şol geňeşiň baslygy wezipesindäki ygtyýarlygy uzadyldy. 2220 Arkamdyr bu daglar, penamdyr düzler Ykbalym, namysym, togabym, Watan! 2221 Arkanzas ştatyna 12 ýyl gubernatorlyk eden Klinton ykdysady ösüşiň, bilimiň we saglygy goraýyşyň meselelerini çözmekde öz tejribesine salgylanyp bildi. 2222 Arka öňi süýnmek, onuň insiz bölegi öň böleginden üç essä golaý uzyn. 2223 Arka ýüzünde bolsa gadymy Ýunanlaryň Ýyl we Aýa görä kalendar görkezilipdir. 2002-nji ýylda Londondaky Ylmy muzeýde işlän Micael Wright atly bir alym Allan G. Bromleýiň kömegi bilen Antikytheranyň üstünde işläp başlady. 2224 Arkeolog David stronach bolsa 1981-nji ýylda iňlis dilinde çykan Iran atly jurnalda bu gonamçylyk barada “Etrek sebitinde dik duran daşlar” atly bir makala ýazar. 2225 Arkidam öňki düzülen meýilnama esasynda Attika çozupdyr. 2226 Arktikanyň günorta araçägi tundra zonasynyň günorta çäklerine gabat gelýär. 2227 Arktika we Antarktidany öwrenmek kyn bolupdyr. 2228 Arlan dagy ýapy beýik görnüşinde bolup, demigazygynda kert inelgeleri we günortasynda has ýapy eňňitleri özünde jemleýär. 2229 "Är men" diýen her nöweçden är bolmaz, Gaýraty, namysy, ary gerekdir. 2230 Ar-namysy baýdak edip tutjak bol. 2231 Arnawutlyk hem garaşsyzlygyny yglan etdi. 2232 Är öýüne är geler mylakat görse, :Ýüz tapmasa, gelmez çagyrmak bilen. 2233 Arpa, bugdaý, bagçylyk ösdürilýär. 2234 Arpadawlar neberelerinden bolan iñ soñky karol Endre III (1290-1301ýý) dünde iri ýer eýeçilik gurluşy özüniñ ösen derejesine ýetdi. 2235 Arpadyñ eteginde Uratu patyşasy Sardur II-ni ýeñýär we ony Siriýadan gysyp çykarýar. 2236 Arpa köp ekilipdir, sebäbi onuň hasyly bugdaýyňkydan ýokary bolupdyr. 2237 Ar-Rawendi Soltan Sanjara garşy guzlaryň gozgalaňy barada hem giňişleýin maglumatlar berýär. 2238 Arrideý b.e.öň 317-nji ýylda, Aleksandr IV bolsa b.e. öň 310-njy ýylda öldürilýär. 2239 Ärsag I Dah we Massaget taýpalarynyň ýakyn soýuzdaşy bolupdyr. 2240 Ärsag II keseki ýurtlylar Artaban hem diýipdirler diýlip çak edilýär. 2241 Ärsag II Parfiýa hökümdarlygynyň güýçli hökümdary bolupdyr. 2242 Ärsag I miladydan öňki 211-nji ýylda dünýeden ötüpdir. 2243 Ärsagyň patyşalyk eden döwrüniň soňky ýyllarynda çykarylan teňňelerde “patyşa keramatly Arşak” diýen yazgy peýda bolýar. 2244 “Ärsah şa, süren han – geçmiş ruhum meň, Ömrüm ölçemäge mizan ölçeg sen…” Türkmenleriň ata Watanyndan gaýry ýerlerde döreden döwletlerinde hem şäherler gurup, dürli ymaratlar bina edip, öz atlaryny şol ýurtlaryň taryhynda ebedilik galdyrypdyrlar. 2245 Arsak aradan çykandan son Artaban (b.e. ön 211-196 y.) patyşa bolyar. 2246 Arşakitlerin ata Watany günbatarda Girkan (Hazar denzi); gündogarda Aziya (Hyrat oazisi); günortada Köpetdagyn ilersindâkiDestikebir çöllügi we demirgazykda hem Garagum çöllügi bilen serhetdeşdir. 2247 Arşakitleriň, Köne Nusaýyň – Mitridatokertiň urug merkezleri hem şeýle ýok edilmeklige sezewar bolupdyr. 2248 Ärsaklardan bolan öňki hökümdar Sasanidler neberesinden bolan biriniň baştutanlygynda täze döwleti döredýär. 2249 Ärsaklar patşalary tarapyndan baştutanlyk edlen we ellinizparaz bolan Parfiýa han-begleri özleriniň sinkretizmi bilen dini düşünjelere has hem uly bulaşyklyk girizipdirler. 2250 Arsak sol wagt taypa serdary eken. 2251 Arsak sonra Parfiya dowletini ruhy paytagty, sol dowletin salarynyn yadygarliklerinin yygnalyan yeri bolan Nusay galasyny ozune paytagt edinyar. 2252 Ärsary kabylalary ýaşaýyş şertleri gowy bolan ýerde Amyderýanyň (Jeýhun) orta akymlaryna tarap göçüş edipdirler we bu ýerleri mekan tutunypdyrlar. 2253 Ärsary kabylasynyň dört sany baş goly bardyr. 2254 Ärsary kethudalary maslahatlaşyp, garaöýlilere, Ärsary babanyň uly Balkandaky 6 akar çeşmesini, 10 höwürtge laçyn, 18 höwürtge ütegli bermegi karar edýärler. 2255 Ärsarylaryň howlusynyň üstündäki peýkam şekilli diş-diş erezleri, belkem, parfiýalylaryň hem margiýanalylaryň (Gäwürgala, Durnaly, Çilburç, Nusaý hem başgalar) söweş galalarynyň ok atyş gözaralaryndan alnan bolmagy ahmal. 2256 Ärsary uly türkmen nebereleriniň biri. 2257 Ärsary we Sakar halky Lebap topragy bilen hoşlaşýarýar, Mara göçüp gelýärler. 2258 Arslan han Ilek hanyň süýtdeş doganydyr. 2259 Arslan hanyň dogany Ilek han ýüregini bire baglap, olaryň üstüne çozuş etdi. 2260 Art asyr medeniýetine goşulan goşandy. 2261 Artisler iri ýer eýeleriniň howlusynda, obalarda baýramçylyklarda oýnapdyrlar. 2262 Artist bolmak arzuwynda gezen Grin, Parižde Paul Teatr okuwynda işledi we Londandaky drama ugryndan Webbers Douglas akademiýasynda sahna dersini aldy. 2003-nji ýylda Bernardo Bertolluccinyň filmy bolan The Dreamersda baş rollaryň birini janlandyrdy. 2263 Artistiň çuň dramatik talanty “Agaçlaryň uly wagty”(1962), “Muhtar, meniň ýanyma!” 2264 Artistin hyjywly howesi bilen doran bu duygular ony Moskwanyn teatral sungaty institutyna getiryar. 2265 Artist we kino sahnalarynyň baş rollarynda çykyş etdi.. 2266 Ärtogrul Gazy barada ýazylan eserler: 1). 2267 Ärtogrul gazy bu ýerlerde ýörüş hereketlerini dowam edýärkä Alaýetdin Keýkubadyň dünýeden ötmeginiň yz ýany Garajahysar elden giderilýär. 2268 Ärtogrul gazy dogany Dündar bilen Anadolynyñ ýollaryny baglýar. 2269 Ärtogrul Gazy göç akynlaryna bu ýerden dowam edýärka, Soltan Alaeddin Keýkubadyñ aýrylmagy bilen Garajahisar ýene eldwn gidýär. 2270 Ärtogrul Seljuk soltany Aladdiniň ölümine çenli alty ýyllap serhet ýakalarynda uly üstünlikler gazandy. 2271 Ärtogrul we Osman atlaryna “gazy” sözüniň goşulmagy ỳöne ỳerden däldir. 2272 Ärtogryl gazydan soñ begligiñ başyna ogly Osman geçdi. 1300-nji ýylda bolsa, Anadoludaky türkmen begleri toplanyp, uly döwlet döretdiler. 2273 Artur Şnisleriň ýolbaşçylygyndaky Wenanyň drama mekdebi XIX-XX asyrlarda Ýewropada uly meşhurlyk gazandy. 2274 Artyk begiň has dogrusy Artyk hökümdaryň ady Daňdanakan söweşinden soňra Soltan Alp Arslanyň zamanynda çykyp başlapdyr. 1063-nji ỳylda Artyk türkmen ỳigitleri bilen bilelikde Soltan Alp Arslanyň ỳygynyna goşulyp, serkerdelik edip başlaỳar. 2275 Artyk ogullary hökümdarlary dünỳä medeniỳetine uly goşant goşupdyrlar. 2276 Artyk önümiň zorluk bilen alynmagyny ýatyryp, kesgitli azyk salgydy girizildi. 2277 Arwahlar Dünýä edebiýatynyň iň belli kyssaçylarynyň biri, beýik rus ýazyjysy we akyldary Fýodor Dostoýewskiýiň ýazan romany. 2278 Arwana düýelerinin diri agramy 600kg maýanyn agramy 500 kg. 2279 Aryf-danamyzyň ol setiri: Dört togsan müň elli alty dünýäniň bary.. 2280 Aryny almak üçin Teýmiriň Mardin we Diýarbekr üleklerine baran wagtlary Detbentden Şirwana bir sapar çozuş etdi we bütin halkyny gylyçdan geçirdi. 2281 Arzada milisiýany döretmek metbugat azatlygy, we oňa bolan çäklendirilmeleriň ýok edilmegi, ýygnak, partiýa azatlyklary we umumy german milli parlamentiniň çagyrylmagyny we ş.m talap beýan edilýärdi. 2282 “Arzuw” sagaldyş merkeziniň çäginde peýda bolan bu merkez Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynyň buýurmasy esasynda bina edildi. 2283 “Arzuw” sagaldyş merkeziniň täze binasynyň arhitektura keşbi barada aýdanyňda, ol binanyň daşy bilen gurşalyp, iki gatly jaýyň ýokarsynda asmana göterilen ýelken şekilindäki diňden ybaratdyr. 2284 Arzyrumy gysga wagtyň içinde boýun egdirdi. 2285 Aşakda egirmeçi üçin möhüm bolan esasy hil görkezijiler we olaryñ özara gatnaşygy görkezilen. 2286 Aşakda ýönekeý bir index.html diýen sahypanyň kody görkezilýär. 2287 Aşak gatlagyň wekillerinden – çopanlara eserde görnükli orun berlipdir. 2288 Aşaky palata bolan milli sowet ilata wekilçilik edýär. 2289 Aşaky palata (wekiller palatasy) her dört ýyldan, Senat bolsa 6 ýyldan bir gezek saýlanýar. 2290 Aşaky ujy tärime berkidilýän ujuň ýokarky ujy tüýnügiň ýörite deşiklerine jebis sokulýar. 2291 Aşaky ýapraklary ownuk, ýokarkylary iriräk, rozetka görnüşinde jemlenen, ters ýumurtga şekilli, ujy çowly, gysgajyk ýitilenen, içine egrelen. 2292 Asarhaddon özüniň esasy wezipesi Müsüri basyp almak diýip hasap edipdir. 2293 Äşe Desti Zer Muşfika (Gaýyhan hanymyň gyzy) 3. Şadiýe soltan 4. Naile soltan 5. Patma soltan 6. Zekiýýe soltan 7. Ulwiýe soltan 8. Hatyja soltan. 2294 Asen II-niñ oruntutarlarynyñ dünde Bolgariýa gowşap başlapdyr. 2295 Aşgabadyň, Moskwanyň, Sankt-Peterburgyň, Riganyň, Kiýewiň, Daşkendiň, Ýerewanyň, Permiň we beýleki şäherleriň alymlary Bathyzyň materiallary esasynda 47 kandidatlyk we doktorlyk dissertasiýasyny goradylar. 2296 ​Aşgabadyň täze halkara aeroportynyň 350 müň kwadrat metr ýerde ýerleşdirilip, her sagatda 1600 ýolagçyny kabul etmäge ukyply boljagy aýdylýar. 2297 Aşgabadyň täze halkara aeroportynyň gurluşygyny Türkiýäniň “Polimeks” kompaniýasy ýerine ýetirýär. 2298 Aşgabat – 1993 Watan taryhyny öwrenmeklik zähmetkeşleri ruhy taýdan terbiýelemekde olarda ylmy dünýägaraýşy kemala getirmekde, watançylyk hem-de internosional duýgylary oýandyrmakda wajyp orun tutýar. 2299 Aşgabat 'a 450 km, Türkmenbaşy 'a 150 km uzaklykda. 2300 Aşgabatda Azatlyk we Köpetdag etraplarynda şahamçalary bar. 2301 Aşgabatda Ertogrul gazy adyndaky metjit, «Altyn asyr» söwda merkezi. 2302 Aşgabatda Garaşsyzlyk ýyllarynda Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyñ köşgi, Türkmenistanyñ Ruhyýet Köşgi. 1881-ñ müñlerçe türkmeniñ öz garaşsyzlygy ugrunda baş goýan Gökdepe galasynyñ çäginde Saparmyrat hajy adyndaky ýadygärlik metjidi bina edildi. 2303 Aşgabatdan 200 km-de Merkei Garagumda ýerleşip, düzümiňde 10 ilatly punkty birikdirýär. 2304 Aşgabatdan 30 km demirgazyk-günbatar tarapdaky Jeýtunyň ýanynda bolan oturym ýeri hem şunuň ýaly ýadygärlikdir. 2305 Aşgabatda täze halkara aeroportyny gurmak boýunça planlar 2009-njy ýylyň tomsunda mälim edilipdi. 2306 Aşgabatda ýerleşen şahyryň ýadygärliginiň ýanynda her ýyl poeziýa baýramçylygy geçirilýär. 2307 Aşgabat demir ýoly basybalyjylardan azat edilen welaýatlardaky wokzallary, depolary dikeltmek üçin enjam iberse, Aşgabadyň aýna zawody 35 wagon aýna iberdi. 2308 Aşgabat kinoteatry, Aşgabat şäheriniñ Magtymguly şaýoly ugrynda ( Köpetdag stadiony ýany) ýerleşýän kinoteatrdyr. 2011-nji ýylyñ 29-njy iýun aýynda açylan kinoteratr, Türkmenistanda açylan ilkinji 3D kinoteatrdyr. 2309 Aşgabat, Mary ýoly durky täzelenip dünýä standartynyň dogurlanmaly. 2310 Aşgabat (Parsça:عشق آباد Ashq-abad, bir şäher Türkmenistan 'da. 2311 Aşgabat şäherindäki halkara ýolagçy awtomenzili — halkara awtoulag menzili Aşgabat şäheriniň demirgazyk böleginde, Aşgabat-Daşoguz awtomobil ýolunyň 7-nji kilometrinde ýerleşýär. 2312 Aşgabat şäherinde Wester Union ulgamy boýunça ýörite geçirim kabul ediş nokatlary hereket edýär. 2313 Aşgabat şäherinde ýerleşýän ýokary okuw mekdebi. 2314 Aşgabat şäheri öz derejesi boýunça statusyna eýedir. 2315 Aşgabat uly şaher bolany üçin repçileri bir yerde üyşüp bilenoklar we bölek bölek. 2316 Aşgabat welaýatynyň köp etraplarynda kolhoz, sowhozlar diňe gök bakja ekinlerini ekdiler. 2317 Aşgabat, “Ylym”, 1991, 188 sah( Bu kitabyň göçürilen golýazma nusgasy 1914-1915-nji ýyllarda Türkiýede gola salynýar. 2318 Aşgazan-içege ýollarynyň inçekeseli keselli sygyrlaryň süýdi arkaly döräp biler. 2319 Ashgabatdan 35 yashly halkara derejeli sport ussady bu ustunligi 50 metr aralykdan yatyp ok atmak boyunca gecirilen yaryshda gazanmagy bashardy. 2320 Asimilizasiýalaşmaklyk prosesi diňe bir Köpetdagyň etegindäki ekerançy taýpalar bilen çarwalaryň arasynda bolup, geçmän eýsem, Türkmenistanyň beýleki ýerlerinde mysal üçin Horezimde hem bolup gecipdir. 2321 Askokarplar öz içindäki torbalary derjimek gatlagyň kömegi bilen topragyň basyşyndan goraýar. 2322 Asla, durgunlyk diňe ýerli halkyň bähbitlerine, milli medeniýetine gezek gelende doly öz manysyna eýedi. 2323 Asla il arasynda aýdylyşyna görä Jüneýit han serhetden geçjek bolanda Şaltaý batyr gara kelläni togalaýmasalar atdan düşmejekdigine oňa kasam edipdir. 2324 Asla leninçilik milli syýasat diýilýän zadyň özi diňe dilde-di, gepiň gysgasy, dilde bir zat diýilse, iş ýüzünde başga bir zat edilýärdi. 2325 Asly maryly başga bir meşhir adam – Barbut ýada Pahlabat (“ahlaw”, ýagny “parfiýa” ýada “batyr” sözünden) diýen sazandar we aýdymçy bolupdyr. 2326 Aslynda bu taslamany Frederik Bartolda 1876'da gutarmaly diylip wagt berilipdir. 2327 Aslynda bu ýerde-de bir adam sorag berýär, beýlekiler jogap berýär. 2328 Aslynda Gündogaryň Günbatara meňzemeýän, türkmeniň başga millete meňzemeýän mili, özboluşly demokratiýasy bar. 2329 Aslynda-ha Hindistanyň parahatçlyk söýüjiligi halkyň milli aňyýetinden gelip çykýar. 2330 Aslynda prezidentler kelle bilen bil aralygyndaky ýeri şekillendirmelidi, ýöne pul ýetmezçiligi sebäpli 1941-nji ýylyň oktýabr aýynda gurluşyk şol durşuna togtadyldy. 2331 Aslynda şäherdäki ýaşaýan türkmenler, rusça gürleşmäge çalyşýardylar, sebäbi kä bir adamlar türkmençe gürleseň „sen ors dilinde gürläp bileňok, utanmaýarmyň“ „orsçany dogry gürle akmak“ diýip masgaralaýardylar. 2332 Aslynda, şu edähet oguzlaryň türkmenleriň gadymdan bäri baran ýerlerinde ýöredip gelen özboluşly ýörelgeleri bolaýmasyn diýip güMan etsek bolmazmyka? 2333 Asly nusaýly Muhammet ibn Ahmet an Nesewi Mongol çozuşlarynyň pajygaly wakalarna giňişleýin beýan eden awtorlaryň biridir. 2334 Asly türk bolan An lu-şan Mongoliýanyň territoriýasynda ep-esli ýerlere eýeçilik etdi. 2335 Asmana - tanra sejde etmek, sadaka bermek dâp bolupdyr. 2336 Asman jisimleriniň hereketi, geosentrik ulgam babatynda Kopernigi şübhelendirýärdi. 2337 Asman jisimleriniň hereketini düşündirmek üçin geosentrik ulgam tarapyndan alymlara çylşyrymly geometrik çaklamalary ulanmak gerek bolupdyr. 2338 Asman oglunuň ýüz-keşbini görmek ýa-da onuň adyny sesli tutmak gadagan bolupdyr. 2339 Asman ruhuna ¡okunyp, ony huda§ di§ip atlandyrypdyrlar. 2340 Aşöý – gämide nahar bişirilýän ýer. 2341 ASP 2.0 alty sany yaýýar obýekti üpjün edýär: Application, ASPError, Request, Response, Server we Session. 2342 Asparuha bolgar we slowýanlaryň peýdasyna Wizantiýa imperiýasynyň imperatory Konstantin IV bilen ylalaşyk baglanşmak başarypdyr. 2343 Aspiranturada dissertasiýa gorap bilmeýär. 2344 A. S. Puşkin adyndaky döwlet rus drama teatry Aşgabat şäherinde ýerleşýän drama teatrdyr. 2345 Asragon daşky çozuşlardan Kastiliýanyň serhedini goramaga özüni borçly däl hasap edýär. 2346 Assambleýadaky ähli döwletler ululygyna we kiçiligine garamazdan bir ses bermäge hukugy bar. 2347 Assimilýasiýalaşmaklyk prosesi diňe bir Köpetdagyň etegindäki ekerançy taýpalar bilen çarwalaryň arasynda bolup geçmän eýsem Türkmenistanyň beýleki ýerlerinde mysal üçin Horezmde hem bolup geçipdir. 2348 Assimmetrik bir şekiliň birnäçe görnüşlerde yzly-yzyna gaýtalanyp gelmegi bilen simmetriýa emele gelýär. 2349 Assina Elamyň şasy boldy we Wawilony, Aniranyň ogly Nadintabaýra (Nadintu-Bel) atly bir adam Wawilonda gozgalaň turuzdy. 2350 Assiriýa döwleti öz taryhynda täze ösüşe başlap,b. 2351 Assiriýa,Elam we ýerli hökümdarlar bilen göreş netijesinde b.e.öň XII asyryň ortasynda kassit nesilşalygy öz ýaşaýşyny bes edipdir. 2352 Assiriýa goşunlarynyň iň soňkulary b.e.öň 609-njy ýylda Harran şäheriniň ýanynda ýok edilýär. 2353 As- siriýanyň b.e.öň VIII asyrda pese düşmegine halkara ýagdaýy hem täsir edipdir. 2354 Assiriýanyñ kuwwatly döwlete öwrülmegi ony Müsüre barha ýakynlaşdyrypdyr. 2355 Assiriýanyň üstünden Ortaýer deňziniň Gündogaryndan,Kiçi Aziýadan we Zakaw- kazýeden Tigr boýunça Orta we Günorta Mesopotamiýa,ondan hem aňry Elama gidýän mö- hüm söwda ýollary hem geçipdir. 2356 Assiriýa söwdasy b.e.öň XIV-XIII asyrlarda gaýtadan janlanypdyr. 2357 Aşşurbanapal köp uruşlar alyp barmaly,gozgalaňlary basyp ýatyrmaly bolupdyr. 2358 Aşşurbanapalyň kitaphanasy kitaplary ulgamlaşdyrylyp ýerleşdirilen dünýäde ilkinji kitaphana bolupdyr. 2359 Aşşur gadymy ýazgylarynda onuň ady Partatua görnüşinde ýazylypdyr. 2360 Aşşurnasiropalyň basybalyjylykly syýasatyny ogly Salmanasar III dowam edipdir. 2361 Aşşur-Uballit I “şarru” (patyşa) derejesini ulanyp başlapdyr. 2362 Astara (Parsça: آستارا) Eýranyň Gilan welaýatynda Astara oturumly bir Etrap we şäherdir. 2363 Astekleriň imperiýasynyň paýtagty Tenoçtitlan şäheri eken, ol şäher häzirki wagtda Mehiko şäheriniň ýerleşýän ýeri bolan Teskoko (Teşkoko) ( ) kölüniň ýakasynda ýerleşipdir. 2364 Astekleriň siwilizasiýasy ( 14 — 15-nji asyrlar ) baý mifologiýa we medeni mirasa eýe bolupdyr. 2365 Asteroidea klasy üç sany otrýady öz içine alýar. 2366 Asteroidler bilen kometalaryň arasyndaky tapawudy daşky görnüşleri boýunça kesgitlenilýär: Kometanyň mesaňa mälim görnüp duran komasy bolýar, asteroidde bolsa koma bolmaýar. 2367 Asteroidler planetalardan kiçi, meteoritlerden bolsa uly bolýarlar. 2368 Astmanyň tutgaýy dem alyş ýollaryndan şepbeşik gakylygyň çykmasy bilen gutarýandyr. 2369 Astrahan, Baku we Eýran bilen söwdany ýaýbaňlandyryp, uly baýlyk gazanyp, kenarýaka Türkmenlerniň hanyna öwürilýär. 2370 Astrahany alyp bilmän yza çekilmäge mejbur bolýar. 2371 Astrid Lindgren (1907-2002) Şwed ýazyjysy Astrid Anna Emiliýa Lindgren 1907-nji ýylyň 14-nji noýabrynda, Şwesiýanyň Günortasyndaky Wimmerbýu atly kiçeňräk şäherçede, fermeriň maşgalasynda dünýä inipdir. 2372 Astrnomiýa hakynda "Habyb-essiýer" atly kitaby ýazypdyr. 2373 Astronomiýa degişli işler Syma Sýanyñ Ban Gunyñ işlerinde bolupdyr. 2374 Astronomiýa iň bir gadymy ylymlaryň biri bolup durýar. 2375 Astruýa we Biskaýy şäherinde gämi gurluşygy ösýär. 2376 Asudalyga-da taý geljek zat barmy näme? 2377 Aşyk Gurbany XVI asyrda halk aýdymlaryny- aşugy aýdymlary ýerine ýetiren tanymal aýdymçylarynyň biri bolupdyr. 2378 Asyl ady Aleksandr III Makedoniýaly. 2379 Asyl käri syýahatçylyk bolan Necati Şaşmaz, okuwyny Kanada -da okady. 2380 Aşyrabat Eýranyň Türkmensähra sebiti, Gülistan welaýatynyň Bender Türkmen etrabynyň Merkez etrapçasynyň bir obasydyr. 2381 AŞYRBERDI KÜRT (1930-1997) Türkmeniň meşhur satirik ýazyjysy Aşyrberdi Kürt 1930-njy ýylyň 15-nji dekabrynda Ahal welaýatynyň Baharly etrabynyň Bamy obasynda eneden dogulýar. 2382 Asyrda Ýewropalylar gözlemek üçin baryp görmedik uzak ỳurtlaryna ekspedisiỳalar gurap başlapdyrlar. 2383 Asyr gerek öwrenmäge geçenňi, Müň ýyl gerek sözlemäge tarypyn!” 2384 Asyrlarboýy dowam edip gelýän däp-dessurlara, edim-gylymlara, dine garşy göreş başlandy. 2385 Asyrlaryň dowamynda oňa köp sanly goşmaçalar girizilip, onuň elipbiýi-de, dilide kämilleşipdir, “Awestada” bütin Merkezi Aziýa, onuň bilen araçäkleşýän Eýranyň, Owganystanyň ýerleri, ilaty, olaryň dinleri barada giň maglumatlar berilýär. 2386 Asyrlaryň tülüklerinden çykyp, paýhas nuruny saçyp duran ägitrtleriň biri-de dünýä belli “syýasatnama” kitabynyň awtory Seljuk Türkmen döwletiniň meşhur alymy, döwlet işgäri Nyzamylmülkdir (1017-1092ý). 2387 Asyryň ahyrynda rus hünärmenleri Buşir şäherinde atom elektrostansiýasynyň gurluşygyna gatnaşdylar. 2388 Asyryň başynda Angliýanyň bakna eýeçiligi giňelipdi. 1914-nji ýylda Britan imperatorynyñ baknalyklarynyň ählisiniñ meýdany dünýäniň gury ýer giňişliginiň 1/5 bölegini, onuň ilaty bolsa ýer şarynyň ilatynyň ¼ bölegini tutýardy. 2389 Asyryň ortalarynda eýýäm şol derýalarda ýüzlerçe buddisleri ýüzýärdi. 2390 Asyryň ortasynda ýurtda 15 müňden gowrak senagat kärhanalary işleýärdi, olarda 800 müňden gowrak hakyna tutma işçi işleýärdi. 30-40-njy ýyllarda mehaniki stanoklaryň we bug maşynlarynyň ornaşdyrylmagy, el zähmetini gysyp çykarýardy. 2391 Asyryň taslamasy diýlip ykrar edilen Türkemnistan – Pakistan gaz geçirijisiniň üsti bilen proýekti işlenip düzuldi. 1997 ýylda goňşy Eýrana türkmen gazy akyp başlady. 2392 At 8 sa­ga­dyň do­wa­myn­da şeý­le güýç bi­len sa­gat­da 3,6 km (1/m/s) tiz­lik bi­len 28,8 km ge­çip bi­ler. 2393 Ata Atajanow Atajanow Ata (1922-1989 ýý.) Ýazyjy, şahyr, dramaturg Ata Atajanow 1922-nji ýylyň 15-nji dekabyrynda Mary etrabynyň ikinji Gökje obasynda gullukçynyň maşgalasynda dünýä inýär. 2394 Ata – babalarymyz ekin ýerleri üçin ýap gazjak bolanlarynda özleriniñ ugurtapyjylygy bilen tapawutlanýar. 2395 Ata-babalarymyz gaýra ýurtlar bilen aragatnaşykda, olar bilen mydama deň agramlylygy, asudalygyň esasy öňde goýan wezipeleri hem olar mydama iki tarap üçin bähbitli agzybir ýagdaýda şertnamalary baglaşypdyrlar. 2396 Ata-babalarymyz “Gumum bar – humum bar” diýip ýöne ýere aýtmandyrlar. 2397 Ata-babalarymyz özüniň türkmendigine buýsanyp, türkmen häsiýetini dünýä ýaýan, umumy adamzat gymmatlyklaryny emele getiren, gadymy dünýädäki bäş – gülläp ösüşiň birini döreden dünýä medeniýetine naýbaşy nusgalary goşan halk bolupdyr. 2398 Ata-babalarymyzyň asyrlardan asyrlara miras goýup giden mähriban topragyndan duşmanlary kowup, dogduk ülkäni gorap saklamak oňa ähli zatdan eý görnüpdir. 2399 Ata-babalarymyzyň dünỳä medeniỳetine eden goşandyna doly hem dogry düşünmek üçin, bu meseläni diňe taryhy taỳdan öwrenmek ỳeterlik däl. 2400 Ata-babalarymyzyň dünỳä nusgalyk sada, päk göwünli, dogry sözli, ynsanperwer häsiỳetleri tebigatymyz bilen baglanyşyklydyr. 2401 Ata-babalarymyzyñ ömürboýy garaşan erkana zamana indi gelip ýetdi. 2402 Atabaýewe “Türkmen azatlygy guramasyny” döretmekde, daşary ýurtlardaky milletçi kontrrewolýusion guramalara içalyçylyk etmekde günä bildirilipdir, surnukdyryjy, ynsanlyk mertebesini kemsidiji soraglar 1938-nji ýylyň fewralyna çenli dowam edipdir. 2403 Atabaýyň şirin owazyny daşary ýurtda ýaşaýan türkmen doganlarymyz hem höwes bilen diňleýärler. 2404 Atabegileri olara pikirlerini çeper beýan etmegidüre manyly gürleşmegi öwredipdirler. 2405 Atacama çöli Çöl — florasynyň we faunasynyň selçeňligi ýa-da ýoklugy bilen häsiýetlendirilýän tekiz landşaft. 2406 Ata-enesiniň ikisiniň-de raýatlyk hukugy bolan Attikanyň ýaşaýjysy Afinynyň raýaty bolup bilipdir. 2407 A.Tagan Halkara ýazyjylar birleşiginiň agzasy. 2408 Ata Gowşudow türkmen halkynyň görnükli ýazyjylarynyň biri bolup, 1903-1953 ýyllar aralygynda ýaşap geçipdir. 2409 Ata Gowşudowyň "Perman" romanynda Gökdepe söweşi tragediýasy hakyky teswirlenip görkezilýär. 2410 Atajan Tagan Jek Londonyň, E. Hemingueýiň, Ç. Aýtmatowyň, W.Rasputiniň, I.Turgenewiň, M. Lukoniniň, W. Şukşiniň hem başga-da birnäçe rus ýazyjylarynyň eserleri bilen türkmen okyjylaryny tanyşdyrdy. 2411 Atajan Tagan türkmen, rus, bolgar, täjik, gyrgyz dillerinde jemi 620.000 ekz. 2412 Ata Jykyýew şyhlaryň düzümindäki ýapma etnoniminiň «ýapyşan, soň goşulan» manysynyň tarapyny tutýar. 2413 Atalaryň, Ýusup baba atadan Şyỳh Jemaletdin Buhariỳe çenli nesilleriň şejerenamasy şu aşakdaky tablisidaky tablisiada görkezilỳär. 2414 Atalyk maşgalasyna erkegiñ nesilleri we gullary degişli bolupdyr. 2415 Atalyk yerleri adatça harby gullugy berjay edyân türkmenlere uly yaplaryn ayak ujundan bölüp beryâdiler. 2416 Atamyrat aga 2-nji pyýada goşun diwiziýasynyň 875-nji gwardiýa polkunda seržant bolup gulluk edýär. 2417 Atamyrat aganyň dünýä inen, ösen döwri dünýä taryhyndaky çylşyrymly döwürleriň biridir. 2418 Atamyrat aganyň gahrymanlarça wepat bolan obasynyň hoşniýetli adamlary ony jaýlapdyrlar, urşuň yzysüre onuň garyndaşlaryny gözläp başlapdyrlar. 2419 Atamyrat Nyýazow seýilgähinde milletiň gahrymany Atamyrat aganyň heýkel ýadygärligi döredildi. 2420 Atanakgülliler, çylşyrymlygülliler we kösükliler görnüşleriniň sany boýunça köpdürler. 2421 Atanyň ejesi belli ertekiçi aýal Ogulgerek eje bolupdyr. 2422 Ata Salyh 11-12 ýaşlarynda goşgy düzüp başlaýar. 2423 Ata Salyh Türkmenistanyň Sowet edebiýatynda satiranyň we ýumoryň ösmeginde goşant goşdy. 2424 Ata Salyh ýaşlykda düşbi, zehinli, bilesigeliji bolup gürrüňçi hem dessançy ýaşulularyň, ertekiçi mamalaryň gürrüňlerini diňläpdir. 2425 Atasy garadan gaýtmaz, duşmanyň ýüzüne hyýrsyz garap duran bu mert oglanjygyň ýetişäýse özüniň tohum-tijini aman goýmajakdygyna düşünen Çingiz han ony derrew öldürdipdir. 2426 Atasyna hem sapaklar berip, halypalyk eden Burhaneddin Muhakkyky Termezi Jelaleddin Rumynyň hem mugallymy, şeýhi bolýar. 2427 Atasy Suly han 8 asyrda Gürgen häkimi bolup, arap basybalyjylaryna güýçli garşylyk görkezen serdardyr. 2428 Ata Watanyna, milletine ýagşylyk etmegi başaran, başarýan islendik Şahsyýet goja zeminiň taryhynda ýalkanandyr, ýalkanýandyr! 2429 Ata watanyny ýatladýan edim-gylymlary, geýim-gejimleri, duz-tagamlary hemişe özüne ýaran edinipdir. 2430 Ataýrylar iň uly möýşekillidir. 2431 Atçylyk sport toplumynyň taslamasy düzülende onuň tehniki taýdan enjamlaşdyrylyşyna aýratyn üns berlipdr. 2432 Atçylyk sporty seniň esasy hünäriň bolmazlygy hem mümkin, ýöne bu ýere gelip at çapmak örän ýakymly. 2433 At dakmak meselesi her bir ýigidiň at gazanmak üçin çalyşmagyna sebäp bolupdyr. 2434 Ateý (Atheas) miladydan öňki 429一miladydan öňki 339-njy ýyllarda hökûmdarlyk eden Sak hökümdarydyr. 2435 Atly goşun bolsa kömekçi goşun hökmünde bolupdyr. 2436 Atlyk ýer eýeçiligi - Hywa hanlygynda ýaşaýan türkmenleriň durmuşynda ýerden-suwdan peýdalanmagyň atlyk formasy bolupdyr. 2437 Atlylary görüp, toplaryň gümmürdisinden astekler elhenç gorkupdyrlar, olar atly adamy aty we ỳaragy (muşketleri) asmandan inderilen bir zat hasap edipdirler. 2438 Atmosferadaky durnuksyz elementleriň biri hem kömürturşy gazydyr. 2439 Atmosferanyñ howa ýagdaýlaryny öwrenmeklik işi şeýle hem meteorograf berkidilen zond şarlarynyñ, aerostatlaryñ, radiozondlaryñ, şeýle hem meteorologik we geofiziki raketalaryñ, howa hemralarynyñ üsti bilen amala aşyrylýar. 2440 Atmosferanyň ozon gatlagynyň zaýalanmagy ultramelewşe şöhleleriniň täsiriniň artmagyna getirýär. 2441 Atmosfera ygallarynyň häsiýeti boýunça goraghana Türkmenistanyň gurak, ygalyň mukdary 100 millimetrden az bolýan meýdanlarynda ýerleşýär. 2442 At - Münmek üçin ýa-da iş maly hökmünde peýdalanylýan, bir toýnakly iri öý haýwany. 2443 Atomdaky ýa-da molekuladaky elektronyň Baglanyşyk energiýasy ionizassiýa potenssialy bilen häsiýetlendirilýär. 2444 Atom energiýasynyň adaty çeşmeleriniň (nebit, kömür we ş.m.) ýerini tutmalydy. 2445 Atom reaktorlarynyň ýarylmagy dünýä ummanyny we atmosferany zaýalaýar. 1986-njy ýylda Çernobyl AES-indäki heläkçilik tebigata uly zyýan ýetirdi. 2446 Atom we kosmos pudagy hem çalt depginlerde ösýär. 2447 Atonyñ ýeke-täk hudaý hökmünde yglan edilmegi ýekehudaýlylygyñ emele gelmegini çaltlaşdyrypdyr. 2448 At salyp gelşine onuň boýun damaryndan sol eliniň güýçli penjesi bilen tutup, sag ýumrugy bilen bolsa guluň türresine urup, dolanyp gelýär. 2449 Atsy/ öz hökümdarlygyny Seyhun deryanyıi boyunda yerleşen Jc-nte çenli güneldyâr. 2450 At syryp gelşine onuñ boýun damaryndan şol eliniñ güýçli penjesi bilen tutup,sag ýumrygy bilen bolsa guluñ türresine urup,dolanyp gelýär. 2451 Atsyz bu nesilşalykda ilkinji hökümdar bolỳar. ol Garaşyzlyk almak üçin 1138-nji ỳylda gozgalaň edỳär. 2452 Atsyz horezmşa bolsa ogly Arslan II öz ýerine häkim belläp 1156-njy ýylda wepat boldy. 2453 Atsyz horezmşa sebäpkär hökmünde Seljukly esgerlerinden Horasana goşulmadyklarynyň gaýdyp gelmekleri üçin söweş yglan etdi. 2454 Atsyz öz döwletiniň serhedini giňeldip başlaýar. 2455 Atsyzyň dolandyran mahalynda (1128-1165 – njy ýyllar) Ürgençde uly sözlükleriň we grammatikalaryň awtory bolan meşhur filolog we edebiyatçy Abyl – Kasym aaz – Zemahşary işläpdir (ol Günorta Horezmdäki şäher bolan Yzmykşir şäherinde dogulypdyr). 2456 Atsyzyň ogly Ilarslan 17 ýyl şalyk eden soň, 1172-nji ýylda aradan çykýar. 2457 Attikanyň ähli ýerlerini gaýtadan paýlamaga Klisten ýürek edip bilmändir. 2458 Atyň üstünde öňe barýarkaň, kesip-çapyp barmaly gylyç ol …Diýmek, türkmenler gylyjy hem hüjüm üçin, öňe gitmek üçin ýasapdyrlar, gaçmak üçin ýasamandyrlar. 2459 Atyny ýüzini saldyryp barşyna Çebşek batyr ýüzüniñ ugruna gylyjyny çalasynlyk bilen salyp,onuñ gylyjyny gaçyrýar hem atynyñ badyna ol batyry dartyp,atynyñ öñüne kese basyp,izine dolanýar. 2460 Atyny ýüzin saldyryp barşyna Çebşek batyr ýüzüniň ugruna gylyjyny çalasynlyk bilen salyp, onuň gylyjyny gaçyrýar hem atynyň badyna ol batyry dartyp, atynyň öňüne kese basyp, yzyna dolanýar. 2461 Atyşa ýerinden başga-da, wezipeli adamlara, emeldarlara, urşuhylara, ybadathanalara we ş.m. berilýän ýerler bolupdyr. 2462 Aurangzebanyň agalyk eden döwründe ýurtdaky pese gaçyşlyk Beýik Mogol döwletiniň pese gaçmagyna getirýär. 2463 Aurangzeb bolsa bu işi dowam etdirmedi. 2464 Autizmiň bejergisinde ýeke-täk netijeli usullar ýokdur. 2465 Autizmiň döremeginde bu faktorlaryň gönüiden-göni täsiriniň bardygyny subut edýän ylmy deliller entek bolmasa-da, göwreliligiň birinji 8 hepdesinde olaryň düwünçege edýän täsiri howpludyr. 2466 Autizm keseliniň sebäpleri beýniniň nerw öýjükleriniň geçirijilik ukybyna täsir edýän genler bilen baglanyşdyrylýar. 2467 Autizmli çagalarda ukusyzlyk has ýygy duş gelip, olar gijäniň ýarymynda ýa-da ir säherde oýanyp bilýändirler. 2468 Autizmli çagalaryň ene-atalary çagalarynyň adaty bolmadyk ýaşaýşy we oňa hemişe gözegçilik etme zerurlygynyň ýüze çykýanlygy sebäpli, uly dartgynlylyk ýagdaýda ýaşaýarlar. 2469 Autizmli kiçijik çagalar bütin bir oýnawaç bilen oýnaman, onuň aýry-aýry böleklerine güýmenýärler. 2470 Autizmli näsaglarda dermanlaryň ýerliksiz ulanylmagy ters netijelere we gaýraüzülmelere getirip biler. 2471 Autizmli näsaglaryň 2/3 böleginde iýmit saýlaýjylyk, iýmitden ýüz döndürmek ýaly ýagdaýlar duş gelýär. 2472 Aw - 1) eti, sütükli derisi, peri we ş.m. üçin tutulýan ýabany haýwanlar hem guşlar; 2) haýwanlary, guşlary awlamak maksady bilen olary gözlemek, yzarlamak, şikär. 2473 A. Wamberi gaty ganlyk bilen ol jemgyỳetiň elinden özüni halas edipdir”. 2474 A.Wamberi Hywa hanlygyndaky ýagdaýlary, türkmen tire-taýpalarynyň durmuşyny has aýdyň beýan edýär. 2475 A. Wamberi türk dili bilen arap dilini örän oňat bilip öwrenip sünni musulmanlaryň däp-düzgünlerini çuňňur öwrenen syahatçylaryň biridir. 2476 Awangardizm 20. asyrda buržuaz medeniýetinde giň we çylşyrymly krizisiň emele gelmegidir, ol dünýä anarhik, subýektiw akyl ýetirmek esasynda ösdi. 2477 Awangardizm -20. asyrda ýüze çykan edebi ugruň şertli ady. 2478 Awangardizm termininiň özi 20 ýyllaryň tankytlarynda ýüze çykdy we sungaty öwreniş ylmynda (şol sanda sowet sungaty öwreniş ylmynda-da) 50 ýyllarda ykrar edildi. 2479 Awans birek-birege kredit bermegiň (bankdan daşary) formasydyr, ýöne ol sosialistik kärhanalaryň arasynda gadagandyr. 2480 Awans düýpli gurluşyk barada şertnama baglaşylanda, promysel kooperasiýasynda we kanun tarapyndan göz öňünde tutulan beýleki halatlarda berlip bilner. 2481 Awans pul ýa-da natural görnüşde adam günlerine laýyklykda aýma-aý ýa-da kwartallaýyn paýlanýar. 2482 Awanssena kämahallar baş gahrymanlar çykýarlar, onda rejisýorlar umumy spektakl bilen baglanyşykly her hili mizanssenalar gurýarlar. 2483 Awanssena oýnamak üçin meýdança hökmünde opera we balet spektakllarynda kän peýdalanylýar. 2484 Awarlar Azerbaýjanyň (Belokany we Zakataly etraplarynda) hem ýaşaýar. 2485 Awarlar musulman dininiň sünni mezhebine uýýarlar. 2486 Awarlar özlerini maarulal, ýagny daglylar diýip atlandyrýar. 2487 Aw awlamak öñkä garanda has üstünlikli bolan. 2488 Aw awlamak üçin dürli zyñylýan serişdeler (gysga naýzalar, dürli garpanlar, ýörite naýza zyñyjylar) ulanylypdyr. 2489 Awaza-MSZ Awaza-MSZ Awaza - Türkmenistanyň Milli Syýahatçylyk Zolagy (Awaza-MSZ). 2490 Awaza – Türkmenbaşy şäherinden 20 kilometrlikde, Hazar deňziniň demirgazyk-gündogar kenarynda ýerleşýän şäherçe. 2491 Awçylaryñ uly bolmadyk topary awyñ gözleginde aýlanyp ýöräpdirler. 2492 Awçylyk düzgüninden haýwanlary eldeki etmeklige, ilkidurmuş maldarçylygyna geçmeklige getirilýär. 2493 Awentinde bolsa plebeýleriň hudaýlarynyň üçlügi – Serera, Liber, Libera döräpdir. 2494 Awerroizm - orta asyr arap filosofy, akyldary, Awerroesiň (serediň: Ibn Rüşd Muhammet, 12 a.) we onuň yzyny dowam etdirijileriň döreden taglymaty esasynda ýüze çykan filosofik akym. 2495 Awesta 21 kitapdan ýa-da bölümden yabarat bolupdyr. 2496 Awestada bu gadymy diniň esasy ýörelgeleri – düzgünleri beýan edilipdir. 2497 Awestada oduň, suwuň güýjüniň öňünde baş egmek, yeri “hapalamaklyga” gorkuly garamak wagyz nesihat edilýär. 2498 Awestada parslaryň we induslaryň dini ynançlary, edebi we kanunçylyk barada söhbet açylýar. 2499 Awesta diliniň iki dialekti bolup, olaryň biri has arhaik, beýlekisi bolsa has soňky awesta dialektleridir. 2500 Awesta elipbiýi diýilmeginiň sebäbi ol elipbiý bilen mukaddes “Awesta” kitabynyň halkyň içinde bar bolan nusgasyny jemläp 21 babdan ybarat “Awesta” kitabyny neşir edipdirler. 2501 Awestanyň spisogy ýurduň baş ubadathanasynda saklanypdyr. 2502 Awesta özboluşly kitap bolup astrologiýa, hukuk, ahlak we ş.m. möhüm meseleler baradaky maglumatlardan doludyr. 2503 Awfy hakda «Tejäribus-selef», «Nüzhetul-kulub», «Taryhy Güzide» we «Keşfuz-zunun ýaly eserlerde dürli maglumatlar getirilipdir. 2504 Awfynyň «Hekaýatlar ýygyndysy we rowaýatlaryň öwüşgini» eserinden başga «Naýbaşylaryň naýbaşysy» atly eseri bar. 2505 Awfynyň kakasy Merwde kazy bolupdyr, onuň atasy hem bu ülkede kazy hem meşhur hadysçy alym bolupdyr. 2506 Awfynyň «Naýbaşlaryň naýbaşysy» we «Hekaýatlar ýygyndysy we rowaýatlaryň öwüşgini» atly eserlerinden başga-da terjime eden we goşgy görnüşinde ýazan kitaplary hem bolupdyr. 2507 Awgust Antipartiýa Bileleşigi - RSDIP-niň hatarynda bozgakçylyk edýän toparlaryň we akymlaryň (troskiçileriň, likwidatorlaryň, otzowistleriň we bundçularyň) 1912 ýylyň Alp Arslan aýynda bolşewiklere garşy döreden antipartiýa bilelişigi. 2508 Awgust aýynda uruş hereketleri togtadyldy. 2509 Awgust Galeriý hem ony ykrar etmeli bolupdyr. 2510 Awgust imperator welaýatlaryna özüne wepaly propretor derejeli legatlaryny iberipdir. 2511 Awgust Rim imperiýasyna Demirgazyk-Günbatar Ispaniýany, Dunaý boýundaky welaýatlary we başgalary birikdiripdir. 2512 Awgust senatyň agzalarynyň sanyny 600-e getiripdir. 2513 Awgustyň girizen düzgüni boýunça respublika edaralary monarhiýa bilen çalşyrylypdyr. 2514 Awgustyň höküm süren döwründe Rimiň edebiýaty we sungaty gülläp ösüpdir. 2515 Awgustyň uly fiziki güýji sebäpli oňa "Güýçli", "Saksoniýanyň Gerkulesi" we "Demir el" ýaly lakamlar dakypdyrlar. 2516 Awiasiýa Beýik Watançylyk urşy döwründe hem ösdi. 2517 Awiasiýada awiasion dwigateliň başga görnüşleri hem ulanylýar. 2518 Awiasiýa graždan awiasiýa hem-de harby awiasiýa bölünýär. 2519 Awiasiýa (latin dilinde avis - guş) - Ýeriň töweregindäki howa giňişliginde howadan agyr enjamlarda uçuş. 20 asyryň 60 ýyllarynda awiasiýada uçarlar, dikuçarlar we planýorlar ulanylýar. 2520 Awiasiýa medisinasy umumy medisina metodlary bilen bir hatarda özüne degişli metodlary hem ulanýar. 2521 Awiasiýany harby maksatlar üçin giň ulanyp boljakdygy belli boldy. 2522 Awiasiýa psihologiýasynyň geçirýän synaglarynyň netijeleri awiasiýada zähmet öndürijiligini ýokarlandyrmak, howpsyzlygy saklamak, uçujylaryň samolýotda uçmaga bolan ukybyny kesgitlemek üçin peýdalanylýar. 2523 Awiasiýa Psihologiýasy - psihologiýa ylmynyň uçuş işleriniň psihologiki meselelerini öwrenýän pudagy. 2524 Awiasiýa respublikanyň h. h-nyň pudaklaryna giňden ornaşyp, oba hojalygynda, geologlaryň gözleg işlerinde, täze nebitli, gazly ýerleri özleşdirmekde, ilatyň jan saglygyny goramakda we ş.m. giňden ulanylýar. 2525 Awiasiýa ylmynyň ösmegi bilen birlikde awiasiýa medisinasy hem ösüp kämilleşdi. 2526 Awiatorlar Uralyň sebagatyny gaz bilen üpjün edýän Ojak gaz çeşmesini özleşdirmekde hem uly goşant goşdular. 2527 Awitaminoz keseliniň döremezligi üçin adamlara we haýwanlara dürli witaminlere baý bolan iýmitler berilmelidir hem-de bu barada profilaktik çäreler görülmelidir. 2528 Awizo bank praktikasynda giňden ulanylýar. 2529 Awrelian olary söweşde derbi-dagyn edip, Lugdun (Lion) şäherini eýeläpdir. 2530 Awrelian özüni “jenap we hudaý” diýip atlandyrmaklaryny isläpdir we köne respublika däplerini doly ýok etmäge çalşypdyr. 2531 Awrelian pul özgerdişini geçirmäge we pul zikgelemegiň täze düzgünlerini girizmäge synanyşypdyr. 2532 Awstiýa halkynyň esasy bölegi bu birleşmäni goldady. 2533 Awstraliýa, Kanada we ABŞ ýokary derejeli hünärmenleri öz ýurtlaryna çekmegiň maksatnamasyny işläp düzdüler. 2534 Awstraliýanyň hem-de Okenaiýanyň halklary dünýäde etniki taydan iň köp ownuk böleklere bölünen halk hasaplanýar. 2535 Awstraliýanyň ilkinji ökde zenan oýunçysy diýlen at hem şol wagt berlipdir. 2536 Awstraliýa we Okeaniýa ilaty dünýäniň beyleki künjegindäki halklaryndan üzňelikde ýaşapdyrlar. 2537 Awstraliýnyň hem-de Tasmaniýanyň halklary özüniň fiziki gurluşy dili we medeniýeti boýunça düýpli tapawutlanýar. 2538 Awstriýa 1955-nji ýylda Birleşen Milletler Guramasynyň agzalygyna kabul edildi. 2539 Awstriýa barlagçysy Antemius miladydan 8 müň ýyl ozal, Alynky Aziýanyň we Mesopotamiýanyň çöllerinde „ol ata öwrenişdirilipdir hem harby grek iki tigirli arabalarynda ulanylypdyr” diýip belläp geçýär. 2540 Awstriýada bolsa ol öwrülişik 70 ýyllarda tamamlanypdy, onuň sebäpleriniň biri ol hem Awstriýanyň Çehiýa bilen ýakyn ykdysady gatnaşyklarynyň bolmagydy. 2541 Awstriýada daş kömür; ýetmezçiligi bar bolsa-da, muňa garamazdan, Ýurtda nebit, tebigy gaz we lignit bar. 2542 Awstriýada demir magdanynyň çykarylyşy 1950-nji ýyldan soň epesli artdy. 1995-nji ýylda ortaça 2,1 million tonna demir magdany çykaryldy. 2543 Awstriýada irki faşistik görnüşi hereket onuñ beýleki ýurtlardan tapawudynyñ ýoklugyny subut etdi. 2544 Awstriýada milli gapma garşylygyň ýitileşmegi şertlerinde imperatoryň häkimligi güýçlendi 1883-nji ý. kanuny boýunça ýurtda dini-katolik mekdepleri açmaga rugsat berýärdi. 2545 Awstriýa dokuz federal ştata bölünýär. 2546 Awstriýa faşizminiñ esasy hökmünde heýmwer – ýagny öz-özüñi goramagyñ harby bölümleriniñ emele gelmegi bilen alamatlandyrylýardy. 2547 Awstriýa-federal parlament respublikasydyr Ýurduň ähli raýatlary raýatlyk hukuklaryndan doly peýdalanýarlar. 19 ýaşdan uly bolan ra-ýatlar saýlawlara gatnaşyp bilýärler. 2548 Awstriýa Germaniýanyň bir welaýatyna öwrüldi. 2549 Awstriýa her ýylda ortaça 3 million tonna daş kömri satyn alýar. 2550 Awstriýa hökümeti çehleriň bu talaplaryny kanagatlandyrmady, gaýtam çehlere garşy jeza beriş hereketlerini amala aşyryp başlady. 2551 Awstriýaly Erwin Wredinger fizika boýunça Nobel baýragynyň eýesidir. 2552 Awstriýalylar-da beýleki ýewropalylar ýaly köp milletli halk. 2553 Awstriýaň, Niderlandlaryň, Şwesiýaň, Prussiýaň we Ispaniýaň milli Gyzyl Haç jemgyýetleriniň hormatly agzasy bellenilmegine garamazdan, Gyzyl Haç Hereketiniň resmi sahnasynda düýbünden diýen ýaly ýatdan çykarylýar. 2554 Awstriýanyñ I Jahan urşuna gatnaşmaga onuñ üçin eýýäm 1914-nji ýylyñ uruş hereketlerinde ol birnäçe şowsuzlyklara duçar boldy. 2555 Awstriýanyň özünde öndürilýän energiýanyň içerki bazarynyň takmynan üçden bir bölegini kanagatlandyrýar. 2556 Awstriýanyň senagaty Wenrgiýanyň senagatyna seredende has ösendi. 2557 Awstriýany ýeňillik bilen birleşdiren Gitleriň barha işdäsi açyldy. 2558 Awstriýa Respublikasy Merkezi Ýewropadaky döwlet. 2559 Awstriýa-rus goşuny uly ýitgi çekip ýeňlişe sezewar boldy. 2560 Awstriýa senagatynyñ hususylaşdyrylan möhüm pudaklary-fransuz, german,iñlis banklarynyñ maýa goýumlary üçin gowy şertler döretdi. 2561 Awstriýa-Wengriýa kagyz öndürýän we dokma senagatlarynyň umumy önüminiň 50% golaýy Çehiýa degişlidi. 90-njy ýyllaryň ahyrynda Wengriýada demirmagdan we ony gaýtadan işleýän senagat ösüp başlaýar. 2562 Awstriýa Ýewropanyň has ösen döwletleriniň hataryna girmek bilen, girdejilerin ilatyň jan başyna düşýän möçberi boýunça dünýäde dokuzynjy orny eýeleýär. 2563 Awstroid tipini degişlidir onçakly köp däl bary-ýogy 9 mln. 2564 Awstro-wenger tagtynyň mirasdüşer şazadasy Frans-Ferdinand aýaly bilen Oguz aýynyň 28-inde Bosniýanyň merkezi Saraýewo gelipdi. 2565 Awstro-Wengriýa Alp Arslan aýynyň 6-synda Russiýa urşa başlaýandygyny duýdurdy. 2566 Awstro-Wengriýa bilen Germaniýanyň söweş meýdanlaryndaky ýeňlişleri ol ýurtlardaky halk gozgalaňlary, milli azat edijilik hereketleri bilen utgaşdy. 2567 Awstro-Wengriýa bilen Russiýanyň arasynda dawa tutaşaýsa, Italiýa bitaraplygyny saklamalydy. 2568 Awstro-Wengriýada milli mesele syýasy durmuşyň möhüm pudagydy. 1867-nji ýylyň ylalaşygy boýunça iki döwletiň ýagny Awstro-Wengriýanyñ ykdysady gatnaşyklary aýratyn şertnamada 10 ýyl möhlet bilen kesgitlenýärdi. 2569 Awstro-Wengriýadan Çehiýa we Slowakiýa, Gündogar slawýan welaýatlary bölünip aýryldy. 1918-nji ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 31-inde Awstro-Wengriýadaky rewolýusion wakalar netijesinde Awstriýa hem-de Wengriýa respublikalary döredi. 2570 Awstro-Wengriýa Serbiýany, Bolgariýany, Çernogoriýany alyp, Balkan ýarym adasynda agalygyny dikeltmek isleýärdi. 2571 Awstro-Wengriýa üçin bir taraplaýyn senagatyň ösüşi hem häsiýetlidi. 2572 Awtomenziliň baş binasynda 260 ýolagça niýetlenen garaşylýan zaly ýerleşdirilen. 2573 Awtomenziliň çäginde awtobuslaryň hereketi sagat diliniň tersine aýlaw ýoly boýunça amala aşyrylýar. 2574 Awtonom respublikalar yzly-yzyna özbaşdaklyklaryny yglan edýärdiler. 2575 Awtor arap basybalyjylaryna garşy halk gozgalaňynyň serdary Mukana hakynda gyzykly maglumatlar berýär. 2576 Awtor birnäçe eser ýazypdyr, olardan biziň döwrümize gelip ýeteni "Ýollar we döwletler kitaby" ("Kitāb al Masālik w’al Mamālik") diýen geografik ýygyndydyr. 2577 Awtor bu kitabyny Atsyz ibn Horezmşa bagyşlap döredipdir. 2578 Awtor “Jokonda” (“Mona Liza”, 1503-nji ýyllar töweregi, häzirki wagtda Parižyň Luwr muzeýinde saklanýar) diýen eserinde zenan näzikliginiň idealyny ýokary derejä götermegiň hötdesinden gelmegi başarypdyr. 2579 Awtor mundan başgada özüniň “Seljuklar we Türkmenistan XI – XII asyrda” diýen monografiýasyny 1972-nji ýylda çap etdi. 2580 Awtor ol işi 846/847 ýyllarda gaýtadan işläpdir. 2581 Awtor şolary harby hereketleriniň gidişi barada senatyna Galliýadan berilen maglumatlar görnüşinde düzüpdir. 2582 Awtor soňra Fatimitler üçin onuň giňeldilen görnüşini taýýarlapdyr. 2583 Awtoryň eseriniň Orta Aziýa bagyşlanyp ýazylan bölüminde Mary, Balh we guzlar (oguzlar) barada maglumatlar berilýär. 2584 Awtoryň eserlerinde gündogar ýurtlary, Horasan, Orta Aziýa, türk welaýatlary barada oňat maglumatlar berilýär. 2585 Awtoryň musulmançylyk dini taglymaty we hukugy baradaky kitaplary biziň günlerimize gelip ýetmändir. 2586 Awtoryň soňky kitaplarynyň biri, «Bigünälik muzeýi», geçmiş hakykatynyň şöhlelenmesine bagyşlanýar. 2587 Awtoulaglar parky şu aşakdaky ýaly bölünýär: 77% - ýeňil awtomobiller, 19% - ýük we ýöriteleşdirilen awtomobiller we 4% - awtobuslar. 2588 Aýaga galan daýhanlar “12 maddany” esasy maksatnama öwürdiler. 2589 Aýaga galan halk onuň gowşak we çäresizligine göz ýetirip, ýolbaşçylyga mynasyp adamy gözleýärler. 2590 Aýaga galanlar Ittihatçy subaýlary gören ýerlerinde atyp öldürýärdiler. 2591 Aýagalydygyna gaçyp barýan Jafarguly han Gökdepeli Teke jarçysy,garasähdiñ elhenç sesini eşidende zähresi Ýarylyp,huşy başyndan uçýar. 2592 Aýajygy göni, posjumak- goňur reňkli. 2593 Aýaklar suwda hereket etmeklige hem-de iýmitlikleri tutmaklyga kömek edýärler. 2594 Aýaklar ýöremek, awlary tutmak we ownatmak wezipelerini ýerine ýetirýärler. 2595 Aýal göwrelilik döwründe gyzylja ýolugan bolsa, bu kesel onuň göwresindäki çaga-da ýokuşýar. 2596 Aýal-gyzlaryň egin-eşikleri, ozaly bilen-de gelinleriň egin-eşikleri ýokary çeperçilik bilen bezelýär. 2597 Aýal hudaýlaryň arasyndan parfiýalylar beýik ene-hudaýy aýratyn hormatlapdyrlar. 2598 Aýallara bolsa indi öý-hojalyk işleri: çagalary ösdürmek, terbiýelemek, nahar taýýarlamak, ody söndürmän saklamak bilen meşgul bolmagyna getiripdir. 2599 Aýallar bolsa işden gelip esgerlere ellikdir-jorap örüp, geýim-gejim tikýärdiler. 2600 Aýallarda köplenç çaga düwünçegiň düşmegi, wagtyndan öň dogrum ýagdaýlary döreýändir. 2601 Aýallarda trihomoniaz jynshananyň nemli gatlagyna, ýatgynyň boýunjygyna, ýatga, yatgynyň turbalaryna zyýan ýetirip bilýär. 2602 Aýallar, metekler (gelip çykyşy afinyly bolmadyklar) hem dolandyryş işlerine gatnaşdyrylmandyrlar. 2603 Aýallar syýasy we jemgyýetçilik işlerine gatnaşmandyrlar. 2604 Aýallar üçin ýekenikalylyk girizilýär. 2605 Aýallar urugyñ esasy we umumy ýaşalýan jaýýñ bikeleri bolupdyrlar. 2606 Aýal(lar)y: Lori Anne Allison (1983-1986), Wanessa Paradis(1998-2012), Amber Heard (2015-nji ýyldan bäri onuň bilen. 2607 Aýallaryň roly ýokary bolupdyr. 2608 Aýallaryň sehleri-de bolup, onda ýüpek, dokma önümçiligi öndürilipdir. 2609 Aýal, ýaş çaga hem-de garrylardan başgalaryny öldürmäge buýruk berýär. 2610 Aýaly Neiphotep A-dan iki ogly bolan Narmeriň ilkinji ogly Horaha, Narmerden soň tagta geçipdir, soň tagta beýleki ogly Menes geçipdir. 2611 Ayalynyň ady kasturbai ol hem 1869-njy ýylda dogulan. 2612 Aýalynyň ölümine gynan Togrul beg onuň jesedini ýurduň paýtagty Reý şäherine getirdip ol ýerde jaýlady. 2613 Aý atlary-da arapça atlandyrylýar. 2614 Aýatlaryň jemi sany 6 müňden gowrakdy. 2615 Aý aýlanyp, ýyl geçipdir. 2616 Aýbaşy agyryly bolup, olaryň dowamlylygy uzalýandyr. 2617 Aýbaşydan galma döwrüne ýeten aýallarda 5 günde 26 gün, 3-9 aý aralygy kabul etmek maslahat berilýär. 2618 Aýda 4.99$ a 100GB ýat alyp bilersiňiz. 2619 Aýdarowyň aýtmagyna görä ýazuw ýadygärliginiň belentligi 3 m 45sm; giňligi – ini 1m 7 sm; galyňlygy bolsa 72 sm. 2620 Aýdym aýtmaga bolsa heniz 9-njy klas wagty başlaýar, oňa aýdym aýtmakda iň ýakyn goldawy beren öz deň-duş dostlary we obadaşlary bolýar. 1999-jy ýylda ilkinji albomyny çykarýar we Hajynyň sungat äleminde ady tutulyp başlanýar. 2621 Aýdymçylyk ugrunda Ukraýinanyň SSC, SSCB - da başlaýar. 2622 Aýdym-sazly çykyşyň logistikasy çykyşyň üstünlikli geçmegi üçin gerek bolan ähli resurslary, enjamlary we maglumaty üpjün etmekligi maksat edinýär. 2623 Aýdym, saz, teatr we sungatyň beýleki ugurlary boýunça bilim berýän alty akademiýa bar. 2624 Aýdym-saz tutuş asyrlaryň dowamynda halkymyzyň mukaddes umydynyň hökmürowan syrdaşy bolup geldi. 2625 Aýdymyñ sözlerini yazan Gypjak obasyndan bolan merhum Annak molla eken. 2626 Aýdymy rus di¬line terjime eden A. Semyonov, oña kömek eden bolsa Zakaspi oblastynyñ dilmajy Ah¬met bek Efendiýev bolupdyr. 2627 Aýdyñ üçin orun üýtgetmäni şekillendiilýän kesimiñ ujy strelka bilen belgilenýär. 2628 Aýdyşlaryna görä, şol Nemrut Keýkowus bolmaly. 2629 Aýgytlaýjy söweş b.e.öň 691-nji ýylda Tigriň boýunda Halule diýen ýerde bolýar. 2630 “Aýgytly ädim” kinofilmi Türkmen kinematografiýasynyň 60-njy ýyllarda gazanan uly üstünliginiň biri “Aýgytly ädim” filminiň döremegidir. 1965-nji ýylda düşürilen iki seriýaly “Aýgytly ädim” kinofilmi Berdi Kerbabaýewiň meşhur romany esasynda döredildi. 2631 Aýlawly dörtburçlugyň (içine çyzylan dörtburçluk) käbirleri. 2632 Aýna önümçiligi giňden ýaýrap, bu önümçiligiň önümleri hususan-da parfýumeriýada ulanylypdyr. 2633 Aýratynam Abdulhamit II Stambulda galmagy hem gorkuly bolup Selanikde oturmagy amatly görüldi. 2634 Aýratynam bir zenanyň portreti (Portrait of a Lady. filminde ýüzüni gadymy zenan profilinde çekipdirler. 2635 Aýratynam Günorta Palestinanyñ, Demirgazyk Arabystanyñ, Linaý ýarymadasynyñ giñişliklerinde ýaşaýan giksoslaryñ taýpa bileleşmeleri Delta aralaşyp başlapdyrlar. 2636 Aýratynam hasabyýet, astronomiýa, medisina ýokary derejä ýeten. 2637 Aýratynam Horezmşalar türkmen döwleti Oguzlaryň Begdili taýpasyndan bolan Kutbeddin Muhammet horezmşa tarapyndan gurulandyr. 2638 Aýratynam Katerina Hepburnu janlandyran Martin Scorseseniň The Aviator (Gökleriň häkimi) filmde Iň gowy kömekçi zenan oýunçy Akademik adyny gazandy. 2639 Aýratynam Nil derýasynyň hanasyndaky işlerde onuň buýrugy bilen edilendigi hem çak edilýär. 2640 Aýratynam rim begzadalary Sezaryň rim raýatlygynyň hukuklaryny sahylyk bilen bermeginden närazy bolupdyrlar. 2641 Aýratynam sebitlerde häkimiýete gelmeklik üçin syýasy basdaşlyklar başlapdy. 2642 Aýratynam türkmeniň gülli keçesinde goçuň şahyna meňzeş nagyşlar giňden ulanylýar. 2643 Aýratynam,Wawilon hasabyýet ylmynda ýokary derejä ýetipdir. 2644 Aýratynam ýazuw çeşmeleri we keramatly kitap Injil möhümdir. 2645 Aýratyn-da Google Blog Search adynda gözleg ulgamy işledýär. 2005-nji ýylda Verisign tarapyndan satyn alynan Weblogs. 2646 Aýratyn-da Nusaý özüniň gowy önümleri bilen tapawutlanypdyr. 2647 Aýratynda Oguznamanyň goşgy formasyndaky warianty giň analizlenip dörän döwründen başlap alymlaryň ünsüni özüe çekdi. 2648 Aýratyn-da, şahyryň «Garrylykdyr,ýaranlar» atly goşgusy özüniň durmuşylygy bilen nesilleriň hormatyny gazanyp geldi. 2649 Aýratyn-da, Stawropol türkmenleriniň häzirki döwürde gündelik gepleşikde ulanylýan sözleri Mahmyt Kaşgarlynyň “Diwanyndaky” sözler bilen aýdylyş taýdan hem, many taýdan hem has ýakyndyr. 2650 Aýratyn-da, Windows Live Messenger has köp söhbet maksady bilen ulanylýan hyzmat bolany sebäpli, Space-lerde bar bolan bloglar hem has köp surat ýükleme ýeri edilip ulanylýar. 2651 Aýratyn görnüşde gurnalan hek daşlary, gumly ýura ulgamy we hek gatlaklaryny özünde jemleýär. 2652 Aýratyn halatlarda her bir maşgalanyň öz garamagynda iki-üç öýe, şonçarak hem hojalyk otaglaryna eýe bolandygyny kesgitlemek bolýar. 2653 Aýratyn hem adamzada gutulyş ýoluny açan Halasgärimiz Isa Mesih hakda Kitapda doly maglumat berilýär. 2654 Aýratyn hem aýallaryň hukuklary barada köp ýazypdyr, 1897-nji ýylda "Ýaşyl Haç" aýallar guramasyny esaslandyrmaga ýardam edipdir. 2655 Aýratyn hem Gündogar Ýewropa ýurtlary bilen söwda ösüpdir. 2656 Aýratyn hem namanyň girişinde Gurhandan we hadyslardan alnan bölekler onuň musulman dini edebiýaty boýunça okumyş adam bolandygyna güwä geçýärler”. 2657 Aýratyn hem Siriýä, Irak, Müsür, Liwiýa, Magribiň ilaty araplaşýär. 2658 Aýratyn hem Siserona. 2659 Aýratyn hem XIII asyrda nemes daýhanlary ezişe çydam edip bilmän goňşy çeh ýerlerine göçüpdirler. 2660 Aýratyn hem XIX asyryň 30-njy ýyllarynda ABŞ we Ýewropa deržawalary topardan XIX örtügde Ýaponiýa açylandan soň Tokugawanyň abraýy gaçdy. 2661 Aýratyn iş buýurmalar boýunça meýdany 100 we şondan-da köp inedördül metre barabar uly halylar hem dokalyp bilner. 2662 Aýratyn jyns hökmünde organizm görnüşleriň we populýasiýanyň düzümine girýär hem-de ýaşaýyş derejesiniň populýasion-görnüşleýin gurluş birligi bolup durýar. 2663 Aýratynlyklary Goraghana adaty gury Zakaspi çöllüginiň, Kaspiniň deňiz suw ýüzüniň we Eýranyň Astrabat subtropiki welaýatynyň sepinde ýerleşýär. 2664 Aýratyn ýagdaýlarda, dişlenen adamlara bürmä garşy sanjym geçirmek rugsat berilýär. 2665 Aýratyn ýanynda Freki we Geri atly iki sany möjek (gurt) olaryň aýalydyr. 2666 Aýry – aýry şäherlerde 1594-nji ýylda bolan Serbleriñ gozgalañy bolýar. 2667 Aýry-aýry şäherlerde demokratiýany ýykyp, oligarhiýany dikeldipdirler, käbir polisleriň araçäklerini özleriçe kesgitläp, goşun ýerleşdiripdirler. 2668 Aýry-aýry şäherleri dolandyrmak üçin imperator gözegçileri – kuratorlar bellenilipdir. 2669 Aýry-aýry tribunlaryň Ýuliý Sezaryň kanunlaryna “weto” goýmagyna üns hem berilmändir. 2670 Aýry-aýry ýagdaýlarda başga kesellerde ýüze çykýan örgünler bilen aýyl-saýyl etmeli bolýar. 2671 Aỳry süỳümlerden durỳan ỳüplügiň berkligini üpjün etmek üçin her bir süỳümiň berkligi başga süỳüme geçer ỳaly etmeli. 2672 Aỳry we kesgitli uzynlykly süỳümleri towlamak arkaly alynan sapagyň berkligi towuň ulalmasy bilen bilelikde ulalỳar. 2673 Aýtmaklaryna görä Dawut Batşeba atly aýaly söýýär, Hititli ärini öldürdip Baştebany alÿar. 2674 Aýtmaklaryna görä, Iblis onuň bilen dost bolup, oňa hapysalykdan nebisjeňlikden erbetliklerden näme bilmeýän zady bar bolsa öwredýän eken. 2675 Aýtmaklaryna görä, Keýkowus ejizligini we gowşaklygyny duýup, bu işiň ýaramazdygyna göz ýetirip, tutuş bir ýyllap terkidünýälik edip, bir gyrada ýaşaýar. 2676 Aýtmaklaryna görä, Peridun Tahmuresiň perzentlerinden bolan Etbiniň ogly eken. 2677 A.Ýu. Ýakubowskiý – uly alym arheolog, gündogarşynas. 2678 Aý — Ýeriň tebigy hemrasy. 2679 Aýyň 28-ne Moskwadan 20 lýe uzaklykda ýerleşýän Kolomna şäherine gelýärler. 2680 Aýyň 3-ne kne Rýazan şäheriniň ýerleşen ýerine gelip ýetýärler. 2681 Aỳzit şeỳle suratlandyrylỳar: Başynda ak başlyk, omzunda ak atgy (ỳalyk), aỳaklarynda bolsa gara goçly ädik bar. 2682 Azan aýdyp çaga at dakýanlaryň üstünden gülündi. 2683 Azat adam korolyň islän wagty ýarag bilen ýörişe taýýar bolmalydy. 2684 Azat daýhanlarada jenaplar täsiri ýetirdi. 2685 Azat daýhanlara dediçi diýip at beripdirler. 2686 Azat daýhanlar hem az bolmandyr. 2687 Azat edilen gullar bolsa ol ýerde häzirki Liberiýa döwletini döretdiler. 2688 Azat we ýarym azat daýhanlar (rustikler) bolupdyr Italiýanyñ beýleki welaýatlarynyñ tapawutlykda XIII asyrda Italiýada ýeketäk güýçme iri ýer eýýeçilikli döwlet Sisiliýa korollygy döräpdir. 2689 Aždarhalary şekillendirmegiň Orta Aziýa sungatynyň taryhyna çuňdan ornaşyp gidýändigine garamazdan, Änew metjidindäki suratyň gelip çykyşynyň gutarnykly düşündirilişi henize çenli tapylanok. 2690 Az emläkli raýatlaryň goldawyny gazanmak üçin süýthorçylyk göterimini çäklendiripdir we koloniýalar çykarmagy teklip edipdir. 2691 Azerbaýjandaky arap halyflygy ýurduň demirgazyk serhetinde ýerleşýän esasy şäherlerinde we ilatly punktlarynda arap harby garnizonlaryny döretmek syýasatyny ýöredipdirler. 2692 Azerbaýjanda lukmançylyk ylmy hem belli bir ösüşe eýe bolupdyr. 2693 Azerbaýjanda orta asyrlaryň ahyrlarynda gowşap başlaýar. 2694 Azerbaýjanda proletariat synpynyň kemala gelmeginde obalardaky ýersizleşen daýhanlar esasy rol oýnapdyrlar. 2695 Azerbaýjan dili (Azəricə) türk dili. 2696 Azerbaýjan dilinde taryhy edebiýatlar peýda bolup başlapdyr. 2697 Azerbaýjan dili ýurduň resmi döwlet dili hasaplanýar. 2698 Azerbaýjan - gadymy medeniýetiň we däp-dessurlaryň ýurdy hasaplanýar. 2699 Azerbaýjan halkynyň durmuş-ykdysady, syýasy we medeni ösüşiniň mundan beýlekki ýoluny kesgitläpdir. 2700 Azerbaýjan halylary ýurduň daşynda hem uly meşhurlyga eýe bolupdyr. 2701 Azerbaýjan hanlyklarynyň döremegi Pýotr I aradan çykandan soň, Russiýanyň içerki we daşarky ýagdaýy çylşyrymlaşyp başlaýar. 2702 Azerbaýjan kommunistleri musawatçylar parlamentine ultimatum berip, Bakuwyň esasy punktlaryny eýeläpdirler. 2703 Azerbaýjan köp sanly pelsepeçileriň, alymlaryň, şahyrlaryň, heýkeltaraşlaryň, sazandalaryň we suratkeşleriň dörän mekanydyr. 2704 Azerbaýjan Respublikasy Günorta Kawkazyň gündogar böleginde, Hazar deňziniň kenarynda ýerleşýär. 2705 Azerbaýjan Respublikasy -prezident respublikasydyr. 2706 Azerbaýjan Sowet Sosialistik Respublikasy jar edilýär. 2707 Azerbaýjan taryhçysy Gasanbek Rumly Azerbeýjanyň taryhyna bagyşlap 12 tomdan ybarat “Ahsan at-tawarih“ diýen ýygyndysyny ýazýar. 2708 Azerbaýjan welaýatlara-prowinsiýalara bölnüp, onuň başynda patyşa ofiserleri (serkerdeleri)-komendantlar goýlupdyr. 2709 Azerbaýjanyň beýleki şäherlerinde hem senagatyň dürli görnüşleri bilen bilelikde ilat sany hem artypdyr. 2710 Azerbaýjanyň gowşamagyndan peýdalanyp Türkiýe onuň birnäçe ýerlerini basyp alypdy. 2711 Azerbaýjanyň gozgalaň eden zähmetkeşlerine 11-nji Gyzyl Goşun kömege gelipdir. 2712 Azerbaýjanyň guberniýasynyň bir bölegi Gruzin-Imeret guberniýasyna degişli bolupdyr. 2713 Azerbaýjanyň hanlyklarynyň ählisiniň taryhy yzygiderli uruşlardan we gandöküşikli köşk agdarylyşyklaryndan doly bolupdyr. 2714 Azerbaýjanyň oba hojalygynda buýan köküni almak, temmäkiçilik, üzümdarçylyk, bagbançylyk ýaly pudaklary uly ösüşlere eýe bolup, olar Russiýanyň bazarlary bilen ýakyn gatnaşykda bolupdyrlar. 2715 Azerbaýjanyň territoriýasyndan Osman goşunlaryny çykarmak maksady bilen Abbas I birnäçe reformalary geçirýär. 2716 Azerbeýdjanlar bolsa, bulara pürsiýan hem diýýärler öýdýän men hiç tapawudyny bilip bilmedim, esasan mal bakyp etini satýarlar; birhili bulara men biznesmen diýýärin. 2717 Azerbeỳjan alymy K. Veiyeviň açyklamasyna görä bolsa ol gün 9-njy Marta gabat gelỳär. 2718 Azerbeýjanda baýatlar Genje şäheriniň töwereklerinde, Agjaberdi, Guba, Neftçala, Ujar, Şamahy, Şuşa raýonlarynda ýaşaýarlar. 2719 Azerbeýjan, Diýarbekir, El-Jezire, Mosul, Siriýa we Hille emiri Sadakanyň eýeçiligindäki topraklar Muhammet Taparyň gol astynda galypdyr. 2720 Azerbeýjan we Jezire welaýatlarynyň başyna Mahmyt II niň jigsi Mesut geçdi. 1120-nji ýylda Mahmyt II kiçi jigsi bolan Mesuda garşy uly goşun toplap çozdy. 2721 Azerbeýjanyň N1 sport arenasy hem Tofik Bahramowyň adyny göterýär (heýkeli hem şu arenanyň öňünde). 2722 Azimberdi göki (Parsça: عظیم‌بردی گوکی) 1966-njy ýylda Eýranyň Türkmensähra sebitinde Kümmet Gowuz şäherinde eneden doğlan Türkmen suratkeş, heýkeltaraş, zergär we bağşy. 2723 Azimberdi Göki Türkiýäniň Stambul şäherinde ýaşaýar. 2724 Aziýa adamynyñ kemala gelen ýerleriniñ biridir. 2725 Aziýa, Afrika we Latyn Amerikasy ýurtlarynda adamlaryň ýogalmagy peselip, çaga dogluşy artdy. 2726 Aziýada mongoloid, ewropoid, awstriýal, negroid uly jynsy toparlarynyñ esasy bölekleri ýaşaýarlar. 2727 Aziýada uruş ojagynyň merkezi Ýaponiýa bolupdy. 2728 Aziýada ýapon basybalyjylaryna garşy milli azat edijilik hereketleri güýçlendi. 2729 Aziýa halklary dini gatnaşyklary boýunça hem güýçli tapawutlanýar. 2730 Aziýa * Kumarajiwa Changana barýar. 2731 Aziýa materiki adamzadyñ ruhy hem-de medeni gymmarlyklarynyñ ilki ösüp başlama ýerleri hasaplanýar. 2732 Aziýanyň birnäçe ýurtlary XX asyryň başynda syýasy taýdan oýanyp, özbaşdaklygyny alan bolsa, Afrika ikinji jahan urşundan soň syýasy taýdan oýandy. 2733 Aziýanyň Gün (Hun) hökümdarlary 1. Duman han (Gara han) m. ö. 220一m. 2734 Aziýanyñ halklary dil topary maşgalasy boýunça birnäçe topara bölünýär. 107 dilde gellýän halklaryñ sanynyñ hersi 1 mln geçýär. 2735 Aziýanyñ halklaryñ etniki, jynsy toparynyñ, dini garaýyşlarynyñ köpdürli bolsa ýalty olaryñ medeni hoşlyk tipi hem köpdürlilige eýedir. 2736 Aziýa we Afrikada ýene bir köp ýaýran din Isaýylyk dinidir. 2737 Aziýa we Afrika ýerleriniň üstünde Rus-fransuz bileleşigi. 2738 Aziýa we Awstraliýa kontinentine has ýakyndyr. 2739 Aziýa yklymynda başga hiç ýerde munuň ýal6y ilerlemeler ýokdur. 2740 Aziýa ýurtlarynda Hindistan Angliýanyň baknasy hökmünde urşuň başynda Angliýanyň tarapynda uruşýan ýurt diýlip yglan edildi. 2741 Aziýa ýurtlarynyň köpüsinde kapitalistik gatnaşyklaryň haýal ösmegi zerarly Absolýutizm has uzaga çekdi. 2742 Azlyk bölegi ekarançylyk üçin amatly ỳerler bolup, olar Amyderỳanyň, Murgap, Tejejn, Etrek derỳalarynyň boỳlarynda ỳerleşỳär. 2743 Azlyk halklara mongollar, dunganlar, uýgurlar, türkmenler,gazaklar gyrgyzlar, manjurlar, tibetliler degişlidir. 2744 Az maliýe,kanun çykaryjy, kazyýet guramasy bolupdyr. 2745 Az mukdarda neon, geliý, kripton, wodorod, ksenon, we ozon bardyr. 2746 Azot, kislorod we argon gazlarynyň ýokary belentliklerdäki ýagdaýy, %. 2747 Azot we kislorod gazlarynyň mukdary atmosferanyň ýokary belentliklerinde üýtgeýär. 2748 Az sanly demokratlar we liberallar bolsa ýeketäk demokratik respublikany döretmek maksadyna ýetip bilmediler. 1849-nji ýylyň Gurbansoltan aýynyň 3-de F.Wilgelm-4 şa täjini kabul etmedi. 2749 Az sanly gurply hojalyklar, mally baýllar mallaryny Owganystan bilen araçäkde, Pendi oazisinde Amyderýanyň kenaryndaky jennetliklerde oazis etegindäki gumda bakýardylar. 2750 Az sanly üpjün edijileri bilen ýa-da pagta söwdasy bilen meşgullanýan abraýly söwda edaralaryñ wekilleri (agentleri) bilen uzak-möhletleýin gatnaşyk dikeltmek amatly bolýar. 2751 Az wagtyñ içinde Aleddin Keýkubat Ärtogrul Gaza Sögüti gyşlag, Domaniçi bolsa ýazlag ýeri edip berdi. 2752 Az wagtyň içinde biz ösen ýurtlaryň içinde dünýäde ykdysady ösüş boýunça birinji orna çykdyk. 2753 Az ýerli, ýersiz daýhanlaryň iri mülk eýelerinden ekilýän ýerleri kärendesine almana mümkinçiligi bardy. 2754 Azyk senagat önümçiligi hem güýçli depginler bilen ösmekligini dowam etdirdi. 1991-nji ýylda 450,0 müň tonna un öndürilen bolsa 1999-njy ýylda 512,7 müň tonna ýetdi. 2755 Azyk-suwluklaryny kerwenlere ýükläp, Sarahs tarapyna ugramakçy bolanda, ýagny bir aý wagt geçensoň, ýene-de Köneürgençden Ak işany çagyryp oňa: — Tagsyr biz gelýänçäk, siz Hywa tagtynyň – köşgüniň ýanynda boluň! 2756 Azyk-suwluklaryny kerwnlere ýükläp,Sarahs tarapyna ugramakçy bolanda,ýagny bir aý wagt geçen soñ,ýene-de Köneürgençden Ak işany çagyryp oña: -- Tagsyr biz gelýänçäk, siz Hiwa Tagtynyñ-köşginiñ ýanynda boluñ! 2757 Azyk we energiýa ýetmezçiligi ýiti duýulýardy. 2758 B. 1943 ý-da goşun gullugyna çagyrylýar. 2759 Baba aman çeşmesi, bäş gardaş çeşmesi we baba töwkkül gonamçylygy bu şäherin meşhur seýlgähleridir. 2760 Baba Annanow 1934-nji ýylyň 20-njı fewralynda Aşgabatda dogulýar. 1959-njy ýylda A. N. Ostrowskiý adyndaky Daşkent teatr-çeperçilik institutyny tamamlaýar. 2761 BABADAÝHAN — türkmenleriň we beýleki Orta Aziýa halklarynyň arasynda eker-yň piri hökmünde belli bolan mifiki obraz. 2762 Babadurmaz ilki çeşmäniň ady bolupdyr. 2763 BABAHOJA ŞORLUGY — Hazaryň suwunyn yza çekilmegi zerarly, onuň ozalky aýlagynyň ýerinde dörän şorluk. 2764 Babahoja şorlugyndan 60 ýylyndan bäri nahar duzy alynýar. 2765 Babahoja şorlugynyň iň pes ýeri deňiz derejesinden 27,6 m aşakda ýerleşýär. 2766 Babarap — Türkmenistanyň Gökdepe şäherçesinde ýerleşýän oba. 2767 Babasyl düwünleriniň ganamagy has ýygy duş gelip, agyr ýük göterme, gan basyşyň ýokarlanmagy ony has hem güýjedip biler. 2768 Babasyl keseli göni içegäniň poliplerinden, howply täze döremelerinden, içegäniň diwertikulez keselinden aýyl-saýyl edilýändir. 2769 Babasyl keseliniň bejergisinde köpsanly derman serişdeleri (konserwatiw bejergi) we operatiw usullar ulanylýandyr. 2770 Babasyly bejermegiň häzirki zaman, täze hirurgiki usulydyr. 2771 Babasylyň hirurgiki bejergisiniň iň ýaýran görnüşidir. 2772 Babatagda burma şahly tekeler ýaşaýar (SSSR-de bular diňe Köýtendagyň we Darwaz gerişleriniň ýapgytlarynda hem duşýar). 2773 BABAÝEW Gurbanmämmet (10. 1. 1899) — Türkmenistanda sowet häkimietini gurmaga aktiw gatnaşyjy, 1925 ýylyndan SSKP çleni, soýuz ähmiýetli personal pensioner (1957). 2774 Babaýew «Hormat Nyşany» ordenn we TSSR Ýokary Sowetiniň Prezidiumynyň hor-mat hatlary bilen sylaglanýar. 2775 BABAÝEW Hywaly (1902—41) — sowet döwlet işgäri, SSSR Ýokary Sowetiniň we TSSR Ýokary Sowetiniň deputaty (1 çagyrylyş): 1926 ýylyndan SSKP çleni, TSSR-iň Gazanjyk raýonynda çarwa maşgalasynda dogulýar. 2776 Babaýew TK(b)P MKnyň çleni hem-de TK(b)P MK-nyň býuro çleni edilip saýlanýar. 2777 Babbit esasy galaýy ýa-da gurşun bolan antifriksion splaw. 2778 Babbiti 1839 -nji ýylda I. Babbit ( ABŞ ) oýlap tapýar. 2779 Babbitiň ýokary antifriksion häsiýete eýe bolmagynyň sebäbi onuň gurluşynyň aýratynlygy bilen düşündirilýär, ýagny splawyň ýumşak çeýe esasynda gaty bölejikleri bolýar. 2780 Babegiň gozgalaňy ýeňlişe sezewar bolsa-da, Ýakyn Gündogarda iň güýçli hereketleriň biri bolup, Arap halifatynyň ýykylmagyny tizleşdiripdir. 2781 BA bejergisi, keseliň görnüşi, ýüze çykyş sebäpleri, geçişi, bar bolan gaýraüzülmelere laýyklykda geçirilýär. 2782 Babek hürremitleriň azat edijilik göreşine goşulypdyr, 816 ýylynda hereketiň ýolbaşçysy Jawidan ölenden soň göreşe ýolbaşçylyk edipdir. 2783 Bäbekleriň agalaba bölegi üçin ene süýdi ilkinji 6 aýyň dowamynda iň gerekli iýmitdir. 2784 Babek ýesir alnyp, 4 sentýabrda gynalyp öldürilipdir. 2785 Bab-el-Mandeb — gözýaş derwezesi, ol ýerde suwda ýüzmek howply bolany üçin şu ady alypdyr) — Arabystan ýa. 2786 Babeziozlar bilen öň kesellän mallara bu kesel 2—3 ýyllap degmeýär. 2787 Babeziozlary dörednjiler mallara öri meýdan sakyrtgalarynyň dişlemegi arkaly geçýär. 2788 Babeziýalar gara malyň, gylýalyň, goýnuň, doňzuň, itiň ganynda parazit bolup ýaşaýar we olar agyr keselleri—babeziozlary döredýärler. 2789 Babeziýa sakyrtgalaryň organnzminde (içegesinde ýa-da öýjük içinde) jynssyz köpelmek bilen, mallara şolar arkaly ýokuşýar. 2790 Babeziýa süýdemdiriji haýwanlaryň ganyndaky eritrossitlerde her biri 2—4 jynsa bölünmek arkaly jynssyz köpelýärler. 2791 BABIKOW Gennadiý Fýodorowiç (1911) — türkmen sowet hudožnigi, peýzažçy, TSSR-iň sungatda at gazanan işgäri (1967). 2792 Babitleriň gozgalaňlarynyň hereketlendiriji güýçleri daýhanlar, hünärmentler, şäher garyplary we ownuk söwdagärlerdir. 2793 Babizm esasynda soňra behaizm taglymaty döräpdir. 2794 Babko 1939 ýylynda USSR YA-nyň umumy we organiki däl himiýa institutynyň analitiki himiýa bölümini guraýar we ömrüniň ahyryna çenli oňa ýolbaşçylyk edýär. 2795 Babko Lenin ordeni we başga-da birgnäçe orden hem medallar bilen sylaglanýar. 2796 Bab öz taglymatynda feodalsyz, açgöz ruhanysyz we daşary ýurtlularsyz monarhistik hökümet gurmagy, söwdagärleriň we hünärmentlernň şadyhorram ýaşamagyny ündäpdir. 2797 Babsk Polşa 'da bir oba. 2798 Babur basyp alyp mogollar nebereligini (1526-1858) döredýär. 2799 Babur Deli we Agra şäherlerini eýeleýär. 2800 Babur hem asly Teýmiriň neslinden gelip çykypdyr. 2801 Babur Samarkanda gelip Şeýbany hany goýup giden tylyny gyrypdyr. 1501-nji ýylda Şeýbany han ýene-de Samarkandy gabap 4 aýdan soň Samarkandy basyp alyp, rehimsizlik bilen talapdyrlar. 2802 Baburyň alyp baran syýasaty barada “Baburnamada” oňat gürrüň berilýär. 2803 BABUŞKIN Iwan Wasilewiç (partiýa lakamy Nikolaý Nikolaewiç, Bogdan, Nowisskaýa we b.) (1873— 1906 ) — bolşewik, rewolýusýoner. 2804 Babyr 1526-njy ýylda Deli soltanynyñ goşunlaryny Panipat düzlüginde derbi-dagyn edip, Delini, soñra Agrany basyp alýar. 2805 Babyr gelip çykyşy boýunça ata tarapy barlaslardan ene tarapy mongollardan bolandygy sebäpli onuň döreden imperiýasyna Mogollar imperiýasy diýlipdir. 2806 Babyr nesilleriniň ýat ýurtda öz aslyny bilmekleri üçin «Babyrnama» atly ajaýyp ýatlama kitabyny ýazyp galdyrypdyr. 2807 Babyr ýaşlykdan diñe ýeñşe, şöhrata öwrenişen adam bolandygy üçin bolsa gerek, hiç soñky ýeñlişi bilen ylalaşasy gelmeýär. 2808 Babyr ylmyň, sungatyň, medeniýetiň ösmegine aýratyn üns beren hökümdardyr. 2809 Babyryň «Babyrnama» atly bütin dünýä meşhur kitaby bar, onda şahyryň awtobiografiýasy beýan edilýär. 2810 Babyryň goşgulary we groza eserleri gadymy özbek edebi diliniň ösmeginde uly rol oýnapdyr. 2811 Babyryñ kakasy 1494-nji ýylda ýogalypdyr. 2812 Babyryň rubagylaryny, gazallaryny we liriki hatlaryny öz içine alýan kiçiräk «Diwany» hem bar. 2813 Baçai Sakaonyň hökmürowanlygy 9 aý dowam etdi. 2814 Badamşekilli mäziň üstünde hiç hili ýaralar, baş döremeýär. 2815 Bagama adalarynda karst hadysasy netijesinde emele gelen guýular, ýerasty gowaklar köpdür. 2816 BAGANA — garaköli we beýleki bagana berýän goýunlaryň (maliç, reşetilow, sokol) guzularynyň 1—3 günlükkä soýlup alnan derisi. 2817 Baganalar Çärjew garakölçülik zawodynda senagat usuly bilen işlenip bejerilýär. 2818 Bagananyň tüýüniň buýralary özboluşly her dürli bolýar, mes., «Galam gül», «Noýba gül», «Ýal gül», «Ýüzük gül», «Nohut gül». 2819 Bagana, ýüň tabşyrmakda, her ene goýundan guzy almakda ýokary netijeler gazananlygy üçin, 1947-nji ýylda oňa Sossialistik Zähmetiň Gahrymany diýen at dakylýar. 2820 Bagaudlaryň gozgalaňyny basyp ýatyrmak we Galliýada parahatçylygy dikeltmek üçin tejribeli serkerde Maksimian iberilipdir. 2821 Bag-bakjalar gurap başlady. 1980-nji ýylda Garabogaz bilen Hazar deňziniň arasyny baglaşdyrýan bogaz petiklenildi (ýapyldy). 2822 Bagça ekinlerine, gawun-gazrpuzyň dürli sortlary waharman, akhytaýy, göktorly we giçki garrygyz ýaly gawunlar, polow kädi, daş kädi, haýwan kädi, suw kädi ýaly kädiniň dürli sortlary ýetişdirilipdir. 2823 Bagdad halyfy taze soltany ykrar edipdir. 2824 BAGDADY Şöwki (26. VII. 1928, Baniýas ş.) — Siriýa ýazyjysy we Žurnalisti. 1951 ý-da Ýokary mugallymçylyk institutynyň edebiýat fakultetini gutarýar. 2825 Bagdat) Beýik Seljukly hökümdary soltan we Mälikşanyň ogly. 2826 Bagdatda 2 mln. 361,8 müň adam ýaşaýar (1968). 2827 Bagdatda nebiti gaýtadan işläp bejerýän zawod, nah mata, trikotaž, gön-aýakgap kärhanalary we iri sement, metal işleýän zawodlary bar. 2828 Bagdatda soltan Mälikşa mesjidini bina etdirdi. 2829 Bagdatda uniwersitet 1956 -nji ýylda açyldy. 2830 Bagdat demir ýoly adyny alan bu ýol geljekde Germaniýanyň Gündogardaky basyp alyşlary üçin badalga bolmalydy. 2831 Bagdat gabawyna goşulyp ony birlikde eýelediler. 2832 BAGDAT PAKTY — 1955 ý-yň 24 few-ynda Bagdýatda Yragyň we Türkiýeniň (soňra Angliýa, Eýran we Pakis-tan goşulýar) arasynda baglaşylan agressiw harby şertnama. 2833 Bagdat Ýakyn Gündogaryň iň belli medeni we söwda merkezidir. 2834 Bagdat ýakynlarynda bolan bu söweşde halyf goşuny ýeňildi. 2835 Bag ekinleriniň dürli görnüşleri : alma, erik, nar, garaly, şepdaly, igde agaçlary köp ekiliptir. 2836 BAGLANYŞ — edebi eserde sýužetiň ýaýbaňlaşmagynyň ilkinji etapy. 2837 Baglanyşykly ýagdaý emele gelende, energiýa bölünip çykýar, şu sebäbe görä Baglanyşyk energiýasy otrissatel ululykdyr. 2838 Baglaşylan şertnama boýunça Orta-Ýer deňzi Italiýanyň täsiri astyna geçýärdi. 2839 Baglaşylan şertnamada Dunhular ýyllyk sygyr, at we düýeden ybarat mal-garalar bilen salgyt bermäge razy boldylar we B. e. öň 208-nji ýylda olary öz häkimýeti astyna aldy. 2840 Baglaşylan şertnamalar boýunça Hytaý öňküsinden-de garaşly ýagdaýa düşdi. 2841 Baglaýjy dokumalaryň adamyň beden agzalarynyň ählisinde bardygy sebäpli (şol sanda bogunlarda, ýürekde deride we ş.m.) ýokançlyk bütin bedene zeper ýetirip bilýär. 2842 Baglaýjylar sözlemde sözlem agzasy bolmaýar, aýratynlykda ulanylanda many aňlatmaýar. 2843 Bagnalyk ýyllarynda Türkmenistanyň toponimikasynda rus sözleri hem ähmiýetli orun tutýar. 2844 Bagrat bolsa Seljuklylar bilen bolan söweşde gaýtawul berip bilmän gaçdy. 2845 Bagration Hollabrunnyň 6 km demirgazygynda Schöngrabern obasynyň (häzirki döwürde Graberniň bir bölegi) üstüne abanyp duran baýyrdaky pozisiýany eýeledi. 2846 Bagration Murata wagtlaýyn ýaraşyk barada gepleşiklere başlamaklygy teklip etdi. 2847 Bagrationyň bölümleri hüjümi yza serpikdirip birnäçe gezek ştykly garşylyklaýyn hüjüme geçdi. 2848 Bagryň howply döremeleri we sirrozy döretme G gepatit üçin mahsus däldir. 2849 Bagşylara türkmen klassyklarynyň eserlerinden aýdymlary ýoýman aýtmaklyga rugsat berildi. 2850 Bagşynyň sazandalyk we kompozitorlyk ukyby hem bolýar, Bagşylar ýerine ýetiriş ýollary, repertuarlary boýunça dessançy we tirmeçi diýen iki topara bölünýär. 2851 Bagşynyň Türkmenistanyň ilkinji Prezidenti SaparmyratTurkmenbaşa bagyşlap döreden "Serdara kuwwat diläliň" diýen aýdymy diňleýjiler tarapyndan gyzgyn garşylandy we ol aýdym her baýramçylyk konsertlerde ýaňlanyp durýar. 2852 Bagt şahsyetiň Watan, halk öňündäki borjuny abraý bilen berjaý etmegini, jemgyetiň hatyrasyna çeken zähmetiniň netijesinde öz durmuşyndan, ýaşaýşyndan kanagatlanmagyny aňladýar. 2853 Bägül güllüler maşgalasyna degişli ösümlikleriň käbiri bilen tanşalyň. 2854 BAGYR — Aşgabat r-nyndaky oba. 2855 Bagyr keseli käbir halatlarda gysga wagtlyk bolýar, emma agyr ýagdaýda geçýär, käbir halatlarda kesel uzak wagtlap dowam edip, ýeňil geçýär. 2856 BAGYR KESELI — mallarda we adamda bolýan kesel. 2857 Bagyryň ähmieti diňe bir iýmiti gaýtadan işlemek we snňdirmek bilen çäklenmän, eýsem ol organizmde bolup geçýän ähli biohimiki özgerişlerde-de uly rol oýnaýar. 2858 Bagyşlaýan eneme, jeren gyz, dokmaçy gyz we mazaryň ýaly goşgularý halkyň arasynda meşhur bolan şahiriň köp sanly goşgysy da aýdyma öwrülmişdir. 2859 Bahalaryň galmagynyň serhetleriň açylmagy bilen utgaşmagy gündelik sarp edilýän harytlaryň daşary ýurtdan getirilmegi bazarlaryň dolmagyna, ilatdan pullaryň alynmagyna we bazaryň kadalaşmagyna getirdi. 2860 Bahanasy bilen, olja baryny toplap Horezme gidýäler. 2861 Bahanasy Rim papasynyň Korol Genrih VIII bilen Ýekatrina Argatskiniň plýusy bozmaga kömek etmändigi boldy. 2862 Bahar aýlary çagbaly ýagyş ýaganda, derelerde sil akymlary döreýär. 2863 Bahar güllerini goramak, balyjyklary halas etmek, pyşdyllary goramak, tebigaty zibillerden arassalamak ýaly tebigaty goraýjy aksiýalar geçirilýär. 2864 Baharly şäheri Ahal welaýatynyň Baharly etrabynda ýerleşýär. 2865 Bahasy 2.2 milliard dollara durýan "Oguzhan" aeroporty 2016-njy ýyla çenli işe girizilmeli. 2866 Bäherden etraby 1977 ýylda döredilip, 1963 ýylda ýatyryldy we 1965 ýylda täzeden döredildi. 2867 Bahym bu eser kitap bolup, türkmen okyjylaryna-da ýetiriljekdigi şübhesiz. 2868 Bahym mashgala ayrylshyar, Wera bilen gyzy Bangladeshdan ABŞ -a dolanyarlar. 2869 Baker Stuart Little 2 Stuart Little ses berdi. 2870 Bakja we gök ekinler hem ekilipdirler. 2871 Baknadarlaryň kemsitmeleri ýaňy döräp gelýän türk işewür gatlagyny aýaga galdyrdy. 1889-njy ýylda Ystambylda harby-lukmançylyk okuw jaýynyň talyplary “Agzybirlik we ösüş” (Ittihat we terakki) atly gizlin syýasy guramany döredipdiler. 2872 Baknadarlygy ýok etmek ugrunda afrika halklaryny göreşe çagyrmak maksady bilen Gana Afrikanyň garaşsyz döwletleriniň (IV.1958ý) we Afrika halklarynyň (XII.1958ý) maslahatlaryny çagyrdy. 2873 Bakna halklar özleriniň syýasy partiýalaryny döredip başladylar. 2874 Bakna halklary özbaşdak ýaşamaga taýýarlamak bahanasy bilen, olara hojaýynçylyk etmäge Milletler Ligasy tarapyndan berlen ýörite haty-mandaty aldylar. 2875 Baknalygyň ahyryna amerikan magaryfynyň görnükli wekilleri Jefferson, Jon Adams, Jeýms Medison, Franklin. 2876 Baknalygy şa baknalygy adyny aldy. 2877 Baknalyk boýunturygy ildirilen halklar we ýurtlar özleriniň garaşsyzlygyny doly ýitiripdiler. 2878 Baknalyk döwri ol maksatnamaly ulgama salnyp öwrenildi. 2879 Baknalyk düzgüniniň dünýä möçberinde synýan mahaly, Britan imperiýasyny öňküsi ýaly saklamak mümkin däldi. 2880 Baknalyklarda şäherleriň çet gyrasynda ýaşaýanlar onçakly kän däldi. 2881 Baknalyklaryň öz garaşşyzlygy ugrundaky göreşi we respublikanyň jar edilmegi öňde baryjy Ỳewropa döwletlerinde gahar-gazap döretmedi. 2882 Baknalyklaryň sosial-ykdysady ösüşini görkezýän dililleriň biri ol hem duralga (port) şäherleriň ösüşi. 2883 Baknalyk syýasaty Beýik Britaniýanyň syýasy durmuşynda möhüm orny tutýardy 19 asyryň ahyrynda Beýik Britaniýa, Müsür, Gündogar Sudan, Günorta Afrikadaky Transwal we Mämişi kenarýaka respublikasyny basyp aldy. 2884 Baknalyk syýasatyna has ir başlan Ispaniýa we Portugaliýa bolsa onuň bilen bäsleşmekden has öňräk ejizläpdiler. 2885 Bakna, ýarym bakna we baknadar ýurtlar. 2886 Bakna ýurtlarda çylşyrymly ýagdaý emele geläýse şol ýerlerde adatdan daşary düzgün girizilýärdi. 2887 Bakna ýurtlary edinmekde Beýik Britaniýa dünýäde birinjidi. 2888 Baktraýada öz puly hem zikgelenýär. 2889 Baktriýada,Amyderýanyň çep kenarynda ulakan şäheriň galyndylary tapylyp, onuň medeniýeti greklere mahsus ekeni. 2890 Baktriýada emele gelen özbaşdak döwlete Grek-Baktriýa döwleti diýilýär. 2891 Baktriýa hem Ahemeniler döwletiniň aýratyn bir satraplygy bolup,oňa patyşanyň mirasdary ýa-da patyşanyň ýakyn garyndaşy baştutanlyk edipdir. 2892 Baktriýa pa- tyşasynyň baştutanlygynda köp sanly berkidilen şäherleriň bolandygy,olara garşy assiriýalylaryň ýörişler edendikleri barada rowaýatlar saklanylypdyr. 2893 Baktriýa suguny Sugun – (latynça Cervus elaphus). Öz arealynyň demirgazygynda gabat gelýän, Türkmenistanda ýitip ýok bolmak howpy astyndaky görnüş. Gysgaça beýany Ol uly, owadan hem-de syratly haýwan bolup, agramy 100-den tä 300 kilograma çenli ýetýär. 2894 Bakuwda senagatyň güýçli ösmegi köp mukdarda işçi güýjini talap edýärdi. 2895 Bakuwyň nebit senagatynyň güýçli ösmegi onuň Kawkazda iri senagat merkezine öwrülmegine getiripdir. 2896 Baky beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň belleýşi ýaly : “On ýylda turkmen bütinleý özgerip, özüniňbeýik halkdygyna, bu döwletiniň öz döwletdigine ynandy. 2897 Baky beýik Serdarymyz mukaddes Ruhnamada : “Biz buýsanç bilen özümize türkmen diýýäris” diýip belleýär. 2898 Baky Beýik Serdarymyz Mukaddes Ruhnamada Türkmeniň baý hem-de gahrymançylykly taryhyny Ruhy ösüşiň esasynda döwürleşdirdi. 2899 Baky Beýik Serdarymyz Saparmyrat Türkmenbaşynyň ýolbaşçylygynda Garaşsyzlygymyzy örän uly ähmiýete eýe bolan ulgam daşary ykdysady gatnaşyklardyr. 2900 Baky Beýik Serdarymyz Saparmyrat Türkmenbaşy “Türkmeniň bäş eýýamynyň ruhy” şadessanynda Görogly beg Türkmen hakynda şeýle ýazmak bilen ajaýyp ylmy netijäni açyp görkezýär. 2901 Baky Beýik Serdarymyzyň “Meniň Ruhubelentlik Baharym” atly şadessandaky “Geçmişden geljek görünýär” diýen şygyrynda şeýle setirleri bar: “Depesinde otyr beýik taryhyň. 2902 Bakyýete gidenler döwlet derejesinde geçirilen şol matam gününde megerem, tirseklerine galandyrlar. 2903 Balamynyň arap dilindäki golýazmany ilki redaktirläp, soňra terjime edendigini sowet gündogary öwrenijileri subut etdiler. 2904 Balaryçylyk-azyk meselesini çözmekde beyleki iýmitler bilen bir hatarda uly ähmiýete eýedir, bal arysy 2 sany funksiýany ýerine ýetirýär: * Balarylary ösumliklerin güllerini tozanlandyrmakda ägirt uly ähmiýete ýetirýär. 2905 Balarylary maşgalasynda (Apoidae) Türkmenistanda öý balarysyndan başga tebigatda ýabany ýaşaýan balarylaryň 600-den gowrak görnüşleri bolup, olar 60 uruga degişlidirler. 2906 Balarylary Türkmenistanyň çäginde Murgap we Tejen derýalarynyň aşaky akymlarynyň raýonlarynda oňat öwrenilipdir. 2907 Balary önümleri adam uçin ýeke iýmit bolman, olar möhüm derman, berhiz, kosmetiki serişdedir. 2908 Bala sesin diňlär, asyp gulagyn, (a) Döke-döke gözýaşynyň bulagyn, (a) Bir jeren aldyrsa elden owlagyn (a) Mäleý-mäleý gözlemeýen bolarmy (b). 2909 Baldagyn daky pürleri gögümtil ýada açyk ýaşyl reňkli bol ýar. 2910 Baldagy sadaja, oýukly şahalanan, esasan rizoidli, merkezi dessesi oňat ösen. 2911 Baldajyklar ýa-da taýajyklar otrýady Lonhodidler maşgalasy Ýagdaýy. 2912 Baldakdaky ýapraklaryň arasynda gapdal pyntyklary ýerleşýär. 2913 Balear aýlagyny (XIII as.) Sisiliýa (1302), Sordgeniýa (1324) we Neopolitan korollygy (1442) Argon korollygyna birleşdirilip güýçli korollyga öwrülýär. 2914 Balkanabatdan Eýranyň Alyabat şäherine çenli ýokary kuwwatly elektrik geçirijiniň gurluşygy alnyp baryldy. 2915 Balkanabat, (Önki ady Nebitdag) bir şäher Türkmenistan 'da. 2916 Balkanabat türkmen-türk mekdebi, Balkanabatda bir mekdep. 1992-nji yylda, önki 3nji mekdebin binasynda düybi tutuldy. 2917 Balkan aýlagyndaky Ufra ýarym adasynyň gaýalarynyň gyralarynda we dagada adasynda ägirt uly akguýruk we uzynguýruk bürgütler sakçy dek guşlara seredip oturýarlar we ýarawsyzlaryny tutýarlar. 2918 Balkan Daglary, Günbatar Türkmenistanda ýagny Balkan welaýatynda iki dagyň ( Uly Balkan we Kiçi Balkan ) umumy ady. 2919 Balkan Daglarynyň bir bölegi. 2920 Balkan Gresiýasynyň 20 göterimi jülgeler we düzlükler bolup, galan ýerleri daglyklardyr. 2921 Balkan söweşleriniň başlanmagy netijesinde Italýanlar bilen ýaraşyk baglaşyldy we Trablusgarp söweşi şonluk bilen tamamlandy. 2922 Balkan töwereklerindäki gazuw-agtaryş işleri, esasan-da dag gowagy Damdam çeşme-I we Damdam çeşme –II mezolit döwürlerinde we enolit zamanynda bu ýerde haýwanlaryň ellekileşdirileni mälim edildi. 2923 Balkan uruşlaryndan (1912-1913) soň Seýfettin harby gullugyny taşlaýar, 1914-nji ýyldan başlap Stambulyň ýöriteleşdirilen Kabataş orta okuw jaýynda edebiýat mugallymy bolup işleýär. 2924 Balkan welaýatynda bir etrap. 2925 Balkan welaýatyndaky taryhy ýadygärlikleriň Ýerleşişi Maşat-Misserian minarasy Maşat-Misserian minarasy (1102-nji ýylyň minarasy) Juma metjidine degişli diametri 8 metr bolan bu minara 20 metr belentlige çenli saklanypdyr. 2926 Balkan ýarym adasyna osmanly türkler aralaşyp, yzly-yzyna welaýatlary eýeläp, Duşan aradan çykandan 15 ýyldan soñ bütin serb ýerlerini eýelediler. 2927 Balkan ýarym adasynda bir tarapdan uly döwletleriň arasyndaky gapma-garşylyk, ikinji tarapdan Balkan ýurtlarynyň dolandyryjy toparlarynyň milletçilik we hökümrowanlyk meýilleri Sebtde milli azatlyk hereketi bilen utgaşýardy. 2928 Balkan ýarym adasynda bolgarlar ýeňlişe uçrap, 1918-nji ýylyň 29-njy sentýabrynda Bolgariýa ýeňlendigini boýun aldy. 2929 Balkan ýarym adasyndaky Gresiýada esasy ilat demirgazykdan, Dunaý töwereginden b.e.oň III müňýyllygyň ahyrynda göçüp gelen grek-aheýlar bolupdyr. 2930 Balkan ýarym adasynda Serbiýany, Bosniýany, Albaniýany basyp alýar. 2931 Balkan ýarym adasynyň gündogar Wizantiýanyň territoriýasyny tutdy. 2932 Balkan ýarym adasy pese gaçyar. 2933 Balkan Ýokary ligada, dört gezek çempion bolan topardyr. 2934 Balkan ýurtlarynyñ ilatynyñ ykdysady we durmuş meseleleriniñ özboluşly aýratynlyklary bardy. 2935 Baltika deňzi g.o. kenarynt hasap etmesiň bütünleý “Şwed kölüne” öwrülýär. 2936 Baltika deňziniň kenarynda X asyrlarda Beýik Maraw deržowasyny öz içine alyp Dunaý we Drowanyň aralygynda IX asyrda ondan soň çeh knýazlyklar emele geldi. 2937 Balykçylyk pudagy ýurduň içerki bazarynyň üçden iki böleginiň islegini kanagatlandyrýar. 1990-njy ýylyň başlarynda Bütin-dünýä bankynyň maliýe kömegi bilen balykçylyk pudagy döwrebaplaşdyryldy. 2938 Balykesir ili Balykesir Türkiýäniň bir ili. 2939 Balykgulakdan monjuk hünji ýaly bezeg şaý-serpleri bejerip dakynypdyrlar. 2940 Balyklar esasan balyk uny önümçiliginde ulanylýar. 2941 Balyk senagaty işleýän döwletimiziň balykçylyk hojalyklarynda tutulan balyklaryň gaýtadan işleýän kärhanalaryndan ybaratdyr. 2942 Balzagyň mundan soňky döreden “Şagren derisi”, “Otuz ýaşly aýal”, “Gorio ata”, “Ýewgeniýa Grande”, “El üzülen arzuwlar”, “Polkownik Şaber”, “Sezar Birotto”, “Lui Lamber” eserleri eýýäm öz döwründe bütin dünýä edebiýatynyň altyn hazynasyna girdiler. 2943 Balzak 1850-nji ýylda Parižda aradan çykýar. 2944 Bana iň meşhur düşürlen Gara şahyň düşdi (2001), Hulk (2003), Troýa (Truva) (2004), Münih (2005), we Uzak ýol (2009) atly kinolardan soň ady belli boldy. 2945 Banderasyň oýnan iň soňky filmy bolsa «Ejemiň Söýgülisi» atly film boldy we bu filmde gizlin jansyzyň roluny ýerine ýetirdi. 2946 Bangkokda 400-den gowrak ybadathana, 55 metjit, 10 kilise bar. 2947 Bangkok we onuň eteklerinde köp sanly iri senagat kärhanalaryna, banklara we söwda kompaniýalaryna duş gelmek bolýar. 2948 Bangladeş gadymy Bengaliýa sebitiniň gündogar böleginde ýerleşýär. 2949 Bangladeşi resmi taýdan ykrar etdi. 2950 Bank geldi, tramwaý geldi. 2951 Bank, häzirki wagytda bank ulgamyna degişli ähli görnüşli islegleri kanagatlandyrjak derejede hyzmatlaryň toplumny hödürleýär. 2952 Bank işewür adamlary özara bähbitli hyzmatdaşlyga çagyrýar. 2953 Banklar öz iş tejribesinde hojalyk işini kadalaşdyrmagyň umumy mehanizimine girmek bilen, býujet, salgyt, nyrh emele gelmek ulgamlary, şeýle hem nyrh we girdejiler syýasaty, daşary ykdysady gatnaşyklaryň şertleri bilen özara baglanyşykly hereket edýärler. 2954 Banklaryň bir derejeli guramaçylyk görnüşi ýurtda entek Merkezi bank emele gelmedik ýa-da diňe Merkezi banklar bar bolan ýagdaýynda hereket edip biler. 2955 Banklaryň borçlaryna döwlet jogap bermeýär, şonuň ýaly hem döwlet borçnamalary boýunça banklar jogap bermeýär. 2956 Banklaryň döwlet bilen özara gatnaşyklarynyň häsiýeti boýunça Banklaryň borçlaryna döwlet jogap berýär. 2957 Banklaryň üsti bilen bu süýşürintgiler önümçilige maýa goýumy hökmünde gaýdyp gelýärdi. 2958 Bank müşderilere daşary ýurt pullaryny öýde ýa-da ýolda abat saklamak üçin olary nominaly daşary ýurt pulunda (ABŞ-nyň dollarynda, ÝEWRO-da, GBP-de) bolan Amerikan Expess ýol çeklerini nagt pula çalyşmagy amala aşyrýar. 2959 Bank müşderileriň talaplaryndan we bank hyzmatlarynyň dünýä standartlaryndan ugur almak bilen, döwrebap bank tehnologiýalaryny özleşdirýär we hyzmatyň görnüşleriniň gerimini giňeldip, olary has-da kämilleşdirýär. 2960 Bank tarapyndan edilýän hyzmatlaryň görnüşlerini giňeltmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bank kartlar bilen geçirilýän amallardyr. 2961 Bank tarapyndan raýatlar üçin goýumlaryň abatlylyk, ynamlylyk, hem-de bähbitlilik şertleri göz önünde tutulup, yzyna wagtynda gaýtarylýar. 2962 Bank töleg terminallar arkaly zähmet haklaryny, pensiýa, kömek pullaryny bermekligi, telefon aragatnaşygy we ş.m. tölegleri amala aşyrmaklygy meýilleşdirýär. 2963 Bank ulgamy aşakdaky häsiýetleri we alamatlary bilen tapawutlanýar: 1. Bank ulgamy köpdürliligiň, bölekleriň jeminiň tötänligi däldir. 2964 Bank ulgamy bazar ykdysadyýetiniň ösen bölegi hökmünde diňe iki derejeli bolup biler. 2965 Bank ulgamynyň düýp manysy diňe onuň düzüm bölekleri däl-de, eýsem olaryň özara täsiri bilen hem aňladýar. 2966 Bank ulgamynyň özboluşlylygy onuň düzüm bölekleri we olaryň arasyndaky gatnaşyklar bilen kesgitlenilýär. 2967 Bankyň 23 sany şahamçasy bolup, olar Türkmenistanyň ähli künjeklerinde ýerleşip, müşderlere dürli bank hyzmatlaryny hödürleýärler. 2968 Bankyň aktiwleriniň köp bölegi daşary ýurt maýalarynyň hasabyna maliýeleşdirilýär we döwlet maksatnamalaryny durmuşa geçirmäge gönükdirlýän uzak möhletli karzlardan ybarat. 2969 Bankyň Balkanabat, Mary, Türkmenabat we Daşoguz şäherlerinde 5 sany gullugy bar. 2970 Bankyň baş binasyndaky alyş-çalyş nokadynyň gije-gündiz iş tertibinde işlemegi müşderilere goşmaça amatlyklar döredýär. 2971 Bankyň döredilmeginiň esasy maksady Türkmenistanda önümçiligi giňeltmek, haryt bolçulygyny döretmek, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmek üçin bank hyzmatlarynyň üsti bilen goldamak bolýar. 2972 Bankyň esasy maksatlarynyň biri – ilatyň wagtlaýynça ulanmaýan erkin pul serişdelerini goýumlara çekmeklikdir. 2973 Bankyň esasy üns berýän işleriniň biri nagt däl görnüşli hasaplaşyklar boýunça müşderileriň işleglerini kanagatlandyrmakdyr. 2974 Bankyň maýagoýumlar maksatnamasy, bank işgärlerini ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlary bilen üpjün etmeklige, şeýle-de döwletimizde giň göwrümli alynyp barylýan gurluşyk maksatnamasyna esaslanyp gönükdirilendir. 2975 Bankyň şahamçasy täze açylan Hazina myhmanhanasynyň 1-nji gatynda ýerleşýär. 2976 Bank ýolbaşçylaryny bellemekligiň usuly boýunça Bankyň ýolbaşçysy Merkezi ýa-da we ýokarda durýan dolandyryş guramalary tarapyndan bellenilýär. 2977 BA-ny anyklamakda kynçylyklar ýüze çykmaýar. 2978 BA-ny bejermek üçin keseliň sebäplerine täsir edýän (bazis) serişdeler hem-de alamatlaryna täsir edýän (simptomatiki) serişdeler (meselem, bronhlary giňeldijiler) ulanylýar. 2979 BA-nyň kliniki ýüze çykmasy, tutgaý görnüşli üsgürme, burundan köp mukdarda suwuklyk görnüşli bölünip çykmalar, asgyrma ýaly alamatlar bilen başlanýar. 2980 B.a.öň II mäňýyllygyň ortalarynda entek doly anyklanylmadyk sebäplere görä,Altyndepe medeniýeti pese düşüpdir. 2981 Barack Obama protestant hristýandyr Barak Obama 1992 2004 ýyllary aralykda çikago uniwersiteti hukuk fakultetinde talyplary okatdy, aklawjy bolup işledi we haýyr-sahawat işlerine gatnaşdy. 2982 Barak Obama 28-nji awgustda dalaşgarligi kabul etdi. 2983 Bar bolan maglumata görä,çäklirägem bolsa, örän irki zaman Türkmenistan döwletleriniň merkezini üç topara bölmek mümkin. 2984 Barbut tarapyndan döredilen belent dini gimnler, halk eposynyň gahrymançlylyk aýdymlary, taryhy rowaýatlar, patyşa tarypnamalary, halk baýramçylyklaryna, durmuş şatlyklaryna, tebigatyň gözelliklerine bagyşlanan aýdymlar ýatlanyp geçilýär. 2985 Bardyr gözel, sirke basar saçyny, Artmaz-ýuwmaz tabagynyň, daşyny, Sylamaz atasyn, ene ýaşyny Anyň hyzmatyndan gaçasyň geler. 2986 Bar gepem şonda-da, ýöne bir taslama ýa-da model dälde, eýsem konkret adamyň beýnisiniň analogynyň kopiýasydyr. 2987 Barlaglar boýunça teklipler Ýaýraýşyny we biologiýasyny öwrenmeli. 2988 Barlaglar netijesinde suwuň bardygy, atmosferasynda az mukdarda ozonyň bardygy, ionosferanyň bardygy anyklanyldy. 2989 Barlaglaryň belli bir bölegi ýokary okuw jaýlarynda okuwyň guralyşyny we planlaşdyrylyşyny kämilleşdirmek meseleleri, ýaşlary Watany söymek ruhunda terbiýelemek bilen baglanşyklydyr. 2990 Barlaglaryň görkezişi ýaly, autizmiň alamatlary her 1000 çaganyň 6-da duş gelip bilýär. 2991 Barlaglaryň görkezişi ýaly, ganda gandyň mukdaryny gözegçilikde saklap, bu keselde duş gelýän üýtgemeleriň we gaýraüzülmeleriň öňüni alyp bolýar. 2992 Barlag wagty hlamidiýalaryň ikilenç tapylmagy, bejergini başga dermanlar bilen gaýtalamaga esas döredýär. 2993 Barly adamlaryň ýaşaýan kwartallarynda ýerleşýän guburhanalarda arheologlar dürli görnüşli bezeg şaý-seplerini, şol sanda altyndan we kümüşden edilenlerini, ýarym gymmat bahaly daşlardan ýasalan dür monjuklary, kümüş we bürünç ýüzükleri we möhür tapdylar. 2994 Barmak – Ýakyn Gündogarda we Orta Aziýada giñden ulanylan ölçeg birligi. 2995 Barmasy kyn ýerlerde ýek-tüki duş gelýär (5– 6 düýp. 2009‑njy ýylda Nazarekerem jülgesinde 5 düýbi bellendi. 2996 Barokko döwrüniň goşgulary ynanjyň we çäresizligiň, materializmiň we ylahylygyň, ýagşylygyň we ýamanlygyň arasynda mäki ýasaýar. 2997 Baronlar patyşadan syýasy reformalara geçirmegi talap edipdirler. 2998 Barşinany ýer ýetirmenden boýun gaçyrypdyr hem-de hakuna tutma işçi köprak zerur bolupdyr. 2999 Bartatuany一 Alp är Töňňe diýýänler, onuň döwürdeşi Kiýaksaresi (Kiaxsares) Şanamadaky Keýhüsrew diýip düşündirýärler. 3000 Bartold beỳleki bir eserinde “Türkistana Gürgenç diỳlen mekanyň suwa gark bolandygy barada maglumat berỳär. 3001 Bartold “Türkistannama” atly kitabyna Hekim atanyň guburyny häzirki Köňrat diỳlen ỳerde diỳip belleỳärler. 3002 Bartold “Türkmen halkynyň taryhynyň oçerki” diýen işinde musulmançylykdan öňki döwür, Seljuklar imperiýasy döremezden ozal oguz türkmenleri, XI asyrdan mongollaryň çozuşyna çenli döwür, XIII-XVI we XVII-XIX asyrlara degişli baý Maglumatlar bar. 3003 Bartoldyň Merwiň taryhyna, W.A.Žukowskiniň “Köne Merwiň harabalygy” atly ylmy işinde has doly görkezilipdir. 3004 Bartyn ili Bartyn Türkiýäniň bir ili. 3005 Baryp 1945-nji ýylyň Gurbansoltan aýynda Stalin “Bu uruş öňkülere meňzemeýär, kim haýsy çäkleri eýelese, oňa şol ulgamy berer, goşun nirä baran bolsa şol ýerlere hökman başgaça bolup bilmez” diýipdi. 3006 Baryp 200 ýylyň dowamynda Ýewropa ýurtlarynda pedikulezyň köpçilikleýin ýaýramagy ýüze çykyar. 3007 Baryp 311-nji ýylda Galeriý hristianlary yzarlamagy bes edipdir. 3008 Baryp 60-njy ýyllarda dörän ýöne tutha-tutluk arkaly basylyp ýatyrylan bu hereket 70-80-nji ýyllarda täzeden ösüp başlady. 3009 Baryp Ahemenitler zamanynda döredilen, özi-de Dariniň we Kserksiň Ahuramazda dinini, Midiýanyň jadygöýlük dinini hem-de Orta Aziýanyň haýra we şere bölünip, ot dinini goldan zoroastrizmini birikdiren din parfiýalylar arasynda çuň kök uran din bolupdyr. 3010 Baryp b,e,öň 425-nji ýylda afinylylar Korinfiň ýanynda kiçiräk goşuny bilen ýeňlip gaýdypdyr. 3011 Baryp b.e. öñ III-II müñýyllyklarda Hind derýasynyñ jülgesinde hasaplaýyşyñ onluk ulgamy emele gelipdir. 3012 Baryp b.e.öň III müňýyllygyň başlarynda Balkan Gresiýasynyň ilatynyň häzirki Balgariýanyň, Rumyniýanyň irki ekerançylyk ilaty we “tripoli medeniýeti” bilen ýakyn arabaglanyşygy bolupdyr. 3013 Baryp biziň eýýamymyzdan ozal III müňýyllyklarda dörän, biziň eýýamymyzdan ozal II müňýyllygyň başyna bolsa özüniň gülläp ösmeginiň iň ýokary derejesine ýeten Altyndepe onuň esasy merkezi bolupdyr. 3014 Baryp ilkidurmuş jemgyýetinde hasaplamak zerurlyklarynda ýüze çykan san düşünjesi ylmyň ösmegi bilen has-da giňeldi. 3015 Baryp Kusanlar döwründe dörän Zamahsardan kerwenler Şähristana we Nusaýa gelipdirler. 3016 Baryp şol zamanda pederlerimiz dünýäniň çar künjegine ýaýrap, adamzadyň umumy medeniýetiniň, sungatynyň ösmegine uly goşant edipdirler. 3017 Baryp XIV asyryň başlarynda Reşit ed – edin şol mazary “dünýäde iň uly jaý” hökmünde häsiýetlendiripdir. 3018 Baryp, XIX asyrda rus barlagçylary “Şu harabalyklar gadymy we orta asyr taryhçylarynyň agzan Nusaý şäheriniň galyndylarydyr” – diýip, çak edipdirler. 3019 Baryp ýatan stalinçi bolanlygy üçin, SSSR-iň täze döwlet ýolbaşçysy N. Hruşýow oňa ynamsyzlyk bilen garaýardy. 3020 Bary-ýogy 10 sekunt dowam eden, ýöne güýji 10 baldan hem geçen elhenç sarsgyn göz açyp-ýumasy salymda ýaňy uka giden şäheri ýer bilen ýegsan etdi. 3021 Bary ýogy 15 mln 1-a Fransiýa Birleşen ştatlarda özüniň demirgazyk Amerikany Luniziana ýerlerini satdy. 3022 Bary-ýogy onlarça ýyl mundan öň hem gulana ýitip gitmek howpy abanýardy. 3023 Barzue barada köp ertekiler we rowaýatlar saklanypdyr. 3024 Baş Assambleýa edil forum ýaly bolup, ol ýerde dünýä döwletleriniň özara gyzyklandyrýan meseleleriniň giň toplumyny ara alyp maslahatlaşmagyna mümkinçilik döredilýär. 3025 Baş Assambleýa guramanyň ýokary organydyr. 3026 Baş binanyň günbatar tarapynda ýerleşen umumy meýdany 10 051 m2 bolan okuw binasy Halkara ykdysady gatnaşyklary we Halkara žurnalistikasy hünärleriniň talyplary üçin niýetlenendir. 3027 Başga agzalaryň keselleriniň ýiti döwründe, owkalama sowuklamanyň ýaýramagyna getirip biler. 3028 Başga bir ermeni halkynyñ kemala gelmekleri b.e. öñki 9-6 asyrlarda Urarty dölwetleriniñ çäklerinde bolup geçýär. 3029 Başga biriniň kömegine garaşsyz ýaşamak ukyby adamynyň akyl taýdan kämilligine we gürrüňleşip bilme ukybyna baglydyr. 3030 Başga bir maglumata görä, Parfiýa Midiýadan aýrylyp, özbaşdaklygyny doly özünde saklapdyr. 3031 Başga bir pedisellýariýalar zäherli bolup, goranyşda peýdalanylýarlar. 3032 Başga bir rowaýata görä, onuň bilinden bir tasma kesip alyp, ony şol tasma bilen daňyp, dagda bir guýa taşlaýar. 3033 Başga bir tarapdan aýdylanda, XX asyryň ikinji ýarymynda ABŞ kongresiň resmi ygtyýary bolmazdan ençeme gezek harby hereketlere gatnaşypdy. 3034 Başga bir tarapdan bolsa, geçirilen bejergiden soň lukmanyň maslahaty berjaý edilende, hirurgiki bejergini talap etmeýän halatlar hem duş gelýär. 3035 Başga bir wariant boýunça, patyşany jaylamak üçin mitropolit bagynyň ortasynda ýörite “naus” bina edilipdir. 3036 Başga-ça aỳdanymyzda, halkyñ öz ene dilidir. 3037 Başgaça aýdylanda: din erk-erada eýesi bolan baýlyklaryň magnewi, sosial, dolandyryş, ykdysady we duýgy taýdan tutuş durmuşlaryny düzgüne salmak üçin ynsanyň bilip we isläp tabyn bolan düzgünleriniň toplumydyr. 3038 Başgaça aýdylanda, şäher bütin polisiň durmuş-ykdysady, syýasy we medeni ösuşiniň möhüm merkezine öwrülýär. 3039 Başgaça aýdylanda, ýüz müňlerçe adam belli bir kär etmän duş gelen iş bilen güzeranyny aýlaýardy. 3040 Başgaça aýtsak, halkyň öz ene dilidir. 3041 Başga-da 5 haly gölleri, bugdaý, pagta, aý we 5 ýyldyz bilen bezelen gerp aýratyn owadanlyga eýedir. 3042 Başga-da birgiden ýurtlaryň çeperçilik galereýalarynda türkmen halyçylygyna degişli ajaýyp nusgalar bar. 3043 Başga-da bu ýerde haýwanat we ösümlik dünýäsiniň şekilleri ýerleşdirilen, olaryň içinde has hem guşlaryň, süýdemdirijileriň, balyklaryň, mör-möjekleriň garantgylary hakykylygy we çeperçiligi bilen tapawutlanýar. 3044 Başga-da, Demirgazyk Kipr türk respublikasyndaky OGTU Demirgazyk Kipr okuw şäherçesi ( Türkçe :Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kuzey Kıbrıs Kampusu) diýlip atlandyrylýan aýratyn bir uniwersitetiň hem esaslandyryjysy bolup durýar. 3045 Başga-da Müsüri dolandyrýan Müsür prefekti, Rimi azyk bilen üpjün edýän annon prefekti, ýangyna we gijeki tertip-düzgüne seredýän wigiller prefekti döredilipdir. 3046 Başga-da ol taryhy ähmiýeti uly bolan “Afinynyň döwlet gurluşy” diýen işini ýazypdyr. 3047 Başga döwletlerde uly bolmadyk hususy tölegli medreseler bar. 3048 Bäşgaladaky tekeleriň üstüne eýranly alamançylar häli-şindi çozup, olaryň suwlaryny kesip durupdyrlar. 3049 Bäşgaladaky Tekeleriñ üstüne Eýranly alamançylar häli-şindi Çozup,olaryñ suwlaryny kesip durupdyrlar. olara ynjylyk bermändirler. 3050 Başga maglumatlara görä, Ardebil şyhlaryndan bolup, ony we onuň ata-babalaryny şol ýerdäki türkmenler goldapdyr. 3051 Basgançaklar ýarymtegelek görnüşinde bolupdyr. 3052 Basgançakly, diň şekilli gurluşyklary ulanmak, diwarlary dikligine goýulan zatlar bilen bölüşdirmek ýaly usullar mesopotamiýa arhitektura çözgütlerine degişlidir. 3053 Başga pulum ýokdy. 3054 Başga şäherlere-de kitaphanalar bilen şöhratlanypdyr. 3055 Başga tutulýan atlary: Maýkl Foks, Maýk Foks. 3056 Başga wagt bolsa Afrikada haýwanlary awlap, Kubada balyk tutup ýaşapdyr. 1949-njy ýylda ol Kuba göçýär. 3057 Başga zatlaryň (eller, süpürgiç, düşek daşlary) üsti bilen geçmek seýrek duş gelýär. 3058 Baş göterenleriň tarapyny tutýar. 3059 Baş harp bilen başlaýan sözler setir harp bilen başlaýan sözler bilen hemişe şol bir manyny aňladyp durmaýar. 3060 Bashgaca aydylanda, umumylykda alnan shol nyrhlar shol dowrun icinde ortaca 0,24 ya-da 24% arzanlady diyilgidir. 3061 Bäşinji ýöriş netijesinde Hytaýdaky sowetler hereketi basylyp ýatyryldy. 3062 «Başkent» bilim merkeziniň neşirleri. 3063 Başkent uniwersiteti ( Türkçe :Başkent Üniversitesi) Türkiýäniň paýtagty Ankarada ýerleşýän uniwersitet. 3064 Başlangyç orta bilim mugt edildi, talyplaryň kőpüsi ABŞ –da we Ýaponiýada okaýar. 3065 Baş­lan­gyç we do­ly or­ta däl mek­dep­ler­de bi­lim be­riş möh­le­ti 10 ýyl. 3066 Başlangyç we orta mekdebi Federatiw Germaniýada, leseýi bolsa Stabulda gutardy. 3067 Başlangynç synpda 10ýyl okap bilim artdyran. 3068 Başlaryň täji sen, diller senasy Dünýä dursun, sen dur, Türkmenistanym! 3069 Bäsleşik 2 günlük kompýuter programmirlemekden we algoritmik meseleleri cözmekden ybarat. 3070 Başlygy - prezident Mbeki Tabo. 3071 Basmaçylaryň düýp maksady sowet hökümýetini ýykyp, “Kapyrlary” ýurtdan kowmak bolsa galtamanlar ýol urmak il talamak bilen meşguldy. 3072 Basmaçylaryň esli bölegini bolsa hut öz ýanynda rezerwde goýdy. 3073 Basmaçylyk hereketi indi diňe Demirgazyk Türkmenistanda däl eýsem beýleki raýonlarda hem döräp başlady. 1921-nji ýylyň Alp – Arslan aýynda Murgap, Tejen derýalarynyň aşak akymynda basmaçy toparlary peýda boldy. 3074 Basmaçylyk hereketiniň garşysyna bu gezekki urlan zarba taryha birinji Garagum urşy diýen at bilen girdi. 3075 Basmacylylar bilen bir hatarda galtamanlaram peýda boldy. 3076 Basmaçy toparlarynyň uly birikmesine indi Şaltaý batyr ýolbaşçylyk edýärdi. 3077 Bäş müň ỳyllyk taryhy döwürde türkmen halky özüniň ỳaşaỳan ỳerini birnäçe gezek üỳtgetmäge mejbur boldy. 3078 Bäş müň ýyl öň Oguz han döwlet guranda atly-abraýly adamlary çagyryp geňeş edipdir. 3079 Baş öçügsi treponemanyň ýokuşan ýerinde döräp, gaty bolýar (şonuň üçin "gaty şankr" diýip atlandyrylýar) we töweregindäki nemli dokumalar bilen sepleşmeýär, ölçegi boýunça ulalmaýar we köpelmeýär. 3080 Baş rolda Rucky Blue we Cece Jons. 3081 Basseýne suwuň akýan çeşmeleridir derýalary, şeýle-de şol akabalara suw berýän gury ýer bölegini öz içine alýar hem-de ýanaşyk basseýnlerden taraz arkaly bölünip aýrylýar. 3082 Basseýniniň meýdany — 1360 müň km². 3083 Basseýnleri (çal regionlar) bölüp aýyrýan esasy Ýewropa tarazlary (gyzyl liniýalar) Taraz iki ýa-da birnäçe derýanyň, kölüň, deňziň ýa-da okeanyň suw ýygnaýjy basseýnlerini bölüp aýyrýan ýerüsti şertli topografiki liniýa bolup durýar. 3084 Bäş tomdan ybarat bolan bu kitap Türkmenistanyň “Hatyra” kitabydyr. 3085 Basybaljylara garşy şol gazaply söweşlere eli ýaragly gatnaşan şahyr şol söweşde agyr ýaralanýar. 3086 Basybaljylyk syýasatynyň alnyp barlan ýerinde meýletinlik düşünjesiniň ulanylmagy hakykata dogry gelmeýärdi. 3087 Basybalyjylara garşy imperiýanyň dürli künjeklerinde halk gozgalaňlary başlanýar. 3088 Basybalyjylykly uruşlaryň netijesinde giň arap döwleti halyfat döreýär. 3089 Basybalyjylykly ýörişler geçirmek üçin ilki bilen müsür goşuny gaýtadan garalýar. 3090 Basybalyşlaryň talaýjylyklaryndan oturymly ekerançylar hem-de şäher ilaty köp heläkçilige sezewar boldy. 3091 Basylyp alnan Hytaý ýerlerinden we Ýaponiýa bakna bolan Koreýadan gelýän peýdanyň hasabyna ýaraglanyşygy güýçlendirýärdi. 3092 Basylyp alnan ilatyñ duşmançylyk hereketi güýçlenýär. 3093 Basylyp alnan ýerlerde galalar gurlupdyr we müsürli ilat göçürilip eltilipdir. 3094 Basylyp alnan ýerlerde güýçli gozgalaňlar turupdyr. 3095 Basylyp alynan ýerlerinde bendelikden azat edilen Mussolininiň ýolbaşçylygynda oýnatgy döwlet döredildi. 3096 Ba­sym onuň ady ýö­ne “Micro­soft” bol­ýar we adam­la­ryň komp­ýu­ter­le­ri ula­ny­şy­ny bü­tin­leý öz­gert­mä­ge gi­riş­ýär. 3097 Basym onuň topary Golowaçýowyň topary bilen birigipdir. 3098 Başyna iş düşen her bir ýolagçy jaňy kakmak bilen şähere duýduryş berýär eken, ilat bolsa oňa kömege gelip, başyna düşen işden ony halas edýär eken. 3099 Başyna iş düşen her bir ýolagçy jaňy kakmak bilen şähere duýduryş berýär eken, ilat bolsa oňa kömege gelip, başyna düşen işden ony halas edýärler eken. 3100 Basyp alan ýerleriniň ilatynyň işe ýaramlysynyň zorluk bilen Germaniýa sürdüler. 1943-nji ýylyň tomsunda Germaniýada zorluk bilen getirilenleriň 6,3 mln. gowragy işleýärdi. 3101 Basyp alnan galalary onuň haýryna geçirýär. 3102 Basyşy artdyrmak we temperaturany peseltmek bilen maddalaryň Absorbssiýasyny güýçlendirmek bolýar. 3103 Basyş ỳokarlananda süỳümleriň arasyndaky sürtülme güỳçleri köpeler, netijede süỳümler ỳüplügiň içinde biri-birine talaba laỳyk berk birleşdiriler. 3104 Bäş ýyllyk meýilnama esasynda öňde goýlan halk hojalygyny dikeltmek we ösdürmek işlerini durmuşa geçirmek üçin maýa goýumlarynyň uly möçberi gerekdi. 3105 Bäş ýyllyk meýilnama faşistik basyp alyjylardan ejir çeken etraplary, tebigy önümçilik we adam baýlyklaryny tiz ara dikeltmäge we ýurduň ykdysady kuwwatyny artdyrmaga gönükdirilendi. 3106 Bäş ýyl türme döwri (1983-1988) Izzetbegowiçiñ durmuşyny möhüm üýteşmelere alyp bardy. 3107 Batgyz döwleti Araplara boýun egdirilýär. 3108 Bathyzda ýyrtyjylaryň şasy diýip, hiç bir şübhesiz uly owadan pişik - barsy görkezip bolar. 3109 Bathyz döwlet goraghanasynda goralýar. 3110 Bathyz döwlet goraghanasy Türkmenistanyň Günortasynda Eýran we Owganystan bilen araçägiň golaýynda, Tejen we Murgap derýalarynyň aralygynda ýerleşýär. 3111 Bathyz goraghanasynda başga-da seýrek, gymmatly haýwanlar we ösümlikler goralyp saklanýar, olaryň köpüsi başga hiç ýerde duş gelmeýär. 3112 Bathyz we Sünt-Hasardag döwlet goraghanalarynda goralýar. 3113 Bathyzyň haýwanat dünýäsi - toýnaklylaryň ýüzläp sürileri, ölän haýwanlaryň maslyklarynyň üstündäki gyrgydyr, gajar sürileri, çeşmeleriň ýanyndaky jeňňelliklerdäki alaja barslar we sähradaky möjek çagajyklarydyr. 3114 Bathyzyň haýwanlarynyň 53 görnüşi Türkmenistanyň Gyzyl Kitabyna (1999) girizilendir ýa-da „gyzyl kitap” görnüşleriniň 35%-dir. 3115 Bathyzyň ösümlik örtügi örän baýdyr. 3116 Bathyzyň tebigy toplumy barada 4200-den gowrak habarlar, kitapçalar we birnäçe monografiýalar çap edildi. 3117 Batman ili Batman Türkiýäniň bir ili. 3118 Batynyň ordasy Morawiýany basyp aldy. 3119 Batyr serkerde Aba serdaryň baştutanlyk eden gozgalaňy onuň öldürilmegi bilen kem-kemden ýatyşan hem bolsa, Türkmen halkyna syýasy taýdan uly abraý getiripdir. 3120 Baty we Subeteýiň ýolbaşçylygynda goşun 1237-1238-nji ýylda rus ýerlerine täzeden aralaşypdyrlar. 3121 Bawariýa Alplary. Bawariýa ( ) — Germaniýa Federatiw Respublikasynyň (GFR) günortasynda we günorta-gündogar böleginde ýerleşýän toprak. 3122 Bawariyada taze sahypa achyp,8 sapar Germaniyanyn chempiony,6 gezek Germaniýan kubogynyn eyesi,5 gezek Germaniyan kubok ligasynyn yenijisi,1 gezekden bolsa Uefa kubogyn we Chempionlar ligasynyn eyesidir. 3123 Bawarýanyň territoriýasynyň 1/3 bölegi tokaýlykdyr, çemenlikleriň, dag çemenlikleriniň ep-esli bölegi şu regiondadyr. 3124 Baý adamlaryň islegi boýunça arhitektorlar owadan jaýlary heýkeltaraşlar we hakgaşçylar bolsa jaýlary kartinalary hem-de heýkelleri bilen bezäpdirler. 3125 Baý balyk gory bar. 3126 “Baý-Bugra beg ogly Bamys Birek boýy”. 3127 Baýdagyň taraplarynyň gatnaşygy 5:8 (in:uzynlyk). 3128 Baydak aýynyñ 23-I gününiñ ahyryna şa Lni Filip emele gelen ýagdaýdan gorkup hökümetiñ başlygy Gizony wezipesinden aýyrýar. 3129 Baýdak aýynyñ 24-i güni paýtagtyñ möhüm edaralary gozgalañçylaryñ eline geçdi. 3130 Baýdak Eýranyň resmi baýdagy ýokardan aşak ýaşyl, ak, gyzyl reňkde bolup, merkezinde gerbiň suraty ýerleşdirilen. 3131 Baýdaklar: Orsyýediň baýdagy, darga (losman) baýdagy we milli baýdaklar hem görkezilmeli. 3132 Baý döwlet-aksiýalar, gyzyl zapasy 13 mld dollar –poçta markalary, katolikleriň buthanalary, suwenirleri bar. 3133 Baýkal kölünden bir görnüş (Burýatiýa) Baýkal — Gündogar Sibiriň günorta böleginde tektonik gelip çykyşly köl. 3134 Baýlar öz aralarynda bäsleşipdir. 3135 Baýlaryñ hem köpüsi fiziki zähmete gatnaşypdyr. 3136 Baýlaşmagyň hatyrasyna Ýewropa olary zor bilen özüne tabyn etdi. 3137 Baýlykda, ulylykda, ilatyň köplüginde we mylakatlylygynda Horezmiň baş şäheri ýaly şäher älemde ýokmuka diýýärin» diýip, Ýakut ýazýar. 3138 Baýraga Muanýe we Halkara komitetiň özi hem hödürlenipdir. 3139 Baýramala girip barýan wagtyňyz uly daşlar bilen Baýramaly kurort şäher diýlen ýazgyny görersiňiz. 3140 Baýramaly Baýramaly Şäheri Taryhy Baýramaly Türkmen aga özüni bileli bäri oba bolup görmedik şäher. 3141 Baýramalyda bir böwrek sanatoriý bar. 3142 Baýramalydan çykyp Lebap tarapa ýola düşeniňde ýada Zähmet tarapa çep tarapda bir uly tamdyr görünýär. 3143 Baýramalyhan gala Bu gala Abdyllahangalanyň günbatar diwaryna sapylyp, üň ganat görnüşinde salnypdyr. 3144 Baýramaly Türkmenistanyň her künjeginden gyz alyp berýär. 3145 Baýramçylygyň çäginde adamlar birek-birek bilen suw sepişýärler. 3146 Baýramçylyk gyzyşan mahaly Romulyň yşarat etmegi bilen, onuň ýigitleri sabinli gyzlary ogurlap başlapdyrlar. 3147 Baýramçylyklary: Taýlandyň milli baýramçylyklary ýylyň dürli möwsümleri bilen baglanyşyklydyr. 3148 Baýram han ergeneksiz eklenip, terbiýesiz saklanan kişilerden däldi. 3149 Baýram han Türkmen barada ýazanlaryň ählisi onuň durmuşynyň bir pursady barada ýatlaýarlar. 3150 Baýram han Türkmen döwleti dolandyran ýyllarynda owganlaryň we ýerli hökümdarlaryň garşylygyny basyp ýatyrmakda, döwletiň binýadyny berkitmekde köp işleri etdi. 3151 Baýram han Türkmen Ekbere hem harby tälim, hem ylym-bilim beren mugallymydyr. 3152 Baýram han Türkmen gelip çykyşy boýunça garagoýunly taýpasynyň baharly kabylasyndandy. 3153 Baýramow “Bütin ömrüme men beýik reňk ussatlary Tisianyň, El Grekonyň, Surbaranyň, Rembrandyň güýçli täsirinden çykyp bilmeýärin. 3154 Baýramow Nury (1933 – 1993) Nury Baýramow 1933-nji ýylyň 30-njy ýanwarynda Wekilbazar etrabyndaky Mülkbükri obasynda daýhan maşgalasynda eneden dogulýar. 3155 Baỳ tebigy resurslary, hünärli işçi kadrlar, durnukly syỳasy ỳagdaỳ bu hyzmatdaşlyga öwürỳär we amatly netijeleri wada berỳär. 3156 Baý we tanymal maşgalalar ýüze çykyp başlapdyr. 3157 BAÝYNDYR diýen atda baý sözüniň yzyna goşulýan goşulmalar has çylşyrymlydyr: baý-yn-dyr. 3158 Baýyrlyk we dogluk etraplarda tokaýlary ösdürmäge we olara döwlet möçberinde guramaçylyk häsiýetini bermek üçin SSSR-iň Ýewropa böleginde tokaýlaryň, baglaryň ösüşini üpjün etmek üçin howdanlaryň we howuzlary gurmagyň Meýilnamasy kabul edildi. 3159 Bazaar gatnaşyklary şertlerinde oba hojalyk önümleriniň bahasyny ýokarlandyrmak ýeňil-ýelpaý iş däl. bazaar öz kanunlary boýunça işleýär. 3160 Bazar 6 ýylyň içinde gara-ak telewizorlardan dolupdy we amerikanyň radiosenagaty halk köpçüligi üçin ni­ýetlenen täze haryt döretmek maksady bilen reňkli telewizorlaryň üstünde çynlakaý işläp baş­lady. 3161 Bazar gatnaşyklaryna geçilmegi uzaga çekýän we çylşyrymly işdir. 3162 Bazar gatnaşyklarynyň ornaşdyrylmagy 1990-njy ýylda döwlet pudagynda 14% ösüş gazanmaga mümkinçilik berdi. 3163 Bazar gatnaşyklarynyň ösmegi oba hojalygynyň ösmegine ýardam beripdir. 3164 Bazar ykdysadyýetine ýaňy gadam basan ýaş döwletler hem bakna paýlaşykda paý berilmegini talap edip başladylar. 3165 Bazar ykdysadyýetiniň çalt ösmegi haryt çykarar ýaly giň bazarlary, çig-mal çeşmelerini talap edýärdi. 3166 Bazar ykdysadyýetiniň işjeň tarapdary. 1979-njy ýylda Süleýman Demireliň hökümetiniň düzümine girdi. 3167 B.Çaryýarowyň gatnaşmagynda awtorlar kollektiwi tarapyndan ýazylan 1-nji klas üçin türkmen dili kitaby 1954-nji ýyldan bäri neşir edilip gelýär. 3168 B.Çaryýarowyň «Günorta-günbatar türki dillerde işlik zamanlary» diýen monografiýasy (1969) türki dilleriň birtopary bolan oguz dillerini özara deňeşdirip öwrenmeklige bagyşlanyp edilen ilkinji düýpli işdir. 3169 B çyzykly ýazuwynda ýazylan hat Kritde arheologik barlaglar wagtynda A.Ewans tarapyndan 1901-nji ýylda tapyldy. 3170 B-da orta we sekşzýyllyk mekdep hem-de ke-selhana bar. 3171 BDIRU 1964-nji ýylyň Mart aýynyň 15-ne esaslandyryldy. 3172 BDIRU-nyň chompýuter ýardam we bejergi fakulteti 1973-nji ýylda döredildi. 3173 BDU -nyň halkara gatnaşyklar fakulteti ( ) - 1 oktýabr 1995-nji ýylda döredildi. 3174 B.e. 224-nji ýylynda dörän Sasaniler döwleti Adropateni basyp alýar. 3175 B.e. 226-njy ýylynda Arşakitleriň ýykylmagy Nusaýyň ykbalyna hem uly täsir etdi, Arşakitleriň mülkleri bolsa Eýranyň sasanylar döwletiniň eline geçdi. 3176 B.e. 500 ýyl öň Gerodot: "Olar hudaýa gulluk edenlerinde hiç hili bit ýa-da başga mör-möjek ýapyşmaz ýaly.. 3177 B.e. bir müňýyllygynda Günorta we Demirgazyk Türkmenistanda etnogenetiki prosesler dürli ýagdaýda bolupdyr. 3178 B.e cenli 247-nji yylda Parfiyanyn sasy Arsak diyip jar edilyar. 3179 B.e cenli III asyryn baslarynda IV asyryn ahyrlarynda agirt uly gonsy dowletler bolan Turkmen-kusan salygy hem-de Parfiya pese dusyar. 3180 Beden agzalarynyň içinde garyn-içege ýollary mugthor gurçuklaryň mesgeni bolup, olaryň her bir görnüşi özi üçin onuň belli ýerlerini saýlap alýar. 3181 Beden boşlugy Leňňejiň beden boşlugynda içki synalaryň dürli ulgamlary ýerleşýär. 3182 Bedendäki glukozanyň peşew bilen ýitirilmegi adamyň horlanmagyna getirýär. 3183 Bedendäki gormonal üýtgeşmeler, garnyň myşsalarynyň ulalan ýatgy arkaly süýndirilmegi keseliň geçiş alamatlaryny üýtgedýändir. 3184 Bedende maddalaryň çalşygyna ýaramaz täsir edip, mugthorlar özüne gerekli maddalary kabul edýärler we iýmit siňdirişiň bozulmagyna, witaminleriň, beloklaryň, ýaglaryň, uglewodlaryň, mineral maddalaryň bedende özleşmegini bozýarlar. 3185 Bedende witaminleriň, esasan hem A we C witaminleriň ýetmezçiligi, gyzylödegiň ragynyň döreme ähtimallygyny ýokarlandyrýar. 3186 Bedende ýylylyk çalşygynyň pesligi sebäpli, gipotireozly näsaglar hemişe üşeýärler. 3187 Bedene ýumurtgasynda towugyñ ýumurtgasyna garanyñda A, B witaminleriñ, misiñ we kobaltyñ mukdary hem has köpdür. 3188 Bedeni çal reňkli. 3189 Beden içinde selom bolup, içki organlar şonda ýerleşýärler. 3190 Bedeni çogdam görnüşli, diametri 3,5 sm çenli, mawumtyl-gök örtükli, benewşe-goňur reňkli, izidiýalar bilen birmeňzeş örtülen. 3191 Bedeni gysgajyk tüýler bilen örtülendir, olaryñ birmeñzeş sarymtyl-çägesöw reñkleri bardyr. 3192 Bedeniň allergiki täsirlere duýujylygyny peseltmek üçin, antigistamin derman serişdelerini ulanýarlar. 3193 Bedeninde gara menekler ýok diýen ýaly, örän açyk sary reňkli, göwresi uly teneçir. 3194 Bedeniň deriasty gatlagynda fibrozitler – gaty we agyryly emele gelmeler döreýär. 3195 Bedeniň gyzgyny gaçandan soň, keselden soňky dikeldiş döwri başlanyp, birnäçe aýdan birnäçe ýyla çenli dowam edip biler. 3196 Bedeniniň beýleki tarapy (aşaky bölegi) garamtyl, zeýtun öwüşgünli. 3197 Bedeniniň reňki çal ýa-da garamtyl. 3198 Bedeniniň uzynlygy 21-27 sm. 3199 Bedeniniň uzynlygy erkekleriniňki 16,9–19,1 mm, urkaçylarynyňky 26,6–27,9 mm. 3200 Bedeniniň uzynlygy erkekleriniňki 34–35, urkaçylarynyňky 40–53 mm. 3201 Bedeniň ujakly tarapy içýana meňzeýär, ýöne II say bogundan durýar garny has ýasy we ösüntgisiz bolýar. 3202 Bedeni okaraşekilli bolan we köp sanly plastinkalar bilen örtülen. 3203 Bedeni şar şekilli, simmetriki gurluşly, çar tarapa gönükdirilen uzynly-gysgaly ýalanaýaklary biri-birleri bilen birleşen. 3204 Beden üstünde örän köp sanly tümmejikler bolup, olara iňňeler berkeýärler. 3205 Beden yzynda toýnakşekilli ösüntgiler ýerleşen. 3206 Bedew at Umumy pikir Münülýän haýwanlaryň içinde hiç birisi at bilen deňeşdireňde gödek ýük daşaýjylykdan başga häsiýete eýe däldir. 3207 Bedewe bagyşlanan baýramçylyk bu ajaýyp jandaryň türkmen halkynyň durmuşynda wajyp ähmiýetli eýeleýändigine şaýatlyk edýär. 3208 Bedil halkyň durmuşyny örän gowy bilipdir we öz döredijiliginde olaryň agalyk ediji topara garşy göreşini şöhlelendiripdir. 3209 Begdiliniň Alili atly 1 ogundan 9 sany perzent: Awylar, Awçylar, Tuwit, Garadaşly, Onbegi, Ýüzbaşy, Mylly, Gypjak, Garkyn. 3210 Begdili taýpadaky däp dessurlary bu gün Alawy Türkmen obasynda görmek bolar. 3211 Begdili taýpasy Seljuk türkmenleri bilen birlikde V一XI asyrlar aralygynda Eýrana we Kiçi Aziýa (Wizantiýa) bolan ýörüşlere gatnaşypdyrlar. 3212 Begdili taýpasy Siriýadan günorta, gündogar Kiçi Aziýa (Anadoly) we ondan soňra Eýrandaky Akgoýunly we Sefewileriň häkimýeti astynda uly üstünlikler gazanandyklary bellidir. 3213 Begenje edil ýagyş ýaly ýagýan gülleleriň aşagynda-da, jan alnyp, jan berilýän garpyşykly söweşlerde-de Ogulnabadyň päk söýgüsi medet berýär. 3214 Begler hem bu güni türmeden çykyp Ata Watana dünülen güni hökmünde mukaddes hasap edỳärler. 3215 Beg tiresinden toplanan nökerlere Orazmämmet han serdarlyk edipdir,. 3216 Behatyýýeniň rajasy Bijiraý gizlinlik bilen Karamaty häkimine goldaw eden ekeni. 3217 B.e.I-II asyrlarynda ol ägirt uly imperiýa bolup, orta ýer deňziniň ähli kenarlarynda ýerleşmek bilen, Ýewropanyň Günbatar we Günorta Gündogar ýerleri, Demirgazyk Afrika we Alynky Gündogar onuň düzümine giripdir. 3218 B.e. II-III asyrlarynda Orta Aziýaly dindarlar Gündogar Türkmenistana köpçülikleýin eňipdirler. 3219 B.e. I müňýyllygynda Afrika Araplar aralaşyp musulman söwdagärleri gelip ýuwaş-ýuwaşdan şu ýerlere aralaşypdyrlar. 3220 B.e. I müňýyllykda wawilonlylar ýazgy ýazmak üçin toýundan ýasalan kerpiçjiklerden başga-da deri we daşary ýurtdan getirilen papirusy hem ulanyp başlapdyrlar. 3221 Bejergi başlamazdan öň, peşewi we mäziň çykarýan suwuklygyny ýokançlyklara we dürli antibiotiklere duýgurlylyga barlamalydyr. 3222 Bejergi başlandan soň, ony kesmek bolýan däldir. 3223 Bejergi çärelerinden başga-da, her bir näsag öz durmuşyna peýdaly endikleri girizip, kesele getirýän sebäpleri aradan aýyrmaga çalyşmalydyr. 3224 Bejergi çäreleri SMW ýokançlygyň bejergisinde wirusa garşy ulanylýan serişdeleri hem-de immun ulgamyň işini kadalaşdyrýan dermanlary ulanýarlar. 3225 Bejergide 4-aminohinolin hatarynyň serişdeleri (delagil ýa-da hlorohin) we indometasin, brufen, ibubrufen hem ulanylýar. 3226 Bejergiden soň gözegçilik barlagy her aýda, 3 aýyň dowamynda geçirilmelidir. 3227 Bejergi derman serişdeleri (konserwatiw) we hirurgiki ýol bilen alnyp barylýar. 3228 Bejergi geçirilýän wagty, şahsy gigiýenanyň talaplaryny berjaý etmek hökmandyr. 3229 Bejergi gepatoprotektorlary, wirusa garşy dermanlary ulanmakdan ybaratdyr. 3230 Bejergi keselhana şertlerinde, gepatolog lukmanyň gözegçiliginde alynmalydyr. 3231 Bejergi keseliň hemme kliniki görnüşlerinde hem geçirilmelidir. 3232 Bejergini gepatolog lukmany, laborator barlaglaryň gözegçiligi astynda, tapgyrlaýyn geçirýändir. 3233 Bejerginiň esasy maksady – maşgalada autizm bilen bagly bolan dartgynlylygy aradan aýyrmak we autistiň ýaşaýşynyň hilini ýokarlandyryp, başgalardan garaşsyz bolmagyny gazanmakdyr. 3234 Bejerginiň peýdalylygyny kliniki alamatlaryň üýtgemegi (näsagyň ýagdaýynyň we ýadynyň gowulaşmagy, içegeleriň işiniň düzelmegi, ýürek urmalaryň kadalaşmagy) we laborator barlaglaryň netijesinde kesgitläp bolar. 3235 Bejerginiň peýdaly netijeleri beren ýagdaýynda, diňe bir çişiň ösmegi saklaman, eýsem, onuň ululygynyň kiçelmegi (20% çenli) hem bolup geçýär. 3236 Bejergi saglygy goraýyş ministrliginiň gollanmalaryna esaslanyp berilýändir. 3237 Bejergisi Çaganyň endamy gyzyp, teninde örgün peýda bolup başlan dessine çaga lukmanyny öýe çagyryň. 3238 Bejeriş çäreleri gipotireozyň görnüşine, sebäplerine, onuň agyrlyk derejesine, näsagyň ýaşyna, bar bolan gaýraüzülmelerine we ugurdaş kesellerine baglylykda bellenilýändir. 3239 Beki Seýtäkow Beki Seýtäkow ( 1914 1979 ) Türkmenistanyň halk ýazyjysy, Magtymguly adyndaky Halkara baýragynyň eýesi Beki Seýtäkow 1914 -nji ýylda Daşoguz welaýatynyň Görogly etrabynyň Bedirkent obasynda dogulýar. 3240 Bekrewe Aşgabat şäheriniň Arçabil etrabynda yerleşyän ýaşalýan ýer. 3241 Belarus, bir döwlet Ýewropa 'da. 3242 Belaskes portret ussady bolýar. 3243 Belazuri gelip çykyşy boýunça Eýranlydyr. 3244 Belediýede bagly ilkinji modern Itfaiýe guruldy (1871). 3245 Belent derejesi bolan toprak gatyşykly we gaýa gatlaklary. 3246 Belgiýada çökgünlik zerarly daş kömrüñ, demirmagdan, maşyngurluşygy, dokma, aýna we beýleki senagat pudaklarynyñ işi gowşady. 1932-nji ýylda önümçiligiñ umumy möçveri 1929-njy ýyl bilen deñeşdirilende 37% aşak gaçdy. 3247 Belkäm Sulu-hanyň ady Hytaý çeşmelerinde şeýle atlandyrlan bolmagy mümkin. 3248 Belki, bu tutaşan bela ody söner we ýokary göterlen gam-gussa baýdagy ýatar». 3249 Belki, oňa iberilen elguş hem Gazan begiň awçylygy oňat görýänligini bilýän duşmanlaryň hilegärlik bilen iberen guşlarydyr. 3250 Belki onun goşunlary gelendir. 3251 Belki, onuň içi ýellenýändir. 3252 Belki täze çeşmeler we maglumatlar arkaly geljekde öwrenip bileris. 3253 Bell 1907-nji ýylyň martynda arheolog dosty William Ramsaý bilen birlikde Anadola geldi we az wagtlyk yzyna Angliýa dolanyp bardy. 3254 Belläp geçilen serişdeler bilen hususy öňüni alyş çärelerini geçirmeklik, deri-weneriki keselhanalarda hem-de bejeriş-öňüni alyş edaralarynyň deri-wenerologiýa bölümlerinde we otaglarynda amala aşyrylýandyr. 3255 Belläp geçmeli ilat arasynda milli pulda kämilleşdirilen we çaltlandyrylan Gyrat pul geçirimleri müderlere hyzmat görnüşi hödürlendi. 3256 Bell bu ýag­da­ýa örän üns­li çe­me­le­şip­dir. 3257 Bellemeli tarapy Dakyky otparazçylyk dininiñ taryhyny we onuñ mazmunyny, “Awesta” kitabyny oñat özleşdiren we onuñ täsirine düşen bolmaly. 3258 Bellenen möhletden öň gitse daýhany tussak edipdirler. 3259 Bellenilen çylşyrymlylyk şu ýagdaýa dawa edýär, ýagny şol organizimdäki bellenilen çylşyrymly bölekleriň GABAT-GELDI çemgeldiniň esasynda toplanyp şol organizimi döretmejegine YNANÝARLAR. 3260 Bellenilen pellehana — „çopan ýatagyna“ çenli möjege guzulardan hiç birini tutmak başartmasa, ol ýene orta geçip ýatan bolýar. 3261 Belli arap geografy Al-Makdisi “Ýurtlary öwrenmek üçin iň gowy bölüş” diýen işinde Horosan, Mawerennahr barada ýörite bölüm berýär. 3262 Belli bir derman serişdesini lukman saýlap almalydyr. 3263 Belli bir döwürlerde bu mesgen oňat berkidilen ýagdaýda bolupdyr: onuň daş-töweregini çig kerpiçden örülen, kuwwatly pilon diňler bilen berkidilen 6 m galyňlykdaky berk diwarlar gurşap alypdyr. 3264 Belli bir keseller zerarly burç iýmek zyýanly bolsa, onda käşir iýmek we käşiriň şiresini içmek bolar. 3265 Belli bir syýasy maksatnamany öňe sürmezden faşistler köpçülik içinde meşhur bolan: respublikany döretmek, ähliumumy saýlaw hukugyny girizmek, garyp daýhanlara ýer bölüp bermek we ş.m. şygarlary ulanýardylar. 3266 Belli bir wagtda soltan Mahmyt Garahanly döwletiniň esasy bölegi bilen gowy gatnaşykda bolýar. 3267 Belli bolşy ýaly, adamlar şahsyýetlerden, toparlardan we tutuş ilatdan (milletden, halkdan) durýar. 3268 Belli bolşy ýaly, her bir çaga ussat türgen bolup bilmeýär, ýöne bu ýerde beden taýýarlygyny geçýär, bedewler bilen ysnyşýar. 3269 Bellije bir çäkli döwrüň içinde eýelik etdi diýäýmeseň, olaryň hüjüminiň hiç biri ahryky netijede bu halky syndyryp bilmändi. 3270 BELLIKLER bu ýazgy-da ulanylan maglumatlar 1996-njy ýylda ýazylan maglumatlardyr we bu taýda berilen maglumatlarda 1996-njy ýyldan soňra üýtgeşmeler bolup geçen bolmagy mümkin. 3271 Bellik: munuň özi mongol çozuşyndan öň geografik edebiýatda Etrek derýasynyň ýeke-täk agzalmasydyr. 3272 Belliň kakasy meşhur maşgaladan bolan Thomas Hugh Bell. 3273 Belli pars-täjik şahyry Rudaky hem gadymy Eỳranda şatlyk çeşmesi hökmünde söỳgini, sazy hem şeraby görkezipdir. 3274 Belli realist ýazyjy Adalbert Ştifter «Gadymy golýazma» (1857 ý.) atly romanynda alym bolmagy arzuw edýän ýigidiň başdan geçirmelerini gürrüň berýär. 3275 Belli rus alymy g/d şynus W.A.Žukowskiý 19 asyrda “Soltanbendin” taryhy Marynyň taryhydyr, sebäbi onuň ykdysady tarapdan gülläp ösmegi şol suw deskasyny baglydygyny imçemegezek nygtaýar. 3276 Belli şahsyýetleri Türkiýäniň esaslandyryjysy Mustafa Kemal Atatürküň ýaşan kyn döwründe bitiren uly işleri, alyp baran üstünlikli syýasatlary, syýasy meselelerdäki öňdengörüjiligi bilen dünýäde meşhur bolan şahsyýetdir. 3277 Belli taryhçy L. N. Gumilew şeýle ýazýar: "Göräýmäge, hunlaryň hemişelik tepbedi okalypdy, ine, haý diýmän olaryň goňşy-golamlary hun çöllügini öz aralarynda paýlaşarly görünýärdi. 3278 Belli tragediýasy Likofron gabaw wagtynda Kassandriýa şäheriniñ horluklary baradaky tragediýasy we «Menedam» atly satiriki dramasy bilen şöhrat gazanypdyr. 3279 Beloklaryň emele gelmegi peselýär. 3280 Belorussiýa SSR-niň halk şahyry ( 1926 ). 3281 Belqrad Meşəsi Belgrad Tokaýy ( Türkçe : Belgrad Ormanı) Türkiýäniň iň iri şäheri Stambulun demirgazygynda 5,500 hektarlyk tebigy tokaý. 3282 Bëluç diline eñ yagyn dil kürd dilidir. 3283 Bender Türkmen şäheri Bender Türkmen etrabynyň merkez şäheridir. 3284 Bendihanalarda adamlary köpçülikleýin gyrmak üçin desgalar guruldy. 3285 Bendi mongolaryň ýykandygyny ýa-da gözegçiliksiz galansoň öz-özüniň ýykylandygyny kesgitlemek kyn. 3286 Benedikt Spinoza (24 noýabr, 1632 - 1 fewral, 1677) Niderlandlaryň filosof we rationalist. 3287 Benetitse Benetitse (çehçe:Benetice) Çehiýanyň ikinji uly köýidir. 3288 Bengaliýany, Gujaraty, Merkezi Hindistany we «Ýeriň jenneti» atlandyrylýan Kaşmiri eýeläp, Mogollar imperiýasynyň çägini birnäçe esse giňeltdi. 3289 Bengallar özleriniň Päkistandan bölünip aýrylyp, M.Rahmanyň ýolbaşçylygynda garaşsyz Bangladeş Halk Respublikasyny döredýändigini yglan etdiler. 3290 Benilýuks we Şweýsariýanyñ içeri syýasy gurluşynyñ has düýpli kökleri bardy. 3291 Benin Günbatar Afrikada ýerleşýän döwlet. 3292 Bentleri gurmak, kanallary çekmek we suwlary gerekli ugruna gönükdirmegi öwrenỳärler. 3293 B.e.ö. 247-nji ýylda Parfiýalylar öz serdarlary Arsakes I-iň ýolbaşçylygynda aýaga galypdyrlar we b.e.ö. II asyryna çenli Ýefrat derýasyndan Owganystana çenli we demirgazyga Oks derýasynyň uzynlygyna doly uzalyp giden imperiýasyny dolandyrypdyrlar. 3294 B.e.ö. 530-njy ýylda Kir ölen wagty, onuň ägirt imperiýasy Merkezi Aziýadan Müsüre çenli we günbatar Türkiýeden Hindistana çenli uzalyp gidipdir. 3295 B.e.ö. 54-nji ýylda Rimliler olaryň Mesopotamiýadaky ýerlerine çozuş edipdirler. 3296 B.e.ö II asyrda «beýik ýupek ýoly» emele gelip, ytaý bilen söwda gatnaşyklary ýola goýulýar. 3297 B.E.Ö IV asyryň soňlarynda, Aleksandr Makedonskiniň özüniň Oksusa (Amyderýa) we Hindistana tarap ýoly boýunça geçip gitmegi bilen, bu ýerler ellinistik (Grek) dünýäsine goşulupdyr. 3298 B.e.öň 101-nji ýylda bolsa Demirgazyk Italiýada Wersellynyň ýanynda kimwrleriň köpsanly goşunlary ýok edilipdir. 3299 B.e.öň 102-nji ýylda Akwa Sekstiý diýen ýerde tewtonlaryň köpsanly taýpalary derbi-dagyn edilipdir. 3300 B.e.öň 107-nji ýylda knosul Kassiý Longiniň baştutanlygyndaky goşun Akwitaniýada gelwetler tarapyndan gabalyp ýok edilipdir. 3301 B.e.öň 1155-nji ýylda Elam Wawilony basyp alýar. 3302 B.e.öň 1180-nji ýylda Elamyň patyşasy Şutruk-Nahhunte wawilonlylary ýurtdan kowýar we onuň Sippor, Kiş, Opis şäherlerini talaýar, Suza baý olja, şol sanda Hammurapiniň kanunlary ýazylan sütüni hem alyp gelyär. 3303 B.e. öñ 1200-nji ýyl töwereginde XX nesilşalygy esaslandyran Setnahta içerki we daşarky ýagdaýy kadalaşdyrmak başardypdyr. 3304 B.e.öň 122-nji ýylda Gaý Grakhyň zalym duşmany Lusiý Opimiý konsul saýlanypdyr. 3305 B.e.öň 132-nji ýýlda gozgalaňy basyp ýatyrmak üçin Publiý Rupiliniň baştutanlygynda konsul goşuny iberilýär. 3306 B.e. ön 141-nji yylda wawilon patyşalygy Parfiya patyşalygyny ykrar edipdir. 3307 B.e. öñ 1482 –nji ýylda bolan gazaply söweşde müsürliler aýgytly ýeñiş gazanypdyrlar. 3308 B.e.öň 168-nji ýylda ýesir bolup Rime duşýär we ömrüniň ahyryna çenli şol ýerde ýaşaýar. 3309 B.e.öñ 168-njýyla Pidnanyñ ýanyndaky söweşde Perseý ýeñilip, ýesir düşüpdir. 3310 B.e.öň 1742-nji ýylda olaryň serdary Gandaş Wawilona girip,özüne “dünýäniň dört ýurdunyň patyşasy,Şemmeriň we Akkadyň patyşasy,Wawilonyň patyşasy” diýen derejäni alýar. 3311 B.e.öň 1759-nji ýylda şol bahana bilen Hammurapi Mariniň üstüne çozýar we ony basyp alýar. 3312 B.eöň 185-nji ýylda Apuliýada çopan gullaryň gozgalňy bolupdyr. 3313 B.e.öň 192-nji ýylda Mete Lü Houa durmuş gurmaklygy teklip edip hat ýollaýar. 3314 B.e.öň 202-nji ýylda bolsa Zama şäheriniň ýanyndaky söweşde ýeňilmezek Gannibal duşuşypdyr. 3315 B.e.öň 2109-njy ýylda kutiler Utuhenkal tarapyndan kowlup çykarylýar. 3316 B.e.öň 214-nji ýylda Apuliýanyň ýanynda Fulwiniň goşunlaryny, b.e.öň 212-nji ýýlzda Kanuziýanyň ýanynda Marselliniň goşunyny ýok edipdir. 3317 B.e.öň 216-njy ýylda tejribeli serkerde Lusiý Emiliý Rwel we aýgytly hereketleriň tarapdary Gaý Ferensiý Warron konsul saýlanypdyrlar. 3318 B.e.öň 218-nji ýylda bolsa, Gannibal kakasynyň meýilnamalaryny amala aşyrmak üçin goşunyny Italiýa äkidipdir. 3319 B.e.öň 220-nji ýylda rimliler basylyp alnan ýere barýan daş düşelen Flaminiý ýoluny geçiripdirler. 3320 B.e.öň 241-nji ýýlda rimliler Egat adalarynyň ýanynda Karfagen gämilerini çym-pytrak edipdirler. 3321 B.e.öň 247 ýylda Arşak patyşa derejesini kabul edýär. 3322 B.e.öň 248-nji ýylda ýene-de rim floty tupanda heläk bolupdyr. 3323 B.e.öň 2566-njy ýylda öleninden soň granitden ýasalan öýünde bir topar ogrylar gelip bu otagy açyp mumiýasyny hem-de beýleki zatlaryny ogurlap gidipdirler. 3324 B.e.öň 262-nji ýylda rim goşuny karfagenlileriň güýçli gala öwren Akragant şäherine gönügip, alty aý gabawdan soň ony alypdyrlar. 3325 B.e. öň 26-njy ýylda Pireneý ýarym adasynda ýaşaýan kantabrlaryň we asturlaryň üstüne çozupdyrlar. 3326 B.e. öň 28-nji ýylda Oktawian agyr keselländigini yglan edýär. 3327 B.e. öň 29-njy ýylda ol Rime gelip, uly triumf geçiripdir. 3328 B.e. öñ 301-nj Ipsada bolan söweşde Antigon ýekegöz bilen Demetriý Poliorket döwleti birlişdirmäge iñ soñky synanysygyny edip, ýeñlipdirler. 3329 B.e. öň 30-njy ýylda Oktawianyň goşunlary Siriýany we Palestinany alyp, Müsüre golaý gelipdir. 3330 B.e. öň 31-nji ýylyň Ruhnama aýynyň 2-nde Aksiý burnunyň ýanyndaky deňiz söweşinde Antoniý we Kleopatra floty taşlap gaçypdyrlar. 3331 B.e. öñ 324-ni ýylda Aleksandr grek şaerlerine sürgün edilenleriñ gaýdyp gelmeli we olaryñ hususy eýeçiligine hukuklarynyñ dikeldilmeli barada karar çykarypdyr. 3332 B.e. öñ 329-njy ýylda Aleksandr Arahoziýadan Kabula, ondan hem indistan geçip, Baktriýa barypdyr. 3333 B.e. öň 32-nji ýylda Oktawian öz goşunlary bilen senaty gabapdyr we Antoniniň garşysyna ýörite karar çykarypdyr. 3334 B.e.öň 331 ýylda Gawgamely söweşinden söň Ahemeniler döwleti gutarnykly ýy- kylýar. 3335 B.e. öñ 332-nji ýylda A.Makedonskiniñ goşunlary Müsüre girýär. 3336 B.e.öń 334-330-njy ýyllarda Ahemeniler döwletine degişli ýerler Aleksandr Makedonskiý tarapyndan basylyp alynýar. 3337 B.e. öñ 336-njy ýyla Filipp II kiçi Aziýa 10 müñli goşun iberýär. 3338 B.e. ön 336-njy ýylda Gündogarda ýöriş etmek ýçin taýýarkyklar görnülýän wagty Filipp II öz gyzynyñ toýunda öldürilipdir. 3339 B.e.öň 336-njy ýylda toý wagty Filipp II dildüwşüjiler tarapyndan öldürilýär. 20 ýaşynda bolan Aleksandr goşunyň goldawyna daýanyp, tagta geçipdir. 3340 B.e.öň 337-nji ýylda Filipp II Aleksadryň ejesi Olimpiadadan sowaşyp, başga Kleopatra atly gyza öýlenýär. 3341 B.e. öñ 338-nji ýylda grekler bilen Filipp II-niñ arasynda aýgytly söweş bolýar. 3342 B.e.öň 343-nji ýylda samnitler Kapuýa şäherine çozupdyr. 3343 B.e.öň 348-nji ýylda Kartaşen bilen II söwda ylalaşygy baglaşylypdyr. 3344 B.e. öň 3672-nji ýylda Epaminond 30 müň goplit we 3 müň atly bilen Peloponnese giripdir we Mantineýanyň ýanynda gandöküşikli söweş bolupdyr. 3345 B.e. öň 36-njy ýylda Antoniý uly goşun bilen Parfiýa garşy ýöriş edýär. 3346 B.e. öň 371-nji ýylda Sparta bilen Afiny parahatçylyk şertnamasyny baglaşypdyrlar. 3347 B.e. öň 378 ýylda Afiny öz aragatnaşyklaryny Simmahiýa (bileleşik) görnüşinde resmi taýdn berkidipdir. 3348 B.e. öň 382-nji ýylda duýdansyz Fiwa çozupdyr. 3349 B.e. öň 387-nji ýylda Antalkid ýaraşygy boýunça Kiçi Aziýanyň köp grek şäherleri Eýrana berlipdir. 3350 B.e. öň 4040-nji ýylda ýaraşyk baglaşylan badyna Afinyda häkimýet başyna Oguzlaryň oligarhik hökümeti gelipdir. 3351 B.e,öň 424-nji ýylda afinylylar harby taýdan möhüm ähmiýeti bolan Kifery adasyny eýeläpdirler. 3352 B.e.öń 424-nji ýýlda Artakserks I aradan çykansoń, Ahemenitler döwleti barha gowşaýar. 3353 B,e,öň 426-njy ýylda afinylylar starteg Demosfeniň baştutanlygynda Solliniň ýanynda pelonneslileriň 3 müň goplitli goşunyny ýeňýär. 3354 B,e,öň 426-njy ýyldan başlap, Afiny hüjüme geçip ugraýar. 3355 B.e. öň 42-nji ýylda Illirik welaýatynyň dikmesi Kamill Skribonian Respublikany dikeltmek üçin Rime goşun çekipdir. 3356 B.e. öň 42 ýylda Brut bilen Kassini derbi-dagyn edenden soň, Awgust öz esasy duşmany Antoniniň garşysyna çykyş edipdir. 3357 B,e,öň 430-njy ýylda Afinyda garaşylmadyk ýagdaýda garahassa keseli ýaýrapdyr. 3358 B.e.öň 432-nji ýylda Afiny özüniň we bileleşigiň agzalarynyň bazaarlaryna magara harytlaryny getirmegi gadagan edipdir. 3359 B,e,öň 435-433-nji ýyllarda Gresiýada Sosiliýa barýan esasy deňiz ýolunyň ugrundaky Kerkira adasy hem Afiny deňiz bilelişigine giripdir. 3360 B.e. öň 43-nji ýylyň güýzünde üç serkerde : Mark Antoniý, Emiliý Lepid, Gaý Sezar Oktawian Bononiýada duşuşyp, halk ýgnagynyň karary bilen häkimýeti ele alypdyrlar. 3361 B.e.öń 449-njy ýylda Suzyda ýaraşyk şertnamasy baglaşylyp, grek ilçihanasynyń baştutany diplomat Kalliniń ady boýunça ońa Kalliý ýaraşygy hem diýilýär. 3362 B.e. öň 46-njy ýylda Sezar Tapsa şäherjiginiň ýanynda duşmanlaryny derbi-dagyn edipdir. 3363 B.e.öń 493-nji ýylda gozgalańlar doly basylyp ýatyrylypdyr. 3364 B.e.öň 494-nji ýýlda ekwler bilen uruş wagtynda olar öz talaplaryny öňe sürüp, keramatly daga gidipdirler. 3365 B.e.öň 509-njy ýylda rimlileriň garşysyna durup bilmän Porsena yza çekilipdir. 3366 B.e.öń 519-njy ýýlda Dariý I döwlet salgytlaryny täze ulgamyny girizýär. 3367 B.e. öń 522-nji ýylyń Nowruz aýynda Kambiz II-ä Eýranda kiçi dogany Bardiýa gozgalań turzup, patyşa boldy diýen habar gelýär. 3368 B.e.öń 522-nji ýylyń Ruhnama aýynyń 29-nda Gaumata 7 sany belli urugyń wekilleriniń dil dűwşűgi netijesinde öldűrilýär. 3369 B.e. öñ 525-nji ýylda Müsür Eýran döwleti tarapyndan basylyp alynýar. 3370 B.e. öň 52-nji ýylda gozgalaň bütin Galliýany gurşap alypdyr. 3371 B.e.öň 539-njy ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 12-nde duşman Wawilona giripdir.17 günden soň,Kir II hem dabaraly ýagdaýda şähere giripdir. 3372 B.e.öň 53-nji ýylda Demir- gazyk Mesopotamiýanyň Karry şäheriniň ýanynda rimliler Krassyň baştutanlygynda derbi-dagyn edilýärler. 3373 B. e. öń 545-539-njy ýyllarda Kir II gűndogar eýran we Merkezi aziýa ýerleri bolan Drangianany, Margianany, Sogdiany, Horezmi, Baktriýany, Gedrosiýany, Arahosiýany, Gandharany basyp alýar. 3374 B.e. öň 55-nji ýylda Pompeý we Krass konsul bolupdyrlar. 3375 B.e. öň 56-njy ýylda trimwirler jedelli meseleleri çözmek üçin Luka (D.g. Etruriýa) şäherinde düşüşypdyrlar. 3376 B.e. öň 58-53-nji ýyllarda Klodiniň baştutanlygynda şäher plebsiniň hereketi güýçlenipdir. 3377 B.e.oň 585-nji ýylyň Magtymguly aýynyň 29-nda söweş wagty gün tutulmasy bolupdyr. 3378 B.e.ön 590-njy ýylda midiýa Galis derýasyna çenli aralygy eýeleýär. 3379 B.e.öň 596-njy ýylda nawuhodohosor II, soňra midiýa patyşalary Elamy boýun egdirýärler. 3380 B.e.öň 597-nji ýylda Nawu-hodonosor ony ýene-de eýeläpdir. 3381 B.e.öň 609-njy ýylda Megiddonyň etegindäki söweşde Iudeý patyşasy faraon Neho II-nji tarapyndan ýeňlip,Müsüre boýun egdirilipdir. 3382 B.e.öň 616-njy ýylda Nabopalasar Aşşury gabaýar,ýöne alyp bilmändir. 3383 B.e.öň 622-nji ýylda indeý patyşasy Iosiýa özgerdişler geçirip,Ýahwäni ýeke-täk hudaý diýip yglan edip,iýerusalim ybadathanasyny hem oňa çokunylýan ýer diýip yglan edýär. 3384 B.e.öň 626-njy ýylda Wawilon haldeý serdary Nabopalasaryň baştutanlygynda ýene-de Assiriýadan azat bolmak ugrunda göreşe başlaýar. 3385 B.e. öň 64-nji ýylda Pompeý Selewkidler döwletini ýatyryp, ýerine Siriýa welaýatyny döredipdir. 3386 B.e. öň 66-njy ýylda Nikopol şäheriniň ýanynda Pompeý ony derbi-dagyn edipdir. 3387 B.e. öň 66-njy ýylda onuň ýerine Pompeý gelipdir. 3388 B.e. öň 67-nji ýylda halk tribuny Gabiniý Pompeýe güýçli flot we aýratyn ygtyýarlyklar berip, garakçylara garşy çykarmagy teklip edipdir. 3389 B.e.öň 689-nji ýylda Wawilon boýun egýär. 3390 B.e.öň 690-njy ýylda Elamyň patyşasynyň ysmaz keseline ýolugyp,onuň Wawilona kömek berip bilmejegini bilen badyna Sinahherib şäheri gabaýar. 3391 B.e.öň 703-nji ýylda ol Wawilony alypdyr,ýöne soňra şowsuzlyga uçrap,ony galdyrmaly bolýar we özi-de ýurduň günortasyna gaçýar. 3392 B.e.öň 705-nji ýylda assiriýa tagtyna Sinakherib geçipdir. 3393 B.e. öñ 715-664 –nji ýyllarda kuşit faraonlary Müsüri dolandyrýar. 3394 B.e.öň 729-njy ýylda bolsa Tiglatpalasar III Wawilony basyp alýar. 3395 B.e.öň 72-nji ýylda Perperna Sertorä garşy dildüwüşik gurapdyr we ony oturlyşyk mahalynda öldüripdirler. 3396 B.e. öň 72-nji ýylda Senat gozgalaňçylara garşy iki konsuly hem iberipdir. 3397 B.e.öň 82-nji ýylyň Sanjar aýynyň 1-de Rimiň Kolliý derwezesiniň ýanyndaky diwarlaryň eteginde iki rim goşunlarynyň ölmekýada ýeňmek ugrundaky söweşi tutaşypdyr. 3398 B.e.öň 83-82-nji ýyllaryň gyşynda harby hereketler bes edilipdir. 3399 B.e.öň 85-nji ýylda baglaşylan bu ylalaşyga Dardan ýaraşygy diýilýär. 3400 B.e.öň 99-njy ýylda Saturnin ýene-de halk tribunlygyna saýlanypdyr. 3401 B.e.öň I asyryň 50-nji ýyllarynd halkara gatnaşyklary. 3402 B.e. öñ II asyrda “Matematika dokuz kitapda” diýen iş çap edilipdir. 3403 B.e. öň II asyryň 30-njy ýyllaryndan başlap, Judeýada Hosmaneýleriň öýünden bolan patyşa – ruhanylar dolandyrypdyrlar. 3404 B.e.öň II asyryň 40-njy ýyllaryna çenli gullaryň uly bölegi Sisisliýada jemlenipdir. 3405 B.e.öň II asyryň ahyrlarynda I asyryň I ýarymynda ýazan anallaçylara kiçi annalçylar diýilýär. 3406 B.e.öň II asyryň aýagynda Rimde populýarlaryň täsiri güýçlenip başlapdyr. 3407 B.e.öň II asyryň başynda Rimiň kümüş teňňeleri bolan sestersiý we denariý zikgelenip başlapdyr we tiz wagtdan Ortaýer deňiz sebitinde esasy pul birligine öwrülipdirler. 3408 B.e.öň II asyryň II ýarymynda emläk derejesi 11 müňden 4 müň assa çenli azaldylyp, rim goşunynyň üsti doldurylypdyr. 3409 B.e.öň III asyrda ellin döwletleri umumy pese dümek ýagdaýyny başdan geçiripdir. 3410 B.e. öň III asyrdan b.e. III asyryna çenli 600 ýyla golaý dowam eden Parfiýa döwleti uly imperiýa öwrülip, B.E. I asyryndan başlap Rim imperiýasynyň bäsdeşine öwrülipdir. 3411 B.E. öň III asyrdan B.E. III asyryna çenli 600 ýyla golaý dowam eden Parfiýa döwleti uly imperiýa öwrülip, b.e. I asyryndan başlap Rim imperiýasynyň bäsdeşine öwrülipdir. 3412 B.e.öň III asyrda ýaşan birnäçe rim şahyrlary we kyssaçylary Rimiň geçmişini wasp edipdirler. 3413 B.e.öň II-I asyrlarda, beton oýlanyp tapylansoň, gurluşyk güýçli depginde alnyp barlypdyr. 3414 B.e.öň II-I asyrlarda şäher obadan has tapawutlanyp emele gelipdir. 3415 B.e.öň III asyryň ahyrynda Gadymy Rim Orta ýer deňziniň Günbatarynda iň güýçl gul eýeçilik döwlete öwrülpdir. 3416 B.e.öň III asyryň II çärýeginden başlap wawilon astronomiýasyna degişli işleri grek diline terjime edip başlapdyrlar. 3417 B.e.öň III-II asyrda bu ýerde owadan ybadathana salnypdyr, onuň daşy sütünli eýwanlar bilen gurşalypdyr, b.e.öň I asyrda bolsa, bu ýerde uly gonamçylyklar emele gelip başlapdyr. 3418 B.e.öň III-II müňýyllyklarda bu ýerde kassit, kuti, hurrit we beýleki dillerde gepleýän oturymly ekerançylyk we maldarlar ýaşapdyrlar. 3419 B.e.öň III-II müňýyllyklarda Elamda döwlet gurluşygynyň özboluşly görnuşi döreýär. 3420 B.e.öň III müňýyllykda Altyndepede,Namazgadepede 5-10 müň ýaşaýjysy bolan irki şäher siwilizasiýalary döräpdir. 3421 B.e.öň III müňýyllykda Derýaaralygynda dürli dillerde gürleýän köp sanly halklar ýaşap- dyrlar. 3422 B.e.öñ II müñýyllygyñ ortalarynda gadymy hindi döwletleri, olaryñ medeniýeti pese düşýär. 3423 B.e.öň II müňýyllygyň ortalarynda günbatarda grek-aheýler, soňra frigiýalylar peýda bolupdyrlar. 3424 B.e.öň II müňýyllyk- da şumer diliniň ýerine akkad dili geçýär. 3425 B.e,öň II müňýyllyklarda Kiçi Aziýada Hindi-Ýewropa dil maşgalasynyň dillerinde gepleýän halklar köp ýaýrapdyr. 3426 B.e.öň I müňýyllygyň birinji ýarymynda Palestinada söwda we hünärmentçilik ösüpdir. 3427 B.e. öñ I müñýyllygyñ ortalaryna Hytaýda dürli filosofiki mekdepler ýüze çykýar. 3428 B.e.öň I müňýyllygyň ortalarynda Padan düzlüginde keltler ýa-da gallar ornaşypdyrlar. 3429 B.e.öň I müňýyllygyň ortasynda Italiýadaky taýpalaryň ýerleşişi belli bolupdyr. 3430 B.e.öň I müňýyllykda “dünýä” agalygy ugrunda göreş güýçlenip,gadymy döwrüň ägirt uly döwletleriň döremegine getirýär. 3431 B.e.öň I müňýyllykda Finikiýada,aýratynam Tirde gullar köp bolupdyr. 3432 B.e.öň I müňýyllykda Italiýanyň ilaty hindiýewropa dillerinde gürleýän dürli taýpalardan ybarat bolup, olaryň arasynda italikler has tapawutlanýarlar. 3433 B.e.öň I müňýyllykda patyşa hojalyklary ýurduň ykdysadyýetinde esasy orun tutmandyrlar. 3434 B.e.öň IV asyrda gadymy grekleriň şäher-döwlet gurluşynyň we gadymy gündogar jemgyýetiniň gurluşynyň görnuşlerini özünde jemleýän ellinçilik döwletler emele gelipdir. 3435 B.E. öň IV asyrda grek-makedon goşunlarynyň zarbasy astynda Ahemenitleriň imperiýasy dargapdyr. 3436 B.e. öň IV a syrda heýkelleriň hem köpüsi mermerden ýasalypdyr. 3437 B.eöň IV asyrda ony Appiý Klawdiý özgermelere sezewar edipdir we latyn elipbiýi kämil görnüşe eýe bolupdyr. 3438 B.e.öň IV asyrda Rim hem deňiz söwdasyna goşulypdyr. 3439 B.e.öň IV asyryň II ýarymy – III asyryň I ýarymy täze ýerleri basyp almak Rimiň daşary syýasatynyň esasy ugry hasaplanypdyr. 3440 B.e. öň IV asyryň ortalarynda Balkan Gresiýasy birnäce ululy-kiçili polislerden ybarat bolupdyr. 3441 B.e.öň IV asyryň ortalarynda Rim Italiýada güýçli döwlete öwrülipdir. 3442 B.e.öň IV-III asyrlarda Wawilonda Marduk hudaýynyň žresi Beros üç bölümden ybarat “Wawilon we haldeý taryhyny” “tupan” döwründen Aleksandr Makedonskiniň ölümine çenli aralygynda ýazypdyr. 3443 B.e. öñ IV müñýyllygyñ ahyrlarynda hünärmentçilik ösýär. 3444 B.e. ön IV müñýyllykda peýda bolan küýzegärçilik stanogy zähmet öndürijiligini we önümiñ hilini ýokarlandyrypdyr. 3445 B.e.öň IX asyrda damask patyşasy Ysraýylyň Jordanyň aňyrsyndaky ýerlerini we Gnnorta Palestinany eýeläpdir. 3446 B.e.öň IX asyrdan assiriýalylar Midiýa çozuşlar edip başlaýarlar. 3447 B.e.öň IX asyrdan başlap Wawilonda arameý diliniň bir şiwesinde gürleýän haldeý taýpalary uly täsire eýe bolýarlar. 3448 B.e. öñ IX asyrda Wan kölüniñ töwereginde Uratu patyşalygy döreýär. 3449 B.e.öň IX asyryň ahyrynda Damask Assiriýa patyşasy Adad Nerali III tarapyn- dan basylyp alynýar. 3450 B.e.öňki 1 müň ýyllykdan täze b.e. VIII asyryna çenli Gäwürgalanyň taryhyny döwürlere bölýär. 3451 B. e. öňki 203-nji ýylda Mode özüni Hun imperiýasynyň hökümdary diýip yglan edýär. 3452 B.e.öňki 539-njy ýylda eýranlylar Tigriň golaýynda Opis şäheriniň ýanynda Belşarusuryň goşnyny derbi-dagyn edýärler. 3453 B.e.öňki asyryň üçinji çärýeginde Aleksandr Makedonskiniň goşuny aralaşýança, Türkmenistanyň ähli welaýatlar özbaşdak bolupdyr. 3454 B.e. öñki III asyrda bu ýerde Apolloniý Rodosly, Eratosfen, Aristarh, Arhimed, Ewklid, Kallimah ýaly görnükli alymlar işläpdirler. 3455 B.e. öñki III asyryñ ayrlarynda çenli Muzeýda ýarym milliona golaý üýrülen papirus görnüşndäki kitaplar bolupdur. 3456 B.e.öňki III-I asyrlarda sähra taýplarynyň göçhä-göçlügi Orta Aziýanyň maldarçylyk we ekerançylyk taýplarynyň birek-biregi bilen ýakynlaşmagyna anyk täsir edipdir. 3457 B.e.öňki II müňýyllyga degişli baý guburlaryň üsti açylyp,olar şäher häkimleri bolandyr diýlip çak edilýär. 3458 B.e.öňki II müňýyllygyň ahyrlarynda I müňýyllygyň başlarynda Ortaýer deňzinde finikiýalylar agalyk edipdirler we halkara söwdasyny elde saklapdyrlar. 3459 B.e.öňki I müňýyllygyň başlarynda arameýler ýerli amoreý-hurrit ilaty özüne siň- diripdir we arameý dili Alynky Aziýada ikinji gepleşik diline öwrülýär. 3460 B.e.öňki IV asyrdan başlap, senatyň düzümi gulluk möhletini dolduran magistratlardan emele gelipdir. 3461 B.e.öňki IV müň ýyllyk bilen III müň ýyllygyň sepgitlerine degişli ýadygärlikleriň arasynda aýallaryň oturan, dik duran ýanbaşy gaba, elleri aşak sallangy görnüşindäki, palçykdan ýasalan heýkeljikler hem tapyldy. 3462 B.e.öňki IX asyryň ahyrlarynda patyşa häkimiýeti gowşapdyr. 3463 B.e.öňki IX-VIII müňýyllyklarda natufiý medeniýetiniň ilaty ýygnaýjylyk bilen meşgullanyp,olar gowaklarda,derýalaryň,kölleriň kenarlaryndaky duralgalarda ýaşapdyrlar. 3464 B.e. öňki V asyrda komediýalar syýasy häsiýetde bolupdyr. 3465 B.e. önki VI asyryn ortalarynda Eyranyn territoriyasynda Ahemenitler döwleti dörâpdir. 3466 B.e. öñki XI asyryñ başlarynda Ramses XI aradan çykansoñ(b.e. öñ 1085ýý), XX nesilşalyk ýaşamagyny bes edýär. 3467 B.e. öñki XIII – XII asyrlara degişli dokumentlerde tertip-düzgüniñ we howpsuzlygyñ ýoklugy, tolgunşyklar we jemgyýetiñ bulaşyklygy barada habar berilýär. 3468 B.e.öňki XI-IX asyryň grek patyşalary bu sözüň dowaly manysyna eýe däldirler. 3469 B.e.öňki XIV asyryň başlarynda Hett patyşalygynyň gaýtadan döremegi bolup geçýär. 3470 B.e.öňki XX-XVIII asyrlarda aşşurly söwdagärler Küldepäniň töwereginde Siriýadan,Ýewfrat boýlaryndaky ýerlerden we ýerli söwdagärlerden ybarat akkadça Kaniş,hettçe-Nesa diýilýän söwda birleşmesini döredipdirler. 3471 B.e.öń öńki 500-449-njy ýyllarda Eýran döwleti bilen grek şäherçeleriniń arasynda uruşlar bolýar. 3472 B. e.öň V asryň 30-njy ýyllaryna çenli Afiny deňiz bileleşiginiň agzalarynyň sany 300 polise ýetirpdir. 3473 B,e,öň V asryň 30-njy ýyllarynyň ahyrlarynda iki bilelişigiň arasynda uruş baradaky mesele ýüze çykypdyr. 3474 B.e. öň V asyrda iki aktýor çykyş edip, horuň täsiri peselipdir. 3475 B.e. öñ V asyrda Makedoniýa ilkinji döwlet birleşmesi emele gelipdir. 3476 B.e. öñ V asyrda makedon patyşasynyñ häkimiýeti çäkli bolupdyr. 3477 B.e. öň V asyrda sahna üçin ýörite ýer peýda bolupdyr. 3478 B.e.öň V asyrda Wawilonda,Borsippada,Sipparda we Urukda astronomiýa mekdepleri bolup,Naburian we Kiden ýaly beýik astronomlar ýaşapdyrlar. 3479 B.e.öñ V asyrda ýaşan grek taryhçysy Gerodot, gadymy hindi edebiýatynyñ ýadygärlikleri hem onuñ köp ilatly bolandygyny habar berýärler. 3480 B.e.öň V asyryň 30-njy ýyllarynyň ahyrynda urşuň başlanmagyna bahana bolup hyzmat eden üç sany waka bolupdyr. 3481 B, e,öň V asyryň 40-njy ýyllaryň ortalarynda Afiny özüniň günbatar syýasatyny amala aşyrmaga başlapdyr. 3482 B.e.öň V asyryň başlarynda Ahemeniler döwletiniň gündogar satraplyklarynda asudalyk başlanýar,şäherler,hünärmentçilik,pul aýlanyşygy ösýär. 3483 B.e.öň V asyryň ortalarynda suduň kararlaryny ýazga geçirmek üçin 10 adamdan ybarat “deremwirleriň” komissiýasyny döredipdirler. 3484 B.e. öñ Vi asyrda Demirgazyk Hindistanda 16 sany uly döwlet bolan. 3485 B.e.öň VI asyrda Merkezi Aziýa döwletleri Ahemeniler döwleti tarapyndan baslyp alnypdyr. 3486 B.e. öñ VI asyrdan başlap, patyşalary Argeodlaryñ urugyndan saýlapdyrlar. 3487 B.e.öň VI asyrda olaryň birnäçe taýpasy Dunaýyň jülgelerini taşlap, Po derýasynyň jülgesinde ornaşypdyrlar. 3488 B.e. öñ VI asyrda syýasy merkez Napatadan Meroe şäherine geçipdir. 3489 B.e.öň VI asyrda Ýewfrat akymynyň ugruny üýtgeden soň,Ur şäheriniň üstünden Pars aýlagy bilen söwda etmek mümkin bolmandyr. 3490 B.e.öň VI asyryň ahyryna çenli ähli grek şäherlerinde diýen ýaly tiranlyklar ýok ediplipdir. 3491 B.e.öň VI asyryň ahyrynda ýagdaý üýtgäpdir. 3492 B.e.öň VII asyrdan başlap, Etruriýanyň Toskana, Padana ýerlerinde, Zasiýada, Kompaniýada etrusk ýazgylary peýda bolupdyr. 3493 B.e.öň VII asyrda – VI asyryň I ýarymynda Spartada çeper hünärmentçiligiň esasy merkezi ýerleşipdir. 3494 B.e.öň VII asyryň II ýarymynda messeniýalylar gozgalaň turzup, öňkiçeräk uzaga çeken we gazaply bolan II Messeniýa urşy nolupdyr. 3495 B.e.öň VII asyryň II ýarymynda tiranlyklar ilki bilen karinfde, Sikionda berkarar bolupdyrlar. 3496 B.e.öň VIII asyra çenli Wawilonyň günbatar we demirgazyk serhetlerinde arameýler ornaşýarlar. 3497 B.e. öñ VIII asyrda ýagdaý üýtgeýär. 3498 B.e.öň VIII asyryň II ýarymyndan başlap, eýranlylar beýleki halklardan agdyklyk edip başlapdyr. 3499 B.e.oň VIII asyryň ortalarynda, beýleki grek döwletlerinde bolşy ýaly, Spartada hem ýer ýetmezçiligi bolupdyr. 3500 B.e.öň VI-III asyrlarda Italiýada daşarky we içerki söwda gatnaşyklary ösüpdir. 3501 B.e.öň VI-III asyrlarda ownuk ussahanalarda hojaýynyň özi, onuň maşgala agzalary we birnäçe guly işläpdirler. 3502 B.e.öň VIII-IV asyrlaryň grek taryhy ellinçilik we rim döwrüniň ýazyjylary tarapyndan hem öwrenilipdir. 3503 B.e.öň VIII-VI asyrda Gresiýada şäher öwrülişigi bolup geçýär, ýagny köp şäherler dolandyryş-dini we söwda-hünärmentçilik merkezleri hökmünde esaslandyrylýarlar we berkidilýärler. 3504 B.e.öň VIII-VI asyrlarda gämi gurluşygy möhüm ähmiýete eýe bolýar. 3505 B.e.öň VIII-VI asyrlarda grek edebiýaty hem döräpdir. 3506 B.e.öň VIII-VI asyrlarda ykdysady özgerişlikler oba hojalygynda, önümçilik tilsimatynda, hünärmentçilikde we söwdada bolup gecýär. 3507 B.e.öň VIII-VII asyr- lara degişli bolan Arjandan (Tuwa) tapylan töweregi daş bilen berkidilen (120 metr diametrli) köp otagly mazarda hökümdar bilen 160 at,15 adam jaýlanypdyr. 3508 B.e.öň VIII-VII asyrlarda Kiçi Aziýanyň gündogary kimmer taýpalarynyň mesgenine öwrülýär. 3509 B.e.öň VIII-VII müňýyllyklarda oturymly ekerançylaryň we çarwalaryň medeniýeti ýüze çykyp,ony has gowy öwrenilen ýeriň ady boýunça Iýerihon medeniýeti diýip atlan- dyrýarlar. 3510 B.e.öň V-IV adyrlarda gara we gyzyl şekilli gaplary ýasamak gülläp ösüpdir. 3511 B.e.öň VI-V asyrlarda Etrusk şäherlerinde hünärmentçilik we şowda güýçli ösüpdir. 3512 B.e. öñ V-IV asyrlarda ýaşan alym Brahman Panini “arassalanan” edebi diliñ (sanskritiñ) grammatikasyny döredýär. 3513 B.e. öň V-IV asyrlar Gresiýada binägärçiligiň we heýkeltaraşlygyň hem ösen döwri bolupdyr. 3514 B.e.öň V-IV asyrlaryň taryhy hakykaty Eskiliň, Sofoklyň, Ýewripidiň, Aristoanyň çeper eserlerinde-de beýanyny tapypdyr. 3515 B.e. öň V-IV asyryň şäherlerinde kuwwatly goranyş desglary hem gurlupdyr. 3516 B.e.öň X asyra degişli “Gul,maňa boýun eg” atly eserde durmuşa göwnüçökgün garaýyş gul bilen hojaýynyň arasyndaky gepeçik arkaly görkezilýär. 3517 B.e.öň XI asyrda ony ähli taýpalar ykrar edipdirler. 3518 B.e.öň XII asyrda dyngysyz uruşlar sebäpli Assiriýa wagtlaýynça pese düşýär. 3519 B.e.öň XIII asyrda Demirgazyk Balkanda ýaşaýan taýpalar (şol sanda doriler hem) günorta tarap hereket edipdirler. 3520 B.e. öñ XIII asyrda Müsür birnäçe özbaşdak ownuk döwletlere dargapdyr. 3521 B.e.öň XIII asyryň ahyrynda Egeý deňziniň kenarlaryndan we adalaryndan bolan deňiz halklary bileleşmeleri Alynky Aziýa dökülipdirler. 3522 B.e.öň XII- VIII asyrlarda onuň ýerinde birnäçe ownuk döwletler emele gelipdir. 3523 B.e.öň XI-IX asyrlarda Gresiýada söwda we hünärmentçilik juda pes derejede bolupdyr. 3524 B.e. öñ XIV asyrda Şan şäheri ýurduñ paýtagtyna öwrülýär. 3525 B.e.öň XIV asyryn ahyrynda Elam Wawilonyň kassit nesilşalygy tarapyndan basylyp alynýar. 3526 B.e.öň XIV-XIII asyrlarda aheý obalary ortaýer we Egeý denizleriniň dürli kenarlarynda peýda bolupdyr. 3527 B.e.öň X-IX asyrlarda bolsa, ilkinji demir zähmet gurallary ýasalypdyr. 3528 B.e.öň XV asyrlaryndan başlap Kritde minoý däl-de grek (aheý) dilinde ýazyp başlanandygyny arheologik tapyndylar subut edyär. 3529 B.e.öň XV asyryň ahyrlarynda XIV asyryň başlarynda minoý siwilizasiýasy heläk bolansoň, ol 500 ýyllyk ösüşiň yzyndan boşap galan yzagalak welaýata öwrülýär. 3530 B.e.öň XV asyryň II ýarymynda Müsür bilen Wawilonyň arasynda kadaly parahatçylykly aragatnaşyklar ýola goýulýar,ilçiler alşylýar,söwda kerwenleri gatnaýar. 3531 B.e.öň XV asyryň ortasynda Kritde elhenç heläkçilik bolupdyr. 3532 B.e.öň XVI asyrda Gresiýa öz taryhynyň Mikeny döwrüne gadam basypdyr. 3533 B.e.öň XVI asyrda Kritiň Egeý deňziniň adalarynda, Kikladlarda, Rodosda, Kiçi Aziýanyň kenarlarynda Minoý koloniýalarynyň bolandygyny arheologik barlaglar subut edyärler. 3534 B.e.öň XVII asyrda Ýamhad gowşaýar we garaşsyzlygyny ýitirýär. 3535 B.e. öñ XVIII asyryñ ahyrynda olar Deltany gabapdyrlar, soñra Ýokarky Müsüre-de öz häkimýetini ýaýradypdyrlar. 3536 B.e.öñ XVIII asyryñ başlarynda III dinastiýany esaslandyran Joseriñ patyşalyk eden döwründen başlap, ýurduñ paýtagty Memfis şäheri bolýar. 3537 B.e.öň XX asyryň başyndaky halkara ýagdaýy Assiriýa üçin amatly bolmandyr. 3538 B.e.öň XXIII asyrda akkad patyşasy Naram-Suen bilen bir Elam patyşasy- nyň arasynda baglaşylan şertnama biziň döwrümize gelip ýetipdir. 3539 B.e.ö. takmynan 336-njy ýylda Makedoniýanyň şasy Beýik Aleksandr özüniň Makedoniýalylardan we Greklerden durýan goşunyny Merkezi Aziýanyň üsti bilen Hindistana alyp gitmek bilen Ahemenitler imperiýasyna garşy ýörüşine başlaýar. 3540 Beotiýanyň bu ýeňşi onuň syýasy täsirini artdyrypdyr. 3541 Berdimuhammedow Ahal welayatynyn Gökdepe etrabynyn Baharab obasynda 1957nji yylda doguldy. 3542 Berdimuhammedow dalashgarlerin biri bolup her bir etraplarda, shaherlerde oz meyilnamasy bilen cykysh etdi. 3543 Bereket şäheri - Balkan welaýatynyň Bereket etrabynyň administratiw merkezi. 3544 Bereket Türkmenistanda Balkan welaýatynda ýerleşýän bir etrap. 3545 Bereza gabygyna ýazylan hatlar esasan hem d.g. rusda we Sibirde duş gelýär (XI-XV asyr). 3546 Bergidar bolan garyp şahsy taýdan azat bolupdyr. 3547 Bergidarlyk baknalygy rim raýatlygy bolmadyklar üçin güýjüni saklapdyr. 3548 Bergileriň bir bölegi ýatyrylypdyr. 3549 Berilýän maglumat, habar aýdyň we düşňükli bolmalydyr. 3550 Berk asyryň belli alymy Mahmyt Kaşgary halaç tiresiniň gözbaşyny eftalitlerden alyp gaýdýandygyny belleýär. 3551 Berk irki döwletleriň biri Gana döwleti bolupdyr. 3552 Berklik köplenç iň esasy häsiýet bolup durýar. 3553 Berkýarygyň soltanat döwründe «Beýik Seljuk türkmen hökümdarlygy» üç bölege bölünipdir. 3554 Berkýarygyň tarapdarlary Reýde goşun toplap 1093-nji ýylyň Ýanwarynda Yspyhana ýörüş etdiler. 3555 Berkýaryk 1104-nji ýylyň 22 dekabrynda öldi. 3556 Berkýaryk bolsa Soltan diýlip kabul edildi we ýurtda hökümdar diýlip yglan edildi. 3557 Berkýaryk bu ýaraşygy kabul edip gabawy aýyrtdy. 3558 Berkýaryk heniz dirikä onuň ogly Mälikşa II ni goşunlaryna görkezip özüniň mirasdüşeri edip belländigini aýdypdyr. 3559 Berlen karzlaryň esasy bölegini gozgalmaýan emlägi satyn almak üçin berlen karzlar tutup, bu görkeziji jemi karz bukjasynda berilen karz serişdeleriň 89,4%-ne barabar boldy. 3560 Berlinde geçirilen ýapon-german gepleşiklerinde (1941-nji ýylyň ýaz aýlary) Ýaponiýa Germaniýanyň SSSR-e garşy urşuna goşulmaga-da razylaşdy. 3561 Berlin diwarynyň ýykylmagy Çehoslowakiýadaky demokratik hereketi tizleşdirdi. 3562 Bermuda üçburçlygyna çümen uçarlardan biri Ýeriň aşagyndan çogup çykýan tebigi gazlar diňe uly daş bölekleriniň aşagyndan däl, deňiz we okeanlaryň aşagyndan hem çogup çykýarlar. 3563 Berýänem Allaň özi, alýanam» diýip, hernäçe duýdursa-da, görgüli goýar ýerde goýmandyr. 3564 Beset edermen, batyr, öz watanyna, iline wepaly we ugur tapyjy ýigit. 3565 Beşiktaş Jimnastik Topary Beşiktaş Jimnastik Topary hazirki wagtda Türkiýe Futbol Ligasy 'nda basleşige dowam edyar. 3566 B.e. V asyrda Hindistanda beýik dramaturg kalidasa ýaşapdyr. 3567 Beýik akyldaryň "Geçen nesilleriň ýadygärlikleri", "Hindistan", "Minerologiýa", "Farmakognoziýa", "Masudyň kada-kanuny", ýaly işleri biziň günlerimizde hem gymmatyny gaçyrmadyk kitaplardyr. 3568 Beýik atamyz türkmeniň taryhyna ýüz tutanda, milletiň dagynyklyga düşen zamanlaryny kalby lerzana gelmek bilen : “Milletimiň şeýle dagynyklyga ýetmeginiň hem baş sebäbi agzybirligiň ýitmegidir” diýdi. 3569 Beýik, berk, owadan amatly … Elbetde, bir tarapdan şu dört söz bu binanyň iç-daşynyň häsiýetini doly berýär diýsek, ýalňyşmasak gerek. 3570 Beýik Britaniýa Afrikada Müsüri, Sudany, Keniýany, Ugandany we birnäçe yzagalak ýurtlary basyp alypdy. 1899-1902-nji ýyllaryň iňlis-bur urşy netijesinde Angldiýa bur respublikalary bolan Oranžewaýa we Transwaly özüne tabyn etdi. 3571 Beýik Britaniýa bakna ýurtlarda saklanýan goşunlaryň harajatlary-da indi agyr düşýärdi. 3572 Beýik Britaniýa bakna ýurtlaryny saklamak, baş garşydaşy Germaniýany gowşatmak, Türkiýeden häzirki Yragyň, Palestinanyň ýerlerini basyp almak üçin uruşýardy. 3573 Beýik Britaniýa bilen bu gatnaşyklar pese gaçdy. 3574 Beýik Britaniýada 1964-nji ýylyň parlament saýlawlarynyň netijesinde leýboristleriň ýolbaşçysy Gorald Wilsonyň ýolbaşçylygynda hökümet düzüldi. 3575 Beýik Britaniýada hökümet ýolbaşçysynyň çalyşýandygy sebäpli Gorkut aýynyň 25-28-inde konferensiýanyň gidişinde arakesme yglan edildi. 3576 Beýik Britaniýada iň bir titully tälimçisi diýilip hasaplanylýar. 3577 Beýik Britaniýa döwründe öz hususy territoriýasyndan 48 esse uly meýdanly birnäçe halklary bakna öwürip, olaryň bazarlarynda hojaýyndy. 3578 Beýik Britaniýa, Fransiýa, ABŞ we Ýaponiýa ýaly döwletleriň hersi bir hökümdary goldap, Hytaýy şol “öz adamsynyň ýolbaşçylygynda” bir bütewi döwlete birleşdirmegi gazanjak bolýardylar. 3579 Beýik Britaniýa, Fransiýa, Italiýa türk watançylarynyň azatlyk hereketini Gresiýanyň kömegi bilen basyp ýatyrjak boldular. 3580 Beýik Britaniýa “keselli” ykdysadyýeti bilen 70-nji ýyllara gadam goýdy. 3581 Beýik Britaniýanyň eýeçilikleri Afrikanyň ähli sebtinde bardy. 3582 Beýik Britaniýanyň hökümeti 1962-nji ýylda arkalaşyk we baknalar boýunça ministrligi birleşdirdi. 3583 Beýik Britaniýanyň (leýborist partiýasy 1906-njy ýylda) işçi wekilleriniň komiteti döredilýär we ol leýboristik partiýa öwrülýär. 3584 Beýik Britaniýanyň ozalky koloniýasy, 1963 -nji ýylyň 12-nji dekabrynda garaşsyzlygyny aldy. 3585 Beýik Britaniýanyň pes hilli senagat önümlerini-de öňki ýaly satyn almaga isleg ýokdy. 3586 Beýik Britaniýanyň premýer-ministrligine saýlanýança ol deňiz, harby, maliýe ministrleriniň kürselerini eýeläpdi. 3587 Beýik Britaniýanyň uruşdan soňky döwürde halkara möçberinde täsiri gowşap başlady. 3588 Beýik Britaniýanyň we Demirgazyk Irlandiýanyň Birleşen paýtagty dünýäde syýasy we ykdysady öňbaşçylaryň hataryna girýän, Ỳewropanyň iri, ýokary derejede ösen döwletle riniň biri bolup durýar. 3589 Beýik Britaniýanyň yza galmagynyň sebäplerini ýurduň geçmiş taryhyndan agtarmalydy. 3590 Beýik Britaniýaňyza galmagynyň nähili sebäpleri barka? 3591 Beýik Britaniýa Owganystanyň garaşsyzlygyny ýok etmek üçin urşa taýýarlyk gördi. 3592 Beýik Britaniýa öz bakna ýurtlaryny saklamak, esasy garşydaşy Germaniýany gowşatmak, Osman türkmenleriniň döwletinden häzirki Yragyň, Palestinanyň ýerlerini basyp almak üçin uruşýardy. 3593 Beýik Britaniýa tanklary we uçarlary öndürmek boýunça Germaniýadan öňe geçdi. 3594 Beýik Britaniýa we Fransiýa araplaryň türk sütemine garşy göreşini goldan bolup, azat edijiniň perdesine duwlanyp, uruş döwri olaryň özlerini goldamagyny gazandylar. 3595 Beýik Britaniýa we Fransiýa döwletleri-de uruş sebäpli gowşadylar. 3596 Beýik Britaniýa we Fransiýa Germaniýa garşy resmi uruş yglan etselerde hiç-hili harby hereketleri alyp barmadylar. 3597 Beýik Britaniýa we Fransiýa uruşdan soňra Arap Gündogaryny resmi ýagdaýda-da paýlaşdylar. 3598 Beýik Britaniýa XIX asyry kyn we dartgynly ýagdaýda garşy aldy. 3599 Beýik dag depelerindäki gür bolmadyk arçalyklarda arçasar duş gelýär. 3600 Beýik diwarlar köp sanly ýarym tegelek dinler bilen, janpenalar bilen, kertik – kertik parapetler bilen üpjün elipdir, Marynyň, Dehistanyň we Abiwerdiň goşa diwarlary bolsa aýry – aýry ýapyk böleklere – duşman üçin birhili günbassalara bölünipdir. 3601 Beýik döwletiň dörän hem ýok bolan pursatlary, olaryň ornuna beýlekileriň gelen pursaty, bir dinastiýanyň beýleniki çalşyran pursady. 3602 Beýik dramaturg Fridrih Şiller «Adamyň estetikasynyň okuwy» (1795 ý.) atly hatlarynda sungatyň adamy we jemgyýeti özgerdýändigini nygtady. 3603 Beỳik geografiki açylyşlara gämi gurluşyndaky üstünlikler hem mümkinçilikleri açypdyr. 3604 Beýik geografiki açyşlardan soñ ilkidurmuş eýyamy baradaky garaýyşlar täze basgançaga gadam goýyarlar. 3605 Beýik geografiki açyşlar netijesinde Ispaniýa örän uly amerikan bakna ýurtlaryna eýe boldy. 3606 Beýik geografiýa açyşlar bilen baglaşykly söwda ýollaryň üýtgemegi Germaniýanyň ykdysady ösüşine bökdedi. 3607 Beýik Gresiýada, Günorta Italiýada, Sisiliýada Afinynyň täsiri artypdyr. 3608 Beỳik hakan her gün irden çadyryndan çykyp güne, gijeler bolsa aỳa çokunardy.» 3609 Beýik han Ugedeýiň döwründe (1220-1241) apet imperiýasynyň hojalygyny ýöretmekligi üns beripdir. 3610 Beýik Hun imperiýasyny esaslandyran Mode niň şahsyýetiniň töwereginde indi 100 ýylyň içidir gyzgyn jedeller dowam edýär. 3611 Beýik Hun imperiýasy öz güýjüni Kunçin (Gün han) döwürlerinde ýitirmäge başlady. 3612 Beyik Kuşan döwleti Hytayyn hem Orta Gündogaryn we Gazagystan şerbetlerine howp salyardy. 3613 Beyik Kuşan döwletini esaslandyryan - gowşuanlaryn ilkinji patyşasy Kudzul Kadfız bolupdyr. 3614 Beyik Kuşan döwletinin ösen döwri patyşa Kanişkanyn edara eden yyllary bolupdyr. 3615 Beyik Kuşan döwründen başlap buddizm Türkmenisîanyn günorta-gündogar etraplarynda yeterlik derejede yz galdyrypdyr, Gadymy Menvin Gawürgalasyndan budda ybadathanasyny tapypdyrlar. 3616 Beyik Kuşan palyşalygy Baktriyany, Hindistanyn demirgazyk etraplaryny, Merkezi Aziyanyn kop bölegini, Türkmenistanyn demirgazygyny we Lebap welayatynyn çâgini öz içine alypdyr. 3617 Beýikligi 2292 m, uzynlygy 125 km töweregi. 3618 Be­ýik­li­gi 7 metr, ini iki adam eli­niň uzyn­ly­gy­na ba­ra­bar bo­lan bu de­mir sü­tün 4-nji asyr­da di­ki­lip­dir. 15 asyr­dan gow­rak wagt ge­çen­di­gi­ne ga­ra­maz­dan, ol he­ni­ze çen­li pos­la­man­dyr. 3619 Beýikligi sekiz kilometre ýetýän Gimalaý dag gerişleri Hindistan bilen Hytaýyñ arasynda tebigy päsgelçilik döredýär. 3620 Beýik Litwa Knýazlygy 12 13 -nji asyrlardan başlap, 18-nji asyryň ahyryna çenli Gündogar we Merkezi Ýewropa döwletleri bolupdyr. 3621 Beýik Min imperiýasy ( ) — Hytaýda mongol Ýuan dinastiýasyndan soň 1368 -nji we 1644 -nji ýyllar aralygynda höküm süren döwlet. 3622 Beýik Mogollar impperiýasyny esaslandyran Baburun agtygy, meşhur türkmen serkerdesi hem şahyry Baýram hanyn(1502-1567)aýaly. 3623 Beýik Mogollaryň iň soňky şasy Bahadur han 1857-nji ýylda sypaýylaryň gozgalaňy başlanan wagtynda ýatlanylýar. 3624 Beýik Mongol imperiýasynyň iň iri galyndylary Ýuan imperiýasy, Altyn Orda, Hulaguidler döwleti we Çagataý ulusy bolupdyr. 3625 Beýik Moraw döwleti (çet – moraw taýpasynyň soýuzy 20-30 IX asyr) Samo knýäžkygynda däp soň onuň düzümine serbluzeu slawýanyň we g.o. Polşa taýpysy giripdir. 3626 Beýik Moraw döwletine girýän taýpalar çeh morawlar we kiçi (günorta) Polşa, Polşa döwletini degişli bolupdyr. 3627 «Beýik ökjeliler», «Gizlin ybadathana», «Ak çigildem», «Asylzadalar», «Bahar we kebelekler» ýaly hekaýalar kitabynyň, «Ýalňyz batyr» romanynyň çap edilendigini görmek ýazyja miýesser etmedi. 3628 Beýik Oktýabr rewolýusiýasyndan öň öýlenmek meselesi diňe mala-pula baglydy. 3629 Beýik oktýabr sosialistik rewolýusiýasynyň ýeňmegi bilen türkmen halkynyň durmuşynda täze durmuş başlanypdyr. 3630 Beýik partiýa ö döwri üçin progressiw rol oýnapdyr. 3631 Beýik Paýhasly ýaradanyň döreden biologik basgançak rolyny ýerine ýetirip Adamzat ýerdäki wekilçiligini tamamlar. 3632 Beýik portalynda inli depesi çowly arasy bolan metjidiň gapysy howlynyň içine tarap açylýar eken. 3633 Beýik şahyryň döwründe türkmen taýpalary dagynyk ýaşapdyrlar. 3634 Beỳik Saparmyrat Amerikany hyzmatdaşlaryň Türkmenistandaky işlerine ỳokary baha berdi. 3635 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy 1985-1994 ýyllar aralygyndaky döwrün taryhyň doly ýazylmandygyny we öwrenilmändigini belläp geçýär. 3636 Beýik Saparmyrat Türk- menbaşy Altyndepe oguz paýtagty-ýaňykent bolupdyr diýip belleýär. 3637 Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy Amerikanyň belli syỳasy işgäri BŞ-nyň dölwet sekretary Jorj Şuls bilen söhbetdeşligi erkin ynanyşmak ỳagdaỳynda bolup geçdi. 3638 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy: “Amerikanyň Birleşen Ştatlary dünýäde iň bir güýçli, abraýly döwletleriň biri. 3639 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy binagärçilikde milli däpleri wwe oñdebaryjy daşary ýurtlaryñ, aýratynam Türkmenistan bilen taryhy kökleri umumy bolan döwletleriñ häzirki zaman gazananlaryny utgaşdyrmagy talap edýär. 3640 Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy BMG-nyň Baş sekretary Butros Galli bilen duşuşdy. 3641 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Bu iki dogan indi hemişelik biri-birini tapdy. 3642 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy bu wezipelerden ugur alyp, 2000-nji ýyla çenli hereket etmedik maksatnamasyny öňe sürdi, ol milli ykdysadyýetiň gutarnykly nusgasy bolmalydyr. 3643 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy döwlet gurluşymyzda ata-baba ýolumyzy dowam etdi. 3644 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy dünýäniň ykbalyna deňhukukly gatnaşmak we şol ykbal üçin deň jogapkärçilik çekmek hökmünde öňe süren uly we kiçi ýurtlaryň deňligi hakyndaky taglymaty bitaraplyk syýasatyny durmuşa geçirmekde iş ýüzünde ösdürildi. 3645 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Garaşsyzlygymyzyň ilkinji günlerinden akyldar şahyr Magtymgulynyň dünýägaraýşyna laýýk gelýän milli aňyýetiň bolmagyny nygtady. 3646 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Garaşsyzlyk ýyllarynda halkymyzyň döredijilik, oýlap tapyjylyk ukybyny ösdürmekligi hem nygtaýar. 3647 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Garaşsyz Türkmenistanyň ähli döwlet maksatnamalary esasynda halkyň hal-ýagdaýynyň derejesini gyşarnyksyz ýokarlandyrmak, onuň hukuklarynyň mizemezligini gazanmak hyjuwy durýar diýip belledi. 3648 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy halkara gatnaşyklarda ruhy jähtlerden ýörelge alýar. 3649 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Hökümetiň ýolbaşçylaryny welaýatlaryň häkimlerini, din we jemgyýetçilik guramalarynyň wekillerini ýanyna alyp, Muhammet ymmaty üçin, iň mukaddes ýerler hasaplanýan Mekge Medine – Käbä zyýarata gitdi. 3650 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Men Türkiýe bilen Türkmenistanyň doganlyk gatnaşyklarynyň geljegini parlak görýärin. 3651 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada bu babatda şeýle diýdi : “Türkmenistan SSSR-iň hazynasyna her ýylda 10-18 milliard dollarlyk girdejini berýärdi. 3652 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada: “Ergenekon” dessany türkmeniň gadymyýeti, onda tutuş magdan dagynyň eredilip, ýagtylyga – dünýä çykmaklygyň göçme manysy bar” diýip belleýär. 3653 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada maddy medeniýetiň, diliň, sungatyň, milli aňyýetiň jemgyýetde tutýan ornuny has ýokary derejede goýýar. 3654 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada: ”Millet bolup ýaşamak uly bagtdyr. 3655 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy mukaddes Ruhnamada : “Taňry oňa iki sany häsiýer berdi : ruhybelentlik we gaýduwsyzlyk ” diýmek bilen, ruhybelentligiň türkmeniň gadymdan gelýän milli häsiýetdigini nygtaýar. 3656 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnama kitabynda “1879-1881-nji ýyllarda bolan Gökdepe urşy türkmen milletiniň syýasy, ykdysady, ýaşaýyş durmuşyna, milletiň jemgyýetine uran zarbasynyň täsiri netijeinsde türkmen döwleti ýykyldy. 3657 Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnama kitabynda “1879-1881-nji ỳyllarda bolan Gökdepe urşy türkmen milletiniñ syỳasy, ykdysady, ỳaşaỳyş durmuşyna, milletiñ jemgyỳetine uran zarbasynyñ täsiri netijesinde türkmen döwleti ỳykyldy. 3658 Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnama kitabynda “Türkmen ruhunyň II eỳỳamyny Gorkut ata eỳỳamy” diỳip belleỳär. 3659 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamasynda bitewilik meselesini hem öňe sürýär. 3660 Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamsynda XX asyryñ birinji ỳarymynda dünỳä döwletleriniñ arasyndaky gapma-garşylyklar ỳagdaỳlaryñ çylşyrymlaşmagy şeỳle belleỳär. 3661 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşymyz özüniň Mukaddes Ruhnama kitabynda “Oguznama” ata-babalaryň geçmiş şöhraty baradaky ýazgylarydyr. 3662 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşymyzyň Mukaddes Ruhnamada aýdyşy ýaly “Döwlet milli ruhuň gaýmagydyr. 3663 Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşynyň ABŞ-na ilkinji sapary 1993-nji ỳylyň Nowruz aỳynyň 22-nde bolup geçdi. 3664 “Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň Altyn asyry” atly bäsleşiginiň ýeňijisi, 2008 ýyl. 3665 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyń Atalyk aladasy bilen Miras merkezi “Türkmen galalary hakyndaky rowaýatlar” diýen kitaby neşir edildi. 3666 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň bu karary onuňdin barada yzygider alada edýänliginiň aýdyň subutnamasydyr. 3667 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň daşary syýasatynyň düýp özeninde-de halkalryň dostlugy birek-birege hyzmatdaşlygyndan, hormatyndan ybaratdyr. 3668 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň Garaşsyzlyk ýyllarynda ýazan işleri, Halk Maslahatlarynda, Ýaşulylar bilen geçirilýän maslahatlarynda çykyşlary we ş.m. çuň taryhy nukdaý nazardan ugur alyp maglumatlara baýdyr. 3669 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň Garaşsyz we Baky Bitarap Türkmenistanyň hoşniýetli daşary syýasaty fransuz-türkmen gatnaşyklaryny has işeňňirleşdirdi. 3670 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň kararyna laýyklykda Aşgabadyň günorta böleginde 17 gatly “Prezident myhmanhanasy” guruldy. 3671 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň Mukaddes Ruhnamasynda “Biz hoşniýetli häsiýetlerimizi has ösdürdik, ony ykdysadyyetimizde Açyk gapylar syýasatyna, daşary syýasatymyzda bolsa, hoşniýetli Bitraplyk syýasatyna öwürdük” diýip bellenýär. 3672 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň Mukaddes Ruhnamasynda: “Biziň atalarymyzyň dünýäniň çar tarapyna goç ýollarynyň bolandygy hakykatdyr. 3673 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň Mukaddes Ruhnamasynda “Meniň ýolum- geljegi milletiň aňyýetine we ruhyýetine baglap goýmak ýoludyr. 3674 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň permany bilen Türkmen milli dölwet elipbiýi döredildi. 2000-nji ýylyň Türkmenbaşy aýynyň 1-den ulanyşa giren milli elipbiýimiz biziň XVI hat-ýazuwymyzdyr. 3675 Beyik Saparmyrat Türkmenbaşynyň saparyna bu ýerde aýratyn ähmiýet berdi. 3676 Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşynyň sözlän sözi uly gyzyklanma bilen diňlenildi. 3677 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň tagallasy bilen XX asyryň ahyrynda yslama uýýan türkmen halky hem öz dini ynançlaryny erkin ýüze çykarmaga mümkinçilik aldy. 3678 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň taryhy konsepsiýasy Garaşsys we bitarap Türkmenistanyň taryh ylmynyň esasyny düzýär. 3679 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň taryh ylmynyň problemalaryna beýle uly üns bermegine, türkmen halkynyň hakyky, dogruçyl taryhyny döretmek barada yzygider alada etmegine SSSR döwründe taryhymyzyň gözgyny ýagdaýa salynmagy sebäp boldy. 3680 “Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň taryhy taglymaty” milli taryhymyzy öwrenmekligiň, öwretmekligiň we ony ýazmaklygyň usulyýet esasydyr, ylmy mekdebidir. 3681 Beyik saparmyrat Türkmenbasynyň Yslamabatda bolmagy onuň ýurduň Premýer minitri Benazir Buhutto bilen duşuşygyndan baslady. 3682 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy owgan meselesi barada Taryhy hem geografiki sebäplere görä, owgan meselesi biziň Türkmenistanymyzda örän ýiti duýulýar. 3683 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy özüniň Helsinkide bolup geçen Ýewropada Howpsuzlyk hem Hyzmatdaşlyk baradaky maslahatda eden çykyşynda: “Adam hukugy döwletiň milli bähbitleri bilen aýrylmaz baglanşyklydyr” diýen pikiri öňe sürdi. 3684 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy özüniň Mukaddes Ruhnamasynda gadymy ýer-ýurt atlaryny ýenem bir gezek belläp geçdi. 3685 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy özüniň Mukaddes Ruhnamasynda türkmen bilen türki iki dogan halk hökmünde häsiýetlendirýär. 3686 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy paýhasy bilen Garaşsyzlyk alanymyzdan soňra Baýram han Türkmen täzeden tirsegine galdyryldy. 3687 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Tähranda EKO-ň (Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň) “Baş sekretary onder özer bilen duşuşdy. 3688 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Türkiýäniň premýer ministri Mesul ýylmaz energetika tebigy serişdeler ministr jumhur Ersýumer bilen ikitaraplaýyn duşuşyklary gepleşikleri geçirdiler. 3689 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Türkiýäniň we Türkmenistanyň aragatnaşygy begendirijidir. 3690 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy türkmen galalary hakynda we olaryń taryhyny halkyń ruhy hakydasyna ornaşdyrmagy maksat edinýär. 3691 Beýik saparmyrat Türkmenbaşy – türkmen halkynyň hiç wagt hem milletparaz bolmandygyny, onuň beýleki hormat goýup ýaşandygyny mukaddes Ruhnamada taryhy maglumatlar arkaly subut edýär. 3692 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Türkmenistan we Türkiýe BMG-niň, YHG-nyň, EKO-nyň çäklerinde ýakyndan arkalaşykly hereket edýärler, möhüm halkara we sebit meseleleri boýunça umumy garaýyş bilen çykyş edýärler. 3693 Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy türkmen milletiniň tebigata bolan gatnaşygyny şeỳle häsiỳyetlendirỳär. 3694 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Ülkämiz bilen Türkiýe arasyndaky baglaryň köki örän çuňňurdyr. 3695 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy ýaş, Garaşsyz Türkmenistana ýolbaşçylyk edip ugrady. 3696 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy ýurdumyzyň öz döwlet syýasatyny işläp düzdi. 3697 Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy zamanasynda ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň agrar pudagynda-da düýpli özgerişler bolup geçdi. 3698 Beýik Seljukly hökümdary Mälikşanyň ogly we 1092-1104-nji ýyllar aralygynda Beýik Seljukly döwletiniň hökümdary boldy. 3699 Beýik Seljuk Soltanlaryň köşgünde Emir Muezzi, Omar Haýýam, Auhadeddin Enweri … ýaly ençeme şahyrlar hemaýat görüp, döwlet galamyny işledipdirler. 3700 Beyik Seljuk türkmen döwletiniň esaslandyrylmagynda uly ähmiỳetli waka bolan Daňdanakan söweşinden soňra Seljuklar Maryda uly maslahat çagyrypdyrlar hem-de tabyn eden ỳerlerini neberäniň agzalarynyň arasynda peỳdalanypdyrlar. 3701 Beýik Seljuk türkmenleriniň zamanasy türkmen medeniýetiniň iň bir parlan döwri bolupdy. 3702 Beýik Seljuk türkmen Soltany Sanjar özüniň ýarym asyrdan gowrak dowam eden hökümdarlygynda ylma, medeniýete howandarlyk etmekde nusga bolan soltanlaryň bilidir. 3703 Beỳik Serdar Atamyzyň ỳolbaşçylygynda Garaşsyzlygymyzy alanymyzdan soň türkmeniň geçmiş taryhynyň milli mirasynyň, şol sanda “Gorkut ata” eseriniň alnynda ak gün dogdy. 3704 Beyik serdarmyzyn ak patasy bilen acylan toplumyn umumy yapyk meydancasy 24820 ine dordul metrdir. 3705 Beýik Serdarymyz 2000-nji ýyla çenli galan 1000 günde ykdysadyýetiniň ösüşini ilik-dügme hasaplap, ykdysady galkynyş nygtady. 3706 Beýik Serdarymyz aýtmyşlaýyn: “Türkmen milli sazy-milletiň kalbynyň owazy”. 3707 Beýik Serdarymyz bäşinji altyn eýýamyň oňonynyň bedew atdygyny dünýä jar etdi. 3708 Beýik Serdarymyz Garaşsyz milli döwlet gurluşyň, milli ykdysadyýetiň, milli medeniýetiň, milli goşunyň bolmasa, doly garaşsyz döwlet bolup bolanok diýmek bilen, millilik meselesine uly ähmiýet berýändigini aýan edýär. 3709 Beýik Serdarymyz halkymyzyň dindarlarynyň üsti bilen biziň beýik ruhy baýlygymyza bolan söýgüni ýokarlandyrmaga çalyşýar. 3710 Beýik Serdarymyz köküni Oguz han türkmeniň döwründen alyp gaýdýan Halk maslahatyny garaşsyzlyk, millilik many-mazmuny bilen baýlaşdyrdy. 3711 Beýik Serdarymyz mähriban kakasyny ýatlap şeýle ýazýar: “Diri galan polkdaşlarynyň beren ujypsyzja maglumatlaryna görä, kakamyň gulluk eden harby bölümi gabawa düşüpdir. 3712 Beỳik Serdarymyz: “Men Oguz ham Türkmene, Gorkut ata, Görogly beg Türkmene, Magtymgula öz döwrüniň milli pygamberleri diỳỳärin. 3713 Beýik Serdarymyz Mukaddes Ruhnamada türkmen halkynyň geçmiş taryhynyň döredijilik gudratydygyna halkyň ünsüni çekip, adamy durmuş, şahsyýeti taryh terbiýeleýär diýip (64 sah.) belleýär. 3714 Beýik Serdarymyz Mukaddes Ruhnamada : “Türkmen taryhda müňlerçe ýylyň dowamynda Türkmen atly beýik milleti döretdi” diýip belleýär. 3715 Beýik Serdarymyz Mukaddes Ruhnamanyň üsti bilen türkmen halkynyň bäş müň ýyllyk taryhyn ýoly we şol taryhyn ýolda guran 70-den gowrak beýik döwletleri barada, öň taryhda mälim bolmadyk zatlar barada anyk Maglumatlar berýär. 3716 Beýik Serdarymyz ol gymmatlyklary bilen milleti bir zat hasaplaýar. 3717 Beýik Serdarymyz özüniň MukaddesRuhnamasynda : “Näme üçin şeýle dürlülik emele gelipdir” diýen sowala : “Sebäbi, türkmen aşa uly millet bolany üçin, olaryň biri-de bu milleti ähli bitewiliginde görüp bilmändirler” diýip jogap berýär. 3718 Beýik Serdarymyz Saparmyrat Türkmenbaşy özüniñ Mukaddes Ruhnamasynda türkmen jemagaty barada, onuñ häsiýeti, ugurtapyjylygy, mertligi, adalatlylygy, paýhaslylygy barada ep-esli maglumatlar berýär. 3719 Beýik Serdarymyz Saparmyrat Türkmenbaşy türkmen ykdysadyýetiniň düýbüni tutmak, ony dünýäniň ösen ýurtlaryň derejesine ýetirmek üçin öňki GDA-ň döwletleriniň içinde iň kö pul – 5 mlrd $ gowrak maýa goýberen ýeke-täk döwletdir. 3720 Beýik Serdarymyz şol meselelere ünsüni çekdi. 3721 Beýik Serdarymyz soňky 300 ýylyň dowamynda türkmeniň ykbalynyň agyr bolandygyny bellemek bilen bitewi bir türkmen döwletiniň bolmandygyny aýdýar. 3722 Beýik Serdarymyz “Türkmene soňky iki ýüz ýylyň dowamynda alamançy çapawulçy diýlen tőhmet atylyp gelindi, şol tőhmet XX - nji asyryň 30 – njy ýyllarynda “basmaçy” sőzi bolan çalşyldy. 3723 Beýik Serdarymyz “Türkmenler oguzlardyr, Nesilbaşymyz Oguz han türkmendir” diýýär. 3724 Beýik Serdarymyz “Türkmen mydamada erkanalygyny, namys – aryny gorap geldi, bu oňa ýeňil düşmedi, hut geçen asyryň őzünde – de ol iki yola Garrygala, Sarahs, Balkan uruşlaryny başdan geçirdi. 3725 Beýik Serdarymyz türkmen taryhyny şeýle yzygiderli beýan etmek bilen, türkmen halkynyň döreden gymmatlyklary, gadymýetde ilkinji ak bugdaýyň ýüze çykan ýeňişli-ýeňlişli ýollary barada anyk Maglumatlar berýär. 3726 Beỳik Serdarymyz uly ykdysady taslamalary durmuşa geçirmäge: Tejen-Sarahs-Maşat demir ỳolunyň. 3727 Beýik Serdarymyzyň belleýşi ýaly: “Taryhçylaryň, sene ýazuwçylaryň, beýleki akyl zähmetiniň işgärleriniň ýazgylary türkmen baradaky maglumatlary özüniň dürli-dürlidigi, gapma-garşylykdygy bilen geň galdyrýar. 3728 Beýik Serdarymyzyň belleýşi ýaly : “türkmen gylyjyň gadymy kämil nusgasyny şu günlere ýetiripdir. 3729 Beýik Serdarymyzyň belleýşi ýaly : “Türkmen taryhda müňlerçe ýyllaryň dowamynda türkmen atly beýik millet döretdi. 3730 Beỳik Serdarymyzyň beỳle iň beỳik döwletler bilen olaryň iň uly kompaniỳalary bilen hoşmeỳilli gatnaşyklary iki tarap üçin hem bähbitli alyp barmagy geljekde Türkmen halkynyň ykdysady syỳasy taỳdan iň bir ösen derejesine getirỳär. 3731 Beýik Serdarymyzyň bu pähim parasady türkmen taryhyny ýazýan, onuň bilen gyzyklanýan her bir adam üçin ýol görkezijä öwrüldi. 3732 Beýik Serdarymyzyň demokratiýanyň nusgasy hakyndaky taglymaty dünýä jemgyýetinden üzňeleşmek däl-de, ondan milli bähbide laýyk gelýän ýoly saýlamak boldy. 3733 Beýik Serdarymyzyň halk maslahatlarynda, mejlislerde, welaýatdyr, etraplarda halk bilen duşuşanda eden çykyşlaryny öwrenmelidiris. 3734 Beýik Serdarymyzyň her ýylda ýurdumyzda bedew baýramçylygyny belläp geçmekligi yglan etmegi türkmen bedewiniň abraýyny artdyrýar. 3735 Beýik Serdarymyzyň hut özüniň belleýşi ýaly “Metjit – mukaddes ýer. 3736 Beýik Serdarymyzyň Mukaddes Ruhnamasynda: “ 1855 – nji ýylda Sarahs sőweşinde, 1857 – 58 – nji ýyllarda bolup geçen Garrygala sőweşinde, 1861 ýylda Mary sőweşinde daşary güýçleriniň derbi-dagyn edilmegi türkmen tire-taýpalarynyň agzybirliginiň netijesidi. 3737 Beýik Serdarymyzyň Mukaddes Ruhnamasynda bu ajaýyp kitabyň ýazylmagyna Göroglybeg Türkmeniň ruhy taýdan goldaw berendigi barada şeýle ýazýar: “Görogly bebiň ruhy: - Anyk ýoly bar millet bagtyýar. 3738 Beýik Serdarymyzyň Mukaddes Ruhnamasynyň ikinji kitaby durşuna edep kitaby. 3739 Beýik Serdarymyzyň öňden görüjilikli pähim-oaýhasy bilen özüniň başda dumagy netijesinde Tejen-Sarahs-Maşat demir ýolunyň gurulmagygadymy taryhy ýüpek ýoluna täzeden jan berdi. 3740 Beýik Serdarymyzyň özi oňa guwanýar, ony ösdürmek üçin giň mümkinçilikler açýar, Watanyny söýýän, päk ýürek bilen zähmet çekýän halkyny, halal hyzmat edýän adamlary ordenler, medallar, altyn zynjyr bilen sylaglaýar, olara hormatly atlar dakýar. 3741 Beýik Serdarymyzyň Ruhnamasynda şöhlelenişi ýaly, Oguz han şalygy pederlerimiziň bäş müň ýyl mundane ozal guran döwletidir. 3742 Beýik Serdarymyzyň taýsyz tagallasy bilen toý, ýaş däp-dessurlarymyzy dikeltmeklige giň ýol açyldy. 3743 Beỳik Serdarymyzyň tebigaty goramak baradaky taglymatynda Garagum çölüni goramak, gadymy ỳaşaỳyş mekany – Uzboỳy – Oguz boỳuny gaỳtadan janlandyrmak meselesine hem uly orun berilỳär. 3744 Beýik Serdarymyzyň “Türkmen ilim aman bolsun” şadessanynda “Oguz han” şygyrynda Oguz han onuň ogullary şeýle hem basyp alan ýerleri barada giňişleýin berilýär. 3745 Beýik Serdarymyzyň ýadawsyz aladasy bilen, onuň aýratyn üns bermegi we hut özüniň goldawy bilen ýurdumyz azyk garaşsyzlygyny gazandy. 3746 Beýik serkerde şahyr açyk yürekliligi, watansöýerligi, mertligi hem-de edermenligi öz goşgularynda wasp edipdir." 3747 Beýik söz ussady Magtymgulynyň poeziýasy XIX asyryň ortalarynda Orta Aziýa, Russiýa, Ýewropa halklarynyň arasyndaky metbugatda görnüp başlaýar. 3748 Beỳik taňrynyň garaşygy bilen otlar tutaşyp gyzandan dagyň demiri eräp başlady we ỳükli kerwen geçer ỳaly ỳol açyldy. 3749 "Beýik Türkmen - Hun imperatory". 3750 Beýik Uruş ýa-da Polýak-litwa–Tewton urşy ( 1409 — 1411 ) Polýak korollygynyň we rus knýazlyklarynyň soýuzdaşlygyndaky Beýik Litwa Knýazlygy bilen Tewton ordeniniň rysarlarynyň arasynda bolup geçen harby konfliktdir. 3751 Be­ýik Wa­tan­çy­lyk ur­şun­dan öň oba ho­ja­lyk pu­da­gy­na köp üns ber­lip­dir. 3752 Beýik Watançylyk urşundan soňky döwürde SSSR-de awiasiýa has güýçli ösüp başlady. 60 ýyllaryň ortalarynda uçarlaryň uçuş tizligi 3000-5000 km/s ýetdi. 3753 Beýik watançylyk urşundan soňra oba hojalyk önümçiliginiň derejesi uruşa çenli döwür, Birinji Jahan urşundan soňky döwür we Raýatlyk urşundan soňky döwür bilen deňeşdireniňde has aşakdady. 3754 Beýik Watançylyk urşunyň başlanan ilkinji günlerinden ol Watan goragyna gidýär. 3755 Beýik Watançylyk urşunyň başlanmagy bilen ol hem eline ýarag alyp söweş meýdanyna gidýär. 3756 Beýik Watançylyk urşunyň öň ýanyndaky on ýyllyklaryň dowamynda ýurtda daşary ýurt maýa goýumynyň hasabyna hususy telekeçiligiň ösdürilmegine üns berilýär. 3757 Beýik Watançylyk Urşy başlanan wagtynda ol meýletinlik bilen Watan goragyna gidip, özüniň ýiti galamy, ötgür ýaragy bilen faşistlara garşy batyrgaý söweşýär. 1944-nji ýylyň maý aýynyň 4-ne Gitlere garşy söweş meýdanynda gahrymanlarça wepat bolýar. 3758 Beýik Watançylyk ýeňiş bilen tamamlandy. 3759 Beyik yüpek yolunyn âhli gundogar bölümine scljuklar gözegcilik edipdir. 1072 yylda VVizaııtiya goşunlary bilen Malazgirde ayyklayjy soweş bolupdyr. 3760 Beýik Ýüpek ýolunyň Hytaýyň merkezi etraplaryndan başlanan ugry Aziýanyň üsti bilen Ortaýer deňziniň gündogar kenarlarynyň portlaryna baryp ýetipdir. 3761 Beýik ýüpek ýolunyň ýene bir şahasy ilki Murgap derýasynyň boýy bilen, soňra Owganystanyň üstünden Hindistana çenli baryp ýetipdir. 3762 Beýik Ýüpek ýolyñ kartasy Beýik Ýüpek ýolyñ 1-nji asyrdaky kartasy. 3763 Beýili Palaw Tüwiden oňurti arassalanan 3-4 sany beýi dogralyp, gazana atylýar. 3764 Beýle çäklendirmeler baknalyklarda güýçli närazylyk döretdi. 3765 Beýle çaltlyk bolsa heniz dünýä tejribesinde hem bolmandy. 3766 Beýle çöketlikler aglaba 3 km gowrak çuňlukda bolýar. 3767 Beýle diýildigi respublikada ykdysadyýetiň düýpli ösmändigini, ýagny onuň durup galandygyny aňlatmaýar. 3768 Beỳle diỳildigi türkmenleriň bir döwürde öz topragyndan çykyp gidip, soňra dolanyp gelendigini aňlatmaỳar. 3769 Beýle diýilmegi demrin ulanylyp başlanan ýerinde şol wagt demir peýda bolupdyr diýildigi däldir. 3770 Beýle etmek bilen harby wezipä tötänleýin adamlaryň geçmeginiň öňüni almak isläpdirler. 3771 Beýle etmek bolsa dogry ylmy netijeleri çykarmak işini kynlaşdyrýar. 3772 Beýle gurluşyklar bir diwarly köşkler ýa-da willalar bolmagy mümkin. 3773 Beýle hereketde jisimiň islendik nokadynyň iki nokadyny birleşdirýän göni orny öz-özüne parallel üýdgedýär. 3774 Beýleki alplary bolsa keçelere dolanyp Öküz sürüsi bilen galanyň içine girip Bilejik galasyny eýeläpdirler. 3775 Beýleki awtorlardan haýsam bolsa biriniňki dogry bolup çykaýsa welin, onda Oguz hany oguzlaryň, ýagny, turlaryň hytaý, mongol, Altaý, Sibir sebitlerine aralaşan döwürlerindenem däl-de, entek Turanda oturan döwürlerinden gözlemeli bolar. 3776 Beýleki aýalyndan bolan kiçi ogluny miras eýesi etmegi ýüregine düwen Tümen uly ogly Modeni ýuedžeý halkyna girewine berýär. 3777 Beỳleki basypalyjy sowatsyz, rehimsiz we gundogarly F Pisaro 200 esgerden ybarat goşuny bilen Peruwyň üstüne çozupdyr. 3778 Beýleki bir bölegi bolsa mundan 4 müň ýyl öň awçylyk durmuşyndan maldarçylyga geçipdirler. 3779 Beý­le­ki bir mag­lu­ma­ta gö­rä, pik­de - 15 a,g barabardyr. 3780 Beýleki bir tarapdan metrologiýanyñ wezipesi takyk ölçeg birliklerini düzmek we olaryñ has inçemin nusgalaryny etalonlaryny düzmek emma ony çözmek taryhçylaryñ işi däldir. 3781 Beýleki bir tarapdan welaýatda bu döwür Merwi garaşsyz häkimiýet hökmünde berkarar etmäge synanyşýan tolgunyşyklaryň döwri bolupdyr. 3782 Beyleki bölegi bolsa maldarçylyk bilen meşgullanyp gadymy eýamlardan bäri göçürim durmuşda çarwaçylyk bilen meşgullanypdyrlar, ýaýla maldarçylygy we ýarym oturymly hojalygyň dürli – dürli görnuşleri giň ýaýrapdyr. 3783 Beýleki dinlere uýmak jenaýat hasaplanypdyr. 3784 Beýleki doganlyk haklaryň goldamagy bilen Gragum kanaly, Türkmenabatdaky himiýa kombinaty, Mary GRESU ýaly uly gurluşyjlary amala aşyrdy. 3785 Beýleki fransuz emigrantlary bilen birlikde Jersiden çykarylan Wiktor Gýugo goňşy Gernsi adasynda ýerleşdi we «Syn etme» atly goşgular ýygyndysynyň galamhakyna Otwil-Haus atly öýüni satyn aldy. 3786 Beýleki grek ýerlerindäki gullar bilen deňeşdirende ilotlar hojalyk taýdan has özbaşdak bolupdyrlar. 3787 Beýleki günbatar Ỳewropa döwletlerine seredeňde german ýurtlarynda täze önümçilik gatnaşyklary hem gaty haýal ösýärdi. 3788 Beýleki Gündogar Ỳewropa ýurtlarynda demokratik özgertmeler onçakly üzül-kesil amala aşyrylmaýardy. 3789 Beýleki halklar şolary alemanlar ýa-da alamanlar diýip (türkmenler, azerbaýjanlar) atlandyrýärlar. 3790 Beýleki halklar ýaly oguzlar-da öz urugynyň geneologiýasyna düýpli üns beripdirler. 3791 Beýleki haýwanlar meselem, demirgazyk suguny, buzlugyñ yzy bilen demirgazyga gidipdirler. 3792 Beýleki Horezmşalar keşmekeşlerden peýdalanyp oňa garşy çykdylar. 3793 Beýleki iki dogany Gündogdy bilen Sungur hökümdar Horasana dolanýar. 3794 Beýlekileri has arkaýyn garaýyşlarda bolupdyrlar. 3795 BEÝLEKI MAGLUMATLAR Kristadelfianlaryň harbyda inkär edilenleri hyzmat etmekde dowamly taryhy bardyr. 3796 Beýleki ogly Kadyrmämedi we agtyklaryny Tiblisiniň, Sankt-Peterburgyň okuw jaýlarynda okadýar,Terbiýeletýär. 3797 Beýleki ogly Ördekberdi bolup, onuň ogluna molla Erçi diýer ekenler. 3798 Beýleki ösen döwletleriň II jahan urşundan soň ösüşiniň haýallanmagy Kanadada hem belli bir derejede öz täsirini ýetirdi. 3799 Beýleki oýunçylar gol tutuşyp, onuň daşyndan aýlanýarlar. 3800 Beýleki oýunçylar odun çöplemäge giden bolýarlar. 3801 Beýleki şäherlerden tapawutlylykda bu Timurid şäheri, iň azyndan geljek asyr üçin strategiki taýdan wajyp bolsada, hiç haçan gülläp ösmändir. 3802 Beýleki serkerdelere ýurduñ dürli ýerlerin dolandyrmak tabşyrylypdyr. 3803 Beýlekisi Moskwadaky hasabyýet papirusy bolup, onda 25 meseläniñçozüwi berlipdir. 3804 Beýleki sportlardaky karýerasy Meşhur janköýer özüni diňe bir futbol meýdançasynda däl-de sportyň beýleki görnüşleriniň meýdançalarynda hem özüni tanadandyr. 3805 Beýleki tarapdan egirme maşynlar birmeñzeş süýümleri işlemäge ýaramaỳarlar. 3806 Beýleki tarapdan german hökümeti Fransiýa bilen Russiýanyň gatnaşyklaryny gowşatmagy wezipe edip goýýardy. 3807 Beỳleki tarapdan german hökümeti Fransiỳa bilen Russiỳanyñ gatnaşyklaryny gowşatmagy wezipe edip goỳỳardy. 3808 Beỳleki tarapdan önüme juda köp tow berilse, ol gaty bolar, egirme maşynyň öndürijiligi hem pese gaçar. 3809 Beýleki tarapdan ýurduň içindäki ilatly ýerler we şäherler mawr çozuşlaryndan goramaly bolupdyr. 3810 Beýleki täsirli ellinçilik döwletlerine Makedon patyşalygy, Pergam patyşalygy, Grek-Baktriýa patyşalygy degişli bolupdyr. 3811 Beýleki taýpalar hem bu syýasaty ikielläp goldap,özaralarynda ýokary tertip-düz -günnamany ýola goýýarlar. 3812 Beýleki topary bolsa adamlaşypdyr diýlip çak edilýär. 3813 «Beýleki tymsallar» albomynda ýaýynlanan «Buzdan Şato» «Pembe mazarlyk», «Degmesin ellerimiz» we «Bir melek vardı» aýdymlary tomaşyçylaryň göwnünden turdy. 2012-nji ýylyň dekabr aýynda Modelden aýrylan Aşkyn Çolakyň ýerine Kerem Sedef geldi. 3814 Beýleki welaýatlara garanda has demirgazykda ýerleşensoň Daşoguzda gyş sowugrakdyr. 3815 Beýleki welaýatlar bilen gatnaşyklar Kaspi kenarynda ýaşan ilatyň arasynda hem bolupdyr. 3816 Beýleki welaýatlar üçin habarlaşyň. 3817 Beýleki ýatan tümmeglerimiz hem hallamaz. 3818 Beýleki ýatan tümmeklerimizem halamaz. 3819 Beýleki ýazgylarda “Gözellik öýüni” Muhammet diýen biriniň öz kakasy Jemal-ed-dünýä-wa-d-diniň ýadygärligi üçin öz serişdeleri bilen 1455-1456-njy ýyllarda gurdurandygy hakyndaky maglumat getirilýär. 3820 Beýleki ýazuw çeşmelerine gadymy teňňeleriň ýazgylary,Nusaýdan tapylan hojalyk res- minamalary,Horezmiň paýtagty Toprakgaladan tapylan köşk arhiwi,Owganystandan tapylan kuşan ýazgylary degişlidir. 3821 Beýleki ýerlerden getirilen ösümlikleri we haýwanlary öz ýurduna uýgunlaşdyrypdyrlar. 3822 Beýleki yslam ýurtlarynda bolşy ýaly, ýurduň ykdysady-syýasy durmuşy yslamyň ýörelgeleri boýunça alnyp barylýar. 3823 Beýleki ýyllar (1914-1915 ý-da) bilen deňeşdirilende, halynyň öndürilişi 1916 ý-da belli bir derejede azalyp, bahalary 80-90%-den ýokarlanypdyr. 3824 Beýle mehanika ýaňy orta asyrlarda çykyp başlan hasap edýärdiler. 1959-njy ýylda Ýale uniwersitetinden J. De Solla Price atly taryhçy bu mehanika çarhyna bagyşlap ylmy makala ýazdy. 3825 Beýle netije ýurduň sosialist-syýasy ýagdaýyň çylşyrymlaşmagyny görkezýärdi. 3826 Beýle özgerişleriñ sebäplerinden biri ol hem şol hereketleriñ Günbataryñ ösen ýurtlary tarapyndan goldamagydy. 3827 Beýle sahylyk etse hazynasynyň basym boşajagyny aýdanda hazynadara “Men hakynda mal – dünýä baýlygy imrinýär diýse erbet, şondan gork” diýip jogap beripdir. 3828 Beýle tabyn etmekligiň günbatar türkmen taýplaryna täjik – horasam elementleriň giň aralaşmagyna getirilýär. 3829 Beýle tabyn etmeklik günbatar türkmen taypalaryna täjik - horasan elementleriň giň aralaşmagyna getirýär. 3830 Beýle taýpalar dürli halkyýetlerden emele gelipdirler. 3831 Beýle telefonlarda diňe bir sesli jaňlary däl,eýsem wideoşekilli jaňlary amala aşyrmak hem mümkindir. 3832 Beýle ýagdaý Awstro-Wengriýanyň ykdysadyýetiniň ösen ýurtlardan has yza galandygyny görkezýärdi. 3833 Beýle ýagdaý bolsa döwletiñ býutžet gytçylygyny artdyryp başlady. 3834 Beýle ýagdaý feodal zamany üçin örän häsiýetlidir. 3835 Beýle ýagdaý her bir halkyň kemala gelmeginde bolup geçýän taryhy hadysadyr. 3836 Beýle ýagdaý italiýa-germaniýa we italiýa-awstriýa gapma-garşylygyny güýçlendirdi. 3837 Beýle ýagdaý wengerlere ýaramady. 3838 Beýle ýagdaý ýurtda syýasy gýüçleriñ we harbylaryñ närazylygyny döredýär. 3839 Beýt Bakma işin ökde alyp barşyna, Seret onuň öz ähtinde durşuna. 3840 Beýt Eý, aý ýüzli, sen bizden daşlaşyp, ara açdyň, Endişäm köp, sabrym az, halym harap kylypdyr. 3841 Beýt Şerap bir şadermandyr, Çeni bilen içilse. 3842 Bezeg diňe 2 reňk boýunça, ýagny ak we gara reňkler bilen (ak ýerlere gara reňk, gara ýerlere bolsa ak reňk bilen bezeýär) alnyp barylýar. 3843 Bezeg-haşamlarynyň kompozisiýalarynyň sýužet äheňi esasan grek mifologiýasy bilen baglanyşykly bolup, ýöne grek mifleriniň personažlaryna ýerli, parfiýa häsiýeti berlipdir. 3844 Bezegindäki reňkleriň köpdürlüligi boýunça hiç bir jandary kebelekler bilen deňeşdirip bolmaz. 3845 Bezeg we dermanlyk ähmiýetli. 3846 Bezeg zatlary, demir we metal önümleri, keramika, galla, çakyr, Zeýtun ýagy haryt hökmünde çykarylypdyr. 3847 B gepatitde bejeriş çäreleri keseliň geçişi, onuň gaýraüzülmelerine baglydyr. 3848 B gepatitiň öňüni almak üçin waksinasiýa geçirilýär. 3849 Bhuttonyň hökümeti sebitde parahatçylygy berkitmekde birnäçe işleri etdi. 3850 «Bigünälik muzeýi» 2012-nji ýylyň 28-nji aprelinde öz işiklerini açdy. 3851 Bilbiller hezil edinýär, Olaryň horazy hem mäkiýany duşuşýarlar. 3852 Bildäki, arkadaky uzaga çeken agyry böwrek kesellerinde hem ýüze çykyp bilýär. 3853 Bilejik ili Bilejik Türkiýäniň bir ili. 3854 Bileleşen döwletlere kömek bermek maksady bilen, Gyzyl Goşun bellenen möhletinden öň, 1945-nji ýylyň Türkmenbaşy aýynda aýgytly hüjüme geçdi. 3855 Bileleşen döwletleriň ýolbaşçylary faşizmi we Germaniýanyň ýaragly güýçlerini ýok etmek, harby jenaýatçylary bilelikde jezalandyrmak barada ylalaşdylar. 3856 Bileleşige gol çekenler 2020-nji ýyla çenli kömürturşy gazynyň çykarylyşyny azyndan 20% azaltmaga, şeýtmek bilen daşky gurşawa zyýansyz ykdysady ösüşe we ýaşaýşyň hilini ýokarlandyrmaga goşant goşmaga borçlanýarlar. 3857 Bileleşigiň ýolbaşçylary I. Staliniň, F. Ruzweltiň, U. Çerçilliň gatnaşmagynda 1943-nji ýylyň Sanjar aýynyň 28-i Bitaraplyk aýynyň 1-i aralygynda bolup geçdi. 3858 Bileleşmä girýänleriń esasy borky ugurdaş daşary sysyýasat ýöretmek we harby hereketleride billelikde çykyş etmek űçin urşujylary, atlt goşuny gämileri we pul töleglerini bermek bolupdyr. 3859 Bileleşmä giryänler özbaşdaklygyny uruş ýagdaýyna çenli saklapdyrlar. 3860 Bileleşmäniń agzalarynyń özbaşdaklygynyń hormatlanmagy, içerki işlerine beylekileriń goşulmazlygy, maliýe taýdan gysylmazlygy Peloponnes bileleşmesinin berkligini űpjűn edipdir. 3861 Bilelikdäki dostlaşygyň ýurtlary iş ýüzünde garaşsyz bolsalar-da, iňlis patyşasyny döwlet ýolbaşçysy hökmünde ykrar etdiler. 3862 Bilelikde gözleg merkezi Ýewropa Toparynyň Bilelikde gözleg merkezi başlangyja tehniki we ylmy goldaw bermekden jogapkär bolup durýar. 3863 Bilelikde zähmet çekmekleri, umumy iýmitlenmek we ýaşamak adam toparlaryny has ýapyk, aýrybaşgalaşdyrypdyr. 3864 " " bilen görkezilýär. 3865 Bilesigeliji soltan şertleri birbada kabul etse-de, soňra olaryň üçüsini hem bozupdyr. 3866 Bilezik goly, donuň öňüne, arka tarapyna dakylýan dürli arbasylar, dürli şaýlar peýkamdan goraýar. 3867 Bil Geýt­s(iňlisçe: BILL GATES) Bil Geýts “Micro­soft şe­re­ke­ti­ni“ esas­lan­dy­ry­jy­la­ryň, şeýle hem dün­ýä­de iň baý we jo­mart ha­ýyr - sa­ha­wat­çy­la­ryň bi­ri bo­lup dur­ýar. 3868 Bil Geýts “Micro­soft” şe­re­ke­ti­ni­ni kä­mil­leş­dir­mek­de örän iş­jeň rol oý­na­ma­gy­ny do­wam et­dir­ýär. 3869 Bilim adamlara öz işini oýlanyşykly ýola goýmaga we şol prosesde ýüze çykýan dürli problemalary çözmäge kömek edýär. 3870 Bilim Agajy Orta Gündogar tehniki uniwersiteti ( türkçe :Orta Doğu Teknik Üniversitesi), gysgaça OGTU ( Türkçe : ODTÜ), 1956 -njy ýylyň noýabr aýynyň 15-ine Ankarada düýbi tutulan döwlet uniwersiteti. 3871 Bilim: * Bilim — bilmeklik, ylym. 3872 Bilim Bilim ulgamy 1947-nji ýylyň “Bilim barada esasy kanunyna” laýyklykda gurulýar. 6 ýaşdan 15 ýaşa çenli bolan çagalar üçin hökmany okuwy 9 ýyllyk. 3873 Bilim derejesi artýar. 3874 Bilimi 1945-nji ýyldan soň, Wena täzeden öňki medeniyet we ylym merkezine gaýdyp geldi. 3875 Bilimini artdyrmak üçin Buhara, Hywa-da barypdyr. 3876 Bilimini kämilleşdirmek maksady bilen ol Hywa Äraly işanyň ýanyna gidýär. 3877 Bilimiň simwoly — açyk kitap Bilim — adamyň akyl ýetirmeginiň netijeleriniň barlygynyň we ulgamlaşdyrylmagynyň formasy. 3878 Bilimi Ýerli ýaşaýjylar üçin ilkinji mekdep pormgallar tarapyndan 1529-njy ýylda açylýar. 3879 «Bilimli adam älemlere rehmetdir, bütin älem-jesetdir, bilim-jandyr. 3880 Bilimli hindiler bilen eden gürrüňleri onuň Hindistanyň durmuşy hakyndaky düşünjelerini giňeldipdir we çuňlaşdyrypdyr hem Hindistanyň alymlarynyň garaýyşlaryna we gazanan üstünliklerine akyl ýetirmeklige ýol açypdyr. 3881 Bilim Nebit we Gaz ministrligi. 3882 Bilim (predmet barada) — predmete ynamly düşünmek, onuň bilen çemeleşmegi başarmak, ondan başyň çykmak, şeýle hem, bellen maksatlara ýetmek üçin ondan peýdalanmak. 3883 Biliňizdäki agyry ilkinji gezek ýüze çykan bolsa, ýyly zatlardan gaça duruň we lukmana ýüz tutuň. 3884 Bilişimiz ýaly, Sapargeldi Annasähedow “Türkmenistan” neşirýatynyň terjime bölüminiň redaktor bolup işläpdi. 3885 Bilkastlaýyn we bilkastlaýyn däl adam öldurmeleriň arasynda tapawut goýulupdyr. 3886 Billi (Uilýam) Klinton. 1946-nji ýylyň Alp Arslan aýynyň 19-ynda Arkanzasda dogulýar. 3887 Bilmezlikden adam we haywan olary iyende beden zaherlenyar. 3888 Bilshimiz yaly Arsary baba Arsary turkmenlerinin serdarydyr. 3889 Bilşimiz ýaly Orta Aziýanyň durumy Alynky Aziýadan tapawutly bolmandyr. 3890 Bilşiňiz ýaly, Türkmen döwletini ösdürmegiň täze tapgyrynda öňümizde duran wezipeleri biz Türkmenistanyň Ýaşulularynyň nobatdaky maslahatynda beýan etdik. 3891 Bilşiňiz ýaly, ýakynda Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek baradaky Merkezi topar meni Türkmenistanyň Prezidentiniň saýlawlarynda dalaşgär hökmünde hasaba aldy. 3892 Binada ony guran Sarahsly beýik arhitektor Muhammet ibn Atsyzyň ady saklanyp galypdyr. 3893 Binagärçilikde türkmen milli alamatlary, howa şertleri göz öñünde tutulmady. 3894 Bina- gärlikde heýkeltaraşlykdan şumer täsiri bolupdyr. 3895 Binagärlikde sütünleriň ulgamy ösen derejä ýeten. 3896 Binagärlikde ybadathanalaryn gurluşygynda meşhur order ulgamy diýilýän binagärlik usuly öz beýanyny tapypdyr. 3897 Binalaryñ ýene bir görnüşi-de patyşa köşkleri bolupdyr. 3898 Binanyň gatlaryna iki sany asma basgançak, eskalatorlar we iki sany lift arkaly münüp-düşmek bolar. 3899 Binanyň özi Soltan Sanjaryň “Ahyrýetde ýaşajak jaýy” diýlip atlandyrylypdyr. 3900 Binanyň üçeginde ýurdumyzyň bäş welaýatyny alamatlandyrýan haly gölleriniň şekilleri ýerleşdirilip, olar gije dürli reňklerde yşyklandyrylýar. 3901 Bingöl ili Bingöl Türkiýäniň bir ili. 3902 Binýady dört metr çuňlukda tutulan otuz sekiz metr beýikligi bolan bu kümmet dörtburçly bişen kerpiçden salnypdyr. 3903 Biografiýasy Frederik Passi 1822-nji ýylda Parižde dogulýar. 3904 Biohimýaçy Michael J. Behe planly ýaşaýyş pikirini ulgamlaşdyrmakda köp iş bitirenleriň öň hatarynda ýer almakdadyr. 3905 BIOLOGIA YLMY UGRY merkezi botanika bagy we Botanika instituty(anyk däl, düzediş gerek), Zulogiýa instituty(anyk däl, düzediş gerek) hem-de çşller instituty(anyk däl, düzediş gerek) girýär. 3906 Biologiýanyň öýjükleriň gurluşyny we ýaşaýşa ukyplylygyny öwrenmek bilen meşgullanýan bölümine sitologiýa diýilýär. 3907 Biologiýasynyň aýratynlyklary Köpelmek üçin derýalara geçýär. 32 ýyl ýaşaýar. 3908 Biologiýa ýaşaýşyň ähli aspektlerini, ylaýta-da, Ýerde ýaşaýan janly organizmleriň gurluşyny, funksionirlenmegini, ösüşini, gelip çykyşyny, ewolýusiýasyny we ýaýraýşyny öwrenýär. 3909 Biologiýa ( ; — ýaşaýyş + — öwrenmek, ylym) — janly jandarlaryň içerki guramaçylygyny we olaryň daşky gurşaw bilen özara gatnaşygyny öwrenýän ylym ulgamy. 3910 Biologiýa ylmynda-da synag işlerini geçiripdir. 3911 Biologlar genleriň gurluşyny öwrenip, adam üçin gerekli janly organizmleri döretdiler. 3912 Birata sahercesi Lebap welayatynyn demirgazyk boleginde yerlesyar. 3913 Biraz soň Ärtogrul Gazy Soltan bilen bilelikde Wizantiỳanyň garşysyna söweşỳär we oňa täze ỳerler sowgat berỳär. 3914 Bir az soňra bolsa, olar öz tarapyna Aheý we Etoliýn bileleşiklerini çekipdirler. 3915 Biraz soňra oňa Meksikanyň hem goşulmagy bilen Demirgazyk Amerika utgaşygy (NAFTA) emele geldi. 3916 Biraz wagtdan soň, 997-nji ýylda Buhara patyşasy Emir Nuhuň emirleriniň birnäçesi onuň garşysyna baş göterýär. 3917 Biraz wagtdan soň hökümete Sigeru Iosida ýolbaşçylyk etdi. 1946-njy ýylyň parlament saýlawlarynda buržuaz partiýalary ýeňiş gazandy. 3918 Biraz wagt geçenden soň Halef bin Ahmet bilen ogly Tahyryň arasynda oňşuksyzlyk döreýär. 3919 Biraz wagt iki tarap hem täze söweşlere taýýarlandy. 3920 Biraz wagtlap adamlar onuň gylyjynyň zarbyndan gorkup, şerap içmegi taşlapdyrlar. 3921 Bir az wagtlyk Italiýanyň Ženewa şäherinde ýaşady. 1923-nji ýylyň 11-nji iýunynda San Remo umumy ýaşaýyş jaýyna göçüp bardy. 3922 Birbada bu ajy aýralyk Ogulnabadyň ýüregini sarsdyrýar, ony çykyp bolmajak gam laýyna batyrýar. 3923 Birbada hanyň goşunlary Izgant jülgesindäki söweşlerde yza çekilse-de Irdat jülgesinde bolan söweşlerde hywalylar ýeňiş gazanypdyrlar. 3924 Bir bada Mawerennahyryň şol sanda Horezm hem gyzylbaşlaryň eline geçyär. 3925 Birbada ýa-da 1-2 günden syrkawyň ýüzünde we 2-3 sagadyň içinde bolsa bütin teninde açyk gülgüne reňkli örgün peýda bolýar. 3926 Bir-birlerini bu belgiler arkaly tanyrlar”. 3927 Bir bölegi oturymly ýagdaýa geçen bu taýpalar XIII-XV asyrlarda türkmenler diýen ady gutarnykly alýarlar. 3928 Bir bölek demiri oda salyp gyzartỳarlar. 3929 Bir bütewi göreş ugrunyň emele gelmegi milli azatlyk we demokratik ynkylabyň taýýarlanmagynda möhüm şertleriniň biri boldy. 3930 Bir çürük ýygaçnyň içinde ogul togurdy hana maglum kyldylar. 3931 Birden bu işiň soňy myradymyza görä bolmazlygy mümkin. 3932 Birden çalt hereket edilende, oňurgada ýiti agyrylar döredýär. 3933 Birdenem garaşylmadyk ýagdaýda, gabawy aýryp ok – däri gutardy. 3934 Birdenem ol, ejizlän ýaly tribunadan ýykylýar we şol ýerde-de tarpa-taýyn aradan çykýar. 3935 Bir derini duzlamak üçin 0,7—0,8 kg nahar duzy sarp edilýär. 3936 Bir de seni Göreydim bir de seni. 3937 Bir döwlete gulluk etsek bäşimiz. 3938 “Bir döwlet, iki gurluş” ýörelgesi saklanyp, Gonkongyň köp babatda erkinligini saklap galdyrýar. 3939 Birek-birege hemaýat etmek, parahatçylykda we dostlukda ýaşamak bolsa goňşularyň borjudyr. 3940 Bir eliňiziň aýasyna melhemi alyp, agyrýan ýeri emaý bilen 10-20 minudyň dowamynda ýokarlygyna sypalap başlaň, ýiti agyryda 5 minut sypaň. 3941 Bir fakultetiň içinde, rus diline düşünmeýän ýigrimi okuwçy türkmen bar bolsa, arasynda üç sany rus dilli talyby bolsada, okuwy rus dilinde alynyp barýardy. 3942 Bir gezek gyzamyk çykaran adam bu kesele ikilenç ýolukmaýar. 3943 Bir gezek hem onuň eserlerini ýakypdyrlar, suwa akdyrypdyrlar, şonda ol: Bäş ýylda bir kitap eden işimiz Gyzylbaşlar alyp weýran eýledi. 3944 Bir gezek Humaýun Knuj söweşinde owganly Şir Şadan ýeňilýär we goşuny dargaýar. 3945 Bir gezekki konsertinde Sting sary we gara eginbaş(bal ary reñkleri) geÿinip çykÿar we şol gün bal arylary halaÿandygyny aÿdÿar, şondan soñra lakamy Sting ÿagny iñlisçede "bal arysynyñ iññesi" manysyna gelyan at, bolup galyar. 3946 Bir gezek men bazaryň Sur atly merkezine atly girdim. 3947 Bir gezek Oguz kagan bir ýerde älem hökümdaryna sežde edipdir. 3948 Bir gezek şeýle waka bolýar. 3949 Bir gezek şol galalaryñ biriniñ häkimi ep-esli hazynasyny ogurladanda, Täçgök serdar ogryny we ogurlanan hazynany tapmaga kömek edýär. 3950 Bir gije-gündiziň dowamynda bu örgün tutuş ýüze, boýna we bedeniň bilden ýokary bölegine örýär. 3951 Bir görnüşden ybarat bolan turan urugyna degişli. 3952 Bir gün bir şir ýatagyndan gaçypdyr. 3953 Bir gün emrinde bolan 10 müň esgeri bilen ýola çykdy. 3954 Bir gün Keýkubat sährada gezip ýörkä, bir garganyň ýerde süýnüp ýatan bir serhoşyň gözüni çokup duranyny görýär. 3955 Bir gün okuny iň gowy gören atyna çenedi. 3956 Bir gün ol Zahhagyň ýanyna şeýle bir tagamly nahar getiripdir welin, şa ondan lezzet alyp öwüpdir we: – Seniň näme islegiň bar bolsa berjaý ediler –diýipdir. 3957 Bir gyrasyna atyp gelýän daňyň altyn reňki berlen, bir ýanyna bolsa ýaşyp gelýän şapagyň altyn reňki çaýylan, ikisiniň arasy bolsa dürli öwüşgin atyp duran düzlük.. 3958 Bir hojaýyna degişli bolan gullar onuň familiýasyny emele getiripdirler. 3959 Biri-birne garaşsyz we her biriniň özbaşdak ulanylmagy mümkin bolan ýönekeý sözlemlerden ybarat goşma sözlem düzmeli goşma sözlemdir. 3960 Biri bolsa ölüm bilen netijelendi. 3961 Birinin ortaca alyan kafeyin mukdary 5 kase(cup) kofya barabardyr. 3962 Birinji altyn döwür (1150-1250 ý.) Eposlar nemes edebiýatynyň Birinji altyn döwrüniň esasy edebi eserleridir. 3963 Birinji appendektomiýany (gurçuk görnüşli ösüntgini aýyrmak operasiýasyny) Keramatly Georgiý hassahanasyny esaslandyryjy londonly hirurg K.Amýand 1735-nji ýylda geçirdi. 3964 Birinji basgançakda 7-12 ýaşly oglanlar agelalarda terbiýelenipdirler. 3965 Birinji bilen Alyjy nyrhy indeksi esas ýyly(CPI index) hasaplanmaly. 3966 Birinji bilen üpjün edijini ýa-da agenti dogry saýlamaly. 3967 Birinji bölümçе (sеksiýа) pоlisiýаnyň umumy prоblеmаlаrynа sеrеtdi. 3968 Birinjiden, türkmen elipbiýinde arap elipbiýiniň iki ses artdyryp, ikinjiden, arap elipbiýinde çekimli sesler uly ähmiýete eýe bolmanlygy üçin, ýazuwda kän bir şöhlelendirilmäň soň ýazuwda astyn-üstün köp ulanylýar. 3969 Birinji döwri 1933 – 1932-nji ýyllary öz içine alýar. 3970 Birinji döwrün adamlary - arheantroplar (Pitekantrop, sinantrop we ş.m.), ikinji döwrüñ adamlary – paleantroplar (neandertal adamlary), üçünji döwrüñ adamlary – neantroplar (häzirki adamlar). 3971 Birinji döwür adaty däl alamatlar bilen hem ýüze çykyp biler: * Çişiň emele gelmegi – jyns agzalaryň çişmegi bilen häsiýetlenip, ýumurtga haltajygyň, kinnigiň, jyns dodaklaryň reňki üýtgäp, çişip ulalýarlar. 3972 Birinji döwürde iri ýekebara hususy öndürijilere döwlet goldawy berildi. 3973 Birinji eýýam Oguz han eýýamy, b. eýýamyzdan öň V müňýyllygyň başlaryndan, biziň eýýamymyzyň 650-nji ýyla çenli aralygy öz işine alýar, bu eýýamyň ruhy ýolbaşçysy Oguz handyr, oňony öküzdir. 3974 Birinji gozgalaň 1848 ýylynyň sentýabrynda Mazanderan welaýatynda bolýar. 3975 Birinji güýç synanyşyk. 3976 Birinji haçly ýörişden bir pursat Haçly ýörişler — günbatar ýewropaly rysarlaryň "kapyrlara" — musulmanlara, butparazlara, prawoslaw döwletlere we dürli ýeretik hereketlere garşy gönükdirilen harby ýörüşleriniň tapgyry. 3977 Birinji hoşuna Li Kuankli baştutanlyk etdi. 3978 Birinji iňlis-hytaý urşy Hytaýyň taryhynda öwrülşükli pursat boldy. 3979 Birinji jahan urşuna çenli dünýäniň syýasy kartasynda ýekeje-de özbaşdak arap döwleti galmandy. 3980 Birinji jahan urşuna çenli Eýran Russiýanyň we Beýik Britaniýanyň ýarym bakna ýurdydy. 3981 Birinji jahan urşundan soň türk hökümdarlarynyň ornuna iňlis we fransuz hojaýynlary geldiler. 3982 Birinji jahan urşunda öň oba hojalygynyň (özüniň gymmaty bilen) 30%-ni berýän maldarçylygyň ýagdaýy örän pesdir. 3983 Birinji jahan urşunyň başynda bolsa Ýaponiýa Germaniýa garşy urşan bolup, Şanduny basyp alypdy. 3984 Birinji jahan urşunyň bir ýylynyň dowamynda ölenleriň ortaça sany napoleonçylyk uruşlarynyňkydan 30 esse, ýediýyllyk urşunyňkydan 250 esse köpdür. 3985 Birinji jahan urşunyň gidişinde deňizdäki uruşlaryň iň ulusy ýutlandiýanyň kenarynda 1916-njy ýylyň Magtymguly aýynyň 31-i Oguz aýynyň 1-inde bolup geçdi. 3986 Birinji jahan urşunyň jemini jemlän Wersal-Waşington şertnamalar ulgamynyň diňe ýeňen döwletleriň bähbitlerini göz öňünde tutmagy netijesinde, ýeňilenleriň özlerini kemsidilenler hasaplamagy, ahmyrçyl faşistleriň göreş meýdançasyna çykmagyna getirdi. 3987 Birinji Jahan urşunyñ tamamlanmagy Gündogar Ỳewropanyñ kartasyny üýtgetdi. 3988 Birinji jahan urşy adamzat taryhynda şol wagta çenli bolan uruşlaryň iň bir gan döküşiklisi, elhenji boldy. 3989 Birinji jahan urşy döwründe ýurduň ykdysadyýeti mese –mälim ösýär. 3990 Birinji jahan urşy Germaniýanyň ýolbaşçylarynyň pikiriçe gysga wagtda ýeňiş tamamlanmalydy. 3991 Birinji jahan urşy özüniň häsiýeti boýunça basybalyjylykly, adalatsyz uruşdy. 3992 Birinji jahan urşy, rewolýusiýalar, raýat urşy we daşary ýurt çozuşlary netijesinde Orsýet 20 mln gowrak adamsyny ýitiripdi. 3993 Birinji jahan urşy wagtynda Gallaipoliýadaky söweş hereketlerine gatnaşýar. 3994 Birinji jahan urşy we türkmenler. 3995 Birinji jаhаn urşynyň bаşlаnmаgy wаdаlаşylаn ähli umytlаry wе kаbul edilеn ähli Mоnаkо rеzоlýusiýаlаryny аrаdаn аýyrdy. 3996 Birinji kitapda (1521), bu bölümde jemi 132 sany düşündirişli karta bolan bolsa, onda ikinji kitapda (1525) bu san jemi 210-a baryp ýetýär. 3997 Birinji klasda okap ýörkäm edýän ýazuwymdan, edýän pozuwym kändi. 3998 Birinjilik bilen Oguz hanyň Oguzlaryň Mifiki eposynyň ady birje gezek şol gysgajyk ýazgyda galdyrylypdyr. 3999 Birinji nusgasyny 1893-nji ýylda Wilgelm Tomsen okapdyr. 4000 Birinji ogluna Brantas etrapyndan Panjaly knýazlyga çenli,ikinji ogly jahhala derýasynyň aşak akymy, Kedra çenli eýe bolýar. 4001 Birinji ösüşini "New Kids on the Block" ýaş pop-gruppa topary bilen gazanýar. 4002 Birinjisi ABŞ, Beýik Britaniýa, Fransiýa we Ýaponiýa döwletleriniň arasynda Ýuwaş ummanyndaky adalara eýeçilikleri üýtgewsiz galdyrmak baradaky şertnamadyr. 4003 Birinjisi, Hywa taryhçysy Muhammet Ýusup Beýanynyň «Şejerei Horezmşahi» diýen golýazmasydyr. 4004 Birinjisinden aýrylyşyp Kate Moss we Winona Ryder ýaly meşhurlara eýe boldy. 4005 “Birinji tapgyr baradaky powest”( 1939 ) Şanhaýyň üç aýlap goranyşy barada gürrüň berýär, “Derbi-dagyn edilenden soň”(1942) we ş.m. 1941 -nji ýylda Gonkongda “Dargama” romanyny çap edipdir. 4006 Birinji tomy, ikinji kitaby. 4007 Birinji we ikinji derejeli deňlemäniň awtory we algebranyň esasyny goýan alym hökmünde tanalýar. 4008 Birinji we ikinji gunlerde alynan ballar jemlenyar. 4009 Birinji Ýahudy patyşasy bolan Şaul Allanyň imana getirmegini ýitirýär. 4010 Bi­rin­ji ýe­ri iki es­se ara­ny açyp, hy­taý di­li eýe­le­ýär. 4011 Birinji, ýokarky dereje Merkezi bankdyr. 4012 Birinji ýol bilen ABŞ, Beýik Britaniýa, Skandinaw ýurtlary, Kanada, Merkezi döwletler össe, Italiýa, Germaniýa, Ýewropanyň käbir beýleki ýurtlary dürli sebäplere görä, ikinji ýola düşdüler. 4013 Birinji ýörişde 100 müň, ikinji ýörişde 200 müň, üçünji-de-300 müň, dördünjide-500 müň esger Sowet obalaryna garşy sürüldi. 4014 Birinji – Zaratuştra gadymy eýrança, ikinjisi – Zaroastr grekçedir. 4015 Biri uçup geçýär, beýlekisi hemişelik ýaşaýar. 4016 Bir köçäniň üsti basyrygly, Ürgençliler ony bazar hökmünde ulanýarlar. 4017 Birleşen döwletleriň ýolbaşçylarynyň Krym konferensiýasy. 1945-nji ýylyň Baýdak aýynyň 4-11-i Krymda Ýalta şäherinde SSSR-iň ABŞ-yň we Beýik Britaniýanyň ýolbaşçylary bolan I. Staliniň, F. Ruzweltiň we U. Çerçilliň gatnaşmagynda konferensiýa boldy. 4018 Birleşen Karollygy (Angliýa), Fransiýa, Awstriýa, Prussiýa we Russiýa Baby Ala bir dokument hat (not) berip Islahat Permanynda agzalyp geçilen kararlarynyň ýola goýulmagyny islediler (Oktýabr 1859). 4019 Birleşen karollygyň tarapynda Russiýanyň San-Stefan şertnamasyna goşulmagy, harby güýçlerini ol hem çetde goýjak däldi. 4020 Birleşen Ştatlar Angliýa, Fransiýa, Germaniýa ýaly döwletlere meňzejek bolup giň baknalyk syýasatyny geçirmäge ymtylýardy. 4021 Birleşen ştatlardaky 1861-1865 ýyllardaky raýat urşundan soň 15-20 ýyllap amerikanlar tarp ýerleri özleşdirmek, esasan günbatar we güýçli hojalyk gurluşy bilen meşgullandyrylar. 4022 Birleşen ştatlar günbatar ugra tarap ösýärdi. 4023 Birleşen ştatlar Mohro taglymatyny kabul edeninden 20 ýyldan gowrak wagt geçen soň 1848 ýýlda Meksika garyşyp uruş yglan etdi 1848-nji ýýlda ýagny doly basyp aldy. 4024 Birleşip akýan ýerine bolsa Şat-elarat diýipdirler. 4025 Birleşme Aba serdar öldürilenden (ol ukuda ýatyrka Eyran häkimiýetleriniň ýörite tabşyrgy bilen, öz pars aýalynyň guly tarapyndan öldürilýär) soň hem birnäçe wagtlap dowam edipdir we türkmenleriň özbaşdaklygyny gorap saklapdyr. 4026 Birleşmek hereketi Italiýada 18-nji asyryň ahyrynda başlandy. 4027 Bir maşgala girýän ösümlikleriň arasynda meňzeşlik köp bolsada, olaryň özara ta pawutlanýan alamatlary hem bardyr. 4028 Bir mazardan aradan çykanyñ boýnundan asylan altyn monjuk tapyldy, sondan ýylanyñ kinniwanja kellesi sallanyp dur, ol örän nepislik bilen ýasalypdyr. 4029 Bir millet iki döwlet şygary bilen olaryň bir milletdigini tekrarlaýar. 4030 Bir million tonna çenli tutmaga rugsat berilýär. 4031 Bir minutda 10 damja akdyrýan kranyň bir aýda 170 litr suw akdyrmagy munuň aýdyň mysalydyr. 4032 Bir müň sany awstriýa esgeri öldürildi, ýaralandy ýa-da ýesir alyndy. 4033 Birnäçe adam onuň şu sebäpli öldürülendigine ynansa-da polisiýa, neşe meselesidigini öňe sürdi. 4034 Birnäçe arheologiki ýadygärlikler hasaba alyndy we olar öwrenildi. 4035 Birnäçe aýdym ýazdylar, bu aýdymlar Pac ölenden soň "1 in 21" albomynda çykdy. 4036 Birnäçe bulgur şerap içensoňlar, Tur inisine ýüzlenip: – Biz diri wagtymyz nämä esaslanyp täji-tagty islediň! 4037 Birnäçe döwletlerde ispan dili bilen birlikde indeýleriň dili hem ulanylýar (ýagny-keçýa-Peruda, Boliwiýada, Ekuadorda, guarani- Paragwaýda ikinji resmi dil hasap edilýär.). 4038 Birnäçe, esasan hem uly bogunlaryň zeperlenmegi ýüze çykýar. 4039 Birnäçe goşun bölümleri rewolýusiýanyň tarapyna geçip, esgerler halka ok atmakdan ýüz öwrüp başladylar. 4040 Bir­nä­çe gün­den soň­ra se­si ga­talt­mak üçin sig­nal ber­ýän buý­nuz­dan, dep­rek de­ri­den we uly bol­ma­dyk memb­ra­na­dan yba­rat il­kin­ji te­le­fon en­ja­my dö­re­di­lip­dir. 4041 Birnäçe günden soň Soltan Abdulaziziň ölendigi hakyndaky habarynyň gelmegi we onuň yz ýany Hüseýin Awny Paşşanyň Çerkez Hasan atly ýaş subaý tarapyndan öldürlendigi hakyndaky habarlara akly-çaşyp ýatakhanasynda gözlerini bir nokada dikip ýatypdyr. 4042 Birnäçe gyzlar köşkde şazadaň emrindedi emma, aşyk, Mümtaz Mahala bolan söýgüsi gözüni kör eden. 4043 Birnäçe halatlarda, käbir çeşmelerde “Däde Gorkut kitaby” ýa-da “Kitaby däde Gorkut” atlandyrylýan eser köpden bäri Gündogary öwrenýän alymlaryň ünsüni özüne çekip geldi. 4044 Birnäçeleriniň miweleriniň emele gel megine gül ýatagy hem gatnaşýar (almada, armytda, beýide, bägülde we beýlekilerde). 4045 Birnäçe maýda kärhanalar hususyýetçilere gaýtarylyp berildi. 4046 Birnäçe obalar, şäherler, senagat kärhanalary tozduryldy. 4047 Birnäçe obalaryň üstünden geçyärler. 4048 Birnäçe onýyllyklaryň dowamynda öňki SSSR-iň çäklerinde täze taryhy öwrenmek we öwretmek marksistik-leninçilik taglymatdan ugur almak esasanda amala aşyrylýardy. 4049 Birnace rekordlayng eyesi messi yzly-yzyna 4 gezek yylyng futbolcysy boldy. 4050 Birnäçe saz gurallary çalmagy başarypdyr. 4051 Birnäçesi Katalonýalylardan düzülip 1302-nji ýylyň 1-njy Sentýabrynda 31 sany yük gämileri bilen Haliçe geldiler. 4052 Birnäçe täze döwletler döredi. 4053 Birnäçe uruşdan soň,ol Hattusany hem basyp alýar. 4054 Birnäçe wagşyna çozuşlar bolýar. 4055 Bir näçe wagtdan soň Hekim atanyň öz wesỳeti boỳunça onuň maşgalasy “Anber ene” bilen durmuş gurỳar. 4056 Birnäçe wagtdan soň olaryň birnäçesi oguz birleşmesinden bölünip aýrylypdyr we beýleki türki dilli halklaryň kemala gelmegine gatnaşypdyr. 4057 Birnäçe wagtdan soňra zigotanyň bölünmegi netijesinde wolwokslar emele gelýär. 4058 Birnäçe wagtdan soň Ýewropa lukmanlary hem jesetleri kesip açan halatlarynda, gurçuk görnüşli ösüntginiň sowuklama ýagdaýlaryna duş gelýändiklerini beýan edipdirler. 4059 Birnäçe wagtdan soň yzyma öwrüldim. 4060 Birnäçe wagt daýysy Şerefuzzamanyň hemaýaty bilen Mawerannahryň garahanlylar nesilşalygynyň günbatar şahasynyň iň soňky patyşasy Gylyç Arslan Nusrateddin Osmanyň (takmynan 1211-1220-nji ýyllar) köşgünde diwanbaşy bolup işläpdir. 4061 Birnäçe wagt geçenden soň Koron goşunlary Kastiliýanyň söwda merkezi bolan Medina del Kamko şäherini eýeleýärler. 4062 Birnâçe wagtlar Köneürgençli türkmenlcrin döwleti öz çâgi, Ululygy boyunca scljuk t ürkmeni erinin döwleti bilen denleşyâr, emma bu hawdanyn âpet kuwwatlylygy u/.ak dowam etmeyâr. 4063 Birnäçe welaýat dioseze birleşipdir. 12 sany diosez bolupdyr. 4064 Birnäçe ýeňilişlerden soň general Býužo Fransiýanyň adyndan Tafi ýaraşyk şertnamasyna (1837 ýylynyň 30 maýynda) gol çekýär. 4065 Birnäçe ýerlerde grek-makedon garnizonlary tutuşlygyna ýok edilýär. 4066 Birnäçe ýerlerde täze obalar ýüze çykypdyr. 4067 Birnäçe ýönekeý sözlemden duzulyp, çylşyrymly pikiri aňladýan sözlem goşma sözlemdir. 4068 Birnäçe ýyllap Turkiýäniň Döwlet planlaşdyryş guramasyna ýolbaşçylyk edýär. 4069 Birnäçe ýyllap „Ýaş kommunist“ gazetinde işleýär. 4070 Bir näçe ỳyl şondan soň edil şol möwsümde Oguzhan öz duşmanlaryny ỳeňip Talas şäherinden Buhara çenli baryp ỳetỳän ỳurtlary aldy. 4071 Birnäçe ýyl soňra Tupac we Randy Walker iki adamlyk Thug Life-y gurdular. 4072 Birneme gijiräki döwürde bolsa ol palçyk çig kerpiçler bilen çalyşylypdyr. 4073 Birneme gijräk olar ýerli ilat bilen goşulşyp azerbejan türk halklarynyň düzümine girýärler. 4074 Birneme soňrak bolsa adamlar ody emeli el bilen almaklygyň hötdesinden gelipdir. 4075 Bir neme sonrak bu cybyjaklary takyk belli bir agram boleklerine bolup baslapdyrlar, metalyn agramyny we arasalygyny gorkezmek ucin bolsa olara tagma basyp baslapdyrlar. 4076 Birneme soňrak türkmenleriň bir bölegi Efiopiýa çenli baryp ýetýärler. 4077 Birneme soňrak ýagny XIX asyryň 60-80-nji ýyllarynda ýewropalylaryň käbir toparlary Melaneziýa we Palusa göçüp barýarlar. 4078 Birnjiden: Gozgalaçylaryň esasy maksady garaşsyzlyk meýilli bolsa-da bitewi bir döwleti dikeltmek meselesini öňe sürmändir. 4079 Bir otagda kompýuteriň başynda adam oturýar we 2 kişi bilen diňe ýazgy arkaly gürleşip bilýär. 4080 Biröýjüklileriň koloniýalary olaryň arasynda aýratyn orun eýeleýär. 4081 Bir öýli ösümlik. 4082 Bir palataly parlamente deputatlar hem (200 adamlyk-ýerli milli assambleýa) ähliumumy saýlawlar esasynda dört ýyllyk möhlete saýlanýar. 4083 Bir protondan we bir neýtrondan ybarat bolan deýtronyň Baglanyşyk energiýasy 2,2 Mew deň. 4084 Bir pyýala, iki pyýala, üç pyýala. 4085 Bir reportažda şeýle diýipdi, "Mydama aglaýandygym ýadyma düşýär. 4086 Bir sapar Arabystandan Balkan sebitine baran ulamalar türkmen mollalaryna sowal berip, olaryň dini düşinjelerini barlanlarynda, Goçmyrat ahun berlen sowallaryň ählisine jogap beripdir. 4087 "Bir sen" diyip, saýrap durka dillerim, Manysyzdyr sensiz geçen günlerim, Bahar pasly saña bogan güllerim, Wagtyndan öñ solan bolsa, bagyşla! 4088 Bir söwdada 200$-dan artyk haryt satyn alan müşderä, eltip bermek hyzmaty mugt amala aşyrylýar. 4089 Bir sóweşde ólen ogly Mihaýylyń ogullary bolan Togrul beg bilen Çagry beg dagylary óz ýanyna aldy we tálim-terbiýe berip ýetişdirdi. 1007-1009-njy ýyllar aralygynda Jentde wepat boldy. 4090 Bir söz bilen aýdanda Hwalin transgressiýasy diýlip atlandyrylan suw joşguny zerarly Kaspiniň suwy häzirki derejesinden 75 metre gowrak ýokary göterilýär. 4091 Bir söz bilen aýda­nyňda uzak möhletleýin ösüşe niýetlenen häzirki zaman inženerçilik-kommunikasiýa infrastrukturasyna degiş­li ähli zatlar göz öňünde tutuldy. 4092 Bir suwluk yer diyilyân ölçeg her obada bir hilidi. 4093 Birsydyrgyn gara reňkli, üstki tarapy ýalpyldawuk, käbir halatlarda gapdallary gögümtil öwüşginli tomzak. 4094 Bir tarapdan owganlar, bir tarapdan ruslar, ýene bir tarapdan osman türkmen döwleti Azerbaýjanyň garaşsyzlygyna howp salýar. 4095 Bir tarapdan owganlar, bir tarapdan ruslar, ýene bir tarapdan osman türkmen döwleti Eýranyň garaşsyzlygyna howp salýar. 4096 Bir tarapdan samoderžaw-krepostnoý düzgüni saklamak ikinjiden ykdysady, syýasy durmuşyň täze görnüşlerini gözlemek ýaly ýagdaýlar ýüze çykypdy. 4097 Birtaraplylygyna garamazdan türkmen halkynyň taryhy baradaky ilkinji derňewler gymmatly maglumatlar berýär. 4098 Birtopar adam onuň daşyna üýşýär we bilelikde Zahhagyň köşgüne girýärler. 4099 Bir topar taryhçylar türkmenleriň mürçe taýpasynyň gadymy parfiýalylar bilen etniki baglanyşygy bar eken pikre uýýarlar. 4100 Bir ülüşli ösümlikler klasyna ýabany ösümlikler (gyrtyç, ýylak, selin), medeni ösümlikler (bugdaý, ar pa, mekgejöwen, şaly) we haşal otlar (garaçaýyr, topalak we beýlekiler) degişlidir. 4101 Biruny obýektiw bilimleri dini dogmatlara we galat düşünjelere çürk – kesik garşy bolupdyr. 4102 Bir urugyň içindäki iki toparyň aỳry-aỳry tutemi bolup bilmeỳär. 4103 Bir wagtky dunyanin in uly stadionydyr. 4104 Bir wagtyň özündse dürli-dürli welaýatlaryň wetaýpalaryň köp sanly hem-de biri-biri bilen utgaşyk dinleriniň hudaýlary bolup, bu hudaýlar, atlary dürli bolsa-da, hemmesiniň alamatlandyrýany tebigatyň birmeňzeş güýçleri ýa-da hadysalary bolupdyr. 4105 Bir web kontroly, meselem düwme ýa-da ýarlyk, edil öz Windowsdaky "kärdeşi" ýaly işleýär: kod onuň aýratynlyklaryny belläp we onuň wakalaryna jogap berip bilýär. 4106 Bir ýa-da birnäçe ýöriteleşdirilen edaralary we wezipeleri döredýärler. 4107 Bir ýagtylyk ýyly ýagtylygyň giňişlikde bir ýylda geçýän aralygy hasap edilýär. 4108 Bir ýandan 1-njy jahan urşyny basyp ýatyrmak, bir tarapdan bolsa 1913-nji ýyldan bäri Osmanly hökümdarlygyna eýe bolan Ittihat we Terakki rejimine garşy bir syýasy dildüwişik gurnamakdy. 4109 Bir ýarym ýylyň dowamynda Wiktor bu žurnalda on bir tahallus bilen 112 sany makala, 22 sany goşgy çap etdirdi. 4110 Bir ýerde bile ýaşaýan maşgalalar käbir işleri bileleşip edipdirler. 4111 “Bir ýerde durma” diýen pendini esasy ýörelge edindi. 4112 Bir ỳerde ỳygnanmaklyk hadysasy köplenç çekimde bolup geçỳär. 4113 Bir ýyla golaý höküm süren soltan Mälikşa II hakynda başga maglumat ýokdur. 4114 Bir ýyldan soň adamlaryň arasyna gelip, öz işini ýöredip başlaýar. 4115 Bir ýyldan soň bolsa Halkara parlamentara bileleşigi döredilýär. 4116 Bir ýyldan soň dostlary bilen bile, Injili öwrenmek we garyplara kömek etmek üçin ýygnanşan ýaş ýetginjekleriň açyk toparyny - "Thursday Association-y" döredýär we boş wagtynyň köp bölegini türmelere kömek etmäge we jemgyýetçilik işlerine sarp edýär. 4117 Bir ýyldan soň, Yewropanyň erkin söwda assosiasiýasy bilen ylalaşyga gol çekişýär. 4118 Bir ýylda ortaça 163 mm ygal ýagýar. 4119 Birýyllyk ösümlik bolan domalan otunyň (Helianthemum salicifolium (L.) Mill.) bitýän ýerlerinde ösýär (onuň bilen mikorizany emele getirýän bolmagy hem ähtimal). 4120 Bir ýyl mekdepde mugallymçylyk edýär. 1969-njy ýylda ol goşun gullugyna çagyrylýar. 4121 Bir ýyl öň 1800-nji ýylda iş hakyny artdyrmak we iş gününi gysgaltmak ugrunda hereket edýän “dostluk jemgyýetiniň” işini gadagan etdi. 4122 Bir ýyl soň Bar­se­lo­na­da ge­çen ýyg­na­ny­şyk­da bu çä­rä­ni gura­mak Urug­waý döw­le­ti­ne yna­nyl­ýar. 4123 Bir zady telefonyñyzdan gözletmek islän wagtyñyz "Cortana" ny açyp şoña sesiñiz bilen aÿdyp gözletmek bolÿar(şu wagt az sanda dillerde gözledip bolÿar). 4124 Bişen miwe aşakdan ýo karlygyna ýuwaşýuwaşdan ýarylyp, onuň çaňňaklary germewaçdan aýrylýar. 4125 Bismarçylyk bonapartizm esasynda ýurtda hökümet we ony düzýän ministrlikler ýatyryldy. 4126 Bismark özüne soýuzdaş gözlemegi tä 1890-njy ýyla çenli dowam edýär. 4127 Bismark Russiýany Germaniýa bilen urşa girmez diýip hasaplaýardy. 4128 Bisütün yazgylarynyn zayalanmazlygy barada Dariy I wagtynda çâre görüpdir. 4129 Bitaralyk aýynyň 24-indäki söweş netijesinde Ion Ilieskunyň ýolbaşçylygynda Milli halas ediş komiteti häkimiýeti öz eline aldy. 4130 Bitarap, garaşsyz topragyň nurdur, Baýdagyň belentdir dünýäň öňünde. 4131 Bitarap, Garaşsyz topragyn nurdur Baýdagyn belentdir dünýan önünde. 4132 Bitaraplyk ayynyn 21-ne yuregi durup tarpa tayyn aramyzdan gitmeli boldy. 4133 Bitaraplyk aýynyň 25-nde onuň doglan gününi belläpdirler. 4134 Bitaraplyk binasynyň beýikligi 83 metr, heýkeliň beýikligi 12 metr bolup, jemi 95 metrdir. 4135 Bitaraplyk binasynyň gapdalynda bina edilen “Ene mähri” heýkeline syn edeniňde Beýik Serdarymyzyň “Aglasa enem aglar, galany ýalan aglar” diýip, ýüreginden syzdyran setirleriniň näderejede mamladygyna ýene bir ýola göz ýetirýärsiň. 4136 Bitarap Türkmenistanyň halkara abraýy, onuň baştutanynyň oňyn we iş ýüzündäki göreldeleri sebit boýunça golaýyndaky goňşular bilen iň bir ýakyndan hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ýola goýmaga ýardam etdi. 4137 Bitarap Türkmenstan beỳleki döwletler we halkara guramalary bilen hem ikitaraplaỳyn, hem köptaraplaỳyn gatnaşyklary üstünlikli amala aşyryp,dünỳäniň 120 döwleti bilen diplomatik gatnaşyklary ỳola goỳdy we 40-dan hem köp halkara guramalarynyň agzasy boldy. 4138 Bitarap ýurt bolmak bagty Wengriýa nesip etmedi. 4139 Bitin sanlaryñ simboly San okunda O nokatdan sag (položitel) ugurda masştab kesimini n gezek alyp goýup, položitel n sany alarys. 4140 Bitlerden dynmak üçin halk arasynda ulanylýan köpsanly serişdeler hem bellidir. 4141 Bitler hemişe aladaçyl, gaharjaň adamlara ýokuşýanlygy barada geň pikir hem bardyr. 4142 Bitleriň dişlän ýerlerini ýokançlyklardan goramak üçin, ol ýerlere 10% ak simap melhemini ýa-da 5% sary simap melhemini, 33% kükürtli melhemi çalmalydyr. 4143 Bitleriň kelle, köýnek we gasyk görnüşleri bardyr. 4144 Bitleri ýok etmegiň ýene bir oňaýly ýoly – ol hem saçlara sintetiki boýaglary goýmakdyr. 4145 Bitler mör-möjekler klasyna degişli bolup, olar örän hapa ýerlerde, gyzgynlyk howa şertlerde, esasanam saçyna seretmeýän adamlaryň saçlarynda ýaşaýarlar we iýmitlenýärler. 4146 Bitler süýdemdirijileriň ganatsyz mugthorlary bolup, adam bitleri olaryň has giňden ýaýran görnüşleridir. 4147 Bitlis ili Bitlis Türkiýäniň bir ili. 4148 Bit maglumatyň mukdaryny ölçemegiň iň kiçi birligidir. 4149 Bitýän ýeriniň ýagdaýynyň üýtgemegi we adamyň işjeň täsiri. 4150 Bitýän ýerleri Dagyň aşaky guşaklyklary,yzgarly we batgalyk ýerler, dag çeşmeleriniň kenar ýakalary. 4151 Bitýän ýerlerinde gorag düzgünlerini berjaý etmeli. 4152 Bitýän ýerlerini gorap saklamaly. 4153 Bitýän ýerlerini gözegçilikde saklamaly. 4154 Bitýän ýerleriniň şertiniň bozulmagy. 4155 Biýologiýasynyň aýratynlyklary Türkmenistanda onuň höwürtgelýändigi barada ähtibarly maglumat ýok, ýöne Türkmenistanyň serhedine golaý demirgazyl Eýranda akguýruk garaguşlar höwürtgelýärler. 4156 Biz adamzadyň urşuň we parahatçylygÿň sepgidine näçe gezek barsada hemişe parahatçylygň ÿeňendigini bilÿäris we hut şu hadysanyň özi taryhyň onuň ösüşine ynanmak üçin esasdyr. 4157 "Bizantiýa imperiýasy" diýen at Wizantiý şäheriniň adyndan döräpdir. 4158 Bizantiýanyň paýtagty onuň tutuş taryhy boýunça Konstantinopol bolupdyr, ol şäher orta syrlar dünýäsiniň iň iri şäherleriniň biri eken. 4159 Biz ata-babalarymyzdan miras galan şanly türkmen ýolumyza guwanmaga, buýsanmaga doly haklydyrys. 4160 Biz Ata Watanymyzyň taryhy baradaky edilen işleriň gysgaça analizine nokat goýmazdan öňürti bir zady bellemekçi. 4161 Biz bagyşlamzok we ýatdan çykarmaýarys. 4162 Biz Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň pähimlerine we sargytlaryna esaslanyp taryhymyz hakykata laýyk edip ýazmalydyrys, öwrenmelidiris. 4163 Biz BMG-ni özgertmegiň,ÿöne ony dünÿädäki ornuny pugtalandyrmaga we giage tarap özgertmegiň tarapdarydyrys. 4164 Biz bu goşgynyñ türkmençesiniñ barlyg, ýoklugy bilen gyzyklanyp, Gökdepe urşunyñ edebi eserlerimizdäki, ýagny şol döwürleriñ şahyrlarynyñ döredijiliklerindäki orny bilen iş salyşýan. 4165 Biz bu neşirde XVI asyrda dilden ýazylyp alnan nusgany esas edinip, onuň daşyndan türkmen taýpalarynyň arasynda bolan dürli wariantlardan az-owlak peýdalandyk. 4166 Biz bu sözüň ikisini bilelikde ulanyp olara oguz -orhon ýazgylary diýip at berýäris. 4167 Biz çagakak şäheriň parkyndaky karusel (çertowoýe kolso) işleýärdi we her gezek iň beýik nokada çykanymyzda Soltan Sanjary görmäge höwes ederdik. 4168 Bizde bolsa aýlyk her ýylda iki esse artdyrylýar. 4169 Bizden gizlin ýatan ähli zatlary ýazyň. 4170 Bizde ỳene täze galkynyş başlandy. 4171 Biz diňe bir zady, bu meseläniň geljekde ymykly öwrenilmek meseledigini aýtmakçy bolýarys. 4172 Biz dürli milletlerden bolsak-da, dürli dillerde geplesek-de, maksadymyz bir. 4173 Bize belli bolan Hun Şanýularynyň yzygider sene boýunça olaryň höküm süren ýyllarynyň tertibi: 1. Duman han (Gara han) m. ö. 220一m. 4174 Bize bolsa milli nusgawy edebiýatymyzda saklanyp galan goşgular ygtybarly çeşme bolup hyzmat edýär. 4175 Biz ekerançylyk pudagyny ösdürmek arkaly, diňe bir ýurdumyzyň azyk garaşsyzlygyny doly üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem ýokary hilli, ekologiýa taýdan arassa miwe we gök-bakja önümleriniň daşary ýurtlara köp möçberlerde iberilmegine hem garaşýarys. 4176 Bize Meşhur bolan DOLLAR ady hem şu wagtky Dollar belgisi hem şo wagtlarda peýda bolan. 4177 Bize Wolga barmak üçin ýekeje kilometri geçmek ýeterlik. 4178 Biz gaýy sözüniň manysyna düýbünden başga tarapdan çemeleşmekçi. 4179 Biz goňşy halklar bilen iki taraplaýyn gatnaşyklarymyzy ýokarlandyrarys, kämilleşdireris. 4180 Biz halkara terrorçylygyna, ekstremize, serhetüsti guramaçylykly jenaýatçylyga, neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygyna, korrupsiýa garşy alnyp barylýan göreşi halkara guramalary bilen ysnyşykly hyzmatdaşlyk etmek arkaly dowam ederis. 4181 Biz halk hojalygynyň ähli sferalarynda, ylym, medeniýet babatda jebis hyzmatdaşlygy ösdürip we pugtalandyryp, dostlukly we parahatçylykly ýaşamaga çalyşýarys. 4182 Biz häzirki ykdysadyýetimizi Sowet döwründäki, ýagny ykdysady baknalyk döwründäki bilen deňeşdirmeli, nähili derejede ösendigimize göz ýetirmeli. 4183 Biz hem edil ata-babalarymyz ýaly hatyrasy tutulmaga mynasyp adamlar bolup ýaşamalydyrys. 4184 Biz hem köplere mälim bolan şol pursadyň deňinden sowlup geçmezligi zerur hasapladyk. 4185 Bizi bir ojagyň, bir saň başyna jem edip, bitewi janly göwrä öwrüp, okgun bilen geljege alyp barýan bitewilik pelsepesidir”. 4186 Biz ikimiz hem masgara bolarys, bu ar kyýamata çenli bizden galar. 4187 Biziň 25 harpdan ybarat oguz türkmen elipbiýimiz pederlerimiziň döreden 5-nji hat-ýazuwydyr. 4188 Biziň adyny agzan we analizläp taryhy işlerimiz watanymyzyň taryhy baradaky çapdan çykan işleriň bary däl. 4189 Biziň ata-babalarymyz gaýry ýurtlaryň ilçilerini hiç haçan kemsiden, olaryň mertebesine şek ýetiren däldir. 4190 Biziň ata-babalarymyz gaỳry ỳurtlaryň ilçilerini hiç haçan kemsiden, olaryň mertebesine şek ỳetiren däldir. 4191 Bizin ata-babalarymyz hem yer-suw üçin kop söweşler edipdirler. 4192 Biziň ata-babamyzyň ýaňyja alyp ugran ujypsyzja ylym-bilim sowatlylygyna kast edilýar. 4193 Biziñ bilişimiz ýaltyb/e öñki 2 müñýyllygyñ ikinji ýarymyndan başlap birnäçe döwletler döräp başlaýar. 4194 Biziñ bilşimiz ýaly soñky 700-ýylyñ dowamynda türkmenlerde döwlet bolmandyr. 4195 Biziñ bu agzaỳan şäherimiz häzirki Hytaỳ Halk Respublikasynyñ Sinszỳan-uỳgur awtonom raỳonynyñ günbatarynda ỳerleşỳär. 4196 Biziň bu aýdanlarymyz “Gorkut atanyň”, umuman, gurluş-düzüliş ýagdaýyna degişli maglumatlardyr. 4197 Biziñ çaklaýshymyza górá uýgurlaryñ we oguzlaryñ gadymy garyndash bolshy ýaly, olaryñ etnik atlary hem shol bir kókden dórápdir. 4198 Biziň derman senagatymyz tarapyndan T4 we T3 gormonlary derman serişdeleri görnüşinde öndürilýändir. 4199 Biz indi öz sapaklarymyzda ýurtlaryň jemgyýetçilik ösüşinde dürli halklaryň we milletleriň özara gatnaşyklary esasynda amala aşyrylýandygyny subut etmelidiris. 4200 Biz indi ruhubelent, kalby arassa, maksady niýeti kän, ähli dünýä gymmatlyklaryna hormat goýýan, hemme halky sylaýan, hemme ili sylaýan, öz arasynda agzybir ýaşap bilýän millet bolup orta çykmalydyrys, özümizi tanatmalydyrys. 4201 Biziň döwrümizde Mansura Sek (Senegal), Kelefa Senen (Gambiýa), Dana Gurmun (Nigeriýa) ýaly tanymal griotlaryň çykyşlary audio we wideo ýazga geçirilýär. 4202 Biziň döwrümizde ýazyjyny «amerikan edebiýatynyň atasy» hasaplaýarlar. 4203 Biziñ e öñ 4,3 müñýyllyklarda Alyny Aziýada Şumerler, Filipinlylar, akkadlar ýaşap gelipdir. 4204 Biziň eramazyň III asyrynyň ortalaryna Eýranda Mäni atly bir dini ündewçi peýda bolýar. 4205 Biziň eramyzdan öň 424-nji ýylda Afiny Beotýanyň polislerini Pelopannes bileleşiginden çykarmaga synanşypdyr. 4206 Biziň eramyzdan öň 446-njy ýylda Kiçi Peloponnes urşy 30 ýyllyk ýaraşyk şertnamsy bilen tamamlanypdyr. 4207 Biziň eramyzdan öň 450-449-njy ýyllarda harby hereketler sürgünlikden gaýdyp gelen Kimonyň baştutanlygynda Kiprde alnyp barlypdyr. 4208 Biziň eramyzdan öň 462-nji ýylda Halk ýygnagy areoplagyň elinden esasy syýasy hukuklaryny alýan kanun çykarypdyr. 4209 Biziň eramyzdan öň 469-468-nji ýyllar töwereginde bolan Kimanyň üç ýeňşi köp olja getiripdir, Afinynyň kuwwatyny ýokarlandyrypdyr. 4210 Biziň eramyzdan öň 480-nji ýylda fermopili goraýjylaryň gahrymanlarça wepat bolmagy harby wepalylygyň alamaty hökmünde dünýä taryhynda giripdir. 4211 Biziň eramyzdan öň 481-nji ýylda Korinfde 31 polisiň harby bilelişigi döredilipdir. 4212 Biziň eramyzdan öň 514-nji ýylda dildüwüşik netijesinde Gippark öldürilipdir. 4213 Biziň eramyzdan öň 621-nji ýylda Afinyda öňden hereket edýän kanunlar ilkinji gezek ýazga geçirilipdir. 4214 Biziň eramyzdan öň III asyrda bu at ütin Apennin ýarym adasyna ýaýrapdyr. 4215 Biziň eramyzdan öňki VII müň ýyllyk bilen VI müň ýyllygyň sepgidinde Türkmenistanyň ýaşaýan halklaryň durmuşynda düýpli üýtgeşmeler bolupdyr. 4216 Biziň eramyzdan öňki VI müň ýyllyklarda bu ýerde dünýäniň irki ekerançylyk merkezi emele gelipdir. 4217 Biziň eramyzdan öň üçünji asyrda ýaşan Ýewklid özüniň “Başlangyçlar” diýen eserinde aksiomalary ulanyp geometriýany aksiomatik esasda gurmaga synanşypdyr. 4218 Biziň eramyzdan öň V asyryň 80-nji ýyllaryň ahyrlarynda ýokary wezipeleri eýeleýän arkontlary saýlamagy hem demokratiýalaşdyrylýar. 4219 Biziň eramyzdan öň VI asyrda Afiny köp ilatly iri şäher merkezine öwrülýär. 4220 Biziň eramyzdan öň VI asyryň ahyrynda Afinyda ýer meselesi ýüze çykypdyr, öz ýerli daýhanlaryň sany artypdyr. 4221 Biziň eramyzdan öň VII asyryň ahyrynda Afinyda Kilonyň topalaňy ady bilen taryңa giren waka bolupdyr. 4222 Biziň eramyzyň 89-93-nji ýyllarda Tasiit Belgikanyň (häzirki Demirgazyk-Gündogar Fransiýanyň we Belgiýanyň territoriýasy) hökümdary bolup, şol welaýatyň serhetinde ýaşan german taýpalarynyň durmuşyny öwrenipdir. 4223 Biziň eramyzyň başynda dürli german taýpalaryny, olaryň taýpa alamatlary boýunça bölenimizde iki sany uly etnik topary görýäris: swew we hatt toparlar. 4224 Biziň eramyzyň III asyrynda Parfiýa döwleti gowşaýar. 4225 Biziň eramyzyň VIII asyryndan başlap Samarkanda ondan soňra Bagdada, Siriýa, Müsürde, Eýrana we beýleki ýerlere ýaýrapdyr. 4226 Biziň eýýamymyzdan öň 245-nji ýylda günbatar Türkmenistanda ýaşaýan dahparyn-turan taýpalary grek häkimlikleriniň garşysyna gozgalaň turuzýarlar. 4227 Bizin eýýamymyzdan öň, azerbaýjan topraklarynda ýaşaýan ilatyň agramly bölegi otparazlar eken. 4228 Biziň eýýamymyzdan öň II-asyrda ýaşap geçen rim ýazyjysy Klimint Aleksandyrdyr. 4229 Bizin eýýamymyzdan öň, II asyrlarda gündogaryň ýazuw çeşmelerinde Daşkent barada maglumatlar bar eken. 4230 Biziň eýýamymyzdan öň II-I müňýyllyklarda irki demir eýýamy –ýagny adamlaryň demir gurallary ulanyp başlan döwürleri başlanan. 4231 Biziň eýýamymyzdan öňki 146-njy ýylda koriptyň baştutanlygynda grekler Rime garşy urşa başlapdyrlar. 4232 Biziň eýýamymyzdan öňki 146-njy ýylyň tomsunda Karfogeni zalt edip almaga başlapdyr her bir öý üçin 6 gün söweş edipdir. 50 müň karfogenli Rime boýun egipdir. 4233 Biziň eýýamymyzdan öňki 149-147-nji ýyllar aralykda ony alyp bilmändirler. 4234 Biziň eýyamymyzdan öňki 168 –nji ýylda Pidne diýen ýerde Makedon goşuny ýeňilipdir. 4235 Biziň eýýamymyzdan öňki 171-nji ýylda III Makedon urşy başlanyp, diňe odrisleriň Patyşasy Makedoniýanyň ynamdar arkadaşy bolupdyr. 4236 Biziň eýýamymyzdan öňki III asyrda Türkmenistanyň territoriýasynda emele gelen Parfiýa döwletiniň düzümine giren halklar hem türkmen halkynyň kemala gelmeginde belli bir orun tutýar. 4237 Bizin eýýamymyzdan öňki III asyrlardaky hytaý çeşmelerinde Buharanyň uly we ösen şäherdigi barada maglumatlara duş gelmek bolýar. 4238 Biziň eýýamymyzdan ozal 2300-1900-nji ýyllar bilen senelenýän Altyndepe siwilizasiýasy üçin gadymy Gündogaryň medeniýetine degişli ençeme aýratynlyklar häsiýetlidir. 4239 Biziň eýýamymyzdan ozal II müňýyllyklaryň ortalaryna Orta Aziýanyň bu gadymy siwilizasiýasynyň mesgeni pese düşüp başlaýar. 4240 Biziň eýýamymyzyň 226-njy ýylynda Parfiýa şalygy öz ýaşaýşyny bes edýär. 4241 Biziñ eýýamymyzyñ I asyrynda ýasan Strabonyñ Margiana barada ýazyp galdyran belligi Mukaddes Ruhnamada öz beýanyny tapdy: «Çöller bilen gursalan oazis Marg derýasy bilen suwarylýar. 4242 Biziň eýýamymyzyň I-II müň ýyllyklarynda arhipelagdo wajyp durmuş ykdysady ösüş bolupdur. 4243 Biziň eýýamyzdan öň 1 müň ýyllykda Yomende ekerançylyk medeniýeti ösdürip, sebäbi bu ýerde suw desgalary köp bolupdyr. 4244 Biziň eýýamyzdan öň I asyrda ýaşan grek taryhçysy Diodor özüniň 40 tondan ybarat bolan “taryhy kitaphana” diýen eserinde Saklaryň patşasy Zarina atly söweşjeň aýal barada gürrüň berýär. 4245 Biziň gadymy topragymyzda ýaşan ata-babalarymyz 5-6 mün ýyl mundan ozal ekerançylyk kalendaryny edinipdirler. 4246 Biziň garaşsyz döwletimiz bilen parahatçylykda, agzybirlikde ýakyn goňşular hökmünde ýaşaşmak, oňat gatnaşyk etmek syýasatyny alyp barýar. 4247 Biziň günlerimizde ýurdumyzyň babadaýhanlary gawunlaryň dürli görnüşlerini ösdürip ýetişdirýärler. 4248 Biziň günlerimize çenli ýokardaky agzalanlaryň diňe soňkusy galypdyr, ol bolsa Türkmenistanyň feodal ymaratçylygynda täze arhitektura stiliniň emele gelýän ekendigini aýdyň görkezýär. 4249 Biziň günlerimiziň asfalt ýollary hem gadymy kerwen ýollarynyň käte üstünden, käte golaýyndan geçip Köneürgenje ýetýär. 4250 Biziň halkymyz geçmişde ýygnalmaga, çap edilmäge ýüzi düşmedik edebi miraslaryny ýygnap, çap edip çykarmaga başlady. 4251 Biziň halkymyz maşgala we çagalara, berk bedenli, sagdyn we arassa ahlakly nesilleri terbiýeläp ýetişdirmäge hemaýat edýän maşgala däplerine aýratyn ähmiýet berýär. 4252 Biziň häzirki sananlarymyz manjurlaryň öz arasyndaky bölünişiklerdir. 4253 Biziň her birimiz adamlara Mukaddes Ýazgylar we Hudaýyň Patyşalygy barada öwretmek üçin yzygiderli wagt sarp edýäris. 4254 Biziň hor,atly aksakal gojalarymyz, mähriban enelerimiz geçen totalitar düzgünde her hili kynçylyklary, kemsitmeleri gören hem bolsalar, türkmençiligi ýitirmän, öz däp-dessurlarymyzy, dinimizi gorap saklamagy başardylar. 4255 Biziň maksadymyz Türkmenistanyň ykdysadyýetini düýpli özgertmekdir, ol özgerişlikler bolsa halkyň hal-ýagdaýyny uzul-kesil ýokarlandyrmaga mümkinçilik berer. 4256 Biziñ Mara barmagymyza-da Saryk garyndaşlarymyz ýaşulusy Saryk Han garşy. 4257 Biziň Mara barmagymyza-da saryk garyndaşlarymyzyň ýaşulusy Sary han garşy. 4258 Biziň maslahatymyza görä, sen güýçli ot ýakyp, olaryň ikisini hem oduň içinden geçirmeli. 4259 Biziň nesil taryhymyzda şejerelerde olaryň esasynda ýazylan “Oguznamada” Türkmenleriň nesilbaşysy Oguz han hasaplanýar. 4260 Biziň öňümizde Türkmenbaşy zamanasyny öwrenmekden gelip çykýan maksat we wezipe durýar. 4261 Biziň öwrenỳän dersimize degişli gysgaça maglumatlar S. Atanyỳazowyň “Türkmenistanyň geografiki atlaryny düşündirişli sözlügi”, Ỳ. Atagarlyỳewiň “Taryhda galan yzlar”, A. Ahmedowyň “Gadymỳetiň ỳaňy” atly kitaplarynda berilỳär. 4262 Biziň öwrenỳän dersimize degişli ilkinji we ygtybarly çeşme, b.e. öňki VI asyra degişli Behistun (kä ỳerde Bisütin diỳlip bellenỳär) ỳazgysy hasaplanỳar. 4263 Biziň parasatly Serdarymyz Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy hem ata-babalarymyzyň şeýle ýörelgesine buýsanyp, oňa hormat goýýar we şol bir wagtda şol ýörelgeden ugur alýar. 4264 Biziň pikirimizçe, bu at hem «oguzlar» diýen manydadyr: gyz -«guz», «oguz», we -yk köplük goşulmasy. 4265 Biziň pikirimizçe, ine şu ýagdaýyň hasabyny zamanynyň edebi aňy berk tutupdyr. 4266 Biziň pikirimizçe, ýazyr sözüniň manysy we gelip çykyşy barada akademikler S. P. Tolstowyň we A. A. Roslýakowyň pikirleri hakykata ýakyndyr. 4267 Biziň prezidentimiziň ýglan eden Latyn elipbiýini indiden beýläk, geljeki prezidentler üýtgetmeli däl. 4268 Biziň syýasy durmuşymyzda, ösüşimizde uly rol oýnan we oýnaýan, geljekde-de esasy wezipe bolup durýan bir mesele bar. 4269 Biziň türkmen halkymyzyň baý edebi mirasy bardyr. 4270 Biziň uly bolmadyk teswirlemämizde getiren delillerimiz Garaşsyz Baky Bitarap Türkmenistanyň aýda ýyllyk ýoly alyp, baý, ösen döwlete öwrülip barýandygyny görkezýän aýdyň subutnamalardyr. 4271 Biziň Watanymyz – adamlar üçin we adamlaryň bagtyýar durmuşda ýaşamagynyň hatyrasyna berkarar edilen döwletdir. 4272 Biziň welaýatymyzdan alan ýerleriňi gaýdyp, eden işleriňden ötünç sorasaň biziň ylalaşygymyz öz ornunda berkär. 4273 Biziñ welaýatymyzda olar Köpetdagyñ suw çeşmeleri köp bolan jülgelerinde, Garagum derýasynyñ ugrundaky gür gamyşly we ýylgynly ýerlerde duş gelýärler. 4274 Biziň wezipämiz – XXI asyrda Türkmenistany berk binýatly, kuwwatly, abadan, ýokary derejede ösen, bäsleşige ukyply döwlete öwürmekden ybaratdyr. 4275 Biziň ýokarda bellän geçişimiz ýaly Beýik Seljuk türkmen döwleti ylym dünýäsinde uly yz galdyran döwletdir. 4276 Biziň ýokarda belläp geçişimiz ýaly Seljuklar döwründe önümçilik ykdysadyýetde we daşary söwda-da uly ösüşler gazanmak bilen bir hatarda ylma, medeniýete, sungata, saglygy goraýyşa haýyr – sahabat işlerine-de uly üns bermekdir. 4277 Biziň ýurdumyzda islendik dine-de yslam diniňki ýaly hak-hukuklar berildi. 4278 Biziň ÿurdumyzyň üÿtgewsiz çemeleşmesi dünÿäde täze, adalatly we ynanperwer tertibi ÿola goÿmak işinde iň ÿokary halkara guramasy hökmünde BMG-ni pugtalandyrmaga ÿardam bermekden ybaratdyr. 4279 Biz jemgyýetimiziň syýasy ulgamyny hem kämilleşdirmelidiris, ýerli ýerine ýetiriji häkimiýeti pugtalandyrmalydyrys, jemgyýetçilik institutlaryny mundan beýläk-de demokratiýa ýoly bilen ösdürmelidiris. 4280 Bizlik bolmady-da penakär Tañry, Derýany ýadyña salýar akýan gany, Düşmanlar görenden ysgynyñ alýar. 4281 ” Biz MukaddesRuhnamadaky şol döwletleri öwrenip, özümiziň aslymyzyň kimdigine göz ýetirdik. 4282 Biz Mukaddes Ýazgylary ýazdyran we ähli zady Ýaradan Ýehowa Hudaýy şöhratlandyrmak isleýäris. 4283 Biz mundan şeýle netije çykarýarys. 4284 Biznes-logikany presentasiýadan bölüp aýyrmak üçin, code-behind taýýarlaýyş modelini ulanmaga ukyply. 4285 Biz olara öý haýwanlary bolmak mümkünçiligi ýokdyr, çünki robatlar onuň ýaly zada mätäçlik çekmez. 4286 Biz öň olaryň güýçli ezilendigi barada marksçylaryň taglymaty tutaryk edinip, ýalňyşypdyrys. 4287 Biz onuň uly zähmet siňdirip, başardygyça terjime edip Magtymguly Pyragynyň şygyrlaryny ýewropalylara tanadan alymdygyny bilýäris. 4288 Biz Owganystanda parahatçylygyň, durnuklylygyň, ösüşiň owgan halkynyň ýürek telwasydygyna berk ynanýarys. 4289 Biz öz oý-pikirlerimizi sözlem görnüşinde daşymyza çykarýarys. 4290 Biz öz-özümizi öňküden-de beter söýmegi­ mizüçin, beýlekileriň söýgüsini gazanmaga çalyşýarys. 4291 Biz özümize Günüň aşagyndan mynasyp ýer berilmegini talap edýäris” diýen şygary öňe sürüpdir. 4292 Biz özümizi Keýkubadyň belasyna galkan edip, bu pitnäni dep etmegimiz gerek. 4293 Biz size onuň üçin ýylda näme tölemeli bolsa töläli». 4294 Biz siziň bilen XIX asyryň I ýarymynda has anyk aýtsak I çärýeginde türkmen halkynyň Eýran hökümdarlaryna, Hywa hanlaryna garşy milli azat edijilik göreşlerini beýan etdik. 4295 Biz sowet döwrüniň 74 ýylynda hemişe tankyt astynda bolupdyk. 4296 Biz sözüň doly manysynda, medeniýetimizi ösdürmegi we jemgyýetimiziň durmuşyna giňden ornaşdyrmagy hem dowam ederis. 4297 Biz şu çykyşymyzda ilkidurmuş şekillendiriş döredijiligiň galdyran hem-de bize mälim bolan ýadygärligini maglumatlaryny özboluşly möhüm taryhy çeşme hökmünde barlamaga synanşyk edýäris. 4298 Biz şu meselede ýolbaşçylyk eden Beýik Serdarymyzyň ykdysadyýetimizi senagaty, oba hojalygyny şeýle ýokary derejede ösdürmegiň ýollaryny nähili kesgitläpdir, näçe kelle döwür, pikirlenip dogry ýol tapypdyr, ine şol zatlara düşunmeli, öwrenmeli. 4299 Biz şu ýerde usul sözüni ýönelige agzamadyk. 4300 Biz ýazgylaryň başynda Mahmyt Gaznawynyň mertlik ýolunyň Hindistanyň rajasy Jipal bilen bolan söweşden başlanandygyny ýaňzydypdyk. 4301 Biz ýurdumyzy demokratiýalaşdyrmak boýunça alyp barýan işlerimizde raýat jemgyýetiniň guramalaryna aýratyn ähmiýet berýäris. 4302 B. Kizlýar ş-inde gadymy gruzin knýazlary-nyň ieslinden bolan polkownik maşg-synda dogulýar. 4303 Blog, adatça döwrebapdan könä tarap hatarlanan ýazgy we teswirleriň neşir edilýän, ulgam düýpli neşirini gönükdirýär. 4304 Bloglaryň ulanylyşy 1999 -nji ýylda Blogger-iň bu hyzmaty bermäge başlamagy we gysga wagt soňra muny mugt görnüşe geçirmegi bilen ýaýrandyr. 4305 Blog okaýanlaryň %28-i blog okamak üçin RSS ulanýar. 2005-nji ýylyň soňunda geçirilen başga bir barlaga görä hem internet ulanyjylarynyň %38-i blog sözüniň manysyny bilýändiklerini, %27-si bolsa blog okaýandyklaryny bildirendir. 4306 Blogosferiň depginini gol üstünde saklama wekilhanasyndaky Technorati-niň hasabatyna görä, günde 50.000-den köp täze blog sahypasy döredilýär. 4307 BMG 1967-nji ýylyň 22-nji noýabrynda Ysraýylyň basyp alan arap ýerlerinden çykmaklygyny talap edýän karar kabul etdi. 4308 BMG bilen hyzmatdaşlygyň Bitarap Türkmenistanyň daşary syỳasatynyň baş ugrydygyny aỳratyn nygtamak isleyärin. 4309 BMG biziň ÿurdumyzyň onuň bilen sazlaşykly we peÿdaly hyzmatdaşlygy hemişe taÿarlanmagyna berk ynanyp biler. 4310 BMG – bu uly forum bolup, ol ýerde ähli döwletleriň wekilleri biri-biri bilen duşuşmaga müm­kinçilik tapýarlar. 4311 BMG-de esasy wezipeli administratiw adam baş sekretardyr. 4312 BMG halkara möçberinde parahatçylygy gorap saklamak, halklaryň arasynda dostlugy ýola goýmak, ykdysady, durmuş, medeni hem-de ynsanperwer gatnaşyklary ösdürmek, adam hukuklaryny goramak maksady bilen döredildi. 4313 BMG – iň edaralary we guramalary bilen ỳakyndan hyzmatdaşlyk etmek arkaly Türkmenistan Owganystanyň ejir çeken halkyna ynsanperwerlik kömeginiň eltinmegi üçin esasy ulag ỳoluny döretdi. 4314 BMG-niň al­ty res­mi we iş dil­le­ri­niň bi­ri. 4315 BMG-niň bu organy üçin Howpsuzlyk Geňeşiniň hemişelik agzalarynyň agzybirlik esasly bolan weto hukugy iňňän möhümdir. 4316 BMG-niň dürli guramalarynyň taýýarlan habarnamalaryna görä, zaýaçylyk we azyk önümleriniň baý ýurtlar tarapyndan garyp ýurtlara iberilmändigi üçin dünýäde her gün 40 müň çaga açlykdan ölýär. 4317 BMG-niň Howpsuzlyk Geňeşiniň rugsady bilen 1991-nji ýylyň başynda ABŞ, Ýewropa döwletleriniň käbiri Yraga garşy „çöldäki harasat“ adyny alan söweş hereketlerini geçirdiler. 4318 BMG-niň “mawy papaklylary” Angolada, Mozambikde, Kambojada duşmançylykly taraplary ýaraşdyrmakda uly işleri etdi. 4319 BMG-niň resmi we iş dilleriniň biri. 4320 BMG-nin yöriteleşen merkezi hökmünde Halkara Rayat Awiasiyasy guramasynyn (IKAO) wezipesi, hukugy, alyp baryan işinin ähmiýeti barha artyar. 4321 BMG-nyň Baş Assambleýasy “Türkmenistanyň hemişelik bitaraplygy” kararnamasyny biragyzdan girizýär. 4322 BMG-nyň birnäçe guramalary bardyr. 4323 BMG-nyň Howpsuzlyk Geňeşiniň rugsady bilen 1991-nji ýylyň başynda ABŞ, Ýewropa döwletleriniň käbiri Yraga garşy “çöldäki harasat” adyny alan söweş hereketlerini geçirdiler. 4324 BMG-nyň merkezi jaýy Nýu-Ýorkda ýerleşýär. 4325 BMG-nyň ulanýan 6 dilinden biridir. 4326 BMG-y döretmek meselesi 1942-nji ýyldan başlap halkara möçberinde maslahatlaşylýardy. 4327 BMP – köpräk ýer tutýar, suradyň hili ýitenok. 4328 B. Nowosibirsk oblastynyň Tomsk raýonynyň Sužden obasynda dogulýar. 1943 ýylyndan prof., 1944 ýylyndan Kiew uniwersitediniň analitiki himiýa kafedrasynyň müdiri bolup işleýär. 4329 B.N.Ỳelsin iki ýruduň arasynda ýola goýlan hyzmatdaşlygyň täzeçilik meýlini nygtap bellemek bilen, esasynda şu günki ara alnyp maslahatlaşylan meseleler goýlan dokumentleri taryhy dokumentler diýip aýtdy. 4330 B-nyň «Kwartalymyz gzn gusýar» («Haýýuna ýabsuku damman») diýen ilkinji hekaýalar ýygyndysy 1954 ý-da çykýar. 4331 Bochotnica Polşa 'da bir oba. 4332 Boeing 737 Awiasion dwigatel - uçurylýan enjamlary (uçarlary, dikuçarlary, dirižabllary) herekete getirmek üçin hyzmat edýän ýylylyk dwigateli. 4333 Boeing 777-200 LR uçarynyň gurluşy kompozit serişdeleri ulanmagy özünde jemleýär, olaryň agramy tutuş gurnawyň umumy agramynyň 9 göterimine barabardyr. 4334 Bogazici University Bosfor uniwersiteti(Türkçe ady:Boğaziçi Üniversitesi), Türkiye respublikasynyn Stambul şäherinde ÿerleşyän döwlet hemaÿasyndaky uniwersitetidir. 4335 Bogaziçi Uniwersiteti, Stambul Tehniki Uniwersitesi, Anadoly Uniwersiteti we Rutgers Uniwersitetinde inźenerçilik, robotik, dolandyryş bilimi we işletme okady. 4336 Bogdyhan diýmek asmanyň, hudaýyň ogly diýmegi aňladýar. 4337 Bogemiýa Morawiýa ýaly welaýatlarynyñ taryhy däpleri bardy. 4338 Bogomilleriň öz mukaddes kitaby bardy. 4339 Bogomiller prowoslaw buthanasyna döwlet guramasy hökmünde garamadylar, olar buthana ýerlerine garşy çykdylar. 4340 Bogomollar ilkinji gezek patyşa Simeonyň döwründe giň ýaýraýar. 4341 Bogomolstwo – hudaý berlen adamlar bolupdyr. 4342 Bogun jähtinde-de monjugatdylar läleler ýaly ýedi, ýek-ýarymy sekiz bogundan ybarat. 4343 Bogunlaryň zeperlenmeginde fizioemleri (UWÇ bejergi, ultramelewşe şöhleler, elektrofarez, ultrases usullary) giňden ulanylýar. 4344 Bökelekler adamlaryň ganyna ýokançly keselleri –sibir ýarasyny we tulýaremiýany ýokuşdyrýarlar. 4345 Bokurdagyň, bronhlaryň, öýkeniň, ýürek-damar we nerw ulgamynyň demgysma alamaty bilen geçýän 50-den gowrak keseli bardyr. 4346 Böleginde esasan maýmynlar, bir we iki shahly kerkler, piller, malaý aýýsy, totugushlar, krokodiller, ýýlanlar, zemzenler ýashaýar. 4347 Bölegi we Aru a-lary bolsa mezozoýa çenli bolan ýýgyrtlanmalara degishlidir. 4348 Bölek satuw söwda haryt dolanyşygynyň möçberi boýunça 2011-nji ýylda welaýat ýurduň sebitleriniň arasynda dördünji orny eýeledi (10,4%). 4349 Boleslaw Hrabrynyň döwründe Germaniýa bilen 14 ýyllap uruşýarlar. 4350 Boleslaw II daşary syýasatda ençeme ýurtlara ýörişler guraýar. 1069-njy ýylda Kiýewe Yoriş edip, ol ýerde beýik Knýaz edip Izýaslawy goýýar, ony öň Kiýewden kowupdyrlar. 4351 Boleslaw II güýçlenip 1976-njy ýylda Korol lakamyna eýe bolýar. 4352 Boleslaw III Günbatar Pomariýany özüne birleşdirmek üçin göreşe başlaýar, 1122-nji ýylda ol diňe Pomarýe ýerlerini Wolyk, Kolbžek, Jesin ýerlerini birleşdirmek bilen çäklenmän Pribaltika slawýanlaryň ýerlerinide birleşdirýä. 4353 Boleslaw Prus (1847-1912) Polşanyň nusgawy ýazyjysy, dünýä belli kyssaçy Boleslaw Prus (hakyky ady — Aleksander Glowaskiý) 1847-nji ýylda, Polşanyň Lýublin şäheriniň golaýyndaky Hrubeşuw obasynda, garyp galan begzadanyň maşgalasynda dünýä inipdir. 4354 Boleslaw Prusyň eserleri birnäçe dillere terjime edilip, dünýä edebiýatynyň altyn hazynasyna girizildi. 4355 Bolfgang Amadeý Mosart we Lýudwig wan Bethowen ýaly kompozitorlar, Immanuel Kant we Georg Wilgelm Fridrih Gegel ýaly pelsepeçiler nemes sungatyna bimöçber goşant goşýarlar. 4356 Bolgar döwleti VII asyrda demirgazyk gündogar Balkan ýarym adasynda döräpdir. 4357 Bolgariýa bilen NATO-nyň arasyndaky gatnaşyklar 1990 -njy ýylda ýola goýuldy. 4358 Bolgariýa Birleşen Milletler Guramasynyň agzasy bolup, 300-e golaý halkara guramalarynyň işine işjeň gatnaşýar. 4359 Bolgariýa çaga dogluşy babatda Ýewropada iň öňdäki orunlarda durýar. 4360 Bolgariýada Yewropanyň iň owadan dag gowagy hem bar. 4361 Bolgariýa döwleti kiçelip galýar. 4362 Bolgariỳa garşy Rumyniỳa we Türkiỳä hem urşa başlaỳar. 4363 Bolgariýanyň çäginden 445 kilometr turba geçirijisi geçýär. 4364 Bolgariýa özbaşdak knýazlyk döredi. 4365 Bolgariýa Respublikasy Bolgariýa Respublikasy Gündogar Ýewropadaky döwlet. 4366 Bolgariýa uruşdan soň SSSR-iň sadyk guluna öwrülipdi. 4367 Bolgariýa, Wengriýa, Rumyniýa bilen baglaşylan parahatçylyk şertnamalarynda syýasy meselelere üns berildi. 4368 Bolgar söwdagärleri kerwen söwdasyny edip, günbatar Ýewropa ugrapdyr. 4369 Bolmadyk wagtlary başga adamlar dolandyrýar. 4370 Bolmaz diýip daýhanlaryň garyplaryň islegini beýan edipdir. 4371 Bolsa-da bu ýagdaý Gündogarda has ýitidir. 4372 Bolsada umumuy organizimiň garramasy ölüme sezebar bolmak bilen biologiki çäklenmesi gadam basýar. 4373 Bolşewikler hökümetinden närazylyk güýçlendi-Russiýa mydama mahsus “näme etmeli?” 4374 Bolşewikler ol respublikalary bir döwlete birleşdirmek ugrunda göreşýärdiler. 1922-nji ýylda Azerbeýjan, Gruziýa, Ermenistan birleşip, Zakawkaziýe Federatiw Sosialistik Respublikasyny döretdiler. 4375 Bolşewikler partiýasynyň 1917-nji ýylyň Gorkut aýynda bolup geçen VI gurultaýy Wagtlaýyn hökümeti ýaragly gozgalaňyň üsti bilen agdarmak wezipesini gün tertibinde goýdy. 4376 Bolşewistik rewolýusiýasyny kabul etmänligi sebäpli, Andreýew ömrüniň soňky ýyllaryny Finlýandiýada ýaşapdy, şol ýerde hem 1919-njy ýylda dünýeden ötýär. 4377 Bölümleriň arasynda aýratyn wagt berilenok, ýöne maslahat berilýän wagt bölünşigi 1-nji bölüm üçin 20 minut, 2-nji bölüm üçin 40 minut. 4378 Bölünip berilen ýerleriň peýdasy pes bolup jemgyýetde deňsizlik güýçli duýlupdyr. 4379 Bölünip bulaşan süýümler soñ, önümiñ üstünde kiçijik nokat ýaly görünýär. 4380 Bölünip çykmalaryň täsiri netijesinde ýatgynyň boýunjygynyň eroziýasy emele gelip biler. 4381 Bolup bihuş,ýykyldi jalkasyndan Pozan boldy niçe ýel arkasyndan Şondan soñra Gökleñ,Ýumut we beýleki tire-taýpalaryniñ ýaşululary Nurberdi hana we ähli Teke garyndaşlaryna alkyş baryny aýdýarlar,duşman kim,dost kim,ymykly göz ýetirýärler. 4382 Bölüp çykarşy Bölüp çykaryş ulgamy inçejik suwuklyk geçirijileriň çogdam dessesi görnüşinde bolup, olara malpiginiň sosudlary diýilýär. 4383 Bölüp çykaryjy organlar-ýörite mäzlerdir, olaryň sag we çep bölüp çykaryjy kanaljyklary ilkinji aýaklaryň esasynda daşa açylýarlar. 4384 Bona fide Ýagşy niýet bilen. 4385 Bonapartyň ýolbaşçylygynda döredilen “Bitaralyk jemgiýeti” 1851 ýylyň Bitaraplyk 2-de döwlet owrülüşigini amala aşyrdy. 4386 Borglum, heýkeller milli äheňde bolmaly diýen netijä gelip, şekilleri çapylyp ýasaljak dört prezidenti saýlady. 4387 Borhesiň atasy-da ýazyjy eken, emma gözi gapylanyndan soň ol hiç zat döredip bilmändir. 4388 Boris Grigorýewiç Kramarenko — göreşiň grek-rim görnüşi boýunça olimpiýa oýunlaryna we dünýä çempionatyna gatnaşyjy. 4389 Borjagyň köki güýçli şahalanmak bilen topra gyň çuň gatlagyna aralaşýar. 4390 Borodino söweşi netijesinde Napoleonyň goşunynyň 58,5 müň adamy heläk bolýar. 4391 Boşandan soň tankytlara iki CD-lik "All Eyez On Me" albomy bilen jogap berdi we bu albom diňe 2 hepdede 5 million satmagy başaryp Tupac Shakury çür depäňem üstüne çykardy. 4392 Bosniỳa çökgünliginiñ başlanmagyna Awstro-Wengriỳanyñ imperatory Frans Iosifiñ 1908 ỳylyñ Garaşsyzlyk aỳynyñ 5-de Bosniỳany we Gersegowinany güỳç bilen özüne birikdirmegi sebäp boldy. 4393 Bosniýa-Gersegowina hem 01.03.1992-nji ýylda referendum geçirip öz garaşsyzlygyny yglan etdi. 4394 Bosniýa-Gersegowinanyñ prezidenti A.Izzetbegowiç uly harby kuwwaty bolan serbler bilen hiç hili harby-goranyş mümkinçiligi bolmadyk Bosniýalylary uruş hereketlerine sokmazlyk üçin mümkin boldugyça sowukganly syýasat alyp bardy. 4395 Bosniýa-Gersogowinýa we Ýenipazaryň (Täzebazar) Awstriýa tarapyndan basylyp alynmagy (1878) Ýewropaly döwletleriň goşuluşmagy bilen 13-nji Iýulda Berlinde bir ýygnak geçirilýär. 4396 Bosniýaly musulmanlary iñ endişä goýan zat hem Ýewrolanyñ iñ uly üçünji goşuny bolan Ýugoslaw Federal Goşunynyñ Serb çetnikleri bilen bilelikde hereket etmegi we olara goldaw bermegidi. 4397 Bosniýa we Gersogowinýa özaralarynda garaşsyzlygyny bermeli edildi, Serbiýa, Garadagystan we Ruminiýa hem garaşsyzlyk berilmeli edildi. 4398 Bospor, Iber, Kolhida patyşalyklarynda ýagdaýa gözegçilik edip, işlerine goşulypdyr. 4399 Boş wagtlary sport bilen we atçylyk sporty bilen meşgullanýar. 4400 Botswana, Lesoto we Swazilend bilen ykjam gatnaşyklar ýola goýuldy. 4401 Böwrekleriň işiniň bozulmagy bilen, çykarylýan peşewiň umumy mukdary köpelýär. 4402 Böwründe kese gara zolaklar bolýar. 4403 Böwürsleniň miwe si awgust aýynda bişip ýetişýär. 4404 Box Şahsy ulanyjylaryň ýanynda biznes ulanyjylarynda tejribeli bolan bu serwis hem beýlekilerden tapawudy bolmaýan Mugt 5GB ýat berýär. 4405 Boýarlara köp garaşly daýhan degişli bolupdyr. 4406 Boýarlaryň iri ýer eýeleriniň eksplotasiýasyna çydap bilmän ýeretiki herkere goşulypayr. 4407 Boýna ýakyn öňdäki bogunlar gysga we inli, ortadaky bogunlar gysga, ini-boýy deň, yzdaky bogunlar bolsa has iri bolýarlar (22-nji surat). 4408 Boýnundaky sütük ýelek bilen iri ýelekleriň araçäginde ösgün ak ýelekden halka bolýar. 4409 Boýnuň we diýafragmanyň ysmazy has hem howplydyr, çünki ol dem almagyň bozulmagyna we ölüme eltip biler. 4410 Boýny agyr ýükli baýtal ýeriñ iñ peselip gidýän ugruny saýlapdyr”. 4411 Boýy 15–25 sm bolan köpýyllyk ösümlik. 4412 Boýy 20 me barabar, käbir ýurt larda onuň boýy 45 me ýetýänleri hem gabat gelýär. 4413 Boýy 5–25 sm bolan köpýyllyk ösümlik. porrugy garamtyl teňňe örtükli. 4414 Bozajy diýen çowdur taýpasy bu ýerdäki Bozajy ýarym adasynda ornaşýar. 4415 Bozoklara degişli bolan Beg-Dili, Begdili şekilinde ýazylýar hem aýdylýar. 4416 B. özüniň harytlyk häsiýeti boýunça birnäçe sortlara bölünýär. 4417 Brady 2011, p. 328. Müller 2009, p. 23. Wolff 2001, p. 273. 13 ýaşynda wagty asyryň oýuny diýip ykrar edilen oýuny utdy. 4418 Brahmançylyk irki gul eýeçilik jemgyýetiniñ dini bolup, ösen gul eýeçilik jemgyýetiniñ döwründe buddizm dini ýüze çykýar. 4419 Brahmanpalyň goşuny Nigernut galasynyň Wakangir diýen ýerine gaçyp gidýär. 4420 Brandenburg derwezesi çitenekli simler bilen germeldi. 4421 Brauzerler şol HTML namasyny serwerlerden sorap alýarlar we olaryň içindäki buýruklary ýerine ýetirip, ulanyjylara netijäni görkezýärler. 4422 Braziliýa konstitusion monarhiýa görnüşinde ykrar edildi. 4423 Braziliýa Latyn Amerikasy döwletleriniň arasynda ykdysady tarapdan iň ösen döwletleriň biridir. 4424 Braziliýa, Portugaliýa üçin baýlygyň çeşmesine öwrüldi. 4425 Bredberiniň jemi 400-e golaý hekaýasy bar. 4426 Bredberi öz eserleri arkaly adamzadyň ahlak arassalygy, gözel tebigatyň goragy, sungata bolan söýgi ugrunda göreşýär. 4427 "Brenda's Got A Baby" aýdymy bilen kariýerasy roketa ýaly atyldy. 4428 Brest parahatçylyk şertnamasynyň şertleri Russiýa üçin gaty agyrdy. 4429 Brest ýaraşyk şertnamasy baglaşylandan soňra Germaniýa Günbatar frontda ýene-de bir hüjüme synandy. 4430 Brigachyň boýunda Villingen-Schwenningen şäheri ýerleşýär; 43 km geçensoň, Brigach Donaueschingen şäherinde Breg derýasyna goşulyp Dunaý derýasyny emele getirýär. 4431 Britan futbolynda iñ köp kubok gazanan futbolist. 12 gezek Premýer Liganñ kubogyny gazandy. 4432 Britan goşunlary Konstantini sezar diýip yglan edipdirler. 4433 Britan Hindistanyny giňeltmeklik tä 1893-nji ýyla çenli dowam etse-de, Penjabyň synmagy Hindistanyň doly bakna öwrülendigini aňladýardy. 4434 Britan imperiýasynyň dargamagy dowam edýärdi. 4435 Britaniýaly deňizde ýüzüji Kabot 1497-nji ýylda Demirgazyk Amerikanyň kenaryna ýüzüp barýar. 4436 Britaniýanyň demirgazygynda özbaşdak Şotlandiýa korollygy, günbatarynda Kelt knýazlygy Uels emele geldi. 4437 Britaniýanyň paýtagty Olimpiada oýunlaryny 1908-nji we 1948-nji ýyllarda hem geçiripdi. 4438 Britan we ABŞ ýaly daşary ýurtlarda da öz hünärini görkezen Gazak Paň doğlan ýeri bolan Siminşäherde wepat etdi we o şäherde de jaýlandy. 4439 Brno şäheriniň gerbi Brno ( nemesçe :Brünn) Çehiýanyň ikinji uly şäheridir. 4440 Bronhite ýazmaz ýaly, dem alyş agzalaryň we badam şekilli mäziň sowuklamasy ýaly keselleri wagtynda bejermeli. 4441 Bronhitiň döremegine sowuklama, çilimkeşlik, alkogol içgiler, burundan dem almagyň bozulmagy, döş kapasasynyň şekiliniň üýtgimegi sebäp bolýar. 4442 Bronhitiň özbaşdak, bir-birinden tapawutlanýan dowamly we ýiti görnüşi bolýar. 4443 B. Rozingiň şägirdi W.K. Zworykin elektron telewideniýesiniň tehnikasynda hakyky öňe gidiş­lik gazanypdyr. 4444 Bruselloz bilen keselçilik ýaz-tomus aýlarynda ýokarlanýar. 4445 Bruselloz bilen kesellän aýallarda sag çagalar dogulýandyr. 4446 Brusellozda bagryň ulalmagy, käwagtlar dalagyň ulalmagy ýüze çykýar. 4447 Bruselloz nerw ulgamyna hem täsir edip, nerw topbajyklaryň, beýniniň daşky gatlagynyň, görüş we eşidiş nerwiniň sowuklamagyna getirýändir. 4448 Brusellozyň wagtynda we doly bejerilmegi sagalma getirip biler. 4449 Brusilow böwsüşligi. 1916-njy ýylyň Oguz aýynyň 4-inde Rus generaly Brusilowyň ýolbaşçylygynda ruslaryň Awstro-wenger goşunlaryna garşy hüjümi başlandy. 4450 Brusilow böwsüşligi jahan urşunyň gidişindäki ýeke-täk goşun serkerdesiniň ady bilen baglanyşykly taryha giren söweşdir. 4451 Brusilow böwsüşligi, Werden, Somma söweşleri gury ýerde urşuň gidişinde öwrülişikli wakalar bolup, uruşda Antantanyň ýeňişli hüjümleriniň başlangyjy boldy. 4452 Brýuseliň golaýynda Waterloa diýen ýerde uly söweş bolup Napoleonyň özi bolsa iňlislere ýesir düşýär hem-de 1821-nji ýýlyň Magtymguly aýynda sürgün edilen ýerinde aradan çykýar. 4453 Brýusselde, Fransiýada 1930-1931-nji ýyllarda faşistik görnüşli toparlar emele gelip olar esasan Belgiýanyñ bölünmegi, ýagny onuñ birnäçe awtonom esasda özbaşdak welaýatlara bölünmegini talap edýärdiler. 4454 BSGG-nyň (Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasy) bölmegine görä, süýji keseliniň iki görnüşi bardyr: Süýji keseli 1 (SK1) – insulingaraşly we 2 (SK2) – insulingaraşly däl; SK1 görnüşde aşgazan asty mäziň B-öýjükleriniň işiniň bozulmagy bolup geçýär. 4455 «B» sözi daşkyrak garyndaşly-gy aňlatmak üçin ulanylýar. 4456 B.S.R-na garşy Ebertiň-Şeýdemanyň merkezi german hökumetiniň birleşen ýaragly güýçleri we beýlekiler çykyş etdiler. 4457 Bu 2GB mugt ýady içinde berýän käbir kiçi düzetmeler bilen 50GB çenli çykaryp bolýar. 4458 Bu 4 ada ýurduň 97% tutýar. 4459 Bu açyşlar jemlenilip B.M. Massonyň “Srednaýa Aziýa n Drewniý Wostok” hem-de O.Berdiýewiň “Çagylly depe nowyý pamýatnik neolitiçeskoý Djeýtunskoý kultury” diýen işlerde öz beýanyny tapdy. 4460 Bu ada fiziki geografiýa taýdan Okeaniýa degişlidir. 4461 Bu adalar soňky döwürlerde ABŞ-ň esasy harby daýanç nokatlaryna öwrüldi. 4462 Bu adalar Ýewropalylar tarapyndan ilkinji gezek 1555 ý. Açylypdy. 4463 Bu adalga fransuz diline latyn “sanaýaryn” sözünden geçipdir. 4464 Bu adalgany 2500 ýyl mundan ozal Pifagoryň mekdebinde ulanypdyrlar. 4465 Bu adalgany ilkinji bolup Genter girizýär. 4466 Bu adalgany ilkinji gezek şotlandiýaly matematik Jon Neper (1550-1617) ulanypdyr. 4467 Bu adalgany irki döwürde Aristotel (384-322 b.e.ç) hem ulanypdyr. 4468 Bu adalgany nemes alymy, differensial we integral hasaplamalary esaslandyryjy G.W.Leýbnis ( 1646 1716 ) 1665 -nji ýylda ilkinji gezek ulanypdyr. 4469 Bu adalga XX asyryň 60-njy ýyllaryndan başlap häzirki zamanyň bütin adamzady gurşap alýan umumy planeta möçberindäki möhüm meselelerini aňlatmak öçin giňden peýdalanylyp başlandy. 4470 Bu adama ölüm getiraýjek dozada ukol edilmegi ýaly görnüşlerde amala aşyrylýar. 4471 Bu adamlar esasan-da bäbekleri garamyk keseline uçradyp bilýär. 4472 Bu adamlar soltanyň kabulhanasynda perdeçi, gapyçy, gapydan wezipesini ỳerine ỳetiripdirler. 4473 Bu adam zähmetiniň galdyran ýazgylary: maddy medeniýetiň görnüşleri ýazuw ýadygärlikleri, däp-dessurlary, jemgyýetiň ösmegi bilen ylmy barlagyň kämilleşmegi bilen ylymda ulanylýan çeşmeleriň sany barha köpelýär. 4474 Bu ädimler gadymy adamlaryñ jemgyýetçilik gatnaşyklarynyñ berkleşmegine ýardam edipdir. 4475 Bu ady bilen 1899-njy ýylda çap etdiren “Dik-Sykylykçynyň täze ýyl sowgady” atly ilkinji hekaýasyny hem türmedekä döredipdir. 4476 Bu adyň ikinji bölegi “ustra” – düýe diýip düşündirilýär. 4477 Bu agaç baradaky ýatlamalar baryp biziň eýýamymyzdan öňki V asyrda hem duş gelýär. 4478 Bu agdarylyşygyň anyk maksatnamasy Londonda taýýarlanylypdy. 4479 Bu ägir uly territoriýanyň d.g. iň uly ogly Juçy hana beripdir. 4480 Bu agyrylar çişiň dokumalary we nerw süýümleri basmagy netijesinde döreýär. 4481 Bu agyr ýyllar barada ýatlamalar soň-soňlar ýazyjynyň birnäçe ajaýyp eserleriniň gözbaşyny tutupdyr. 4482 Bu agzalan ýerlerde ilçiniň atly hemralary gijelerine düşlemeli bolupdyrlar. 4483 Bu agzalyp geçilen çylşyrymlylyk mikroskopik biologik dünýäni öz içine alýar. 4484 Bu ahwalaty gören ahun: - Alla giňlik bersin, enesi. 4485 Bu ahy-nala we hasrat bilen ýatda galýan gün boldy. 4486 Bu ak tegmiller 2-3 günden ýitip, agyz boşlugy gyzaryp galýar. 4487 Bu akym demokratiýanyň ganym duşmany, baryp ýatan milletçi, jynsparaz, hokum rowan döwletiň tarapdary, uruşbaz häsiýetleri bilen dünýä özüni tanatdy. 4488 Bu akymyň wekilleri ählumumy jemgyýetçilik we syýasy gurluşlaryň dagamagy netijesinde möwç alan bulaşyklyga (haosa) garşy göreşipdir. 4489 Bu alamat keseliň başynda gaty bildirenok. 4490 Bu alamatlar bolsa olaryň durmuşyndaky möhüm üýtgeşmeleri görkezýär. 4491 Bu alamatlar umumy at bilen atlandyrylýp, guragyry ýa-da kiçi horeýa diýilýär. 4492 Bu albom bilen birlikde şol ýyl iňlisçe aýdym aýdan beýleki aýdymçy bagşylaryň albomlary hem satlyga çykaryldy. 4493 Bu albom köp ses aldy. 2015-nji ýylyň ýaz aýlarynda Bangır Bangır albomy bilen çykyş etdi. 4494 Bu albom öňküsinden hem gowy boldy. 2001-njy ýylda 3-nji albomy «Şimdi» ni çykardy. 2004-nji ýylda «Of.. 4495 Bu altysy entek graždanlyk urşy gidýärkä has-da ýakynlaşyp, biri-birini ähli mümkin bolan ugurlarda goldapdyrlar. 4496 Bu alym Änew depelerinde gazuw barlag işlerini geçirdi hem-de köp sanly maddy ýadygärlikleri bolan tutuş medeni gatlagyň üstüni açdy. 4497 Bu alymlaryň çepni sözüne berýän düşündirişleri şeýle: Reşideddin «Nirede ýagy görse, hemin söweşer»; Ýazyjy-ogly: «Kanda ki ýagy bolsa, tawakkuf kylgaý, uruşgaý»; Abulgazy: «Bahadyr» (ýagny «batyr», «gahryman»). 4498 Bu alymyň jemgyýetçilik garayýşlarynýň progressiwligi onuň halklar arasynda duşmançylygyň bolmagyna garşy aýdan pikirlerinde beýan edilipdir. 4499 Bu amatsyzlyk, aň-düşünjeli rimliniň nukdaý nazardan, bir ýerde bir ýyldan köp oturyp bolmazlyk amatsyzlygydyr. 4500 Bu amerikanyň taryhynda döwlet işine goýberilen iňňän uly puldy. 4501 Bu anatomiki bozulmalar böwregiň giňelmegine we peşew çykaryjy ýollaryň ýokançlyklaryna getirip biler. 4502 Bu apparat lukmana gerekli gan damaryny tapyp, ony kesmäge we tikmäge mümkinçilik döredýändir. 4503 Bu aramgäh Pifer ve Satey atly grek gurlushykchylary tarapyndan bina edilyar. 4504 Bu arap halyfatynda gul bilen gul eýesiniň arasynda garşylyklaryň bolandygyny aňladýar. 4505 Bu arkadanyň diwarjyklarynda ýylmanak kerpijiklerden örülip çekilen oňat utgaşýar. 4506 Bu arssa italiýa ölçeglerindäki halk poeziýasy bolup, hudaý Saturnyň ady boýunça saturniki şygyrlar diýip at alypdyr. 4507 Bu assuariler örän özboluşly surat çyzgylary bilen bezelen. 4508 Bu at Ferik Sami paşşa tarapyndan maslahat berildi. 4509 Bu at ilkinji deňizde ýüzüjileriň (15 asyryň aýagynda H. Kolumb we b.) Atlantik okeanyň aňyrsynda açan ýerlerine Hindistan diýip ýalňyş düşünmeklerinden gelýär. 4510 Bu atlandyrma gadymy Eýranlylara gün bermedik Alp är Töňňe atly şahsyýete Eýranlylar tarapyndan dakylan atdyr. 4511 Bu atlar bir wagtda iş maly hem-de atçylyk sprotynda peýdalanylýar. 4512 Bu atlar şol durşuna ýa-da biraz üytgän görnüşde türkmen etnonimiýasynda hem duş gelýär. 4513 Bu at ýap sözünden we -ak hem-de -y diýen köplük goşulmalardan durýar. 4514 Bu aýaklaryň sany ýüzlerçe, hat-da müňlerçe hem bolup bilýär. 4515 Bu aýratyn-da 10-12 ýaşdaky oglanjyklar üçin örän wajypdyr. 4516 Bu aýratyn hem Bolgar şäherlerinde duýuldy. 4517 Bu aýratynlyk beýleki asyrlarda öz täsirini ýetirdi. 4518 Bu az netijeli usul bolsada, Türkmenistanyň gadymy ekerançylary şu ýönekeý usuly ulanyp ekerançylyk işlerini alyp barypdyr. 4519 Bu azyk, senagat önümleri we bürünçden, küýzeden, aýnadan ýasalan nepislikler Nusaýdan has uzak ýurtlara alnyp gidilipdir. 4520 Bu babatda Barokko döwrüniň nemes edebiýatçylary uly işler bitirýärler. 4521 Bu babatda bellemeli taryhy maglumat XIX asyr 20-nji ýyllarynda Türkmenistana gelen syýahatçylaryň biri (1919-1921ýý. 4522 Bu babatda Beyik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada şeyle belleyâr " Beyik taryhy öwrülişik bilen alamatlanyan döwür adaty döwlet baştutanynyfi gerdenine düşyân yükden has uly zatlary gerdene goyyar. 4523 Bu babatda Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy : “Türkmen ruhubelentlikden we gaýduwsyzlykdan dörän milletdir” atly makalasynda : “Diňe bir türkmen taryhynda däl, eýsem dünýä halklarynyň taryhynda hem taryha döwlet ýolbaşçysynyň nukdaýnzary ýok. 4524 Bu babatda-da türkmen halkynyň dadyna Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy ýetişdi. 4525 Bu babatda Hindistanda gazanylan üstünlikler Orta Aziýa ýurtlaryna uly täsir edipdir. 4526 Bu babatda onuň ilkinji synanyşygy 1932-nji ýylda ýazan “Geçen günlerim” atly poemasydyr. 4527 Bu babatda rus alymlary W.I. Golenişewi, B. A. Turaýewi görkezmek bolar. 4528 Bu babatda şeýle maglumatlar bar. 4529 Bu babatda siziñ hem pikirleriñizi bilmek isleýärin? 4530 Bu babatynda Beýik Serdarymyz bize sapak berýär. 4531 Bu babatynda “Oguznamalarda” Oguz hanyň her bir uly ähmiýetli meseläni halk bilen, il-gün bilen geňeşip kabul edendigi hakda aýdylýar. 4532 Bu babatynda Ruhy Atamyz şeýle diýýär : “Oguz han ýörişlerini tamamlap, ulus-ilini çagyryp, kyrk gije-gündiz toý berýär. 4533 Bu baglanyşyk şeýle bir aýdyň welin, enolit eýyämindäki daş gap-çanaklardaky bezegler häzirki zaman halylarynyň nagşyny gaýtalaýan ýaly. 4534 Bu bahalar kalorimetrde (Nickerson-Hunter) ýa-da HVI enjamynda tapylýar. 4535 Bu bakna ýurdunda birnäçe tolgunyşyklaryñ belli bir derejede eglişikler etmegine mejbur etdi. 4536 Bu barada aşakda ýörite durjakdygymyz üçin mysal getirip durmakçy däl. 4537 Bu barada aýdylan pikirler, käbir ýurtlarda öňüni alyş sanjymlary geçirmegiň ýygylygyny azaltdy. 4538 Bu barada beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada şeýle belleýär: “ Jelaletdiniň Yspyhan söweşinde goşunyň bir ganaty ýeňýar, beýleki ganaty ýeňilýär. 4539 Bu barada Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada şeýle ýazýar : “Ruhnama taryh kitaby däldir, ýok, ol milli taryhy nädip ýazmalydygynyň dünýägaraýyş, umumyruhy esaslarynyň kitabydyr” (1. 74-75 s.). 4540 Bu barada Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy öz Mukaddes Ruhnamasynda şeýle belleýär:” Çingiz hanýň wadşyýana goşunlarynyň çozuşlaryndan soň dünýäniň ösüş çarhy gundogardan günbatara geçdi”. 4541 Bu barada Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy şeýle diýýär : “Yslam dini adamzada bahasyna ýetip bolmajak ruhy gymmatlyklar beren din. 4542 Bu barada Beýik Serdarymyz özüniň Mukaddes Ruhnama kitabynyň 2-siniň 157-nji sahypasynda şeýle bellenýär : “Türkmenler goňşy ýurtlar bilen özara gatnaşyklaryň iki tarap üçin-de bähbitli bolmagyna hemişe uly ähmiýet berýärdi we berýär. 4543 Bu barada beýik Serdarymyz “Ruhnama – taryhy kitap däldir, ýok, ol milletiň taryhy nädip ýazmalydygynyň dünýägaraýyş, umumyruhy esaslarynyň kitabydyr” diýip ýazýar. 4544 Bu barada birnäçe pitjiň atmalara hem gabat gelindi. 4545 Bu barada Birunynyň Hindistana gidip gelişleri örän peýdaly bolupdyr, ol özüniň şol gidip gelişlerini Hindistana ýöriş eden Mahmyt Gaznawynyň goşunynda bolan mahalynda amala aşyrypdyr. 4546 Bu barada habar berlende Napoleon diýseň gaharlanyp, Murata şeýle habar ýollady: 16 noýabr 1805 -de Murat ýaraşygyň öýlän sagat 5:00-a çenli dowam etjekdigini Bagrationa mälim etdi. 4547 Bu barada hem Harrisiñ papirusynda beýan edilipdir. 4548 Bu barada kabul edilen ediktde hristian jemagatlarynyň imperiýanyň duşmanlarydygy barada açyk aýdylypdyr. 4549 Bu barada Mukaddes Ruhnamanyň 180-nji sahypasynda şeỳle bellenilỳär. 4550 Bu barada “Odisseýada” feaklaryň patyşasy Alkinoýyň ajaýyp bagy barada beýan edilýär. 4551 Bu barada orta asyr taryhçysy Jünleýni şeýle belleýär: “Mara gorkaklyk we nalajedeýinlik duýgusyna ýuwrulan yzy möhürli soltanyň goly bilen perman geldi. 4552 Bu barada özüniň Mukaddes Ruhnama kitabynyň II bölüminde şeỳle belleỳär. 4553 Bu barada Prezidentimiz şeýle diýdi: “Bala-çagalarymyz ne bir milli däp-dessurlaryny bildiler, ne-de taryhyny, ne bir edebiýatyny, ne-de bir türkmeniň medeniýetini. 4554 Bu barada R.Rejebowyň we Ý.Hydyrow bilen Ö.Ylýasowyň öňde agzalan işlerinde çuň maglumat berilýär. 4555 Bu barada taryhçy K.Baýramow “Alymyň sagatlary, minutlary, günleri we aýlary, günüň we aýýň günlik ýerleşişini görkezýän bir maşyn ýasandygyny görýäris. 4556 Bu barada Türkmenistanyñ XVI-XVIII asyrlardaky binagärçiligi hakynda birinji çap edilen ylmy iş bolan rus arheology G.A.Pugaçenkowanyñ 1958-nji ýýlda neşir edilen Günorta Türkmenistanyñ binagärçiliginiñ ösüş ýollary hakyndaky kitabynda maglumat berilýär. 4557 Bu barada ýekeje mysala ýüz tutmak hem ýeterlikdir. 4558 Bu barlagyň oňaýsyzlygyna we agyrylylygyna garamazdan, ol hökmany geçirmeli çäre bolup durýandyr. 4559 Bu bäsdeşlikde SSSR ABŞ-dan öňe geçmegi başardy. 4560 Bu başlangyçlar bolsa biziň alyp barýan, dünýä bileleşigi tarapyndan giňden ykrar edilýän we goldanylýan, ählumumy bähbitleriň hatyrasyna açyk hem-de özara bähbitli hyzmatdaşlyk etmäge gönükdirilen syýasatymyzyň üýtgewsizdigini tassyklaýar. 4561 Bu basybalyjylykly faşistik topara halkara aragatnaşyklar ulgamynda öz derejesine saklamaklyga çalyşýan ýurtlar – Fransiýa, Angliýa, ABŞ garşy durupdyrlar. 4562 Bu basybalyjylykly hereket bir milliona golaý musulmany göç etmäge mejbur etdi. 4563 Bu baýramçylygy bellemegi 1984-nji ýylda Prezident Ronald Regan kararlaşdyrdy. 4564 Bu baýramçylygyň başlangyjy 1857-nji ýylda Nýu-Ýork şäherinde dokma paýdarlar jemgyýetinde işleýän aýallaryň zähmet hakynyň pesligi we iş şertleriniň oňaýsyz bolany üçin gozgalaň turuzmalaryndan öz gözbaşyny alýar. 4565 Bu baýramçylyk ABŞ -da bütin ýurt baýramçylygy bolup hemmeler bu gün işden boşadylýar we maşgalalary bilen baýramçylygy belleýärler. 4566 Bu baýramçylyk üç gün dowam edýär. 4567 Bu bazar Merkezi Aziýanyñ iñ uly 5-nji bazarydyr. 4568 Bu belki kitaphana ýa-da administratiw gurluş bolup hyzmat eden kiçi köşk bolandyr. 4569 Bu bentler Gyzyltakyr, Şamyrat, Mätweli, Mehter, Salan, Egengylyç we beýlekiler. 4570 Bu bent Mary tekelerinin Murgap oazisine gelenlerinde guran ilkinji bendi. 4571 Bu bileleşik 1812-nji ýyla çenli ähli nemes döwletlerini basyp alypdy. 4572 Bu bileleşik bolsa I jahan urşunyň başlanmagyna getirdi. 4573 Bu bilelişigiň guramaçasy Troskiý bolup, ol 1912 ýylyň Alp-Arslan aýynda Wenada konferensiýa çagyrdy. 4574 Bu bina 11 metr töweregi bolan çaklaňrak gümmezi bilen tapawutlanýar. 4575 Bu binalar toplumy özüniň özboluşly inženerçilik çözgütleri we Gündogaryň özboluşly binagärlik gurluşyny özünde jemleýär. 4576 Bu binalary gurmak üçin tir patyşasy Ahiram Süleýmana iň gowy ussalary,nakgaşlary,gurluşyk materiallaryny iberipdir. 4577 Bu binanyň mygmary sarahsly meşhur binaçy ussa Muhammet ibn Atsyzdyr. 4578 Bu biologiýanyň bir bölümi bolup, ol haýwanlar barada ylymdyr. 4579 Bu birleşik Oguz-orhon ýazgylaryndan mälim bolşy ýaly zorluk esasynda berkarar bolýar. 4580 Bu birleşmeklik Romul bilen baglanyşdyryp, patyşalyk döwrüniň başlagyjy hasaplanylýar. 4581 Bu birleşmeler türkmen halkyny daşky duşmanlardan gorapdyr. 4582 Bu birlik biziň eýýamymyzdan öň girizilipdir. 4583 Bu bir tarapdan rim daýhanlary üçin ýer edinmäge mümkinçilik, beýleki tarapdan keltleriň Rim respublikasyna salýan howpuny ýok etmek üçin zerur bolupdyr. 4584 Bu bir tarapdan Ýewropa bilen Hytaýyň arasynda deňiz üsti söwdasynyň ösmegi sebäpli bolupdyr. 4585 Bu bir tötänleýin dörän ýagdaý däldi. 4586 Bu bize geljekde nämäniň nämeligine düşünmegimiz hem-de diniň öz düzgüni boýunça amala aşyrylmagy, ýaramaz zatlaryň ortadan aýrylmagy üçin gerek diýipdir. 4587 Bu biziň Altyn asyrymyzdaky iň gaýragoýulmasyz, wajyp wezipämizdir” (Mukaddes Ruhnama 271 sah.). 4588 Bu biziň ata-babalarymyzdan bize miras galan beýik demokratiýadyr” diýip, belledi. 4589 Bu bölegiň merkezi Süyjiwal obasydyr bölegiň raýatynyň sany 2006-nji ýylda 18448 adamdyr. 4590 Bu bolgar boýarlarynyñ we Wizantiýalylaryñ hüjüme geçmegine getirdi. 1280-nji ýyllarda Iwaýlo Bolgariýadan gaçdy. 4591 Bu bolsa 1382 -ýylda Horasanyń üstüne Teýmirleňiń täze ýöriş etmegine getiripdir. 4592 Bu bolsa 70-nji ýyllaryň ahyryna çenli şäherlerde 80 % maşgalany aýratyn jaý bilen üpjün etmäge mümkinçilik berdi. 4593 Bu bolsa ABŞ-ñ Ỳaponiýa, Beýik Britaniýanyñ işewürleriniñ indoneziýanyñ ykdysadyýetine aralaşmagyna getirdi. 4594 Bu bolsa afiny raýatlarynyň aşak gatlaklarynyň ähmiýetini ýokarlandyrypdyr. 4595 Bu bolsa anyklaýyş çärelerinde ýalňyşlyklaryň ýüze çykmagyna getirip bilýändir. 4596 Bu bolsa bedeniň zäherlenip başlanmagynyň alamatlarydyr. 4597 Bu bolsa Beýik Serdarymyzyň gorkezmesi boýunça açylan täze Milli medeni “Miras” merkeziniň netijesindendir. 4598 Bu bolsa Birleşen Ştatlary dünýä ýurtlarynyň arasynda iň güýçli ýürtlaryň birine öwrülmegi üçin amatlydy. 4599 Bu bolsa birnäçe eden-etdilikleriň öňüni alypdyr. 4600 Bu bolsa dürli ynançlara jadygöýleriň gepine tiz ynanmagyna getirýärdi. 4601 Bu bolsa dworýan we buržuaz ýer eýeçiligini giňeltdi. 4602 Bu bolsa ekin meýdanlarynyň 36 mln ga we ýygnalýan dänäniň 762 mln-dan 333 mln sentnere çenli kemelmegine getirdi. 4603 Bu bolsa emir Haýdaryň ýagdaýyny has hem kynlaşdyrypdyr. 4604 Bu bolsa eýýäm orta asyrlarda salyr etnoniminiň hakyky manysynyň unudylandygyny, onuň şol döwrüň dilinde bar bolan sözler arkaly düşündirilmäge başlanandygyny görkezýär. 4605 Bu bolsa, geljekde toplumyň sport desgalaryny okuw-türgenleşik binýady hökmünde ulanmaga mümkinçilik berer. 4606 Bu bolsa gozgalaňa getiripdir (6-9 ýyllar). 4607 Bu bolsa gozgalaňyň turmagyna bahana bolupdyr. 4608 Bu bolsa grek bähbitlerine zyýan ýetiripdir. 4609 Bu bolsa haýwany belli bir aralykdan öldürmäge mümkinçilik beripdir. 4610 Bu bolsa häzirki zaman I.l-synyň ähtimallyk teoriýasynyň logikasyna öwrülýändigini görkezýär. 4611 Bu bolsa her bir ynsan üçin egsilmez bagtdyr, uly baýlykdyr. 4612 Bu bolsa hristian dininiň güýçlenmegine getirdi. 4613 Bu bolsa II jahan urşunda dünýäni faşizmiň süteminden halas etmekde sowet halklarynyň aýgytly goşant goşandygyny görkezýän subutnamalardyr. 4614 Bu bolsa, «Il aglak bolsa, doňuz depä çykar» diýlişi ýaly, mongollaryň türkmenleriň agzalalygyndan peýdalanmagyna getiripdir. 4615 Bu bolsa iri ýer eýelerine bu buthana garşy göreşlere getirdi. 4616 Bu bolsa Ispaniýanyň ykdysadyýetine has täsir edýärdi. 4617 Bu bolsa jemgyýetde düşünişmezligi döretdi. 4618 Bu bolsa jemgyýetiň ösüşine öz täsirini ýetirip enelik urugyndan atalyk urugyna, ondan hem hususy eýeçilige geçmeklige alyp barypdyr. 4619 Bu bolsa Kastiliýa obasyna daýhan tolgunyşyklaryna getirdi. 4620 Bu bolsa keseliň gaýraüzülme görnüşe geçip, göwreliligiň düşme howpunyň döremegine ýa-da çaganyň ölümine getirip biler. 4621 Bu bolsa köp halkyýetlerden ybarat bolan federatiw häsiýetli Hun döwletiniň özeninde hut oguzlaryň, turlaryň durandygyny, Modeniň bolsa asyl-ha Oguz han däldigini, ýöne, hakykatdan-da oguz tur serkerdesidigini aňladýan sansyz subutnamaaryň biridir. 4622 Bu bolsa Lidiýa bilen urşa getirýär. 4623 Bu bolsa Magaranyň ykdysadyýetini uly ugry bolupdyr we ol uruşmagy talap edipdir. 4624 Bu bolsa Makedoniýa bilen Selewkidleriñ Müsüre garşy birleşmegine getiripdir. 4625 Bu bolsa maldarçylyk, tehniki we azyk önümleriniň artmagyna getirdi. 4626 Bu bolsa, maşgalany, eneligi we çagalygy goramak meselesini mundan beýläk-de üstünlikli çözmäge ýardam berer. 4627 Bu bolsa maşgala - urug gatnaşyklarynda enelik başlangyçlaryñ agalyk edendigini añladýar. 4628 Bu bolsa maşynlaryň göwrüminiň kiçelmegine, az energiýa talap etmegine, işleýşiniň has ygtybarly bolmagyna getirdi. 4629 Bu bolsa mehanikleriň işi. 4630 Bu bolsa metalyň gyt bolandygyny aňladýar. 4631 Bu bolsa oba hojalygynyň ösmegini talap edipdir. 4632 Bu bolsa Ogugusyňam, oguguslaryňam hakyky ýunanlar däl-de, gaýry ýurtdan gelendigini aňladýar. 4633 Bu bolsa olary imperatora garşy göreşmeklirine hem mejbur edýär. 4634 Bu bolsa olaryň jemgyýetde syýasy täsiriniň artmagyna ýardam edipdir. 4635 Bu bolsa olaryň metal işlemekde ýeterlik tejribesiniň bolandygyna güwâ geçyâr. 4636 Bu bolsa olaryň möçberiniň has kiçelmegine getirdi. 4637 Bu bolsa olary tabaristlerden daşlaşmagyna getirdi. 4638 Bu bolsa öňki ỳagdaỳyna gaỳtmagyna ymtylỳan süỳümlerde sapagyñ içine tarap ugrukdyrylan basyşy döredỳär. 4639 Bu bolsa önümçilikdäki harytlaryñ we hyzmatlaryñ satylmasy üçin gowy pursatdyr. 4640 Bu bolsa onuň agzalarynyň tejribesini baýlaşdyrypdyr. 4641 Bu bolsa onuň “Çokunmak” (1470), “Ýagşy niýet” (1474), “Madonna Benua” (1478) ýaly irki döwürde döreden eserlerinde aýdyň şöhlelenýär. 4642 Bu bolsa onuň döwleti özbaşdak dolandyrandygyna ýene bir gezek şaýatlyk edýär. 4643 Bu bolsa onuñ durmuş-ykdysady we dolandyryş syýasatynda iki hili ýagdaýyñ bolmagyna getiripdir. 4644 Bu bolsa onuň goşgularynyň höwes bilen okalmagyna sebäp bolýar. 4645 Bu bolsa onuň şygryýetiniň çuňňur özboluşlylygyny üpjün edýär. 4646 Bu bolsa öz gezeginde daýhanlaryň ýerli hen-begleriň we rus kolonizatorlaryň garşysyna göreşe galmagyna getiripdir. 4647 Bu bolsa öz gezeginde, geşmişinden bilmek mahrumçylygy, başga milletleriň din we dil medenýetini kabul edilmegi we türkmen halkynyň orslaşdyrma syýasady has giňden ýaýraýar,. 4648 Bu bolsa öz gezeginde Watanymyzyň gülläp ösmegine has itergi berer diýip umyt etýärin. 4649 Bu bolsa, öz gezeginde, ýer-ýurt atlaryny ýygnamagyň we ony maksatly öwrenmegiň zerurlygyny ýüze çykardy. 4650 Bu bolsa öz gezeginde zähmetkeş halkyň öz ezijilerine garşy aç-açan çykyşlaryna getiripdir. 4651 Bu bolsa patriarh Awraamyň Ýewfrat derýasynyň aňyrsyndan gelendigi baradaky rowaýat bi- len bilen hem gabat gelýär. 4652 Bu bolsa Pýotr I Kaspiý deňziniň kenarlaryndaky welaýatlara harby ýöriş etmegine bahana bolýar. 4653 Bu bolsa rewolýusiýalaryň başlanmagyna getirdi. 4654 Bu bolsa şäherleriň ösmegine getiripdir. 4655 Bu bolsa Seljukly türkmen hökümdarlygyny güýçden gaçyrdy. 4656 Bu bolsa senatyň gaharyny getiripdir. 4657 Bu bolsa şol döwrün taryhyny öwrenmekde esasy gollanma bolup durýardy. 4658 Bu bolsa şol möwsümde maldarçylaryň mallary köpeltme, gyrkym işlerini alyp baryp, keselli mallar bilen iş salyşýanlygy bilen düşündirilýär. 4659 Bu bolsa söwežş wagty tiz nyzama düzülmek we çakdan ereket etmek üçin amatly bolupdyr. 4660 Bu bolsa taryhyň täzeden ýazylmagy diýmekdir. 4661 Bu bolsa tebigy billimleriň, pikirleriň, edebiýatyň we syngatyn galmagyna mümkinçilik döretdi. 4662 Bu bolsa ulanyjyny käbir ýumuşlar üçin telefona seredip, basmagyndan azat edýär. iPhone 4S ilkinji gezek oktýabraýynyň 4-ine Kaliforniýa ştatynyň Kupertino şäherinde görkezildi. 4663 Bu bolsa welaýatlarda özbaşdaklyga bolan meýilleriň güýçlenmegine, ýaragly gozgalaňlaryň turmagyna getiripdir. 4664 Bu bolsa ýakyjy oduň, «ýaşaýşy düzüji» suwuň, öwsüp duran ýeliň we berk topragyň Beýik we Päk Ýaradyjynyň permany we takdyry bilendigini aňladýar. 4665 Bu bolsa Ýaponiýada senagatyň ösmegine, girdejileriň artmagyna getirýär. 4666 Bu bolsa ýiti köriçegeli näsaglaryň bejergisinde operatiw usuly birinji orna çykarmaga itergi beripdir. 4667 Bu bolsa ykdysadyýetiň adamyň ilkinji talaplaryny kanagatlandyrmandygyny aňladýar, senagat önümleriniň uly bölegi haryt-pul dolanşygyndan aýryldy, şonuň üçin önümçiligiň serişdeleri satylmaýardy-da paýlanýardy. 4668 Bu bolsa ykdysadyýetiň ekstensiw ösüş ýolundadygyna şaýatlyk edýär. 4669 Bu bolsa ykdysadyýetiň pese düşmegine getiripdir, halkyň hal-ýagdaýyny erbetleşdiripdir. 4670 Bu bolsa, ylmyň durmuşa ornaşdyrylmagynyň taryhynda ajaýyp öwrülişikdir. 4671 Bu bolsa ýokary häkimýet ugrunda dessine gazaply göreşiň tutaşmagyna getiripdir. 4672 Bu bolsa ýokary hilli önüm öndürmäge we olary eksport etmäge mümkinçilik berdi. 4673 Bu bolsa yurdumyzyn dunya bazarlaryna tarao cykalgalaryn has kop bolmagyna amatly shertler doredyar. 4674 Bu bolsa, ýurduň eks­port mümkinçiliklerini giňeldýär. 4675 Bu bolsa Zeňňiler döwletiniň gurulmagyna getirdi. 4676 Bu bölümde Gazanyň öýi talanyp, bütin emlägi bilen birlikde aýaly Burla hatyn, ogly Oraz, garry enesi hem kyrk sany oguz gyzy duşmanlar tarapyndan zor bilen äkidilýär. 4677 Bu bölümde tejribe we teorika fizikasy, inzenerlige we kompyutere degişli bolan bir topar dersler öwredilyar. 4678 Bu bölünişik EHM-leriň taýýarlanyş tehnologiýasy, maksatnama üpjünçilik mümkinçiliginiň giňelmegi bilen baglanysyklydyr. 1940-njy ýyllardan başlap, şu günlere çenli EHM-leriň ösüş taryhynda bäş sany döwri bölüp görkezýärler. 4679 Bu boý “Gorkut halkyň gowy körediren adamsy boladyr. 4680 Bu bulagaýlygy döreden Russiýa Şark meselesini ýola goýmak üçin pursat gözleýärdi. 4681 Bu bulaşyklyk ýagdaýy b.e. 900-nji ýylynda Samanidleriň häkimiýeti ele almagy bilen tamamlanypdyr. 4682 Bu bütin ylym kanunlary üçin geçerli bolyar. 4683 Bu buýruklary ýerine ýetirmedik hristianlary gynapdyrlar, zyndana taşlapdyrlar. 4684 Bu çaga ejesiniň göwsünden bir gezek emipdir-de, soň emmändir: onuň çig et, her dürli iýmit eýesi, şerap içesi gelipdir … we gepläpdir. 4685 Bu çagany Peridunyň ýanyna getirenlerinde, ol oňa syn edýär. 4686 Bu çägelik tutuşlygyna diýen ýaly Daşoguz welaýatynda we Lebap welaýatynyň demirgazyk-günbatar çetinde ýerleşýär. 4687 Bu çagyryşa jogap edip diňe bir işçiler däl-de, eýsem daýhanlar hem köpçülikleýin guramaçylykly çykyş edip başlapdyrlar. 1919-nji ýylda Azerbaýjanyň ähli uýezdlerinde daýhanlar bilen pomeşikleriň arasynda ýaragly çaknyşyklar bolup geçýär. 4688 Bu çaklama birinji gezek 1961-nji ýylda alymlar T. Cogburg we 1963-nji ýylda E. Hudson tarapyndan beýan edilipdi. 4689 Bu çäkleri amala aşyrmakda Dewid Loýd Jorjuň hyzmaty uly boldy. 4690 Bu çäräniň netijesinde dolanyşykdaky pul azaldy. 4691 Bu çäreler dünýä jemgyýetçiligini-de, döwletlerini-de biperwaý galdyrmady. 4692 Bu çäreler gakylykda we ganda gurçuklaryň ýumurtgajyklaryny ýa-da antitela (bedene del maddalar düşende, olaryň zyýanly täsirini ýok etmek üçin işlenip çykýan öýjükler) öýjüklerini ýüze çykarmaga gönükdirilendir. 4693 Bu çäreler gazaply göreş netijesinde amala aşyrylypdyr. 4694 Bu çäreleri belli bir yzygiderlikde, guragyry hüjümini başdan geçirenler we ýürek şikesligine duçar bolanlar bolsa lukmanyň maslahaty bilen berjaý etmeli. 4695 Bu çäreleriň hemmesi 50 ýylynyň ahyryna Italiýanyň ykdysadyýetinde otnositel özbaşdaklygy emele getirdi. 4696 Bucaspor häzirki wagtda Türkiýe Futbol Ligasy 'nda basleşige dowam edyär. 4697 Bu çekirtgäniň Türkmenistanda 1902-nji ýyldan öň-de bar bolmagy ähtimal, çünki Rossikow K.P. 1898-nji ýylda marokga çekirtgesiniň Daşkent etrapynda barlygyny belläpdir. 4698 Bu çekirtgäniň Türkmenistanyň çäginde ýaşaýanlygy, ony 1902-nji ýylda Morozow D. Pöwrüze we Çüli jülgelerinde we Bagyr obasynda tapanynda belli bolupdyr. 4699 Bu çeşmelerde haýsy tarapdan nähili zyyan çekilendigi barada, şol günlerde bolup geçen syýasy gatnaşyklar hakynda, Eýran döwletiniň 500 atly iberendigi barada hem ýazylypdyr. 4700 Bu çilim çekýänlerde we çilim çekýäniň ýanynda tüssesinden dem alýanlarda hem deň derejede ýüze çykýar. 4701 Bu çöller we Bathyz baýyrlary ençeme asyr bäri türkmen çarwalarynyň mekany bolup geçipdir. 4702 Bu çozuşlar Anonymous hakynda ilkinji teleýaýlym habaryna sebäp boldy. 4703 Bu çozuşy basyp ýatyrmak üçin Mosul Atabegi Aksungur Bursuki serkerdelige belledi. 4704 Bu çydamly haýwanlary Köpetdag goraghanasynyň meýdanlaryna gaýtadan aralaşdyrmak işleri 1978-nji ýylda başlandy we 1985-nji ýyla çenli Bathyz goraghanasyndan 60 gulan getirilip goýberildi. 4705 Bu çykgynsyz ýagdaýdan çykalga bolup, hyzmat eden zat mekgelileriň yslam dini bolupdyr. 4706 Bu çylşyrymly göreşe eýran patyşasyny hem çekipdirler. 4707 Bu däbiň gözbaşy gojaman gadymyýetden hem başlanýar. 4708 Bu daglar bütin Hindi ýarym adasyny diýen ýaly gurşap alýar. 4709 Bu daglyk ýerleriñ ilaty etniki taýdan dürli-dürli bolupdyr. 4710 Bu-da jemgyýetiň ýokary gatlagynyň, bähbitlerine zarba urjakdy. 4711 Bu-da keseden gelen islendik basybalyja, eger mekirlik bilen ulanyp bilse, ýurdy bakna etmek üçin tapylgysyz zatdy. 4712 Bu dana sözler bize durmuş sapagy bolmalydyr. 4713 Bu däp boýunça ýoldaşlary öýlenen ýigidiň köýýaeginiň bagjygyny üzýärler. 4714 Bu däp dürli halklarda birmeñzeş bolmandyr we birnäçe basgançakdan ybarat bolupdyr. 4715 Bu däpler Kiçi Aziýadaky türkmen taýpalary tarapyndan Ýakyn Gündogara geçirilipdir. 4716 Bu däp türkmenlerde hem bolupdyr. 4717 Bu daşlarda ýazylan elipbiýiň gadymy türkmen elipbiýidigini we daşlardaky ýazgylaryň, hatlaryň türkmençedigini 1893-nji ýylda alymlar anyklaýarlar. 4718 Bu daşlar erkek adam we zenanlaryn namys organlaryna meňezşdir we Şamanizm döwründen galýändyr diýip arkeologlar tarapından nigtalar. 4719 Bu daşlaryň piramidalaryň ýerleşýän ýerine çenli nähili ýagdaýda, nädip getirilendigi bolsa hiç kime mälim däldir. 4720 Bu-da tiz wagtdan öz agyr netijesini beripdir. 4721 Buddaçylyk adamy öz şahsyýetini kämilleşdirmek ugrundaky göreşe çagyrýar. 4722 Buddaçylyk Hindistanyň üsti bilen Seýlona, Birma, Siama, Indoneziýadaky adalara, Hytaýa we Ýaponiýa ýaýrapdyr. 4723 Budda deniniň ýaýramagy bilen ybadathanalar dürli hudaý şahslarynyň keşbi şekkelendirip. 4724 Budda edebiýaty ybadathanalarda çap edildi. 4725 “Buddanyň 500 okuwçysy” diýen sypaty peýzažly edilip çekilen. 4726 Buddizm we beýleki dinler ýurduň medeniýetinde we durmuşynda öz ornuny alypdyr. 4727 Bu deklarasiýa Ýaponiýanyň gürrüňsiz boýun egmegini talap edýärdi. 4728 Bu Demirgazyk Italýan şäherleriniň imperatora garaşlydygyny aňladýardy. 1162-nji ýylda 2 ýylky (Gara) göreşden soň Milan eýelenýär. 4729 Bu deňiz söweşi 11 maý 1560 senesinde Jerba, Tunis töwereklerinde bolup geçdi we Osmanly imperiýasynyň ýeňişi bilen tamamlandy. 4730 Bu dereje b.e.öň V asyrda dolandyran Kserkse çenli saklanypdyr. 4731 Bu derñew milli garaşsyzlyk ỳagdaỳynda bütewi döwlet gurluşymyz, özbaşdak döwletimiziñ geljegi, gülläp ösmegi üçin belli-külli zerurlyk bolup durýar. 4732 Bu dersiň esasy wezipesi: taryhy çeşmäniň gelip çykyşyny ýüze çykaryp, mazmunyny açyp görkezýär, çeşmäniň döremeginiň sebäplerini we şol wagtky ýagdaýyny anyklamakdan ybarat. 4733 Bu derýa Gürgen etrabynyň Taňrygargan (Galamaran) dagyndan akyp Akbaşdepe atly ýerde Bender Türkmeniň Garasu obasynda hazar deňizine döküler. 4734 Bu desgada 24 tagça bölünen tegelek barabanyň üstünde beýgelip gidýän mawy, konus şekilli çadyr görnüşindäki gümmez aýratyn üns berilmegine mynasypdyr. 4735 Bu desgada bilýard oýnalýan zal hem bardyr. 4736 Bu desganyň tapawudy kerpiçleriň arasyndaky boşluk 2,5 sm kerpiçiň galyňlygy 30 sm barabar. 4737 Bu deskalary gurmakda-da şol gadymy tehnologiýa (prilitiw) ulanylýar. 4738 Bu diktaturanyň häsiýetli aýratynlygy agalyk ediji synpa gös-göni garaşly bolmady we ondan gatnaşyk boýunça özbaşdak, ýöne onuň bähbitlerini gyşarnyksyz goraýan güýçli döwlet serişdeleriniň döredilmegidir. 4739 Bu dil 26 döwletiň resmi dili we Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambeýasynyň 6 sany resmi we iş dilleriniň biri. 4740 Bu diliň kömegi bilen öz elementleriňizi gelişdirip bilersiňiz, bu sebäpli hem extensible dil diýilyär. 4741 Bu dili öwrenýänleriň her bi­ri tä­ze sö­züň ýa­zy­ly­şy­ny we oka­ly­şy­ny öw­ren­me­li bol­ýar­lar. 4742 Bu diller esasan iki topara degişli edilýär. 4743 Bu dini toplum Mesopotamiýa miflerinde ot reňkli asman öküziniň görnüşinde şekillendirilýän aý hudaýyna bagyşlanypdyr. 4744 Bu dinler Afrikanyň günbatarynda we merkezinde giň ýaýrandyr. 4745 Bu diplomatik ulgam XIX asyryň I ýarymyna çenli saklandy. 4746 Bu dissler,türkmen repinde günbatar we merkez, yagny Krasnovodsk we Aşgabat repçilerin urşuny başladýar. 4747 Bu diwany öwrenmekde belli bir işleriň edilendigini aýtmalydyr. 4748 Bu diwany öwrenmekde belli bir işleriñ edilendigini aỳtmalydyr. 4749 Bu diwar bezegleri ilkidurmuş adamlarynyň sungaty babatynda möhüm açyşlaryň biridir. 4750 Bu diỳildigi entek oguz-türkmen diliniñ arap diliniñ täsirinden azatdygyny, hut şu nukdaỳnazardan çemeleşenimizde arassadygyny añladỳar1. 4751 Bu diýildigi entek oguz-türkmen diliniň arap diliniň täsirinden azatdygyny, hut şu nukdaýnazaryndan çemeleşenimizde arassadygyny aňladýar. 4752 Bu diýildigi indi şa Angliýanyň uly baýlaryna ýer berip başlaýar. 1632-nji ýýlda Karl I lord Baltemora Werginiýanyň demirgazyk bölegini eýeçilige berýär. 4753 Bu diýmek bolsa, Sapargeldi Annasähedowyň şol ýurtlaryň medeniýetinden, taryhyndan we edebiýatyndan başy çykandygyny aňladýar. 4754 Bu dogrudanam şu güne çenli dowam edip gelen durmuş hakykatydyr. 4755 Bu dokument angliýadaky “Azatlygyñ beýik partiýasy” diýen dokumente çalymdaşdy. 4756 Bu dokument boýunça XVIII nesilşalygyñ döwründe döwletiñ başynda merkezde jemlenen we ýokary wezire tabyn bolan döwlet apparaty durupdyr. 4757 Bu dokument kagyz ýüzündäki parahatçylykly ylalaşyk bolsada maksat rewolýusiýasyny çuňlaşdyrmak ispan goşunlaryny çykarmak, Albanyň kararyny ýatyrmak onuň tussag eden adamlaryny çykarmak, ispanlaryň ýok eden emläginiň öwezini dodurmak zerurdy. 4758 Bu dolandyryjylara garşy 1622-nji ýylda uly daýhanlar gozgalaňy başlandy. 4759 Bu doňaklygy çözmek üçin jemgyýeti düýpli özgertmek, täzeden gurmak zerurlygy mälim boldy. 4760 Bu dowamly otite degişli däldir. 4761 Bu döwlet 1308-nji ỳyla çenli dowam edipdir. 4762 Bu döwlet b.e. öñ XII asyra çenli dowam edýär. 4763 Bu döwlet bütin Eýranyň territoriýasyny öz içine alypdyr. 4764 Bu döwletde senagat hem oba-hojalyk hem gülläp ösüpdir. 4765 Bu döwletde ýerleşýän Yssyk-köl dünýäde ululygy boýunça Titikakadan soňra ikinji dag kölüdir. 4766 Bu döwlet eýeçilikleri hususylaşdyrmagyň çaltlaşdyrylan görnüşinde ýüze çykdy. 4767 Bu döwlet Eýran-Türk döwleti adyny hem alypdyr. 4768 Bu döwleti binýat edenler Oguz hanyň Ýawa, Ýazuw, Düker, Owşar agtyklarynyň neberelerindir. 4769 Bu döwlet “Ilhanlar” adyny alypdyr. 4770 Bu döwletiň gowşap ýykylmagynyň sebäplerini Beýik Serdarymyz şeýle görkezýär: hususy eýeçiligiň ýok edilmegi bilen köpçülikleýin eýeçiligiň döredilmegi we topar ýolbaşçylyk esasynda dolandyrylmagy. 4771 Bu döwletiň haýwanat we ösümlik dünýäsi hem baýdyr. 4772 Bu döwletiñ iñ ösen kuwwatyna ýeten döwri patyşa Çandragupta II Wikramaditýeniñ (380-414) dolandyran wagtydyr. 4773 Bu döwleti saña amanat edýärin. 4774 Bu döwletlerde Eýrana dürli önümler öndüriliji daşary döwletlere satylypdyr. 4775 Bu döwletleriň b.e.öň XX-XIX asyrda özara uruşlarynyň netijesinde Wawilon şäheri (Ba- byl-“Hudaýyň derwezesi”) ýokary göterilýär. 4776 Bu döwletleriň ikisini-de Feodosiniň doganlary we ogullary dolandyrýardy. 4777 Bu döwlet özüniň sosial-ykdysady gatnaşyklary, syýasy gurluşy, däp-dessury boýunça köp derejede Kuşanlara çalymdaş bolupdyr. 4778 Bu döwlet Ranjit Singhiň döwründe (1780-1839 ýý.) berk düzgün-tertibiň ýola goýulmagy we güýçli goşunyň döredilmegi bilen öňküsinden-de güýçlenipdi. 4779 Bu döwlet seljuk türkmenleriniñ nebereleri tarapyndan Anadoluda 1300-nji ýylda Marydan ilkinji ýöriş eden seljuk türkmeni Ärtogrul gazynyñ ogly Osman gazy tarapyndan binýat edildi. 4780 Bu döwrde türkmen tire – tayplary milli özbaşdaklyk syýasy garaşsyzlyk ugrundaky göreslere baş goşup, milli döwlet döretmek mümkinçiligini gazandylar. 4781 Bu döwre degişli çeşmelerde Gadymy patyşalyk döwründäki ägirt uly patyşa hojalyklary barada azrak agzalýar. 4782 Bu döwre degişli çeşmeleriň sanawyny has-da uzaltmak mümkin. 4783 Bu döwre oňki Warşawa şertnamasyna girýän sosialistik döwletleriň bilelikde döreden ES-1010, ES-1020, ES-1022, ES-1030, ES-1060 we ş.m. tapgyrlaýyn göýberlen EHM-ler, ABŞ-da döredilen IBM 360 maşyny degişlidir. 4784 Bu döwre tradision, demokratik we sengoha («uruşdan soňky topar») akymlarynyň çylşyrymly özara täsirli häsiýetlidir. 4785 Bu döwri hem şertli üç tapgyra bölmek mümkin. 4786 Bu döwri öwrenmek, onda-da hakyky taryhy wakalaryň esasynda gaty wajyp meseledir. 4787 Bu döwri ýerli zeperlenmeleriň ýüze çykmagy häsiýetlendirýär. 4788 Bu döwrüñ ahyrlarynda halkara söwda ýollary emele gelýär. 4789 Bu döwrüň binalary agaçdan ýa-da çig kerpiçden salnypdyr. 4790 Bu döwrüň dowamlylygy çaganyň näçeä wagt emdirilýändigine bagly bolýar. 4791 Bu döwrüň ilkinji eserlerinde milli däp-dessurlary goramaga, Watany söýmeklige çagyrylyp, afrikan halklarynyň azat, bagtly, täze durmuşy wasp edilýärdi. 4792 Bu döwrüň iň meşhur nemes ýazyjylary Henrih Teodor Böll bilen Günter Grassdyr. 4793 Bu döwrüň jaý gurlyşygy üçin iri ýer eýeleriniň köşkleri ýa-da galalary häsiýetli desgadyr. 4794 Bu dowrüň polisi hem şäher, hem oba ýaly bolupdyr. 4795 Bu döwrüň ruhy gopuz bilen beýan edilipdir. 4796 Bu döwrüň ruhy gopuz bilen beỳan edilỳär. 4797 Bu döwrüň takmynan hronologik çäkleri 14-nji asyryň başlarynda 16-njy asyryň soňky çärýegine çenlidir. 4798 Bu döwrüñ tanymal ýazyjy-şahyrlary Döwletmämmed Azady, Magtymguly, Kemine, Mollanepes, Zelili, Seýdi we ş.m. Türkmen halkynyñ öz gadymy saz sungaty bolupdyr. 4799 Bu döwrüň taryhçylary-da seljuk soltanlarynyň howandarlygyndan peýdalanypdyrlar. 1058 ýazylan “Mäliknama” eserinde seljuklaryň sejeresi barada gürrüň edilipdir. 4800 Bu döwrün taryhy her ýazarmanyň öz islegiçe ýazlypdyr. 4801 Bu döwrüň uzynlygy her bir ene üçin özboluşly bolup, ene süýdi çagasynyň bedeniniň talaplaryna laýyklykda özgerýändir. 4802 Bu döwrüñ ýadygärlikleri köp medeni gatlakly bolupdyr. 4803 Bu döwrxüň syýasy taryhyna göz aýlasaň müňýyllyklaryň dowamynda türkmen tire – taýpalry milli özbaşdaklyk syýasy garaşsyzlyk ugrundaky göreşlere baş goşup özleriniň bütewi döwletini döretmek mümkinçiligini gazanypdyrlar. 4804 Bu döwür 200 ýyla golaý dowam edipdir. 4805 Bu döwür 7-15 güne çenli gysgalyp ýa-da 3-5 aýa çenli uzalyp hem bilýändir. 4806 Bu döwür bäş asyr töweregi wagty çine alýar (b.e. öñ 1580-1085ýý). 4807 Bu döwür başlanandan 5-8 günden soň, gaty şankryň ýerleşýän ýerine ýakyn limfa düwünleriniň ulalmagy we limfatik damarlaryň zeperlenmegi bolup geçýändir. 4808 Bu döwürdäki düşünjelere görä ýerdäki ähli janly zatlar göwreden we jandan durýar. 4809 Bu döwürde 7 sany döwlet birleşmeleri ýokary galyp, olar merkezi häkimýete boýun egmändirler. 4810 Bu döwürde adamlar ilkinji metaly-misi peỳdalanyp başlapdyr. 4811 Bu döwürde adamyñ daşky gurşawa uýgunlaşmagy haýwanlaryñkydan sähelçe tapawutlanypdyr. 4812 Bu döwürde akymlar baş-başdyklyk edeni üçin, ýazyjylaryň pikirlerini biri-birinden tapawutlandyrmak juda kyndyr. 4813 Bu döwürde Angliýa özüne garaşly we ýarym garaşly ýurtlar bilen gatnaşygy üzüpdi, şol bir wagtda onuň ABŞ-a garaşlylygy güýçlenýärdi. 4814 Bu döwürde araplar Kiçi Aziýany, Siriýany, Müsüri, Eýrany, Bagdady, Orta Aziýany basyp alypdyrlar. 651-nji ýylda araplar Merwi basyp alypdyrlar. 4815 Bu döwürde araplar öz daşarky basyp alyş syýasatyny alyp barypdyrlar. 4816 Bu döwürde Awstriýanyň ýagdaýynyň çylşyrymlaşmagynyň ýene-de bir sebäbi ol hem Polşa dworýanlarynyň garaşsyzlygy talap etmegi boldy. 4817 Bu döwürde beýik şahyr Muhammet Fizulynyň döredijiligi azerbaýjan poeziýasynyň çür depesi bolupdyr. 4818 Bu döwürde bir tarapdan daşary ýurt basybalyjylary-manjurlar Hytaýy basyp almak niýeti bilen çozuşlara başlan bolsa, ikinji tarapdan ýurdyň öz içinde daýhanlar gozgalaňy başlandy. 4819 Bu döwürde Buhara emiri Mirhaydar hem uly goşun bilen derýanyň sag kenaryndan ýokary akyma garşy ýöriş edýär. 4820 Bu döwürde çaganyň iýmitine goşmaça naharlar goşulyp, süýdiň emele gelmesi kem- kemden azalýar. 4821 Bu döwürde daş gurallary ep-esli kämilleşipdir. 4822 Bu döwürde-de edil Magtymgulynyň yzyna eýerijiler hökmünde türkmen edebiýatynda gumanistik-demokratik, progressiw pikirler giňden ösdürilýär. 4823 Bu döwürde döwlet gurluşynyñ despotiýa görnüşi has ösen derejesine ýetýär. 4824 Bu döwürde döwletiň esasy serişdeleri uruşlara harç edilýärdi. 4825 Bu döwürde döwlet öz puly zikge edilipdir. 4826 Bu döwûrde döwlet ugrynda Hytaý (Çyn-maçyn) çozuşlary we surnukdyryjy uruşlar möwç almaga başlady. 4827 Bu döwürde dürli tipli harby uçarlar döredildi. 4828 Bu döwürde ekerançy ilat suwdan peỳdalanmagyň emeli usullaryny oỳlap tapỳar. 4829 Bu döwürde ekerançylyga we maldarçylyga I jemgyýetçilik zähmet bölünişigi bolup geçýär. 4830 Bu döwürdee umumy çykdajylar iki tarap üçin hem öňünden kesgitlenen möçberde bellenýärdi. 1897-nji ýylda Wengerler Awstriýa bankyndaky özygtyýarlyklaryny birneme deňleşdirilmegini talap etdi. 4831 Bu döwürde F. Ruzwelt president saýlawlarynyň ýakynlaşýanlygyny nazarda tutup, giň halk köpçüliginiň durmuş şertlerini gowulandyrmaga gönükdirilen çäreleri durmuşa geçirmäge başlady. 4832 Bu döwürde Gajarlardan Agamuhammet han, Owşarlardan Nedir şanyň kör agtygy Şahruh, Abdallardan Nedir şanyň öňki serkerdesi Ahmet şa, Zendlerden Kerim han tagt ugrunda göreşipdirler. 4833 Bu döwürde Gang derýasynyñ ýokary we orta akymlary uly ähmiýete eýe bolupdyr. 4834 Bu döwürde Germaniýada senagat öwretmegi tamamlaýar. 4835 Bu döwürde göwüsleriň süýtden "dyňzap" durmasy ýaly duýgular aýrylýar, ol ýumşak bolsa-da, olardaky süýdüň mukdary azalmaýar. 4836 Bu döwürde Gresiýada uly harby flot bolmandyr, sebabi olar deňiz uruşlaryny entek alyp barmandyrlar. 4837 Bu döwürde gul eýeçilik jemgyýetinden iri ýer gatnaşygyna geçilýän zamana bolupdyr. 4838 Bu döwürde Gündogarda entek kitap çap etmek işi bolmadyk bolsa-da kitaplar golýazma görnüşinde ýörite kitap göçürijiler (hatdatlar) tarapyndan göçürilip köpeldilipdir we satylypdyr. 4839 Bu döwürde Gündogar eposy emele geldi, mifologik edermenlikden saplandy. 4840 Bu döwürde häkimiýete gelen Lýudowik 16 (1774-1792ý) ýokardaky talaplary kanagatlandyrmak üçin ol hökümetdäki senagaty, söwda maliýe ulgamyna gözegçilik etmek üçin şweýser bankiýa Nekžeri işe çagyrýar. 4841 Bu döwürde has medeni taýdan ösen şäher Merw bolupdyr. 4842 Bu döwürde hatdatlyk sungaty hem özüniň ösüşinde ýokary derejelere ýetipdir. 4843 Bu döwürde hatdjemgyýeti düýpli özgertmekligi talap edýän, köpçülikleýin halk tolgunyşyklary bolup geçdi. 4844 Bu döwürde hojalygyň natural görnüşi agalyk edipdir. 4845 Bu döwürde hojalyk ösmegini dowa edip, ellinçilik jemgyýetleriñ köpüsinde medeniýeri ösdürmek üçin serişde goýbermäge mümkinçilikleri bolupdyr. 4846 Bu döwürde Horezmde gul eýeçilik düzgüni pese düşýär hem-de feodalçylyk gatnaşyklarynyň ilkinji alamatlary ýüze çykýar. 4847 Bu döwürde ilatyň sanynyň artmagy hem duýulýardy. 4848 Bu döwürde iň kuwwatly korparasiýa “Amerikan telefon end telegraf kompani” döredildi.1916 – njy ýylda 3- korparasiýa “Ford”, “Jeneral motors ” we “Kraýsler”- jemi awto ulag goýberdiler. 4849 Bu döwürde Ispaniýa bilen ABŞ-ň arasynda gapma-garşylyk güýçlenýär. 4850 Bu döwürde Kalon Metjidi, Miri Arap medresesi, iki sany uly Abdylla han medresesi, Gögeldaş, Kalobot we medreseleri bina edilipdir. 4851 Bu döwürde kd ýyllar gurakçylyk, kd ýyllar güýçli sil suwlarynyň basmagy ýaly tebigy betbagtçylyklar ýutda azyk ýetmezçiligini döretdi. 4852 Bu döwürde köne şäherler abadanlaşdyrylyp, täze şaherler gurlupdyr. 4853 Bu döwürde Köneürgenç türkmen döwleti özbaşdaklygyny gazanýar. 4854 Bu döwürde köp sanly ilatyň ekerançylyga geçmegi sebäpli ilat san taýdan ep-esli artypdyr. 4855 Bu döwürde köpsanly ylmyň dürli pudaklaryna degişli sözlükler (600 gowrak), köptomly neşirler “Tebigy taryh” (Býutfon) “Ylymlaryň we senetçiligiň ensiklopediýasy” Didra we D. Alamber (28 tom). 4856 Bu döwürde koşkler öň görlüp-eşidilmedik derejede owadan hem ajaýyp görnuşde gaýtadan gurulýar. 4857 Bu döwürde medeniýet pese duşen-de bolsa, öňegidişlikler hem bolupdyr. 4858 Bu döwürde Merkezi Aziýanyň ýagdaýy örän pese gaçypdyr. 4859 Bu döwürde Müsüriñ suwaryş ulgamy pese düşýär, ykdysady çökgünlik, esasanam, oba hojalygynda ýiti bolýar. 4860 Bu döwürde näsagda keseliň esasy alamatlary – suwdan gorkma häsiýeti ýüze çykýar. 4861 Bu döwürde negus haýle Selassiý birnäçe özgertmeler geçirýär. 4862 Bu döwürden soň Köneçil partiýa häkimiýete geldi. 4863 Bu döwürde oguzlar ýene-de bir topar halklary türkileşdiripdirler. 4864 Bu döwürde önümçilik her ýylda 10%-n gowrak ösýärdi, oňa esasan kapitalyň täzelenmegi, döwletiň hususy kärhanalarynda kömegi, daşary ýurt kapitalynyň aralaşmagy, ylmy-tehniki täzelikleriň önümçilige ornaşmagy täsir etdi. 4865 Bu döwürde Orsýetiň ykdysadyýetiniň esasy pudagy oba-hojalygydy. 4866 Bu döwürde patyşa häkimýeti güýçlenýär we despotiki häsiýete eýe bolýar. 4867 Bu döwürde Russiýada başlanan sosial-ykdysady üýtgeşmeler Azerbaýjana-da öz täsirini ýetiripdir. 4868 Bu döwürde şäherleri teatrsyz göz öñüne getirmek kyn. 4869 Bu döwürde şahyr öz goşgulary bilen Türkmenistanyň etrap welaýat merkezi gazetlerinde çykyş edýär, türkmen radiosynda birnäçe gezek goşgylary okalýar. 4870 Bu döwürde senagat önümçiliginiň täze pudaklary himiýa we elektrotehnika hem ösýärdi. 4871 Bu döwürde seýrek ýagdaýlarda bolsa-da, bogunlaryň üýtgemegi bilen ýüze çykýan şikeslenmeler, bagryň, böwregiň, beýniniň bardalarynyň merezýel bilen baglanşykly zeperlenmeleri hem ýüze çykyp biler. 4872 Bu döwürde şol kanalyň gurluşygyna başlan Fransiýanyň maliýe serişdeleri çökdi. 4873 Bu döwürde suwdan we howadan gorkma alamatlary kem-kemden peselip, aýrylyp gidýär. 4874 Bu döwürde täze galalar gurlupdyr. 4875 Bu döwürde täze,ýaş döwletler-Urartu,Kuş,Lidiýa,Midiýa,Eýran uly ähmiýete eýe bolup başlaýar. 4876 Bu döwűrde terbiýe has gazaply bolupdyr we harby häsiýete eýe bolan. 4877 Bu döwürde Türkiýäniň taryhynda din-syýasat gatnaşyklary uly mesele boldy. 4878 Bu döwürde XIV asyrda Töwrizde dörän miniatýura suratkeşligi özüniň ösüşiniň iň ýokary derejesine ýetipdir. 4879 Bu döwürde ýaşaýyş we hojalyk jaýlarynyň, köşkleriň galalaryň birnäçesi salynypdyr. 4880 Bu döwürde ýaşlary birleşdirýän – Jil guramasy döredilip onuň şygary “Ynanmaly, boýun egmeli, söweşmeli” diýen şygardy. 4881 Bu döwürde ýazyjy «Adamlar»(1912) atly eksperimental powestini, «Durmuş hakda iki erteki»(1913), «Mukamlar»(1914) kitaplaryny çap etdirýär. 4882 Bu döwürde ýazylan taryhy we edebi ýadygärlikleriň ýene-de biri “Baburnama dyr”. 4883 Bu döwürde Ỳewropa ýurtlarynda ähliumumy göreşiñ ýetilişmegi, halk gozgalañlarynyñ uly germi, milli azatlyk hereketiniñ güýçlenmegi has ösüpdi. 4884 Bu döwürde ykdysadyýetiň pese gaçmagy oba hojalygyňnyň,ýeňil senagatyň pese gaçmagy, orta we öwuuk işewürler synpynyň dargamagy, ykdysadyýetiň esasan harby ugra gönükdirilmegi bilen düşündirilýär. 4885 Bu döwürde ylmy bilimler ýöriteleşýär. 4886 Bu döwürde zähmet gurallaryny ýasamakda esasy orunda ýylmanak daşlar durupdyr. 4887 Bu döwür diňe bir türkmen gylyjynyň däl, eýsem türkmen ruhunyň hem dünýa çykan eýýamydy. 4888 Bu döwür gaty şankryň emele gelen wagtyndan 6-7 hepde soň ýa-da ýokuşmadan 9-10 hepde geçenden soň ýüze çykýar. 4889 Bu döwür keseli anyklamak örän kyndyr, sebäbi alamatlar adaty ýiti respirator keseliniň alamatlary bilen meňzeş bolýar. 4890 Bu döwür köplenç 2-3 hepdäniň içinde bolup geçýär. 4891 Bu döwürlerde ol agyr kesele duçar bolýar, şonda-da döredijilik işini goýman, edebiýat üçin gije-gündiz zähmet çekýär. 4892 Bu döwür ondan öňki döwürlere seredeniňde halklaryň durmuşyndaky bolup geçýän wakalaryň iňňän köp sanlylygy bilen, jemgyýetçilik hadysalaryň çuňlugy we ýokary derejeliligi bilen, ýagny hakykat ýüzünde täze siwilizasiýanyň döremegi bilen tapawutlanýardy. 4893 Bu döwür taryhda “täze koşkleriň döwri” ýa-da giçki minoý döwri diýip atlandyrylýar. 4894 Bu döwür türkmen halkynyň dünýä ýaň salan döwrüdir. 4895 Bu döwür üçin deride we nemli örtüklerde merezýel tümmejikleriniň we düwünleriň (gummalar) emele gelmegi häsiýetlidir. 4896 Bu döwür ýazyjy özüniň gülküli hem satiriki hekaýalaryny döredýär. 4897 Bu dünýäde eden işleriňe hasap geçmeli, ahyrýetiň bardygyna iman getirildi. 4898 Bu dünýäde hiç ýerde kanuny rugsat berilmedik. 3-nji görnüşi bolsa ýarawsuzyň garşy bolan ýagdaýyndada ulanylanda aýdylýar. 4899 Bu dunyanin awtomobil boleklerini onduryan in uly kompaniyasydyr. 4900 Bu dünýä urşunyň bаşlаnmаgy bilеn JPHT-nyň işi düýpli bоzulýаr. 1940-njy ýyldа JPHT-nyň bаşlyklygynа nеmеs hоwpsuzlyk gullugynyň ýоlbаşçysy Gеýdrih gеçýär. 4901 Bu durmuş hakykatyny nazara alýan Beýik Serdarymyz : “Meniň pikirlerimiň ylham çeşmesi – türkmen taryhydyr” (1.76 s.) diýip nygtaýar. 4902 Bu düşnükli zat, sebäbi gep-gürrüň adamzadyň ykbaly barada gitýär. 4903 Bu düşünjäni ylmy edebiýata XVIII asyrda fransuz alymy Ş. De Bross girizdi. 4904 Bu duşuşykda Gökdepäniň memorial-metjidi gurmak hakynda şertnama gol çekildi. 4905 Bu duşuşykda meýdança girip, Ronaldo öz meşhur şapkasyny geýdirmek isledi, bu hem oňa başartmady. 4906 Bu duşuşyk Türkmenistan bilen dünỳäde belli korporasiỳanyň arasynda emele gelen hakyky gepleşikleriň dowamy boldy. 4907 Bu düzgün boýunça öň Germaniýa we Türkmen-Osmanly imperiýasyna bakna bolan halklar Milletler Ligasynyň tabşyrygy boýunça ösen halklar tarapyndan tä “özbaşdak ýaşamaga taýýar bolýançalar” dolandyrylmady. 4908 Bu düzgün hemme taraplayyn ekarançylygyn ösmegini, yerin onat bejerilmegine, ona renç sindirip, yhlas bilen ekin dolanyşygyny girizmâge mümkinçilik bermândir. 4909 Bu düzgüniň ýagny ýörgünli ýerleri Lebap, Ahal we Etek bolupdyr. 4910 Bu edaralaryñ maksady buthana üçin halkdan alynýan salgytlaryñ sanyny artdyrmakdy. 4911 Bu edebi forma soňra horasanly şahyr we alym Omar Haýýam tarapyndan ösdürilipdir. 4912 Bu edermenligi üçin oňa Sowet Soýuzynyň Gahrymany diýen at dakyldy. 4913 Bu edilen işler ylmy gymmata eỳedir. 4914 Bu EHM-ler sekuntda ortaça 10-20 müň amaly ýerine ýetirip bilipdirler. 1946-njy ýylda ABŞ-da döredilen ENIAK, IBM 700, öňki SSSR-de döredilen MESM, M-20, Strela, Minsk-1, Ural-l maşynlar şu döwre degişli maşynlardyr. 4915 Bu elbetde, özbaşdak türkmen döwletini döretmäge bolan synanyşykdy. 4916 Bu elhenç näletli hadysa külli türkmen üçin öwezini dolup bolmadyk Nähak pidady. 4917 Bu elipbiý bilen ata-babalarymyzyň VII- X asyrdaky ýazyjy şahyrlarynyň eserleri bize gelip ýetipdir. 4918 Bu elipbiýimiz häzir ýitip gidenem bolsa, aslyňda üç müň ýýl ulanyşda bolan hat-ýazuwymyz ähli ýazuw çeşmelerimiziň hamyrmaýasyndan diýmege doly esas bar. 4919 Bu elipbiýi ýewreýler,arameýler kabul edip,ony gündogar Hindistandan Merkezi Aziýa çenli ýaýradypdyrlar. 4920 Bu elipbiý “Kuşan haty” diýen at bilen belli. 4921 Bu emir serhoş ýagdaýda bir gün soltana: 一Abdyrahman şerap içýär, butlara çokunýar, haramy halal hasaplaýar一diýdi. 4922 Bu enjam Günüň, Aýyň we bäş planetanyň herketlerini düşündirýändigi nygtalýar. 4923 Bu enjam soňra Arap dünýäsinde, ondanam Ýewropa aralaşypdyr. 4924 Buenos-Aýresiň uly köçeleriniň biri. 4925 Bu epos SSSR-de hem rus, azerbaýjan, özbek dillerinde neşir edildi. 4926 Bu esasan baknadarlyk döwründe baknadarlaryň tebigata birtaraplaýyn çemeleşmegi netijesinde şeýle bolýar. 4927 Bu esasan-da neşekeşler, lolular sebäpli bolýar. 4928 Bu esasan hem maliýe aristokratiýasynyñ agalygyna garşydy. 1847-nji ýýlyñ Bitaraplyk Fransuz parlamentiñ kanun çykaryjy sesiýasy açyldy. 4929 Bu eser 1929-nji ýylda çap edilip, döwrüň syýasy gapma-garşylyklaryna garamazdan, ýazaryna derrew şöhrat getirýär. 4930 Bu eser 2012-nji Ýylda Azyýa sebitinden Dünýäniň medeni miras sanawyna girendir. 4931 Bu eser b.e. II – III asyrda Mark Ýunian Ýustiniň beýan etmegi bilen biziň döwrümize ýetýär. 4932 Bu eser boỳdan-baş legenda görnüşde we Hekim ata hakdaky rowaỳatlardan ybarat bolỳar. 4933 Bu eserde goşunyň hereketleri, galalaryň alnyşy, uly söweşler barada maglumat berýär. 4934 Bu eserde “Gündogar Ýewropa, kawkaz we Orta Aziýa halklary barada maglumatlar bar. 4935 Bu eserde Hekim atanyň durmuşy hakda maglumat berilỳär. 4936 Bu eserde Horezm şalarynyň we Mongol ýeri dolandyryjylaryň taryhy hem beýan edilýär. 4937 Bu eserde Muhammediň ýörişlerinden başlap VIII asyryň başlaryna çenli araplaryň harby ýorişleriniň taryhyn beýan edilýär. 4938 Bu eserden seljuklar barada birnäçe maglumatlary peýdalanyp bolýar. 4939 Bu eserde salgyt reformalary, 1821-1825-nji ýyllaryň halk gozgalaňlary we 1826-njy ýylyň syýasy wakalary barada gyzykly maglumatlar berilýär. 4940 Bu eser dessine ýazyja bütindünýä şöhratlygyny getirdi. 1967-nji ýylda çykarylan «Bugdaý dänesi» romany bolsa onuň şöhratyny has berkitdi. 1977-nji ýylda «Ganly ýaprak» romanyny tamamlanyndan soň, Ngugi ABŞ göçmeli bolýar. 4941 Bu eserde türk dilleri hakyndaky maglumatlardan başgada türki halklaryň ýaşaýan ýerleri hem-de taýpalara bölünişi barada köp maglumatlar berýär. 4942 Bu eserde ýazyjy öz döwrüniň syýasy hem jemgyýetçilik nogsanlyklaryny açyp görkezmek isläpdir. 4943 Bu eser esasynda “Gaýgysyz Atabaý” atly kinofilmi hem düşürildi. 4944 Bu eseri 1856-njy ýylda «Hanym Bowari» ady bilen çap edileninden soň ýazyja uly şöhrat getirýär. 4945 Bu eseri Alýende özüniň 1992-nji ýylda aradan çykan gyzyna bagyşlapdyr. 4946 Bu eseri ilkinji bolup Gündogary öwreniji meşhur alym, akademik W.W. Bartdol 1900-nji ỳylda rus diline terjime edỳär we çapa taỳỳarlaỳar. 4947 Bu eseriň baş gahrymany Dumrul özüne göwni ýetýän, batyr adam. 4948 Bu eserinden soň ýazyjy bütindünýä meşhurlygyny gazanýar. 4949 Bu eser iňňän çeperçilik bilen ýazylan powest bolmak bilen çyndan hem naýbaşydydyr. 1990-njy ýyllarda onuň “Ygrar” romany okyjylara gowuşdy, ýene-de “Gökdere ýaýlasynda” we “Bagt hakyndaky rowaýat” ýaly kitaplary hem okyjy köpçüligine ýetirildi. 4950 Bu eseri üçin ýazyja 1951-nji ýylda Nobel baýragyny gowşurýarlar. 4951 Bu eser käbir çeşmelerde “Kitaby däde Gorkut”ady bilen atlandyrylýar. 4952 Bu eserler arasynda gadymylygyny saklap gelýän Ahmedi (ö. 1414). 4953 Bu eserler häzir hem özüniň gymmatyny ýitirmediler. 4954 Bu eserleriň aglabasy parsça ýazylypdyr. 4955 Bu eserlerinde Haraz deňziniň sag tarapynda skifleriň we sazmatlaryň ýaşaýandygyny beýan edýär. 4956 Bu eserlerinden soň Kuprin öz döwrüniň iň söýülip okalýan ýazyjysyna öwrülýär. 1915-nji ýylda ýazan “Çukur” powestiniň daşynda örän uly jeddeller döreýär. 4957 Bu eserleriň ikisi hem türkmen diline terjime edildi. 4958 Bu eserleriň ikisinde hem Merkezi Aziýanyň halklarynyň taryhy, etnografiýasy barada takyk, gyzykly maglumatlar berlendir. 4959 Bu eserleri okyjylar örän gyzgyn garşylapdyrlar. 4960 Bu eser okyjylarda uly gyzyklanma döredýär, tankytçylar bolsa romany XX rus edebiýatynyň iň naýbaşy eserleriniň biri hasaplaýarlar. 1929-njy ýylda ýazyjy bu eseriniň esasynda «Duýgylaryň dilleşigi» pýesasyny döredýär. 4961 Bu eser oňa şol bada şöhrat getiripdir. 4962 Bu eser Stambulyň Toprapy muzeýinde saklanýar. 4963 Bu eser türkmen dilinde ýazylan ilkinji syýasatnama eseri hasaplanýar. 4964 Bu eser ýaşlarda bolýan iň oňat häsiýetiň ajaýyp nusgasyny görkezýär. 4965 Bu etrap merkezi etrapça we Kemalan etrapçasý bolmak bilen 2 etrapçadan ýbaratdýr. 4966 Bu etrap merkezi etrapça we vuşmgir etrapçasy bolmak bilen 2 etrapçadan ybaratdyr. 4967 Bu etrap we Kümmet Gowuz şäheri Ebusehil Mesihi we Seýit Ysmaýyl Cürcany ýaly taryhda ady galan meşhur lukmanlaryn dogduk diýarydyr. 4968 Bu eýýamda Beýik Serdaryňşsyz we Baky Bitarap Türkmenistan döwleti döredi. 4969 Bu eýýamda milletiň ruhy gözbaşy Oguz handyr, halal, sada türkmen zähmeti bilen gün görýär. 4970 Bu eỳỳamda türkmenleriň ỳaşan ỳerleri geografiki taỳdan örän daraldy. 4971 Bu eýýam Görogly eýýamynda türkmen döwletleriniň Magrupdan – Maşryga özüni tanadanlygyna şaýatlyk edýär. 4972 Bu eýýan türkmeniň jahankeşdä öwrülen döwrüdi. 4973 Bu faktyň özi gyzkly bir fakt bolup, ol Demirgazyk Horasanyň Huluguitleri döwletiniň beýleki welaýatlary bilen baslanan medeni aragatnaşyklary görkezýär. 4974 Bu faýl formatlarynyň we gurluşlarynyň esaslarynyň ASP-niň irki wersiýalarynyň ýerine ýetirilmeginde iň bolmanda kem-käsleýin ulanylmagyna dowam edildi. 4975 Bu festiwalyň guramaçylyk işleri şäher häkimliginiň, şäheriň syýahatçylyk assosiasiýanyň, şäheriň bilim müdirliginiň, we şäheriň söwda we senagat palatasynyň üstüne ýüklendi. 4976 Bu filmden soňra TV kinofilmlerde rol oýnan Bana Gara şahyň düşdi (2001) 'Norm Hoot' Gibson we Hulkdaky (2003) Bruce Banner rollary bilen Gollywudyň ünsüni çekdi. 4977 Bu fiziki ululyk orun öýtgemegidir. 4978 Bu frameworklerin maksady gysga wagtyn icinde kop isi yerine getirmekdir. 4979 Bu gadymy şäheriň harabalary häzir Bäherden raýonynda bolup, ol Şähryslam diýen at bilen bellidir. 4980 Bu gahrymançylyk bizi parahatçylykly günlerde-de Watanyň gymmatynyň, hatda öz janymyzdanam ýigrimi bäş esse gymmatlydygyny ýatladyp durmalydyr. 4981 Bu galada 1881 ýýlda aldym-berdimli söweş bolup geçýär. 4982 Bu galalary salan ussalaryň öňünde goýlan esasy wezipe – galanyň içiniň oňaýly bolmagy, otaglaryň oňayly ýerleşdirilmegi, myhmanhananyň bezelmegi hakynda aladalanmakdan ybarat bolupdyr. 4983 Bu galanyň ozalky ady Janalybendiň ady bilen bagly “Janaly gala” diýilýärdi. 4984 Buga öz töweregine mongollara garşy göreşjekleri ýygnap başlaýar. 4985 Bu gapyrgalaryň gümmez bilen özara sepleşigi ýokdur. 4986 Bu garaýyş ol ýada beýleki taryhy şahsyýeti orta çykaran synplaryň we partiýalaryň bähbidi bilen organiki bitweilikde seredýär. 4987 Bu garnizonlar gorag gullygy, jeza beriş çärelerini ýerine ýetirmek bilen birlikde ilatdan salgyt ýygnamaga kömek ediýärdiler. 4988 Bu gatnaşyklar bir garyndaşlyk gatnaşygy bolup, bütin urugy görkezmäge we beỳan etmäge ỳaran barlyga bolsa; Tutem; diỳilỳär. 4989 Bu gatnaşyklarda esasy jedwel Balkanda we yakyn Gundogardaky ýurtdy. 4990 Bu gazap ahun agaňam üstünden düşýär. 4991 Bu gazaply söweş alty sagada golaý dowam edýär. 4992 Bu gazaply söweş Monjukly depäniň töwereklerinde bolupdyr. 4993 Bu gaz atmosfera howasynyň beýleki gazlary bilen täsirleşme (reaksiýa) geçirmeýär. 4994 Bu gaz gün radiasiýasynyñ 4-%-ni özüne siñdirýär we ýer üstündäki janly-jandarlary günüñ korpuskulýar we ultramelewşe şöhlelerinden goraýar. 4995 Bu gazyň saklanýan araçägi 70-100 km beýiklikden geçmeýär. 4996 Bugday, arpa, shaly nohut, noyba, arahos, soya, pomidor, burc, shetdaly we gowaca yaly birentek ekinler oz ozunden tozanlanyar. 4997 Bugdaý öndürmek, pagtaçylyk, gök ekerançylyk, üzümçilik, et-süýt berýän maldarçylyk we ýüpekçilik oba hojalygynyň ýöriteleşdirilen esasy ugurlary bolup durýar. 4998 BU geçirilen futbol boýunça dünýä çempionatlaryp 4-njisidir. 4999 Bu geçmiş edil bolmadyk ýalydy. 5000 Bu geňeş duşmany nähili garşylamaly diýen meseläni çözmelidi. 5001 Bu geňeş ylmy işleri maliýeleşdirýär hemde ylmy barlaglary koordinirleýär. 5002 Bu germaniýada XV-XVI asyr ykdysady ýokary göterilişi kesgitläpdir. 5003 Bu gezek Aleksandryñ garşydasy has güýçli bolupdyr/ Dariniñ esasy goşune gowy ýaraglanan bolup, ony pillen we ýiti orakly harby arabalan bilen güýçlendiren ekeni. 5004 Bu gezek bolsa Dýunana diňe gatnaşyjylaryň myhmanhanalarda ýerleşdirilmegini gurnamak ynanylýar. 5005 Bu gezek hemişelik. 5006 Bu gezek hristianlary yzarlamak has gazaply bolupdyr. 5007 Bu gezek imperator olary kabul hem etmedi. 1834-nji ýylda Angliýa iňlis-hytaý söwdasyna gözegçilik bahanasy bilen Nepiriň ýolbaşçylygynda harbylaryň ýene bir tapgyryny ýollady. 5008 Bu gezek ini iki ädim çemesi bolan iki sany parallel çyzyk çyzýaň. 5009 Bu gezekki makalany ýazmak bilen edýän synanyşygymyz Magtymguly danamyzyň şygyr diwanynda Oguz han atamyza bagyşlanan syrly setirlere ünsi çekmekdir. 5010 Bu gezek ol ozal Eýran zyndanynda ýatan, pars dilini bilýän Saparek hany bir topar adam bilen duşmanyň düşelgesine iki gezek iberipdir. 5011 Bu gezek wakuum şol ýerdäki howada (atmosferada) emele geler. 5012 Bu gezek ýagadýyň ýitileşmegine ähtimal daşarky wakalar täsirini ýetirdi. 5013 Bug halynda Kabul edilyan derman maddalary bugun ya-da gysylan howanyn komegi bilen tozadylyar we guyguc formally cuyshe ya-da agzy-burny ortyan maska arkaly dem alysh yoluna dushurilyar. 5014 Bug ingaliýasiýasy üçin pitijige 4-5 bulgur suw guýup, derman serişdesini atyp, gyzdyrmaly. 5015 Bu gizlin jemgyýetiň wezipesi gozgalaňçy toparlanyşyklary döredip, şäheri eýelemelidi. 5016 Bu göçler netijesinde Wizantiýa imperiýasynyñ çäklerinde ikinji halka uç beglikleri gurulyp başlabdy. 5017 Bu goldawy söweş hereketleri başlansoñ, olar öz goñşularyndan mugtuna almag-a däl, hatda pul dökübem alyp bilmändirler! 5018 Bu golýazma Londonda saklanýar. 5019 Bu gonamçylyk neolit zamanyna degişli ekeni. 5020 Bu goraghana Ahal welaýatynda ýerleşýär. 5021 Bu göreş 60-njy ýyllaryň ahyrlaryndan başlap, dini garma-garşylyk häsiýetine ösüp geçdi. 5022 Bu göreş birnäçe dawalara, harby çaknyşmalara, iň soňunda bolsa jahan urşunyň başlanmagyna getirdi. 5023 Bu göreş birnäçe dawalara, harby çaknyşmalara, iň soňunda bolsa jahan urşunyň başlanmagyna getirdi Ýewropada “üçler bileleşigi” we Antantanyň arasyndaky gapma-garşylyklar 1914-nji ýyla çenli ýetjek derejesine etdi. 5024 Bu göreş bir tarapdan täze ösüp barýan agzalan döwletler bilen, beýleki tarapdan Beýik Britaniýa, Fransiýa, Russiýa ýaly döwletleriň arasynda garşylyklary ýitileşdirdi. 5025 Bu göreşde Konstansiý Hloryň ilkinji aýaly Ýelenadan bolan ogly Konstantin öňe saýlanypdyr. 5026 Bu göreşde kyýat hanyñ garşysyna has duşmançylykly hereketi asly Eýranly, ýöne söwda bähbitleri üçin Rus raýatyna geçip, Masihi dini kabul eden Mir Bagyrof amala aşyrýardy. 5027 Bu göreş öz watany, çagalarynyň geljegi, garaşsyzlygy üçin göreşen halky ýeňip bolmajakdygyny görkezdi. 5028 Bu göreş taryha “medeni ynkylap” ady bilen girdi. 5029 Bu görkeziji boýunça Lagos Kairden soň Afrikada ikinji orunda durýar. 5030 Bu görkeziji boýunça ol diňe Londondan, Nýu-Ýorkdan we Tokiodan yza galýardy. 5031 Bu görkezijide 2007 -nji ýyla garanyňda 38 göterim ösüş gazanyldy. 5032 Bu görnüş adam bedenine oňyn täsir edýär we ol çagalaryň sazlaşykly ösüşini üpjün edýär. 5033 Bu görnüşde insulina bolan talap aşgazan asty mäziň işine bagly däl ýagdaýlar bilen düşündirilýär. 5034 Bu görnüş köp şöhleli ýyldyzlaryň stilizleşen şekili bilen utgaşyp, haç şekilli görnüşler, biziň göwnümize bolmasa, kuýaş simwolyny döredýär. 5035 Bu goşguda, atasy ogly Watan goragyna gidip barýakar berýän nesihatlary dogrusynda. 5036 Bu goşgy setirleri bolsa onuň pikirlerini has hem aýdyň beýan edýär: Türkmenler baglasa bir ýere bili, Gurudar Gulzumy, derýaýy Neli, Teke, ýomut, gökleň, ýazyr, alili. 5037 Bu goşuna çagyryş we ýaýbatlandyryş çäreleri bu iki harby okrug üçin soňky ýarym asyrda iň irisi bolupdy. 5038 Bu goşun birnäçe gezek ýaponlara garşy netijeli harby hereketleri gurady. 5039 Bu goşun bölekleriniň habarlary soňra respublikanyň öz hasabyna doldurylyp duruldy. 5040 Bu goşunda Artykly Ilgazy beg we Arap Mazýadileriň Hillede emiri bolan Dubaýs bin Sadakada hem bardy. 5041 Bu goşundan Çingiz hanyň ýanyna ujypsyz bölegi gaçyp barypdyr. 5042 Bu gozgalaň 1848-nji ýyldan başlanyp, Nasreddin şa ony 1852-nji ýylda kynlyk bilen basyp ýatyrýar. 5043 Bu gozgalaň 1927-1936-njy ýyllaryň raýatara urşunyň hem başlangyjy boldy. 5044 Bu gozgalaňa oba mugallymy Hun Sýusiýan ýolbaşçylyk etdi. 5045 Bu gozgalañ barada iki eser saklanyp galypdyr. 5046 Bu gozgalaň basylyp ýatyrylandan soň hem onlarça ýyllaryň içinde, çärýek asyryň dowamynda Astrabatdaky, Horasandaky türkmen obalarynda, etrek, Gürgen sebitlerinde tolgunyşyklar dowam edipdir. 5047 Bu gozgalañ iri ýer eýýeleri tarapyndan ýatyrylypdyr. 5048 Bu gozgalan Margiyanada bolupdyr, Dariy I 35 yyllap patyşalyk edipdir. 5049 Bu gözlegleriň netijesinde Altaýlardan hem aňyrda soňky ýyllarda duş gelinen günbatarda, hatda Ortagündogarda gadymy Türki ýurdynda galan türkiler özlerine degişli ýurt tutunypdyrlar, göçüp gonmadylar. 5050 Bu graflygyň merkezi Berlin bolupdyr. 5051 Bugra han bu ikisini öz huzurynda bile görmek üçin her näçe jan etse-de, olar muny kabul etmediler. 5052 Bu grupba hökümet, dini we firma websaýtlaryna eden hyzmatyň köpçülikleýin durdurylmasy (DDOS) hüjümi we halka açyk stantlary bilen tanaldy. 5053 Bu grupba onlaýn we offlaýn anarhik jemgyýetiň wekilçiligini etýär. 5054 Bu günäniň başy biziň atamyz Peridundan başlady. 5055 Bu Günbatar Ýewropanyň kiçiräk böleginde üstün çykan ilkinji buržuaz rewolýusiýasydyr. 5056 “Bu gün bize şol nogsanlyklardan saplanmak aňsat düşenok. 5057 Bu gün bolsa yşk ody soňky çägine ýetip, hyjuw güýji hetden aşdy. 5058 Bu Gündogar bilen Ỳewropa söwdasyna uly zarp urdy. 5059 Bu gün dünýäde Garaşsyz, Baky Bitarap Türkmenistan döwletiniň we bu döwleti döreden mähriban Serdarymyzyň ady äleme dolýar. 5060 Bu gün Eýran leşgeri onsuz jansyz göwredir we ruhsuz tendir. 5061 Bu gün jahanda öz gyzlarymdan, ýagny seniň doganlaryňdan başga saňa taý bolup biljek ýok. 5062 Bugünki BSS ler üçin beriljek maglumatlar soňky ýyllarda üýtgäp biler, maksadymyz diňe umumy düşünjäni döretmek. 5063 Bu günki gün, dynçlykda örän kelte bolup görünýän bu akyl edil şol wagt maslahata gatnaşanlaryñ köpçüligine kelte bolup görünmändir. 5064 Bu günki türkmen halky Oğuz hanyn neslidir. 5065 Bu gunlaryň taryhda gazanan iň uly ýeňişleriniň biridi. 5066 Bu günleriň ady yslamdan soň peýda bolýar. 5067 Bu gün O.Genriniň hekaýalary bütin dünýäde ýokary okuw jaýlaryň okuw maksatnamasyna girizilen. 5068 Bu günorta Afrikada German böleginiň emele gelendigini aňladýar. 5069 Bu gün ýeterlik suw çeşmesiniň boýlarynda ýaşan,ekerançylyk alyp barýan ilat ertir gum içine göçende,kärini üýtgetmäge mejbur bolupdyr,çarwaçylyga ýüz urupdyr, kämahal tersine bolýan wagtlary htm bolupdyr. 5070 Bu gurama 1949-1950-nji ýyllarda fransuzlar tarapyndan yzarlanyp, öz işini üýtgetdi. 1957-nji ýylda “Afrikanyň garaşsyzlyk partiýasy” atly gurama döräp, ol diňe Gwineýa däl bütin Afrika özbaşdaklyk berilmegini talap edýär. 5071 Bu gurama döwletleriň içerki işlerine gatyşmazlyk esasynda iş alyp barýar. 5072 Bu gurama GAS –yň afrikan ilatynyň iň iri milli guramasydy. 5073 Bu gurama gecen ur$uñ aldym-berdimli döwründe döräpdi. 5074 Bu gurama Günbatar ýarymşarda erkin söwda ulgamynyň nusgasy hökmünde garalýardy. 5075 Bu guramalaryň geljekde alyp barjak işleri we kabul edýän çözgütleri döwrüň talaplaryna, döwletimiziň ösüşiniň täze tapgyrynyň wezipelerine we biziň alyp barýan syýasatymyza laýyk gelmelidir. 5076 Bu guramanyň işine Angliýanyň özi döwlet hemaýatyny berýärdi. 5077 Bu gurluş çyndanam äpet bir tamdyra meňzeýär we ulularyň gürrüňine görä öňler onuň körüginden maşynly girip içinden gamyş ýygyp gaýdýan ekenler. 5078 Bu gurluşyklar agaçlar we miweli baglar bilen gurşalyp, tomusda salkyn gyşda ýyly bolup, gurply adamlar tarapyndan şäheriň daşynda dynç almak üçin jemgyýetden gaçybatalga ýaly bolmagy mümkin. 5079 Bu guş san taýdan örän az bolup, berk goraga alnandyr. 5080 Bu gutynyň içinde bize näbelli bolan mehanika çarhlary bardy. 5081 Bu güýçli üns berilmeginiñ sebäbi onuñ Nil jülgesi bilen Aziýadaky mülkleriñ baglanyşdyryjy bölegi bolup durýanlygy bilen düşündirilýär. 5082 Bu gymmatly agaç Türkmenistanyň tokaý hojalyklarynda 1977-nji ýyldan bäri ekilýär we köpeldilýär. 5083 Bu gyzamygyň aýratyn bir görnüşidir. 5084 Bu habar Periduna baryp ýetende, ol: – Heý, meniň ýaly adam ogluny zere satarmy! 5085 Bu habar Periduna ýetip, Irejiň kellesini getirenlerinde, älem-jahan onuň gözüne garaňky görnüp, tagtdan düşýär we bihuş bolýar. 5086 Bu habar Tura hem-de Selme ýetende olar biri-birlerine hat ýazyşýarlar we öňki kararlary ýaly ýene-de Töwrizde biri-birleri bilen duşuşýarlar. 5087 Bu habary eşiden Din Muhammet teke we ýomut taýpalaryndan hem-de Uzboý ýakasynda ýaşaýan türkmen taýpalaryndan atly goşun jemläp Ubeýdulla hany ýeňýär we Köneürgenç ilatyny göçürip getirýär. 5088 Bu habary eşiden Samarkantlylar gorkup başlapdyrlar, hat-da käbir serkerdeler galadan çykyp gaçypdyrlar. 5089 Bu habary eşiden Şeýbany han Balha çozýar. 5090 Bu habary eşiden Şir Şa Baýram hany tutmagy we öldürmegi buýurýar. 5091 Bu habary eşiden Teýmir bilen Hüseýin ýenede Samarkandy eýeläpdirler. 5092 Bu habary eşiden ýakyn-u-uzakdaky rajalaryň birnäçesi Mahmyt Gaznawa meýletin boýun bolup, höküm ýöretmegine razy bolýarlar. 5093 Bu habary Nahçiwarida eşiden Il Deňiz atlylary bilen Perçemiň yzyndan gidip ony Bagadada çenli kowalady. 5094 Bu hadysa çyglyk ýokary bolanda has çaltýaşar. 5095 Bu hadysa dünýäniň gurluşyny düýpli üýtgetdi we şol bir wagtda häkimiýetiň we eýeçiligiň belli bir toparlaryň elinde jemlenmäge şert döretdi. 5096 Bu hadysalardan başga munda meteorlaryň süýnmekligi, dury reňkli bultlaryň (perlamutr) döremekligi bolup geçýär. 5097 Bu hadysanyň iň soňkusy 1945 -nji ýylda bolupdyr. 5098 Bu hadysa Oguznamada görnüp dur. 5099 Bu hadysa XVII-XIX asyrlaryñ bütin döwründe dowam edýär. 5100 Bu hakda edebiýat taryhçysy, professor Ýe. 5101 Bu hakda halk arasynda bolan maglumatlaryň birinde “ Döndi bir barly ýere çykarlypdyr” diýilýär. 5102 Bu hakda Hywa hany Abi-Al-Gazy Bahadur hanyň «Şejereýi-Teräkime» atly eserinde ýazylypdyr. 5103 Bu häkimiýetiň häli şahalary ýokdy, (Prezident, senat, ýokary sud). 5104 Bu hakykat hut Owganystan babatda hem şeýle boldy. 5105 Bu hakynda Mollanepesiň çowlugy Oguljahan eje şeýle gürrüň beripdir: “Babamyň alty aý oglan okadyp, alty aý kitap okamak, goşgy ýazmak bilen wagt geçireni hakda kakam pahyr gürrüň edip bererdi. 5106 Bu halkara arheologiýa toparynyñ geçiren isleriniñ netijeleri hakda Sarianidi özüniñ «Margus ýurdunyñ gözleginde» diýen isinde maglumatlar berdi. 5107 Bu halklaryň arasynda dessanynyň ýaýran görnüşleriniň biri-birinden tapawutlanýandyklaryna garamazdan, olaryň hemmesinde türkmen gerçegi Görogly begiň orta çykandygy bellidir. 5108 Bu halklaryň etnogenezinde gadymyýetde esasy orny dah-massaget taýplary oýnapdyrlar. 5109 Bu halklaryň etnogenezinde gadymyýetde esasy roly dap – saget taýpalary oýnapdyr. 5110 Bu halklaryň nika maşgala gatnaşyk gatnaşyklary şu aşakdaky ýaly tertipde bolupdyr. 5111 Bu halklaryň yza galaklygynyň ýene-de bir sebäbi bu ýerleriň ýowuz, tebigy şerti bilen baglanyşyklydyr., ol ilatuyň yza galmaklygyna täsir edip bilmändir. 5112 Bu halkyñ etnik ady biziñ eramyzdan óñki III asyrda dush gelýár. 5113 Bu hanlar we soltanlar döwründe ne-hä bir uly ymarat salynypdyr, ne-de bir kanal gazylypdyr. 5114 Bu hanlygy£ d¥z¥mine giren ta§palary£ gaty¦maklarynyn netijesinde, §akyn geple¦ik dillerinden olary£ hemmesi ¥¡in umumy "t¥rki" dili d¤rÿpdir. 5115 Bu hanlygyn düzümine giren taypalaryn gatyşmaklarynyn netijesinde, yakyn gepleşik dillerinden olaryn hemmesi üçin umumy "türki" dili dörapdir. 5116 Buhara basmaçylarynyň beýleki Serdarlary Owgasnystana geçip gitdiler. 1923-nji yylyň ortalaryna çenli ferganada, Zerewşanda hem basmaçylyk hereketi gutarnykly suratda derbi – dagyn edildi. 5117 Buharada Kerki we Çärjew welaýatlarynda basmaçy toparlary peýda bolup, ýagdaý has-da ýitileşdi. 1922-nji ýylyň baharynda Gd Buharadaky basmaçylara Türkiýeden bu yere gelen Enwer paşşa ýolbaşcýlyk edip baslady. 5118 Buharada köp ýesir alnan mongollar Samarkanda ugrapdyrlar. 5119 Buharadaky Gögeldaş medresesine okuwa girýär, ýöne talyplaryň bozuklygy, ony bu medresäni taşlamaga mejbur edýär. 5120 Buharadan getirilen ýesirler, Samarkandyň töwereginden ýygnalan ýesirler we Syrderýa boýundan ýetişen Ugedeýiň we Çagataýyň äkelen ýesirleri bilen Samarkandyň daşyndaky händegi gömüpdirler. 5121 Buharada şahyrlar Ferdöwsi bilen Rudaki ýaşap geçipdir. 5122 Buhara emirliginde bu düzgüne “çärýekkärlik” diýilýärdi, ýagny 4/1 –ni aňladýan düzgün. 5123 Buhara goşunbaşylary, alamançylary we serkerdeleri welin başgaça taryp edilýär. 5124 Buhara Halk Sowet Respublikasynyň ýolbaşçýlaeynyň hem käbirleriniň Türküstan hökümýeti bilen “mäşi bişişenokdy”. 5125 Buhara we Balh şäherlerine hem ýörüşe ugrady. 1038-nji ýylda Nyşapurda özüni soltan diýip yglan etdi. 1040-njy ýylda Gaznalylar bilen bolan Daňdanakan söweşinde ýeňiş gazandy. 5126 Buhara welaýatynyň köp raýonlarynda, ylaýta-da Alatda we Garakölde bu taýpanyň uly bölegi ýerleşýär. 5127 Buharda-da “Meniň wassylymyň wassaly meniň wassalym” diýen hukuk bolupdyr. 5128 Buharest şertnamasy boýunça (1812 ý.) Orsýet Dunaý derýasy boýunça erkin söwda etmekligi gazandy. 5129 Bu hatda olaryň Russiýanyň raýatlygyna kabul edilýändigi aýdylýar. 5130 Bu hat Syýawuşa ýeten badyna, eglenmezden, Termiz suwundan geçip, ýola düşýär. 5131 Bu hatyra gününiň her ýylyň ilkinji aýynda bellenilmegi hem ýöne ýere däl bolsa gerek. 5132 Bu haýwanyň şeýle geň häsiýetlerini Onore de Balzak „Şagren derisi” diýen esrinde ýazýar. 5133 Bu hekaýa bizi ol döwrüň awçylyk meselesi, öküz uruşdyrmak, aşyk oýnamak, bagşy aýtdyrmak ýaly däp-dessurlary bilen hem tanyşdyrýar. 5134 Bu hekaýada-da ogul-gyza bolan höwes güýçli görkezilýär. 5135 Bu hekaýadan duşmanyň hilegärligini, oguzlaryň üstüne häli-şindi hüjüm edýändiklerini, mallaryny, öýlerini talaýandyklaryny, gelin-gyzlaryny ýesir edip alyp gidýändiklerini görýäris. 5136 Bu hekaýa durmuşda bolmadyk we bolup-da bilmejek hyýaly zatlardan – fantastika bilen başlaýar. 5137 Bu hekaýa hem uruş-söweş, batyrlyk hakynda düzülipdir. 5138 Bu hekaýalaryň hemmesi degişme äheňinde, satiriki žanrda ýazylan. 5139 Bu hekaýa oguzlaryň özara duşmançylygyny beýan edýär hem şunuň ýaly ýagdaýlarda her tarapyň öz pozisiýasyny berkleşdirmäge ymtylandygyny we “bir çukura tüýkürmek”, kasam etmek ýaly däbiň şol zamanlarda hem bolandygyny görkezýär. 5140 Bu hekaýat akylly adamlara duýduryşdyr, ýagny adamlar wadalaryna we ähtlerine wepaly bolup, şony ýörelge etmelidirler. 5141 Bu hem Angilýanyň ýapon basybaljylaryny SSSR-e garşy maliýe kömegini bermäkdäki özboluşly ýoludy. 5142 Bu hem oňa täze lakam almagyna sebäp bolýar, bu taňrylaryň taňrysydyr. 5143 Bu hem Ýaponýanyň Uzak Gündogarda harby hereketlerini has-da giňetmägine getirýär. 5144 Bu hereketiň merkezinde adam hukuklary ugrunda göreş, jemgyýetçilik durmuşynda SSKP-nyň agalygyny ýok etmek durýardy. 5145 Bu hereket iri ýer eýeleriniň ezişine garşy bolandygy üçin progressiw rol oýnapdyr. 5146 Bu hereketler öz netijesini berdi. 5147 Bu hereket serb Bosniýa Dolmasiýa we beýleki Balkan ýarym adalaryna hat-da Wizantiýa ýaýrady. 5148 Bu hereket Ỳewropada (Angliýa, Fransiýa, Flangriýa, Ispaniýada şeýle-de Balkan ýarym adasynda, Wizantiýa we beýleki döwletlerde seslenme tapdy. 5149 Bu hili keselli adamlarda gowşaklyk, ysgynsyzlyk, kelleagyry, ýürek bulanma, tukatlyk, susluk, ukusyzlyk peýda bolup, olar ýatanlarynda basyrganýarlar. 5150 Bu hili tohum gornusleri secip almak ucin kop isler gecirilyar. 5151 Bu hojalyklarda ýerleri plebeýiň özi maşgalasy bilen işläp bejeripdir. 5152 Bu hökümet mümkin bolan ähli ugurlarda puly we çykdajylary tygşytlamak esasynda ykdysadyýeti ösdürmäge synanyşdy. 5153 Bu hormat patyşa Phumiphonyň halkynyň abadan we parahat durmuşda ýaşamagy üçin edýän aladasyndan gelip çykýar. 5154 Bu howa gatlagynyň esasy aýratynlyklarynyň biri hem onda howanyň temperaturasynyň her 100 m beýiklik aralygyndan 0,6-1,00 C peselmekligidir. 5155 Bu howa gatlagy örän ýokary temperaturasy we ýokary derejede molekulalaryň ionlaşanlygy bilen tapawutlanýar. 5156 Bu howdanyn umumy meydany 1 250 ine dordul metr bolup gowrumi 3 750 kub metrdir. 5157 Bu hüjüme iňlis we fransuz goşunlary birnäçe aýlap taýýarlandylar. 5158 Bu hüjümiň tapawutly tarapy frontuň ähli ýerinde çozuşyň bir wagtda başlanmagydyr. 5159 Bu hukuk esasynda garyplara öylenmese yer-suw almağa haky bolmandyr, baylaram naçe ogly bolsa, şolaryfi sallançakda yatanyna çenli hemmesini adaglap galynyny geçirip, nika gyydyryp, öyerdim edip, bâşden-ondan yer-suw paylaryny alypdyr. 5160 Bu içerki parahatçylygy kadalaşdyryldy. 1957 ýlda saýlawlarda Džon Difenbeýker (1957-1963) ýurda baştutanlyk edýär. 5161 Bu ideýa şahyryň "Türkmeniň", "Döke bolduk ýaşymyz", "Türkmen binasy" ýaly şygyrlarynda öz beýanany tapypdyr: Bir suprada taýýar kylynsa aşlar, Göteriler ol ykbaly türkmeniň. 5162 Bu ikarada ýyldyrym tizliginde birentek dartgynly waka bolup geçýär, Gomer olaryň ählisini ýokary çeperçilik we taýsyz ussatlyk bilen beýan edýär. 5163 Bu iki awgust biri-birinden gorkupdyrlar we bir-biregi ýigrenipdirler. 5164 Bu iki bileleşigiň ykdysady, durmuşy we syýasy taydan tapawutlary uly bolupdyr. 5165 Bu iki deňiz emeli gurlan Sues kanaly arkaly birleşýär. 5166 Bu iki dramaturgyň eserleri häzir hem dünýä sahnasyndan düşmeýär. 5167 Bu iki galanyň arasyndan bolsa gadymy döwürlwrden tä mongol goşunlary tarafyndan weýran edilýänçä uly ykdysady ähmiýetli kanal bolan al-Ruzeýk (al-Razik) ýaby akypdyr. 5168 Bu iki gyzyny hem Mahmyt II nikalap beripdi. 5169 Bu ikinji Horezm döwleti miladynyň III asyryna çenli ýaşapdyr. 5170 Bu iki partiýa öz aralarynda dawa jenjel etseler-de, gezekli gezegine häkimiýete gelýärdiler. 5171 Bu iki sany baglanşykly önümçilik pudaklaryna bölünýär. 5172 Bu ikisi birleşip pähim paýhas hakykaty – Oguz türkmen taryhynyň pelsepe esasyny orta çykarýar. 5173 Bu ikisiniñ esasynda sanskrit edebi dili emele gelipdir. 5174 Bu iki söweşiň netijesi seljuk türkmenleriniň ýeňşi bilen gutarýar. 5175 Bu iki toparyň tapawudy ýat mikroshemalarynyň çalasynlygynda we gymmatlygynda bildirýär. 5176 Bu indi gadymy döwrüň nepis skulpturasy däl-de ýönekeý, gödek butjagazlardyr. 5177 Bu iňlis-fransuz goşunlaryna amatly boldy. 5178 Bu iri ýer eýelerine garşy göreşiň meýilnamasydy. 5179 Bu iri ýer eýelerine garşy göreşlere getirdi. 874-901-nji ýylda uly daýhanlan gozgalaňy bolup geçdi. 5180 Bu iş 1853 ý çap edilýär. 5181 Bu iş awtora 1856-njy ýylda çapdan çykan “Очерки туркменской ЗЕМЛИ И ЮГО-восточного побережья” diýen uly göwrümli kitabyna material bolup hyzmat etdi. 5182 Bu işde ady agzalan ỳerleriň obalarynyň, şäherleriniň sanawy, olaryň arasyndaky uzaklyklar doly görkezilipdir. 5183 Bu işde arap, eýran, hywa we buhara awtorlarynyň taryhy eserlerinden Türkmenistana we türkmenlere degişli ähli maglumatlar rus dilinde öz beýanyny tapdy. 5184 Bu işde arap, eýran, hywa we buhara awtorlarynyň taryhyn eserlerinden Türkmenistana we türkmenlere degişli ähli Maglumatlar rus dilinde öz beýanyny tapýar. 5185 Bu işde diňe Russiýanyň daşary syýasaty däl eýsem, XIX asyryň başlarynda mangyşlakda ýaşaýan taýpalarynyň etnografiýasyna we ýerleşiş aýratynlyklaryna degişli möhüm materiýallar ýerleşdirilýär. 5186 Bu işde Günorta Gündogar Garagumda Margiana arheologiki ekspedisiýasynyň barlaglarynyň netijesi öz beýanyny tapýar. 5187 Bu işde Günorta-Gündogar Türkmenistanyň antik ýadygärlikleri barada giňişleýin maglumatlar berilýär. 5188 Bu işde ilki bilen Türkmenistanyň syýasy taryhy boýunça baý takyk maglumatlar berýär. 5189 Bu işde induksiýa – hususy ýagdaýlardan umumy netijeler çykaryp, pikirlenmek usuly we deduksiýa – umumy netijeden hususy netijä gelmek, umumy pikirlerden hususy pikire gelmek usuly bar. 5190 Bu işde Jeýhunyň 120-ä golaý arheologiki ýadygärlikleriniň birnäçesi barada täze arheologik barlaglaryň netijeleri peýdalanylyp, ýadygärlikler barada dürli rowaýatlar getirilip, taryhy wakalar yzygiderli beýan edilýär. 5191 Bu işde köp sany gyzykly maglumatlar bilen bir hatarda nätakyk netijelerden hem azat däl. 5192 Bu işde sefewiler bilen şeýbanylaryň arasyndaky uruş döwründäki Türkmenistanyň taryhy söz beýanyny tapýar. 5193 Bu işde sosialistik gurluşygy ýyllarynda oba hojalygynyň ösüşi daýhanlaryň durmuşyndaky özgerişlikler derňelýär. 5194 Bu işde syýasy wakalar bilen bir wagtda Horasanyň we Türkmenistanyň sosial-ykdysady ösüşi barada hem baý maglumatlar berilýär. 5195 Bu işde takyk taryhy materiallaryň esasynda türkmen halkynyň döreýşiniň taryhy beýan edilýar. 5196 Bu işde täzilikçi hökmünde Krates çykyş edipdir. 5197 Bu işde Türkmenistanda täze ykdysady syýasatyň durmuşa geçirilişi derňelýär. 5198 Bu işde Türkmenistanyň maldarçylyk raýonlaryny sowetleşdirmek, bu işde kommunistik parfiýanyň alyp baran syýasy we guramaçylyk işi analizlenýär. 5199 Bu işe Afinynyň goşulmagyna Korinfiň juda gahary gelipdir. 5200 Bu işe italýan fizigi Enriko Fermi çekilipdir. 1945-nji ýylyň 16-njy iýulynda ýarag ilkinji gezek synag edildi. 5201 Bu iş esasanam Krasnodar ülkesinde, Stalingrad, Rýazan, Rostow we Tula welaýatlarynda işjeň alynyp barylýardy. 5202 Bu işe tejribeli injener Gustaw Eyfeli-Parijdäki Eyfel başnyasyny guran adamy çagyrypdyr. 5203 Bu iş geljekde Türkmenistan SSR-niň taryhyny ýazmakda wajyp material bolup hyzmat etdi. 5204 Bu iş Genrih VIII döwründe başlandy. 5205 Bu işi amala aşyrmak arhont Drakonta tabşyrylypdyr. 5206 Bu iş iň agyr we mertebeli iş hem edilýärdi. 5207 Bu işiň awtory Muhammet Kasym bolup ol Merw şäheriniň weziri bolýar. 5208 Bu işi öz gözi bilen gören we ýerlerden hut özüni ýygdan maglumatlary esasynda düzüpdir. 5209 Bu işlap duran biziň ýazan programmamyz. 7. Çykmak üçin her haýsy duwma basyn. 5210 Bu işler bir tarapdan Beýik Serdarymyzyň sahawatyny aňlatsa beýleki bir tarapdan döwletimiziň ykdysady kuwwatlygyny aňladýar. 5211 Bu işleri alyp barmak üçin salgytlar artdyrylypdyr. 5212 Bu işleriň birinjisinde gökleňler, tekeler, saryklar, salyrlar we beýlekiler barada etnografiki materiallar bar. 5213 Bu işleriň daşyndan bolsa jahankeşdeligi halaýan. 5214 Bu işleriň üsti bilen awtor türkmen halkynyň durmuşy barada möhüm Maglumatlar berýändir. 5215 Bu Ispaniýada korol häkimiýetini berkleşdirdi, Ispan korollary esasy hüjümi Granau emirligine gönükdirdiler. 5216 Bu iş sowet taryhçylaryna Türkmenistanda ýaşan halklar we taýpalar barada orta asyr çeşmeleri rus dilinde berilýär. 5217 Bu jahetden insanyň iman getirmegi we şol imanyny soňky demine çenli ýitirmän, pese gaçyrman goramagy gerekdir. 5218 Bu jandarlaryň ömrüniň dowamlylygy bolsa 5一8 ýyl töweregidir. 5219 Bu jaýa ýagty düşýän penjire goýulmandyr diýse-de boljak. 5220 Bu jaýlaryň materiallary we konstruksiýalry edil köşklerdäki ýalydyr, ýöne diwarlary beýleki galyň däl, otaglarynyň umumy sany bolsa köşklerdäki ep – esli derejede az. 5221 Bu jemgiýetçilikde anna günleri sagat 9-12 aralygynda Türkmen goşgulary okalar. 5222 Büjnürdyň şäher merkezi we 3 etrapçasynda da Eýran Türkmenleri ýaşaýandyr. 5223 Büjnürt etraby Merkezi, Raz we Jergelan we Germhan bolmak bilen 3 etrapçadan ybaratdyr. 5224 Büjnürt şäheri (Parsa: بجنورد) Eýranyň Demirgazyk Horasan welaýatynyň merkez şäheridir. 5225 Bu kanagat VI asyryň ortalarynda döreýär. 5226 Bu kanal dünýäde iň uzyn emeli derýa hasaplanyp üç derýany – Amyderýa, Murgap, tejen derýalaryny birleşdirdi. 5227 Bu kanun afrikalylara “ak” fermeriň erinde ýylda 90 gün işläp bermek şerti bilen ýaşamaga mümkinçilik beripdir. 5228 Bu kanun boýunça 500 yugerden köp ýeri bolmadyk ähli rim raýatlary öz ýerleriniň hususy eýelerine öwrülipdirler. 5229 Bu kanunlara Drakont täze durmuş we ykdysady ýagdaýlary beýan edýän bir näçe düzgünleri hem girizipdir. 5230 Bu kanunlar durmuşa geçirilende optimatlara gowy zarba uruljakdy. 5231 Bu karar kabul edildi. 5232 Bu karary amala aşyrmak üçin Bosniỳany, Gersegowinany we Serbiỳany basyp almalydy. 5233 Bu karary amala aşyrmak üçin Bosniýany, Gersogowinany we Serbiýany basyp almalydy. 5234 Bu keniz güýçli kesele duçar bolup, dertden ýaňa sabyr-takatyny elden gideripdir. 5235 Bu kesel barada birinji maglumatlar b.e. öň 1550-nji ýyla degişli bolan golýazmalarda duş gelýär. 5236 Bu kesel bilen kesellän göwreli aýallardan maýyp, şikesli çagalaryň dünýä inmegi ahmaldyr (60%). 5237 Bu keselde örgünleriň özbaşdak häsiýetli bolany sebäpli, anyklaýyşda goşmaça usullara mätäçlik döremeýär. 5238 Bu kesel dürli ýaşly adamlarda duş gelip biler, ylaýta-da ol 10-30 ýaş aralygynda ýygy duş gelýändir. 5239 Bu kesele duçar bolan adamyň ellerindäki we aýaklaryndaky damarlary gan aýlanyşyga doly gatnaşyp bilmeýärler. 5240 Bu kesele garşy ýeke-täk kömek ediji serişde - bu poliomiýelite garşy öňüni alyş sanjymlarydyr. 5241 Bu kesel esasan çagalarda, ýetginjeklerde, ýaş adamlarda duş gelýär. 5242 Bu kesel gaty bir howply bolmasa-da, çagany wagtlaýyn birahat edip bilýär. 5243 Bu keseli bejermek üçin aşakdaky derman serişdeler ulanylýar: 1. Antibiotikler streptokokk ýokançlygyny ýok etmek üçin ulanylýar. 5244 Bu keseli ilkinji gezek 1880 ýylda rus wraçy N. I. Lunin açdy. 5245 Bu kesel ilkinji gezek erkekbazlaryň (gomoseksuallaryň), neşekeşleriň, gemofiliýa kesellileriň hassalyklarynyň dowamynda dörän gaýraüzülmelerine edilen gözegçiligiň netijesinde mälim boldy. 5246 Bu keseliň alamatlaryna meňzeş şikeslenmeler barada Bibliýada hem aýdylyp geçilipdir. 5247 Bu keseliň möwsümleýin, ýagny gyş we ýaz aýlary hem-de her 3-5 ýyldan ýaýraýandygyny bellemek gerek. 5248 Bu kesel jyns gatnaşygy arkaly geçip, başga zatlaryň (süpürgiç, moçalka, düşek we başgalar) üsti bilen ýokuşmak ýoly örän seýrek duş gelýär. 5249 Bu kesel nesil yzarlaýjy häsiýete eýe bolup, öten nesillerde keseliň duş gelmegi, onuň bilen kesellemek howpyny ýokarlandyrýar. 5250 Bu kesel oýunjaklardan,näsagyň tüýküligi arkaly, gap-gaçlaryň üsti bilen hem ýokuşyp bilýär. 5251 Bu kesmejikler 1-3 hepdäniň dowamynda aýrylýar. 5252 Bu kiçi we orta şäherlerde we oba ýerlerinde ýaşaýyş jaý ýagdaýyny gowulandyrdy. 5253 Bu kitabynda T.Jumageldiýew türkmençilik, halkymyzyň milli aýratynlygy hem özboluşlylygy, jemgyýetimiziň aktual problemalary, din, ynanç, ýurdumyzyň taryhy, ilimiziň däp-dessury, adamlaryň durmuşy, duýgylary ýaly pelsepewi temalar dogrusynda söz açýar. 5254 Bu kitabyň gysgadygyna garamazdan onuň habar berýän maglumatlary uly gyzyklanma döredýär. 5255 Bu kitabyň I bőlümi – türkmenleriň birleşen güýçleriniň Garrygala sőweşine, 2-nji bőlümi hem şol Eýran şazadalarynyň Mary topragyna eden talaňçylykly, masgaraçylykly ýőrüşlerine bagyşlanandyr. 5256 Bu kitabyň IV, V, X bölümleri ýomut türkmenleriniň etnografiki aýratynlyklaryny öwrenmeklige bagyşlanypdyr. 5257 Bu kitabyň köp taraplaýyn uly ähmiýeti bardyr we ol diňe türkmen halkynyň taryhyna we ylmy bolmak bilen çäklenmeýär. 5258 Bu kitap 1543-nji ýylda çap edildi we onuň ilkinji ekzemplýary awtora ölen güni ýetirildi. 5259 Bu kitap arap dilinden latyn diline terjime edilende “almukabala” sözi galdyrylyp, diňe “aljebr” sözi ýazylypdyr. 5260 Bu kitap biziň eramyzyň başlarynda dilden-dile geçýän gürrüňler esasynda düzülipdir. 5261 Bu kitapda 1924-1984-nji ýyllarda Türkmenistanyň oba hojalygynyň ösüşi, sosialistik gurluşygy ýyllarynda oba hojalygynyň ähli pudaklarynyň kemala gelişi analizlenýär. 5262 Bu kitapda döwlet gurluşynyň düzgünleri, döwlet guluşynda bar bolan kemçiliker barada beýan edilýär. 5263 Bu kitapda erkin türkmen halkynyň kesekilere bakna bolşy barada gürrüň berilýär. 5264 Bu kitapda guzlar, ýazyrlar, halaçlar we şuňa meňzeş taýpalar barada, nebit barada, Türkmenistanyň çäklerinde gurlan diwarlar barada maglumat berýär. 5265 Bu kitapda kaspiniň günorta – gündogar kenarynda ýaşaýan türkmenler barada gyzykly Maglumatlar ýerleşdirilipdir. 5266 Bu kitapda Kspiniň günorta-gündogar kenarynda ýaşaýan türkmenler barada gyzykly maglumatlar bar. 5267 Bu kitapdaky goşgular 26632 beýtden ýa-da 53264 setirden ybarat. 5268 Bu kitapda olaryň (oguzlaryň) taryhynyň başlanyşy, olaryň döreýşi hem-de olaryň ilkinji beýik hökümdary Oguzyň durmuşynyň beýany berilýär. 5269 Bu kitap Dariý I-den, mangollara çenli, ýagny 2000 ýyla çenli çekýän döwrün wakalary beýan edilýär. 5270 Bu kitapda şol gadymy döwürdäki durmuş baradaky gyzykly we ozal giňden mälim bolmadyk Maglumatlar, köp sanly harby ýörişleriň jikme-jik beýan edilýär. 5271 Bu kitapda Türkmenistanyń çägindäki gadymy galalar hakynda maglumat berilýär. 5272 Bu kitapda Türkmenistanyň çäginde ýerleşýän ýadygärlikler baradaky rowaýatlar beýan edilýär. 5273 Bu kitap hakda şunuň ýaly seslenmeler başgada köp. 5274 Bu kitap onuň maşgala durmuşyna, ýörişlerine, döwürdeşlerine, egindeşlerine, gören ülkeleriniň halklarynyñ däp-dessyrlaryna, sungatyna, tebigatyna, bagyşlanylyp, taryhy çeşme hökmünde aýratyn ähmiýetlidir. 5275 Bu kitap soňra Muhammet ibn Abdyrahman Gazwini tarapyndan täzeden işlenýär we "Talhys" ady bilen medreselerde okuw kitaby hökmünde okadylýar. 5276 Bu kitap “Tagy ajap kitaby” ady bilen “Behr-e hizzej” galypda dörtmelerden doly 16 sahypa, 1847-nji ỳylda Kaza şäherinde çap edilỳär. 5277 Bu kitap türkmen halkynyň ahlak-ruhy ýörelgesi bolup durýar. 5278 Bu kitap üç bölümden (Fergana, Kabul, Hindistan) ybarat bolup, onda 1493—1529 ýyllardaky dürli wakalar beýan edilýär. 5279 Bu Klasyň wekilleri ölüp gidipdirler. 5280 Bu kliniki alamatlar aýrylyp hem bilýär, ýöne köp halatlarda keseliň güýjemegi bolup geçip, ýiti gaýtalanýan brusellozyň alamatlary döreýändir. 5281 Bu kluby döredende ol 16 ýaşyndady, emma ýokary dünýägaraýşy we üýtgeşik zehini bilen hemmelerden saýlanýardy. 5282 Bu kömek üçin häkim oña bir gyzy peşgeş beripdir. 5283 Bu kompaniÿanyñ logotipinde "bir tarapy dişlenen almañ" suraty bolany üçin, halk arasynda gysgaça "Apple"(Alma) diÿilip tanalÿar. 5284 Bu kompýuterler 1977-nji ýylda bazara çykarylyp başlanýar. 5285 Bu konstitusiýa esasan 1867-nji ýylyň konstitusiýasynyň kämilleşen görnüşidi. 5286 Bu kopri uzakdan gorenlerihayrana galdyryar we hamala adamlar bu kanalyn icinden yorap gecyan yaly bolup gorunyar. 5287 Bu köp sanly osoblaryň her biriniň merkezi ýadrosy, onuň töwereginde sitoplazmasy, daşynda bolsa örtügi bolýar. 5288 Bu korpus 1805-nji ýylyň noýabr aýynyň başynda Linzde hem-de Passauda Dunaý derýasyny kesip geçdi we pyýada goşun Dunaýy alkymlap gündogarlygyna tarap ugrady, korpusyň kawaleriýa diwiziýasy bolsa, has dermirgazykda aňtaw işlerini geçirdi. 5289 Bu kružoga höwesjeň alymlar şol sanda milli intellegensiýanyň az sanly wekilleri gatnaşýardy. 5290 Bukuhan çagany şol ỳerden alỳar.» 5291 Bu kümmetiň aýratynlygy onuň girelgesiniň günorta bakdyrylandygy, içinde tagçalarynyň we girelge peştagynyň ýoklugydyr. 5292 Bu kuwwatlylyk daşary syýasata täsir edýärdi, netijede halkara dartgynlylyk we ýaraglaryň ýaryşy dowam edýärdi. 5293 Bu kynçylygyň ýüze çykmagy, erkeklik jyns mäzinde ereksiýany amala aşyrýan nerw süýümleriniň zeperlenmegi bilen düşündirilýär. 5294 Bu kynçylyk bolsa, erkek adamynyň psihiki ýagdaýyna we onuň maşgalasyndaky är-aýal gatnaşyklaryna yaramaz täsir edýändir. 5295 Bu kyssa meşhurdyr we taryhdyr tefsir kitaplarynda köp getirilendir. 5296 Bu lakamlaryň üsti bilen ýazyjy fransuz edebiýatynyň taryhynda hiç kimiň başarmadyk zadyny edipdir – Gonkur baýragyna iki gezek mynasyp bolupdyr (bu baýrak ýazyjylara diňe bir gezek berilýär). 5297 Bulanleniň bu döwürde ilatyň arasynda täsiri güýçlidi. 5298 Bulara garamazdan Azerbaýjanda geçirilen daýhan reformasy belli bir derejede oba kapitalizmiň ösüşine itergi beripdir. 5299 Bulara gysga wagta 20 müň töweregi hünärli gullar gaçyp gelipdirler. 5300 BUlar ählisi ozal we soňra gaýtalanmadyk görkezijiler Edmonds & Eidinow 2004, pp. 311–12. 5301 Bulara mysal edip Astanababa, Allamberdar mowzeleýlerini, Soltangalany (Orta asyrlarda) Abuwerdi, Gürgenji (Köneürgenjiň golaýynda ) Maşat we Miserýany beýlekileri görkezmek bolar. 5302 Bulara uly annalçylar diýilýär. 5303 Bular barada herhili gürrüňler edilýär edil öz eşdişime görä gadym zamanlarda Oglanlar galadan Gyzlar galasyna ok ýetirip bilenler ol ýerden gyz almaga mynasyp bolýarmyşyn. 5304 Bular b.e.öň III müňýyllykda şäherçeleriň döremegine getiripdir. 5305 Bular: Çekimli we çekimsizler a, e, ä, y, i, o, ö, u, ü harplary çekimli sesleri, beýleki harplar bolsa çekimsiz sesleri aňlatmak üçin ulanylýar. 5306 Bular çökündilerniň gornuşuň soňraky ösmeda we durgunlykyna olarlariň özgerişda guratyň. 5307 Bularda demokratik toparlar häkimýet başyna gelipdirler. 5308 Bularda erkek adamlaryň soýuzy döwletiň ilkinji ýaçeýkasy hökmünde ýüze çykypdyr. 5309 Bularda ikileýin tohumlanyş geçýär we birinjisinden tohum, ikinjisinden ätiýaçlyk maddalar –endosperm emele gelýär. 5310 Bulardanam başga ABŞ ýarag söwdasynda hem işjeňdir we ABŞ 96 döwlete (2016-njy ýylyň maý aýyndaky hasabat) ýarag satýar. 5311 Bulardan aşakda Kapuýa, Kumy ýaly şäherler durupdyrlar. 5312 Bulardan başga-da 30 ýyllarda (XIX asyr) Fransiýada respublikan gizlin guramalar “halk dostlary” jemgyýeti:, we ş.m. Emma olar hökümet tarapyndan yzarlanýardy we gizlin hereket etmeli bolýardy. 5313 Bulardan başga-da adamlar haýryň we şeriň melgunlaryna ynanypdyrlar,olar ýarym adam,ýarymhaýwan görnüşinde göz öňüne getiripdirler. 5314 Bulardan başga-da birnäçe diplomatiýa degişli ýazuw ýadygärlikleriniň häzirki wagta çenli üsti açyldy. 5315 Bulardan başga-da deňiz aýlaglarynda suw otlarynyň 41 görnüşi, gülli ösümlikleriň 5 görnüşi ösýär. 5316 Bulardan başga-da hökümdaryň statuýasy hem gazuw-agtaryş işlerinde tapyldy. 5317 Bulardan başga-da howanyň düzüminde himiki elementleriň gaz halyndaky birleşmeleri – metan, ugar gazy, kükürt angidridi, azodyň zakisi, azodyň ikili turşusy we radon girýärler. 5318 Bulardan başga-da hukuk ýadygärligi bolan “Manunyñ kanunlary” ýygyndysy ( b.e. öñ III a – b.e. öñ III asyrlarda düzülen), Arthaşastra (döwleti dolandyrmak baradaky ýazuw ýadygärligi), patyşa Aşokiniñ (b. 5319 Bulardan başga-da ilatlar – ýagny gul edilen ilat we doly hukukly bolmadyk periekler bolupdyr. 5320 Bulardan başga-da ilkidurmuş eýyamynda samançylyk, porhançylyk, jadygöýlik, tebipçilik, sadaka bermeklik, doga okamaklyk ýaly zatlar ýüze çykypdyr. 5321 Bulardan başgada kompýuterler başlangyç, aralyk we jemleýji maglumatlary ýatda saklap bilýärler. 5322 Bulardan başga-da Köneürgenç türkmenleriniň köşgünde hajyp, çawuş (jansyzlaryň baştutany), çomakdar (soltanyň eline suw akdyrỳan), sylahdar (ỳaragçy), jamedar (baỳrançy), döwletdar (galamçy), çaşnigir (aşhana emiri) ỳaly wezipeli adamlar bolupdyr. 5323 Bulardan başga-da Muhammet Awfy, Abu Aly Tanuhynyň hekaýatlar arkaly ýazylan «El fereju bagdaş-şidde» (Kynçylykdan soňky şatlyk» atly eserini arap dilinden pars diline terjime edipdir. 5324 Bulardan başgada onuň birnäçe ululy-kiçili başdan geçirmeleri bar. salgylanma http://ertir. 5325 Bulardan başgada "Siri" diÿen ses bilen işleÿan akylly sistema, 2-nji we 3-nji nesil iPadler,iPad Miniler we akylly sagat Apple Watch Apple-iñ şu günlerdäki iñ uly üstünlükli önümleridir. 5326 Bulardan başga-da SSSR Ýewropada we Aziýada birnäçe döwletlerde kommunistleriň häkimiýete gelmegine ýardam berdi. 5327 Bulardan başga-da Terensiý Warronyň, Werriý Flakkyň (düşündirişli sözlük), uly Plininiň (“Tebigy taryh”) işleri çeşme hökmünde uly ähmiýete eýedir. 5328 Bulardan başga-da tyldaky işler üçin päleçilige adam toplapdylar. 5329 Bulardan başga hem Ahmet Sapançy diýilýän biriniň gubury bar. 5330 Bulardan daşaryda Windows 7 we Windows 8.1 ÿaly sistemalar Windows XP ÿaly üstünlük gazanyp bilmedi we Microsoftda sistema bazarynda uly paÿ ÿitirmäne başlapdy. 5331 Bulardan daşary Putin, Birleşen Russiÿa Partiÿasynyñ başlygy wezipesinde hem işländir. 5332 Bulardan garagulak, itaýy we oklykirpi Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna girizilendir. 5333 Bularda wossalyk, süýzerlik diýen zatlar bolmandyr. 5334 Bular döwlet salgydynyň bir bölegini bermegini talap edipdirler. 5335 Bular esasanam welaýat begzadalaryna daýanyp, olary wezipelere çekipdirler. 5336 Bular esasan: Musa, Ysa, Muhammet, Suleýman pygamberler, 4 çarýarlar, Lukman Hekim, Isgender Zülkerneýin, Nowşurwan Adtl, Mälik şa… ýaly bir näçe bilimli taryhy şahslar barada ýazýar. 5337 Bular esasan ýewropaly telekeçiler bilen zähmet şertnmasy baglaşan hem-de Okeaniýanyň dürli plantasiýalarynda işlemäge gelen adamlar bolupdyr. 5338 Bular goşun toplap ýetişmänkä Balhy gabap ony 3 aýdan soň basyp alýar we Teýmiritler nebereligini ýykýar. 5339 Bular grek-pars uruşlarynyń iń sońky söweşleri bolýar. 5340 Bular hakynda giňişleýin taryhy ýazan Ibn Esir şeýle diýýär: Bularyň taýpa-topary olaryň diýenini edipdir. 5341 Bular halyfyň ýardamy bilen köp wagt geçmezden Horezmşasyna garşy gozgalaň tuzurdylar. 5342 Bular häzirki Gazagystanyň çäklerinde, esasan göme çarwaçylyk bilen meşgul bolupdyrlar. 5343 Bular hem Sapporonyň şol şäherler bilen gowy gatnaşyk saklaýandygyny görkezýär. 5344 Bular hem türki halklara degişli. 5345 Bular iudaizmde we hristiançylykda keramatly diýlip ykrar edilen kitaplardyr. 5346 Bular Müsüri gaýtadan dikeltmäge synanyşyarlar. 5347 Bular örän seýrek ulanylandygy üçin Mahmyt Kaşgarly hemmesini aýtmagy göwne makul görmändigini ýazýar. 5348 Bular özara garşydaşlara bolupdyrlar. 5349 Bular özara uruşlar alyp barýardylar. 5350 Bular özara uruşlar bilen meşgul bolýandyrlar. 5351 Bular öz gezeginde hasyllylygyň pes bolmagyna getiripdir. 5352 Bular populýarlaryň talaplaryny hem ýerine ýetiripdirler. 5353 Bular: sistemalaň dolandyrmasy, akylly information tehnologiýalary, awtomatlaşdyrlan sistemalaň information tehnologiýalary, elektrotehnikalaň teoretik esaslary, we kompýuter sanawyň we programma düzmegiň usullary bölümi we ynsanyýet bölümleri. 5354 Bular Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna girizilen ösümliklerdir. 5355 Bular ỳaly göçme hadysasy elbetde ỳüplügiň emele gelmeginiň dowamynda kän ỳüze çykỳar, ỳöne buña meñzeş ỳagdaỳ ỳüplük emele gelenden soň hem ỳüze çykyp biler. 5356 Bular ýazyr etnonimini gadymy «Ýas» diýen türki taýpa bilen baglanyşdyrýarlar. 5357 Bulary bir döwlete birleşdirmek üçin ilkinji synanyşyk b.e.öňki XVIII asyra degişlidir. 5358 Bulary delillendirmek üçin arap, pars çeşmelerinde däl-de, okyjylarymyzyň aglabasyna elýeter, 1957-nji ýylda Aşgabatda rus dilindeneşir edilen «Istoriýa Turkmenskoý SSR» atly taryh kitabynyň 1-nji jildiniň 178-nji sahypasyna salgylanmak ýeterlik. 5359 Bular ỳeriň daşyny aỳlanyp, örän süje we tagamly zatlary getirip satypdyrlar. 5360 Bularyň ählisi döwlet baştutanynyň Mukaddes Ruhnamasynyň sahypalarynda öz beỳanyny tapỳar. 5361 Bularyň ählisi iňlis dilini dünýäde aragatnaşygynyň möhüm serişdesine öwürýär. 5362 Bularyň ählisi oba hojalygynyň material-tehniki bazasyny berkitmäge kömek etdi. 5363 Bularyň ählisi XVIII asyryň 40-njy ýyllaryň ahyrlarynda Azerbaýjanda Eýranyň agalygynyň ýok edilmeginde uly rol oýnapdyr. 5364 Bularyň ählisi ýurtda oba-hojalyk önümçiligiň ýyldan-ýyla aşaklamagyna getirdi. 5365 Bularyň Allaýar hem Hudaýýar diýen iki ogly bolupdyr. 5366 Bularyň arasynda güýçli çaknyşyklar bolup geçipdir. 5367 Bularyň arasynda has giň ýaýrany torgaýlardyr. 5368 Bularyň arasyndaky bäsdeşlik XI asyrda hem dowam edipdir. 5369 Bularyň arasyndaky çaparyň bitirmeli işi agalarynyň ogly Togrul beg bilen Dawudy ýeňmek üçin Ýusubyň adamlaryna we taýpa-toparyna kömek etdi. 5370 Bularyň arasyndaky häkimýet ugrunda göreş 197-nji ýylda SeptimiýSeweriň ýeňşi bilen tamamlanypdyr. 5371 Bularyn barysy bizin parahatcylykly gunlerimize cenli etip geldi. 5372 Bularyň b.e.öň VIII asyrda mazmuny gutarnykly görnuşe gelip, b.e.öň VI asyrda bolsa ýazga geçirilipdir. 5373 Bularyň birinjisi Älemi dörediji, ikinjisi ony goraýjy, üçinjisi ony rujy hökmünde çykyş edýär. 5374 Bularyň çykyş nokady bilen baglanyşykly düzgünleşdirilen birnäçe binalaryň bar bolmagy we entegem hiç biriniň durkuny ýitirmändigi düşnüklidir. 5375 Bularyñ eklenmek üçin zerur zatlaryny ýa hojalygyñ ammarhanasyndan almaly, ýa-da özlerine berlen bir bölek ýerden eklenmeli bolupdyrlar. 5376 Bularyň habary Afrasyýaba ýetýär. 5377 Bularyň halk hojalygy üçin ähmiýeti örän uludyr. 5378 Bularyň hem kimdigini anyk däl-de çaklama bilen aýdyp bilýäris. 5379 Bularyň hemmesi aýry-aýry wagtlarda özbaşdak kitap we gazet-žurnallarda neşir edildi. 5380 Bularyň hemmesi bir millet ýaly dost ýaşaýarlar. 5381 Bularyň hemmesi örän könelen binalar we olar ýykylyp barýan şäher galasynyň içinde ýerleşýärler. 5382 Bularyň hemmesi täsin, durmuşda bolmaýan jadyly zatlardyr. 5383 Bularyñ hersi dil we ýazuw taýdan biri-birinden tapawutlanypdyrlar. 5384 Bularyň hukuklary çäklendirilipdir. 5385 Bularyň içinde lagl bölejikleri, doňan ýa-da lagtalanan gan ýaly gyzyl ýakutlar, deňeşdirmelerde ýagşyzadalaryň dişleri we meňzetmelerde ýagyş damjalary ýaly merwerit däneleri hem bar eken. 5386 Bularyň ikisem munazraçylyk däbinde ýazylypdyr. 5387 Bularyň işi indi ilek han üçin has-da çylşyrymlydy. 5388 Bularyň jemgyýetçilik ýagdaýyny tapawudy olar aýry adamlaryň hususy eýeçiligi hasaplanmandyrlar, ola ryň öz hohjalygy, maşgalasy bolup, ýerlerini özleri işläp bejeripdirler. 5389 Bularyň kuwwatlylygy Mongol çozuşlary sebäpli Türküstandan gelipdirler. 5390 Bularyň netijesinde iri ýer eýeler agalyk edijisini agram bolsada egilişikler etmäge mejbur bolýär. 5391 Bularyň ösüşi ýagny kenar ýakasyndaky öl çägelere taşlanylan ýumurtgalardan çykan liçinkalar uly osoblara meňzemän, trilobitlere meňzeýär, şoňa görä-de liçinka trilobit liçinka, liçinkanyň ösüş stadiýasyna bolsa trilobit stadiýa diýilýär. 5392 Bularyň pikiriçe kiçi Lur emir Şerefeddin Ebu Bekir, Süleýman şanyň Melike hatyn atly gyz jigsi bilen durmuş gurupdy. 5393 Bularyň tohum pyntygy miweligiň düwünçeginiň için de bolman,açyk (ýalaňaç) bolýar. 5394 Bularyň üstesine-de, biziň minnetdar bolmaly bolan ata-enemiz, dogan-garyndaşlarymyz, il-günümiz, dost-ýarymyz, söýgülimiz ýada söýgüli aýalymyz we balalarymyz üçin hem minnetdarlyk aýdýarys! 5395 Bularyň üstüne bir tarapdan gyzylbaşlar häkim belleýärdi, ikinji tarapdan Köneürgenjiň ýarym özbaşdak häkimleri öz agalygyny dikeltjek bolup synanyşýardylar. 5396 Bularyň üstüne Mode tarapyndan birleşdirilen 24 hun uruglarynyň we Oguzhanyň ogullarynyň arasyndaky meňzeşligi hem goşmak gerek. 5397 Bularyň ýerine gotlar imperator talap eden wagty ýaragly goşun bermeli ekenler. 5398 Bular ýokanç keselden gutulyş döwründe gujur-gaýrata getirmekde uly ýardam berýär. 5399 Bulary öz baştutanlyk edýän goşunlary we welaýat begzadalary goldapdyrlar. 5400 Bul böleklerden iki sanysy okuwçy gepleşigi we dört sanysy akademik leksiýa ýa-da diskussiýa bolýar. 5401 Bu liçinkalar 31-40 gün ýaşap, uly ganatly osoblara ösüp geçýärler. 5402 Bul syra köp ýaşan garrydyr…” Bu boýda hekaýa edilişine görä, soňra Gorkut Türküstandan Ürgenje gelýär, Ürgençden Balakan (Balkan) sebitine ýetişýär, ol ýerde ençe zamanlar eglenip, Alys ili diýen ýere gelýär. 5403 Bul türkmen ilinde Hoja Ahmet ýanynda ýaşydyr. 5404 Bulujystanda ýerleşen Hazdar barmasy kyn daglyk ýerde ýerleşse-de, Mahmyt Gaznawy1011-nji ýylda oňa hüjüm edip, galany eýeleýär. 5405 Bu makala başga dildäki wikiden terjime edilýär. 5406 Bu maksat bilen olara 10 günüň dowamynda antibiotik (fenoksimetilpenisillin) kabul etmek bellenilýär. 5407 Bu maksatnamanyň durmuşa geçirilmeginiň ilkinji ädimi 1903-nji ýylda Türkiýe bilen baglaşylan Bagdat ylalaşygy boldy. 5408 Bu manydaşlyklar, ylaýta-da, ýerli gepleşiklerde has aýyl-saýyl bolýar. 5409 Bu maşgala baglanyşygyna seretmezden Mirza Hüseýn Baýkaranyň garşysyna dawa turzupdyr, ýöne ýeňlipdir. 1470-nji ýyla çenli Hüseýn özüni Heradyň hökümdary hökmünde ykrar edipdir we onuň ogullarynyň birisi Merwde dolandyrypdyr. 5410 Bu maşgaladan dine 8 yaşly Saparmyrat aman galyar. 5411 Bu maşgala gir ýän ösümlikleriň gülleriniň bir sany miweli gi we alty sanyda tyçinkasy bardyr. 5412 Bu maşynda biri – biriniň garşysynda ýerleşdirilen 24 harp bilen gapylyk bar. 5413 Bu maşyny gurnamaga 70 ýyl zähmet sarp edilse-de, ahyrsoňunda hem ol doly gurnalyp gutarylmandyr. 5414 Bu material diňe bir bezegde däl, belki han – begleriň we ruhanylaryň mazar ýadygärlikleriniň ýüzüni timarlamak üçin hem ulanylypdyr. 5415 Bu mazar hakynda birnäçe rowaýatlar bolup, olaryň birinde şeýle diýilýär : “400 ýyl mundan ozal Balhyň hökümdary ibn Aly Nur ogly Zuweýdanyň ýerli dolandyryja äre berlen ýalňyz gyzy aradan çykypdyr. 5416 Bu mazar Marynyň meýlishana metjidi bilen ýanaşyklykda we seljukitler köşküniň golaýynda salnypdyr. 5417 Bu medeniýetiň tarapdarlary-gumanistler orta asyr sholostikasy bilen göreş alyp barypdyrlar. 5418 Bu mejlis Turkiýäniň “Beýik milli ýygnagy” adyny aldy. 5419 Bu mekan dürli ylmy açyşlaryň, medeni hereketleriň mekany bolupdyr. 5420 Bu mekdepde Tupac, öz yhlasyny we zehinini görkezdi. 5421 Bu memorialyň tutýan umumy meýdany 5.17 km2 bolup, ol deňiz derejesinden 1745 m beýiklikde ýerleşýär. 5422 Bumerang ýer ýüzüniñ köp taýpalaryna mälimdir,ýöne ol awstraliýaly ýerli ilatyñ esasy ýaragy bolupdyr. 5423 Bu Merwde b.e. 765-nji ýylynda Abbasidler döwründe saklanan Du Huan atly hytaý tussagynyň Antiokiýa Margianany beýan etmesiniň bir bölegi. 5424 Bu Merw üçin pajygaly döwür bolupdyr. 5425 Bu meseläniň çözüwi rus matematigi N.I.Lobaçewskiý bilen wenger matematigi Ýa. 5426 Bu mesele barada has düỳpli pikirleri Beỳik Serdarymyz kitabyň “Türkmen milleti” bölüminde öňe sürỳär. 5427 Bu mesele bilen baglanyşykly şu hadysy mysal getirip bileris: Pygamberimiziň ýanyna Kaýsyň gyzy Fatyma gelip: «Ebu Jehm b. Huzeýfe bilen Muawiýe b. Ebu Sufýanyň söz aýdyjy gelendigini we haýsyna barsa gowy boljagy barada maslahat soraýar. 5428 Bu mesele bilen diňe Gündogar däl eýsem Günbatarda-da gyzyklanma döreýär. 5429 Bu mesele boýunça akademik A.A. Roslýakowyň “Horosan oblastrynyň ilaty parfiýalylaryň, margiýanlylaryň hat-da dahlaryň nesilleri” diýen pikri taryhy hakykata has ýakyn görünýär. 5430 Bu meselede goldaw eden tapylsa, örän minnetdar bolardyk. 5431 Bu meselede ilknji ädim Latyn-Amerika ýutlaryna garşy edildi. 5432 Bu meselede konserwatorlar Angliýanyň uruşda ýeňlenliginden peýdalanyp parlamentde öz orunlaryny pugtalandyrjak bolýardylar. 5433 Bu meselede ýalňyşlyk goýberen iki dünýesini-de berbat eder. 5434 Bu meseleleriñ gutarnykly çözülmegine I-Jahan urşunyň başlanmagy päsgel berdi. 5435 Bu mesele onuñ eserleriniñ içinden eriş-argaç bolup geçýär. 5436 Bu metjit howla tarap açylýan, emma beýleki üç tarapdan bagly bolan giň üç jaydan ybarat bolup, şol jaylaryň ortakysynyň üsti beýik gümmez bilen, gapdalyndaky jaýlaryň üsti bolsa çagaryklar bilen ýapylypdyr. 5437 Bu möhüm ideologiki gurama faşistik döwletiň metbugatynda, kino, radio, teatrlarda ýolbaşçylyk edip, esasy maksat faşystik garaýyşlary adamlaryň aňyna guýmakdy. 5438 Bu molýuskalaryň ýumşak bedeni jebis ýapylan iki sany balykgulagyň içinde ýerleşýär. 5439 Bu molýuskanyň balykgulagynyň uzynlygy 1,35 m, umumy agramy bolsa 250 kg. 5440 Bu molýuskanyň Garagum derýasy boýunça Aşgabadyň çäklerine çenli ýaýeandygy hem doly anyklanyldy. 5441 Bu molýuskanyň Garagum derýasy boýunça ýakyn ýyllarda Günbatar Türkmenistana hem ýaýramagy mümkin. 5442 Bu mugthor gurçugyň ady onuň sorujylygyndan we ýaşaýan ýeriniň adyndan gelip çykypdyr. 5443 Bu mugthor jyns taýdan ösüp ýetişen döwründen tä ölýänçä adamyň iýmitleniş ulgamynyň içege bölüminde ýaşaýar. 5444 Bu mülke öňler Dinawer, Kermanşa, Hulwan we Şehnazar ýaly şäherleri öz içine alypdyr. 5445 Bu nazaryýetiň awtory EYR-yň ilkinji prezidenti Abulhasan Banisadrdy. 5446 Bu neberäniň patyşasy Nikolaý II ganhor lakamyny ýöne ýere almandy. 5447 Bu nebereleri esaslandyryjy Ahemen atly adam bolupdyr. 675-640-njy yyllarda pars taypalaryna Ahemenin ogly Çispıs yolbaşçylyk edipdir. 5448 Bu nemes kolonistleriniň geçiren çäreleri çeh döwletinde özüniň ters täsirini galdyrdy. 5449 Bu netijeler türkmen halkynyň aýlyk hakyny her ýylda iki esse galdyrmagyna ýol açdy, pensiýalaryň, döwlet hemaýat pullarynyň, talyp haklarynyň hem her ýylda iki esse galdyrylmagyna mümkinçilik döretdi. 5450 Bunkerler/arsenallar/suw: arassa suw elýeterli. 5451 Bu nukdaýnazardan iman ynsan ebedi sagadaty gazandyrjak sebäpdir we jennetiň açarydyr. 5452 Bu oba etrapçanyň Günbatar Garasu bölegine tabindir. 5453 Bu oba etrapçanyň Günorta Caparbaý bölegine tabindir. 5454 Bu oba etrapçanyň Şireng bölegine tabindir. 5455 Bu oba-hojalygyna-da öz täsirini ýetirdi. 5456 Bu obanyň çäginde gadymy gala hem bar. 5457 Bu oba Türkmensährada Ýarjan Ahun Nazary atly Türkmen Ahunynynyň dini hüjresi bilen tanalýar. 5458 Bu obzorda Türkmenistan barada geografiki maglumatlar bilen bir wagtda türkmen halky barada taryhy, stattistiki we ykdysady maglumatlar çap edilipdir. 5459 Bu öç almadan soñ gozgalañlar bes edilipdir. 5460 Bu okuw jaýyny tamamlan ýyly, häzirki Magtymguly adyndaky türkmen döwlet uniwersitetiniň hukuk fakultetine okuwa girip, ony 1956-njy ýylda tamamlaýar. 5461 Bu olaryň duýujylygynyň (sensor kabul ediş) bozulanlygy bilen düşündirilýär. 5462 Bu olaryň ömrüm daňy atandan tä ýaşýança öwüşgin atyp duran owadan hem bir durkly, parahat, düz bolsun diýip edýän niýet-arzuwlary bolaýmasyn? 5463 Bu olimpiýa oýunlaryny geçirmek bilen şäher öz adyny dünýä belli etdi. 5464 Bu oňa ýaşaýyş şertlerini azda-kände gowulaşdyrmaga mümkinçilik berýär, we şol ýylyň iýuly Haýdene göçüp barýar. 1892-njy ýylda saglyk ýagdaýy sebäpli Dr. 5465 Bu önümler öz içine, söwda ýollarynyň ugrunda uly islege eýe bolan, ýokary derejede timarlanan önümleri hem goşupdyr. 5466 Bu onuň gägirip, içindäki ýelleriň çykmagyna ýardam edýär. 5467 Bu onuň günbatary iri ýer eýeçilikli döwletlerinden tapawutlandy. 5468 Bu opersiýany geçirmek üçin dopplermetriýa geçirmäge mümkinçiligi bolan ultrases abzaly gerekdir. 5469 Bu örän begendiriji ýagdaý Maryda toýlarda zatda kän bir adam hem görmek kyn agşam 10 da eýýam adamlar öýüne gaýtýarlar sebäbi ertir ir bilen işe gitmeli diýip bar kişi işli. 5470 Bu orta asyr alymlarynyň eserlerinde peçenegler biragyzdan türkmen saýylýar. 5471 Bu örtük köp deşikli bolup, olaryn üsti bilen ýadrolaryň töweregindäki sitoplazmalar biri-birleri bilen baglanyşýarlar. 5472 Bu ösüş bolsa iň gadymy medeniýetiň gazananlarynyň esasynda öňe gidipdir. 5473 Bu ösüşde esasan hem daşary ýurtlardan (ABŞ, Angliýa) alynýan karz pullaryň hasabyndady (inwestisiýa). 5474 Bu ösüş ilkinji nobatda rus senagatynyň ýangyja bolan islegi bilen bagly bolupdyr. 5475 Bu otaglar belli «SONY», «Panasonic» kompaniýasynyň tehnikalary bilen enjamlaşdyrylandyr. 3-nji gatyň sag ganatynda halkara ykdysady taslamalaryny we maýa goýumlary öwrenmek üçin ýöriteleşdirilen okuw otaglary bar. 5476 Bu ot iýýän balyklar Garagum derýasyny suwotulardan arassalamak maksasy bilen getirildi. 5477 Bu owadan ada eýe bolan kiçijik jandarlar, esasan, jynsy gatnaşyklar arkaly bir adamdan beýleki adama geçip bilýär. 5478 Bu öwrülşigi kä halatlarda “neolitik rewolýusiýa” diýip hem atlandyrýarlar. 5479 Bu özgerdişler döwri F. Ruzweltiň “Täze ýoly” ady bilen taryha girdi. 5480 Bu özgeriş bilen birlikde, ýurtda demokratiýalaşmagyñ ýoly açyldy. 5481 Bu pagta süýümler üçin möhüm häsiýetdir. 5482 Bu pajygaly hakykat barada Türkmenbaşy şeýle diýýär: “1917-nji ýyldan 1939-njy ýyla çenli basa-baslykda türkmeniň gül ýaly ýigitleri, ýaşululary, gyzlary, aýallary ata Watany terk etmeli boldular. 5483 Bu partiÿa 1980-nji ÿyldaky harby rewelusiÿada ÿapylanyndan soñra 1983-1998 ÿyllar arasynda Refah Partiÿasynda, bu partÿa gadagan edileninden soñra, 1998-2001 ÿyllar arasynda bolsa Fazilÿet Partiÿasynda syÿasata dowam edÿär. 5484 Bu partiýa algirlileriň we fransuzlaryň deňligini, Algiriň ýerli ilatyndan Fransiýanyň Parlamentinde wekilleriň bolmagyny talap edýär. 5485 Bu partiýalaryň baş maksady ýurt özbaşdaklygyny gazanmakdy. 5486 Bu partiýany esasan hem iri ýer eýeleriniň aglaba bölegi we buthana goldaýar. 5487 Bu partiýanyň 1977-1979-njy ýyllarda ýurdy dolandyran döwründe ýurtda syýasy ýagdaý çylşyrymlaşdy. 5488 Bu partiýanyň başynda Mateo Sagasta durýardy. 5489 Bu partiýa ýurtdan fransuz goşunlarynyň çykarylmagyny, milli garaşsyzlygyň berilmegini talap edýär. 5490 Bu patyşalygyn halkara aragatnaşyklary Tigr we Yefrat deryalarynyn aralygyndaky çâklerinden Hind jülgesine we Amyderyanyn Pars aylagyna çenli yayrapdyr. 5491 Bu pelsepe ellinçilik döwründe şäher ilatynyñ arasynda meşhur bolupdyr. 5492 Bu perronlar halkara, şäherara we şäherýaka ugurlary boýunça ýolagçy gatnawlary ýerine ýetirmek üçin niýetlenendir. 5493 Bu peşgeşi bagt hasaplan Mahmyt II özüne berlen topraklaryndaky mesjit hutbalarynda Soltan Sanjaryň adyna hutba okatdyrdy. 5494 Bu pikir bolsa dünýä jemgyýetçiligi tarapyndan gyzgyn goldanyldy. 5495 Bu pikiri Abylgazynyň işinde 24 türkmen taýpasynyň biri (6-njysy) hökmünde ýasyr etnoniminiň getirilmegi hem tassyklaýarlar (ýazyr diýen at 5-nji orunda gelýär). 5496 Bu pikir IX-X asyrlarda ýaşan al-Masudyň: “Türkmenleriň oguz tiresiniň adamlarynyň boýlary pesdir we gözleri kiçidir” diýen ýazgysyna esaslanýar. 5497 Bu poema dili we çeperçiligi taýdan öňki eserlerinden has kämil ýazylandyr. 5498 Bu poemalardan başga Gomer birnäçe gimniň we «Margit» poemasynyň hem ýazary hasaplanýardy. 5499 Bu poeziýada köplenç Kasyda žanry – öwgi odasy peýdalanylýar. 5500 Bu pök­gü­den 13 mi­nut soň, has ta­ky­gy 79-njy mi­nut­da Al­si­des Gig­gia sta­dio­nyň at­mos­fe­ra­sy­ny has hem üýt­ged­ýär. 5501 Bu powestiň esasynda ajaýyp film hem düşürildi. 5502 Bu powest türkmen halkynyň milli saz sungatyna, onuň at owazasyny ýokary derejä göteren belli sazanda Şükür bagşy barada. 5503 Bu praktika Microsoft Visual Studio-da we başga IDE-lerde awtomatikdir. 5504 Bu propaganda Yrak we Siriýa daşarysyndan getirilen radikal kişileri bu işler üçin ulanandyklary köp ýerlerde aýdyldy, emma daşdan getirilen adamlaryň anyk sany nämälimligiçe galdy. 5505 Bu proses b.e.öňki I müň ýyllygyň ortalarynda güýçlenipdir. 5506 Bu proses ikinji jahan urşundan soñ has hem güýjeýär. 5507 Bu prosesleriň hemmesi Türkmenistanyň hem sosila ykdysady durmuşyna düýpli täsir etdi. 5508 Bu proses seljuklaryň ýörişi bilen baglanyşykly XI asyryň birinji ýarymynda has güýçlenýär. 5509 Bu pudagyň öndürýän önüminiň 70% daşary ýurda çykarylýardy. 5510 Bu pudaklarda ýurduň işleýän adamlarynyň 20% bardy. 5511 Bu pula 3-4 adamly maşgalany ekläşp bolýan ekeni. 5512 Bu rabatlaryň harbalyklaryny Paraw, Mäne Şugundyr we beýlekiler ýaly gadymy şäherlerde görmek bolýar. 5513 Bu raýonlarda olaryň 127 görnüşi bellidir. 5514 Burbonlar şäheri alanynda Flipp II-niň goşuny hem ýesir düşýär. 5515 Burçlary ölçemegiň birligi hökmünde gradus ulanylýar. 5516 Bu reňk suw astynda ýaşaýan leňňeç üçin goraýjy häsiýetli reňkdir. 5517 Bu replerin sözleri, Azat Orazowa "diss"lerden (yagny dissrecpecting, sylagsyzlyk, garşysyna gitmek, peseltmek) ybaratdy. 1 yyl dagy türkmen repinde zumer we dragondan başga repçi yokdy diysenem bolyar. zumerin jigisi rude hem şol wagtlar çykyar. 5518 Bu resminamalar özara peýdaly hyzmatdaşlygy mundan beýläkde ösdürmegiň, dostluk gatnaşyklaryy pugtalandyrmagyň hukuk binýady bolup hyzmat eder diýip taraplar aýratyn belläp geçdiler. 5519 Bu resminama şol döwür üçin, geljek üçin halkara gatnaşyklarynda parahatçylykly ýaşamak üçin möhüm esas döretdi. 5520 Bu rewolýusion öňegidişlikler häzirki zaman jemgyýetiniň uzak möhletleýin üpjün etjek maddy-tehniki esaslardy. 5521 Bu rewolýusiýa hytaý halkynyň meşhur ogly Sun Ýatsen ýolbaşçylyk edipdi. 5522 Bu rewolýusiýa ösüşiň düýpli ýetmezçilikleriň bardygyna seretmezden türkmen halkynyň öňünde ykdysadyýetiň, medeniýetiň we ylmyň ösmegi üçin giň ýol açdy. 5523 Burgungd gersoglary ýurdy merkezleşdirmek syýasatyny alyp bardylar. 5524 Bürgütgala jülgesi etrabyń şeýle görnüşde oturymlaşyşynyń aýdyń mysalyny görkezýär. 5525 Bürgüt (us) awuny (as-aş, iýmit) görüp, asmandan şaglap iner, bilimli kişiniň hem öwüt nesihaty şol tizlikde bolup (öz maksadyna ýeter). 5526 Burgy towlaryna meňzeş agyrylar ýatgynyň içine tarap ösýän düwünlerde köp duş gelýär. 5527 Burnuň we burun-bokurdagyň şikesleri ýa-da keselleri hem otitiň döremegine itergi berýärler: burun germewiniň gyşarmagy, gipertrofik rinit, bokurdak mäzleriniň çişme keseli (adenoidler) we beýlekiler. 5528 Bu roman Afrika edebiýatynyň iň köp okalýan we iň köp terjime edilýän eseridir. 5529 Bu romanda milli buržuaziýanyň ýagdaýy, işçileriň köpçülikleýin göreşi şekillendirilýär. 5530 Bu romandan soň ýazyja eserlerini çap etmek gadagan edilýär, şonuň üçin ýazyjy makalalaryny “Pseudo” lakamy bilen çykartmaga mejbur bolýar. 5531 Bu romanyny ol impressionist hem-de simwolist ýazyjy hökmünde ýazypdyr. 5532 Bürtin Russiýada bolşy ýaly, uruş ýyllarynda Zakaspi oblastynyň ykdysadyýeti erbet ýagdaýda bolup, nebitiň, duzuň, ozekiritiň, gazylyp alynyşy, balykçylyk hojalyklarynyň we hünärmentçiligi pese gaçyrypdyr. 5533 Burun bilen dem almak dikeldilmeli. 5534 Bürünç berkligi boỳunça misden has artykmaç bolup, ondan ỳasalan zähmet gurallary daşdan bejerilen gurallary önümçilikden gysyp çykarypdyr. 5535 Bürünçden ýasalan harby enjamlar giň ýaýrapdyr. 5536 Burun germewiniň süňkli böleginiň dargamagy netijesinde, onuň görnüşi üýtgäp, eýer görnüşi ýadyňa salýar. 5537 Burunow bilen), „Kemine“, Soltan Sanjar“, „Aýazhan“, „Mollanepes“, Hazynalar adasy“, „Jadyly nagyşlar“ pýesalary döredip, dramaturgiýamyzy baýlaşdyrýar. 5538 Burushandanyň hökümdarynyň özi oňa tabynlyk bildiripdir. 5539 Buržuaz respublikalary Transwal we Oranžewaýada – iň köp altyn we göwher daşlary bar. 5540 Buržuaz rewolýusiýa kapitalizmiň ösmegi üçin ýol arçady. 5541 Bu şadessanlar bagşylar tarapyndan ýerine ýetirilip, halk köpçüligine ahlak terbiýesini bermekde uly ähmiýete eýedir. 5542 Bu şäher Aşgabat we Balkanabat şäherleriniň arasynda, olardan takmynan deň aralykda ýerleşýär. 5543 Bu şäherçe Gäwers düzlügi özleşdirmek üçin gurluşyk materiýallar we guramaçylyk merkezi bolup hyzmat edýär. 5544 Bu şäherde 1225-nji ýylda Jelaleddin asly Samarkantly baýyň gyzy Göwhere öýlenýär. 5545 Bu şäherde 3 müňe golaý öýli Türkmen ýaşaýar. 5546 Bu şäherde bolsa, Boris Kramarenkonyň hormatyna her ýyl çagalaryň arasynda göreş ýaryşy geçirilýär. 5547 Bu şäherde köp sanly muzeýler, gadymy ýadygärlikler we özboluşly nusgawy kiliseler bar. 5548 Bu şäherde Seljuklaryň iň soňky Soltany Sanjar ýaşapdyr we işe gatnapdyr. 5549 Bu şäher Eýran türkmenleriniň iň gadymy şäheridir we takminen 300 ýyl mundan ozal hazar deňiziniň golaýynda gurlandyr. 5550 Bu şäher häzirki Hytaý Halk Respublikasynyň Sinszýan-uýgur awtonom etrabynyň günbatarynda ýerleşýär. 5551 Bu şäherin depeleriniň Marý şaheriniň deplerine meňzeýändigi üçin bu şäheriň adyna Marawadepe diýlenidigi barada nakyl bar. 5552 Bu şäheri Turanyň patyşasy Afrasýabyň ogly Barsagan saldyrypdyr. 5553 Bu şäherler b.e. öň V-IV asyrlarda Gresiýanyň öňdebaryjy hojalyk merkezi bolupdyrlar. 5554 Bu şäherlerde Sparta garşy meýiller güýçlenip ugrapdyr. 5555 Bu şäherleriň gülläp ösmegine Hytaý, Koreýa günorta gündogar Aziýa döwletleri bilen söwda etmegide komek etdi. 5556 Bu şäherleriñ pese gaçyp başlanmagynyñ ilkinji alamatlary Lothalada (deñiz söwdasynyñ merkezi) ýüze çykarylyp, onuñ wagty b.e.öñ XIX asyr diýlip kesgitlenilýär. 5557 Bu şäher soñabaka ýene-de abadanlaşýar ýöne Çingiz hanyñ döwründe mongollar şäheri düýpden weýran edip, onuñ müñlerçe ilatyny gyrýarlar, göýä diñe dört adam diri galanmyş. 5558 Bu şäher Türkmenistandaky Gyzyletrek şaherine iň golaý Eýran şäheridir we halkynyň hemmesi Türkmendir. 5559 Bu şäher Türkmensähra sebitiniň iň günbatarynda ýerleşýär. 5560 Bu şäher ýedi aý gabawdan soñ boýun egdirilipdir. 5561 Bu sahnadaky şekile görä lukmanyň emi kömek etmedik bolara çemeli sebäbi dört hyzmatkär özleriniň baýarlarynyň gymmat baha parçalara dolanan jesedini tabyda salyp, iň soňky ýoluna ugradýarlar. 5562 Bu şahsyýet tutuş Túrki dúnýásinde dál eýsem Eýran-parslarda hem belli tanalan adam bolupdyr. 5563 Bu şahyr adaty trubadurlaryň harsal goşgularynyň tersine, söýgini sada hem ýokary duýguçyllyk tewsirleýän goşgulary ýazypdyr. 5564 Bu şahyrana bölek hakyky halk döredijiliginiň dörtlemesi bolmak bilen aruz äheňini ölçeg normalaryna gabat gelýär. 5565 Bu şahyrlar türkmeniň agzyny bir etjek bolup jany teni bilen türkmen halkyny agzybirlige çagyrdylar. 5566 Bu samolýot 164 ýolagçyny 1000 km/s tizlik bilen 6 müň km çenli aralyga äkitmäge niýetlenendir. 5567 Bu san bir ýylda 8 milliona ýetýär. 5568 Bu sanjym çagalara 12 aýlyk wagtynda (1 ýaşynda), gaýtadan 6 ýaşda (öň hapgyrtma bolmadyk ýagdaýynda) edilýär. 5569 Bu sanlar döwletimiziň Bitaraplyk derejesine eýe bolan senesini - 1995-nji ýylyň 12-nji dekabryny aňladýar. 5570 Bu sapar Mahmyt han Oguzlara garşy çykdy. 5571 Bu sapar ol Ürgenji ańsatlyk bilen basyp alýar. 5572 Bu saýlawlarda respublikan partiýadan Jorž Buş, tehasly işewür adam Ross Pero we demokrat Bill Klinton esasy bäsdeşler hökmünde gatnaşdy. 5573 Bu saýt Türkmenistan baradaky ýetirýän maglumatlary üçin “Türkmenistan: altyn asyr” Elektron gazetinden peýdalanýar. 5574 Bu sebäpli agyr ýadro (mes., uran) aralyk massaly iki ýadro bölünende energiýa bölünip çykýar. 5575 Bu sebitiň esasy oba hojalyk ekinleri şeýleräk - bugdaý, mekgejöwen. 5576 Bu sebitler Eýranyň beýleki ýerleri bilen deňeşdirende tiz ösdi. 5577 Bu sene Altyndepe şäher döwletiniň döremeginiň (b.e. öňki 2100-1800 ý), öň ýanlarydyr. 5578 Bu senet bilen meşgullanan ussat zergärleriň onlarça arkasy çalyşyp, şu nepis sungaty erjellik bilen kämilleşdirip, kaşaňlyk derejesiniň arşyna çykaryp bilipdirler. 5579 Bu seniň häsiýetleriň arasyndan geçýän alan manyň, çykaran netijäňdir. 5580 Bu Serdarymyzyň eziz milletine beren beýik peşgesidir. 5581 Bu serişdeler dermanlara garanda, ýumşak täsir edip, has howpsuz hasaplanýar. 5582 Bu serişdeler dolandyryş gurallaryny we kabinanyň düşegi üçin hem peýdalanyldy. 5583 Bu serişdeler esasan BA-nyň “aspirin“ görnüşinde giňden ulanylýar. 5584 Bu serişdeleriň ingalýasiýasy 0,5-2 sagadyň dowamynda fiziki agramlylykdan ýa-da başga faktorlar netijesinde dörän bronhlaryň gysylmasynyň öňüni alýar. 5585 Bu serişdeler kärhanalar üçin enjamlary satyn almaga, raýat we harby binalary gurmaga, azyk we sarp edilýän harytlary satyn almaga gönükdirildi. 5586 Bu serişdeler umumy ýagdaýda ulanylanda birnäçe ýaramaz täsirlere getirip biler: osteoporoz, gan basyşynyň galmagy, süýji keseline, semizlik, myşsa gowşaklygyna, böwrek üsti mäziň işiniň peselmegi ýaly ýagdaýlar. 5587 Bu serişdeler ýerli sowuklama ýagdaýyny, çişi, agyryny we gijemäni aradan aýyrýar. 5588 Bu serkow Hristiyanlygyn 20-nji asyrda yüze çykan Protestanlyk bölümüne degişli. 5589 Bu ser salma mümkinçiligine türkmen halky VII-VIII asyrlap garaşyp, ahyry garaşşyz döwletini gurmak arkaly ýetdi. 5590 Bu şert­ler­de Zem­zem su­wy de­ňiz­den ýa-da baş­ga bir gu­ýy­dan gel­me­ýär. 5591 Bu şertnama 100 ýyldan gowrak wagtlap parahatçylygy üpjün edipdir we halkara gatnaşyklarynyñ taryhyna uly waka hökmünde giripdir. 5592 Bu şertnama ABŞ üçin uly ýeňişdi. 5593 Bu şertnamadan bir ýarym ýyl geçen soň Türkan hatyn syrkawlap öldi. 5594 Bu şertnama görä Türkan hatyn bilen Mahmyt I Yspyhan we Pars topraklaryna tabyn hökümdar bolup höküm sürmekdi. 5595 Bu şertnama hem, edil birinji şertnama ýaly gizlin beýan bilen baglaşyldy. 5596 Bu şertnamalar Russiýanyň serhetleriniň berkleşmegine ýardam etdi. 5597 Bu şertnamanyň käbir maddalary tankyt edilse-de netijede dünýä tarapyndan ykrar edilmek möhümdir. 5598 Bu serwisden peýdalanmak üçin Gmail hasabyňyz bolmaly. 5599 Bu setirdäki Mahmyt Kaşgarlynyň diwanynda XI asyrda ulanylan söz şu günki günümizde hem ulanylýar. 5600 Bu setirlerde gyş bilen ýazyň aýdyşygy suratlandyrylýar. 5601 Bu setirlerinden görnüşi ýaly türkmen halkynyň aslynyň Oguz handan gaýdýandygyny, şeýle hem türkmen halkynyň gadymy milli taryhynyň Oguz han döwründen alyp gaýdýandygyny bellenip geçilýär. 5602 Bu setirleriň manysy:Barça garlar, buzlar eredi, daglaryň suwy akdy, gögümtil bulutlar örüşdi, ol bulutlar gökde howada yranýarlar, ürgünýärler, deňizde gaýygyň yranyşy ýaly. 5603 Bu sifrleriň üstünde amallary geçirmek kyndyr. 5604 Bu simwoliki asyl nusga haly nagyşlarynyň beýleki elementlerine hem esas bolup gelýär. 5605 Bu sistema abunaçylara ýazylyp alýan neşirleriniň öz wagtynda we sanma-san gowşurylmagyny kepillendirýär. 5606 Bu sistema girýän birlikleriň 8-si (kiçi raýonlardan başgasy) adminstratiw organlary tarapyndan edara edilýär. 5607 Bu siwilizasiýa XIX asyrda bütin jahana ýaýrady. 5608 Bu şol döwürde eýýam uly sýužetli goşgularyň bolandygyndan habar berýär. 5609 Bu soňky 50 ýylda ýurduň başyna düşen iň uly gurakçylykdy. 1946-njy ýylda kolhozlar urşa çenli döwür bilen deňeşdireniňde 2,6 esse az galla ýygnadylar. 5610 Bu soňra onuň lakamyna öwrülipdir. 5611 Bu soraga şu wagta çenli anyk maglumat tapmak kyn. 5612 Bu soraglaryň jogaplaryny faşizmiň döremegine sebäp bolan, iki jahan urşunyň aralygyndaky dünýäniň ykdysady – syýasy ösüşinden agtarmaly bolýarys. 5613 Bu sosÿal ulgam arkaly sizde kontakty we WhatsApp hasaby bolan dostyñyza ÿada başga bir ulanyja tiz wagtda surat, wideo, ulanÿan mekanyñ we her hili awdiÿo sms'leri ugrady bolÿandyr. 5614 Bu sowallary köpeldip hem bolar. 5615 Bu söweş b.e. 331-nji ýylyñ Garaşsyzlyk aýynyñ 1-de Gawgamly iýen ýerjagazda bolupdyr. 5616 Bu söweşde Aleksandr ýeñillik bilen we az ýitgi çekip ýeñiş gazanypdyr. 5617 Bu söweşde Alp Arslanyň bir esgeri Wizantiýa imperatory Roman Diogeni masgaraçylykly ýagdaýda ony Soltanyň garşysyna getirdi. 5618 Bu söweşde Berkýaryk ýeňildi we Yspyhana sygynmaga mejbur boldy. 5619 Bu söweşde birleşen Ispan-Wenesian eskadrasyna Flipp II-ň kiçi dogany Don Huan Awstriýskiý ýolbaşçylyk edýär. 5620 Bu söweşde gozgalaňçylaryň baştutany Hoja Ýusup gahrymanlarça wepat bolýar. 5621 Bu söweşde hem şwedler ýeňiş gazanýarlar. 5622 Bu söweşde iki müňe golaý dürli ýaşdaky adam gyrlypdyr. 5623 Bu söweşde köp gyrgynçylyk bolup Mangollar ýeňiş gazanypdyr. 5624 Bu söweşde Teýmirleriň ýulygy Soltan Söýün ýeňiş gazandy we 1469-njy ýylyň Nowruz aýynyň 24-inde Hyradyň tagtyna çykýar. 5625 Bu söweşde Ylýas Hoja ýeňipdir. 5626 Bu söweşde Ýywalaryň başynda Perçemiň ogly Mahmyt bardy. 5627 Bu söweşe Baýram han Türkmen ýolbaşçylyk edipdi. 5628 Bu söweşe Jelaleddiniň özi hem gatnaşypdyr. 5629 Bu söweşe türkmenleriň ýomut, gökleň, garadaşly, çowdur, ýemreli, alili taýpalarynyň wekillerinden ybarat 10 müňe golaý adam gatnaşypdyr. 5630 Bu söweş gajar urşunyň ykbalyny çözüpdir. 5631 Bu söweşiň bolan ýeri häzirki Ýalowa garaşly Gersog topraklarydyr. 5632 Bu sőweşiň netijesi hem Garrygaladaky ýaly uly taryhy ýeňiş bilen tamamlandy. 5633 Bu söweş Izonso derýasynyň kenarynda Kaporetto obasynda bolup geçdi. 5634 Bu söweşleriň arasy üzülip 30 ýyl dowam edýär. 5635 Bu söweş tilsimi boýunça esasy güýçlerini gizläp, az sanly harby gämileri bilen görnüp-gaçyp, bukudaky esasy güýçleriniň üstüne getirip, kem-kemden iňlis gämilerini ýok edip, olary azaltmalydy. 5636 Bu söweş Wizantiýa taryhçysy Ýorgi Pachymeresiň ýazan taryhy möhüm senelerinde söweşiň ady Ýalakdere içindäki garawul Bafeusyň (Bafeus söweşi) ady berlipdir. 5637 Bu Sowete 22 sany milli korporasiýalar garaşly bolup, ol italýan ykdysadyýetiniň esasy pudaklaryny öz içine alýardy. 5638 Bu şowsuz daşary syýasaty üçin Iden wezipesini tabşyrmaly bolupdy. 5639 Bu sowuşde Wizantiya goşuny derbi dagyıı edilipdir, impcrator Roman Diogen bolsa yesir düşüpdir. 5640 Bu soýuzy graf Gessenskiý, Brandeburskiý we birnäçe imperator şäherleri hem girýär (Strasburg). 5641 Bu soýuzyň başynda graf Fridrih Reýinskiý durýar. 5642 Bu söz Al-Horezminiň latynça “Algorithmus” görnüşde ýazylan adyndan gelip çykandyr. 5643 Bu sözden hem “ftiziatriýa“- inçekeseli öwrenýän ylmyň ady gelip çykypdyr. 5644 Bu soz hem dunyade ilkinji saylyklaryn adyna owrulipdir. 5645 Bu sözlerden soň, Salyr baba öz türkmenleriniň arasyndaky gürrüňlere salgylanyp, şol gadymy döwürlerde bolan wakalardan habar berýär. 5646 Bu sözler Hantöreliniň güýjüne güýç goşýar, ony ýeňşe ruhlandyrýar. 5647 Bu söz­le­ri ryçagyň nazaryýetini iş­läp dü­zen we onuň müm­kin­çi­lik­le­ri­ne akyl ýe­ti­ren görnükli grek alymy - ma­te­ma­ti­gi, fi­zi­gi we oý­lap ta­py­jy­sy Arhimed aý­dyp ge­çip­dir. 5648 Bu sözler ýadro zarýadyny alyp gitmäge ukyply kontinentara ballistik raketalaryň eýýamynyň başlanandygyny aňladýardy. 5649 Bu soz "Numizma" diyen sozden gelip cykyar we sayy pul diymegi anladyp, su ylmyn-saylar hakyndaky ylymyn ady bolup hyzmat edyar. 5650 Bu söz ölçeg birlikleriniň öňünden ýazylýar. 5651 Bu söz rus ýazuwynda diňe XVII asyryň ahyrynda ulanylýar. 5652 Bu söz şondan gelip çykypdyr. 5653 Bu sózúń şol manysy túrkmenleriń il- gún diyen sóz dúzúminde saklanyp galypdyr. 5654 Bu sözüň ýa-da adyň deňziň mydama owaz edip durmagy bilen baglanyşykly bolmagy mümkin. 5655 Buş prezidentliginiň ilkinji ýylynda salgytlary ýokarlandyrmazlyk baradaky wadasyny berjaý etdi. 5656 Buş salgyt syýasatyna täzeden garady. 5657 Bu statuýalar gaty saz edilip, örän timarlanyp ýasalanlygy we formalarynyň birneme umumylaşdyrylyp ýasalanlygy bilen häsiýetlenýär; statuýalar dürli reňkler bilen reňklenipdir. 5658 Buşukmada ýa-da täret etmeden soň, peşew çykaryjy kanaldan bölünip çykmalaryň bolmagy, prostatitlere mahsus alamatlardyr. 5659 Bu suratdyr tapylan şekiljiklerden çen tutsaň Skiluryň döwründe medeniýet ösüpdir we üns berlipdir. 5660 Bu suratlar bilelikde alynyp, kesilip, birleşdirilip, ulaldylyp, kiçelip, aýlanyp we başga-da dürli effektler goýulyp bilner. 5661 Bu suratlary bolsa ýaş programmist uniwersitetiň serweriniň ýörite kody döwüp, birugsat alýar. 5662 Bu suwuklyk dürli dispersli böleklerden ybarat bolup, öz düzüminde beloklary, elektrolitleri, ýaglary we gormonlary saklaýandyr. 5663 Bu süýt mäzlerinde döräp biljek kynçylyklaryň öňüni alýandyr. 5664 Bu süýümi agartmak we boýamak agyr. 5665 Bu şygar astynda kommunistler işçileri we daýhanlary, tutuş progressiw pikirli adamlary Azerbaýjan Sowet Respublikasyny döretmek ugrundaky göreşe çagyrypdyrlar. 5666 Bu şygyrda hem tebigat we tebigy hadysalar hakynda söz açylýar. 5667 Bu şygyr türkmen halkymyzyň taryhyny öwrenmekde ähtibarly resminama bolup hyzmat edýär, nesillere watançylyk terbiýesini berýär. 5668 Bu şygyry arap elipbiýinden geçirenleriň nähili säwlik goýberenlerini aýdyp bilmesemem, birinji sözüň «iki» däl-de, «ýeke» diýip okalmalydygyny bütin jogapkärçilik bilen aýdyp bilerin. 5669 Buşyň daşary syýasatdaky esasy üstünligi onuň Günbatar bilen Gündogaryň arasyndaky gapma-garşylygy aradan aýyrmaga işjeň goşandydyr. 5670 Buş Yragyň 1990-njy ýylyň Alp Arslan aýynda Kuweýti basyp almagyny aýgytly ýazgardy. 5671 Bu syýasat 1958-1961-njy ýyllary öz içine aldy. 5672 Bu syýasata Eýranda “Üçünji ýol” ýa-da “Homeýniniň ýoly” diýlip at berildi. 5673 Bu syýasat ilki bada ykdysadyýetiň çalt depginler bilen ösmegini üpjün edipdi. 5674 Bu syýasat oba bilen şäheriň, daýhan bilen işçiniň, halk bilen goşunyň arasynda garşylyklary ýitileşdirdi. 5675 Bu syýasat Ýaponiýanyň halkara derejesinde abraýyny ýokarlandyrmaga, söwda we telekeçilige goldaw bermäge, ylmyň, bilimiň ösmegine hemeýat etmäge gönükdirilendir. 5676 Bu syýasy birleşme Ýamhad adyny alýar. 5677 Bu syýasy gurluş Prinsipat (harby diktatura) diýlip atlandyrylypdyr. 5678 Bu tagçalar hem hüjreli sokol etažynyň derejesinde metjidi üç tarapyndan gurşan eýwanyň içine çykytly edilipdir. 5679 Bu takmynan b.e.ö. 322-nji ýylda Makedoniýaly Selewkas I-iň Aleksandryň imperiýasynyň Aziýa böleginde dolandyryşy öz eline alynça dowam edipdir. 5680 Bu talaby Angliýanyň liberal hökümeti ünsden düşürmedi hem-de 1912-nji ýylyň Gurbansoltan aýynda parlamentiň gün tertibine girizdi. 5681 Bu talaňçylykly işi şi erine ýetirmekde esasan, hem urşuň ilkinji günlerinde döredilen harby-senagat kommiteti özüniň basarjaňlygyny görkezärdi. 5682 Bu tapgyra tehnotron öwrülişigi diýilmegi hem ýöne ýere däldi. 5683 Bu tapylan bölekler sepleşdirilende, Gündogaryň ellinizm sungatynyň täsirinde taraşlanan bary-ýogy 60 sm ölçegdäki Rodogunynyň heýkelidigi anyklanýar. 5684 Bu tapyndy bilen, şol wagtlar Surh Kotalda gazuw agtaryş işlerini alyp baran fransuz arheologlary gyzyklanypdyr. 5685 Bu tapyndylar giçki bürünç asyryna degişlidir (II müň ýyllygyň ikinji ýarymy, I müň ýyllygyň başlangyjy). 5686 Bu tapyndylar sähraýy Saklaryň döwürlerini aýtmazymyzdan öň, bu ylmy işler dünýä taryhçylygynyň iki meselesiniň çözülmesine yşyk tutar. 5687 Bu tapyndylaryň ählisi mustýer zamanyna degişlidir. 5688 Bu taryhy edebi miras halkyň durmuş ýörelgesiniň nusgalyk önümidir. 5689 Bu taryhy ýalňyşlygy üçin olar häzirki günlerde-de dünýä jemgyýetiniň öňunde özlerini günäkär duýýarlar. 5690 Bu täsin mesgen baradaky ilkinji maglumatlar baryp 1929-nji ýylda peýda bolýar. 5691 Bu täsir, ylaýta-da Zeliliniň, serkerde şahyr Seýdiniň, Keminäniň, Mollanepesiň, Mätäjiniň döredijiliginde görünýär. 5692 Bu taslama De Goll parlamentiń hasabyna ýurduń prezidentiniń ygtyýarlykla-ryny has gińeltmek maddasyny teklibini goşdurjak bolýar, emma ol geçmeýär, soń üçin hem De Goll 1946-njy ýylyń ýanwarynda wezipesinden gidýär. 5693 Bu tassyklamanyň adyna energiýanyň saklanma kanuny diýilýär. 5694 Bu taýpada ýerli slowýan halkynyň özüne boýun egdiripdir. 5695 Bu taýpalara tekeler, ýomutlar, alililer, esgiler we beýlekiler degişlidir. 5696 Bu taýpalarda iri ýer eýeçiligine geçmek ýagdaýy haýal geçdi. 5697 Bu taýpalar Günorta bilen demirgazygyň arasynda ýaşaýarlar. 5698 Bu taypalar ilki Ilytayda, son Gazagystanyn, Merkezi Aziyanyn çâgi bilen Owganystana aralaşypdyrlar. 5699 Bu taýpalar taryhyň uzak dowamynda watanymyzda ornaşypdyrlar. 5700 Bu taýpalaryň barysy Reýniň aňyrsyndaky belgiler bilen ysnyşykly aragatnaşyk saklap gelipdirler, bir bölegi bolsa Reýniň çep kenaryna göçüp gidýärler. 5701 Bu taýpalaryň başynda şyhy durupdyr. 5702 Bu taýpalaryň dil aýratynlyklary häzir hem bar. 5703 Bu taýpa ýeke-täk merkezi häkimiýetli jebisleşen organizm bolmandyr. 5704 Bu täze açşlyk Portugaliỳa bilen Ispanlaryň arasyndaky garşylygy ỳitileşdirdi “sebäbi serfatler takyk däldi”. 1529 ỳylda ylalaşyga gelinỳär. 5705 Bu täze durmuş – syýasy göreşe galkyndyrdy. 5706 Bu täze halkara aeroporty 1990-njy ýyllarda açylan Saparmyrat Türkmenbaşy adyndaky aeroportyň ýerine gurulýar. 5707 Bu täze konfliktlerde Merwiň wajyplygy Timuridleriň golastynda soňlanypdyr. 1510-njy ýyl Safawidler bilen Özbekleriň arasyndaky esasy söweşi görüpdir. 5708 Bu teatr üçin pessalar ýazýar. 5709 Bu tebigy ajaýyplyklar döwlet tarapyndan goralýar. 5710 Bu teklip halk ýygnagynda geçipdir, ýöne Sullany goşundan çetleşdirmek mümkin bolmandyr. 5711 Bu temadan Maggymguly "Janyna degmez", "Durasyň geler", "Ýör biläni", "Il ýagşy", "Zor bolar", "Bolar sen"", "Aýrylma" ýaly onlarça şygyr ýazypdyr. 5712 Bu temadan onuň "Gözel sen", "Gülzardan aýryldym", "Uýat eýleýir", "Bu derdi", "Boýlaryňa", "Durasyň geler ýaly ençeme goşgulary bar. 5713 Bu teoremany gadymy grek alymy Pifagor subut edýär. 5714 Bu teorema Pifogoryň ýaşan döwründen has öň hem belli eken. 5715 Bu terminal täze gurulýan esasy terminalyň gurluşygy tamamlanýança howa gatnawyny üpjün eder. 5716 Bu termin grekleriň "awtohton" sözü bilen manydaş bolup, ol hem ýerli ilaty aňladýar. 5717 Bu termin ilkinji gezek Frensis Bekon tarapyndan öňe sürülip başlanyp, ikinji jahan urşuna çenli giňden ulanylypdyr. 5718 Bu territoriýada türkmenler ekerançylygyň dürli görnüşlerini ösdüripdirler. 5719 Bütewilik – milletiň geljegini gurnamagyna esas berýär ” diýip belleyär. 5720 Buthana bütin jemgyýetiň adyndan çykyş etsede hakykatda ýorary gatlagyň isleg arzuwynybeýan edýärdi. 5721 Buthana iri ýer garaýyşy katoliki buthanasy we halk soňra şaher medeniýeti bilen XI-XIII asyrlaryň şaher halk dünýwe rysar medeniýeti XI-XIII asyrda jemgyýeçiliginiň ruhy durmuşyna buthana monopoliýasyny aýyrdy. 5722 Buthananyň garyplara edýän haýyr – sahawaty merkezi häkimýetiň salgyt syýasatyna ters gelipdir. 5723 Buthananyň ýaşaýşýň hözürinden ýüz döndermek ( muny buthana beýnä ornaşdyryjy) däl-de, gaýtam dünýä tebigaty öwrenmäge janly höwes bilen çalşypdyrlar. 5724 Buthana, ruhany dünýä garaşsyşlar orta asyr sungatynyň ösüşinde täsirini ýetiripdir. 5725 Buthana we dünýewi administratiw işleride hem anglosaksonlar Fransiýadan gelip çykan normandlar eýelediler. 5726 Buthana we monastyr ýerleriniň artmagynda imperatorlaryň we hristianlaryň peşgeşleri hem ýardam edipdir. 5727 Buthana ylmy mundane köp öndürmäge çalyşmandyr. 5728 Bütin Aziya musulmanlaryny bir döwlete birikdiripdirler. 5729 Bütindünýa atom energiýa guramasynyň kömegi bilen Ýurtda iki sany ýadro fizikasy boýunça ylmy-barlag laboratoriýasy döredildi. 5730 Bütindünýä meteorologiýa gullugy Bangkogy dünýäniň iň yssy iri şäheridigini aýdýar. 5731 Bütindünýä saglygy goraýyş guramasynyň berýän maglumatyna görä, häzirki wagtda dünýä halklarynyň üçden bir bölegi bolsa açlyk çekýär. 5732 Bütin dünýä taryhçylary tarapyndan baha berilen Reşideddin hem Oguz hany real taryhy şahsyýet hasaplap onuň gabrynyň Sewan (Göýçe) kölüniň ýakynlarynda bolandygyny aýdýar. 5733 Bütindünyä taryhynyň esasy döwürleri Ýer ýüzünde iki müñ töweregi ylym bolup, şolaryñ iñ gadymylarynyñ biri-de taryh ylmydyr. 5734 Bütin Eýrany hem özüne birleşdirýär. 1400-nji ýylda Teýmirleň türk Soltany Baýazit I bilen uruşa başlanýar. 1402-nji ýylda Ankaranyň golaýynda Teýmirleň soltan Baýazit bilen ikinji söweş bolýar. 5735 Bütin Gündogar Owganystan mogollaryň eline geçipdir, özüne Güjerat soltanlygyny we Bengaliýany birikdirýär, ol ýerde deňiz söwdasy ösüpdi. 5736 Bütin günlerini pianino çalyp, agtyklaryna saz çalmagy öwretmek bilen geçirdi. 28 ýyla çeken mahrumiýet ýyllarynda maşgalasynyň köpelmegi bilen ýitgiler hem çekdi. 5737 Bütin Mançžuriýanyň hunlaryň eline geçýär. 5738 “Bütin oblastyndan 12 mln 805 sany dunýäniň 6 müň 872 sany atyň alnyp gidilmegi” maldarçylykda görülüp-emidilmedik talaňçylykdy. 5739 Bütin ömrüniň dowamynda Heýs altmyşa golaý sahna eseri bilen bir ýüz ýetmişden gowrak nowella döredipdir. 1910-njy ýylda oňa Nobel baýragy berildi. 5740 Bütin türk dillerinde bu hadysany ;tutulmak; sözi bilen beỳan edilmegi, olaryň köne dinleriniň yzyny görkezỳär. 5741 Bütin ỳer togalagy ol ỳa-da beỳleki uly ỳurt tarapyndan eỳelenipdi.1-nji ỳar Beỳik Britaniỳa degişlidi. 1900-nji ỳylda onuñ eỳeçilikleri 33 mln inedördül km.368mln. ilatly ỳerde ỳerleşipdi. 5742 Bütin ýer togalagy ol ýa-da beýleki uly ýurt tarapyndan eýelenipdi. 1-nji ýere Beýik Britaniýa degişlidi. 1900-njy ýylda onuň eýeçilikleri 33 mln inedördül km.368 mln. ilatly ýerde ýerleşipdi. 5743 Bütin ýurduň milli baýlygynyň 56%-Demirgazykda, 17% Merkezi Italiýada, 27% Günorta Italiýa, Sisisliýa degişlidi. 5744 Bütin ýurt welaýatlara bölünip, olary patyşanyň bellän adamlary dolandyrypdyr. 5745 Bu tomzagyň özem liçinkalaram ýeralmasynyň ýapraklaryny iýýärler, netije-de, ol hasyl bermeýär. 5746 Bu topara ahlak taýdan bozuk aýallary, gomoseksualistleri, neşekeşleri hem degişli edip bolar. 5747 Bu topara degişli esasy süýüm ýüñdir. 5748 Bu topara degişli serişdeler guragyry alamatlaryny: ýokary beden gyzgynyny, bogun çişmelerini gowşatmak we ýok etmek üçin ulanylýar. 5749 Bu topara demdysma tutgaýlaryny gyssagly ýatyrýan eufillin we uzak wagt täsirli teofillin degişlidir. 5750 Bu topara Semireçýedäki, Merkezi Aziýadaky garlyklylar, argular, tuhsiler we beýlekiler girýärler. 5751 Bu topar gulçulygyň ýatyrylmagyny, özgertmeleriň geçirilmegini, ýewropa nusgasynda bilimiň girizilmegini daşky dünýä bilen gatnaşyklaryň güýçlendirilmegini talap edýär. 5752 Bu toparlaryň ikisem triumwirlere garşy hem göreşipdirler. 5753 Bu topar taryh ylymlarynyñ doktory, professor Wiktor Iwanowiç Sarianidiniñ ýolbasçylygynda 1972-nji ýyldan bäri Murgap derýasynyñ asak akymynda Margus döwletiniñ gözlegini alyp bardy. 5754 Bu toparyň düzüminde çykyş edýän Hakan Şüküri hem-de häzirki wagtda-da Ýewropanyň güýçli toparlarynda oýnaýan Tunjaý Şanlyny we Nihat Kahwejini köp sanly futbol janköýerleri tanaýar. 5755 Bu toparyn has uly halklary: ýawanlar, we olara kowumdash şundanlar hem madurlar, malaýlar, olara ýakyn banjaklar, minangkabauwlar, açerler, batakla we bashgalardyr. 5756 Bu toparyň iň görnükli ýolbaşçysy Lin Szesýuý boldy. 5757 Bu toparyñ pikirlerini Isokrat beýan redipdir. 5758 Bu tümmejikler hiç haçan birleşmeýärler, çalt ýumşap dargaýarlar we yzlary bitenden soň reňkli tyglary galdyrýarlar. 5759 Bütündünýä Mirasyna goşmak üçin zerur nominasiýany taýýarlamaga London Uniwersitet Kollejiniň () Arheologiýa Institutynyň () Halkara Merw Proýekti we onuň şol wagtky ýolbaşçysy professor Gorgina Herman (Georgina Herrmann) ýardam etdi. 5760 Bütün kod bu 2 tägleriň arasynda ýazylýar. 5761 Bütün türkmen obalaryna, şeýle hem Astrabadyň käbir etraplaryna ýaýraýar. 5762 Bu Türkiýäniň uly diplomatik üstünligidi. 5763 Bu türkmen halkynyň taryhynda ilkinji gezek Watanamyzyň ýokary okuw jaýynda din ugrundan ylmy hünärmenleriň taýýarlanylyp bşlanylmagynyň ilkinji başlangyjydyr. 5764 Bu türkmeniň taryhynyň hem gadymydygyny görkezýär. 5765 Bu türkmen taryhynyň hakyky ýüzidir, bu türkmen taryhynyň hakyky özüdir. 5766 Bu uçarda ýolagçylar üçin kinofilmlere tomaşa etmäge, aýdym-saz diňlemäge mümkinçilik berýän hususy multimediýa ulgamy bar. 5767 Bu üçburçluga “Omar Haýýam üçburçlugy” diýen ýalňyşmasak gerek, sebäbi onuň işlerinde hem bu üçburçluk öwrenilýär. 5768 Bu üç döwlet basyp alan ýerlerini, şäherlerini suw bilen üpjün edýän suw desgalaryny ýumurmak we ekerançylyk ýerlerine ata basgylatmak ýaly weýrançylyklar alyp barypdyr. 5769 Bu üç döwletiň alyp baran syýasatynda türkmenleriň roly uly bolupdyr. 5770 Bu üç müň ýyllap ulanan elipbiýimiziň 25 harpdan – 7 çekimli, 18 çekimsizden ybaratdygyny ýazýar. 5771 Bu üç seriÿa örän uly üstünlükler gazanÿar. 5772 Bu ugruň aýratynlygy realistik çeper obrazy döretmegiň öňki däplerinden arany üzmekden, beýan etmegiň täze serişdelerini we eserleriň formal strukturasyny gözläp tapmakdan ybaratdyr. 5773 Bu ugurda birinji nobatdaky wezipe hökmünde pagta süýminiň öndürilişiniň möçberini artdyrmak we ondan ýokary hilli halkyň sarp edýän harytlaryny öndurmeklik göz öňünde tutuldy. 5774 Bu ugurda biziň ýurdumyz halkara bileleşigi bilen arkalaşykly hyzmatdaşlyk edýär. 5775 Bu ugurda diniň hyzmaty örä uly” diýen sözlerinden hem görmek bolýar. 5776 Bu ugurda gambiýaly ýazyjy Piter Lenri uly üstünlikler gazandy. 1962-nji ýylda onuň «Ikinji otag» atly ilkinji hekaýalar ýygyndysy neşir edildi. 5777 Bu ugurda geosentrik ulgamy ret eden polýak alymy Nikolaý Kopernik bolupdyr. 5778 Bu ugurda olaryñ ökde içalylary-da öñräkden bäri türkmen topragynda iş görýärdiler. 5779 Bu ugurda W. Masson, I.S. Massinow we başgalar işlediler. 1956-1966-njy yyl W. M. Masson Murgap derýasynyň akymynyň ugrunda ýerleşen Ýazdepe ýadygärliginde gazuw - agtaryş işleri netijesinde demir asyryna degişli materiallary tapdy. 5780 Bu ugur hudožnygyň durmusdan alan öz subyektiw gözegçiliklerini, syn etmelerini hem-de öz üýtgäp düryan duýgylaryny gam-gussalaryny gos-goni jemlemek we kesgitlemek prinsipine esaslanýar. 5781 Bu ulgam esasan Aristotel döwründe öwrenilipdir, matematiki häsiýetnama Gipparh (b. 5782 Bu ülkede ilatyň az ýaşaýanlygy we onuň adamyň täsirine az sezewar bolýandygy üçin, bu goraghana diňe bir syýahatçylar däl-de mekdep okuwçylary üçin hem täsin ýerdir. 5783 Bu ülkelere (Owganystandan beýlekilere),şeýle-de Kawkaza olar seljuklaryň ýörişi döwründe aralaşypdyrlar. 5784 Bu ülkeleriň biri Buhara bilen Owgan serhetleriniň ỳakynynda ỳerleşen Şirabat diỳlen gyşlakda ỳerleşỳär. 5785 Bu uly beg hem XIX asyryň birinji çäreginde ýurmulyp täzeden dikeldiripdir, ýene-de ýumurlyp ýene-de dikildilip halkyn syýsasy wakalaryna utgaşyp taryha bagly bolupdyr. 5786 Bu uly göwrümli monografiýada awtorlar kollektiwiniň türkmen taryhnamasynda ilkinji gezek Türkmenistandaky senagatynyň ösüşi we işçiler synpynyň zähmet edermenliklerini sistema salyp beýan etmeklige edilen ilkinji synanşygy hasaplanýar. 5787 Bu uly göwrümli ylmy iş türkmen halkynyň taryhyny iň gadymy döwürlerden başlap tä 1957-nji ýyla çenli öz içine aldy. 5788 Bu uniwersitetin kitaphanasynda 6 million cap edilen kitaplar,5 million golyazma we 2 milliondan gowrak beyleki materiallar bar. 5789 Bu uniýanyň maksady Ispaniýa garşy ahyryna çenli göreş alyp barmalydy. 1579 ýylyň Al-Aslan aýynda şazada Flipp Gentde demokratik hereketleri basyp ýatyrdy. 5790 Bu urgy şeýle bir guýçli bolup, hatda ýyrtyjyny öldürip hem bilýär. 5791 Bu urşuň netijesinde ABŞ Ispaniýanyň öňki baknalary-Puýerto-Rikony, Filippinleri, Gawaý, Guam, Samoa adalaryny eýeledi. 5792 Bu urugda jemi iki sany görnüş: trihoplaks adaerens (Trichoplax adhaerens) we trihoplaks reptans (Trichoplax plastinkaşekilli bolup, reptans) bar. 5793 Bu uruglary düzen ynsanlar biri-biri bilen belli bir garyndaşlyk ỳüpi bilen bagly hasap edilỳär. 5794 Bu urugyñ wekilleri örän berk, suwa durnukly derwisinasynyñ bardygy bilen tapawutlanýar. 5795 Bu urugyň wekilleri Türkmenistanyň çöllerinde has giň ýaýran. 5796 Bu uruş baradaky ýatlamalara Hemingueý soň döreden birnäçe hekaýalarynda we «Ýarag bilen hoşlaşyk» atly meşhur romanynda ýüzlenýär. 5797 Bu uruşda Gurbanmeňli ogly Çebşek batyr ýaly ýigitleriň ençemesi wepat bolýar. 5798 Bu uruşda hem Assiriýa üstün çykyp,onuň bu ýerlerde täsiri güýçlenipdir. 5799 Bu uruşda Hüseýiniň goşuny ýaýdanmaçlyk edýär. 5800 Bu uruş Dariý I (Darýuş) Idanfirsyň arasynda miladydan öňki 512-nji ýylda bolupdyr. 5801 Bu uruşda taryhda ilkinji gezek pulemýotlar we uzak goranmak üçin niýetlenen garymlar ulanyldy. 5802 Bu uruşda türkmenlere Gowşut han baştutanlyk edipdir. 5803 Bu uruş hakda Geredot «Taryh» eseriniň IV jiltinde ýazypdyr. 5804 Bu uruşlarda ejizler ölüp güýçliler galypdyr bu bolsa arenalara gelen halkyň begenjiniň has artmagyna getiren. 5805 Bu uruşlarda iki tarapyñ hem üstünlikli hereket eden wagtlary az bolmanyr. 5806 Bu uruş paýlaşylan dünýäni täzeden paýlaşmak ugrunda ilkinji uruşdy. 5807 Bu uruş Sarahsyň golaýynda bolýar we türkmenleriň ýeňmegi bilen tamamlanýar. 5808 Bu uruş SSSR-iň halkara abraýynyň peselmegine, ykdysadyýetiniň gowşamagyna getirdi. 5809 Bu üstünligi üçin Ymameddin Zeňňi Seljukly Basra häkimi edilip bellendi. 1225-nji. 5810 Bu üs­tün­lik “Gyz­ja­ga­zyň we aýa­lyň dur­mu­şy­ny” ber­kid­ýär (1971) we öza­ra bag­la­ny­şyk­ly he­ka­ýa­la­ryň ýy­gyn­dy­sy edil ro­man ýa­ly çap bolup çyk­ýar. 5811 Bu üstünlikleri üçin 1932-nji ýylyñ Gorkut aýynda oña hökümet başlygy wezipesi berilýär. 5812 Bu usul ayratynam halk döredijiliginde ýörgünli. 5813 Bu usulda döreden goşgydyr nowellalary Lagerkwisti Şwesiýanyň iň öňdebaryjy ýazyjylarynyň hataryna goşýar. 5814 Bu usul hem keseliň irki döwürlerinde ulanylýandyr. 5815 Bu usuly babasylyň ötüşen ýagdaýlarynda hem geçirip bolýandyr we bejergiden soň keseliň gaýtalanma ýagdaýlary ýüze çykmaýandyr. 5816 Bu usulyň pürs goýup tekiz örtuş usulyndan has giň ulanylmagynyň sebäbi gymmat baha agajy tygşytlajak bolnanlygydyr. 5817 Bu üýtgediş toparyň uly ýerleri basyp alyş we dünýä Yslam jemgyýetine şäriklik etmek niýetindedigini görkezdi. 5818 Bu üýtgeşik adam diňe sport bilen hem çäklenenok. 2010-nji ýylda Norwegiýada geçirilinen Eurowidenýe aýdym ýaryşynda Ispaniýaly bagşy sahnada aýdym aýdyp duran wagty Jimmy Jump sahnada peýda boldy we sahnada özüni hamala bagşy ýaly alyp bardy. 5819 Bu uzaklyk 56 mln. km bolanda Mars bilen Gün Ýere görä biri-biriniň garşysynda bolup, oňa beýik garşy durma diýilýär (her 15-17 ýyldan gaýtalanýar). 5820 Bu uzynly-gysgaly murtlar syzyş we ys alyş synalar hasaplanylýar. 5821 Bu wadtlar Köneürgrnç şasy Muhammet Hytaý ýöriş etjek bolup ýördi. 5822 Bu wagtda içi kawuş ýygaçny çaçak diýerler. 5823 Bu wagtlar Hywany goraýjylara kömek üçin iberilen. 82-nji Türküstan atly polky hem ýetip gelýärdi. 5824 Bu waka 1212-nji ýylda bolup geçýär. 5825 Bu waka 1366-njy ýylda bolupdyr. 5826 Bu waka 1366-njy ýylyň ýazynda bolup geçipdir. 5827 Bu waka 1449-njy ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 27-ne bolup geçýär. 5828 Bu waka amerikan däl eýsem bütindünýä taryhy resminamady. 5829 Bu waka baharyň ilkinji gününde, ýagny ösümliklere jan girýän, aryklaryň akýan we gülzarlyklaryň peýda bolýan möwsüminde, Ferwerdin aýynyň birinde ýüze çykypdyr. 5830 Bu wakadan bir ýyl geçenden soň, gadymy Horezmşalar nesliniň düýbini tutan Afrig patyşanyň iň soňky wekili Abu Abdylla Muhammet öldürilýär. 5831 Bu waka Hazar deňziniň gündogar kenarlarynda ýaşaýan beýleki türkmen taýpalarynyň arasynda Russiýanyň raýatlygyna geçmek meýillerini güýçlendirýär. 5832 Bu waka ilki bilen parlamentde hem-de ýurtda antikomunistik antisowet kompaniýanyň güýçlenmegine sebäbi bolup geçýän koministler olaryň guramalary günäkärlenýärdi. 5833 Bu wakalara “rewolýusiýa”diýip atlandyryp, bir aýdan soňra -1940 –nji ýylyň gorkut Alp-Arslan aýlarynda olar SSSR-iň düzümine “meýletin”girdiler. 5834 Bu wakalar parahatçylykly bolup geçipdir. 5835 Bu waka şeýle bolýar: Hunlaryň içki dawa-jedellerinden habardar Dunhu hökümdary Modeden ajaýyp aty bilen söýgüli aýalyny bermegi talap edýär. 5836 Bu web-saýt foto-surat görme we paýlaşma saýty bolup durýar. 5837 Bu welaýatdan soň demirgazyk Horasan bilen rezewi horasan Türkmenleriň iň köp ýaşaýan sebitleridir. 5838 Bu welaýat Eýrandaký Türkmenleriň ýaşaýyş ýerlerinden biridir. 5839 Bu welaýatlarda VI- VII asyrlardaky edebiýatyň we ylmyň häsiýeti barada biziň elimizdäki maglumatlar entek örän ujypsyzdyr. 5840 BU welaýatyň territoriýasy Türkmenistanda ygalyň iň az ýagýan ýeridir, bir ýylda ýagýan ygal mukdary 100 millimetre ýetmeýär. 86-98 millimetr bolýar. 5841 Büweýhogullary bilen söweşdi we olary agyr ýeňlişe sezewar eýledi. 5842 Bu weýrançylygyñ beýany Mukaddes Ruhnamada has aýdyñ beýan edilýär: «1948-nji ýylyñ 6-nji oktýabry gijede Aşgabatda ýer titräp, owadan şäherimiz bir gijede weýran boldy. 5843 Bu wezipäni bir gezek eýälän adama soň ýokary wezipä saýlanmak gadagan edilipdir. 5844 Bu wezipäni ilkibaşdaky görnüşi nomlar bolan ilkinji döwletler ýerine ýetiripdirler. 5845 Bu wezipe juda kyn mesele. 5846 Bu wezipeleri çözmekde Beýik Serdarymyz bazr ykdysadyýetine kem-kemden, tapgyrma-tapgyr geçmegi ýola goýdy. 5847 Bu wezipe tiz hem üstünlikli amal edilipdir. 5848 Bu wirus haýwanlarda keselçilik döredýän däldir. 5849 Bu wirus hemme adama ýokuşyp biler. 5850 Bu wirusly ýokançlygyň ýüze çykyş alamatlary ýokançlygyň geçiş görnüşine, bedeniň ýagdaýyna bagly bolýar. 5851 Bu wirusy hat-da bir binada ýaşaýan adamlar hem biri-birine ýokuşdyryp bilýändirler. 5852 Buxhowdeniň goşmaça goşuny bilen Brünnüň golaýynda tapyşmak üçin Kutuzowa wagt utmak zerurdy. 5853 Bu ýadgärlikler neolit zamanynyň medeniýetine degişli bolupdyr. 5854 Bu ýädigärlik 10.04.1999-nji ýylda Saparmyrat Türkmenbaşynyn da gatnaşmagy bilen açyldy. 5855 Bu ýädigärlikde Magtymguly Pyragy we kakasy Döwletmämmet Azady ýatandyr. 5856 Bu ýagdaý 1898nji ýyldaky Pariz ylalaşygynda gazanyldy. 5857 Bu ýagdaý 1940-njy ýyldan başlap, ynha şu günlere çenli dowam edip, rus dili durmuşymyza şeýle bir ornaşdy welin, hatda rus diliniň ýitmegi, türkmen halkynda tragediýa hökümünde görülýärdi. 5858 Bu ýagdaý 2 günden 2 hepdä çenli saklanyp bilýär. 5859 Bu ýagdaý 3-4 gün dowam edýär, soňra peselme bilen bolýar we kadaly ýagdaýa gelýär. 5860 Bu ýagdaý 5 minuda çenli dowam edip biler. 5861 Bu ýagdaýa çydam etmedik iki müň adam olardan bölünip Kermana, bu ýerden hem. 5862 Bu ýagdaýa dowamly kolit (ýogyn içegäniň sowuklamagy), dowamly holesistit (öt haltanyň sowuklamagy), dowamly adneksit (ýatgynyň goşundylarynyň sowuklamagy), garyn boşlugynyň sepleşme keselleri sebäp bolup biler. 5863 Bu ýagdaýa gary gamgyn bolan Nur oglunyň düýşünde bir goja giripdir we ol mawzoleýi Mekgeden getirilen toýun bilen suwdan garyp gurmagy maslahat beripdir. 5864 Bu ýagdaý aklynyň gowlanandygy hakyndaky habarlar ýaýranyndan soň mahrum edilipdi. 5865 Bu ýagdaý amerikan senatyndaky respublikaçylara ýaramaýardy. 5866 Bu ýagdaýa tolgunan Myrat V gorkusy has hem artypdyr. 5867 Bu ýagdaý aýratynam indeý gozgalaňçylaryndan soň has-da güýçlenipdir. 5868 Bu ýagdaý başgaça "eýakulýasiýa" diýlip atlandyrylýar. 5869 Bu ýagdaý basybalyjylykly meýilli döwletler üçin amatlydy. 5870 Bu ýagdaý belli bolanda Rus güýçleriniň Ýaşylköýe çenli we bir çozuşda bütin Stambuly alyp bilmejekdigi belli bolýar. 5871 Bu ỳagdaỳ belli derejä çenli dowam edỳär. 5872 Bu yagday bolsa Merwin zikgehanasynyn bir yarym mun yylyn dowamynda nesilden nesile gecirilen oran uly ussatlygyna sayatlyk edyar. 5873 Bu ýagdaýda, babasyl düwünlerini barlag wagty görüp ýa-da el bilen hem anyklap bolýandyr. 5874 Bu ýagdaýda bellenilen häsiýetiň has gowy bolmagy seçilip alnan genotiplerin gibridleşmegi gos-goni bagly bolup, nesle geçişiniň netijesinde häsiýetleriň dargan mahalynda geçirilýän ikinji sikli bilen kesgitlenilýär. 5875 Bu ýagdaýda hem 4400 ýyl Oguz han bilen bagly 5017 ýyla gabat gelmeýär. 5876 Bu ýagdaydan peydalanyp Hywa hany Muhametrahym özüniň Horasana ýörişi üçin Ahal tekelerinden nöker sorapdyr. 5877 Bu ýagdaý eýýäm orta asyrlarda ýazyr etnoniminiň hakyky manysynyň unudylandygyna güwä. 5878 Bu ýagdaý Fransiýa garşy bileleşigiň emele gelmegini tizleşdirýär. 5879 Bu ýagdaý gaýraüzülme görnüşinde ýa-da özbaşdak kesel ýaly, ýagny hapgyrtmanyň wirusy ilkibaşdan şu organlary zeperlendirip bilýär. 5880 Bu ýagdaý gyssagly işler ýüze çykanda bolupdyr. 5881 Bu ýagdaý hem güýjäp, ýüregiň we dem alyş merkeziniň ysmazlygy netijesinde 15-20 sagatdan näsag aradan çykýar. 5882 Bu ýagdaý Italiýanyň, Germaniýanyň we Awstro-Wengriýanyň ýykgyn etmegine getirdi. 5883 Bu ýagdaýlar bejergisi çylşyrymly we gymmat bolan erkek önelgesizliginiň döremegine getirip biler. 5884 Bu ýagdaýlar bolsa Germaniýada täze gatnaşyklaryň ösmegine itergi berdi, ilatyň käbir gatlaklarynyň syýasy durmuşda we häkimiýeti dolandyrmaga işeňňir gatnaşmagyna mümkinçilik döretdi. 5885 Bu ýagdaýlar bolsa, ýokançlyklaryň täsirini güýjedip, mäziň sowuklama alamatlaryny emele getirýändir. 5886 Bu ýagdaýlar Jenkinsony howlukmaga mejbur edýär. 5887 Bu ýagdaýlar Mezud bege agyr degipdir. 5888 Bu ýagdaýlar ösüntginiň içinde köp mukdarda nemiň ýygnanyp, ýokançlyklaryň köpelmegine getirýär. 5889 Bu ýagdaýlaryň ady üýtgese-de, düýp mazmuny öňkiligine galýar. 5890 Bu ýagdaýlaryň ählisi faşistleriň häkimiýete gelmegine sebäp boldy. 5891 Bu ýagdaýlaryň ählisi şa Tahmasp I-niň döwründe Azerbaýjanda merkezi häkimiýetiň gowşandygyny görkezýär. 5892 Bu ýagdaýlaryň hemmesi ösüp barýan milletiň diňe maddy mümkinçilikleriniň däl, eýsem ruhy güýjüniň bardygyny görkezýärdi. 5893 Bu ýagdaý Londonda arktik suw;larynyň üsti bilen Ýuwaş okeana barmagyň ýoly hökmünde garalýardy. 5894 Bu ýagdaý öň hem şeýledi. 5895 Bu ýagdaý respublikada taryhy öwrenmek işine ep-esli derejede tersin täsir etdi. 5896 Bu ýagdaý Rimde Antoniniň garşysyna meýilleri güýçlendiripdir. 5897 Bu ýagdaý Rimiň içerki durnuklylygyny gowşadypdyr. 5898 Bu ýagdaý şol ýurtlaryň ykdysadyýetine ýaramaz täsir etdi. 5899 Bu ýagdaý T3 gormonynyň gandaky mukdarynyň üýtgäp durup, köpsanly ýaramaz täsirlere getirýänligi bilen düşündirilýändir. 5900 Bu ýagdaý Ýaponiýanyň daşary syýasatynyň aýratyn basybalyjylykly häsiýetli bolmagyna getirdi. 5901 Bu ýagdaýy «garabölük - garaöýli» diýen türkmen etnoniminde-de synlamak bolýar. 5902 Bu ýagdaýy gören Keýkubat şeraby haram edýär we: «Hiç kim şeraply oturlyşyk gurmaly däl we bu permany berjaý etmeli» diýip jar çekdirýär. 5903 Bu ýagdaý ýigit çykyp gelýän Jonna gaty erbet degýär. 5904 Bu ýagdaý ylym bilen meşgullanýanlaryň birnäçesine ýakmaýar we olar Şemsi öldürmegiň kül-külüne düşýärler. 5905 Bu ýagdaýyň özi ärsarylaryň özaralarynda duşmançylygyň has güýçlenmegine getirdi. 5906 Bu ýagdaýy sikhler dini duýgularynyň depelenmegi hasaplap, hökümete garşy göreşini güýçlendirdiler. 1984-nji ýylda I.Gandini sikhlerden bolan öz janpenalary atyp öldürdiler. 5907 Bu ýagdýyň adamyň janyna howp salmagy hem ahmaldyr. 5908 Bu ýaragy deňizdäki söweşlerde ulanmak mümkinçiligi az bolansoň, gury ýer söweşlerinde ulanmagy maksat edinýärdiler. 5909 Bu ýat az diýseňiz elbetde Googleda çözgüt gutaranok, 25GB ýat aýda 2.49$, 100GB ýat bolsa 4.99$. 5910 Bu ýat energogaraşly bolanlygy sebäpli, kompýuter öçürilenden soň, operatiw ýatdaky maglumatlar ýitýär. 5911 Bu ýazgyda Merkezi Aziýa, şol sanda Türkmenistanyň halklarynyň taryhyny hem beýan edilýär. 5912 Bu ýazgylardan başga Talas we Ýeniseý ýazgylary hem bar. 5913 Bu ýazgylar hem öz durkuny saklapdyr. 5914 Bu ýazgylary 2 bölümden we 8 bapdan ybarat bolýar. 5915 Bu ýazgylary okamaklyga nemes mugallymy G.Grotefend başlady. 5916 Bu ýazgynyň üstüni açan hem özi. 5917 Bu ýazgynyň ýerleşýän ýeri kökşüň Orhondan ilerräkdir. 5918 Bu ýazgy orhon derýasynyň kenarlaryndan 1889-njy ýýlda tapylýar. 5919 Bu ýazgy şu sikl ýazgylarynyň arasynda iň gadymylarynyň biridir. 5920 Bu ýazgysynda «ak külbe» diýip atlandyrýan öýünde ol üç ýyllap ýaşady. 5921 Bu ýazgy ýadygärlik 732-nji ýýlda Ilteriş hanyň ogullary kultegin we Billgekaganyň hormatlaryna bina edilipdir. 5922 Bu ýazgy- ýadygärlik ol aradan çykandan soň bina edilýär. 5923 Bu ýazgy ýewropaly alymlara XVII asyryň başyndan bäri belli bolupdyr. 5924 Bu ýazuwda bogun, harp, söz ýok. 5925 Bu ýazyjylaryň ählisi şu gün hem aýatda diri gezip ýörler. 5926 Bu ýazylanlar Osmanly taryhçylarynyň Osman beg üçin ýazan erteki mifleridir. 5927 Bu ýene-de ikinji sapar sowatlylyga ýol açan türkmen halkynyň sowatlygynyň köküne palta urulýar. 5928 Bu ýeňişden ruhlanyp Fransuzlar Siriýa garşy ýöriş edýärler. 5929 Bu ýeňiş Imperiýanyň gaznasyny doldurmaga mümkinçilik beripdir. 5930 Bu ýeňişler Aba serdara uly şöhrat getirýär. 5931 Bu ýeňişlerden soňra Hunlara şan-şöhrat dabaralanyp başlady. 5932 Bu ýeňiş seljuklaryň esasy güçý bolup döremgini gaznawylaryň bolsa pese gaçmagyny alamatlandyrýar. 5933 Bu ýeňlişde Deşti-Gypjakdaky güýjini goraýan Togtamyş, Memluk soltany Berkuka ilçi ugradyp Teýmire garşy onuň bilen soýuzdaş boldy. 5934 Bu ýerdäki basmaçy toparlaryň Serdarlary Berdimyrat, Hydyr ärsary Hangeldi, Annageldi, Sary tiz – tizden Jüneýit hanyn ýanyna gatnap başladylar. 5935 Bu ýerdäki Bürünç asyrynyň ýaşaýyş ýerleri Merkezi Aziýadaky siwilizasiýanyň iň irki subutnamalarynyň hatarynda. 5936 Bu ýerdäki eminler, režissýorlar, synçylar üçin niýetlenen otaglar, audio we wideo studiýalary halkara ülňülerine laýyk gelýän ýokary derejeli tilsimatlar bilen üpjün edilipdir. 5937 Bu ýerdäki Il-Arslanyň, Tekeşiň, Nejmeddin Kubranyň, Soltan Alynyň, Töre beg hanymyň, Pirýar Weliniň kümmetleri, Gutly Temiriň minarasy we beýleki ymaratlar biri-birinden gaýtalamaýan täsin görnüşler bilen haýran edýär.” 5938 Bu ýerdäki ömri gysga otjumak ösümlikler (efemerler we efemer şekilliler) hakykatdan hem owadandyrlar. 5939 Bu ýerdäki özbekler hemiilik ýaşaýan oturymsy halk hasaplanýar. 5940 Bu ýerdäki şaýy dini merkezinde 13 ýyllap. ders berýär. 5941 Bu ýerdäki suwuñ düzüminde örän ýokary derejede simap (rtut) bar. 5942 Bu ýerdäki tokaýlygyň gyrymsy agaçlary we iri otlary geçip bolmajak jeňňellikleri döredýärler. 5943 Bu ýerdäki Wizant halky ýuwaş-ýuwaş Balkanlara tarap göçmäge başlapdyrlar. 5944 Bu ýerdäki ýurdy behistun ýazgylarynda “Marguşlar ýurdy” diýip atlandyrsa, grek-rim awtorlary “Margiana” diýip atlandyrýarlar. 5945 Bu ýerde 15 ýyl golaý bolup,Nurberdidir Gowşut Han dagyñ gizlin maslahatlaryny,harby syrlaryny, maksat-planlaryny bilýär we aram-aram ýitrim bolýar,öz baýarlaryna habar berip durýar. 5946 Bu yerde 18-nji asyrda bu mezheb esasynda we meşhur hanbaly fakihi ibn Taýmynyň eserleriniň esasynda Wahhabiler sektasy emele geldi. 5947 Bu ýerde 1919–njy ýylyň güýz aýynda Gyzyl gwardiýanyň daýhanlar otrýadlary döredilipdir Garabagda, Şamsadil we Gazak yýezdlerinde azerbaýjan we ermeni daýhanlary birleşip, musawat we daşnak häkimetiniň garşysyna çykyş edipdirler. 5948 Bu yerde 400-den gowrak profesor sapak berip, olaryn 7-si Nobel bayragynyn eyeleridir. 5949 Bu ýerde 500-den gowrak ýokary okuw jaýy bolup, şonuň 400-si hususydyr. 5950 Bu ýerde agrar syýasata syn etsek ýeriň aglaba köpüsi süýthor, ýokary gatlagynyň elinde jemlenipdir, 80 % ýerleri nkärende beripdirler. 5951 Bu ýerde Alp daglarynyň iň belent nokady Ssugşpitsse 2963 m-e ýetýär. 5952 Bu ýerde aralary bir-birlerinden uzak bolmadyk iki sany gala bar. 5953 Bu ýerde arheologlar täze we gadymy gündogar äheñindäki medeniýetiñ bolan täze ýurduny açdylar. 5954 Bu ýerde Awan, Anşan, Simaş ýaly birnäçe döwletler bolup, olaryň hemmesi soňra bir döwlete birleşipdir. 5955 Bu ýerde Aýratyn dolandyryş etrabynyň hökümeti döredildi. 5956 Bu ýerde biz baryp Parfiýanyň (Nussaý) we Horezmiň (Toprak gala) köşk komplekslerinde, hudaýlaryň we patyşalaryň skulptura şekilleri bilen bezelen meýlis zallarynda orun alan giçki antik däpleriň saklanandygyny göryäris. 5957 Bu ýerde biz diňe käbir umumy düşünjeleri salgy bermeli bolýarys. 5958 Bu ýerde biziň eýýamymyzdan öňki ýyllarda binagärçilik sungaty bilen hemmeleri haýran galdyrýan daşdan ýasalan galalar, Akapana piramidasy (beýikligi 15 metr) bar. 5959 Bu ýerde bürgüt, ütelgi, depe syçançysy, ýylançy gyrgy, göwenek we şuňa meňzeş guşlara has köp duş gelmek bolýar. 5960 Bu ýerde bütin günorta-gündogar Aziýa boýunça daş we goňur kömrüň iň iri ýataklary bar. 5961 Bu ýerde çagalar atlar bilen dostlaşýarlar. 5962 Bu ýerde demri eretmegi hemde sozmagy basarypdyrlar, misden, bürünçden, altyndan we kümüsden sünnälenen möhürleri, kosmetiki abzallary, saý-sepleri, dini öwseleleri ýasapdyrlar. 5963 Bu ýerde-de ol özüniň 100-e golaý eserini döredýär. 1826-njy ýylda Moskwa dolanyp gelensoň, onuň galamynyň astyndan çykan eserler okyjylary aňk etmegini dowam edýär. 5964 Bu ýerde derýa giň Meydanlary suwalýar. 5965 Bu ýerde derýa giň meýdanlary suwarýar. 5966 Bu ýerde Dunaý derýasynyň iki gözbaş akabasy goşulyşýar. 5967 Bu ýerde dünýäniñ iñ iri hrom çykarýan şahtalaryýerleşýär. 5968 Bu ýerde edil özüm ors nemes, özbek, ýewreý, pars, azerbeýdjan, uýgur, buluç, gazak we türkmen gördüm. 5969 Bu yerde ekin meydanlarynyn köpüsi ayry-ayry oba jemagatlarynyn arasynda bije bilen paylanypdyr. 5970 Bu ýerde emeli suwaryş arkaly suwarylyş alnyp barlan. 5971 Bu ýerde entek awçylyk hem öz ähmiýetini ýitirmändir. 5972 Bu ýerde esasan awçylyk, çaraçylyk, balykçylyk, ekerançylyk dowardargylyk bilen meşgunlanýarlar. 5973 Bu ýerde eýýäm b.e.öň V-IV müňýyllyklara degişli keramika,Mesopotamiýanyň güýçli täsiri ýetipdir. 5974 Bu ýerde Galis derýasyndan beýleki derýalar uly däl. 5975 Bu ýerde GFR-iň örän iri kompaniýalarynyň 130-dan gowragynyň wekilleri gatnaşdy. 5976 Bu ýerde giksoslaryñ patyşalarynyñ häkimýeti juda gowşak bolansoñ, fiwyly hökümdarlar özlerini faraon diýip yglan edipdirler we XVII nesil döredipdirler. 5977 Bu ýerde gozgalaň bolup Wýetnamyň hökümdary tagtdan agdarylypdy. 5978 Bu ýerde gulçulyk öňki ýaly ösen derejede bolup, gullar güýçli ezilipdirler. 5979 Bu ýerde gul eýeleriniň mülkleri, baglary we üzümleri ýerleşipdir. 5980 Bu ýerde gymmatly, dünýa möçberinde gabat gelýan, iň ýokary sortlardan tapawutlandyryp bolmaýan ösümlikleriň bolmagy, bu derýalaryň julgelerini miweli agaçlaryň tebigy pitomnigi hökmünde tanatdyrdy. 5981 Bu ýerde häli-şindi onuň dünýä edebiýatynyň dürdäne eserlerinden eden terjimeleri çap edilýär. 5982 Bu ýerde hem daşary ýurt eýeçiligini millileşdirmek dowam etdirlip, şonuň esasynda döwlet eýeçiligi giňeldildi. 5983 Bu ýerde Hemingueýiň ylhamy joşýar, ol her hepde «Toronto Star» gazetine täze hekaýa iberýär. 5984 Bu ýerde II Puni urşundan soň satyn alnan gullaryň sany köpelipdir. 5985 Bu ýerde ikinji Sazaklydan Yzmyhsire çenli bolan bir menzillik, ýagny ýedi parsah aralyk, elbetde, «öwliýäsiz» bolan däldir. 5986 Bu ýerde iki sany gümmezli gubur şu wagta çenli saklanyp galypdyr. 5987 Bu ýerde iki sany Kalinin (15 müň gektar) we Mäne-Çäçe (60 müň gektar) zakaznikleri, şeýle hem gorag zolagy (32,8 müň gektar) we iki sany Garaýalçy we Çarlyk ýadygärlikleri bar. 5988 Bu ýerde ilat gür bolandan soň,ýabany haýwanlar ýok edilipdir we ösümlik bilen iýmitlenmäge geçipdirler. 5989 Bu ýerde ilat ýerzeminlerde ýaşapdyr. 5990 Bu ýerde ilki bilen türki kowumlaryň alyp baran şowly işleri hakynda bellenilýär. 5991 Bu ýerde imperator we Fransuz wekilleri bolýär. 5992 Bu ýerde imperatoryň Şwesiýanyň we Germaniýänyň protestant knýazlarnyň wekilleri gürrüň geçirýärler. 5993 Bu ýerde iň haýran galdyran zat bir osmanly kartasynda Amerika materiginiň bar bolmagydy. 5994 Bu ýerde iri derýalar ýok. 5995 Bu ýerde irki we iri ýer eýeçiligiň döwleti garap ilkinji bolgar taýpalary IX asyrda döräp X asyryň I ýarymynda gülläp ösdi. 5996 Bu ýerde jemagatlar köplenç bir kastaly bolupdyr. 5997 Bu ýerde kesel eýýäm geçen asyryň 70-njy ýyllarynda köpçülikleýin ýaýrapdy. 5998 Bu ýerde klimat gurak Şonuñ üçinem suwarmak zerurlygy ýüze çykýar. 5999 Bu ýerde köp ýitgiler çekilipdir. 6000 Bu ýerde lokator diýýän maýda iri ýer eýeleri aralykçy bolup olara kömek edipdirler. 6001 Bu ýerde merkezi çapuw ýodasynyň umumy uzynlygy 2 müň metr bolup, kiçileri 1800 metrdir. 6002 Bu ýerde meşhur pisse tokaýlygy (1,5 müň ga) we dagyň deňi - taýsyz künjekleri goralýar. 6003 Bu ýerde metalyň ulanylyp başlanylmagy önümçiligin ösmegine uly tâsir edipdir. 6004 Bu ýerde möhüm gala bolan Şaruheni üç ýyl gabawdan soñ Ýahmos basyp alypdyr. 6005 Bu ýerden 3 müň golaý daşdan bejerilen ýaraglar tapylyp, olaryň 339-sy kämil derejesine ýetirilipdir. 6006 Bu ýerden altyn folga (gurşun kagyzy) dolangy, bürünçden ýasalan gözleri we maňlaýynda aý bolan, kümüş şahly öküziň altyn kellesi tapyldy. 6007 Bu ýerde neandertallar ýaşap, olar bu gowagy birnäçe gezek taşlap gidip soňra ýene-de yzyna dolanypdyrlar. 6008 Bu ýerde nekropollary – baýyrlary gazyp agtaryşlar ossuariler – merhum bolanlaryň arassalanan süňklerini (bu otparazlygyň däpleri) saklamak maksady üçin niýetlenen gaplar tapyldy. 6009 Bu ỳerden gaỳdyp Amyderỳanyň orta akymynda Tejen derỳasynyň boỳlarynda mekan tutan türkmenleriň hojalygynda indi esasy orna ekerançylyk geçỳär. 6010 Bu ýerden tapylan zatlar Kairiñ muzeýinde saklanýar. 6011 Bu ýerden uzynlygy 425 km deň bolan Waikato derýasy gözbaş alyp gaýdýar. 6012 Bu ýerde ol antik edebiýatyny, medeniýetini we taryhy öwrenýär, 1874-nji ýylda bolsa okuwyny Oksford uniwersitetinde dowam edýär. 6013 Bu ýerde ol birnäçe ajaýyp eserleri döredýär. 6014 Bu ýerde ol birnäçe esselerini, goşgylaryny, hekaýalaryny çap etdirýär. 6015 Bu ýerde ol edebi esseleri, leksiýalary bilen birnäçe uly uniwersitetlerde çykyş edýär. 6016 Bu ýerde ol gündogar dillerini we ýerli ilatyň durmuşyny, däp-dessurlaryny öwrenýär. 1902-nji ýylda Ýan ylmy-statistik maksat bilen (kerwen ýollarynyň ugrundaky guýylary barlamak üçin) Hywa ugraýar, Hywa hanynyň diwanynda myhman alynýar. 6017 Bu ýerde ol ilkibada felýeton hem makalalary bilen çykyş edip ugraýar. 6018 Bu ýerde ol «Türkmen» atly hekaýasyny döredýär. 6019 Bu ýerde ol ýykan-ýumrançylyk weýrançylyk görkezýär. 1243-nji ýylda Kösedag söweşinde Gyýaseddin Keýhüsrew II serkerdeligindäki Seljukly goşun birliklerini ýeňlişe sezewar etdi. 6020 Bu ýerde Ömeri ilki Osmany mekdebine, soňra 1893-nji ýylda harby lukmançylyk rüştiýesine (ýöriteleşdirilen orta okuw mekdebine) ýerleşdirýärler. 6021 Bu ýerde öňki SSSRden baran ilat hem bar. 6022 Bu ýerde öňler gündogar Türkistandan gelen uýgurlar ýaşaýar. 6023 Bu ýerde oňurgasyz haýwanlaryň 1326 görnüşi (görnüşleriň has kiçisi) anyklanandyr. 6024 Bu ýerde ony «Wimmerbýunyň Selma Lagerlöfi» diýip atlandyrypdyrlar. 6025 Bu ýerde ösümlikler hem-de haýwanat dünäysi adamlar tarapyndan ilkinji eldekleşdirlen hem-de öýdenlemdirlen ýerler hasaplanýar. 6026 Bu ýerde ösýän zakaspi şorasy Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna girizilendir (1999 ý). 6027 Bu ýerde Per Ramses (“Ramsesiñ öýi”) şäheri gurlupdyr. 6028 Bu ýerde, ruh başlangyç bolup çykyş edýär. 6029 Bu ýerde, şäherden iki farsah (12 km) uzaklykda, aýratyn bir bagyň içinde “gümmezli jaý” – ybadathananyň jaýy – bina edilipdir. 6030 Bu ýerde Soltan Sanjar iki sany gyzyny Mahmyt II ä nikalap berdi. 6031 Bu ỳerde süỳünme we basyş has ỳokary bolỳar. 6032 Bu yerde synaglardan başarnykly geçip okuwda ilkinji talyp bolmaklygy başardy. 6033 Bu ýerde türkmenleriň ýok bolup gitmezliginden söz açylýar, olaryň özbaşdak millet bolmagyna isleg bildirilýär” diýip, gürrüň berýär. 6034 Bu ýerde ulaýtada binagärçiligiñ bolmagynyñ özi hem belli bir ugurlar boýunça düsunjeleriñ bolandygyny añladýar. 6035 Bu ýerde X asyra çenli Hytaýlylar öz syýasatyny ýöredip geldiler. 6036 Bu ýerde XIX asyryň ortalaryndan başlap iňlisleriň täsiri güýçlenip başlapdyr. 6037 Bu yerde yer eyeçiliginin gömüşleri esasan Mary oazisindâki düzgün bilen kybapdaşrak bolupdyr. 6038 Bu ýerde ýerlidir daşary ýurtly jahankeşdeler üçin ösen hyzmat ulgamy döredilipdir. 6039 Bu ýerde ýetişýän däneli ösümlikleriñ düzümindäki gurşunyñ konsentrasiýasy bolsa 24 esse ýokarydyr. 6040 Bu ýerde ýokary okuw jaýlary işläp başlapdyr. 6041 Bu ýerde ýurduň iň iri uniwersiteti ýerleşýär. 6042 Bu ýerde ýurduň Ministrler Kabinetiniň we Senatyň binasy ýerleşýär. 6043 Bu ýere 1221-nji ýylda Jelaleddin hem öz doganlary bilen gelýär. 6044 Bu ýere biçak kän ýabany haýwanlar gelýär eken, bu ýerde gaty köp guşlar bolupdyr. 6045 Bu ýere gereklerden 7200 goplit we 300 spartaly iberilipdir. 6046 Bu ýere iş sapary, gezelenç üçin, syýahat etmek üçin gelýän daşary yurt ilçileri bu özgerşikler barada uly maglumatlary galdyrýarlar. 6047 Bu ýere Peloponneden hem aheý bosgunlery gaçyp gelipdirler. 6048 Bu ýer hem bölünip kärende eýeçiligine berilipdir, kärende salgydy däl-de iri ýer eýesi rentany töläpdirler, bu daýhanlaryň ýagdaýyna erbet täsir edipdir, (mülk) iri ýer eýesi her gezek ylalaşyk baglaşanda salgydyny artdyrypdyr. 6049 Bu ýer her ýyl iki milliona golaý syýahatçyny kabul edýär. 6050 Bu ýeri dürli suwasty ösümlikleriň, şonuň ýaly-da oňurgaly haýwanlaryň faunasynyň iňňän bol ýeridir. 6051 Bu ýeri indiki ynkylabyň taýýarlanýan ýerine öwrülýär. 1925-1927-nji ýyllaryň rewolýusiýasy başlanan wagty ol aradan çykýar. 6052 Bu ýeriň hasyllylygyna täsin galmak bilen Antiokas 1 500 stadia uzynlygy tegelek diwar bilen aýlady we Antiokiýa şäherini esaslandyrdy. 6053 Bu ýeriñ ilaty awçylykdan we ýygnaýjylykdan ekerançylyga we maldarçylyga geçip başlapdyrlar. 6054 Bu ýeriniň hünärmentçileri tejribeli, öz işine berilen adamlar diýip uly baha berýär. 6055 Bu ýeriniň ilatynyň esasy bölegi uýgurlardy. 1759-njy ýylda Kaşgariýa hem Hytaýa birleşdirildi. 6056 Bu ýeri türkmen burunlak tomzagynyň ýeke-täk ýaşaýan ýeridir. 6057 Bu ýerler 1mln kw mln deňdi 1,6 mln kw/km. 1810-1818-nji ýýlda ABŞ Ispaniýadan Flarida ýarym adasyny basyp aldy. 1819-njy ýýlda amerikanyň erkin ýagdaýda ýuwaş okeany tarapyna hereket etmäge mümkinçilik aldylar. 6058 Bu ýerlerde Awstriýanyň düzgüniniň girizilmegi Awstriýa-Wengriýada milli meseläni çylşyrymlaşdyrýar. 6059 Bu ýerlerde ekerançylyk derýalaryñ suwuna we suwaryş desgalarynyñ ýagdaýyna bagly bolupdyr. 6060 Bu ýerlerde gadymy döwürlerde türkmenleriň ata-babalary ýaşapdyr. 6061 Bu ýerlerde irki nesilşalyklar döwri bolup,b. 6062 Bu ýerlerde oba hojalyk ekinleri ekilýär. 6063 Bu ýerlerde saklanyp galan dürli şekiller, hat deregine ulanylan şertli belgiler gadymyýet barada söhbet açmaga mümkinçilik berýär. 6064 Bu ýerlerde Seljuk döwleti dargandan soň türkmen hanlary tarapyndan dolandyrylan (Rum Soltanlygy-Kaysary – Rum, Garagoýunly we Akgoýunly we beýleki döwletler döreýär. 6065 Bu ýerlerde suwarymly ekerançylyk üçin suwaryş desgalarynyñ ulgamyny gurmak zerur bolupdyr. 6066 Bu ýerlerde XVIII asyryň ortasynda Russiýada eredilýän demiriň umumy möçberiniň 1/3 bölegi öndürmeýärdi; asyryň ahyryna 40% köprägi öndürilip başlandy. 6067 Bu ýerler dynç almaga mümkinçilik döretmek bilen bir hatarda, howpsyzlygy, ammarlary, iýmiti we enjamlaryň bejergisini üpjün edipdir. 6068 Bu ýerlere aralaşmak hereketini ilki bilen dokma kärhanalarynyň, trans-kontenental demir ýollarynyň we parahod kompaniýalaryň eýeleri şeýle hem “Standart oýl”nebit kompaniýasy, “Amerikan Şugar ritaýneri kompani” şeker tresti we beýlekiler barlady. 6069 Bu ỳerler ekarançylygyň ilki dörän ỳerleri hasaplanỳar. 6070 Bu ỳerler ekarançylyk bilen meşgullanmagyň has kyn düşỳänligi bilen tapawutlanỳar. 6071 Bu ýerler häzir Soltan gala ady bilen tanalýar. 6072 Bu ỳerleri erkin adamlary alyp gitse gymmat düşjekdi, şonuň üçin Kolumb ol ỳerlere jenaỳatkärleri ibermegini Koroldan soraỳar. 6073 Bu ýerleriň medeniýeti umumy görnüşde bolupdyr. 6074 Bu ýerleriň ýerli ilaty ikisiniň gatnaşmagynda emele gelipdir diýen çaklamalar bar. 6075 Bu ýerleri Şahruhyń ogly Ulug beg dolandyrypdyr. 6076 Bu ýerleri XI asyrda araplar eýedilýar. 6077 Bu ỳerler soňky ỳyllarda Aral deňziniň suwunyň çekilmegi bilen şorlaşmak ỳagdaỳyna sezewar boldy. 6078 Bu ýerler üýtgewsiz galmaly ekeni. 6079 Bu Ýewropa söwdasyna halkara gatnaşyklaryna-da täsirini ýetirdi. 6080 Bu yglan edilmedik uruşda 15 müňden gowrak sowet esgerleri wepat boldy, 35 müňden gowragy ýaralandy, owgan halkynyň 1 mln-n gowragy heläk boldy. 6081 Bu ýgyndylarda Türkmenistanda oba hojalygyny kolhozlaşdyrmaklyga taýýarlyk, onuň praktiki durmuşa geçirlişi barada maglumatlar berilýär. 6082 Bu ýigitler, şahyryň ýazyşy ýaly, dürli taýpadan, dürli ýerden gelen merdanalardyr. 6083 Bu ykdysadyýetiñ ösmegine şäherleriñ ösmegine mümkinçilik döredipdir. 6084 Bu ylalaşyk kanuny güýje eýe bolupdyr. 6085 Bu ylmyñ ösmeginde rus syýahatçylaryna uly orun degişlidir. 1924-nji ýylda B.K.Nikolskiý tarapyndan ilkidurmuş jemgyýeti barada “Ilkidurmuş adamzadynyñ oçerkleri” diýen ilkinji umumylaşdyryjy iş ýazylýar. 6086 Bu ylym öz ösüşinde ylymyň köp sanly pudaklary bilen galtaşdy. 6087 Bu ylymyň galtaşỳan ylymlarynyň gazanan üstünlikleri ỳa-da tersine şowsuzlyklary taryhy-geografiỳa hem öz täsirine ỳetirỳändir. 6088 Bu ymarat, dogrusy, köşk Marguş yurdunyn dolandyryş merkezi bölüp hyzmat eden bolara çemeli. 6089 Bu ymaratlary yerli ussalaryn salmagy türkmen milletinin yokary derejede ösenliginin subutnamasydyr. 6090 Bu ymarat şertleýin Demirgazyk minarasy ýa-da Abu Jafar Ahmediň minarasy hem diýip atlandyrylýar. 6091 Bu ýokanç keseli öýken sowuklamasy, beýniniň sowuklamasy, damagyň galmagy, içegäniň sowuklamasy ýaly nogsanlyklar döräp biler. 6092 Bu ýokançlygyň netijesinde AIDS keseli döreýändir. 6093 Bu ýokary sowetiň binasyny oka tutmak we apazisiýanyň ýolbaşçylaryny tussag etmek bilen tamamlandy. 6094 Bu ýol 5 ýylyň içinde oba hojalyk önümçiligini 34% ösdürmäge, ýurduň Gündogaryndaky täze oba hojalyk etraplaryny döretmäge mümkinçilik berdi. 6095 Bu ýol Garaşsyzlygymyzy we Baky Bitaraplygymyzy almagymyz bilen tükeniksizlige öwrülen altyn ýoldur. 6096 Bu ýol günbatar Horasandan başlanyp, Gyzylarbatdan Garagumyň içinden geçip, Uzboýdaky guýularyň ugry bilen Çermenýaba (Çermenýap) tarap uzapdyr. 6097 Bu ýörelgeler boýunça Hytaýý täsir zolaklaryna bölmek gadagandy. 6098 Bu ýörişe özi ýolbaşçylyk edipdir. 6099 Bu ýöriş hindi halkyna bähbitli boldy we taryha duz ýörişi ady bilen girdi. 6100 Bu ýöriş Hytaýy milli taýdan birleşdirmegi tamamlamalydy. 1926-njy ýylyň sentýabrynda ynkylapçy goşun Ýanszi derýasyna baryp ýetýär. 6101 Bu ýörüş Hazar deňziniň günortasyndaky Tabarystanda höküm süren Bawendiler hökümdary Şähriýar Muhammet Taparyň ýazan kemsidiji haty üçin we özüniň Şyga bolandygy üçin Nazary Ysmaýyllylara çozmakçy däldigini düşündirip, oňa urşujy bermekden ýüz öwürdi. 6102 Bu ýőrüşiň bolan wagtyny A. Kazy “Jeňnama” kitabynda hijri- kamary, milady hasabynda 1860-61 ýyllar bilen gőrkezýär. 6103 Bu ýötüşlerde ogly Mälikşany we weziri Nyzamylmülk dagylar hem bardy. 6104 Bu ýötüşleriň netijesinde Abbasy halyfy Kaim bi-Emrillä Alp Arslana «Ebu Feth» (Fatyhlaryň atasy) lakamyny berdi (1064) 1065-nji ýylyň soňlarynda Üstýurt we Mangyşlak taraplaryna ýörüş etdi. 6105 Buýrugy ýerine ýetirmedigiň başy ölümli bolupdyr. 6106 Buýruk bermedir gadagan etme, çäklendirmedir gi-ňeltme, çözmekdir baglama işlerini dolulygyna oňa tabşyrypdy. 6107 Bu ýumurtgalardan geljek ýylyň martynyň ahyrynda we apreliň başynda liçinkalar çykýarlar. 6108 Bu ýurduň dargamagyna sebäp bolupdyr. 6109 Bu ýurduň köp çägi Isgenderiň häkimligini ykrar edip, söweşsiz-çaknyşyksyz onuň raýatlygyna giripdir. 6110 Bu ýurduň şahyrlary arap-musulman şygryýetiniň däplerini dowam etdirýärler. 6111 Bu ýurduñ syýasy durmuşynda öñe çykan birnäçe partiýalar, esasan hem sosial-demokratlar, kommunistler birleşip 1919-nji ýylyñ Nowruz aýynyñ 21-de Wengriýa sosialistler partiýasyny döretdi, şol partiýa hem Wengriýany sowet respublikasy diýip jar etdi. 6112 Bu ýurduñ taryhda hakykatdan-da bolandygyny Eýranyñ Behistun dag gaýasynda oýulyp, üç dilde klinopis ýazgysynda biziñ eýýamymyzdan öñ 522-nji ýylda (b. 6113 Bu ýurduň umumy meýdany 244,1 müň km2. 6114 Bu ýurduň ýerleriň ady bilen baglanyşyklylyk-da hem ýüze çykýar. 6115 Bu ýurduň ykdysady taýdan çökmegine, önümçiligiň sosialistik görnüşiniň we dünýä sosialistik ulgamynyň ýykylmagyna getirdi. 6116 Bu ýurdy rehimsizlik bilen talapdyr. 6117 BU ýurt adalar toplumyndan ybarat bolup iň uly adalary: Kulebra adasy we Mono adasydyr. 6118 Bu yurt agrar ýurtdan agrar-indurtrial ýurtda öwrüldi. 6119 Bu ýurt Balkan ýarym adasynyň gündogar böleginde ýerleşýär. 6120 Bu ýurt boşdy, bu ýerde ilkinji bolan Targitaos atly bir adam doguldy. 6121 Bu ýurtda oňa uly garşylyk görkezilipdir. 6122 Bu ýurt­da telewizor önümçiligi 1932-nji ýylda ýola goýlan hem bolsa, ilkinji sowet telewizory 1940-njy ýylda öndürilip, “KWN–49” atlandyrylypdyr. 6123 Bu ýurtda XI-XV asyrlarda binagärçilik hem ösüpdir. 6124 Bu ýurtlarda häli monarhiýa, goşun, Buthana, aristokratiýa ýaly düşünjeler agdyklyk edýärdi, parlament, demokratiýa sözleri syýasy durmuşa kän ornaşmandy. 6125 Bu ỳurtlaryň şäherleri Yslamyň hem medeni merkezleridi. 6126 Bu ýurtlar ýurda giren puldan hiç hili bergi almaýarlar. 6127 Bu ýylda Afiny arhontlygyna (uly emeldar) şahyr we serkerde Solonyň saýlanmagy. 6128 Bu ÿyllarda Apple-yñ esasy üstünligi biržada bolÿar, sebäbi Apple aksiÿa bahalary 2003-2006 ÿyllary arasynda 10 esse artÿandyr( 1 aksiÿa 2003-de 6 dollar wagty, 2006-da 80 dollardan satylÿar). 6129 Bu ýyllarda demir ýollary tehniki taýdan abatlamak işi amala aşyryldy. 1958-nji ýyldan SSSR parawoz çykarmasyny goýdy. 6130 Bu ýyllarda Kanada oba-hojalyk önüminiň öndürilişi, ylaýta-da 20% bugdaý dünýä bazaryna eksport edilýär. 6131 Bu ýyllarda ýurduň senagatynda we ulag ulgamynda tehniki täzelikler giňden ornaşdyrylýardy. 6132 Bu ýyllar Kuprin Peterburga göçýär, Çehow, Bunin, Gorkiý ýaly ýazyjylar bilen tanyşýar. 6133 Bu ýyllar Nurmyrat uly terbiýeçilik mekdebini geçýär. 6134 Bu zatlar ir wagtdan bäri Müsüriň we Mesopotami- ýanyň döwletleriniň ünsüni özüne çekipdir. 6135 Bu zatlar Rimde Parfiýanyň üstünden gazanylan ýeňiş hökmünde görlüpdir. 6136 Bu zatlar şol şygyrlarda adamlaryň içki duýgularyna, pasyllara bolan garaýşyna, düşünjesine laýyklykda beýan edilipdir. 6137 Bu zatlar uly çykdajy talap edipdir. 6138 Bu zatlaryň ählisi bolsa uruşdan soň dolanşykda pullaryň uly möçberiniň uruşdan öňki ýagdaýyndan 3,8 esse köp puluň bolmagyna getirdi, bu bolsa rublyň satyn aljylyk ukybyny peseldýärdi. 6139 Bu zatlaryň ählisi döwletiň ykdysadyýetiniň ýagdaýyna erbet täsir etdi we 90-njy ýyllaryň başlarynda ýitileşen maliýe çökgünligini golaýlaşdyrdy. 6140 Bu zatlaryň nyrhy dünýä bahasyna çykarylsa, olara gör näçe pul tölemeli, çykdajy etmeli bolar. 6141 Bu zat saklanýan jaý Parfiya patşalarynyň ata-babalarynuyň dini bilen baglanyşykly bolmaga çemeli. 6142 Bu zawoddan başga-da Apşeronda onlarça nebit senagaty kärhanalary işläpdirler. 6143 Bu zawodlar arkasyndan YŞYD gara bazarda nebit satyp peýda gördi. 6144 Bu zawodlaryň biri hem respublikamyzyň Çärjewdäki garaköli bagana zawodydyr. 6145 Buzlanmadan öňki döwürde Türkmenistanyň gadymy ilaty diňe taỳỳar önümleri, ỳagny ỳabany ösỳän däneli we kösükli ösümlikleri, ỳabany miweleri bilen eklenip bilen bosalar, indi azyk meselesinde uly kynçylyklar ỳüze çykypdyr. 6146 Buzluk eränsoñ (12-15 müñ ýyl mundan öñ) Demirgazyk Afrikanyñ howa şertleri üýtgeýär. 6147 Buzluklaryñ galyñlygy 1-2 km ýetipdir. 6148 Buzluk ýer ýüzüniñ ýarysyny tutupdyr we gazaply howa şertleri emele gelipdir. 6149 Bu zonada suw Ekwatora tarap örän haýal akýar. 6150 Bu zulumyň şumlugy zerarly Päk we Beýik Alla ol ýerden bereketi aýyrýar. 6151 Bu žurnallarda ýazyjynyň «Kemsidilenler we ýekirilenler» (1861), «Zyndan hakda ýazgylar» (1860-62), «Tomusky täsirler hakda gyşky bellikler» (1863), «Garasöýmeziň ýazgylary» (1864) ýaly meşhur eserleri çap edilýär. 6152 Býanhe, Ýanszy derýalarynyň basseýinlerinde suwarymly ýerlerde ekarançylyk ösdi. 6153 B ýazuwynda ýazylan ýazgylaryň müňlerçesi Kritdäki Knoss köşgünde, Pilosda, Mikenyda, Fiwyda, Tirinfde tapyldy. 6154 B.yelsin Russiýanyň Türkmenistany iň bir durnukly we ynamdar hyzmatdasy hökmünde göryändiogini ýene-de bir gezek belläp geçdi. 6155 Bý-garyp ýa-da biri-birine boýun egmeklik bolupdyr. 6156 B-yň ilaty gadymy zamandan bäri eker. we mald. 6157 Býudžet girdejiden gelýän salgytdan mahrum boldy. 6158 Byzawlar aktiw ýaşaýşa esasan martda başlaýarlar. 6159 Byzawlar teplisalarda ösdürilip ýetişdirilýän hyýaryň, pomidoryň, açyk toprakda ekilýän kartofeliň hem ganym duşmanydyrlar. 6160 Byzawlar Türkmenistanda gök, bakja däne ekinleriniň köklerini iýýärler we olaryň guramaklaryna sebäp bolýarlar. 6161 Byzawlaryň gyşlan uly liçinkalary aprel-maý aýlarynda ganatlanýarlar we olar uly osoblar bilen bilelikde maýyň ortalarynda ýeriň üstünde, gijelerine jübütleşýärler. 6162 Byzawyň bu görnüşi Türkmenistanyň hemme ýerlerinde diýen ýaly, şor bolmadyk toprakda ýaýrandyr. 6163 Bоlup gеçеn hаrby ýаgdаý аdаmlаrа güýçli täsir edipdi. 6164 Çadyr şekilindäki gümmezleriň gupba şekilindäkilerden has berk bolýandygy üçin bu ymarat biziň günlerimize çenli saklanyp galypdyr. 6165 Çaga 2 ýaşyna baranda bu alamatlara ene-atalaryň 80%-e golaýy üns berýärler. 6166 Çaga 6 aý bolandan soň, onuň iýmitlenmesine goşmaça iýmitleri goşmak bolýar. 6167 Çaga bedeniň kadaly ösmegi üçin, onuň ilkinji we soňky tapgyrlardaky süýdi emmegi juda wajypdyr. 6168 Çaga birden aglap başlasa, eliňizi aýyryň. 6169 Çaga dogluşynyň azalmagy dünýä ilatynda Ýewropanyň paýynyň barha azalmagyna getirer. 6170 Çaga dogurup bilmeýän durmuşly maşgalalar olara ýykylmagy bilen şypa tapan az bolmandyr. 6171 Çaga emdirmek babatda öz lukmanyňyz ýa-da çagany emdirmekde tejribesi bolan eneler bilen maslahatlaşyň. 6172 Çaga emzigi özi goýbermese, ony güýç bilem göwüsden aýyrjak bolmaň. 6173 Çaga garamagy giç çykaryp, dynany kem däldir. 6174 Çaga gury üsgürýär, bokurdagynyň agyrýandygyndan zeýrenýär, sesi boguk çykýar. 6175 Çaga immunitet we alyş-çalyş işi üçin şeýle wajyp bolan owuz süýdüni emýändir. 6176 Çaga ir ýetim galypdyr, onuň yzygiderli bilim almaga mümkinçiligi bolmandyr. 1863-nji ýylda ol Polşa halkynyň Russiýa imperiýasynyň agalygyna garşy turzan gozgalaňyna gatnaşypdyr, ýaralanypdyr. 6177 Çagalar 6 ýaşynda mekdebe barýarlar. 2001 -nji ýylda başlangyç mekdepleriň gatnaşygy 80 göterime ýetdi. 6178 Çagalara dińe zerur bolan sowady öwredipdirler, çagalaryń terbiýesine umumy gözegçi we baştutan – pedonom bolupdyr. 6179 Çagalar alty ýaşdan başlap mekdeplerde okadylyp başlanypdyr. 6180 Çagalara waksinasiýa geçirmek maslahat berilýär. 6181 Çagalar belli bir hereketi amala aşyranda oňaýsyzlyk duýup bilerler: hiňňillikde uçanlarynda, ýapgyt tekizlikden düşenlerinde, meselem, basgançakdan ýa-da tersine ýapgyt ýere dyrmaşmaly bolan ýagdaýlarynda. 6182 Çagalarda duş gelme ýygylygy 1-3%-den köp däldir. 6183 Çagalarda gözüň, bokurdagyň, jyns agzalaryň, göni içegäniň zeperlenmegi bolup biler. 6184 Çagalarda guduzlama keseli dowamlylygyň gysgalygy bilen häsiýetlendirilýär. 6185 Çagalar näköklän mahallarynda işanlaryň ýanyna alyp baryp näkök çaga dem saldyrypdyrlar. 6186 Çagalar terbiçiden görelde alyp, buýruklaryny ýerine ýetiripdirler, jezasyny çekipdirler, terbiýäniń maksady boýun egmegi öwretmek bolupdyr. 6187 Çagalar üçin "Aýazhan" erteki-poemasyny, "Ogul sowgady" powestini we beýleki mowzuklara degişli çeper eserleri ýazdy. 6188 Çagalar ulalanda, otitiň döremek howpy aradan aýrylýar. 6189 Çagalaryň 10%-i keseliň 1-nji gününde aradan çykýarlar. 6190 Çagalaryň gulagy agyranda, ol biynjalyk bolýar, onuň ukusy bozulýar, çaga gulagyny elleýär. 6191 Çagalaryň ünsüniň ýeterlik däldigi sebäpli, eliň bilen bir zat görkezilende, olar zada seretmän, adamyň eline seredýändirler. 6192 Çagalaryň ýaşyna görä sanawaç ýañyltmaçlarynyň tekstleriniň agyrlaşmagy ýaşlaryň sözleýiş endiginiň kem-kemden türgenleşmegine ýardam edýär. 6193 Çagalygy patyşa kakasynyň ýanynda geçdi. 6194 Çagalykda ata-eneden jyda düşüp, agasy Sapargylyç bile ýetim galansoňlar, olara garyndaşlary hossar çykýarlar. 6195 Çagalyk ýyllarynda eje-kakasyndan jyda düşýär. 6196 Çagany arassa, salkyn howada ýatmazdan öň gezdirmeli, ýöne töwerekdäkilerden daşrak saklamaly. 6197 Çaganyň gyzgynynyň bolmadyk ýagdaýynda, ony ýyly geýindirip, açyk aýnaly eýwanda gezmeledip bolýar. 6198 Çaganyň gyzgynynyň ikinji gezek ýokarlanmagy bilen onuň endamyna örgün örýär. 6199 Çaganyň kellesi we göwresi bir derejede saklanyp, onyň eňejigi göwse degip durmalydyr. 6200 Çaganyň teninde şol bir wagty özünde tegmiller-de, gabarçaklar-da, kesmejikler-de bolup bilýär. 6201 Çaganyň ýüzi ýellenen ýaly bolýar, gabaklary çişýär, gözi gyzarýar we ýaşarýar. 6202 Çagany üç ölçegli surat şekilde görüp bolýar we onuň sesini eşidip gepleşibem bolýar. 6203 Çaga ölümi 1000 çaga 76 çagadyr. 6204 Çagasy: Uşilu Umumy maglumat Uweý Şanýuý Miladydan öň 114-nji we miladydan öň 105-nji ýyllar aralygynda hökümdarlyk edipdir. 6205 Çagasy: Uweý Umumy maglumat Içiz şanýuý miladydan öňki 126-njy 114-nji ýyllarda hökümdarlyk eden Hun imperatorydyr. 6206 Çagasy: Ýuýbi Umumy maglumat Günhan(KUNIÇEN一M. 6207 Çagataý bilen Ugideý ölenden soň Çingizitler neberesinde iň ýoşuluşy Baty han bolupdyr. 6208 Çaga üç ýaşyndaka ilki uýasy, soňra kakasy aradan çykypdyr. 6209 Çaga wagty gyzjagaza halk döredijiliginden dürli eserler, ertekiler okap beripdirler. 6210 Çaga wagtyna oba mekdebinde, oglanlyk hem ýetginjeklik ýyllarynda Daşkentdäki Türküstan çagalarynyň gimnaziýasynda gowy bilim alypdyr. 6211 Çaga ýygy-ýygydan ýyly çaý, süýt içiriň. 6212 Çagbaly ýagyş-ýagyşyň ýagmagynyň tizligi sagatda 20 mm az bolsa (ýa-da az döwrüň içinde). 6213 Çägede ösýän ownuk gyrymsy ösümlikleriň arasynda (mikrotamnobiont) ýaşamaga uýgunlaşan çekirtge. 6214 Çäge depeleriniň aralaryndaky pesliklerde gara sazaklara-da sataşmak mümkin. 6215 Çägelerde sary hem ak çigildemler tapawutlanýarlar. 6216 Çäginiň birnäçe bölegi ekwatordan uzakda ýerleşip, gurak klimatly ýerdir. 6217 Çagry beg hökümdarlygy ikä bölüp dogany bilen paýlaşdy we hökümdarlygyň günbatar topraklaryny agasy Togrul beg, gündogar topraklary bolsa özi dolandyrdy. 6218 Çagry begiň 3 ogly Alp Arslan, Tutuş, Tukuş atly ogullary, Alp Arslanyň Mälik atly ogly, onuň 4 ogly Berkýaryk, Muhammet, Sanjar, Mahmyt. 6219 Çagry beg öz taýpasyny we yzyna eýerýänleri jemläp gozgalaň turuzdy, agasyny halas etmek üçin Bugra hanyň üstüne gaýtdy. 6220 Çagry beg we dogany Togrul beg Oguz taýpalarynyň Horasan we Horezm döwletlerine ýaýylan-ýaýran ýelerinde dogulypdyrlar. 6221 Çaklama esasynda (2008-nji ýylyň dekabry) gelnen sanlar 2 milliondan 7 milliona çenli barýar. 6222 Çaklamalara görä, 2015-nji ýyla çenli Eýranyň ilatynyň 78 mln adama ýetmegi mümkin. 6223 Çaklamalar Hakykata golaý çaklamasy hem älemi astronomik birligiklerini hasaplamak üçin ulanylan «Analog kompýuter» bolan bolmagy mümkin. 6224 Çaklamanyň tarapdarlarynyň düşündirşine görä, merezýel keseliniň we başga tropiki keselleriň (frambeziýa, pinta, bejel) kesel döredijileriniň gelip çykyşy birdir. 6225 Çäklendirilmedik suwasty urşy bitarap döwletleriň söwda we ýolagçy gämilerine-de, ABŞ-yň Ýewropa bilen söwdasyna-da uly zyýan berýärdi. 6226 Çäklendirmeler: Içerki reýdlerde we Sankt-Peterburgyň Deňiz Kanalynda iň uly tizlik 6 km. 6227 Çäkli ýaýrawynda örän seýrek duşýar. 6228 Çakmak daşy we hek daşynyň slanesleri kesiji gural hem-de ýarag hökmünde ulanylypdyr, bazalt bilen gum daşyndan bolsa iş gurallary, meselem, el degirmenleri üçin daşlar ýasalypdyr. 6229 Çalman bagşy we Welim Kör bagşy ýaly meşhur bagşylardan sapak alan Halypa Nazarly Kümmet Gowuzyň Çaýgowşan obasynda wepat eder. 6230 Çalt baýamagyň bir usuly hem gallanyň bahasyny ýokarlandyryp satmak bolupdyr. 6231 Çalt depginler bilen ulalýan we düýpli hyjuw halyna gelen blog dünýäsinde, internetiň ulylaryndan Yahoo hem 2005-nji ýylyň Mart aýynda öz blog ulgamy Yahoo! 360-y açandygyny yglan etdi. 6232 Çalyşmalar, sypatlar hem atlar ýaly, düşüm we degişlilik goşulmalaryny kabul edipdir. 6233 Çanakgala söweşinde garşylyk görkezen Osmanly esgerleri mertlerçe durdylar. 6234 Çandragupta Aleksandryñ mirasdarlarynyñ biri bolan Selewkiñ gyzyna öýlenýär. 6235 Çandraguptanyñ nesilleri basybalyjylykly syýasaty dowam edýärler. 6236 Çan Kaýşi 1926-njy ýylyň iýulyna çenli Günorta Hytaýyň dört welaýatyny birleşdirmegi başardy. 6237 Çan Kaýşi 1927-nji ýylyň aprelinde döwletiň paýtagtyny Nankin şäherine geçirdi. 6238 Çan Kaýşi 1927-nji ýylyň aprelinde kommunistler bilen hyzmatdaşlygy bes edip, olaryň birnäçesini jezalandyrdy. 6239 Çan Kaýşi 30-njy ýyllaryň ortalaryndan başlap, SSSR-den Ýaponiýa garşy uruşda kömek almak üçin onuň bilen gepleşikler geçirdi. 6240 Çan Kaýşi ABŞ-a we Beýik Britaniýa arka direýärdi. 6241 Çan Kaýşi bu ýerde “Hytaý Respublikasy” atly döwlete ömrüniň ahyryna çenli ýolbaşçylyk etdi. 6242 Çan Kaýşiniň öz goşun generallarynyň arasynda-da raýatara urşunyň ýatyrylmagynyň we ýaponlara garşy bileleşip göreşmegiň tarapdarlary köpelipdi. 6243 Çan Kaýşi rus harby maslahatçylaryny ýurtdan çykmaga mejbur etdi. 1929-njy ýylda Hytaýyň Russiýa bilen diplomatik gatnaşyklary kesildi. 6244 Çan Kaýşi Sowet obalaryny ýok etmek üçin bäşinji ýörişe has düýpli taýýarlyk gördi. 6245 Çapar we ilçi bu habary Tura we Selme ýetirensoň, olar mundan gaty ynjap, özlerine bela aýatyny okap: «Olar taýýar bolmazlaryndan ozal biz olaryň üstüne çozmaly» diýen karara gelýärler. 6246 Çap etmäge ýeňil format. 6247 Çapyşyk ýodalary toplumyň sport çäreleriniň esasy künjegidir. 6248 Çäre tapmak üçin gurultaỳa ỳygnanyp şeỳle maslahata geldiler: Ata-babalarymyzdan eşidişimize görä Ergenekonyň daşynda çäksiz meydanlar we gözel ỳurtlar barmyş.. 6249 Çarh diňe küÿžäniň çalt öndürmäge däl-de eÿsem ÿuka-nepsi gap-çanaklary öndürmäge-de oňaÿly bolan. 6250 Çärjew (Lebap) oblastynyň Hojambaz raýonynyň Beşir obasynda daýhan maşgalasynda dogulýar. 6251 '''Çarlz Dikkens (1812-1870)''' Iňlis hem dünýä edebiýatynyň iň beýik ýazyjylarynyň biri Çarlz Dikkens 1812-nji ýylyň 7-nji fewralynda, Angliýanyň Portsmut şäherinde dünýä inipdir. 6252 Çarlz eýýäm çagalykdan akyly hem ugurtapyjylygy bilen özüniň ýaşdaşlaryndan saýlanypdyr. 6253 Çartistleriň ilkinji komiteti 1839-njy ýylyň Baýdak aýynda bolup, onda göreşiň usullary we görnüşleri hakda mesele maslahatlaşyldy. 6254 Çartistleriň soňky 3-nji we ahyrky ýörişi 1847-48-nji ý.onda-da parlament talaplary kanagatlandyrylmady. 6255 Çarwa ilaty bilen oturymlylar arasyndaky ykdysady gatnaşyk şäherlerde senetçiligiň, hünärmentçiligiň we söwdanyň ösmegine amatly şert döredipdir. 6256 Çarwa ilatyň arasynda ýykgynçylyk hasam güýçli boldy. 6257 Çarwalar grek ýerinde uruş alyp barmak, ýaragly güýçleri saklamak hukugyny özlerinde galdyrypdyrlar. 6258 Çarwalaryň bir şyhly çozup durmagy, özara gazaply we gandöküşikli uruşlar, kesekileriň basyp almaklary ýurdy tozdurypdyr, talaňa salypdyr. 6259 Çarwa peçenegler öri gözleginde diňe bir Orsýetiň günorta oblastlaryna ýaýraman, eýsem olaryň uly toparlary Majarystan (Wengriýa), Bolgariýa ýaly Ýewropa ýurtlaryna hem göçüp gidýärler. 6260 Çarwa türkmenler gylýallary, gara mallary türkmeni we garaköli goýunlary, geçileri, düýeleri ösdürip ýetişdiripdirler. 6261 Çarwa türkmen taýpalarynyň durmuşynda öňküsi ýaly haly dokamak işi ösýär. 6262 Çarwa we musulman bolmadyk türklerde aýlar dört möwsüm bilen atlandyrylýar, her üç aýy bir at bilen belleýär. 6263 Çary Täçmämmet halypa dutarçy bolup ýetişýär. 6264 ÇARYÝAROW BÄŞIM – Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň habarçy-agzasy, filologiýa ylymlarynyň doktory, professor. 6265 Çauşesku aýalyny alyp, wertalýotly gaçdy. 6266 Çauşesku şool wagt Eýranda resmi sapar bilen gezip ýördi. 6267 Çauşesku tutulyp, ölüme höküm edildi. 6268 Çauşeskuwa wepaly güýçler bilen halkyň arasynda ganly çaknyşyklar başlandy. 6269 Çawan, Çimu, Naska, Tiahuanko, Moçika we elbetde Ink ýaly imperiýalaryň gadymy medeniýeti bu ýurduň özboluşly medeni gymmatlyklaryny artdyrýar. 6270 Çawan, Çimu, Naska, Tiahuano, Moçika, şeýle hem Ink medeniýetleri bu ýurda köp sanly taryhy ýadygärlikler, köşk-eýwanlar, kümmetler, piramidalar goýup gidipdir. 6271 Cece Jons rolyny dünýä belli aýdymçy we aktrisa Bella Throne ýerine ýetirýär. 6272 Çeçek ärine wepaly, sabyrli türkmen gyzynyň obrazydyr. 6273 Çeh döwleti bilen bir wagtda ýene-de bir günbatar slawýan döwleti Polşa döräpdir, Wislanyň kenaryndaky birnäçe taýpalar esasyny düzüpdir. 6274 Çeh döwri XVII asyryň 2-nji onýyllygynda Çehiýanyň ykdysady ýagdaýy has hem agyr bolmagy söwda, senagat durup galdy. 6275 Çeh dworýanlara özleriň wagtlaýyn häkimiýeti döredipdirler. 6276 Çeh gozgalany ilki başda üstünlikli bolýär. 6277 Çeh halkynyň gelgindilere garşy göreşi güýjäpdir. 6278 Çeh iri ýer eýeleri öz daýhanlaryny nemes düzgünine geçirdi. 6279 Çehiýa 1526 ýylda täzeden imperiýanyň sastabyna girýar. 6280 Çehiýada 1618 ýylda 2,5 mln ilat bolan bolsa 1650 ýylda 700 müň galýär. 6281 Çehiýada durmuş, gapma-garşylyklaryň ýitileşmegi, nemesleriň baýlyga eýe bolmagy,syýasy rol oýnamagy halkyň ezilmegine getirdi. 6282 Çehiýada gusçylyk hereketi- katoliki buthana garşy gönükdirilipdir. 6283 Çehiýada iri senagat kärhanalary esasan Awstriýanyň iri hususy ýitgilerine degişlidi. 6284 Çehiýada IX-X asyrlarda knýažla özara bäsdeşligi başlanýar, onuň jümmüşini, knýaž goşunynda gulluk edýänler düzüpdir. 2 knýažlygyň arasynda serdarlyk ugrunda göreş başlanýär. 6285 Çehiýada ruhany rysar ordenleri peýda bolupdyr. 6286 Çehiýa iýezuitleriň gelmegi bilen katolik buthanasy hem ýaýradylar. 6287 Çehiýa XI-XV asyrlarda Sapagyň maksady: Çehiýa döwletinde iri ýer eýeçilik gatnaşyklarynyň ýüze çykyşy we synpy göreşleriň ýitileşmegi barada düşünje bermek. 6288 Çeh khýazlary Bražislaw I (1034-1055) Spitignew II (1055-1061) we Braçislaw II (1062-1092) döwründe nemes we polýak goşunyna uly zarp urulypdyr. 6289 Çeh korollary öň germanlara degişli bolup olaryň arasynda hemme taraplaýyn öz täsirini ýetiripdiler, bu bolsa çehleriň olara durmuş syýasy, milli we dini gapma-garşylyklaryny ýitileşdirdi. 6290 Çehler şol wagt Hristiandinini kabul edip alypdyr. 6291 Çehoslowakiýanyň ýolbaşçylary sosializmiň täze ýoluny döretmegi jar etdiler. 6292 Çeh we Moraw ýerlerinde oňa garaşly bolupdyr. 1025 ýylda Boleslaw korol laamyny alýar, ol aradan çykandan soň Polşa köp knýažlyklara bölünýär. 6293 Çeh ýygnaklary Gabsburg korolynyň rugsady bilen geçirilýär. 6294 Çekim abzallarda süýümler hereket edenlerde gysga süýümleri gözegçilik astynda saklamak gaty kyndyr. 6295 Çekimli fonemalaryň ulanylyşhy, esasan, bir menzesh bolup, monoftonglaryn we diftonglaryn barlygy bilen häsiýetlidir. 6296 Çekirtgäniň jyns taýdan ýetişenleri awgust aýynyň ortasyna çenli duş gelýär. 6297 Çekirtgäniň jyns taýdan ýetişenleri iýul aýynyň ahyryna çenli iki-ýeke duş gelýär. 6298 Çekirtgäniň jyns taýdan ýetişenleri iýun aýyndan awgust aýynyň başyna çenli duş gelýär. 6299 Çekirtgeler has güýçli köpelen ýyllarynda ýa-da Eýranda köpelip, biziň respublikamyza uçup gelýän ýyllarynda öri meýdanlarynyň otlaryna we medeni ösümliklere uly zyýan berýärler. 6300 Çelekende we Nebitdagda “A” kysymly bromly demir alynýar. 6301 Çemberlen we onuň topary erkin söwdadan el çekilmegini we imperiýa paçlarynyň (salgyt) girizilmegini talap etdiler, emma beýleki topar onuň bilen razylaşmady. 1906-njy ýylyň parlament saýlawynda liberallar ýeňiş gazandy we öz kabinetini düzdi. 6302 Çempionlar ligasynda iñ köp forma geÿen futbolist. 5-nji martda ManU-Real Madrid oÿnunda Giggs 1000-nji oÿnuna çykdy. 6303 Çen bilen 1990-njy ýyllara çenli telewizorlar başdan-aýak kinoskopyň esasynda (elektron şöhle trubka­sy) ulanyldy. 6304 Çen edilýänler ýa garran,ýa Täçgök serdar ýaly adamçy iner häsiýetli,ýa söweş-syýasaty gowşan,ýa nepsy ynsabyndan güýçli. 6305 Çep aÿagyny gowy ulanÿan Welsli futbolist futbol kariÿerasynda diñe Mançester Ýunaýtediñ formasyny geÿdi. 6306 Çeperçilik stili Durdy Baýramowyň döredijiliginiň baş žanry türkmen milli mekdebiň iň oňat däplerini, nusgawy realizm ussatlarynyň sapaklaryny we impressionistleriň täzeçilligini özünde jemleýän psihologiki keşpdir. 6307 Çeperçilik sungaty Taýland milli çeperçilik sungaty bilen meşhurdyr. 6308 Çeper dokalan matalar we halylar durmuşda, soňra bolsa senetçilik önümçiliginde we öý önümçiliginde uly rol oýnapdyr. 6309 Çeper eseriň döremegi bilen bagly bolan örän çylşyrymly syrly prossesi käbir edebiýatçylar ýönekeý material ýygnamaga syrykdyrýar. 6310 Çeper taňsyd içinde küýzegärçilik has ýörgünli bolupdyr. 6311 Çeper terjimede hem öz güýjümi synap görýän. 6312 Çeper terjime eserleriniň ýazyjynyň kämilleşmegine täsir edýändiginiň mysallary az däl. 6313 Çeper türkmen aýal – gyzlary özleriniň ýokary ussatlygyny aýawly saklapdyrlar we ony gyzlarynyň hem-de agtyklarynyň täze nesillerine geçirip gelipdirler. 6314 Çeranpuji Ýer ýüzünde iň ýagyşly ýer hasaplanýar3. 6315 Çermenýap kanalynyň boýunda Şasenem diýen gadymy şäher, Gallalygyr I we Gallaly II diýlip atlandyrylýan galalar döräpdir. 6316 Çeşmäniň ýanynda bir bag bardyr. 6317 Çeşme: A. Mamutow, “Ýewropa we Amerika ýurtlarynyň täze we iň täze taryhy” Jon F.Kennedi öldürilenden soňra onuň ýerine Lindon Jonson wagtlaýyn wezipä gelýär we ol Kennediniň öldürilenini eşiden wagty uçarda kasam edýär! 6318 Çeşme: A.Nuryýew, M.Moşew. Türkmenistanyň taryhy. 6319 Çeşme biziň eramyzdan öňki I asyrda Cicero, Poseidone atly biriniň dostunyň taýýarlan enjamyndan söz edýär. 6320 Çeşme görkezilmedik ýagdaýynda plagiat bolýar we akademiki jenaýat hasaplanýar. 6321 Çeşmeler Ärtogrul gazynyň asyl gelip çykyşy hakynda dürliçe şejereleri düzüpdirler. 6322 Çeşmelerde onuñ takmynan, 320-330-nji hijri kamary senesinde dünỳä inendigi barada aỳdylỳar. 6323 Çeşmeler halk sazandalarynyň atlaryny bütinleý diýen ýaly saklap galmadyk hem bolsa, Türkmenistanda saz sungaty ep-esli derejede ösüpdir. 6324 Çeşmeleriñ ýalñýş çap edilmegi barlaglaryñ ýalñýş netijeleri çykarmagyna getirýär. 6325 Çeşme Maglumatlar: Gökdepe galasyna gatnaşan türkmen Seýitmyrat Öwezbaýyň gürrüňleri esasynda taýýarlanyldy. 6326 Çeşmesiz belli bir waka barada netije çykaryp bolmaýar. 6327 Çeşme Türkmen hanlary we serdarlary. 6328 Çetwertik döwrüň birinji ýarymynda (bu geologik döwür Ýeriň ýanynda 1 mln ýyl hasaplanýar) güýçli sowamaklyk başlanypdyr, buzlyklar emele gelipdir. 6329 CHATBITE Olaryň biri adam, biri bolsa awtomat, ýöne haýsynyň haýsydygyny bilenok. 6330 Chun Doo-hwan Çuň Du-hwan( Koreý dili : 전두환 ; 18 ýanwar 1931 - ) : Günorta Koreýa prezidenti ( 1980 1988 ). 6331 Chung Il-kwon Chung Il-kwon( Koreý dili : 정일권 ; 21 noýabr 1917 - 17 ýanwar 1994 ) : Günorta Koreýa premýer ministr( 1964 1970 ). 6332 Çig kerpiçden salnan ol jaýýň içi diwarynyň duýbünden gümmeziniň dik depesine çenli gançyň (alebastryň) ýüzüne salnan reňklenen gazma nagyşlar bilen örtülipdir. 6333 Çig kerpiç ozalkysy ýaly köpçülikleýin gurluşyň esasy materialy bolup durýar, gala diwarlarynyň arhitekturasynda palçyk bloklaryndan (pahsalardan) diwar salmaklyk agdyklyk edýär. 6334 Çig mal energiýa gorlarynyň peýdalanyşynyň gyradeň bolmazlygy uly kynçylyklara getirýär. 6335 Çig malyñ düzümi gyzyklandyrýan matasyndan bir-näçe sapagy soguryp almaly we seresaplyk bilen olary ýakyp görmeli. 6336 Çig nebit Burgas şäheriniň golaýynda nebiti gaýtadan işleýän toplumda täzeden işlenilýär. 6337 Çilim çekmek düýbünden gadagandyr! 6338 Çingiz han 1221-nji ýylda Tili hana Mara ýöriş etmegi tabşyrýar. 6339 Çingiz han 1227-nji ýylda ölenden soň onuň ummasyz giň teriroriýasyny mangol şazadalary edara edip bölmän ýer ruhanylara, baý täjirlere daýanypdyrlar. 6340 “Çingiz han altyn tagtynda oturdy we goşunlaryna ýesir alnanlary öz öňüne getirmegi buýurdy. 6341 Çingiz han bolsa esasy goşun bilen Buhara tarap ugraýar. 6342 Çingiz han ol ýerleri ogullaryna paýlap biripdir. 6343 Çingiz han onuň oglunyň ýüregini alyp, tazy itine berýär. 6344 Çingiz han öz goşunynyň garşydaşyndan ýeňilmegini jogapsyz galdyryp biljek däldi. 6345 Çingiz han öz goşunynyň ýany bilen gaýdan Orta Aziýaly täjirleň kömegi bilen haýsy ýoluň haýsy şähere eltýänini bilipdir. 6346 Çingiz hany mert söweşe çagyrýar. 6347 Çingiz hanyň çozuşlarynda gündogarda ýagny Merkezi Aziýada güýçli Köneürgenç döwleti dolandyrypdyr. 6348 Çingiz hanyň ogly Ugedeý (1229-1241) soň Hubilaý (1269-1291) ol salgydy ýola goýdy, ilat ýazuwyny geçirdi. 6349 Çingiz hanyň ölendigini eşiden Jelaleddiniň gynanmagy. 6350 Çinownikçilik döwlet aparaty bolup, korol hemme ýerleriň eýesidi. 6351 Çinua Açebe, Jon Makswell Kutzeýe, Piter Abrahams, Nadin Gordimer, Wole Soýinka, Ngugi Wa Thiongo ýaly ýazyjylar diňe bir afrika edebiýatynyň däl, eýsem, dünýä edebiýatynyň hem göz guwanjyna öwrülýär. 6352 Çiş 1-2 hepdeden bir aýa çenli saklanyp bilýär. 6353 Club Social y Deportivo Colo-Colo (Colo-Colo) — hazirki wagtda Çili Ligada basleşige dowam edyar. 6354 "Coast Trippin" filminiň sazlary bolan "Snake Eyez" albomynda aýdym aýtdy. 6355 Code-behind modeli Microsoft dinamiki programma koduna code-behind modelini ulanyp, çemeleşmekligi maslahat berýär, ol bu kody aýratyn bir faýla ýa-da ýörite script tegine ýerleşdirilýär. 6356 Çöketligiň 500 m çuňlugy bolup, meýdany - 300 km barabardyr. 6357 Çöketligiň döremegine Tetis deňziniň aşagyndaky hereket edýän wulkaniki öjak sebäp bolupdyr. 6358 Çökgüňlik italýan durmuşynyň ähli pudaklaryna, şol sanda maliýe pudagyna hem täsir etdi. 6359 Çökgünlik köpsanly ownuk we orta kärhanalaryň dargamagyna getirdi, bu bolsa öz gezeginde önümçiligiň 1 ýere üýşmegi hereketini tizleşdirdi. 6360 Çökgünlik şertlerinde ýurduñ 2,5 müñe golaý kärhanalary we banklary çökdi. 6361 ÇOLAŞYK ýa-da TABAJYKLY TORNABEA (Tornabea scutellifera - торнабеа блюдценосная) Fissiýalar maşgalasy (Physciaceae) Ýagdaýy. 6362 Çöl bölekleriniň ösümlik dünýäsi tokaýlara garanda baýdyr. 6363 Çöl çäge toprakda ýaşaýan görnüşleriniň wekilleri hökmünde Messor denticulatus, Messor aralocaspius, Messor excursionis we Messor lamellicornis görnüşlerini görkezmek bolar. 6364 “Çöldäki harasat”. 1990-njy Alp Arslanyň 2-sinde Pars aýlagy sebitinde täze dartgynlyk emele geldi. 6365 “Çöldäki harasat” adyny alan söweşde ABŞ we BMG-niň parahatçylygy üpjün ediji güýçleri Yragyň Kuweýtden çykmagyny gazandy. 6366 Çölden geçende gören kynçylyklaryny, úrgenjiň soltany bilen duşuşanyny we oňa rus patyşasynyň iberen ynanç hatyny gowşurşynyň beýany Russiýanyň Angliýa, Buhara, Hywa we Eýran bilen özara gatnaşyklaryň taryhy boýunça möhüm çeşmani düzýär. 6367 Çöllüge gatnaşýan bir kilometrik gorag zolagy bilen gurşalan Türkmenbaşy (ozalky ady Krasnowodsk), Demirgazyk Çeleken, Balkan, Mihaýlowsk aýlaglaryny öz içine alýar, onuň tutýan meýdany 192,3 müň gektar. 6368 Çöllügi türkmen halky gadym eýýamlardan bäri peýdalanyp gelipdir. 6369 Çöl peçeginiň we gandymyň düýpleri, ýylagyň we goňurbaşyň selçeň örtügi bolan berkeşen çägeler. 6370 Çölüň ösümlik örtüginiň esasyny ak sazak, borjak, gandymlar, sözen, şoralar, şeýle hem köp sanly efemerler düzýär. 6371 Comencia la Comedia, 1472 Dünýä edebiýatynyň iň belli kyssaçylarynyň biri, beýik italiýan şahyry we ýazyjysy Dante Alighieriň ýazan eseri. 6372 Çomurlara we çarwalara bölünmklik türkmenleriň arasynda XX asyryň başyna çenli saklanýar. 6373 Çöregi daşary ýurtlara çykaryp başlapdyrlar. 6374 Çörek, ulag, ýaşaýyş jaý hyzmatlary biziň döwletimizde mugtuň bäri ýany diýsem maňa “ýok” diýen tapylmaz. 6375 «Çörek we şerap» (1800 ý.) we «Patmos» (1802 ý.) ýaly elegiýalarynda we mynajatlarynda ol gadymy grek edebi tärlerini ulanypdyr. 6376 Çowdur,igdir, çandyr ýaly etnonimler üçin umumy bolan -dur/ -dyr/ -dir goşulmalarynyň asyl köki näbelli (kem işlik goşulmasy däl), ýöne etnonimiýada onuň hem köplügi aňlatmagy mümkindir. 6377 Çozuşlar edip Teýmirli döwletiniň golastyndaky Azerbeýjana çozup girmekden çekinmedi (1387). 1388-nji ýylda Teýmiriň günbatar ýörüşlerinden peýdalanyp onuň ogly Omar Şeýhi ýeňip bütin Mawerannahra çozdy. 6378 Çozuşlary netijesinde ýykyp-ýakyşdyranyndan (1394) soňra, Altyn Orda ýörüşe çykan Teýmir bilen bolan Terek söweşinde (1395) hem ýene ýeňlişe sezewar bolýar. 6379 Çudihu gelen ilçileriň bozuk planlarynyň üstüni açyp, bütin ilçileri Baýkal kölüniň etrabyna sürgün etdi. 6380 Çudihu şanýunyň iki ogly bardy. 6381 Çudihu şanýuýbLi Kuankliniň ýoluny 60 müň atly bilen kesdi. 6382 Çünki 1389-njy ýylyň 28-nji iýunynda türkler serbleri uly ýeňlişe sezewar edip, şol günden soň Serbiýa türkleriň gol astyna düşüpdi. 28-nji iýun serblerde milli matam güni hökmünde bellenilýärdi. 6383 Çünki atlar hem edil adamlar ýaly türgenler ahyryn, hut şonuň üçinem bu ýerde atlaryň saglygyna gözegçilik gije-gündiziň dowamynda alnyp barylýar. 6384 Çünki baglaşylan ylalaşyk boýunça Hytaý 20 müň ýaşşik tirýegiň bahasyny bermelidi. 6385 Çünki bank ulgamy bulaşykdy. 6386 Çünki Beýik Britaniýa korollygy dünýäniñ bu künjünde Rus patyşasy bilen bäsdeşdi. 6387 Çünki birsydyrgyn, parahat hem imisala ýaşaýyş tamam boldy. 6388 Çünki, bitewiligiň ýok ýerinde millet hem bolmaýar, bolaýanda-da uzaga gitmeýär” diýmekligi bitewilik pelsepesiniň milli aňyýetde iň esasy güýçdigini subut edýär. 6389 Çünki Bolgar ýazyjylaryna hasda öz eserlerini döredipdir. 6390 Çünki bu ägirt uly ähmiýete eýe bolan ýazuw ýadygärliginde halk döredijiliginiň žanr özboluşlygy, köp taraplylygy, çeperçilik aýratynlyklary, dürli ýerlere ýaýraýyş usullary öz beýanyny tapypdyr. 6391 Çünki bu dowürde watançylyk duýgusy, il-gününi, ýurduny söýmek hyjuwy has-da güýçlenýär. 6392 Çünki bu düzülen kopýa enjamyny nämä ulanyp boljakdygyny bilip bilmediler. 6393 Çünki, bu kitap durmuş bilen başdan-aýak belli bir wakany beýan etmän, her bölümi aýry-aýry wakalardan gurnalýar. 6394 Çünki, burçdaky daş beýleki daşlara görä hasapbaşy hökmünde oturdulypdyr diýen netijä geleniňi duýman galýarsyň. 6395 Çünki bu ugur boýunça ösýän ýurtlar adam hukuklarynyň gödek bozulmalarynyň, demokratiýanyň ýok edilmeginiň hasabyna ykdysady we durmuş dartgynlylygyny gowşadypdyrlar. 6396 Çüñki bu ýagdaýda çekim işler agyrlaşýar. 6397 Çünki, çaga çaga bolýarda! 6398 Çünki diliň köne elementleri bilen barabar, onda häzirki gepleýiş diliniň täsiri hem ýok däldir. 6399 Çünki, din syýasat däldi, din adamlaryň kalbyny we ýüregini tämizleýän gudratly güýçdir. 6400 Çünki, “Diwanda” ýerleşdirilen beýleki türki halklaryň dil baýlyklary bilen bir hatarda oguz-türkmen sözleri, nakyllar, atalar sözleri we goşgy bölekleri türkmen dili we edebiýaty ylmy üçin bahasyz çeşmedir. 6401 Çünki Diýarymyz dünýäniň ösen döwletleriniň hataryna goşuldy. 6402 Çünki dogjak günüň şöhlesi ilki garşydaky-günbatardaky daga düşýär. 6403 Çünki dünýäniň kellä geýilýän gaplarynyň arasynda biçüwi, esasanam bezegi, keşdelenilişi boýunça türkmen tahýasyna meňzeýänine duşmadyk. 6404 Çünki duşmanlar tozanly ýeliñ içi bilen edilen çozuşlaryñ haýsy tarapdandygyny bilmäge-de maý tapmandyr. 6405 Çünki edil şu ýagdaý ilki bilen sungatyň däp-dessurlara öwürlip gidýän wezipelerini kesgitleýär. 6406 Çünki, entek Rus patyşasy Pawel I-ň döwründe kabul edilen tagt mirasdüşerligi hakyndaky Düzgünnama laýyklykda mirasdüşerleriň her biri öz ykbalyny diňe özi çözmelidi. 6407 Çünki federal sebitlerde häkimiýete gelmek isleýänler syýasy partiýalaryñ üsti bilen öz işlerini alyp baryp bilýärdiler. 6408 Çünki geçirilen referendumda halkyñ 62,8%-i garaşsyzlygy saýlap alypdy. 6409 Çünki Germaniýa goşunynyň uly bölegini Günbatardan aýryp, Russiýa garşy Gündogar fronta gönükdirmäge mejbur edilipdi. 6410 Çünki Germaniýa goşunynyň uly bölegini Günbatardan aýryp, Russiýa garşy-Gündogar söweş ugruna gönükdirmäge mejbur edilipdi. 6411 Çünki Gökdepe galasynyñ goragy başdan-aýak hut bu etrapda ýaşan ýerli ilatyñ üstüne düşüpdir. 6412 Çünki, göwün milli buýsanjyň çeşmesidir. 6413 Çünki, “güýçli”, “çydamly” diýen söz hemişe, hemme halklarda diýen ýaly öküz sözi bilen Manydaş bolupdyr. 6414 Çünki harby gulluk hökmany borja öwrülensoň goşuna öňküleri ýaly pul tölemek gerek bolmandyr. 6415 Çünki, ikinji jahan urşundan soň SSSR Polşanyň belli bir bölegini özüne birleşdirip, oňa Gündogar Germaniýadan ýer beripdi. 6416 Çünki islendik eserde özboluşly millilik, edil şonuň ýaly-da milleti dünýä tanadýan özboluşlyklar bardyr. 6417 Çünki manjurlar döwlet gurmagy hytaýlylardan öwrenipdi. 6418 Çünki milletiň Ruhy atasynyň nygtaýşy ýaly : “Adamy – durmuş, şahsyýeti – taryh terbiýeleýär” (1. 64 s.), “Taryh biziň üçin iň gymmatly terbiýe mekdebidir” (1. 146 s.). 6419 Çünki Oguz-Orhon ýazgylarynda hem, Mahmyt Kaşgarynyň sözlüginde hem yslam dininiň täsiri duýulmaýar. 6420 Çünki olara akyl ýetirilmedik galp mksatlarda ymtylýarlar. 6421 Çünki, olar ahyn agaň ylmyna-bilmine, güň dünýägaraýşyna uly hormat goýupdyrlar. 6422 Çünki olardaky ritmlilik çeperçilik, ölçeg birligi täsirli mazmun we ş.m. zatlar zähmet prosesi bilen baglylykda döräp, adamlaryň ruhuna täsirini ýetiripdir. 6423 Çünki olar häkimiýetde ornaşýança halkyň iň bir arzuwlaýan isleglerini kanaglatndyrmaga söz bermegi, ynandyrmagy başardylar. 6424 Çünki olar medeniýeti, gelip çykyşy dili taýdan rimlilerden kän tapawutlanmandyrlar. 6425 Çünki olaryň gozgalaňa baş göteräýende-de ýitirjek zady ýok. 6426 Çünki, ol nokatdan töwerek-daşa gözegçilik etmek diýseň amatlydyr. 6427 Çünki ol pudaklar, birinjidenä öňki girdejilerini ýitiripdiler. 6428 Çünki, ol setirde akyldarymyz: «Resuluň (hezreti Muhammet pygamberiň) dünýäden öteli bäri 1200 ýyl («Ỳeke müň iki ýüz») ýyl geçdi» diýmek isläpdir. 6429 Çünki ol uruşyñ dowam eden ýagdaýynda Bosniýaly musulman halkyñ bütinleý ýok edilmek ähtimallygynyñ dörediljekdigine oñat düşünýärdi. 6430 Çünki ol ýerde Ärsaglaryň nebere agzalarynyň guburlary galypdyr. 6431 Çünki ol ylahydan gursagyna guýulan ruhy-güýçden kesilýär. 6432 Çünki onuň iri harby gämileri zerur wagty Panamakanalyndan geçip biljek däldi. 6433 Çüñki pagtañ reñkine seredip onuñ keseli geçiren ýa-da geçirmedigini, ýagşyñ aşagyna düşendigi barada bilip bolýar. 6434 Çünki, runiki ýazgylarda hem ”men” diýip gürlemeklik bar. 6435 Çünki simmetriýany inçeden duýmak we ony saklamak başarnygy göçüp-gonup ýören ýarym wagşynyň edip biljek zady däl. 6436 Çünki, şol bir halkyň ady taryhy möwrütlerde telim gezek ýitýär, gaýtadan döreýär we ýene-de başga bir görnüşe eýe bolýar. 6437 Çünki, sowet goşunlary Owganystanda “Ur diýseň, gözüni çykarar“ edipdiler. 6438 Çünki, SSSR-iň Owganystana girizen goşunynyň esasy bölegini SSSR-iň musulman ilatly sebitlerinden toplanan esgerler düzýärdi. 6439 Çünki süỳümler sapagyñ içinde mydamada ilki başda duran ỳerlerinde galmaỳarlar. 6440 Çünki, syýasatda bolşy ýaly, ykdysady taýdan Türkmenistanyň baknalygy barha çuňlaşdy, durgunlyk ýyllarynda ýetjek derejesine ýetdi. 6441 Çünki toponimleri öwrenmegiň ylmy we amaly ähmiýeti has uly bolup, olarda diliň gadymy görnüşleri kem käs üýtgän ýa-da üýtgemedik görnüşinde şu günlere çenli saklanyp gelýar. 6442 Çünki türkçede adam düşünjesi "uz" şkilinde gelen yeri yokdur. 6443 Çünki Türki rowaýatlarynda altyn Güneşiň simbolydyr. 6444 Çünki türkmen halkynyň geçmiş taryhyny bilmese, rus kommunistik hökümdarlaryň, türkmen halkynyň medenýetine, däp-dessuryna täsir etmek we şeýlelik bilen ol, halky, öz bähbidi üçin, gul hökümünde ulanyp bolýandygyny görüpdürler. 6445 Çünki, türkmenleriň geçmiş taryhyny köplenç daşary ýurtly taryhçylar ýazypdyrlar we wakalara bir taraply çemeleşipdirler. 6446 Çünki türkmen milletiniň ikä bölünmek howpy abanýardy, türkmenleri bir-birinden hasda daşlaşdyrdy, ýagny orslaşdyrlan milletiň döremegine getirýär (ýagny milleti bir,dilleri aýratyn). 6447 Çünki uruşýan taraplar ykdysadyýetini halkyň däl-de urşuň bähbitlerine gönükdirýärler. 6448 Çünki uruşýan taraplar ykdysadyýetini halkyň däl-de, urşuň bähbitlerine gönükdirýärler. 6449 Çüňki we aýaklary gyzyl. 6450 Çünki Ýaponiýanyň özi-de urşa köplenç duýdansyz başlaýardy. 6451 Çünki ýeňilen döwletler ýeňijilere berilmeli öwez töleglerini öz ýurtlarynyň halkynyň boýnuna atdylar. 6452 Çünki, ýigrimi dört taýpa oguzlaryň taryhy durmuşynda has irki döwürlerden bäri hereket edip gelýär. 6453 Çünki ylymyn namedigine kesgitleme getiren ylym adamy Newtondyr. 6454 Çünki yslamda nikahdan öň ýigit bilen gyzyň hylwat ýerde ikiçäk duşuşmagy dürs däldir. 6455 Çünki, ýurduň iri şäherlerinde basybalyjylaryň goşunlary ýerleşdirilipdi. 6456 Çüňkleri sekiz gyraňly sütünler bilen berkidilipdir. 6457 Çuňluk bu ýerde 20-25 metr aralygynda üýtgeýär, ol ýerde düýp hapadyr we çägesöwdir. 6458 Çuwaş dili - Çuwaşystanda ullanylan resmi dilidir. 6459 C wektor moduly uly bolan wektoryň ugry boýunça ugrukdyrylandyrlyýar. 6460 Çybynlar dürli keselleri geçirijiler we ýaýradyjylar hasaplanylýar. 6461 Çybynlaryň we olaryň liçinkalarynyň garşysyna işler alnyp barylýar. 6462 Çyg ýagdaýda berkligi has ýokary. 6463 Çykan sany 100-e paýlap, onuň üstüne 621-i goşýarys. 6464 Çylşyrymly gidrotehniki enjamlaryň çykarylmagy gidrostatistikanyň we gidrodinamikanyň esaslaryny öwrenmäge mümkinçilik berdi. 6465 "Çylşyrymly gurluşlaryň, wagtyň geçmegi bilen ýönekeý gurluşlardan basgançak-basgançak emele gelýär" diýip hasap edilýärdi. 6466 Çyn goşuny uly heläkçilige uçrady. 6467 Çyn-maçyn (hytaý) dilinde Laoşan «uly we üstün» manysyny aňladýar. 6468 Çyzgydan görnüşi ỳaly şol iň ỳokary dereje (C) ỳagny kritiki tow ulanylýan çig mala baglydyr. 6469 Çyzgylar we saz eserleri, kitaplar we suratlar, spektakllar we kinofilmler - bularyň barysy-da informasiýalaryň beýan edilşiniň görnüşleridir. 6470 Çženszýan şäherini goraýjylar tä iň soňky damja ganlaryna çenli, iň soňky mümkinçilige çenli uruşmagy karar etdiler. 6471 Çžou taýpasynyñ serdary U Wan Şan nesil şalygynyñ soñky wekili Şou Sini ýeñýär we täze Çžou (taýpanyñ we nesilşalygyñ ady) patyşalygynyñ düýbüni tutýar. 6472 Dabanda jaýryklar, kömelekler sebäpli döreýän ýaralar, eroziýalar emele gelip biler. 6473 Daban - inedördül daban – takmynan, 0,1 inedördül metre deñ bolan meýdan briligi. 6474 Dabaraly toýlarynda hem şu mallary soýýarlar. 6475 Dag derýajyklary we çeşmeler, olaryň hanasynyň ugry boýunça daşlaryň arasynda ýaşaýar. 6476 Dag eteklerinden arpanyň gowy hasylyny alyp bilipdirler. 6477 Dag hanyň 4 ogly bolupdyr: Salyr gazan (Sulu kagan), Eýmir (Ýemrel), Alaýuntly, Ýüregir. 6478 Daglarda agaçlaryň dürli görnüşleri ösüpdir. 6479 Daglaryň arasyndan bir ỳol tapyp çykalyň. 6480 Daglaryň depelerinde dürli – dürli iri we gyrymly agaclar bityär. 6481 Daglaryň depelerinde dürli-dürli iri we gyrymsy agaçlar bitýär. 6482 Daglygyň demirgazygynda Elbrus ulgamy beýgelip gidýär. 6483 Daglyk etraplaryñ ilaty maldarçylyk bilen meşgullanypdyr. 6484 Daglyk raýonlarynda gar birneme köpräk saklanýar. 6485 Daglyk ýerleri maldareçylyk, üzlügi bolsa ekerançylyk üçi amatlt bolupdyr. 6486 Dagyň aşaky eňňitlerinde arça az duşýar. 6487 Dah-parfiýalylar arasynda hem gün Ahuramazdanyň ogly Mitranyň obrazyna salnyp, ösümligiň hudaýy we bir wagtyň özünde çopanlaryň, ylaýta-da esgerleriň piri hökmünde görlüp, oňa gylýallar bagyşlanylypdyr. 6488 Dakyky lakamy pars dilindäki “dakyk” sözünden bolup, türkmen diline terjime edeniñde “takyk, anyk, hakyky” many berỳär. 6489 Dalaşgärler Halk maslahatynda 11sinin arasyndan 6 dalaşgär tassyklandy. 6490 Dal gerdenden tylla heýkel dakmasaň, Humaý gözüň süzüp, gaşyň kakmasaň, Ýüz-müň suhan diýsem, bäri bakmasaň, Neneň edip ýaranaýyn ýar saňa! 6491 Däli Dumrul: “Depesi beýik biziň daglarymyz bolar, Ol daglarymyzda baglarymyz bolar, Ol baglaryň gara salkymlary – üzüm bolar. 6492 Damarlaryň mese-mälim görnüp durmagynyň ilkinji tapgyrynda bu gaty bir gorkuly hem däldir. 6493 Damarlaryň warikoz giňelmesi (warikoz keseli) — damar ulgamynyň keselleriniň has köp ýaýaran görnüşidir. 6494 Damask ussalary Kappadokiýadan demir satyn alyp,ajaýyp ýaraglar ýasapdyrlar. 6495 Damaskyň ýokary göterilmegi b.e.öňki II müňýyllygyň ahyrynda arameýleriň göçüp gelmegi bilen baglanyşyklydyr. 6496 Daňdanakan metjidiniň haşamyny amaly – haşam sungatynyň hakyky dürdänesini ýerine ýetiren Abu Bekiriň ady saklanyp galypdyr. 6497 Dandanakan söweşi Seljuklar bilen Gaznawy imperiýasynyň goşunynyň arasynda bolup geçdi. 6498 Däneleriň ölçegleri elek analizi, suwuklykda çökdürmek ýa-da başga usullar bilen kesgitlenýär. 6499 Daniel Defo umuman 200-e golaý kitap çap etdiripdir. 6500 Daniýa asylly amerikan bolan Gutzon Borglum we onuň ogly Lincoln Borglum tarapyndan oýulyp ýasalan we beýikligi 18 m bolan bu heýkel ABŞ -nyň öňki prezidentleriniň ýüzlerini şekillendirýär. 6501 Daniýada Wladimir IV Atterdag (1340-1375ýý) buthana we harby iägärleriñ kömegi bilen karol häkimýetini berkitmek başardýar. 6502 Daniýa döwri Gabsburglaryň Çehiýany eýelemegi, Pfalsyň ispanýada ýerleşmegi bilen 30-ýyllyk urşuň “Çeh--Pfals” döwri gutarýar. 6503 Daniýa goşunlaryndan hem üstün çykyp, göni Kopengageny garşy ýöriş edýär. 6504 Daniýanyň täzeden urş girmegi hem imperatora kömek etmeýär (bu gezek Daniýa imperatoryň tarapynda). 6505 Daň mahaly Hekim atanyň düỳesi geldi. 6506 Dante Aligýeri «Ylahy komediýasynda» Gomeri dowzahyň birinji aýlawynda, ýagny hristianlyk heniz ýaýylmanka ýaşan oňat adamlaryň arasynda görkezipdir. 6507 Dante “halk dili” barada, üýtkeşmeler döretdi. 6508 Daňyny näçe uzak wagt saklasaňyz, şonça-da gowy bolar. 6509 Dao ýolbaşçylyk edýär. 6510 Dapa fransuzlara Angliýanyň basyp alyjylaryny talamaga rugsat beripdir. 6511 Däplerine görä Türkmen aýaldan bolan, Türkmeniň tagta geçmegi gerekdi. 6512 Daramaklykdan soñ juda gysgalmaýan häsiýetli süýümleri saýlajak bolmaly. 6513 Dargamadan soň, emele gelen baş agyrsyz bolup, dogry araçäkli bolýar. 6514 Dariniñ aýaly iki gyzy hem ýesir düsüpdir. 6515 Dariý I Eýranyň ähli ýeri üçin darik pul birligini girizende bolsa,Wawilonda içer-ki söwdada töleg serişdesi kümüş tokgalary bolupdyr. 6516 Dariy II grek - makedon yerlerini kop bölegini basyp alypdyr. 6517 Dariý III gaçyp gidýär. 6518 Dariý III Galise çenli ýerleri we 2000 talant pul bermegi wada edip, ýaraşyk baglaşmagy teklip edipdirl aleksandr özüniñ Aziyanyñ ökümdarydygyny aýdyp, Dariniñ teklibini ret eipir. 6519 Dariý III-niň öldürilmegi Isgender Zülkarneýin özüni onuň “kanuny” oruntutujysy diýip yglan etmäge esas bolýar. 6520 Dariý I-niń Behistun ýazgylarynda Ahemenitler döwletinde häkimýeti Bardiýanyń ady bilen Gaumata ogly jadygöýűń ele alandygy habar berilýär. 6521 Dariý I-niň beýleki ýazgylary Naksi Rüstem gaýasyndadyr. 6522 Dariý I-niń döwrűnde beýleki ýurtlaryń kanunlary ýazylyp, umumylaşdyrylyp, patyşanyń syýasatyna laýyklykda űýtgedilýär. 6523 Dariý I-niń döwrűnde Eýran döwleti gűlläp ösűpdir. 6524 Dariý I-niň Suzyda köşk gurduryşy baradaky ýazgy birnäçe nusgada tapyldy. 1972-nji ýylda Suzyda Dariý I-niň 3 metrlik heýkeli fransuz arheologlary tarapyndan tapylypdyr. 6525 Dariý I, şeýdip, gysga wagtyń içinde döwleti Kiriń we Kambiziń döwrűndäki araçäklerde dikeldýär. 6526 Dariý - şa şeýle diýýär: “Men, Gaumata – magy öldüren mahalym, Upadarmanyň ogly Assina atly adam Elamda gozgalaň turuzdy. 6527 Dar kolgotkalary, gaty gysýan joraplary geýmejek boluň. 6528 Daruşşafaka açyldy (1873) Mektebi Maadin (Maden mekdebi) açyldy (1874). 6529 Dar ýerde bolan gazaply söweşiň netijesinde mongollar Jelaleddiniň goşunlaryny derýanyň kenaryna gysyp getiripdirler. 6530 Daryşganlykda ýaşalýandygy maşgalalarda oňşuksyzlygyň döremegine sebäp bolýardy. 6531 · Daşamanyñ çykdajylary we salgytlar. 6532 Daşarky işleri tamamlanansoň, Sewer içerki ýagdaýy berkitmäge girişipdir. 6533 Daşarky ýagdaýyñ kadalaşmagy Ramses II-ä içerki syýasaty janlandyrmaga mümkinçilik beripdir. 6534 Daşarky ýurtlar bilen bolan köp uruşlary netijesinde köp baýlyk toplaýar. 6535 Daşary döwletleriň köpüsi Singapuryň ykdysadyýetine maýa goýumyny goýmaga gyzyklanýarlar. 6536 Daşary gatnaşyklarda dünýä ýurtlaryndan üzňelik meýlinden ýüz öwürmeli däl. 6537 Daşary söwda dolanyşygy 40,9 göterim, eksport bolsa 62,9 göterim ösdi. 6538 Daşary söwda esasan Tir bilen güýçli ösüpdir. 6539 Daşary söwdasynyň möçberi boýunça Hytaý dünýäde 9-njy ýerde durýar. 6540 Daşary syýasatda 70-80-nji ýýlda Bismarkyň hökümeti Germaniýanyň Ýewropada ornuny pugtalandyrmak ugrunda alada edýärdi. 6541 Daşary syýasatda esasy ABŞ, Ýaponiýa, Taýwand, Gankong, Singapur bilen ýakynlaşdy. 1988-da 24-nji olimpiýa oýunlarynyň geçirilmegi onuň daşary syýasatyny has işjeňleşdirdi. 6542 Daşary syýasatda Günbatar döwletleri bilen ýakynlaşdy. 6543 Daşary syýasatda ol seresaply bolupdyr. 6544 Daşary syýasatda Sefi I özbek hanynyň çozuşlaryny yza serpikdirse-de, Beýik Mogollardan ýeňilipdir. 6545 Daşary syýasat hem gowşaýar. 6546 Daşary syýasaty. 6547 Daşary syýasaty Gazagystan Birleşen Milletler Guramasynyň, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň, Ýewropa Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, NATO-nyň „Parahatçylyk üçin hyzmatdaşlyk“ maksatnamasynyň, Bütindünýä Söwda Guramasynyň agzasydyr. 6548 Daşary syýasaty Günorta Afrika dünýäniň ähli ýurtlary bilen şol sanda Afrika döwletleri bilen dostlukly gatnaşyklary ýola goýmagy özüniň daşary syýasatynyň ileri tutyan ugurlarynyň biri hasaplaýar. 6549 Daşary syýasatynda Rimiñ golawyna daýanyp, Müsür garaşsyz döwlet hökmünde beýleki ellinçili öwletlerinden has uzak dowam edipdir. 6550 Daşary syýasaty: Ukraina dünýäniň ähli döwletleri bilen özara bähbitli gatnaşyk­lary ýola goýmak ugrunda uly işleri alyp barýar. 6551 Daşary ykdysady aragatnaşyklary. 6552 Daşary ykdysady aragatnaşyklarynda Eýran öz nebitini satyn alýan ýurtlara esasy artykmaçlyk berýär. 6553 Daşary ýurdyň iň gowy ulaglaryny – maşynlaryny hojalygyna alýanlaryň sany ep-esli artdy. 6554 Daşary ýurt algydarlary bilen geçirilen gepleşikleriň netijesinde Türkiýäniň döwlet bergisiniň 10 esse gowrak azaldylmagy gazanyldy. 6555 Daşary ýurtlara berginiň mukdary artypdy. 6556 Daşary ýurtlaryň bäsdeşligine duçar bolýandygyna garamazdan bu pudaklarda ABŞ uly üstünlik gazanýar. 6557 Daşary ýurtly arheolog alym P.Lerh Türkmenistanda geçiren arheologik ekspedisiýasy döwründe Syrderýanyň kenarynda Jankent (Ýaňy Kent) diýen şäherjigiň ýanynda Gorkut atanyň mazaryna gabat gelendigini habar berýär. 6558 Daşary ýurtly hakynatutma goşun hem ulanylypdyr. 6559 Daşary ýurtly jahankeşdeler hem festiwalyň geçirilýän günlerinde Ýaponiýa topar-topar bolup gelýärler. 6560 Daşary ýurtly jahankeşdeleri umman kenary, tebigy ajaýyplygy ýerli halkyň baý medeni gymmatlyklary özüne çekýär. 6561 Daşary ýurtlylara we sýogunlara garşy göreş ýurtda güýçlendi. 6562 Daşary ýutrtdan gelenleriň hem edil rajanyňky ýaly hukyklary şu ştatusy alyp bilipdir. 6563 Daş asyrynyň ahyrynda toýun gap-gaçlaryň ulanylyşy giňden ýaýrapdyr. 6564 Daş asyrynyň iň irki döwri paleolit (grekçe palaýos gadymy, latynça Litos- daş), Ýagny, gadymy daş asyry diýip atlandyrylýar. 6565 Daşa XI-daky gadymy ýazuw ýadygärlikleriniň biri-de Taman ýarym agasyndan tapylan ýazgydyr (Kerç aýlawynyň ölçegi hakynda). 6566 Daşdan goldaw bolmasa bu hökümet uzak saklanyp biljek däldi. 6567 Daşdan nepis edilip ýokulan el kerçewajy alymlaryň çaklamalaryna görä mundan 300 müň ýyl öň adamlar tarapyndan bejerilipdir we peýdalanylypdyr. 6568 Daş gurallarynyñ kömegi bilen haýwanlary öldüripdirler, ösümlikleriñ iýilýän köklerini gazyp alypdyrlar, agaç işläp bejeripdirler. 6569 Daş kädi, haýwan kädi we palaw kädi şol urugyň görnüşleridir. 6570 Daşkentde respublikanyň senagat kärhanalarynyň agramly bölegi ýerleşýär. 6571 Daşky basybalyjylaryň talaňçylyklary arasy üzülmeyän özra weyran ediji alamaçylyklar, agyr zulum müňlerçe garyp ilatyň ýaşaýyş durmuşyna palta urupdyr. 6572 Dasky basyp alyjylaryň talaňcylyklary arasy üzülmeýän özara we weýran ediji alamançylyklar, agyr zulum müňlerçe garyp ilatyň ýaşaýyş durmuşyna palta urupdyr. 6573 Daşky duşmanyň çozuşlary sebäpli çomrynyň çarwa, soň amatly şertler dörän halatynda, ýene-de çomra öwrülýän halatlary seýrek däl eken. 6574 Daşky eşidiş geçelgesine arassalanan wazelin ýa-da beýleki ýaglar çalynmaly. 6575 Daşky faktorlara bolsa öý allergenleri (allergiki täsirine getirýän jisimler) sebäp bolup biler. 6576 Daşky gatlaklardaky güỳçli süỳnen süỳümler beỳleki az süỳündirilen süỳümleri içine gysỳarlar. 6577 Daşky gurşawa uýgunlaşmak bilen, janly öýjük janly organizmleriň ähli köpdürlüligini emele getirýär. 6578 Daşky karantin-daşary ýurtlardan Türkmenistana zyýanly bogunaýaklylar (haýwanlar) gelmez, getirilmez ýaly geçirilýän çäreler. 6579 Daşky nika gatnaşyklary (ekzogamiýa) bolanda bir toparyñ erkek adamlary başga bir toparyñ aýallary bilen nika gatnaşyklaryna giripdirler. 6580 Daşky otitde gulak perdesiniň we gulagyň girelgesiniň arasynda ýerleşýän eşidiş geçelgesi çişýär. 6581 Daşky tankyt – tapyndy nämeden edilen, haýsy ýerlerde duş gelýär, döwrüni bilmeli, nireden taplany bilmeli. 6582 Daşlardaky ýazgylaryň käbiri bolsa ol ýerden 8 kilometr uzaklykdaky Bezegli deräniň gowaklarynyň diwarlarynda, gaýalarda mundan 14 müň ýyl öň çekilen käbir nyşanlary ýada salýar. 6583 Daşlary gören adamlarda ilki döreýän sowallaryň biri hem "Bu daşlar nireden getirildikä? 6584 Daşlaryn bir näçeside goç şeklindedir. 6585 Daşly — gyýçak eňňitler, dag eteklerinde seýrek, gurakçylyga çydamly ösümlikli dag sähralary. 6586 Daşmana garşy göreşe daýhan köpcüligine gaçnaşýar. 6587 Daşoguz (öňki: Daşhowuz, iňlis: Dashoguz, rus: Дашогуз öňki rus: Дашховуз, Ташауз). 6588 Dasoguz säheriinden 17 kilometr demirgazykda, Gurbansoltan eje etrabyndan 12 kilometr gündogarynda ýerlesýär. 6589 Daşoguz welaýatyna degişli bir etrap. 6590 Daşoguz welaýatynyň etraby. 6591 Daşoguzyň daýhanlary 25 uçaryň gurluşygy üçin dört ýarym million manat toplapdylar (“Türkm. 6592 Daş töweregimizde adatdan daşary howply ýagdaýlar dörände, ýaz-güýz aýlary, goşmaça möwsümleýin sanjym geçirilýär. 6593 Daş-töweregini duşman alan, bir tarapy hem kert gaýa bolan ýagdaýda soltan halas bolmaga umydynyň galmandygyna göz ýetiripdir. 6594 Daş-töwerek duşman, Gazan ogluna tälim berip ýörkä, tötänden bularyň üstüne duşman leşgeri dökülýär. 6595 Daş we bürünç asyrlarynyñ döwürleşdirilişiniñ esaslaryny fransuz alymy G.Mortilýe we şwed arheology O. Montelius goýdular. 6596 Daş we keramiki önümler iñ gowy saklanan ýadygärliklerdir. 6597 Daşy gabalan rimliler gysylyp, biri-birine päsgel berip başlapdyrlar. 6598 Daşy işläp bejermek usuly hem kämilleşýär. 6599 Daşyndan seredeniňde bu geçiş elementi nepis galareýa bilen ýarpy örtülen bu galareýa arkajyklar arkaly konturlar görnuşinde dasky tarapa açylýar. 6600 Daşyň dürli görnüşlerini işläp bejermeklik özleşdirilipdir. 6601 Daş ýonujy ussalar uly ussatlyk bilen işläpdirler. 6602 Daş ýüzünden gümmeziň düýbünde beýik bolmadyk 24 gyraňly aýlaw bar. 6603 Dawaly işleriň baryny kazy çözmeli. 6604 Dawud bin Nasyr bu habary eşidip, öz ýaranlary bilen Sindh derýasynyň kenaryndaky tokaýlyklaryň birinde gizlenýär. 6605 Dawudyň mirasdary onuň kiçi ogly Süleýman (965-935ý.) bolupdyr. 6606 Dawut 36 ýyl höküm süreninden soňra ölýär. 6607 Dawut puşman edip olaryň ýasyny tutupdyr. 6608 Dawut salgyt salmak maksady bilen ilat ýazuwyny geçiripdir. 6609 Daýhanalaryň ep-esli bölegi ýurdyň demirgazyk Günbatarynda azat bolupdyrlar. 6610 Daýhan artyk önümüni diňe öz hojaýynyna satyp bilipdir. 6611 Daýhan azyk salgydyny töläp galan önümine erkin eýeçilik edip başlady. 6612 Daýhan Bank, Türkmenistanda ýerleşýän banklaryň biri. 6613 Daýhan bir eýeden başgasyna geçip bilipdir. 6614 Dayhançylyk, at esbaplaryny tikmek, gurnamak yaly işler bilen meşgullanypdyr. 6615 Dayhançylyk bilen meşgullanarlar. 40 töweregi ilaty bardyr. 6616 Daýhan eýelerini tozduryp olary öri meýdanlarynda öwrüp, daýhan hojalygyny dargadyp iri maldarçylyk hojalyklaryna geçirip ikiden gysga we gyt kärende alynýan daýhanlar köpelipdi. 6617 Daýhan hereketlerine gatnaşyjylar soña baka hakyky talaplary öñe sürüpdirler: salgytlary ýok etmek ýa-da azaltmagy talap edipdirler. 6618 Daýhan hereketleri synpy ezişe we mongol agalygyna garşy gönükdirildi. 6619 Daýhanlar 1525-nji ýylda öz meýilnamalaryny düzdüler. 6620 Daýhanlar bugdaý atyz ekinlerinden buthana salgyt töläpdirler. 6621 Daýhanlar gozgalaňy ýeňişe sezebar bolanda bolsa oblastda patyş kolonizatorlaryna we ýerli ekspluatatorsynplaryna garşy bolan hereketler köşeşmeýärdi. 6622 Daýhanlar iri ýer eýeleriniň ezişine garşy göreşýärdiler. 6623 Daýhanlar özleriniň şol azajýk ýerlerini hem gorap saklap bilmändirler. 6624 Daýhanlar reformadan soň hem ýer eýeleriniň peýdasyna dürli borçlary ýerine ýetirmeli bolupdyrlar. 6625 Dayhanlar salgytlary we goşunçylygy bes etmegi talap edipdir. 6626 Dayhanlar, senetçilik we işçiler katolikleriň ybadathanalaryna kürsäp girdiler, hudaýlaryň ikonlaryny we heýkelleri döwüşdirdiler. 6627 Daýhanlar tokaýdan 1524-1525 ýyllarda daýhan hereketinde özüniň ýetjek nokadyna ýetdi. 6628 Daýhanlar topar-topar bolup daglara gidipdirler we ol ýerde halkyň wagyz nesihatçylarynyň Gusyň tarapdarlarynyň gürrüňlerini diňläpdirler. 6629 Daýhanlar we hünärmentler hem önümlerini bazaar eltipdirler. 6630 Daýhanlar ýaraga ýapyşdylar, olary şäherliler hem goldady. 6631 Daýhanlary başgada dürli natural salgytlary tölemeli bolýär. 6632 Daýhanlar ýerlerini satyp köpçülikleýin şäherlere göçüp başlapdyrlar. 6633 Daýhanlaryň 30-müňüsi tüpeňler bilen ýaraglanypdy, hökümet gozgalaňy kynlyk bilen basyp ýatyrdy. 6634 Daýhanlaryň 70 %-ni öz içine alýan döwlet ýerlerinde ýaşaýan daýhanlara degişli bolmandyr. 6635 Daýhanlaryň aglabasy et üçin towuk köpeldýärler. 6636 Daýhanlaryň aglabasy üçin indi azyk, egin-eşik we beýleki durmuş meseleleri kynçylyk döredenok. 6637 Daýhanlaryň arza-şikaýatlary hökümdarlaryň hiç biri tarapyndan diňlenilmändir. 6638 Daýhanlaryñ bir bölegine merophalar diýipdirler. 6639 Daýhanlaryň gozgalaňy manjurlaryň Hytaýa çozan döwri bilen gabat gelipdi. 6640 Daýhanlaryň üstünden gözegçiligi ýeňilleşdirmek üçin obalary bäşhowly düzgünini girizipdirler. 6641 Daýhanlary ýene-de bir gezek ýere berkitdi. 6642 Daýhanlary ýere berkitmek we işläp bermek Norwegiýada bolmady diýen ýaly; ýöne wassal gatnaşyklary dowam etdi. 6643 Daýhan ol guly alyp gitdi. 6644 Daýhan şäheri dikeltmek, ýollary, köprüleri gurmagada çekilipdir. 6645 Daýhan urşy ýatyrylandan soň yzarlama başlady. 6646 Daýhan ýeri ylalaşyk möhleti dolýança taşlap gidip bilmändir. 6647 Daýhanyň hasyl ýygnanýan wagty magistoryň or okuwçylaryna leksiýa okan wagty sekillendirilipdir. 6648 Daýwanyň hökümeti hytaýlylaryň yzygider çazuşlarynyň öňüne almak üçin harby guramalary döredipdirler. 6649 Daýysy bilen syýahata gidipdir. 6650 Daýysy Hippolyte Passy Lui-Filipp I we Napoleon III döwürlerinde maliýe ministri bolup işlän. 6651 Daýysy Kemal Reis 1511-nji ýylda aradan çykansoň, Piri Gallipolä gaýdyp gelýär we Kitab-ı Bahriye (Nawigasiýa kitaby) atly eserini ýazmaga başlaýar. 6652 Daýyşy Moçjo Kapagan handan soň hanlyk tahtyna çykýar. 6653 DDOS hüjümini eden kişilerden käbirleri (tejribeli bolmadyk we IP-lerini gizlemedikler) tussag edildi. 6654 «De Birs» şereketi göwherden ýasalan şaý-seplerini Londondaky, Nýu-Ýorkdaky we Tokiodaky dükanlarynda satýar. 6655 Defonyň başga-da birnäçe belli eserleri bardyr. 6656 Defo uzak wagtlap galamgär bolup işlänsoň, onuň ýazyş usuly çeper eserlerine-de öz täsirini ýetiripdir, eserler sada hem düşnükli, dogruçyl dilde ýazylypdyr. 6657 Degerli bejergisiz onuň hem ýüze çykma derejesi üýtgäp bilýändir. 6658 Degirmen daşlary, pyşbaganyň ýokarky gapagy esasy pul bermegi bolupdyr. 6659 Degişli materiallaryň bolmazlygy zerarly, ol kurs 1950-nji ýyla çenli okadylmaýardy. 6660 De Gollyń ýolbaşçylygyndaky wagtlaýyn hökümet özüniń içeri we daşary syýasatynda ilki bilen dolandyrmagyń öńki ulgamyny dowam etdirmäge çalyşýardy, şol maksat bilen De Goll hemişelik goşuny we serkerdeler bölümini döretdi. 6661 De Gollyň ýolbaşçylygyndaky wagtlaýyn hökümet özüniň içeri we daşary syýasatynda ilki bilen dolandyrmagyň öňki ulgamyny dowam etdirmäge çalyşýardy, şol maksat bilen DE Goll hemişelik goşuny we serkerdeler bölümini döretdi. 6662 Dehhudanyň ýazmagyna görä, ýüzden-de köp ýaşap, 30-dan gowrak eser döredipdir. 6663 Dehistanda araplar bilen türki taýpalaryň arasyndaky söweşde araplar ýeňipdirler. 6664 Dehistanda bişen kerpiç köpçülikleýin gurluşykda hem ulanylýar. 6665 Dehistan – diýlip Türkmenistanyń Günorta – Günbatar tarapyna aýdylypdyr. 6666 Dehistan etraplaryna gadymy geografiýada Girkaniýa ýerleri diýlen, ýagny ol Kaspi deňziniň gadymy ady - Girkan deňzi ady bilen bagly bolan. 6667 Dehistan şäheri Köneürgenç türkmenleriniň hökmürowanlygy döwründe has gülläp ösüpdir, şäherde rabatlar, metjit-medreseler, minaralar, medeni jaýlar, kitaphanalar, dürli senetçilik ussahanalary gurlupdyr. 6668 Dehmallaryň birentegi syrçaly kerpiçler we nagyşly plitkalar bilen timarlanypdyr, şolaryň zaýa nusgalarynyň we küýze döwükleriniň tapylan galyndylaryna garanyňda, ol kerpiçleri we nagyşly plitkalary ýerli ussahanalarda ýasapdyrlar. 6669 Dekabr (Bitaraplyk) Gregorýan Kalendaryna laýyklykda ýylyň 31 günlük ýedi aýyndan biri bolan on ikinji we iň ahyrky aýydyr. 6670 Dekabristler bilen meseläni çözen soň, Nikolaý-I olaryň görkezmelerini çuňňur öwrenip başlaýar, ýagny Russiýany täzeden gurmak meýilnamalary we proýektleri. 6671 Dekart näbellileri latyn harplary – x,y,z bilen belleýär. 6672 Dekart we fransuz matematigi Ferma geometriýany döredipdirler. 6673 Deklarasiýada ykrar edilen azat we garaşsyz ştatlaryň uruş yglan etmäge, ýaraşyk baglaşmaga, toparlara (soýuzlara) goşulmaga, söwda etmäge hem-de garaşsyz döwlete mahsus ähli hereketleri etmäge hukuklydyr diýip belleýär. 6674 “Dekomeren” atly ýygyndysynda ruhany dindarlaryň üstünden gülüp, o dünýäde hiç sadyň ýokdygyny, şu dünýäde ýaşaýşa guwanyp ýaşamalydygyny görkezýär. 6675 Delini ýakyp tozdurýarlar, ýurtda açlyk başlanýar. 1399-njy ýylda Timur Hindistandan gidende Deli soltanlygy wagtlaýynça ýykylýar. 6676 Deli soltanlygyna Bengaliýada, Sinde we Kaşmirde musulman döwletleri degişli bolupdyr. 6677 Deli soltanlygynda köp bolmasa-da ynam, mülk, wakuf ýerleri bolupdyr. 6678 Deli soltany Şemsetdin Iltutmuş (1210-36) ony kazy edip belläpdir. 6679 Deltada suwaryş desgalaryny gurmak işleri alnyp barylypdyr. 6680 Deltanyñ hojalyk taýdan özleşdirilmegi dowam edipdir. 6681 Demir asyry döwri bu ÿeriň ilatnyň öz boluşly oturymly medeni-durmuşy bolan, olar ekerançylyk, küÿzegärçilik bilen meşgullanan. 6682 Demir asyrynda hojalykda zähmet bölünişigi bolan - ekerançylyk we maldarçylyk bilen birlikde senetçilik, hünärmentçilik peýda bolan, bu bolsa alyş-çalys söwdasynyň ösmegine itergi beripdir. 6683 Demir asyry wagtynda olary beýleki taýpalar Italiýanyň demirgazyk-günbataryna gysyp çykarypdyrlar. 6684 Demirçiler naýzalar, dürli paltalary, altyn saý-sepleri ýasapdyrlar. 6685 Demirçi ussalar peýda bolýar. 6686 Demir daş asyrdan öň hem bar eken, ýöne adamlaryn ony peýdalanmaga aňy ýetmändir. 6687 Demirgazygyň adam sany, ýaragy ýeterlik bolan soň yza çekilenokdy. 6688 Demirgazygynda göge bürenen Dunaý derýasy akýar, merkezinde bolsa dürli agaçly tokaýlyklar agdyklyk edýär, günortasynda giň düzlükler ýaýylyp ýatyr, gündogarynda Gara deňiz we onuň çägeli kenarlary bar. 6689 Demirgazygyň jemgyýetçiligi gullara öz gynançlaryny bildirýärde, emma olary gullardan azat etmek ugrunda çykyş edýänler gaty ujupsyzdy. 6690 Demirgazygyň we Günortanyň partiýalarynyň maslahaty boýunça bütün yurt boýunça ýokary halk ýygnagyna saýlaw geçirildi. 6691 Demirgazyk Afrika. 6692 Demirgazyk Afrikada Rime abanan howp tamamlanypdyr. 6693 Demirgazyk Afrika hem ýöriş edýär. 6694 Demirgazyk Afrika welaýatlaryna mawritaniýanyň Çarwalary we beýleki taýpalar çozupdyrlar. 6695 Demirgazyk Amerikada esasan XVII asyryň ahyrlarynda XVIII asyryň başlarynda sossial-ykdysady ösüş orta asyrlar görnüşindedi. 6696 Demirgazyk Amerikada iňlisleriň ilkinji hemişelik ýaşamaga baran ýeri Jeýmistaun şäherçesidi, ol 1607-nji ýýlda geljekde Wirginiýa baknalygy boljak ýerde emele gelipdi. 6697 Demirgazyk Amerikanyň adalaryna Grenlandiýa (2,176 mln. 6698 Demirgazyk Amerikanyň baknalyklaryndaky ilatyň esasy bölegi (80 ý) fermerlerdi. 6699 Demirgazyk Amerika yklymynyň iň günbatar-demirgazyk böleginde ýerleşýän ABŞ -a degişli bolan ştat. 6700 Demirgazyk Aziýada we Sibirde buzluk Ýewropadaka garanda gowşagrak bolupdyr. 6701 Demirgazyk Buzly okean Ýewraziýa bilen Demirgazyk Amerikanyň aralygynda ýerleşýän, meýdany boýunça Ýer şarynyň iň kiçi okeany. 6702 Demirgazykda dayhanlar hereketleri ýatyrylandan soň 1581 ýylyň 26 Gorkut aýynda Flipp II häkimýetden çetleşdirildi. 6703 Demirgazykda Gazagystan, Garagalpagystan bilen araçäkleşýär. 6704 Demirgazykda Italiýa, Şwetsiýa şalyklary döräpdir. 6705 Demirgazykdaka ähli senagat kärhanalarynyň öndüren önümleri, oba hojalyk önümleri olarda ýetmezçilik döredenokdy. 6706 Demirgazykda kiçi gämileriň derýanyň ýalpak ýerini kesip geçip biljek kanaly bar. 6707 Demirgazykda küljümek, çemen-batga topraklar, aram guşaklygyň günorta böleginde goňur tokaý, subtropiklerde, tropiklerde sary we gyzyl topraklar ýaýrandyr. 6708 Demirgazykda Ohot deňzinden başlap, tä günortada Gündogar Hytaý deňzine we Taýwana çenli territoriýany eýeleýär. 6709 Demirgazykda Russiýadan we Finlýandiýadan başlap, günortada tas Daniýanyň serhetlerine çenli 1900 km uzalyp gidýär. 6710 Demirgazyk daşly gaýalar, gaýalaryň jaýryklary, arçalyklaryň toplumy. 6711 Demirgazykda uly senagat kuwwatlylygy we adam resurslary jemlenen hem bolsa, günorta has agzybir güýçli we harby tälimlidi. 6712 Demirgazykda we gündogarda Ispaniýa bilen serhetleşýär, kenarlaryny günortada we günbatarda Atlantik okean ýuwýar. 6713 Demirgazyk deňizde Beýik Britaniýa köpden bäri Germaniýanyň harby flotyny gabawda saklaýardy. 6714 Demirgazyk Eýranda Astrabatda Etrek we Rude Gorgan derýalarynyň arasynda Gökleň Begdili (Čãqú Beğdili hem diýilýär) diýlip atlandyrylýan ýerler hem bar. 6715 Demirgazyk günbatarda “gadymy suwarymly ýerler” adyny alan bu territoriýa türkmen halkynyň kemala gelen ajagydyr, onuň asyl Watanydyr, dörän ýeridir, we bütin orta gündogara ýaýran mekenydyr. 6716 Demirgazyk-günbatarda ýerleşýän gadymy ýadigärligiň ady bilen baglanyşykly. 6717 Demirgazyk – günbatar Hindistanyñ ilaty Eýranyñ we Orta Aziýanyñ ilatyna çalym edýär. 6718 Demirgazyk-günbatar Ýukatan bogazynyň üsti bilen Meksika aýlagy, günorta-günbatarda bolsa, emeli Panama kanaly arkaly Ýuwaş okean bilen birleşýär. 6719 Demirgazyk-gündogarda kenarlaryny Gyzyl deňziň suwlary ýuwýar. 6720 Demirgazyk-gündogarda we gündogarda Lebap, Günbatarda Ahal, günorta we güorta-gündogarda Owganystan bilen araçäkleşýär. 6721 Demirgazyk-gündogar Karib adalarynda ýerleşen bir döwletdir. 6722 Demirgazyk-gündogar sebitinde bolsa maşyn gurluşyk, himiýa, dokma senagatyna uly ähmiýet berilýär. 6723 Demirgazyk Hindistanyñ gündogarynda Gang derýasynyñ jülgesi ýerleşýär. 6724 Demirgazyk Horasandaky kümmetleriniň stiliniň arhitektura analizi esasynda G.A. Pugaçenkowa kümmetiň bina edilen wagty XI asyryň ortasydyr diýlen täze senelenişi teklip etdi. 6725 Demirgazyk Horasanda şonuň ýaly merkezleriň hatarynda ozaly bilen Marynyň adyny tutup geçmek gerek. 6726 Demirgazyk Horasan täjikleriniň hem-de Horezmlileriň oguzlar bilen bir halkyýteti goşulmagyny Türkmenistanýn territoriýasyndaky çarwa we oturymly ilatyň geçmişdäki umumylygy ýeňilleşdiryär. 6727 Demirgazyk Irlandiýada (Olsterde) iňlis protestantlaryň köplügine seretmezden, ilatyň azlygyny düzýän irland-katolikler deňhukuklyk ugrunda göreşýärdi. 6728 Demirgazyk Italiýa Alp daglarynyň aňyrsyndan allaryň täze akymy gelip, sizalpin gallary bilen birleşipdirler. 6729 Demirgazyk Italiýada hem awstriýanyň zulumyna garşy güýçli hereketler bolup, ol ýerlerden hem awstriýa goşunlary doly kowulyp çykarylýar. 6730 Demirgazyk Italiýanyň 22 şäheri girýär. 6731 Demirgazyk Koreýa Won — Demirgazyk Koreýada Pul. 6732 Demirgazyk Lumatriýada yslam dini güýçli bolýar. 6733 Demirgazyk orta Anadoly welaýatlarynda Begdili adyna gabat gelýän iki sany ýer bardyr. 6734 Demirgazyk Pars aýlagynda portugallara garşy ýene bir kampaniýa gatnaşmaklykda Basranyň häkimi Kubat Paşany goldamakdan ýüz öwrenligi sebäpli, 1554-nji ýa-da 1555-nji ýylda köpçüligiň öňünde Piri Reisiň kellesi alyndy. 6735 Demirgazyk Pirineý ýarym adasynda-da araplardan garaşsyzlygyny saklan ýerler, Astruiýa Galisiýa we Baksaniýa bolupdyr. 6736 Demirgazyk polýusda ýylboýy köpýyllyk güýçli pak buzlary akymyň ugruna hereket edýär. 6737 Demirgazyk polýus Demirgazyk Buzly okeanyň merkezi böleginde ýerleşýär, ol ýerde çuňluk 4000 metrden geçmeýär. 6738 Demirgazyk rowaýatlarynyň Zeusu diýilýän taňrynyň aýaly Friggdan bolan perzentleri Balder, Hod Bragi we Hermod, taňryça Jordan bolan perzentleri Throw we döw Gritdan bolan çagasy-da Widadyr. 6739 Demirgazyk Siriýanyň ýerlerindäki b.e.öňki II-I müňýyllyklara degişli döw- letleriň tapyndylarynda ýazylan ýazgylaryň dili hett diline ýakyn bolupdyr. 6740 Demirgazyk Tunisda baza esaslandyryp 20 ýylda Krit, Sisiliýada, 40 ýylda Italiýada, soňra Neopal Amalda, Rime çenli ýetipdir. 6741 Demirgazyk Türkmenistan Altyn Orda, Gündogar Türkmenistan Çagataý ulusyna, Günbatar we Günorta Türkmenistan bolsa Hulagu döwletiniň düzüminde bolupdyr. 6742 Demirgazyk urşy 20 ýyl dowam edýär. 1700-1721-nji ýylda Niştad ýaraşygy bilen tamamlanýar. 6743 Demirgazyk we Orta Italiýada şäher-döwletleri Florensiýa, Siýena, Milan, Rawenna, Paduýa, Wenesiýa, Genuýa, Pid we ş.. bolupdyr. 6744 Demirgazyk we Orta Italýada özara uruşlar netijesine syýasy häkimýet söwda-senagat we bank üýşmeleňleriniň elinde jemlenipdir. 6745 Demirgazyk ýerlerinde, Lambardiýa, Pýemont, Emiliýa-oba hojalygy täze tehnika, agranomçylygyň täze gazananlaryny önümçilige oranşdyryp has ösen ýerlerdi. 6746 Demirgazyk Ýewropada ýerleşýän Baltika deňzi Atlantik okeanyň basseýnine degişlidir. 6747 Demir giň ýaýranda bolsa, ol bürünji gyzyp-çykaryp bilmändir. 6748 Demir hünärmentçiligiñ ösmegine-de ýardam edipdir. 6749 Demiri almak bürünji alandan has kyn bolupdyr. 6750 Demirin ýüze çykmagy diňe hünärmentçiligi artdyrman, eýsem harby güýjüň hem hasiýetini üýtgeden. 6751 Demir magdanlarynyň umumy gorlary boýunça (27,3 mlrd. 6752 Demir magdany tebigatda köp duş gelipdir. 6753 Demir ussaçylygynyň howandary Gefest bolsa, 12 sany olimpiýa hudaýlarynyň düzümine giripdir. 6754 Demir we bürünç pyçaklar giňden ýaýrapdyr. 6755 Demir ýol gurluşygy başlandy. 1836 ýylda Peterburg bilen Pawlow. 1848 ýylda Warşawa- Wena, 1851 ýylda Nikolaýew demir ýollary guruldy. 6756 Demir ýollar bilen alyp gidilmeli ýükler wagonlaryň ýetmezçilik etmegi we poezdleriň raspisaniýesiniň bozulmagy bilen alnyp gidilmän, senagatda, oba hojalygynda köp kynçylyklary döredipdir. 6757 Demir ýollaryň köpüsi elektrifikassiýalaşdyrylandyr. 6758 Demir ýolunyň uzunlygy 6 müň km, awtomabil ýoly 54 müň km. 6759 Demokratik düşünjesiniň goraýjysy bolupdyr. 6760 Demokratik institutlary ösdürmek ýurdumyzyň jemgyýetçilik-syýasy durmuşyna raýatlaryň işjeň gatnaşmagynyň möhüm şerti bolup durýar, bu bolsa adamlaryň raýatlyk medeniýetiniň kemala gelmegine we ösmegine ýardam bermekde örän möhüm ähmiýete eýedir. 6761 Demokratik saýlawlaryň netijesinde 1991-nji ýylda Leh Walensa hökümet başyna geldi. 6762 Demokratik we agrar özgerdişler ugrundaky hereketiň täzeden ýokary göterilmegi Tiberiniň inisi Gaý Grakhyň ady bilen baglanyşyklydyr. 6763 Demokratik ýörelgeler, däpler adamlaryň entek urug, taýpa bolup ýaşalan döwründe ýüze çykypdyr. 6764 Demokratiýa jemgyýetçilik durmuşynyň kämil formasyna esaslanýan gymmatlyklaryň sistemasy hökmünde de garalýar. 6765 Demokratiýanyň döreýşiniň we ösüşiniň uzakdan gaýdýan taryhy bar. 6766 Demokratiýanyň esasy alamatlary: 1. Jemgyýetde halkyň häkimiýeti ykrar edilýär. 6767 Demokratiýanyň urug formasynyň aýdyň mysaly hökmünde amerikan irokezleriniň dolandyryş guramasyny görkezmek bolar. 6768 Demokratlar bolsa Aleksanryñ tarapdarlaryna öwrülipdir. 6769 Demokratlaryň garşydaşlary gaýdyp getirilýär. 6770 Demokratlaryň goşuny Rimiň golaýynda ýerleşipdir. 6771 De mortuis nihil nisi bene Ölen biri hakynda diňe gowy zatlar aýdylar. 6772 Demrin durmusa doly girizilmegi dinýa ýurtrlarynda dürli wagtda bolupdyr. 6773 Demrin durmuşda doly özleşdirilen döwrüne demir asyry diýip alymlar at berdiler. 6774 Demriñ mis bilen bürünje garanda ägirt uly artykmaçlyklary bolupdyr. 6775 Demrin ýüze çykmagy önümçiligiň artmagyna mümkinçilik beripdir. 6776 Deň bolmadyk göreşde Alžir döwleti ýeňilse-de, alžir halkynyň kolonizatorlara garşy göreşi dowam edýär. 6777 Deň däl hilli süýümler garylanda bir zady ýatdan çykarmaly däl: egirilende has inçe süýümler ýüplügiñ içinde merkeze golaý ýygnalýar, gödek süýümler bolsa tersine daşynda, ýüplügiñ ýüzüne golaý ỳygnalỳar. 6778 Deňeşdirmek üçin: bu gatnaşyk 1990-njy ýylda 60:1, 1960-njy ýylda 30:1, 1913-nji ýylda 11:1, 1870-nji ýylda 7:1, 1820-nji ýylda bolsa 3:1 derejesinde bolupdy. 6779 Deňeşdirmek üçin, çagataý türkleriniň alkyn sözüni «ýygyn» manysynda ulanandygyny, türkmen şiwelerinde alkyndy sözüniň «galyndy» («sabyn») manyda duş gelýändigini şu ýerde ýatlap geçeliň. 6780 Deñhaýallanýan hereket a-surat Deñhaýallanýan hereketde jisimiñ islendik wagt pursaty üçin tizligi aşakdaky formula bilen añladylýar. 6781 Deňi-taýy bolmadyk bu uly toplumyň umumy meýdany 90 gektardan gowrak bolup, ol köp sanly desgalary özünde jemleýär. 6782 Deňiz buýlary, gämi ýollary (farwaterler) we kanallar: umman (okean) gämileri Deňiz kanaly bilen geçmäge mejbur edýär. 6783 Deňizçilige bolan höwesiniň üstesine Seýdi Ali matematika, astronomiýa we geografiýa ýaly takyk ylymlar boýunça gowy bilim hem alýar. 6784 Deñiz dag landşafty bolup ekerançylyk üçin amatly ýer örän azdyr: köller, batgalyklar, şaglawuklar, deñiz aýlaklary günbatar ýarym adany bölüp aýyrýar. 6785 Deňiz güçleriniň baştutanlary demokratik gurluşyň tarapdarlary bolupdyrlar. 6786 Deňiz gunçalary kökli uzyn sütüniň üstünde edil hakyky gunça ýaly bolup ýerleşenler we substrata berkleşip, oturymly ýaşapdyrlar. 6787 Deňiziň düýbünde şol ýük gämisiniň töwereklerinde pytrap ýatan heýkeller ýüzüjini haýran galdyrypdyr. 6788 Deňiz kirpileriniň agyz boşlugynda Aristoteliň apparaty bolup, ol 25 sany plastinkalardan we olary birleşdirijilerden durup, iýmitlikleri çeýnemekde peýdalanylýar. 6789 Deňiz kirpileri şarşekilli, hekden iňňeli, deňizleriň düýbünde ýaşaýan, az hereketli, ululygy diametri boýunça 2-3 sm-den çaga kellesiniň ululygy, ýagny goşa ýumruk ýaly ululyga çenli bolýar. 6790 Deňiz kirpiler klasy iki sany kiçi klasa bölünýär. 6791 Denizli, bir welaýat Türkiýe 'de. 6792 Deňiz liliýalary ölüp gutaryp barýarlar. 6793 Deňizok galtamanlar köp bolupdyr. 6794 Deňiz ulagynda-da öňeýli ösüş gazanyldy, ýük göterijilik agramy boýunça Sowet Soýuzy dünýäde birinji orna geçdi. 6795 Deňiz ýalpaklygynda nebit agtarmakda baý tejribesi bar. 6796 Deňiz ýyldyzlary duzlylygy 3%-den aşakda bolan suwlarda, dürli çuňluklarda we kenar ýakalarynda ýaşaýarlar. 6797 Deňiz ýyldyzlary ýasy bolup, olaryň görnüşlerine laýyklykda bäş şöhleli (elli), alty elli, dokuz elli, onbir elli, onüç elli hat-da otuz elli hem bolýar. 6798 Deñlemeler, iki sanyñ deñ bolşuny görkezýän arabaglanşykdyr. 6799 Deňlemeler san koeffisiýentleri bilen düzülipdir we çözülipdir. 6800 Deňölçeglilige zyýanly täsir ediler. 6801 Deñölçegsiz hereketde tizlik dürli dürlidir her bir nokatda. 6802 Den Sýaopin jemgyýetçilik eýeçiligine esaslanýan pudagyň agalyk etmegini we ählumumy bolçulygy gazanmagy sosializmiň hökman saklanylmaly ýörelgeleri hökmünde göz öňüne getirýärdi. 6803 “Depegöz” hekaýasy fantastiki (hyýaly) gahrymançylykly häsiýete berlipdir. 6804 Depegöz ýaly obrazlaryň hem asly örän gadymy, hatda gadymy grek mifleriniň emele gelip ýazylan döwürlerine gabat gelýär. 6805 Deponyň nähili ýagdaýdadygyny görüp Pila şäheriniň ýaşaýjylarynyň onlarçasyndan durýan topar bu taryhy obýekti halas etmek kararyna geldi. 6806 Deputatlar Oguz aýynyň 17-de geçirilen mejlisde özlerini milli ýýgnak diýip yglan etdiler. 400 deputat ol teklibi goldady, 90 garşy. 6807 Deputatlar palatasy- ýerli han begleriň wekillerinden ybarat bolupdyr. 6808 Deputaty onun deputatlyk ygtyyarlyklaryndan dine Mejlis mahrum edip biler. 6809 Derbentiň ýazgy boýunça 41° giňligi kartadaky şekile gabat gelmeýär. 6810 Derbent jülgesinde hanyň goşunlary bilen Myrat Serdaryň Ahal tekelerinn goşunlarynyň arasynda ýuzbe – ýüz çaknyşyk bolupdur. 6811 Deri b.e öň I asyrda kiçi Aziýa şäheri bolan Pergameda (häz Bergam) ýäsylypdyr. 6812 Deriniň gijemegi – garamagyň alamaty Garamyk çykaran çaganyň iň uly kynçylyklarynyň biri-de emele gelen kesmejikleriň gijemegidir. 6813 Deriniň soýulmagy bäş-ýedi gün dowam edip bilýär. 6814 Deri örgüni deriniň reňkine meňzeş, ýeke-ýekeden ýa-da topbaklaýyn ýerleşýän düwünjiklerden ybaratdyr. 6815 Deri örgünleri ilki ýeke-ýekeden ýerleşse-de, soň köpelip we birleşip, diametri 1,5 sm-e çenli bolan uly birikmeleri emele getirýändir. 6816 Deri ýazuw materially hökmünde uzak wagtlap g.d-da ulanypdyr. 6817 Derman doly ereýänçä, ony gowy gaýnadyň. 6818 Dermanlar mugt edildi. 6819 Dermanlaryň köpüsini göwreli aýallara, çaga emdirýän enelere, kiçi çagalara ulanmak bolýan däldir. 6820 Derman serişdelerine allergiki duýgurlylyk näsaglaryň 20%-de ýüze çykýandyr. 6821 Derman serişdeleriň haýsyny saýlasaňyz-da, ony çenden aşa köp ulanmaly däl. 6822 Derman we bezeg ösümligi. 6823 Derse hanyň aýaly ärine oňat maslahat berýär, äri onuň beren maslahatyna gulak asýar. 6824 Derse hanyň kyrk sany haýyn nökeri arkaly hemişe hüşgär bolup durmasaň, duşmanyň aýak astyndan hem döreýändigi görkezilýär. 6825 "Dert bolsa, dermany hem bardyr" diýilýär. 6826 Derwezeden derwezä barýan baş magistral şäheri böleklere bölüpdir. 6827 Derweze merkezi Garagumda dowardarçylyk hojalyklarynyň guramaçylyk merkezidir. 6828 Derýaaralygyna daglyk taýpalar bolan kutiler çozýarlar. 6829 Derýaaralygynda geçmişe hem gyzyklanma bolupdyr. 6830 Derýaaralygyndaky gadymy medeniýet bütin Ýakyn Gündogarda möhüm ähmiýete eýe bolupdyr. 6831 Derýa ep-esli ýerde Türkmenistanyň, Özbegistanyň, Owganystanyň tebigy araçägi hasaplanýar. 6832 Derýalaryñ ugrunda bent guryp, onuñ suwuny baglap uly ýaplaryñ üsti bilen ekerançylyk meýdanlaryna ýetiripdirler. 6833 Derýa leňňeji Leňňeçşekilliler klasyna degişli bolup olar süýji, arassa, dury suwly derýalarda, derýajyklarda, köllerde ýaşaýar. 6834 Derýa leňňejiniň başga bir görnüşi bolsa Wolga derýasyndan Hazar deňzine geçip, onda ýaşamaklyga uýgublaşypdyr. 6835 Derýalyk boýundaky türkmen ilatly galapyn welaýatlaryň, şol sanda Adak, Wezir, Buldumsaz ýaly şäherleriň bütinleý boşap galmaklygy hut şol döwre degişlidir. 6836 Derýaň ýany bolany üçin deň agramlygyny saklamak üçin, piller bilen daşlar getirilip ýerden belli bir möçberine çenli goyup, daşdan dag ýasaýarlar. 6837 Derýanyň suwlaryny suwaryş üçin peýdalanmak maksady bilen suwaryş ýaplary gazylýar. 6838 Derýa okgunly akmak bilen özüniň kenarlaryny köwýär hem-de opurýar. 6839 Desebal wagt utup, täzeden uruşmakçy bolupdyr. 6840 Desgada ýokary hilli hyzmat hödürlemeklik üçin ähli otaglar, şol sanda fitnes otaglary, ofisler, kafeteriýalar, egin-eşik çalşyrylýan otaglar we tehniki meýdançalar göz öňünde tutulan. 6841 Desga gurlup tamamlanmandyr, çünki soltan Babyr ölenden soň (1457) özara uruşlar we weýrançylyklar döwri başlanypdyr. 6842 Desga gurlup tamamlanmandyr, çünki soltan Babyr ölenden soň (1457 ý.) özara uruşlar we weýrançylyklar döwri başlanypdyr. 6843 Desganyň daşarky ýüzüniň özboluşly arhitektura çözülişi sekiz burçly, 24 burçly ýyldyz görnüşi bar. 6844 Deşik daşlylaryň köplenç Orta Aziýanyň daglarynda örän köp bolan Sibir dag geçisini awlap iýmitlenipdirler. 6845 Desiniň goşuny Italiýada Weronyň ýanynda Filipp Arabystanlyny derbi-dagyn edipdir. 6846 Desiý 251-nji ýylda Dunaýda gotlara garşy söweşde ölüpdir. 6847 Desiý hemmelerden özüne çokunmagy talap edipdir. 6848 Dessançy bagşylaryň hataryna türkmeniň belli bagşy-sazandalary Pälwan bagşynyň, Nazar Baganyň, Magtymguly Garlyewiň, Öwülýägulydyr Palta bagşynyň atlaryny tutmak bolar. 6849 Dessanda agzalyp geçilýän Oguz han bilen Metäniň hekaýalarynyň içinde birnäçe meňzeşlikler bardyr. 6850 Dessanlar halk arasynda uly höwes bilen diňlenipdir. 6851 Dessanlary nesilme-nesil halka ýetirip gelenlere bolsa “dessançy bagşylar” diýlipdir. 6852 Dessannamalardaky daglaryń iń azyndan 3 sanysy şu şekildedir: 1.Altyndag; Gókýúzúndedir. 6853 Dessan-şygyr bilen kyssanyň garyşyk getirilmeginden düzülen epiki eserdir. 6854 Dessan we dessançylyk türkmen edebiýatyna, halk döredijiligine mahsus janrlaryň biridir. 6855 Dessany boýdan başa ýerine etirýän bagşy-sazandalara dessançylar diýlip-dir. 6856 Dessanyň sýujeti, esasan, halk rowaýatlaryndan, ertekilerinden alynýar. 6857 Dessine syýasata baş goşýar. 1900-nji ýylda parlamente saýlanýar. 6858 Desti-Gypçakda çarwa özbek hanlarynyň öz aralaryndaky tire--taýpa uruşlary köpelip, Ürgenjiň öň gatnaşyk saklanan Altyn Ordanyň merkezlerinden hem arasy kesilipdir. 6859 Deşti-Gypjagyń hökümdary Juçy neslinden bolan Abyl Haýyr ( 1426 1468 ) 1430 -ýyldan başlap, Türkmenistanyń çäklerine aralaşypdyr we gysga wagtlaýyn Köneürgenji basyp alypdyr. 6860 Det bitewiligini saklamagyň esasy içki agzybirlikdir. 6861 Detiň döremeginiň, ýaşamagynyň belli bir şertlerde bir halkyň başga bir döwlete bakna bolmaklygyna taryh şaýatlyk edýär. 6862 Deýhanlar reformasy ýurtda haryt gatnaşyklarynyň kapitalistik-haryt gatnaşyklarynyň peýda bolmagyna hem getiripdir. 6863 D.g g.d, Adriotiň deňziniň kenarynda respublikasy Wenesiýa ýerleşýär. 6864 D.g. Hindostan ykdysady we syýasy merkezlik bolupdyr. 6865 Dg Kawkazdan buýere çerkesler goçup barypdyrlar olar uly Ýewropoid balkan-kawkaz maşgalasyna degişli). 6866 Dg topluma 83-nji we 84-nji atly polklar. 1-nji Türkistan atykylar polkunyň botolýony, 1-nji turkmen atly polkunyň eskadrony, awrasiýa otrýady, Go topluma bolsa basmaçylar yzg tesende öňunde çykyp ýok etmek tabşyryldy. 6867 D.Haldurdy beýik rus şahyry Wladimir Maýakowskiýniň goşgularynyň iň ökde terjimeçileriniň biri hasaplanylýar. 6868 D. Hopkins gospitalynyň lukmany Leo Kanner iňlis dilinde "autizm" sözüne täze döwrebap many berdi. 1943-nji ýylda 11 sany çaganyň özüni alyp barşynda umumy alamatlaryň bardygyny beýan edip, ol "irki çaga autizmi" diýen söz düzümini ulandy. 6869 Diadahlaryñ arasyndaky iñ soñky özara uruş b.e. öñ 281-nji ýylda bolupdyr. 6870 Diagramma – grek “diagramma” sözi bolup, şekil, çyzgy diýmekdir. 6871 Dialektiki materilizm bu idealistik düşünjäni ret edýär. 6872 Diametr – grek “diametros” sözünden gelip çykyp, in, inli, giňlik, keseleýin diýmekdir. 6873 Diana Seýitmämmedowa Üçleriň biri bolan Diana 1985-nji ýylyň 1-njy dekabrynda Luganskide dünýä inýär. 6874 Difenbeýker “Ýeke-täk Kanada” ýa-da “Kanada Demirgazyk” meýilnamasyny aňyýetini öňe sürdi. 60 ýyllarda bu meýlinden el çekdi. 6875 Differensial – “differentiýa” diýen latyn sözünden gelip çykyp, tapawut diýmekdir. 6876 Digital video, ýagny, kompýuterde ulanylýan elektron görnüşli wideo has ýaýrandan soň, wideoklipleri kompýuterde işlemek mümkin boldy. 6877 Dikeldiş işleriniň we täze gurluşyklaryň çäkleri we depginleri şeýle bir giňdi we ýokarydy. 6878 Dikkensden soň ýaşan iňlis ýazyjylarynyň hiçisi hem onuň täsirini inkär edip bilmändirler. 6879 Diktator düzgüni ýyllarynda Koreýa respublikasynda syýasy ýagdaý durnuksyzdy. 6880 Dil biliminiň ähli bölümlerinde esasy dil birligi bolan söz bilen iş salşylýar. 6881 Dilden aýdylýan döredijilik has giň ýaýrapdyr. 6882 Dilden-dile geçip gelen halk döredijiliginiň eserleri türkmen halkynyň geçmişdäki medeniýetini, durmuşyny we hojalygyny häsiýetlendirmäge mümkinçilik berýän dürli-dürli däp-dessurlar bilen baglanşykly materiallar taryhy çeşmeler höküminde hyzmat edýär. 6883 Dildöwşige gatnaşmakda aýplanyp 7 müň adam tussag jezalandyryldy. 6884 Dildüwüşijiler ýok edilipdir. 6885 Dili altaý maşgalasynyñ türk toparyna degişli. 6886 Dili we medeniýeti boýunça abhazlara ýakyn. 6887 Dil topary boýunça Awstraliýanyň hem-de Okeaniýanyň ýerli halky üç sany uly topara awstreziý, papaus, awstrala bölünýär. 1-nji topara 700 etnos, II topar 500 III topara 200 etn.s degişlidir. 6888 Dil we akyl taýdan yza galýan, yranyp ýa-da üznüksiz ellerini bulaýlap wagtyny geçirýän näsaglar hem, tersine, gepleşikde täsin bolup görünýän, çäkli gyzyklanmalar spektri bolan, köp gürleýän, sosial taýdan işjeň autistler hem duş gelip bilýändirler. 6889 Din adamlaryň kalp päkligi bilen iş salyşýandyr, dini döwletiň syýasaty bilen garyşdyrmak bolmaz. 6890 Dindarlaryň köpüsi işsiz galdy. 6891 Din daşyndada, Muhammet pygamber ÿaşan wagtynda halk arasynda sylag we sarpa goÿylÿan syÿasat we harby ÿolbaşçy bolandyr. 6892 Diňe 10 000 adam Siriýa ýetmek üçin gaçyp gidipdir, şol bir wagtda 10 000 adam Merwde ýesir hökmünde ornaşdyrylypdyr. 6893 Diňe 1613-nji ýylda türk harby ilaty Siriýa-liwan kenaryny zabt edýär. fahreddin gaýtawul bermäge güýjüniň ýetmejegine gözi ýetenden soň fransuzlaryň gämisine münüp, Italiýa ugraýar. 6894 Diňe 1862-nji ýylyň Ruhnama aýynyň 22 –deerkin ştatlaryň gulçulygy ýatyrmak barada kabul eden karary ilatyň köp böleginiň uruş meýdanyndan gitmegine getirdi. 6895 Diňe 1973-nji ýylda beýleki ösen Ýewropa döwletlerinden ep-esli yza galan Beýik Britaniýa ÝÝH-yň agzalygyna kabul edildi. 6896 Diňe 1992-nji ýyldan 2002-nji ýylyň I-nji ýarymyna çenli Türkmenistanyň daşary söwda dolanyşygy ABŞ-nyň 17126,6 mln dollaryny, şol sanda eksport ABŞ-nyň 9691,9 mln dollaryna, import ABŞ-nyň 7334,8 mln dollaryna barabar boldy. 6897 Diňe 2006-njy ýylyň özünde bu pidalaryň sany 2,9 million adama barabardyr. 6898 Diňe 24-nji dekabrda SSSR-iň goranmak Minisrtliginiň ýolbaşçy düzüminiň maslahatynda sowet ýolbaşçylarynyň Owganystana goşun salmak barada karar kabul edendigini yglan edildi. 6899 Diňe 7 göterimi düzlüklerden ybarat. 6900 Diñe abyraý bolsun seniñ aladañ. 6901 Diňe agşamlaryna türkmenlere haýbat üçin top atypdyrlar. 6902 Diňe arheologlar Mitridatokertiň ýeten belentlikleriniň alamatlaryny-pil süňklerinden ýasalan ajap şah-şekilli gaplary(ritonlary),« hojalyk resminamalarynyň arhiwini» (b. 6903 Diňe aýry ýagdaýlarda ýerli agyrsyzlandyrma bilen hirurgiki usul ulanylyp bilner. 6904 Dine baknalyk döwürde 104 müfi desyatin yeri halkyn elinden alyp,patyşalyk mülki dörediîenden son sol yerleri kârendeçilerine, esasan Lebapdan göçüp gelen ârsarylara paylap beripdirler. 6905 Diňe başarjaň söweş tilsimine ökde we taýýarlykly söweşjeňlerden ybarat bolupdyr. 6906 Dine b.e. I asyryn ortalarynda ellinistik döwletin syyasy tâsiri yok edilipdir. 6907 Diňe b.e.öň 630-njy ýylda esaslandyrylan Kirena şäheri has ösen grek polisi bolupdyr. 6908 Diňe bir arheologiki gazuw-agtaryşlar bilen çäklenmän, proýekt indi konserwasiýa, ýazgy etmek, bilim beriş we ýerli işgärleriň başarnyklaryny artdyrmak boýunça işleri hem amala aşyrýar. 6909 Diňe bir belgi ỳa simwol hem bolman eỳsem belli bir mukaddes barlyk tipidir. 6910 Diñe bir Maryda däl eýsem beýleki welaýatlarymyzda hem ýer asty baýlyklaryny özleri çykaryp halky doly iş bilen üpjin etmeklik miesser etsin. 6911 Diňe bir öňki milli baýramlarymyzy dikeltmek däl, ýene onlarça milli baýramlar döredi. 6912 Dine bir Orta Aziyada we Owganystanda Isgenderin adyny göteryân 8-12 şâherin bolanlygy barada maglumatlar bar. 6913 Diňe bir öz ýurtlaryndan däl eýsem, olar özüne garaşly bakna haklary hem mümkin boldugyça öz peýdasyna ulanýarlar. 6914 Diňe bir SSSR-de 1710 şäher, 70 müňden gowrak oba, 31850 senagat kärhanasy, 65 müň km. 6915 Diňe bir SSSR-iň partizanlary Germaniýanyň goşunlarynyň 10% çemesiniň “elini baglaýardy”. 6916 Diňe bir ulag we käbir beýleki kärhanalarty diýmeseň, millileşdirilen pudaklary yzyna-hususyýetçilere satjak hem bolmadylar. 6917 Diñe bular bilenem oñman rus hökümeti tekelriñ öz güýjüni-de ikä bölmek üçin belli bir çäreleri görüpdirler. 6918 Diñe çig malyñ häsiýetlrini bilemek ýeterli däldir. 6919 Diňe duşmanyň gowşak ýerinden hüjüm edip, üstünlik gazanyp boljakdy. 6920 Diňe “emir” ady bilen öňmaly bolupdyr. 6921 Diňe ene bilen çaganyň aýrylmaga mejbur bolan ýa-da emdirilme mümkinçiliginiň bolmadyk ýagdaýlarynda süýdi sagyp aýyrmaklyk maslahat berilýär. 12. Çaga 6 aýlyk bolýança, diňe ene süýdi bilen emdirilip, goşmaça iýmitlendirilmeli däldir. 6922 Diňe faşistlerden azat edilen respublikalarda we welaýatlarda 263 sany täze kärhanalaryň gurluşygyna başlandy. 6923 Diňe Festiň koşgüniň günbatar howlusynyň bir bölegi saklanypdyr. 6924 Diñe galanyñ partladylan ýerinde ýedi ýüzden gowrak adam ölüpdir. 6925 Diňe günortada kiçeňräk derýajyklar, günbatarda bolsa Aral deňzine guýýan uly Amyderýa ýerleşip onuň 1000 km. 6926 Diňe günortada kiçeňräk derýajyklar, gündogarda bolsa Aral deňzine guýýan uly Amyderýa ýerleşip onuň 1000 kilometri Türkmenistanyň territoriýasyndan geçýär. 6927 Diňe harby wezipeler üçin bije arkaly däl-de ses bermek arkaly saýlapdyr. 6928 Diñe hindilerde nuly añladýan belgi bolupdyr. 6929 Diňe hünärmentler mongoliýa iberdi. 6930 Diňe hususy önümçiligiň üstünden döwlet gözegçiligi dikeldildi. 6931 Diňe ikinji jahan urşunda, nemes basybalyjylaryna garşy söweşlerde 740 müň türkmen wepat boldy, onlarça müň adamlar maýyp boldular.” 6932 Diňe ikinji jahan urşunda, nemesbasybalyjylaryna garşy söweşlerde 740 müň türkmen wepat boldy, onlarça müň adamlar maýyp boldular. 6933 Diňe ilkinji gezek öz adyndan çykaran “Şuanlar” atly taryhy romany oňa meşhurlyk getirýär. 1830-nji ýylda çykaran “Gobsek” powesti onuň adyny Fransiýanyň iň öňdebaryjy ýazyjylarynyň hatarynda goýýar. 6934 Diňe Kapitaliý rimlileriň elinde galypdyr. 6935 Diňe köşk wekili bolup işleýän Şyhabuddin Hywaky dogry maslahat berip, duşmany açyk meýdanda garşylamagy nygtapdyr. 6936 Diňe krep ỳaly ỳörite ỳüplüklere kritiki towdan has uly mukdarda tow (D) berilỳär. 6937 Diňe Kuba we Puerto-Ruko XIX asyryň ahyrlarynda bakna ýurtlar bolup galdy. 6938 Diňe likurgyň kanunlaryny berjaý edyän adamlar Spartanyň doly hukukly raýatlary bolupdyrlar. 6939 Diňe Litwa SSR-ine 1945-nji ýylda 10 müň tonna däneli ekinleriň we 4 müň tonna kartoşkanyň tohumy goýberildi. 6940 Diňe Mali gowşandan soň XIV asyrda Songaý güýçlenýär. 6941 Diňe Mälik şa aradan çykandan soň, 1095-nji ỳyla çenli Tutuş döwleti özbaşdak dolandyrỳar. 6942 Diňe Muhammetrahym han ölenden soň, 1826-njy ýylda gökleň turkmenleri Hywadan Garrygala göçýärler. 6943 Diňe müňkürlik edip, aslynda hiç zat ýok ýerden döwletiň iň ökde harby serkerdesi Ymamkuly hany jezalandyryp öldüripdi. 6944 Diňe Napaleonyň Russiýadan ýeňilmegi onuň goşunlarynyň Ispaniýada hem şowsuzlyklara duçar bolmagyna getirdi. 6945 Diňe Orsýetden 15 mln adam formirlendi. 6946 Diňe rusiyanyn özünden 15 mln adam urşa mobillizlenip, bütin urşuň dowamynda patyşa Rusiýasy 8,7 mln adam ýitgisini çekipdir we şonça adam maýyp-müjürip bolupdyr hem-de saglygyny ýutiripdir. 6947 Diňe Russiýa Federasiýasynda dowamly bronhit bilen kesellanleriň iki milliondan gowragy ýaşaýar. 6948 Diňe şäher häkimi Soltan Sanjardan geçirimlilik soranynda ony täzeden häkim edip belledi. 6949 Diñe san bahasy bilen kesgitlenilýän ululyklara skalýar ululyklar diýilýär. 6950 Diňe şu ýagdaýlar göreşe baştutanlyk eden adamlary häkimýeti ahyryna çenli saklamagy üpjün etdi. 6951 Diñe Tutanhamonyñ (b.e. öñ XIV a) guburhanasy talanmadyk ýagdaýda tapyldy. 6952 Diňe urşuň ilkinji ýylynda çig mallaryň ýangyjyň ýetmezçiligi sebäpli bütin Russiýa boýunça 356 sany kärhana öz işini dowam etdirendigini aňladýar. 6953 Dine uýmakda ähli raýatlaryna erkinlik berdi. 6954 Diňe wagtynda anyklanyp, doly möçberde we dogry bejergi berilen ýagdaýynda, keselden saplanyp, onuň gaýraüzülmeleriniň öňüni alyp bolar. 6955 Diňe XIV-XV asyrlarda bu ýerlerde iri ýer eýeçilik hokum sürüp başlady. 6956 Diñe ýaz aýlarynyñ kä günlerinde hinden çykyp, gyrymsy agaçlaryñ aşagynda bukulyp, awuna garaşyp ýatýar. 6957 Diňe ygal bol ýagýan ýyllarda (her 10 ýylyň dowamynda 1–2 sapardan ýygy däl) ýaz aýlarynda köpçülikleýin duş gelýär. 6958 Diňe ýokarky gatlak patyşa ýolbaşçylary we ýuristler iňlis dili bilen bilelekde fransuz, latin dillerini döwlet edaralarynda ulanypdyrlar. 6959 Diňe zähmet çekmegi öwrenmek bilen adamzat tebigatdan saỳlanỳar we jemgyỳet emele gelỳär. 6960 Din halkyň ruhy baýlygy. 6961 Dinhaý eýelenenden soňra Lin Szesýuý eýeleýän wezipesinden çetleşdirilip, oňuň ornuna tirýek söwdasynyň tarapdary Si Şan bellendi. 6962 Dinhaý şäherine goşun düşurip, wagşylyk bilen ol şäher basylyp alyndy. 6963 Dini – buddizm we hristian. 6964 Dini dessurlary ýerine ýetirýänler üçin ýörite eşikler peýda bolupdyr. 6965 Dini düşünjeleriñ emele gelen wagty hakynda guburlary öwrenmek bilen bilýärler. 6966 Dini esaslandyran Zarattuştra-Zarastr atly adam bolupdyr. 6967 Dini guramala döwletiň syýasatyna, içki işine gatyşmazdan Mähriban Serdarymyzyň alyp barýan syýasatyny goldap, olary durmuşa geçirmäge özleriniň goşantlaryny goşmalydyrlar. 6968 Dini guramalar döwletden aýrydyr we olaryň döwlet işlerine gatnaşmagyna ýol berilmeýär” diýip bellenilýär. 6969 Dini - hristian. 6970 Dini musulmançylyk – 854. döwlet gurluşy – respublika, baştutany prezident 8 welaýata bölünýär. 6971 Diňiň depesinde gurbanlyk berilýän ýer bolupdyr. 6972 Dini ymaratlar hem,köşk-gala hem marguşlylaryň gurluşyk sungatynyň özbaşdak däpleri boýunça gurlup,bu olaryň gazanan ýokary derejeli üstünligidir. 6973 Din Muhammet beýleki şazadalardan öz gudaman we çaltaman häsiýeti bilen tapawutlanypdyr. 6974 Din Muhammet Eýran bilen dostlukly gatnaşan bolsa Aly-Soltan onuň tersine hereket edipdir. 6975 Din Muhammet öň Köneürgenjiň häkimi bolan bolsa indi demirgazyk Horasanda şa Tahmaspyň adyndan hereket edýär. 6976 Din - Taňry tarapyndan esaslandyrylýandygyna ynanylýan kanundyr. 6977 Din wekilleri türkmenleriñ syýasy, jemgyýetçilik gurluşynda möhüm rol aýnapdyr. 6978 Din we onuň türkmen jemgyýetinde orny. 6979 Diod açyk wagty (ýagny pes garşylyk bar mahaly), diod elektrody toguň çeşmesiniň položitel polýusyna birikdirilgi bolsa anod, otrisatel polýusyna birikdirilgi bolsa katod diýlip at berilýär. 6980 Diodoryň maglumatlaryna görä gullar ownuk willalara we daýhanlara azar bermändirler. 6981 Diodoryň “Taryhy kitaphana” diýen işi 40 kitapdan ybarat bolup, onuň XVIII-XX kitaplary doly saklanyp galypdyr. 6982 Diokletian hristiançylyk babatda gazaply syýasat ýöredipdir. 6983 Diokletian ony özi ýaly hökümdar edip, Imperiýanyň günbataryny dolandyrmaga beripdir. 6984 Diokletianyň dolandyryp başlan wagtlary ýurtda durmuş syýasy göreş ýiti bolupdyr. 6985 Diokletianyň girizen bezemen we dabaraly köşk durmuşy Konstantiniň döwründe has-da güýçlenipdir. 6986 Dip Bakoỳuň dört ogly bardy. 6987 Diplomatika sözi «Diplom» diỳen sözden gelip çykypdyr. 6988 Diplomatik resminamalaryň iň gadymylary iki sany toýun silindrde biziň döwrümize gelip ýetipdir. 6989 Direktoriýanyň düzümi onuň işlän döwründe, ýagny 4 Brýumer 1795 ýýldan 18 brýumer 1799 ýýl birnäçe gezek täzelenip durýardy, ýöne onuň ähli dolandyran döwründe şäher we oba adamlarynyň ýagdaýy agyrlygyna galýardy. 6990 Direlenine 40-njy gün diýlende bolsa, ol öz okuwçylaryny Iýerusalim bilen goňşulykda ýerleşen daga çykarypdyr, olara ahyrzamanda ölülere we dirilere sud etmek üçin gaýdyp geljekdigini wada edipdir. 6991 Diri galan az sanly türkmenleriň günorta Türkmenistana gelmekleri. 6992 Diri galan gotlaryň onlarça müňüsi rim goşunyna gulluga geçipdirler we boş ýatan ýerlere kolonlar göçürilip eltilipdir. 6993 Diskriminant – “diserminre” diýen latyn sözünden gelip çykyp, tapawutlandyryjy diýmekdir. 6994 Dişlän haýwan (eger ol belli bolsa) 14 gün weterinar lukmanyň gözegçiliginde saklanýar. 6995 Dişlenen ýarada agyrylar, sanjamalar bolup biler. 1-3 günden soň kesel indiki döwre geçýär. 6996 Dişlenmeden soň, wirus nerw süýümleriniň ugry bilen merkezi nerw ulgamyna ýetýär we beýniniň zeperlenmegine (ensefalit) getirýändir. 6997 Dişsizje molýuskanyň köp sanly osoblary 1961 一1963-nji ýyllarda uzak gündogardaky Amur derýasyndan ot bilen iýmitlenýän ak amur we kütümaňlaý balyklar bilen tötänlikde getirilip, Garagum derýasynyň ýokarky akymyna goýberilendir. 6998 Dişsizje molýuska Türkmenistana bilinmän getirilse-de ýurdumyzyň ösümlik dünýäsine onçakly zyýanly däldir. 6999 Diwananyň ýeňinden guýulýan pullar ymaraty dolduryp, gupbanyň içini hem dolduranda, gupba çişip, darka ýarylypdyr. 7000 “Diwan” bilen doly tanşanymyzda, onda gabat gelýän köp sanly gadymy sözleriň şu günler hem ýörgünli ulanylýanlygy ünsüňi özüne çekýär. 7001 Diwanda alym esasan hem pasyllaryň öz arasyndaky dawa-jedellerini, aýdyşygyny gowy suratlandyrypdyr. 7002 “Diwanda” uýgur “halaç, çigil” taýpalarynyň gelip çykyşynyň Zülkarneýniň bilen baglanyşdyrylmagy muny aýdyň görkezýär. 7003 Diwanhana hem metjit bilen bir wagtda gurlupdyr. 7004 Diwany Ahkamy Adliýe (Ýargytaý) guruldy (1868). 7005 “Diwany lugat-et türk” 1914-nji ýyldan bäri jemi dokuz dilde kitap görnüşinde neşir edilipdir diýip aýtmak bolar. 7006 “Diwany lugat-et türkde” şeýle goşuk mysallarynyň 200-den köprägi bar. 7007 Diwarlaryň arhitektura gurluşynda diwary goşa kerpiç we nagyşly kerpiçler bilen örmek baradaky köne, mongollardan öňki prinsip saklanypdyr, emma diwarlar XII asyryň ýadygärliklerinden tapawutlanyp, gök syrçalar bilen örtülipdir. 7008 Diwarlaryň, gümmezleriň, sütünleriň ýüzi gejiň ýüzünde gazlyp ýasalan owadan haşamlar bilen örtülip, şol haşamlar ösümlik we epigraf häsiyetindäki dürli – dürli nagyşlardan doly bolupdyr. 7009 Diwarlaryň ýokarky üçünji bölegine her diwarda alty arkajyk edilip, tutuş hatar arka aýlanypdyr. 7010 Diwarlaryň ýüzüne ak suwag edilipdir, onuň bolsa, aýry-aýry ýerlerine gök hem-de gyzyl reňk bilen hat ýazylypdyr, belki altyn ýazgylar hem bolandyr. 7011 Diwarlary owadan nagyş bilen bezelipdir. 7012 Diwar paruslryň sekiz gyraňlysyndan ýazgylaryň giň zolagy bilen aýrylýar. 7013 Diwaryň galyxlygy 2,5-3 m. kä ýerlerde 6 m. ýetýär. 7014 Diýarbekrdäki Süweýda (Siverek) we Tulhum ýaly birnäçe galalary yzly-yzyna basyp aldy. 7015 Diýarbekr Emiri ýaly beýleki häkim emirler hem özlerini garaşsyz diýip yglan etdiler. 7016 Diýdimzor düzgün synandan soňky döwürde ýurtda aram demokratik özgerdişleriň tapgyry geçirildi. 1992-nji ýylyň saýlawlarynda Demokratik liberal partiýadan Kim Ýen Sam ýeňiş gazanyp häkimiýete geldi. 7017 Diýip,Gurbanmeñliniñ ogly Çebşek batyr dor atyny sürüp oñe çykýar. 7018 Diýmek, 2000-njj ýylda hijri-kamary senesiniň täze ýylynyň birinji güni 4-nji günden başlanýar. 7019 Diymek, adamyn durmyshynda osumliklerin bicak uly ahmiyeti bardyr. 7020 Diýmek alaýontly 一«Ala atly» diýen manydadyr. 7021 Diýmek, Azady arkama-arkam aňyrdan gelyän sowatly, medeniyetli we gurply maşgalada dünä inipdir, terbiie alypdyr. 7022 Diýmek, bir tarpda Türkmenbaşy zamanasynyň taryhy hakykaty, ikinji tarapda bolsa geçmişe bürenen taryhy hakykat. 7023 Diýmek, bize näme galýar – diñe oglan-uşagy, aýal-ebtady gije gumuñ içi bilen Tejene, Mara ýollap, özümize-de guma çekilip, duşman bilen gaça uruş etmek galýar.” 7024 Diýmek geljekde, ýerde elektron beýnili akyldy jandarlaryň we mehanki bedenli, Siziň aýtmagyňyza görä, E-jandarly robot barlyklaryň döredilmegine ýüze çykmagy mümkin. 7025 Diýmek, Gorkut dessanlarynyň wakalary Oguz hanyň örän gadymy döwürlere degişlidigine yşarat edýär. 7026 Diýmek her bir kapitalistiň maksady peýda almakdan we kapitalyny artdyrmakdan ybaratdyr. 7027 Diýmek I. massasynyň roluny tok bolsa tizliginiň roluny oýnaýar. 7028 Diýmek juwaldar/çowdur diýen etnonimiň juw/çow sözleri aslynda çog/çok/çug sözünden bolup, ol «ýygyn», «märeke», «topar», «il» diýen manyny aňladypdyr, bu sözüň yzyna goşulan -yl, (-yn) 一köplük sanyň goşulmasydyr. 7029 Diýmek, kangýuýlaryň ata-babalary saklar-sakaraukiler-sakarlar bolupdyr. 7030 Diýmek, klassyky edebiýatymyzdaky aýdyşyk goşgular öz gözbaşyny gaty ir döwürlerden alyp gaýdýan eken diýmäge doly esas bar. 7031 Diýmek Mukaddes Ruhnama milli taryhymyzy ýazmaklygyň, öwrenmekligiň we öwretmekligiň baş ýörelgesidir. 7032 Diýmek,Oguz hanyň dünýäden gaýdanyndan tä Çingiz hanyň dünýä inen ýylyna çenli 4050 ýyl töweregi wagt geçipdir. 7033 Diýmek, ol nagyşlary şol ýerlerde ýaşan adamlaryň ýa-da olaryň nesilleriniň galdyran bolaýmagy gaty ähtimaldyr. 7034 Diýmek ol täze imperiýada has iri we güýçli döwlet bolan Prussiýanyň höküm sürüji ýagdaýyny üpjün edýärdi. 7035 Diýmek, ondan biz Türkmenistan ak bugdaýyň Watanydyr diýmäge doly haklydyrys. 7036 Diýmek, sanalan etnonimleriň ählisi «birleşen il», «topar», «ýygyn» manysyndaky ýap (ýap, ýab) sözünden durýar. 7037 Diýmek, şol ýyllarda totalitar düzgün türkmen halkyny sanaç kimin çekeledi (“Sünnet operasiýasy barada”) Demokratiýanyň we erkinligiň bogulmagy, nähak yzarlamalar, adamlary mydama howp astyna saklamak halkyň ruhy-ahlak dünýäsine ägirt zyýan ýetirdi. 7038 Diýmek, türkmen halkynyň taryhy kökleri onuň irki aslynyň – gadym eýýämki türkmenleriň ata-babalarynyň ýaşan, soňy bilen birleşip, biz etnosy emele getiren hem türkmen adyna eýe bolan topragyndadyr. 7039 Diymek uygur dilinde ovvuz "oğuz" dal-de, "agyz" sekilinde aydylandyr. 7040 Diýmek XI asyrda gynyklar iň güýçli, agalyk ediji, adam sany boýunça hem agdyk taýpa bolan bolsa, soňra bu orny gaýylar eýeleýär. 7041 “diyşip,atly hem pyýadalar gylyç oýnadyp,naýza sanjyp,tüpeñ atyşyp,her hilli hünärlerini ýerlikli ulanýarlar. 7042 Doganlar Karamazowlar Dünýä edebiýatynyň iň belli kyssaçylarynyň biri, beýik rus ýazyjysy we akyldary Fýodor Dostoýewskiýiň ýazan romany. 7043 Doganlar Nobeliň firmasy 1879-njy ýylda 3 mln. manat maýa goýan bolsa, 11 ýyldan soň, ol 15 mln. manada baryp ýetipdir. 7044 Doganlaşan şäherleri Bangkogyň birnäçe doganlaşan şäherleri bar. 7045 Dogany Hulaguny günbatara ugrady ol Eýrany boýun egdirilmedi. 1256-nji ýylda Eýrany boýun egdirip islediler galasyny ele salýar. 7046 Dogduk obasynda orta mekdebi tamamlandan soň, iki ýyl mugallym bolup işländen soň, Magtymguly adyndaky türkmen döwlet uniwersitetiniň türkmen filologiýasy fakultetine okuwa girýär. 7047 Doglandaky ady Lesane Parish Crooks bolan Shakuryň adyny, ejesi soň "Tupac Amaru Shakur" edip üýtgetdi. 7048 Doglan wagty - X asyryň başlary bolup, ölen wagty - 1009-njy ýyl hasaplanýar. 7049 Doglan ýeri annyk belli däl. 7050 Dogramçanyň her birinin agramy 30-40 gr bolar ýaly edip, eti dogramaly we duzlamaly. 7051 Dogrudanda Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy onlarça ykdysady taslamalary işläp düzdi we Türkmenistanyň ösüp özgermegi, üçin ösüşiň türkmen ýoluny döretdi. 7052 Dogrudan-da türkmen halkynyň geçmiş taryhyn ýaňyja doly we dogry öwrenilip başlandy. 7053 Dogrudan-da XVII asyryň başlarynda ýurtda 700 müň resiýan missionerleri toplanypdy. 7054 Dogrudan hem, ösümlik kletçatkasy içegäni işledip, ondan täret bölekleriniň çalt çykmagyna kömek edýändir. 7055 Dogrumdan soň 3-5-nji günler aralygynda enede "geçiş döwrüniň" süýdi emele gelip, ol 10-15 günden "kämil" süýde öwrülýär. 7056 Dogrusy, döwletiň şeýle syýastyna ol pudaklaryň hususy eýeleri känbir garşy bolubam durmadylar. 7057 Dogrusy, Ranjit Singhi taryhy zerurlyk orta çykarypdy. 7058 Dogrusy, Türkmenistanda 1924-1928-nji ýyllarda milli goşun döredilipdi. 7059 Dogry bejergini bellemek üçin bu soraglary çözmek möhüm bolup durýandyr. 7060 Dogry bu uruş şa Abbas ýogalan soň 1639-njy ýylda gutardy. 7061 Dogry, Fahreddin Razy özüniň dini wagyz edijilik işi boýunça belli bir döwürlerde Ürgençde ýaşapdyr. 7062 Dogry ikosaedr ýigrimi sany dogry üçburçluklardan düzülendir. 7063 Dogulan we aradan çykan ýyllary henizem çenli anyk kesgitlenenok. 7064 Doguldy: 1961-nji ýylyň iýunyň 9-na.) Asly Kanadaly bolup Amerikam filmlerinde we mawy ekeranlarynda wäşi keşplerde çykyş etdi. 7065 Doguldy: 989-nji ýyl Horasan (häzirki Günorta Türkmenistan). 7066 Dogulýanlaryň sany1000 adama 27 çagadan düşýär. 7067 Dohturow ilkinji bolup geldi we fransuzlary Dürnsteinden gysyp çykardy. 7068 Dokmaçylar, ýarag öndürýändler, reňkleýjiler, ösümlik ýagyny söwda edýänler, bakça söwdakärleri bir kasta birleşipdir. 7069 Dokmaçylyk senagaty ösdi, Tehniki täzelikleriň ornaşdyrylmagy, dokmaçylyk stanioklarynyň täzelenmegi, dokma howlulary peýda boldy. 7070 Dokumentler biri – biri bilen baglanyşykly pehlewi harplary bilen ýazlypdyr, olaryň okap manysyny tapmak – geljegiň işidir. 7071 Dokumentlerde “mähirli hudaý”, Gor, “Ranyñ ogly” we ş.m. atlandyrylýar. 7072 Dokumentler jemi 214 müñ off-şore firmasynyñ, firma eýeleriniñ we ady geçen firmalaryñ eýeleriniñ hasaplary bardyr. 7073 Dokumentler we maglumatlar. 7074 Dokuz aýyň jemleri boýunça jemi içerki önüminiň ösüş depgini 9,4 göterime deň boldy. 7075 Dolan Aýyň açyk howada Ýeriň ýüzünde döredýän ýagtylma derejesi 0,25 — 1 lk bolup durýar. 7076 Dolandyryjy edaralar hiç kim tarapyndan gözegçilik edilmeýärdi. 7077 Dolandyryjylaryň köpüsi jagirdarlar bolup, olara artykmaç ýer beripdir. 7078 Dolandyryjylar yurt barada alada etmän, köpräk ýerleri basyp almak boýun egdirilen halklardan olja ýygnamagyň aladasyny edýarler. 7079 Dolandyryjy Şaşangyň döwründe bütin Gang jülgesini boýun egdirmäge synanyşdy. 7080 “Dolandyrylýan bazar gatnaşyklaryny saklaýan ykdysadyýetiň” ősüş ýoluna düşmeklik industrial ősen ýurtlardaky őnümi import etmekden çalyşýan gaýtadan işläp bejerýän pudaklaryň we beýleki őnümçiligiň dőremegini dőwlet giňeldýärdi. 7081 Dolandyryş ulgamy patyşa tabyn bolupdyr. 7082 Dollar nädip bu derejä çykmagy başardy? 7083 Dölwetde kümüş we bürünç teññleri çykarýan birnäçe zikgehanalar bolupdyr. 7084 Dölwetiñ iñ uly işgärleri «işleri alyp barýan» (premýer-ministr), atyşa kansrelýariýasynyñ baştutany, maliýe gözegçisi bolupdyr. 7085 Doly ady Muhammet Nejati Şaşmazdyr(Türkçe: Necati Şaşmaz). 1971-njy ýylyñ 15-nji Dekabyrynda Türkiýeniñ Elagyz welaýatynda dogdy. 7086 Doly, çagbaly ýagyş, güýçli ýel, tozanly ýel we başga hadysalar. 7087 Doly däl maglumat çözgüdi kabul etmekde ýa-da оňа düşünmekde kynçylyk döredýär. 7088 Doly hukukly portugal raýaty bolmak üçin, ýerli ilat portugal dilini bilmelidi ýazmagy, okamagy başarmaly hristiançylygy kabul etmeli, harby gullugy geçmeli, özüni we maşgalasyny üpjün eder ýaly girdesi bolmaly, “ýewropa durmuş obrazyny” alyp barmalydy. 7089 Domalanoty bilen mikoriza emele getirmek mümkinçiliklerini anyklamaly. 7090 Dominus ýokary harby serkerde hem bolupdyr. 7091 Domisianyň daşary syýasaty üstünlikli bolmandyr. 7092 Donaldson & Tangborn 1999, p. 170. 1970 we 1971-nji ýyllarda ozal we soňra görlüp eşidilmedik derejede beýleki küştçilerden öňe saýlandy/. 7093 Donatello realistik eserleri ýazypdyr, Dawidiň heýkelini döredipdir. 7094 Donaueschingen şäheri 1827-nji ýylda Donaueschingen Germaniýanyň Baden-Württemberg federal ştatynyň günorta-günbatarynda ýerleşýän şäherdir. 7095 Don Kihot Dünýä edebiýatynyň iň belli kyssaçylarynyň biri, beýik ispan ýazyjysy we akyldary Migel de Serwantesiň ýazan romany. 7096 Dönüge lagnat daşyny atýar” diýip belleýär. 7097 Dönük hakda Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň Mukaddes Ruhnamasynda “Türkmen dönügi ähli zatdan nejis görýär, iň soňky peslik hasaplaýar. 7098 Dördülenji gün bolsa, örgün örüp başlaýşy ýaly gaýdyşyp ugraýar, ýagny ilki ýüzde örüp başlan bolsa, ýüzden-de solup başlaýar. 7099 Dördünji bäşýyllygyň ýyllary içinde döwlet we kooperatiw edaralarynyň we kolhozlarynyň maýa goýumlarynyň möçberi 348,7 milliard rub boldy. 7100 Dördünji bölümde bolsa Hytaýy kenar ýaka adalaryny, buhtalary gämi duralgasyny kärendesine bermegi gadagan edýär. 7101 Dördünji delil Magtymguly Pyragynyň «Kaýdady bilinmez» atly sowal görnüşli goşgusynda: Tört müň tört ýüz kyrk tört sapasyn sürsün.. 7102 Döredenleriň taýpasynyň ady bilen baglanyşykly ol döwlet sefewiler döwleti ady bilen taryha dolýar. 7103 DÖREDIJILIGI Mollanepes döredijilik işine ýaşlykdan başlap, halk eserleri, türkmen we gündogar halklarynyň edebi ýadygärlikleri bilen içgin tanşypdyr hem-de şygyr sungatynyň inçe tilsimlerini ele alypdyr. 7104 Döredijilik diýilyan jadyly senet bilen ymykly meşgullanyp başlan döwürim 70-nji ýyllaryň ahyrlaryna degişli. 7105 Döredijilik işine ilkinji gadam basan döwürlerinde şahyr çagalar durmuşyna köp üns berýär. 7106 Döredijilik ömrüniň belli bir bölegini terjimeçilik işine bagyşlapdy. 7107 Döredijilik ýoluna Dikkens juwan ýaşlarynda aýak basypdyr. 7108 Döredilişi Hazar döwlet goraghanasyny döretmegiň taryhy Türkmenistanyň Hökümetiniň ýörite çykaran karary esasynda 1932 -nji ýylda başlanýar. 7109 Döreýän kynçylyklaryń çözülmegini Fransiýa Ýewropa ýurtlarynyń ykdysady we syýasy hyzmatdaşlygynyń derejesi bilen baglanyşdyrýar. 7110 Dorileriň çozup görmegi Gresiýany birnäçe asyr yza çekdi. 7111 Dorilerin esasy höküm süren ýerleri Argos, soňra b.e.öň X asyryň ortalarynda esaslandyrylan Sparta şäheri bolupdyr. 7112 Doriler Lakanikada, Messeniýada, Argolidada, Efidada, Egeý deňziniň günorta adalarynda (Krit, Rodos), Kiçi Aziýadaky kariýada ýaşapdyrlar. 7113 Dori we ioniýa sütünleri b.e. öň VII-VI asyrlarda ýüze çykan bolsa, b.e öň V-IV asyrlarda has owdan korinf sütünleri ýüze çykypdyr. 7114 Dört aýlap baýramçylyk gurapdyr. 7115 Dört aýlap Ürgenç gabaldyr. 7116 Dört-bäş metr aralyga bökmegiñ hötdesinden gelýär. 7117 Dörtburçlugyň günorta-günbatar böleginde ýerleşýän, ýykylan binanyň düýbi bolsa ol ýerde bir wagtlar gözegçilik edilen binanyň bolanlygyna şaýatlyk edip dur. 7118 Dört delil makalasy ýa-da Magtymgulynyň Oguz han hakyndaky goşgy setiri Türkmen topragynda pasyllaryň soltany hasaplanýan baharyň iň soňky aýy –maý aýy türkmen üçin Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe mübärekleşen aýlaryň birine öwrüldi. 7119 Dört diwary sekize öwrüp, ondan guşaga geçmek üçin edilen tagçalar hem ussatlyk bilen çykarylan. 7120 Dörtler bileleşiginden Bolgariýa, Osman türkmenleriniň imperiýasy, Awstro-Wengriýa uruşdan çykanlaryndan soňra, Germaniýanyň hem garşylygy dowam etmäge ýagdaýy ýokdy. 7121 “Dörtler bileleşiginden” Bolgariýa, Türkmen-Osmanly imperiýasy, Awstro-Wengriýa uruşdan çykanlaryndan soňra, Germaniýanyň hem garşylygy dowam etmäge ýagdaýy ýokdy. 7122 “Dörtler bileleşigi” urşy dowam etdirmegiň netijesizdigine düşündiler. 7123 Dört sany diod we diodyň köprüsi Diod ( — elektrod adalgasynyň -od goşulmasyndan; sözme-söz: "iki elektrodly"; -od — "ýol") — elektrik togunyň ugruna baglylykda dürli geçirijilige eýe bolan elektron element. 7124 Dört setirden ybarat goşgy setirleri aňsatlyk bilen iki setirli gazala öwrülip dur. 7125 Dört ýüze golaý adam öldürildi. 7126 Dört ýyl azatlykdan mahrum bolýär. 7127 Dört ýyl bu şäherde ýaşansoň, Lorandada (häzirki Garaman şäheri) ýerleşýär. 7128 Dört ýylyň dowamynda etrabyň hojalygy gutarnykly dargapdyr. 1825-nji ýylyň ýazynda emir Haýdar gozgalaňçylaryň garşysyna goşun sürüp, olary aýgytly ýeňlişe sezewar edipdir. 7129 Döş radikulitiseýrek duş gelýär. 7130 Dostlary bilen tutuş Ispaniýany aýlanyp gezdi. 1979-njy ýylda «Hair» filmde kiçiräk senariýa gatnaşdy. 1981-nji ýylda Madrida gelen Antoniýo Teatra işe girdi. 7131 Dostluk gatnaşyklarynyň peselendigine garamazdan garaşylmadyk ölüm oňa agyr täsir edipdir. 7132 Dostunyň we ruhy halyfasynyň birdenkä gürüm-jürüm bolmagy Rumyny gam kölüne batyrýar. 7133 Döşüňize we ýagyrnyňyza bankalary ýa-da burçly gyzdyrgyçlary diňe lukmanyň görkezmesi bilen ýapmalydyr. 7134 Dowada aganyñ kiçi ogly Şükür sazanda bolupdyr. 7135 Dowam etdirijiler dörediji hökmünde diňe Ahura Mazda çokunypdyrlar we olaryň dini däpleri ot ybadathanalarynda mukaddes ody saklamagy we olaryň ölülerini “asudalyk diňinde” goýmak arkaly azat etmegi öz içine alypdyr. 7136 Dowamly bronhitde keseliň gowşamagy ýitileşme bilen gezekleşip durýar. 7137 Dowamly bronhit dünýäde iň giň ýaýran keselleriň biridir. 7138 Dowamly bronhitiň ýitileşýän döwründe näsag günüň köp bölegini ýerinden turman ýatmaly, onuň bolýan otagy gury, ýyly, oňat şemalladylan bolmaly. 7139 Dowamly gepatit bagryň sirroz keseliniň we howply täze döremeleriň ýüze çykma ýagdaýyny ýokarlandyrýandyr. 7140 Dowamly prostatitlerde bedeniň gyzgyny seýrek ýagdaýlarda 37 gradus C. çenli galýandyr. 7141 Dowamly prostatitler gaýtalama we gowşama döwürleriň gezekleşmegi bilen geçýändir. 7142 Dowamyny soň görersiň Sonam jan! 7143 Döwda hem ösüp ugraýar. 7144 Döwlet 12 sany welaýat bilen bir garaşsyz welaýatdan ybarat. 7145 Döwlet 13 welaýata 52 uýezde bölünip, her haýsynda 700 oba bolupdyr. 7146 Döwlet 9 welaýatdan durýar. 7147 Döwlet ähli işlere gatyşyp, diýdimzor häsiýete eýe boldy. 7148 Döwlet akyldarlary we ýurt sütünleri bu sapara garşy bolup, oňa kakdyryp ýa-da aç-açan garşydyklaryny bildirseler-de, ol bu işden el üzmeýär. 7149 Döwlet baştutanlary rublyň ulanylýan çäginden çykan we milli puly döreden halatynda ol ýa-da beýleki respublikanyň ýerine ýetirmeli şertleriniň toplumyuny hem ara alyp maslahatlaşdylar. 7150 Döwlet baştutany - prezident. 7151 Döwlet baştutany – prezident. 7152 Döwlet baştutany wezipesine Mao Szedun saýlanyldy. 7153 Döwlet başy-Beýik Britaniýanyň we Demirgazyk Irlandiýanyň şazadasy. 7154 Döwletbaşy – Prezident parlament tarapyndan saýlanýardy. 7155 Döwlet bilen hususyýetçileriň bilelikdäki kärhanalary guruldy. 7156 Döwlet bütjetinden bu reformalar üçin 3,1 milliard rand bölünip berildi. 7157 Döwletden 1,2-nji ýer alan okuwçylar. 7158 Döwletde oba hojalyk önümlerini gaýtadan işleýän kärhanalar işleýär. 7159 Döwletde we jemgyýetde etnikara we sebitara ylalaşygyň geçirimliligiş hyzmatdaşlygyň ygrar edilmegi biziň içerki syýasatymyzyň öňe tutulýan urgudyr. 7160 Döwletde ýer iri mülkdarlaryň hususy eýeçiliginde galýardy. 7161 Döwlet dili Döwlet dili - özbek dili. 7162 Döwlet dili – fransuz dili. 7163 Döwlet dili – Garagalpaq dili. 7164 Döw­let di­li: hindi dili, ikin­ji döw­let di­li iňlis dili ha­sap­lan­ýar. 7165 Döwlet dili-indonez dili. 7166 Döwlet dili – iňlis dili, pul birligi – sedi. 7167 Döwlet dili: Ýurduň konstitusiýasyna laýyklykda, ýurduň döwlet dili gazak dilidir. 7168 Döwlet dini diýip, otparazçylyk dini ýagny zorastrizm dinine uýlupdyr. 7169 Döwlet dolandyryş ulgamy ilki bilen imperatoryň mertebesini ýokary galdyrmaga gönükdürilipdi: şoň üçin onuň elinde bütün häkimýet jemlenipdir. 7170 Döwlet dolandyryşynyñ hem bu üç halk arasynda paýlaşylmagy öñe sürülýärdi. 7171 Döwlet dolandyryşynyñ wezipeleri we göwrümi giñelensoñ, çinownikleriñ sany artýar. 7172 Döwlet federal okrugdan we 22 ştatdan durýar. 7173 Döwlet gurluşy em ýutgäpdir. 7174 Döwlet gurluşy Günorta Afrika federalizm elementi bolan respublika. 7175 Döwlet gurluşy Indoneziýa respublikasy. 7176 Döwlet gurluşy: Peru – prezident respublikasydyr. 7177 Döwlet gurluşy-prezident respublikasy. 7178 Döwlet gurluşy: Respublika. 1993-nji ýylyň Türkmenbaşy aýynyň 7-sinde kabul edilen Konstitusiýa hereket edýär. 7179 Döwlet gurluşy respublika, baştutany-perzident. 7180 Döwlet gurluşy Ýurduň Baş kanunyna laýyklykda, Bolgariýa parlament respublikasy bolup, döwlet baştutany - prezident. 7181 Döwlet gurluşy Ýurtda döwlet baştutany – patyşa. 7182 Döwlet hususy söwdägärleri hakyna tutup işletdi. 7183 Döwleti 1502-nji ýyla guran şa Ismailyň ejesi bolsa Akgoýunly hökumdarlygy gyzydy. 7184 Döwlet içinde ykrar edilmek ýalňyşy görüşler güýçlenipdir. 7185 Döwleti dolandyrmakda Şahruh harby çarwa han-beglere däl-de esasan ilata, ekerançylyk we söwda bilen baglanyşykly toparlaryna daýanypdyr. 7186 Döwleti dolandyrmakda, salgyt ulgamynda täzelikleri girizdi. 7187 Döwleti Halk maslahaty esasynda dolandyrypdyr. 7188 Döwletimizde milli däp-dessurlarymyza dine bolan garaýyşlarda düýpli öwrülişik başlandy. 7189 Döwletimiz hiç bir halkyňka meňzemeýän özboluşly syýasat alyp baryp onda syyasat, döwlet işleri hem din hem jemgyýetde öz ornunda hereket edip başlady. 7190 Döwletimizi galkyndyrmagyň we berkarar etmegiň ilkinji döwrüniň wezipelerini öňümizde goýmak we esasan üstünlikli çözmek bilen, biz indiki tapgyra – ösüş tapgyryna gadam basdyk. 7191 Döwletiň ady "Bengaliýa ýurdy" diýmekligi aňladýar. 7192 Döwletin ady ony esaslandyran çarwa-pars taypalary bilen baglanyşykly bolupdyr. 7193 Döwletiň ady şu nebereligiň aksakaly Sasaniniň ady bilen baglydyr. 7194 Döwletiň başynda diktator hökmünde özi oturýardy. 7195 Döwletiň başy-prezident, ol premýer- ministri belleýär. 7196 Döwletin bir günki girdejisi 215 mln. dinara barabar bolupdyr. 7197 Döwletiň gimni şol ýylyň 18-nji dekabrynda, gerbi bolsa 1994-nji ýylyň 14-nji ýanwarynda kabul edilipdir. 1992-nji ýylda öz milli goşunyny guran Gyrgyzystanyň yaragly güýçleriniň serkerdebaşysy Prezidentdir. 7198 Döwletiň hasabyna täze-täze harby önümleri öndürýän kärhanalar guruldy. 7199 Döwletiñ hökümdary häkimýete bütinleý eýe bolup, ol hudaý ýa-da onuñ nesli hasap edilipdir. 7200 Döwletiň Kuşan ady “Gowşuan” diýen sözden bolupdyr. 7201 Döwletiň resmi dilleri: Ispança we iňlisçedir, ispan dili ilkinji dildir resmi taýdan. 7202 Dowletin yasamagynyn ahyryna cenli zikge hanalaryn yuz yigrimisi uznuksiz islapdirler. 7203 Dőwlet iri ýer eýelerinden ýeri satyn alyp, daýhanlara satdy. 7204 Döwleti Simaşda oturýan patyşanyň orunbasary, ýagny kiçi dogany “Elamyň we Simaşyň sukkaly” (“wekili”) dolandyrypdyr. 7205 Döwlet işinden çetleşip telekeçilik işi bilen meşgullanmaga hukuk berildi. 7206 Döwlet işini oňaýly ýerine ýetirip bilmän başlaýar. 7207 Döwlet işlerine seretmek üçin 15 baronyň geňeşi we 12 baronyň häkman gatnaşýan maslahatlary ýylda 3 gezek çagyrylypdyr. 1259 ýylda rysalar özbaşdak syýasy talaplary öňe sürüpdirler. 7208 Döwlet jirimeleri agyr bolupdyr daýhanlaryň käbirleri, muňa çydam edip bilmän öz ýerlerini taşlap iri ýer eýesinkä geçýär eken. 7209 Döwlet kepillendiriş edaralary öz işinde “Döwlet notariaty hakynda” Türkmenistanyň Kanunyny we beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryny goldanýar. 7210 Döwlet kepillendiriş edaralary Türkmenistanyň Adalat ministrligi döwlet kepillendiriş edaralarynyň işine ýolbaşçylygy amala aşyrýar. 7211 Döwlet kitaby Döwlet — Dünýäň iň belli filosofy beýik akyldary Eflatunyň ýazan kitaby. 7212 Döwlet kolhozçylary tohum bilen üpjün etdi. 1944-nji ýylda ekiş möwsümini geçirmek üçin döwlet tarapyndan 50 müň tonna galla goýberildi. 7213 Döwlet, Krym söweşi wagtynda ilkinji gezek daşary ýurtdan karz almaga mejbur galypdyr (24 Awgust 1854). 7214 Döwletleriň döremegi,şumer medeniýetiniň esasla- rynyň emele gelmegi b.e.öň IV müňýyllygyň II ýarymyna degişli bolan uruk medeniýeti bilen baglanyşyklydyr. 7215 Döwletleriň ösmeginde esasy rol oýnaýan daşary söwda hem gowşapdyr. 7216 Döwletmämmediň edebi lakamy Azady bolupdyr. 7217 Döwletmämmediň jaýlanan ýeri Etrek çaýy bilen Soňy dagynyň arasynda-Aktokaýda ýerleşýän Garry molla diýen gonamçylykdadyr. 7218 Döwletmammediň kakasynyň adyna Magtymguly diýipdirler. 7219 Döwletmämmet Azady 1695 - nji yilda eneden doglup, Garrygala, Etrek, Gürgen sebitlerinde yaşap geçipdir. 7220 Döwletmämmet-Azady ilki oba mollasynda sowadyny çykýar. 7221 Döwlet monopilistik (ýekebara) önümçilik ähli umumy häsiýete eýe bolup, has guramaçylykly, mekrezleşen, köpçülikleýin häsiýetli önümçiligiň gurnalmagyna şert döretdi. 7222 Döwlet ony togtatsa, başga güýçli ösýän döwletleriň eline geçeýmegem mümkündir. 7223 Döwlet organlarynyň ulgamy, ösen medeniýet döräp başlaýar. 7224 Döwlet öri meýdanlaryny bölüp bermän satyp başlady. 7225 Döwlet pudagyna degişli kärhanalar hususylaşdyrylyp başlandy. 7226 Döwlet pudagy nebit we nebit önümlerini, daşkömri, elektrik energiýasyny öndürmegi esasan öz elinde saklady. 7227 Döwletsizlik, bölek-büçeklik, hatda taryhy hakydanyň biraz kütelişmegine sebäp boldy. 7228 Döwlet we haýyr-sahawat guramalary diňe işe ýarawsyz adamlara kömek etmeli. 7229 Döwlet we polisler bir-birini goldapdyrlar. 7230 Döwlet we ybadathana ýerlerinden başga ýerler hususy eýeçilikde bolup,ony satyn almak,satmak bolupdyr. 7231 Döwlet ýerleri harby we ruhany begzadalara şertli peýdalanmaga berlipdir. olar hem alan ýerlerini beýleki adamlara kärendesine beripdirler. 7232 Döwlet ýok mahaly adat hukugy boýunça rimlileriň durmuşy kadalaşdyrylypdyr. 7233 Döwrebäp ýapon dilinde latyn elipbiýi hem (ýapon dilinde romaji) ulanylýar. 7234 Döwri boýunça aýlawlaryň ikisi-de Solatangaladan soň salnan bolmaly. 7235 Döwründe häzirki dünýä döwletleriniň 40 töwereginiň territoriýasyna doly ýa-da kem-käsleýin eýelik eden türklere döwlet garaşsyzlygyny doly ýitirmek, özbaşdak döwlet bolup ýaşamak hukugyndan mahrum bolmak howpy abandy. 7236 Döwründe Tanzimat permanyny etmegi bilen meşhurlyk gazandy. 7237 Döwrüň gowgalarynyň içinde diňe aydym-saz onuň ýuregine teselli berýär. 7238 Döwrüniň meşhur weziri Nyzam al-Mülk hem onuň ýanyna tagzym etmäge gelip gider eken. 7239 Döwrüň talap edişine görä, nika meselesi-de gahrymançylyk esasynda çözülýär. 7240 Döwrüñ talapyna umumy taýpa maslahatynda onuñ baş hany hem saýlanypdyr. 7241 Döwrüň uly adamlarynyň biri bolan Abu-Bekir Sarahsynyň ýakyn garyndaşy Jelaleddiniň ejesidir diýen maglumatam bar. 7242 Döwülüp ýok bolup gitjek, janyň biologik molekularyny ýarym gejiriji çiplere çalyşmaly, olar kisloroda mäteçlik çekmeýär we gerek bolsa müň ýyla dagy çekip biler Bu birhilek fantastika görnüşli eşdilýär. 7243 Döwürdeşleriniň - ХХ asyryň ahyrynyň we ХХI asyryň başynyň türkmen intelligensiýa wekilleriniň “Medeniýet adamlary” atly 150-den gowrak keşpden ybarat tapgyry Baýramowyň keşp ussatlygynyň naýbaşy bolýar. 7244 Döwürleýin neşirleriň 60 %-ti yslam ynkylabyndan soňra çykyp başlady. 7245 Dragon&Balkanly reperleriň dueti we Türkmen repinde "diss" akymynyň başlamagy Edil şol wagtlar Gollandiýada yaşayan owganystanly türkmen Salyh "rap fabriek" diyip gruppada türkmençe rep aydyar. 7246 Drakonyň kanunlaryna görä jenaýatlaryň aglabasy üçin, adam öldürmek ýa-da gök önüm ogurlamak bolsun, tapawut goýmazdan ölüm jezasy girizilipdir. 7247 Drama hem örän gadymy bolup, oba baýramçylyklaryndan, şol sanda Saturnaliýlerden gözbaşyny alyp gaýdýar. 7248 Dramatica ensiklopediýasy (2004-den şugüne) Dramatica ensiklopediýasy 2004-nji ýylda Şerrod DiGrippo tarabyndan guruldy. 7249 Driopitekler adamyñ we häzirki gorillalar bilen şimpanzeleriñ umumy ata-babasy hasaplanýar. 7250 D. Sinor "oğuz" sözûni "öküz" sözi bilen baglanyşdyryar. 7251 Dubaý ( ) — Birleşen Arap Emirlikleriniň iň iri şäheri, Dubaý emirliginiň dolandyryş merkezi. 7252 Dubçegiň “ynsanperwer kommunizmi” gurmak synanyşygy 1968-nji ýylyň “ganly Praga bahary” bilen tamamlanypdy (seret § 47). 7253 Dubçek ýurtda hususy eýeçiligi dikeldip, demokratiýany ösdürmäge girişdi. 7254 Duglasyň baştutanlygyndaky iň rewolýussiýon toparlary gulçulyga garşy göreşde ýaragly güýjüň ulanylmagynyň zerurlygyna düşünipdirler. 7255 Duman hanyň ata-babalary Türküstan (Turan) topraklaryndan Çynmaçynyň demirgazyk çäklerine gelip birnäçe öýli bolup oturupdyrlar. 7256 Duman hanyň her iki aýalynda iki ogly bolupdyr. 7257 Düme ekin esasan dag ýakalarynda giňden ýaýrapdyr. 7258 Dümewli syrkawlardan daşda durmaly, sowuk ýerde saklamaly däl. 7259 Dunaý derýasynyň öňi Günorta tarapdan Passau. 7260 Dunaý derýasynyň üsti bilen her ýyl 5 million tonna ýük daşalýar. 7261 Dunaý şäheri söwda merkezlerine öwrülipdir. 7262 Dunaý ýaka slawýanlar ýerleşipdir. 679 ýylda Bolgar hany asporuk Balkan ýarym adasynda günorta Dunaýda öz družinasy bilen ýerleşipdir. 7263 Dünýä 2000-nji ýylda Türkiýäniň Hajattepe uniwersitetiniň Döwlet Konserwatoriýasynyň giriş ekzanlerini üstünlikli tabşyryp, iki klasy bökdürip, pianino bölümine girýär. 7264 Dünýä bazarlarynda gadymy şaý-seplerimize örän gymmat baha kesilýär. 7265 Dünýä bizi geljekde-de taňry beren zehininiň öwüşginleri bilen, gürrüňsiz, jadylamagyny dowam eder.” 7266 Dünýä bölekleri dürli reňkler bilen ýagtyldylýar: Awstraliýa we Okeaniýa — melewşe; Aziýa — mämişi; Amerika — ýaşyl; Antarktida — gök; Afrika — sary; Ýewropa — gyzyl. 7267 Dünýä bölekleri — materikleri ýa-da olaryň iri böleklerini, golaýdaky adalar bilen bilelikde öz içine alýan gury ýer sebitleri. 7268 Dünýä boýunça itleriň iň kiçi görnüşi bolup Meksikanyň Chihuahua şäheriniň ady dakyldy. 7269 Dünýä çempionatlarynda 11 metr­lik je­ri­me ur­gu­syndan ilkinji pök­gini mek­si­ka­ly Ma­nu­el Ro­sas der­we­zä gi­riz­di (). 7270 Dünýädäki gurulan iň romantik bina hasaplanylýan Täç Mahala “gideniňizde, ýüregiňizde ýanyňyzdan alyp gidersiňiz”diýipdirler. 7271 Dünýädäki täze ýagdaýlar, ykdysadyýeti dikeltmek zerurlygy ýurduň maýa goýumlarynyň esasy böleginiň senagata goýberilmegini talap edýär-di. 7272 Dünýäde 450 mln. adama açlyk howpy aganýar. 7273 Dünýäde Delidäki Kutub minaradan soňra ikinji ýerde durýan bu minaranyň uzynlygy 60 metre barabardyr. 7 metr belentlikden girelgesi bolup, 145 sany töwerekleýin basgançak bilen ýokary gupbanyň aşagyna çykylýar. 7274 Dünýäde diňe şu goraghanada ösýän, 1938-nji ýylda Türkmen tejribe stansiýasynyň öňki direktory O.F.Mizgirýowa tarapyndan ylma belli bolan Türkmen selmelegi täsin ösümlikleriň biridir. 7275 Dünýäde döwletara, milletara gatnaşyklarda, türkmenler, deňagramlylygy saklan, ol hemişelik Bitarap Türkmenistanyň syýasatynyň sarsmaz bir sütünidir. 7276 Dünýäde galamyň 370 golaý dürli tipleri we görnüşleri bar, şolaryň 70-den gowrak dürli reňkli galamlardyr. 7277 Dünyade inflýasiýa(2006) Inflýasiýa(iñlis dilinde: inflation,türk dilinde enflasyon),nyrhlaryñ(bahalaryn) derejesiniñ satylýan zatlarda we hyzmatlarda dowamly we belli boljak şekilde, belli bir wagt aralygynda artmasydyr. 7278 Dünýäde iň gadymy kanunlar ýygyndylarynyň biri bolan “Şulginiň kanunlary” düzülipdir. 7279 Dünýäde iň kiçi-gysga galam uzynlylygy 1,25 sm, iň änem galamyň uzynlylygy 3 m 60 sm. 7280 Dünýäde iň uly dokma toplumlarynyň biri bolan Aşgabatdaky birleşmede matalaryň 25-e golaý dürli görnüşleri we umumy bahasy ýylda ABŞ-yň 76 mln. dollaryna barabar bolan taýýar önümleriň giň görnüşleri öndürilip başlandy. 7281 Dünýäde iň uly, uzynlygy 24 sm-e, kese kesimi 14 sm-e barabar bolan «Allanyň merjeni» diýlip atlandyrylan merjen 1934-nji ýylda mähnet tridaknanyň bedeniniň içinde tapyldy. 7282 Dünýäde meşhurlyk gazanan Türk sungat ussatlary-da az däl. 7283 Dünýäde öndürilýän kauçugyň 20%-te golaýy bu ýerde öndürilýär. 7284 Dünýä derejesindäki biodürlüligiň gelip çykan Eýran- Anatol merkeziniň demirgazyk-gündogar çetinde ýerleşýän Köpetdagyň ekoulgamynyň ähmiýeti uludyr. 7285 Dünýä derejesinde gurlan bu binada arhiw üçin otaglar, ýangyn howpsuzlyk merkezi, hojalyk otaglary, gapdalynda bolsa ulaglar üçin duralgalar gurlupdyr. 7286 Dünýä döwletleri 1929 – 1933-nji ýyllaryň dünýä ykdysady dartgynlygy döwründäki kynçylyklardan agzybirlikde, çykmagy başarmadylar. 7287 Dünýä döwletleri köplenç özleriniň daşary syýasatlarynda şol üç ugruň yzyna eýerýärdiler. 7288 Dünýä döwletleriniň bolsa ýaraglanyşyk üçin iki günüň dowamynda sarp edýän serişdeleri 100 mln. 7289 Dünýä edebiýaty ilatyň köriçege bilen kesellemedik böleginde ýogyn içegäniň rak keseliniň, mäzli polipleriň seýrek duş gelýändigini belleýär. 7290 “Dünýä entek 17 ýaşynda bolmagyna garamazdan, onuň saz çalyşy göýä pianinonyň klawiýeleriniň üstünde barmaklary gaýyp ýören kebelekleriň uçuşyny ýadyňa salýar. 7291 Dünýägaraýşyň ulgamy bolan Ruhnama meniň öňe süren ähli syýasy ýörelgelerimiň, ykdysady hem durmuşy, medeni häsiýetli maksatnamalarymyň taglymat esasydyr, onuň jemgyýetiň dürli ugurlarynda amal edilişiniň usulydyr” (1. 19 s.) diýip nygtaýar. 7292 Dünýägaraýyşy kemala gtiriji esasy güýç-ruhdyr. 7293 Dünýä geografiýasy suwda ýüzmek, gämi gurluşygy, medisina Hytaýdan bu ýere aralaşypdyr. 7294 Dünýägözel suratkeşiň durmuşynda ýeke-täk ýanýoldaşy bolýar. 7295 Dünýä hakda käbir aýdylanlardan “Dünýä ýerine ýetirijiliginde tebigy bir talantdyr, ol pianinony guýmagursak zehini bilen ussat, tehniki derejesi ösen, tebigy mukamly, çadylaýyjy kämillik bilen çalýar. 7296 Dünýä halklarynyñ eposlarynda, rowaýatlaryndaak durnalara hoşmeýilligiñ, adalatlylygyñ simwoly hökmünde garalypdyr. 7297 Dünýä ilatyň baý böleginiň sarp edişi garyp böleginiňkiden 16 esse ýokarydy. 160 mln çaga iýmit bilen doly üpjün däldi. 7298 Dünýä ineninde ejesi oňa Çiçu adyny goýupdyr. 7299 Dünýä inenler * Theodosius II, Gündogar Rim imperatory (ö. 7300 Dünýä işlerine höwesi bolmadyk, diňe ahyrete üns berýän takwalar we terkidünýäler üçin daglarda ybadathanalardyr metjitler gurup, olara öz ybadatlary bilen meşgul bolar ýaly şertler döredipdir. 7301 Dünýä jemgyýetçiligi biynjalyk edýän ýene bir ýagdaý ekologiýa meseleleridir. 7302 Dünýa medeniýet mirasy sanawyna giren Kümmet diňi bu şäherdedir. 7303 Dünýä möçberinde sarygarynjalaryň, garynjalaryň, balarylaryň hinlerindäki mör-möjekleri sanamak asla mümkin däldir. 7304 Dünýäniň 50-den gowrak döwleti faşizme garşy birleşdiler. 7305 Dünýäniñ 7 guratynyñ biri bolan Aleksandriýa maýagy 120 m. bolup, onuñ yşygy 60 km aralykan görnüpdir. 7306 Dünýäniň birentek ýerlerine baryp, geň-enaýy zatlary gören bu syýahatçy türkmen halylary barada ýazyp, «bu ýerde dünýädäki iň neps we ajaýyp halylaryň dokalýandygyny» aýdýar. 7307 Dünýäniň birnäçe uniwersitetleriniň we akademiýalarynyň hormatly doktory we akademigi. 7308 Dünýäniň dürli ýurtlarynyň, sebitleriniň arasyndaky köptaraplaýyn utgaşyk (integrasiýa) barha ýygjamlaşýar. 7309 Dünyânin hiç bir yurdy özünin baylygy hem-de tâsin miweleri bilen ona tay gelip bilmez Girkaniya kop şâherli, gaty uly mes toprakly düzlük yurt" (Mukaddes Ruhnama 179 sah.). 7310 Dünýäniň ilatynyň artmagy, azyk ýetmezçiligi, çig mal we energiýa gorlarynyň azalmagy ýaly meseleler hem adamzady biynjalyk edýär. 7311 Dünýäniň ilatynyň üçden ikisiniň ýaşaýan döwletleriniň 38-sini öz içine alan birinji jahan urşy başlandy. 7312 Dünýäniň iň beýik depesi, Ewerest Dag, depäniň uly görnüşi. 7313 Dünýäniň iň iri tüwi we rezin eksport edýän Taýlandyň ykdysadyýeti esasan Bangkogyň daş-töwereginde jemlenýär. 7314 Dünýäniň iň kiçi we iňňän gür ilatly ýurtlarynyň biri bolup durýar. 7315 Dünýäniň iri döwletleri sowet Russiýasyny ykrar etmekden saklanýardylar. 7316 Dünýäniň iri senagat kärhanalary täze açyşlary tejribede barlamak üçin, tejribe-düzüji bölümlerini, täzeligiň synag edilýän bölümlerini döretdiler. 7317 Dünýäniň islendik döwletlerini alyp görseňde, şol döwletiň ykdysady, syýasy, medeni ösüşiniň aňyrsynda beýleki döwletler bilen hoşniýetli, dostluk, doganlyk gatnaşyklary ýatandyr. 7318 Dünýäniň köp ýerlerine syýahat etmek duýgusy onda ýaşlykda döreýär. 7319 Dünýäniň öňde baryjy ýurtlarynyň ykdysady we medeni tejribesine öwrenip, özüniň durmuş şertine, milli däp-dessuryna laýyklykda dünýewi demokratik döwlet gurýar” diýip belleýär. 7320 Dünýäniň öňki paýlanyşy indi köp döwletleri kanagatlandyrmaýardy. 7321 Dünýäniň ors hem Günbatar pianino medeniýetini gowy bilýänligi, oňa türkmen-türk äheňlerini goşmagy başarýanlygy özboluşly döredijiliginiň esasy öwüşgini hasaplanýar. 7322 “Dünýäniň ozal Türkiýede beren konsertiniň wideo kasetasyny uly bir höwes bilen diňledim. 7323 Dünýäniň sazlarynda ähliumumy ýa-da Günbatar klassik sazy bilen türk-türkmen sazynyň bütewiligini, dünýä derejesindäkini milli, milli sazlary bolsa, dünýä derejesine çykarýandygyny görýärin. 7324 “Dünýäniň ýerine ýetiriş ussatlygy, ajaýyp saz beýany adamda durmuşa söýgüni, doganlygy we dostlugy kemala getirýär. 7325 Dünýä Saglyk Guramasynyň gerbi Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy her ýylyň 7-nji aprelinde Bütindünýä saglyk gününi belleýär. 7326 Dünýä sosialistik sistemasy diýilen sistemanyñ dargamagy etniki hem-de migrasion prosesleriñ ýütgemege özüniñ täsirini hasam ýetirdi. 7327 Dünýä taryhy pikirlerinde täze we iň täze taryh düşünjesi has ir emele geldi. 7328 Dünýä ýaly ýaşlarymyz bu gün biziň medeniýetimizi bütin dünýä tanadýar, tanatmagyny-da dowam eder.” 7329 Dünýä ykdysady çökgünligi Norwegiýa we Finlandiýa has täsir etdi. 7330 Dünýä ylmynda Deşik-daş gowagy ilkidurmuşyň taryhynda görnükli orun tutdy. 7331 Dünýewi demokratik döwlet guraýan özygtyýarly Türkmenistanda halk köpçüliginiň döredijiliginiň hemmetaraplaýyn ösmegi üçin ähli şertler döredilýär. 7332 Duralgalar köplenç kert ýerleriñ golaýýnda bolupdyr. 7333 Duralganyň umumy uzynlygy 8,4 km (7,2 kilometri ýükleri daşamak işleri üçin ulanylýar we 1,2 kilometri tehniki niýetler ýa-da işlemeýän gämileriň duralgasy hökmünde ulanylýar). 7334 Dürbide seretseň bir parolelde Amul galasy bilen Hywa hanynyň goşunlarynyň Çärjew sebitlerinde emire garşy söweş hereketleriniň soňuna çenli ýeňişli gutarýanç alyp barmazlygy, ärsarylaryň galan böleginiň ýagdaýyny has agyrlaşdyryra. 7335 Durdy günlerde bir gün mähriban Watanyny wasp etmek üçin nakgaşlygyň rus mekdebini ele alan türkmen-rus suratkeşidir. 7336 Durdy Gylyç (1886-1950 ýý.) Türkmenistanyň ilkinji halk şahyrlarynyň (1938) biri, ökde dessançy, ertekiçi şahyr Durdy Gylyç 1886-njy ýylda Daşoguz welaýatynyň Görogly etrabynyň Hojakümmet obasynda eneden dogulýar. 7337 Durdy Haldurdynyň XX asyryň kyrkynjy ýyllarynyň ortalarynda gazet-žurnallarda, ýygyndylarda çap edilen goşgulary onuň adyny özboluşly şahyrlaryň biri hökmünde okyjylara tanadýar. 7338 Durdy Haldurdy - türkmen ýazyjysy, şahyr, terjimeçi. 7339 Dürli çozüşlaryñ basybalyşykly uruşlaryñ netijesinde ermenler öz ýurtlarynda taşlan başga ýuertlary hem oalr. 7340 Dürli dillerde gelýän ermeni taýpalarynyñ birlişmekleri olaryñ ykdysady hem-de medeni taýdan ýakynlaşmaklaryna getirýar. 7341 Dürli garaýyşlar peýda bolupdyr. 7342 Dürli haýwanlara we guşlara hem dini ynançlar bolupdyr. 7343 Dürli jemgyýetçilik ykdysady ukladlaryň aýratynlyklary we gatnaşyklary analizlenýär. 7344 Dürli maglumatlara esaslanyp, Kätibi 1803-nji ýylda dünýä inipdir diýip bolar. 7345 Dürli maglumatlara görä onuň 8844 - 8852 metrdir. 7346 Dürli möhürleri patyşa Hosrow I (531-578) döwründe ilatdan alynyan salgyt belli bir möçberde kesgitlenilyar. 7347 Dürli ösümlikleriň tozanjyklary hem allergiki täsiriň sebäbi bolup biler. 7348 Dürli otlar, tüwi ekipdirler şäherlerde söwdagärlerden başgada hünärmentlerde bolupdyr. 7349 Dürli pullaryň bolmagy serrapçylyk işiniň döremegine getiripdir. 7350 Dürli pullar ýüze çykyp başlapdyr. 7351 Dürli salgytlara sezewar edilip tire –taýpa agzalylyklarynyň pidasy bolupdyr. 7352 Dürli sebäp bilen Watanymyzdan göçüp Hytaýda Hun (hytaýça huanhun öküz diýmekdir) şalygyny esaslandran ata-babalarymyzyň ulanan elipbiýi biziň VI hat-ýazuwymyzdyr. 7353 Dürli wakalaryň bolmagyna sebäp bolýan şol wakalaryň bolmagyna ýa bolmazlygyna buýruk berip ýören zatlar bar diýip düşünipdirler. 7354 Dürli welaýatlaryň arasynda döwlet poçtasy ýola goýlupdyr. 132-135-nji ýyllarda Judeýada gozgalaň turupdyr. 7355 Dürli ýaryşlarda ýeňiş gazananalaryň iň gymmat baýragy, uly toý serpaýy haly bolupdyr. 7356 Dürli ýer eýeleri hökmany harby ýörişlere gatnaşmaly bolupdyrlar. 7357 Dürli ylmy neşirlerde goraghananyň ylmy işgärleriniň onlarça makalalary çykdy, olarda goýulýan meseleler, Günbatar Köpetdagyň tebigaty, onuň meseleleri we goragy gowulandyrmak barada bolup geldi. 7358 Dürli ýurtlaryň we şäherleriň tejribesi erkin ykdysady we dynç alyş zolaklarynyň halklary ýakynlaşdyrýandygyny, daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmäge ýardam edýändigini, şol sebitiň we tutuş ýurduň ösmegine kuwwatly itergi berýändigini görkezýär. 7359 Dürli zanrlar relýe şekilleri üns beripdirler. 7360 Dürlotly we ýarymgyrymsy agaçly ösümlik örtügi. 7361 Durmuşa gadam basỳan her bir türkmen ỳigidi bu eserdäki serkerdelik, gahrymançylyk, söweş tilsimatlaryny çuň öwrenip, özleşdiripdir. 7362 Durmuşda olary goşmak, aýyrmak zerurlygy ýüze çykýar. 7363 Durmuş dartgynlylygynyň mundan buýana ösmeginden gorkup SSSR-iň we Orsýetiň ýolbaşçylary taryhda ilkinji gezek ABŞ-dan däne satyn almaga girişdi, bu bolsa ýurduň daşardan getirilýän azyga bolan ösen garaşlylygynyň başyny başlady. 7364 Durmuşda ýaşamaga bolan höwes keselden üstün getirjek ýalydy. 7365 Durmuş Etrabyň esasy ýaşaýjylary -nebitçiler, balykçylar, daýhanlar, halyçylar bolup duryar. 7366 Durmushda hemishe ähli obýektleri gözden geçirmek mümkin däl. 7367 Durmuş-jemgyýetçilik hem Rimde plebeýleriň patrisilere garşy göreşinde gazanýan üstünlikleri onuň basybalyjylykly syýasatynyň güýçlenmegine ýardam edipdir. 7368 Durmuş kynçylyklaryndan we daşary ýurt hojaýynlarynyň sütemlerinden ejir çekýän halk ýene-de ynkylap ugrundaky göreşe baş göterip başlady. 7369 Durmuşlarynda entek uly maşgalaly patriarhal gurama güýçli bolan daýhanlaryň we senetçileriň jaýyny köp otagly planyň örän tygşytly ýerleşidirilişi häsiýetlendirilýär. 7370 Durmuş medeni maksatly desgalaryň gurluşygy-da üns merkezinde boldy. 7371 Durmuş toýnuň öň ýanynda ýigidiň öýünde geňeş toýy, toýuň soňundan bolsa ýerge toýy bellenilýär. 7372 Durmuşy ertekilere "Garybyň çerkeze gidişi", "Aýazhan" ýaly ertekiler degişlidir. 7373 Durmuşy goşgulary Beýik akyldar Magtymgulynyň döredijiliginde durmuşy goşgular esasy orunlaryň birini eýeleýär, Ol çilim çekmek, nas atmak, ogurlyk, nähak gan dökmek ýaly pis häsiýetlere garşy göreş alyp barypdyr. 7374 Durmuşyň öňe sürÿän derwaÿys talaby ÿurtlaryň arsynda täze bökdençlikleri döretmän, mümkin bolan halatlaryň ählisinde hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ÿola goÿmakdyr. 7375 Durmuşy Ol Amerikanyň Gawaý ştatynyň Gonolulu şäherinde 1961 -nji ýylyň 4-nji awgustynda doguldy. 7376 Durnalaryñ beýleki görnüşlerinden tapawutlylykda, ak durnalar oba hojalyk ekinleri ekilen meýdanlardan iýmit gözlemeýärler. 7377 Dürnstein Awstriýada ýerleşýän bir şäherçe. 7378 Durnuklaşmak şertlerinde Italiýanyň senagatynyň ösüşi duýulyp başlady. 1925-nji ýylda 1922-nji ýyl bilen deňeşdirende senagat önüçiligi 50%, elektrik energiýa 75% artdy, polat öndürilişigi 1,5 esse köpeldi. 7379 Dürri And, Mihrengiz atly hatynependiler we Zyýaeddin, Nejmeddin, Omar Hilmi atly şeýhzadalary onuň aladasyny edip terbiýeläpdirler. 7380 Dürs ýazuwynda däbe öwrülen ýazuw esasy orny eýeleýär. 7381 Dury bolmadyk aýnadan gaplary, ownuk önümleri ýasamaklyk özbaşdak pudaga öwrülýär. 7382 Duş gelýän ýerlerinde (dag eteklerinde) alnyp barylýan hojalyk işlerini çäklendirmeli. 7383 Duşman bilen uruş bir hepdeläp dowam edýär. 7384 Duşmandan aman dilemek ýa-da onuň eline diri ýesir düşmek Jelaleddin ýaly türkmen ismli mert ärleriň işi däldi. 7385 Duşman geler garşymyza, umyduwar özi duşa, Duşmanlaryň körlügine men senden döndermenem. 7386 Duşmanlara aç gurt ýaly daraýani halkynyň aryny-namysyny özbaşdaklygyny goraýan gerçekleri wasp edýär. 7387 Duşmanlar adada saklaýan türkleriñ harby güýçlerine zarba urup durýarlar. 7388 Duşmanlar bolsa munuň tersine söweşe girdiler. 7389 Duşmanlar öz meýlislerinde Burla hatyny getirip, oňa şerap süzdürip, Gazany namys astynda galdyrmak isleýärler. 7390 Duşmanlarymyz üçin baý olja boldy. 7391 Duşman oky degen pursatynda onuň ömür tanapyny şarta ýolupdyr. 7392 Duşmanyň aglabasy ýesir düşýär. 7393 Düşündiriş Bizi gurşap alan ähli jisimler (ýyldyzlar, planetalar, örän kiçijik atomlar we olary düzýän bölejikler) üznüksiz hereketdedirler. 7394 Düşündirişler köp, ýöne olaryň hiç haýsy ylmy tarapdan doly esaslandyrylan we ynandyryjy däl. 7395 Düşünjege düşnükli bolan bolsa gerek… Ata münülmez, galkynylar, atlanylar. 7396 Duşuşyga Owganystan Yslam Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Mohammad Fazil Saýfi gatnaşdy. 7397 Duşuşygyň başynda mundan beỳläkki hyzmatdaşlygyň meseleleri ara alynyp maslahatlaşyldy. 7398 Duşuşygyň başynda mundan beỳläkki hyzmatdaşlygyň meseleleri ara alynyp maslhatlaşyldy. 7399 Duşuşygynyň tamamlanma gy bilen belent mertebeli taraplar iki ýurduň hyzmatdaslygy hakyndaky şertnama gol çekdiler. 7400 Duşuşyk dabarasy tamamlanandan soň, Awstriya Respublikasynyň baştutanynyň kabulhanasynda Saparmyrat Türkmenbaşy bilen F. Wraniskiniň arasynda gepleşikler boldy, gepleşikleriň barşynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň meseleleri ara alnyp maslahatlasyldy. 7401 Duşýan ýerlerini hasaba almaly. 7402 Duşýan ýerleriniň bir bölegi Köpetdag döwlet goraghanasynda goralýar. 7403 Duşýan ýerlerininiň ýagdaýyny gözegçilik astyna almaly. 7404 Düwünçegiň şikeşleniş derejesi göwreliniň immun ulgamynyň ýagdaýyna, ýokançlygyň geçiş görnüşine, göwreliligiň möhletine baglydyr. 7405 Düwünçekden miwäniň tohumly özeni, gül ýatagyndan bolsa almanyň şireli ýumşak eti emele gelýär. 7406 Düwünler (gummalar) esasan injikde we bilekde ýerleşýändir. 7407 Düwünleri kesip aýyrmak giňden ulanylýan usullaryň biridir. 7408 Düýäniň, gylýalyň we eşegiň köpeldilip ýetişdirilendigi hakynda hem arheologiki maglumatlar tapyldy. 7409 Düýbüne tarap galňaýan diwarly (ortaça galyňlygy 1,5 metr töweregi) inedördül mawzoleý (taraplary 8,1 metr) inedördül çig kerpiçden (23×25×6 sm) gurlupdyr we iç ýüzünden her diwary 40 sm töweregi çuňlukda, beýik göni üç sany tagçaly desga bolupdyr. 7410 Duỳduruş täsir etmänsoň 1118-nji ỳỳlyň Oguz aỳynyň 14-ne özuni Beyik Seljuk Türkmenleriniň döwletiniň Soltany diỳip yglan edipdir. 7411 Düýedarçylygy, atçylygy ösdürmekde hem oňat netijeler gazanyldy. 2002-nji ýylda ýurdumyzyň öri meýdanlarynda 14 mln. dowar bakylýardy. 7412 Düýeleriň (35,2%) we guşlaryň (25,8%) baş sany boýunça sebit ýurtda öňdäki orunda durýar. 2011-nji ýylda dowarlaryň sany olaryň ýurt boýunça umumy baş sanyndan 26,3%-e (ikinji orun), gara mallaryň baş sany bolsa 12,6%-e deň boldy. 7413 Düýelerin tohumlaryny gowylandyrmak üçin uly işler hem alynyp barylýar. 7414 Düýe süçdünden yaramly içgi çal we ak agaran taýýarlanylýar. 7415 Duýnki kiçi knýazlyklar göňşy döwletleriň üstüne göçup öz ýerlerini geçipdirler. 7416 Düýpli gurluşyk üçin bank häzirki wagtda maýa goýumlary goşmaça maliýeleşdirmegiň hasabyna däl-de, öz hususy we çekilen serişdeleriniň hasabyna amala aşyrýar. 7417 Düýrügip oturman, akyl ýaltalygyna ten bermän, elimiziň, gözümiziň ýetmeýän ýerlerini aňymyz bilen sermelemegimiz, seljermegimiz gerek. 7418 Düỳşlerinde göwreleri bir ỳerde duran bir wagtyň özünde özleriniň başga ỳerlerde aỳlanyp, başga işler etmeginden olar, hökmäni ỳagdaỳda özlerinde iki barlyk bolmaly diỳip düşünipdirler. 7419 Duýuş organlarynyň wezipesini ambulakral aýajyklar we elleriň ujyndaky gysgajyk şupalseler ýerine ýetirýärler. 7420 Düzgünnama 24-nji oktýabrda güýje gir­di. 7421 Düzlüklerdäki we dag jülgelerindäki çalt akýan derýajyklaryň ýakasy. 7422 Düzmeli goşma sözlem hasyl edýän ýönekeý sözlemleriň aralaryndaky aragatnaşyk we baglaňyşyk edil deňdeş agzaly ýönekeý sözlemdeki ýalydyr, ýagny bular hem iintonasiýa we baglaýjy kömekçiler arkaly baglanyşýarlar. 7423 Düzülen konstitusiýa örän göwne jaý häsiýetdedi. 7424 Düzümi boýunça aristokratik gurama bolup, 60-70 agzasy bolupdyr. 7425 Düzümine okeanlar we deňizler girýän dünýä okeanynyň tutýan meýdany Ýeriň ýüzüniň 71 göterimine barabardyr. 7426 Duzumi: Turkmenistanyn Mejlisi (Parlament)125 deputatdan ybarat bolup,olar saylawchylarynyn sany takmynan den bolan yerli saylaw okruglary boyuncha 5 yyl mohlete saylanyar. 7427 Dwarýanlaryň köpüsi aralykçy bolup çykyş etdi. 7428 Dworýanlaryň bir topary ilki gozgalaňä duýgudaşlyk bildirdiler. 7429 “Dworýan pomestýeleri obada ýeketäk hojaýyn bolup galýär… Daýhanlaryň iň soňky güýji hem gowilýär. 7430 Dynç almak üçin restoranlar, diskotekalar we barlar kän. 7431 Dynç günleri: her hepdäniň 2-nji güni hem-de 1-nji ýanwar, 1-nji maý we 25-nji dekabr. 7432 Dyngysyz ýagdyrylýan top oklary galanyñ içine ýygnanan ilatyñ gyssagara gazan ýerkümelerini ýumrup, adam pidalaryny has-da artdyrypdyr. 7433 Dyrnaklaryň aşagynda müňlerçe mikroblar "mesgen" tutup bilýändirler. 7434 Dýuma meşhur fransuz taryhçylarynyň eserlerini okap, olardan täsirlenip ýazan “Izabella Bawarskaýa” romanyny Fransiýanyň 15-19-njy asyrlardaky taryhy barada ýazýar. 19-njy asyrda gazetlerde Dýumanyň romanlaryna uly isleg bildirilýär. 7435 Dýunana dostlaryndan goldaw we kömek bolmazlygyny gazanmak üçin soňky Muanýe ýyllarda-da öz abraýyny ulanypdyr. 7436 Dýunan awstriýaly ýazyjy Berta fon Zutner bilen hem hat alyşypdyr, köp sanly makalalary, ylmy işleri ýazypdyr. 7437 Dýunan baýraga Halkara Parahatçylyk Ligasyny esaslandyran fransuz pasifisti Frederik Passi bilen bilelikde eýe bolupdyr. 7438 Dýunan imperatora gowşurmak niýeti bilen ony öwgiler bilen taryplaýan kitap ýazýar we oňa duşuşmak üçin fransuzlaryň ştab-kwartirasynyň ýerleşen uly bolmadyk Solferino şäherine ugraýar. 7439 Dýunan Pariže göçüp barandan soň mätäçlikde ýaşan hem bolsa özüniň gumanistik ideýalaryny we planlaryny terk etmeýär. 7440 Dýunan Sondereggerler bilen öz ideýalarynyň hasda öňe gitmegine, şol sanda öz kitabynyň täze neşiriniň çap edilmegine ynam edýär. 7441 Dýunan ýagdaýdan çykalga tapmak üçin şol wagt öz goşuny bilen Lombardiýada bolýan fransuz imperatory Napoleon III-iň göniden göni özüne ýüz tutmaly diýen karara gelýär. 7442 Dyz boýy – ýere degip duran ýerinde adamyñ ökjesiniñ dyz çanagynyñ ortasyna çenli aralyk, takmynan 50-60 sm. 7443 E-barlyklar-robot özüniň biýologik ata-babalaryna hormat goýmaklyk borjy duýulmazda? 7444 E-barlyk robatlar, aň-pikirde uly özgerişler tizligi bilen böküp, bizi özüne deň etmeklikde hasap etmesini goý bolsyn ederler. 7445 E.Bertels). Bu dogry gürrüň. 7446 E-beýneli robot barlyklar bizi şeýtmeklikde hiç-hilek esasa müňkürlük etmek şek şübhe ýokdyr. 7447 Ebu Az-zahir Biyemrillah adyny alyp, halyf(1225-1225)bolyar. 7448 Ebu Said 1048 50 ýyllarda Gaznawy soltany Abdyreşit ibn Mahmyt Zeýn el-Milla (1049-53) bagyşlap, "Ýyl ýazgylarynyň bezegi" ("Zeýn al-ahbar") diýen taryhy iş ýazypdyr. 7449 Ebu Said Abdylhaý ibn ez-Zahhak ibn Mahmyt Gardizi 11-nji asyryň fars (Eýran) taryhçysy. 7450 Edar ediş jaýlarynyñ, harby bölüm üçin desgalaryñ gurluşygy alnyp barylýardy. 7451 Edebi artýar, kelpeňlik etmejek bolýar, sylag-hormatyň nämedigine düşünip ugraýar… Edepde gyz tahýasynyň ähmiýeti hem oglan tahýasynyňkydan az däldir. 7452 Edebi eserleriň bir görnüşi-de şumer şäherleriniň goňşy taýpalaryň çozuşlary netijesinde heläk bolmagy bilen baglanyşykly eserlerdir. 7453 Edebi mazmunlary, şol döwrüň kommunistik ideologiýasyna degişlidi we kommunistik durmuşy öwmelidi. 7454 Edebiýata, çeper söze bolan çäksiz söýgi Amanda goşgy ýazmaklyga ymtylyş döredýär. 7455 Edebiýatçy alym Abdyrahman Mülkamanow «Burhaneddiniñ söz sungaty» /«Edebiýat we sungat», 2001ý. 7456 Edebiýatda halkyň jemgyýetçilik syýasy durmuşy, zähmetkeş goramak halkyň hal-ýagdaýy real durmuşyny öz beýanyny tapypdyr. 7457 Edebiýatlar : 1. Saparmyrat Türkmenbaşy. 7458 Edebiýat Maşenko I.G. Ukraýinadaky telewideniýe. 1-nji kitap " Telewideniýe de facto". 7459 Edebiýat meýdanynda bitiren hyzmatlary üçin ol Lenin ordeni ( 1967 ) bilen sylaglandy. 7460 Edebiyat we Sungat, Türkmenistanda neşir edilýän gazetleriň bir görnüşidir. 7461 Edebiýatymyzyň taryhynda, bolsa-da XVIII-XIX asyr edebiýatymyzda ýörgünli işledilen romantiki döredijilik usula degişli bolan ideýa çeperçilik serişdeleriň köklerini Mahmyt Kaşgarlynyň sözlüginde ýerleşdirilen goşuklardan gözlemek dogrudyr. 7462 Edebiýaty Ýaponiýada gadym zamanda (VII asyryň ortalaryna çenli) aýdym-goşgy döredijiligi we mifologiýa giňden ýaýrapdyr. 7463 Eden işleri we Eserleri Awtor taryhy geografiýa we taryh boýunça gymmatly çeşme bolan "Welaýatlara syýahat edip ireniň güýmenjesi" ("Nuzhat al-muştak fi-htirak al-afak") diýen eser ýazypdyr. 7464 Edermen ussalar aždarhanyň açylyp ýatan agzyna girip, dag geçisiniň şahlaryny byçgy bilen kesip aýrypdyrlar we geçiniň etini böleklere bölüşdiripdirler whem-de aždarhany jebirden gutarypdyrlar. 7465 Edil baş söweş başlananda jagba gelip, atlar, adamlar taýyp ýykylýarlar. 7466 Edil Baýdak aýynda Orsýetde mugallymlaryň, medisina işgärleriniň öz aýlyk haklarynyň artdyrylmagyny talap edip, köçe çykyp, demonstrasiýalar, mitingler gurandygyny siz telewideniýede görensiňiz, metbugatda okansyňyz. 7467 Edil bolşy görçürmegiňiz zerurdyr. 7468 Edil Deli soltanlary Ala-ud-din Hilji we Muhammed Tugalak ýaly özgerişler ýurduň merkezi welaýatlaryny öz içine alypdyr. 7469 Edil IELTS ýaly iňlis dilini biliş derejäni ölçeýän halkara synag. 1960-njy ýyllaryň başlarynda Amerikadaky ýokary okuw jaýlarynda okaýan, ýa-da dalaşgär, daşary ýurtly talyplaryň iňlis dilini bilişlerini barlamak maksady bilen ýüze çykýar. 7470 Edil mongollaň gelmezinden öňisyrasy Mara Muhammet şa tarapyndan ozal wezipesinden boşadylan öňki Marynyň häkimi Müjir-al-Mülk gelýär. 7471 Edil öýlenmek meselesinde-de ýokarky işlere kimiň nähili çulum bolandygy, kimiň nähili ukyp-güýjüniň bardygy iki tarapdan hem barlanýar. 7472 Edil sol döwürde Mırhaydar hem goşun çekip, Lebaba gelipdir. 7473 Edil şonuň ýaly doly maglumatlary bize rim taryhçylarynyň iň ulularynyň biri bolan, takmynan biziň eramyzyň 58-nji ýyldan 117-nji ýyla çenli ýaşan Rubliý Korneliý Tasit habar berýär. 7474 Edil “ Şükür bagşyda ” bolşy ýaly, bu kinonyň hem iň beýik tarapy-kino sazy boldy…. 7475 Edil şuňa meňzeş ýagdaý Gurbanaly Magrupynyň “Ýusup-Ahmet” dessanynda hem Ýusup begiň Gözelşa bilen bolan gepleşiginde gaýtalanýar. 7476 Edil túrkmenler ýaly uýgurlaryñ hem añyrsy gunlara direýár. 7477 Edil Turkyanin Anadoly liseylerinde berilen bilim bilen den derejede yoreyar. 7478 Edil uzynlygyň metr, wagtyň sagat, massanyň kilogram we ş. m. arkaly ölçenilişi ýaly maglumatlaryň mukdary hem degişli ölçeg birlikleriniň kömegi bilen ölçenilýär. 7479 Edi taýpa birleşip, öz taýpa serdarlaryndan başga, umumy bir serdary saýlapdyrlar. 7480 Eduard I (1227-1307) döwürde parlament (mejlis) gutarnyjly döräpdir. 7481 Eduard IV baron – lakostorlara baronlara mejlise ynanmaýardy, sebäbi onuň hat-da iri ýer eýeleri administrasiýa köpdi. 7482 Eduard IV ölenden soň dogany Riçard III geldi (1483-1485). 7483 «Edwin Drudyň syry» romanyny käbir tankytçylar ýazyjynyň iň kämil eseri hasaplaýarlar. 7484 Eéranyû demirgazyk - gþndogarynda ýz hýkþmdarlygyny berkitmek þ÷in araplar Dehistany eéelemÿge gýz dikipdirler. 7485 Éeûilmegiû sebÿbi: iri mþlkdarlar dýnþklik edéÿr, éarag éetmez÷iliginiû bolmagy. 7486 Efialt bilen birlikde Perikl aristokratik Areopagyň ýykylmagyna we Halk ýygnagynyň wezipeleriniň giňeldilmegine ýardam edipdir. 7487 Efialt bu guramanyň hukuklaryny güýçli çäklendirmelere sezewar edipdir. 7488 Efiopiýadan altyn we pil süñki, Palestinadan we Siriýadan – kümüş, gurşun we galaýy, matalar, reñkler, gymmatbaha lazurit daşy, Liwandan gämi gurluşyk agajy we kedr getiripdir. 7489 Efiopiýadan gara agaç we pil süñki hem getirilipdir. 7490 Efiopiýa Günorta Sudan demirgazykda Müsür bilen araçäkleşipdir. 7491 Efiopiýa Italýan goşunlary tarapyndan basylyp alynýar we Italiýanyň baknasy diýip yglan edilýär hem-de Italiýanyň Gündogar Afrikasy diýip atlandyrylýar. 7492 Efiopiýany basyp alyp, Italiýa Afrikada möhüm strategik daýanç edinjekdi. 7493 Efioplar 525 ýylda Abramyň ýolbaşçylygynda Ýomeni eýeläp, Mekgäni eýelemegi planlaşdyrypdyrlar. 7494 Eflak we Bogdanada ýaňsylanma bilen aýaga galan tolgunyşyk, Iňlisler bilen başlan Baltalimany şertnamasy bilen (1 Maý 1849) soňlandy. 7495 Eftalylar türkmenleriň abdal tiresiniň ata-babasy hem hasaplanýar. 7496 E gepatitiň öňüni alyş çäreleri A gepatite meňzeşdir. 7497 Eger 2014-den 252-i aýyrsak, çykýan san 1762-nji ýyl bolýar). 7498 Eger adaglanmak erkek tarapyndan bozulsa, berlen sowgatlar yzyna alynmaýar. 7499 Eger adalatsyzlygy kazynyň özi edýän bolsa, onda kim onuň üstünden arz edip biler? 7500 Eger baha dogry berlen bolsa girdejiler artar. 7501 Eger baş barmak ýokary galsa diri aşak egilse ölüm hasaplanypdyr. 7502 Eger bedeniň gorayjy güýçleri keselden üstün çykyp bilse, onda tümmejigiň ýerinde tyg galýar. 7503 Eger B. garyndaşlar öza-ra oňuşmasalar, onda ýaşululary olara: «Başga ýagyň bolmasa, B-yň ýokmudy» diýip, kinaýa edipdirler. 7504 Eger bigünä bolsaň, ýürek karar tapyp, adamlar saňa dil uzatmaz ýaly delil getir – diýýär. 7505 Eger bilen birlikde ýygnalsa, onda I-e absolýut ýygnalan integral diýilýär. 7506 Eger biri Bugra hanyň ýanyna gitse, beýlekisi hökman ilbaşynda oturmalydy. 7507 Eger biz ol setiri diwany neşire taýýarlanlaryňky ýaly «Muhammet pygamberiň dünýäden gaýdaly bäri 2200 ýyl geçdi» diýsek ol gülkünç bolýar. 7508 Eger biz ol ýerden «togsan» sözüni aýryp okasak, aryf-danamyzyň hem getirýän sany 4056 ýyla deň bolýar. 7509 Eger bogunlar sagdyn wagtyndaky durkuna gelmese, bu alamat guragyryny däl-de,bogunlary zeperlendirýän başga keselleri güman etmäge esas döredip biler. 7510 Eger bu geçirilýän synag netijeli bolsa onda Türkmenistanyň başga ýerlerinde hem ýagny bu ajaýyp pişigiň ýaşaýan ýerlerinde şonuň ýaly işler amala aşyrylar. 7511 Eger bu serhet üýtgese, onda Polşa bilen SSSR-iň arasyna-da tow düşjekdi. 7512 Eger bu söz etnonimiň düzüminde ilki alka däl-de, ala görnüşinde ulanylan bolsa, onda onuň gadymy türki (karaim, kaşgar, kuman) dillerindäki alaý sözüniň gysgalan görnüşidigini çaklamak mümkin. 7513 Eger Buş ykdysady maksatnamasyny pes salgytlarda we köp bolmadyk döwlet harajatlarynda gören bolsa, Klinton baýlardan alynýan salgytlar artdyrmagy zerur diýip hasaplapdy. 7514 Eger çaga goşmaça iýmit bermekçi bolsaňyz, ony käseden, çemçeden beriň. 8. Çaga birinji göwsi boşatmanka, oňa ikinji göwsi bermeli däl. 7515 Eger çaga gyşyna ýa- da möwsümleriň çalyşýan döwründe doglan bolsa, göwüsleriňizi ýyly saklaň. 4-nji maslahat. 7516 Eger çaganyň emdirilmesi kadalaýyk gurnalan bolsa, onda enäniň göwüs mäzleri süýdi çaga ýeterlik mukdarda öndürýändir. 7517 Eger çagaňyz haýal emýän bolsa, ony gyssamaň, goý, ol arkaýyn emsin. 7518 Eger çyn bolmasa, onda meniň bilmegim üçin hakykaty beýan et – diýýär. 7519 Eger dälizden dogry ýöräp içerki 8x12 metrlik howla girsek, hüjreler bilen peştaby synlap bolýar. 7520 Eger dawa başga bir araçynyñ (arbitratoryñ) garamagyna geçirilse, araçynyñ karary derrew güýje girmeli. 7521 Eger-de 1919-njy ýylda baglaşylan iňlis-eýran şertnamasy-da güýje giren bolsady, onda ýurt Beýik Britaniýanyň doly baknasyna öwrüljekdi. 7522 Egerde A.N. Bernştamyň “Istiriçeskaýa prawda w legende ob Oguz - hane” diýen makalasyny göz öňünde tutmasaň “Oguznama” taryhçylar tarapyndan düýpli derňelmedik işleriň biridir. 7523 Eger-de birinden ogul-gyz galman aỳrylsa ony iň ajy hem hakyky ölüm hasap edip “pylan pahyryň-de ojagy öçdi” diỳerdiler. 7524 Eger-de biri salgydy wagtynda töläp bilmse ýa-da başga bir düşünişmezlik ýüze çyksa ýolbaşçy jogap bermeli bolupdyr. 7525 Eger-de biziň operatorymyz haryt we ony size ýetirmek meselesinde, 3 iş gününiň dowamynda sizi görkezilen salgylar bolýunça tapyp bilmedik ýagdaýynda sargydyňyz hasapdan öçüriler. 7526 Eger-de biz öyke-kine etmän Watanymyzy abat saklamak üçin agzybir bolsak onda duşmanlar nähili güýçli bolsada, bize dişi ötmez. 7527 Eger-de demokratiýa şahsyýeti doly boýun egdirse, onda beýle demokratiýa totalitar häsiýetdedir. 7528 Eger-de ekskrementde öküz soguljanynyň ýumurtgalary ýa-da ýumurtgaly bogunlary bar bolsa, onda soguljanly adam lukmana ýüz tutmalydyr. 7529 Eger-de, gerek bolsa, birnäçe ýüzýän kranlary ulanyp bolar, olaryň biriniň kuwwatlylygy – 300 tonna, ikinjisiniňki – 90, galanlary – 15 tonnadan. 7530 Eger-de grek-baktriýa patyşalarynyň örän seýrek çykaran altyn puly diýäýmeseň, öň şeýle köp altyn pul-zikge kuşan patyşalygynda bolmandyr. 7531 Egerde, Gumilýowyň ýokarky sözlerine gulak assaň, onda Oguz han diýen adam, “oguz” dýen halk asyl-ha bolmandyram. 7532 Eger-de has gowy adam bolsa, diňe gowulykda özüni görkezen bolsa onda onuň imperator bolup dünýä inäymegi hem mümkinmiş. 7533 Eger-de Hytaýyň ähli ýerinde şeýle garşylyk görkezilende iňlisler hiç wagt hem ňankine ýetip bilmezdiler. 7534 Eger-de içoly bolup işlese köp sylajagyny hem aýdypdyr. 7535 Eger-de iň­lis di­lin­dä­ki okuw­la­r me­ýil­leş­di­ri­len ha­la­tyn­da, okuw ja­ýy TOEFL ýa-da IELTS -iň ne­ti­je­le­ri­niň be­ril­me­gi­ni ta­lap ed­ýär, ýa-da da­laş­gä­ri sy­nag­dan geç­mä­ge ça­gyr­ýar. 7536 Eger-de kimde- kim meýlise gijä galyp gelse, käse-de dälde öküziň şahynda şerap içilmeli edilýän eken. 7537 Egerde kimde kim ony ýerine ýetirmese, ol adam jemagatyñ uly hukukly agzalygyndan hemde ýer-suw paýyndan mahrum edilipdir. 7538 Eger-de kiosklar XX asyryň başynda tutuşlygyna gaýtadan örülen bolsa, onda eýwanlary konserwasiýa edipdirler. 7539 Eger-de köni Nusaý patyşalaryň rezidensiýalary bolan bolsa, täze Nusaý hakyky şäher bolupdyr. 7540 Eger deňiz üsti bilen geljek bolsa, olaryň suwda ýüzmek ücin zähmet gurallary gämisi, gaýygy bolmaly. 7541 Eger-de “Sakarauki” taýpalarynyň türkmenleriň “sakar” taýpalary bilen baglanyşyklydygyny nazara alsaň, onda kangýuýlary türkmenleriň etnogenezine hem goşantlarynyň bardygy belli bolýar. 7542 Eger-de san hatarlarynyň ( ) çlenleriniň absolýut ululyklaryndan düzülen hatar ýygnalsa, onda ol san hatarlaryna absolýut ýygnalýan hatar diýilýär. 7543 Eger-de Siz aljak harydyňyz baradaky maglumatlary anyk bilýän bolsaňyz, sahypanyň ýokarysynda ýerleşen “Gözleg” bölümine model ýada adyny ýazyp gözledip bilersiňiz. 7544 Egerde söhbetdeşlik dowamynda awtomat özüniň adamdan tapawudyny görkezmese, ol awtomadyň synagdan geçdigi bolýar, ýagny adamyňky derejede ýeterlik akyly bar. 7545 Eger-de söweşmekçi bolan goşunlary bolsa bukuda ýatan goşun bilen daşyny gabap, olary gyrypdyrlar. 7546 Egerde türkmen halysy ýaly haly, keçesi ýaly keçe, ketenisi ýaly keteni… dünýede ýok bolsa, olary döreden çeper elli gelin-gyzlar, mährem eneler hem dünýede tapylgysyzdyr. 7547 Eger-de uruşda Germaniýanyň ýolbaşçylygyndaky faşistik toparlanyşyk ýeňen bolsa, onda adamzat nesli üç iň uly adalatsyzlyk döwri başlanardy. 7548 Eger-de ýazuw materially soňky asyrlarda az üýtgän bolsa, onuň tersine ýazuw guraly şu döwürde uly ewolýusiýaly başdan geçirdi. 7549 Eger-de ýurdumyzda Sowet häkimetiniň ýyllary içinde 1924-1990-ýyllarda 115 sany önümçilik maksatly desgalar işe girizilen bolsa, Garaşsyzlyk ýyllarynda (1991-2002 ý.ý.) ýa-da diňe 10 ýylda işe girizilen önümçilik maksatly desgalaryň sany 698-e ýetdi. 7550 Eger dürli uzynlykly süýümli materiallar ýalñyşlyk bilen garyşdyrylsa basgançakly ştapel egrisi emele geler. 7551 Eger elektriki we mehaňyky hadysalaryň arasynda menzeshlik bar bolsa, onda magnit energiýasy kinetiç energiýasy. 7552 Eger ele süýümleriñ bir bölejigi alynsa onuñ içinde iñ kiçi (2mm) hem-de iñ uzyn süýümleri tapyp bolar. 7553 Eger Eýran tarapy ýaraşygy makullasa, onda goşunda gulluk eder ýaly 1000-e golaý adam bermäge özleriniň, hatda olara pul, mal bermägehem razydyklaryny aýdypdyrlar. 7554 Eger fotonyň energiýasy şol mukdardan uly bolsa, elektron bölünip çykmagy mümkin. 7555 Eger fotosurat hakyndaky ajaýýp açyşyň hasylyna çenli 112 ýyl, radio 35 ýyl, telegörkeziji üçin 12 ýyl garaşmaly bolan bolsa, indiki ylmy açyşlar uzagy 2-3 ýyldan önümçilige ornaşdyrylýardy. 7556 Eger gadymy taryh bar bolsa şol taryhyň içinde gadymy medeniýet, gadymy sungat, edebiýat hem bardyr. 7557 Eger ganym uruş bolmadyk bolsa” – Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Atamyrat Annanyýaz oglunyň gysga ömründe bitiren işleri, onuň halkyna, Watanyna bolan söýgüsi, halkyň bütewiligini saklamak ugrundaky hyzmatlary gahrymançylygyň aýdyň nusgasydyr. 7558 Eğer günorta Türkmenistanda jemagat yer eyeçiligi bilen mülk yerler agdyglyk eden bolsa, onda demirgazyk Türkmenistanda, "atylyk yerler" diyilyân yer eyeçiligi bolupdyr. 7559 Eger gyz tarapyndan bozulsa, sowgatlar yzyna berilmelidir. 7560 Eger habar çözgüdi kabul etmek üçin ýeterlik bolsa, onda оňа doly maglumat diýilýär. 7561 Eger iki gladýator söweşip biri çalajan galsa onuň ykbalyny arena gelen halk çözüpdir. 7562 Eger işden soň aýaklaryňyzda ýadawlyk we agyry duýýan bolsaňyz, uklanyňyzda ýa-da gyşaryp ýatanyňyzda aýaklaryňyzy galdyrybrak halda goýuň. 7563 Eger jisimiň üstüni gurum gatlagy ýa-da platina garasy bilen örtseň, onda onuň siňdirme ukyplylygy ýagty spektriniň uzak infragyzyl böleginde bire ýakyndyr. 7564 Eger kesel dowam etse, onda gan damarlarynyň üsti bilen dargan bölejikler, şolar bilen bile Kohuň taýajyklary hem başga agzalara ýaýrap başlaýar. 7565 Eger kesimde f üçin F asyl funksiýa bolsa, onda Bu formula Nýuton – Leýbnisiň formulasy diýilýär. 7566 Eger kompýuter Internete çatylmadyk bolsa, tanyşlardan täze antiwirus bazasyny alyp, antiwirusy 3-4 aýda bir gezek täzeleseň ýeterlidir. 7567 Eger köp ses alyn­ma­dyk ha­la­tyn­da, on­da döw­let baş­tu­ta­ny­ny saý­law ýyg­na­gy saý­la­ýar. 7568 Eger lukman çagany hassahana äkitmezden, öýde bejermegi dogry hasaplasa, çagany özbaşyna bir otagda ýerleşdiriň. 7569 Eger Magtymguly beýle diýmedik bolsa, onda näme üçin neşirlerde ol setir hut ýokardaky nusgada? 7570 Eger men günäkär bolsam, onuň şumlugy maňa ýeter. 7571 Eger Menuçehr agalaryna garşy söweşmedik bolsa, beýle müňlerçe pitne emele gelmezdi. 7572 Eger Mikeny döwründe demir gymmatbaha metal hökmünde bolup, ondan bezeg şaý-sepler ýasalan bolsa, b.e.öň XII-XI asyrlarda demir ýaraglaryň iň gadymy görnüsleri peýda bolýar. 7573 Eger Möjek gazlaryň hiç birini tutup bilmese, ýene-de möjek bolmaly bolýar. 7574 Eger nagyşlary içgin synlasaň, şolarda türkmen halkynyň gelip çykyşynyň taryhy bilen tanşyp, şol halyny dokanyň haýsy taýpa degişlidigini, onuň haýsy welaýatda ýaşaýandygyny we onuň daş-töweregini gurşap alýan tebigatyň neneňsidigini bilip bolýar. 7575 Eger ol aglaýanda-da, bu açlykdan däl-de, haýsydyr başga sebäbe görädir. 7576 Eger olar basylyp alynsa parslaryň gaznasyna we hökümdar toparlaryna köp girdeji berip biljekdi. 7577 Eger ol gülse, bütin mawy asman hem gülýär eken, eger ol aglasa, bütin mawy asman hem eňreýär eken. 7578 Eger ol höküm etse, olaryň her haýsysyny öz amalyndan boşadýar we biri-birlerine meşgul edýär. 7579 Eger ölüleriň çagalary sadaka bermeseler,açlykdan we suwsuzlykdan toýun we tozan bilen iýmitlenmäge mejbur bolýarmyşlar. 7580 Eger oňa oýunçylardan birini tutmak başartsa, tutulan oýunçy töňňe bolýar. 7581 Eger onuň ýoly bitewilik, agzybirlik hem-de jebislik ýoly bolsa, onda bu ýoluň jepakeşlik, erklilik, güýçlilik we zähmetsöýerlik ýaly ýörelgeleri bardyr. 7582 Eger paradigmangda kemçilik bar bolsa, Aşgabadyng kartasy bilen Maryda bir adresi tapjak bolmak yaly. 7583 Eger pars dilinde ýazylan giçki edebiýata saklanyp galan eserler bolan “Palma bilen geçiniň jedeli” diýen we “Zarir hakynda ýadygärlik” diýen iki eseri hasap etmeseň, Parfiýa çeper edebiýatyndan-da hiç zat galmandyr diýen ýalydyr. 7584 Eger patyşa bu işe özdiýenli çemeleşjek bolsa, onda bu permany başga bir adamyň üsti bilen Syýawuşa ýetirsin. 7585 Eger patyşanyň ogly ýok bolsa, ýegeni mirasdar bolmaly ekeni. 7586 Eger saňa päsgel berýän bolsam, onda bir çet ýere gidip, patyşalygy saňa tabşyraýyn – diýýär. 7587 Eger sen bizi tanaman, bize garşy durmak isleseň, onda men özümizi saňa tanadaýyn. 7588 Eger sen bolmasaň, başgalar seniň işiňi ýerine ýetirerler – diýýär. 7589 Eger sen bu ýerde han-beglersiz ýeke-ýalňyz galsaň, saňa apat ýetmegi mümkin – diýýär. 7590 Eger sen merhemet edip, eý görýänleriň bilen biziň ýanymyza gelseň, seniň bilen bilelikde bolup hem-de seniň jemalyňy görüp, şatlansak gowy bolardy – diýmegi buýurýar. 7591 Eger şeýle bolsa, birinjiden, bu goşgynyň dörän wagty XI asyrdan has aňyrda, has takygy Afrasiýabyň özüniň ýaşan wagtlary bolmaly. 7592 Eger şeỳle bolsa, bu sözlügiñ düzümini Oguz-orhon ỳazuw ỳadygärlikleriñ dili bilen deñeşdirilip öwrenilse, türkmen diliniñ taryhyny öwrenmekde uly iş edildigi bolardy. 7593 Eger şeýle bolsa, onda, otyryňda özüňiz hasaplap görüň meniň dogulan ýylym luw ýyly ekeni. 7594 Eger şeýle etmese goňşulary oňa garşy ýarag götererler» diýmegi halar eken5. 7595 Eger şeýle etmeseňiz, ýer ýüzünde pitne we bozuklyk dörär» diýipdir. 7596 Eger şeýle etmeseňiz, ýer ýüzünde pitne we bozuklyk dörär» diýip, öňki aýdanyny üç gezek gaýtalapdyr, (Mansur Aly Nasyf «Et-Täjül-Jamy»). 7597 Eger siňdirilýän komponentiň gaz garyndysyndaky konssentrassiýasy ergindäki den pes bolsa, onda siňdirilýän komponent suwuklykdan çykyp giýär, ýagny desobsiýa geçýär. 7598 Eger sizde keramat bar bolsa, küpür geplämok, toba etdim Hudaýym, maňa ýalňyzymyň didaryny bir görkezip bilmezmiň diýipdir. 7599 Eger siziň içiňizde biriňiziň oňa mynasyp aty bar bolsa, onda merhemet edip, aty ogluma bagyş etsin. 7600 Eger siz özüňizde damarlaryň warikoz giňelmesiniň bardygyny gören bolsaňyz, dowla düşmäň! 7601 Eger siz özüňizde haýsydyr bir gögümtil «kerepjigi» gören bolsaňyz, köwşüňiziň ökjesi 4 sm-den beýik bolmasyn. 7602 Eger siz uzakly gün oturyp işleýän bolsaňyz, onda arasynda turup, gezmeläň. 7603 Eger soltany kiçi dogany, doganynyň ogullary daỳysy hem ỳaşap ỳören bolsa olar hem nebere agzalary hasaplanypdyr. 7604 Eger şu çaklamamyz dogry bolsa, onda alabölük diýen etnonimiň iki sözi-de şol bir manyny ýagny «topary», «urugy» aňladýar. 7605 Eger süýüm elläñde ýylmanak duýulsa, onda bu süýümden has ýylmanak ýüplügi çykaryp bolar. 7606 Eger Syýawuş bu buýrugy eşitse, gaty ynjar we işler perişanlyga düşer – diýýär. 7607 Eger Tejende we Sarahda güýzlük bugdaý ösdürip ýetiştirmeklige mümkinçilik bolmadyk bolsa, Ahal teke oazisinde we Etekde Ruhnama, Garaşsyzlyk aýlarynda ekilýän bugdaýyn hasyly geljek ýylda has öndürili we gowy hilli bolupdyr. 7608 Eger, umuman, türkmenleriň epos-dessanlaryna has bolan kyssa (gürrüň) bilen goşgyny gezekleşdirip bermek usulynda düzülipdir. 7609 Eger uzakly gün şol bir halda durup, aýak üstünde işleýän bolsaňyz, aýaklaryňyzyň durşuny üýtgediň, duran ýeriňizde ýöräň, garaz, aýaklaryňyzy hereketlendiriň. 7610 Eger wepalylyk ýolundan daş düşseler, şol günäleri zerarly jezalandyrylýandyr. 7611 Eger wezir (Nyzam al-mülk) mülkleriň nyzamçysy unwanyny göterỳän bolsa, Soltan bile naharlanmaga hukugy bolupdyr. 7612 Eger ýalňyşlyk bolan bolsa, kakamyz edipdir, meniň bu işde nähili günäm bar? 7613 Eger ýapyk çagalar edarasynda (çagalar bagynda ýa-da mekdepde) çagalaryň birinde streptokokk ýokançlygy ýüze çykarylan bolsa, onda onuň bilen aragatnaşykda bolan ähli çagalara öňüni alyş çäreleri bellenilýär. 7614 Eger ýaramazrak mazmunly bent çykaýsa, şol mazmuna laýyk bolan ýigit, durmuş-hamana ýazgydynda bolaýjak ýaly bolup görünýär. 7615 Eger ýöňkelýän töhmet çyn bolsa boýun almak almazlykdan gowrakdyr. 7616 Eger ýörite güýçli wideokarta we kompýuter bar bolsa, köp wideomontaž programmalaryň kömegi bilen non-linear wideo ýasap bolýar. 7617 Eger ýüpek, pagta, wiskoza ýaly inçe süýümler gödek sintetik süýümler bilen garylsa çykarylýan ýüplügiñ häsiýetleri daşyndan sintetik önüme meñzär. 7618 Egeý şäherlerinden we Finikiýadan Kiçi Aziýanyñ, Siriýanyñ,Mesopotamiýanyñ we Eýranyñ üsti bilen bütin Alýuky Aziýanyñ kesip geçip, abaanlaşdyrylan kerwen ýollary Hindistana baryp ýetiripdir. 7619 Eginlek bolandygy üçin oňa Platon (Πλάτων一Plátōn) lakamyny beripdirler. 7620 Egirme kärhanalarda pagtadan çykýan dürli özge maddalar. 7621 Egirme önümçiliginde süýümler öz uzynlygyna görä iki sany uly topara bölünýär: Gysga ştapel süýümler – uzynlygy 60 mm-den kiçi bolan süýümler (pagta). 7622 Egrek töre geçiberende ýaňky ýigit oňa ýüzlenýär-de: - How, Owşan gojanyň ogly şu oturan begler-ä öz orunlaryny gylyjynyň zarby bilen ýa-da çöreklilikleri bilen gazandylar, sen näme, baş kesdiňmi, gan dökdüňmi, ajy doýurdyňmy ýa-da ýalaňaja don etdiňmi? 7623 Egzamyn birinji gezek 1949-njy ÿylda ETS tarapyndan başladylÿar we egzamynda jemi 6 aÿry bölüm bardyr. 7624 EHE-ler ABŞ-da we SSSR-de bir wagtda diýen ýaly oýlap tapylypdy. 7625 EHE-leriň öz döwri üçin kämil-ikinji nesli 50-60-njy ýyllarda, üçünji nesli bolsa, 60-njy ýyllaryň ahyrynda peýda boldy. 7626 E.Hitiň hökümeti senagatyň bölegini ösdürmek maksady bilen birnäçe döwlet kärhanalaryny hususy eýeçilige geçirdi. 7627 EHM-leriň 2-nji döwrüne (1959-1964 ýý.) degişli maşynlaryň tehnologiýasynda tranzistorlar, diodlar, rezistorlar peýdalanylypdyr. 7628 EHM-leriň 3-nji döwri (1964-1979 ýý.) hasaplaýyş tehnikasynda hil taýdan düýpli öwrülişige getirdi. 7629 EHM-leriň ösüşiniň 4-nji döwrüne (1980-nji ýyldan başlanýar) degişli bolan EHM-leriň tehnologiýasynda uly integral ulgamlar peýdalanylýar. 7630 EHM-leriň ösüşiniň 5-nji döwri hem 1980-nji ýyldan başlanýar diýip aýtmak mümkin. 7631 EHM-leriň ösüş taryhyny birnäçe şertli wagt aralygyna - döwürlere hem bölýärler. 7632 EHM-leriň tizligi has artdy (sekuntda 1 mln töweregi amal), olaryň bir görnüşi üçin ýazylan maksatmama başga görnüşinde hem ýaramly bolup başlady. 7633 EHM-ler şu wagta çenli nähili taryhy ösüşi başdan geçirdikä? 7634 Ehnatonyñ işjeñ daşary syýasat ýöretmäge mümkinçiligi bolmandyr. 7635 Ehnatonyñ özgerdişleriniñ garşydaşlary onuñ tarapdarlaryndan has güýçli bolupdyrlar. 7636 E. Honekkeriň dolandyran döwründe ýurtda ýagdaý çylşyrymlaşdy. 7637 Ejese, Hill 10 ýaşyndaka aradan çykýar, kakasy iki ýyl soňra gaýtadan öýlenýär. 7638 Ejesi ähli wakalary bolşy ýaly gürrüň berýär. 7639 Ejesi amerikan bolan Uinston abraýly iňlis maşgalasyndan gelip çykypdyr. 7640 Ejesi bolsa Harranda aý hudaýy Sinanyň ybadathanasynda ruhany aýal bolupdyr. 7641 Ejesi bolsa okamaga gelen bashga bir talyp bilen ikinji gezek durmuş gurdy, Obamanyň kakasy hem öweý kakasy hem dine ähmiyet bermeýän musulmanlardandy. 7642 Ejesi Marlene Jobert aktrisa bolup, kakasy Walter Grin bolsa stomolomotolog eken. 7643 Ejesiniň bir maýyba gül ýaly gyzymy beribilmen diýen sözüne ol şeýle jogap berýär: Dyzyna berýäňmi gyzy oglanyň? 7644 Ejesi ogluna jogap ýazýar: “Oguljugym,özüň ýalylardan saýlanmak nämä gerek. 7645 Ejesi rahatyrak, Kakasy ilki bilen gazaply boldy we ol elektron beýnini ýok etmekligi talap etdi, ýöne olam soňra köşeşdi. 7646 Ejesi Seljuk asylly Emir Ýakudyň gyzy we Azerbeýjan emiri Ysmaýylyň jigsi bolan Zübeya hatyndy. 7647 Ejesi we kakasy bilen Indonezýa göçen Obama Jakartada başlangyç bilim aldy we soňra yene Gonoluluwa gaydyp gelen Obama 1979 -njy ýylda orta bilimi gutaryancha ejesi we babasy bilen ýaşady. 7648 Ejewitiň hökümeti Türkiýe Respublikasy döräli bäri 57-nji hökümetdi. 7649 Ejizläp ýan berip başlan Hiwa goşuny ganlaryny sarkdyryp,tuglaryna tarap çekinýärler. 7650 Ejizläp, ýan berip başlan Hywa goşuny ganlaryny sarkdyryp, tuglaryna tarap çekilýärler. 7651 Ekarançylygyň iň gadymy merkezleriniň biri bolup, Sarahs ỳerleri orta orta asyrlarda has ösüpdir. 7652 Ekber 1605-nji ýyla çenli patyşalyk etdi. 7653 Ekber hindileriň bütewi Hindistan hakyndaky gadymy arzuwlaryny durmuşa geçiriji boldy»7. 7654 Ekberiň döwründe Beýik Mogollar imperiýasy harby taýdan-da, ykdysady, medeni we ylym taýdan-da gülläp ösdi. 7655 Ekerançylyga ýaramly meýdanlaryň 43 göterimini miweli we üzüm baglary tutýar. 7656 Ekerançylygyñ döreýşi we ösüşi hemme ýerde gyradeñ däldir. 7657 Ekerançylygyň iki meýdanly ulgamy giň ýaýrapdyr. 7658 Ekerançylygyñ ilkinji ojaklary Palestinada, Müsürde, Eýranda, Yrakda ýüze çykaryldy. 7659 Ekerançylygyň köp ýyllyk tejribeleri we ylmy barlaglar gurakçylyk bilen göreşmegiň bir usulynyň baýyrlyk etraplarda tokaý hojalygyny döretmekligine şaýatlyk edýärdi. 7660 Ekerançylyk bilen baglanşykly işleriň artmagy hojalykda atanyň rolunyň ýokarlanmagyna getiripdir. 7661 Ekerançylyk bilen meşgul bolan obalaryň derýa boýunda ýerlesip, suwaryş desgalaryň, kanallaryň barlygy mälim boldy. 7662 Ekerançylyk hojalygy: XIX asyryň I-ýarymynda türkmen ykdysadyýetiniň esasy düzümini ekerançylyk hojalygy düzüpdir. 7663 Ekerançylyk oazisleriň zologynda hemme ýerlerde feodallaryň köp sanly köşkleri peýda bolup başlaýar. 7664 Ekerançylyk oba-hojalykda öndürilýän umumy önümiň 67%-ini we maldarçylyk 33%-ini öndürýär. 7665 Ekerançylyk üçin amatly iri ýer eýeleriniň we daşary ýurt baýlarynyň elindedi. 7666 Ekerançylyk üçin amatsyz ýerlerde mekan tutan ýomutlaryň ak atabaýlar tireleriniň hojalygynda maldarçylyk esasy pudak bolan bolsa, deňiz ýakasyndaky jafar baýlar nebit, azakezit çykarmak, balykçylyk söwda bilen meşgul bolupdyrlar. 7667 Ekerançylyk üçin çaýlaryň, akar çeşmeleriň jülgeleri ulanylypdyr. 7668 Ekerançylyk üçin ýaramly ýerleriň örän azdygyna garamazdan, bu jülge mydama ep-esli derejede gür ilatly bolup gelipdir. 7669 Ekerançylyk ýerleriniň aglaba bölegi Latifundistleriň (iri mülkdardan) elindili, Mysal üçin: gersog Alba –96 müň ga, gersog Medinaseli-96 müň ga, gersog- Pinýaranda-52 müň ga ýerleri bardy. 7670 Ekerançymy ýa-da maldar nähili zähmet çekse şoňa görä hak aljakdygyny duýup başlady. 7671 Ekerançy we urşujy bolan erkekler maşgalada baştutan bolupdyrlar. 7672 Ekilenden 3–4 ýyl geçenden soňra senuberiň boýy 1–2 me ýet ýär. 7673 Ekinleriň, aýratyn hem gowaçanyň ir ýetişýän sortlaryny döretmäge, ony çalt önümçilige ornaşdyrmaga ünsi güýçlendirmek zerur bolup durýar. 7674 Ekin meýdanlar çil bilen atyzlara bölünip, olara sil suwy akdyrylyp suwa basdyrylypdyr. 7675 Ekin meýdanlary 37 mln gektar kemeldi, mallaryň baş sany 7 mln kemeldi. 7676 Ekin meýdanlary Köpetdagdan akyp gelýän kiçi derýajyklaryň we çeşmeleriň hasabyna suwlanan, suwuň gelyän ugrunda gaçy galdyrylyp, gatlalar gurulan. 7677 EKO döwletleriniň Yslamabat maslahatynda (1995 ý. marty) Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy ilkinji gezek Türkmenistanyň bitaraplygy hakyndaky teklibi orta atypdy. 7678 EKO girýän 10 döwletiň ählisiniň 300 million adamdanam gowrak ilaty bolup, olaryň umumy meýdany 7960 müň kwadrat kilometrdir. 7679 EKO-nyň agzalary bolan döwletleriň baştutanlary özleriniň 1995-nji ýylyň Nowruz aýynda Yslamabatda bolup geçen duşuşygynda Türkmenistanyň baştutanynyň pikirini gyzgyn goldaýarlar. 7680 Ekrany aýnadan edilen we 3.5dýumdyr. 7681 Ekranynda ýada harydyň beýleki ýerlerinde çyzyk, döwük, suwa degen ýeri we ş.m. bolmaly däldir. 7682 Ekspedisiýany üstünlikli ýerine ýetirmek üçin toparlanan otrýady 2 topara bölýärler. 7683 Eksport bilen importyň mukdary bir ugurda barýar. 2005-nji ýylda orta hasap bilen import 52,97 milliard dollar, eksport 50,91 milliard dollar. 7684 Eksport boýunça esasy hyzmatdaşlary: ABŞ, Beýik Britaniýa, Ýaponiýa, Germaniýa, Gollandiýa. 7685 Ekspressionist ýazyjy öz içki dünýäsini sözüň üsti bilen adamzada açyp görkezýär. 7686 Ekspressionizm Birinji Jahan urşuna (1914-1918 ý.) garşy çykmak netijesinde ýüze çykan akymdyr. 7687 Ekspressionizm Ekspressionizm sungatyň ähli ugurlarynyň gözbaşy hasaplanýar. 7688 Ekwatorda ortaça ýyllyk temperatura + 260, polýusda – 230 C. Troposferanyň ýokarky araçäginde temperatura degişlilikde – 700 we – 500 C. Tropopauza – troposfera bilen stratosferanyň aralygynda ýerleşip, galyňlygy 1- 2 km. 7689 Ekzaminator käbir zatlary anyklamak üçin goşmaça sorag berip bilýär. 7690 Elamyň patyşa maşgalasy üçin öz aýal doganlaryna öýlenmek we agasynyň dul aýalyna öýlenmek häsiýetli bolupdyr. 7691 Elastik uzalma dokma önümler üçin örän wajypdyr, sebäbi elastiklik häsiýeti bolmadyk önüm ulanylyp bilmez. 7692 Elba ýerlerinde nemes iri ýer eýeleri German kolonistlerini peýdalanypdyrlar. 7693 Elbetde 1 gektara derek 2 ga ekmesine göz ýumuldy. 7694 Elbetde, «4444» bu setirde göze görnüp duran san. 7695 Elbetde, adamyň bedeni üçin olaryň peýdasy uludyr. 7696 Elbetde, arapça «lukman» ady biraz başgaça ýazylýar, emma halkymyzyň «Her molla öz bildiginden okar» diýen sözi hem ýöne ýerden dörän däldir. 7697 Elbetde bagtly durmuşa ýetmek aňsat däl. 7698 Elbetde beýle ýagdaý, halkymyzyň sosial – syýasy, ykdysady taydan pese gaçmagyny tizlegdiryärdi. 7699 Elbet-de biz türkmenler, biziň ýurdumyzda ýaşap ýören ors dilli milletleriň göwnüne degjek bolup, we olary masgaralajak bolup durmaly däldir. 7700 Elbetde, bu çäreler garyplaryň azalmagyna ýardam etdi. 7701 Elbetde, bu çäreler halkyň ýaşaýyş durmuşna birbada oňaýly täsir etdi. 7702 Elbetde bu göz görtele talaňçylykdy. 7703 Elbetde, bu mesele boýunça Abdysetdara ýüz tutulmagy ýöne ýerden bolmandyr. 7704 Elbetde, bu rowaýatlar bilen beýleki taryhy çeşmelerdäki rowaýatlar bilen känbir gabat gelip durmaýar. 7705 Elbetde bu rowaýaty çüýretjek işlerem alnyp baryldy. 7706 Elbetde bu Uniwersitet iň beti diýip bolmaz, yöne öz aýratynlyklary bilen tapawutlanýar. 7707 Elbetde,bu wakalar bilen XVI asyryň taryhy tamamlanmady,türkmenleriň Köneürgenç, Buhara, Eýran hanlary we şalarynyň garşysyna alyp baran göreşi dowam edýärdi. 7708 Elbetde, bu ýer ýüzünde kömrüñ, nebitiñ, gazyñ, magdanly we magdan däl jynslaryň işlenilmeginiñ hasabyna bolup geçýär. 7709 Elbetde, bu zatlary aňyrýany bilen takyklamagam, tassyklamagam gelejegiň işi. 7710 Elbetde, daşa bir sagatdan köp çyksaňyz, kompỳuteri öçüriň – siz ỳok wagty tok oỳnap-öçüp bilỳär. 7711 Elbetde dünýä açylmak gerek sebäbi häzirki döwürde Türkmenistan dünýäde gaty bir tanalyp barylýan ýurt däl şonuñ üçin ýurduñ reklamasyny etmek gerek, reklama üçin bolsa şeýle halkara geçiriljek çäreler uly mümkinçilik bolup durýar. 7712 Elbet-de gadymy dünýä taryhy ýa-da orta asyrlar taryhy öwrenilende siz şol döwürleriň haçan başlanandygy, haçan bir döwrüň ýerine beýleki döwrüň gelendigini bilýänsiňiz. 7713 Elbetde gündogar halklarynda, şol sanda türkmenlerde setanda-seýranda alamançylygam bolupdyr. 7714 Elbetde her wagt uly dogan şalyga geçip bilenok. 7715 Elbetde hytaýlylaryň ýeňilmegine getiren başga bir sebäp hem bardy, ol hem manjurlaryň Ýewropalylardan ok atýan ýaraglary satyn almagydy. 7716 Elbetde Hywa hökümdarlaryna XIX asyryň 20 ýý-na çenli Etege, tejene aralaşmak başardan hem bolsa olara Maryny birbada öz raýatlygyna geçirmek başartmady. 7717 Elbet-de, iňlisler şol döwrüň ägirt uly syýasatçysy Jorj Kanningiň belleýşi ýaly bu 2 döwletiň 1-i 1-ne garşy durýanlygyna gaty gynanýardylar. 7718 Elbetde kolonial döwürde-de türkmenler birleşip Rus ekspanssiýasyna garşy göresleri guradylar. 7719 Elbetde, material ýygnamak gowy zat ýöne bar işi şuňa syrykdyrmak bolmaz… Berdi aganyň çeper eseriň döreýşini owadan halynyň dokalşyna meňzedipdi. 7720 Elbetde muňa IRC (söhbetdeşlik gruby) kanalynda gurnaýjylaryň DDOS hüjüminiň howpsyz bir hereketdigini aýtmalary hem sebäp boldy. 7721 Elbetde muny bolsa Hywa hanlary group bilmän ýerli özbek han-beglerinin olaryň üstüne kşdiripdir. 7722 Elbetde, oñşuk bardy. 7723 Elbetde şeýle talaňçylyklar türkmenleriň ykdysady hojalygyny gowşadypdyr, hojalygyň esasy pudaklary goýun, maldarçylyga we ekerançylyga uly zarba urupdyr. 7724 Elbetde şol edep-ekram türkmenleriň mollalarynda köplenç bolupdyr. 7725 Elbetde söwünç sözler, bir-birlerinin ejelerine, gyz doganlaryna çenli yetilyar. 7726 Elbetde suwarymly ekerançylygy alyp barmak (haşar gazmak, ýap arassal. suw desgalarynda- bent, gatla, emem kanallar) döretmek aýry-aýry adamlarynyň däl-de, jebisleşen kollektiwiň işi hasaplanýar. 7727 Elbetde suw ýetmizçilik edipdir. 7728 Elbetde “üstünlikden” basy aýlanan Horezm SSR-niň hökümeti gozgalaňçylaryň talaplaryny berjaý etmedi. 7729 Elbetde XIX asyryň I ýarymynda şeýle dagynyklygyň ýüze çykmagyna we demirgazyk Türkmenistanýn ýerli ilatynyň migrassion proseslere (göçhä - göçlüge) sezewar edilmegine Hywa hanlary sebäp bolupdylar. 7730 Elbetde, ymykly ylmy barlaglar geçirmezden, eýmir etnonimine berilýän beýle düşündirişlere ynanmak kyndyr. 7731 Elbetde ýöne ýere dünýäde ýedi täsinligiň biri bolmandyr. 7732 Elbette klassik fizikanyn ösmegine goşant goşan bir topar fizikçi bardyr, emma Newton bularyn hemmesinden önde geler. 7733 Eldar senuberi –senuberler urugynyň giň ýaýran görnüşiniň biridir. 7734 Eldekileşdirilen mör-möjeklerden ýüpek gurçugynyň we öý balarylarynyň adamlar üçin peýdasyny öň belläpdik. 7735 Ele almaga has amatly bolmagy üçin, ähli organizmler dürli toparlara we kategoriýalara bölünýär, ol bolsa, olaryň klassifikasiýasynyň biologik ulgamyny emele getirýär. 7736 Elektrik energiýasynyň öndürilişi 2020-nji ýylda 65 mlrd kwt sagada ýetiriler, 4 mln tonna sement öndüriler, “ak altynyň” we “ak bugdaýyň” öndürilişi 5 mln tonna ýetiriler, ýurduň suwarymly ýerleri 4 mln gektara çenli giňeldiler. 7737 Elektrik energiýasyny öndürmek üçin Türkmenstanda arzan we ekologik taýdan arassa ýangyç tebigy gaz ulanylýar. 7738 Elektrik Mehanizmler elektrik energiýasy bilen işleyän mehanizmalardyr. 7739 Elektrik tok naprỳaženiỳesiniň üỳtgemelerinden seresap boluň – bu kompỳuterleriň sandan çykmagyň iň esasy sebäpleriniň biri. 7740 Elektrik zarýady ilkinji gezek 1785 -nji ýylda Kulonyň kanunyna girizildi. 7741 Elektrik zarýady — jisimiň elektromagnit meýdanyň çeşmesi bolmak we elektromagnit özara täsire gatnaşmak ukybyny kesgitleýän fiziki skalýar ululyk. 7742 Elektronika 2012-nji ÿylda Samsung Dünÿäniñ iñ köp öÿjükli telefon satÿan firmasy bolmagy Nokiadan alÿandyr. 7743 Elhenç gyrgynçylyklarda iki tarapdanam türkmeniň müňlerçe, men – men diýen ärleri (Magtymguly) gerçek ýigitlerim guma garyldy. 7744 Elhenç ýyrtyjy halka azar ýamanyny beripdir. 7745 Eliňi çala degirýäň welin, şol pursat bir guşjagaz ganatlaryny pasyrdadyp orta çykýar we dolan wagty mukdaryna görä saýrap ses çykarýar.” 7746 Eliňizdäki “Gorkut atanyň kitaby” hem jemagata hödürlemäge synanyşylýan ilkinji ädimdir. 7747 Eliňiz gury bolmasyn, oňa melhem guýup duruň. 7748 Elipbiý Taryhy Türkmeniň häzirki ulanylýan edebi diliniň döreýşi köp kişi tarapyndan Magtymgulynyň şygryýeti bilen baglanyşdyrylýar. 7749 Eli Wizel (30 sentýabr 1928) Amerikally ýazyjy, professor we syýasy. 7750 El-klasiko 2005 2005-nji ýylyň noýabr aýynda La Ligada oýnalan El Classico oýny wagty meýdança girdi we gözegçiler tutýança meýdançada ylgady. 7751 Elladada nusgasy öwürdäkä garanda as berk birleşmeler (Aeý bileleşigi, Etoliýa bileleşigi) we döwletler (olara ýerli taýpalar hem giripdir) meselem, Sisiliýa, Bospor döwletleri emele gelipdir. 7752 Elleriňizi mydama, esasanam nahardan öň we soň sabyn bilen ýuwmagy unutmaň. 7753 Eller köp sanly bogunlardan ybarat bolan. 7754 Ellinçilik döwründe esasanam Judeýda, halasgär-messanyñ gelmegi baradaky pikirler giñ ýaýrapdyr. 7755 Ellinçilik döwründe tragediýalary goýmak dowam edipdir. 7756 Ellinçilik döwründe ululy-kiçili şäerleriñ 170-den gowragy gurlupdyr. 7757 Ellinçilik döwründe ýaşan adam özüni uly ellin dünäýsinñ ýaäaýjysy ökmünde duýupdyr. 7758 Ellinçilik dünýäsinñ gündogar we günbatar çerleriniñ arasynda söwdaýollary arkaly haryt we çig mal alyş-çalşy bolupdyr. 7759 Ellinçilik öwründe baý taryhnama döredilipdir. 7760 Ellinçilik pelsepe ylmyñ merkezi Afiny bolup, ol ýerde birnäçe täsirli filosofiki mekdepler bäsleşipdirler. 7761 Ellinçilik ylmynyñ ajaýyp hasabyýetçileri we fizikleri Ewklid, Arhimed, Apoloniý bolupdyr. 7762 Ellin döwrüniñ edebiýaty klassik edebiýatynyñ esasynda ösüp, üytgän täze şertleri şöhlelendiripdir. 7763 Ellingilik döwri b.e. öñ 334-nji ýylda A.Makedonskiniñ Kiçi Aziýa ýörişinden başlap, b.e. öñ 3—njy ýylda ioñky ellin döwlet Müsüriñ rimliler tarapynan basylyp alynmagy bilen tamamlanýar we 300 ýyldan gowrak dowam edipdir. 7764 Ellinizme has mahsus bolan alamatlar müsürde we Ýakyn Gündogarda güýçli ýüze çykyp, bu sebite ellençiligiñ nusgasy etraby ökmünde garamak bolar. 7765 Ellinizm gadymy grek we gadymy Gündogar dünýasiniñ bir bitewidöwletleriñ ulgamyna birleşdirilmegi netijesinde emele gelipdir/Bularyñ durmuş-ykdysady, syýasy gurluşynda, medeniýtinde köpumumylyklar blupdyr. 7766 Ellin taryhnamasynyñ çürbaşy Polibiniñ 40 kitapdan ybarat bolan «Ahlumuny taryhy» boupdyr. 7767 Ellips görnüşinde bina edilen bu zalyň merkezinde bezegli iki sany aýmança awtobuslaryň hereketiniň tertibi barada habar berýän 4 sany LED monitorlary bilen üpjün edilendir. 7768 Elli ştatyň her biri Kongrese iki senator iberýär. 7769 Eltilen harydyň siziň ähli talaplaryňyza gabat gelýändigine göz ýetireniňizden soň, harydy kabul edip ol baradaky resminamalara goluňyzy çekersiňiz. 7770 Eltip bermek hyzmatynyň bahasyny +993 62 500022, +993 69 500022 belgili telefona jaň edip anyklap bilersiňiz. 7771 Elýeterli başga diller hem bar: mes. 7772 Elzas-Lotaringiýa ýerleriniň baý çig maly nemes döwletiniň ykdysady kuwwatyny has ösdürdi. 7773 Elzas we Lotaringiýa Fransiýa gaýtarylyp berildi. 7774 Elеktrоn ulgаm gümаn edilýäniň şаhsyýеtini аnyklаmаk üçin surаtlаry wе el yzlаryny аlyşmаk аrkаly hеm pеýdаlаnylýаr. 7775 Emdirilmäniň soňky tapgyrynda bolsa ol süýdüň ýaglara baý bölegini emýändir. 7776 Emele gelen başyň daşky gatlaga ýaýramagyndan soň, ösüntginiň içinde basyş ýokarlanyp, dargama bölekleri "itip çykarylýandyr". 7777 Emele gelen dargama ýagdaýy ýogyn içegäniň mikroblar toplumynyň täsirine sezewar bolup, dargama hemme diwarlaryna ýaýraýandyr. 7778 Emele gelen toparlar birnäçe gezek serhetden geçip tanbşyrygy berjaý etdiler. 7779 Emele gelýän nemes milletiniň bitewiligi ilki bilen medeniýet babatynda duýulýardy. 7780 Emeli suwaryş Gündogar ýurtlarynyň hojalyk durmuşynda ägirt uly orun tutup, olaryň taryhy ösüşiniň birentek taraplaryny kesgitläpdir. 7781 Emin agzalar gaty unsli hiç hili çaganyñ haky gidenok. 7782 Emir aradan çykandan soň 1801-1802 ýyllarda onuň ogly Haýdar Töre döwlet basyna geldi we tä 1826-njy ýylda çenli payşalyk etdi. 7783 Emir Haýdar gozgalaň tuzuran halkyň garşylygyny ýatyryp bilmän mejbury ýagdaýda Buhara gaýdypdyr. 7784 Emir Haýdar Ketdekurganyň alnandygy baradaky habary eşidip top atyjy goşuny bilen şähere gelipdir. 7785 Emir hem soltandan aman diledi. 7786 Emirler onuň garşysyna ýiti göreş alyp barsalar-da ýeňilýärler. 7787 Emirlik 8 welaýata bölünip, olaryň başynda emiriň ýerli häkimleri, goşun serkerdeleri durýar. 7788 Emir Miankaldaky gozgalaňçylaryň garşysyna alyp baran söweşi bilen birlikde hanlygyň demirgazyk we demirgazyk-gündogar ýerlerine çozuş eden Hywa hanlygynyň garşysyna hem göreşmeli bolupdyr. 7789 Emir Moizzi (1147-nji ýylda ölüpdir) soltan Sanjaryň köşgünde “şahyranalyk şasy” hasap edlipdir. 7790 Emir Nuh Samany bu ýeňşi eşidip, Mahmydyň Gaznadaky patyşalygyny kabul edýär, ony gutlaýar. 7791 Emir Nuhuň begenjiniň çägi bolmaýar. 7792 Emir Perçem 1209-njy ýylyň Mart Aprel aýlarynda (605 ý. Remezan) Bagdada gelip halyfyň ýanyna barypdyr. 7793 Emir Waly hem Teýmirleňiń raýatyna tabyn bolmakdan boýun gaçyrypdyr. 7794 Emissiýa amallary diňe TMB-da, kärhanalary we fiziki taraplary karzlaşdyrmak boýunça geçirilýän amallar diňe täjirçilik banklarynda jemlenendir. 7795 Emissiýa we karz ammallarynyň ýerine ýetirilişi boýunça Karz we emissiýa amallary bir bankda jemlenendir. 7796 Emläk atasyndan çagalaryna geçip başlapdyr. 7797 Emläklere eýe, işlere ýolbaşçy ýokdy. 7798 Emläk ýagdaýyna we gelip çykyşyna görä adamyň haýsy kasta degişlidigi eýýäm onuň doglan gününden belli bolýardy. 7799 Emma 1007-nji ýylda Mahmyt Gaznawy Illek hanyň garşysyna söweşip ýörkä, Sindh Sükpal Yslam dininden çykyp, soltandan hem ýüz öwürýär. 7800 Emma 1043 ýylda Horezm Horasanyň seljuklary tarapyndan basylyp alynýar. 7801 Emma 1101-1102-nji ýyllarda bolsa söweşde ýeňildi. 7802 Emma 1365 – nji ýylda Ylýas Hoja goşun toplan yzyna gelýär. 7803 Emma 1365-nji ýylda Ylýas Hoja yzyna goşup toplap Teýmir we Hüseýin bilen uruş edýär. 7804 Emma 1427-nji ýylda Syrderýaň boýunda özbeklerden masgara bolup ýeňilýär we ömrüniň ahyryna çenli Samarkantdan çykman diýen ýaly hökümdarlyk edýär. 7805 Emma 1521-nji ýylda gozgalanyň demokrtaik häsiýetini bilenlerinden soň olar hem ondan çetleşdiler. 7806 Emma 1521-nji ýyldan başlap şundan beýläk hususy eýeçilige garşy, köşk eýelerine garşy göreşmeli diýip aýdýarlar. 7807 Emma 1524-nji ýylda şa Ysmaýyl ölenden soň, Köneürgenç hem özbaşdaklygyny gazanýar. 7808 Emma 16-njy dekabrda Päkistan ýeňilendigini boýun aldy. 1972-nji ýylda Hindistan we Bangladeş dostluk, hyzmatdaşlyk hakynda şertnama gol çekdiler. 7809 Emma 1777-nji ýýlyň güýzünde amerikanlar bir tarapdan uly ýeňilişe sezewar edildi, ýagny ABŞ-nyňpaýtagty Filadeliýa iňlisler tarapyndan eýelendi, ikinji tarapdan amerikanlar Demirgazykda Saratogada 7 müňden gowrak iňlis goşunyny gabawa aldy. 7810 Emma 1796 ýylyň 10 maýynda herekete gatnaşyjy Grizeliň dönühlik etmegi netijesinde guramanyň üsti açylýar we onuň ýolbaşçylarynyň hemmesi tussag edilýär. 1797 ýylyň 27 maýynda Wandomda bolan prossesden soň Babýof jezalandyrylyp öldürülýär. 7811 Emma 1805, 1806-07-nji ýyllarda halkara ýagdaýynyň dartgynlygy şol reformalaryň ahyryna çenli geçirmäge mümkinçilik bermedi. 7812 Emma 1822-nji ýýlda Braziliýada bolup geçen rewolýusiýa buržuazhäsiýetdedi. 7813 Emma 1822-nji ýylyň Ruhnama aýynyň 7-ne Braziliýada täsirli güýçleri ýurduň garaşsyzlygyny ykrar etmegi hökümetden talap etdiler. 7814 Emma 1849-nji ýýlyň Nowruz aýynyň 20-de italýanlar ýene-de Gabsturglar monarhiýasyna garşy uruş hereketlerine başlaýarlar. 7815 Emma 1860-njy ýyllarda ýene-de Italiýada garaşsyzlyk we birleşiklik ugrundaky hereket güýçlenip başlýar. 7816 Emma 1880 -nji ýylda Nurberdi hanyň zäherlenip öldürilmegi bilen Merw türkmenleriniň başynda Güljemal han Türküstany gana boýamaga gelen ruslara özüniñ tasin syýasatyny ulanýar. 7817 Emma 1950-nji ýylda okuwyny doly tamamlaman, ömrüni edebiýata bagyş etmek kararyna gelýär. 7818 Emma 1950-nji ýyllaryň ahyrlarynda edebiýatda eýýäm lapykeçlik duýgusy mese-mälim göze batýar. 7819 Emma 1961-nji ýylyň Magtymguly aýynda dőwlet agdarylyşygy netijesinde harby düzgün dikeldildi, ABŞ-a ýapja syýasat ýőredildi. 7820 Emma 1974-ýylyň baharynda Ž. Pompidunyň tarpa-taýyn aradan çykmagy, prezidentlik saýlawlaryny möhletinden öň geçirilmegine getirdi. 7821 Emma 1990-njy ýylda saýlawlar hakynda täze kanun kabul edilip, özgerdişlere tarap ugur alyndy. 7822 Emma 1991-nji ýylda dünýä ilatynyň baý ýurtlarda ýaşaýan bäşden bir böleginiň girdejileriniň garyp ýurtlarda ýaşaýan bäşden bir böleginiň girdejilerine gatnaşygy 74:1 derejesindedi. 7823 Emma 1992-2006-nji ýyllar aralygynda şahyryň döredijiligine böwşenlik düşýär, ol hiç zat ýazmaýar, ýazan zatlaryny hem çap etdirmeýär. 7824 Emma 3-ýyldan soň ABŞ- ondan çykarylýar. 7825 Emma 50-nji ýyllaryň ahyrlaryndan başlap oba hojalygyny dolandyrmakda öňki usullara öwrülme duýuldy. 7826 Emma 60 müňli wenger goşuny çym-pytrak edildi. 7827 Emma 70-nji ýyllaryň ahyrynda Angliýa hem ABŞ ýaly halkara dartgynlygyny gowşatmakdan daşlaşyp başlady. 7828 Emma 7 ýaşly ogly ýesir düşýär. 7829 Emma 80-nji ýyllaryň başlarynda şeýle serişdeleri almakda kynçylyk ýüze çykyp başlady. 7830 Emma absolýutizm düzgüni birnäçe iri döwletlerde üstünlikli dowam etse-de, köplenç halatlarda döwletleriň dolandyryjylary öz syýasatynda şowsuzlyklara duçar bolýardylar. 7831 Emma ABŞ-yň Ýewropada ýerleşdirilen raketalary Sowet Soýuzynyň Ýewropa böleginiň külüni göge sowrup biljekdi. 7832 Emma adam öleňden soň, janyň başga sekile geçmegi (sansara) hakyndaky taglymat ähli induslar üçin umumydyr. 7833 Emma Afrikada iň ussat dramaturg hökmünde nigeriýaly ýazyjy Wole Soýinka ykrar edilýär. 7834 Emma AIW-i bütinleý bejerýän derman serişdeleri henize çenli oýlanyp tapylan däldir. 7835 Emma Ak işan suwuk ganlyk bilen: -- Han, Pälwan babañam-a bolsa bardyr welin, hasasyny tyrkyldadyp,çepegini şyrkyldadyp,Hasym şahama ondan galmasa gerek. 7836 Emma akylly hem öňdengörüji han Gurbanmämmet serdar — Jüneýit han sowet hökümeti bilen ylalaşyga girmeýär. 7837 Emma Aleksandr Makedonskiniň imperiýasy özi ýogalandan soňra dessine onuň serkerdebaşylary tarapyndan paýlaşylýar. 7838 Emma Allatagala özüniň kämil pazly-keremi, enaýaty bilen bu deňsiz-taýsyz şany ähli jahan patyşalaryndan saýlady. 7839 Emma altyn standartyndan ýüz öwrülen ýagdaýynda dollar ýer ýüzüniň köpçülik ilatynyň ynamyna giripdi. 7840 Emma, alymlaryň başga bir topary bu sözüň asyl kökünde “teletin eşikli adam” diýen manylaryň bardygyny belleýärler we Kangýuý ýurdy “telletin eşikli adamlaryň ýurdy” diýmekligi aňladýanlygyny aýdýarlar. 7841 Emma alymlaryň esasy bölegi bu pikire uýmaýarlar. 7842 Emma alymlaryň köpüsi bu eserler has soň döräpdir diýen takyk netijä gelenden soň, bu mesele öz çözgüdini tapdy. 7843 Emma Amanulla hanyň Owganystany ösdürmäge gönükdirilen çäreleriniň ähmiýetine ters düşünenler, 1928-nji ýylda oňa garşy gozgalaň turuzdylar. 7844 Emmaa marksizmdeň öňki filasofiýada I. barasynda yzygiderli taglymat bolmaňdyr. 7845 Emma amerikan baknalygynyň aglabasyndaky ilat göçüp gelenlerdi. 7846 Emma Angliýanyň günorta-günbatardaky gozgalaňy bölek-bölek edip basyp ýatyrmak hökümete başartdy. 7847 Emma Antanta döwletleri Germaniýanyň ol teklibini kabul etmediler. 7848 Emma arçalyklaryň esasy gymmatlylygy dag gaýalaryny berkidýänliginde we ygal ýygnaýanlygyndadyr. 7849 Emma Atsyz orän erjel hereket edip birnäçe wagtdan soň yzyna dolanỳar. 7850 Emma Awstriýanyñ ykdysady kynçylyklary, uruşda ýeñilmegi, maliýe çökgünligi oña özbaşdak öz güýjüne daýanyp dikelmäge mümkinçilik berenokdy. 7851 Emma Awstro-Wengriýa senagaty tutuşlygyna haýal ösýärdi. 7852 Emma azm eden ýurtlarynyň atlary, harby kartasy, tertip-düzgüni, goşun serenjamy, guran döwletiniň çäkleri Oguz hanyň guran döwletiniň ýaýrawy bilenem, tutumy bilenem düýbünden gabat gelenok. 7853 Emma az wagtdan soň olar ýüz dönderdiler. 7854 Emma bahana tapsa, bu ýerden gitjekdi. 7855 Emma bakna edinmek ugrundaky uruşlar uly möçberde serişde talap edýärdi, hökümet bu meselede kynçylyk çekýärdi. 7856 Emma bakna ýurtlarynda ikinji jahan urşundan soň milleti azatlyk göreşiniň ýaýbaňlanmagy birnäçe garaşsyz döwletleriň emele gelmegine alyp geldi. 7857 Emma baş han bolmak üçin ýedi şertiñ zerur bolanlygy sebäpli,ol baş hanlyga göterilmeýär. 7858 Emma başyna gelen betbagtçylyk zerarly Garahanlylara tarap ýörüş edip bilmedi. 7859 Emma basypalyjylykly hereketler ispan halkynyň ýagdaýyny ýaramazlaşdyrýar. 7860 Emma bäşýyllyk maksatnama ýerine ýetirilip başlanyp başlanmanka onda bellenilen sepgitler Mao Szedunyň gözüne gaty az göründi. 7861 Emma Bawariýa kommunistleri öz işlerinde birnäçe ýalňyşlyklar goýberýärler. 7862 Emma bazar gatnaşyklary kynlyk bilenem bolsa özüne ýol arçady. 7863 Emma Beýik Britaniýa, Fransiýa, Germaniýa, Awstro-Wengriýa we Russiýa özara bäsleşip, Türkiýäni ýarym bakna döwlete öwrüpdiler. 7864 Emma Beýik Britaniýanyň ykdysadyýetini beýle ýüzleý çäreler bilen ösdürmek başartmady. 7865 Emma beýle bolmady. 1945-nji ýylyň Gurbansoltan aýynyň 16-synda Gyzyl Goşun Berliniň daşyny gabap, ony eýelemek ugrunda söweşe başlady. 7866 Emma beýle çeşmeler gaty az saklanyp galypdyr. 7867 Emma beýle garşylyk ähli ýerde bolmady. 7868 Emma beýleki dessanlarda bolşy ýaly, proza bilen şygryň kesgitli bir arasy ýok. 7869 Emma birneme gijräk, iň bärkisi patyşa Kanişkanyň döwründe II asyrda Kuşan pullarynyň we möhürleriniň ýüzünde haýsy hem bolsa başga ýerli dilde özboluşly elipbiý peýda bolupdyr. 7870 Emma bir pikir welin serinden çykmaýar. 7871 Emma bir topar repçiler dogyar. 7872 Emma bir wada berenden soň welin, öldürseňem gyz öz ähtinden dänmeýär (“Bamsy Birek bilen Banu Çeçegiň ýaryşy”). 7873 Emma bir ýyldan soň Ulugbek bilen Abdyllatyp Hyrady eýeleýär. 7874 Emma bizde täjikleriň ykdysady we medeni taydan ösen öňde baryjy, san taýdan kö bolandygy XI – XII asyrlarda oguzlaryň medeniýerini kabul edendigi barada maglumatlar ýok. 7875 Emma biziň baýlygymyzy goşawuşlan ýuwdýan merkez, bizi barmagymyzy ýalap almaga mejbur edýärdi. 7876 Emma biziň bu ýatlamamyz ýazuwly edebiýatyň şol döwürde bolandygyny we onuň halk döredijiligi bilen baglanyşygyny inkär etmeýär. 7877 Emma biziň pikirimize entek X-XI asyrlarda Horosanyň we Horezmiň ýerli ilatynyň türkileşmek prosesi doly bolup geçmändi. 7878 Emma biz olaryň niräk, haýsy nyrhdan satylýandygyny, ondan näçe millionlap, milliardlap dollarlar girdeji girýändigini bilmeýärdik. 7879 Emma biz şol awtorlaryň köp ýagdaýlarda öz döwrüniň hökümdarynyň waspnamasyny beýan edendigini, giň halk köpçüliginiň sosial-ykdysady gurluşy we durmuşy barada köp bir maglumatlar bermeýändigini-de bellemek gerek. 7880 Emma biz şol ýeke kilometri geçip bilemzok. 7881 Emma, Bogdyhan onuň islegini kanagatlandyrmaga-ha beýlede dursun, onuň döwletini äsgermeýändigini açyk bildirdi. 7882 Emma boljak iş bolupdy. 7883 Emma Brežnewiň ýolbaşçylygynda 70-nji ýyllaryň ahyrynda daşary syýasat meselelerinde uly ýalňyşlyklar goýberildi. 7884 Emma bu barada partiýanyn MK-syna habar berilmeýär. 30-njy sentýabr koshk pitnesine öwrülip, ony halkyň giň köpçüligi goldamady, ýurtda gan döküşhikli terror ýaýbaňlaňdy. 7885 Emma bu beýle däldir. 7886 Emma bu çäreler hem kömek etmedi. 7887 Emma bu çäreleriň ählisi diýen ýaly başa barmady. 7888 Emma bu dildüwişik başa barmaýar. 7889 Emma bu döwletleriň ikisi-de ýewropalylaryň ýarym baknasyna öwrülipdi. 7890 Emma bu eserleriň hiçisi-de bütin adamzat medeniýetinde yz galdyran «Robinzon Kruzo» romany bilen bäsleşip bilmez. 7891 Emma bu gezekde şanyň agyr goşuny türkmenleriň birleşen güýjüne çydap bilmeýär. 7892 Emma bu göçüp-gonup gezenleriň bize maglumat galdyrmandyrlar diýdigimiz däl. 7893 Emmabu gozgalan baradayazuw çeşmeleri oran az saklanyp galypdyr. 7894 Emma bu gozgalaň tiz wagtda basylyp ýatyrylýar, sebäbi ony goldaýanlar hem onçakly kän däldi. 7895 Emma bu hem azdy. 7896 Emma bu hem suw ugrundaky göreşi gowşadyp bilmändir, suw gytçylygyny kanagatlandyrmandyr. 7897 Emma bu hökümet iňlis gubernatoryna hasabat bermelidi. 7898 Emma bu işlenip çykylan ulgam birden ýykyldy. 7899 Emma bu kitap öz döwründe çeper eser däl-de, durmuş gollanmasy bolup hyzmat edipdir. 7900 Emma bu köp azaltmaklyk Buşyň Russiýa federasiýasynyň prezidenti Boris Ýelsin bilen şertnamasynyň göz öňünde tutany bilen deňeşdirenimizde ujypsyz zat bolup görner. 7901 Emma bu köp sanly sergezdanlyklylary hem ol ylmy maksatlar üçin peýdalanypdyr, tebigaty we durmuşy barlap, özüniň geografik, filologik hem etnografik bilimlerini geňeldipdir. 7902 Emma bularyň şatlygy uzaga çekmeýär. 7903 Emma bu maglumat şübheli hasaplanýar. 7904 Emma bu maglumat takyk däl. 7905 Emma bu Magtymgulynyň syrly diwanyny içi ary baldan doly ýanlyga meňzetsek, meniň barmagyma ilen, ol ýanlykdan aşak daman bir damja bal mysalyndadyr. 7906 Emma bu meýilnama jemgyýetde deňsizligi döretdi. 7907 Emma bu monumentdäki fakelli el açylyşdan öñ toplanypdyr,hatda Filadelfiyada sergide hem görkezilipdir. 7908 Emma bu neşirde kitabyň dili erbet ỳoỳulỳar. 7909 Emma bu neşirde kitabyň dili, stili erbet ýoýlupdyr. 7910 Emma bu niýetinden çalt ýüz öwürdi. 10 ýaşyna baranda Antoniýo kino sahnasyna gatnaşyp başlady. 7911 Emma bu niýet puja çykdy. 7912 Emma bu özbaşdaklyk uzak dowam etmeýär. 7913 Emma bu proses umumy ykdysady bazary döretýärdi. 7914 Emma bu şatlykly we döredijilikli günlerem uzaga çekmeýär. 1247-nji ýylyň ortalaryna Şems ýene ýitirim bolýar. 7915 Emma bu şertleriň ählisi indi diňe kagyz üstünde galdy. 1935-nji ýylyň güýzünde faşistik german höküneti baş harby merkez döretdi. 7916 Emma bu şertleriň ählisi indi diňe kagyz ýüzünde galdy. 1935-nji ýylyň güýzünde faşistik german hökümeti baş harby merkez döretdi. 7917 Emma bu syýasat halk köpçüliginiň garşylygyna duçar bolýar. 7918 Emma bu taňrylaşan adamlaryň ölüme sezewar bolỳandygy üçin, ynsanlaryň belli bolan ilkinji mukaddes ynançlary Ruhlara, ata-babalaryň ruhlaryna sejde etmek bolupdyr. 7919 Emma bütin dolandyryjylyk alamatlary Muhammet Taparyň elindedi. 7920 Emma bütin häkimiýet 1-nji konsulyň elinde jemlenipdi. 7921 Emma bu üstünlikler gadymy adamzadyň durmuşynda emele gelen üstünlikler gadymy adamlaryň durmuşynda emele gelen azyk ỳetmezçiliginiň öňuni alyp bilmändir. 7922 Emma bu üstünlikler uzaga çekmedi. 7923 Emma bu uzaga çekmedi. 7924 Emma buweỳhiler olara garşy söweşde ỳeňiş gazanyp birnäçe ỳyllap kermandaky ỳagdaỳy öz peỳdalaryna saklamagy başarypdyrlar, ỳöne Gurt (Gara Arslan) 1048-nji ỳylda Demirgazyk Kermany özüne tabyn etmagi başarypdyr. 7925 Emma bu ýerde hem Abylgazy han olary öz gününe goýmandyr. 1646 ýylyň aýagynda ol Tejende mekan tutan türkmenleriň üstüne dökülip, olary talapdyr, gyrypdyr. 7926 Emma bu ýerde örän uly deňiz-ykdysady zonalar bardyr. 7927 Emma bu ylalaşyga garamazdan, birnäçe wagtdan soň Abu Nasyr Muhammet Şaryň uly ogly özbaşdak herekete baş goşýar, Mahmyt Gaznawy bilen Hindistana söweş etmekden boýun gaçyrýar. 7928 Emma bu ylalaşyk ony howpdan saklaman, ruslaryñ tatarlara beren gaýtawuly saklan bolmagy mümkin. 7929 Emma bu ynançlarynyň ählisinde-de olaryň milli ynançlary bolan; Göktaňry; ynanjyň öwüşginini ap-açyk yzlamak mümkindir. 7930 Emma bu zatlar şowsuz gutarýar, şonuň üçinem ol karzdarlaryndan gaçyp, Belgiýa gidýär. 7931 Emma býujet ýetmezçiliginiň göz öňüne tutulandan artyk bolmagy Buşy kyn ýagdaýda goýdy. 7932 Emma çeh rus dostlugynyň bozulmagyna garşy Galisin knýazlygynda çykyşlar boldy. 7933 Emma cydamagyn hem cagi bar! 7934 EMMA Darwiniň ýaşan göwründe beýle hasaplanmaýardy. 7935 Emma Dawudyň gowy görýän dosty, ýagny Şaulyň ogly Ýonatan (Jonathan) Dawudy goraýar we gaçybatalga tapyp onuň janyny howpdan gutarýar. 7936 Emma daýysynyň täsiri astynda ol wezipeden ýüz öwürýär we ykdysadyýeti öwrenmek üçin uniwersitede gaýdyp gelýär. 7937 Emma Demirgazyk Azerbaýjanyň Russiýa birikdirilmegi Eýrany we Angliýany kanagatlandyrmandyr. 7938 Emma demir ulanmak synanyşygy has ir döwürde başlanan demir bir bada hemme ýerde bir döwürde hem-de meňzeş ýaýramandygy sebäpli demir asyrynyň başlarynda heniz bürünç gurallar agdyklyk edipdir. 7939 Emma diňe 1901-nji ýylda, «Bir bar eken, bir ýok eken» atly hekaýasy çap edileninden soň Andreýew okyjylaryň söýgüsine mynasyp bolýar. 1902-nji ýylda «Kurýer» gazetine redaktor bellenýär, Watanynyň jemgyýetçilik çärelerine işjeň gatnaşýar. 7940 Emma diňe 1967-nji ýylda ýazylan «Ýüz ýyl ýalňyzlyk» romany ýazyjynyň adyny bütin dünýä äşgär edýär. 7941 Emma diňe bular ýeterlikli däldir. 7942 Emma döwleti dolandyrmak üçin pul tapmak kynçylygy döredi. 7943 Emma dünýä edebiýatynyň taryhyna Heýs özüniň ajaýyp nowellalary bilen girmegi başardy. 7944 Emma dünýäniň ösen ýurtlarynyň derejesi bilen deňeşdirilende ösüş onçakly däldi. 7945 Emma dünýä taryhynda şol sanda türkmen taryhynda hem iň ganly uruş 1941-1945-nji ýyllarda bolup geçen Beýik Watançylyk urşudyr. 7946 Emma duşmanyň güýjüniň agdyklygy we ýaragynyň gurat bolanlygy sebäpli, türkmenler ýeňlipdirler. 7947 Emma düýşüň birnäçe ýorgudy bar diýipdirler. 7948 Emma Dýunan saparlarynda, ýokary wezipeli syýasy we harby işgärler bilen duşuşyklarynda öz pikiriniň tarapynda çykyş edýär. 7949 Emma efiopiýanyň goşun bölümleri halk bilen gizlin partizanlar söweşini alyp barypdyrlar. 7950 Emma eger siz maslahat bilseňiz, häzirki wagtda älem perişanlyga düşüp, halaýyk biz sebäpli kösenje duçar bolmaz ýaly ylalaşyk ýoluna eýerip, agzybirlik üçin jogap hökmünde özümize bähbitli zady ýazmak ýerlikli bolar. 7951 Emma emele gelen köp partiýaly koalision hökümetler hem gysga wagtyň içinde krizise düşýärdi. 7952 Emma Emine Näzikedadan zürýat önmänsoň başga birine öýlenmäge rugsat alýar. 7953 Emma entek Ewropadaky uruş hereketlerine goşulmaýardy. 7954 Emma entek uruş jemlenip, ýaraşyk şertnamasy baglaşylmandy. 7955 Emma eposa görä, gadymy oguz türkmenleriniň durmuşynda bu meseläniň başgaça hillidigini görýäris. 7956 Emma epos mifologiýadan, adatdan daşary gudratlardan üzül-kesil el çekmedi. 7957 Emma Eýran şasy Fataly şa öz goşunynyň kuwwadynyň rus goşunyndan pesdigine garamazdan, Zakawkazýany basyp almak pikirinden el çekmeýär. 7958 Emma eýýäm 1951 ýýla çenli IKP özüni tijemegi basharýar. 7959 Emma eýýam goşun gozgalañçylaryñ berkitmelerini böwsüpdi, gan dökülipdi, köçelerdäki yşyklar döwülýärdi, agaçlar çapylýardy. 7960 Emma eýýäm şol 30-njy ýyllardan başlap partiýa jemgyýete ýolbaşçylygy has çuňlaşdyrmaga, has anyklaşdyrmaga ýykgyn edip başlady, ony öz eline almaga çalyşdy, elbetde bu partiýanyň işine-de, sagdynlygyna-da ýaramaz täsir etdi. 7961 Emma eýýam ýurtda närazylyk ösüp başlady. 7962 Emma Fataly han Türkiýäniň bu teklibini düýbinden ret edipdir. 7963 Emma FIFA tarapyndan girizilen sistema boyuncha,dine nomerlenen yerler ya-da bashgacha "Zheral"yerleri goyuldy da,beyleki orunlary bolsa ayyrmaly etdiler. 7964 Emma Fransiýada söwdanyň, senagatyň ösmegi üçin absulýutizm böwet bolup durýardy. 7965 Emma Fransiýanyň Baş duşmany hökmünde häli Angliýa galýardy. 7966 Emma Fransiýanyň uruşda ýeňilmegi bilen Ýaponiýa onuň Aziýadaky eýeçiliklerini basyp almaga girişdi. 1940-njy ýylyň 23-nji Ruhnamasynda Fransiýanyň Hindi-Hytaýdaky bakna ýurtlaryna goşun girizdi. 7967 Emma Fransiýa özüniň daşary syýasatynda birnäçe şowsuzlyklara hem duçar boldy. 7968 Emma Gabesburglaryň bu yza çekilmegi wagtlaýyn boyar. 7969 Emma gahar-gazabdan akyl gözüni kör eden Hanyñ sesi öñkidende beter batlanyp: -- Hawa, ahun-işan! 7970 Emma garaşsyzlyk hereketinde ähmiýetli işleri edendikleri üçin Kommunistik Partiýanyñ tarapdarlary ýurtda agalyk ediji wezipeleriñ barsyny özleri eýeledi. 7971 Emma Garry burkaz atly ýaşuly çarwa-çopan: «Adamlar, hapa bolmaň! 7972 Emma gaýtýançalar ýerli ilat elmydama olar bilen jedel edip, olary talap gün bermeýärler. 7973 Emma geçirilen çäre;er (reforma) Ispaniýanyň ýagdaýyny gowulandyrmady. 7974 Emma geçiş döwrüniň çylşyrymlygyny nazara alyp, önümleriň çäkli sanawy boýunça nyrhlaryň döwlet tarapyndan düzgünlerşdirilişi saklanyp galýar. 7975 Emma German harby flotunyň deňizçi esgerleri ýolbaşçylaryň buýrugyny ýerine ýetirmän, gozgalaňa başladylar. 7976 Emma German harby flotynyň deňizçi esgerleri ýolbaşçylaryň buýrugyny ýerine ýetirmän, gozgalaňa başladylar. 7977 Emma Germaniýada ýaňy döräp başlan kapitalistik önümçilikler, manufaktura görnüşinde mundan beýläk ösmedi. 7978 Emma Germaniýa garşylygyny dowam etdirýärdi. 7979 Emma Germaniýanyň bu hereketleri Angliýa ýaramady. 7980 Emma Gorkut aýynyň 26-sy güni agşam deputatlaryň 1 bölegi gozgalaňyň gutulgysyzlygyna göz ýetirip ondan soň çykyş edip başladylar. 7981 Emma goşunyň düşüriljek ýeri we wagty barada dürli ýollar bilen ýalan maglumatlar berlip, Gitler aldawa salnypdy. 7982 Emma Gowşut hanyň bu iň soňky diplomatie synanyşygy-da şowsuz bolupdyr. 7983 Emma Gowşut hanyň nökerleri howlukman, olary gala golaý getirip, atyşyp uruşýarlar. 7984 Emma gowy hili üpjün etmek üçin hem-de çig mala edilýän çykdajylary iñ pes derejede saklamak üçin iñ amatly nomer saýlanmaly. 7985 Emma gozgalaň uzaga çekmedi. 1425 ýylyň Gurbansoltan aýynda ýokary-şwabsda daýhanlaryň esasy bölegi derbi-dagyn edilipdir. 7986 Emma gozgalaňyň eke-täk ýolbaşçysynyň bolmanlygy oňa üstünlik getirmändir. 7987 Emma gozgalaňyň habary Kaspi deňziniň günbatar kenaryna, Kawkaza, orsýete çenli baryp ýetirpdir. 7988 Emma Gresiýanyñ syýasy partiýalary, kärdeşler arkalaşygy ýaly guramalar, giñ halk köpçüliginiñ goldamagy bilen respublikany dikeltmek synanşygyny edýärler. 7989 Emma Gresiýa onuň bu gurama kabul edilmegine kes-kelläm garşy. 7990 Emma gulçulygyň formal taýdan ýatyrylmagyna garamazdan, negrler hakykatda gullardan az tapawutlanýan agyr şertlerde ýaşapdyrlar. 7991 Emma günorta türkmenler Muhammetrahymyň zandynyň erbetligine göz ýetirip, Hywa hökümýetine paç töläp, hat-da onuň raýatlygyny hem Kabul etmejekdikleri mälim edipdirler. 7992 Emma Günorta XIX asyryň ahyryna uly pagtaçylyk hojalygyna öwrüldi. 7993 Emma gürji şazada aýaly Rusudan Jelaleddiniň teklibini ret edipdir. 7994 Emma Gwineýanyň bu kyn döwri uzaga çekmedi. 7995 Emma, gynansak-da ylmyň ösüşi yzagalak sebitleri öz içine almaýardy. 7996 Emma Gyzyl Goşunyň jemlenen uly otrýady Jüneýit hanyň toparyna güýçli zarba urandan soň, ol ýene-de guma çekilmäge mejbur bolýar. 7997 Emma häkimiýetiň ony tussag etjekligi baradaky myş-myşlar general Bulanženiň Fransiýadan gaçyp gitmegini mejbur edýär. 7998 Emma häkimiýet tarapyndan iberilen goşun ony basyp ýatyrdy. 7999 Emma hakykatda Çeh gozgalaňy agyr ýagdaýda düşýär. 8000 Emma häli özüniñ demir ýol gurluşygynda gämi gurluşykda Fransiýa Angliýadan, Prussiýadan, ABŞ-dan yza galýardy. 8001 Emma halkara guramalarynyň Ýaponiýa täsiri gowşakdy. 8002 Emma halk kýpçüligi muňa garşy çykýar. 8003 Emma halk soltan hökümetini däl-de, Ankara hökümetini goldaýardy. 8004 Emma halys uruşlar zerarly ýadan goşun öz obasyna gidýär, ol ýerde-de uruş zerarly halkyň ýagdaýy agyrlaşdy. 8005 Emma Hanyñ atlylary olary goýbermeýär. 8006 Emma has inçe süýümler añsat nepsleri emele getirip bilýärler. 8007 Emma hatda musulman ediologiýasy bilen çäklendirilen ýerli alymlar ylym bilimlere tarap ondan beýläkki ýoly salypdyrlar. 8008 Emma Hazaryň Abesgun adasyna özüni atan Muhammetşa ölüm ỳassygynda ỳatan pursady ogullary Jelalletdini, Ozlagy we Akşany ỳanyna çagyrdypdyr. 8009 Emma häzirki zaman liliýalardan Heliometra glacialis –iň baldagy bolmaýar. 8010 Emma hemme zady dine zulüm, sütem. zorluk bilen amal etjek bolyardylar. 8011 EmmaHemze Mürze türkmenleriň eden tekliplerini kabul etmändir. 8012 Emma henize çenli onuň doly ekzisy tapylanok. 8013 Emma hereket edýän güýjiň düzümi dürli-dürlidi. 8014 Emma hiç bir döwletiň öz bakna mülkini satasy gelenokdy. 1895-nji ýylda Kubada ispan agalygyna garşy halk gozgalaňy başlandy. 8015 Emma hiç bir halk hem onuň edebiýaty romantizmsiz oňmandyr. 8016 Emma hiç hili ugur tapman soň ugruny gündogara üỳtgedỳär. 8017 Emma hindiler umumy dil tapyp, duşmana garşy göreşde bir ýumruga güýç bermegi başarmadylar. 8018 Emma Hindistana gelen türkmen taýpalary wagtyň geçmegi bilen owganlar hem-de türki taýplar bilen, ýerli hindiler bilen goşulşyp gidýärler. 8019 Emma hojalygyn sanyna we yapdaky suwun mukdaryna görâ kabir obada bir suw bilen iki tanap, beylekilerinde bolsa 6-7 tanap yer suwaryp bolyardy. 8020 Emma Hojamşükür ýaşuly gala salynmagyna garşy bolýar we sözi ýer almansoň, Gowşutdan we onuň wekillerinden öýkeläp, Tejen aýagyna – Üçburç diýen ýere gidýär. 8021 Emma Hojamşükür ýaşuly gala salynmagyna garşy bolýar we sözi ýer almansoñ,Gowşutdan we onuñ wekillerinden öýkeläp,Tejen aýagyna üçburç diýen ýere gidýär. 8022 Emma hökümet buthanany döwletden we mekdepleri buthanadan aýyrmagy başarmady. 8023 Emma, horezmlileriň dini taglymatda hem, akyl we erk ýöretmekden ybarat pelsepelik akyma ýykgyn edendikleri üçin alym Fahreddin Razy olar bilen tersleşip, Hyrat şäherine göçüp gidýär. 8024 Emma Horezmşasynyň ogly Reý häkimi Tunus han tarapyndan gozgalaň basylyp ýatyryldy. 8025 Emma Hüseýin onuň bu sözüne pitifa hem etmändir. 8026 Emma hut kataral döwürde gökbogmanyň ýokuşmagy gaty ähtimaldyr. 8027 Emma Hytaý ýaly uly ýurdy “açyp”, onuň bilen söwda gatnaşyklaryny ýola goýmak üçin dýnýäniň birnäçe döwletleri synanyşdylar. 8028 Emma içi ahmyrdan doly gedem han: — Biz gelýänçäk siz şu köşkde boluň! 8029 Emma ikinji jahan urşunyň başlanmagy bilen, Fransiýa 1936-njy ýylyň şertnamasyndan ýüz öwürdi. 8030 Emma ikinji mejlis öňküsi ýaly ähmiýetli bolmady. 8031 Emma ikinji tarapdan ýurtda maliýe ýetrmezçiligini döretdi. 8032 Emma IKP-nyň ýolbashçylary maoizmin k9onsepsiýalarynyn täsirine dushup, özleriniň ozalky, marksistik-leniňçilik ýörelgelerinden dashlashyp bashalýar. 8033 Emma ilçi ýolda gunlar tarapyndan ýesir alnyp, 10 ýyl bendilikde oturmaly bolupdyr. 8034 Emma iňlis-fransuzlarda zäherli howadan goranmak üçin hiç zat ýokdy. 8035 Emma iňlis hökümeti ony ret edýär. 8036 Emma iş diňe bir bu möçberlerden ybarat bolman, kompozisiýasynyň täsin galdyryjy derejede oňat kämileşdirilmeginden hem ybaratdyr, şonuň netijesinde bolsa bu ýadygärlik henize çenli güýçli täsir döredýär. 8037 Emma ispan dap-dessurlarynyň inkär edilmegi ýurduň basylyp alynmagy şa edilip daşary ýurtlaryň bellenmegi Ispaniýada garaşsyzlyk ugrundaky göreşi döredti. 8038 Emma ispanlaryň ele salan welaýatlarynyň ýagdaýy erbetdi, şol öňki ýaly 12-14 sagat zähmet çekýärdiler, beýleki Ýewropa ýurtlaryna seredende bu ýerde eziş güýçlidi. 8039 Emma Istpart ýeterlik derejede taýýarlykly kadrlaryň bolmazlygy sebäpli giň möçberde ylmy-derňew işleri alyp baryp bilmedi. 8040 Emma iş ýüzünde SSSR ol ýurtlary basyp alypdy. 8041 Emma IX – X asyrlardaky oguz türkmenleriniň halk döredijiliginiň tutuş ýagdaýy hakynda biziň bilýän zadymyz örän azdyr. 8042 Emma Jelaleddiniň ýedi ýaşly oguljygy duşmanyň eline düşüpdir. 8043 Emma Jelaleddiniň Zakawkazýede alyp baran soňky syýasaty ilatda ýigrenç döredipdir. 8044 Emma Jelalletdin tagta giç gelse-de ỳurda soltanlyk edipdir! 8045 Emma Jelalletdin tagt mirasdary hukugyna eỳe bolanyna dört ỳyl geçensoň tagtda oturypdyr. 8046 Emma juda arzan çig mal alnanda köplenç çykdajylar tersine köpelýär, sebäbi egirme kärhanalarda pes hilli material işlenende uly kynçylyklar ýüze çykyp bilỳär. 8047 Emma Jüneýit hanyn at – owazasynyň ýaýran ýerlerinde basmaçylyk herejeti hiç togtamaýardy. 8048 Emma käbir taryhçylar Gündüz Alpyň beglige saýlanyp Gündüz Alp bilen söweşe girendigini ýazypdyrlar. 8049 Emma käbir tekstlerde setirler kapyýalaşýar we şygyrýete ýakynlaşýar: ''Sekin dagyň başynda, Sakgaly sekil teke dur, Sakgalyny suwa batyryp, Silkip, sykyp bakadur.' 8050 Emma Kastiliýada daýhanlaryň köpüsi öňden bäri azat daýhanlardy. 8051 Emma kem-kemden adamzat ýaragsyzlandyrmagyň halkara howpsuzlygynyň möhüm şertdigine düşündi. 8052 Emma kişiler bilen görüşmesi we Stambulda gezmegi gadagan edilipdi. 8053 Emma Klintona öz ýurdunyň ähli raýatlaryny medisina taýdan ätiýaçlandyrmak başartmady. 8054 Emma köneden galan käir nusgalary öwrenmegiň jedelli bolmagy adaty zatdyr. 8055 Emma konserwatorlaryň geçiren ykdysady syýasaty hem başa barmady. 8056 Emma köp awtorlaryň ylmy iş alyp barmaklygyňn usullaryna düşünmezligi taryhyn çeşmelere tankydy çemeleşmegi başarmazlygy sebäpli çap edilen işlerde düýpli ýalňyşlyklara ýol berildi. 8057 Emma köp babatda Günortanyň yza galmagy (şol sanda adamlaryň) “günorta meselesini” döredýärdi. 8058 Emma köpçülik monarhiýa garşy öz çykyşlaryny dowam etdirýärdiler. 8059 Emma Kopernik ilkinji bolup Ýeriň beýleki planetalar ýaly Günüň daşyndan we öz okunyň daşyndan aýlanýandygyny subut etdi. 8060 Emma Koreýa guralan şowsuz ýöriş onuň bu arzywyny puja çykardy. 8061 Emma köşkde ýaşap, oda ýazanlaryň arasynda öz eserleriniň halk döredijiligine esaslandylan hakyky şahyrlar hem bolupdyr. 8062 Emma Kromwel parlamenti dargadýar we ýurdy ýeke-täk özi dolandyryp başlaýar. 8063 Emma Kwantun goşun bölüminiň tä 19-njy awgusta çenli garşylygyny doly bes etmändigi üçin sowet goşunlary hüjümini dowam etdiler. 8064 Emma kynçylygyň hakyky çeşmesi bolup onuň hasap etmegine görä adamlaryň öz aralaryndaky gatnaşyklarynda görýär. 8065 Emma LDP häzirem Ýaponiýada esasy dolandyryjy partiýa bolmagynda galýar. 8066 Emma Leniniň ýolbaşçylygyndaky bolşewikleriň ony ýerine ýetirmek niýeti-de ýokdy. 8067 Emma Mahmyt Gaznawy olary ýesir alyp, zyndana salýar. 8068 Emma Mahmyt Kaşgarly Afrasiýabyň Alp Är Töňñediginden habar berýär. 8069 Emma Mälikşanyň beýleki aýalyndan bolan Mahmydy soltan bellejek bolýar. 8070 Emma, Mälik şanyň döwründe Yspyhan bolupdyr. 8071 Emma Mälikşanyň gurduran binalarynyň hiç biri biziň günlerimize çenli gelip ýetmändir. 8072 Emma Margus öwrenilenden soñ, onuñ wagtynyñ Erk galadan has irkidigi kesgitlenildi. 8073 Emma Maşat beýle etse duşmanyń gala girjekdigini aýdypdyr, ýöne şonda-da doganynyń sözüni ýykman ýerinden turupdyr. 8074 Emma Maýsur iňlisleriň çakyndan güýçli bolup çykdy. 8075 Emma medresedäki talyplaryň tertip-düzgüniniň bozuklygy Magtymgulynyň bu medresäni taşlamagyna sebäp bolýar. 8076 Emma men olaryň gylyk-häsiýetine belet. 8077 Emma Mesut ilçileri tutdurdy we öz hajyby Ildoganyň (Begdogdy) hemde beýleki ekabyr baştutanlygynda san-sajaksyz goşun jemläp, olaryň üstüne ugrady. 8078 Emma, milli girdejiniň ilatyň jan başyna düşüşi boýunça dünýäde yzdadyr. 8079 Emma milli ylalaşyk syýasaty garaşylýan netijäni bermedi. 8080 Emma mongol hüjümleri sebäpli, Aleddin Keýkubat paýtagty Konýa dolanýar we Ärtogrul Gaza Sögüti gyşlag, Domaniçi ýazlag edip berýär. 8081 Emma mongollaryň basyp alyşlary ýagdaýy düýpgöter üýtgetdi. 8082 Emma Muhammet şanyň ejesi Turkan hatyn onuň tagt mirasdüşeri bolmazlygyny isläpdir, elinden gelen pyssy-pyjurlyklary edipdir. 8083 Emma Muhammet şa onuň maslahatyny kabul etmändir. 8084 Emma muňa gara,azdan Totzer Talon ylmy adat ösdürmegiň tarapdarlary bolupdyr. 8085 Emma muña garamazdan baýlar we garyplar bilen gapma-garşy durýan synp hökmünde orta çykmandyrlar. 8086 Emma muna garamazdan seljuklar gaznalylaryn goşunyny yzly-yzyna derbi-dagyn edipdirler. 8087 Emma muňa söretmezden Polşa döwleti Grmaniýa garaşly bolmady. 8088 Emma muňa Türkan hatynyň Ürgenji tabşyran gypjak serkerdeleri razy bolmandyrlar we basym öz taraplaryna Ozlag şany hem geçiripdirler. 8089 Emma Nusaýyň we beýleki şäherleriň hem az ähmiyeti bolmandyr. 8090 Emma Nyzamylmülkiň tarapdarlary Berkýarygy Reý şäherine gaçyryp soltan diýip yglan etdiler. 8091 Emma Oguz hanyň Gök taňrysy ondan has irräkdir. 8092 Emma oguzlar Sanjary ýeñenlerinden soñ, üç gije-gündiz şäheri garat (talañ, harab) edýärler, şol sebäpli şäherde kän weýrançylyk emele gelýär. 8093 Emma ol (1516) “Utopiýa” diýen işini ýazýar. 8094 Emma ol 1801-nji ýylda Malta adasyny basyp aldy. 1802-nji ýylyň Gurbansoltan aýynda Angliýa bilen Fransiýanyn arasynda ýaraşyk baglaşyldy. 8095 Emma olam Wasiliý Rykowyň (2-nji sekretar) pidasy boldy. 8096 Emma olar ABŞ-yň berk garşy durmagy bilen Milletler ligasyny döretmekligi ara alyp maslahatlaşmakdan başlamaga mejbur boldular. 8097 Emma olar doly basylyp ýatyrylypdy. 1849-nji ýylyň Oguz aýynda Russiýada rewolýusiýa garşy güýçler esasy ýerleri eýeläpdi. 8098 Emma olar dowam edýän patyşalyk döwlet gurluşynyň üýtgetmek pikirinden daşdadylar. 8099 Emma olar fronta ýetmänkä, Zerbulak beýikligindäki söweşde Buharanyň goşuny ýeňlip, rus generaly Kaufman bilen ýaraşyk baglaşanlygy sebäpli, Gowşut hanyň goşuny uruşsyz yzyna dolanýar. 8100 Emma olar gelmänkä Muhammet şanyň ejesi Türkan Hatyn hazynasyny we öz garyndaşlaryny alyp Ürgençden gaçypdyr. 8101 Emma olar tabyn bolmakdan boýun gaçyrypdyrlar. 8102 Emma olar uruş meýdana ýetmänkä. 8103 Emma olar üzňe bolýar. olar 1812-1813-nji ýylda Neopolitan şalygynda gozgalaň turuzýardylar, esasan hem Fransiýa, bona-partizme garşy. 8104 Emma olar Ỳewropa ýurtlaryndan tapawutlykda, baknalyklarda häkimiýet ýumşak durmuş bolsa kesgitli görnüşde bolupdyr. 8105 Emma olaryň ählisi fransuz goşunlary tarapyndan basylyp ýatyryldy. 8106 Emma olaryň garaşsyzlygynyň emele gelmegi Demirgazyk Amerika bilen deňeşdirende Latyn Amerika ýurtlarynda dyngysyz gandöküşikli uruşlar, tagt ugrundaky dawalar we ş.m. netijede bolup geçdi. 8107 Emma olaryň hereketi Miankal ýerlerinde gabalypdyr. 8108 Emma olaryň köpüsi azap çekmän ýykylýan. 8109 Emma ol başaryp bilmedi. 8110 Emma ol Beỳik Seljuk Soltany Sanjaryň 40 ỳyllyk soltanlygyny hatyralap, özüne “Sanjar” lakamyny alypdyr. 8111 Emma ol bilimi ösdürmek ýa-da garrylara lukmançylyk kömegini bermek ýaly syýasatlaryny durmuşa geçirip bilmedi. 8112 Emma ol birnäçe garşylyklara duçar bolup, ol kanun parlamentden geçmedi. 8113 Emma ol bolmady. 8114 Emma ol döwürde heniz döwlet döremândir. 8115 Emma ol esasy usullary we umumy kanunlary ýöredip bilmeýär. 8116 Emma ol gatnaşyklar nemes döwletlerinde absolýumiz şertlerinde emele gelýärdi. 8117 Emma ol gelejekde özbaşdak güýç hökmünde çykyş edip bilmedi. 8118 Emma ol gozgalaňçylar bilen bile bolandan manjurlara dönenini gowy görüpdi. 8119 Emma ol gymmat düşjek boldy. 8120 Emma ol halklar stalinçilik sosializmiň faşistik düzgünden känbir tapawutlanmaýanlygyna tizlikde göz ýetirdiler. 8121 Emma ol hem Germaniýanyň diýeni boýunça uruş alyp bardy. 8122 Emma ol hem ýurtda öndürilýän bişofitiň, ensomitiň, glauber duzunyň 100%-ni, kükürdiň, tehniki iodyň, bromyň 50%-ni, tehniki uglerodyň 40% we başga-da köp önümleri öndürýärdi. 8123 Emma ol hökümdarlykdaky bidüzgünçilikler, pitneler bilen garşylaşdy. 8124 Emma ol juda az ýazýardy. 8125 Emma ol oňa başartmady. 8126 Emma ol öňki ýolbaşçylyk roluny ýitiýär. 8127 Emma ol öz guly tarapyndan pyçaklanyp öldürilýär. 8128 Emma ol öz hökümi bilen parlamenti dargadyp bilmeýärdi. 8129 Emma ol serbleri Russiýanyň goldamagyndan gorkýardy. 8130 Emma ol Tura peýda bermedi. 8131 Emma ol wagt olaryň ikisi-de urşa taýýar däldi. 8132 Emma ol ýerdäki Garagumuň manysy –Türkmen ülkesi. 8133 Emma ol ýerde suw upjunçiligi örän ýetmezçilik edýär. 8134 Emma ol ýyl ýarym geçensoň dildüwşülip öldürilýär. 8135 Emma oňa bu iş başartmandyr. 8136 Emma oňa garamazdan, olary biz pikir aytma hasaplaýarys. 8137 Emma oňa garşy çykýanlaryň täsiri has uly bolup,şol sebäplem b.e.öň XIII-XII asyrlaryň sepgidinde Hett döwletiniň ýykylan bolmagy-da mümkindir. 8138 Emma oňa rewolýusion wakalaryň öňüni almak başartmady. 8139 Emma oňa seretmezden köp german döwletlerinde esasan hem Fransiýada orta asyr galyndylary aýryldy, olaryň käbirlerinde konstitusiýalar, raýat hukuklary we azatlyklary häli öz güýjünde galýardy. 8140 Emma onça pul tölemäge Hytaýyň hazynasynda pul ýokdy. 8141 Emma ondan garaşylan netijäniň çykmandygy welin bellidir. 8142 Emma önümiň içindäki süỳümler ỳelimlenip ỳapyşdyrylmasa, her aỳry süỳümiň berkligi doly ulanylmaz. 8143 Emma onuňam özüne ýetik hossarlary bar. 8144 Emma onuň anygyna ýetmek üçin bu mesgende hemmetaraplaýyn arehologiýa we astronomiýa ylymlaryna görä ylmy-barlag işleriniň geçirilmegi zerurdyr. 8145 Emma onuň baglaşan şertnamasyny imperator tassyk etmedi. 8146 Emma onuň bitaraplygy iş ýüzünde alnyp barylmandy. 8147 Emma onuň bu teklibini kongress goldamady. 8148 Emma onuň çagalygy Awstraliýada geçýär. 8149 Emma onuň doganynyň perzentleri hakynda aýtsak, Buharanyň häkimi Alytegin olary ele geçirmek üçin hile-pirim oýlady. 8150 Emma onuň düzen (proỳektini) taslamasyny golda alyp Katiliỳa ugraỳar – Kolumb ruhany Antonio Morasso bilen duşuşỳar (asly astrolog.) Ol Kolumba kömek bermäge söz berỳär. 8151 Emma onuň düzüminde birnäçe üýtgeşikler bolup geçdi, esasan hem Şweýsariýa we Niderlandiýa Imperiýanyň düzüminden çykyp özygtyýarly döwletler boldy. 8152 Emma onuň edeni tersine boldy. 8153 Emma onuň Günorta Amerika materidigini Kolumb bilmändir. 8154 Emma onuň gyradeň goýberilmezligi onuň hümmetiniň gaçmagyna getirdi. 8155 Emma onun iki gezek synaııyşygy başa barmandyr, bendi deryanyn suwy alyp gidipdir we ol Marydan Hywa gaydanda, yolda ölüpdir. 8156 Emma onuň ol aýalyndan perzent önmedi. 8157 Emma örän paýhasly hem-de halatly serdar Orazmämet hanlygy öz üstünden aýyrylmaklaryny haýyş edýär. 8158 Emma örän tiz wagtyň içinde basmacylyk herekete ýene-de aýga galdy. 8159 Emma ösýän önümçiligiň islegleri medeniýetiň, ylmyň, edebiyatyň umuman ýokary göterilişini döretmän durup bilmändir. 8160 Emma Owganystan Hindistana golaý ýerlerini aldy. 8161 Emma özdiýenli Balzak eýýäm ýetginjeňlik döwründen ömrüni edebiýata bagş etmek kararyna gelýär. 8162 Emma özgerdişleriň harsal we köplenç oýlanyşyksyz geçirilmegi Eýran jemgyýetini öňünden görülmedik netijelere getirdi. 8163 Emma öz goşunynda Kawyrdyň ýan-ýoldaşlarynyň boluo biljekdigini nazara alyp yza çekildi. 8164 Emma özüne göwni ýetýän ýigitler ýeke bu däl. 8165 Emma öz watanyny eziz görýän Gazan duşmanyň eline düşeni üçin, özüni ýitirmeýär, ruhdan düşmeýär. 8166 Emma parlament täze konstitusiýanyň esasaynda protektoryň häkimligini çäklendirmek synanşygyny etdi. 8167 Emma patyşa hökümetiniň alyp baran kolonial syýasatyna garamazdan, Azerbaýjanyň Russiýa birikdirilmegi ol ýerlerde oba hojalygyň, hünärmentçiligiň we söwdanyň ösmegine itergi beripdir. 8168 Emma powestleri hem romanlary ýazyja hakyky şöhraty getiripdir. 8169 Emma prezidentiniň syýastyndan närazy generallar 1955-nji ýylyň Ruhnama aýynda döwlet agdarylyşygyny geçirdiler. 8170 Emma Prezident Jekson bu synanyşygyň öňüni aldy. 8171 Emma Randy birnäçe wagtdan näbelli sebäpden grupbadan çykdy. 1992-nji ýylda Tupac, Tyruss "Little Psycho" Himes bilen tanyşdy. 8172 Emma respublikanyň içeri syýasy ýagdaýý häli çylşyrymlydy. 8173 Emma rowayatlaryng we Faseýewing dushundirishining hakykat bilen dahyly yok.cunki leng (leñ)sozi Demirgazyk Eýrandaky tire taypa atlarynda dush gelyan sozdur. 8174 Emma Roý Hojson toparda ony uzak saklap bilmedi.1996da yash talanty oz toparynda gormegi islan Fabio Kapello ony 6 mln yewra Madridin Realyna getirdyar. 8175 Emma Russiýa Germaniýanyň başynda bolmalydyr, ol biziň ähli taryhymyzda esaslanandyr, emma haçan we nähili ol amala aşyrylar – ony geljek gorkezer diýip belleýär. 8176 Emma Russiýanyň rus-ýapon urşunda ýeňilmegi, 1905-1907-nji ýyllaryň rewolýusiýasy iňlislere Russiýanyň özi üçin öňküsi ýaly howply däldigini görkezdi. 8177 Emma rysarlar hem döredijilik bilen meşgullanyp bilýärdiler, edebiýata we sungata düşünýärdiler. 8178 Emma, şahsy azatlygy welin gaty çäklidi. 8179 Emma salgytlaryň we borçlaryň agyr ýüki astynda horlanyp gelen zähmetkeş köpçüligine- daýhanlara we şäher senetçilerine dinastiýanyň çalyşmagy hiç hili ýeňillik getirmändir. 8180 Emma “Şanamanyň” aşaky setirleri onuň ölüminiň dini ynanç bilen baglanyşdyrmaga esas berýär: Dakyky çar hyslat bergüzide äst, Be giti äz hemä how-u-zişti. 8181 Emma Sanjar muňa razy bolmandyr. 1157-nji ỳylda Gurbansoltan aỳỳnyň 29-na Sanjar 71 ỳasynda aradan çykypdyr. 8182 Emma Şankaýyň işçileri goşun bilen birleşip, gahrymançylykly göreşi netijesinde Şankýy basyp almak başartmaýar.1933-34 ýyllarda Ýaponiýa SSSR-iň MHR-nyň serhetini birnäçe gezek bozýar. 8183 Emma Seljuk serkerdäniň ýetişip gelýän agtyklary Çary bilen Togruldan birahat bolan wagtlary az däl. 8184 Emma Serie A-da chempion henizem bolup bilman,Ronaldo 2000nji yylda Lasio bilen oynunda ayagyny dowdurip,2 yyllap futboldan mahrum bolyar. 8185 Emma şeýle bent monjugatdy üçin mahsus görnüş däldir. 8186 Emma şeýle bolsa-da Angliýanyň bu baknalygynda saýlawly häkimligi we öz –özüňi dolandyryşyň ýokary edarasy hökmünde umumy ýygnagyny döretdiler. 8187 Emma şeýle bolsa-da Angliýanyň ykdysadyýetinde dokma senagaty agdyklyk edýärdi. 8188 Emma şeýle bolsada Gündogar Ỳewropa yurtlarynyñ birnäçesinde syýasy partiýalaryñ täsirli derejä çykmagy, geljekde käbir ýurtlarda konstitusiýa monarhiýasy görnüşli gurluşyñ emele gelmegine getirdi. 8189 Emma şeýle bolsada käbir öňden görüji syýasatçylar federatiw respublikany merkez we umumy milli konstitusiýa esasynda döretmäge kesgitläpdirler. 8190 Emma şeýlede bolsa olar güýçli bolupdyr. 8191 Emma şeýle-de bolsa,olar obrazlar, peýzaž baýlygy, diliniň ýönekeýden ýitiligi bilen hem tapawutlanýar. 8192 Emma şeýle-de bolsa ýurtda dartgynlyk höküm sürýärdi. 8193 Emma şeýle talap diňe bir iňlis hökümeti tarapyndan däl, eýsem ýerli iri ýer eýeleriniň hem garşylygyna getiripdir. 8194 Emma Şirwanly daýhanlaryň ilkinji gozgalaňlary üstünlik getirmändir. 8195 Emma situasiyalarda pikirlenilmegi, hereket esaslandyrylmagy we maksadalayyk cozulmegi talap edyan gayduwsyzlykdan tapawutlanyar. 8196 Emma şol abatlaýyş we konsirweleme, düzediş işleri ýalňyş edilipdir. 8197 Emma şol çäreleriň geçirilmegine garamazdan, 50-nji ýyllarda-da Latyn Amerikasy döwletleriniň ykdysady baknalygy entek saklanýardy. 8198 Emma şol döwürde türkmenleriň baştutanlarynyň birikmegi tire – taýpalaryň arasyndaky agzalalyklar bütewi bir milli döwlet döretmek mümkinçiligine ýol bermedi. 8199 Emma soltan iň eziz gören hem-de geljegine uly ynam bildiren ogly Jelaleddini paýtagtda – öz ýanynda alyp galmagy makul bilip, agzalan welaýatlara Kerber Mälik atly emirini ýollapdyr. 8200 Emma Soltan Sanjar kapyr Oguzlar bilen bolan söweşde ýeňildi we olaryň eline ýesirw düşdi. 8201 Emma şol ýylyň özünde Fataly han Azerbaýjanyň we Dagystanyň iri feodallarynyň bileleşiginden ýeňlişe sezewar bolýar. 8202 Emma soňabaka bu şäherlerde kem-kemden hünärmentçiler kwartallary peýda bolupdyr. 8203 Emma soňabaka bu ýagdaý saglyk kynçylyklaryny döredip, durmuşyňyzda çynlakaý gaýraüzülmelere sebäp bolmagy ahmal. 8204 Emma soña baka iri ýer eýeçiligine gecildigiçe eziş hem güýçlenipdir, salgytlar artypdyr. 8205 Emma şonda-da fransuzlara “Ölmeli welin, yza çekilmeli däl” diýip buýruk berilipdi. 8206 Emma şonda-da halkdan çykan Magtymguly beýik dag bolup döredi, ondan birnäçe derýalar halka tarap akyp başlady. 8207 Emma şonda-da talap edilýän sepgide häli ýetilenokdy. 8208 Emma şondan soň iki taraplaýyn zuluma sezewar edilen garyp halkyň agyr durmuşyny ýeňilleşdiripdir. 8209 Emma Sondereggeri Muanýe bilen Ženewada özüne garşy dildüwşik gurnamakda esassyz aýyplamagy olaryň gatnaşyklaryny ýitileşdiripdir. 1904-nji ýylda Sonderegger 42 ýaşynda aradan çykýar. 8210 Emma soňky döwürlerde gyzamyk keseliniň öňüni alýan sanjymlaryň edilmeginiň netijesinde, bu kesele ýolugýan adamlaryň sany barha azalýar. 8211 Emma soňky ýazan eserleriniň hiçisi hem kämilligi boýunça «Çingiz han» romany bilen bäsleşip bilmez. 8212 Emma şonuň bilen birlikde çarwaçylyk hem dowam edipdir. 8213 Emma sosialistler ynamy ödemediler, olar hat-da hökümetde islemekden hem ýüz öwürýärdiler. 8214 Emma söweşiň iň gyzgalaňly, aldym-berdimli pursaty mongollaryň bukudaky 10 müň atlysy gelip, söweş tamamlanýar. 8215 Emma şu çaka çenli türkmen halkynyň kemala gelmeginde bolup geçen prosesleriň hemme tarapyny görkezýän maglumatlar ýok. 8216 Emma sungatyň bu görnüşi Merwde bolmady diýmek ýalňyş. 8217 Emma Şwesiýa, Şweýsariýa ýaly bakna mülklerini edinmedik döwletlerem bardy. 8218 Emma taryh ähli zady başgaça çözüpdir: ýurdunyň köp bölegini mongol ordalary harap edensoň, Hazar deňziniň Abesgun adasyna özüni atan Muhammet şa ölüm ýassygynda ýatan pursaty ogullary Jelaleddini, Ozlag şany we Ak şany ýanyna çagyrypdyr. 8219 Emma Tejeniň gawunly-garpyzly (düme ekilen) şol wagtlar hem ylaýtada waharmany gawunlaryň deni-taýy bolmandyr. 8220 Emma tekeleriň goşunynyň bir bölegi Hywa goşunynyň daşyndan aýlanyp, şol gije olaryň 40-50 sany ýükli erkeklerini – kerwenini (düýekeşi bilen) oljalap, öz çadyrlaryna alyp gidýärler. 8221 Emma Tekelerniñ goşunyñ bir bölegi Hiwa goşunyñ daşyndan aýlanyp,şol gije olaryñ 40-50 sany ýukly erkeklerini-kerwenini(Düýekeş bilen) oljalap,öz çadyrlaryna alyp gidýärler. 8222 Emma tekiz egri şekilli ştapeliñ bahasy köplenç gaty gymmata düşỳär (ỳokary hilli çig malyň bahasy ỳokary bolỳar). 8223 Emma tersine maliýe çökgünligi ykdysady çökgünlik öwezini doldurdy. 8224 Emma tiz aralykda hökümetiň baştutany bilen dörediji ýygnagyň esasy böleginiň arasynda gapma-garşylyk döräp 1946-njy ýylyň Türkmenbaşy aýynyň 20-ne general De Goll wezipesinden gidýär. 8225 Emma tizlikde taraplaryň güýçleri deňeçerleşip, uruş surnukdyryjy häsiýete geçdi. 8226 Emma tolgundyryjy pursatlaryñ biri häzirki wagtda Türkmenistanda iş alyp barýan daşary ýurt firmalarydyr. 8227 Emma Tolleriň baştutanlygyndaky «garaşsyz s-d-lar» 1919 ý-yň 7 aprelinde Sowet respublikasyny yglan edýärler. 8228 Emma turkiye hiçh zat edip bilenok name uçin. 8229 Emma Türkiýe Sewr şertnamasyny makullamaýar sebäbi ol Türkiýanyñ (Osmanly türkmen imperiýasynyñ) çäkleriniñ bölünmegine alyp geljekdi. 8230 Emma „türkmenem bar, tahýa-da bar“ bolmagy mümkin. 8231 Emma Türkmenistanyň täze Konstitusiýasy kabul edilenden soňra, hut birinji Prezidentiň öz teklibi bilen, Täze Konstitusiýa esasynda ýene-de 1992-nji ýylyň Oguz aýynyň 21-inde ikinji gezek Prezident saýlawy boldy. 8232 Emma türkmenler XIX asyryň ortalarynda goňşy döwletleriň basybalyjylykly ýörişlerine garşy gaýduwsyzlyk bilen göreşip, ata Watanyny, ene topragyny döş gerip goradylar. 1858-nji ýylyň Garrygala söweşinde-de hut şeyle boldy. 8233 Emma tutuşlygyna alanda Sowet döwrüne çenli türkmen halkynyň köp asyrly, çylşyrymly hem-de wakalar baý taryhyny döretmek meselesi çözülmedi. 8234 Emma Tutuşyň (1095) aradan çykmagy bilen onuň ogullary Rydwan Halapda, Dukak bolsa Şamyda hökümdarlygynyň özbaşdaklygyny gazanỳar. 8235 Emma üç aỳ 20 gün ỳer görmän ỳüzỳärler. 19 adam kesellap ölỳar. 8236 Emma uly şäherleriň has giňelmek meýli duýulýar. 8237 Emma ünsden düşmek islemeyanlerem bolyar/ Mmeselem Iska. iskanyn gaty köp goldayjylary bar. 8238 Emma Ürgenç weli günsaýyn güýçlenip ugrapdyr. 992-nji ýylda Kät säheriniň ýerleşen ýerini Amyderýa köwüp ýykypdyr. 8239 Emma urşy dowam etdirmek taraplaryň hiç birine hem ýeňil düşmeýärdi. 8240 Emma urugçylyk, aksakgalçylyk tertibine eýeren hem feodallaryň ulumsy wekili bolan Gazan çopana göwnüýetmezçilik edýär, ony özi bilen alyp gitmäge namys edýär. 8241 Emma uruş 105 gün dowam etdi. 8242 Emma uruşdan soňky ykdysady ýagdaý häli hatda söwdanyň we maliýe ulgamyny hem kadalaşdyrmaga mümkinçilik berenokdylar. 8243 Emma uruş döwründe Ýugoslawiýa nemes faşistleriniñ golastyna düşüpdi. 8244 Emma uruş gutarandan soňra agzalan partiýalaryň ikisi-de öz gurultaýlaryny geçirip, biri-biriniňkä düýbünden çapraz gelýän maksatnamalary kabul edipdiler. 8245 Emma uruş wagty olaryñ hukuklary we borçlary has uly bolupdyr. 8246 Emma, U Sanguý Li Szy Çen bilen gepleşmek hem islemedi. 8247 Emma uzak taýýarlyga we tanklaryň ulanylmagyna seretmezden, söweş garaşylýan netijäni bermedi. 8248 Emma wagt giç bolansoñ,wekilleri dañdan ibermeli edýärler.29nji awgustda wekiller russlaryñ lagerine baranlarynda olaryñ eýýäm gidendiklerini görýärler. 8249 Emma wagtyň geçmegi bilen Borhes şygryýeti goýup, “hyýaly” kyssalar döredip başlaýar. 8250 Emma wagtyň geçmegi bilen ýagny ýer hem hakyky kanunyň kabul edilmegi satylýan ýerleriň, möçberini hem bahasyny hem çäklendirdi. 8251 Emma welin soňraky haçly ýörişler Pribaltikanyň butparazlaryny hristian dinine salmak, Ýewropadaky ýeretik hereketleri basyp ýatyrmak ýa-da papalaryň syýasy tabşyryklaryny amala aşyrmak üçin hem guralypdyr. 8252 Emma Wezir Nyzamylmülkiň tarapdarlary 14 ýaşyndaky Berkýarygy Reý şäherine gaçyryp soltan yglan etdiler. 8253 Emma XIII asyrdan hrestýan dinini saklamak üçin XVI asyra çenli göreşýärler. 8254 Emma XIV asyrda hünärmentçilik söwda ösýär. 8255 Emma XIX asyryň ahyrynda Fransiýanyň ykdysadyýetinde ýeňil senagat agdyklyk edýärdi, sebäbi ýurtda ownuk we orta kärhanalar agdyklyk edýärdi. 8256 Emma XVI asyryň II arymyňdaky iri ýer we katoliki reaksiýa hem-de ters özderişler döredijilik sungatynyň ösmegine päsgel beripdir. 8257 Emma XX asyryň 90-njy ýyllarynyň başlarynda Angliýanyň ykdysady ýagdaýy aşak gaçyp başlaýar. 8258 Emma XX asyryň başynda imperator Hytaýda öňki hökmürowanlygyny ýitiripdi. 8259 Emma ýakabinçiler toparynda 1794-nji ýylyň ýazyndan agzalalyk döräp başlaýar. 8260 Emma ýapon goşunlary Gyzyl Goşun tarapyndan derbi-dagyn edilýär. 8261 Emma Ýaponiýanyň Ýewropada uruş alyp barmak niýeti ýokdy. 8262 Emma, Ýaponiýanyň Ýewropada uruş alyp barmak niýeti ýokdy. 8263 Emma ýaşaýyş jaýlarynyñ-da, metjitdir-medrese aýlarynyñ-da çeperçilik bezegi ozalky durkuny ýitiripdir we olar daş ýüzünden pagsalaryñ ýüzüne sadaja nagyş çekmege syrygdyrylypdyr. 8264 Emma ýazyjyny, esasan hem, hekaýalary üçin söýýärler. 8265 Emma ýerasty tebigy baýlyklaryn kopdurliligi bilen Türkmenistan indi dünýä bellidir. 8266 Emma ykdysady dartgynlylyk, döwletiň kadalaşdyryjylyk we gözegçilik wezipesini güýçlendirmegi gün tertibinde goýdy. 8267 Emma Ysmaýyl teklibi kabul etmeýär. 8268 Emma ýurduň içerki milli we sosial gapma-garşylyklary hem-de Orsýediň howply duýdurmasy awstriýa hökümetiniň bitaraplyk ýagdaýynda bolmagyna getirdi. 8269 Emma ýurtda dolandyryjylara garşy göreşler dowam etdi. 8270 Emma ýurtda Mazdagyň abraýynyň uludygyna we ony halkyň sylaýanlygy üçin ilkibada oňa milt edip bilmändirler. 8271 Emme shona gorade ozlerine uly ynam bar. 8272 Emrindäki esgerler ýüz dönderen esgerleri atyp öldürdiler. 8273 Emzikleriň ýygy-ýygydan ýuwulmagy olaryň töweregindäki ýaglaryň ýuwlup aýrylmagyna we jaýryjyklaryň emele gelmegine sebäp bolýandyr. 8274 Ençeme atlar barada dürli rowaýatlar döredilip, gysykly halk döredijiligi hökmünde agyzdan agyza geçip gelýär. 8275 Ençeme beýleki ownuk tire-taýpalaryñ han-beglerine Ak patyşanyñ gullugynda dursalar, onda günleriniñ has gowy boljakdygyny aýdyp, olara gymmatbaha halat-serpaýlary ýapdylar. 8276 Ençeme bigünä türkmen Russiýadaky syýasatynyň nähak pidasy boldy. 8277 Ençeme bölekjiklerden ybarat bolan bu heýkel seresaplylyk bilen ýygnalýar. 8278 Ençeme bolsa ýaragyny taşlap çöke düşüp oturýarlar. 8279 Ençeme oguz gyzlaryna baş bolup, Burla hatyn urşa girýär, batyrlarça söweşip, duşman hanlarynyň birini öldürýär. 8280 Ençeme ösümliklerde şänikli miwe (erikde, alçada, garalyda, şetdalyda we beýleki lerde) bolýar. 8281 Ençeme sapar konsullyga, beýik žreslige saýlanypdyr, ömürlik halk tribuny edilipdir, ähli häkimiýet Awgustyň elinde jemlenipdir, Senat we halk ýygnagy onuň erkini ýerine ýetiripdir. 8282 Enceme yabany osumliklerden adamyn keseline melhem etmek ucin dermanlyk maddalar alynyar. 8283 Ençeme ýyldan soň düýeçileriň sany köpelýär, olar barha gurplanýarlar, emma garaöýliler garyplaşýar. 8284 Endemiklerden bellemelisi Merkezi Aziýanyň başga hiç ýerinde tapylmadyk Popowyň Kugitangiýasynyň urugy diňe şu ýerde duşýar. 8285 Endülüs źurnalynyň redaksiýon guramasynda ýer aldy (1997-98). 8286 Ene-atasy aýrylyşan körpe Wiktor iki sany uly agasy bilen kä kakasynyň, kä ejesiniň ýanynda ýaşady, olar bir şäherden beýlekä, Fransiýadan kä Italiýa, kä Ispaniýa göçüp-gonýardy. 8287 Ene dili hökmünde ulanyjylaryň sany 410mln golay,ikinji dili hökmünde gürleýänler hem 1mlrd töweregi. 8288 Ene häkimliginden ata häkimligine geçilýän döwürde erkekleriñ öýleri erkekleriñ bileleşmelerine ösüp geçipdir. 8289 Enelik urugy mezolit we neolit döwründe özüniñ has ösen basgançagyna ýetipdir. 8290 Ene-mamalarymyz ozlerinin el hunarleri bilen milli egin baslary tikip halallyga gol berip yasapdyrlar. 8291 Eneolit döwrüniň adamlary antropologik görnüşi boýunça süýri kelleli ýewropaistik tipe degişlidir. 8292 Eneolitiň ortaky döwründe küýze önümlerini öndürmek kämilleşipdir. 8293 Eneolit medeniýeti soňky bürünç asyry wagtynda Türkmenistanyň çäklerinde synpy jemgyýetiň, döwletiň ýüze çykmagy üçin şertler döredipdir. 8294 Energetika: Ýurtda elektrik energiýanyň 70 göterimi agaç kömrüni ulanmak arkaly öndürilýän bolsa, 15 göterimi nebit önümlerinden we galan 15 göterimi hem Wolta derýasynyň kenaryndaky Kponge we Akosombo gidro elektrik beketlerinden alynýar. 8295 Energiýanyň dürli görnüşleriniň. 8296 Ene süýdi bilen iýmitlendirmegiň döwürleri Ene süýdi bilen iýmitlendirilýän döwürde enäniň süýdi çaga bedeniň talaplaryna laýyklykda üýtgeýär. 8297 Ene süýdi bilen iýmitlendirmegiň düzgünlerini hemme ENELER bilip, ony berjaý etmelidir: 1. Çaga doglandan soň ilkinji sagatlaryň dowamynda emdirilmelidir. 8298 Ene süýdi Çaga ömrüniň oňat başlanyp, bütin ömrüne sagdyn bolmagy üçin ene süýdi örän ähmiýetlidir. 8299 Ene süýdi körpe üçin tebigy we peýdalydyr. 8300 Ene süýdünde SMW anyklanan ýagdaýynda onuň bilen çagany iýmitlendirmek maslahat berilmese hem, çaganyň göwrelilik we dogrum wagty ýokuşmagynyň derejesi bilen deňeşdirlende, şeýle ýaýrama ýoly çaga üçin az howpludyr. 8301 Ene süýdüniň emele gelmesiniň azalma döwri çagany süýtden aýyrma döwründen başlanýar. 8302 Enolit bu mis-daş asyry diýmekligi aňladýar. 8303 “Ensi” Lugalýandanyň ýerine onuň garyndaşy Uruinimgina geçipdir. 8304 Entäk XI asyrda Mahmyt Kaşgari “Diwan lugatat türk (türki söžleriň diwany)” diýen 3 tomlyk sözlerini düzýen. 8305 Entek alymlaryň arasynda eftalitleriň düzümi, dili barada gutarnykly pikriň bolmazlygyna garamazdan, olaryň düzüminde dahlaryň, massagetleriň, hionitleriň, gunnlaryň bolandygyny ylym subut edýär. 8306 Entek VIII asyrda hem şäherlerde we obalarda ýaşasalar- da, olar çarwalylyk durmuşynyň yza galak däplerini saklap gelipdirler. 8307 Enterobiozy we askaridozy bejermek üçin pirantel, mebendazol, albendazol, karbendasim ýaly dermanlar ulanylsa, lenta şekilli gurçuklary bejermek üçin prazikwantel ulanylýar. 8308 Entoni Jenkinson: Gündogaryň Galkynyş döwrüniň iňlisi. 8309 Entrena Ispaniýa 'da bir oba. 8310 Enweri Seljukit Horasanynyň medeniýetli adamalrynyň arasynda gyzykly, çylşyrymly, garşylykly figura bolupdyr. 8311 Enwer Paşa Abdylhekim Gulmuhammediň öýünde Owganystandan gelen ilçiler, hatda şol döwürde basmaçy hasaplanan toparyň ýolbaşçylary bilen duşuşypdyr. 8312 E.öň II asyryň ahyrynda Rimiň daşary syýasy ýagdaýy. 8313 Epgek we gurakçylygyň täsirine gözegçilik etmek howanyň gurak we yssy wagty (howanyň 10 güniň dowamynda degişli çyglylygy 30 % we ondan pes ýagdaýda) aýratyn hem topragyň çyglylygynyň az mukdarda bolan wagty (sürüm gatlagynda 10 mm az bolsa) geçirilýär. 8314 Epgek we toprakda çyglylygyň ýetmezçiligi, entek doly bişmedik dänäni guratmagy ähtimal, öri meýdanlarda ösüp barýan otlary öz wagtyndan ir guradýar. 8315 Epigrafiki – gadymy ýazgylar, daşa süňke, agaja, demire, keramika ýazylan hatlar. 8316 Epiki poeziýanyň iň gowy nusgalary “Iliada” we “Odisseýa” polmalarydyr. 8317 Epikurçylar materialistler bolup, ähli zatlar, hat-da jan hem atomdan durýar diýip hasap edipdirler. 8318 Epikuryñ (b.e. 341-270) pelsepesai hem stoikleriñki ýaly bölünipsir. 8319 Eposda aýal-gyzlar hem edil erkekler ýaly köp meselelere erkin gatnaşýarlar. 8320 Eposyň başy gadymy greklerde Ylham ylahysy hasaplanan Muza mynajat etmek we Ahillesiň gazaby beýan edilýän sözler bilen başlanyp, Gektoryň jaýlanmagy bilen tamamlanýar. 8321 Eposyn esasynda Pandawa we Kaurawa atly doganlaryn arasyndaky uly agzalalyk baradaky hekayat duryar. 8322 Eposyň maglumatlaryna görä, feodalizmiň hem yslam dininiň aýal-gyzlara gul-gyrnak hökmünde garaýan çüýrük kanun-däpleri ol zamanda olaryň üstüne heniz öz labyryny doly indermän eken. 8323 Eradm Ratterdamskiý (1466-1536) asly gollandiýaly bolup, ýaş wagtyny ybadathanada geçirýär. 8324 E§ran ¦asy Hosrow Anu¦irwan VI asyrda E§ran bilen T¥rk hanlygyny£ sebitlerinde bi¦en kerpi¡den Hyta§ diwaryna me£ze¦ diwar saldyrypdyr. 8325 Erbedi hem Wizantiýanyñ goñşy peçenekler we polowesler bilen alyp barylan uruşlar Bolgariýany agyr ýagdaýa salýardy. 8326 Erbet howa bolan ýagdaýynda gämi losmanyň gaýygynyň yzy bilen Kronştata çenli barmalydyr, ol ýerde bolsa losman ony ýerleşdirer. 8327 Erbet ýeri adam toplaýyş döwri Germaniýa gitmelileriň içinden ýekejesi gelmese ýa-da gaçsa, gaçanyň maşgalasy hat-da obasy jezalandyrylýardy. 8328 Erdgurd uniwersitetinde gumanistleriň kružogy bolup Ultrihrgon Tulten (1488-1523) kružogynyň görnükli agzasy bolupdyr. 8329 Ergenekonda 400 ỳyldan gowrak galanlaryndan soň olaryň ilaty hem-de mallarynyň sany şeỳle bir köpeldi welin, olar indi bu ỳurda sygmaỳardylar. 8330 «Ergenekon» dessany türkmeniň gadymyýeti. 8331 Erjiýes dagy, Kaýseriniň ( Türkiýe ) 22 km günortasynda ýerleşýän, 3917 metr beýiklikdäki wolkaniki häsiýetli dagdyr. 8332 Erkegiň aýal maşgalada üns bermeli esasy aýratynlygy, onuň dini we ahlagy arassa, namysyny gorap bilýän bolmalydyr. 8333 Erkeginiň garyn astynda we arka tarapynda, urkaçysynyň bolsa diňe arkasynda galkan bolýar. 8334 Erkegi urkaçysyndan kiçi, arka örtügi has berk, garamtyl-goňur reňkli ýalpyldyly, onuň uzynlygy 2,5 mm. ini 1,4 mm. 8335 Erkek adamlar aw awlamak, balyk tutmak, dürli zähmet gurallaryny öndürmek bilen meşgullansa, aýallar we çagalar bolsa ýabany ösümlikleriň miwelerini toplamak, çagalary terbiýelemek bilen meşgullanypdyrlar. 8336 Erkek adamlarda hlamidioz, zeper ýetiren agzalaryna, başga ýokançlyklar bilen utgaşmasyna baglylykda, dürli kliniki alamatlar bilen giçip biler. 8337 Erkek adamlarda trihomoniazyň gaýraüzülmeleri kän duş gelip, ol erkeklik jyns mäzine, tohum haltajygyna zyýan ýetirme bilen häsiýetlendirilýär. 8338 Erkek adamlaryň bu wirus arkaly jyns agzalarynyň zeperlenmegi adatça alamatsyz geçýändir. 8339 Erkek adamlaryň soýuzyna girmek üçin töleg tölemeli edilipdir. 8340 Erkeklerde jynsy gowşaklyk, aýallarda bolsa, aýbaşy bozulmalary, önelgesizlik duş gelip biler. 8341 Erkeklerde we aýallarda jyns agzalaryň sowuklamagy ýüze çykýar. 8342 Erkekleriñ gizlin bileleşmeleri Melaneziýanyñ taýpalarynda saklanyp galypdyr. 8343 Erkekleriniň bedeniniň uzynlygy 20–22, urkaçylarynyňky 23–25 mm. 8344 Erkekleriniň bedeniniň uzynlygy 25–29,5; urkaçylarynyňky 37–61,4 mm. 8345 Erkekleriñ öýlerinde bagş etmek däbinden geçen, ýöne öýlenmedik ýaş oglanlar ýaşapdyrlar. 8346 Erkekleriñ täsirini artdyrmak üçin göreşde daýanç merkezleri döräpdir. 8347 Erkekleriñ we aýallaryñ aýry emlägi bilen bir hatarda özara alyş-çalyş bolan. 8348 Erkekler üçin bolsa köpaýallylyga ýol berlipdir. 8349 Erkekler üçin gulluk etmek hökmanydyr. 8350 Erkeklik jyns mäzi peşew çykaryjy kanalyň ýokarky bölegini tutup, peşew haltasynyň aşagynda ýerleşýändir. 8351 Erkeklik jyns mäzi (prostata) jyns ulgamynyň wajyp agzasy bolup, ýörite suwuklyk işläp çykarýandyr. 8352 Erkgala, Gäwürgala, Soltangala, Abdyllahangala ýaly galalaryň hersiniň arkasynda patyşalaryň we hanlaryň köp asyrlyk şöhratly we gussaly taryhy ýatyr. 8353 Erkgala göwrümi boýunça gadymy Merw şäheriniň ulgamyna girýän galalaryň iň kiçisi bolsa-da, ýaşy boýunça iň ulusy, belentligi boýunça hem iň beýigidir. 8354 Erkgala oňa darlyk edipdir. 8355 Erk gala özüniň berk goraglary bilen täze şäheriň sitadeline öwrülipdir. 8356 Erkin adamlardan başga-da ilatyň “muşkenum” (“aşak egilýänler”) diýilýän topary bolup,olar patyşa hojalygynda işläpdirler. 8357 Erkin adamlar üçin bolsa “göz üçin göz,diş üçin diş” düzgüni ýöräpdir. 8358 Erkin atomlardaky dürli elektronlaryň ionizassiýa potenssiallary atomlaryň gurluşlarynyň umumy kanunalaýyklyklary bilen şertlenendir. 8359 Erkin gaçma tizlenmesi Jisimleriñ dine agyrlyk güýjiniñ täsiri astyndaky hereketine erkin gaçma diýilýär. 8360 Erkin ilatdan başga gullar hem bolupdyr. 8361 Erkin ýerlerde adamlar göçürilip, olar gysga wagtyň içinde birleşmä öwrülýärdi we ştatlaryň deň hukukly 1-ru hökmünde emele gelerdi. 1861-nji ýýlda ABŞ-ň kartasynda eýýam 40 ştat emele gelipdi, olar Gündogarynda, Günbatarynda emele geldi. 8362 Erkin ykdysady zonalar Eýranyň durmuşynda täze ädimdir. 90-njy ýyllaryň başynda Pars aýlagyndaky Kiş we Keşm adalarynda şeýle zonalaryň düýbi tutuldy. 8363 Ermeni daglarynda ekerançylyk ýerleri az bolupdyr, ýöne gowy öri meýdanlary köp ekeni. 8364 Ermeni, lezgin dessançylarynyň köpüsi özleriniň aýdymlaryny azerbeýjan dilinde ýerine ýetiripdirler. 8365 Ermeni möhüm wakalary ýazyjy, taryhçy Wardana görä 1092-nji ýylda «Ýaraşmagy gowy görýän soltan öz aýaly tarapyndan zäherlenip öldürildi we kakasy Alp Arslanyň ýanynda Merw şäherinde depin edilendigini» ýazypdyr. 8366 Ermeni Patriginiň islegi bilen haçparazlary, monastyrlary we ruhanylary bergiden azat etdi. 8367 Ermenistan Rime garaşly döwlete öwrülipdir. 8368 Ermenleriñ özi Aýk diýip atlandyrýarlar. 8369 Erse han aýtdy. 8370 Ertekide haýwanlaryň adam dilinde geplemekleri, döwüň kellesiniň kesilenden son, köp bolup gelmegi, akmaýanyň kömegi bilen ölen doganlar direlýär.. 8371 Ertekilerde,gaýdyp gurulmasyn diýip, ussalaryň ellerini kesilendigi aýdylýar. 8372 Ertekilerden “Müň bir gijede” XVI asyryň ahyrynda döredilen halk döredijiliginiň nusgasydyr. 8373 Ertekiler diňe göwün açmak hyzmatyny ýerine ýetirmek bilen çäklenipdir. 8374 Ertekiler durmuşy, fantastiki, haýwanlar hakynda ýazylan toparlara bölünýär. 8375 Ertekiler halkyň özboluşly taryhydyr. 8376 Ertekiler mazmun taýdan baý, halk fantaziýasynyň ajaýyp nagyşlaryny özünde jemleýändigi üçin mynasyp orunlaryň birini eýeleýär. 8377 Ertesi eneai görgülu ogluny ýene-de synlamakçy bolýar. 8378 Ertesi gün New York Times gazedinde oňa bagyşlanan gysgaça makala çap edilipdir. 8379 Ertesi gün Paly mergen başa-baş söweşýär we garşydaşyny ýeňýär. 8380 Ertesi irden muny gören türkmenleriň käbir goşunbaşylary «mongollara goşmaça kömek gelendir» diýip düşünipdirler. 8381 Ertesi irden şaheriň ilatyny ýene-de jaňyň sesi oýarypdyr. 8382 Ertesi şäheriň ilatyny ýene-de jaňyň sesi oýadypdyr. 8383 Ertesi türkmen ýigitleri gün dogmanka, eserdeňlik bilen Eýran goşunyna taran ugrap, Murgap derýasynyň ilersine geçip, uzyn ýaka düzülip, nyzam-tertip bilen taýýar bolup durýarlar. 8384 Ertesi Türkmen ýigitleri gün dogmanka,eserdeñlik bilen Eýran goşunyna tarap ugrap,Murgap derýasynyñ ilersine geçip,üzin ýaka düzelip,Nizam-Tertip bilen taýar bolup durýarlar. 8385 Ertiri bütin halk “Aýnany” aýdyp başlady”. 8386 Ertir ir bilen gün dogan wagtynda meniñ goşunym siziñ üstüñize çozar. 8387 Ertir ir bilen gün dogan wagtynda meniň goşunym siziň üstüňize, galaňyza çozar. 8388 Ertir ir turansoň han gaharlanyp: — Bular bir şeýtan – hannas – iblis – azazyl ahyryn. 8389 Eruzin halklarynda rus raýatlygyna gecmek meýilleri ýuze çykdy. 8390 Esaasy güýji şäher komunallary bolýar. 8391 Esasanam, ýazyjy-şaherlaryñ sany artyp, 1100 töwereginiñ ady gelip ýitipdir. 8392 Esasanda Mary welaýatynyñ Ýöleten etrabynda ägirt uly tebigy gazy gaýtadan işleýän zawod gurulýar. 8393 Esasan hem 1765-nji ýylda Jeýms Uoltyň bug maşynyny aýlap tapmagy 1771-nji ýylda ony kämilleşdirmegi, 1825-nji ýylda Jeýms Stefensiniň Angliýada ilkinji parawozy döretmegine getirdi. 8394 Esasan hem 1846-njy ýýlyň tomsunda papa tagtyna Piý-9ň çykarylmagy, liberal güýçlerde reformalary geçirmäge ynam döretdi. 1848-1849-njy ýylda Apennin ýarym adasyna güýçli syýasy hereketler başlandy. 8395 Esasan hem 1850-nji ýemort şalygynyň premýer ministri graf Benzo Kamillo Kawur Lsi Bonobart bilen gizlin duşuşyp Awtrsiýa garşy Fransiýanyň we Italiýanyň bilelikde uruşa başlandygy barada ylalaşýarlar. 8396 Esasan hem 1885-1887-nji ýyllar aralygynda oba hojalygynda çökgünligiň emele gelmegi oba hojalyk önümleriniň nyrhlarynyň pese gaçmagyna getirdi. 8397 Esasan hem 1929-njy ýylda başlanan dünýä ykdysady çökgünligi Awstriýanyñ döwlet gurluşynyñ üýtgedilmegini tizleşdirdi. 8398 Esasan hem 1979-njy ýylyň Bitaraplyk aýynda Owganystana sowet goşunynyň girizilmegi SSSR-iň halkara abraýyny pese gaçyrdy. 8399 Esasan hem 80-nji ýyllaryń ahyry 90-njy ýyllaryń başlarynda dünýädäki hem Ýewropadaky bolup geçen üýtgeşmeler fransuz hökümetiniń daşary syýasatyny düýpli üýtgetdi. 8400 Esasan hem aýal maşgalany howsala salýan bu ýagdaý, köplenç başlanýan keseliň birinji alamaty hem bolup biler. 8401 Esasan hem bu döwürde Hristian – demokratiýa Watikan bilen gatnaşygy ýola goýup, özüne dine ynanýanlaryň – katolikleriň aglaba bölegini birleşdirýärdi. 8402 Esasan hem Demirgazyk Italiýada iri täjirler hojalyklary emele gelip baslady. 8403 Esasan hem demir magdan, maşin gurluşyny we himiýa senagat pudaklary has ösdi. 8404 Esasan hem Eýranly,Russlar we beýleki gelmişikleriñ jansyzlarynyñ derdinden çarwalara we beýlekilere rahatly -gyñ ýokdygy,hemme taraplaýyn halka ýarajak,ortak,ekabyr ýolbaşçynyñ zerurdygy ýaly ençeme meselelere garalýar. 8405 Esasan hem Fransiýa ýeňilenden soň 5 mldr Frank kontribusiýany (pul tölegi) Germaniýa tölemeli edildi. 8406 Esasan hem gigiýena düzgünleri berjaý edilmeýän ýagdaýlarda ýa-da agyz suwunyň hiliniň pesligi netijesinde ýüze çykýar. 8407 Esasan hem, Günorta Afrika Respublikasynda (zuluslar, gottentotlar, buşmenler), Gambiýada, Zimbabwede, Beninde ýaşaýan halklar milli folklorynyň žanr aýratynlyklary bilen tapawutlanýar. 8408 Esasan hem, halyçylyk ýüňleriň, reňkleriň yetmezçilik etmegi bilen pese gaçypdyr. 8409 Esasan hem London halkara jemgyýetçilik gatnaşyk merkezine öwrüldi, ýurtda otnositel syýasy durnuklylyk şahsyýetiň erkinliginiň kepillendirilmegi bu ýere dürli syýasy pikirli wekilleriň gelmegini üpjün edýärdi. 8410 Esasan hem oba hojalygynda ýagdaý has agyrdy. 3-ýýlyň dowamynda dyngysyz gurakçylygyň bolmagy, çöregiň gymmatlanmagyna getirdi. 1649-nji ýylyň ýazynda hakyky lewelleriň herketi Angliýada has giň gerim bilen ösýärdi. 8411 Esasan hem olaryň täreti ýokary allergiýa täsirine getirip biler. 8412 Esasan hem ösümlik dünýäsiniň predmetinden (agaç, ýaprak, gül we ş.m). XIII asyryň başlap, ornamende milli motiwler esasynda erteki sýužetleri ornaşypdyr. 8413 Esasan hem ýurduň günortasy bilen demirgazygyň ösüşinde düýpli aratapawut bardy. 8414 Esasan hem ýurduň ykdysadyýetiniň ösmegi üçin 1762-1763-nji ýyllarda Ýekaterina Ýewropa ýurtlaryna çagyryş bilen ýüzlenýär. 8415 Esasan her ugradylan ýazgynyň soňunda yazaryň adyny we ugradylan wagtyny belleýär. 8416 Esasan, maýda mallaryň sany ýyl geçdigiçe azalypdyr. 8417 Esasan, metal, kömür, koks, nebit we nebit önümleri daşalýar. 8418 Esasan oba hojalyk önümleri, dag-magdan, hünärmentçilik önümleri öndürilipdir. 8419 Esas niýeti iňlis dili ene dili derejesinde bolmadyklar üçin standart getirmek. 8420 Esasy adalary – Hokkaýdo, Honşu, Şikoku we Kýuşu. 8421 Esasy baýramçylylgy: 5-nji iýul – Garaşsyzlygyny yglan eden güni. 8422 Esasy (bazis) serişdeleri ulanylmadyk ýagdaýynda alamatlara täsir edýän serişdelere talap artýandyr. 8423 Esasy bejergini lukman belleýär. 8424 Esasy bellemeli zat, soňky döwürlerde türkmen sungaty üçin häsiýetli bolan şekillendiriş sistemasynyň köklerini şol nagyşlarda we bezeglerde görmek bolýar. 8425 Esasy bölegi bolsa Ýakyn Gündogarda, Hindistana göçüp gidýär, Merkezi Aziýada ýaşamagyny dowam edýär. 8426 Esasy bölegine Ýaniçar diýilipdir. 8427 Esasy çäklendiriji sebäpler Işbil taşlaýan derýalarynyň suwunyň azalmagy we kadalaşdyrylmagy. 8428 Esasy çaklendiriji sebäpler. Mal bakylmagy, öri meýdanlaryň himiki serişdeler bilen işlenilmegi. 8429 Esasy çäklendirilen sebäpleri Derýalaryň akymynyň kadalaşdyrylmagy we hapalanmagy Biologiýasynyň aýratynlygy: Urkaçy balyklar üçünji we erkek balyklar一ikinji ýylda jyns taýdan ösüp ýetişýär. 8430 Esasy deňiz porty – Kalýao. 8431 Esasy derýalary Huanhe we Ýanszy. 8432 Esasy dil hökmünde latyn dili ornaşyp, ol ähli beýleki dilleri gysyp çykarypdyr. 8433 Esasy dini-yslam Ylatyn ýýlyk köpelişhi orta hasap bilen 2,8% (1963-70) Ylatyn üçden iki bölegi Ýawa a-nda jemlenendir. 8434 Esasy dokma süýümleriñ halkara belgilenişi we atlandyrylyşy. 8435 Esasy duşmanynyñ biriniñ aradan aýrylandygyna begenen Agsak Teýmir derhal Anadola tarap ümzügini öwrüpdir. 8436 Esasy ekerançylyga ýagny ekilýän önümlere bugdaý jögen magi, noýwa, şaly bakça we gök ekinler bolupdyr. 8437 Esa­sy ekin­le­ri: şaly, bugdaý, arpa, mekgejöwen, gowaça, şekerçiňrik, çaý, kofe, kauçuk we baş­ga­lar. 8438 Esasy gurluşyk materýallary bolup eýlenen palçyk we çyg kerpiç hyzmat edipdir. 8439 Esasy häsiýeti kesiji gurallary ýiteltmekden ybaratdyr. 8440 Esasy hudaýy “hökümdar aýal” diýip atlandyrypdyrlar. 8441 Esasy import edýän harytlary: ulag, nebit, himiýa önümleri. 8442 “Esasy kanun” ýurtda döwlet gurluşynyň meselelerini doly düzgünleşdirmeýärdi. 8443 Esasy kärleri geçmişde uzak öri meýdanlarynda mal bakmak, ekerançylyk, demirçilik hünärmentçiligi we ýüň-ýüplük egirmek bolupdyr. 8444 Esasy kölleri Wan, Urmiýa we Sewan. 8445 Esasy kynçylyk onuň görnüşini, ýüze çykaran sebäbini anyklamakdyr. 8446 Esasy maglumatlar: Süỳümleriň görnüşleri. 8447 Esasy möhüm üzülme berklikleriñ bahalary. 8448 Esasy oba hojalyk ekinleri: pagta, şeker çiňrik, kofe we kakao. 8449 Esasy öňüni alyş çäreleri sanitar-gigiýena düzgünleri berjaý etmäge syrygýandyr. 8450 Esasy pudaklar maşyn gurluşyk, himýa, sellýulozakagyz, magdan çykaryjy, dokumaçylyk we agyz senagaty. 8451 Esasy reňki çal ýa-da sarymtyl-çal, garyn böleginiň aşagy sary. 8452 Esasy reňki sarymtyl — çal ýa-da gülgünä golaý açyk sary. 8453 Esasy saglygy goraýyşa we medisina hyzmatyna ABŞ-yň az harajat goýberilýändiginde däl-de, olaryň paýlanyşyndady. 8454 Esasy şäher ýerleri Fransiýa, Milan, Wenesiýa, Genuýa. 8455 Esasy satyn alýan harytlary: tehnika, nebit we azyk önümleri. 8456 Esasy söweşiň öňinçäsi Murat özüniň 2 sany eskadrondan ybarat atly goşun eskorty bilen 3 sany awstriýa kawaleriýa polkuna garşy howul-hara hüjüm geçdi. 8457 Esasy söweşleriň biri b.e.öň 1296-nji ýylda Kadeşiň ýanynda bolýar. 8458 Esasy suwaryş desgalary bu ýerde jemlenipdir,Alynky Aziýa möhüm gury ýer we derýa ýol- lary Wawilonyň üstünden geçipdir. 8459 Esasy syýahatçylyk merkezi - Durban. 8460 Esasy taksonlaryň arasynda iň ýokary derejeli takson. 8461 Esasy temasy söýgi meselesidir. 8462 Esasy üns tebigaty öwrenmäge gönükdirilipdir. 8463 Esasy üstünlikleriň biri bolsa, 2013-nji ýylda AFK Prezidentyň kubogy ýaryşynda çempion adyna eýe boldy. 8464 Esasy ýarag ok-ýaý ekeni. 8465 Esasy ylmy ugurlary Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň Atalyk kitaplary ýaş nesli terbiýelemegiň usulyýet esasydyr. 8466 Esasy ýokuşma getirýän ýollaryň içinde bolsa, medisina çäreleri birinji ýerde durýandyr – sanjymlar, operasiýa geçirmek, gan goýbermek we başgalar. 8467 Eser 1961-nji ýylda kitap bolup çykanyndan soň ýazyjynyň ady dünýä belli bolýar. 8468 Eserdäki agzalýan göç-gon, ýazlag, goýun, çopan we şoňa meňzeşler şol wagtlardaky oguzlaryň kesbi-kärlerini, olaryň göçme-çarwaçylyk ýagdaýynda bolandygyny görkezýär. 8469 Eserdäki Bekel obrazy hem watan goragynda janyny aýaman ýören ata-babalarymyzyň obrazydyr. 8470 Eserde Abuwert we Merw welaýatlaryna şa goşunynyň ýörüşi, olaryň basylyp alynyşy hakynda hem maglumatlar bar. 8471 Eserde aruzyň dürli ölçeglerine dos-dogry laýyk gelýän ikilemeler hem ulanylypdyr, olar halkyň nakyllarydyr atalar sözleriniň goşga geçirilen görnüşleridir. 8472 Eserde aýal-gyzlara uly orun berilýär. 8473 Eserde aýallar ärlerine nesihat berýärler, ärleri bolsa olaryň maslahatlaryna gulak asýarlar. 8474 Eserde boýdan başa Mukananyň ýaşlygyndan başlap ölşine çenli gürrüň berilýär. 8475 Eserde esas edilip, öýlenmek meselesi alynýar, emma öýlenmek meselesi hem gahrymançylyk esasynda çözülýär. 8476 Eserde göwün göteriji, hemaýat beriji sözüň we sazyň ähmiýeti hem görkezilipdir. 8477 Eserde oguz hanyň dünýä inişi, patşalyk edişi, onuň ogullary we agtyklary barada oguzlaryň ýaýraýşy we şuňa meňzeş maglumatlara baý eserdir. 8478 Eserde suratlandyrylýan waka hakyky durmuşdan, ýagny XIX asyryň ahyrlarynda – 1871-nji ýyl töwereginde Duşak sebitinde bolup geçipdir. 8479 Eser gysgaldylan görnüşde "Jeňnama" ady bilen türkmen dilinde 1943inji ýylda çap edildi. 8480 Eser gyzjagaza ýüzlenip ýazylan hat görnüşinde ýazylypdyr. 8481 Eser iki bölümden ybarat: “Jeňnama” eseri diňe bir çeper eser bolman, eýsem taryhyn çeşme bolup hem hyzmat edýär. 8482 Eseriň 2-nji bölüminde eýran goşunlarynyň 1861 -nji ýylda Mara eden uly çozuşy hakynda söhbet açylýar. 8483 Eseriň çeper-edebi gymmatlylygy türki dildäki eserleriň şahyrana bölekleriniň, dörtlemeleriň we ikilemeleriň belli-bir köplügini özünde saklaýanlygyndadyr. 8484 Eseriň esasy wakalary Odisseýiň öz adyndan gürrüň berilýar. 8485 Eseriň iň gadymy warianty Drezdende (Germaniỳa), Watikanda (Rim) saklanylỳar. 8486 Eserlerde şeýle edilip görkezilmegi dünýäde ynsandan güýçli zat ýok diýildigidir. 8487 Eserleri Iň köp bilinýän milli duýgular bilen ýogrulan goşgularynyň arasynda "Türkmeniň","Türkmen binasy" goşgularyny mysal getirmek bolar. 8488 Eserleri: «Jewdet beg we onuň ogullary» / türk. 8489 Eser rusçadan Bäşim Ataýewiň terjime etmeginde 1978-nji ýylda "Türkmenistan" neşirýaty tarapyndan çap edildi. 8490 Esgerlere we serkerdebaşylara Yslandiýanyň täze eýelerine bölüp bermäge hukuk berilýärdi. 8491 Esgerler her ýyl bu festiwala gatnaşyp, gardan dürli şekiller ýasap, adamlary begendirip gelýärler. 8492 Esgerleriň ýanyna medeni-toparlar hem iberilýärdi. 8493 Esgerler maýdaja toparlara bölünişip, Kawkaz gijesiniň garaňkylygynda özleriniňkä birikmegi karar edipdirler. 8494 Esgerler uruşdan halys ýadapdylar. 8495 Esgerler uruşdan halys ýadapdyrlar. 8496 Esger, Türkmenistanda neşir edilýän gazetleriň bir görnüşidir. 8497 Eshiliň tregediýalarynda (“Zynjyr bilen baglanan Prometeý, ”, “Agamemnon”, “Hoeforlar”, “Ewmenidler”) grek polisleriniň syýasy, dini we ahlak sypatlary görkezilipdir. 8498 Espanỳoladan getiren gyzyly örän az ekeni, şonuň üçin Korol Kolumb bilen şertnamany bozupdyr we 1495-nji ỳylda täze karar boỳunça Kastiliỳanyň borçly adamlary täze ỳerelere göçmegi we ol ỳerlerden korolyň hazynasyna gzyl getirmegi buỳurỳar. 8499 Esseks we Kentden gelen daýhanlar patşa Riçard II ol egilişiklere garaşypdyrlar, onuň ýanyndaky maslahatçylar erbet diýip piker edip Korola girip, olaryň jaýlaryny otlap, turmelerden tusaglary başadypdyrlar. 8500 Estetiki wezipesinden başga-da şaý-sepler dürli keselleriň öňüni almak ähmiýetine hem eýedir, şaý-sepleriň keramatlylary hem bolup, olar adamlary göz degmeden goraýar. 8501 Estetiki wezipesinden başga-da, şaý-sepler dürli keselleriň öňüni almak ähmiýetine hem eýedir, şaý-sepleriň keramatlylary hem bolup, olar adamlary göz degmeden goraýar. 8502 Estrogenleriň ýokarlanmagynyň öňüni alyp, çişiň öýjükleriniň köpelme häsiýetini azaldýandyr. 8503 Etimologiÿa Samsung sözi Koreÿa dilinde "üç ÿyldyz" manysyna gelÿändir. 8504 Etiñ bişirilip iýilmegi adam bedenine juda oñaýly täsir edipdir. 8505 Etiň dilnen ýerlerine bu garyndyny dykyşdyrmaly, duzdyr burç sepip, birneme goýmaly. 8506 Eti we balygy mazaly bişirip iýiň. 8507 Etleri salanyňyzdan soň, tamdyryň hiç ýerinden bug cykmaz, iki ýan deşiklerini makam suwamaly. 8508 Etmäge mejbur bolýar, şoňa laýyklykda Sisiliýanyň awtonomiýasy ykrar edilýär we 2 palatongy parlament döredilýär. 8509 Etniki taýdan iki topara - tapaita we şkaraua diýen taýpalara bölünýär. 8510 Etnografiki, arhiologiki hem-de antropologiki maglumatlary ýygnamak kem-kemden durmuşa geçirilipdir. 8511 Etnografiki çeşmeler arheologiki çeşmelere garanda ilkidurmuş halklaryny köptaraplaýyn öwrenmäge mümkinçilik berýärler. 8512 Etnografiki çeşmeleriñ şaýatlyk etmegine görä giçki mezolit döwründe urug – taýpa guramasy ösüp, neolit döwründe ol has-da gülläp ösýär. 8513 Etnografiki maglumatlar göz – göni gozegçilik etmek arkaly ýygnalýar. 8514 Etnografiözbaşdak ylym hökmünde XIX asyryñ II ýarymynda ýüze çykypdyr. 8515 Etnograflar tarapyndan öwrenilen yza galan halklar urugçylyk gatnaşyklarynyň köp alamatlaryny özünde saklasa-da, olar iň irki adamlardan özlerinin aň düşunjeliligi, medeni derejesi, ykdysady ösüş boýunca deňeşdirip bolmajak derejede öňe gidipdirler. 8516 Etnograflar XIX-XX asyrlarda ýaşap geçen medeni we ykdysady ösüşde yza galak taýpalara gönüden-göni syn etmek arkaly olaryň durmuş we medeni derejeleri barada maglumatlar toplan iň gadymy adamlaryň taryhyny doly we dogry öwrenmekde uly iş bitirýärler. 8517 Etnograf一alym Ata Jykyýew ony «ala börükli», ýagny «ala tahýa geýýänler» diýip düşündirýär. 8518 E. Toffer dünýä siwilizasiýasynyň ösüşini şeýle beýan edýär : agrar siwilizasiýadan (birinji tolkun) senagatlaşan jemgyýete (ikinji tolkun), ondan hem habar beriş jemgyýetine tarap (üçünji tolkun). 8519 Etoik filosofiýany Kirçdäki Kitiý şäherlerinden bolan Zenon (b.e. öñ 336-264 ý) esaslandyrypdyr. 8520 Etrabyn çäklerinde Köpetdag suw howdany ýerleşýär. hojalygyn esasy ýöriteleşen ugurlary: miweçilik, üzümçilik, däneçilik, maldarçylykdyr. 8521 Etrabyň esasy ilaty türkmenlerdir. 8522 Etrabyň merkezi Gürgen şäheridir. 8523 Etrabyň raýatlarynyň sany bolsa 58725 adamdyr. 8524 Etrabyň territoriyasyny Babadurmazdan Aşgabada çenli (70 km. 8525 Etrapda 1 şäherçe, 14 geňeşlik we 36 oba ilatly punktlary bar. 8526 Etrapda 3 şäherce, 8 geňeşlik we 7 oba bar. 8527 Etrapda çagalar iýmiti zawody, jinsy matalaryny öndurýän fabrik işleýar. 8528 Etrapda tanymal adamlardan Jüneýit Han(Gurbanmämmet Serdar),Balyş Öwezow bulary agzap geçmek dogry bolar. 8529 Etrap demirgazykdan Türkmenistan serhedi bilen, gündogardan Kümmet Gowuz etraby bilen, günbatardan Bender Türkmen etraby bilen we günortadan Gürgen etraby bilen goňşydyr. 8530 Etrap Eýranyň iň köp Türkmen ilatyna eýedir. 8531 Etrap fiziki-geografiki nukdaý nazardan 3 bölekden ybarat: günorta Kopetdag, demirgazykda Garagum çöli we olaryň arasynda Ahal oazisinin etraba degişli zolagy. 8532 Etrap merkezi etrapça bilen günorta caparbaý etrapçasyndan ybaratdyr. 8533 Etrek Garrygala sebitlerinden Gurbandurdy Zelili (1780-1845) diňe goşgulary bilen dä, eýsem ellerine ýarag alyp, Watan üçin, halky üçin duşmana garşy göreşipdirler. 8534 Etrek-Gürgen boýlarynda suwarymly ýerler bilen bir hatarda düme ekileýän ýerler hem köp bolupdyr. 8535 Etrek-Gürgende bolsa ekerançylygy düme görnüşe giňden ulanypdyrlar. 8536 Etrek-Gürgen, Garrygala sebitlerinde hem ekerançylyk XIX asyrda has ýörgünli,ösen hojalyk bolupdyr. 8537 “Etrek-Gürgen türkmenleri bilen Osmanly türkmenleriň arasynda gadymdan bäri hemişe gatnaşyk bolup durupdyr. 8538 Etrek-Gürgen türkmenleriniň arasynda metjide girilen mahaly ilki çep aỳagyň bilen girmegiň garaỳyşy “Ýykylsagam ỳüregim metjide düşsün”, metjitden çykan mahalyň sag aỳagyň bilen çykmagyň sebäbi “Ýykylsam ỳüregim metjitde galsyn” – diỳlen düşünje bar. 8539 Etrek-Gürgen türkmenleriniň ekerançylyk hojalygy. 8540 Etrek – Gürgen türkmenleriniň gozgalaňynyň başlanmagynyň sebäpleri barada gündogar we rus arhiw çeşmelerinde birmeňzeş pikir aýdylýar. 8541 Etrek – Gürgen türkmenleriniň Hoja Ýusubyň ýolbaşçylygyndaky gozgalaňy güýze çenli dowam edipdir. 8542 Etrek Gürgen Türkmenleri şol ýyl Fatali şanyň garşysyna uly gozgalaň turuzýarlar we Patyşa Russiýasynyň Russiýa-Eýran urşuna gatnaşýan kafkazdaky goşunlary bilen gatnaşyk açýarlar. 8543 Etrek-Gürgen we Mary türkmenleri bolsa gyzylbaşlaryň Eýran döwletinde ýaşamaly bolupdyrlar. 8544 Etrek-Gürgen ýomutlarynyň we göklen tireleriniň ekerançylyk hojalygy özüniň dürli-dürliligi ýagny köp görnüşliligi bilen tapawutlanypdyr. 8545 Etrusklar 3 sany 12 şäheriň bileleşigini döredipdirler. 8546 Etrusklar ökde deňizçiler bolupdyrlar. 8547 Etrusklaryň Italiýada agalygynyň ýykylmagyna olaryň içerki gowşaklygy, agzalalyklary, şäherleriň arasynda aragatnaşyklaryň gowşaklygy we özara bäsleşikleri, grek-pars uruşlary netijesinde ykdysadyýetiň zyýan çekmegi sebäp bolupdyr. 8548 Ettliniň hökümeti ilatyň durmuş üpjünçiligine degişli çäreleriň toplumyny durmuşa geçirdi. 8549 Ettliniň hökümetiniň ýarymçyl häsiýetli özgermeleri 50-nji ýylyň parlament saýlawlarynda leýboristlere doly ýeňiş getirmedi. 8550 Et we süýt grekleriň esasy iýmiti bolmandyr, atlar işçi güýji hökmünde ulanylmandyr. 8551 Europa ýurtlaryndan türkmenlere açyk ýa-da ýaşyryn goldaw berip biljegi diñe Beýik Britaniýady. 8552 Evrim akin käri Evrim Akin türk aktrissasy. 12.08.1979-njy ýylda Ankarada doglan. 8553 Ewalýusiýanyň kanuny şeýle, pes derejeli akyldar jandarlar gaçyp gutulmasyz- beýik derejeli akyldarlarlaryň guly ýa-da oňa hyzmat etmeli bolýar. 8554 Ewklig bu adalgany tekizlik üçin, Papp bolsa sferadaky göni çyzyklar üçin ulanypdyr. 8555 Ewkliiñ iñ meşhur işi «Başlangyçlar» bolup, ol öz döwrüniñ hasabyýet ensiklopediýasy bolupdyr. 8556 Ewn Antioh ady bilen patyşa diýlip jar edilipdir. 8557 Ewtanaziýa(euthanasia) - bejerişi bolmadyk keselden ejir çekýän, çydamsyz agyry çekýän adamlaryň öz islegleri ýa-da islegsiz öldürilmegi. 8558 Experto crede Ukyply adama ynamyň bolsun. 8559 Eýelän ýeri knýazlyk bolsa, ol şol bolşuna galypdyr., galanlary olara degişli bolupdyr. 8560 Eyesinden.com internet dükanynda bar bolan harytlaryň görnüşlerine görä harytlary saýlap bilersiňiz. 8561 Eyesinden.com - Internet söwda merkezi, Tilsimat Group proýektidir. 8562 Eýmir ya-da iýmir etnik adyň eý/iý bölegi, biziň pikirimizçe, igdir etnoniminiň ig sözi bilen asyldaş bolsa gerek, çünki türki (türkmen) dillerinde g sesi aňsatlyk bilen ý sesine geçip bilýär. 8563 Eý, Nesimi, aşykmysyň, Hak ýoluna sadykmysyň, Közerdigiçe ýanarmysyň, men senden ýüz döndermenem. 8564 Eýran 3 bölege bölünip: Demirgazygy (has ilatly bölegi) Russiýa degişli edildi, Merkezi Eýran bitarap bölek, Günorta-Gündogar Eýran Angliýanyň ygtyýaryna berildi. 8565 Eỳran 3 bölege bölünip: Demirgazygy (has ilatly bölegi)-Russiỳa degişli edildi, Merkezi Eỳran bitarap bölek, Günorta-Gündogar Eỳran Angliỳanyñ ygtyỳaryna berildi. 8566 Eýrana goşun girizilmegi Türkmenistanyň uruş alnyp barylýan ýere öwrülmeginiň öňüni aldy. 29.10.1942-nji ýylda Eýran, Angliýa, SSSR şertnama baglaşyp, uruş döwründe birek-birege kömek bermek brada ylalaşdylar. 8567 Eýran bilen Spartanyň arasyndaky bu uruş b.e. öň 399-njy 394- ýýllarda bolupdyr. 8568 Eýran bilen Yragyň arasyndaky serhet dawalary has öňräkden bäri dowam edýärdi. 8569 Eyran binagärliginiň gaýtalanmajak nusgasy bolan “şah çaryg” metjidi (186 sah.) Türkiýa Respublikasy Aziýada we Ýewropada ýerleşen döwletdir. 8570 Eýranda bolsa olaryng sany has kopdur. 8571 Eýranda bolsa şaýylar köp. 8572 Eýranda daşary döwletlere bugdaý, tüwi, hurma, apelsin we beýleki oba-hojalyk önümlerini äkidipdirler. 8573 Eýrandan gaýdyp gelen Çauşesku bu wakalary daşarky duşmanlaryň işi diýip düşündirdi. 8574 Eýran daşary bazara nebit, haly, çoýun, pisse we guradylan miwe önmlerini, bekre balygynyň işbilini, we ş.m. çykarýar. 8575 Eýranda Tahiriler, Merkezi Aziýada Samaniler, Demirgazyk Afrikada Müsürde Halyfa salgyt tölejek bolup gozgalaňlar turdy. 8576 Eýranda XVI asyryň başynda şa Ismail birinjiniň hökümit başyna gelmegi bilen (1502-1524) sefewileriň döwleti döräpdir we ol XVII asyryň başyna çenli ýaşapdyr. 8577 Eýranda ýeokarda belläp geçişimiz ýaly parslar bilen bir hatarda, türki dilde gepleýän halklar hem bar. 8578 Eýran döwleti Kiçi Aziýadaky grek şäherlerini, Egeýdäki adalaryň bir bölegini basyp alypdyr. 8579 Eýran feodallary we ruhanylar babitlerden rehimsizlik bilen öç alypdyrlar. 8580 Eýran gajarlarynyň Mara ýőrüşine Mary türkmenleri “Gajar urşy” diýip at beripdir. 8581 Eýran goşunlarnyñ toplarynyñ atylşy bilen öwrenişenden soñ Türkmen jigitleri ondan gorkmandyrlar. 8582 Eýran goşunlaryna Nasreddin şanyň daýysy Horasynyň häkimi Hemze Mürze Hişmet ed Dőwle we onuň parahor kőmekçisi Mürze Mämmet Kabam ed -Dőwle baştutanlyk edipdir. 8583 Eýran goşunlary ýolda uly ýitgiler çekip, iýul aýynyň başlarynda Garaýaba golaý gelipdirler. 8584 Eýran Günbatar Ýewropa döwletleri bilen ykdysady söwda gatnaşyklary ýola goýýar. 8585 Eýran leşgeri alyp barýan bu işleriniň uly işdigini we onuň patyşasyz başa barmajagyny bilýärler. 8586 Eýranlylara tabyn bolan birnäçe ýurtlaryň (Müsür, Wawiloniýa) ilaty Isgender Zülkarneýini azat ediji hökmünde garşylaýar. 8587 Eýranlylar b.e.öň 530 ýylda massagetleriň taýpa birleşmeleriniň üstüne çozýarlar. 8588 Eýranlylaryň çozmagy bilen Midiýa patyşasy Astiag Harrandan öz goşunyny äkidýär. 8589 Eýranlylaryň her biri ýürek awamakdandyr gam-gussasyndan ýaňa dil bilen düşündirip bolmajak işleri edipdirler. 8590 Eýranlylaryň zähmeti ýerine düşýär, olar daryşganlykdan giňişlige ýetýärler. 8591 Eýran maliýe taýdanam daşary ýurt maýasynyň täsirine düşüpdi. 8592 Eýran merkezi Aziýa bilen gatnaşýar. 8593 Eýran nebit satýan döwletleriň guramasynyň (OPEK) esasy agzalarynyň biridir. 8594 Eýran Şahsynyñ agyr ýaraglandyrylan goşunlary hem-de Mürzäniñ serkerdeliginde 1861nji ýylda Murgap derýasynyñ ileri ýakasynda Nyýazmet(Porsy) galada düşüp,Gowşut Han bilen söweş etjekdiklerini habar berýärler. 8595 Eýran şasy Abbas I Azerbeýjany, Ermenistany, Gruziýany, Mosul, Bagdat şäheri bilen birlikde Messopotamiýany eýeleýär. 1619-njy ýyldaky Stambul ýaragsyzlygy boýunça bütin Kawkaziýany we Messopotamiýany elden gitdirýärler. 8596 Eýran şasy Muhammet Reza Pehlewiniň üstünliklerden başy aýlanyp, ol her edip, hesip edip Eýrany dünýäniň ösen bäş döwletininiň birine öwürmegi maksat edinipdi. 8597 Eýran şasynyň agyr ýaraglandyrylan goşunlary Hemze Mürzäniň serkerdeliginde 1861-nji ýylda Murgap derýasynyň ileri ýakasynda Nyýazmet (Porsy) galada düşüp, Gowşut han bilen söweş etjekdiklerini habar berýärler. 8598 Eýran şasy Tahmasp şanyň (1524-1578) uly goşun iberip, Aba serdar gozgalaňyny ýatyrmak üçin eden birnäçe synanyşygy başa barmandyr. 8599 Eýran şasy Tahmasp şanyň (1527-1578) uly goşun iberip, Aba serdaryň gozgalaňyny ýatyrmak üçin eden birnäçe synanyşyklary şowsuz bolupdyr. 8600 Eýran şasy Tahmaspyň ýanynda gezen Hasanbeg Rummowyň “Ýyl ýazgylarynyň iň gowusy” (Ahsan-ut-Tawarih) diýen işinde Tahmaspyň dolandyran döwri, onuň türkmenler bilen gatnaşygy hususan-da Aba türkmeniň gozgalaňy barada giňişleýin maglumatlar berilýär. 8601 Eýran sebitde parahatçylygy pugtalandyrmagyň tarapdarydyr. 8602 Eýran serbazlary gala girip hiç hili hereket etmän, günde agşam haýbat üçin gümmerdedip, top atyp gündüzine surnaý-kernaý çaldyryp, şady horramlyk edýärdiler. 8603 Eýran Sparta köp karz pul kömegini beripdir. 8604 Eyran taryhçylarynyn we rus arhiw çeşmelerinin beryân maglumaty boyunca, bu hajy asly badahşanly hojalardan, ata-babasy Gün hoja, Ay hoja dagy sol yerde hâkimlik eden, bu bolsa edeni uğruna bolmadyk. 8605 Eýran, Tejen-Sarahs-Maşat demir ýolunyň Maşatdan Sarahsa çenli aralygyny gurdy. 8606 Eýran Türkmenbaşy şäherindäki nebiti gaýtadan işleýän zawodyň durkyny täzelemäge ýakyndan kömek berdi. 2000-nji ýylyň dekabrynda Artykdan Eýranyň Lýutfabat obasyna çenli täze gaz geçiriji açyldy. 8607 Eýran-türk urşy döwründe Russiýa döwleti Reşt (1732) we Genje (1735) şertnamalary boýunça Eýranyň peýdasyna Kaspiý deňziniň kenarlaryndaky welaýatlardan el çekýär. 8608 Eýran we daşary ýurtlarda 50-den gowrak sergi we foruma gatnaşan Nazjan barada Eýranda Nazjan we Türkmen halysy (Parsça: نازجان و فرش ترکمن) atly bir kitap da neşir ediler. 8609 Eýran welaýatyndan diňe bir adam kemelipdir. 8610 Eýran we Türkiýe Zakawlazýany basyp almak syýasatyndan entek el çekmändir. 8611 Eýran ýaşar milli futbol topary ýygyndysynda oýanaýan Serdar Türkmen bolany üçin Gurban Berdiýew bilen aňsat şekilde gepleşip biljekdigini we gowy futboly bilen Rubinde öz ýerini tapyp biljekdigini nygtaýar. 8612 Eýranyñ agzy Sarahsda,Sarahsam Eýranyñ agzynda. 8613 Eýranyň at gazanan woleýbolçylaryndan biri bolan Giýaseddin Sähnä 1963-nji ýylda Türkmensähranyň Akgala şäherinde dünýa geldi. 8614 Eýranyň Azerbaýjanyň garşysyna alyp baran talaňçylykly syýasaty ýerli ilatda olara bolan ýigrenji artdyrypdyr. 8615 Eýranyň daşary ýurtlar bilen ykdysady gatnaşyklarynda hem nebitiň ähmiýeti ýokarydyr. 8616 Eýranyň demirgazygyna rus, günortasyna iňlis, günbataryna bolsa türk-german goşunlary girip, yran iki oduň arasynda galdy. 8617 Eýranyň Demirgazygynda ornaşan Russiýa Beýik Britaniýanyň bu ýerdäki nebit agalygyna howp salýardy. 8618 Eýranyň demirgazygynda Russiýa, günortasynda bolsa Beýik Britaniýa gozgalaňlary basyp ýatyrdy. 8619 Eýranyň demirgazygy üçin Atabeg bolan Emir Kontagyň baştutanlygyndaky topraklarda pitneçi Togrula goşulandygyny yglan etdi we bu atabeg wezipesinden uzaklaşdyrylanda Mahmyt II bu ýerleri golastyndan giderdi. 8620 Eýranyň gatnaşmagynda Maryda agyz suwy zawody guruldy. 8621 Eýranyň goşunbaşylygyny Rüsteme tabşyryp, Nimruzyň, Kabulyň, Zabulyň we Hindistanyň hökümdarlygyny onuň ygtyýaryna berýär hem-de permanyny ýaňadan täzeläp, köp wagtlap parahatlykda ýaşaýar. 8622 Eýranyň gowşamagyndan peýdalanyp Türkiýe onuň birnäçe ýerlerini basyp alypdy. 8623 Eýranyñ halklary 1985 ý maglumatlaryna görä eýranda 44,7% halk bolup, olardan 20,5 mln perslerdir, ol ilatyñ 45,9% tutýar, 7,5% mln golaý azerbaýjan halky ýaşaýär. 8624 Eýranyň hasabat guramasynıň 2006-njy sanawyna görä bu etrabyň ilaty 289.647 adamdyr. 8625 Eýranyň hasabat guramasynyň 2006-nji ýyldaky sanawyna görä Aşyrabat 344 maşgala, 1794 raýatly bir obadyr. 8626 Eýranyň hasabat guramasynyň 2006-nji ýyldaky sanawyna görä Aşyrabat 631 maşgala, 3026 raýatly bir obadyr. 8627 Eýranyň hasabat guramasynyň 2006-nji ýyldaky sanawyna görä Aşyrabat 7 maşgala, 25 raýatly bir obadyr. 8628 Eýranyň hasabat guramasynyň 2006-nji ýyldaky sanawyna görä Eywanabat 72 maşgala, 315 raýatly bir obadyr. 8629 Eýranyň hasabat guramasynyň 2006-nji ýyldaky sanawyna görä Gämişly Nezar 215 maşgala, 1002 raýatly bir obadyr. 8630 Eýranyň hasabat guramasynyň 2006-nji ýyldaky sanawyna görä Gämişly Nezar 523 maşgala, 2.446 raýatly bir obadyr. 8631 Eýranyň hasabat guramasynyň 2006-nji ýyldaky sanawyna görä Garadepe 88 maşgala, 357 raýatly bir obadyr. 8632 Eýranyň Huzistan welaýatynda suw üpjünçiligi gowy bolupdyr. 8633 Eýranyň jemgyýetçilik-ykdysady we syýasy taýdan yzagalaklygy Babitleriň gozgalaňynyň orta asyr halk hereketine mahsus bolan dini formada bolup geçmegine sebäp bolýar. 8634 Eýranyň milli woleýbol topary ýygyndysynda oýnan Giýaseddin Bonýad Şehit atly topar bilen 1989-nji ýylda Asia woleýbol oýunlarynda iň gowy sportsmen hökmünde saýpanypdy. 8635 Eýranyň nebit gorlary 90,5mlrd barrele (nebitiň halkara ölçeg birligi - 1 barrel 159 litre deň). 8636 Eýranyň şasy Nesreddin őzüniň Astrabad hőkümdary Jeparguly hanyň masgaraçylykly ýeňlişinden soň, ýene-de bir amatly pursat, gőzleýärdi. 8637 Eýranyň taryhynyň dürli ýazuw çeşmeleri kän. 8638 Eýranyň we Türkiýanyň Azerbaýjandaky basypalyjylykly syýasaty ýerli ilatda Russiýa döwleti bilen ýakynlaşmak meýlini has güýçlendiripdir. 8639 Eýran Ýokarý Ligasynda Sepahan FK klubynda top oýnaýan Serdar 2012-nji ýylda Eýranyň ýaşlar topary milli ýygyndysy bilen 2012-nji ýylda Russianyň dostluk kupasýnda oýnady we 6 bäsleşikde 7 gol urup iň gowy forward unvanyna göwüşdý. 8640 Eýran-yrak urşunda 1 mln-dan gowrak adam ýogaldy. 8641 Eýren döwletine degişli çeşmeler has-da köp. 8642 EYR-yň hökümeti 1988-nji ýylyň 18-nji iýulynda ony ykrar etdi. 8643 Eýsem agzalan döwürde dürli türkmen tire-taýpalarynyñ arasynda oñşuk barmydy? 8644 Eýsem, Allatagala özüniň şunça millionlarça bendeleriniň arasyndan bary-ýogy 2 sany patyşa döretjek bolsa, ikimizden başga adam tapmadymyka diýip gülýärin” diýipdir. 8645 Eýsem Baýramaly ady nireden geldi? 8646 Eýsem-de bolsa, şol Ogugus diýilýän serkerde dünýäniň çar künjüne ýörüş een Oguz han, oguguslar bolsa oguzlar bolaýmasyn? 8647 Eýsem egerde arzamyz kabul edilip Bütündünýä söwda guramasyna agza bolsak Türkmenistan üçin nähili peýdalary we zyýanlary bolup biler şol barada az kem aýdalyñ. 8648 Eýsem mürçelileriň diň şekilli düýpli pagsa gurluşygy, özboluşly hatar sütünleri gadymy Parfiýa Nusaýynyň “praioniki” düýpli gurluşygynyň nusgasy dälmidir? 8649 Eýsem, onuň sebäbi şol döwürde bitewiligiň, jebisligiň, agzybirligiň bolmanlygydyr. 8650 Eýsem Parfiýa döwletiniň merkezi-de dagyň alkymynda, derýa suwunyň ýakasynda, gözel hem täsin baýyrlyklaryň arasynda, örän sapaly ýerde ýerleşýär. 8651 Eýsem, şeýlekin häsiýetler gazaldan başga şygyr görnüşine mahsus bolup bilmeýärmi ýa-da bolaýanda-da hökmany suratda gazalyň täsir etmeginde döreýärmi diýen sowal bizi gyzyklandyrdy. 8652 Eýsem, Türkmenistana koreý milleti nireden gelip düşdükä? 8653 Eý toba, bu nä gudrat bi? 8654 Eýwanlar we olar bilen gurlan gabyrüsti kiosklar hem çagşapdyrlar. 8655 Eýwanlaryň arhitekturasy meňzeş we olar Teýmiritler döwletiniň paýtaht arhitekturasynyň ýetiren özboluşly täsirini görkezýär. 8656 Eýýam 1-2 nesilden soň olar ýerli ilatyň hasabyna girýärdi. 8657 Eýýam 1453-nji ýylda Azerbaýjanda häkim edilip goýlan türkmenleriň garagoýunly dinastiýasynyň baştutany Zahanşa özbaşdaklyk yglan edip günbatar Eýrany ozone birikdirip, Teýmiritleri garşy söweşigi biljek döwlet döredipdir. 8658 Eýýäm 1453-nji ýylda Azerbeýjanda Jahanşa öz döwletini garaşsyp diýip yglan edýär. 8659 Eýýam 17 asyryň 2-nji ýarymynda öňdebaryjy alymlar, ýeke-täk nemes edebi diliniň döredilmegi, ugrunda hereket edýärler. 8660 Eýýam 18 asyryň 2-nji ýarymynda nemes edebi dili has ýaýrap başlady. 8661 Eýýäm 1930-njy we 1932-nji ýyllardaky saýlawlar Gitleriň milletçi partiýasynyň iň iri syýasy güýje öwrülendigini görkezdi. 8662 Eýýam 1932-nji ýylyň ahyrlarynda Türkmenistanda hersinde ortaça 20-25 atylysy bolan 28 sany basmacy toparlary herket edyärdi. 1933-nji ýylyň ortalaryna çenli olaram dargadyldy. 8663 Eýýäm 1941-nji ýylyň Bitaraplyk aýynyň 29-ynda SSSR-iň HKS. 8664 Eýýäm 1942-nji ýylyň ortalaryndan başlap Ýaponiýanyň hüjümi saklanyldy. 1942-nji ýylyň 4-8-nji maýynda Korall deňzindäki söweş, 1942-nji ýylyň 4-6-njy iýunyndaky Midueý adalaryna Ýaponiýanyň hüjümi şowsuz gutarýar. 8665 Eýýäm, 1944-nji ýylda azat edilen etraplarda 16 mln gektardan gowrak ýer ekilipdi. 1945-nji ýylyň başynda azat edilen ýerlerde 84700 kolhoz, 1883 sowhoz we 3093 maşyn traktor stansiýasy dikeldilipdi. 8666 Eýýäm 1946-njy ýylyň başynda gitlere garşy öňki ýaranlar “sowuk uruş” ýagdaýyndadylar. 8667 Eýýäm 1957-nji ýylda öňki Soýuzda telewizorlaryň sany bir milliondan geçýärdi. 8668 Eýýäm 1992-nji ýylda bahalar 26 esse ýa-da aýda 31 esse göterim, 1993-nji ýylda 9,4 esse ýa-da aýda 20 göterim, 1994-nji ýýlda 3,2 esse ýa-da aýda 10 göterim, 1995-nji ýýlda 2,3 esse ýa-da 7,3 göterim ösdi. 8669 Eýýäm 4-nji klasda okaýan wagty edebiýat bilen gyzyklanyp ugraýar. 8670 Eýýäm Gadymy Hytaý ylmy işlerinde we Gippokratyň işlerinde bu keseliň alamatlary beýan edilipdir. 8671 Eýýäm gadymy Rimde bronzadan, kümüşden edilen perolar meşhur ekeni. 8672 Eýýäm giçki paleolitde ol adamlar ýeke-täk bolup olar irki we giçki paleolitiň çatyrygynda ýüze çykypdyrlar. 8673 Eýýäm rus ýazuwynyň XI-XII asyrlarda ýadygärlikleri (1056-1057-ň, Ostromirow Ýewangeliýesi we XII asyryň başyndaky Miroslaw ýewangiliýesi) altyn harplar bilen bezelipdir. 8674 Eýýäm şol döwürde ýenil we dokma senagatynda, gurluşyk serişdeleri senagatynda we beyleki ugurlarda hyzmtadaşlyk etmäge höwes bildirildi. 8675 Eýýäm şol taýplaryň ählisine türkmenler diýip at beripdirler. 8676 Eýýäm şu irki eserlerinde ýazyjynyň hemmetaraplaýyn ylymly, pelsepeçi, söz ussady bolandygyna, awangardizme ýykgyn edendigine göz ýetirýärsiň. 8677 Eýýäm X asyrdan başlap türki dil oguz diliniň esasy diline öwrülipdir. 8678 Eýýäm XIII asyrda olaryň sany 13-e ýetýär. 8679 Eýýäm XIX asyryň başlarynda onuň hereket kanunlary açylypdyr (T. 8680 Eý ýaranlar, şu zamanda :Diwan işi para döndi -diýip, olary halkyň öňünde masgaralaýar. 8681 Eýýeländen soñ Selim I yslamyñ ýolbaşçysy hökmünde halyflyk titunyny alýar. 8682 Eýzenhauer ilkinji nobatda ýurduň býudžetini tertipleşdirmäge synandy. 8683 Ezilen daýhanlaryň närazyçylyklary, ykdysady kynçylyklary, dini näsazlyklary döreýär. 8684 Eziz Diýarymyzda täze-täze etraplar dörär, ýaşaýyş toplumlary, mekdepler, hassahanalar, muzeýler we stadionlar gurlar. 8685 Eziz Serdarymyz halkymyza şamçyrag kimin ýol görkeziji bolan, Gurhan ýaly Mukaddes Ruhnama kitabyny peşgeş bermek bilen ilimizi geçmiş taryhyna şu gününe we geljegine buýsandyrmaga şert döretdi. 8686 Ezopyň sýužetleri Fedr we Babriden başlap, Ž. Lafonten we I.A. Krylowa çenli Ýewropa çeper basnýalarynyň sýužetiniň esasy fonduny düzýär. 8687 Fabiniň haýal-ýagallygy we ownuk ýer eýeleriniň tozmagy Rimde närazylyk döredip başlapdyr. 8688 Fahreddin II patyşa bolan wagtynda 1585-nji ýylda bary-ýogy 13 ýaşapdy, ol 1635-nji ýyla çenli ýurdy dolandyrýar. 8689 Fahreddin ilkibaşda türk soltanyna wassal borçlaryny ýerine ýetirip berýär. 8690 Fakultet 1964-nji ýylda döredildi(MRTI-iň döredilen ýyly) we onuň ilkinji ady " Radiotehniki fakulteti ". 8691 Fakultetde 120 golaý mugallymlar, şol sanda MYA-ň (Milli Ylmy Akademiýasy) akademigi W.A.Labunow; 12 ylmy doktorlary we professorlary; 56 ylmy kandidatlary we dosentlary; Döwlet Premiýalaryň laureatlary işleýärler. 8692 Fakultetde 140-ka golaý mugallymlar işleýärler, şol sanda Milli Yllmy Akademiýasynyň(MYA) akademigi A.P.Dostanko we MYA-ň agsy we korespondenti L.I.Gurskiý, 14 professorlar, 5 Belarus Respublikasynyň Döwlet premiýasynyň laureatlary(A. 8693 Faky-Keýdan hukukçylyk, ýagny, şerigat kanunynyň içine girýän maşgala, maliýe, döwlet hem-de nika hukuklaryny öwredipdir. 8694 Falangalaryñ urşujylarynyñ naýzalary has uzyn bolup, pyýada goşunuñ zarba urujy kuwwatyny artdyrypdyr. 8695 Familiýa şäher we oba görnüşlerine bölünipdir. 8696 Fanlarynyň köpüsi onuň ölmedigine ynanýar. 8697 Faraon Amasis (Ýahmos II) (b.e. öñ 570-526) hem grek dünýäsine nazarlanypdyr. 8698 Faraon Apriniñ (b.e. öñ 589-570ýý) dolandyran wagtynda hakynatutma goşunyñ gozgalañlary bolup geçipdir. 8699 Faraonlaryň derejelerini kabul edýär. 8700 Faraon Narmer miladydan öňki 3100 ýyllarda Müsürde ilkinji hanedanlygyny guran we bize belli bolan ilkinji hökümdardyr. 8701 Faraon özüni Atonyñ ýalñyz ogly diýip yglan edýär. 8702 Faraon Senuser III Niliñ geçmesi kyn bosagalarynyñ birinden aýlanyp geçer ýaly kanal hem gurdurypdyr. 8703 Faraonyñ golastyndakylar onuñ ýanynda ýüzin ýykylmaly bolupdyrlar. 8704 Faraon ýurdy çylşyrymly býurokratik apparat arkaly dolandyrypdyr. 8705 Fars dili- Iranyñ döwlet dili bolup, Eýranyñ 40-50 mln ilaty farslardyr. 8706 Fasih Hawariniň ýygyndysynda ýazylyşyna görä, 1336-njy ýylyň 26-njy noýabrynda Kutlug Timur ölýär. 8707 Faşistik basybalyjylara garşy atgyr ýaragy, ötgür sözi bilen söweşýär. 8708 Faşistik basyp alyjylaryň sowet ýerlerinden kowlup çykarylan ilkinji günlerinden azat edilen etraplaryň hojalygyny dikeltmek işi başlanýar. 8709 Faşistik döwletiň baş wezipesi hökmünde Mussolini onuň kuwwatlanmagyna, imperiýa ymtylmagy belleýär. 8710 Faşistik düzgünden närazylyk güýçlenip, uruşdan çykmaklygy talap edýänler köpelipdi. 8711 Faşistik düzgüniňä häkimiýet başyna gelmeginiň düýp sebäpleri. 1919-njy ýylda Italiýaly sosialist Benito Mussolini öz pikirdeşleri bilen “Göreş birleşmesi” (Faşodo Kombatimento) atly guramany döredipdi. 8712 Faşistik Germaniýa Fransiýany ýeňenden soňra ähli güýji bilen Beýik Britaniýa garşy howa hüjümine başlady. 8713 Faşistik Germaniýa we onuň ýaranlary basyp alan ýerleriniň halklaryny wagşyçylykly horladylar. 8714 Faşistik imperiýa üçin esgerler gerekdi. 8715 Faşistik režimine garşy, hususan-da, Gitleriň hut özüne ýazan awuly tankytlary sebäpli, fýurer ýazyjyny özüniň « şahsy duşmany » diýip yglan edipdir. 8716 Faşistik we garşylyk görkeziş hereketleri. 8717 Faşistler 11 million ýewreýleriň ählisini ýok etmekçidiler. 8718 Faşistler ähli kolhozlaryň we sowhozlaryň 40%-den gowragyny taladylar we ýok etdiler. 8719 Faşistler häkimiýetiň gowşaklygyndan peýdalanyp doly derejede işçleriň we demokratik guramalary ýumuryp başladylar. 8720 Faşistleri Italiýanyň we Germaniýanyň iri ýekebara (monopolistik) kapitaly goldady. 8721 Faşistleriň häkmiýete gelmeginde 1925 – 1934-nji ýyllarda Germaniýanyň Prezidenti bolan garry general P. Gindenburguň hem günäsi ýeterlik. 8722 Faşistler nädip döwlet ýolbaşçylygyna geldilerkä? 8723 Faşistler Wersal şertnamasynyň Germaniýanyň ýaragly güýçlerine çäklendirmesini äsgermezlik edip, gödek bozup başladylar. 8724 Faşistler ýewreýler, slawýanlar ýaly halklary aýratyn yzarlap, gyrdylar. 8725 Faşizm tizlikde syýasy akyma öwrüldi. 8726 Faşsitik partiýa terrorçylyk hereketini ulanyp uzak möhletleýin häkimiýeti öz eline aldylar. 8727 Fataly han ýeňlen tarapdan girewine adam we kontribusiýa (pul) alýpdyr. 1756-njy ýylda Fataly han Garabag hanlygyny, soňra bolsa Talyş hanlygyny we Kutkaşen soltanlygyny öz tabynlygyna geçirýär. 8728 Fataly hanyň döwründe onuň agalyk edýän Azerbaýjan ýerleri daşarky duşmanlaryň çozuşlaryndan halas bolupdyr. 8729 Fath Aly şanyň daşary syýasatyndaky ýene-de bir waka 1821-1823-nji ýyllarda Osman türkmen döwleti bilen alyp baran urşudyr. 8730 Fath Aly şanyň döwründe Eýran iki gezek Russiýa bilen Kawkaz ýerleriniň üstünde uruş alyp barmaly bolýar. 8731 Fath Aly şanyň döwründe Eýranyň içeri syýasatynda-da, daşary syýasatynda-da şowsuzlyklar az bolmandyr. 8732 Fath Aly şa Russiýanyň Kawkaza aralaşmagy sebäpli dörän dawada Angliýadan çaky cýkmansoň Fransiýa bilen ýakynlaşýar. 8733 Fatihde Soltan Selim sebtinde Ýowuz Selim mesjidinde, Soltan Abdulmejit Türbesinde depin edildi. 8734 Faust Dünýä edebiýatynyň iň belli kyssaçylarynyň biri, beýik germaniýan şahyry we ýazyjysy Gýote Iogann Wolfgangň ýazan eseri. 8735 «Faustyň» özeninde XVI asyrda il arasynda ýoň bolan, jadygöýlikde şeýtany halypa tutunyp, oňa öz erkine aldyran bir dindar hakdaky rowaýat ýatýar. 8736 Faýsal I kakasynyň dolandyrjak bolan Araplaryň aýaga galmagyny haýsy sebäplere görä daýanjakdygyny maslahat geçirmek üçin 1915-nji ýylda Şama gitdi. 8737 Faýum etraby Orta patyşalykdaky ýaly, Täze patyşalyk döwründe hem Müsüriñ esasy galla öndürýän ýeri bolupdyr. 8738 Faýum oazisine girilýän ýerde müñlerçe otaglary, koridorlary, geçelgeleri, dürli zallary bolan daşdan salnan ymarat bina edilipdir. 8739 Faýumyñ howpsuzlygyny üpjün etmek üçin onuñ günbatarynda hemişelik goşuny bolan kuwwatly gala salnypdyr. 8740 F – berklik, T/m - ỳüplügiň 1 metrinde towlaryň sany, Co – pagta üçin, Pes – poliester. 8741 Federal konstitusiýa diňe 13 ştatyň 9-ň tassyklamagy esasynda güýje girýärdi. 1788-nji ýýlyň Oguz aýýnda täze konstitusiýa güýje girdi. 1791-nji ýýlyň Sanjar aýýnda ABŞ-da hukuklar hakyndaky kanun hereket edip başlady. 8742 Federal sowet welaýatlara wekilçilik edýär. 8743 Federasiýa bilen onuň subýektleriniň arasyndaky gatnaşyk federal konstitusiýa we federal kanunlar tarpyndan kadalaşdyrylýar. 8744 Federasiýany bitewi sosial ykdysady meýdan, bitewi pul ulgamy, federal raýatlyk, federal konstitusiýa, federal häkimiýetiň we dolandyryşyň edaralary birleşdirýär. 8745 Federasiýanyň bölekleriniň öz kanun çykaryjy edaralary, hökümetleri, konstitusiýalary we başga alamatlary bolýar. 8746 Federasiýanyň ( latynça soýuz, birleşik) aýratynlygy onuň belli bir derejede özbaşdaklykdan peýdalanýan respublikalardan, ştatlardan durmagydyr. 8747 Feldberg Feldberg dagy Schwarzwald tokaýlygynyň iň beýik dagy, Alp daglaryny hasap etmäniňde bolsa tutuş Germaniýanyň iň belent dagy bolup durýar. 8748 Femistokl darajyk Salamin bogazynda aýgytlaýjy söweş etmegi teklip edýär. 8749 Femistoklyň abraýynyň artmaga Areopaga we demokratlaryň hem bir bölegine ýaramandyr. 8750 Femistoklyň baştutanlygynda Afinynyň töweregine çylşyrymly galalaryň ulgamy gurulypdyr. 8751 Fenerbahçe Sport Kluby bu braşlaryñ hemmesinde Türkiÿede gurnalÿan iñ ÿokary ligalarda çykyş etÿändir. 8752 F.Engels : Türk düzgünine harby ýurt basarlarynyñ düzgüni diýp at berýär. 8753 Feodalçylyk gatnaşyklarynyň ösmegi bilen bir hatarda gul eýeçilik gurluşy döreýär. 8754 Feodalçylyk gatnaşyklarynyň ösmegi feodal şäherleriň güýçli ösüşini şertlendiryär. 8755 Feodal ezişi ýok etmek we ýurduň dagynlygynyň soňuna çykmakdy. 8756 Feodal hojalykda daýhan ezmegiň esasy formasy işläp bermek rentasy – barşina, natural salgyt bolupdyr. 8757 Feodallaryň häkimýet üstündäki gazaply göreşi, şäherleri berkitmek zerurlygy uly gala diwarlaryny gurmak baradaky borçlugyň girizilmegine sebäp bolupdyr. 8758 Ferdinand Argondskiý we Izabella Kastilskiý ýurdy dolandyrdy. 8759 Ferdinandyň gelmegi bilen Çehiýada Gabesburglara garşy täzeden näzarylyk başlanýär. 8760 Ferdinant-7 zalym direktor bolup çykdy. 8761 Ferdöwsiniň “Şanamasynyň” ilkinji müň bendini Dakyky ýazýar. 8762 Ferhat Gaýymy (Parsça: فرهاد قائمی) Eýran Milli Woleýbol ýygyndysy toparynyň we Kümmet Gowuz şäheriniň Barij toparynyň sportsmeni. 8763 Ferit Orhan Pamuk, 1952-nji ýylyň 7-nji iýunynda Türkiýäniň Stambul şäherinde dünýä inýär. 8764 Fermer hojalyklaryny döretmek fermerlerde ýeterlik serişdeleriň bolmazlygy zerarly togtadyldy. 8765 Festiwal 1950-nji ýyldan bäri her ýyl giçirilip gelinýär. 8766 Festiwal barada käbir maglumatlar Şu ýyl Sapporo gar festiwalynyň 60-njysy geçirilýär. 8767 Festiwalda ululy-kiçili 300-den gowrak gardan ýasalan heýkeller sergä çykarylýar. 8768 Festiwalyň administratiw işlerine gar festiwalynyň ýerine ýetiriji komiteti jogap berýär. 8769 Festiwalyň çäginde dürli tagamlar hem satylýar. 8770 Festiwalyň çäginde heýkelleri howa şertleri goraýar. 8771 Festwal ýaraşygy netijesinde Ýewropada 2 sany döwlet Şwesariýa we Golandiýa özbaşdaklygynt gazanýär. 8772 Feudal ezişe çydam edip bilmän daýhan gözgalaň turuzypdyr. 8773 Fewral aýynda howanyň ortaça temperaturasy minus 10 dereje bolýar. 8774 Fewral eýran ýylnamasy boýunça bahman aýy diýlip atlandyrylýar. 8775 Fewralyň başynda halk çykyşlary has-da güýçlendi. 8776 Fibrogrammadaky uzynlyklar geçen-uzynlyk ýaly kabul edilýär, ýagny belli aralykdan soñ alanan uzynlyk ýaly. 8777 Fibrogramma Digital-Fibrograph atly abzalda gurulýar. 8778 Fide, sed cui vide Hudaýa ynansaň ynan weli, eşejigiňi berk duşa. 8779 Fifa-100 sanawyna giryar.2008de ol karyerasyny tamamlap,hazirki wagtda nemes telewideniyesinin futbol kommentatory bolup ishleyar. 8780 Figura – latyn “figura” sözi bolup, daşky görnüş diýmegi aňladýar. 8781 Fiinalda bolsa ol 100,2 ocko toplap, umumy toplamaly ockonyn bashden birini yygnady we netijede ol jemi 692.2 ocko toplamagy bashardy. 8782 Fiji adasyny basyp almak üçin uruşlar gidipdir. 1874-nji ý. Fiji Angliýanyň koloniýasyna öwrülýär. 8783 Fijililer polineziýalylara medeniýeti we gurluşy boýunça ýakyndyr. 8784 Fijiniň ilaty – birnäçe taýpalardan durýa. 8785 Filipinda hem ABŞda ispan dilinde köp adam gepleşýär. 8786 Filipp Afina onuñ iñ gowşak ýerlerinden zarba urmagy karar edipdir. 8787 Filipp alkidikadaky möüm şäerleri eýeläp, Frakiýanyñ kenary boýunça gündogara tarap süýşüpdir. 8788 Filipp Günorta Frakiýany eýeläp, täze şäherleri esaslanyprypdyr. 8789 Filipp II Fiwanyñ tarapynda çykyş edip, b.e. 352-nji ýylda Fessaliýada hereket edýän fokida goşunlaryny derbi-dagyn edipdir. 8790 Filipp II goşunda týrgenleşikleriñ we okuwlaryñ emişelik ulgamyny girizipdir. 8791 Filipp II magdan kählerine, goşuny ýaraglandyrmak üçin demriñ çykarylygyna aýratyn üns beripdir. 8792 Filipp II makedon begzadalary-getaýralary gulluk edýän atly goşunyny hem güýçlendirripdir. 8793 Filipp II-niň yzarlamalary ýatyrmagyny, gozgalaňçylary talapyny ýerine ýetirmäge söz bermegini talap etdiler, ýöne gozgalaňyň gyzan pursady köp dworýan wekillleri gozgalaňdaň boýun gaçyrdylar. 8794 Filipp II öz goşunyny erkin makedon daýanlaryndan üzüpdir. 8795 Filippiñ arby özgerdişi grek arby guralyşynyñ güýçli taraplaryny we makedonlaryñ öžleriniñ arby guralyşynt birikdirmelidi. 8796 Filippinler, Aziýada ýerleşýän döwletleriň biri. 8797 Filippinleriň bir bölegi azat edildi. 8798 Filippinler, Puerto-Riko, Guam adalary ABŞ-yň ygtyýaryna geçdi. 1898-nji ýyldaky ispan-amerikan urşy dünýäni täzeden paýlaşmak ugrundaky ilkinji uruşdy. 8799 Filippiň täze gelni göwreli bolup, Aleksandryň mirasdüşer şazada bolmagyna howp abanýar. 8800 Filipp onuñ baştutany bolýar. 8801 Fillipinlerde 100 den gowrak, Wýetnamda, Hytaýda 50-den gowurak, Eýranda, Owganistanda, Birmada, Tailanda 30-den gowurak miller ýaşaýar. 8802 Filmde Jessieniñ rolyny meşhur aktrissa Debby Ryan ýerine ýetirýär. 8803 Film häzirki wagtda dowam edýär. 8804 Filosofiýanyň we fizikanyň esasy düşünjeleriniň biri, materiýanyň hereket etmeginiň şertli deňeşdiriş ölçegi, şeýle hem uzaboýuna fiziki jisimleriň dünýä liniýasy uzalyp gidýän giňişlik-wagt koordinatlarynyň biri. 8805 Filosofiýasy Anonymousyň hiçhili kesgitlenen bir filosofiýasy ýok we olaryň özara düşünişmezlikleri köp duş gelinýän hereket. 8806 Final duşuşygy onbirinde 6 sany FT Barselona toparyñ futbolçylary bardy; olaryñ hemmesem La Masiýa futbol akademiýasynyñ yetiştiren futbolçylarydy. 8807 Final yaryshyna FIFAnyn emini Kakabay Seyidow, onun komekcileri Muhammet Owezdurdyyew we Bagtyyar Atajanow eminlik ederler. 8808 Finikiýada harby ýesirlerden we bergidarlardan emele gelen gullar ujupsyz bolupdyr. 8809 Finikiýalylaryň geografiki açyşlaryň taryhynda Gibraltardan geçip Atlantik ummanyna çykmagy we Afrikanyň daşyndan aýlanmagy uly üs- tünlik bolupdyr. 8810 Finikiýa şäherleri oňa meýletin geçipdirler. 8811 Finikiýa şäherleri Pars döwletiniň möhüm ykdysady merkezlerine öwrülipdir. 8812 Fin­lan­di­ýa­da äh­lu­mu­my hök­ma­ny okuw 9 ýyl oka­dyl­ýar we ça­ga­lar 7 ýa­şa ba­ran­dan soň­ra baş­la­ýar. 8813 Fin­lan­di­ýa­nyň umu­my bi­lim ber­ýän mek­dep­le­ri­niň mak­sat­na­ma­la­ryn­da haý­sy­dyr bir äş­gär ta­pa­wut­lan­dy­ry­jy ala­mat­la­ry ýok we sa­pak­la­ryň meň­zeş je­mi­ni öz içi­ne al­ýar. 8814 Finlýandiýany Beýik Britaniýe hem Fransiýa goldady. 8815 Finnozly, iýmitleniş ulgamynda öküz soguljany bolan adamlar diňe ýapyk hajathanalardan peýdalanmaly. 8816 Finnozly mallaryň etlerini diňe örän berk gowurmaly we köp gaýnadyp bişirmeli, şeýle mallaryň etlerini çigräk bişirip iýmek bolmaz. 8817 Firma iň bir kynçylyga düşen pursaty hem öz işgärini işden boşatmazlyga çalşypdyr. 8818 Fişer ömrüniň ahyryna çenli Islandiýada ýaşady. 8819 Fiwyda hem kuşit täsirini ýetiripdir. 8820 Fizika-matematika, tehnika, geologiýa we himiýa ugurlary Muňa Fizika-tehniki fakulteti(anyk däl, düzediş gerek), Matematika we kompýuter tehnologiýalary fakulteti(anyk däl, düzediş gerek) hemde Himiýa fakulteti degişlidir(anyk däl, düzediş gerek). 8821 Fizika ugry boýunça Nobel baýragynyň laureaty. 8822 Fizika we himiýa bilen bilelikde, biologiýa ylmy, aýratynda, genetika ösdi. 8823 Fizika ylmynda köp täzelikleriň üstünde Leonardo da Winçi işleýär, ýöne onuň bu açyşlary biziň döwrümize çenli gelip ýetmändir. 8824 Fizika ylmyny taryhy özgerişine göra iki şaha bölüp bileris: Klassik fizika 1900 yylyna çenli wagty öz içine alyar. 8825 Fiziki ululyklaryň uly topary wektor ululyklardyr. 8826 Fiziki we farmakologiki (derman serişdeleri) faktorlara bronhlaryň duýujylygynyň üýtgemegi, olarda emele gelýän biologiki işjeň maddalaryň uly täsiri, BA-nyň hemme görnüşleri üçin umumy ýagdaý bolup durýandyr. 8827 Fiziobejergi geçirmäge mümkinçilik bolmadyk ýagdaýynda, dürli dermanlary göni içegeden goýbermek (mikroklizma) bilen çäklenip hem bolýandyr. 8828 Fizioemleri Otiti bejermekde ultra tolkunlar (UWÇ), ultra melewşe şöhleleri (kwars) ulanylýar. 8829 FK Aktobe hazirki wagtda Gazagystan Ýokary Ligada basleşige dowam edyar. 8830 FK Apoel hazirki wagtda Kiýpr Ýokary Ligada basleşige dowam edyar. 8831 FK Astana hazirki wagtda Gazagystan Ýokary Ligada basleşige dowam edyar. 8832 FK Kaýrat Almaty hazirki wagtda Gazagystan Ýokary Ligada basleşige dowam edyar. 8833 F. Kossiganyň, A. Faplaniniň hökümetlerinde ýurduň ykdysady ýagdaýyny gowulandyrmagy başarmady. 8834 FK Paxtakor hazirki wagtda Özbegystan Ýokary Ligada basleşige dowam edyar. 8835 Flamengo we Fluminense yaly brazil klublar oz oyunlaryny bu apet stadionda gechiryarler.doly ady-Mario Filyo. 8836 Flaminiý paýtagty goramak üçin, karfogenlileriň yzyndan howlukmaç ýola düşüpdir. 8837 Flaminiý wepat bolupdyr. 8838 FLEX - Amerikanyň birleşen ştatlary tarapyndan türkmen okuwçylaryny 1 ýyllyk okuwa iberýän programma. 8839 Flipp II hem tagta geçmäge höweslidi. 8840 Flipp II-ň eden uruşlarynyň birnäçesi oňat gutarýar. 8841 Flora we Fauna Antarktikada yasyyan Imperator PengwinlerAntarktikanyn denizlerin aqua gozelligi dem hem tutduryar. 8842 Florensiýada bu şäher döwletini Kozimo mediçi dolandyrypdyr. 8843 Florensiýada büyrgez maşgalasynda, notarius Leonardanyň ejesi at daglyp Ankano diýen ýerjagazdan ýönekeý daýhan maşgalasynda. 14 ýaşynda Leonardadan Wertakko diýen hünärment hünär öwrenmeklige tabşyrylypdyrlar, ol adam ökde heýkelta ras, zergar bolupdyr. 8844 Florensiýa respublika bolup, ähli işi respublikan edaralar, maslahat çozüpdir. 8845 Florensiýa, Rim, Neapolda, Wenesiýada, Milanda gumanistleriň kružoklary bolupdyr. 8846 F.M. Dostoýewskiý ýaş wagty Balzagyň “Ýewgeniýa Grande” romanyny rus diline terjime edipdir. 8847 F. Mist­ral 50 ýyl onuň re­dak­to­ry bo­lup­dyr. 8848 F. Mitteran Atlantikadan Urala çenli “Ýewropa öýüni döretmek”baradaky pikiri goldady. 8849 F. Mitteran Atlantikada Urala çenli “Ýewropa öýüni döretmek” baradaky pikiri goldady. 8850 Fokida em Apollonyñ ybaatanasyna ýolbaşçylyk etmek ukugyny talap edip, duýdansyz Delfa çozupdyr we ondaky 10 müñ talant altyny we kümşi eýeläpdir. 8851 Fokidalylary inden çykmakda ayplap, umumygrek keramatly ýeriniñ garagçysy hökmünder Fiwy çykyş edipdir. 8852 Fonetikada sözleriň ses gurluşy bilen baglanyşykly meseleler öwrenilse, leksikada sözleriň many gatnaşyklary, morfologiýada sözleriň morfologik aýratynlyklary, sintaksisde sözlemde sözleriň baglanyş tärleri öwrenilýär. 8853 Foolad Khuzestan FK hazirki wagtda Eýran Ýokary Ligada basleşige dowam edyar. 8854 Formula – latyn “formula” (kesgitlenen düzgün) sözünden gelip çykandyr. 8855 Forumda Sezaryň jesediniň ýakylan ýerinde ony keramatlaşdyryp, sadaka berlip başlanypdyr. 8856 Fotoelektrik Effekt 275px Albert Eýnşteiniň 1905-nji ýylda eden açyşy: ýagtylyk foton bölejiklerden durýar we olaryň energiýasy ýagtylygyň ýygylygyna proporsionaldyr. 8857 Fotokameralar üçin megapiksel - kameranyň surat alýan sensorlaryň sany - bu esasy görkezjidir. 8858 Fraat IV öz ogullaryny hem ýerli begzadalar özüne garşy göreşdfe ulanarlar diýip howatyrlanyp, Rime girew hökmünde iberipdir. 8859 Frankdgurt-na-maýnede şowhunly bazarlar bilen şöhratlanypdyr, Niderlandlardan, Flandriýadan, Angliýa, Polşa, Çehiýa, Italiýa, Fransiýadan söwdagärler gelipdir. 8860 Franklin Ruzwelt 1882-nji ýylda Nýu-Ýork ştatynda eneden dogulýar. 8861 Frank-Prus urşy ýyllarynda Italýan korollygyna Papa welaýatynyň birikdirilmegi ugrundaky göreş tamamlanýar. 8862 Fransiýa 1870-71-nji ýylyň Frank-prus urşunda ýeňilenem bolsa, beýik döwletliligine galýardy. 8863 Fransiýa 360 müň, Germaniýa 600 müň adamsyny ýitirdi. 8864 Fransiýa beýleki 12 ýurduň hyzmatdaşlykda galanyna begenip, Gwineýany pes derejä getirmek üçin ähli fransuzlara Gwineýadan tiz çykmaga çagyrýar. 8865 Fransiýa bilen Germaniýanyň arasyndaky gapma-garşylyklaryň ýitileşmeginden peýdalanyp 1935-nji ýylyň Türkmenbaşy aýynda Italiýa Fransiýa bilen Afrikada täsir ediş çäkleri barada ylalaşyk baglaşdy. 8866 Fransiýa bilen ylalaşan Beýik Britaniýa Russiýany hem öz tarapdaryna öwürmäge howlukdy. 8867 Fransiýada ähli syýasy partiýalar birleşip, garşylyk görkezişiň Milli Maslahaty atly merkez döretdiler. 8868 Fransiýada Gorkut monarhiýasynyñ içeri we daşary syýasaty onuñ garaýşyna oppozisiýasynyñ döremegine getirdi. 8869 Fransiýada ilatyń işe ýarawly böleginiń 85%-i hakyna tutma adamlar-işçiler, gullukçylar, tehniki intelegensiýa we başgalar. 8870 Fransiýada ilatyň işe ýarawly böleginiň 85%-ti hakyna tutma adamlar-işçiler, gullukçylar, tehniki intelegensiýa we başgalar. 8871 Fransiýada mülk eýeleri esasan özlerine degişli ýerleriň we daýhanlaryň hasabyna ýaşaýardy. 8872 Fransiýada rewolýusion hereket başlandy. 8873 Fransiýada rewolýusiýa 1792-nji ýylyň Alp Arslan aýynyň 10-da başlandy. 8874 Fransiýada rewolýusiýa ýaýbaňlanýardy, emma ýurduň ykdysady ýagdaýy gowulananokdy. 1791-nji ýýlda Ruhnama aýynda dörediji ýýgnak konstitusiýany işläp çykardy. 8875 Fransiýada Wişi hökümeti agdarylyp, general Ş.de Golluň ýolbaşçylygyndaky wagtlaýyn fransuz hökümeti döredildi. 1944-nji ýylyň ahyryna çenli bileleşen döwletleriň goşuny Fransiýany, Belgiýany faşistlerden doly azat etdiler. 8876 Fransiýada ýaşamaly bolýar Mustafa Çokaý Orsýetiň dürli şäherlerinde, az wagtlyk Kawkazda, Türkiýede, soňra Fransiýada ýaşamaly we işlemeli bolýar. 1919-njy ýylyň başynda Krasnowodskide hem Aşgabatda bolup görüpdir. 8877 Fransiýa dünýäniň iň baý ýurtlarynyň biri. 8878 Fransiýa eger haýsy ýurduň halky özbaşdaklyga ses berse, onuň bilen hiç-hili gatnaşyk etmejekdigini aýdyp görkezýär. 1958-nji ýylyň Ruhnama aýynyň 28-de ähli fransuz 13 baknasynda geňeş geçirilýär. 8879 Fransiýa Elzas we Lotaringiýa sebitlerini, Reýn derýasynyň çep kenaryny, Saar kömür basseýnini almaklygy maksat edinipdi. 8880 Fransiýa Germanýany düýpli gowşatmak üçin alynmaly öwez töleginiň möçberini 450-480 mlrd. altyn marka ýetirmegi, onuň hem 58% möçberindäkisini Fransiýa bermegi talap etdi. 8881 Fransiýa günbatar Tunisiň Krumirleriň Jezire topraklaryna gurnan akgynlaryny we käbir ýerleriň talaplaryny bahana edip, Osmanly döwletine garaşly beglikler tarapyndan dolandyrylýan Tunise 1881-nji ýylyň 12-nji Maýynda Fransuz goşunlary döküldiler. 8882 Fransiýa indi täze ýola Termidarýan konwenti döwründe geçip başlaýar, termidorian öwrülişigi rewolýusiýanyň aşak gaçmagynyň başyny başlady. 9-termidardan soň häkimiýet doly konwentiň eline geçýär. 8883 Fransiýa maslahatyň Parižde geçirilmegini haýyş etdi. 8884 Fransiýany kyn gününde Russiýa goldady. 1916-njy ýylyň Nowruz aýynda Rus goşunlary hüjüme başlap, fransuzlara ýeňillik döretmegi başardylar. 8885 Fransiýanyň demirgazygynda 340 müň adamly iňlis-fransuz goşunynyň daşy gabalyp, esgerleriň bir bölegi wepat boldy, galany Beýik Britaniýa gaçmagy başardy. 8886 Fransiýanyň demirgazyk ýerlerinde kärende görnüşinde oba –hojalyk ýöredilýärdi. 8887 Fransiýanyň günorta – günbatar böleginde daýhanlar gozgalaň turuzdylar. 8888 Fransiýanyň günorta kenarynda Massaliýa esaslandyrylypdyr. 8889 Fransiýanyň hökümeti 1940-njy ýylyň 22-nji Oguz aýynda Kompýen tokaýynda (1918-nji ýylda Germaniýanyň birinji jahan urşunda ýeňilendigi boýun alan ýerinde) uruşda ýelilendigini baýun aldy. 8890 Fransiýanyň işewür toparlarynyň türkmen ykdysadyýetine uly möçberde maýa goýumlaryny goýmagy, esasan hem “ Buig” kompaniýasynyň alyp barýan gurluşyk işleri. 8891 Fransiýanyň Ispaniýa bilen urşy bolsa soň hem dowam edýär. 8892 Fransiÿanyň öňünde ýurduň ykdysady dikeldilişini we demokratiÿany ösdürmek möhüm wezipeleriň biri bolup durÿardy. 1945-nji ÿylyň 24-nji oktÿabrynda Fransiýada dörediji ýygnaga saÿlawlar geçirildi. 8893 Fransiýanyň öňünde ýurdyň ykdysady dikeldilişini we demokratiýany ösdürmek möhüm wesipeleriň biri bolup durýardy. 1945-nji ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 24-ne Fransiýada dörediji ýygnaga saýlawlar geçirildi. 8894 Fransiýanyň töwereginde birnäçe döwletler emele geldi. 8895 Fransiýanyň üçden iki bölegini we Pariži Germaniýa eýeledi. 8896 Fransiýanyň urşa gerişmegi Gabsburglaryň ýagdaň agyrlaşdyrýär we onuň gutarnykly ýeňilmegine sebäp bolýar. 8897 Fransiýanyň ýeňil we agyr senagatynda giň möçberde maşynlar we enjamlar ulanylyp başlandy. 8898 Fransiýanyň ykdysady ösüşinde oba hojalygy uly ähmiýete eýedi, sebäbi onda ilatyň aglaba bölegi işleýärdi. 8899 Fransiýa Oran welaýatynyň öňki territoriýasynda Abdylkadyryň häkiniýetini ykrar edýär, ol ýerde basybalyjylara garşylyk görkezilýän döwründe gozgalaýçylar özleriniň döwletini (emirligini) döredýärler. 1835 ýylynda uruş täzeden başlanýar. 8900 Fransiýa papany goldap, Şotland korollary Sisiliýa, Kastiliýa, Graf Flandriýskiý hem olary goldady. 8901 Fransiýa-Prussiýa urşy (1870-1871) döwründe Umumy haýyr-sahabat jemgyýetini (Common Relief Society), az soň bolsa Gurluşyň we siwilisaziýaň umumy alýansyny (Common Alliance for Order and Civilization) esaslandyrýar. 8902 Fransiýa-Prussiýa urşy döwründe ol gurama ýatyrylýar we Passiň kömegi bilen Milletleriň arasyndaky arbitraž ligasy (Société d'arbitrage entre les Nations) döredilýär (1870). 8903 Fransiýa Russiýa bilen hem arany üzmändi, sebäbi ol Fransiýa gerekdi. 8904 Fransiýa şol bir wagtyń özünde Germaniýa we onuń ykbaly meselesine uly üns berýärdi, sebäbi ol Saary we Reýniń çep kenaryny almagy hem-de Germaniÿadan Rur welaÿatyny bölüp almagy umyt edÿärdi. 8905 Fransiýa şol bir wagtyň özünde Germaniýa we onuň ykbaly meselesine uly üns berýärdi, sebäbi Saary we Reýniň çep kenaryny almagy hem-de Germaniýadan Rur welaýatyny bölüp almagy umyt edýärdi. 8906 Fransiýa şol wagtlar häzirki Italiýaň agramly bölegini eýelän Awstriýa garşy uruş alyp barýan Sardiniýa Patyşalygynyň (Pemonta-Sardiniýa hem diýilýär) tarapynda söweşipdir. 8907 Fransiýa şoň ýaly hem 1975-ýylyň Alp-Arslanda Helsinkide umumy Ýewropa howpsyzlyk we hyzmatdaşlyk maslahatyna gatnaşdy. 8908 Fransiýa syýasy taýdan Ỳewropada halkara syýasatynda esli orna geçdi. 100 ýyllyk uruşda harby hereketi alyp barmagyň täze tärleri işlenip düzüldi. 8909 Fransiýa urşy 6 hepdeden gijä goýman ýeňişli tamamlamalydy. 8910 Fransiýa ýaly döwletde kreposnoýçylyk gurluş bilen daýhan hemme tarapdan hojaýyna garaşly bolupdyr. 8911 Fransiýa Ýewropanyň Günbatarynda ýerleşýän döwletdir. 8912 Frans Kafkany ekspressionist ýazyjylaryň iň beýigi hasaplasa bolar. 8913 Fransuz akademiýasynyň agzasy (1941) Beýik fransuz ýazyjysy Wiktor Gýugo Bezansonda dünýä inipdir. 8914 Fransuz akademiýasy tarapyndan yglan edilen bäsleşikde ýaş Gýugo üç ýüz otuz dört setirden ybarat poemasy üçin Hormat hatyna mynasyp boldy. 8915 Fransuz bazarlarynda arzan iňlis harytlarynyň satylmagy üçin amatly şert döredi. 8916 Fransuzça gowy gürleşdi we günbatar sazlaryny diňläp köňlüne aram salardy. 8917 Fransuz esgerleriniň sany Germaniýanyňkydan üç esse azdy. 8918 Fransuz halkynyň faşistlere garşy göreşine Beýik Britaniýada ýerleşen general Şarl de Golluň ýolbaşçylygyndaky “Azat Fransiýa” atly watançy gurama ýolbaşçylyk edýärdi. 8919 Fransuz hemaýat rejimi Tunisiň garaşsyzlyk gazanmagyna çenli dowam etdi (1956). 8920 Fransuz hem iňlis dillerini bilipdir. 8921 Fransuz hökümeti Israýyldan ýakyn Gündogarda basybalyjylykly hereketlerini ýazgaryp çykyş etdi, amerikanlaryň Wýetnamdaky uruşyny bes etmek ugrunda aýgytly çykyş etdi. 8922 Fransuz hökümeti Israýylyń ýakyn Gündogarsda basybaljylykly hereketlerini ýazgaryp çykyş etdi, amerikanlaryń Wýetnamdaky uruşyny bes etmek ugrunda aýgytly çykyş etdi. 8923 Fransuz koroly Fransisk I-niň çagyryş teklibini kabul edýär. 8924 Fransuz koroly Karl V birnäçe reformalar geçirýär. 8925 Fransuzlar XIV asyryň 70-nji ýyllarynda iňlisleri öz ýurtlaryndan bütinleý diýen ýaly kowup çykarýarlar, emma Fransiýanyň içindäki özara feodalçylyk çaknyşyklar uruşda gazanylan ýeňşi berkitmäge mümkinçilik bermeýär. 8926 Fransuzlaryň ençeme hüjümine döz geleninden we öz pozisiýasyny alty sagat çemesi gorap saklanyndan soňra Bagration yza çekilmeli boldy. 8927 Fransuzlaryň etjek bolýan işlerini käbir Arap baştutanlary düşünmediler. 8928 Fransuzlaryň, Ispanlaryň, Nemesleriň talançylykly ýörişleriniň netijesinde ykdysadyýete pese gaçdy. 8929 Fransuz matematigi Blez Paskal 1642-nji ýylda entek 19 ýaşly jahylka onluk sanlary goşup bilýän diş-diş tigirleriň esasynda gurnalan hasap maşynyny döredipdir. 8930 Fransuz matematigi Laplas (1749-1827) logarifmleriň oýlanyp tapylmagy astronomyň işini gysgaldyp, onuň ömrüni uzaltdy diýipdir. 8931 Fransuz matematigi we fizigi Blez Paskal (1623-1662) gidrostatika boýunça soraglaryň üstünde işleýär. 8932 Fransuz matematigi Wiýet (1540-1603) algebraik ýumuşlary çözmegiň usullaryny oýlap tapýar, täze algebraik formulalar ýüze çykýar. 8933 Fransuz mülkdarlary iňlis jentlerden tapawutlylykda söwda bilen hem senagat işi bilen hem meşgullanyp bilmeýärdi. 8934 Fransuz rewolýusiýasy Ispaniýada uly gyzyklanma döretdi, öňdebaryjy adamlar Fransuz magaryfçylarynyň garaýşlary bilen ylalaşyp,absolýutizmiň şoňuna çykmagy maksat edinýärdi. 8935 Fransuz senagaty bu döwürde has köp pudaklydy: gymmat bahaly matalar, sagat, wino, ýarag, kagyz, kitap çap edýän kärhanalar bardy. 8936 Fransuz senagaty üçin häli gol zähmeti önümçilikde giňden ulanylýardy. 8937 Fransuz ýesirliginden şa Ferdinant gaýdyp geldi, ony ispanlar halk gahrymany kabul etdiler. 8938 Fransyz latyn dilleriniň täsirinde umumy iňlis dili ýüze çykýär. 1362 ýyldan mejlis sud işu dilde geçýär. 8939 Frat II Antioh goşunlaryndan ýesir edip alan Ýunanlary (grekleri) hem şol taýpalaryň üstüne, söweşe zorluk bilen sürdi. 8940 Frat II Miladydan öňki 130-njy ýylda Parfiýan topraklaryna tarap ýörüşe başlan Selewkid hökümdary Antioh Sidet I m. ö. 129-njy ýylda Mediýada ýeňlişe sezewar etdi we öldürtdi. 8941 Frat II niň ýerine dogany Artaban II geçdi. 8942 Fraýburg (Freiburg)- Germaniýanyň günortasynda Fransiýanyň we Şweýsariýanyň ýanynda ýerleşýän bir şäher. 8943 Frederik Passi 1912-nji ýylyň 12-nji iýunynda aradan çykýar we Per-Laşez gonamçylygynda jaýlanýar. 8944 Frensis Bekon (1561-1626) Londanda dogulýar, Kembridž uniwersitetinde okaýar, Parižde ýaşaýar. 8945 Fridrih Derewýannyý başmagyň ýolbaşçylygynda 1285-nji ýylda Demirgazyk Germaniýada gozgalaň başlanýar. 8946 Fridrih fon Haýek dünýä jemgyýetçiligi tarapyndan liberal ykdysadyýetçi hökmünde tanalýar. 8947 Fridrih II agtygy Konradin (16 ýaş) Fransuzlary yzyna kowmaga synanyşýar. 8948 Fridrih II öz döwründe territoriýasyna 3 gezek barypdyr. 9 ýyl ýaşapdyr. 8949 Fridrihiň ogly birnäçe ýyldan soň aradan çykýar. 8950 Fridrih zordan gaçyp gutulýar. 8951 Frinidatdan demirgazyk-günbatarda Kolumb howply bogazy açyp. 8952 Frizler, hawklar, soňra Elbanyň aşak akymyndan demirgazyk tarapda we Ýutlanda ýarym adasynda anglar, saklar, ýuttlar, kimwrlar, şeýtonlar ýaşapdyrlar. 8953 F. Ruzwelt 1933-nji ýylyň Nowruz aýynyň 6-synda ähli banklary wagtlaýyn ýapmak hakynda buýruk berdi. 8954 F. Ruzwelt ABŞ-da ykdysady pese gaçyşlygyň möwjän, ilatyň hökümetden närazylygynyň güýjän döwri häkimiýete geçdi. 8955 F. Ruzwelt ähli adamlara gowy görnüp, ýaranyp bolmajagyna hem düşündyärdi. 8956 F. Ruzwelt bu döwürde döwletiň ykdysadyýete gatyşmasyny düýpli güýçlendirmäge gönükdirilen çäreleri durmuşa geçildi. 8957 F. Ruzwelt ekerançylyk ýerlerini we mallaryň baş sanyny azaltmagyň hasabyna oba hojalyk önümleriniň öndürişini kemeldip, bahalary ýokarlandyrmaga synanyşdy. 8958 F. Ruzwelt ikinji möhlete president saýlanandan soňra hem özgerdişleri öňküsi ýaly dowam etdirjek boldy. 8959 F. Ruzweltiň “Täze ýoly” syýasatynyň ikinji döwründe iri hasusy kärhanalaryň bähbitlerine ters gelýän salgyt ulgamy hakynda täze kanun Kabul edildi. 8960 F. Ruzweltiň ýogalmagy bilen ABŞ-yň prezidenti wezipesine geçen G. Trumen amerikan wekilçiligine ýolbaşçylyk edýärdi. 8961 F. Ruzwelt “Täze ýoly” oňa abraý getirdi. 8962 F. Ruzwelt, Z. Keýsiň “Döwlet ýene gülläp ösmeklige dolanyp gelmek üçin harç etmelidir” diýen pikirini ykdysady syýasatynyň esasy edip ulandy. 8963 Frаnsiýаnyň pоlisiýаsynyň wеkili Dеwid bu ulgаmlаry bеlli bir kаdа sаlmаklygy tеklip etdi. 8964 Ftolemeýler Egeýden Gara deñze geçýän möüm deñiz ýollaryñ gözekçilik etmegi elde saklapdyrlar. 8965 Fubliý Korneliý Ispaniýadan gelensoň, uruş hereketlerini Afrika geçirmegi teklip edipdir. 8966 Fukididiň özünden kiçi döwürdeşi Ksenofont Afinyly (b. 8967 Funksiýanyň argumenti diýen aňlatmany ilkinji gezek 1862-nji ýylda K.Neýman ulanypdyr. 8968 Futbol Futbol dünýäde iň köp seredilýän we gyzyklanylýan sport görnüşidir.Futbol football eng sözünden döräpdir.Futbola türkmen dilinde aýak topu hem diyilyär. Futbolyñ dörän ýurdy Angliýadyr. 1886-njy ýylda ilkinji klub döredilýär. 8969 Futbol karýerasyna 40-nji ýyllarda futbolçy bolup başlaýar, 1950-nji ýylda aýagyna alan agyr şikesi sebäpli futbolçylyk karýerasyny ýapmak mejburýetinde galýar. 1951-nji ýylda bolsa 20 ýyldan gowrak dowam etjek eminlik karýerasyna başlaýar. 8970 Futbol kluby täzeden döredilip, ýaş oýunçylardan düzülýär. 8971 Futboly goyan son,ol oz Agent Byurosyny achyar we Braziliyada gechiriljek 2014daki dunya chempionatynyn Orgkomitetine yolbashchylyk edyar. 8972 Fýodor Dostoýewskiý 1881-nji ýylda aradan çykýar. 8973 '''Fýodor Mihaýlowiç Dostoýewskiý (1821-1881)''' Dünýä edebiýatynyň iň belli kyssaçylarynyň biri, beýik rus ýazyjysy we akyldary Fýodor Dostoýewskiý 1821-nji ýylda, Moskwada dünýä indi. 8974 Gabaw bäş ýyllap çekipdir. 8975 Gabawda galan Türkan hatyn pul berip şertnama baglaşmaga mejbur boldy. 8976 Gabaw üç ýa-da dört aýa çekdi, emma soňunda ata-ogullaryň ikisem söweşden ýadap, urşy saklamaga ylalaşdylar.” 8977 Gabaw uzaga çekdigiçe duşmanyñ toplary galanyñ içindäki ilata has uly zyýan ýetiripdir. 8978 Gabonda bolsa 1940-njy ýyllaryň ortalarynda, Ž. R. Aýýune, G. Anşuýe we Kowe Desminu ýaly dramaturglaryň ýazan sahna eserlerinden soň, okyjylarda edebiýata gyzyklanma döreýär. 8979 Gabowdaky Gökdepe galasynyň üstüne sürünýän patyşa leşgerleriniň tebil-nagarasy: “Uruş, gemriş, Togtamyş! 8980 Gabsburglar ýeňilip, şeýdip Şweýsar Soýuzy döreýär we 2 asyrda özbaşdaklygyny gazanmaklyk üçin göreşýär. 8981 Gabyk gatlagyna we içine iýiji kaliý (КОН) we agardyjy hek (СаCl2O2) täsir edende reňki üýtgemeýär. 8982 Gabyň içindäki farşlar bolsa akyp bişýär. 8983 Gaçyp barýan bosgunlaryň yzyndan ýetip, olary gyrypdyrlar. 8984 Gadym döwürlerde bu ýerlerde tokaýlar köp bolupdyr. 8985 Gadym eýýamlarda Igdirler özbaşdak taýpa bolsalar-da, olaryň uly bölegi XI asyrdaky seljuklar hereketi döwründe Eýrana, Azerbeýjana we Türkiýa göçüpdirler. 8986 Gadym türk tilinde içi kawuş ýygaçny gypjak diýerler. 8987 Gadym wagtlardan bäri ekerançylyk üçin amatly ỳerleriň biri. 8988 Gadym wagtlardan bary dil üsti bilen saz-söhbet edilip gelnipdir. 8989 Gadymy awtorlar Isgender Zülkarneýiniň şahsyýetine hem-de eden işlerine dürli-dürli baha berýärler. 8990 Gadymy awtorlar Ktesiniň (“Pars taryhy”) we Gerodotyň işlerinde-de gysgarak maglumatlar berilýär. 8991 Gadymy awtorlaryň dilinde aýdylýan Margiana döwleti emele gelipdir. 8992 Gadymy çeşmelere ser salsaň Ahmet ibn fadlanyň “Wolga syýahat” Mahmyt Kaşgarlynyň, Türk dilleriniň sözligi “Reşiteddiniň jemi aş tawarik”, “Oguznama” Abulgazynyň “Türkmeniň şijeresi” ýaly eserlerinde türkmenleriň asyl gelip çykyşy hakda söhbet açylýar. 8993 Gadymy, dar çäkli endemik. 8994 Gadymy, dermanlyk we bezeg ösümligi. 8995 Gadymy Derýaaralygynda binagärlik we sungat ösüpdir. 8996 Gadymy Derýaaralygynyň dini ulgamy b.e.öň IV-III müňýyllyklarda emele gelipdir. 8997 Gadymy Derýaaralygynyň edebiýatyna degişli köp sanly poemalar,goşgular,rowaýatlar,gimnler,mifler,hekaýatlar,nakyllaryň ýygyndylary saklanyp galypdyr. 8998 Gadymy dillere derek Ýawa dili geçýär. 8999 Gadymy döwletleriñ gülläp ösen döwründe dünýä döwletleri ýa-da imperiýalar emele gelýärler. 9000 Gadymy döwre degişli gap-çanaklaryň ýüzündäki nagyşlaryň köpüsi häzirki döwürde türkmen halkynyň milli sungatyna öwrülipdir. 9001 Gadymy döwrüň we orta asyrlaryň alymlarynyň köpüsi taryhy wakalary beỳan edende, wakanyň bolup geçen ỳeriniň tebigy şertleri barada hem maglumatlary beripdir. 9002 Gadymy döwür barada has gymmatly maglumatlary zoroastraçylyk dininiň keramatly kitaby Awesta berýär. 9003 Gadymy döwürde Garagumyň jümmüşinde ýaşan şumer ata-babalarymyz 4-4,5 müň ýyl ozal öz döwri üçin kämil hat-ýazuwyň eýesi bolupdyrlar. 9004 Gadymy döwürde guýan ýerleri aýry bolup,soňra birleşipdir we bir deňizine guýýar. 9005 Gadymy döwürde Hytaýyñ köp ýeri tokaýlyk bolan. 9006 Gadymy döwürlerde bal Malta adasynyň esasy eksport harydy bolupdyr. 9007 Gadymy döwürlerden bäri hytaýlylar öz watanyny „ orta patyşalyk“ diýip atlandyrypdyrlar. 9008 Gadymy dünýä taryhynyň bütindünýä taryhynda tutýan orny Bütindünýä taryhynyñ esasy bölekleriniñ biri-de gadymy dünýä taryhydyr. 9009 Gadymy ekerançylar indi daşdan we süňkden orak bejermegi başarypdyrlar. 9010 Gadymy ekerançylyk medeniyeti düýpli zarba urulyp ykdysadyýetde ilkinji orny çarwa we ýarym çarwa gelmegi prosesinde esasy orny türki dilli göçme taypalar gelip başlaýar. 9011 Gadymy ekerançylyk medeniyetine düýpli zarba urulyp, ykdysadyýetde ilkinji orny çarwa we ýarym çarwa maldarçylyk geçip türkmen halkynyň kemala gelmek prosesinde easy orna türki dilli göçme taýpalar geçip başlaýar. 9012 Gadymy eýran dini ýadygärligi bolan "Awesta" şu dilde ýazylypdyr. 9013 Ga­dy­my fran­suz söz­le­ri­niň ara­laş­ma pro­se­si tak­my­nan 1200-nji ýyl­dan tä or­ta asyr iň­lis dili döw­rü­niň ahy­ry­na çen­li do­wam edip­dir. 9014 Gadymy Germanlaryň jemgyýetçilik gurluşy. 9015 Gadymy Greklere belli bolan Asman jisimleri şolardy. 9016 Gadymy grekleriň özleri-de ýazyjynyň adyny birinji bogna, ýagny, «o» harpyna bat berip ulansalar-da, biziň döwrümizde bu at bütin dünýäde latyn dilinde bolşy ýaly, ikinji bogna bat berlip aýdylýan «Gome:r» görnüşinde bellidir. 9017 Gadymy grek matematigi Geron Aleksandrskiý (b.e. I asyry) üç tarapy boýunça üçburçlygyň meýdanyny hasaplamaga mümkinçilik berýän formulany getirip çykarypdyr. 9018 Gadymy grek-rim simwolikasynda bolsa bu guşlar ýaz paslyna hem-de ýagtylyga deñelipdir. 9019 Gadymy grek şahyry Geziot (b. 9020 Gadymy grek we gadymy gündogar siwilizasialaryñ bir-birine täsir ediş derejesi bolupdyr. 9021 Gadymy Gresiýada b.e.öňki IX-VIII asyrlaryň sepgidinde harpdan ybarat elipbiý döräpdir, onda çekimli we çekimsiz sesler bolupdyr. 9022 Gadymy Gresiýada we orta asyr Gündogarynda alymlar algebranyň elementlerini bilýärdiler, birinji we ikinji derejeleriň sanlaryny goşup bilýärdiler. 9023 Gadymy Gresiýanyň taryhynda çeşmelrini ilkinjiler bolup, iňlis alymy R.Bentli, nemes alymlary F.Wolt we G.B.Nibur dagylar öwrenip başladylar. 9024 Gadymy Gresiýanyň taryynyň çeşmeleriniň dürli görnüşleri bar: ýazuw, maddy, etnografik we ş.m. Krit we Aheý döwletleriniň (b. 9025 Gadymy gündogarda dürli jynslara we has ownuk umumylyklara degişli ilat ýaşapdyr. 9026 Gadymy gündogarda gulçulygyñ gowşak ösmegi öz – özünden önýän hojalygyñ dowam edendigi bilen düşündirilýär. 9027 Gadymy Gündogaryñ birnäçe döwletlerinde ilkidurmuş adamlarynyñ durmuşy baradaky maglumatlar olaryñ ýazuw ýadygärliklerinde duş gelýär. 9028 Gadymy Hytaý çeşmeleri, esasan-da taryhy hronikalary, Oguz-Orhon ýazgylary ylmy taýdan çuňňur öwrenilse, türkmen halkynyň taryhy barada, köp meseleleriň aýdyňlaşdyryljakdygy ikiuçsyzdyr. 9029 Gadymy hytaýlylar saz sungatyna uly üns beripdirler. 9030 Gadymy Hytaýyñ şäher gurluşygynyñ nusgasy paýtagt (Han imperiýasynyñ) – Çanýan şäheri bolupdyr. 9031 Gadymy ilatdan soňky asyrlarda haýsy türkmen tireleriniň emele gelendigi barada maglumatlar az. 9032 Gadymy ildeşlerimiziň ýaşan döwürleriniň sillabik ölçegleriniň nusgalaryny ýönekeý adamlara niýetlenen urfany häsiýetli şygyrlary ýazan şahyrlaryň döredijiliginde görmek mümkin. 9033 Gadymy iňlis dili bolan,anglo-sakson dili (köp sanly barlag geçirijiler gadymy iňlis dili hasaplaýarlar) az özgerişlere sezewar bolupdyr. 9034 Gadymy Iranli Parfiýa döwletiniň adynda-da parlaryň etnik ady duş gelýär. 9035 Gadymy Jeýhunyň ýadygärliklerini öwrenmeklige B.Gutlyýewiň “Gadymy Jeýhunyň ýadygärliklerine syýahat” diýen işi bagyşlanýar. 9036 Gadymy Köneürgenç. 9037 Gadymy Mali döwletiniň «Sundiata» atly eposyny 1975-nji ýylda iňlis afrikanisti Gordon Innes iki dilde — iňlisçe hem mandinka dilinde neşir etdiripdir. 9038 Gadymy Merw Proýekti http://www.ucl.ac.uk/merv internet sahypasynyň üsti bilen özüniň Merwdäki barlaglaryny beýan edýär. 9039 Gadymy Merw Proýekti ilki bilen ‘Halkara Merw Proýekti’ ady bilen belli bolup, Türkmenistan garaşsyz ýurt hökmünde yglan edilen wagty Merwde işläp başlaýar. 9040 Gadymy Merw Proýekti Iňlis we Türkmen dillerinde, Merw barada bilim bermäge ýardam edýän, Mugallymlar üçin kitaplary döretdi. 9041 Gadymy Mesopotamiýada arhiwler hem köp bolupdyr. 9042 Gadymy Müsürdäki döwlet dolandyrylyşy barada faraon Tutmos III-niñ ýokary emeldary (weziri) Rehmiriñ düzgünnamasy saklanyp galypdyr. 9043 Gadymy Müsürde galla hasylynyň ýygnalyşy Oba hojalygy — ilatyň azyk we iýmit bilen üpjün edilmegine we ençeme senagat pudagyna çig mal öndürilmegine gönükdirilen ykdysadyýet pudagy. 9044 Gadymy Müsüriñ binagärligi, heýkeltaraşlygy we relýef şekilleri üçin dini garaýyşlar mahsusdyr. 9045 Gadymy Müsür Irki we Gadymy patyşalyklar döwründe. 9046 Gadymy müsürlileriñ dili 4 müñ ýyllyk taryhynda ösüşiñ 5 basgançagyny geçipdir: 1 Gadymy Patyşalygyñ dili-gadymy müsür dili; 2. Ortamüsür – nusgawy dili; 3.täze müsür dili ( b.e.öñ XVI – VIII a). 9047 Gadymy patyşalygyñ soñky döwürlerinde merkezi häkimýet gowşaýar. 9048 Gadymy Rim imperiýasynyň, Parfiýa döwletiniň, Arap halyfatynyň, Beýik Mongollar inperiýasynyň dargaýşy ýaly. 9049 Gadymy Rimiň araçäkleri dürl döwürde dürli möçberde bolupdyr. 9050 Gadymy Rimiň iri taryhçylaryndan biri Fransiýada M.Dýuro de la Mall (1777-1857) bolup, ol “Rimlileriň syýasy ykdysadyýeti” diýen işini ýazypdyr. 9051 Gadymy rim rowaýatlaryna görä, Lassiýada Apennin daglarynyň eteginde ýaşan bir gadymy taýpa Aborigenler diýlip atlandyrylypdyr. 9052 Gadymy rowayatlara gora Gerakl basabas sowesde siri yenipdir we onun dersini geyipdir. 9053 Gadymy rowaýatlarda Gün ganatly bedewiň şekilinde bolup, Hudaýyň inkärnassiýasy hasaplanýar. 9054 Gadymy rus döwletiniň (Kiýewiň Merled) döremegi. 9055 Gadymy rus elýazmalary derä (pergamante) ýazylypdyr. 9056 Gadymy şäheriň özi Täze Nusaýyň harabalyklarynda ýerleşýär. 9057 Gadymy şäherlerdir, Temirit marysy özüniň meýdany boýunça Soltan Sanjaryň döwründe Marydan has kiçidir. 9058 Gadymy Sogda irki Gorkut ata eýýamynyň (VII-VIII asyr) hakyky janly şekillendiriş mirashanasy Penjikent şäheri bolup durýar. 9059 Gadymy sungatyň taryhynyň ylmy esaslarynyň düýbi nemes alymy I.Winkelman tarapyndan tutulýar. 9060 Gadymy Turan «Gündogarda gündogara çenli, günortada günorta (taraplara) çenli, günbatarda günbatara çenli, demirgazykda gijäniň ortalygyna çenli, onuň içindäki millet bary maňa tabyndyr. 9061 Gadymy Türkmenistan, ilkinji nobatda Murgap deryasynyfi geçmişde mes toprakly, gür ilatly bolan jülgesinin Mesopotamıya, Müsür, Hindistan we Hytay bilen bir hatarda, dünyâ medeniyetinin bâşinji merkezi bölüp duryar. 9062 Gadymy Türkmenistan taryhy, kän taryhy çeşmeler bolmadygy üçin mistika bolup galÿar. 9063 Gadymy Türkmenistanyn demirgazygynyn ilaty esasan ekerançylyk bilen meşgullanypdyr. 9064 Gadymy türkmen zergärleri öz senedinde kümüşi, gymmat bahaly daşlary örän ussatlyk bilen utgaşdyryp ulanypdyrlar. 9065 Gadymy Wawi- londa döwletiň başynda patyşa durup,ol kanun çykaryjy,ýerine ýetiriji,kazyýet we dini häkimiýete eýe bolupdyr. 9066 Gadymy ỳer-ỳurt atlaryny öwrenmek, halkyň taryhyna dogry düşünmekde uly ähmiỳete eỳedir. 9067 Gadymyýetde Gomer miladydan öňki XII (Troýa urşy döwri) ― VII asyrlar aralykda ýaşapdyr diýlip hasaplanypdyr. 9068 Gadymyýetde ony “taryhyň atasy” diýip hasap edipdirler. 9069 Gadymyýeti öwrenmekde GTAKÄ-niň işleriniň XIX asyryň “Gadymy ýazuw” diýlip atlandyrylan makalalar toplumyndan durup, Margiananyň we Baktriýanyň ahamenitlere çenli döwrüniň problemalaryna seredýär. 9070 Gadymyýeti öwrenýän alymlar gadym eýýamda ýaşan adamlaryň peýdalanan zähmet gurallaryny nazarda tutup, adamzadyň iň gadymy taryhyny üç döwre daş asyry, mis-daş asyry we bürünç asyry diýen böleklere bölýärler. 9071 Gadymy ýewreý taýpalary filistimlýanlylar bilen uzaga çeken uruşlar alyp barypdyr lar. 9072 Gadymy Ysraýylda olar ýewreýçe gepleşdiler. 9073 Gadymy ýunan pelsepeleriniň, hristianlygyň taryhy göniden-göni ýunan dili arkaly öwrenmek Jelaleddin üçin täze mekdep bolýar. 9074 Gadym zamanda hem ol gür ilatly bolupdyr. 9075 Gadym zamanlarda ol ýerler gür tokaýlyk bolupdyr. 9076 Gagalarda hlamidioz dogrum wagtynda enelerden ýokuşma arkaly ýüze çykýar. 9077 Gagarin Andalyp boldy, beýle diýsem Gagarin şahyr bolandyr öýdäýmäň, Gagariniň adyny göterýän köçesine indi Andalybyň adyny götermek nobaty geldi diýjek bolýaryn, umuman şeýdip köp zadyň ady üýtgedi. 9078 Ģagasyz Ýelezaweta bolsa oňä öz gezeginde iňlis tagtyny berjekdigini aýdýar. 9079 Gahar-gazaba münen Keçel Şahberdi goşun çekip baranda, okly türkmenleri onuň goşunyny derbi-dagyn edip, özüni hem öldüripdirler. 9080 Gahrymanlaryň arasynda Beýik Serdarymyzyň pederi, Türkmenistanyň Gahrymany Atamyrat Nyýazow hem bardyr. 9081 Gahrymanlaryň hormatyna gurulýan kiçiräk geoonlardan, esasy hudaýlaryň hormatyna gurulýan ägirt ybadathanalara çenli görnüşleri giň ýaýrapdyr. 9082 Gajar goşunlary galadan çykyp, Goşa seňňer galasynyň golaýyna gelipdirler. 9083 Gajar goşunlarynyň galan bölegi hem dowla düşüp, ähli goşlaryny, ýaraglaryny taşlap gaçyp başlaýarlar. 9084 Gajarlardan Agamuhammet han 1779-njy ýylda hökümdarlygyny yglan edip tagta çykdy. 9085 Gajarlar şanesliniň Eýranda alyp baran içeri we daşary syýasaty barada (XIX asyryň ahyryna çenli döwrüni) aýratynlykda seljerip geçeliň! 9086 Gajarlar tä 1925-nji ýyla çenli Eýranda hökümdarlyk etdi.” 9087 Gajarlaryfi döwründe zamana şeylerâk bolupdyr. 9088 Gajarlaryň bu ýörişine maryly türkmenler “Gajar urşy” diýip at beripdirler. 9089 Gajarlaryň taryhda Häzirbe gjandan Astrabada, Merwe, Horasana hat-da Yspyhana çenli ýaýrandygy bellidir. 9090 Gakylygyň sitologiki barlagynda hem eozonofilleriň ýokary derejesi anyklanylýar. 9091 Gakylykly üsgülewük dowamly bronhitiň esasy alamatydyr. 9092 Galada Saparmyrat Hajy adyndaky ägirt uly metjit guruldy. 9093 Gala, esasan, günorta tarapdan akyp geçýän kanalyň suwy bilen üpjün edilipdir. 9094 Galalaryň köpüsi biziň günlerimize çenli guma öwrülen baýyrlar – depeler saklanypdyr. 9095 Galalarynyň – köşkleriniň gurluşykda ozalkysy ýaly uly orun tutmagy ýurduň jemgyýetçilik durmuşynda ýerli dehkanlaryň rolunyň uly bolandygyny görkezýär. 9096 Galalarynyň üstünden geçip onuň halklarynyň Günbataryň hem-de Gündogaryň medeniýetleri bilen ysnyşykda bolmaklaryna uly ýardam edipdir. 9097 Galalygyr - I demirgazyk Türkmenistanda yerleşyâr. 9098 Galamyza ot berdiler, ýakdylar. 9099 Galan 12-si bolsa beýleki pudaklar boýunça amala aşyryldy. 9100 Galan 98 % Ýewropadan gelen adamlaryň nesilleridir. 9101 Galan aýlaryň başlanýan günlerini bolsa 5-lige kesgitlenilýär. 9102 Galan baplaryny Ata Gowşudow aradan çykansoň, ýazyjy Nargylyç Hojageldiýew ýolbaşçylyk edip çap etdirýär. 9103 Galanlary bolsa beýleki halklaryñ wekilleridir. 9104 Galanlary-da biri-birine, hat-da dogan-dogana garşy goýuldy. 9105 Galan mysallaryň hiç biriniň awtory kitapda görkezilmändir. 9106 Galan prosedura adaty palaw bişirilişi ýalydyr. 9107 Galan serişdeleri bergilerini bölekleýin üzmeklige gidipdir. 9108 Galan türkmen tire-taýpalaryny aldaw, berim-peşgeş, hajyk-hujuk bilen öz taraplaryna çekip biljekdiklerine olar göz ýetirdiler. 9109 Galan ýerde bolsa esasan çig mal öndürilýän ýerlerdi. 9110 Galany goraýjylar bu çaka çenli çekmedik iñ agyr ýitgilerini çekipdirler. 9111 Galany goraýjylar we bu ýere göçürilip getirilen parahat ilat rus basybalyjylarynyñ ýagdyrýan top oklarynyñ gündelik ardurja nyşanasyna öwrülipdirler. 9112 Galany goraýjylar welin Mahmyt Gaznawynyň garşysyna çykýarlar. 9113 Galanyň ady Merwe az wagtlyk hökümdarlyk eden (1782-1785 ýý.) gajar hökümdary Baýramaly hanyň ady bilen baglanyşdyrylýar. 9114 Galanyň çakyňdan beýik hem-de berkdigine garamazdan, hindiler söweş etmezden ony Mahmyt Gaznawynyň goluna tabşyrýarlar. 9115 Galanyň diňe derýanyň kenaryna tarap açylýan demirgazyk derwezesiniň ýanynda derýa boýundaky gamyşlyklarda bukulyp garaşypdyrlar. 9116 Galanyň gapdal diwarlarynyň uzynlygy 630 metrden 695 metre çenli bolup, olaryň saklanyp glan ýerleriniň galyňlygy 2,5-3 metrden 6 metre, beýikligi hem 5-7 metre çenli ýerýär. 9117 Galanyñ günbatar we gündogar taraplaryny berkidip,22muñ goşuny jemläp,söweşe ykjamlanyp başlan Nurberdi hanyñ derdi gozgap,gaýra ýüzlip ýene-de syrkawlanýar. 9118 Galanyñ şol ganatyny begler goraýar eken. 9119 Gala Osmanlylaryň eline geçeninden soň Aýdogdynyň aryny almak üçin serkerde öldürildi. 9120 Gala partladyldy, gala ýykyldy, Gaýradaky guma bosdy uly il. 9121 Galap bilen pozguçlar hem özleri tarapyndan üpjün edilýär. 9122 Galatasaray Sport Topary Galatasaray Sport Topary hazirki wagtda Türkiýe Futbol Ligasy 'nda basleşige dowam edyar. 9123 Gala tutuşlygyn ýoýulan kwadrata çalym edýär. 9124 "Galaxy" öÿjükli telefon seriÿasy şu wagt Samsungyñ iñ meşgur önümidir. 9125 Galaýy esasly babbit has berk podşipnikleri ýasamakda ulanylýar. 9126 Galileýiň başlan işini, ýagny jisimleriň gaçyşy baradaky soraglary fransuz alymy Rene Dekart dowam etdirýär. 9127 Galileýiň bu işi Galileýi kazyýetiň öňünde durmaga mejbur edýär. 1633-nji ýylda ol Rimde tussag edilýär, ony sürgün edýärler. 1642-nji ýyla çenli tä ömrüniň ahyryna çenli tussagda bolup, oňa öz işlerini çap etmek gadagan edilipdir. 9128 Galileýiň, I.Kepleriň, R. Dekartyň, H. Gýuýgensiň, J.Borelliniň, Gukuň, E.Galleýiň we başgalaryň) işlerini we öz hususy barlaglarynyň netijelerini jemleýär. 9129 Galkan gyşgy görnüşleri boýunça sport toplumy, Aşgabat şäherinde ýerleşýän, üsdi ýapyk hokkeý oýuny meýdançasydyr. 9130 Galkanyň üstünde iki jübüt gözler ýerleşen. 9131 Galkynyş, Türkmenistanda neşir edilýän gazetleriň bir görnüşidir. 9132 Galla ekmeklik hem giň gerim alypdyr. 9133 Gallara garşy uruşlar netijesinde b.e.öň 283-nji ýylda rimliler Etruriýada, Umbriýada, Pisende ornaşypdyrlar. 9134 Gallar bu ýerde öz galasyny we Mediolan (Milan) şaherini döredipdirler. 9135 Gallar demirgazyga çekilipdirler, samnitler bolsa, Rim bilen ýaraşyk aşlaşmaly bolupdyrlar. 9136 Gallar Rimi alypdyrlar we ýakypdyrlar. 9137 Gallende çykýan "Die Ostschweiz" gazediniň baş redaktory Georg Baumberger Haýdende gezelençde mahaly Dýunan bilen söhbetdeş bolýar we bir aýdan soň ol barada makala ýazýar. 9138 Galliýada bagaudlaryň gozgalaňy bolup, özlerine Amand we Elian atly iki imperatory saýlapdyrlar. 9139 Galliýanyň günorta-günbatar burçunda Pireneýler bilen Garonna derýasynyň arasynda akwitonlar ýaşapdyrlar. 9140 Galliýany özüni imperator diýip jar eden Konstantin dolandyrypdyr. 9141 Galliýa we Ispaniýa ýene-de rime garaşly edilipdir. 9142 Galliýen onuň üstüni garyndyly teňneleri ýasamak bilen ýapjak bolupdyr. 9143 Gall taýpalarynyň arasynda agzybirlik bolmandyr. 9144 Galybersede, dünýä alymlarynada, taryhçylaryna-da…taryhyn nädip ýazmalydygyny görkezýän bir mukaddeslikdir. 9145 Galyberse-de gadymy ýupek ýoly Orta Aziýanyň esasy şaherleridir. 9146 Galyberse-de Nuh pygamberiň ogly, türki kowumlaryň iň irki nesilbaşysy hasap edilýän, Türküstan ýurdunda ýaşan Ýafysyň ýazlagynyň “Oguznamanyň” salgy berşine görä, Ynanç şäheriniň golaýyndaky Urtakda we Kurtakda (Urdag we Kur dag. 9147 Galyberse-de, olar täzeden işlenipdir we baryp 10 asyrda arap dilinden fars diline terjime edilipdir. 9148 Galyberse-de, ol Illek handan ynjalykly bolanlygy üçin, Abul-Abbasa ýurdunda öz adyna hutba okatmak üçin hökümnama ýollaýar. 9149 Galyberse-de, onuň unudan bişirlýän zagarany aşgazany agyrly adamlara maslahat berlipdir. 9150 Galyberse-de, ruhanylar köne gahrymançylykly eposlary dikeltmäge we wagtyň geçmegi bilen feodal lordlaryny wasp edýän täze-täze eposlary ýazmaga girişipdirler. 9151 Galybersede şol ýerlerde “kaganlyk”, hanlyk patyşalyk eden oguzlar bolupdyr. 9152 Galyberse-de, Tasit meşhur rim taryhçysy Plininiň bize gelip ýedirmedik, ýöne şol zamanda oňat belli bolan, “German uruşlary” diýen işi bilen tanyş bolupdyr. 9153 Gamal Abdel Naser ýogalandan soňra ýurduň döwlet baştutany bolan Anwar Sadat Müsüriň syýasatyny 180 gradus başga ugra öwürdi. 9154 Gambiýadaky fulbe halkynyň arap hem latyn elipbiýinden düzülen ýazuwy bolsa beýleki halklarynyňkydan has ir döredi. 9155 Gamhory ýok tiýip ogul okundy. 9156 Gämide getirilen gallanyň uly mukdaryny söwdagärler gözegçileriň garamagynda gämiden düşürmän, ownuk söwdagärlere satmaly bolupdyrlar. 9157 Gämi eýelerine berlen karzlarda süýthorçylyk 30 göterime baryp ýetipdir. 9158 Gämi gurluşygy üçin hünärmençilik dürli görnüşler gerek bolupdyr. 9159 Gämi jaň Gämi jaň ( Iň : Ship Bell) saz gurallary edilen bürünç. 9160 Gämilerde getirilen önümleri ownuk söwdägerler satyn alyp bazarlarda satypdyrlar. 9161 Gämileriň dürli görnuşleri bolupdyr: pentekonterlerde 50 kürekçi, triýerlerde 180 kürekçi bolup, olar gäminiň tizligini sagatda 10 deňiz miline ýetiripdirler. 9162 Gämileri, ýeňil maşynlary, elektronika we elektrotehnika önümlerini, polat öndürmekde dünýäde öňdebaryjy döwletleriň hataryna girýär. 9163 Gamilkar Barka iberler bilen bolan söweşde wepat bolupdyr. 9164 Gamilkar we onuň oruntutarlary Ebro derýasyndan günortada ýerleşen ýerleriň uly bölegini güýç we diplomatiýa arkaly eýeläpdirler. 9165 Gäminiň içinde gymmatly tapyndylar, bronzolar, we geň ýeri döwülmän galan küýzelerde şerap bardy. 9166 Gäminiň kapitany şu resminamlary görkezmäge borçludyr: Resminamalar ýa-da nusgalary: 1. Gämide ýaragyň, amunisiýanyň, zyýanly maddalaryň ýa-da neşe serişdeleriniň barlygy hakynda Halkara Deňiz Guramasynyň blankasynda ýazylan Esasy deklarasiýa. 9167 Gämişly Nezar Eýranyň Türkmensähra sebiti, Gülistan welaýatynyň Bender Türkmen etrabynyň Merkez etrapçasynyň bir obasydyr. 9168 Gana Britan milletler arkalaşygynyň düzüminde galdy. 9169 Gana gark edilendigine garamazdan dagyň aňyrsyndaky arkadaşlaryň özbasdak Türkmen döwletini gurup ony bir ýarym ýyla golaý saklap bilmegi basmaçylyk hereketiniň täzeden göterilmegine getirdi. 9170 Gana Günbatar Afrikada gaty örtüklü gara ýollary. bolan ýurtlaryň arasynda öňdäki orunlary eýleýär. 9171 Gana Günbatar Afrikadaky döwlet. 9172 Gana kakao hasylyny ýygnamak we eksport etmek, almaz, altyn, marganes gazyp almak boýunça dünýäde öňdäki orunlary eýeleýär. 9173 Gan akmalaryň gaýraüzülmeleri höküminde ýürek-damar ulgamynyň işiniň bozulmagy we gan azlylyk ýüze çykyp biler. 9174 Ganaly ýazyjy Ata Aýdonyň «Janserek arwah» sahna eseri dramaturgiýanyň bu ýurtda-da kemala gelendigine güwä geçýär. 9175 Gana öňden belli altyn, kakao, kauçuk, agaç önümlerini eksport edýän ýurtdyr. 9176 Gana ösen dag-magdan senagaty bolan,agrar ýurtdur. 9177 Gana respublikasynyň ilkinji prezidenti Kwama Nkruma hem şu kollejde terbiýelenýär. 9178 Ganatlary dury reňkli bolup, garamtyl uçjagazlary bar. 9179 Ganatlarynyň üsti, boýunlarynyň ýüzi ýaşyl öwsüp duran ördek. 9180 Ganatly bökelekler oba hojalyk mallarynyň we adamlaryň ganyny sorýarlar. 9181 Ganatly erkek çekirtgeler maýyň ahyrynda, ýetişen ýumurtgaly urkaçylary bolsa iýunda duş gelýär. 9182 Ganat üstleri gysga, 2,4– 2,7 mm uzynlykda. 9183 Ganat üstleriniň gyralary agymlyt, ganatlary tüsse reňkli, olaryň gyralary gara-mawymtyl jähekli. 9184 Ganatynyň pterostigmasy ortaça ululykda ýa-da uzynlygy 2 mm-e barabar. 9185 Gan aýalnyş sistemasy oňat ösen. 9186 Gan aýlanyş Derýa leňňejinde gan aýlanyş merkezi bolup ýürek hyzmat edýär. 9187 Gan aýlanyş sistemasy oňat ösen. 9188 Gan aýlanyşygy açyk bolýar. 9189 Gan aýlanyşy, nerw sistemasy, bölüp çykaryş prosesi deňiz ýyldyzlarynyňky ýaly. 9190 Gan azlylyk ýüze çykanda demriň serişdeleri bellenilýär. 9191 Gan beden boşlugyna barýar we içki synalaryň üstüne, aralaryna dökülýär, olara ergin kislorody we ýokumly iýmitlik maddalary berýär. 9192 Gan beden boşlugyndaky içki synalaryň we dokumalaryň üstüne we aralaryna dökülýär, olara iýmit eltýär, bölüp çykaryş synalaryna bolsa ýaşaýyş işjeňligi netijesinde dörän zyýanly önümleri eltýär. 9193 Gandaky gemosianin diýen pigment gana gögümtik reňk berýär. 9194 Gandi 1887-nji ýylda londona hukuk kollejine okuwa giryär. 3 ýyl okayar we aklawjy (lawyer) bolup yetişyär. 9195 Gandi bolsa iki yurduň arasynda duşmançylyk däl-de doganlygy yola goymak isleyärdi. 9196 Gandi hemişe garyplar bilen yaşady. 9197 Gandi hindistanyň bölünmegine garşy bolsa-da garaşsyz päkistana pul komegini berilmegini yola goyyar. 9198 Gandiniň islegi bilen onuň şägirdi Jawaharlal Neru prezidentlige saylanyar Iňlisleriň gurnamagy bilen päkistan musulmanlaryň yurdy diýlip yglan edilyär. 9199 Gandi oňa eger islemeseň gidiber meni üýtgetjek bolma men hindi halkyna we adamzat hukugyna ömrümi bagş etdim diydi I will only eat when the violence ends – bu sözleri aydan mahatma gandi Iňlisler hindilere duz satyardy. 9200 Gan (döl, jynshana suwuk bölünmeleri) gurandan soň, onuň düzümindäki AIW ölýär. 9201 Ganga bilen jamni derýasynyň aralygyny ozone boýun egdirler. 9202 Gangyñ aşak akymlarynda çygly klimat bolmany üçin şaly, zygyr, şekerçiñrik ýaly ösümlikleri suwarmazdan ösdürilip ýetişdirilipdir. 9203 Ganly çaknyşykda müňlerçe adam wepat boldy. 9204 “Ganly goja ogly Hantöreli (Töreli beg) boýy”. 9205 «Ganly ýaprak», «Bugdaý dänesi», «Haçlanan şeýtan» eserleri ýazyjynyň adyny dünýä belli etdi. 9206 Gannibal b.e.öň 208-nji ýylda rim konnuslary Klawdiý Marselli we Kwinksiý Krispini ýok edipdir. 9207 Gannibal Frazimen kölüniň kenaryndaky ýolda duýdansyz dökülip, rim goşunyny gabapdyr we derbi-dagyn edipdir. 9208 Gannibal golaýda keltler bilen bolan uruşda Rim gowşandyr öýdüp, harby hereketleri başlamagy karar edipdir. 9209 Gannibal Ispaniýadan Italiýa geçmegiň taryhda görülmedik nusgasyny görkezipdir. 9210 Gannibal Karfogen şäherine barypdyr we häkimiýetlere islendik şertlerde ýaraşyk baglaşmagy teklip edipdir. 9211 Gannibalyň ýörişi maksadyna ýetipdir, ýöne gymmat düşüpdir. 9212 Gans Ýakob Kristoffel fon Grimmelsgauzeniň «Simplisissimus» (1668 ý.) atly eseri janly we juda ynandyryjy dilde ýazylan romandyr. 9213 Ganym uruş ýaşlaryň toý tutmak baradaky mukaddes arzuwlarynyň öňüne böwet bolýar. 9214 Ganyň barlaglarynda kän bir üýtgeşmeler bolmaýar. 9215 Ganyň hereketi ýüregiň işi bilen amala aşyrylýar. 9216 Ganzeý soýuzy bolsa XVII asyryň başynda gutarnykly dargaýär. 9217 Gao Zu Metäniň aýalyna sowgatlar iberdi we Mete Hytaýyň Demirgazyk welaýatlaryny Hunlara bermelidigini we ýyllyk salgyt tölemelidigini aýtdy. 9218 Gao Zu paýtagty Çanga ugrasa-da Mete şol wagt pursatdan peýdalanyp Hanyň demirgazyk serhetlerine çozup giripdir. 9219 Gapdalyga orta ýaşlaryndaky ýatan bu aýal gyzyl ýüzüklerden doly elinde iki sany aýal heýkellerini gysyp saklaýardy. 9220 Gap-gaçlar taýýarlananda ot bilen göni galtasmaýar, netijede olar jaýrylmaýar we gurumlamaýar. 9221 Gaplaňgyr gyrynyň ösümlik örtügi gysga boýly, ýarym gyrymsy ösümliklerden, esasanam boýurgandan ybaratdyr. 9222 Gaplaryň formalary nepis; olaryň daş ýüzi köplenç gazma, käte bolsa elmeme nagyşlar bilen bezelýär. 9223 Gaplaryň görnüşleri we bezegi dürli hili bolupdyr. 9224 G.A. Pugaçenkowa metjidiň ýüzündäki ýazgyda ady gelýän Muhammedi soltanyň weziri bolan Muhammet Hudaýdot bilen bir diýip ynandyrýar, özi-de onuň bu ýerde jaýlanan kakasy Jemaleddiniň doglan ýeri Änew eken diýýär. 9225 G.A.Pugaçenkowa metjidiň ýüzündäki ýazgyda ady gelýän Muhammedi soltanyň weziri bolan Muhammet Hudaýdot diýip tassyklaýar, özi-de onuň bu ýerde jaýlanan kakasy Jemaleddiniň doglan ýeriniň Änewdigini kesgitleýär. 9226 Gapylaryň arkasynda her biri aýratyn görnüşde saýraýan ýasama guşlar bar. 9227 Gapynyň arkasynda ellistik gümmez bilen örtülen inedördül (taraplary 10,5 metr) zaly bolupdyr. 9228 GAR 50-den gowrak halkara guramalaryň agzasydyr, şeýle hem 1946 -njy ýylda Birleşen Milletler Guramasynyň agzalygyna kabul edildi. 9229 Gara bagananyn 21 sorty bolup, onuň iň ýokary sortuna «Žaket» diýilýär. 9230 Garabagda we Nuhda welaýat, Bakuw, Kuba we Genje şäherlerinde şäher sudlary döredilipdir. 9231 Garabaglylar ermeniler we gürjüler bilen birleşip 33 günüň dowamynda duşmandan üstünlikli goranmagy başarypdyr. 9232 Gara Batyr beg gala tarap yzyna dolanypdyr. 9233 Gara Batyr şeýle diýipdir-de, gala tarap gidipdir, sähel salymdanam atyna atlanyp gelipdir. 9234 Garabulak Eýranyň Türkmensähra sebiti, Gülistan welaýatynyň Aliabat etrabynyň Kemalan etrapçasynyň bir Türkmen obasydyr. 9235 Garadagystan bilen 1876-njy ýylyň Iýunyň 18-ne başlanan söweşde bolsa Osmanly goşuny ýeňlişe sezewar boldy. 18-nji Iýulda bolsa Niksiç söweşinde ýeňlişe ugran Osmanly goşuny yza çekilmäge mejbur boldy. 9236 Garadan gaýtmaz, arslan ýürek Mahmyt onuň garşysyna çykyp, Lemgan diýen ýerde 1000-nji ýylda hüjüme geçýär. 9237 Garadaşlydaky Sport toplumy Garadaşly Daşoguz welaýatynyñ Gurbansoltan eje etrabynyñ içinde ýerleşän ýer. 9238 Gara deňiz ýerlerine aralaşypdyr. 9239 Gara deňzinde haýwanlaryň 2,4 müň gör­nüşi, Azow deňzinde bolsa 400 görnüşi bar. 9240 Gara deňziniň oňa degişli bolan demirgazyk kenaryny, Kawkazy Russiýa alypdy. 9241 Gara deňziň kenaryndaky şäherleriň köpüsiniň metropliýalary Afinynyň düzümine girýärdi. 9242 Gara deňziň kenaryndaky Warna we Nesebyr şäherleri bolsa ýurduň ilatynyň agramly böleginiň dynç alýan ýeri hasaplanýar. 9243 Gara deňziň NASA tarapyndan taýýarlanylan illýustrasiýasy. 9244 Garagalpagystan Garagalpagystan - Merkezi Aziýada ýerleşýän döwlet. 9245 Garagalpak alymy we ýazyjysy D. Aýtmyradow bu pikirleriň ählisini red edip, garaöýli etnoniminiň «gara saçly» manysynyň tarapyny tutýar, çünki, onuň pikiriçe, uý sözi gadymy türki dillerde, «ýüň», «tüý», ýagny «saç» manysynda hem ulanylypdyr. 9246 Garagalpak alymy, ýazyjy Daulen Aýtmuratow alaýuntly etnoniminiň aslyny alaýunlog (ýagny «alaýüňlek») sözlerinden gözleýär we onuň «alaçokully», «ala saçly» diýen manysynyň tarapyny tutýar. 9247 Gara girdabyň bu aýratynlygy edil termodinamikadaky kämil gara jisim ýalydyr. 9248 Gara girdabyň ýeke ugurly ýüzi bar bolup, oňa tekiz gözýetim diýilýär, ol ýeriň içine obýektler düşüp bilýär, emma welin ondan ýekeje zat hem çykyp bilmeýär. 9249 Garagoýunly döwletinin hokumdary Muhammet Mirzanyn ayaly.1469-njy yylda soltan Mahmut Mirza Miran$ahyn ayaly bolyar. 9250 Garagoýunly we Akgoýunly türkmenleriň döwletini döredipdirler. 9251 Garagulagyñ gulaklarynyñ daş gyrasyndaky garaja tüýler we agyzdyr burnunyñ daş-töweregindäki gara çyzyklar, ýanyp duran ullakan gözleri, ony has haýbatly görkezýär. 9252 Garagulagyñ ýer ýüzünde sanynyñ juda az bolmagy, munuñ üstesine-de onuñ örän hüşgärligi we gizlin ýaşaýyş ýagdaý şu wagta çenli onuñ biologiýasyny we ýaşaýyş aýratynlygyny doly öwrenmäge päsgelçilik beripdir. 9253 Garagulagyñ "ýyldyrym çaltlygyndaky" hereketi görenleri haýran edýär. 9254 "Garagulak" ady hem şondan gelip çykypdyr. 9255 Garagulak bolsa iñ iri pişikleriñ hataryna degişli bolup, onuñ boýy 65-82 sm, agramy bolsa 11-13 kg deñdir. 9256 Garagulaklaryñ aýaklary uzyn bolsa-da, uzak uzak aralyklara ylgap bilmeýär, şonuñ üçin hem ol bukuda gizlenip ýatyp, soñ çalasynlyk bilen awunyñ üstüne bökýär. 9257 Garagulak özüniñ inçe bedeni, sypaty, uzyn inçe aýaklary, uzyn guýrugy bilen öz kowumdaşlaryndan tapawutlanýar. 9258 Garagulak tomsuñ yssy günlerinde suwy köp içýär. 9259 Garagulak ýabany pişikleriñ iñ kiçijigi Afirkanyñ günortasynda ýaşaýan gara aýak pişikdir. 9260 Garagum çöli günortadaky daglardan akan uly derýalaryň suwunyň azalmagy netijesinde emele gelipdir. 9261 Garagum çöli günortadaky daglardan akan uly derýalaryň suwynyň azalmagy netijesinde emele gelipdir. 9262 Garagum çölünde maldarçylygyň esasy suw üpjünçiligi guýular arkalydyr. 9263 Garagumda müňlerçe guýy gazylyp, millionlarça dowar bakylypdyr. 9264 Garagum derýasynyň zonasynda ýagtylygy we ýylylygy has köp talap edýän inçe süýümli gowaça we beýleki oba hojalyk ekinleri ösdürilip ýetişdirilýär. 9265 Garagum derýasynyň zonasynda ýurdumyzyň ilatynyň deň ýarsyndan köpüsi ýaşaýar. 9266 Garagum derýasynyň zonasy Türkmenistanyň günorta böleginiň ululy-kiçili köp oazislerini ýeke-täk suwaryş sistemasyna birikdirýär. 9267 Garagumyň meýdany 350 müň kw.km bolup, ol ýurduň köp bölegini tutýar. 9268 Garahanlylar hanedanlygyndan bolan Ilik hanyn ogly Ibrahim Tabgaç hanyn gyzy,beyik Seljuklaryn soltany Mahmydyn(1092-1094)ejesi. 9269 Garahanlylar we Samaniler aralygyndaky topraklarda binýat boldy. 9270 Garahanly patyşasy Kadyr han söweş gidip durka wepat bolupdyr. 1118-nji ỳylda bolsa ol Garahan; türkmenleriniň döwletine Beyik Seljuk türkmenleriniň döwletine ymykly tabyn edipdir. 9271 Garahanly türkmen döwleti bu ýeňlişden soňra iki bölege bölündi. 9272 Garahanly we seljuk patyşalarynyň “tarym”, “tekin” derejeleri hem gahrymanyň Afrasyýabyň ady bilen baglanyşdyrylypdyr. 9273 Garahan söweşde wepat bolýar. 9274 Garahanyň bir ogly boldy, adyna Oguzhan goỳdular. 9275 Garaja Burunow Tejen etrabynda ilki söwda organlarynda, soňra magaryf işlerinde zähmet çekýär. 9276 Garaja çopan özüniň Gabangüýji, Demirgüýji diýen inilerini ýanyna alyp, äpet sapany bilen duşmanyň garşysyna söweş edýär. 9277 Garaja çopan ýagynyň üç ýüzüni sapan daşy bilen ýere sokdy. 9278 Garakçylyk, gatlamançylyk özüňi görkezmek üçin mümkinçilik, gahrymana we aristokrata mynasyp iş hökmünde görlüpdir. 9279 Garaköli baganalar arassalanandan soň, hojalyklaryň özünde sortlanýar we taýýarlaýyş guramalaryna ýa-da bagana zawodlaryna iberilýär. 9280 Garaköli baganalary eýlemek häzirki zaman tehnologiýasy bilen enjamlaşdyrylan bagana zawodlarynda amala aşyrylýar. 9281 Garalyp geçilýän döwürde Türkmenistanyň welaýatlarynda gumanitar we takyk ylymlar, edebiýat, arhitektura, bezeg sungaty ep-esli derejede ösýär. 9282 Garamagy hemmeler çykarýarlar Çagalar bagynda garamygyň bardygyny eşidip, howsala düşmäň. 9283 Gara mallar aýratyn köp bolupdyr. 9284 Gara maňlaýdyr başym On üç, on dörtdür ýaşym Altmyş ýaşla çatdylar Kakladylar bu laşim diýen lälede ýaş gyzyň özünden dört-bäş esse uly adama satylandygy, gül ömrüniň kül bolandygy hakyndaky ahy-nalasy suratlandyrylýar. 9285 Garamyk çykaran çaga köneräk içki eşikler geýdirilse has-da oňat. 9286 Garamyk keseliniň döremegine endama täsir edýän wiruslar sebäp bolýar. 9287 GAR angor geçişinin derisinden ýasalýan moher önümçiliginde dünýäde birinji orunlarda barýar. 9288 Garaoglan hanyñ terbiýesini alýar,emma esasy terbiýeçisi Däli tilkidir. 9289 Garaöýlüler köp ýyllap bu zatlary ulanyp güzeran görýärler. 9290 Gara Panterler sebäpli birnäçe ýyl türmede ýatdy. 9291 Garap geçýän zamanamyzyň keramikasy hem, munuň öňýanyndaky eýýamyň keramikasy bilen deňeşdireniňde, göze ilip duran irimçiligi bilen häsiýetlendirilýär. 9292 Gara şekilli wazalar indi has owadan gyzyl şekilli wazalar bilen çalyşýar. 9293 Garashsyzlyk gazaňylaňdan soň (1945), saz kollektiwleri milli däpleri döredijilikli ösdürmäge çalyshýarlar. 9294 Garaşly aratlar hemme taraplaýyn hemm tarapdan çäkli bolupdyr. 9295 Garaş, men seniň kelläňi gandan lagl täjine öwreýin!» 9296 Garasöýmeziň ýazgylary Dünýä edebiýatynyň iň belli kyssaçylarynyň biri, beýik rus ýazyjysy we akyldary Fýodor Dostoýewskiýiň ýazan romany. 9297 Garaşsylyk ýyllarymyzda türkmen milli şaý-seplerimizi ýasamak, olary dakynmaklyga giň ýol açyldy. 9298 Garaşsyz diýarymyzyň ömürlik prezidenti, mähriban Serdarymyz Beýik Saparmyrat Türkmenbaşymyzyň tagallalary bilen indi Türkmenistanyň döwlet Tugy-da dünýä döwletleriniň arasynda BMG-nyň jaýynyň öňünde parlaýar. 9299 Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyna geňeşdar gurluş hökmünde garamak bilen, Türkmenistan GDA-nyň çäklerinde milli edaralara kesgin utgaşdyryjy äheňi emirleri berjek gurluşlaryň bolmagyna ikibaşdan garsy çykdy we garşy çykýar. 9300 Garaşsyz Gyrgyzystanyň içeri we daşary syýasaty Gyrgyzystan 1991-nji ýylyň 31-nji awgustynda garaşsyzlygyny yglan edipdir. 9301 Garaşsyz hem baky Bitarap ýurdumyzda edebi mirasymyz, şol sanda monjugatdylar hem dolulygyna öwrenilýär hem-de olaryň temasy baýlaşdyrylýar. 9302 Garaşsyzlygymyzy alan döwrümizde ýagny 1991-nji ýylda Türkmenistanda adam başyna öndürýän önümimiz bary-ýogy 80 dollara barabar bolan bolsa, eýýäm 2000-nji ýylda adam başyna öndürilýän önüm 4800 amerikan dollaryna ýetdi. 9303 Garaşsyzlygymyzy alanymyzdan soň, Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň tagallasy bilen geçmiş taryhymyzy öwrenmeklige mümkinçilik tapdyk. 9304 Garaşsyzlygymyzy alaýan döwürlerimiz bütin dünýäniň syýasatçylary, syyasy synçylar biziň döwletimiziň ösüş ýoly dini ugur bilen ösdüriler, döwlet dini döwlet bolar diýip çak etdiler. 9305 «Garaşsyzlygyň güni» romany birnäçe afrikan ýurtlarynyň okuw maksatnamalaryna girizildi, bu roman Amerikanyň hem Ýewropanyň ýokary okuw mekdeplerinde-de öwrenilýär. 9306 Garaşsyzlygyň ilkinji ýyllaryndan başlap gaz,tok suw ilata mugut berilýär,mugut bilim we saglygy goraýyş kömegi almak kepillendirildi. 9307 Garaşsyzlygyny alyp, ýaňy ýörjen-ýörjen bolan ýurtda senagaty tarpdan diýen ýaly döretmelidi. 9308 Garaşsyzlygyny kem-käsleýin ýitiren ýurtlaryň (Osman türkmenleriniň imperiýasy, Owganystan, Eýran, Hytaý) döwlet gurluşynda özgerişler boldy. 9309 Garaşsyzlyk alan wagtymyzdan soňrada türkmen diline geçmek programmasy doly ýerine ýetirilmedi. 9310 Garaşsyzlyk aýynyň 10-da Parižde gutarnykly ýaraşyk şүrtnamasy baglaşyldy. 9311 Garaşsyzlyk aýynyň 18-de 1812-nji ýýlda olar Moskwadan çykmaga mejbur bolýarlar. 1812-nji ýylyň Bitaraplyk aýynyň ortalarynda Russiýanyň çäklerinden bary-ýogy 20 müňe golaý fransuz esgerleri çykyp gidýär. 9312 Garaşsyzlyk aýynyň 1-inde bolsa agzalan döwletleriň daşary işler ministrleri Germaniýada okkupasiýa düzgüniniň ýatyrylýandygy baradaky resminama gol çekdi. 9313 Garaşsyzlyk aýynyñ 21-de imperiýanyñ wekilçilikli edarasy bolan Awstriýa deputatlarynyñ ýygnagy (Reýhsrat). 9314 Garaşsyzlyk aýynyň 23-de oňa Germaniýanyň kaýzeri Wilgelm I goşulýar. 9315 Garaşsyzlyk aýynyň 24-nde ol faşistik partiýanyň gurultaýynda hökümete şertli duýdüryş (ultimatum) bildirip hökümetde faşistler üçin 6 sany ministrlik ýeri boşadyp bermegi talap etdi. 9316 Garaşsyzlyk Bank, Türkmenistanda ýerleşýän banklaryň biri. 9317 Garaşsyzlyk binasy - ýurdumyzdaky iñ belent we ajaýyp atyra toplumydyr. 9318 Garaşsyzlyk seýilgähindäki şahsyýetlerimiziň heýkelleri göreniňde olara buýsanç duýgusyny döredýär. 9319 Garaşsyzlyk ugrundaky göreşiň ahyryna Amerikada 56 müňe golaý iňlis esgerleri bolup goşuny 20 müňden gowrakdy. 9320 Garaşsyzlyk we Bitaraplyk aňyýetdir. 9321 Garaşsyzlyk ýyllarynda çap edilen kitaplarda milli taryh milli medeniýet, adatlar, däp-dessurlar, türkmeniň beýik-beýik döwletleriniň taryhy, şahslary, edim-gylymlary has giňişleýin şöhlelendirilip başlandy. 9322 Garaşsyzlyk ýyllarynda Gyrgyzystanyň metbugatynda dürli atdaky gazet-žurnallar çap edilýärler. 9323 Garaşsyzlyk ýyllarynda has kämil tehnikany satyn almak üçin ABŞ-ň 630 million dollary sarp edildi. 2005-nji ýyla çenli ýene-de 600 million dollarlyk “Keýs”, “Jon Dir” traktorlary, däne, pagta ýygýan kombaýnlary satyn almak göz öňünde tutulýar. 9324 Garaşsyzlyk ýyllarynda şekillendiriş sungatynyň esasy görnüşiniň biri bolan heýkeltaraşlyk täzeden janlanyp ugrady. 9325 Garaşsyzlyk ýyllarynda Türkmenistan halkara gatnaşyklarynyň erkin, deňhukukly agzasyna öwrüldi. 9326 Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurtda awtoulag serişdeleriniň sany 3 esseden hem artdy. 9327 Garaşsyzlyk ýyllarynyň özgerişikleriniň esasy netijesi bankyň ýöriteleşdirilen bankyndan hemme taraplaýyn banka öwrilendir. 9328 Garaşsyz milli döwlet hem-de garaşsyz millet boljak bolsaň hökmany suratda milli aňyýetiň hem bolmagydyr. 9329 Garaşsyz Nemes – Awstriýasy döwletiniñ döredilýänligini yglan etdi. 9330 Garaşsyz ösuşiň ýarym asyra golaý döwrüniň içinde bu ýurt ykdysadyýet we medeniýet sebitde hem-de halkara möçberde düýpli syyasy täsiri ýetirmek abatda uly üstünlikler gaznady. 9331 Garaşsyz ösüşiň ýollary içinde Türkmenistan hem, Ukrainanyň arasynda ysnyşyk söwda-ykdysady hyzmatdaşlyk hem dowam edýän, onuň agramly bölegi Ukrainanyň senagatynyň jana-jan möhüm pudaklary üçin türkmen tebigy gazyny ibermekden ybaratdyr. 9332 Garaşsyz türkmen dölweti döränden soň dürli ugurlarda hyzmatdaşlyk etmek mümkinçilikleri bimöçber artdy. 9333 Garaşsyz Türkmenistan döwletiniň Ýewropa bilen Aziýanyň çatrygynda ýerleşmegi, onuň geosyýasy ýagdaýynda örän uly amatlyklyklar döredýär. 9334 Garaşsyz Türkmenistanyñ syýasatynyñ, ykdysady ösüşiniñ, ylmynyñ, biliminiñ, mediniýetdir, sungatynyñ milli köklerimize daýanyp ösdürilmegi binagärçilik-gurluşyk işlerinde em täzeçe milli garaýşy ýüz çykardy. 9335 Garaşsyz we baky Bitarap Türkmenistan Hazar deňziniň gündogar kenarynda Amyderýa çenli ýarym million kwadrat kilometre golaý (491,2 müň kw. 9336 Garaşsyz we Bitarap Türkmenistanyň Prezidenti Saparmyrat Türkmenbaşynyň bu sözleri türkmen halkynyň XVIII asyr XIX asyryň I ýarymyzyň medeni durmuşyndaky çylşyrymly wakalaryň real häsiýetlendirilmegini talap edýär. 9337 Garaşsyz yurduň prezidentligini şägirdine berdi. 9338 Gara syýa batyrylyp, kist bilen ýazylan tekstler, ýazlyş nusgasyna garanyňda, ökde mürzeler tarapyndan we özleriniň ýerli Parfiýa elipbiýi bilen ýazylypdyr. 9339 Gara tokaý Schwarzwald Şwarswald ( — "gara tokaý") — günorta-günbatar Germaniýada Baden-Württemberg federal ştatynda ýerleşýän tokaýlyk dag gerşine berilýän atdyr. 9340 Ga­ra we reňk­li me­tal­lur­gi­ýa, ma­şyn gur­lu­şy­gy hem me­tal iş­läp be­jer­ýän, hi­mi­ýa, se­ment, ka­gyz, dok­ma, gant, po­lig­ra­fi­ýa se­na­ga­ty ösen. 9341 Garaýagyz ilatyň deňhukuklyk ugrundaky, göreşine diýseň akylly we dilewar ruhany Martin Lýuter King ýolbaşçylyk etdi. 9342 Garaýagyzlar deňhukuklylygy talap edip, köpçülikleýin köçelere çykýardylar. 9343 Garaýagyzlaryň aklar bilen saýlaw hukuklary deňleşdirildi. 9344 Gara ýoluň uzynlygy 39,41 müň kilometrdir. 9345 Gara ýusup 1409-nji ýylda Mardini eýeläp, Artyklylar döwletini syndyrýär. 1410-nji ýylda Erzinjany, 1415-nji ýylda Häzirbeýjandaky Soltanýäni alýar. 9346 Garaýylak-gyrtyç-efemer– iri otly ýa-da efemer-garaýylak-gyrtyçýowşan ösümlik toplumly toýunsow we çägesöw topraklar. 9347 Garaz, bu babatda juda ýönekeý bolmadyk gürrüň gecirmeli bolar”. 9348 Garaz, bu garamaňlaý halkyň görmedik güni ýok eken. 9349 Garaz, gaçyp dargan goşunyň içinde ölmän, yzyna gaýdyp barany barmak basyp sanaýmaly bolýar. 9350 Garaz „ Goly giñiñ goly uzan ýerine ýeter,goly ýukanyñ eli ýakasy- na-hyrçyna ýeter „ diýileni-dä,şu nokdaý nazardanam men hanlyk-ýaşululyk mertebesine öz razylygym bilen sesimi Nurberde bagyşlaýaryn… Başga-da ençeme çykyşlar bolýar. 9351 Garaz, meniň saňa maslahatym, şu – etjek işiňde gowy oýlan. 9352 Garaz, rus basybalyjylary tüýs şol “Agzyny alart-da, höküm sür” diýen ýörelgä eýerip, türkmen tire-taýpalarynyñ öz garşylaryna agzy birikmez ýaly etdiler. 9353 Garaz ýewreý halkyna faşistleriň görkezen görgi-gazaplaryny söz bilen beýan etmek mümkin däl. 9354 GAR-da «BMW», «Mersedes», «Toýota», «Mazda», «Ford» ýaly dünýä belli awtomobiller ýygnalýar. 9355 GAR-daky şahtalarda we fermalarda işlemek üçin Swazilend, Lesoto we Botswana ýaly ýurtlardan adamlar gelýärler. 9356 Gardiziň 1049-1053-nji ýyllar aralygynda pars dilinde ýazylan eserlerinde (yslamdan öňki) pars patşalarynyň, Muhammediň we 1032-nji ýyldan öňki halytatlaryň taryhy, 1041-nji ýyla çenli Horasany taryhy beýan edilýär. 9357 Gar festiwalynyň ýylsaýyn halkara derejesindäki ähmiýeti barha artýar. 9358 Gark edilenleriň içinde 2 müň adamly iňlis ýolagçy gämisi-de bardy. 9359 Garlyk türkmenleriniň hany Azam Mälik we owganlaryň goşunbaţysy Muzaffar Mälik hem Jelaleddin soltana wepalydygyna kasam edipdirler. 9360 GAR - mineral serişdelere hem baý ýurt. 9361 Garna bagyr suwuklygy dökülýär we iýmitleri özleşdirmäge gatnaşýar. 9362 Garnaýakly Molýuskalaryň örän köp görnüşleri deňizlerde ýaşaýarlar. 9363 Garold Wilsonyň baştutanlygyndaky leýboristler hökümeti zähmet gatnaşyklar babatynda birnäçe çäreleri amala aşyrdy. 9364 Garpyşyk we jeň güni hatarlary düzýärler. 9365 Garry Derse hanyň bolsa hüşgärligi elden berip aldanandygy, netijede, uly heläkçilige sezewar bolandygy beýan edilýär. 9366 Garrylyk diýmekliginiň nämedigini alyby obrazly dilde şeýle beýan edipdir: Hassalar gutular, garry gutulmaz, Köňül guşy uçar gider, tutulmaz, Bu derde kimseden care ýetilmez, Dert ýamany garrylykdyr, ýaranlar. 9367 Garry piriň bu teklibi ders berýan pirdir sopularyň göwnüne makul bolup, işi az salymda ýerine ýetiripdirler. 9368 Garşasp zyndan gaçyp Ýezde döndi. 9369 Gar seýrek ýagýar we maýyl hem-de sowuk howaly günleriň çalyşmagy sebäpli tiz ereýär, daglyk raýonlarda gar birneme köpräk saklanýar. 9370 Garşsyz milli döwlet gurluşy, milli syýasatyň, halkyň göwnünden turýan milli aňyýetiň, milli ykdysadyýetiň, milli medeniýetiň, milli goşunyň bolmasa, doly garaşsyz döwlet bolup bolanok. 9371 Garşydaşlaryndan üstün çykyp 1603-nji ýylda ol täze döwletiň döredilendigini jar etdi. 9372 Garyn astyndaky 12 sany görnüşini üýtgeden aýaklarda žabralar ýerleşýärler. 9373 Garynda gaty dişjagazlar bolup, olar iýmiti böleklemek üçin hyzmat edýär. 9374 Garyndaşlyk hem ata tarapyndan hasaplanyp ugraýar. 9375 Garyň galyňlygy türkmeniň “goýnuň gözünden, düýäň dyzyndan” diýenine barýar. 9376 Garyn iki bölümden: 7 bogundan we 5 bogundan ybarat, yzky garyndan durýar. 9377 Garyn I-sinin doran yerine gora gasyk, but, gobek, yanjyk we icki (diafragma, garyn yaglary) I-ler yaly gornushleri bolyar. 9378 Garynjalar ýaşaýyş işjeñligi boýunça gündizki we gijeki görnüşlere bölünýärler. 9379 Garyn nerw zynjyrynyň nerw ösüntgileri içki synalara we ujaklara, garna we guýruk ýüzgüçleriniň esasynda barýarlar. 9380 Garyp gatlagyň sowat almagyna şert döretdi. 9381 Garyplar we senetçiler şäherden nemes baýlaryny kowup çykarypdyrlar. 9382 Gary – ýarym gulaja barabar (1 metre golaý) uzynlyk ölçeg birligi. 9383 Gastroskopiýa bilen biopsiýany (agzadan bir bölegini alyp, gistologiýa barlagyny geçirmek) bile geçirmek, 95% ýagdaýlarda ragy irki döwürde anyklamaga kömek edýär. 9384 Gastrubal Gannizbala birleşmek üçin Italiýa ugrapdyr. 9385 Gasyk bitinden saplanmak üçin, mümkin bolandan, bedeniň hemme ýerlerinden gyllary syryp aýyrmalydyr (goltuklardan, daşky jyns agzalardan). 9386 Gasyk bitleri daşky jyns agzalarynyň gyl örtüginde, ýumurtga haltajygyň üstünde, budyň ýokarky böleginde ýerleşýändirler. 9387 Gasyk bitleri köplenç jyns gatnaşygy arkaly geçýär. 9388 GAS ykdysady babatda ösen ýurtlaryň biridi. 9389 Gatnaşýan her Döwletden 4-e çenli okuwcy getirmek bolýar ( 2004 -nji ýylda 81 golaý yurt gatnaşdy). 9390 Gaty disk 1973-nji ýylda IBM firmasy yarapyndan täze tilsimatlar arkaly işlenip taýýarlanylan. 9391 Gaty gysga wagtyň içinde Garaşsyz Türkmenistanyň “açyk gapylar” syýasatynyň esasynda daşary ýurtlar bilen syýasy, ykdysady gatnaşyklar ýola goýuldy. 9392 Gatyr Mamediň we Meşady Kadyryň daýhanlar otrýady dowlet edaralarnyň, hanlaryň, begleriň we pomeşikleriň üstüne çozuş edip, olaryň ýerlerini we mallaryny daýhanlara paýlap beripdirler. 9393 Gaty seýrek duş gelip, esasan, bedeniň kesellere garşy durma ukybynyň peselmegini aňladýar. 9394 Gaty, ýarym togalak görnüşde bolup, merkezi böleginden darganda, az mukdarda şepbeşik suwuklyk bölünip çykyp, dargama özeni emele gelýändir. 9395 Gaumata basylyp alnan ýerleri golastyda saklamak űçin harby borçlylygy we salgytlary űç ýyllyk ýatyrylypdyr. 9396 Gausberglere garşy bular göreşiň Germaniýa bilen Italiýanyň aralygyndaky Sangotarym atly söwda ýoluny eýelemek isläpdirler. 9397 Gâvvirgala yazuw çeşmelerinde "Antioh" ady bilen yatlanyar. 360 ga meydany bolupdyr. 9398 Gawaý adalary: Okeaniýanyň dg-da ýerleşmek bilen 100-çe ownuk adalardan ybaratdyr. 9399 Gäwers etraby 1977 ýylda döredilipm 1988 ýylda ýatyryldy we 1992 ýylda täzeden döredildi. 9400 Gawuny ýewropalylar diýseň gowy görüpdirler. 9401 Gäwürgala bilen deňeşdirilende Soltangalanyň diwarlary has gowy saklanypdyr. 9402 Gäwürgalanyň dört tarafky diwarlarynyň dördüsinde-de derwezeler bolupdyr, galanyň içine kanal çekilipdir, galanyň içki diwaryny deň dörde bölýän goşmak şekilli uly köçeler bolupdyr, bazar meýdançasy, degirmençiler we hazarçyllar kärhanasy ýerleşipdir. 9403 Gäwürgalanyň dört tarapky diwarlarynyň dördüsinde-de derwezeler bolupdyr, galanyň içine kanal çekilipdir, galanyň içki diwaryny deň dörde bölýän goşmak şekilli uly köçeler bolupdyr, bazar meýdançasy, degirmençiler we hazarçyllar kärhanasy ýerleşipdir. 9404 Gaýalaryň jaýryklary, esasan- da hekli gaýalar, kölegeli ýerler, arçalyklar. 9405 Gaydmy Ürgenje bagyşlanyp ýazylan ýörite kitap bolmasa-da aýry-aýry kitaplarda gysgajyk we üzňe habarlar duş gelýär. 9406 Gaýduwsyz söweşiji ondan soň Mehabiniň galasyny eýeläp, Mithera tarap ugraýar. 9407 Gaý Flaminiý plebsiň içinde ägirt uly meşhurlyga eýe bolupdyr. 9408 Gaý Grakh ikinji gezegem hak tribunlygyna saýlanypdyr. 9409 Gaý Grakh senatyň häkimiýetini gowşadyp, halk ýygnagynyňhukuklaryny giňeldipdir. 9410 Gaý günleri kenara urýan tolkunlaryň güwwüldisinden, owazyndan ýaňa ses alşyp bolanok. 9411 Gaýgysyz Atabaewiň jesedi başga-da 4.5 müň adam bilen bilelikde Moskwa şäherine degip duran “Kommunar” sowhozynda – Sewernaýa Butowo diýen ýerde doganlyk mazarda. 9412 Gaýgysyz Atabaý Ata Mäneliniň galtaman däldigini bilýär eken. 9413 Gaýgysyz Atabaýew1887-nji ýylyň oktýabr aýynda Tejen uýezdiniň Mäne obasynda Täçgök serdaryň maşgalasynda dünýä inýär. 9414 Gaýgysyz Atabaýewiň töwekgellik edip Jüneýit han bilen aragatnaşyk saklamagy oňa degerli wagty azyk kömeklerini bermegi hana täsir edipdir. 9415 Gaý Mariý b.e.öň 105-nji ýylda ýugurta urşuny ýeňiş bilen tamamlapdyr. 9416 Gaý Mariý hem öz weteranlaryndan düzülen goşuny bilen oňa goşulypdyr. 9417 Gaý Mariý rim raýatlarynyň orta gatlaklaryndan bolup, ömrüniň esasy bölegini goşunda geçiripdir, onuň gowşak we güýçli taraplaryny öwrenipdir. 9418 Gaýnatasynyň adyna hutba okatmagyny bahanalap, 1018-nji ýylyň Nowruz aýynyň 17-sinde ony öldürýärler. 9419 Gaýradan gelen Juçyň we Buhara tarapdan gelen Ugedeýiň we Çagataýyň goşunlary kömege ýetişýär. 9420 Gaý Semproniý Grakh agrar meseläni Kompaniýa, Tarente, Karfagene koloniýalar çykarmak arkaly çözüpdir. 9421 Gaýtadan dikeldilýän gorlaryň çalt we aýawsyz peýdalanylmagy netijesinde balyk gorlary öňküsinden 25% azaldy. 9422 Gaýtalama döwründe bejergi üçin lukmana ýüz tutulmasa, mäzdäki ýokançlyk peşew çykaryjy ulgamynyň başga agzalaryna ýaýrap, sistit (peşew haltanyň sowuklamagy) we piýelonefrit (böwrekleriň sowuklamagy) kesellerine getirip biler. 9423 Gaýtalama we gowşama döwürleriň gezekleşmegi bilen geçip, bejerilmedik ýagdaýlarda merezýeliň ikinji döwri 3-4 ýyla çenli dowam edip biler. 9424 Gaýtam bu azatlykdan mahrum etmek A.Izzetbegowiçiñ kitabynyñ bütin Bosniýada ýaýramagyna getirdi. 9425 Gaýtam öňki syýasatyny üýtgedip öz nesilleri bilen duşman bolup arany sazlaýar. 9426 Gaýtam tersine Fransiýany özüniň uly duşmanyna öwürýär. 9427 Gaýy taýpasy hem «garyndaş» manysyndaky gadymy türki «gad-gaz gaý» sözünden gelip çykan bolsa gerek (türki dillerde D-Z we Z-Ý ses çalşygy mahsus fonetik hadysadyr. 9428 Gaz 21 trillion kub metr gaz zapaslaryna eýe bolan Eýran bu görkeziji boýunça Russiýa Federasiýasyndan soňra ikinji ýerde durýar. 9429 Gazaba münen Aga Muhammet han Zakawkazýa ýerlerine ýörişe başlaýar. 9430 Gazaby ýerine uran Mädimiñ: -- Halamasalar,goý,halamasynlar,şolaryñ barysam-gyzylmamam,Keremende Soltan baba adyny alyp,uly zyýarathana öwrilen Hasym Tekede (olar Hasym şeýha şeýle diýer ekenler),düýe boýun (Ulug baba) öwilýäside sizden. 9431 Gazagystanda işleýän ABŞ -nyň we Beýik Britaniýanyň kompaniýalary nebitgaz we dag magdany senagatynda işleýär. 9432 Gazagystan tutýan meýdany boýunça dünýäde dokuzynjy orunda durýar. 9433 Gazagystan ykdysady taýdan bäş bölege bölünýär. 9434 Gazagystanyň günbatary iri nebitgaz çykarylýan sebit hasaplanýar. 9435 Gazagystanyň günortasynda pagta, şaly, bugdaý, dürli bakja we gök önümler, miweli agaçlar, üzüm ýetişdirilýär. 9436 Gazak bağşynyň ahun bolmagyny isleýän Enesi onuň ýagdaýyny görüp dutar çalmagyna rugsat berer we bağşy mollaçylyk bilen bağşyçylygy bilelikde dowam etdirer. 9437 Gazaklar özlerini Türkmenlere dini we etniki taýdan ýakyn bileni üçin Türkmenlere golaý ýerlerde ýaşaýar. 9438 Gazak Paň Türkmensähranyň at gazanan bağşylaryndan biridir. 9439 Gazananja galam hakyny bolsa Azow deňiziniň kenaryndaky Taganrog şäherinden Moskwada ýaşap ýören ene-atasyna ugradýar. 9440 Gazanan sepgitleri: Türkmenistanyň ýokary ligasynyň bürünç medaly: (3-nji ýer) 2010-njy ýyl. 9441 “Gazan begiň ogly Oraz begiň tussag bolmagy boýy”. 9442 Gazan bolsa oguzlaryň iň ýaşuly serdarydyr. 9443 Gazandaky ýag kemsiz ýanansoň, taýarlanan eti salyp gowurmaly. 9444 Gazap atyna atlanan Söbük Tegin Hindistana hüjüm edýär. 9445 Gaziantepspor Sport Topary Gaziantepspor Sport Topary hazirki wagtda Türkiýe Futbol Ligasy 'nda basleşige dowam edyar. 9446 Gazlar köprüden geçip, bir salym ganat kakyp ýüzýärler, soň yzlaryna geçmek üçin ýene-de köprä gelýärler. 9447 Gazlar ondan köprüden geçirmegini haýyş edýärler. 9448 Gazlar razy bolýarlar. 9449 Gazma nagyşlar örän ussatlyk bilen çekilipdir, emma gaşamlaryň motiwleri örän şertleýindir: olar stilleşdirilen ösümliklerden, buýralardan, geometrik figuralardan we hatlardan ybaratdyr. 9450 Gaznada bolsa Jelaleddine doganoglany Emin al-Mülk we serkerde Demir Mälik birigipdir. 9451 Gazna her ýyl 460-600 talant ýa0da 12-15,6t kümüş getirilipdir. 9452 Gazna hüjüm etse, özüniň goldaw berjekdigini aýdýar. 9453 Gaznalaryň jaýlary gymmatbahaly zatlardan dolan badyna olar petiklenip, özboluşly seýflere öwrülipdirler. 9454 Gaznalylar bilen arany yitileşdirmejek bölüp yene-de sol öfiki yer bermek baradaky hayyşIaryny gaytalapdyrlar». 9455 Gaznalylar bilen seljuklaryn arasyndaky baş söweş 1040-njy yylda bolyar. 9456 Gaznalylaryň Daňdanakanda ỳeňilmeginden soňra Seljuklar günorta tarapa akgyn edip başlapdyrlar. 9457 Gaznalylaryn höküm süryân barly toparlaryna, han-beglerine seljuk taypalarynyn Horasana getirilmeği hiç yaramandyr, yakmandyr. 9458 Gaznalylaryň, Seljuk begiň ogly Arslan beýguny ýesir almagyndan soňra 1025-nji ýylda Seljuklylaryň başyna geçdi. 9459 Gaznany doldurmak üçin bogazlardan geçýän harytlara 5 göterim salgyt saltypdyr. 9460 Gaznanyň girdejisiniň esasy çeşmesi dolanşykdan gelýän salgytdy. 9461 Gaznanyň halky ony uly hormat bilen garşylapdyr. 9462 Gazna we Güz dövvletlerin mülkleri Muhammet şanyn uly ogly Jclaleddinin ygtyyaryna berilyâr. 9463 Gaznawy goşunynyň tertip-düzgüni we ruhy çynlakaý ýagdaýda pese gaçdy. 9464 Gaznawy imperiýasy Umumy Soltan Mahmyt gaznalylar (Gaznawylar) imperatorlygynyň iň beýik hökümdarydyr. 9465 Gaznawylar döwleti 968-nji ýylda guruldy we 1187-nji ýylda ýykyldy. 9466 Gaz pudagyndan başga-da, himiýa (mineral dökünleri öndürmek), dokma, azyk we gurluşyk materiallary senagatlary ýöriteleşdirilen pudaklardyr. 9467 Gazuw agtaryş işleri geçirlende jeýtun ýadygärliginden 40 golaý bir otag ýaşaýyş jaýlarynyň üsti açyldy. 9468 Gazuw-agtaryş işleri netijesinde duş gelen süňkleriň deň ÿarysy öÿ mallaryny degişli bolan. 9469 Gazuw-agtaryş pursadynda Afrigitler döwrüniň ýadygärliklerinden el degirmenleri aýratyn köp duş gelipdir. 9470 Gažylyp alyňýaň peýdaly zatlardan nebitm kömür, demir-laterit magdanlary, marganes, galaýý, alýumynyý, nikel bar. 9471 Gazyň çykarylyşy aý saýyn däl-de, günsaýyn artyp, onuň hemmesi diýen ýaly “Orta Aziýa-Merkez” gazprowody arkaly ýurduň merkezi raýonlaryna, olaryň üsti bilen dünýäniň dürli ýurtlaryna iberilýärdi. 9472 Gb,Irianda kem-kes, beýik daglyklara (in beýik ýeri 5029m) düş gelmek bolýar. 9473 G.Burunow çeper terjimeçilik işinde-de ilkinjileriň biri bolup, otuzynjy ýyllaryň türkmen edebiýatyny baýlaşdyrdy. 9474 G.Burunowyň „Seýdi“, „Gül-Bilbil“, „Ýusup-Ahmet“, „Leýli-Mežnun“ we başga operalary, „Seýdi“, „Arslan“ (M. 9475 GDA döwletleriniň iň günorta nokady bolan Çilduhtar obasy bu welaýatda ýerleşýär. 9476 GDA '''Garaşsyz Döwletler Arkalaşygy (GDA) Garaşsyz Döwletler Arkalaşygy (GDA), - öň Sowet Soýuzynyň düzüminde bolan döwletleriň syýasy we söwda aragatnaşyklaryny sazlamak maksatly döredilen sebitara halkara gurama (halkara aňlaşma). 9477 GDA-nyň döwlet baştutanlarynyň Moskwada bolan Maslahaty. 1993-nji ýýlyň Magtymguly aýynyň 13-14-i. 9478 GDA-nyň (SNG) içinde meşhur bolupdyr. 9479 GDA ýurtlarynda Sowt Soýuzdan galan 7 sortlara bölünişi ulanylýar. 9480 Gd Eýranyň Horasan Astrabat – welaýatlarynda Etrek – Gürgen etraplarynda ýaşaýan türkmenler şanyň zulumyna garşy baş göterdiler. 1924-nji ýylyň Magtymguly aýynda olar garaşsyz Türkmen respublikasyny döredip, asman ahuny onuň prezedentligine saýladylar. 9481 G.d. kagyzy Arhangelsiniň üsti bilen aralaşypdyr. 9482 GDR-däki rewolýusion wakalar 1989-njy ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 7-sindäki respublikanyň 40 ýyllygy baýram edilýän güni başlandy. 9483 GDR-däki we Polşadaky wakalar. 9484 GDR-iň hökümetiniň 60-njy ýyllarda geçiren özgerdişleri birneme öňegidişliklere getirenem bolsa, ol dowamly bolmady. 9485 Gebronda keramatly ýag bilen mesh edilipdir (çokundyrylýar) Kenganlylara degişli bolan Zion (Kudus) galasyny eýeläp bu ýerini özüne paýtagt edip saýlaýar. 9486 Geçen asyrlarda söweş başlamanka, öňurti her goşundan bir adam çykyp başa – baş söweşipdirler. 9487 Geçen asyryñ 70-nji ýyllarynda Durnalary goramagyñ halkara gaznasynyñ döredilmegi bilen ak durna dürli ýurtlaryñ alymlarynyñ we tebigaty öwrenijileriniñ ünsüni özüne çekip başlady. 9488 Geçen II ýylyň içinde Türkmenistan ýekeje döwletden hem elini serip hemaýat islemedi. 9489 Ge­çen müň­ýyl­lyk­lar­da ýur­duň me­de­ni­ýe­tin­de ösüş­ler hem ga­za­nyl­dy, tä­ze-tä­ze me­de­ni ojak­lar dö­re­dil­di, saz we dür­li sun­gat gör­nüş­le­rin­de tä­ze­çil ide­ýa­lar eme­le gel­di. 9490 Geçen şol gadymy döwürlerde dag jynslary bolan magmalar ýer çuňlugyndan ýokary göterilip, ýokarysyna çykyp bilmän, gadymy deňziň düýbüni gümmez şekilinde galdyryp, dag jynslarynyň uly harsalary şekilinde gatap galypdyrlar. 9491 Geçen ýyl 91 ýaşan Reý Bredberiniň bir eli ysmaz bolandygyna garamazdan, häzir hem galamyny taşlanok. 2009-njy ýylda onuň «Biziň mydama Parižimiz bolar» atly täze hekaýalar ýygyndysy çap edildi. 9492 Geçen ýylyň tomsunda ýurduň ähli ýerinde 821 çagalar sagaldyş merkezleri ulanmaga taýýar edildi. 9493 Geçiguş - Guýrygy inçejik, ala ýeleklije, kiçijik guş. 9494 Geçileri, goýunlary, doňuz eldekileşdirmek b.e.öňki 7 müň ýyllyga, ýagny giçki mezolit döwrüne degişlidir. 9495 Geçirilen apheologik gazuw - agtaryş işlerinin netijesinde, şâheri gurşap alan divvarlaryn, münlerçe yyllap biri-birini çalşyrylyp gelen yaşayyş jay gatlaklarynyn üsti açyldy. 9496 Geçirilen arheologiki barlaglar, diňe bir Ahal welaýatynda Parfiýa döwrüne degişli gadymy mekanlaryň 30-dan köpräginiň bardygyny görkezdi. 9497 Geçirilen barlag işleri Horezmiň Şasenem, Guýsaý ýerleri Kangýuý zamanynda uzunlygy 50 km. 9498 Geçirilen bu çäreler suwy tygşytlamaga, artykmaç zähmet harçlamazlyga amatly şert döredipdir. 9499 Geçirilen çäreleriň netijesinde 1952-nji ýylyň ahyryna çenli ykdysadyýet dikeldildi. 9500 Geçirilen çäreleriñ netijesinde diñe 1939-njy ýylyñ ahyryna Niderlandiýa çökgünlikden çykdy. 9501 Geçirilen çäreleriň netijesinde ykdysady dartgynlylyk gowşady, ösüş başlandy. 9502 Geçirilen kesele uzak, bütün ömrüniň dowamynda saklanýan bedeniň durnuklylygy emele gelýär. 14 ýaşa çenli çagalar, ululara garanyňda, 3 esse köp keselleýändir. 9503 Geçirilen köpsanly barlaglar, MMR- waksinanyň, şonuň ýaly-da waksinalara goşulýan timerosalyň autizmiň döremegi bilen hiç hili arabaglanşygynyň ýoklugyny subut etdiler. 9504 Geçirilen özgerdişleriň netijesinde 1980-1989-nji ýyllar aralygynda türk ykdysadyýetiniň ortaça ýyllyk ösüşi 4,2% boldy. 90-njy ýyllaryň başynda Türkiýedäki ykdysady özgerdişleriň depgini birneme gowşady. 9505 Geçirilen özgerdişler netijesinde b.e. ö IV asyrda Makediniýa Balkan ýarym adasynyñ güýçli döwletine öwrülipdir, grek polisleriniñ özara gatnaşyklaryna goşulyp başlapdyr. 9506 Geçirilen şekiller gymyldysyz, ýagny hereketsiz bolup­dyr. 9507 Geçirilýän çäreler tiz wagtyň içinde ýokary gatlak wekillerinde närazylyk döredip başlady. 9508 Geçirlen çäreler Italiýada sosial ýagdaýyň ýitileşmegine getirdi. 9509 Geçiş döwründe ilatyň durmuş taýdan goraglylyk meselesi onuň baş aladasy boldy. 9510 Geçmişdäki dürli uruşlaryñ taryhyny öwrenseñ, bir hakykata göz ýetirse bolýar: hakynatutma goşun ya-da keseden kömege gelen esgerler hiç haçan tutuşlygyna urşuñ ykbalyny çözüp bilmeýärler. 9511 Geçmişde Etregiň suwy bol eken, şonuň üçin orta asyrlarda derýanyň ýakalaryndaky düzlüklerde dürli ekinler ekilipdir. 9512 Geçmişde käbir döwletlerde (Şweýsariýada, ABŞ-da, Germaniýada) döwlet gurluşynyň “konfederasiýa” diýen formasy hem bolupdy. 9513 Geçmişde Kadan (Içýan şasy) soň tagta geçip Aşaky we ýokarky Müsüri birleşdiren faraondyr. 9514 Geçmişde türkmen şaýlary esasan kümüşden ýasapdyrlar. 9515 “Geçmiş-geljegiň yşaraty, su gün-geçmişiň netijesi, geljek bolsa şu gün bilen geçmişiň nikasydyr. 9516 Geçmişi galplaşdyrmak, taryhy wakany ýoýmak geljege zarba urmakdyr. 9517 Geçmişi ýigrenýäňiz, häzirki wagty kemsidýäňiz, a geljegiň size parhy ýok. 9518 Geçmiş taryhymyzdan belli bolşy ýaly türkmen halky agyr külpetleri, çekip çydamakdan agyr gelýän zorluklary diňe öz topragy – ar namysy üçin gördi. 9519 Gedaýlykdan we yzagalaklykdan çykmak, oba hojalykly döwlet bolmakdan senagatlaşan ýurda öwrülmek sosializm gurluşygynyň başlangyç tapgyrynda çözülmeli esasy wezipeler diýlip bellendi. 9520 Gedaýlyk edip ýöränleri biri nji gezek ýurduna baryp işlejekdigi barada kasam içmegi tabşyrdy. 2-nji gezek tutulsa gulagynyň ýarysy kesilipdir. 3 gezek tutulanda ony jezalandyryp öldürmegi buýurdy. 9521 Geksaedr – grekleriň “hex” (alty) we “hedra” (gran, esas diýen sözlerinden gelip çykyp, “altygranlyk” diýmegi aňladýar. 9522 Gelejekki owadanlygy barada alada edýän gyzjagazlar bu gürrüňlere has-da düşbüje bolýandyrlar. 9523 Gelenimizden soňra bararys, hemmesi oňyn çözüler — diýip, Nurberdi han ol wekilleri ýola salýar. 9524 Geliň, ähli zady öz elimize alalyň! 9525 Gelin-gyzlar monjugatda Nowruz gijesinde bije hökmünde garapdyr, oňa şeýle seslenipdir: Nowruz geldi bu gije, Gyzlar atarlar bije. 9526 Geliň, indi bu döwletleriň hersine gysgajyk häsiýetnama bereliň! 9527 Geliň indi şu wakalar barada yzygider durup geçeliň! 9528 Geliň indi urşuň başlanyşy we gidişi baradaky gürrüňe geçeliň! 9529 Geliň, munuň sebäplerine garap geçeliň. 9530 Gelin onuň bagjygyny dakyp berýär. 9531 Geliň şu ýerde Mahmyt Kaşgarlynyň “Diwanynda” adamzat üçin ylym-bilimli ähmiýeti hakynda birnäçe şygyrlara seredip geçeliň. 9532 Geliň şu ýerde ykdysadyýetimiziň esasy pudaklarynyň ösüşi baradaky sanlara ser salalyň. 9533 Geliň ýeke-ýeke şol döwletiň soňky hökümdarlarynyň taryhda bitiren işleri barada gürrüň edeliň. 9534 Gelip 1863 ýylda bolsa prezidetn Abraham Linkoln tarapynda bütin ýurt baýramçylygy diýilip bellenipdir! 9535 Gelip çykyşy boýunça alanlaryň we massagetleriň ötenleri hasaplanýan eftalitler- demirgazykda ýaşaýan çarwa taýpalar, täsirine düşüp, kem-kemden türki dili kabul edipdirler. 9536 Gelip çykyşy boýunça bir bolan maşgalalardan uruglar emele gelipdir. 9537 Gelip çykyşy boýunça eýranly. 9538 Gelip çykyşy boýunça türki taýpadan bolup, "Sahahullugat" atly meşhur sözlügi ýazan belli dilçi alym Abu Nasyr Ysmaýyl ibn Hamat Jöwheriniň daýysy (Abu Nasr Isma'il ibn Hammad al Jauhari). 9539 Gelip çykyşy bu informasiýa SSSR döwründe ýapyk saklanýardy. 1860-njy ýyllarda Koreýada açlyk başlanýar. 9540 Geliýeýa birnäçe gezek saýlanmak mümkin bolupdyr. 9541 Geliýeýada 6000 raýat bolup, oňa durmuş tejribeli, 30 ýaşdan geçen maşgalabaşylary saýlapdyrlar. 9542 Geljegiň reňki milli aňyýetiň we ruhuýetiň berjek boýagyna bagly bolmalydyr” sah. 402. 9543 Geljekde Eýran haýsy ýol bilen ösmeli? 9544 Geljekki döredijilik birleşmede respublikalaryň hukuklary nähili bolmalydy? 9545 Geljekki uzak ýörişlerde esasy orun harby deňiz güýçlerine degişli bolupdyr. 9546 Geljekki ýazyja harby bilim berlipdir. 1903-nji ýylda okuwyny tamamlanyndan soň Seýfettin Izmirde gulluk edipdir. 9547 Geljekki ýazyjynyň çagalyk hem ýetginjeklik ýyllary bu şäherde geçýär. 9548 Geljekki ýazyjy şol ýarawsyz wagty örän köp kitap okapdyr. 9549 Geljek ýyl göni döwlete gatnaşýarlar. 9550 Gelmintoz keseline uçramazlyk üçin arassaçylyk kadalaryny berjaý etmek zerurdyr. 9551 Gelmintozlaryň käbirine özboluşly alamatlar: opistorhoza (bagyr soruja) sary getirme, trihinellez üçin bolsa gyzdyrma, beden etinde agyry, ýüzüniň we gabaklarynyň çişmegi mahsusdyr. 9552 Gelmintozyň bu döwrüniň alamatlary mugthor gurçuklaryň bedene geçiş ýoluna garamazdan birmeňzeşdir. 9553 Gelmintozyň ilkinji alamatlary 2-3 günden (askaridozda), 1,5 ýyla çenli (filýariozda) ýüze çykýar. 9554 Gelniň şu sözleri äre, ýoldaşa wepalylygyň belent göreldesidir. 9555 Gelşikli oýunçy Banderas körpejeleriň filmi bolan we ilkinji filmi 2001-de surata düşürilen Spy Kids bölümli birnäçe animasiýon filmlerde Şrekda (Şrek) pişigiň sesini berdi. 9556 Gelýänleri galtamanlaryň çozuşyndan gorap saklamak üçin kerwensaraýlaryň daşyna beýik diwarlar salynýar, olaryň burçlarynda bolsa kämahallar diňler gurulýr, olaryň ýokarsynda kertik – kertik parapetler we janpenalar bina edilýär. 9557 Gelyberse-de, kärhanalary köplenç öňki eýeleri döwletiň adyndan dolandyrýardylar. 9558 Gemrijilerde mugthorlyk edýän büreleriň birnäçe görnüşi, meselem, alaka büresi howply mergi keselini döredijileri saklaýjy we olary adamlara ýaýradyjy hasaplanýar. 9559 Gemrijilerden goraghanada esasan hem towşan, sary we inçe barmak ýumran (alaňňyrt), bozsyçan, öý syçany we atýalman ýaly haýwanlar ýaşaýarlar. 9560 Genefondy gorap saklamakda ähmiýeti Görnüşiň ýitirilmegi ýurduň ihtiofaunasynyň görnüş dürlüliginiň kemelmegine kemelmegine getirer. 9561 General Gazanyň diwiziýasy (6,000 adam çemesi) başy çekip barýardy, onuň yz ýany bilen bolsa general Dupontyň diwiziýasy (4,000 adam) bir günlük menzilden gelýärdy, general Dumonceaunyň diwiziýasy (4000 adam) tyly goraglaýardy. 9562 General Golowaçýowyň baştutanlygyndaky patyşa goşunlarynyň ýetip gelýändigini eşidip, gazawat türkmenleri öz maşgalalaryny halas etmek üçin topar-topar bolup Ysmamyt ata tarap süýşüp ugraýarlar. 9563 General Kornilow häkimiýeti basyp almak maksady bilen, 1917-nji ýylyň Alp Arslan aýynda Petrogradda harby ýöriş gutardy. 9564 «General Motors» şereketi Port-Elizabet şäherinde golçur kärhanasyny açdy. 9565 Generalyñ türkleri yigrenedigini, şo sebäpden hem Gökdepede müñlerçe günasyz ynsanyñ öldürilendigini hem aýdýarlar. 9566 Geñeşe gatnaşan kazylar,Han-Begler Russiýa hökümetiniñ adyna ýüzlenme kabul edip,ony G.S.Kareline gowşurýarlar.20777 sany maşgala özleriniñ Russiýanyñ raýatlygyna kabul edilmegini haýyş edýär. 9567 Geňeşmeleriň çäklerinde Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň we Owganystan Yslam Respublikasynyň Daşary işler ministrliginiň arasynda 2014-2015-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlygyň maksatnamasyna gol çekildi. 9568 Genetika, biotehnologiýa, gen inženerçiligi dar laboratoriýa galyplaryndan çykdy. 9569 Genetiki ýetmezçilik hem gipotireozyň nesil yzarlama häsiýetine eýe bolmagyna sebäp bolup biler. 9570 Genevieve Sahnalary düzgünleşdirýänçi hem bolup işläpdir. 9571 Genial suratkeşiň döredijiligini öwrenmekde onuň italýan gepleşik dilinde ýazylan ýazuw ýadygärlikleri, golýazmalary (7 müň liste golaý) esasy gollanma bolup hyzmat edýär. 9572 Genje, Gazak, Şuş, Gökçaý we Lenkoran uýezdlerinde ýaragly gozgalaň has giň gerime eýe bolupdyr. 9573 Genji-hazynalaryň saklanylýan gaznasyndan şirmaýydan ýonulyp ýasalan ritonlaryň uly toparynyň ýüze çykarylmagy öz wagtynda asyryň tapyndysy diýlip atlandyryldy. 9574 Genofondy gorap saklamakda ähmiýeti. 9575 Genofondy gorap saklamakda ähmiýeti Ýeke-täk duşýan ýeri bilen belli ösümlik. 9576 Genral Lomakiniñ ýolbaşçylygynda (1877-78)Aşgabat tarapa edilen synanşyk şowsuz gutarýar,olar köp zyýan çekip,Gyzylarwatdan izyna gaýdýarlar. 9577 Genrih I (1100 - 1135) Wilgelmiň kiçi oglunyň döwründe dolandyryş işini korol maslahaty korol kurýasy uly rol oýnapdyr, oruhud administratiw we maliýa gurama bolupdyr. 9578 Genrih II buthana sudyna gözekçilik etmek synanşygy başa barmady. 9579 Genrih II harby reforma geçirdi. 9580 Genrih III-de baronlar hem rysarlara guruplylara daýanmak halky saklap bolmajygyny duýpdyrlar. 9581 Genrih III we onuň ogly Eduard ýesir düşýär. 9582 Genrih Lew slawýan deňiz ýaka halklaryny-da boýun egdiripdir. 9583 Genrih VIII täze kanun çykardy. 9584 Geñ ýeri, Küýzegärlik senediniñ gadymy ussatlary gap-gaçlary tutawaçly ýasamandyrlar, küýzeler nagyslar bilen hem az bezelipdir. 9585 Geň ýeri, Liberiýany basyp almaga ýewropa döwletleriniň hiç biri hem milt edip bilmedi. 9586 Geografiki sözleriň köpüsi ýerli (lokal) häsiýete eýedir. 9587 Geografiki sreda jemgyýetçilik ösüşiniň kesgitleýji şerti hasaplanyp, ol jemgyýetiň ösüşinde elmydama zerurlyk bolup, jemgyýetçilik ösüşiniň çaltlanmagyna ýa-da pes ýagdaýda bolmagyna täsir edýär. 9588 Geografiki taýdan ýapon dili Ýapon dili diňe Ýaponiýanyň çäginde geplenilýär diýsek ýalňyş bolar. 9589 Geografiki ýerleşişi we gadymy taryhy ýurduň aşhanasynyň baý bolmagyna öz goşandyny goşupdyr. 9590 Geografik taýdan has günortada ýerleşişi boýunça Garagum derýasynyň zonasy goňşy Özbekistanyň Mürzeçöl, Garşy kanallaryň zonalaryndan özüniň agroklimatik resurslary boýunça has amatlylygy bilen tapawutlanýar. 9591 Geografiýa barada berýän maglumatlary hem Türkmen sowet ensiklopediýasyndan alynyp Wikipedia sahypalary bilen täzelenýär. 9592 Geografiýa bilen bir hatarda kartografiýanyň ylmy esaslary öwrenilipdir we takyk kartalar düzülipdir. 9593 Geografiýa jemgyýetleriň ýanynda toponimiýa toparlary düzüldi, onomastiki toparlar etnografiýa, diller institutynyň ýanynda düzildi. 9594 Geografiýa meselelerinde Biruny taryhdan öňki wagtlarda Amyderýanyň akymynyň üýtgeyändigi baradaky teoriýany öňe sürüpdir. 9595 Geograf Ýakut al-Hamawi XIII asyryň başynda üç ýyllap Merwde ýaşapdyr we ilkinji bolup ýurtlaryň detallaýyn geografiki sözlügini taýýarlamk pikiri bilen belli bolupdyr. 9596 Geohronologiýanyň ylmy esasy stratigrafiýa bolup durýar. 9597 Geohronologiýa — öz ady (era, döwür, eýýam we asyr) bar bolan we belli bir yzygiderlilikde ýerleşýän şertli bölekli geologik wagtyň bir bölümi. 9598 Geologik ýyl hasaby bilen tretik döwrüň aýagyna çenli (ýeriň ýaşynda bu geologik döwür 55-65 mln ýyl hasap edilýär). 9599 Geologiýa we mineralogiýa boýunça bilimler artypdyr. 9600 Geologiýa Ýeriñ düzümi, gurluşy we taryhy hakyndaky ylym bolup, adamzadyñ ýaşyny anyklamaga kömek edýär. 9601 Gepatit A bedeniň gyzgynynyň galmagy bilen başlanýar. 9602 Gepatit A (Botkiniň keseli) – ýüze çykma sebäbi boýunça ýerli sanitar-gigiýeniki ýagdaýlara bagly bolan, iň köp ýaýran görnüşidir. 9603 Gepatit B – bagryň zeperlenmesine getirýän, howply görnüşidir. 9604 Gepatit B garşy öňüni alyş sanjymlary çagalara hem ýörite bellenilen tertipde – doglandan soň, 2, 3, 4 aýlarda geçirilýär. 9605 Gepatit B hem, edil E görnüş ýaly, göwreliler üçin howply bolup, düýpli gaýraüzülmelere getirip biler. 9606 Gepatit B hem, edil gepatit A ýaly, bedeniň gyzgynynyň ýokarlanmagy, umumy ysgynsyzlyk, bogunda agyry, ýürek bulanma, gaýtarma ýaly alamatlar bilen başlanýar. 9607 Gepatit B keselde sarylama alamaty kän bolmaýar. 9608 Gepatit B ýokuşmagy ganyň we gan serişdeleriniň üsti bilen, jynsy gatnaşygy arkaly bolup biler. 9609 Gepatit C garşy entek öňüni alyş waksina ýok. 9610 Gepatit C (Posttransfuzion gepatit) – wirusly gepatitleriň içinde iň howplysydyr. 9611 Gepatit D ýa-da delta gepatiti – beýleki wirusly gepatitlerden tapawutlylykda, D wirusy adamyň bedeninde özbaşdak köpelip bilenok. 9612 Gepatitiň A wirusy, gepatitiň A görnüşini, B wirus gepatitiň B görnüşini döretjekligi düşnüklidir. 9613 Gepiñ gysgasy 1398-nji ýylda Siwasyñ golaýynda gije bolan söweşde Osman beg Burhaneddini öldüripdir. 9614 Gepleşigiň barşynda taraplar iki ýurduň arasynda özara bähbitli hyzmatdaşlygy has-da pugtalandyrmagyň meselelerini ara alyp maslahatlaşdylar. 9615 Gepleşik böleginde düşnükli bolmak şerti bilen aksendiňize üns berilmeýär. 9616 Gepleşik dowamynda hemme zat ses ýazyjy enjama ýazylýar. 9617 Gepleşik ili günläp dowam edipdir. 9618 Gepleşiklerde ABŞ Ýaponiýanyň talaplarynyň esasy bölegi bilen razylaşdy, hatda Hytaýy eýelemegine-de garşy bolman, ony köşeşdirjek boldy. 9619 Gepleşikleri bildiriş edip, ýaýlyma çykmak 1936-njy ýylda Beýik Britaniýada başlapdyr. 9620 Gepleşikler iki tarapyň hem hyzmatdaşlygyň ähli çäreler arkaly giňeltmäge we pugtalandyrmaga gyzyllanýandygyny görkezdi. 9621 Gepleşikler (ilki Ukraýina döwletiniň territoriýasyndan) dört ses ugrundan: rus dilinde, ukraýin dilinde, iňlis dilinde we gepleşikleri çykarýan ýurduň dilinde – alnyp barylýar. 9622 Gepleşikler wagty London merleri Ýuliý Taýler dünüklik edip öldüripdiler. 9623 Gepleşik netije bermänsoň, Jüneýit han diýenini hem edýär. 9624 Gepleýiş şiweleri türkmen dilinde bolup Türkmenistanyň resmi dili bilen seredilende, grammatik taýdan Türkiýa türkçesine has golaýdyr. 9625 Geran gülüniň ýagy bolsa ýarajyklaryň çalt bitmegine kömek edýändir. 9626 Gerbi Esasan hem klient taraply web gelişdirmede ulanylýan ýazuw dilidir. 9627 Gerder dünýäniň dürli halklarynyň şygyrlaryny jemläp, nemes diline terjime edipdir we her halkyň öz milli gözelliginiň bardygyny subut edipdir. 9628 Gerder nemes ýazyjylaryny gadymy grek tragediýalaryna öýkünýän fransuz neoklasistleriniň täsirinden çykarmaga çalyşdy. 9629 Geredot midiýalylaryň aýtmaklaryna görä Skifler Midiýadaky agalygyny şeýle açyklaýar: «Ýigrimi sekiz ýyllap Skifler Aziýada hökümdarlyk etdiler we ýurtda gozgalaň başlanan wagty derýadan aňry geçip yza çekildiler. 9630 Geredotyň berýän maglumatlaryna görä Mannada ýaşan Skifleriň baştutany bolan Bartatua miladydan öňkiVII asyrda Midiýa çozup giripdir. 9631 Geredotyň ýokardaky naklyndan salgylanan Gammer; Türki döwlet söweşlerinde bar bolan sag sol we merkezden ybarat bolan üçlük şaha üns berýär. 9632 Gerek bolsa birleşmeden erkin çykmaga rugsat berilmelidi. 9633 Gerek bolsa, islegiň boýunça ony biologik nusga meňzeş görnüşde ýasamak mümkündir. 9634 Gerek wagty, olar aňsatlyk bilen tapylyp we timline hatara geçirilip bilner. 9635 Gerhart Gauptmanyň «Dokmaçylar» (1893 ý.) romany şu döwürde ýazylan iň beýik, naturalist sahna eseridir. 9636 Gerk -pars uruşlary wagtynda parslara garşy durmaga güýji bolmanso makedon paryşasy Aleksandr I onuñ äkimiýetini ykrar etmeli bolupdyr. 9637 German bileleşik arkalaşygy aýrylmaz bölünmez diýilip ykrar edilýärdi. 9638 German döwletlerde tä imperiýa dargaýança Gabsburglar dinassiýasy imperiýanyň başynda durdular. 9639 German döwletleri üçin agrar gatnaşyklaryň häsiýetli tapawutlary hem bardy. 9640 German imperatory Wilgelm II Bosfor bogazyndan Pars aýlagyna çenli uzaýan demir ýoly gurmak üçin iri nemes bankyna türk soltanynyň ygtyýarnama bermegini gazandy. 9641 German imperatory Wilgelm II oňa serblere temmi bermegi maslahat berdi. 1914-nji ýylyň 23-nji iýulynda Awstro-Wengriýanyň hökümeti kabul edip bolmajak talapnamany Serbiýa ýollady we pikirlenmäge 48 sagat wagt berdi. 9642 German imperatory Wilgelm II oňa serblere temmi bermegi maslahat berdi. 1914-nji ýylyň Gorkut aýynyň 23-inde Awstro-Wengriýanyň hökümeti kabul edip bolmajak talapnamany Serbiýa ýollady we pikirlenmäge 48 sagat wagt berdi. 9643 German imperiýasynda esasan hem 30 ýyllyk uruşdan soň şäherleriň sany azalyp başlady. 9644 German imperiýasynyň döredilmegi onda täze gatnaşyklaryň ösmegi üçin amatly şertler döretdi. 9645 German imperiýasynyň döwlet-syýasy düzümi we ýurtdaky synpy we syýasy güýçleriň gatnaşygy 1871-nji ýylyň Gurbansoltan aýynyň 14-de reýhstag tarapyndan tassyk edilen umumy imperiýa konstitusiýasynda öz beýanyny tapdy. 9646 Germaniýa 1942-nji ýylda 15,4 müň uçar, 9,3 müň tank öndüripdi. 9647 Germaniýa ABŞ-yň we Beýik Britaniýanyň goşunlarynyň Italiýanyň demirgazygyna tarap hereketini wagtlaýynça saklamagy başardy. 9648 Germaniýa Belgiýanyň we Lýuksemburgyň bitaraplygyny äsgermän, bu döwletlere garşy urşa başlady. 9649 Germaniýa bilen baglanyşylan şertnamanyň mysalynda 1919-njy ýylyň Ruhnama aýynyň 10-unda Awstriýa, Sanjar aýynyň 27-sinde Bolgariýa bilen hem şertnamalara gol çekildi. 9650 Germaniýa boýun egdirilenden 2-3 aýdan soňra SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşulmagy hakynda gizlin ylalaşyk baglaşyldy. 9651 Germaniýa bütewi demokratik döwlet bolmalydy. 9652 Germaniyada 2 mln sud seljerişligi gurlyp, döwlet we syýasy guramalar faşistleriň galyndylaryndan arassalanyldy. 9653 Germaniýada beýleki syýasy partiýalaryň, aýratyn-da, sosial-demokratik we komunistik partiýalaryň özara oňşüksyzlygy, olaryň faşizme garşy wagtynda birleşip göreşmezligi Gitleriň häkimiýete gelmegini ýeňilleşdirdi. 9654 Germaniýada duşmançylykly harby-syýasy toparlaryň emele gelmegi. 9655 Germaniýada faşistleriň häkimiýet başyna gelmegi bilen uruş taglymaty döwlet syýasatyna öwrüldi. 9656 Germaniýada jemgyýetçilik hereketi 1524-1525-nji ýylda daýhan hereketinde özüniň ýetjek nokadyna ýetdi. 9657 Germaniýadaky bolan bu nyrh artyşy inflýasiýa gowy mysaldyr. 9658 Germaniýadaky “Ýewsengel doganlaryna” kömek berýärdiler. 9659 Germaniýada syýasy dagynlyk saklanyp galypdy “Imperiýanyň agzalary” imperiýanyň knýazlary bilen imperiýanyň graflyklary we imperiýa şäherleri bilen ykdysady we syýasy ähmiýeti boýunça tapawutlanypdyrlar. 9660 Germaniýada XX asyryň başlarynda senagatyň aýry-aýry pudaklarynda iri birleşmeler, sindikatlar emele gelärdi. 9661 Germaniýa Demokratik Respublikasy. 9662 Germaniýa döwleti «Reform» atly dini hereketiň merkezi bolany üçin, 1500-nji ýyllarda protestantlyk hem şu ýurtda döräpdir. 9663 Germaniýa dünýäde kümüşi gazyp almak boýunça birinji ýerde durýardy. 9664 Germaniýa garşy urşa gatnaşan hökmünde Fransiýa-da Germaniýadan paý berildi. 9665 Germaniýa garşy uruşda taplanan, kämil ýaraglar bilen ýaraglanan sowet esgerleri, tejribeli harby serkerdeleriň ýolbaşçylygy astynda, dagdan, derýadan, ýapon harby-goranyş desgalaryndan üstünlikli geçip, okgunly çozuşa başladylar. 9666 Germaniýa garşy uruşýardy. 9667 Germaniýa Günbatar söweş ugrunda goşun güýçlerini azaltsa-da ýöne bu ýere assyrynlyk bilen bogujy hlor gazly ballonlaryň köp mukdaryny getirdi. 9668 Germaniýa halkara aragatnaşyklaryň Wersal ulgamyny täzeden seretmekligi gazanjak bolupdyr. 9669 Germaniýa has pese düşýär. 9670 Germaniýa ikinji söweş ugrunyň açyljagyndan habarlydy. 9671 Germaniýa knýaz dworýan ýurdy bolmaly däl, ol hususy eýeçilige garşy, hemme zat deň bolmaly. 9672 Germaniýa meselesinde SSSR-iň, Beýik Britaniýanyň, ABŞ-yň döwlet ýolbaşçylarynyň Krym konferensiýasyndan ylalaşan düzgünleri durmuşa geçirilmedi. 9673 Germaniýanyň 1,5 mln. adamly goşuny hatardan çykaryldy. 9674 Germaniýanyň ady belli edebiýat tankytçylarynyň ilkinjisi Gothold Efraim Lessing XVIII asyryň ahyrlarynda çalt depginde ösüp başlan nemes milli edebiýatynyň düýbüni tutujylaryň biridir. 9675 Germaniýanyň agyr senagatynda Adolf fon Ganzeman, Emil Kirdorf, Alfred Krupp, Emil Ratenan, Gudo Stines, Awgust Pissen we ş.m. iri firmalaryň we banklaryň wekilleri möhüm orunlary eýeledi. 9676 Germaniýanyň daşary işler ministry Ribbentrop SSSR-e haýal etmän Polşa goşun girizmegi teklip etdi. 1939-njy ýylyň 28-nji Ruhnama aýynda Moskwada “dostluk we serhetler hakynda” sowet-german şertnamasyna gol çekildi. 9677 Germaniýanyň eýeçiligindäki bakna halklar onuň elinden alyndy. 9678 Germaniýanyň goşunlary Demirgazyk we Merkezi Italiýany basyp aldylar. 9679 Germaniýanyň harby floty suwasty urşy güýçlendirýärdi. 1915-nji ýylyň Baýdak aýyndan başlap, Wilgelm II-niň buýrugy bilen Beýik Britaniýanyň, Irlandiýanyň daş-töweregindäki suwlarda gabat gelen ähli görnüşli suwda ýüzüjiler ýok edilip başlandy. 9680 Germaniýanyň harby güýçlerine çäklendirmeler girizildi. 9681 Germaniýanyň harby güýçlerine garşy uzak goranyp bilmän 14-nji Magtymguly aýynda Gollandiýa, 28-nji Magtymguly aýynda Belgiýa uruşda ýeňilendiklerini boýun aldylar. 9682 Germaniýanyň içinde hem eýeçilini güýçlendirýär. 9683 Germaniýanyň iri şäherleri daşary ýurtlar bilen ykdysady gatnaşygy alyp barýardy. 9684 Germaniýanyň, Italiýanyň, Ýaponiýanyň öňki täsiri syndyryldy. 9685 Germaniýanyň Kýonigsberg şäherini we onuň golaýgoltumyny (häzirki Russiýanyň Kaliningrad oblasty) SSSR-e bermek barada ylalaşyldy. 9686 Germaniýanyň meýdany 1938-nji ýyl bilen deňeşdirende 25% azaldy. 9687 Germaniýanyň paýtagty Berlin hem paýlaşyldy. 9688 Germaniýanyň söwda ýolda ýerleşmegi hünärmentçiligiň ösmegine mümkinçilik döredipdir. 9689 Germaniýanyň täze kansleri Býulow işjeň daşary syýasat alyp bardy. 9690 Germaniýanyň we Italiýanyň güýçlenmegi Ýewropadaky deňagramlylygy bozdy. 1894-1895-nji ýyllardaky hytaý-ýapon urşunda ýeňen Ýaponiýa Koreýany eýeläp, Uzak Gündogardan Russiýany gysyp çykarmak ugrunda herekete başlady. 9691 Germaniýanyň we onuň arkadaşlarynyň flotlary täze ýarag-suwasty gämileri erjel ulansalar-da, suwdaky söweşlerde artykmaçlyk gazanyp bilmediler. 9692 Germaniýanyň we onuň ýaranlarynyň ýeňşe bolan mümkinçiligi barha azalýardy. 9693 Germaniýanyň Ýewropada täsiriniň artmagy Beýik Britaniýanyň “ajaýyp üzňelik” syýasatynyň soňuna çykdy. 9694 Germaniýanyň ykdysady ösüşleriň aýratynlyklarynyň ýene-de biri, onuň syýasy we sosial strukturasy bilen kesgitlendi. 9695 Germaniýa Russiýanyň bu hereketlerine jogap edip, 1-nji awgustda Russiýa, 3-nji awgustda Fransiýa garşy uruş yglan etdi. 9696 Germaniýa täze tehniki esasda öz harby-ykdysady düýbüni dikeltdi we giňeltdi. 9697 Germaniýa we Angliýadaky buthana täsiri şol ýerden bu ýerlere-de aralaşypdyr. 9698 Germaniýa we Awstro-Wengriýa ylalaşyk islemediler. 1914-nji ýylyň 28-nji iýulynda Awstro-Wengriýa Serbiýa garşy uruş yglan etdi. 9699 Germaniýa we germanlar diýip atlandyrylmagy şu ýerden gelip çykýar. 9700 Germaniýa we Italiýa hem ABŞ-a garşy urşa başlaýar. 9701 Germaniýa we Italiýa ýaly döwletler bolsa, respublikaçy Ispaniýa garşy harby tehnika hat-da goşun kömegini berip ispan faşistleri goldadylar. 9702 Germaniýa we onuň ýaranlary harby önümçilik babatda garşydaşlaryndan ep-esli yza galdylar. 9703 Germaniýa ýaly güýçli döwletden arka tapynan Awstro-Wengriýa, onuň maslahaty bilen slawýanlaryň, awstriýalylaryň agalygyna garşy milli azatlyk hereketini basyp ýatyrmak isledi. 9704 German jemgyýetinde ýere hususy eýeçiligiň bolmazlygy aýdyň durmuş gatlaklara bölünşigi, ylayta-da durmuş göreşini aradan aýyrypdyr. 9705 Germanlara degişli bolan maglumatlar iki bölege bölünýär: a) germanlaryň hojalygynyň, jemgyýetçilik gurluşynyň we durmuşynyň umumy etnografik ýazgylary. 9706 Germanlar köplenç maldarçylyk we aw awlamak bilen meşgul bolupdyrlar. 9707 Germanlar uly söýgi çekýär. 9708 Germanlaryň söweş alyp barmak taktikasyna degişlilikde Sezar olar barada aşakdaky ýaly aýdýar: “Olar 6 müň atly we şonça-da pyýada esgerli goşun bolupdyr, her bir atly öz goragy üçin ähli goşundan iň batyrlaryň we çalasynlaryň birini saýlap alýar eken. 9709 German maýa goýumlary maşyn gurluşygynda, elektrotehnika senagatynda, nebit senagatynda, dokma senagatynda agalyk edýärdi. 9710 German meýilnamasy boýunça söweş ugurlarynyň birinde urşy tiz ýeňişli tamamlap, bar güýji beýleki ugra gönükdirmelidi. 9711 German meýilnamasy boýunça uruş esasan iki ugurda alnyp barylmalydy. 9712 German nebereleri Gogenş tafunlardan soň, 1254-nji ýylda halkara ýagdaýynda ullakan bir rol oýnamady. 9713 German senagat önümleri bilen bäsleşip bilmeýärdi. 9714 German taýpalaryna garşy göreşmek üçin senat olary boşatmagy we goşuna almagy karar eden eken. 9715 German taýpalarynyň frank we alemann bileleşikleri döräpdir. 9716 German taýpalarynyň Italiýa I çozuşy yzyna serpikdirilipdir. 9717 German taýpalarynyň syýasy gurluşy ýönekeý häsiýetde bolupdyr. 9718 German toparynyň tarapynda durup, birinji jahan urşuna başlan Türkmen-Osmanly imperiýasy 1918-nji ýylyň 30-njy oktýabrynda ýeňlendigini boýun aldy. 9719 German we Awstro-wenger goşunlary Marn derýasynyň kenarynda, Polşada we Galisiýada ýeňlişe sezewar bolup, “ýyldyrym çaltlygyndaky uruş” puja çykandan soň, Italiýa Antantanyň tarapynda urşa goşulmagy karar etdi. 9720 German wekilçiligi taslama hiç-hili üýtgeşme girizip bilmedi. 9721 Germanýa Günbatar frontda goşun güýçlerini azaltsa-da ýöne bu ýere assyrynlyk bilen bogujy hlor gazly ballonlaryň köp mukdaryny getirdi. 9722 Germeniýa, Italiýa we beýleki käbir ýurtlar döwlet düzgünleşdirmesiniň berk faşistik ýoluna düşdiler. 9723 Germewleri ýok etmegi, kanallary gurmak öri meýdanlaryny umumy peýdalanmak, ähli zatlary umumy peýdalanmagy talap etdiler. 9724 Germhan etrapçasy da Germhan we Gifan böleklerinden ybarat bolup merkez şäheri Hysar Germhandyr. 9725 Gerodot bilen Pawsaniniň ýazmagyna görä, Gomer Ios adasynda dünýäden ötüpdir. 9726 Gerodotyň, Ktesiniň, Diodoryň, Ksenofontyň, Strabonyň, Iosif Flawiniň, Pampeý Troguň işlerinde hem derýaaralygynyň taryhyna degişli maglumatlar bar. 9727 Gersiwez Afrasyýabyň ýanyna ýetende, ol Syýawuş barada köp gybat edip, ony ýamanlap şeýle diýýär: – Eger bu işiň pikirini tiz etmeseň, iş elden gitmegi mümkin. 9728 Gertrude Bell heniz üç ýaşyndaka ejesi wepat boldy. 9729 Gertrude Bel şol adamsyndan başga hiç kime durmuşa çykmandyr we çagasy hem ýok eken. 9730 Gerusiýada 30 adam bolup, şolaryň 28-I 60 ýaşdan geçen we saýlananlar bolupdyr. 9731 Gerusiýada saýlananlar bu wezipede ömürlik galypdyrlar. 9732 Gesiodyň “Zähmetler we günler” diýen polmasynda ekerançylyk we oba durmuşy “Teogoniýa” polmasynda bolsa grekleriň dini duşünjeleri beýan edilipdir. 9733 Geterosfera - 100 km beýiklikden ýokardaky atmosfera gatlagy bolup, onda howanyň himiki düzümi we molekulýar agramy beýiklik boýunça üýtgeýär. 9734 Getirilen aw önümlerini aýal paýlapdyr. 9735 Geýdelberg uniwersitety germaniýañ iñ köne uniwersitety bolup ol 1386-njy ýylynda gurulypdyr. 9736 G.Eyfel bu konstruksiyany berk zemine deñagramlygyny saklar yaly edip taslamasyny düzüpdir. 9737 Geýts her bir ofis sto­lun­da we her bir öý­de komp­ýu­ter bol­ma­gy­ny ile­ri tu­tup­dyr. 9738 Geýts we Al­len “MITS Al­ta­ir” (il­kin­ji mik­ro­komp­ýu­ter) üçin esas bo­lan “BA­SIC” di­li­niň nus­ga­sy­ny prog­ram­ma­laş­dyr­ma­gyň üs­tün­de iş­läp­dir­ler. 9739 Geýts we iki uýa­sy oňat ter­bi­ýe alyp­dyr we Geýt­se ikin­ji ýö­ri­te­leş­di­ri­len “La­ke­si­de Scho­ol”-da oka­ma­ga müm­kin­çi­lik dö­räp­dir. 9740 Geýts we “Micro­soft Cor­po­ra­ti­on” Bü­tin dün­ýä­niň adam­la­ry we kär­ha­na­la­ry öz müm­kin­çi­lik­le­ri­ni do­ly ama­la aşyr­mak­la­ry üçin ”Micro­soft” öz mis­si­ýa­sy­na baş­la­ýar. 9741 GFR-e dürli ýyllarda gaçan 2 million adamyň üstüne diňe 1989-njy ýylyň 1 ýarymyndan 350 müň adam goşuldy. 9742 GFR-iň kansleri G. Kol Günbatar we Gündogar Germaniýany birleşdirmek barada 1989-njy ýylyň Sanjar aýynyň 28-inde 10 maddalyk bir meýilnamany orta atdy. 9743 G.Gayliyew Tagta etraby 1930-njy ýyllarda döredilipdir. 9744 G. Gurbansähedow “Suraý”, “Kyrk teňňe”, “Ýürek daş däl”, “Söýseň” ýaly powestleri ýazýar, “Toýly Mergen” romanyny, “Dökülmedik gan”, “Azaşan ýigit”, “Garagöz işan” ýaly drama eserlerini hem ýazýar. 9745 Gibellenler iri ýer eýýelerine dworýanlara bil baglaýardy. 9746 Gibellenler – köşkleriñ biriniñ ady bilen baglanyşykly Gwelfler Italiýada lenarabos garşy toparyñ tarapyny tutýardy, olar şaheriñ söwda hünärment toparyna bil baglaýardy. 9747 Giçki anyklaýyş çärelerinde gurçuklaryň ýumurtgalary täretiň düzüminde ýüze çykarylýandyr. 9748 Giçki döwürde Türkmenistanyň taryhynyň gadymy döwrüni öwrenmek bilen meşgullanan alymlaryň köpüsi I. Harakslynyň işini giňden peỳdalanypdyr. 9749 Giçki gadymy döwürde gadymy döwletleriñ çet-gyralarynda ýaşan taýpalar we halklar uly ähmiýete eýe bolup başlaýarlar. 9750 Giçki Iudeýada b.e.öň VIII-VI asyrlarda pygamberleriň hereketiniň ösmegi bilen, ýeketäk hudaý Ýakwäniň wagyz edilmegi netijesinde Iýerusalimde öňki keramatly şekiller ýok edilipdir,adamlary we haýwanlary şekillendirmek gadagan edilipdir. 9751 Giçki paleolitde adamlar daş gurallary bilen bir hatarda süňkden, haýwanlaryň şahyndan naýza meňzeş enjamlaryň uglyna geýdirilýän ýiti uçly ýaraglary, çukur gazmak üçin niýetlenen gurallary asandyrlar. 9752 Giçki paleolit döwründe adamlar Ýewropada, Aziýada we Afrikada ýewropapisint, mongolpisint, negrpisint jynslara bölünipdirler. 9753 Giçki paleolit döwründe süñkden we haýwanlaryñ şahyndan zähmet gurallaryny ýasamak giñ gerim alypdyr. 9754 Giçki paleolit döwründe ýagny mundan 40-35 müň ýyl öň ilkidurmuş adamlarynyň durmuşynda düýpli özgerişler, ýagny adamlaryň häzirki zaman görnüşiniň kemala gelmek prosessi bolup geçipdir. 9755 Giçki paleolitiñ duralgalarynda kesmek, ýonmak, dürtmek üçin gurallar, naýzalaryñ uçlary, gysga naýzalar, naýza zyñyjylar, garpunlar, iñneler, serdarlaryñ süñkden ýasalan hasalary, gazawlar tapylýar. 9756 Giçki taýpalarda uruglaryñ sany juda köp bolupdyr. 9757 Giçki wedalar döwründe Waruna, Indra, Surýanyñ ýerine, Şiwa, Rudra, Wisna gelýär. 9758 Gidroenergiýa resurslary Awstriýa elektrik energiýasynyny daşary Ýurtlara ekspert etmäge mümkinçilik berýär. 9759 Giggsiñ ady dünÿäniñ iñ zor 100 futbolistiniñ arasynda hem bar. 9760 Gijäniň ýarymynda 3 süri geçileriň şahlaryndaky keçelere ot degrip, 3 tarapdan gykylyklap galanyň üstüne sürüpdirler. 9761 Gije, daňdanlar suw almaga baran duşman nökerlerini suwuň boýundaky gamyş tokaýlarynyň arasynda bukuda ýatan teke ýigitleri duýdansyz tutup, suwa çümdürip, suwuň içi bilen äkidýärler. 9762 Gijesine dürli reňkdäki çyralar bilen öwüşgin atýan heýkeller şäheri gyş paslynyň täsinlikler diýaryna öwürýär. 9763 Gijesine Menuçehriň habarçysy leşgergähden gelip, duşmanyň gijeki çozuş etmek niýetiniň bardygyny habar berdi. 9764 Gijräk bu tehnika Orta Gündogardan Hytaýa aralaşýar. 9765 Gijräk XIV asyrda çangçy sazanda (çang – 26 kirişli sitaranyň bir görnuşi) Mawlýana Mirek Çangeýi-i Buhary şöhratlandyrypdyr. 9766 Giksoslar Müsürde 130 ýyl agalyk edipdirler. 9767 Giksoslaryñ täsiri bilen arabaly goşun döredilýär. 9768 Gimnaziýada okaýan wagty Lagerkwist biologiýa hem edebiýat, has hem A.Strindbergiň we neoromantik ýazyjylaryň eserleri bilen gyzyklanyp ugraýar. 9769 Gindenburg Germaniýanyň dünýäde önki derejesini dikeltmäge synanyşýan faşistleri assyrynlyk bilen öň hem goldaýardy. 9770 Giñ meýdanlarda, suwly ýerlerde ekin ekmekligi, hasyl ýetişdirmekligi höwes edipdir. 9771 Giň möçberli, düýpli işler geçirildi. 9772 Gipotireozdan ejir çekýän aýallarda jynsy ösüşiň yza galmagy, aýbaşy aýlawynyň bozulmagy, çaga düwünçeginiň düşmegi, öli çaga dogurmak ýagdaýlary döräp biler. 9773 Gipotireozly näsaglar üçin saçyň we gaşyň düşmegi mahsusdyr. 9774 Gipotireozly näsaglaryň iýmiti ýokumly bolmalydyr, ýöne ondaky ýaglary we holesterin saklaýan önümleri çäklendirmelidir. 9775 Gipotireoz (miksedema) – köp duş gelýän kliniki alamatlar toplumy bolup, galkan şekilli mäziň (GŞM) gormonlarynyň täsiriniň ýetmezçiligi sebäpli ýüze çykýandyr. 9776 Gipotireoz üçin mahsus ýene bir alamat-deriniň guramagydyr. 9777 Gipotireoz ýagdaýyny anyklamak üçin ganda umumy T3, erkin T4 we TTG-yň (gipofiziň işläp çykarýan tireotrop gormony) mukdaryny kesgitlemek ýeterlikdir. 9778 Gipotireozyň alamatlary aýdyň görnüşde ýüze çykman, dürli keselleri ýada salyp biler. 9779 Gipotireozyň başlangyç, ikilenç we periferiki (nerw merkezinden daşky) görnüşleri bolýandyr. 9780 Gipotireozyň öte geçen görnüşleri zähmete bolan ukyplylygy peseldip, köp ýagdaýlarda näsagy maýyplyga getirýändir. 9781 Gipparh gije bilen gdiziñ deñleşmek adysasyna üns beripdir, ýylyñ we Aý boýunça bir ayñ dowaml;y;ygyny has anyk kesgitläpdir. 9782 Gipparyñ bu taglymatyny soñra Klawdiý Ptolemeý kabul edipdir we ösdüripdir. 9783 Gippiý boýun egipdir we Eýrana sürgünlige gidipdir. 9784 Gippon şäheriniň ýepiskopy Regiýa Awgustin bu heläkçiligiň täsiri bilen “Hudaýyň şäheri hakynda” diýen eserini ýazyp başlapdyr. 9785 Girdejiniň esasy bölegi pajanyň kaznasyna siipdir galany wassal harbylyryny diňe gulluk edýän döwründe degişli bolupdyr. 9786 Girelgesi çaklaňrak peştag (portal) bilen, onuň taraplary bolsa üsti arkaly nagyşly örülen tagçalar bilen haşamlanypdyr. 9787 Girişdäki binaň üstünde 22 sany gümmez goýulyp, 22 ýyldygyny aýtmakda Täç Mahalyň diwarlarynda altyn,merjenleriň bardygy orta atylan emma, nä dereje dogrydygy belli däl. 9788 Giriş petekleriniň bahasy: günüň dowamynda Luwryň ähli ekspozisiýasy üçin her adama 10 ýewrodan 14 ýewra çenli. 9789 Giriş synaglaryna bellenen wagtda esassyz sebäplere görä gelip bilmedikler ýa-da dersleriň biri boýunça synagdan geçip bilmedikler ondan soňky synaglara goýberilmeýär. 9790 Girizilýän täzeliklere garşy çykýandygy üçin 460 konfusiançy – alym jezalandyrylýar. 9791 Girkanda üzümçilik ösen, hat-da bir şahadan on alty kg. 9792 Girkaniýa, Margiana ýaly welaýatlaryň häkimleri özlerini özbaşdak alyp barypdyrlar. 9793 Girmekge öý ýok. 9794 Gison-ul mülkiň “Gajarlaryň taryhy” atly 3 tomluk kitaby gajarlar barada takyk taryhy maglumat berýär. 1-2 tomda Muhammet Pygamber barada maglumat berýär. 9795 Gitler 1944-nji ýylyň Türkmenbaşy aýynda ýene-de 4 mln. adamy Germaniýa getirmegi buýurdy. 1941-1944-nji ýyllarda diňe SSSR-iň faşistleriň gol astyna düşen ýerlerinden 5 mln. adam zor bilen Germaniýa äkidilipdi. 9796 Gitler garrylary, ýaş ýetginjekleri goşun gullugyna çagyrdy. 1944-nji Bitaraplyk aýynda nemes goşunlary Günbatarda iňlis-amerikan goşunlaryny Ardende yza çekilmägede mejbur etdiler. 9797 Gitleriň ökde dilewarlygy we berk düzgün-tertibiň tarapdarlygy ony goldaýanlaryň her saýlawda artmagyna getirdi. 9798 Gitleriň ýolbaşçylygyndaky german faşistleri ilki ýurduň içindäki syýasy garşydaşlaryny ýok etmäge girişdiler. 9799 Gitleriwe Mussolinini goldaýan toparlarynyñ emele gelmegine getirdi. 9800 Gitler nemes halkyny ýeke-täk arassa gelip çykyşly (ariý ganly) millet diýip düşündirýärdi. 9801 Gitler ýurduň konstitusiýasy esasynda, köpçüligiň goldamagy bilen açykdan – açyk häkimiýete gelmegi başardy. 9802 Giýaseddin sähnä 2004-nji ýylyň maý aýynda aradan çykan mahaly 41 ýaşyndady. 9803 G.J.Ramsted 1909-njy ýylda Moýun Çor hormatyna ýazlan ýazgyny çapdan çykarýar. 9804 GKP MK-nyň birinji sekretarlygyna Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow saýlandy. 9805 Gladýator oýunlary Rim imperýasynyň güýçlenmegi bilen täze-täze ýerleri basyp almagy,gullaryň sanynyň has köpelmegi bilen başlapdyr. 9806 “Global” diýen adalganyň özi latyn dilindäki “globus”, ýagny Ýer, Ýer togalagynyň diýen sözden gelip çykýar. 9807 Globallaşmak netijesinde ilatyň ondan oňa göçmegi (migrasiýa) adamzadyň ösüşine edýän mümkinçilikleriň deň däldigini aňladýar. 1999-njy ýylda 130-145 mln adam öz ýurdunyň çäginden daşarda ýaşaýardy. 1985-nji ýylda bu san 104 mln, 1975-nji ýylda 84 mln-dy. 9808 Global masştabda ol biosferanyň bir bölegidir, lokal masştabda bolsa, ol ýöne agaçlar hem bolup bilýär. 9809 Global şekilde kabul edilýän 12 gurama dürli şekilde öz iň gowy hasaplan oýunçylaryny saýlady. 9810 Glucokortikoidleri wena goýbermek ýoly bilen, uzak wagt gerdejikler görnüşde hem kabul edip bolýar. 9811 G¥nbatar T¥rk hanlygy Kaspi de£zinden Demirgazyk Hindistana ¡enli aralygy ¤z i¡ine al§ar. 9812 G.) Nebit we nebit önümleri ýurduň yksportunyň esasyny düzýär. 1979-1986-njy ýyllarda nebit Eýran gaznasyna 120 mlrd dollar girdeji getirdi. 9813 Göçmegiň ugry daşyndan içe we ters taraplara bolup geçer. 9814 Göçmeli wagt gelensoñ oba kethudasynyñ hut özi birki sany goja bilen aýlanyp görýär. 9815 Goçmyrat ahun Buhara medresesinde Faky-Keýdan ylmyndan ýokary alymlyk derejesine ýetipdir. 9816 Goçmyrat ahun hemişe iliň gynanjyna gynanyp, şatlygyny deň-derman paýlaşypdyr. 9817 Goçmyrat ahun obasyna dolanyp, metjit-medrese galdyryp, oglan okapdyr. 9818 Göçüp baran iňlislerem kolonizatorlar bolsa-da özlerini awstraliýalylar hasaplaýarlar. 9819 Göçüp-gonup ýörän bedwinlere derek hakyna tutma goşup berildi. 9820 Göçürilip getirilen kärhanalaryň esasynda birnäçe fabrik-zawodlar işe girizildi. 9821 Göçýän, jyns tarapdan giç ýetişýän görnüş. 9822 Gofmanstal, esasanam, dünýä belli nemes kompozitory Rihard Ştrausyň «Bägülleriň kawalerasy» (1911 ý.) atly operasy üçin ýazan librettolary bilen meşhurlyk gazanýar. 9823 Go gb Aziýa alymlaryñ çaklamagyna gör häzirki zaman adamsynyñ kemala gelen ýerleri hasaplanýar. 9824 Go gb Aziýada iñ gadymy halk ermenlir hasaplanýar. 9825 Gögeýinleriň iýmitleniş ulgamy ösüşden galany sebäpli, olar iýmitlenmeýärler. 9826 Gojaman zeminiň üstündäki iň gadymy halklaryň biri bolan türkmenler şeýle ajaýyp eserleriň onlarçasyny döredip, dünýä medeniýetiniň altyn hazynasynyň baýlaşmagyna uly goşant goşandyr. 9827 «Goja we deňiz» powesti üçin 1953-nji ýylda Pulitzer baýragyna, 1954-nji ýylda bolsa Nobel baýragyna mynasyp bolýar. 9828 Gökbogma bilen ýaňy doglan çaga hem keselläp biler. 9829 Gökbogmaly syrkaw suw howdanlaryň ýanynda gezelenç etse, has oňaýlydyr. 9830 Gökbogmanyň ýüze çykmagyny peseltmek üçin, öňüni alyş sanjymlaryň geçirilmegi örän ähmiýetlidir. 9831 Gökden dowamly bir yşyk inỳär. 9 aỳ 9 gün soňra agajyň üstündäki çiş ỳarylỳar we bäş sany çaga görünỳär. 9832 Gökdepe galasynda dökülen ganyň manysyz däldigini, şol uruşda wepat bolanlaryň hakyky Watan gahrymanlarydygyny jedelsiz hakykat edip goýmakdyr. 9833 Gökdepe galasynyň synan gününiň “Hatyra güni” diýlip yglan edilmeginiň ýene-de bir uly manysy bar. 9834 Gökdepe galasy zalymlyk bilen weýran edilip, Ahal etraplary basylyp alnandan soň, patyşa häkimiýetleri türkmen taýpalarynyň arasyndan özüne daýanç edinmek üçin ýerli han-begleriň belli wekillerini her hili ýollar arkaly öz tarapyna çekmäge başlaýarlar. 9835 Gökdepe şäherçesi haly fabrikleri, gurluşyk materiýallary, egirme-trikotaž fabrigi, reňkleýji we tikin fabrikleri, gurluşyk materiýallar kombitany, çagyl owradyjy zawody "Şorgala" çakyr zawody işleýär. 9836 Gökdepe söwesi: 28 awgust, 1879 – 12nji Januar 1881 bolan. 9837 Gökdepe türkmeniň Käbesidir. 9838 Ģökgünligiñ ilkinji 3 ýylynda daşary ýurtlara haryt çykarmak 31,6% pese gaçýar, iş haky 30% azalýar. 9839 Gökhandan (Kiok) soňra Hun tagtyna ogly Günhan (Kunçin) (M. 9840 Gök han Oguz hanyň Üç ok ogullarynyň iň ulusydyr. 9841 Gökhanyň bu ýörişi bir aýa çekdi. 9842 Gökhanyň islegi tutuş Çynmaçyny eýelemekdi. 9843 Gök hanyň Tugynda 3 okuň şekili bolupdyr. 9844 Gök kit (şeýle hem mawy kit ýa-da blýuwal, ) — murtly kitlere degişli, kitşekilliler otrýadyndan bir deňiz jandary. 9845 Gökleňler duşmandan olja alnan mis topy Nurberdi hana sowgat beripdirler. 9846 Gökleñler uly türkmen taypasy hökmúnde XVII-XVIII asyrlarda taryhyñ sahnasyna cykan bolsalar gerek,çünki shondan öñ yazylan ishlerde,hatda Abylgazynyñ Türkmenleriñ shejeresidiyen kitabynda-da gökleñ diyen at dush gelmeyár. 9847 Gökleñ sozuning manysy barada yorite makala yazan F.S.Faseýew bu ady gök-öleñ sozlerine syrykdyryar(gok olenglikde yashayanlar). 9848 Göktürk ỳazgylarynda 6-njy we 7-nji asyrlarda Asman-Taňrysyna bolan ynanjyň ösen nusgasyny görỳäris we Taňry adynyň başga taňrylary goşmadan ỳekelikde ulanylandygyna gabat gelỳäris. 9849 Gök Tuwili Palaw Şalynyň birinji hasyly, ýagny gök tüwi elde dowlüp taýýarlanýar. 9850 Gok we bakja onumleri adamyn saglygyny saklamakda we berkitmekde beyleki iymitler bilen bir hatarda oran uly ahmiyete eyedir. 9851 Golandiyan duzuminde 130 oyun gechirip,rekord bellige hem eye bolyar.2000 we 2004 Yewropa chempionatlarda dowlet bilen burunch medalchysy bolyar.1994,95,96,97de Gollandiyanyn,1995 we 2009da bolsa Yewropanyn in gowy derwezewany bolyar. 9852 Golastyna berilen Litwanýa goşunynyň kömegi bilen Teýmir Gutluga we Edige Mirza garşy alyp baran ikinji söweşinde hem ýeňildi (1399) we Deşti-Gypjaga gaçdy. 9853 Golaýy, mal söwdasy, çörek, deri. 9854 Goldawsyz tekeler şeýdip talandy, Ýetim-ýesir çagalar galdylar ýeke. 9855 Golden Gate Park, San Francisco BAGBAN — bagy bejerýän, idedýän we oňa seredýän adam. 9856 Göl dürli taýpalarda dürlüçe bolup, aslynda umumy milli görnüşi saklaýar. 9857 Golf Golf bay adamlar tarapyndan oynalyan sportyn görnüşidir. 9858 Gollandiýada onuň esasy işleri çap edilýär. 9859 Gollandiyan milli yygyndysynda 1995-2008nji yy.chykysh edyar. 9860 Gollandiýa we Zellandiýa syýasy awtonom statusyny bermelidi. 9861 Golland söwdagärleri Eýranyň ýüpegini hiç-hili gümrük paçsyz ýurtdan alyp çykmaga hukuk alypdyrlar. 9862 Golliwutda wagty Arne Glimçeriň ýazan «The Mambo Kings» romanyny janlandyrylan filme gatnaşdy. 9863 Golowaçýowyň baştutanlygyndaky jeza beriji toparyň düzüminde 8 pyýada rota, 800 atly goşun, 10 sany top we başga-da dürli harby enjamlar bardy. 9864 Golowaçýowyň baştutanlygyndaky topar Gazawat kanalynyň boýunda (häzirki Görogly (Tagta) etrabynda) ýaşaýan türkmenleriň üstüne iberilýär. 9865 Golowaçýowyň topary öz harby hereketlerini dowam etdirip, Ýylanlynyň golaýyndaky Çendir obasyna baryp ýetyär. 9866 Golýazma 42 sahypadan ybarat bolup, onuň her bir sahypasynda giň aralykda 9 setir bar. 9867 Golýazma kitaplaryň bolmanda bir bölegini halas etjek bolup synanyşan An-Nesewi soňra şeýle diýip ýazýar: “Men Nusaýda galdyran zatlarymdan diňe kitaplara gynanýaryn”. 9868 Golýazmanyň tekisti XIX asyryň başlarynda nemes diline, XIX asyryň ahyrynda rus diline terjime edilýär. 9869 Gomerçilik döwründe bu ýerde birnäçe urug jemagatlary bolup, olar basileýler we ýaşulularyň maslahatlary tarapyndan dolandyrylypdyr. 9870 Gomerçilik döwründe gullaryň sany az bolupdyr. 9871 Gomerçilik döwrüniň ykdysadyýetinde maldarçylyk esasy orun tutupdyr. 9872 Gomer hakyky söwdagärlerden finikiýalylary agzap geçipdir. 9873 Gomeriň eserlerinden gelip çykýan netijeleri, arheologiýa hem tassyklaýar. 9874 Gomeriň eserlerinde urug begzadalary “gowylar” (“aristo”) diýlip atlandyrylýar. 9875 Gomeriň «Iliadasyny» karta hökmünde peýdalanmagy Şlimanyň tagallalarynyň rowaç almagyna köp ýardam edipdir. 9876 Gomeriň maglumatlary esasynda b.e.öň XI-IX asyrlarda Gresiýada jemgyýetiň syýasy gurluşy ýönekeý oba jemagatlary görnuşinde bolupdyr. 9877 Gomeriň özi daýhan zähmetinden gowy baş çykarypdyr. 9878 Gomeriň täsirini tutuş dünýä edebiýatynyň taryhynda görmek bolýar. 9879 «Gomer» sözüniň manysyny käbir alym «gul», käsi «kör», käbiri-de «şahyr» diýip terjime edýär. 9880 Gomindanyň tarapdarlarynyň taşlap giden senagat kärhanalary döwlet eýeçiligine geçirilip, ykdysadyýetde döwlet pudagy döredildi. 9881 Gomosfera – Ýer üstünden 80-100 km beýiklige çenli bolan atmosfera gatlagy bolup, onda howanyň esasy himiki düzümi (suw buguny, kömürturşy gazyny we ozony hasaba almasak) üýtgemeýär. 9882 Göni çyzykdaky A we B nokatlaryň arasyndaky nokatlaryň köplügine interwal (aralyk, açyk aralyk) diýilýär. 9883 Göniçyzykly hereketde orun üýtgetme geçilen ýol bilen gabat gelýär. 9884 Göni ganatlylar otrýady Hakyky uzynmurt çekirtgeler maşgalasy Ýagdaýy. 9885 Goňrat taýpasyndan bolan Ürgenç hanlary, Ürgenjiň günorta çetindäki Çagataý ulusyna degişli ýerleri basyp alýar. 9886 Goňrumtyl — çal reňkli orta ululykdaky hudaýaty. 9887 Goňşularam şol etrapyň halklary Otparazlar däl. 9888 Goňşulary koreýlere, hytaýlylara diňe Nagasaki şäherine ýylda iki gezek gelmäge we kotolikleriň gozgalaňyny basyp ýatyrmaga beren kömegi üçin gollandlara ýurda ýylda gelmäge rugsat berildi. 9889 Gońşulykda ýaşaýan emir Hüseýin bilen dostlaşýar, onuń uýasyna öýlenýär we köplenç bile hereket edip, ikisi-de güýçlenipdirler. 9890 Gonşy döwletlerifi zulumyna garşy türkmenler ömürboyy gozgalan, göreş edip gelendir. 9891 Goňşy hanlyklar bilen bileleşip göreşmek barada gepleşikler geçirdi. 9892 Goňşy şäheriniň ýaşaýjylary olary ýigrenipdirler we gyzlaryny ermändirler. 9893 Goňşy Tumapel knýazlygyndan bolan Kepr Angrak 1222-da Kedri gündogar Ýawany ozone boýun egdirýär. 9894 Goňşy ýurtlara aýratynam Günbatar Ýewropada syýahat eden ilkinji we ýeketäk hökümdardyr. 1867-nji ýylda Parižde açylan uly senetçilik sergisine Napaleon III çakylygyna gatnaşdy. 9895 Goňşy ýürtlarda syýasy göreşler şeýle derejelere ýetsede bu babatda türkmenleriň ykbaly oňmady. 9896 Gönuburçlyk ştapel şekili diñe sintetik süýümler bilen mümkin bolup biler. 9897 Goñurdepede geçirilen isleriñ netijesi hakda Sarianidi W.I. «Margus» kitabyny ýazdy we ony 2002-nji ýylda çapdan çykardy. 9898 Goňuryň köşk-ybadathana toplumy Mesopotami- ýadaky we Gresiýadakylara meňzeş bolupdyr. 9899 Google internet bilen baglanşykly: onlaÿn reklamalar(AdWords), gözleg motory (www. 9900 Gorag diwarlary Diwarlaryň dowamlylygy Soltan gala bilen Gäwir galanyň arasyndan geçýän ýoldan, goraghananyň girelgesinden Şähriýar Ark we aňra gidýän ýoldan gowy görünýär. 9901 Gorag düzgünini berjaý etmeli. 9902 Gorag düzgüniniň birkemsiz berjaý edilýändigi üçin onuň sany goraghananyň tokaýlarynda artdy. 9903 Goraghana berkidilen ýerleriň içinde dürli gorag düzgünli bölek ýerler bar. 9904 Goraghanada 1500-ä golaý kitap fondy we dürli žurnallar saklanýan, ylmy kitaphana bar. 2500-den hem gowrak gerbariler saklanýar. 9905 Goraghanada duşýan guşlaryň 11 görnüşi (adaty syçançy, bürgüt, sakally garaguş we başgalar) Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna girizildi, gajar bilen sähra göwenegi bolsa TGHS-nyň Gyzyl kitabyna hem girizildi. 9906 Goraghanada kömelekleriň 197 görnüşi we kiçi görnüşi, toprak suwotylarynyň 68 görnüşi, epifit lişaýniklaryň 4 görnüşi, baldagy ýaprakly mohlaryň 4 görnüşi, açyk tohumlylardan gnetopsidleriň 1 görnüşi we gülli ösümliklerden 120 görnüşi bellenildi. 9907 Goraghanadaky oňurgaly haýwanlardan iň köpsanlysy iň köpsanlysy guşlardyr. 9908 Goraghanada olar bölekleýin görnüşde abat galdylar. 9909 Goraghanada oňurgasyzlaryň faunasy has köpdürliligi we baýlygy bilen tapawutlanýar, olaryň görnüşleriniň sany 1000-den hem geçýär. 9910 Goraghanada Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna girizilen, seýrek duş gelýän guşlaryň biri hem togdarydyr. 9911 Goraghanada, ýer üstüniň pisse tokaýlygy, çöllük sähra, akymsyz çöketlikler diýilýän, şertli atlar dakylan dürli keşpleriň üç görnüşini tapawutlandyrýarlar. 9912 Goraghanada ýyrtyjylardan möjek, sähra pişigi, torsuk, tilki, şagal, garagulak, itaýy ýaly haýwanlar hem ýaşaýarlar. 9913 Goraghana döredilenden soň bolsa bu haýwanlaryň sany aç-açan köpelip başlady. 9914 Goraghana döredilen gününden başlap, onda zoopitomnik döredildi we käbir haýwanlaryň biologiýasyny çuňňur öwrenmeklik ýola goýuldy. 9915 Goraghana döredileni bäri ýokary derejeli ösümlikleriň 200-e golaý görnüşi aýan edildi. 9916 Goraghana gelip görmek, onuň özboluşly tebigaty bilen tanyşmak - ýatdan çykmajak täsir galdyrýar. 9917 Goraghanalaryň çäklerinde çekirtgäniň populýasiýasynyň ýagdaýyny we sanyny öwrenmeli. 9918 Goraghanalaryň çäklerinde populýasiýalarynyň ýaýraýşyny we sanyny öwrenmeli. 9919 Goraghananyň alymlary barlag işleriniň birenteginde Garaşsyz ýurdumyzyň tebigatyny ygtybarly goramaklyga we tebigy resurslaryny rejeli peýdalanmaklyga gönükdirilen ylmy taýdan esaslandyrylan teklipler taýýarladylar. 9920 Goraghananyň bölekleri Turan pesliginiň Demirgazyk landşaft raýonynyň çöl zolagynda ýerleşýär we yssy, gurak howasy bilen häsiýetlendirilýär. 9921 Goraghananyň çäklerinde oňurgaly haýwanlardan balyklaryň 15 görnüşi duş gelip, olardan kaspi aňyrsy garabalyk we türkmen ýalaňaç balygy Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna girizildi. 9922 Goraghananyň döredilmeginiň 20 -ýylynyň içinde uly ylmy gözleg işlerini alyp bardylar, her ýyl “ Tebigatyň ýyl ýazgysy” çykarylýar. 9923 Goraghananyň döredilmeginiň esasy maksady - Köýtendagyň we oňa golaý ýerleriň täsin tebigatyny goramakdan hem bozulan ekoulgamlaryny dikeltmegiň ylmy esaslaryny işläp düzmekden ybaratdyr. 9924 Goraghananyň ekologik-aň-bilim we habar ýaýratmak işiniň esasyny tebigaty goramak barada alnyp barylýan sapaklar, gündelik gazet-žurnallarda çap edilýän makalalar, radiodaky we telewideniýedäki çykyşlar düzýär. 9925 Goraghananyň garamagynda Kelif döwlet aw zakaznigi bar. 9926 Goraghananyň haýwanat dünýäsi köp dürlüligi bilen tapawutlanýar. 9927 Goraghananyň haýwanat dünýäsi örän dürlüligi bilen tapawutlanýar. 9928 Goraghananyň häzirki meýdany (akwatoriýany goşmak bilen) - 49,5 müň ga. 9929 Goraghananyň meýdanlarynda seýrek duş gelýän ösümliklerden hywa şorasy we Krasnowodsk çägemigi (ýumşak tohumlyja) ösýär. 9930 Goraghananyň süýdemdirijiler faunasy 29 görnüşi öz içine alýar we olardan 3 görnüşi – garagulak, keýik we oklykirpi Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna girizildi. 9931 Goraghananyň tebigaty juda dürlüligi bilen tapawutlanýar. 9932 Goraghananyň territoriýasynda ýylyň dürli möwsümlerinde guşlaryň 250-ä golaý görnüşi ýaşaýar. 9933 Goraghananyň tutýan meýdany 27139 ga barabardyr. 9934 Goraghananyň umumy tutýan meýdany deňiz suw ýüzi bilen bilelikde 269 müň gektar. 9935 Goraghananyň we onuň töwereginiň klimaty hem edil tutuş tebigy keşbi ýaly diýseň özboluşlydyr. 9936 Goraghananyň ýanynda tebigat Muzeýi we giň ylmy kitaphanasy bar. 9937 Goraghananyň ylmy-bölüminiň işgärleri Türkmenistanyň beýleki goraghanalary bilen tejribe alşyp durýarlar. 9938 Goraghananyň ylmy bölüminiň işgärleri ýylyň bütin dowamynda goraghanada we onuň töweregindäki ýerlerde tebigatyň hadysalaryna gözegçilik geçirýärler. 9939 Goraghana üç bölekden: sag kenarda Gyzgala-Nargyz, çep kenarda Görelde we Gabakly böleklerden durýar. 9940 Goraghana üçin, bu ýerleri iň gymmatly gorag haýwanlary bolan gulan we keýikleriň esasy ýaşaýan ýeri bolmak bilen hem ähmiýetlidir. 9941 Goraghana umumy meýdany 90 müň ga çemesi bolan üç sany Garlyk, Hojapil, Hojaburjybelent zakaznikleri degişli. 9942 Goraghana ýyrtyjy guşlaryň köpdürliligi bilenem ünsüňi özüne çekýär. 9943 Gorag statusyna baha berlende köp faktorlara üns berilýär: görnüşiň diňe bir galan sanyna däl-de, eýsem wagtyň geçmegi bilen populýasiýanyň sanynyň jemi köpelmegi ýa-da azalmagy, seleksiýanyň üstünlikli bolmagy, mälim howplar we ş.m. göz öňünde tutulýar. 9944 Gorag üçin görlen çäreler TGHB-niň Gyzyl sanawyna (2009), Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna (1985,1999) we CITES-iň (2011) sanawyna girizildi. 9945 Gorag üçin görlen çäreler Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna (1999) girizildi. 9946 Gorag üçin zerur çäreler. 9947 Gorag üçin zerur çäreler Derýa suwlaryny hojalyk, medeni durmuş we dynç alyş maksatlary üçin rejeli peýdalanmaly, olaryň akymynyň möçberini durnuklaşdyrmaly. 9948 Gorag üçin zerur çäreler Ösýän ýerlerini aýratyn gözegçilikde saklamaly. 9949 Goranmak fonduna Türkmengala etrabynyň Budýonnyý adyndaky kolhozynyň başlygy Hojamyrat Rahmanow 35 müň manat iberdi. 9950 Goranmak güýji: Ýurduň Ýaragly güýçleriniň düzüminde 7 müň adam bar. 9951 Goranmak senagaty, nebit-himiýa toplumy, metallurgiýa senagaty ýaly ykdysadyýetiň keşigini çekýän pudaklar onuň elinde jemlenendir. 9952 Goranyş meselelerinde agzalalygyň ýüze çykmagy zerarly 60-njy ýyllaryň başlarynda Hytaý bilen gatnaşyklar ýitileşdi. 9953 Gorap saklamak Merwde dik saklanyp galan ýadygärlikleri gorap saklamak esasy aladalaryň biridir. 9954 Gören ahwalatyndan täsirlenen Dýunan ýaraly we keselli esgerlere kömek etmek üçin parahat ilatdan, esasan hem aýallardan we gyzlardan düzülen toparlary döretmek inisiatiwasyna öz üstüne alýar. 9955 Görgûsi ýaman aýdylyşy ýaly edipdir. 9956 Görip gelnejeleri ony agyr güne sezewar edýärler. 9957 Gorkak wenger Genrih III kömek sorap ýüz tutdylar. 9958 “Gorkudyň gabry gazylgy” diýen şahamçada gürrüň, esasan, Gorkudyň özi hakynda gidýär. 9959 “Gorkut ata” eseri 12-i boỳdan ybarat bolup, biziň günlerimize gynansakda doly görnüşinde gelip ỳetmändir. 9960 “Gorkut ata” eseriniň käbir boỳlary VI-VII asyrlarda, käbirini bolsa X-XI asyrlara degişlidir. 9961 Gorkut ata eýýamynyň taryhy çeşmeleri. 9962 Gorkut ata eýýamynyń taryhyny öwrenmekde dürli ýyllarda, dürli milletleriń wekilleri, alymlary-da uly iş galdyrypdyr. 9963 Gorkut ata kim bolupdyr? 9964 “Gorkut ata” kitaby taryhy çeşme hökmünde gymmatly maglumatlary berỳär. 9965 “Gorkut ata” kitaby türkmene ýat, halka duşmançylykly eser diýip ýazgarýar. 9966 Gorkut atanyň oguz siklopy greklerden göçürlen däl. 9967 Gorkut ata türkmen özüniň dünýägaraýşy boýunça jemgyýetiň ýaşaýşyny ozalky ýaly 3 bölege bölmän eýsem öz pelsepesi boýunça 2 bölege bölýär, ýagny bu dünýäde eden işleriňe hasap geçmeli, ahyrýetiň bardygyna iman getirmeli. 9968 Gorkut aýynyň 27-de ýurduň köp sanly çaphanalary ýapylýardy, çaphanalaryň işçileri beýleki işçiler bilen öz nägileliklerini bildirýärdi. 9969 Gorkut eýýamynda haly, keçe önümleri hojalyga derkar esbaplar bolupdyr. 9970 Gorkut monarhiýasy ýýllarynda Fransiýa häli agrar ýurt, esasan hem daýhan ýurtlylygyna galýardy. 9971 “Gorkut rowaýaty, gürrüňsiz, gadymy oguz aýdymçylary- ozanlary tarapyndan düzülipdir” (Ýe. 9972 Gorkut wakalary bilen iki häkimiýetlilik döwri gutardy. 9973 Görlüşi ỳaly tutemizm esasan ururg toplumuny suratlandyrỳan bir simwolyň mukaddesleşmegidir. 9974 Gormon serişdeleriň birnäçe görnüşleri ulanylýar. 9975 Gormon serişdeleriniň mukdaryny aşa köp bermekden gaça durmalydyr. 9976 Gormon serişdelerini ulanmak konserwatiw bejerginiň esasy bolup durýandyr. 9977 Gormon serişdelerini ýokary gan basyşly aýallara, semizlikden, süýji keselinden, aýagyň warikoz keselinden ejir çekýän aýallara bermekden saklanmalydyr. 9978 Görnükli alym, ajaýyp guramaçy 1965-nji ýylda aradan çykdy. 9979 Görnükli dilçiniň edermenlik, söweş pursaty baradaky şahyrana mysallary özünden öň daşa ýazylan Gök türkmen ýazuw ýadygärliklerinde, “Oguznamalarda”, “Gorkut atada” soňra “Görogluda” çeper beýanyny tapypdyr. 9980 Görnükli döwlet işgäri Salýutati özüniň edebi eserleriniň üsti bilen rysarlaryň tug ýarasyndan hem beter cözlemäni başarypdyr. 9981 Görnükli döwlet we jemgyýetçilik işgäri özüniň bütin manyly ömrüni öz halkyna hyzmat etmäge, türkmen halkynyň mynasyp geljegini gurmaga, halkymyzyň ylym-biliminiň ösdürilmegi, milli kadrlaryň kemala gelmegi ugrundaky beýik işleri amala aşyrmaga bagyşlady. 9982 Görnükli Orta Aziýa taryhçysy Muhammet Narşahiniň “Buharanyň taryhy” diýen işinde araplara garşy halk gozgalaňlarynyň serdarlary esasan hem Mukanna barada gyzykly maglumatlar berýär. 9983 Görnükli rus şahyry Mihail Ýurýewiç Lermontow 1814 -nji ýylda Moskwada dünýä inýär. 9984 Görnükli şahyr ýazyjylar Dante, Petrarka, Bokaççonyň dörediji uly rol oýnady. 9985 Görnükli taryhçy Abu – Seýit As-Samanynyň (1113-1167 nji ýyllar) doglan ýeri Mary bolupdyr. 9986 Görnüş baýlygy boýunça birinji ýeri Merkezi Aziýanyň çöl ýerlerine mahsus bolan selmeler eýeleýär. 9987 Görnüşiň biologiýasyny we populýasiýasynyň ýagdaýyny öwrenmeli. 9988 Görnüşinden b.e.başlarynda ýaşaýan topragy adama ýerli şerte laýyk ýüz keşbi hem onuň egin-eşik üýtgeşikligini aýratynlaşdyran bolsa gerek. 9989 Görnüşine baglylykda şu aşakdaky gurçuk keselleri has ýygy duş gelýär: Askaridoz; Trihosefalez; Trihinellýoz; Trematodoz; Enterobioz; Ankilostomidoz. 9990 Görnüşiň mesgen tutan ýerlerinde malyň çendenaşa köp bakylmagy, höwesjeň ýygnaýjylar tarapyndan ýygnalmagy. 9991 Görnüşiň täze ösýän ýerlerini gözlemeli, ekologiýasyny we biologiýasyny öwrenmeli. 9992 Görnüşiň ýaýran ýerlerini öwrenmeli we sanyny anyklamaly. 9993 Görnüşi ýaly, Türkmenistanda, gaz, nebit, nebit-himiýa, himiýa senagat pudaklary ösdürildi. 9994 Gör­nüş­le­riň bi­ri has giň gol­daw ta­pyp­dyr. 9995 Görnüşleriň bu kategoriýa degişli edilmegi olaryň sanynyň azalandygyny ýa-da üç nesiliň dowamynda 80% azaljakdygyny aňladýar. 9996 Görogly 40 ýigidi ýanyna alyp, Çardagly Çandybilde tutunýar we özüni, halkyny kemsiden duşmanlardan ar alyp başlaýar. 9997 Görogly Adybegi soltanyň ogly, Jygaly begiň hem agtygydyr. 9998 Görogly beg hakyndaky gyzykly hekaýatlar köp asyrlaryň dowamynda ýatdan aýdylyp, agyzdan-agza, dilden-dile geçip gelipdir. 9999 Görogly begiň adynyň näme manysy bar? 10000 Görogly beg pasly – baharda kyrk ýigidi bilen seýli-seýrana çykyp, kyrk ýigidiňem Köçe başlyklaýyn “Bize kyrk dürli aw getir” diýip, şikara ugradyp, şerap içip başýar. 10001 Görogly beg türkmeniň edebi-ruhy mirasynda uly orna eýe bolan “Görogly” şadessanynyň baş gahrymanydyr. 10002 Görogly beg türkmeniň eỳỳamynda türkmenleriň ỳaỳran ỳerleri has giňelỳär. 10003 Gorogly eýýamynyň meşhur alymy, döwlet işgäri Nyzamylmülküň doly ady Aly Hasan ibn Alydyr. 10004 Görogly eýýamynyň taryhy çeşmeleri. 10005 Göroglynyň “Gyr aty” ýaly her atyň “Goňur at”, “Boz at” diýen ýaly belli bir lakamy bar. 10006 Göroglynyň nesilleri – arslan ýürekli esgerleriň Hukuk goraýjy organlar – halka, Watana, Türkmenbaşa wepaly päk ýürekli halal, arassa sowatly işgärler. 10007 “Görogly” şadessany ençeme gyzykly dessanlar toplumy bolup, ol diňe edermen türkmen ýigitleriniň gahrymançylykly söweşleri barada däl-de, eýsem, şol döwrüň ahlak ýörelgeleriniň hem beýanydyr. 10008 Görogly ýigit çykansoň, güýçlülikde oňa taý tapylmaýar. 10009 Görse, onuň ýüzi özüne meňzeýän eken. 10010 Görşimiz ýaly, Mukaddes Kitap dünýäde iň köp neşir edilýän we okalýan kitap. 10011 Görşumiz ýaly, 1822-1823 ýyllardaky Lebap türkmenleriniň Buhara emirine garşy uly gozgalaňy ýeňlişe sezewar bolupdyr. 10012 Görşümiz ýaly setirlerde eseriň gahrymanlary öz arasynda jedele girmeseler-de, olaryň çekişmeleriniň netijesi welin, munazaranyň netijesi bilen ekiztaýy, birmeňzeş ýaly. 10013 Görşümiz ýaly, XX asyra çenli dünýä, esasan paýlaşylyp gutarylypdy. 10014 Görüjilik rolyny dört sany gözler ýerine ýetirýärler, olaryň birinji jübüdi çylşyrymly, ikinji jübüti bolsa ýönekeý gözlerdir. 10015 Goşatoýnaklylaryň gijeki awçysy hasaplanylýan uly owadan pişik-alajagaplaň, gulan, dag goçy we dag tekesi TGHS-nyň Gyzyl kitabyna hem girizildi. 10016 Goşawuç – adamyñ goşawujynda saklap biljek suwunyñ göwrümine deñ bolan birligi, takmynan 80-90 mm deñ bolan göwrüm birligi. 10017 Goşguda gahrymançylyk ideýa dörtleme formasyn-da, ýokary çeperçilikde berlipdir. 10018 Goşgularyna esaslanyp, onuň Meňli diýen gyzy söýendigini, ýöne käbir sebäplere görä alyp bilmändigi hakda alymlar netijä gelýärler. 10019 Goşgularyň sany 620-nji ýylda 6236, onda 77934 söz bar. 114 süreden (bölekden) her sure birnäçe aýatlara bölünýär. 10020 Goşgy düzmekde köp zady kakasy Döwletmämmet Azadydan öwrenipdir. 10021 Goşgynyň beýleki bentlerinde bolsa «Garyba açlygyň zäherdende beterdigini», garybyň «astynyň düşeksiz, ýüreginiň daglydygyny», halkyň başyna musallat bolup inen garyplygyň «gollary baglap, bagyrlary dilip» ýörendigini obrazly suratlaandyrylýar. 10022 Goşmaça A, C we B toparyň witaminlerini kabul etmelidir. 10023 Goşmaça bejergi serişdeleri hökmünde witaminleşdirilen çaýy, şypa beriji derman otlardan demlenen çaýlary içmek maslahat berilýär. 10024 Goşma sözlemi hasyl edýän ýönekeý sözlemler iki ýol bilen baglanyşýarlar: *Baglaýjy kömekçilersiz, diňe heň arkaly; *Baglaýjy kömekçiler arkaly. 10025 Goşma sözlemleri hasyl edýän ýönekeý sözlemleriň her biriniň gramatik esasy-eýe bilen habary bolmalydyr. 10026 Goşma sözlemleriň bir görnüşinde olaryň içiňdäki aýry-aýry ýönekeý sözlemleriň her haýsy gutarnykly düşünjäni aňladýar. 10027 Goşulmak bu ýakynda mümkin däl. 10028 Goşulşmaklyk prosesi XII asyrda şahralylaryň (oguzlar, seljuklar, ýazyrlar) gönorta Türkmenistana köpçülikleýin oturymlaşmagy bilen has güýçlenýär. 10029 Goşuna satraplara garaşly bolmadyk harby serkerdeler baştutanlyk edip, olar gös-göni patyşa tabyn bolupdyrlar. 10030 Goşunda düýpli özgerdiş zerur bolupdyr. 10031 Goşunda edara ediji gatlagy artmagy, ýurtda boş ýerleriň artmagyna getirdi. 10032 Goşunda «Gulam» ady berilen aýratyn ýeňil ýaraglandyrylan urşujylar we hakyna tutma esgerler hem bar eken. 10033 Goşundan boşadylan adamlar işçi güýjüniň bazasyny doldurdy, olaryň bir bölegi oba hojalyk bilen meşgullanyp başlady. 10034 Goşun gozgalaň turzup, 360-njy ýylda Ýuliany awgust diýip jar edipdirler. 10035 Goşun gullugyndan gaýdyp gelenden soň, M.Hamzaýew ýene-de ylmy-pedagogik işini dowam etdirmäge başlaýar. 10036 Goşun, pançaýatlar özlerini ýurduň hakyky hojaýynlary saýdylar. 10037 Goşun serenjamynyň oguzlaryňka meňzeşdigine garamanan, onuň guran döwleti Oguz han türkmeniňkä görä ýeke bir çäk taýdan ujypsyz bolman,eýsem, gowşak hem bolupdyr. 10038 Goşun we flot iň gowşak ýagdaýýndady. 10039 Goşun we howpsuzlyk gullugy ony gana boýady. 10040 Goşuny, arlt goşuny ýaraglanyşy, arby enjamlary tejribe salypdyr. 10041 Goşunyň başyny çekip duşmanyň üstüne topulypdyr. 10042 Goşunyň bir bölegi bolsa, Miltan galasynyň derwezesini goraýarlar. 10043 Goşunyň bir bölegi Gannibally Italiýada gabamaly, onuň hereketine päsgel bermeli ekeni, beýleki bölegi Sisiliýa iberilipdir, üçünji goşun bölümi Iberiýa iberilip, ol ýerde Gannibalyň dogany Gastrubalyň baştutanlygyndaky karfogen goşunlaryny baglamalydy. 10044 Goşunyñ esasyny ýartda ýaşaýan makedonlar we grekler düzülipdir. 10045 Goşunyň hili pese düşüpdir. 10046 Goşunyñ kuwwatyna daýanyp XVIII nesilşalygyñ faraonlary işjeñ daşary syýasat ýöredipdirler, aýratynam Ortaýer deñziniñ gündogaryndaky basybalyjylar möhüm bolupdyr. 10047 Goşunyń özeni 10 műń “ölmez-ýitmezlerden” durupdyr. 10048 Goşunyñ söweşjeñligini we sanyny ýokarlandyrypdyr. 10049 Goşunyň üsti G.g. Ýewropalylaryň Gazagystaňly gullaryň (slawýän we afrikan gullaryň) hasabyna doldurylýardy. 10050 Goşunyň ýaş türkleriň tarapyndadygyny gören Abdyl-Hamyt II 1876-njy ýylyň konstitusiýasyny dikeldip, parlamentiň çagyrylýandygyny yglan etmäge mejbur boldy. 10051 Goşuny özgertmeklige uly üns berilipdir. 10052 Goşuny türkleriň uly goşunyny derbi-dagyn edýär. 10053 Goşun ýurduñ, obanyñ üstüne howp abananda hanyñ çakylygy ýa-da maslahatyñ karary boýunça meýletin toplanypdyr. 10054 Goşunyü we döwletin başynda bir adam - Oğuz han durupdyr. 10055 Goşuny ýeňil we çalt sürülýän arabalar bilen üpjün edýär. 10056 Goşun yza çekilip şanyñ şäheriñ gyrasynda Sen-Klu köşgünde ýerleşdiler. 10057 Gotarz I Parfiýa hökümdarlygyny adalatly dolandyranyndan soňra miladydan öňki 90-njy ýylda aradan çykdy. 10058 Gotarz I一Miladydan öňki II asyrda doglupdyr. 10059 Gotlar we beýleki taýpalar Dunaýyň aňyrsyndan üznüksiz çozupdyrlar. 10060 Gotlaryň gozgalaňyna garşy göreşde 378-nji ýylda imperator Walent wepat bolupdyr. 10061 Gotorz I häkimýete geleninde-de onuň ýerine geçen Mitridat döwründe hem tagt ugrynda uly bulagaýlyklar bolupdy. 10062 Got taryhçysy Jordanyň sözlerine görä, iki tarapyň ýitgisi 165 müň adam bolupdyr. 10063 Gottentotlar, buşmenler kýp mukdarda ýok edilýär, birnäçe müňi çöllük ýerlere gysylyp çykarylýar. 10064 Gounyň sanynyň artandygy adam ýetmezçilik edýändigi üçin ýer eýeleri ýeriniň möçberine görä öz kolonlaryndan we beýleki işgärlerinden goşuna bellenen mukdarda adam bermeli bolupdyrlar. 10065 Goüunlary bu iki taraplayýn çalşyrylyp durulmagý Ispaniýanyň ekerançylygyny weýran edipdir. 10066 Gowacanyn we kenebin hasyly senagatda gymmatly cig mail hokuminde peydalanylyar. 10067 Go­wa­gyň has ir­ki dö­wür­le­re de­giş­li­di­gi anyk mag­lu­mat­lar bi­len tas­syk­lan­dy. 10068 Gowaklardan tapylan adamlaryň peýdalanan zähmet gurallarynyň görkezmegine görä, indi adamlar haýwanlaryň hamyny eýelemek, süňk we agaç ýonmak, ol ýerden zähmet gurallaryny ýasamak bilen meşgullanypdyrlar. 10069 Gowaklardan tapylan däne owguçlar Türkmenistanyň medolitik taýplarynyň durmuşynda ýabany ösümliklerden, ilkinji nobatda däneli ösümlikleri çöplemeginde uly ähmiýete eýe bolandygyny aňladýar. 10070 Gowga gatnaşýan adamlaryň biri bolan Kepele kör bahşy hem onuň ýanynda bolupdyr. 10071 Göwnüñ galan ýeri bar bolsa menden, Yşkyñ oýny geçiren bolsa çenden, Soramaly wagty soraman senden, Ykbal sazym çalan bolsam, bagyşla! 10072 Göwnüniň küýsändigi üçin öz huzuryna gelmegini haýyş etdi. 10073 Göwreli aýal düýşünde Güneş görse gyzy bolar, Günbataryny görmekligi halanylmandyr. 10074 Göwrelilerde köriçegäniň öz geçiş aýratynlyklary bardyr. 10075 Göwreliligiň kiçi möhletlerinde, ýokançlygyň ilkinji ýüze çykan ýa-da gaýtadan beterleşen halatlarynda göwreliligi aýyrmak maslahat berilýär. 10076 Göwrelilik döwründe ene bilen ösýän düwünçegiň arasyndaky immun gapma-garşylygy azaltmak üçin döredilen fiziologiki immun ýetmezçiligi hem ýokançlygyň ýaýramagyna getirip biler. 10077 Göwrelilik we çaga dogrumdan soňky döwürde dogry iýmitlenmek hem süýdüň ýeterlik mukdarda bolmagyna ýardam berýär. 10078 Göwresi – maddy medeniýeti, ýüregi – dili, sazy, onuň akyly bolsa milletiň pelsepesidir hem aňyýetidir diýip, nygtaýar. 10079 Göwresiniň uzynlygy 20–25 mm. 10080 Göwresiniň uzynlygy 25–29 mm. 10081 Göwresiniň uzynlygy 55–60 mm. 10082 Göwresiniň uzynlygy erkekleriniňki — 33–40, urkaçylarynyňky 35– 42 mm. 10083 Göwrümi boýunça gadymy Merw galalaryndan has kiçi bolan bu galanyň daş ýüzi 24×24×5 sm. 10084 Göwrümi boýunça Gyzlar köşgünden has kiçi bolan Ýigitler köşgüniň hem gurluşyk prinsipleri şu aýdylanlara köp babatda gabat gelýär. 10085 Göwrümi giñ, parasatly, uly uruşlarda tejribe toplan serkerde bolmansoñ, galanyñ goragy ahyrsoñunda adaty alaman serdarynyñ eline geçipdir. 10086 Gowşak çigrekde sowuk alýan gowaça we beýleki ösümliklere gözegçilik psihometr çeleginde 20°С we pes bolan wagty geçirilýär. 10087 Gowşak imperatorlar olara birnäçe ýeňillikler beripdirler. 10088 Göwsi gije-gündiziň dowamynda bir gezek, ýagny suwa düşünilende ýuwmak ýeterlikdir. 10. Çaganyň agramyny hepdede 1 gezekden artyk ölçejek bolmaň. 10089 Gowşuan taýpalary ilki Hytaý sebitlerinde ýaşap, soňra Gazagystanyň we Orta Aziýanyň territoriýasy bilen Arabystana aralaşypdyr. 10090 Gowşudyň uly ogly Baba han soň-soňlar polkownik çinini alypdyr. 10091 Gowşut hana bu ýerdäki urşuň ýetiren nogsanlyklaryny düzetmek tabşyrylýar. 10092 Gowşut Hana bu ýerdäki urşuñ ýetiren nogsanlyklaryny düzetmek tabşyrylýar. 10093 Gowşut han Buhara emiriniň özüni kömege çagyrýandygy baradaky habary Kaspi tarapdan gelýän rus basybalyjylaryna garşy taýýarlanyp ýören hanlar hany Nurberdä ýollaýar-da, özi Buharadan gelen wekiller bilen agyr goşun çekip kömege ugraýar. 10094 Gowşut han bu uruşda uly serkerdelik ussatlygyny görkezipdir. 10095 Gowşut han eýranlylara birnäçe gezek töwellaçy iberse-de, olar urşa başlajakdyklaryny habar berýärler. 10096 Gowşut han: — Hany ýigitler, şol pälwanyň garşysyna kim çykjak? 10097 Gowşut Han: -Hany ýigitler,şol pälwanyñ garşysyna kim çykjak? 10098 Gowşut han ölensoň, onuň ornuny tutan mypasyp adam bolmandyr. 10099 Gowşut han onuň atynyň çekisini çekýär, atyny-ýaragyny synlap: — Bar, işiňi hak oňarsyn! 10100 Gowşut Han onuñ atynyñ çekisini çekýär,atyny ýaragyny synlap: Bar işiñi hak oñarsyn! 10101 Gowşut Han şol ýerde öz nökerlerniñ hem-de Özbek ýaşuli-beglerniñ häziriñ özünde başlap etmeli işleri hakyn- da dik duran ýerinde ýaşulular bilen gyssagara maslahat çagyrýar. 10102 Gowşut han urşuň öňüni almak üçin ähli tagallany edipdir. 10103 Gowşut hanyň iberen wekilleri duşmana uruşmazlygy, ýaraşygy teklip edýärler. 10104 Gowşut Hanyñ perzentleri:Baba Han,Baýramaly Han,nobat Han,Hüjren Han,Halli Han,Sary Han,Düzü(gyz). 10105 Gowşut hanyň perzentleri: Baba han, Baýramaly han, Polat han, Hüjrep han, Hally han, Sary han, Düzüw (gyz). 10106 Gowşut Hanyñ uly ogly Baba Handan:Täç Han,Sapar,Baýramalydan:Eýüp,ondanam Annamyrat,Durdymyrat, Nurmyrat; Hüjren Handan:Bähram,Enwer,Annadurdy; Nobat Handan. 10107 Gowşut, Nurberdi han dagy birnäçe ýaşulular, sypaýylar bilen Mädeminiň tuguna gelip görseler, ol öldürilipdir. 10108 Gowşut,Nurberdi Han dagy bir näçe ýaşulular, sypaýylar bilen Mädeminiñ tuguna gelip görseler,ol öldürlipdir. 10109 Göwün çökse onuň bady gaýdyp başlaýar. 10110 Gowurdakdaky kükürdiň käni açylandan soň, ol ýerde 1932 -nji ýylda kükürt zawody işe girizildi. 10111 Gowurdak, Kükürtli, Akdaş, Duzly, Nebitdag ýaly atlar geologlary gyzyklandyrylsa, Altyndepe, Marguş, Küýzeligyr, Namazgadepe, Änew ýaly toponimler arheologlaryň ünsini çekipdir. 10112 Gowy pagtada berklik 25 g/teksden aşakda bolmaly däldir. 10113 Gowy toprakly we ýeterlik mukdarda suwly Murgap oazisi aýratyn bal hasyllygy bilen tapawutlanýar, murgap derýasy ululygy we ykdysady taydan ähmiýetliligi boýunça Türkmenistanda ikinji orunda durýar. 10114 Gowy toprakly we ýeterlikmukdarda suwly Murgap oazisi aýratyn bol hasyllygy bilen tapawutlanýar. 10115 Gowy ýaşaýarlar. 10116 Göýä bu toprakda çal Hzardan gaýdýan çägeli sähralykdan, joşgunly Jeýhun aralygynda älemiň ýer üsti şekiliniň bary jemlenýän ýaly. 10117 Goýberiň, meniň nökerim gitsin, meni öldüriň“ diýýär. 10118 Goy,bersinler bakaly,berilen zady il bähbidine harçlaberiñ,munuñ astyndaky hileler ýol almaz. 10119 Goýnuň bagry BAGYR (hepar) — janly organnzmleriň iýmit sindirişine we madda çalşygyna gatnaşýan iň uly mäz. 10120 Goý, olaryň jaýlary jennet bolsun, ýatan ýerleri ýagty bolsun!” 10121 Goý, olaryň jaýlary jennet bolsun, ýatan ýerleri ýagty bolsun!”, diýip belleýär. 10122 Goýumlaryň has oňaýly görnüşlerini saýlamaga mümkinçilik döredip, täze goýumçylary çekmek maksady bilen, goýumlaryň täze görnüşleri döredildi. 10123 Goýundarçylygyň ösdürilmegi hem Ispaniýanyň oba hojalygyna uly zarba urýar. 10124 Goýunlary iri ýer eýeleri yaz aylary Demirgazykda,gyşda bolsa Gunortada bakýpdyrlar. 10125 Goýy nemiň eşidiş turbasynda galmagyna ýol bermeli däldir. 10126 Gozajygy çala gyşaran, bükük, süýrümtik–armyt şekilli. 10127 Gozare özüniň gödek dönükligi bilen ýakasyny tanadypdyr. 10128 Gözbagçy, zalda oturan oglanjygy maneža çagyrýar: 一Oglanjyk, meni birinji gezek görýäniňi oturanlara aýdyp bilermiň? 10129 Gözegçiliksiz ýygnalmagynyň öňüni almaly, ilat arasynda düşündiriş işlerini ýaýbaňlandyrmaly. 10130 Gözegçilik usulyndan başga meteorologiýada tejribe barlaglary (eksperiment) hem ulanylýar. 10131 Gözegçilik we tejribe geçirip tebigy hadysalaryň sebäplerine düsünmäge çalşypdyrlar. 10132 Gözel iliň şeýle bolanna dözmän, :Men aglaryn, sen hem agla, Seýidi. 10133 Gözelligi we syrlylygy bilen Köpetdagyň ösümlik dünýäsi hem özüne çekýär. 10134 Gözellik desterhanyndan aýrylypdyr perdesi, Şol gören duzgabymdan ýüregimde şoryň ysy. 10135 Gözel Rodoguna ýurt goragy üçin gaýduwsyzlyk görkezen gyzdyr. 10136 Gözel we syýahatçylyk ýerleri Peru – gadymy ýadygärlikleriň bütindünýä tarapyndan ykrar edilen goraghanasy hasaplanýar. 10137 Gözel ýerleri Amerikanyň Birleşen Ştatlary özüniň tebigy ajaýyplyklary we taryhy ýadygärlikleri bilen jahankeşdeleri özüne bendi edýär. 10138 Gözel ýerleri Günorta Afrikanyň paýtagtyndaky botanika bagy we dag garbanyşhanasy UNESKO-nyň bütindünýä miras sanawyna girizildi. 10139 Gozfalaň tutuş Eýrany gurşap aldy. 10140 Gozgalaň 1709-njy ýylda başlanypdyr. 1722-nji ýylda gozgalaňçylar şa Hüseýini tagtdan agdaryp, öz baştutanlary Mir Mahmudy şa diýip jar edipdirler. 10141 Gozgalan 1813-nji yylyn yazaylarynda göklenlerin arasynda başlandy we derrew âhli gökleni we yomudy gurşap aldy. 10142 Gozgalaña Banato gozgalañy diýip at dakypdyrlar. 10143 Gozgalaña Çžan Çžýoa we onuñ iki dogany baştutanlyk edýär we 20 ýyldan gowrak dowam edipdir. 10144 Gozgalaňa esasan Kerki – Çärjew aralygynda (häzikri Atamyrat - Türkmenabat) aralygynda ýaşaýan ärsary taýpalary gatnaşypdyrlar. 10145 Gozgalana göklenler bilen yomutlaryfi arasynda peyda bolan Seyit Muhammet Yusup Soltan atly bir hajy baştutanlyk edyâr. 10146 Gozgalaña Swerrur ýolbaşçylyk edipdir. 1174-nji ýyldaky gozgalañ ýeñipdir, halk täze patyşadan köp zada garaşypdyr, emma Swerrup häkimýete geçenden soñ (1184-1202) iri ýer eýeleriniñ islegini kanagatlandyrýan adama öwrülýär. 10147 Gozgalaňa täjik milletinden bolan Baçai Sakao ýolbaşçylyk etdi. 1929-nji ýylyň başynda Amanulla han tagtyndan agdarylyp, Baçai Sakao ýurtda hökümdar boldy. 10148 Gozgalaň babitleriň dini-syýasy taglymaty astynda bolup, oňa ruhanylaryň we söwdagärleriň aşaky gatlagynyň wekilleri ýolbaşçylyk edýär. 10149 Gozgalañ basylyp ýatyrylan hem bolsa, Han nesilşalygy 220-nji ýylda üç patyşalyga dargaýar. 10150 Gozgalaň basylyp ýatyrylansoň, Dariý Balkan Gresiýasynyň şäherlerine çozmagy makul gelipdir. 10151 Gozgalaňçylara aga-iniler –Ärsak we Tridat baştutanlyk edýärler. 10152 Gozgalaňçylar birleşen güýç bilen Samarkandy basyp almaga synanyşypdyrlar. 10153 Gozgalaňçýlardan 2,14 adam tussag edilip zyndana taslandy. 10154 Gozgalaňçylar häkimiýete gelenlerinden soňra ähli salgytlary ýatyrýandyklaryny jar etdiler. 10155 Gozgalaňçylar Hytaýyň özüniň hökümet goşuny bilen gelmişekleriň birleşen güýjüniň öňünde durup bilmediler. 1901-nji ýylda Hytaý bilen 8 döwletiň arasynda şertnama baglaşylyp, olar ägirt köp möçberde öweztölegini onuň boýnuna dakdylar. 10156 Gozgalaňçylar Pekini taşlap gaçmaga mejbur boldular. 10157 Gozgalañçylar Pýer Mediçini şäherden kowup, Sowonaplaryñ başda durmagynda respublika döräpdir. 10158 Gozgalaňçylar rim goşunlaryny kowup we ýok edip, beýleki ýurtlarda ýaşaýan indeýlere kömek sorap ýüz tutupdyrlar. 10159 Gozgalaňçylar şol bir wagtyň özünde Kokant hanyndan we emiriň garşysyna durýan beýleki hökümdarlardan kömek sorap ýüz tutupdyrlar. 10160 Gozgalaňçylaryň arasynda dönükler tapylyp, rimlileri Enni almaga kömek edipdirler. 10161 Gozgalaňçylaryň baştutany ýagdaýyň gowy däldigini aňyp, U Sanguý bilen gepleşik geçirmäge synandy. 10162 Gozgalaňçylaryň garşysyna emir uly goşun birikmelerini iberipdir we Ketdekurgany eýeläpdir. 10163 Gozgalaňçylaryň kömegi bilen ol şäherler ýeňillik bilen ynkylapçy goşun tarapyndan eýelenipdi. 10164 Gozgalaňçylaryň köpüsi söweşde ölüpdir, köpüsini jezalandyrypdyrlar ýa-da gladiatorlyga beripdirler. 10165 Gozgalaňçylaryň milli azat edijilik söweşleri netijesiz gutaran hem bolsa Seýdiniň, Soltanýazbegiň abraýy öňküden-de has ýokary bolupdyr. 10166 Gozgalaňçylaryň paýtagty Triokal şäheri bolupdyr. 10167 Gozgalaňçýlaryň ruhlandyryjysy watançy şahyr, serkerde Seýitnazar Seýdi ärsarylary agzybirlige teke, salyr, sarygy kömege çagyryp şeýle şygyrlar bilen ýüzlenipdir. 10168 Gozgalaňçylaryň ýolbaşçysy demirgazyk-gündogar Azerbaýjanyň feodallarynyň biri Gajy Dawud Russiýa döwletinden harby kömek soraýar. 10169 Gozgalaňdan gorkan iri ýer eýeleri knýazlaryň töweregine jebisleşdiler. 10170 Gozgalaň ilki beýleki şäherleri hem aýaga galdyrypdyrlar. 10171 Gozgalaň ilki Mazenderan welaýatynda başlanyp, soňra ol Zenjanda we Neýrizde dowam edipdir. 10172 Gozgalaňlar bolup geçipdir. 10173 Gozgalaňlar rewolýusiýanyň garşysyna guralýan hereketler hökmünde häsiýetlendirilip, goşun bilen basylyp ýatyryldy. 10174 Gozgalaň netijesinde Etrek sähralaryndaky türkmen taýpalarynyň birleşmesi emele gelipdir. 10175 Gozgalaň welaýatlaryň köp bölegini öz içine alýar. 10176 Gozgalaň ýatyşandan soň hem birentek wagtlap Astrabat ülkesinde türkmenleriň täsiri güýçli bolupdyr. 10177 Gozgalaňy basyp ýatyrmak üçin general Galkiniň ýolbaşçylygynda jeza beriji otrýad türkmen obalarynyň içinden gylyç bilen geçýär. 10178 Gozgalaňy basyp ýatyrmak üçin hökümet goşunlary, polisýa iberilýär, gazaply öç alynýar. 10179 Gozgalaňy güýç bilen ýatyrmak başartmansoň, gajar feodallary Aba serdaryň janyna haýynçylykly kast etmäge girişipdirler. 10180 Gozgalaňyň netijesiz tamalanandygyna seretmezden onuň taryhy ähmýeti uly boldy. 10181 Gozgalanyn sebâpleri barada gündogar we rus arhiw çeşmelerinde birmenzeş pikir aydylyar. 10182 Gozgalaňyň ýeňilmeginiň esasy sebäbi agzalalyk bolupdyr. 10183 Gozgalaňyň ýolbaşçylarynyň biri Li Sszyçen (1606-1645) özüni imperator diýip yglan etdi we Pekine garşy ýörüşe başlady. 1644-nji ýylyň gurbansoltan aýynda gozgalaňçylar Pekini kynçylyksyz basyp aldylar. 10184 Gozgalanyň ýolbaşçylary ýesir alynýar we jezalandyrylýar. 10185 Göz görse, göwün söýse, Asla bolmaz çäresi. 10186 Gözleriniň mawy bolandygy üçin Mehmet Reşada göz degme ähtimallygyndan gorkan agasy Abdulhamid II oňa kişiler bilen garşylaşmazlygy we görüşmezligi düşündürdi. 10187 Gözleriň köp bolmagyna garamazdan olaryň görüjiligi örän pesdir, munuň şeýle bolmagy olaryň gijeki haýwanlar bolmagyndandyr, toprakda we ýere gaçan ösümlik ýapraklarynyň,çüýrüntgileriniň arasynda ýaşamagyndandyr. 10188 Graflyklarda we şäherlerde wajyp wezipeleri džentrler we şäher işewür adamlary eýeläpdi. 10189 Graham Bell özuni telefona berip ony ýaýratmagyñ üstünde işläp söýgülisi bilen wagt geçirmeýanligi üçin Alessandra Lolita Oswaldo Graham Belli terkedipdir. 10190 Graham Bell telofony ýaýratmak üçin gije gündiz ussahanasynda işleýär eken. 10191 Gram – fransuz “gramme” sözi bolup, agyrlygyň kiçi ölçegi diýilmegi aňladýar. 10192 Graždan Awiasiýasy SSSR-iň bitewi transport sistemasyna girýär. 10193 Grek-Baktriýa döwleti Diodat tarapyndan esaslandyrylypdyr. 10194 Grek döwletlerine Günorta Frakiýanyň ýaşaýjylary hem uly täsir edipdirler. 10195 Grek dünýäsiniň we pars döwletiniň täze täsir ediş ýerleri anyklanýar. 10196 Grek duşmanlary özlerini Kleftlez diýip, Dolmasiýa Uskotlar diýip at dakypdyrlar. 10197 Grek hozunyň demlemesi Owradylan ýaş grek hozundan 4 nahar çemçesiniň üstüne biraz duzlanan gaýnag suw guýmaly. 10198 Grek hünärmentçiliginiň möhüm pudaklarynyň birem keramika önümçiligi bolupdyr. 10199 Grek küýzegärleri kermaika önümleri ýasamakda uly ussatlyga ýetipdirler. 10200 Grekler 4 günläp Fermopilde Leonidiň baştutanlygynda üstünlikli hereket edipdirler. 10201 Grekler bilen pelasgalaryň we lelegleriň medeniýetleri özara täsir edipdirler. 10202 Grekler bolsa Ortaýer deňziniň Gündogarynda we Müsüriň işlerine gatnaşmazyga borçlanypdyr. 10203 Grekler bu derýa "Egiptos" ( ) diýip hem at beripdirler. 10204 Grekler bu mirasy başarjaň peýdalanypdyrlar we gaýtadan işläpdirler. 10205 Grekler bu taýda b.e.öň II müňýylykda ilkinji gezek peýda bolup, b.e.öň VIII asyrda köpçülikleýin göçüp gelipdirler we Kompaniýada, Günorta Italiýada, Gündogar Sisiliýada koloniýalar esaslandyrypdyrlar. 10206 Greklerden başga-da bu ýerlerde öňden ýaşaýan lelegler, pelasgalar, kariler ýaly taýpalar bolupdyr. 10207 Grekler gomerçilik eýýamynda özlerine gerek bolan kese ýerli zatlary edinmek uçin talaňçylykly ýörişler gurapdyrlar. 10208 Grekler goşuny bitewi falanga görnüşinde guran bolsalar, Filipp II olary biri-birine ýakyn duran birnäçe falanga bölüpdir. 10209 Grekler ilen bir wagtda diýen ýaly Apennin ýarym adasynda etrusklar hem ornaşypdyrlar. 10210 Grekleriň goplitleri bilen parslaryň atly goşuny we ýaýçylary çaknyşyp, netijede grekler doly ýeňiş gazanypdyrlar. 10211 Grekleriň günbatar ilkinji koloniýasy Pitekussa adasyndaky oba we Kumy şäheri bolupdyr. 10212 Grekleriň hudaýlar we olaryň dünýewi işlere goşulyşy baradaky gürrüňlerine mifler diýilýär. 10213 Grekleriňki hem şondan az bolmandyr. 10214 Grekleriň pikiriçe ol Gerakl bolupdyr. 10215 Grekler Izmir sebitlerini basyp almaga girişdiler. 10216 Grekler mundan peýdalanyp, Kipriń uly bölegini eýeleýärler. 10217 Grekler özboluşly dini ulgam döredipdirler. 10218 Grekler öz watanyny gorandyklary üçin ýeňipdirler. 10219 Grekler Selanigy basyp aldylar. 10220 Grekler üçin masgaraçylykly bolan bu ýaraşyk şertnamasynyň şertlerini gorap saklamak Sparta tabşyrylypdyr. 10221 Grekler we rimliler kelemi örän gadymy wagtlarda hem ösdürip dirler. 10222 Grekler ýokary hilli bürünç alypdyrar we ondan gorag esbaplaryny, gap-gaçlary, aýnalary, heýkelleri ýasapdyrlar. 10223 Grek medeniýetiniň, antik medeniýetiň, latyn ýazyjylarynyň altyn asyrynyň wekillerine meňzejek bolupdyrlar. 10224 Grek medeniýetiniň esaslarynyň kemala gelmegi boş ýerden döremändir. 10225 Grek medeniýetiniň gündogardan,esasanam Finikiýadan baglydygyny antik aw- torlar ykrar edipdirler. 10226 Grek oba hojalyk önümçiliginde maldarçylygyň orny uly bolamly dyr. 10227 Grek – pars uruşlary biziň eramyzdan öň 500-449-njy ýyllarda bolupdyr. 10228 Grek-pars uruşlary grekleriň doly ýeňmegi bilen tamamlanypdyr. 10229 Grek polisleri köp ilatly we ösen medeniýetli sowda- hünärmentçilik şäherler bolupdyr. 10230 Grek polislerinde we jemgyýetçilik pikirlerinde iki topar emele gelipdir. 10231 Grek Posidoniý, Diodor Sisiliýaly Rim barada öz işlerinde beýan edipdirler. 10232 Grek – rim awtorlarynyň tebigy – ylmy we filosofik eserlerleriniň Sasanitler wagtynda pehweli diline geçirilen terjimeleri bu welaýatlarda VI – VII asyrlarda ýerli alymlaryň arasynda belli bolupdyr diýip pikir etmek bolar. 10233 Grek şäherlerinde agzybirlik bolmandyr. 10234 Grek şäherleri ýene-de rimiň tarapyna geçip başlapdyrlar. 10235 Grek teatry şäheriň ähli ilaty üçin niýetlenipdir. 10236 Grek tragediýasynyň atasy Eshiliň 90 tragediýasy bolup, olardan 7-si saklanyp galypdyr. 10237 Grek ussalary gaplaryň daşyny gara lak bilen örtüp, olarda dürli sahna we bezeg şekillerini şekillendiripdirler. 10238 Grek ýazyjylarynyň biri Klawdi Elian ol “Di gürrünler”, eserinde sak taýpalary barada gürrüň berýär. 10239 GRE logo GRE( doly iñlisçe ady:Graduate Record Examinations)ABŞ-de we Dünÿäde unwersitedi gutaran talyplaryñ bilim derejelerini kesgitleÿän synagdyr(egzamyn). 10240 Gresiýa bilen deňeşdirende Italiýanyň ekerançylyk üçin ýaramly ýerleri köpräk olupdyr. 10241 Gresiýa bilen söweş (1897) Osmanly-Ýunan (grek) söweşi (1897) Krit adasynyň garaşsyzlygyny almagy (1898). 10242 Gresiýada hem taýýarlyk görlüpdir. 10243 Gresiýada mermer, demir, mis, kümüş, toýun ýaly gazma baýlyklar köp duş gelipdir. 10244 Gresiýada rimliler öz häkimiýetini güýçlendirýän döwründe Gündogarda Antion III işjeňleşipdir. 10245 Gresiýada teňňeler belli bir agramy bolan tegelek görnüşli kümüş bölejigi bolup, olaryň bir ýüzünde haýsy-da bolsa bir hudaýy, beýleki tarapynda onuň bilen baglanyşykly simwollary şekillendiripdirler. 10246 Gresiýanyň ellinçilik döwrüniň taryhyny B.Nize, Ýu. 10247 Gresiýanyñ syýasy durmuşynda birnäç dawalar bolup geçýär. 10248 Gresiýanyň taryhynda spartalylar ilkinji gezek ýesir alnypdyrlar. 292 goplit we 120 spartaly begzada Afinä iberilipdir. 10249 Gresiýanyň watançylygyna iňlis goşuny kömege geldi. 10250 Gresiya tabyn bolan saherlerin arasynda sowda isi calt osupdir. 10251 Greýsiýa 1920-nji ýylyň iýulynda ähli söweş ugry boýunça hüjüme geçdi. 10252 Griot — rawylaryň hem sazanda-bagşylaryň Günbatar Afrikadaky umumy ady. 10253 Grosmasterlere garşy yzly yzyna 20 oýunda ýeňiji boldy. 10254 Grupbalary * Markirlenen sanaw elementi Born Busy: 8-nji klaska MC New York lakamy bilen Ace Rocker we DJ Plain Terror bilen Born Busy-ä girdi. 10255 Grupbaň 7 agzasy bardy we bulardan birem Tupacdy. 10256 Grupbaň üstülik gazanmagy bilen Tupac, özüni meşhur eden "2Pacalypse Now" atly albomyny çykardy. 10257 Grupba, Pacyň hemişe görkezmek isleýän ‘ghettoda ýaşaýan ýaş negr’ temasyny işleýärdi. 10258 Gruziýada, Ermenistanda we Dagystanda azerbeýjan poeziýasy uly meşhurlyga eýe bolupdyr. 10259 Guam adasy ABŞ-dan 7800 km. uzaklykda ýerleşýär. 10260 Guam Amerikanyň Birleşen Ştatlaryň degişli aýra-awtonomiki dolandyrylýan döwletdir. 10261 Guam topraklarynyň üçden biri ABŞ Ýaragly Güýçlerine degişlidir. 10262 Guangzhou Evergrande F.C. hazirki wagtda Hýtay Süper Ligasýnda basleşige dowam edyar. 10263 GUbadagda mermer we granit, käbir ýerlerde oňat hilli kerpiç we keramiki önümleri taýýarlamakda ulanylýan toýun, Düzgyrda nahar duzynyň çykýan ýerleri bar. 10264 Guba gazlar Bu oýny oýnamak üçinem oýunçylaryň sany 7-8-den az bolmaly däl. 10265 Guburdan tapylan zatlar häzirki wagtda haly çitilende ulanylýan pyçaklara-keserlere dolulygyna laýyk gelýär we bular diňe haýsy materialdan taýýarlanylyşy boýunça biri-birinden tapawutlanýarlar. 10266 Guburhanalaryñ esasy iki görnüşi bina edilipdir: piramidalar we gaýalardaky çapylyp ýasalan guburhanalar. 10267 Gubury: Gur Emirde Asly: Teýmirleňden gaýdan Kakasy: Şahruh Ejesi: Göwherşat begim Aýaly: Ak Soltan Hanika, Öge begim Çagalary: Ybadylla Mirza, Hasiba Soltan Hanzada, Abdulla Mirza, Abdyrahman Mirza, Abdul Latyf, Rabyýa Soltan Begim. 10268 Gudaçylyk işi başa baransoň galyň kesilip, toý bellenilýär. 10269 Güdogary öwreniji alymlar W. A. Gordlewskiý, Ý. E. Bertels we belli türkmen alymy R. Rejebow sözlük XI asyrda ýazylan hem bolsa, ondaky edebi gymmatlyklaryň has irki döwürlere degişlidigi baradaky maglumaty berilipdirler. 10270 Gudraty güýçli Beýik Allatagallanyň emri bilen Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy türkmeniň tagtyna daň ýyldyzy ýaly bolup lowurdy çaýýp 1991-nji ýylyň Garaşsyly alyp, berip ony garaňkylykdan ýagtylyga çykardy. 10271 Guduzlama garşy öňüni alyş sanjymlary, guduzlan ýa-da şoňa güman edilýän haýwanlar tarapyndan dişlenen hemme ýagdaýlarda geçirilýär. 10272 Guduzlama keseline garşy işi medisina we weterinar gulluklary bilelikde alyp barmalydyrlar. 10273 Guduzlama keseliň öňüni almakda ýeke-täk, degerli çäre – bu öňüni alyş sanjymlary geçirmekdir. 10274 Guduzlama – ýiti ýokançly kesel bolup, ol merkezi nerw ulgamyna zeper ýetme bilen häsiýetlendirilýär. 10275 Guggerleriň we Welzerleriň köp ýurtlarda edaralary bardy, mysal üçin Wenesiýa Tirolda, Ispaniýada, Wengriýada we beýleki döwletlerde şol ýurtlaryň knýaz dolandyryjylary pul zerurlygy ýüze çyksa, şolara ýüz tutupdyrlar. 10276 Gugo fon Gofmanstal we Raýner Mariýa Rilke, şygyrlarynyň ruhy howasy zerarly, impressionist hasaplanýar. 10277 Gujaratda we Assamda tebigy gazyň gorlary bar. 10278 Gujurly Nesil okuw merkezi - Aşgabatda hyzmat berýän hususy okuw edarasy. 10279 Gül, 1950 -nji ýylyň 29 -njy Oktýabrda Kaýseri şäherinde doguldy. 10280 Gulagagyry köplenç kiçi çagalarda duş gelýär. 10281 Gulak bu agzalar bilen berk baglanyşyklydyr. 10282 Gulak iriňlände, bu garyndyny gulagyň içine damdyrmaly. 10283 Gulak perdesi ol ýere howanyň we bakteriýalaryň geçmegine ýol bermeýär. 10284 Gulakýany töwerege gyzdyryjy ýapgyny diňe lukmanyň görkezmesi bar bolsa, ulanmaly. 10285 Gulamalynyň ölümi galtaman toparlarynyň Serdarlaryna özboluşly bir duýduryş bolup hyzmat etdi. 10286 Gulam hem elde baryny edýär, asla galar ýaly däl. 10287 Gulan - az sanly saklanyp galanlygy bilen adatdan daşary gymmatlyk bolman, eýsem ol adam üçin ähmiýetliligi bilen tapawutlanýar. 10288 Gulan Daşoguz welaýatynda ýitip giden toýnakly haýwanlaryň biri hasaplanýardy. 1983-87-nji ýyllarda goraghananyň işgärleriniň tagallasy bilen Bathyz goraghanasyndan gulanlaryň 100-den gowragy Sarygamyş çöketligine getirilip goýberildi. 10289 Gulanlar özleriniň öňki mesgenine tiz uýgunlaşdylar. 10290 Gulanlary mis-daş asyrynda (eneolit döwründe miladydan 1 müň ýyl öň) adamlar häzirki Türkmenistanyň çäginde ulanypdyrlar. 10291 Gül atly gyzy söýüp, özüni onuň yşkynda saýraýan bilbil hasaplamak bilen Andalyp (Bilbil) diýen edebi lakamy göteripdir. 10292 Gulbatyr serdar ömrüniň ahyrlarynda şu eden günäsinden saplanmak üçin uly sadaka berýär, Käbä zyýarata gidip gelýär. 10293 Gul bazarlary islendik şäherde-de bolupdyr we islendik raýat gul alyp we satyp bilipdir. 10294 Gülçin Tunçok 1992-nji ýylyň 1-njy ýanwarynda (23) Türkiýanyň Bursa şäherinde dünýä inýär. 10295 Gulçulyga daýanýan hojalygyň möwriti ötüpdi, şäherler pese düşüp, haryt önümçiligi we söwda azalypdy. 10296 Gulçulygyň esasy çeşmeleri uruşlar we galtamançylyk bolupdyr. 10297 Gulçulygyñ esasy çeşmesi üstünlikli uruşlar bolupdyr. 10298 Gulçulygyň uruşlar,bergidarlyk,maşgalada biriniň girewine berilmegi ýa-da gulçulyga satylmagy,öz-özüňi gulçulyga satmak,jenaýatçylyk üçin gulçulyga satmak,gullaryň tebigy köpelmegi ýaly çeşmeleri bolupdyr. 10299 Gul edinmek, basylyp alnan ýerleriň baýlyklaryny almak uruşlaryň baş maksady bolupdyr. 10300 Gul eýeçilik latifundiýalaryň ýok edilmegi we gunbataryň ýerleriniň paýlanmagy baradaky kanuny kabul edilmegi ilki bilen uly möçberdäki ýerleriň özleşdirilmegine alyp geldi. 10301 Gul eýesi gullar barada edil öz mallary gurallary barada alada eýesi ýaly alada edilipdir. 10302 Gulhajydan iki gol Gulmy, Ärsary. 10303 Güljemal han 1836 -njy ýylda hazirki Ahalyñ Tejen şäherinde dünýa inýär, kakasyna Töre sahy diyipdirler,Güljemal özüniñ yaş döwürlerinde ýowuz(Sarahs soweşi muňa mysal) günleri başyndan geçiren Güljemal han Sarahs söweşinde öz adamsyndan aýra düşýär. 10304 Guljemal hana 2000 manat,Onuň ogly Yusup hana( 1863 (65)- 1920 ) bolsa milisiyanyň kapitany diýen derejäni berýärler. 10305 Güljemalyñ garyndaşlary Çebşek batyr, Köpek batyr,Gulçar batyr, Gutly mergen,Çary gapan,Haji gaplañ( şol söweşde ölýär) dagy hem edermenlik görkezipdirler. 10306 Güljemalyň garyndaşlary Çebşek batyr, Köpek batyr, Gulçar batyr, Gutly mergen, Çary gapan, Hajy gaplaň (şol söweşde ölýär) dagy hem edermenlik görkezipdirler. 10307 Gullara “keseki ýurduň erkegi(ýa-da aýaly)” diýipdir- ler. 10308 Gullar basyp alan ýurtlaryndan getirilen hünärmentleriň, demir usullarynyň hasabyna hem artypdyr. 10309 Gullar dildüwşik gurap, birnäçe şäheri eýelemegi maksat edipdirler. 10310 Gullar diňe iri ýer eýeleriniň eýeçiliginde oba hojalyk işi bilen meşgullanypdyr. 10311 Gullar doly hojaýynyň e ýeçiliginde bolupdyrlar. 10312 Gullar, esasan uruşlar netijesinde köpelipdir. 10313 Gullar gozgalaňyň ýeňmegi netijesinde özleriniň ýagdaýynyň gowulanmagyny gazanmagy umyt edipdirler. 10314 Gullaryň bahasy üýtgäp durupdyr. 10315 Gullaryň biri Abu enda hünäri boýunça tagtadan zat bejerýän daşyň ussady bolupdyr. 10316 Gullaryň iri gozgalaňlarynyň biri baryp b.e.öň 260-njy ýylda etrusk şäheri Wolsiniýada bolupdyr. 10317 Gullaryň öz eýelerine garşy aktiw çykyş edendikleri barada maglumatlar bar. 10318 Gullaryň sany erkin zähmetkeşleriňkiden az bolupdyr. 10319 Gullaryň sanynyň artmagy we güýçli ezlişe sezewar edilmegi Italiýada we Sisiliýada gozgalaňlaryň turmagyna getiripdir. 10320 Gullary öldürmek, tagmalamak gadagan edilýär. 10321 Gullaýew, Seljuk türkmenleri döwrüniň öň ýanyndaky asyrlarda dörän edebi mirasymyzda, E.S. 31.08.2001. 10322 Gülleri mydama üç agzaly bolýar. 10323 Gülleri tozanlandyrýan mör-möjekler bol madyk bolsa, onda gülli ösümlikleriň öz ýaşaýşyny dowam etmekleri mümkin-de bolmazdy. 10324 Gülleýän sygyrdiliniň ýaşyl-ak öwüsýän meýdanlary apreliň ahyrynda sähralygy tutýar. 10325 Gülli ösümlikler iki klasa: bir ülüşlilere we iki ülüşlilere bölünýär. 10326 Gullugyň möhleti sekiz aý. 10327 Gulluk borjy boýunça K.Tasit rim harby ýolbaşçysy Mark Agrippa tarapyndan öž wagtynda düzülen Reýn welaýatlaryň kartasy bilen tanyşypdyr. 10328 Gullukdan soň 1971-nji ýylda Moskwanyň A.M.Gorkiý adyndaky edebiýat institutyna girip, ony 1976-njy ýylda tamamlaýr. 10329 Gullukdan soň bolsa ýer paýy wada berlipdir. 10330 Gülşen üç çagaly maşgalanyň iň körpesidir. 10331 Gül täjiniň dört sany gül ýapraklary atanaklaýyn ýerleşendir. 10332 Guluň bahasy 9-10 sikl bolupdyr. 10333 Gülüň bäş sany ýaşyl okara ýapragy we bäş sany gül ýapragy bardyr. 10334 Gülüň düýbünde tüýjerip ösen giň gül ýatagy bolup, onda gülüň beýleki bölekleri ýerleşýär. 10335 Gülüň içinde köp sanly tyçinkalar we miwelik ýerleşendir. 10336 Gülüň okara ýapragy bolsa almanyň depesinde saklanyp galýar. 10337 Guluň zähmetini ony edinmek üçin çykdajyny we oňa günde edilýän çykda jyny ödäp, peýda galar ýaly gurapdyrlar. 10338 Gul ýolda oňa üç ýüz dinar berip, ondan azat boldy. 10339 Guly öldürmek adam öldürmek bilen hasaplanypdyr. 10340 Gumanistleriň ünsüni hemme zat kalby we bedeni, pikiri we duýgusy ajaýyp bolan hemmetaraplaýyn ösen adam özüne çekipdir. 10341 Gumanistler ýaşaýşyň maksady bu iň ýokary bagt hudaýa hyzmat etmekden ýa-da harby edermenliklerden ybarat bolman, eýsem olaryň peýdasy üçin zähmet çekmekden ybaratdyr diýip düsünipdirler. 10342 Gum borjagyny öri meýdanlarynda mal oty hökmünde peý dalanýarlar. 10343 Gumdag bir şäher Türkmenistan 'da. 10344 Gümişan etraby (Parsça: گمیشان) Eýranyň Gülistan welaýatynyň 13 etrabyndan biridir. 10345 Gümmez çekili arkalaryň we konstruktiw taýdan tamamlanmadyk stalaktit dekorasiýaly paruslaryň üstüde durýar eken. 10346 Gümmeze geçmek arkaly paruslary we diwarlarda tekiz tagçalary bolan sekizgyraňlyk ýoly bilen amala aşyrylypdyr. 10347 Gümmez galdyrylanda ulanylýan, aýlanyp durýan gural üçin beýik agaç peýdalanylypdyr. 10348 Gümmezi göterip duran on iki gyraňly guşak hem, syrçalanan kerpiçjikler bilen bezelipdir. 10349 Gümmeziň daşy ýaşyl syrçaly kerpiçler bilen örtülipdir. 10350 Gümmeziň nagyşlary öz reňkleriniň ilkibaşdaky arassalygyny diýen ýaly saklapdyrlar, bu bolsa ony seýrek duşýan nusgalaryň arasyna goşýar. 10351 Gümmezli jaýa bir wagtky ýykylan ymaratyň deregine gurlan bolmagy mümkin. 10352 Gümmez usulynyň artykmaçlygy ony agaç söýeglerini ulanmazdan hem salyp bolýanlygydyr. 10353 Gümrük barlagy we immigrasiýa: Gümrük barlagy sanitar barlagyndan soňradyr. 10354 Gün Akmaýanyň Ýoly galaktikasyndaky ýyldyzlaryň biridir; Gün ulgamy Ýeri we Günüň daşyndan aýlanýan ähli beýleki obýektleri öz içine alýar. 10355 Günbaîar Türk hanlygy Kaspi denzinden Demirgazyk Hindistana çenli aralygy öz içine alypdyr. 10356 Günbatar Afrika ýurtlarynda ilkinji romanlar fransuz dilinde, 1930-nji ýyllarda döräp ugrady. 10357 Günbatar arap edebiýatlaryny terjime edip gadymy grek akyldarlarynyň we alymlarynyň işlerini öwrenipdirler. 10358 Günbatar Aziýa — Türkiyenyň we Armeniya Azerbaýjan Grüzya territoriýalaryny eýeleýän uly sebit. 10359 Günbatar Bengaliýa ştatynyň paýtagty, tutýan meýdany boýunça Mumbaiden soň Hindistanyň ikinji şäheri. 10360 Günbatar böleginde uly ybadathana bar. 10361 Günbatar bolgarlary deri we aýakgap önümlerine höwesi uly bolupdyr. 10362 Günbatar buthanasy ägirt baýlyklary we ruhy täsiri bilen bir hatarda syýasy täsire hem eýe bolýar. 10363 Günbatar buthanasynyň merkezi şäheri – Rim, imperator köşgüniň merkezi bolsa ilki Mediolan, 402-nji ýyldan başlap – Rawenna bolupdyr. 10364 Gúnbatardaky ilki Seljuk Respublikasy hókmúnde gúnbatar-demirgazygynda Aral deńzi, Syr we Amy derýalarynyń uzaboýy kenarlary (Mawerennahr) óz içine alypdyr. 10365 Günbatardaky «Ýitirilen nesil» diýip atlandyrylan edebiýatyň görnükli wekili. 10366 Günbatardan gündogara 4800 km we demirgazykdan günorta 800 - 1200 km töweregi uzaýar; meýdany 8,6 mln. 10367 Günbatarda onuň ykdysady bähbitlerine Afiny päsgel beripdir. 10368 Günbatarda öz territorýasyna Horezm we Buhara oazislerini birleşdiripdir. 10369 Günbatarda Ugedeý nesliniň ilulusy Allaýyň daglaryna çenli ýaýlap ýatyrdy. 10370 Günbatar Deltada liwiýalylar hojaýynlyk edýärler. 10371 Günbatar frontda Antantanyň esgerleri 1917-nji ýylyň Gurbansoltan aýynyň 16-synda Arras şäheri sebitinde şowsuz hüjüme geçdiler. 10372 Günbatar günorta şarlarda Kolobreg, Belgrad, Gransk (ýalylar) söwda şäherleri döräpdir. 10373 Günbatar hem-de merkezi Ỳewropanyň orta asyr taryhy slawýan taýpalaryň we halklaryň taryhy bilen Günorta we Gündogaryň taryhy bilen baglanyşyklydyr. 10374 Günbatar Köpetdagyň biologik durlüligi geň galdyrýar, bu ýerde Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna girizilen ösümlikleriň we haýwanlaryň ýarysyna golaýy duş gelip, olaryň köp bölegi bolsa Sumbar howdanynyda we onuň Çendire guýýan ýerinde duşýarlar. 10375 Günbatar Köpetdagyň haýwanat dünýäsi-de özüniň köp dürliligi we üýtgeşik sypatlary bilen tapawutlanyp, olaryň aňyrsy Ortaýerdeňiz, Merkezi Aziýa görnüşleriniň utgaşmaklygyndan gelip cykandyr. 10376 Günbatar Köpetdagyň täsin tebigatynyň gözelligi barada goraghanada muzeý döretmekligiň işleri-de ýaýbaňlanyp ugrady. 10377 Günbatar Köpetdagyň tebigatynyň özboluşludygyny we östümlik dünýäsiniň baýdygyny XIX asyryň ahyrynda XX asyryň başynda bu sebiti gelip barlan barlagçylar giňden belläpdirler. 10378 Günbatar Köpetdagyň tebigaty üýtgeşik bolup, bu ýerde Türkmenistanyň iň köp dürli ösülmlik, haýwanat dünýäsiniň bolmagy we Merkezi Aziýanyň başga ýerlerinde duşmaýan seýrek görnüşleriň gabat gelmegidir. 10379 Günbatarly alymlaryň biriniň getiren deňeşdirmesi üns bererlikdir : eger awtomobil gurluşygynyň depgini edil mikroelektronikda ýaly bolsa-dy, onda “Rolss Roýs” kysymly awtomobil bary-ýogy 2 funt sterlinge durardy. 10380 Günbatar Mikroneziýanyň ilaty has yza galak ilat hasaplanypdyr. 10381 Günbatar Polşa ýerleri iň erbet ýagdaýa duçar bolýar. 10382 Günbatar Rim imperiýasynda bolsa imperatoryň merkezi häkimýeti gowşapdy. 10383 Günbatar Rim imperiýasynda bolsa imperatoryň merkezi häkimýeti saklanyp galýardy. 10384 Günbatar Rim imperiýasyny ýatyrypdyr. 10385 Günbatar Rimiň käbir derejede jebisleşmegine gunnlar tarapyndan howp abanmagy sebäp bolupdyr. 10386 Günbatar sebitindäki Sofiýa-Pernik senagat toplumy sebitiň ykdysadyýetiniň esasyny düzýär. 10387 Günbatar Sibirde we Gazagystanda ýüzlerçe täze sowhozlar, MTS döredildi, ýollar çekildi, obalar döredildi. 10388 Gunbatar slawýan döwletleriniň biri Çehiýa bolup, Merkezi Ýewropa ýurtlarynda bolşy ýaly, XI-XII asyrlaryň başynda ösen iri ýer eýeçilikli jemgyýete geçdi. 10389 Günbatar Slawýanlarda syýasy birleşme knýažlyklar ýa-da Samo döwleti ýaly döwlet boldy. 10390 Günbatar söweş ugrunda Antantanyň esgerleri 1917-nji ýylyň 16-njy aprelinde Arras şäheri sebtinde şowsuz hüjüme geçdiler. 10391 Günbatar Türkmenistanda gulanlary dikeltmeklik işleri häzir hem dowam etdirilýär. 10392 Günbatar Ukrainany we Günbatar Belorussiýany, SSSR basyp aldy. 10393 Günbatar we Gündogar Köpetdag, Bathyz. 10394 Günbatar Ýewropada iri ýer eýeçilik-ybadathana dünýägaraýşyna we sholastika bilen göreşde, material dünýäni öwrenmegiň täze usullary öwrenilip başlanýar. 10395 Günbatar Ỳewropada iri ýer eýeleriniň arasyndaky gatnaşyklar iri ýer eýeleriniň ýokary gatlagyny düzüpdir. 10396 Günbatar Ýewropadan gelip Kardowa, Sewilýa, Granadada uniwersitetlerde bilim alyp giripdirler. 10397 Günbatar Ỳewropa iri ýer eýeleri we katoliki buthana türk çozuşlaryny haçly ýöriş döwründe hem peýdalanmaga synanyşypdyrlar. 10398 Günbatar Ýewropa, kada bolşy ýaly, Atlantyka ökeaniniň kenarýakasyndaky ýurtlary — Pireneý ýarymadasynyň ýurtlaryny Çotlandyany, Irlandya, Germanya, Anglýany,we Franşyanyň ada döwletlerini öz içine alýar. 10399 Günbatar Ýewropanyň ösen ýurtlarynda Angliýa, Niderlandiýa krepostnoýçylyk eýýäm XVI asyrda doly ýok edilýär. 10400 Günbatar Ýewropa ýurtlarynyñ köpüsinden tapawutlylykda iri ýer eýeleriniñ köşkleri syýasy we hojalyk meriýedler bolupdyr. 10401 Gün çep tarapda görkezilýär. 10402 Gündagar serb taýpalarynda bölünmek maşgalalar bolupdyr, hopjalygy umumy bolup dolandyrypdyrlar. 10403 Gündelik durmuşda "tebigat" diýen söz köplenç tebigy ýaşaýyş gurşawy (adam eli bilen döredilmedik hemme zat) diýen manyda ulanylýar. 10404 Gündelik yada Hepdelik habarlary çap edyan serişde. 10405 Günden ortaça uzaklygy (orbitasynyň uly ýarym oky) 30,06m astronomik birligi ýa-da 4500 mln km. 10406 Günde on millýonlarça adamlar tarapyndan ulanylýan aragatnaşma we tanyşlary gözlemek üçin uniwersal serişdesidir. 10407 Gündizlerine bolsa gür gamyşlygyñ arasynda ýatyp, dynç alýarlar. 10408 Gündogar Afrika Gündogar Afrika — Müsüri hasap etmezden Nil derýasynyň gündogaryndaky Afrika ýurtlaryny öz içine alýan geografiki termin. 10409 Gündogar Aziýa — Ýaponyanyň we Günorta köreya Hýtay Höng kong Demýrgazyk köreya territoriýalaryny eýeleýän uly sebit. 10410 Gündogar bilen söwda territoriýasynyň Augsburg, Nýuriberg we beýleki Reýn hem-de ýokary Dunaý şäherleriniň üstünden geçýärdi. 10411 Gündogar çeper söz sungatynyň çeper taryhy köklerini, ösüş ýollaryny, şahyrana aýratynlyklaryny, ýerine ýetirilişini we gaýry alamatlaryny öwrenmekde Mahmyt Kaşgarlynyň meşhur sözlüginiň çeşmelik hyzmaty uludyr. 10412 Gündogarda bolsa hurritlere garşy göreşipdir. 10413 Gündogarda hytaýlylar Ýaponiýa bilen deñiz aragatnaşyklaryny ýola goýyarlar. 10414 Gündogarda Kürtler tarapyndan ýaraglandyrylan milisiýa birlikleri döredildi. 1895-nji ýylyň ýazynda bütin Anadoly çäklerinde bolup geçen ganly söweşler we serpikdirmeler Ýewropanyň öjükmegine getirdi. 10415 Gündogardaky diwar bu ymaratyň ýüz tarapydyr. 10416 Gündogardaky iň meşhur sýužet esasynda ýazylan "Mejnun we Leýli" peomasynda Emir Hysrow Dehlewiniň, Abdylla Hatyfanyň atdaş eserleriniň täsiri güýçli duýulýar. 10417 Gündogardaky tebigy serheti Kamerun daglary bolup durýar. 10418 Gündogardan Ýewropa tarap uzalyp gidýän kerwen ýolunyň söwda merkezleriniň biri bolan gadymy Köneürgenç hem “Türküstanyň derwezesi” diýlip atlandyrylypdyr. 10419 Gündogarda-Zarsada hakynatutma amoreýleriň bir serdarynyň baştutanlygynda özbaşdak patyşalyk döreýär. 10420 Gündogar diwarda aýratyn bezelen mährap bar. 10421 Gündogar Germaniýanyň ýazyjylary sosialist garaýşa eýediler we olar Günbatar Germaniýanyň edebiýatyny tankytlaýardylar. 10422 Gündogar german taýpalary Oder bilen Wisla aralagyndaky territoriýada ýaşaýardylar: burgundlar, gottlar, wandallar; demirgazyk german taýpalaryna swionlar (şwedleriň ata-babalary) wegautlar degişli bolupdyrlar. 10423 Gündogar halklarynyň sungaty baradaky döwletler muzeýiniň baş ylmy ylymlarynyň doktory S. Berzina Mukaddes Ruhnama kitabynda şeýle baha berýär: “Biz bu gün türkmen baştutanynyň kitabynyň çapdan çykmagy bilen gutlaýaryn. 10424 Gündogar Hin- distanda göreş has-da tutanýerli bolupdyr. 10425 Gündogar Hindistanyň rajalaryna goldaw üçin ýüz tutýar. 10426 Gündogar kenarýakasyny Pars aýlagy ýuwýar. 10427 Gündogar Mikroneziýanyň ilaty, olardan has ösen bolupdyr. 10428 Gündogar Ortaýer deňiz görnüşi. 10429 Gündogar satraplyklaryñ basylyp alynýan wagtyna çenli goşunyñ serkedeleriniñ arasynda açyk narazylyk döräp başlapdyr. 10430 Gündogar Sudanda döwleti günbatar Sudana seredende giç ýüze çykypdyr. 10431 Gündogar we demirgazykda daýhanlar az-kem goranypdyrlar. 10432 Gundogar welaýatlaryň köpüsi palmiraly Odenatyň häkimligi astynda bolupdyr. 10433 Gündogar Ýewropada sosializm taglymatyny halkyň esasy bölegi ýürekden kabul etmeýärdi. 10434 Gündogar Ýewropa — sözüň dar manysynda — Ýewropa kontinentiniň gündogar bölegi. 10435 Gündogar ylmynda we edebiỳatynda bu alym Mahmyt Kaşgarly ady bilen bellidir, şu ỳerdäki Kaşgarly sözi onuñ doglan ỳeri bilen baglanyşykly, ỳagny şol ỳerdendigini añladỳan lakamdyr. 10436 Gündogar ylmynda we edebiýatynda bu alym Mahmyt Kaşgary ady bilen bellidir, şu ýerdäki Kaşgary onuň doglan ýeri bilen baglanyşykly, ýagny şol ýerdendigini aňladýan lakamydyr. 10437 Gündogaryň belli alymy Abu Reýhan Beruni (ХI a) “Horezmliler ýyl hasabyny Afrigden we onuň nesillerinden başlap ýöredipdirler” diýip ýazypdyr. 10438 Gündogaryň beýleki halklarynyň eposlary hem çeper gymmatlyklaryň şu hyzmatyna gulluk edip, döreden halkynyň ensiklopediýasyna öwrülipdir. 10439 Gündogaryň iň beýik alymlarynyň biri Abu Reýhan al-Biruni hem Mukananyň baştutanlygynda bolup geçen halk hereketi hakynda taryhy eser döredipdir. 10440 Gündogaryň iň gadymy halklarynyň biri bolan türkmen halky müňlerçe ýyl mundan ozal häzirki Türkmenistanyň çäklerinde döräp asyrlaryň dowamynda agzybirlik, garaşsyzlyk berkarar döwlet gurmak ugrunda elmydama arzuw edip geldi. 10441 Gündogaryň köp edebi eserlerini (Şanama, Leýli-Mejnun, Görogly we ş.m.) dil üsti bilen halk köpçüligine ýetiripdir. 10442 Gündogaryň özge ýurtlaryna düşen kowumdaşlar bilen aragatnaşyklar seňjeňleşdi. 10443 Gündogaryn uly alymlarynyn biri Muhammet ibn Musa al Horezmi. 10444 Gündogaryň we Günbataryň gadymy söwda aragatnaşyklaryny Türkmenistanyň çäkleriniň üsti bilen amala aşyrmakda uly orny bolan Beýik ýüpek ýoly indi biziň täze döwrümizde-Garaşsyzlyk zamanamyzda ýene-de dikeldilip başlandy. 10445 Gündogary öwreniji alymlar arheologlar gazuw barlag işlerini alyp bardylar. 10446 Gündogar ýurtlarynda demir XII - XI asyrlarda gin ulanylypdyr. 10447 Gündogar ýurtlaryndan käbir oba-hojalyk önümleri göçürildi, tüwi, greçka, garpyz, limon, erik, şeker we ş.m. Siriýadan Ỳewropa äkidildi. 10448 Gündogar ýurtlarynyň arasynda ol öňdebaryjylarynyň biridi. 10449 Gunduz,Surhab,Kafirnigan hem-de Surhanderýa Amyderýanyň esasy goşantlarydyr. 10450 Güneşli günlerde ertirlerine işjeň hereketde bolýar. 10451 Güneş we Kelt hajy bilen simboliza edilýär. 10452 Güne ýakyn boldy, günüń mährini özüne sińdirdi. 10453 Gün han Altyn çadyr gurdurypdyr. 10454 Gün han atasy Oguz han we kakasy Gök han ýaly agalyk ediji, berk hökümdar däldi. 10455 Ģünki bu döwürde Gündogarda ylym hem-de bilim adamlaryň ruhy, intelektual hem-de jemgyýetçilik durmuşynda düýpli orun tutupdyr. 10456 Ģünki olaryň örän çuňňur, köpasyrlyk köki bar. 10457 Gunlar yatlanan dówúrde gúndogardan gúnbatara kópçúlikleýin súýşúp ugraýarlar we taryhda halklaryń beyik góçe góçlúgi diýip at-alan eýýamyń başyny başlaýarlar. 10458 Günlerde bir gün Aý Kaganyň gözi açylypdyr we ol ogul dogrupdyr, ol çaganyň ýüzi gögümtil, agzy çym gyzyl, gözleri gyrmyzy, saçy bilen gaşlary bolsa gara eken. 10459 Günlerde bir gün Gyzyl Ependi metjide giren mahaly birinji sag aỳagy bilen metjide giripdir. 10460 Günlerde bir gün Hojaahmet Ýasawy metjidiň gapysynda oturan mahaly, bu çaganyň beỳle bolşundan örän hoşhal bolỳar. 10461 Günleriň birinde ol awa çykypdyr: ol naýzasyny, ýaýyny we peýkamlaryny, gylyjyny we galkanyny alyp, ýola rowana bolupdyr. 10462 Günleriñ geçmegi bilen Graham Bell özüni telefona berip wagtynyñ köp bölegini ussahanasynda geçirýar eken. 10463 Gunn goşunlary diňe bir gall-rime, rim raýatlary üçin däl, eýsem rim siwilizasiýasynyň miwesini dadyp ugran köpsanly wagşy taýpalar üçin hem ölüm howpuny salypdyr. 10464 Gunnlar we alanlar tarapyndan gysylan westgotlaryň esasy köpçüligi imperator Walentden Imperiýanyň serhetlerinde ornaşmaga rugsat bermegini haýyş edipdirler. 10465 Günorta Afrika altyn gazyp almakda dünýäde öňdäki orunlarda durýar. 10466 Günorta Afrika bilen ABŞ-nyň arasyndaky harby hyzmatdaşlyk gatnaşyklary ösdürilýär. 10467 Günorta afrikaly, afrikaans hem iňlis dilinde ýazýan şahyr-ýazyjy zenan Antýie Kroga bolsa, Afrikanyň Pablo Nerudasy hasaplanýar. 10468 Günorta afrikaly häzirki zaman ýazyjy Uilbur Smit taryhy romanlary bilen diňe bir Afrikada däl, eýsem, bütin Ýewropa ýurtlarynda-da meşhurlyk gazandy. 10469 Günorta afrikaly şahyr hem galamgär Eýs Kriheniň iňlisleriň hem burlaryň arasyndaky uruş (1899-1902) hakynda ýazan «Ak diwar» sahna eseri hem Afrikada XX asyryň ortalarynda döredilen iň meşhur sahna eserleriniň biridir. 10470 Günorta Afrikanyň harby güýçleri BMG-niň baýdagynyň astynda Burundi, Şirmaýy Kenar Respublikasy, Sudan ýaly bimäçe Afrika ýurtlarynda parahatçylyk ugrundaky hereketlere gatnaşdy. 10471 Günorta Afrika Respublikasynda ýazuw XIX asyryň ikinji ýarymynda, latyn elipbiýi esasynda döredildi. 10472 Günorta Afrika Respublikasynyň öňki prezidenti Nelson Mandela bolsa 1995-nji ýylda «Azatlyga uzak ýol» atly terjimehal powestini neşir etdiripdir. 10473 Günorta Afrika ýurtlaryny görkezýän Afrika kartasy Günorta Afrika — Afrika kontinentiniň günorta bölegini eýeleýän sebit. 10474 Günorta Afrika Zambezi basseýninde, Kalahara çöllüklerde buşmenler aborigenler ýaşaýar. 10475 Günorta araçäkleri Akaba aýlagyna çenli giňeldipdir. 10476 Günorta Azerbaýjanyň ilaty rus goşunlaryny gyzgyn garşylapdyrlar. 10477 Günorta böleginde gala diwarlary bilen daşy aýlanan belent (sitadel) içki gala ýerleşýär. 10478 Günorta Britaniýanyň rim welaýaty diýlip yglan edilmegi. 10479 Günorta Caparbay Bölegi Eýranyň Türkmensähra sebiti, Gülistan welaýatynyň Bender Türkmen etrabynyň Merkez etrapçasyna degişli bir bölek. 10480 Günortada fiwyly žresleriñ, ýerlerde nomarhlaryñ täsiri artýar. 10481 Günortada hytaýlylar Hindistanyñ üsti bilen Hindistana aralaşypdyrlar. 10482 Günortada-şumerler,Tigr we Ýefratyň orta akymlarynda-akkadlar,demirgazykda-hur- ritler ýaşapdyrlar. 10483 Günortada we günorta-gündogarda Mozambik (1569 km), günbatarda Zambiýa (837 km), demirgazykda Tanzaniýa (475 km) bilen serhetleşýär. 10484 Günorta -Günbatar Köpetdagyň çäginde ýerde-suwda ýaşaýanlaryň we süýrenijileriň 38, guşlaryň 250, süýdemdirijileriň 76 görnüşleri duşýarlar. 10485 Günorta-Günbatar Köpetdagyň ösülmlik dünýasiniň juda özboluşlylygy diňe amatly howa şertleri bilen bagly bolman, eýsem sebitde ösümlikleriň emele gelmeginiň taryhyn-da Ortaýerdeňíz we Eýran östümlik dünýasiniň wekilleriniň aralaşandygyna hem baglydyr. 10486 Günorta-Günbatar türkmenleriň arasynda işanlar hakda dürli rowaýatlar hem aýdylýar. 10487 Günorta-günbatarynda we gündogarynda Aşanti we Kwahu platolary ýaýylyp ýatyr. 10488 Günorta-Gündogar Aziýa Günorta-Gündogar Aziýa — Hytaýyň, Hindistanyň we Awstraliýanyň arasyndaky kontinental we ada territoriýalaryny eýeleýän uly sebit. 10489 Günorta-gündogar sebitindäki Plowdiw, Burgas, Stara-Zagora we Haskowo senagat merkezlerinde reňkli metallurgiýa, himiýa senagaty, gurluşyk materiallary önümçiligi ýaly pudaklar has-da ösen. 10490 Günorta-gündogar Türkmenistanda Marydan 35 kilometr ýalyrak aralykda ýerleşýär. 10491 Günorta-Gündogar we Demirgazyk Garagum (Gaňňagyr, Maňgyr). 10492 Günorta – Gündogar Ỳewropa ýurtlary 1918-1929-njy ýyllar aralagynda. 10493 Günorta Hindistanda iňlisleriň ätiýaç edýän bir hanlygy bardy. 10494 Günorta Horezmde doglan (häzirki Ürgenjiň golaýyndaky obada doglan diýip çak edýärler) Biruny watanyny taşlap gitmäge telim gezek mejbur bolup, käte Gürgende kabus ibn Waşmgiriň köşgünde, käte-de Gaznada Mahmydyň we Masut Gaznawinkide gullukda bolupdyr. 10495 Günorta Ispaniýada mawrlar tä 1492 ýyla çenli saklandylar. 10496 Günorta Italiýada Gogenşteýinler nebereleriniň agdarylmagy bilen gutarypdyr. 10497 Günorta Italiýada ösümlikler hemişe ýaşyl öwsüpdir. 10498 Günorta Koreýada 40 ýyllap diýdimzor düzgün saklanyp galdy. 1960-njy ýylyň apreline çenli ýurdy Li Syn Man, 1960-1979-njy ýyllarda Pak Çžon, ondan soň Çon Duh Wan (1980-1987 ýý.) prezident kürsüsini eýelediler. 10499 Günorta Koreýada daşkömrüň, galaýynyň baý gorlary bar. 10500 Günorta Koreýada, Tailandda, Singapurda, Malaýziýada ABŞ-nyň we Ýaponiýanyň goldawy bilen bazar gatnaşyklaryna geçildi. 10501 Günorta names we çeh şäherleriniň arasynda X-Xi asyrda özara söwda gatnaşyklary ösýar. 10502 Günortaň gul eýeçilikli ştatlar özboluşly dünýäni emele getirýär. 10503 Günortan, günorta, çäş wagty, günorta garaňkysy — Günüň iň ýokary galýan wagty. 10504 Günortan sagat 2 töwereginde söweşe böwşeňlik aralaşdy, sebäbi Mortier Duponta, Kutuzow bolsa Dohturowa garaşýardy. 10505 Günortanyň ruhy we psihologik ýagdaýy barada amerikan ýazyjysy Margaret Mitçell “Şemal bilen äkidililenler romanynda” beýan edýär. 1861-nji ýýlda demirgazygyň haýallygy we biperwaýlylygy olaryň diňe ýeňilmegine getirýärdi. 10506 Günorta polýusa baryp ýeten ilkinji adam ( 14 dekabr 1911 ). 10507 Günorta polýus Antarktidanyň polýar platosynyň çäklerinde 2800 metr belentlikde ýerleşýär. 10508 Günorta polýusda buzuň galyňlygy — 2840 metr. 10509 Günortasy Paropamiz dag etegidir, territoriýasy günortadan demirgazyga 500 we gündogardan günbatara 470 km uzap gidýär. 10510 Günorta toplumda üç sany desgany - diň şekilli ymaraty, inedördül we tegelek zallary tapawutlandyrmak bolar. 10511 Günorta Türkmenistanda Messor urugynyň 8 sany görnüşi: Messor denticulatus; Messor aralocaspius; Messor variabilis; Messor intermedium; Messor excursionis; Messor subgracilinodis; Messor lamellicornis we Messor perententatus ýaşaýarlar. 10512 Günorta Türkmenistandan tapawutlylykda Hywa hanlygynda, Buhara emirliginde ýaşaýan türkmen tire-taýpalarynyñ baş hany bolmandyr. 10513 Günorta Türkmenistanyň bezegli we nagyşly keramikasy arhetekturadaky nagyşyň ajaýyp nepisligine we belentligine täsir edýär. 10514 Günorta Ỳewropa ýurtlary 1918-1939-njy ýyllarda. 10515 Günota Afrika respulikasy iň täze döwrüň başlarynda 1910 ýylda döredilen Günorta Afrika Soýuzyna (GAS) girýärdi. 10516 Gün şöhlesi düşmeýän agaçlaryň aşagynda ýylyň bütin dowamynda sowuk dury suwly çeşme akyp ýatyr. 10517 Günter Grass, Genrih Böll, Günter Aýh ýaly belli ýazyjylar bilen birlikde, Zigfrid Lenz hem Germaniýanyň ýazyjylar bileleşigine goşulypdyr. 1968-nji ýylda çap etdiren «Nemes sapaklary» romany Lense bütindünýä meşhurlygyny getirýär. 10518 Gün ulgamy Akmaýanyň ýoly galaktikasynyň düzümine girýär. 10519 Gün ulgamynda Günden uzaklygy boýunça dördünji planeta. 10520 Günüň massasy tutuş Gün ulgamynyň jemi massasynyň 99,866 %-ini emele getirýär. 10521 Günüň töwereginde ondan ortaça 228 mln. km uzaklykda elliptik orbita boýunça hereket edýär. 10522 «Gün yşygy görmäýesiň, (görmäýsediň» ýaly bet dogalar (gargynç) halk ynanjynda galypdyr. 10523 Guptalar döwleti güýçsiz syýasy birleşme öwrüldi. 10524 Guragyry – baglaýyjy dokumalaryň we bogunlaryň ulgamlaýyn çişme keseli bolup, köplenç ýüregiň zeperlenmegine getirýär. 10525 Guragyry keselinde haýsy derman serişdelerini ulanmaly? 10526 Guragyry keselini bejermekde, adatça, penisillin toparyna degişli antibiotikleri: fenoksimetilpenisillin (Megasillin oral), benzilpenisillin, benzatinbenzilpenisillin we birnäçe beýlekileri ulanýarlar. 10527 Guragyry keseliniň döremeginiň esasy sebäpkäri b-gemolitiki streptokokk ýokançlygy hasaplanylýar. 10528 Guragyrynyň esasy alamatlary aşakdakylardan ybaratdyr: 1. Bedeniň gyzgynynyň 38-40ºC çenli ýokarlanmagy. 10529 Guragyrynyň öňüni almak üçin beden taplamasynyň uly ähmiýetiniň bardygyny bellemek bolar. 10530 Guragyry poliartridiniň birnäçe aýratynlyklary bardyr: • Diňe iri bogunlarda çişme ýüze çykýar: dyz bogunlary, daban bilen injigi birikdirýän bogunlar, egin, tirsek, goşar bogunlary we başgalar. 10531 Guragyry ýürek şikesi, adatça, keseliň ilkinji hüjüminden soň ýüze çykman, gaýtalanan ýagdaýynda döreýär. 10532 Guramanyň 2008-2009-njy ýyllar aralygyndaky iki ýyl lyk býujeti 4 milliard 171 million dollara barabar boldy. 10533 Guramanyň BMG-nyň Baş Assembleýasynda gözegçi statusy bar. 10534 Guramanyň döredilen ilkinji günlerinden Muanýe bilen Dýunanyň arasynda garaýyşlary we planlary bilen bagly düşünişmezlikler we dawalar artyp başlaýar. 10535 Guramanyň resmi dilleri: iňlis, arap, ispan, hytaý, rus we fransuz dilleridir. 10536 Gurap galan bitleri gadymy hindi, peru, indeýleriň gonamçylyklaryndaky jesetlerden hem tapypdyrlar. 10537 Gur atly ülke örän bek ýolly daglykda ýerleşýändigi üçin hüjüm edijiler oňa üns etmändirler. 10538 Gurbandurdy Zelili Gürgeniň Garaguzy obasynda 1780-nji ýyl-da eneden bolýar. 10539 Gurbangeliýew, “Medeniýetimiziň parlan çagy” E.S. 2002 ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 11-de. 10540 Gurbanguly Berdimuhammedow Gurbanguly Mälikgulyýewiç Berdimuhamedow 1957-nji ýylyň 29-njy iýunynda Türkmenistanyň Aşgabat oblastynyň Gökdepe raýonynyň Babarap obasynda doguldy. 10541 Gurbangylyç bu hajy bilen derdinişip, türkmenlerin Fat Aly şadan umuman gajarlardan nâgilidigi barada gürrün beren bolmagy mümkindir. diyip çen edyârıs. 10542 Gurbannazar Ezizow Gurbannazar Ezizow ( 1940 1975 ) Gurbannazar Ezizow - talantly türkmen şahyry, Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Döwlet baýragynyň eýesi. 10543 Gurbansoltan aýýnyň 13-de günortalylar harby hereketlere başlaýarlar. 10544 Gurbansoltan aỳynyň 20-de Beyik Serdarymyz “Sell” kompaniỳasynyň ỳolbaşçylary bilen duşuşyp, Ỳewropa tarap gönükdirilen gaz geçirijiniň taslamasyny işläp taỳỳarlamaga işeňňir gatnaşyklary üçin kompaniỳanyň ỳolbaşcylaryna minnetdarlyk bildirdi. 10545 Gurbansoltan aỳynyň 21-nde Türkmenistanyň baştutany Waşenktona geldi we ol ỳerde özüniň ikinji Waşenktonly myhmanyny kabul etdi. 10546 Gurbansoltan aỳynyň 22-de Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy “Bleỳew Ýaus” kabulhanasynda dünỳä bankynyň prezidenti Jeỳmis Wultenson bilen duşuşdy. 10547 Gurbansoltan aỳynyň 24-de Beỳik Serdarymyz Çikagada boldy. 10548 Gurbansoltan aýynyň 30-ynda Gitler öz-özüni atyp öldürdi. 10549 Gurbansoltan eje uruş döwründe ýadawsyz zähmet çekip, edermenlik görkezen türkmen zenanlarynyň umumylaşdyrylan nyşanydyr. 10550 Gurçugyň bedeniniň ösüşi kelle bilen boýun aralygynda bolýar. 10551 Gurçuk görnüşli ösüntgä ýetmek üçin hirurglar tarapyndan ulanylýan gyýak kesim hem onuň adyny göterýändir. 10552 Gurçuk keseliniň alamatlary Gelmintoz keseli adatça iki tapgyrlaýyn geçýär: ýiti döwri – 2-3 hepdeden 2 aýa çenli we dowamly döwri – birnäçe aýdan ençeme ýyla çenli dowam edip biler. 10553 Gurçuk keseliniň bejergisi Häzirki döwre çenli gurçuklar bilen bagly meseleleriň köpüsi anyklanyldy. 10554 Gurçuk keseliniň öňüni almak Gurçuk keseliniň döremegine, esasan, immunitetiň gowşaklygy we hapaçylyk sebäp bolýar. 10555 Gurçuklaryň liçinka (ýaş gurçuklar) görnüşi hem, doly ösüşi geçen görnüşleri hem adamyň bedenine uly zyýan ýetirýändir. 10556 Gurçuklaryň ýerleşýän ýerine, sanyna, alyp barýan işine görä, dürli beden agzalaryň we ulgamlarynyň işinde bozulmalar peýda bolýar. 10557 Gürgen boylarynda mülk yerler has kop orun alypdyr. 10558 Gürgenç şäheri 1221-nji ýylda Çingiz hanyň ordalary, 1388-nji ýylda hem Teýmir tarapyndan düýpli ýumrulýar. 10559 Gürgen Derýasy Eýranyň demirgazyk-gündogaryndaky iň mühüm derýalardan biridir. 10560 Gürgen etraby Eýranyň Gülistan welaýatynyň merkezi şäheridir. 10561 Gurhana görä Zebur, Dawut pygambere Alla tarapyndan inderilipdir. 10562 Gurhana payhas arkaly düşünmäge garşy, diňe ynam we iman bilen düşünyärler. 10563 Gurhanda aýdylşyna görä Isa palçykdan guş ýasap oňa jan berip korun gözüni açyp, ölüleri direldip bilýärmiş. 10564 “Gurhan” okamak, sesli okamak diýen manylary aňladýar. 10565 Gurhanyň asyl nusgalaryndan birnäçesi ýitip ýok bolupdyr. 10566 Gurhanyň dagynyk tekstini rejelemekde Abu Bekir, Osman uly işleri edipdir. 10567 Gurjakda doly öwrülişik geçip, ondan ganatly uly siňek emele gelýär. 10568 Gürjüstan karoly Dawid IV goşuny azlyk edýärdi ýöne 200 adamlyk Ýewropaly we horwat asylly agyr ýaraglanan goşuny bardy. 1121-nji ýylyň 12-nji awgustynda Didgori söweşinde Seljuklylardan ýeňiş gazandylar. 10569 Gürjüstanyň geçmesi kyn dag geçitleriniň birinde kürtler Jelaleddini öldüripdirler. 10570 Gurluşy Bedeni ýapbaşyk, gaty örtük bilen örtülip, guýma kellekükrekden we garyndan ybaratdyr. 10571 Gurluşyga 2009-njy ýylyň iýul aýynda başlamak we binany 2011-nji ýylyň ýanwar aýynda ulanmaga tabşyrmak bellenildi. 10572 Gurluşyga 2009-njy ýylyň iýun aýynda başlamaly we desgalary 2010-njy ýylyň iýun aýynda ulanmaga tabşyrmaly. 10573 Gurluşy Iki sorujyly bagyr sorujysy ýapbaşyk, ösüm lik ýapragy şekilli bolup, onuň bedeniniň uzyn lygy 3–4 sm-e deň. 10574 Gurluşykçy-inžener Kennet Raýt we arheolog Alfredo Walensi Segarry şäheriň gurluşygynda işiň agramly böleginiň şäheriň umumy meýdanynyň taýýarlyk işlerine we binalaryň düýbüniň tutulmagyna gidendigini mälim etdiler. 10575 Gurluşyk Fin aýlagynyň Günorta bölegindäki hyzmatlary gowulandyrmak we täzelemek maksatlary bilen başlandy. 10576 Gurluşyk işleri rukopisleri göçürmek, käbir saborlarda mekdepler açylypdyr. 10577 Gurluşyklaryň köpüsi Merkezi Aziýada iki müň ýyldan gowrak esasy gurluşyk materialy bolan toprakdan gurlupdyr. 10578 Gurluşyk materiallary hökmünde çig kerpiç we pahsa ulanylyp, olar hem biri – biri bilen utgaşdyrylyp ulanylar eken. 10579 Gurluşyk materiallary senagatynyň kärhanalary ýurtda ýeke-täk sement öndürijiler bolup durýar we magdan däl gurluşyk materiallaryny öndürmekde (63,0%) öňdebaryjy orny eýeleýär. 10580 Gurluşyk üçin esasan 35×35×5,7-8 sm. 10581 Gurluşyň köpçülikleýin häsiýeti gymmat düşýän agaç materiallary has hem tygşytlamaga olary mejbur edipdir. 10582 Gurluşynyñ demokratik esasda emele gelip başlamagyny Ģehoslowan social-demokratik işçiler partiýasy hem goldady. 10583 Gurluşy Öküz soguljany oba hojalyk mallarynda we adamlarda mugthorlyk edýän gurçuklaryň iň uzyny hasaplanýar. 10584 Gurluşy Wolwoksyň bedeni togalak bolup, onuň diametri 1 m-me deň. 10585 Gurply adamlaryň köpüsi şeherlerde ýaşapdyrlar. 10586 Gurräk ilatly raýonlaryndaky medreseleriň aň bilim beriş derejesi örän pes bolupdyr. 10587 Gürrüň berişlerine görä, ol her ýylda 360 mukamy, ýagny günde täze bir mukam düzer eken. 10588 Gürrüňi edilýän binada onuň ýüz tarapy diňe bezegler bilen aýan edilýär. 10589 Gürrüňi edilýän etnonimiň türki (türkmen) sözlerinden emele gelendigine seretmezden, onuň anyk manysy «ynha şu» diýip aýdaýmak gaty çetin, çünki taryhy çeşmelerde bu at dürli görnüşlerde duş gelýär. 10590 Gürrüňi edilýän Mahmyt Gaznawy-da kakasynyň ýoluny tutýar. 10591 Gürrüňimiz umumy bolmaz ýaly, Merhemetli Prezidentimiz Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň din, dini dünýägaraýyş bilen baglanyşykly durmuşa geçiren anyk işleriniň, çykaran Permanlarynyň käbirlerini agzap geçeýin : 1990-njy ýylyň Bitaraplyk aýy. 10592 Gürrüň miladydanozalky II müňýyllykda Musa pygamber tarapyndan döredilen iudaizm barada barýar. 10593 Gurşunly babbit awtomobilleriň, traktorlaryň we ş. m-leriň podşipniklerini guýmak üçin ulanylýar. 10594 Gurşunly-kalsili babbit demirýol trapsportynyň podşipniklerini guýmakda ulanylýar. 10595 Gurt Dawut Çagry begiň ogly bolupdyr. 10596 Gurt Kermana häkim alyp barypdyr. 10597 Gurulanyndan gysga wagt soñra Ýaponiÿada (18 aÿda) 100 milÿon ulanyja ÿetÿar we Ÿaponiÿada iñ uly sosÿal mediÿa bolmagy başarÿandyr. 10598 Gurultaýda ýokary döwlet organlary Azerbeýjan Merkezi Ispolnitel Komiteti (AzMIK) we Halk Komissarlar Soweti saýlanypdyr. 10599 “Gurultaý sözi gurulyş toýy diýen manyny berýär” (4, 139) Mugan sährasynda geçen gurultaýa “Kesearkaçdan Agöýli han gem gatnaşýar” (11). 10600 Gurulýan gämiler, esasan, ýolagçylar we söwda üçin niýetlenipdir. 10601 Guryýer serhetleri: Hindistan — 2912 km, Owganystan — 2430 km, Eýran — 909 km, Hytaý — 523 km. 10602 Gus 2 ýyllap Çehiýanyň günortasynda ýaşapdyr we göreşi dowam etdiripdir. 10603 Guş, balyk bagtlylygyň alamaty, islegine, maksat-myradyna ýetýär diýip hojalygynda ulanypdyrlar. 10604 Gusçulyk uruşlary orta asyr Ỳewropasynda bolan iň uly gozgalaňlaryň biri boldy. 10605 Gusçylyk uruşlary ýeňilse-de, iri ýer eýeleriniň güýjüni peseldipdir, şäheriň ilatynyň aglabasyny çehler düzüp baslapdyr. 10606 Guşlardan iň köp sanlysy serçeler otrýadyna degişlidir. 10607 Guşlaryň 105-e golaý görnüşi goraghanada höwürtgeleýär. 10608 Guşlaryň 14 görnüşi duşup, şolaryň 11-si goraghanada duşýarlar, olardan bürgüt, sakally garaguş, ütelgi, ýylançy gyrgy, turaç, sähra göwenegi, gajar we başgalar Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna girizildi. 10609 Guşlaryň hut şeýle köp bolmagy goraghananyň akwatoriýalary Kaspi deňziniň, gidrologik, gidrohimik we biologik düzgünini kemala getirmekde möhüm rol oýnaýar. 10610 Guşluk günorta bolanda garrylar aýal ebtatlar aglaşyp başlaýarlar. 10611 Guşluk — Tomus günleri sagat 9 töweregi Uly guşluk — Tomus günleri sagat 11 töweregi. 10612 Gussaly iki aýalyň elleri hassa tarap uzaýar. 10613 Gusşyr dowar kiçi boldugyça, onuň taýyarlanyş möhleti şonça azdyr. 10614 Gustaw Wazanyň agtygy, şwed koroly Ýuhan III bilen Uly Sigizmunduň gyzy Catherine Jagellonicanyň ogly. 10615 Gusyň aýtmagyna görä onuň üçin oňat nemes erbet çehden ýakyn bolupdyr. 10616 Gusyň yzyna eýerijileriň hemmesi özlerine gusçylar diýip at beripdirler. 10617 Gutlamaga gelenleriň arasynda Aba atly bir ýaş görmegeý ýigit bar ekeni. 10618 Gutlug Temiriniň dolandyran döwründe uly gurluşyk işleri amala aşyrylypdyr. 10619 Gutulmuş bolsa Alp-Arslan bilen Damegan ýakynlaryndaky söweşde öldi. 10620 Gutulmuş ogly Süleýmanyň ogly Gylyç Arslan I Eýranda ýesir boldy we bu ýerde kakasyny goldan Türkmenler tarapyndan Anadoly Seljukly döwletiniň soltany diýlip kabul edildi. 10621 Gutulmyşyň kakasy Arslan Seljuk türkmenlerinden bolupdyr. 10622 Gutulmyşyň Reýiň gabadyna gelip şäheri gabady wezir Amidul-Mülk bolsa hökümdar Alp Arslandan kömek sorany üçin, hutbany onuň adyna okatdy. 10623 Güwer president bolandan alty aýdan soňra, 1929-njy ýylyň güýzünde ykdysady pese gaçyşlyk başlandy. 10624 Güýçleriñ deñagramlylygyñ emele gelmegi bilen b.e. 311-nji ýylda äze şertnama baglanyşylyp, diodahlaryñ öz baysp alan ýerlerine ykyklary ýene-de tassyklanypdyr. 10625 Güýçleriň deň däldigi sebäpli iki hepde-de 12-nji Ruhnama aýyna çenli polýak goşunlarynyň guramaçylykly garşylygy bes edildi. 16-njy Ruhnama aýynda Polşanyň paýtagty-Warşawa german goşunlary tarapyndan gabaldy. 10626 Güýçli berkidilen Täze Karfogen şäherini esaslandyrypdyrlar. 10627 Güýçli bolmadyk, uzak gan akmalarda, ganyň iýmit siňdiriş ýollaryndan geçmegi netijesinde gara täretiň bolmagy mümkin; * Gyzylödegiň diwarlarynyň deşilmegi – döşde güýçli agyrylaryň bolmagy, demiň gysmagy, bedeniň gyzgynynyň galmagy bolup biler. 10628 Güýçli bug emele gelmegi netijesinde etiň çorbasy aşak közüň üstünde goýlan gaba syrygyp, tagamly çorba emele gelýär. 10629 Güýçli gahatçylyk emele gelýär. 10630 Güýçli han Krumyň döwründe (802-815) onuň düzümine häzirki Bolgariýanyň teritoriýasyndan başgada häzirki Ruyniýa we Wengriýanyň bir bölegi günbatarda Karl Beýgiň imperiýasy bilen serhetleşipdir. 10631 Güýçli knýaz öýi Gabsburglaryňky bolup ol XV asyryň 40 ýyllarynda döräp Gabsburglaryň beýik döwletleri ýokary we aşaky Awstriýada, Tironiýada, Slawýan ýerleri bolan gitriýa, Karinti we Kraýnn gersoglyklarynda bolupdyr. 10632 Güýçli ýel-orta tizlikdäki ýel ýa-da öwüsgini 25 m/s we ondan köp bolsa güýçli ýel hasaplanýar. 10633 Güýjeýän agyrylar garyn boşlugyna tarap ösýän düwünleriň “aýajygynyň“ towlanmagy sebäpli hem ýüze çykyp biler. 10634 Güýjüniň azdygyna garamazdan, Jelaleddin gaýduwsyzlyk bilen söweşe girişipdir. 1221-nji ýylyň Sanjar aýynyň 24-inde Hind derýasynyň boýundaky Nilýap geçelgesiniň ýanynda bolan bu jeňde Jelaleddin birbada üstünligem gazanypdyr. 10635 Guýruk Ýagly Palaw Bişirilişi adaty palawlar ýaly. 10636 Güýzüne bolsa ýene-de şu ýerden täze neslini yzyna tirkäp, Eýrana tarap gyşlamaga uçup gidýärler. 10637 Guzlar Horasanyn kop bölegini (Sarahsy, Nusayy, Abywerdi) basyp alypdyrlar. 1204-nji yylda gurlar derbi-dagan edilyâr we Bal h bilen Gazna Köncürgenje goşulyar. 10638 Guzlaryň Maryny tozdurmagy sebäpli 1152-nji ýylda ol Watanyny ykbalyna gynanýan Horasanynyň göz ýaşlary diýen at bilen mälim bolan çuň watançylykyl hesretli elegiýany ýazypdyr. 10639 Guzulary soýup, derisini almak işleri dowarçylyk fermalaryiyň ýöriteleşdirilei punktlarynda tehnologik talaplara laýyklykda geçirýalýär. 10640 G. Wamberi bu ady Durmaz baba (Durmaz adam ady) diýip düşündirýär. 10641 G.Wilsonyň hökümetiniň alyp baran işi. 10642 Gwineýa garşy ykdysady gabaw guraýar. 10643 Gwineýa Günbatar Afrikada ýerleşýän döwlet. Paýtagty — Konakry. 10644 Gwineýa respublikasy –Paýtagty Kanakri çägi 245857 km2 ilaty 7 mln 600 müň adam. 10645 Gyjygyjynyň maýdaja ak gülleri baldagynyň depesinde salkym şekilli gül çogdamyna ýygna nandyr. 10646 Gyjygyjynyň maýdaja miwe leriniň üçburç şekilli keşbi bardyr. 10647 Ģykdaýjylar köp, girdejiler az boldy. 10648 Gyl süýmler Geçi, at, towşan ýaly haýwanlaryň gyllary. 10649 Gylyçguýruklylar gutaryp barýan, deňizde ýaşaýan bogunaýaklydyr. 10650 Gylyçguýruklynyň bedeninde telson we garnyň üç bognundan başgalarynda gylyja meňzeş uzyn guýruk bolýar. 10651 Gymmat aỳratyn videokarta aljak bolmaň – köp kompỳuterleriň öz videokartasy hem gowy, ỳöne ol 256 Mb pes bolmasyn. 10652 Gymmat bahaly agaçlar daşary ýurtlaryň bazarlaryna satylýar. 10653 Gymmat bahaly daşlaryň fiziki, himiki häsiýetlerine näbelet bolan gadymy türkmen zergärleri süňňi bilen syzmak ýoly arkaly ol daşlaryň täsirine göz ýetirip, olary keramat sanypdyrlar. 10654 Gymmat bahaly tapyndylary ýurdumyzyň çäginden çykaryp (Moskwa, Leningrad we ş.m.) daşary ýurtlaryň muzeýlerinde goýdular. 10655 Gymmatly agaçlaryň (türkmen arçasy, türkmen kerkawy, kawkaz dagdany) çapylmagy, malyň köp bakylmagy, çensiz aw edilmegi ýaly adam täsiriniň artmagy Köpetdagda goralýan ekologik ulgamlaryň döredilmeginiň zerurlygyna getirdi. 10656 Gynanasakda bu kitaplaryň köpüsi mongollaryň weýrançylykly çözuşlary zerarly biziň günlerimize gelip ýetmändir. 10657 Gynançly ỳere, bu kitap bize dolulygyna gelip ỳetmändir…”. 10658 Gynansagam, ehinokokkozy we alweokokkozy bejermegiň netijeli, şol kesele mahsus usuly entäk tapylanok. 10659 Gynansakda geçen asyryň 90-njy ýyllarynyň ortalarynda ol ýadygärlik aýryldy. 10660 Gynansakda Russiýa federasiýasyndan başga, GDA döwletlerine we ozalky SSSR-iň düzümindäki ýurtlara bu gaznadan haýyr ýok. 10661 Gynansakda, türkmen dili- häzirki wagyta çenli, örän kyn günleri başyndan geçirdi, tasdan-da onuň ýitip gitmegnede sebäp boldy. 10662 Gýotäniň «Wilgelm Meýsteriň şägirtleri» (1795-1796 ý.) romanynda Wilgelm atly bir artistiň dünýä akyl ýetirmek ugrundaky çeken mähnetleri gürrüň berilýär. 10663 Gýotede nemes milletçiligi ýokary derejede ösdirilen hem bolsa, ömrüniň soňky ýyllarynda ol Aziýa edebiýatyna ýüzüni öwrüpdir. 10664 Gýote Germaniýada magaryflandyryş döwri edebiýatynyň esasy wekili, täze zaman nemes edebiýatyny esaslandyryjylaryň biri. 10665 Gýote hatda «Iliadanyň» wakalar ýordumyndan peýdalanyp, «Ahillaida» atly eposy ýazmak küýünde hem bolupdyr. 10666 Gýoteniň ilkinji goşgular ýygyndysy Leýpsigde (1769) çap edilýär. 10667 Gypjak - Ahal welaýatynda ýerlişýan bir obadyr. Ol Asgabadyn 13 km gunbatarynda yerlesyar. 10668 Gypjakdaky metjidi hem şu firma gurdy. 10669 Gypjaklaryň, Özbekleriň ýaşaýan sähra çöllük etraplaryna Deşti-Gypjak diýen at berýärdiler. 10670 Gyrda örän seýrek gögeren pes boýluja gara sazaga hem duş gelinýär. 10671 Gyrgynçylyga we talaňçylyga sezewar bolan, ýerden-suwdan mahrum edilen Hywa türkmenleriniň köpüsi häzirki Türkmenistanyň günorta etraplaryna gaçyp gitmäge mejbur bolupdyrlar. 10672 Gyrgyzlaryň aňyrsynyň oguzdygy barada bolsa, Ata Jykyýew özüniň “Orta asyr zamanynda türkmen halkynyň kemala gelşi we gelip çykyşy barada oçerkler” atly kitabynda şeýle ýazýar: “Gyrgyzlar birmahallar Altaýda ýaşapdyrlar. 10673 Gyrgyzystan 1992-nji ýylyň 2-nji martynda Birleşen Milletler Guramasyna kabul edilipdir. 1992-nji ýylda Ykdysady hyzmatdaşlyk guramasyna, UNESCO, 1996-njy ýyldan başlap Şanhaý hyzmatdaşlyk guramasynyň agzasydyr. 10674 Gyrgyzystan, bir döwlet Aziýa 'da. 10675 Gyrgyzystanda ilçihana açan ilkinji döwlet Amerikanyň Birleşen Ştatlarydyr (1992-nji ýýlyň 1-nji fewraly). 28-nji fewralda Türkiýe Bişkekde ilçihanasyny açypdyr. 10676 Gyrgyzystanyň garaşsyzlygy ilkinji ykrar eden döwlet Türkiýedir (24-nji dekabr 1991). 10677 Gyrgyzystanyň teklibi bilen 2002-nji ýyl Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan “Daglar ýyly” diýlip kabul edilipdir. 10678 Gyrnak ondan 2-3 esse arzan ekeni. 10679 Gyş aýlary bilen deňeşdirlende, tomus aýlary gormon serişdeleriň mukdaryny azaltmalydygyny ýatda saklamalydyr. 10680 Gyşda bolsa bu guşlar, esasanam, ýokumly maddalara baý bolan suw ösümlikleri bilen iýmitlenýärler. 10681 Gysga bir wagt öň Türkiýä dolandy. 10682 Gysga bolsa-da, Ehnatonyñ dolandyran döwri Müsürde döwletiñ, medeniýetiñ we diniñ taryhynda juda täsirli yz galdyrypdyr. 10683 Gysgaça Anna Ýurýewna Pletnewa Russiýanyň Moskwa şäherinde 1977-nji ýylyň 21-nji awgustynda eneden doguldy. 10684 Gysgaça aýdylanda Türkmenistanda bolşewikleriň synpy göreş maksadyna ýetdi. 10685 Gysgaça beýany Boýy 10–15 sm bolan köpýyllyk ösümlik. 10686 Gysgaça beýany Daşky görnüşi uly Amyderýa pilburnyna meňzeş, emma ondan has kiçi, has insiz we çykgynsyz tumşukly. 10687 Gysgaça beýany Ol uly yrtyjy guş. 10688 Gysgaça maglumatlar Gök Han Oguz hanyň 4-nji oglydyr (Kök, Kükhan görnüşinde-de okalypdyr). 10689 Gysgaça Samsung Kompaniÿasynyñ girdejisi G.Koreÿanyñ ÿyllyk milli girdejisiniñ 17%-ne barabardyr. 10690 Gysga, gödek we gaty süỳümler ỳüplügiň içinden daşky gatlaklaryna çykỳarlar. 10691 Gysgaja, Germaniỳada ulaldy, Türkiýede okady, Amerikada ýazdy we Özbegistanda işledi. 10692 Gysgalan porrugynda gysgajyk, süýşýän kökjagazlary ýerleşýär. 10693 Gysgaldylan sözlerden düzülen bu hili düzmeli goşma sözlemi deňdeş agzaly ýönekeý sözlem bilen garjasdyrmk bolmaz. 10694 Gysga porrugynda uzyn sapak şekilli kökjagazlaryň bogdagy ýerleşýär. 10695 Gysga süỳümler bolsa köplenç ỳüplügiň daşyna göçüp ỳerleşỳärler. 10696 Gysga wagtyň içinde Fransuzlar bir bahana tapyp Faýsalyň topraklaryna urdurlyp girdiler we Şamy basyp aldylar. 10697 Gysga wagtyň içinde Mussolininiň hökümeti “Uly faşistik maslahat” döredip oňa esasan hem faşistik partiýanyň agzalary, faşistik ministrler we beýlekiler girýärdi. 10698 Gysga wagtyň içinde ol Salýan soltanlygyny, Derbent, Baku we Şemah hanlyklaryny özüne birleşdiripdir. 10699 Gysga wagtyñ içinde tutuş Anadolyny ele geçiren türkmenler bu ýere yslamy ýaýradyp, halkyny türkmenleşdirip başlaýarlar. 10700 Gyş gorkusyna basyrnyp ýatan otlar ýerden galýar1. 10701 Gyshyn gunleri gunin dogushy 5:51 sagatdan 18:50 tomusa cenli sheyle dowam edyar. 10702 Gyş paslynda ak durnalar Hindistanyñ batgalyk çäklerine, Eýranyñ demirgazygyna, Hytaýyñ Ýanszy derýasynyñ kenarýakalaryna uçup barýarlar. 10703 Gyş paslynda Delaweýr derýasyny böwsüp geçip iňlisleri iki gezek ýeňlişe sezewar etdi we Nýu-Jersini gaýdyp aldy. 10704 Gyssagly maslahatda Gowşut Han we Nurberdi Han dagy belli-külli netijä gelýär. 10705 Gyssagly maslahatda Gowşut we Nurberdi han dagy belli-külli netijä gelýär. 10706 Gyş ýazdan ýeňlip gaýdyp gelmeze giden ýaly edilip görkezilýär. 10707 Gyşyna jahankeşdeler gar festiwaly üçin gelýän bolsalar, ýaz we tomus pasyllarynda şäheriň muzeýlerini seýilgählerini we dürli sport desgalaryna aýlanyp görýärler. 10708 Gyşyna ortaça temperatura −40 °C töweregi, tomsuna bolsa, esasan 0 °C töweregi bolýar. 10709 Gyşyna peselýär, tomsuna bolsa konweksiýanyň işjeňleşmegi bilen araçäk gatlak ýokary galýar. 10710 Gyşyň başynda gür ýapraklary ösüp başlaýar. 10711 Gyşyň ýeňilmegi bilen ähli janly-jandarlar, azyk-owkatsyzlykdan, sowukdan heläkçilik çeken adamlar begenişýärler. 10712 Gyşy sowuk däl, gar seýrek ýagýar. 10713 Gýugo agtyklary Žoržy hem Žannany diýseň eý görerdi we olara «Ata bolmak sungaty» atly goşgular toplumyny bagyşlapdy. 10714 Gýugo bu kitabyny ilkinji nobatda «hyýaly göz öňüne getirmäniň, hokgabazlygyň we fantaziýanyň önümi» diýip häsiýetlendirdi. 10715 Gýustaw Adolf 1631 ýylyň 17 Ruhnama aýynda Leýbsigiň golaýynda (Breýtenfeld obasy) Tillini örän agyr ýeňilişe duçar edýär. 10716 Gýustaw Adolf hem harby güýç bilen gysmaklyk arkaly Branderburgy koalosiýa goşulmaga mejbur edýär. 10717 Gýustaw Flober birnäçe zehinli ýazyjylara, şol sanda-da Gi De Mopassan, Edmon Abu ýaly belli kyssaçylara halypalyk edipdir. 10718 Gýustaw Floberiň döredijiligi Ýewropa edebiýatynyň ösüş ýoluna örän uly täsir ýetirdi. 10719 Gyzamaga ýolugan çaga bu döwürde başga kesllere aňsat uçraýar. 10720 Gyzamygyň wirusy adatça zatlaryň ýa-da üçünji bir adam arkaly geçmeýär. 10721 Gyzamyk çykaran çaga gazlandyrylan içgileri, çipsileri we düzüminde konserwantlar ýa-da azyk stabilizatorlary, boýaglary bolan iýmiti bermek gadagandyr. 10722 Gyzamyk çykaran çaga üsgürip-asgyranda agzyndan, burnundan bölünip çykýan suwuklyklar keseli ýaýradyjydyr. 10723 Gyzamyk keseli adamdan sagdyn adama aňsat ýokup bilýär. 10724 Gyzamyk köplenç sowuk gyş-ýaz aýlary ýüze çykýar. 10725 Gyzamyk organizmiň kesellere garşy bolan durnuklylygyny peseldip bilýär. 10726 Gyzdyrma döwri bilen deňeşdirlende, gyzdyrmasyz döwürde näsagyň ýagdaýy has hem ýaramaz bolup biler. 10727 Gyzdyrma döwründen soň, ol 1-2 aý näsagy biynjalyk etmeýär. 10728 Gyzdyrma tutgaýlary täzeden döräp, 3-6 güne çenli dowam edýär. 10729 Gyzdyrma üşütme we güýçli derleme bilen utgaşýandyr. 10730 Gyz –gelinler isleg-arzuwlaryny läleleriň monjugatdylaryň üsti bilen beýan edipdirler. 10731 Gyzlara, gelinlere ýaşy durugşan zenanlara ýaşyna görä şaýlar ýasalypdyr. 10732 Gyzlarbibi mazoleýi ansamblyň has giçki bölegidir, ol dürli ölçegdäki ähtimal ikinji gezek peýdalanylýan kerpiçlerden (XIX asyrda) bina edilipdir. 10733 Gyzlar köşgi göwrümi boýunça Ýigitler köşgünden ep-esli uludyr. 10734 Gyzlary: 1. Refiýa soltan 2. Äşe Soltan. 10735 Gyzlyç bilen onuň kellesini kesipdirde, alyp gidipdir. 10736 Gyzmagyň örgüni örüp başlanda bedende umumy ysgynsyzlyk, hereketlerinde haýallyk, kelleagyrylar, işdäniň kesilmegi, ukynyň erbetleşmegi ýüze çykýar. 10737 Gyzy Hatyja soltanyň Abdulhamidiň garyndaşy Kemaleddin paşşa bilen durmuş guranynda süýji keseline ýolugyp, şol keselinden saplanyp bilmän 1904-nji ýylyň 29-njy Awgustynda dünýeden ötdi. 10738 Gyzyklar orta asyr türkmen taýpalarynyň biri bolup, Abylgazy olary 24 Oguz taýpanyň onunjysy hasap edýär we bu etnik ady Ýyldyzhanyň ikinji oglynyň ady bilen baglanyşdyrýar, adyň manysyny bolsa «böke» (ýagny «pälwan», «gahryman») diýip düşündirýär. 10739 Gyzylarbatdan Päli mergen diýen bir batyr türkmen ýigidi garşydaşy bilen söweşip, onuň süýr depesinden gylyjy inderipdir. 10740 Gyzylbaş;lar 1510-nji ýylda Seýbanyň özbek goşuny derbi dagyň edip Marynyň eteginde, Harasanda ornaşdylar. 10741 Gyzyl daňylylar gatlagy atly aýratyn bir gatlak bolup, olar manjurlardan düzulipdi. 10742 Gyzyl deňziň gündogar kenarýakasynda Jiddäniň porty bar. 10743 Gyzyl Goşuna garşy ýaponlar guramaçylykly garşylyk görkezip bilmediler. 10744 Gyzyl Goşun geçmesi kyn Uly Hingan daglarynyň ýa-da köp suwly Amur we Ussuri derýalarynyň üstünden geçer diýip ýaponlar asla-da pikir etmeýärdiler. 10745 Gyzyl Goşun Polşanyň, Çehoslowakiýanyň ep-esli bölegini azat etdi. 1945-nji ýylyň Türkmenbaşy aýynda 15-inde Warşawa azat edildi. 10746 Gyzyl Goşunyň girizilmegi we SSSR-iň zor salmagy bilen Pribaltika döwletleriniň baştutanlary häkimiýetden çetleşdirildi. 10747 “Gyzyl goşunynyň” göreşi demirgazyk Beýik Hytaý diwarlaryna çenli hat-da ýurduň paýtagtyna çenli öz içine aldy. 10748 Gyzyl-gyrmyzy zolagyň aşaky böleginde başlanýan ýerinde bir-birini kesip geçýän we ýokaryk dürli taraplara gönükdirilen iki sany zeýtun pudagy şekillendirilendir. 10749 Gyzyl-gyrmyzy zolakda ýokardan aşak bäş sany esasy haly gölleri bolan ahalteke¸ýomut¸ salyr¸ çowdur¸ ärsary gölleri ýerleşdirilen¸ olar türkmen halkynyň dostlugynyň we jebisliginiň nyşanlarydyr. 10750 Gyzylja bilen kesellän göwreli aýalyň çagasyna hem ýokýar (ýatgy içindäki gyzylja). 10751 Gyzylja ilkinji gezek nemes lukmany F. Hofman tarapyndan 1740-njy ýylda öwrenilýär. 10752 Gyzylja keselini RNK saklaýan toparyna degişli wiruslar döredýärler. 10753 Gyzyljany käbir adamlar ýeňil geçirse, käbirleri agyr geçirýär (gyzgynyň has ýokary galmagy, kelläniň we myşsalaryň agyrmagy). 10754 Gyzylja sowuklama alamatlaryň ýüzleý döremegi, ýaňagyň iç ýüzünde Filatowa – Kopligiň alamatynyň ýoklugy, örgüniň birden örmegi we limfa düwünleriniň ulalmagy bilen tapawutlanýar. 10755 Gyzylja ýolugan adam örgüniň peýda bolmazyndan 7 gün öň we peýda bolandan 4 gün soň ýokançly hasap edilýär. 10756 Gyzyl kitaba girizilen. 10757 Gyzylödegiň karsinomasy Hytaýyň käbir welaýatlarynda, Eýranda, Orta Aziýada has köp duş gelýänligini barlaglar görkezdi. 10758 Gyzylödegiň ragy hirurgiki ýol bilen, şöhle bejergisi ýa-da olaryň utgaşmasy bilen bejerilýär. 10759 Gyzylödegiň ragyny anyklamagyň esasy usuly – rentgen barlagy we ezogastroduodeno-skopiýadyr. 10760 Gyzylödegiň rak keseliniň esasy alamaty – gaty iýmitiň gyzylödekden kynlyk bilen geçmegidir. 10761 Gyzylödegiň rak keseli, onuň nemli bardasynyň aşgarlaryň täsiri netijesinde zeperlenmesinden soň hem köp duş gelýändir. 10762 Gyzylödegiň ýokarky böleginiň rak keselinde, esasan, şöhle bilen bejergi ulanylýar. 10763 Gyzylödegiň zeper ýeten böleginiň uzynlygy däl-de, onuň diwarlaryna ragyň ýaýraýyş derejesi, limfa düwünleriň zeperlenmesi, anyklaýyş çäresi höküminde wajyp maglumaty berip biler. 10764 Gyzylödek aýrylandan soň, aşgazanyň ýa-da içegäniň (inçe ýa-da ýogyn içegäniň) böleginden emeli gyzylödek ýasap, plastiki operasiýany geçirýärler. 10765 Gyzyň ýanynda hökman mähremlerinden biri bolmalydyr. 10766 Gyzyň ýigitde üns bermeli esasy aýratynlygy: onuň dini we ahlak arassalygydyr. 10767 H.261 – iň soňky çykan meşgur HD standart, örän ýokary hilli we wideofaýllary oňat gysýan format, ýöne köpräk ýer tutýar; Kompýuter wideomontažy non-linear video usulynda edilýär. 10768 Habar barandan atlanha-atlan bolup, derrew gökleň doganlaryna kömek bermek üçin Ahaldan Nurberdi hanyň baştutanlygynda 10 müň atly, günbatardan Mahmyt işanyň baştutanlygynda 8 müň atly Garrygala gelýär. 10769 Haçanad sese goýlanda Orazmämet han artykrak ses alýar. 10770 Haçan bu adaty adamlara ýetende olar erkekleri, aýallary, çagalary we emläkleri biri-birinden aýyrdylar. 10771 Haçanda 60-njy ýyllarda binagärçiler we çyzgyçylar ösen esasda birmeňzeş tipli öý gurluşygyny guramagy üpjün edenlerinde, şäherlerde ýaşaýyş jaý gurluşygy çalt depginler bilen ösdi. 10772 Haçanda adamzat tebigatyň özüne ỳetirilen zyỳan üçin “ar alỳandygyna” göz ỳetireninden soň, tebigaty goramak, hapalamazlyk barada alada edip başlady. 10773 Haçanda bahar aýlary çöllerde ýaňy otlar gögerip başlanda, doňuzlar we sugunlar çöle çykýarlar. 10774 Haçan-da Beýik Serdarymyzyň mukaddes Ruhnamasy elimize gowşanda, biz beýik Serdarymyzyň milli aňyýet meselesinde has düýpli iş bitirendigine göz ýetirdik. 10775 Haçanda çozup gelen türkmen esgerleri elleri ýalañaç gylyçly ”ýa alla!” 10776 Haçanda Hammurapiniň meýilleriniň üýtgänini aňanda,ol öz goşunlaryny çagyryp alýar. 10777 Haçanda imperial güýçler Merwiň daşyna gelip ýetende, olar gabaw etdiler we söweşe başladylar, Abul-Muhsiniň esgerleri tarapyndan rehimsiz gaýtawul aldylar. 10778 Haçan-da maşgala ulalyp, onda hojalygy ýöretmek kynlaşyp başlanda, maşgala jemagaty böleklere bölünipdir. 10779 Haçan-da, ol okuwyny tamamlap, öz iline gaýtmakçy bolanda, dosty Garamyrat bir hatar düýäni ýörüte taýýarlap ahunyň kitaplaryny sandyklara saldyryp kerweniň ýüküni tutýar. 10780 Haçanda ol Ýemeniň töweregine ýetende, ol ýeriň patyşasy oňa garşy söweşmek üçin şäheriň daşyna çykýar. 10781 Haçanda oňa bug maşynyny görkezip, onuň 200 at güýjüniň barlygyny aýdanlarynda, ol athana baryp şony barlap görmegi haýyş etdi. 10782 Haçan-da oňa Gitler hökümet ýolbaşçylygyny ynanmagy maslahat berenlerinde, “suw meýilli gurbaga-bir dürtseň, iki böker” diýişi ýaly, dessine bu piker bilen razylaşdy. 10783 Haçan-da Pariže howp abananda Russiýa Gündogar frontdan uruş hereketlerine başlady. 10784 Haçanda polýar buzar Hýu Uiloubiniň (1553) we Stiwen Borrounyň (1556) Demirgazykda ekspedisiýasyny togtadanda, esasy umyt orta Aziýanyň ýerlerine Wolga boýunça barmakdy. 10785 Haçan-da Spuriý Kassiý b.e.öň 486-njy ýylda gerniklerden başlap alnan ýerleri plebeýlere paýlap bermegi teklip eden-de, ony patyşa bolmaga synanyşyk etmekde aýyplap, öldüripdirler. 10786 “Haçan-da taýpa hüjüm ediş ýa-da goranyş urşuny alyp baranda, onda harby serkerdeleriniň borçlaryny alyp barýan we taýpadaşlarynyň janyna hem ölümine erk etmäge hukugy bolan wezipeli adamlar (magistratus) saýlanylýar” diýip, Sezar aýdýar. 10787 Haçan-da Ýewropa ýurtlary ýakynlaşyp, 1957-nji ýylda Ýewropa Ykdysady Hyzmatdaşlygyna (ÝÝH) birleşen wagty, Beýik Britaniýa oňa-da girmedi. 10788 Haçanda ỳüplüge az güỳç bilen agram salynsa, ỳagny ỳüplük bükülende, süỳündirilende we şoňa meňzeş ỳagdaỳlarda ỳüplügiň içindäki süỳümler süỳündirilỳär, bu bolsa olaryň göçmegine getirỳär. 10789 Haçly ỳörişlerden soň Aziỳa döwletleri bilen söwda ösỳär. 10790 Haçparazlar Grünwald söweşinde kül-peýkun edildi we olar uruşdan ozalky güýçlerini hem-de abraýlaryny gaýdyp dikeldip bilmediler. 10791 Hadysda Muhammediň durmuşy gürrüň berlipdir. 10792 Hajanşanyň 1436-njy ýylda tagta gelmegi bilen ol Bagdat, Soltaniýe, Käzwiň, Pars hem Yspahan sebitleri bilen bilelekde Kermana hökümdar boldy”. 10793 Hajybalhan Eýranyň Türkmensähra sebiti, Gülistan welaýatynyň Kümmet Gowuz etrabynyň merkez etrapçasynyň bir obasydyr. 10794 Hajy Bekdaş Osmany Gazyny myhmansöýerlik bilen garşylapdyr we öz sellesini onuň kellesine orap täç geýdiripdir. 10795 Hajy Bekdaşyň Welaýatnama eseri Gündiz Alp bilen Osmanyň arasyndaky baglanyşyklaryň nähili bolup geçendigini agzamandyr. 10796 Hajy Ýazmämmedow, 1983-nji ýylyň noýabr aýynyň 19-yna Tejen şäheriniň «Zähmet» daýhan birleşiginde eneden dogulýar. 10797 Hajy Ýazmämmedow 2003-nji ýylda Türkmenistanyň halk hojalyk institutynyň (häzirki Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş instituty ) talyby bolup ýokary okuw jaýynda ýokary bilimine başlaýar we 2007-nji ýylda okuwuny tamamlaýar. 10798 Hakasiýa ugradylyp ol ýerleri dolandyrmaga başlady. 10799 Häkim baş egip, salgyt tölemäge boýun bolýar. 10800 Häkimiýet başyna gelen täze syýasy güýçler sosializm gurluşynyň elhençliklerini görüp, ony ýok etmek ugrunda göreşe başladylar. 10801 Häkimiýete onuň ogly Akbar geçýär. 10802 Häkimiýet haja we maharajalarda degişli bolup, olar salgytlara, artyk öndürilen önümleri knýazlyklarda ýerleşdirmäge jogäpkär bolupdyrlar. 10803 Häkimiýeti eline alan güýçler bu ýurtlarda köneçil toparlaryň garşylygyna garamazdan, demokratik özgerişleri amala aşyrmaga girişdiler. 10804 Häkimiýet ugrunda dalaş edýän beýleki syýasy partiýalar birleşip, Janata Parti atly täze partiýany döretdiler. 10805 Häkimlik durşy bilen diýen ýaly ýokardan iberilen “ikinjileriň” elindedi. 10806 Häkimýet başyna gelen köşk taraplanyşygy Alarih bilen aragatnaşyklary bozupdyr. 10807 Häkimýete garaşsyzlyk partiýasynyñ wekilleri tarapyndan döredilen milli Geñeş 1918-nji ýylyñ Sanjar aýynyñ 16-da Wengriýany Halk respublikasy diýip yglan etdi. 10808 Häkimýete geçen wagtlary ady meşhur bolmadyk jigisini tagt mirasdüşeri edip taýyn etse-de ol tiz wagtdan soňra wepat boldy. 10809 Häkimýeti güýçlendirmegiñ serişdesi hökmünde ulanyp başlapdyr. 10810 Häkimýet Rewolýusion Komitetiň eline geçýär. 10811 Haktagalanyň ony beýgelden häsiýetleriniň biri bolsa şu mynasyp perzent bolup, onuň älemde deňi-taýy ýokdur. 10812 Hakykadan-da bolsa onuň wezipesini hem daşary işler ministri Lomartin ýetirýärdi. 10813 Hakykatda bolsa beýle däl. 10814 Hakykatda bolsa, bu kesel köp beden ulgamlaryny zeperlendiriji hem-de gaýraüzülmelere getirýän kesel hökmünde häsiýetlendirilýändir. 10815 Hakykatda bolsa indiwidualizm ýörelgesiniň sosial esasy hususy eýeçilige daýanýar we ol şahsyýet bilen adamlaryň, kollektiwe, jemgyýete garşy goýulmagyny, jemgyýetçilik bähbidiniň hususy bähbide boýun egdirilmegini aňladýan sosial hadysadyr. 10816 Hakykatda bolsa Täze Nusaý galasynyň ýerleşen ýerinde heniz Köne Nusaý galasynyň düýbi tutulmazdan müň ýyldan hem gowrak ozal oturymly ekerançylyk obasy ýerleşipdir. 10817 Hakykatdan-da gurluşyk iňňän beýik we adaty bolmadyk arhitektura ussatlygy bilen ýerine ýetirilipdir. 10818 Hakykatdanda sofiky 100 yyl içinde marksizmin jemgyyetinin anyyeti hökmünde bolmagy jemgyyetçilik ösüşinde yüze çykardy. 10819 Hakykatdanda türkmenleriň dünýäde ilkinji bolup magdan eredip başlamaklary ýaşaýşyň täze ýokary derejä geçmegini aňladypdyr. 10820 Hakykatdan hem bu daglyk ýerler köp sanly jülgedir dereler bilen dilkawlanandyr. 10821 Hakykatdan hem bu örän begendiriji buýsandyrjy ýagdaý gowy tarapy öz gazymyzy özümiz çykaryp we ony gaýtadan işlemegimiz we şol bir wagtyñ özünde müñlerçe adama iş mümkünçiligi bolýar. 10822 Hakykatdan hem Türkmenistanyñ şol gurama agza bolmak üçin arza bermegi, şol guramanyñ içinde bolmagy biziñ üçin ýurdumyz üçin, Türkmen halky üçin oňyn täzelik diýip aýdyp bileris. 10823 Hakykatdan Jeksn 1828-nji ýýlda täze Demokratik partiýany esaslandyrdy häzirki partiýa demokratlar ýagny 1841-nji ýyla çenli dolandylar. 10824 Hakykatdan ökde adamdy. 10825 Ha­ky­kat­da, ola­ry or­ta bi­li­miň do­wa­my­nyň iki şa­ha­sy ha­sap­la­saň hem bo­lar – aka­de­mi­ki we pro­fes­sio­nal. 10826 Hakyky ady Aristokles bolupdyr diýlip hasap edilýär. 10827 Hakyky ady bolsa Maurice Harding. 10828 Hakyky ady: Enrikue Miguel Iglesis Preýsler (Enrique Miguel Iglesias Preysler) Doguldy: 08.05.1975 (40 ýaş) Dogulan ýeri: Ispaniýanyň Madrid şäheri. 10829 Hakyky ady Muhammet bolup, iň ýörgünli ady Alp Arslandyr. 10830 Hakyky ASP-niň hiç bir alternatiwasy ähli funksiýalary doly emulirläp bilmeýär, üstesine adaty ASP-niň hiç hili meselesi ýok maglumat bazasynyň birikmesi ýaly funksionallygy gazanmak üçin goçmaça komponentleri hem talap edip bilýärler. 10831 Hakyky kakasyny bolsa hiç tanamandy. 10832 Hakyky rep diyip bolmayar. 10833 Hakyky sungat ynsana ruhy güýç berýän dermandyr” diýip belleýär. 10834 Hakyky taryhy işler giçkiräk döwürde peýda bolupdyr. 10835 Hakyky tebigy ýüpegi emeli ýüpekden tapawutlandyrmak gaty kyn diýen pikir giñ ýaýrandyr. 10836 Hakyky ýerine ýetiriji häkimiýet poremýer-ministre degişli, ol Ministrler Kabinetini düzýär. 10837 Hakyky zaratuştraçy oba hojalygy we maldarçylyk bilen meşgullanmalydyr. 10838 “Hakyky zehiniň ala-ýazlygyna, Dünýäniň baý repertuaryna we tehniki tarapdan ýerine ýetirijiligine guwandym. 10839 Hakyna tutma goşuna şundan soň, üns berildi. 10840 Hakynatutma goşunlaryň giň ýaýamagy, beýleki tarapdan bolsa, uruş wagty raýatlardan düzülýän goplit goşunynyň polisiň harby guramasy hökmünde ähmiýetiniň gaçmagy polis ulgamynyň çökgünliginiň aýdyň mysalydyr. 10841 Hakyna tutmalar razylaşỳar. 1496-njy ỳylda Kolumb Ispanya gelip täze ỳerleri açmak üçin özüne hususy berginiň berilmegini sorapdyr. 10842 Halas ediş ýolunda çekip Sen agyr gussa, Gözýaş bilen döreden doganlaryňy berdiň. 10843 «Halasgär» (820-840-njy ýyllaryň arasynda döräpdir diýip çaklanylýar) atly eposda hezreti Isa sakslaryň (gadymy nemes taýpalarynyň biri) baştutany bolup çykyş edýär. 10844 Halat Nebi gubury we gonamçylygy Eýranyň Türkmensähra sebitinde, Kümmet Gowuzyň 90 km. 10845 Halatnebiniň gubury we ziýaratgasi Gökçedagyň üstündedir we deňizden 700 m. Ýokaryda ýer aýlar. 10846 Halat Peýgambaryň asyl ady Halat Nebi Gaýt bin Sinan Ebesidir. 10847 Halat Peýgambaryň guburynyň aşagynda Alym baba we Çopan atanyň gubury bardyr. 10848 Haldurdy Durdyýew (hakyky ady) 1909-njy ýylda Marynyň etegindäki Goňur obasynda daýhan maşgalasynda dünýä indi. 10849 Halebde türkler ýerleşende, beýleki paşalyklarda ýerli iri ýer eýeleri türklere wassam bolup, halkyny ezýärdi. 10850 Hale-Bopp kometasy Kometa ýa-da guýruklyýyldyz Günüň daşyndan aýlanýan ownuk jisimdir, ol Güne ýeterlik derejede ýakynlaşan mahaly görnüp duran koma ýa-da guýruk emele getirýär. 10851 Häli 1 Jahan urşy başlanmanka Daniýa we Şwesiýa Germaniýa tarapyndan güýçli basyşa duçar edilipdi. 10852 Haljiniň salgyt syýasatyny dowam etdirýär. 10853 Halkara aeroportunyň proýektinde uçarlaryň uçup-gonmagy üçin uzynlygy 3800 metrlik ýolyň, ýylda 200 müň tonna ýuki geçirmek üçin ýük saklanýan binalaryň, awtoulaglar üçin açyk we ýerasty duralgalaryň gurluşygy göz öňünde tutulýar. 10854 Halkara awtoulag menzili bir wagtda 48 ýolagçy awtobusyna, gije-gündiziň dowamynda bolsa 2000-e çenli ýolagça hyzmat etmäge doly mümkinçilik berýär. 10855 Halkara derejeli ştangaçy Daniýar Ysmaýylow 1992-nji ýylyň 3-nji Fewralynda Türkmenabat şäherinde doguldy. 10856 Halkara Futbol taryh we hasabat federasýasy (Iňlisçe: International Federation of Football History & Statistic, IFFHS) 1888-nji ýyldan başlap hemme ýurtlatrda we ýyllarda geçirlen milli çempiýonatlary barlar. 10857 Halkara gatnaşyklarda esasan hem iňlis rus gatnaşyklary durnukly däldi. 10858 Halkara gatnaşyklarynda ýaraglanyşygyñ haýdadylmagy norweg önümlerine, esasan reñkli demire, himiýa önümlerine islegi artdyrdy. 10859 Halkara gözegçiliginden halas bolmak üçin 1933-nji ýylda Germaniýa Milletler ligasyndan çykdy. 10860 Halkara gözegçiliginden halas bolmak üçin 1933-nji ýylda Germaniýa Milletler Ligasyndan çykdy. 10861 Halkara Gyzyl Haç-yň iň ýokary sylagy bolan "Anri Dýunan medaly" (The Henry Dunant Medal) onuň hemişelik hereket edýän topary tarapyndan her iki ýyldan gowşurylyp durulýar. 10862 Halkara harby sud tas bir ýylyň dowamynda harby jenaýatçylary anyklamakda ägirt uly iş etdi. 10863 Halkara harby sudy 1948-nji ýylyň Sanjar aýynda Ýaponiýaly harby jenaýatçylaryň 7-sini ölüm jezasyna, galanlaryny dürli möhletli tussaglyga hökümet etdi. 10864 Halkara hukugy hünärinde – 62; Halkara gatnaşyklary we diplomatiýa hünärinde – 69; Halkara ykdysady gatnaşyklary hünärinde – 74; Halkara žurnalistikasy hünärinde – 73 talyp okaýar. 10865 Halkara hukuklary düzgünleşdirilmändi. 10866 Halkara jedellerinde iň uly waka Fransiýa bilen Angliýanyň arasynda bolan 100 ýyllyk uruş boldy. 10867 Halkara maliỳe institutlarynyň geçiş ykdysadyỳetli döwletlere kömek bermekleri baradaky mesele giňden ara alnyp maslahatlaşyldy. 10868 Halkara meselelerinde SSSR we Hytaý bilelikde çykyş edýärdi. 1950-1953-nji ýyllardaky Koreý urşy döwründe Hytaý SSSR-i goldap, Demirgazyk Koreýa ýardam beripdi. 10869 Halkara meteoritik guramasy tarapyndan ýazga alnan 5-nji Türkmen meteoridi. Ol 1998-nji ýylyń Iýunyń 20-sinde 17 sagat 30 minutda Köneürgenç şáheriniń golaýyndaky «Derýalyk» daýhan birleşiginiń pagta meýdanyna gaçdy. 10870 Halkara nebit we gaz uniwersiteti Aşgabat şäherinde ýerleşýän Türkmen nebit-gaz döwlet kompaniýasynyñ iñ esasy bilim merkezlerinden biridir. 25-nji Maý 2012-nji ýylda açylan uniwersitet.10-njy awgust 2013-nji ýylda halkara derejeli uniwersitet bolandyr. 10871 Halkara Olimpiada komitetiniň howandarlygynda her dört ýyldan bir gezek geçirilýän tomuskly Olimpiada oýunlary 1896-nji ýyldan bäri geçirilýär. 10872 Halk arasynda döredilen köp sanly rowaýatlara görä, Babadaýhan ilkinji gezek ýere tohum atyp, ekin eken we özünden soňky adamlara (daýhanlara) eri bejerip, ekin ekmegiň tärlernni öwreden daýhan sypatynda şekillendirilýär. 10873 Halk arasynda giňden ýaýran “Görogly” eposy, Keýmir kör, Aldar Köse, Esen Polat, Myraly, Japbaklar hakyndaky ýiti şorta sözler, legendalar hem rowaýatlar şahyryň aň-düşünjesiniň ösmegine dünýägaraýşynyň terbiýelenmegine täsir edipdir. 10874 Halk arasynda gojanyñ sanan atlary dürlüçeräk aýdylýar. 10875 Halk arasynda Hakim kiçik (kiçijek lukman) ady bilen Abulfath Töwrizi giňden tanalýan lukman bolupdyr. 10876 Halk arasyndaky rowaýatlarda, galyberse-de “Ýusup-Ahmet dessanynda minaranyň gümmeziniň altyn gupbasynyň bolandygy barada aýdylýar. 10877 Halk arasynda oňa Ýigit gala hem diýilýär. 10878 Halk arasynda «ýa ölürsiň, ýa garrarsyň» diýlen bir gep bar. 10879 Halkara syýasatyna ýolbaşçylyk edýärdi, onuň razylygy bolmasa kanunlar üýtgelip bilinmeýärdi, salgytlar girizilmeýärdi. 10880 Halkara tejribesinde erkin ykdysady zo­laklar örän giňden ulanylýar. 10881 Halkara Türkmen-türk uniwersiteti türkmen milli mirashanasy ene mähri ýadygärligi - Gypjakdaky. 10882 Halkara uniwersitetler birleşmesiniň hasabyna girýär. 10883 Halkara wakalaryna duýgur bolan Birleşen Milletler Guramasy bu başlangyja mynasyp baha bermän bilmedi, onda tejribeli bilermenler ägirtt uly meselelere täsir etmegiň hem-de berk usulynyň bardygyna düşündiler. 10884 Halk arhitekturasyny döredenler gelmişekler däl-de, ýerli ussalar bolupdyr. emma türkmen taýpalarynda goňşy halklaryň meselem: özbekleriň gurluşyk tejribeleriniň täsiri mese-mälim duýulýar. 10885 Halka ruhy kuwwat berýän halk şekillendiriş döredijiliginiň belentligi, ebediligi şundan ybaratdyr. 10886 Halk aýdymlarynyň köpüsi şul esasda döräpdir. 10887 Halk bitewlik komiteti döredilip, demokratik güýçleriň birleşip, bitewi fronty döretmek meselesini öňe sürüpdir. 10888 Halk bu mukaddes adamlara örän ýokary hormat goýýar. 10889 Halk çykyşlarynda baknadarlyk düzgüniniň üýtgedilmegine däl-de, eýsem ýok edilmegini talap edipdirler. 10890 Halk dagynyp ýagdaýda ýaşap, baknalyk ýyllary başyndan geçirýär. 10891 Halk döredijiligine degişli maglumatlar halkyň ruhyýetini, psihologiýasyny, sosial hojalyk meselelerini, gelip çykyşyny, aýry-aýry taryhy şahsyýetleri öwrenmekde goşmaça maglumatlar berýändigi üçin ähmiýetlidir. 10892 Halk döredijiligine, harby ýörişler baradaky aýdymlar, VIII-XIX asyrlarda korolingler döwletinde Karl Beýgiň döwründe iri ýer buthana medeniýeti ösýär. 10893 Halk döwlet garaşsyzlygyna iň mukaddes zat hökmünde garaýardy. 10894 Halkedonly Gerofik we Keosly Erasistr b.e öñki III asyrda iki sany täsirli medisina mekdeplerini döräpdirler,. 10895 Halk ertekileri esasynda gurlan bu eserler düşnükli halk dilinde ýazlypdyr, olar köşk-resmi edebiyata mahsus bolan pajarly dabaralylykdan halasdyr. 10896 Halk gadymy paýtagtyň demirgazyk tarapynda orun tutup başlapdyr. 10897 Halk geňeşiniň ertesi Garaşsyzlyk aýynyň 27-sinde Türkmenistanyň Ýokary Sowetiniň nobatdan daşary sessiýasy çagyryldy. 10898 Halk gurply ýaşap, döwrebaplaşdyrmak esasan tamamlanmaly. 10899 Halk hemişe talanypdyr, ajaýyp zatlar weýran edilipdir. 10900 Halk hem ylmy medisinada ulanylýan derman ösümlikleriniň hem 130-dan gowrak görnüşi duş gelýär. 10901 Halk hojalygy Hin­dis­tan ag­rar-in­dust­ri­al ýurt. 10902 Halk hojalygynyň pudaklaryny dikeltmek. 10903 Halk hojalygynyň pudaklaryny dikeltmeklik halk hojalygynyň uruşdan soňky ýyllarda başdan geçirýän kynçylyklary bilen bökdelýärdi. 10904 Halk hojalygyny, ozaly bilen senagaty uruş hajatlaryna tabyn edip gurmalydy. 10905 Halk hojalyk geňeşlikleriniň döredilmegi halk hojalygyny dolandyrmakda ýerleriň mümkinçilikleriniň we hukuklarynyň giňelmegine, ykdysadyýeti demokratiýalaşdyrmaga tarap aýgytly ädimdi. 10906 Halk hökmürowan syýasatyň sütemine-de, dini masgaralaýan göz çykgynçlyklaryna-da ýetmiş ýyllap döz gelipdi. 1991-nji ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 27-de türkmeniň ala bulut asmanynda Bagt Ýyldyzy – parlap dogdy. 10907 Halk indi bolşewistik akyma goşulyp, rewolýusion hereketleriň tarapynda göreşýärdi. 10908 Halk irki döwürleriň döredijili biziň eramyzyň öň birnäçe müňýyllyklardan ozal döräp, häzire çenli yzygiderli ösüp gelýär. 10909 Halk jahan urşy döwründe faşistlere garşy göreşde abraý gazanan, W. Gomulkanyň syýasy taýdan aklanylmagyny (seret § 36) talap edip başlady. 10910 Halkkara diňe bir syýasy deňlik däl-de, ykdysadyýetde deň mümkinçilikleriň zerurlygyna düşünýärdi. 10911 Halk köpçüligi bu çözgüdi goldaýar. 10912 Halk köpçüligi dworýanlar ruhanylar olara garşy göreşe geçdiler. 1576 ýylda Gentde Baş ştatlar çagyryldy. 8 Sanjar “Gent ylalaşygyny ” kabul etdiler. 10913 Halk köpçüligine azatlyk bermegi wada edipdir. 10914 Halk köpçüliginiň goldamagy bilen Tiberiý onuň wezipesinden aýrylmagyny gazanypdyr. 10915 Halk köpçüliginiň göreşi jemgyýetiň esasy hereketlendiriji güýjidigi baradaky mesele ünsden düşürilýärdi. 10916 Halk köpçüligi öň özlerine sütem eden kommunistleri, döwlet howpsuzlyk guramasynyň we beýleki hukuk goraýjy döwlet edaralarynyň işgärlerini ýoluň gyrasyndaky sütünlerden asýardylar. 10917 Halk köpçüligi Sowet Russiýasynda interwensiýany bes etmegi talap edýär. 10918 Halklaryň ählisinde şanly seneler bolýar. 10919 Halk lukmançylygynda gurçuk keselini bejermegiň usullary Halk lukmançylygynda gurçuk keselinden saplanmak üçin ony aýyrmaga ukyply, iç geçiriji derman otlaryny ulanýarlar. 10920 Halk maslahaty döwlet häkimiýetiniň dolandyrylyşynyň ýokary organlarynyň işinde koordinirleýji, birleşdiriji güýç bolup çykyş edip, onda döwlet häkimiýetiniň kanun çykaryjy, ýerine ýetiriji we sud ýaly şahalary wekilçilik edýär. 10921 Halk Maslahaty halk wekilleriniň, Mejlisiň, Geňeşleriň ygtyýarlyklaryny möhletinden öň ýatyryp biler. 10922 Halk maslahatynyň düzümi jemi 2507 agzadan ybarat. 10923 Halk Maslahatynyň işine Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy ýolbaşcylyk edýär. 10924 Halk maslahatynyň işini diňe onuň özi togtadyp biler. 10925 Halk maslahatynyň kararlary Prezident, Mejlis we Türkmenistanyň beýleki döwlet organlary üçin hökmanydyr. 10926 Halk maslahaty özüniň taryhy köklerini müňýyllyklaryň jümmüşinden alyp gaýdýar. 10927 Halk ntribuny Klawdiý Gaý Flamininiň täsiri bilen senatorlara söwda gämilerini edinmegi gadagan edýän kanuny girizipdir. 10928 Halk olary ynamy ödemedik mahaly aýryp hem bilipdir. 10929 Halk ondan närazy bolýar. 10930 Halk onuň adyny dönük sözüniň ornuna ulanyp başlady. 10931 Halk ornaşdyryljak bolunýan Günbataryň ýaşaýyş nusgasyny kabul etmäge taýyn däldi. 10932 Halk Orslardan haraý gäp, hat-da olaryň raýatlygyna kabul etmeklige hem mejbur bolupdyrlar. 10933 Halk öz durmuşynyň düýpgöter özgerendigi üçin şol baştutanyna borçludygyny duýýar. 10934 Halk rowaýaty bu mazary ýalňyşlyk bilen Törebe hanum mowzaleýi diýip hasap edýär. 10935 Halk serişdeleriniň öz ýetmezçilikleri bardyr: * Kerosin aňsatlyk bilen ýanyp bilýär. 10936 Halk skupşinasy (parlament) ýokary kanunçykaryjy edara diýip hasap edilýärdi. 10937 Halk täze düzgüniň girizilmegine garşy, ezişe garşy aýaga galdy. 10938 Halk täze hökümetiň sözünde durup bilmezliginden närazy boldy. 10939 Halk täze kanunlaryň çykarylmagyny talap etdi. 10940 Halk tebipçiliginde otitiň bejerilişi Itburny ajy demläp, oňa gyrgyçdan geçirilen käşiriň şiresini we çig gaýmagy (sliwki) garyň. 10941 Halk tribunlary 10 sany bolandygy üçin häkimiýetlerini biri-birine garşy gönükdirip bilipdirlar. 10942 Halk tribunlary bolsa magistratlaryň kararlary babatda “Weto” hukugyna eýe bolupdyrlar. 10943 Halk tribunynyň häkimiýeti doly dikeldilipdir, halk ýygnagynda öňki ses beriş düzgünini girizipdirler. 10944 Halk tribunynyň hukuklaryny çäklendirip, senatyň hukuklaryny giňeldipdir. 10945 Halk tribunynyň şahsyýeti mukaddes we eldegrilmesiz hasaplanypdyr. 10946 Halk urşuň başlanmagynda günäkär bolan öz döwlet ýolbaşçylaryna, syýasy gurluşyga göreşe başlady. 10947 Halk uruş döwri horluklara, artyk önümleriniň ellerinden zorluk bilen alynmagyna çydapdy. 10948 Halk ussalary şol wagtlarda agaç – tagtanyň ulanylyşyny has azaltmak üçin, jaýlaryň üstüni gümmezläp ýapmagyň dürli görnüşli tiplerini işläp düzýärler. 10949 Halk wekilleriniň sowetleri (halk deputatlarynyň söwetleri) saýlawlara, kärdeşler arkalaşygy (profsoýuzlar) ýaryşa, komsomol (ýaşlar guramasy) saz taýdan ösmäge güýmendiler. 10950 Halk wekillerini tussag etdiler. 10951 Halky-369 411 adam (2012 ýyl). 10952 Halky hökümeti goldamaga çagyryp çykyş etdi. 10953 Halkymyz bilen, ýaşulularymyz bilen maslahatlaşyp, dogry çözgütleri gözlemek we kabul etmek bize ata-babalarymyzdan galan iň beýik demokratik mirasymyzdyr, biz bu mirasy syýasy tejribämizde geljekde hem ulanarys. 10954 Halkymyzyň ata-baba dowam edip gelýän özboluşly demokratiýasy esasynda geçmişde-de ata-babalarymyz her bir adamyň şahsy mertebesine, hukugyna sarpa goýup, milli demokratiýanyň özboluşly mekdebini kemala getirip, jemgyýete, halka daýanyp iş tutupdyrlar. 10955 Halkymyzyň geçmişine dahylly eserleri ýygnamak, owrenmek neşir etmek işi “Miras” medeni merkezine degişlidir. 10956 Halkymyzyň taryhy, medeni mirasymy dikeltmeklik, dini we milli baýramçylyklarymyzy dikelmek, Ruhy we milli galkynyş : Ýazyjy we şahyrlar. 10957 Halkymyzyň taryhyny dogruçyl beýan etmeli. 10958 Halk ynamy boýunça sumrug guş jaýlanan adamyň ymanyny behişde alyp barýarmyş. 10959 Halkyň arasynda ady belli bolan sazanda Şükür bagşy şol ýyllar otuz ýaşlary töweregindedi. 10960 Halkyň “arasynda” bir okana ber, birem dokana” diýlip bu zähmete ylym bilen bir derejede sarpa goýlupdyr. 10961 Halkyň arasynda gezip olaryň hal ahwalyny diňläpdir. 10962 Halkyň arasyndaky gürrüňlere görä, ol ölmeziniň öň ýanynda hossarlaryna: «Ölenimden soň meniň jesedimi Amyderýa bilen Watanyma sary akdyryp goýberiň, men suw bilen baryp, öz dogduk mekanymyň topragyna siňeýin» diýip, sargyt edipdir. 10963 Halkyň arasyndan Jon Boly saýlanyp. 10964 Halkyň arasynda uly abraýa eýe bolýar. 10965 Halkyň dini ynançlara gadymy döwürde umumylaşdyryp Brahmanizm diýip at berýärler. 10966 Halkyň durmuşynda yslam ideologiýasy esasy rol oýnapdyr. 10967 Halkyň ezeneginden çekilen ýaly boldy. 10968 Halkyň güýçli ezilmegi, hojalygyň çagşamagyna getirdi. 10969 Halkyň hereketinden peýdalanyp, birentek hanlar buthana ýerlerini basyp alypdyrlar. 10970 Halkyň kemala gelmeginde onuň özen kökleriniň hemmesiniň täsiri ýetýär. 10971 Halkyñ medeni durmuşy barada tapylan ýer asty we ýer üsti tapyndylar ähmiýetli maglumat berýär. 10972 Halkyň medeni-ruhy durmuşynda täzeden döreýiş başlandy. 1989-njy ýylda TKP MK-nyň býurosy “Gorkut ata” şadessany baradaky özüniň ozalky (1951 ýylda) kararyny ýatyrdy. 10973 Halkyň rewolýusion ýollary göterişini Tomas Mýunser reformalary geçirmekde görýär. 10974 Halkyň ruhy 72 saz guralynyň üsti bilen beýan edilýär. 10975 Halkyň ruhy gopuz bilen beýan edilipdir. 10976 Halkyň talaplaryny diňlär ýaly “Adalat öýlerini, açmaga söz berdi. 10977 Halkyň tiwi zapaslaryna çenli goşuny üpçin etmek üçin alýarlar. 10978 Halk ýöne-möne hökümdary halk gahrymany derejesine göterip, oňa halk hakydasyndan hemişelik orun bermeýär ahyry. 10979 Halk ýygnagy aýgytly hereketleri talap edipdir. 10980 Halk ýygnagy has işjeň daşary syýasatynyň tarapdaryb bolupdyr. 10981 Halk ýygnagy hem ýygnanypdyr, ýöne syýasy ähmiýetini ýitiripdir. 10982 Halk ýygnagynda, ähli taýpanyň goş-göni bähbitlerine degişli bolmadyk we töwekdelçiligi öz boýnuna alýan aýry-aýry taýpa baştutanlarynyň hem-de olar tarapyndan topalanan höwesjeňleriň, hususy harby çäreleride guralýar eken. 10983 Halk ýygnagynda döwlet kanunlary kabul edilipdir, uruş we ýaraşyk, daşary döwletler bilen gepleşikler we şertnamalar ýaly meseleler çözülipdir. 10984 Halk ýygnagynda kabul edilen kanun senat tarapyndan tassyklanansoň güýje giripdir. 10985 Halk ýygnagynyň hem ähmiýeti artypdyr. 10986 Halk ýygnagynyň hem häkimiýeti çäklendirilipdir. 10987 Halk ýygnagynyň işine serkerdeleriň harby üstünlikjleri uly täsir edipdir. 10988 Halk ýygnagynyň işini has gowy guramak üçin solon her taýpadan 100 adam girýän 400 adamdan ybarat täze Maslahat döredipdir. 400 –leriň maslahaty halk ýygnagynda seredilmeli işleri taýýarlamaga baştutanlyk edipdir. 10989 Halk ýygnagynyň möhüm wezipeleriniň biri hem ýokary wezipeli adamlary magistratlary saýlamak bolupdyr. 10990 Halk ýygnagy ýaraşyk we uruş, kanuny mirasdaryň bolmadyk ýagdaýynda mirasdar bellemek, ilotlary azat etmek, wezipeli adamlary we harby baştutanlary bellemek ýaly meseleleri çözüpdir. 10991 Halk zulumdan agyr horluklardan azat bolup, azatlykda we deňlikde erkin ýaşap başlaýar. 10992 Halk zulumdan agyr hukuklardan azat bolup azatlykda we deňlikde erkin ýaşap başlaýar. 10993 Haltalardaky ýa-da gaplanylan ýükleriň ahyrky ýerine ýeten ýüklerden başgalary beýleki ýük meýdançalarynda ýerleşýärler (treýler gämilerinde gelýän ýükleri hem hasapdan aýyrmak bilen). 10994 Halyçylyk sungaty: Halyçylyk sungaty türkmen halkynyň göz guwanjy, el hünäri, başarnyklygy hökmünde irki döwürlerden gelýän halk döredijiliginiň iň gymmatly ýadygärligi hökmünde XIX asyrda hem has rowaçlanypdyr. 10995 Halyçylyk sungatymyzy daşary ýurtlular ýöne ýere kompýuter ulgamyna deňemeýärler. 10996 Halyçylyk sungaty öz gözbaşyny gadymy geçmişiň jümmüşinden alyp gaýdýar hem-de baryp 5 müň ýyl mundan ozal türkmen halylarynyň dokalandygy äşgär edildi. 10997 Halyçynyň ussatlygy şol belli zatlary gelşirip ornunda goýmak, ýöne edebiýat bilen sungat bu babatda düýp göter tapawutlanýar. 10998 Halyda çitilen göller türkmeniň durmuşyny beýan edipdir. 10999 Haly fabrigi Serdaryň aýal-gyzlary uzak wagtlardan bäri halyçylyk ussatlyklary bilen meşhurdyr. 11000 Halyfatda gullaryň sany şeýle bir köp bolupdyr. 11001 Halyfatda VIII asyryň 2 ýarymyndan IX asyryň I ýarymyna çenli Abbasidleriň häkimiýetine garşy halk hereketleri dowam edipdir. 11002 Halyf Merwan II Müsüre geçip şol ýerde öldüpdir. 11003 Halyf Muliniň döwründe (813-833) Müsürde halk salgytlara çydaman herekete gelýär. 11004 Halyf muňa hoş bolup, Mahmyt Gaznawa Ýemenud-Dewle, Eminul-Mille atlaryny berýär. 11005 Haly hili boýunça nepis dokalypdyr, keçe edilipdir. 11006 Halylar, esasan, 0,5-den 24 inedördül metre çenli möçberde dokalýar. 11007 Halylaryň toparlary Türkmen halylaryny bezeýän nagyşlar arkaly hakyky ýagdaý, daşky gurşaw, türkmen halkynyň ýaşaýyşy we durmuşy umumylaşdyrylyp, nepislik bilen beýan edilipdir. 11008 Halyl Kulyýew - 1936-njy ýylyň 7-nji sentýabrynda Lebap welaýatynyň Birata (öňki Darganata) etrabynyň Şyharyk obasynda eneden bolýar. 11009 Halyl Kulyýew ömrüniň ahyryna çenli mugallymçylyk kärini dowam etdirdi. 11010 Halypasynyň köpsanly çeperçilik ýörelgelerini ösdürmek bilen, ol rus jemgyýetçilik aňynyň täze bir ýagdaýynyň beýan edijisine öwrülýär. 11011 Halys uruşdan ýadan rus halky öň ezlişen sezewar edilen kolonial halk bu taryhy dekreti guwanç bilen garşy aldylar we kontrakt ýaraşyk şertnamasynyň, baglaşylmagyna sabyrsyzlyk bilen garaşýardylar. 11012 Hambarabat (Parsça: خمبرآباد) Eýranyň Türkmensähra sebiti, Gülistan welaýatynyň Bender Türkmen etrabynyň Merkez etrapçasynyň bir obasydyr. 11013 Hammurapi Mari bilen bileleşip Assiriýany derbi-dagyn edipdir we Wawilona boýun egdiripdir. 11014 Hammurapiniň dolandyran 35 ýylynyň ählisi diýen ýaly bütin Derýaaralygyna ýaýylyp ýatan Wawilon döwletini döretmäge gidipdir. 11015 Hammurapiniň döwründe Wawilonda suwarymly ekerançylyk,bagçylyk,maldarçylyk, dürli senetler,içerki we daşarky söwda ösüpdir. 11016 Hammurapiniň kanunlary ýazylan sütüni 1901-nji ýylda Elamyň paýtagty Suzyda gazuw-agtaryş işleri geçirilende fransuz arheologlary tapdylar. 11017 Hamsun 20-nji asyryň bosagasyndaky Neo-romantik öwrülşigiň sakasyndaky şahsyýet hasaplanýar. 11018 Hamsun soňky ýüz ýylyň içinde dörän “iň täsirli we döredijilik taýdan täzeçil ýazýan” görnükli ýazyjy hasaplanýar. 11019 Hanaaneý hökümdarlary gadymy müsür we akkad ýazuwyny,ugaritler akkad ýazuwyndan dörän ýazuwy ulanypdyrlar. 11020 “ Han aga,bularyñ zat berip durmalary nämäniñ alamatyka? 11021 Han aga ondan maslahat Soraman,hiç bir işi çözmändir. 11022 Han aýagynyň çapylmagyny soraýar, emma bu teklip wagtynda bitirilmänsoň, kesel ýokaryk – ýürege çenli ýaýraýar. 11023 Han Batynyň goşunlary 1237-1240 nji ýyllarda Rus ýerlerini tozduryp, 1241-nji ýylda Polşa, Wengriýa ugrapdyr. 11024 Han-begleriň köp-köp wekilleriniň emläkleri dargadylyp, olaryň emlägi herekete gatnaşýan daýhanlaryň arasynda paýlanypdyr. 11025 Han bolmak üçin goly giñligem gerek ahyryn. 11026 Handa şol döwürler türkmenler günorta Russiýanyň territoriýasyna göçüp barypdyrlar. 11027 Han dinastiýasy ( ; b.e. öň 206- 220 ) — hytaý dinastiýasy we Hytaýyň taryhynyň Üç patyşalygyň öňýanyndaky we Sin dinastiýasyndan soňky döwri. 11028 Han hökümeti özboluşly hilegärlik bilen diplomatiýa baş urup, teke han – begleri bilen soýuz baglaşmaklygy maksat edinipdir. 11029 Hanlar, serdarlar, ruhanylar jemagatda uly hir5mata eýe bolupdyrlar. 11030 Hanl;ar we naýomlar goňşy halklary talap öz baýlyklaryny artdyrmaga çylşypdyrlar. 11031 Hanlar we serdarlar pähim-paýhasly, ugur tapyjy batyr, edermen harby tälime ökde adamlardan saýlanypdyr. 11032 Hanlyga gelişi XVIII asyryň başlarynda Ahal arkajynyň çarwalarynyň mal-garalarynyň köpelmegi, örüleriň ýetmezligi, ýyllaryň gurak gelmegi ýaly sebäplere görä, teke türkmenleriniň bir bölegi kem-kemden Kaka sebitine süýşýär. 11033 Hanlygyň gündogar-demirgazyk bölegindäki özbek feodallarynyň ýerlerine täze kanallaryň geçirilmegi Derýalykda suwuň akymyny düýbünden togtadypdyr. 11034 Hanlykdaky hemme ýokary wezipeler, söwda we senetçiler, ekerançylyk üçin amatly ýerleriň köpüsi feodallaryň eline geçipdir. 11035 Hans Daae pul baýragyň Dýunana düşýän bölegini - 104 müň şweýsar frankyny Norwegiýa Bankynda ýerleşdiripdir we ony Dýunanyň algydarlarynyň almagyna ýol bermändir. 11036 Han Türkmenlere garşy uruşda öldürilipdir we onuň arzuwy başa barman galypdyr. 11037 Han ýerli ilata: “Eger şu gije gurbagalaryň ýekejesi gurruldasa-da, 7 ýaşdan 70 ýaşa çenli erkek göbeklileriňizi gyrjak” diýýär. 11038 Hanym Taňry ony bir agajyň gowagynda saklaỳar. 11039 Hanyň tuguna baran çalasyn ýigitler şol ýerde orta boýly, garaýagyzrak, hyýrsyz adama gözleri düşüp, derrew oňa gylyç salyp öldürýärler. 11040 Hanyñ tuguna baran çalasyn ýigitler şol ýerde orta boýly,garaýagyzrak,hyýrsyz adama gözleri düşüp,derrow oña gylyç salyp öldürýärler. 11041 Han Ýuan neberilegini berkitmek üçin öz neslini dowam etdirijigi öňünden belledi Han köşgüni gorar ýaly 12 müň adamy her 3 gije gündizden çalşypdyr. 11042 Hapa suwa düşünmek onuň içindäki gurçuklaryň deri üsti bilen bedene ýokuşmagyna getirýär. 11043 Hapgyrtma esasan 3-6 ýaş aralygyndaky çagalarda duş gelýär. 11044 Hapgyrtmany anyklamak kyn däl. 11045 Hapgyrtmanyň öňüni almagyň iň ynamly usuly sanjymdyr. 11046 Hapgyrtma ýokançlygynyň esasy we ýygy – ýygydan duş gelýän alamaty – gulakýany mäzleriniň zeperlenmegidir. 11047 «Hapysa özenli we pes nebisli adam üçin bir bahana hem ýeterlik». 11048 Harby berkitmeler we gämiler, umuman ähli ýaraglar uzak wagtlap täzelenmän soň derde ýaraman galypdy. 11049 Harby faşisdik toparlary mejlisiň (porlament) ýoly bilen häkimýeti eýelemäge synanyşýar. 11050 Harby gämileriň bir bölegi Hytaýyň Günorta-Gündogar kenarlary boýunça harby hereketleri dowam etdirdi. 11051 Harby gämileriň ululygy hem çäklendirildi. 11052 Harby gullukda abraý gazanyp, general derejesini alýar. 1911-nji ýylda Liwiýada, 1912-nji ýylda Balkanlardaky söweş hereketlerine gatnaşýar. 11053 Harby gullukdan soň Türkmen politehniki institutynda okuwyny dowam etdirdi we 1990-njy ýylda instituty dag inženeri hünäri boýunça tamamlady. 11054 Harby güýçleriň täze düzgünleri guraldy. 11055 Harby hereketleriň esasy ugry ýene-de günbatarda bolupdyr. 11056 Harby hereketler Kampaniýada bolup geçipdir. 11057 Harby hökümdarlar Peronyň kabul eden köp kanunlaryny, konstitisiýany ýatyrdylar. 11058 Harby iri ýer eýeleriniň çykyşlary. 11059 Harby işde hem öwrülişige getiripdir. 11060 Harby işden boş wagty Türk Soltandan köp ýeñillikler alypdyrlar. 11061 Harby mekdebiň açylmagy ynkylaba taýýarlykda ýene bir öňegidişlik boldy. 11062 Harby mekdebiň ýolbaşçylygyna Sun Ýatseniň ynamyna girmegi başaran Çan Kaýşi bellenýär. 11063 Harby (paratlarda) gözden geçirişlerde goşun daşyndan göräýmäge netijeli, güýçli görünse-de, olaryň ýaraglanyşy gowşakdy. 11064 Harby platformalar döredýän ABŞ-nyň bu geçirýän cäeleri halk üçin tragediýadyr. 11065 Harby reformalaryň syýasy ähmiýeti uludy, çünki ol göçme taýpalaryň kuwwatyny we göçme iri ýer eýesi begzadalaryň Eýranyň ykbalyndaky ähmiýetini ýok etdi. 11066 Harby senagat we agrosenagat toplumlary ykdysadyýete döwlet gözegçiliginiň güýçlendirilmegini kärhanalaryň döwlet tarapyndan maaýalaşdyrmagyň tarapdarydy. 1994-nji 1996-njy ýyllarda hökümede halk hojalygyndaky pese gaçyşlary ýeňip geçmek başartmady. 11067 Harby tälim okuwlarynyň 1914-nji ýylyň hut 28-nji iýunynda başlanmagy, serbleriň milli däp-dessurlarynyň üstünden gülmek üçin edilen ýaly boldy. 11068 Harby tälim okuwynyň açylyş dabarasyna gatnaşmak üçin, şäheriň merkezi köçesinden üsti açyk maşynda barýarka, olaryň ikisi-de serb milletçisi tarapyndan öldürildi. 11069 Harby taýdan berkleşmek üçin günbatar rim imperatorlary baryp IV asyrdan bäri wagşy taýpalaryň serdarlary bilen şertnamalar baglaşypdyrlar. 11070 Harby-tehniki taýdan hem Rimiň derejesi goňşularynyňkydan ýokary bolupdyr. 11071 Harby terbiýä uly üns beripdir. 11072 Harby uçarlary gaz ulanyp Italiýa ýurduň paýtagtyny basyp alýar. 11073 Harby we oba hojalyk gurallary kämilleşdi. 11074 Harçly ýörişler Ispaniýadaky rekonhistik hereketleri g.b., g.d we Wizantiýanyň medeniýeti bilen tanyşdyrdy. 11075 Harçylar döwründe buddizm dini ýetip başlady. 11076 Hard Disk (HD) ulurak edip saỳlaň, näçe uly bolsa, şonça-da bahasy amatly bolar. 11077 Harplar Türkmen elipbiýi, latyn grafikasyna görä ýazylyp 1993 ýyldan bäri Türkmenistanda durmuşyň ähli pudaklarynda ulanylmaga başlandy. 11078 Harran we Diýarbekr obalaryna Türkmenler göçüp bardylar. 11079 Harrany midiýalylar basyp alanda ol öz ogly bilen Wawilona gaçypdyr we ogluna geljekde uly täsir edipdir. 11080 “Harri Potter we ajalyň peşgeşi” atly ýedinji jemleýji eseri hem 2007 -nji ýylda Angliýada we Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda satuwa çykarylýar. 11081 Harşy 647 ýylda aradan çykýär. 11082 Harydy kabul edeniňizde onuň daşky görnüşine, abatlygyna seredip, siziň talaplaryňyza gabat gelýändigini anyklap, kabul etmegiňizi haýyşt edýäris. 11083 “Harydymyzy daşarky bazara çykarmaly ya-da tozup, ýok bolup gitmeli!” 11084 Harydyň hili gowy, nyrhy pes. 11085 Haryt alyş-çalşygyny b.e.öň VII asyrda Lidiýada we Gresiýanyň Egina adasynda ilkinji teňňeleriň ýüze çykmagy has ýeňilleşdiripdir. 11086 Haryt baradaky şikaýatyňyz we islegiňiz ýerinde serediler. 11087 Haryt bilen bilelikde aşakda görkezilen resminamalary kabul edersiňiz. 11088 Haryt eltilip berilende hasaplaşyk (diňe Aşgabat şäheri we Mary welaýaty üçin) Nagt görnüşde hasaplaşyk ofisda öňünden we haryt salgy bolýunça eltileninden soň ýerine ýetirilýär. 11089 Haryt gatnaşyklaryň ösmegi, natural hojalygyň pese gaçmagyna getirýär. 11090 Haryt gözlemek Sahypanyň ýokarysyna haryt gözleme hyzmatymyz bar. 11091 Harytlar Ak patyşanyň Durundaky dikmesi tarapyndan resmileşdirilipdir. 11092 Harytlar Pireý portunyň üsti bilen beýleki polislere iberilipdir. 11093 Harytlary katalogdan saýlamak Eyesinden.com internet dükanynyň haryt katalogy anyk düzülen: harytlaryň görnüşleri, olaryň has anyk toparlaryna we toparçalaryna görä görkezilen. 11094 Harytlary saýlap bolanyňyzdan soň “Tölege geç” düwmesine basyň. 11095 Harytlary ýurduň daşyna çykarmak (eksport) ýapon ykdysadyýetiniň özboluşly herekte getirijisi bolup çykyş edýärdi. 11096 Haryt öndürijiler harytlarynyň dürli-dürlüsini öndürýärler we olary öz aralarynda çalyşýarlar. 11097 Haryt önümçiliginiñ ösmegi bilen nusgawy gulçulyk hem baglanyşyklydyr. 11098 Haryt önümçiligi ösýär, pul gatnaşyklarynyñ ulgamy ösýär we pullar teñne görnüşinde ýaýrapdyr. 11099 Haryt – pul gatnaşyklarynyñ netijesinde hususy ýer eýeçiligi hem döreýär. 11100 Hasabyýet we Astronoiýa nusgawy döwürde Pifagoryñ, Anaksagoryñ, Ýewdoksyñ goýan esaslary boýunça ösüpdur. 11101 Has agyr ýagdaýlarda bronhlaryň nemli gatlagynda dargama ýagdaýlary bolup geçýär. 11102 Hasam beter Aral töweregine degişli Daşoguz etraplarynda ýagdaý ýaramazlaşdy. 11103 Hasam Hojakümmetde bolan söweş gazaply boldy. 29-njy Sentýabr aýyndan başlap 3-nji Oktýabr aýyna çenli dowam eden söweşde Jüneýit hanyň özi ýolbaşçýlyk etdi. 11104 Hasanbeg Rumlýu “yyl ýazgylarynyň iň gowusy” diýen eserini ýazýar. 11105 Hasaplaýyş tehnikasynyň apparat we maksatnama üpjünçiligi ýadyňa-oýuňa düşmejek depginde ösýär. 11106 Hasaplaýyş tehnikasynyň taryhy barada maglumat Biz ylmyň, tehnikanyň, önümçiligiň, halk hojalygynyň ähli pudaklaryna döwrebap kompýuterleriň giňden ornaşan döwründe ýaşaýarys. 11107 Hasapsyz oljanyň eýesi bolýar. 11108 Has beteri hem liberallaryň XIX asyryň 30 ýyllarynda daşary ýurtlaryň Latyn Amerikan ýerlerine gelmegini höweslendirdi. 11109 Has beteri, şeýtse, bu halk Modeni heläklär diýen bet pygyl bilen ýuedžeýleriň üstüne çozuş amala aşyrýar. 11110 Has-da diňe Bolgariýada şäherlerinde däl-de obalardada kitap köp okalypdyr. 11111 Has dogrusy, arap elipbiýine “ň, p” sesleri goşulyp, bu elipbiý tükrmen diliniň kada-kanunyna tabyň edilipdir. 11112 Has dogrusy hökümdarlyk ugrunda, tagt ugrundaky göreşler başlandy. 11113 Has dogrusy, nemes halky köp asyrlap agzalalygyň we bölünişikleriň pidasy bolupdyr. 11114 Haşemi Rafsanjany ikinji ugruň ykrar edilen öňbaşçysydyr. 11115 Has gadymy döwürde türkmen dilinde “w, ä, ž, j, d” ýaly sesler bolmandyr. 11116 Has gowşan Ispaniýa şeýle hem halkara gatnaşyklarda pese gaçypdy. 11117 Has gowy saklanyp galan maddy ýadygärliklere organiki däl (daşdan, keramikadan) bejerilen ýadygärlikler degişlidir. 11118 Hashal otlar hem oz gezeginde dem alyan howamyzy arassalamaga gatnashyarlar. 11119 Has hem XVII, XVIII asyr ýazyjylaryny (Goldoni, Şekspir, Molýer ýaly ýazyjylary) ürç edip okapdyr. 11120 Has inçe süýümleriñ gatylygy gödek süýümleriñkiden pesdir. 11121 Has ir döwürlerden bäri olar golaý we uzak aralyga göçüp-gonup, Günbataryň we Gündogaryň ýurtlaryny gorky astyna salýardylar. 11122 Has iri taýpa bileleşmeleri emele gelip, onuň netijesinde bolsa, b.e.öň III-II müňýyllyklaryň sepgidinde birnäçe “köşk” döwletleri emele gelipdir. 11123 Häsiýetlendirilýän bu meýdan çöllükleriň günorta we demirgazyk aşaky zolagynyň sepgidi üçin mahsus bolan ösümliklerden ybaratdyr. 11124 Häsiỳetleri tapawutly bolan süỳümler ỳüplügiň içinde dürli ýerleşiş ỳagdaỳlaryny alỳarlar. 11125 Has kiçi, heniz gepläp bilmeýän çagalaryň gulagy agyranda, onuň sebäbini bilmek kyn bolýar. 11126 Has kiçiräk ellin döwletleri hem bolupdyr. 11127 Has köp duş gelýän streptokokkli öýken sowuklamasynda sefalosporinler we penisillinler ulanylýar. 11128 Has köp mukdarda neps tüýtme-arassalama bölüminde ýüze çykýar. 11129 Has meşhur logograflar Milletden bolan Gekateý (b. 11130 Has öňe saýlanan goşun bölümlerini köşk goşunlary edipdirler. 11131 Has önjeýli eseri bolan «Opanas bara-da oýlanma» (1926) dien poemasynda Ukreinada graŽ-danlyk urşuny suratlandyrýar. 11132 Hasrat uzaga çekmändir,şodemde gamgynlyk adamlaryň ýüzünden syrylypdyr. 11133 Hassanyň baş ujunda içi dermanly käsäni saklap duran lukman dur. 11134 Hasse – patyşalyk ýerde oturyp kärendeçilik edýän ýerler (Hywada Buharada). 11135 Has seýrek ýagdaýlarda agyrylar diňe garnyň sag aşak gapdalynda ýüze çykyp bilýändir. 11136 Has soňra bolsa ol Freemasonslara goşulýar. 11137 Has soňrak eli çagaly Isanyň ejesi Bibi Merýemiň şekilleri hem peýda bolupdyr. 11138 Hastah we Taryn-Ýurýah derýalary goshulandan soň I. Oýmýakon daglarynyň has peselýäň bölegöndeň dg-gb tarapa akýar. 11139 Has takygy gowşap, dargap barýan Osman türkmenleriniň imperiýasynyň mülklerini paýlaşmak Germaniýanyň we Russiýanyň dawalarynyň baş sebäbidi. 1914-nji ýyla çenli Osman türkmenleriniň imperiýasy Afrikadaky mülklerinden mahrum bolupdy. 11140 Has takygy olar şol ady şol halka dakMandyrlar-da, olaryň şol bir atlaryny özleriçe aýdypdyrlar. 11141 Has takygy onuňäze şertlerde gaýtalanmasydyr. 11142 Has takygy şu asyryň ahyrynda, ýagny 2000-nji ýylyň 15-nji maýynda, nesip edip ýaşap ýörsek bizem 60 ýaşaýarys. 11143 Has tapawutlyrak aýratynlygy dini temada; bu esasan hem garaşsyzlykdan soň meşhur boldy. 11144 Has täsirli syýasy partiýalary Hindi Milli Kongresi we Bharatiýa Janata Parti hasaplanýar. 11145 Has ulalanymdan soň taryhda munuň ilat tarapyndan buz saklamak üçin ulanylandygyny bilip, erteki şäherde ýaşaýandygym hakyndaky guwanjym ýitip ýok boldy. 11146 Has uly toparlar Eỳranyň, Yragyň, Siriỳanyň, Türkiỳäniň, Günorta Azerbeỳjanyň ỳerlerinde ornaşỳar. 11147 Has ýeňil we amatly kümüş teňňeler Rimde b.e.öň III asyrda Zikgelenip başlanypdyr. 11148 Hasylly jülgäniň merkezinde ýerleşen Afiny çalt ösüp ugrapdyr. 11149 Hasyllyk artdy, ýüpek gurçugyna üns berildi. 11150 Hasyllylygynyň, ekerançylygyň we suwuň hudaýy diýlip Anahita diýlen owadan gyz hasap edilipdir. 11151 Hasylyñ 1/10 buthana salgydy hökmünde ýygnaldy. 11152 Has ýokary belentliklerde wodorodyň atomy agdyklyk edýär. 11153 Hatamota gatlagyna degişli samuraýlaryň ýeri bolmandyr. 11154 Hat-da 1918-nji ýylyň tomsunda nemesler Marn derýasynyň kenaryna çenli aralaşyp, uzakdan Pariži oka tutup başladylar. 11155 Hatda, bedenden koklýuş taýajyklary ýok bolup aýrylandan soň hem üsgülewük dowam edýär. 11156 Hat-da, diňe bir sillabiki bogun sazlaşygy saklanman, ses sazlaşygy hem köplenç halatda saklanýar. 11157 Hatda, Dostoýewskiý we Lew Tolstoý ýaly beýik ýazyjylar hem Çarlz Dikkensi özüniň halypasy hasaplapdyrlar. 11158 Hat-da eforlaryň patyşalary häkimiýetden çetleşdirip, olary sürgün edyän wagtlary bolupdyr. 11159 Hat-da gurply maşgalalaryň öýlerinde ýörite maşgala mugallymlary hem saklanypdyr. 11160 Hatda gyrgyz etnograflary häzirki gyrgyzlaryň düzüminde saklanyp galan itbeçene taýpasyny hem oguz-türkmen elementi hasaplaýarlar. 11161 Hat-da gyş bilen ýazyň arasyndaky jedel görnüşli aýdyşyklar özüne çekýär. 11162 Hatda hanlar, serdarlar, kethudalar ruhanylar hem şoña boýun eken. 11163 Hatda heniz goýberilmankä, ASP. 11164 Hatda hökümdarlyk bagty hem oňa gezek gelende gülüp bakmandy. 11165 Hatda Ibn al-Aziriň sanawynda (aşakda) berlen san hem has köpeldilen bolmaly. 11166 Hat-da ikinji gezekde 60 müňli goşun bilen Birmadan ýeňilenine namys edip, Hytaýyň baş serkerdebaşysy özüni özi öldürdi. 11167 Hat-da ilat şular ýaly setirleri aýdanda, ony kimiň döredendigine gözi ýetmese-de, "Magtymguly aýdypdyr" diýýär. 11168 Hatda Il Deňiziň Bagdadyň golaýyna çenli gelmegi hem halyfy eýmendiripdir. 11169 Hat-da Indoneziýada “açyk gapylar” syýasaty hem girizildi. 11170 Hatda Iňlis karoly Genrih VIII (1509-1547) beỳik Süleỳmanyň ỳanyna hukuk ulgamyny öwrenmek üçin ỳörite wekilleri ỳollapdyr. 11171 Hat-da käbir alymlar bu ýerler 60 müň ýyl mundan ozal özleşdirilipdir diýen pikiri öňe sürýärler. 11172 Hatda kafeyin sizin beylekiler bilen aragatnashygynyza hem zeper yetirip biler. 11173 Hat-da Mahmyt Kaşgarly ýylky ýylyny-da ýund ýyly diýip atlandyrypdyr. 11174 Hatda Mosul atabegi Imadeddin Zeňňi olaryň bir bölegini öň Siriýa göçürip Halapda ýer-ýurt tutup beripdi. 11175 Hat-da Muhammet Pygamberiň öz suraty hem çekilmändir. 11176 Hatda, oglan ýigit ýetip, bir gahrymançylyk görkezmese, oňa at hem dakmaýarlar. 11177 Hat-da olar SSSR-e garşy urşa başlamagy hem ara alyp maslahatlaşdylar. 11178 Hatda olaryň birnäçesine bagyşlap şygyr hem döredipdir. 11179 Hat-da olaryň ep-eslisi iri ýer eýeleriniň ezilişine duçar bolup, ellerinden ýerlerini aldyrypdyrlar. 11180 Hat-da, olary ýene-de birnäçe toparlara bölmek mümkinçiligi bar. 11181 Hatda onuň hususy ỳaşaỳyş jaỳyda bolmandyr. 11182 Hat-da Pariž katolikleri hemme geçirilen çärelere boýun bolmaly bolýarlar. 11183 Hat-da Reýn bileleşigine garşy duran Russiýa hem 1806-nji ýýlda Fransiýa tarapyndan doly basylyp alynýar. 11184 Hat-da rus admiraly Lenýawiniň baştutanlyk edýän Ortaýer deňzi eskadrasy Portugaliýanyň golaýynda ýeňilip ýesir düşürdi. 11185 Hat-da Şeýdaýynyň maglumat beren gadymy elipbiýimiz hakyndaky “Gözel ýigrim bäş” goşgusynyň ýiten elipbiýimiziň ahy-nalasydygyny Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy hem özüniň Ruhnamasynda aýratyn nygtap görkezýär. 11186 Hatda Türkiýanyň belli rok aýdymçysy Haluk Lewent bilen Pazar Sürprizi programmasyna cykdy. 11187 Hatda türkmen mugallymlardan, okuw derslerini türkmençe düşündürmek haýyşyny etseňem, „rus diline düşünmän näme okuwa geldiň“, diýip ýüzüňi alyp goýberýärdiler, masgaralaýanlarda bardy. 11188 Hat-da U Sanguý hem öz dönükligine giç hem bolsa düşünip, Hytaýyň günortasyna baryp, şol ýerde halky manjurlara garşy göreşe çagyrdy. 11189 Hatda Ýaponiýa güman etmez ýaly uly derejeli sowet harby serkerdeleriň atlaryny we harby derejelerini üýtgedipdiler. 11190 Hat-da Ỳasribde we Demirgazyk-Günbatar Arabystanda indeýçilik bilen hristiançylyk bäsleşipdir. 11191 Hat-da ýerli feodallaryň käbiri Kanun çykaryjy maslahatyň saýlawly düzülmegine garşy garşylyk görkezmäge ähli iri ýer eýelerini çagyrypdyr. 11192 Hatda ýurdunyň üstünden geçýän söwdagärleri, kerwenleri talamakdan hem çekinmeýär. 11193 Hat-da ýurdy böleklere bölmek howpuny hem döredipdirler. 1956-njy ýylyň saýlawlarynda ýene Halk partiýa ýeňiş gazanypdyr. 11194 Hat-da Zakaspide sowet häkimýeti berkarar bolan döwürdede entek Buhara emiri Seýit Aýym han Amyderýanyň kenar ýakalarynda agalyk sürüpdir. 11195 Hateminiň 2000-nji ýylyň dekabrynda Ýaponiýa iş sapary onuň daşary dünýä bilen işjeň gatnaşyklarynyň giňelýändiginiň şaýadydyr. 11196 Hatemi Rafsanjany tarapyndan geňeşçilige we Milli kitaphananyň başlygyna çekildi. 11197 Hatly punktlar Garagum derýasynyň zonasynda döredilen täze şäherçelerde we ulag yollarynyň yakasynda ýerleşendir. 11198 Hat okamak işine fransuzlar bilen birlikde nemes alymlary-da gatnaşypdyr. 11199 Hat-Petek ilkibaşda dünýäniň diňe käbir ýurtlarynyň territoriýasynda ýüze çykypdyr. 11200 Hatşepsutdan soñ tagta çykan Tutmos III-niñ döwründe (1504-1450ýý) daşary syýasat has-da güýçlenipdir. 11201 Hattusada ýyldyrym hudaýynyň aýaly gün hudaýyna-da,dürli hasyllylyk hudaýlaryna- da,şol sanda müsürli Osirise we Şumerli Dumuzä gabat gelýän Telepine hem ynanypdyrlar. 11202 Hattusili I-niň daşary syýasaty şowly bolmandyr. 11203 Hat ýazanlarynda ýüzüne mum çalnan tagtanyň ýüzüneujy çiş taýajyk bilen harplary çyzyp ýazypdyrlar, grek däl teksti bolsa taýajygyň beýleki kütek ujy bilen tekizläpdirler. 11204 Hat ýazsak-da, telefonda gürleşsek-de söhbetdeşimize haýsydyr bir habary, maglumaty berýäris. 11205 Hat-ýazuw bolsa medeniýetiň bir bölegidir. 11206 Hat-ýazuwyñ oýlanyp tapylmagyna getiräýjek zat bolupdyr, emma ol biziñ eýýamymyzdan öñ 1 müñýyllykda assiriýa ýörisi döwri assiriýa hat-ýazuwynyñ täsiri bilen bökdelipdir. 11207 Hat-ýazuwyň peýda bolmagy Afrikanyň ýurtlaryndaky birentek halklaryň milli elipbiýi diňe garaşsyzlyk alnanyndan soň peýda boldy. 11208 Haty durmuş taýdan goramak boýunça çäreleriň netijeligini ýokarlandyrýar. 11209 Hatyjadan 2 ogul we 4 gyz bolupdyr. 11210 Hatyñ esasy köpçüligi «patyşa adamlary» (Laos) bolupdyrlar. 11211 Hatyň esasy mazmuny Kuşan şasy Kanişka tarapyndan bina edilen şol ýerdäki ybadathanada geçirilen remont-timarlanyş işleri barada gürrüň gidýär eken. 11212 Hatyn esasyny Kureýiş taýpalary düzüpdir. 11213 Hatyň soňunda bolsa özleriniň ýörişe taýyndyklaryny aýdypdyrlar. 11214 Hatyralary we şahsy hatlary». 11215 Hatyr önümçiliginiň ösmegi hasaplaşyk işleriniň kämilleşdirmegini talap edipdir. 11216 Hawa, hun taýpasynyň bileleşigini esaslandyran adamyň ady Mode bolup, familiýasy -Oguzdy. 11217 Hawa men öz kakam Jürdek Atajyk ogly bilen juda oňaýsyz ýagdaýda "duşuşdym". 11218 Hawa, pitne ýatyrylyp, kanunçylyk dikeldileninden soň bütin soýuz guramasy hökmünde SSKP-niň işi bes edildi, öňki respublikalaryň esasynda SSSR-iň dargamak we garaşsyz döwletleriň emele gelmek hereketi başlandy. 11219 Hawaslar – Köneürgenç türkmenleriniň köşgünde Diwany – Hass-da (hökümdarlara degişli emläklere we mülklere seredỳän) gulluk edỳän saỳlantgy gullukçylar. 11220 Hawa, Ýeňiş örän agyr düşdi, ýöne onuň taryhy ähmiýeti ululdyr. 11221 Haýal etmän goşunyny gürrüňsiz Kuweýtden çykarmagy ondan talap etdi. 11222 Haýalragam bolsa oba hojalyk önümçiliginde kärende ornaşyp başlady. 11223 Haýbat diýip düşunmezlikleri üçin Angliýa öž harby gämilerini Pars aýlagyna girizipdir. 1838-nji ýylda Muhammet şa Hyradyň daşynyň gabawuny aýyrmaga we iňlislere kem-käs eglişikler etmäge mejbur bolupdyr. 11224 Haýdende ol ýaş alym Wilgelm Sonderegger we onuň aýaly Sýuzanna bilen tanyşýar. 11225 Haýdeniň öňki garrylar öýünde häzir Anri Dýunanyň muzeýi ýerleşýär. 11226 Haýsy-da bolsa bir hadysa ýa-da zada degişli göçme manyda aýdylyp, jogabyny oýlap tapmaly soraga matal diýilýär. 11227 Haýsy-da salgyt tölemäge taýýar boldy. 11228 Haýsy kitapdygyna, onuň mazmunyna garamazdan kitaplardaky informasiýalaryň mukdary şol bir ölçeglerde ölçenmelidir. 11229 Haýsymyz musulmanlar üçin haýyrly bolsak, ony ýeňiji et!» 11230 Haýtaý şäheriniň üsti bilen Malaýziýa kauçuk satylýar. 11231 Haywana sen action,tasir edengde ol yekeje hili reaction beryar. 11232 Haýwanat dünýäsi Türkiýäniň baý haýwanat dünýäsi bar. 11233 Haýwanlardan üýrmeýan it, (ony köplenç et üçin saklapdyrlar) doňuz, towuk saklapdyrlar. 11234 Haýwanlarda (sygyrda, goýunda, guşda we beýleki oba-hojalyk mallarynda) "B" witamini ýetmese, olaryň nerw sistemasynyň işleýşi bozulýar. 11235 Haýwanlar (gurçuklar, mör-möjekleriň liçinkalary, ownuk balyklar, gurbagalar) käte ösümlikler bilen iýmitlenýär. 11236 Haýwanlar hakyndaky ertekilere "Dört dost", "Aldanan möjek", "Küýze we tilki", "Möjek we guzy" ýaly ertekiler degişlidir. 11237 Haýwanlaryň köpüsi awlanýar, köpüsi suwdan geçýär. 11238 Haýwanlaryň tüýküligi diňe bir kesel wagtynda däl-de, inkubasion döwürde hem (kesel ýokuşyp, birinji alamaty ýüze çykýança geçýän wagt) ýokançlydyr. 11239 Haýwanlaryň we ösümlikleriň seýrek görnüşleri goraghanany Türkmenistanyň iň gözel ýerleriniň birine öwürýär. 11240 Haýwanlar zoologiýanyň esasy öwrenýän obýekti bolup durýar. 11241 Hazar bir şäher Türkmenistan 'da. 11242 Hazar deňziniň gündogar kenarynda, Türkmenbaşy şäherinden 12 km günbatar tarapynda ýerleşýär. 15 iyunda 2009 - birinji 3 oteller girizildi. 11243 Hazar deňziniň gündogar taraplarynda ýaşaýan parn taýpasynyň baştutany bolupdyr. 11244 Hazar deňziniň kenaryna Türkmenbaşy porty Merkezi Aziýanyň “Günbatar derwezesi” hasaplansa, “Türkmenabat-Goňrat-Beýnew” demir ýoly derwezesi. 11245 Hazar deňziniň Türkmenistana degişli kenarýakasy örän täsin jana şypaly ýumşak howasy we baý tebigy mümkinçilikleri bilen tapawutlanýan ekologik taýdan arassa zolakdyr. 11246 Hazar döwlet goraghanasynyň häzirki wagtdaky ösümlik dünýäsiniň gülli ösümlikleriniň 360-dan gowrak görnüşi bar diýlip hasaplanylýar. 11247 Hazarlar 627-628-nji ýyllarda tutuş Zakawkaziýany basyp alýarlar. 11248 Hazarlar Kabal şäherini özleriniň rezidentsiýasy edip saýlapdyrlar we Azerbaýjanyň üstüne yzygiderli çozuş edip‚ Ardabil şäherine çenli baryp ýetipdirler. 11249 Hazar we Amyderýa döwlet goraghanalarynda goralýar. 11250 Hazarýaka türkmenleri bilen özara peýdaly söwdany ýola goýsalar, Nohur taýpasynyñ wekillerine olary tekeleriñ gysyşyndan goramagy wada berdiler. 11251 Hazininiň “Mizan – ül - Hinmet” eseri fizika ylmyna uly goşant bolupdyr. 11252 Häzir alat we alaýontly diýen etnonimler Türkmenistanda duş gelmeýän hem bolsalar, bu taýpanyň wekilleri Çärjew oblastynyň (Lebap welaýaty) territoriýasynda öň ýaşapdyrlar. 11253 Häzir BDIRU-da şolar ýaly 23 laboratoriýalar işleýär. 2009-njy ýylyň Aprel aýynyň 9 “High Technology Park” guramaň kömegi bilen baglanşykda uniwersitet türgenleşik we täzelikçilik “EPAM systems” kompleksini açyldy. 11254 Häzir bolsa her ýylyň fewral aýynda geçirilýän gar festiwaly bilen. 11255 Häzir bu adalga matematikanyň mekdep kursunda ulanylman, birlik wektor diýilip ulanylýar. 11256 Häzir bu şäher Perunyň paýtagty. 1542-nji ýylda Peru şalygy döredilýär. 11257 Häzir bu ýaşda geçirilýän operasiýalaryň ýygylygy 5% barabardyr. 11258 Häzir bu ýer esasan Yrak respublikasyna degişli. 11259 Häzir Daşkent ýurduň iri megapolisi bolup, onda 2,5 million adam ýaşaýar. 11260 Häzir-de halk arasynda bu şygryň birnäçe setirleri nakyl hökmünde ulanylýar. 11261 Häzir dünýäniň 1,3 mlrd. 11262 Häzir dünýäniň aglaba ýurtlary demokratik ýol bilen ösýär. 11263 Häzir dünýäniň bir tarapy açlyk bilen ýüzbe-ýüzkä, beýleki tarapda eşret we isrip milletleriň ykdysadyýetini çökerýär. 11264 Häzir dünýäniň muzeýlerinde Kanişkanyň adyndan zikge edilen altyn pullaryň 200 töwerekleri bar. 11265 Häzire çenli goraghananyň territoriýasynda ýokary derejeli ösümlikleriň 1322 görnüşi anyklanan, olardan 150 görnüşi endemiklerdir. 11266 Häzir "edebiýat we sungat" gazediniň baş redaktory bolup işleýän. 11267 Häzir Erk Gala diýlip atlandyrylýan, güllap ösen administratiw we söwda merkezi Murgabyň deltasynda döräpdir. 11268 Häzir garyp düşdük. 11269 Häzir Gazagystanda orta hasap bilen 3 müňe golaý daşary ýurt kompaniýasy iş alyp barýar. 11270 Häzir hem 84 ýaşan Markes saglyk ýagdaýynyň agyrlaşandygyna garamazdan, okyjylaryny täze eserler bilen ýene begendirjekdigini söz berýär. 11271 Häzir hem Azerbaýjany nebitsiz göz öňüne getirmek mümkin däl. 11272 Hazirki Atamyrat etrabynyn Turkmen-kusan salygynyn duzumine girendigi subut edildi. 11273 Häzirki biziň döwrümizde aýanlyk, çuňlaşýan demokratiýa ýagdaýynda ýapyk temalar bolup bilmez, türkmen halkynyň geçmişiniň we häzirki zamanynyň bir entek meseleleri doly we dogruçyl beýan etmekligi talap edýär. 11274 Häzirki biziň orta mekdeplerimiziň I – V synplarynda hem arifmetikanyň, algebranyň geometriýanyň elementlerini özünde jemleýän ders “Matematika” ady bilen öwrenilýär. 11275 Häzirki Brandenburgy alymlar swewlewriň watany hasap edýärler. 11276 Häzirki döwre çenli ýurtda özleşdirilen daşary ýurt maýa goýumlarynyň umumy bahasy 8 milliard dollara barabar boldy. 11277 Häzirki döwürde 1000 kilometrlik ýollaryň gurluşygy alnyp barylýar, ýene-de 500 kilometrligi planlaşdyrylýar. 11278 Häzirki döwürde amala aşyrylýan köpugurly maksatnamalar, durmuşa geçirilýän ägirt uly özgertmeler her bir ynsanyň we tutuş jemgyýetiň bähbidini göz öňünde tutýar. 11279 Häzirki döwürde antiretrowirus terepiýasy diýip atlandyrylýan bejergi wirusy öldürmän, onuň adamyň organizmine ýetirýän zeperini haýaladyp bilýär. 11280 Hazirki döwürde Goraghana tutuş Mary welaýatynyň çäginde ýerleşýän arheologiki we taryhy ýadygärliklere döwlet gözegçiligini amala aşyrýan gurama bolup durýär. 11281 Häzirki döwürde howa ýoly TSSR boýunça ýolagçylary gatnatmakda köp ulanylýan ýollaryň biri hasaplanýar. 1934 ýyldan TSSR-de ýörite ulanylýan kiçi awiasiýa ösüp başlaýar. 11282 Häzirki döwürde Kitab-ı Bahriyäniň nusgalary dünýäniň ençeme kitaphanalarydyr muzeýlerinde saklanýar. 11283 Hazirki döwürde, Mekdebin yanynda "Balkanabat türkmen-türk başlangyç mekdebi" we "Balkanabat türkmen-tür gyzlar mekdebi" bar. 11284 Häzirki döwürde oba hojalygynyň zähmet pälwanlaryna hem Babadaýhan diýilýänini ýygy-ýygydan eşitmek bolýar. 11285 Häzirki döwürde olar dünýäniň ençeme ýurtlaryndan gelýän arheologlar üçin hakyky hazynadyr, şonuň üçin ýylyň-ýylyna olar Mary topragyna ýygy-ýygydan gelýärler we XIX asyryň ahyrynda Gadymy Merwi öwrenip başlan kärdeşleriniň yzyny dowam etdirýärler. 11286 Hazirki dowurde ozuni synlamana gelyan turistlerin sany bilen meshur bolan bu Musa pygamberin yewrey halkyny Musur faraonynyn esgerlerinden halas etmek ucin denzi ika bolenini yatladyan bu kopri Gollandiyanyn Gunbatar Brabant diyen yerinde gurulypdyr. 11287 Häzirki döwürde Pifagoryň teoremasynyň ýüzden gowrak subudy bellidir. 11288 Häzirki döwürde P. Koelio aýaly Kristina bilen Rio-de Janeýroda ýaşaýar. 11289 Häzirki döwürde Şweýsariýanyň we Kanadanyň resmi adynda “konfederasiýa” adalgasy bar hem bolsa, olaryň gurluşy konfederatiw däldir. 11290 Häzirki döwürde Türkmen döwlet neşirýatynda zähmet çekýärin. 11291 Häzirki döwürde Türkmenistan öňki SSSR-iň düzümine giren döwletleriň köpüsine ýangyç berip hemaýat edip, dünýäde howp salýan energetiki krizisiň öňüni almaga uly ýardam edýär. 11292 Häzirki döwürde Türkmensährada belli-belli karylar meşhurdyrlar. 11293 Häzirki döwürde walentinkalar köplenç anonim häsiýete eýedir. 11294 Häzirki döwürde ykdysady, durmuşy we beýleki çylşyrymly meseleleriň çözgüdinde EHM-i peýdalanmak oňaýly netijesini berýär. 11295 Häzirki döwürde ýurtda 7,7 milliondan gowrak adam ýaşaýar. 11296 Häzirki döwürde zoopitomnikde pars sülgüni, turaç saklanyp, olaryň kapasada saklanşyna gözegçilik ýola goýuldy. 11297 Häzirki garadaşly diýen türkmen taýpasy hem ýazyrlardan döräpdir. 11298 Häzirki günde agaç bölekleri weýran bolupdyr. 11299 Häzirki günde dermanlaryň dürli görnüşleri ulanylýandyr: proktozan, ultraprokt, kortos, proktosedil, gepatotrombin we başgalar. 11300 Häzirki günde Gündogar Afrika ýurtlarynyň arasynda iň dinamik ösýän ýurt. 11301 Häzirki güne çenli galan ýeketäk heýkeli Abidda 1903-nji ýylda tapyldy. 11302 Häzirki konstitusiýasy 1947-nji ýylyň 3-nji maýynda güýje girýär. 11303 Häzirki Mary welaýatynyň Murgabyň bir obasy bolan Ata Lewinde Ata Mäneli atly bir gerçegiň mazary ýerleşýär. 11304 Häzirki Owganystanyň Hyrat, Kabul, Gazna, Kerman, Pars ýerlerini eýeläp 873 ýylda öž häkimiýetini berkitdi. 11305 Häzirki Patyşa Iwan Wasiýwiç bolsa hristianlar, magometanlar we butparazlar bilen uruşlar alyp barýardywe olatyň netijesinde öz ýerlerini Kaspi deňzine çenli uzaltmagy başarýar. 11306 Häzirki türkmen dilinde çok sözi «köpçülik», «märeke», «ýygyn» diýen manydadyr, hatda «çopan adam çoka (märekä) bolmaz» diýen nakyl hem bar. 11307 Häzirki wagta çenli hristian buthanaçylary tarapyndan goldanylýan kanuny çaklama görä hristian dinini Iýegoşua (grekçe – Iisus) diýen biri esaslandyrypdyr. 11308 Häzirki wagta çenli patyşalaryň klinopis ýazgylarynyň 200-den gowragy ýüze çykaryldy. 11309 Häzirki wagta çenli tapylan tapyndylar we edilen açyşlar gadymy Müsüri öwrenmek üçin esas döredýär. 11310 Häzirki wagta çenli toplanan arheologiki we ýazuw ýadygärlikleri bu ýeriň taryhyny iň gadymy döwürden başlap öwrenmäge mümkinçilik berýär. 11311 Häzirki wagt bolsa Çehiýa respublikasynyň FK Baumit Ýablones futbol komandasynda oýnaýar. 11312 Häzirki wagtda 200 mln. gowrak hytaý daýhany garyplykdan halas boldy. 11313 Häzirki wagtda ABŞ bu ýerini özüniň ýadro ýaragynyň synagy üçin ulanýar. 11314 Häzirki wagtda "Alemin Krali"filminde Julidäniñ rolyny ýerine ýetirýär. 11315 Häzirki wagtda amaly lukmançylykda onuň birnäçe görnüşi peýdalanylýandyr. 11316 Häzirki wagtda, anyklama we bejerme çäreleri doly we özwagtynda geçirilýänligi sebäpli, merezýeliň üçünji döwrüniň alamatlary duş gelmeýär. 11317 Häzirki wagtda autizm keseline garaýşyň ugurlary üýtgäp, käbirleri autistler keselden saplanmagyň ýollaryny gözlese, başgalary autizmi "ýaşaýşyň köp ugurlarynyň bir görnüşi" diýip hasaplaýarlar. 11318 Häzirki wagtda Balasagun şäheriniñ galyndysy Gyrgyzystanyñ Tokmak şäheriniñ golaỳynda ỳerleşỳär. 11319 Häzirki wagtda Balasugun şäheriniň galyndysy Gyrgyzystanyň Tokmak şäheriniň golaýynda ýerleşýär. 11320 Häzirki wagtda bankyň müşderileriniň sany gün-günden artýar. 11321 Häzirki wagtda biziň Ruhnamamyzyň dünýäniň köp ýurtlaryna gyzyklanma döredýändigi hem-de türkmenleriň aň ýetimi, edim-gylymlarynyň özenini düzýän ähli ynsanperwerlik taglymlarynyň wagyz edilmegine ýardam berýändigi bize begendirýär, buýsandyrýar. 11322 Häzirki wagtda biziň ỳurdumyz Owganystanyň demirgazyk sebitlerini elektirik togy bilen arzan bahalar boỳunça üpjün etmegiň, ỳollary we aragatnaşyk ulaglaryny döretmegiň tutumly taslamalaryny durmuşa geçirỳär. 11323 Häzirki wagtda bolsa täze döwrüñ hem elýazmalarynyñ daşarky tarapyny öwrenýär. 11324 Häzirki wagtda bu adalgany ulanmaýan, demokratiýany amala aşyrýarys, gurýarys diýmeýän partiýa ýa-da syýasy topar ýok diýsek hem nädogry bolmaz. 11325 Häzirki wagtda bu at diňe şertli kabul edilýär. 11326 Hazirki wagtda bu flang goragchy we yarymgoragchy Interda kapitanlyk derejesini berk eyelap dur. 11327 Häzirki wagtda bu görkeziji 260 dollara deňdir. 100 ýyl içinde dollar 10 esse arzanlaşdy. 11328 Häzirki wagtda bu haly Sankt-Peterburgdaky Ermitažyň gaznalarynda saklanýar. 11329 Häzirki wagtda bu ýerde XI-XII asyralara degişli atsyz kümmetleriň ýarym ýykylan harabaçylyklary bar. 11330 Häzirki wagtda bu ỳere Misrian çöli diỳilỳär. 11331 Häzirki wagtda döwlet ähmiýetli awtoýollaryň uzynlygy 13,7 müň km barabardyr. 11332 Häzirki wagtda Dýunanyň doglan güni bolan 8-nji maýda Gyzyl Haç komitetiniň bütindünýä güni bellenilýär. 11333 Häzirki wagtda gala diwarlarynyň saklanyp galan galyňlygy 2,8-3 metre, beýikligi hem 8-10 metre ýetýär. 11334 Häzirki wagtda Gyrgyzystanda ulanylýan elipbiý 1940-njy ýyldan bäri dowam edip gelýän Kirill elipbiýidir. 11335 Häzirki wagtda Halkara Walýuta Gaznasy Türkiýedäki özgerdişleri goldamak üçin 4 mlrd. dollar karz berdi. 11336 Häzirki wagtda Hazaryň kenarynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyny döretmek bilen bagly iri taslamalary durmuşa geçirmek boýunça işler güýçli depginler bilen alnyp barylýar. 11337 Häzirki wagtda hlamidiozy anyklamagyň dürli usullary peýdalanylýar. 11338 Häzirki wagtda Hytaý dünýäniň ähli döwletleri bilen diýen ýaly söwda-ykdysady gatnaşyklaryny alyp barýar. 11339 Häzirki wagtda Indoneziýada ýashaýan ownuk halklaryň ýakynlashmak prosesi bolup geçýär. 11340 Häzirki wagtda iň peýdaly bronhlary giňeldijiler bolup, islendik ýagdaýda BA-nyň tutgaýlaryny ýatyrmak üçin ulanylýar. 11341 Häzirki wagtda köp sanly alymlar Awstraliýada ilkinji gezek adam 40-45 müň ýyl mundan ozal peyda bolupdyr diýen pikiri öňe sütýärler. 11342 Häzirki wagtda ksantinler başga seişdeleriň bolmadyk ýagdaýynda, goşmaça kömek ediji serişdeler höküminde ulanylýandyr. 11343 Häzirki wagtdaky gözümiziň öwrenişen telegörkezijileri 50-60-njy ýyllarda tehniki täsinlikdi. 11344 Häzirki wagtda Mäne-Çäçe we Kalinin zakazniklerinde umumy sany 650-ä ýetýän gulanlaryň ýaşaýşa ukyply populýasiýasy döredildi. 350 gektar meýdana ekilen pisseler hem ilkinji hasylyny berip başlady. 11345 Häzirki wagtda manysy unudylan ençeme ýer-ýurt atlary hem olary ilki döreden halk üçin düşnükli sözlerden emele gelipdir. 11346 Häzirki wagtda ol teleýaýlym Apstar 2R at 76.5°E satellitinden 4102 MHz ýygylykda efire berilýär. 11347 Häzirki wagtda, öz wagtynda we kadaly geçirilýän bejerginiň kömegi esasynda näsaglaryň ömrüniň dowamlylygy sag adamlaryňkydan tapawutlanýan däldir. 11348 Häzir ki wagtda senuber agajy Türkmenistanyň hemme şäherlerinde bezeg üçin ekilýär. 11349 Häzirki wagtda şunuň ýaly ýagdaýlar juda seýrek duş gelýär; * Ýiti köriçege ösüntginiň çiş kesellerinde, esasan hem karsinoid emele gelende duş gelip biler. 11350 Häzirki wagtda Täze Zellandiýanyň 80% göçüp gelen ilat hasaplanýar. 11351 Häzirki wagtda Türkmenistanyň biodürlüligi 20 müňe golaý görnüşden ybarat bolup, olaryň 7 müňden gowragy ösümlikler, 13 müňe golaýy hem haýwanlardyr. 11352 Hazirki wagtda Türkmenistanyň halk artisti Parahat Amandurdyyew ozuning "Bu guyzde" "Yuregim sende" we"Seningki" yaly aydymlary bilen yashlarmyzyng soygusini gazanmagy basharan aydymchydyr. 11353 Hazirki wagtda Türkmenistanyň Ýokary Ligada basleşige dowam edýar. 11354 Häzirki wagtda Ukrainanyň Ýewropa Bileleşiginiň assosirlenen agzalygy boýunça ylalaşyk gazanylmagy ug­runda gepleşikleriň alnyp barylmagy göz öňünde tutulýar. 11355 Häzirki wagtda uniwersitetiň talyplarynyň dörtden biri daşary ýurtlydyr. 11356 Häzirki wagtda Watanymyzyň taryhy wakalara baý geçmişini öwrenmekde taryhçy alymlaryň öňünde Türkmenistanyň ilkinji Prezidenti Beýik Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow wajyp meseleler goýdy. 11357 Häzirki wagtda ýazyjy "Dünýä edebiýaty" žurnalynda işleýär. 11358 Häzirki wagtda ýerli ilatyň wekilleri metiňler bilen birlikde ilatyň 10% düzýärler. 11359 Häzirki wagtda Ýokary Ligada basleşige dowam edyar. 11360 Häzirki wagtda yslama uýýanlaryň sany bir ýarym milliard arasyndaky agzalalyklary aýyrmak üçin köp hudaýlykdan bir hudaýlyga geçmäge çagyrypdyr. 11361 Häzirki wagtda Zeňňibaba kölüniň töwereklerinde, Sarygamyş çöketliginde, Üstýurt gyrynyň eteklerinde, Ýedihowuz takyrlyklarynda gulan sürileri gabat gelýär. 11362 Häzirki wagt hijri-kamary hasabynda 1435-nji ýyl. 11363 Häzirki wagytda MaRo täze albom çykarmana taýýarlyk görýär. 11364 Häzirki ýyllarda-da kino industriýasy çalt depginlerde ösýär. 11365 Häzirki Zairi (öňki Kongo) Belgiýa eýeläpdi. 11366 Häzirki zamana çuň we hemmetaraplaýyn analiz bermek, garaşsyzlyk, bitaraplyk ýaly düşünjeleriň genezesi we ösüşi Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň döredijiliginde ylmy-taryhy häsiýete eýedir. 11367 Häzirki zaman adamynyñ emele gelmegi bilen adamyñ gelip çykyşy tamamlanýar. 11368 Häzirki zaman ady Soltangala bolan gala Sanjaryň döwründe (1118-1157-ýýllarda) özüniň ösüşiniň iň ýokary derejesine ýetýär. 11369 Häzirki zaman afrikan ýazyjylarynyň arasynda-da kyssa ýazmak bilen döredijilik ýoluna gadam basanlar ýok däl. 11370 Häzirki zaman dünỳäsinde Türkmenistanyň orny. 11371 Häzirki zaman edebiýatynda praktiki jähtden Impotensiyaonizm. 11372 Häzirki zaman iňlis diliniň düýbüni tutanlar – german taýpalary angllar,sakslar we ýutlar bolup,V asyryň ortalarynda Britan adalaryna göçüp gelipdirler. 11373 Häzirki zaman kwant fizikasynyň ösmegi netijesinde I. we determinzm aýratyn-da aktual problema öwrüldi, determinism aýratyn-da aktual problema öwrüldi. 11374 Häzirki zaman lukmançylygyna geçen asyrlarda millionlarça adamlaryň ömrüni alyp giden kesellerden üstün çykma başartsada, oňa kiçijik möjekleri ýok etmek entek başardanok. 11375 Häzirki zaman Mary şäheriniň Merw taryhy şäherlerinden günbatarda ýerleşmeginiň sebäbi hem şundadyr. 11376 Häzirki zaman nemes edebiýaty 1990-njy ýylda Gündogar bilen Günbatar Germaniýa gaýtadan birleşdi. 11377 Häzirki zaman taryhy edebiýatlarda Ýewropa we Amerika ýurtlarynyň täze we iň täze taryhy döwrüni XVI asyryň ortalaryndan XXI asyryň başlaryna çenli kesgitleýärler. 11378 Häzirki zaman taryh ylmynda butindünýä taryhy döwürleýin beýan edilýär. 11379 Häzirkizaman türk ýazyjysy. 11380 Häzirki zaman uçuş enjamlarynda gazturbina awiasion dwigateliniň turbowintli (TWD), turboreaktiw (GRD) we iki konturly turboreaktiw (DTRD) görnüşleri ulanylýar. 11381 Häzirki zaman umumy adamzat durmuşynyň düýpli meseleleri biri-biri bilen berk baglanyşykdadyr. 11382 Häzirki zaman umumy adamzat durmuşynyň düýpli meselelerini çözmek üçin dünýä syýasatynyň we düzgünleşdiriji ulgamynyň düýpli özgerdilmegi zerur. 11383 Häzirki zaman Ýewropa ýurtlarynda melli medeniýet döredi. 11384 Häzirki zaman ylmy tehniki rewolýusiýasynyň birinji döwrüniň öňbaşçylary ABŞ bilen SSSR-di. 11385 Häzirki zaman ýokary-öndürijilikli işleniş usullar ulanylanda (meselem: öñden-boýama, güýçli pagta arassalama, maşynly ýygym, gödek saklanyş, täze gaplaýjy maddalar) has köp hapa döreýär. 11386 Hazirlikce bu termining hakyky manysyny anyklamak bashartmady,emma gok taypasynyng bir bolegine Gürgen etraplarynda XVII-XVIII asyrlarda gokleng adynyng dakylandygy bellemekcidiris. 11387 Häzir Mähri Pirgulyýewa özuniň 3-nji albomynyň hem-de täze klipleriniň üstünde işläp ýör.. 11388 Häzir men hat ýazyp, seni birnäçe akyldar adamlar bilen olaryň ýanyna ibereýin, göreli Hudaý nähili höküm edýär – diýýär. 11389 Häzir okalan dokumentleriň köpüsi aýry-aýry üzüm bagyndan belli bir ýyl üçin berilmeli çakyryň hum sany baradaky borçnamalary görkezýär. 11390 Häzir onuň nebereleri Esenguly etrabynda ýaşaýarlar. 11391 Häzir patyşa saňa gaharlanyp ýör. 11392 Häzir ýitmek howpy abanýan seýrek guşlaryň-da sany kemelýär, ýogsam-da olaryň sany hiç wagtam ýokary bolmandy, olara sakally garaguş, gara leglek, ýylançy gyrgy, turaç we beyleki guşlary görkezmek bolar. 11393 Häzir ýurdumyzda 10 ýylyň içinde gurulan metjitlere, onda-da enaýý edilip gurulan metjitleriň onlarçasyna guwanýarys. 11394 Hazynalara baỳ bu ülke derrew Gurduň ünsüni özüne çekipdir. 11395 “Hazyna” myhmanhanasy, ol Awazadaky iň ajaýyp myhmanhana hasap edilýär. 11396 Hazyna sport kluby 2015-nji ýylyň fewral aýynda Aşgabat şäherinde gurylandyr. 11397 H.Derýaýew 1926 -njy ýylda inprosy gutaryp, orta bilimli mugallymlyk diplomyny alýar. 11398 HDP-sy esasan dürli katolik guramalaryna daýanýardy, ondan başgada ony liberal we respublikan partiýalar goldaýardy. 11399 Hebeş welaýaty Italiýa tarapyndan basylyp alyndy (1885). 11400 Hekaýa janrynyň ussady hökmünde A.Taganyň Berlinde, Budapeştde ýörite “Hekaýa agşamy” geçirildi. 11401 Hekaýalarym çap edilmedik gazet-žurnal ýok bolsa gerek. 11402 Hekaýanyň baş gahrymany Welmyrat aganyň obrazynda türkmen zähmetkeşleriniň XVIII asyr klassyk şahyry Magtymgula we onuň dürdäne döredijiligine bolan mähirli söýgüsi ynandyryjy suratlandyrylýar. 11403 Hekaýat Aýtmaklaryna görä, Jemşit mülküniň giňdigini we güýjüniň kämildigini gören wagtynda, özüni unudyp, şeýtanyň aldawyna düşüp, gopbaryp, bendeligi özüne namys bilip, hudaýlyk dawasyny edip ugrapdyr hem-de halky özüne boýun bolmaga çagyrypdyr. 11404 Hekaýat Aýtmaklaryna görä, Peridunyň üç aýaly bolupdyr. 11405 Hekaýat Aýtmaklaryna görä, şerap Keýkubadyň döwrüne çenli rugsatly bolup, adamlar ony hemişe içipdirler. 11406 Hekaýat Aýtmaklaryna görä, Zahhagyň iki sany aşpezi bolupdyr. 11407 Hekaýat Aýtmaklaryna görä, Zahhak bir gün düýş görýär. 11408 Hekaýat Eýran leşgeri jemlenişip, taýýar bolansoňlar, olaryň ählisi Reý şäherine gelýärler. 11409 Hekaýat Şerabyň ýüze çykyşy şeýledir: Üzüm iň ýakymly miwedir. 11410 Hekim atanyň saỳlan halypalarynyň arasynda Zengi ata (Zeňňi baba) meşhurdyr. 11411 Heläkçiligiň sebäbini grek arheology S.Marinatos Fera adasynda wulkan atylmagy bilen düşündirýär. 11412 Hem Aziýa 'da hem Ýewropa 'dadyr. 11413 Hem-de, Masudyn goşunynyn düzümünde gıılam (gwardiya-goşun) hökmünde hyzmat edip yören türkmenler-de bardy. 11414 Hem hökümeti ýewropa döwletiň täzeden baknalyk hereketine başlamazlygyny hem talap etdi. 11415 Hemingueý Birinji Jahan urşuna gatnaşmak üçin Gyzyl Ýarymaý birleşigine ýazylyp, Italiýa barýar. 11416 Hemişe duýulýan, syzlaýan häsiýetli agyrylar çişiň çalt ösýän ýagdaýynda ýüze çykýar. 11417 Hemişelik salgytlar girizildi, hemişelik güýçli goşun döredildi. 11418 Hemme adam deňdir, deň zähmet çekmeli diýýär. 11419 Hemme gurluşyklar ýerli serişdelerden: bişen kirpiçden, alibastrdan we toýundan gurulýardy. 11420 Hemmeler bu karary mahullap ỳol aradylar emma tapmadylar. 11421 Hemmeler edep zeminini ogşap: – Janymyz çykýança seniň razylygyň üçin agzybir, seniň dostlaryňa kömek etmekde we duşmanlaryňy ýok etmekde birsözli bolarys. 11422 Hemmeleriň maňa doga-dileg etmegini haýyş edýärin. 11423 Hemmeler okuwa awtobusda gatnaýarlar, men bolsa takside”. 11424 Hemmeler Ýeriň daşyndan Gün, planetalar, ýyldyzly asman hereket edýär diýip çaklapdyrlar. 11425 Hemmem dört gezek Türkmenistanyñ kubogyny we iki gezek Naýbaşy kubogy eýelemegi başardy. 11426 Hemme ýerlerde iri ýer eýelerine garşy gozgalaň möwç urupdyr. 11427 Hemme ýerlerinde bir meňzeş ösmändir. 11428 Hemme ýetginjekler bilelikde Ewrotyń kenaryndan öz elleri bilen ýolup getiren gazmyslarynyń űstűnde ýatmaly bolupdyrlar. 11429 Hem örän köp büdjetli studio filmlerinde hem-de pes büdjetli garaşsyz filmlerde oýnaýan Awstraliýaly aktýor romantik komediýaçy, bilim-birleşik we aksiýon filmlerinde performansyny sergiledi. 11430 Hem şol kitapda Baýandyr han iliniň biziň eramyzdan öňki döwürlerde hem oturandyklary hakynda öz beýanyny tapýar. 11431 Hemze Mürze Emren ed Dőwle hem maglumatlara gőrä Eýranda őldürilipdir. 11432 Heniz 10 ýaşyndaka ejesi Tirimujgan soltan dünýeden öteninde, terbiýesini Abdulmejidiň beýleki perzentsiz aýaly Piristu hatyn Ependi beripdir. 11433 Heniz bu eseriň ähli nusgalary doly toplananok, toplananlary-da heniz ylmy taýdan doly işlenilip ýetişilenok. 11434 Heniz on bäş ýaşlaryndaka Hindistanyň Rajasy Jipal bilen Söbük Teginiň arasyndaky ýüz beren söweşde özüniň mertligini görkezýär. 11435 Heniz öňki ýaramdan gutulmankam, meniň ýene bir oglumy alyp adamlaryňa tabşyrypdyrlar. 11436 Hepdäniň her penşembe we jumga günleri ylahyýet ylymlaryny öwrenmek üçin mesjitlere ýygnanyşýarlar. 11437 Hepdelik gazetler: "Mirror" (hökümetiň gazeti), "Standart" "Uikli spekteýtor", "Ekou" we "Eskpiriens". 11438 Her Anna güni olar aýlanyp, synlap, käbir mermerlere zeper ýeten bolsa täzeleýärler. 11439 Her aýyň birinji ýekşenbesi we 14-nji iýul güni muzeýe giriş tölegsiz (mugt). 11440 Her biçilen bolsa-da, biz bu etnonimiň «ala atly» manysynyň tarapyny tutýarys,çünki, birinjiden, hytaý çeşmeleri, şeýle-de, Ýazyjyogly we Abylgazy bu adyň hut şu manydadygyny nygtaýarlar. 11441 Her bir ädimiň bir tarapdan ÿurduň milli bähbitlerine, beÿleki tarapdan bolsa-sebitde durnyklylygy üpjin. 11442 Her bir afiny magistraty halk ýygnagynyň öňünde hasabat bermeli gününe görki bilen garaşypdyr. 11443 Her bir at ony göterip bilmeýär. 11444 Her bir beýik döwletiň urşy alyp baryş ýoly, ýarag we wezipeleri saýlaýşy bir topar sebäpler bilen kesgitlenilýär. 11445 Her bir bina bezrmrn suwçuwül dirilmeli, milli neýkeller bilen örtüldi. 11446 Her bir çylşyrymly ýapragyň düýbünde bir jübüt ýaprak ýanlary bolýar. 11447 Her bir da­şa­ry ýurt­ly ta­lyp şah­sy ýa­şa­ýyş şa­ha­dat­na­ma­sy­ny ala­nyn­dan soň­ra, bu ýurt­da iş­le­mä­ge hem hu­kuk ga­zan­ýar. 11448 Her bir ene wolwoksyň bedeninde iki, dört, alty, sekiz we olardan hem köp jübüt wolwoksjyk emele gelýärler. 11449 Her bir «gazalyň» ahyrynda olar biri-birini öjükdirýän ýaly we tansyň ritmne goşulýan ýaly däbe öwrülen «eý-ha», «uh-hu», «küşt-küşt» ýaly heňlerini aýdýarlar. 11450 Her bir gozajyk teňňejiklerden ybaratdyr. 11451 Her bir halkyň müňýyllyklaryň içinde toplan edim-gylymy, däbi-dessury, gylyk-häsiýeti hem aňyýet” diýip, belleýär. 11452 Her bir hekaýanyň aýry sýužeti, manysy, aýry gahrymany bolsa-da, hemmesi hem birme-bir beýan edilýän oguzlaryň içki, daşky ýagdaýlary, bir meňzeş döwür, bir meňzeş däp-adat görnüşleridir. 11453 Her bir hindi obasynyň öz kethudasyny we jemgyçilik maslahaty bilen olaryň wekilleri jemgyýetiň uly maslahatyna geçipdir. 11454 Her bir hojalygyn adat boyunca bir suwluk yeri ekmâge haky bardy. 11455 Her bir I.k başga bir I.k bilen baglanşyksyz ýaşap bilmez. 11456 Her bir ilatyň öz metiňleri bar. 11457 Her bir işde pähim-parasatly gojalarymyza maslahat salyp, olar bilen geňeşip, iş tutarys. 11458 Her bir işe başlanyňda ilki bilen şo işiň maksadyny kesgitlemek zerur. 11459 Her birisine 24 gul ýetipdir. 11460 Her bir kamera taşlanylan 200-e çenli ýumurtgalardan 15-20 günden soňra liçinkalar çykýarlar. 11461 Her bir kenarýaka şäherde deňiz duralgasy abadanlaşdyrylypdyr. 11462 Her bir knýaz öz teňňesini zikgeläpdir. 11463 Her bir mikeny köşgüniň kuwwatly gala bilen gurşalmagy ýöne ýerden bolmandyr. 11464 Her bir okrugyň başynda iri ýer eýesi durupdyr. 11465 Her bir organ öz wezipesini ýerine ýetirip bilmek üçin ähli şertleriň şol bir wagtyň özünde bar bolmasy hökmandyr, bolmasa ulgam öz işini ýerine ýetirip bilmýär. 11466 Her bir öý hojalykçy aýal oz gyzlary ýa-da hyzmatkär a ýallary bilen giň ýaýran dik stanoklarda işläpdirler. 11467 Her bir san taýdan üýtgeme, hil taýdan üýtgemeklige, böküşe, öwrülşige, rewolýusiýa alyp gelýär. 11468 Her bir saýlaw uçastogy ygtybarly aragatnaşyk we ulag serişdeleri bilen üpjün edildi Saylaw Uçastok saýlaw toparlary öz borçlaryny ýerine yetirmäge çynlakaý we jogapkärli çeşmeleşdiler. 11469 Her birtaýpa has ownuk, özüni özi saklamaga ýeterlikli ukuby bolan gany bir, özleriniň hususy serdarly we aksakallary bolan birikmelere bölünipdir. 11470 Her bir tema bir adanyň ýa-da kenarýakanyň kartasy özünde jemleýär. 11471 Her bir welaýatyň ýolbaşçysy ähli Hytaýyň hökümdary bolmak üçin göreşýärdi. 11472 Her bir ýadronyň töwereginde sitoplazma we ondan emele gelen örtük bolýar. 11473 Her bir ýagdaý aýratynlykda seredilmelidir. 11474 Her bölek diňe bir gezek diňledilýär, synaga girýänler bellikler alyp bilýärler, we jogaplan wagtlarynda belliklerine ýüz tutyp bilýärler. 11475 Her bölek üçin aýratyn baha berilýär, we dördüsiniň ortaça bahasy çykarylyp Umumy Baha (Base Score) çykarylýar. 11476 Her dem alyp, goýberme daşda eşidilýän hyşşyldy bilen utgaşýar. 11477 Her dermanyň ulanyş aýratynlygynyň barlygy sebäpli, olary ýörite barlagdan soň, proktolog lukmany bellemelidir. 11478 Her dürli pudaklarda dolandyryjy bolup işledi. 11479 Her düwünjigiň ortasynda kiçijik çukurjyk bolýandyr. 11480 Her düýeden 2,5 kg ýüň, aýda her sagylýan inen düýeden 3140 kg süýt alynýar. 11481 Hereketden gorkan şa ýurtdan çykyp gaçdy. 1979-njy ýylyň 10-11-nji fewralyndaky yslam ynkylabynyň netijesinde halk asyrlarboýy dowam eden şa düzgünini agdardy. 11482 Hereket ediji komitetiň we Ýerine ýetiriji sowetiň düzümüne «garaşsyz s-d-dar» hem giripdir. 11483 Herekete getirilen goşunlaryň doly üstüniň ýetirilmegi üçin zapasdan 50 müň ofiser, soldat we seržant çagyryldy. 11484 Hereketiñ çaltlygyny häsiýetlendirmek üçin tizlik diýilýän fiziki ululyk ulanylýar. 11485 Hereketiň iň ýönekeý formasy we hemmelere has ýakyny mehaniki hereketdir. 11486 Hereketi, ony döredýän sebäplere seretmezden öwrenýän mehanikanyň bölümine kinematika diýilýär. 11487 Hereketi Wolwoks ösüntgileriniň kömegi bilen suwda ýüzüp hereket edýär. 11488 Hereketjeň goşunlaryň girizilmegi bilen merkezi häkimýet berkleşipdir. 11489 Hereketlerde ylalaşyk az bolupdyr. 1640 ýylda Rişelýe ölensoň güýjüň Fransiýa we Şwesiýa tarapy taýdan kesgitlenýär. 11490 Her gala, her şäher, her oba öz-özüni goramaly diýip buýurdy. 11491 Her gezegem uly ýitgi çekip, yza çekilmäge mejbur bolupdyrlar. 11492 Her goşun özűni azyk, ýarag we beýleki zatlar bilen űpjűn edip, olara öz serkerdeleri baştutanlyk edipdir. 11493 Her guberniýa 50-a golaý prowinsiýa bölünip, olara komendantlar bellenýärdi. 1711-nji ýylda Senat döredilip, onuň 9 agzasy we ober-sekretary bardy. 11494 Her gün bu şähere 2 müň syýahatçy gelýär. 11495 Her gürrüňdeşlik böleginiň ahyrynda 5 sany sorag berilýär, we leksiýalaryň ahyrynda 6 sany sorag berilýär. 11496 Her halda respublikamyzyň şanly baýramy mynasybeti bilen, “toýdan topukça” diýen ýaly, kemçilikli-de bolsa, şu nusgany okyjy köpçüligine hödürlemek makul görüldi. 11497 Her hili bolanda hem ol pähimleriň özbaşdak barlaglaryň obýekti bolmaga mynasypdygy jedelsizdir. 11498 Herhili mollalaryň we öwlüýäleriň mazary bar. 11499 Her jemagatyň döwlet jemagaty bolupdyr. 11500 Her kerpiçjigiň öz san belgisi bolupdyr. 11501 Herkim bu grupba agza bolup bilýänligi sebäpli Anonymousyň müňlerçe agzasy we müňlerçe goldawçysy bar. 11502 Her kim diňe ýekeje ýyl daýhan bolup berýär. 11503 Her kimiň öz kysmatyna kaýyl bolup, taňra galyberesede Hökümdara gulluk etmegini ündeýär. 11504 Her kimiň öz pikirini aç-açan aýtmagy ylym-da esasy ýörelgedir. 11505 Her kim öz başyny çarasa kaýyl bolýar. 11506 Her kim öz kastyna kaýyl bolmalydyr, galybersede hökümdara dulluk etmegi ündeýär. 11507 Her kim özüniň öňe sürýän ylmy garaýşyny delillendirip bilse, şol hem ylma uly peýda getirýär. 11508 Her kim tapan zady bilen gün görmeli bolupdyr. 11509 Her knýazlygyň özbaşdak eýeçilikli ýerleri bolupdyr, ýöne olar döwlet hasap edilmändir. 11510 Her kraýnynyň merkezi bolupdyr, oňa grad diýip at beripdirler. 11511 Hermann Altherr-iň ýolbaşçylyk edýän hassahanasyna we garrylar öýüne ýerleşýär we ömrüniň soňky 18 ýylyny şol ýerde geçirýär. 11512 Her maşgala ýaşaýyş üçin zerur zatlary özünde öndüripdir. 11513 Her münemde galkyndym, beýgeldim, her düşemde peseldim, kiçeldim. 11514 Her näme-de bolsa Hyrat dawasy tamamlanyp, urşuň öňüni almak Muhammet şaha başardypdyr. 1847-nji ýylda ol Osman Türkmen döwleti bilen şertnama baglaşyp, iki ýurduň serhedinden geçýän Şatt-el-Arap boýunça döwlet araçägini kesgitlemek barada ylalaşypdyr. 11515 Her näme-de bolsa, ikinyi iňlis-owgan urşunda Beýik Britaniýa Owganystanyň, daşary syýasatynyň üstünden öz gözegçiligini gurap bildi. 11516 Hernä milletimiziň alnyndan ak gün bolup dogan Mähriban Türkmenbaşymyzyň Watanymyza, halkymyza bolan çäksiz söýgüsi, buýsanjy, hyzmaty, güýç-kuwwaty, jöwher zehini, gujur-gaýraty, tagallasy bilen Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan döwletimiz döredi. 11517 Her näsag üçin bejergini degişli barlaglardan soň lukman bellemelidir. 11518 Her niçegem bolsa olar Sarahsa gelende-de Nurberdi Hanyñ we beýleki sypaýlaryñ haýysy-maslahaty esasyn- da Gowşut Han Täç serdaryñ baştutanlygynda 9 adamy töwellaçi iberýär. 11519 Her niçik bolsa-da, bükdüzler häzirki Türkmenistanda uly yz galdyrmandyrlar. 11520 Her obanyñ hany, serdary, miraby işany, mollasy bolup, olaryñ ilat arasynda sarpasy uly bolupdyr, şonuñ ýalyda olaryñ jemagatyñ tabşyrygyny ýerine ýetirýänligini nazarda tutulyp olara goşmaça ýer-suw paýy berlipdir. 11521 Her oglunyn hem 4 ogly bolyar. 11522 Her okuwcynyn ozi ayri ýaryşýar. 11523 Her pagtañ görnüşi üçin öz amatly mikroner bahasy bar. 11524 Her pilisiń bir sesi bolupdyr. 11525 Her sagatda üstki gapylardaky bir adam şekili çykyp ýoräp ugraýar we ikinji gapynyň öňünde durýar. 11526 Her şäherde pul çalyşýan, s aklap berýän we karz berýän serraplar bolupdyr. 11527 Her şäheriň uly adaty, hukugy bolupdyr. 11528 Her şäher öz puluny zikgeldipdirler. 11529 Her şahyryň döredijiligi barada gysgaça maglumat. 11530 Her şa ýogalyp, täze şa tagta geçmeli bolanda ýurtda galagoply ýagdaý döreýärdi. 11531 Her sissistiýada 15 töweregi adam bolup, olar harby bölűm ýaly bolupdyr. 11532 Her sözüñ, her jümläniñ hyjuw bilen gaýnap durmagyny gazanypdyr. 11533 Her şumer şäheri öz huda- ýyna çokunypdyr. 11534 Her süýüm üçin mahsuz bolan öz agram-süýünme çyzygy bar. 11535 Herta Berlin-Seýnt Poli 2012 2012-nji ýylda Palestinadäki wakalary protest edýän ýazgylar ýazylan futbolkasy bilen Germaniýanyň 2-nji ligasyndaky Herta Berlin-St. 11536 Her taýpanyň öz emini bolup biri-birine talapdyr. 11537 Her taýpasynyň aýry tagmasy bar we belligi bar. 11538 Her tohumdan bar. 11539 Her ururgyň diňe özüne mahsus bolan belli bir tutemi bardyr. 11540 Her welaýat 10 etraba, her etrap hem obalara bölünipdir. 11541 Her ýaňyltmajy gaýtalaýan çaga tekstde gelýän sözleri diňleýjiler eşider we doly düşüner ýaly edip, yzly-yzyna birnäçe gezek gaýtalaýar. 11542 Her ýaşdan gatnaşyjysy bolan festiwalda adamlar öz nobatynda heýkelleri tomaşa edip bilýärler. 11543 Her ýigidiň söweş bolsa hünäri Bir oturyp, bile turaly begler. 11544 Her ýurduň kontinentara we uzak aralyga atylýan raketalaryň 2400 birlikden köp bolmaly däldigi ylalaşyldy. 11545 Her ýyl 2 aýlawda - öýde we myhmançylykda oýunlar geçirilýar. 11546 Her ýyl azyndan üç, dört, käwagtlar bolsa bäş, alty kitap dagy çykarýan eken. 11547 Her ýyl bu ýerde 12-13 sany kino surata düşürilýär. 11548 Her ýylda 3 mln. adam atmosferanyň hapalanmagyndan aradan çykýar. 11549 Her ýylda awtomobil ulaglary bilen 500 million tonna golaý ýük daşalýar we 1 milliard ýolagçy gatnadylýar. 11550 Her ýylda dünýäde bu kesel bilen takmynan 70 mln. adam keselleýär. 11551 Her ýyl festiwala ýurduň öz içinden hem-de daşary ýurtlardan iki milliondan gowrak adam gatnaşýar. 11552 Her ýyl güýz aýlarynda başlanýan haşar işi dowam edýärdi. 11553 Her ýyl Matymgulynyň doglan gününden 3 gün öwünçäk doglan gününe çenli 100 müňe golaý Türkmen edebiýatsöýeri bu ýerde Türkmeniň uly şahyryny dabaraly ýagdaýda hatyralaýar. 11554 Her ýyl şähere 13 müň jahankeşde gelýär. 11555 Her ýyl taýpa häkimleri aýry-aýry ugur taýpalaryna, şolaryň her birine zerur bolan mukdarda ýeri belleýärler we ýylyň gutarmagy bilen, olary başga ýere geçmäge mejbur edýärler. 11556 Her ýyl Türkmenistanyň dürli künjeginden köp adamlar Bathyzyň ekologiki ýodalaryna gezelenje gelýärler hem-de milli buýsanç bilen Watanymyzyň şeýle gözel ýerine göz ýetirýärler. 11557 Her ýyl Watan üçin wepat bolanlaryň hatyra gününi uly il bolup döwlet derejesinde bellemegi karar etdi. 11558 Her ýylyň Türkmenbaşy aýynyň 12-de Türkmenistanda “Hatyra gününi” geçirmek hakynda Beýik Serdarymyzyň Permany çykdy. 11559 Her zadam bolanda, halkyň durmuşy tutuşlaýyn ýazylmadyk hekaýalardan, powestlerden, poemalardan, romalardan ybarat bolup, ýazyjy-şahyry hyjuwlanyp galama ýapyşmaga çagyrýar. 11560 Her zady doly beýan etjek bolsak, siz hem ýadarsyňyz, biz hem. 11561 Her zat edip Şeýbany handan ar alasy gelýär. 11562 Hetijede, Hyta§dan Wolga ¡enli aralykda, Orta Aziany hem ¤z i¡ine al§an T¥rk hanlygy d¤rÿpdir. 11563 Hett döwletinde ýerleriň bir bölegi patyşanyň maşgalasyna degişli bolupdyr. 11564 Hett hukugy boýunça salgyt töleýän we zähmet borçlaryny ýerine ýetirýän adamlar erkin däl adamlar hasaplanypdyr. 11565 Hettler basylyp alnan ýerleriň dolandyryjy toparlaryny kän bir çalyşman,salgyt almak bilen çäklenipdirler. 11566 Hettlerde patyşa häkimi- ýeti güýçlenip ugran soň,ony gün hudaýyna deňäp başlapdyrlar. 11567 Hett patyşalary öz häkimiýetini halk goşunyna daýanyp,amala aşyrypdyr. 11568 Hett patyşalygynda ykdysadyýetiň esasyny oba hojalygy tutupdyr. 11569 Hett patyşalygyny döredenleriň birleşdirijilik syýasatyny Anittanyň dördünji orun- tutary patyşa Labarna (ýa-da Tabarna) (b. 11570 Hett patyşasy Hattusili III-ä Wawilondan ýazylan hatda gynanç bilen şeýle diýilýär:”Sen bize dogan hökmünde ýazman,öz gullaryň ýaly buýruk berýärsiň”Assiriýa hem güýçlenip,b. 11571 Hett taryhyny öwrenmekde gazanylan üstünlikler netijesinde 1933 ýylda A.Getse Kiçi Aziýanyň taryhynyň umumy oçerkini ýazdy. 11572 Hett ýazuw ýadygärliklerinde patyşa terjimehallary ýazylan eserler,taryh baradaky eserler,şumer-hett-wawilon dilleriniň sözlügi,hett patyşasynyň baş atbakary asly mitannili Kikkuli tarapyndan düzülen atçylyk baradaky okuw kitaby ýaly işler duş gelýär. 11573 Heýkeller bilen jaýlary, esasanam ybadathanalary bezäpdirler. 11574 Heýkeller we relýef şekilleri uly we agyr bolan. 11575 Heýkeltaraşlar gardan esasan dünýä belli ýadygärlikleriň, heýkelleriň keşbini döredýärler. 11576 Heýkeltaraşlaryñ döreden eýkelinde türkmenñ milli keşbi, onuñ milli lybaslary, milli baýlyklary nepislik bilen şekillendirilendir. 11577 Heýkeltaraşlykda mifiki gahrymanlaryň, hudaýlaryň, olimpiýa oýunlarynyň ýeňijileriniň, aýal hudaý şekilleriniň heýkellerini ýasapdyrlar. 11578 Heýkeltaraşlyk nusgawy döwürdäkiden hil taýdan pese düşen. 11579 Hezret Halat Nebinin peýgambar bolmagy bilen hezret Muhammediň dogmagynyň arasynda 40 ýyl ara bardyr. 11580 Hezreti Magtymguly bolsa «dört» sözi bilen «müň» sözüniň arasynda şol ýerde, şol ýagaýda hiç hili many aňlatmaýan «togsan» sözüni getirýär. 11581 Hezreti Muhammet yslam dininiň pygamberidir. Ol 570-nji (pil ýylynda) ýylda Mekkede eneden bolýar. Ol 40 ýaşynda pygamber bolýar. 11582 Hiç hili dostumam ýokdy." 11583 Hiç hili garşylyk görkezmän şa Wiktor Emmanuil Mussolinä hökümet başlygy wezipesine geçmegi hödürledi. 11584 Hiç hili pikir alyşmazdan ylalaşmak ylmyň peýdasyna däldir. 11585 Hiç hili ýaşaýyş jaý ýa-da beýleki jaý roluny ýerine ýetirmeýän bu ymaratlaryň hersiniň ortasynda ýokary çürelip gidýän ýeke-täk uly arka bar. 11586 Hiç kim adamyng ruhy halatyny uytgedip bilmeyar, başgalar yeke action edyar,yöne reaction bermek seng elinde,reaction bermek hususynda sen garaşsyz. 11587 Hiç Oskar baýragyny almadyk bolsa-da 3 sany altyn kuboga eýe boldy. 11588 Hiç şanyň zulmundan ynjamaz ýaly, Ýürekler jebirden-jepadan doly. 11589 Hidaýat Köneürgenje eden sapary wagtynda bu gadymy şäherde gören gadymy ymaratlaryny we ýaşap geçen meşhur adamlary hakda ýatlamalar galdyrydyr. 11590 Hidiwlik bilen dolandyrylan Müsüriň özygtyýarlylyk haklarynyň giňeldilmegi we bu ýerleriň 1882-nji ýylda elden gitmegine hem başlangyç boldy. 11591 Hil barlaýjy enjamlar çig mal satyn alynanda süýümiñ hili barada we şol süýümiñ gerek hilli ýüplügi çykarmaga ýaramlylygy barada dogry karar etmek üçin köp maglumat berip bilýärler. 11592 «Hildebrande hakda aýdym» nemes dilinde ýazylan şular ýaly gahrymançylykly eposlaryň ilkinjisi hem-de häzirki günümize gelip ýetenidir. 11593 Hilliň alan referans hatlary bilen 500, üsrünlük gazanan we köpüsi millioner bolan erkek we aýallar bilen üstünlügiň formulasyny ýüze çykarmak we köpçülige ýetirmek üçin duşuşyklar geçirdi. 11594 Himiki çig mal we tebigy gurluşyk materiallar hem köp dürlüligi bilen tapawutlanýar. 11595 Himiki elementleriň periodik ulgamy (Mendeleýewiň tablisasy) — himiki elementleriň dürli häsiýetleriniň atom ýadrosynyň zarýadyna bolan garaşlylygyny kesgitleýän klassifikasiýa. 11596 Himiki reaksiýa — bir ýa-da birnäçe başlangyç maddanyň (reagentiň) özünden himiki düzümi ýa-da gurluşy taýdan tapawutlanýan maddalara (reaksiýanyň önümlerine) öwrülmegi. 11597 Himiki süýümler hem-de ýüpek galyndylardan alnan süýümler öz kesgitli kesilen uzynlyklaryna baglylykda gysga-ştapelli we uzyn-ştapelli bolup bilerler. 11598 Himiki süýümler hem-de ýüpek galyndylardan alnan süỳümler öz kesgitli kesilen uzynlyklaryna baglylykda gysga-ştapelli we uzyn-ştapelli bolup bilerler. 11599 Himiobejergi AIW ýokuşandyr diýlip güman edileninden 72 sagatdan giç geçirilmeli däldir. 11600 Himiýa ( "gara" sözünden; beýleki ähtimal wariantlary: — "şire", "özen", "çyg", "tagam", — "(metal) splawy", "guýmak", "akym", — "garylmak") — tebigat ylymlarynyň iň wajyp we giň ugurlarynyň biri. 11601 Himiýa senagaty Ýurdumyzda himiýa senagatynyň ilkinji kärhanasy Merkezi Garagumda ýerleşen Derweze kükürt zawodydyr. 11602 Hind derýasynyň boýlarynda uly möçberli mongol-tatar bölümini derbi-dagyn etmegi ( 1221 ). 11603 Hind derýasynyň goly bilen Gidaspyň boýunda köp ýitgi bilen Poruň (200 sany söweşjeň piller bilen üpjün edilen) goşunyndan üstün çykýar. 11604 Hind derýasynyñ kenarlarynda grek – makedon basybalyjylaryna garşy göreşe döwlet işgäri Çandragupta baştutanlyk edýär. 11605 Hindi diliniň bir şahasy bolan urdu dili ýurduň demirgazygynda giň ýaýrandyr. 11606 Hindi goşuny gaçmak bilen bolýar. 11607 Hindi halky ata watanlarynyň iňlisleriň oljasyna öwrülýändigine jany-teni bilen gynanýardy. 11608 Hindi halky öz tebigaty, dini ygtykady boýunça zorlugy, urşy ýigrenýän halk. 11609 Hindi himikleri kükürt, duz we azot kislotalaryny alypdyrlar. 11610 Hindiler kasta adatlaryny we dini däp-dessurlaryny berjaý edip, hudaýyň merhemetine bil baglaýardylar. 1849-njy ýylda Hindistan gutarnykly Beýik Britaniýanyň baknasyna öwrülip, onuň tebigy ösüşi bökdelipdi. 11611 Hindiler ony bäsinji Weda hasaplayarlar we ona mukaddes yazgy hökmünde garayarlar. 11612 Hindi okeany Ýer şarynyň ululygy boýunça üçünji okeany. 11613 Hindisatnyñ pul birligi rupiýa hem “mal” diýen manyny añladýar. 11614 Hindistana barandan soň, ogly Inendpaly patyşa belläp, düşen ýagdaýyna namys edip, özüni bolsa 1003-nji ýylda diri oda ýakýar. 11615 Hindistana deňiz ỳolunyň açylmagy XIV asyryň başlarynda Portugaliỳanyň kordy gämi gurluşygyna aỳratyn üns berip güỳçli harby flot döredỳär. 11616 Hindistana türkmen gazyny eltmegiň taslamasy iki ýurduň arasyndaky uzak döwre niýetlenen hyzmatdaşlygyň aýdyň şaýadydyr. 11617 Hin­dis­tan­da 226 uni­wer­si­tet, 4.7 müň ta­kyk we gu­ma­ni­tar ugur­lar­da bi­lim ber­ýän kol­lej­ler, 1.9 müň mu­gal­lym­çy­lyk, 185 in­že­ner-teh­nik we 359 luk­man­çy­lyk kol­le­ji he­re­ket ed­ýär. 11618 Hindistanda dürli filosofiki mekdepler bolupdyr. 11619 Hindistanda eziş barada aýtsak bu ýerde salgyt uly balmandyr. 11620 Hindistandaky Beýik Mogollar imperiýasy hakynda bolsa Baýram han Türkmensiz gürrüň etmek asla mümkin däl. 11621 Hindistanda milli-azat edijilik hereketiniň dörän we ýaýbaňlanan döwri bolan 19-20 aşyrlarda şol hereketiň agalyk ediji ideologiýasynyň hasaplanan burjuaz milletçiligi I-in tazedden döreýiş we reformaşyýa formalaryny (Indus renessans,. 11622 Hindistanda mongollara garşy göreşini dowam etdiren Jelaleddin ol ýerden Eýrana gelipdir. 11623 Hindistanda sanskrit dili ýatdan çykarylmandyr. 11624 Hindistan daşkömri gazyp almakda dünýäde 4-nji, gorlary boýunça 5-nji, eksport etmekde 7-nji ýerde durýar4. 11625 Hindistanda XVIII asyryň ikinji ýarymynda güýçli üç sany hanlyk bardy. 11626 Hin­dis­tan­da za­po­wed­nik­le­riň we mil­li park­la­ryň 47-si bar. 11627 Hindistan Günorta Aziýada, demirgazyk giňligiň 8-37-nji graduslarynyň, gündogar uzaklygyň 68-97-nji graduslarynyň aralygynda ýerleşýär. 11628 Hindistan ilatynyñ sany boýunça dünýäde ikinji orunda durýar. 11629 Hindistan öz territoriýasyndaky bengal bosgunlarynyň watanyna gaýdyp barmagy üçin zerur şertleri döretmegi Päkistandan talap etdi. 11630 Hindistan özüniň daşary syýasatynda Merkezi Aziýa sebitiniň garaşsyz döwletlerine, aýratyn-da Türkmenistan bilen däp bolan gadymy gatnaşyklary dikeltmäge üns berýär. 11631 Hindistan, Päkistan, Ysraýyl, Yrak, Demirgazyk Koreýa ýaly döwletler bu ýaragy edinmäge döwtalapdygyny bildirýärler. 11632 Hindistanyň alty sany döwlet bilen gury ýer serhedi bar. 11633 Hindistanyñ bu ýerinde 1000 töweregi senagat kärhanalary ýerleşýär. 11634 Hindistanyň daşary syýasatynda dünýäde parahatçylygy berkarar etmek ugrundaky göreşde birnäçe täze teklipler bilen çykyş etdi. 11635 Hindistanyň daşary syýasatynda iň bir wawwaly ýeri onuň goňşusy Päkistan bilen gatnaşyklarydyr. 11636 Hindistanyň döwlet gurluşy federatiw respublikadyr. 11637 Hindistanyň günbatar portlary arkaly deňiz söwdasy alnyp barlypdyr. 11638 Hindistanyň içki gurluşynyň esasyny warnekastalar düzüpdir. 11639 Hindistanyñ ilaty etniki taýdan dürlüdir. 11640 Hindistanyñ iñ gadymy ilaty drawid dilinde, gadymy hytaý taýpalary sin – tibet ýa-da tibet – hytaý dil maşgalasynyñ dillerinde gürläpdirler. 11641 Hindistanyň milli azat edijilik hereketi ýazyja örän uly täsir etdi. 11642 Hindistanyň syýasy sahnasynda XX asyryň ikinji ýarymynda baş gahryman Hindi Milli Kongresi (HMK) atly partiýa boldy. 11643 Hindistanyň taryhynda Guptalar döwri gadymy döwürden orta asyrlar döwrüne geçmegini aňladýar. 11644 Hindistanyñ taryhynyñ esasy çeşmeleri bolup Wedalar, Makabharata, ramaýana hyzmat edýär. 11645 Hindistanyñ ýerli ilaty gozgalaña başlapdyr. 11646 Hin­di tä­jir­le­ri­niň kö­me­gi bi­len iň­lis­ler, gol­land­lar, fran­suz­lar hin­di önüm­le­ri­ni sa­tyn alyp, ola­ry di­ňe bir Ýew­ro­pa däl, eý­sem, Eý­ra­na, In­do­ne­zi­ýa, Ýa­po­ni­ýa, Hy­ta­ýa we baş­ga ýurt­la­ra hem çy­ka­ryp­dyr­lar. 11647 Hindi ummanyndan arap söwdagärlerini gysyp çykaryp deňiz söwdasyny öz eline alỳarlar. 11648 Hindi ummanynda we Gyzyl deňizde Portugal söwdagärleri agalyk edýärdi. 11649 Hindi-Ýewropa dilleri üçin ishlenen düzgünler esasynda olary özärä bölmek mümkin däl. 11650 Hindi-ýewropa diller maşgalasynyň german diline degişli. 11651 Hindi – Ýewropa dil maşgalasyna degişli taýpalar we halkyýetler anatoliýa ýa-da hett – luwiý we hindieýran şahalaryna bölünipdirler. 11652 Hindiýewropa dil toparynda gepleýän ilat Hindistanda b.e.öñ II müñýyllykda peýda bolýar. 11653 Hind jülgesine ýanaşyan daglyk ýerler hem Mauriler döwletine birleşdirilip günbatar serhetler berkidilýär. 11654 Hionitler we eftalitleriň Eýran bilen gatnaşygy IV asyrda başlanypdyr. 11655 Hiranumyň ýolbaşçylygynda täze hökümet düzülip, SSSR-e garşy urşa taýýarlanýar. 11656 Hirosimanyň Parahatçylyk seýilgähinde bir adaty bolmadyk ýadygärlik bar. 11657 Hirurgiki bejergiden soň hem aýallar lukman gözegçiliginde galmagy dowam edýändir. 11658 Hirurgiki usul saýlanyp alnanda,geçirilýän operasiýanyň göwrümi köp faktorlara baglydyr: ýatgynyň içki gatlagynyň we boýunjygyň ýagdaýy, aýalyň ýaşy, onuň geçiren beden keselleri we başgalar. 11659 Hisarynyň Rim serkerdesi gaýtawul bermäge başlady. 11660 Hiwa hanyñ bigünä halkyñ üstüne goşun çekip gelmegi öñem çar tarapdan gysylan Tekeler üçin ýigitler getirýär,birnäçe gonymçylyklaryñ döremegine sebäp bolýar. 11661 HKP-niň 1 mln. 280 müň çemesi esgerli goşuny bardy. 11662 HKP-nyň agzalary bolsa Ýaponiýa garşy uruş döwri watanyny goramakda watandaşlaryna nusga bolupdy. 11663 Hlamidioz keseli bilen kesellän adam lukmana ýüz tutmalydyr. 11664 Hlamidiozy beden öýjüginden daşary we onuň içinde ösüp bilýän, aýratyn ýaşaýyş siklli hlamidiýalar döredýärler. 11665 Hojaahmat Ýasawy ony çagyryp şeỳle diỳỳär : “-Daňa ỳakyn bir düỳe seniň ỳanyňa geler. 11666 Hojaahmet Ýasawy hem öz nobatynda halypalyk hyrkasyny onuň göwni röwşen piri Ýusup babadan alyp, din ojagynda oturypdyr. 11667 Hoja Ahmet Ýasawynyň dörtleme şygyrlarynda hem, Ýunus Emräniň ikileme şygyrlarynda hem ony görmek mümkin. 11668 Hoja Ahmet Ýasawynyň, Ýunus Emräniň, Nowaýynyň, Nesiminiň, Fizuliniň eserlerini ýa-da Gorkut ata eposyny okanyňda türkmen ruhunyň baýlygy buýsandyrýar” (Mukaddes Ruhnama, sah. 175 ). 11669 Hojaburjy belent landşaft zakaznigi (17,6 müň ga) Köýten obasynyň demirgazyk-günbatarynda ýerleşip, Sakyrtma, Hojaburjybelent, Tahtatag gerişlerini öz içine alýar. 11670 Hoja Gaýnarbaba çeşmesinde ýaşaýan Garlyk melanoidi diýlip atlandyrylan molýuska Türkmenistanyň gyzyl kitabynda we halkara tebigaty goramak guramasynyň Gyzyl kitabyna girizildi. 11671 Hojalygyň ösmegi, uruşlaryň ýygjamlaşmagy, ilatyň köpelmegi bilen goňşujylyk jemagatlary emele gelipdir. 11672 Hojalygyň täze pudaklarynyň emele gelmegi, olaryň kämilleşip başlamagy neolit döwri – täze daş asyry üçin häsiýetli alamatlaryň biridir. 11673 Hojalygynyň esasy ýöriteleşen ugulary pagtaçylyk, däneçilik, maldarçylyk, gok we bakja ekerançylygy "Bäherden" garaköl goýundarçylyk, "Saýwan" maldarçylyk hojalyklary yurdumyzda bellidir. 11674 Hojalygyn ýöriteleşen ugurlary : üzümçilik däneçilik, miweçilik, gök we bakja ekerançylygy pagtaçylyk, maldarçylyk, Babadurmazyň golaýynda doly sistemaly balykçylyk hojalygy bolup, ol Aşgabat şäherini janly balyk bilen üpjün etmeklige yöriteleşendir. 11675 Hojalykda önümçiligiň ýokarlanmagy polisleriň içinde we arasynda söwdanyň ösmegine ýardam edipdir. 11676 Hojalyk hasaplaşygyny ösdürmek üçin, halk hojalygynda önüm-pul gatnaşyklaryny berkitmek üçin, sowet rublynyň doly gymmatlygyny dikeltmek üçin puluň ähmýetini ýokarlandyrmak üçin dolanşykdan pullaryň artykmaçlaryny aýyrmak zerurdy. 11677 Hojalyklardaky finnozly iri şahly mallary hasaba almaly, olary ýataklarda saklamaly we iýmitlendirmeli. 11678 Hojalyk tozgunçylygynýň barha güçlenmegi, urşda şowsuzlyklaryň köp bolmagy ýurtda rewolýusion göreşiň güçlenmegine getirdi. 11679 Hojambaz etraby Gaza we nebite oran baydyr. 11680 Hojamşükür han we Mädemin han bilen gapma-garşylyk Gowşut han Eýranyň howpunyň güýçlenmegi sebäpli, Sarahsda gala saldyryp başlaýar. 11681 Hojaşyň iki gyzy bolup, birine enesi Bossantäjiň ady dakylypdyr. 11682 Hoja Ýusup wepat bolandan soň ýomutlar bilen gökleňleriň arasyna tow düşüp, agzalalyklar döräp gozgalaňyň gowşamagyna we netijesiz gutarmagyna alyp barypdyr. 11683 Hojaýynlar jaýlananda olaryň gullaryny ölýänçä uruşdyrmak däbi bolupdyr. 11684 Hojaýynlaryň gula bolan hukuklaryny çäklendiripdir. 11685 Hokkaýdo adasyndaky esasy gerişler Sahalin we Kuril adalaryndaky gerişleriň dowamydyr. 11686 Hökümdar ibn Sewri, wezir-wekilleri hem-de ogly Şiş bilen ýesir düşýär. 11687 Hökümdarlygy 1839-njy ýylyň 1-njy Iýulynda tagta çykdy. 11688 Hökümdarlygy 1918-nji ýylyň ýazynda öz goşunyna daýanyp başserkerdeligi eýeledi. 11689 Hökümdarlygy Göreş, aw-awlamak, nyşana atmak we gol güýç sportlaryna üns beren patyşa tagtyndaky Osmanly moderi bolupdyr. 11690 Hökümdarlygy Mälikşa 1072-nji ýylda soltan bolanyndan soňra wezirlik wezipesini Nyzamylmülke berdi. 11691 Hökümdarlygy wagtynda ýygy-ýygydan ýurt içine we ýurt daşyna syýahatlar edipdir. 11692 Hökümdarlykda gul eýeçilik gurluşy ösüpdir. 11693 Hökümdarlykdaky galan ýerlere bolsa Seljukly maşgalasynda terbiýe alan häkimler ýetişdirilýärdi. 11694 Hökümdarlyk Keýkubadyň ygtyýaryna geçýär, ýurdunyň ähli duşmanlary ondan ýeňilýärler. 11695 Hökümdarlyk ýyllarynda özüne iň uly piramida saldyrmak isläpdir. 11696 Hökümdar nökerlerini alyp gaýdan zatlarynyň tölegini tölemese-de gorag hatyny we at berýär. 11697 Hökümdary tagta gaýtaryp getirmek, gozgalaňy wagtlaýynça basyp ýatyrmak Hytaýa başartsa-da bir ýyldan soň gozgalaňçylar täzeden herekete geçip, hökümdary ýene-de agdaryp, Hytaý goşunlaryny ýurtdan kowdular. 11698 Hökümet başlygy – Karim Masimow. 11699 Hökümet başlygy – Müsa Erniyazow. 11700 Hökümet bilen mejlisiň arasynda düşünişmezlik yüze çykdy. 11701 Hökümet bu hereketleri zordan diýen ýaly basyp ýatyrdy. 11702 Hökümet buthana onuň guramalaryna degişli 750 müň ga ýeri, hem-de 1,6 mln döwlet ýerlerini satdy. 11703 Hökümet döwlet howpsuzlyk suduny gadagan etdi, ölüm jezasy aýryldy, onuň deregine ömürlik azatlykdan mahrum etmek girizildi, Ýeňiş baýramy (9-Magtymguly), halkara aýallar güni 8-Nowruz baýramçylyk günleri diýip yglan edildi. 11704 Hökümet döwlet howsuzlyk suduny gadagan etdi, ölüm jezasy aýryldy, onuń deregine ömürlik azatlykdan mahrum etmek girizildi, Ýeńiş baýramy (9 maý), halkara aýallar güni (8 mart) baýramçylyk günleri diýlip yglan edildi. 11705 Hökümet edarasy Kamakura şäherinde ýerleşdi. 11706 Hökümete garşy göreşýän güýçleriň ýaraglaryny tabşyryp, parahatçylykly ýaşaýşa dolansalar “günäsini” geçýändigini yglan etdi. 11707 Hökümete garşy güýçler iş taşlaýyş hereketlerine başladylar. 11708 Hökümete gelen Jorj Emmanuel we onuň egindeşleri Angliýany uzak möhlet dolandyrdy. 11709 Hökümete gelen partiýa karteslerde hem öz tarapdarlarynyň agdyklyk etmegi ugrunda alada edýärdi. 11710 Hökümete halk partiýasynyñ deregine N.Stratosyñ ýolbaşçylygynda aram partiýa gelýär. 11711 Hökümete ýene-de Sagastonyň ýolbaşçylygynda liberallar gelýär. 11712 Hökümet goşunlaryna U Sanguý diýen serkerdebaşy baştutanlyk edýärdi. 11713 Hökümeti dolandyrmak işi Mustafa Çokaýa tabşyrylýar. 11714 Hökümetiň 1962-nji ýyldaky etiň we ýagyň bahasyny galdyrmak ýoly bilen maldarçylygyň ösüşini kadalaşdyrmak baradaky karary şäher ýolbaşçylarynyň arasynda närazylyk döretdi. 11715 Hökümetiň 90-njy ýyllarda oba hojalyk önümçiligini ösdürmäge gönükdirilen çäreleriniň netijesinde Hindistan özüni oba hojalyk önümleri bilen üpjün edip, hat-da 1992-1993-nji ýyllarda gallanyň 300 müň tonnasyny daşary ýurtlara çykarmagy başardy. 11716 Hökümetiň esasy wezipesi ýurdy ykdysady çökgünlikden çykarmakdy. 11717 Hökümetiniň ykdysady syýasaty ýurduň öndüriji güýçleriniň ösmegine kömek etdi. 11718 Hökümetiň premýer ministri Komba ýurdy 1902-1905-nji ýyllar aralygynda dolandyrdy. 11719 Hökümetiň ykdysady syýasatynda 1948-nji ýylda iş berijiler bilen işçileriň aragatnaşygy baradaky kanun kabul edildi. 11720 Hökümetiň ýokary gatlaklarynda-da, toparlarda-da güýçleriň mynasybeti üýtgäp başlady. 11721 Hökümet işçileriň çykyşlaryny basyp ýatyrmak üçin “bidüzgünçilik hereketleriniň öňüni almak barada” kanun çykardy. 11722 Hökümet “Mähriban halkynyň hakyky hyzmatkäri bolan” Ata Salyhyň döredijilik we jemgyýetçilik işine ýokary baha berdi. 11723 Hökümet näçe alada etsede ykdysady çökgünlik has çuňlaşýardy. 11724 Hökümet olary garşy göreşdi. 11725 Hökümet ony kanagatlandyrdy. 11726 Hökümet ony “Zähmet Gyzyl Baýdak” ordeni bilen sylaglaýar. 11727 Hö­kü­met ow­nuk kär­ha­na­la­ryň we hü­när­ment­çi­li­giň ös­me­gi­ne gol­daw ber­ýär. 1985-nji ýyl­da de­mir ýo­ly 62 müň km-e go­laý, aw­to­mo­bil ýo­ly 1700 km. 11728 Hökümet parlamentiñ öñünde jogapkärdi. 11729 Hökümet salgytlarynyň möçberini artdyrmaga mejbur boldy. 11730 Hökümet şolara garşy dürli çäreleri geçirýärdi. 1801-nji ýylda hökümet Irlandiýanyň parlamentini we öz-özüni dolandyryşy gadagan etdi. 11731 Hökümet tarapyndan 1969 ýylda dil barada resmi taýdan kanun edildi. 11732 Hökümet ýolbaşçysyna premýer-ministr diýilýär. 11733 Hollabrunnyň prihod buthanasy Hollabrunn Awstriýa döwletinde bir etrap merkezi. 11734 Homeýni 1979-njy ýylyň 1-nji fewralynda Parižden Tährana gelýär. 3 mln. adam ony garşylamaga çykýar. 11735 Homeýni daşary syýasatda “Ne Günbatara, ne Gündogara, diňe ortalyk ýola eýermeli!” 11736 Hommat Mullik Umumy Teatryn sahnasynda, kinonyn ekranynda turkmenin bay dunyasini acyp gorkezyan nusgawy keshpleri janlandyryan artistlerin biri hem Hommat Mullukdir. 11737 Homsalylar ykrar edipdirler. 11738 Honda-nin adama menzes roboti Ýasama Akyl ( Iňlisçe : Artificial Intelligence, Türkçe : Yapay zekâ) - kompýuter ylymynyň bir bölegi bolup, awtomatlara akylly şekilde pikirlenmegi we özüni alyp barmagy öwretmek isleýän ylymdyr. 11739 Honşu adasynyň merkezi böleginde Hida, Kiso, Akaişi (beýikligi 2900-3192 m) gerişleri ýerleşýär. 11740 Hoprezmde bolsa XIV asyrda bezeg sungatynyň ösüşi ýokary kämillige ýetýär. 11741 Horalarda gallaçyllyk, üzümçilik, ýag öndürmeklik, bag-bakjaçylyk, maldarçylyk ýaly pudaklar bolupdyr. 11742 Horasana häzirki wagtda günorta Türkmenistan bilen Demirgazyk Eýran we demirgazyk Owganystan giripdir. 11743 Horasanda Ahmet Sanjar soltan diýlip yglan edildi. 11744 Horasanda ỳaşaỳan oguzlaryň Kermana aralaşmagy bu ỳerdäki türkmen Seljuk döwletiniň gowşamagyna hem-de onuň ỳykylmagyna täsir edipdir. 1181-nji ỳylda Oguzlar Berdesir basyp alỳarlar. 11745 Horasanda ýören Mahmyt bu habary eşiden dessine Ysmaýyla “Seniň ýaşyň meniňkiden kiçi, baý tejribäň hem ýok. 11746 Horasanlylaryn halysy - Papa tagtyna özlerini mynasyp hasap edip, her ýylky salgytlaryny töläp başladylar. 27840 Xii asyryň ortalarynda realistiki goşgular döredýär. 27841 XIII asyrda Angliýada oba bilen şäheri aýrylyp başlady. 27842 XIII asyrda Boloneýden, Pariž, Mongoliýa, Oksforda açylýar, Parižde mugallymlar ýolbaşçylyk edip, dukan saklanýar. 27843 XIII asyrda Çingiz hanyň, XIV asyrda Teýmur agsagyň, 1787-nji ýylda Buhara emiriniň talaňçylykly hereketleri, türkmen döwletliligine zarba urupdyr. 27844 XIII asyrda Demirgazyk we Orta Italiýada şahsy azatlygyñ goragynyñ hasabyna şäherlerde işçileriñ sany artdy. 27845 XIII asyrda gurluşyk işleriniň gerimi juda çäkli bolupdyr. 27846 XIII asyrda iňlis obasynda iki garaýyş ýüze çykýär: 1. Konserwatiw, 2. Progressiw. 27847 XIII asyrda mukaddes rim imperiýasy döräpdir. 27848 XIII asyrdan başlap aýratynam XIV asyrda Ýapon şäherleri gülläp ösüp başlady, hünärmentçilik, söwda ösdi. 27849 XIII asyrdan başlap Polşa ýerlerini ýeke-täk döwlete birleşdirmek üçin ykdysady şertler döredi. 27850 XIII asyrda onuň ornuna malinha halklary tarapyndan döredilen Mali imperiýasy döredi. 27851 XIII asyrda şwed iri ýer eýeleri (flesler) atly goşunda gulluk edip, salgytlardan azat bolupdyrlar. 27852 XIII asyrda türkmenleriň uy bölegi Demirgazyk Türkmenistana we Mangyşlaga ýygnanypdyrlar. 27853 XIII asyrda tutuş olara “Mongollar” diýip at beripdir. 27854 XIII asyrda Wengriýada öndüriji güýçler ösdi. 27855 XIII asyrda ýaşap çen beýik taryhçy alym Yzeddin ibn Eseriň “Kämil taryh” atly kitaby dünýä taryhyny öwrenmekde iň ygtybarly çeşmeleriň biri hasaplanýar. 27856 XIII asyrda Ýewropada köki belgilemek üçin Radix sözi ulanylýar. 27857 XIII asyrlarda Angliýada iňlis halky yeti forminlendi. 27858 XIII asyr Türkmenistan Mongol basybalyjylarynyň golastynda düşỳär. 27859 XIII asyr türkmen-türk nusgawy edebiýatynyň wekili. 27860 XIII asyryň ahyrynda – XIV asyryň başynda Mänede Abu – Seýidiň mazarynda uly restawrasion işler gecirilipdir. 27861 XIII asyryñ ahyry XIV asyryñ başlarynda iri ýer eýelerine garşy göreşler köpçülikleýin häsiýete eýe boldy. 27862 XIII asyryň başlarynda Horwatiýa, Wengriýa birleşdirilýär. 27863 XIII asyryň başlarynda Merwde ýaşan özüniň ajaýyp eserlerini döreden, mongollaryň bu ýurda eden çozuşlaryndan soň, bu ýurtdan giden Ýakup Hamawy bu kitaphananyň öz durmuşynda uly rol oýnandygyny belleýär. 27864 XIII asyryñ ikinji ýarymynda bu beglikleriñ iñ kuwwatlysy Kutahýa sebitinde höküm süren Germiýan ogullary Begligi 1300-nji ýyllara çenli Günbatar Anadola ýörişler geçirip, üçünji halka uç beglikleriniñ gurulmagyny üpjün etdi. 27865 XIII asyryň ortalarynda Angarwide Portugaliýanyň günortasynda rekonkistik hereket bes edildi. 27866 XIII asyryñ ortalarynda oguz türkmenleriñ gaýy boýuna beglik eden we Osmanly Begliginiñ düýbüni tutujy Osman Begiñ kakasy. 27867 XIII asyryñ ortalarynda Wengriýada iri ýer eýeçilik gatnaşyklary ornaşyp, merkezi häkimýet gowşap, Karol Laslo IV magnatlara garşy çäre görjek bolanda magnatlar polowesleri dargatdylar. 27868 XIII – XIV asyrlarda aýry – aýry görnükli akyldarlar we şahyrlar bütin ömrüni özleriniň doglan ýerlerinden we öz halkyndan uzakda sergezdançylykda geçirmäge mejbur bolupdyr. 27869 XIII- XIV asyrlarda olar köp borçlylyklarynda ýerine ýetirmelidi. 27870 XIII-XV asyrlarda Demirgazyk Italiýa we Toskaniýa seredende Sisiliýa yza galak bolupdyr. 27871 XII nesilşalygyñ faraonlary öz rezidensiýasyny Fiwydan täze gurlan It-tani (iki ýeri-de birleşdirýän) şäherine geçiripdirler. 27872 “XII tablisa Kanunlarynda” patrisileriň we plebeýleriň, patronlaryň we kliýentleriň, erkin adamlaryň we gullaryň hukuklarynyň tapawutlary görkezilýär. 27873 XII-XIII asyrda latyn edebiýaty hem ösdi. 27874 XII-XIII asyrlarda onlarça ýeretik sektalar peýda boldy. 1260 ýylda Paom okrugyndaSagarelli esaslandyryrdy. 27875 XII – XIII asyrlarda Ýapon edebiýatynda 2 ugur bardy. 27876 Xirat düwtary oñ do'rt tarly bolyar. 27877 XIV asyrda artileriýa peýda bilen, harby hereketler hem harby usul üýtgetdi. 27878 XIV asyrda bolsa Russiýa aralaşýar, tä XVII asyra ahyryna, çenli daşary ýurtda ýasalan kagyz ulanylypdyr. 27879 XIV asyrda Çehiýa döwleti Germaniýa, Polşa Wengriýa, aşakky Dunaý ýurtlary günorta-günbatar bilen halkara söwdasyny etdi. 27880 XIV asyrda demirgazyk afrikan taýpalaryň ýurduň günortasyna çozup durupdyrlar. 27881 XIV asyrda “gara mergi keseli” zerarly Skandinaw ýurtlarynyñ hojalygy pese gaçýar. 27882 XIV asyrda günorta gündogarda we merkezi Ýewropada täze duşman türk osmanlary peýda boldy. 27883 XIV asyrda Horezmiň çeperçilik medeniyeti täzede ýokary göterilip ugraýar. 27884 XIV asyrda “Iňlis poeziýasynyň atasy” Djeffri Yozef ýaşap oňa italýan wozroždeniýanyň hem käbir ideýalary täsir edýär. 27885 XIV asyrdan syýasy wakalar, özara söweşler “Demirgazyk we günorta nebereleriniň” göreşi, XIV – XV asyrlarda we orta asyr teatry ýüze çykdy. 27886 XIV asyrda Tripitika günorta Elipbisinde kitap ýazylýar. 27887 XIV asyrda Wizantiýa we Balkan ýarym adasynda garşy slawýan döwletleriniň arasynda garşylyklar ýitileşdi. 27888 XIV asyrda Ýaponiýa hytaýly hünärmençileriň aralaşmagy bilen hytaýly (monahlar) dindarlarada öwretdiler. 27889 XIV asyr kanun boýunça öñki hojaýynyndan rugsat almaly bolupdyr. 27890 XIV asyryň 2 ýarymynda şaherde masterler bilen podmasteriýlarynyň arasynda garşylyk ýitileşdi, iş haky artyrmak, iş wagtyny kemeltmegi talap edýärdiler. 100 ýylyk urşuň netijesinde halk garyplaşypdy. 27891 XIV asyryň 30-njy ýyllarynda Ürgenç uly, giň köçeleri, baý bazarlary köp sanly ymaratly bolan abadan gurlan şäher bolupdyr. 27892 XIV asyryñ 70-nji ýyllarynda dörän kärhanalarda ýöriteleşdirilen ussahanalaryñ 25-e golaý görnüşi bolupdyr. 27893 XIV asyryň 70 ýyllarynda okstorf uniwersitetiniň professory Džon Wiklif (1320-1384) buthanany döwlete boýun egmeli diýip düşündirmäge çalyşýar. 27894 XIV asyryň 70 ýyllarynda Şwabiýa soýuzy döreýär. 1381-nji ýylda reýn şäheriniň soýuzy birleşýär. 27895 Xiv asyryň 90 ýylaryna çenli hereketler dowam edip durupdyr. 27896 XIV asyryň ahyrynda iňlis daýhanlarynyň ýagdaýy erbetleşipdir. 27897 XIV asyryň başlarynda Min imperiýasynyň teýmirler döwleti bilen gatnaşyklary çylşyrymlaşýar. 27898 XIV asyryň ortalarynda mongollaryň döreden döwletleri dargap başlady. 27899 XIV asyryñ ortalarynda “Stefan Duşanyñ” kanunlar ýygyndysy kabul edildi. 27900 XIV – XB asyrlarda ýeke-täk türkmen dili döräp baslapdyr. 27901 XIV-XV asyrda arhitukturada obadan suratlar nagyş bermeklige uly üns berilýär. 27902 XIV – XV asyrda Norwegiýa pese gaçyp başlaýar. 27903 XIV- XV asyrda real italýan wozraždeniýasy barada gürrüň etmek bolar. 27904 XIV – XV asyrlarda Günorta Italiýa ykdysady taýdan pese gaçýar. 1442-nji ýyldan Günorta Italiýa hem Argon neberelriniñ gol astyna düşýär. 27905 XIV – XV asyrlarda hünärmençilik ösüp başlady. 27906 XIV – XV asyrlarda tebigy bilimler ösdi. 27907 XIV-XV asyrlar şäherlerinn ruhy durmuşynda wozroždeniýe durmuşynda wozroždeniýe aýry medeniýetine elementleri ýüze çykdy. 27908 XIV – XY asyrlarda Tefton ordeni özüniň harby taýdan gülläp ösen derejesine ýetdi. 27909 XIV – XY asyrlarda ylymda uly üstünlikler gazanyldy. 1364-nji ýylda Krakow uniwersiteti açyldy. 27910 XIX asryñ 20-30-njy ýyllarynda Kyýat han we onuň ogullary Astrabat, Mazandyran, Gilan bilen Bakunyñ, Astrahan arasynda deňiz ýollary arkaly bolup geçýän söwda gatnaşyklarynda esasy täjirleriň birine öwrülip, barlyşyksyz bäsdeşlik göreşine gatnaşýar. 27911 XIX asyra degişli türkmen halkynyň taryhynyň bu ýetmezçiliginiň üstüni köp derejede Hywa hanlarynyň arhiw dokumentleri bilen Buhara Guş begleriniň Daşkentdäki fondunyň resminamalary doldurýar. 27912 XIX asyrda Bolgariýa oba hojalygy ýurdy hasaplanýardy. 27913 XIX asyrda Buhara Emirligine bergi bermek we esger hökmünde adam bermek bilen kynçylykda ýaşaýarlar. 27914 XIX asyrda bu postulatyň aksiomadygy anyklanyldy. 27915 XIX asyrda bütin günorta Türkmenistanda yer eyeçiliginin jemagatçylyk düzgüni esasy görnüşi bolupdyr. 27916 XIX asyrda fransuz hytaýşynasy E.Şwann Syma Sýanyñ “Taryhy ýazgylaryny” terjime edýär. 27917 XIX asyrda gadymy Gresiýanyň taryhyny öwrenmek Germaniýada has çalt ösýär. 27918 XIX asyrda kenar ýakasynda ornaşan iňlisler bilen içerki etraplarda agalyk edýän aşantileriň arasynda uruşlaryň bolmagyna getirdi. 1901-nji ýylda Aşantiniň çägi hem baknalyga öwrüldi. 27919 XIX asyrda Orsýetiň ösüşiniň häsiýetli aýratynlygy ol hem köne orta asyr dolandyryş usuly şertlerinde täze gatnaşyklaryň emele gelmegidi. 27920 XIX asyrda russiýanyň daşary syýasaty esasan Orta Aziýa gönükdirlipdir. 27921 XIX asyrda sanaşyk ýerleriň mekany iň köp ýaýran ýeri Mary oazisi hasap edipdir. 27922 XIX asyrda türkmen edebiýaty döwrebap ösüş ýoluny geçýär. 27923 XIX asyrda türkmen topragy dürli taryhy wakalaryň şaýady bolupdyr. 27924 XIX asyrda ýaşap geçen ABŞ – nyň prezidenti Linkolnyň sözleri bilen aýtsak demokratiýa – bu “halk tarapyndan saýlanan, halk üçin saýlanan halkyň dolandyrmasydyr”. 27925 XIX asyryfi 20-nji yyllarynda Lebabyn ilaty hem Buhara emiri Mirhaydaryn garşysyna gozgalan edipdir. 27926 XIX asyryň 20-nji ýyllaryndan başlap Hytaýa getirilýän tirýegiň mukdary has-da artdy. 1815-1819-njy ýyllarda her ýylda getirilýän tirýegiň mukdary 4420 ýaşşik bolsa, 1835-1838-nji ýyllarda bolsa onuň möçberi 35445-e ýetdi. 27927 XIX asyryň 20 ý-da Hywa hanlarynyň Ahal topragyny basyp almak prosesi birbada togtadypdyrlar. 27928 XIX asyryň 30-40-njy ýyllarynda sentimental roman ýazmak giň ýaýraýar. 27929 XIX asyryň 30-njy ýylyň ahyry 40-njy ýylyň başda aram liberallaryň Italiýany dagynyklygy onuň ykdysady ösüşine päsgel berýändigine düşünýärdiler. 27930 XIX asyryň 30 ýyllarynda Angliýada işçileriň umumydemokartik akymdan adamdan ybarat, özbaşdak guramasyny döretmek synanşygy başlandy. 1836-njy ýyllarda işçileriň London assosiasiýasy we uly Demirgazyk soýuzy emele geldi. 27931 XIX asyryň 30 ýyllarynda bolsa iňlis Mezon, Peri, Waýze peronyň oýlap tapyşy peýdalanypdyr we bu mesele nemeslerden öňe saýlanypdyrlar. 27932 XIX asyryň 40-njy ýyllaryndan başlap Hytaý ýewropalylaryň ýarym baknasyna öwrülipdi. 27933 XIX asyryň 50 ýylda-da Italiýany birleşdirmek ugrunda göreş dowam etdi. 27934 XIX asyryň 50-ýyllarynda Fransiýa Krym urşuna gatnaşýar. 27935 XIX asyryň 60-njy ýyllarynda Russiýa hem baknalyk edinmek maksady bilen Orta Aziýa ýerlerine aralaşdy. 27936 XIX-asyryñ 60-njy ỳyllarynda Russiỳa hem baknalyk edinmek maksady bilen Orta Aziỳa ỳerlerine aralaşdy. 27937 XIX asyryň 70-80-nji ýyllarynda iňlis hökümeti özboluşly daşary syýsat geçirýärdi. 27938 XIX asyryň 70 ýyllarynda Lebapda ärsarylaryň 107 müň tapan suwarymly ekerançylyk ýerleri bolupdyr. 27939 XIX asyryň 80-90 njy ýyllarynda ABŞ-ň ýaragly güýçleri dürli bahanalar bilen Kolumbiýaň, Argeň, Çili, Braziliýanyň, Nikarugiýa, Meksikanyň çäklerine birnäçe gezek aralaşdylar. 27940 XIX asyryň 80-nji ýyllarynda ähli ekerançylyk ýerleriniň 42% 1 gektar möçberindäki daýhan eýeçiliginde-di, 33% ýerler, 50 we ondan ýokary gektarly mülkdarlarda jemlenipdi. 27941 XIX asyryň 90-njy ýyllarynda Germaniýa Hytaýa kürsäp girdi. 27942 XIX asyryň 90-njy ýyllarynda Ispaniýada terrorçylyk hereketi ösüp başlaýar. 1897-nji ýýlyň Alp Arslan 8-de italýan akarhisti tarapyndan hökümetiň baştutany Kastilo öldürilýär. 27943 XIX asyryň 90 ýyllarynda Angliýanyň, Fransiýanyň, Belgiýanyň işewür adamlary ispan senagatynyň demir magdan, dokma pudaklaryna uly möçberde maýa goýumlaryny goýup başladylar. 27944 XIX asyryň ahyrky çärýeginde Angliýanyň daşary söwdasy, senagaty esasan hem gurluşygy ösýärdi, şol bir wagtda dokma we kömür pudaklarynyň ösüşi haýallanypdy. 27945 XIX asyryñ ahyrlarynda XX asyryñ başlarynda bolan arheologiki açyşlar olaryñ çaklamalaryny tassyklaýar. 27946 XIX asyryň ahyryna Fransiýa diňe Afrikada däl eýsem Hindi-Hytaýda-da uly ýerleri basyp alypdy. 27947 XIX asyryň ahyrynda 300 müň gawaý Ilatynda 35 müňi galýar. 27948 XIX asyryñ ahyrynda alma, erik, şepdaly, garaly, armyt, nar, igide, tut agaçlary köp ekipdirler, üzümçilik ösen bolupdyr. 27949 XIX asyryñ ahyrynda gurluşyk üçin agaç tahtasyny, metaly we uly ölçegli aýnalary Russiýadan getirilýardiler, galan serişdeler ýerli serişdelerdi. 27950 XIX asyryň ahyryndan başlap çalt depginlerde ösüp başlan Germaniýa, Italiýa, ABŞ, Ýaponiýa ýaly döwletler paýlaşylan dünýäni täzeden paýlaşmak ugrunda göreşe başladylar. 27951 XIX asyryň ahyryndan XX asyryň başyndan başlap ors basybalyjylary, ezijileri bize hut biziň ata-baba ýurdumyzda “tuzemsler”, “inozemsler”, “talaňçylar”, “çarwalar”, “wagşy tekeler” diýip başladylar. 27952 XIX asyryñ ahyrynda - XX asyryñ başynda bina edilen jaýlaryñ binagärçiliginde Merkezi Aziýa binagärçiligi häsiýetli bolan hujreleriñ we depesi çowly şekilde binalar guruldy. 27953 XIX asyryň aýaklarynda XX asyryň başlarynda türkmen halkynyň taryhy bilen baglanyşykly käbir meseleleri öwrenmeklige Gündogary öwrenijiler W.A.Şukowakiý, I.A.Beldew goşant goşdular. 27954 XIX asyryň başlaryna şolaryň esasy böleginiň elinde söwda jaýlary, känleriniň ýarysyna golaýý, iri hususy ýerleriň aglabasy jemlenipdi. 27955 XIX asyryň başlarynda 70 mln 1860 ýylda 275 mln ýetýär. 27956 XIX asyryň başlarynda Kokantda zehinli, demokrat şahyr Mahmur ýaşapdyr we döredijilik işi bilen meşgullanypdyr. 27957 XIX asyryň başlarynda nemes ýazarlary döredijilige şeýle bir erkin çemeleşipdirler welin, olary belli bir toparlara bölmegem hyllalladyr. 27958 XIX asyryň başlarynda N.N. Murawýowyň, “Путешествие в Туркмению и Хиву 1819-1820гг” diýen kitaby çapdan çykýar. 27959 XIX asyryň başlarynda Pussiýa Eýranyň Kawkazdaky eýeçiliklerini eýeleýär. 27960 XIX asyryň başyndan başlap tä 40 ýyllaryna çenli balykçylygyň ösmegi Kyýat han we onuň ogullarynyň ady bilen baglanyşyklydyr. 27961 XIX asyryň başynda Orsýet Ýewropanyň uly döwletleriniň biri boldy, ol beýik döwlet derejesindedi. 27962 XIX asyryň birinji ýarymynda hywa hanlygynyň taryhy döredilýär. 27963 XIX asyryň birinji ýarymynyň taryhy eser bolan Muhammet Mir Alyma Buharynyň “Faht-name-i sultani” diýen golýazmasynda şol döwrüň wakalary öz beýanyny tapýar. 27964 XIX asyryň dowamynda Tejen derýasynyň aşak akymynda 1789-nji ýylaryň gurulan uly suw desgasy Garrybent 2 sany emeli (el bilen gazylan) Beg we wekil atly 2 sany magistral kanallar arkaly Tejen etrabynyň ekerançylyk hpojalygynda easy rol oýnapdyr. 27965 XIX asyryn II ýarymynda fransuz alymy Fýustel de Kulanjyň “Antik raýat jemagaty”, “Antik dünýäde gulçulygyň taryhy” diýen işleri çykýar. 27966 XIX asyryň II ýarymynda – XX asyryň başlarynda Ýewropada ylmyň ösmegi, täze taryhy çeşmeleriň köpelmegi netijesinde Gadymy Rimiň taryhnamasy ösüpdir. 27967 XIX asyryň ikinji ýarymyndan başlap Okeaniýanyň käbir adalarynda aziýalylar hem peyda bolup başlaýar. 27968 XIX asyryň ilkinji ýyllarynda başlap Amyderýanyň kenar ýakalaryndaky Lebap türkmenleriniň Mirhaýdara, ärjew begine garşy ençeme gozhalanlar bolup geçdi. 27969 XIX asyryň I-nji çärýeginde Orsýetiň durmuşyna we syýasy ýagdaýy çylşyrymlydy. 27970 XIX asyryň I ýarymynda günbatar ýerlerinde ornaşmaga hereketiň köpçülikleýin häsiýete geçmegi demirgazyk bilen günortanyň arasynda düşünişmezlik başlandy. 27971 XIX asyryň I – ýarymynda käbir goňşyderejelere ýetse-de bu babatda türkmenleriň ykbaly oňmady. 27972 XIX asyryň I ýarymynda Lebap türkmenleriniň Buhara emirine (Mirhaýdara) garşy uly gozgalaňlarynyň biri 1822-1823 ýyllarda bolupdyr. 27973 XIX asyryň I ýarymynda magaryfyň ýagdaýy entäk bir bolan dini mekdepler bilen çäklenipdir. 27974 XIX asyryň I ýarymynda maldarçylykda sürüli gyl ýallar idedilmek hem dowam edipdir. 27975 XIX asyryň I ýarymyndam mundan ozal hem bolşy ýaly, türkmenleriň arasynda agyzdan-agza geçýän halk döredijiliginiň eserleri- ertekiler, aýdymlar, matallar, nakyllar we atalar sözi iňňän giň ýaýrapdyr. 27976 XIX asyryň I ýarymynda rim taryhyny öwrenmeklige rus alymlaryndan MGU-nyň professorlary D.L.Krýukow, T.N.Granowskiý, S.W.Ýeşewskiý uly goşant goşupdyrlar. 27977 XIX asyryň I ýarymynda ýurtda orta asyrlardan galan jenaýat hukugy hereket edýärdi. 27978 XIX asyryň I ýarymynda žasy maldarçylyk bilen meşgul bolup, olar döwer (goýun-geçi) düýe, at-ýaby idedipdirler. 27979 XIX asyryñ ortalaryna önümçiligiñ fabrik görnüşi dokma senagatynda agdyklyk edýärdi. 27980 XIX asyryň ortalarynda ilatly ýerler Ỳuwaş okeanyna baryp ýetdi, indi ýurt esasan hem özüniň häzirki araçäklerini emele getirdi. 27981 XIX asyryň ortalaryndan mülk ýerler hususy eýeçilige geçip ugrapdyr. 27982 XIX asyryň ortalarynda we 60 – njy ýyllaryň başynda günorta Türkmenistandaky jemgiýetçilik syýasy ýagdaý entek doly durnuklaşmak derejesine baryp ýetmändi. 27983 XIX asyryň soňky 30-njy ýyllarynda (1871-1900) Fransiýanyň ykdysady durmuşynda uly özgerişler bolup geçdi. 27984 XIX – asyryň soňky 30- ýylynyňçinde ABŞ –a 14 mln töweregi göçüp gelenler hasaba alyndy. 27985 XIX asyryň ýigriminji ýyllarynda Lebabyň ilaty Buhara emiri Mirhaýdaryň garşysyna gozgalaň edýär. 27986 XI-XII asyrda rysar ideologiýasy edebiýaty döredýär. 27987 XI – XII asyrlarda Saragta görnükli halk ymaratçylygynyň korporasiýasy dowam edipdir, şol halk ymaratçylaryny bolsa köp wagtlarda uly işleri etdirmek üçin başga şäherlere-de çagyrypdyr. 27988 XI-XII asyrlarda seljuklaryn hojalygy kop pudakly bolupdyr. 27989 XI -XII asyrlaryň günorta Türkmenistan arhitekturasynyň ewolýusiýasynyň bütin barşy bilen öňünden kesgitlenipdir. 27990 XI-XII asyryň elýazmalyrynyň hemmesi diýen ýaly daşardan getirilen pergamene ýazylypdyr. 27991 XI-XIII asyrda medeniýeti, şähermekdepleri uly goşant goşdy. 27992 XI-XIII asyrlarda iri ýer eýeçilik gurluşa geçmegiñ netijesinde daýhan ykdysady we hukuk gatnaşyklarynda iri ýer eýelerine garaşly bolupdyr. 27993 XI-XIII asyrlarda Türkmenistanyň ekerançylyk zologynda horosanlylar we horezmliler san taýdan garanyňda oguzlardan köp bolup, olaryň ösüş derejesi hem ýokary bolupdyr, şu sebäbe görä-de yza galak oguzlaryň horosanlylar bilen gatyşmaklygy kyn boljakdy. 27994 XI-XII nesilşalyklar munuñ bilen ylalaşmaly bolupdyrlar. 27995 XIX nesilşalygyñ faraonlary Deltada ýerleri gowulandyrmak üçin işler geçirip başlapdyr. 27996 XIX nesilşalygyñ öñünde Müsüriñ daşarky kuwwatyny dikeltmek wezipesi durupdyr. 27997 XIX – nji asyryň 50-60-njy ýyllarynda türkmen tire – taýpalarynyň milli őzbaşdaklyk, syýasy garaşsyzlyk ugrunda baş goşan sőweşleriniň biri hem, türkmenleriň birleşen güýçleriniň Eýranyň talançylykly ýőrüşlerine garşy gőnükdirilen Mary sőweşidir. 27998 XIX – njy asyryň 1870-nji ýyllarny ahyryna ABŞ- ň hökümet indeý taýpalaryny gysyp çykarmagy, şeýle hem goňşy ýerleri satyn almagyň hasabyna öz çäklerini has giňeltdi, ýagny ol häzirki çäklere getirildi. 27999 XIX-njy XX-nji asyrlaryň sepgidinde beýik döwletler dünýäni paýlaşyp gutarypdy. 28000 XI – XV asyrlarda Ỳewropada halkara gatnaşyklary bir sistema girdi. 28001 XI-XVI asyrlarda saraýlar (myhmanhana), keselhanalar, dolandyryş jaýlary, kerwensaraýlar gurlupdyr. 28002 XIX-XX asyrlaryň sepgidinde Ispaniýanyň ykdysadyýeti gaty gowşandy. 28003 XIX-XX asyrlaryň sepgidnde bu çaklamany rus alymy W.I.Modestow gorapdyr. 28004 XIX-XX asyrlaryň sepgitlerinde italiýan barlagçylary Dionisiý Galikarnasla salgylanyp, etrusklaryň ýerli halkdygy baradaky pikiri öňe sürüpdirler. 28005 XI ýüzýyllygyň Oguz türkmen Diwan Sözlüginde (1072-1073 ýyllar) şeýle ýazylýar : “Oguzlar türkmenlerdir. 28006 XML'iň kömegi bilen ilki bilen dokumentler we datalar kodlanýar we serialize edilýär, soňra bolsa ähli informatsiya sistemalarynyň, esasan hem internediň üstü bilen bu informatsiýa paýlaşylýar. 28007 XML şeýdip başlady; XSLT hem şeýdip başlady. 28008 XML- WWC (Bütündünýä korsortium) tarapyndan hödürlenýän mugt açyk standartdyr. 28009 Xo,Xi,A3,An we s.m. Bu yerde O,I,3,N indeksidir. 28010 XV asyra çenli şäherliler bilen daýhanlar bile maslahatlaşýan wagtlarynda maýda we orta dworýanlar iri ýer eýelerinden aýry maslahat geçiripdirler. 28011 XV asyrda 1444 ýylda nemes dilinde ýazylan “Dälileriň gämisi” atly goşgy Bodel uniwersitetiniň professory Sebostýan Bront (1457-1521) tarapyndan ýazylypdyr. 28012 XV asyrda akanlar ýerli ilaty gysyp çykaryp kenarýakalaryny özleri eýelediler. 28013 XV asyrdaAmerikanyñ açylmagyda Italiýanyñ ykdysadyýetine uly täsir edipdir. 28014 XV asyrda garyplaşan daýhanlaryň ýerini satyp alyp öz ýerli daýhanlar gatlygy oba hojalyk işçisi peýda bolýär. 28015 XV asyrda Germaniýada dworýan hojalyklary-da ösüp başlaýar. 28016 XV asyrda günbatar Malaki güýçlenýär. 28017 XV asyrda Horasan daýhanlarynyń köpüsiniń öz ýerlerini ekip bejermäge gurby çatmandyr. 28018 XV asyrda iri ýer eýeçiliginiň dagnyklygy we özara uruşlar netijesinde pese gaçyp, daşky çozuşlara gaýtawul bererden güýçsizdi. 28019 XV asyrda italýan kartografy tarapyndan Kaspi deňizniň kartasy takyk berilen hem bolsa ýewropaly kartograflary oňa ynanmazlyk bilen garaýardylar. 28020 XV asyrda karol Daniýada Kopengagen şäherinde ýerleşýär. 28021 XV asyrda Kataloniýa köpçülikleýin daýhan hereketleriniň merkezine öwrüldi. 28022 XV asyrdaky başga bir taryhçy: “Bu älemde iň bir beýik gurluşygyň biri bolup, şeýle derejede berk, zaýalama onuň golaýyna-da gelip bilmeýär” diýip ýazypdyr. 28023 XV asyrda nemes rysorlary Gündogar Ỳewropa aralaşmagyny bes edýärler. 28024 XV asyrda oňät wakalary biri köpçülikleýin willonlaryň azat bolmagy. 28025 XV asyrda ozalky Altyn Ordanyň territoriýasynda ýaşap, türkileşen mongollar gypjaklar tarapyndan Orta Aziýa howp salypdyr. 28026 XV asyrda Polşada hem gumanistik ideýalar ýaýrady. 28027 XV asyrda Türkmenistanyň günbatar böleginde gadymy oguz taýpalary bilen birlikde täzeden dörän, kem-kemden güýclenip ugran türmen taýpalary ýaşapdyr. 28028 XV asyrda XVI asyrda Germaniýanyň ykdysadyýetinde öňe gidişlikleri duýuldy. 28029 XV asyr we XVI asyryň başyndaky edilen açyşlar ýagny, Ýeriň togalak görnüşde bolmagynyň subut edilmegi orta asyr Ýewropadnyň ýer baradaky garaýşyny düýbünden üýtgedipdi. 28030 XV asyryň 30-40-njy ýyllaryndaky ykdysady ýokary göteriliş XVI asyryň ikinji ýarymyndaky daýhan uruşlaryndan soň beýik geografiki açyşlardan soň dünýä söwdasynyň täze ugurlary peýda bolupdyr. 28031 XV asyryñ 30 ýyllarynda Wengriýada gulçylyk hereketleri ýaýraýar. 28032 XV asyryň ahyrlarynda Demirgazyk Amerika yklymy Hristofor Kolumb tarapyndan açylýar we Ispaniýa demirgazyk, merkezi we günorta Amerikanyň meýdanynyň köp bölegini eýeleýär. 28033 XV asyryň ahyrynda Gana gelen ilkinji ýewroopalylar portugallar bolup, olar bu ýerde galalar salypdyrlar. 28034 XV asyryň ahyryndan başlap Ýewropanyň öňdebaryjy ýurtlary pese düsüp başlap iri ýer eýelerine garşy göreş ýaýbaňlandy. 28035 XV asyryň ahyrynda XVI asyrda bu ýerde iri ýer eýeçiligi dargap, baylyk toplamaklyk başlandy. 28036 XV asyryň başlarynda Angliýa täzeden urşa başlaýar we 1415 -nji ýylda Demirgazyk Fransiýany (Pariž bilen bilelikde) basyp alýar. 28037 XV asyryň bir taryhçysy: “Muhammet pygamberiň zamanyna ýakyn bir döwürde oguzlaryň (türkmenleriň) arasynda däde Görkut (Gorkut ata) atly bir adam döräp, oguzlaryň dilinde bir kitap ýazypdyr. 28038 XV asyryň II-ýarymynda Min imperiýasy gowşap başlapdyr. 28039 XV asyryň ortalaryndan başlap, ozalky Altyn Ordada ýaşap, türkileşen mongollar Orta Gündogara howp salyp başlapdyr. 28040 XV biziň eramyzyň Ýewropanyň ýaş döwletinde obşina gurluşy dowam eden döwri. 28041 XVI asyra çenli algebrada harplar ulanylýar. 28042 XVI asyra çenli Mali öz kuwwatyny çaklady. 28043 XVI asyrda 20 müň ilaty bolupdyr. 28044 XVI asyrda Angliýada gummanistik metod ösdi. 28045 XVI asyrda Angliýada iri ýer eýeçilik gurluşyň bazar önümçilik gatnaşyklary peýda bolup başlady. 28046 XVI asyrda ärsarylaryň garabekewül tiresi Mangyşlakda oturypdyr diýen maglumat bar, demirgazyk Horasanda baýat taýpasynyň uly orny bolupdyr. 28047 XVI asyrda binagärçilik sungaty hem uly ösüşlere eýe bolupdyr. 28048 XVI asyrda dini mekdepler hem ösüşe eýe bolup, olarda gurply adamlaryň çagalary okapdyrlar. 28049 XVI asyrda fizika ylmy ösüp başlaýar. 28050 XVI asyrda Fransisk Ksabýe 1551-nji ýylda günbatardan organy getirýär. 28051 XVI asyrda Günbatar Ýewropada haryty önümlerine bolan islegiň artmagy Ýewropa bilen Gündogaryň ỳurtlarynyň arasyndaky alyş-çalyşy sazlaşdyrỳan pula bolan islegi hem artdyrdy. 28052 XVI asyrda Günorta Türkmenistanyň ýerlerinde medeni taýdan ýokary göteriliş duýulypdyr. 28053 XVI asyrda katolik buthana bütin feodal gurluşyň ideologiýasynyň daýanjydy. 28054 XVI asyrdaky nemes daýhanlarynyň gozgalaňynyň ýeňilmeginiň sebäbi daýhan biri-birinden aýrady. 28055 XVI asyrda mongollar ykdysady we syýasy dagynyklygy başdan geçiripdir, buddizm dini bu ýerde deň ýaýrapdyr. 28056 XVI asyrdan başlap demirgazyk türkmen taýplary (ýomutlar, tekeler, ärsarylar, salyrlar, saryklar) we beýlekiler kem – kemden gönorta tarap süýşüp başlaýarlar. 28057 XVI asyrda Niderladlaryň ykdysady ösüşi. 28058 XVI asyrdan XIX asyryň ikinji ýarymyna çenli türkmen halkynyň durmuşy gaty agyr bolupdyr. 28059 XVI asyrda Pers aýlagyna ilkinji bolup portugallar gelýärler. 28060 XVI asyrda Sennar soltanlygy peýda bolýar. 28061 XVI asyrda şeýle obalaryň sany 94 eken. 28062 XVI asyrda soltan Aly Meşhedi, Mir Aly Faraby, Mahmut ibn Ishak aş-Şyhaby we beýlekiler hatdatçylyk sunagtynda uly meşhurlyga eýe bolupdyrlar. 28063 XVI asyrda täze dworýanlar öz eýeçiliginiň obşina ýerleriniň daýhan uçastoklarynyň monastyr ýerlerini satyn almak, aristokratlaryň ýeriniň hasabyna öz baýlygyny artdyrmak üçin telekeçilik bilen hem meşgullanýardylar. 28064 XVI asyrda täze ýüze çykýan işewür adamlar bilen täze dworýanlaryň soýuzy döretmek XVII asyrdaky buržuaz rewolýusiýasy hem wajyp rol oýnady. 28065 Xvi asyrda türkmen halkynyň häzirki etniki düzümine girýän taýpalaryň aglabasy Hazar deňziniň gündogar kenarlaryny tutuş diýen ýaly eýeleýardirler. 28066 XVI asyrda wajyp özgerişler bolup, harplary kesip ondan oňe goýup ýazyp başladylar (Sriftleri). 28067 XVI asyrda ylmyň ösmegi we täze astronomik tablisalaryň zerurlygy netijesinde köne astronomik garaýyşlar täzeleri bilen çalşyldy. 28068 XVI asyrda ylym has uly ösüşlere eýe bolupdyr. 1593-nji ýylda Amin Ahmet Razy “Haft iklim” diýen geografiki görkeziji sözlügini düzýär. 28069 XVI asyrlardan XIX asyryň ikinji ýarymyna çenli tukmen halkynyň durmuşy gaty agyr bolupdur. 28070 XVI asyryň 2 ýarymynda germewe garşy beýleki graflyklarda-da iňlis daýhanlarynyň gozgalaňy boldy. 28071 XVI asyryň 80-nji ýyllarynda Oda ýurdyň welaýatlarynyň ýarysyna eýeçilik edýärdi. 28072 XVI asyryň 90-njy ýyllarynda Flipp II-niň Fransiýa garşy interwensiýasy hem oňa zyýan basýar. 28073 XVI asyryň ahyrynda forfor we küýsegärçilik önümleri köp ösdürilipdir. 28074 XVI asyryň ahyrynda marokkalylar Songaýa çozup, onuň ähmiýetini pese gaçyrýar. 28075 XVI asyryň ahyrynda ýene 2 esse galýar. 28076 XVI asyryň başlarynda “Başlamak gizlin jemgyýetiň işinde duýuldy. 28077 XVI asyryň başlarynda Merkezi Aziýada Temirler döwletini ýykan Muhammet Şeýbany han ( 1500 1510 ) güýçli döwlet gurup, Sefewiler döwletiniň garşysyna durýar. 28078 XVI asyryň başynda Germaniýanyň ilatynyň aglaba köpüsi iri ýer eýelerine garaşlydy. 28079 XVI asyryň başynda Sefewi hökümdarlary ähli Eýran ýerlerini birleşdirmek we täze territiriýalary basyp almak ugrunda uruşlar alyp bardylar. 28080 XVI asyryň birinji ýarymynda Buharaly Mulawy Kaukaby atly sazanda saz eserlerini döredipdir. 28081 XVI asyryň birinji ýarymynda özbek dilinde edebi we taryhy eserler peýda bolup başlaýar. 28082 XVI asyryň dowamynda bahalar 3,5-4 gezek ýokary galdy. 28083 XVI asyryň dowamynda Portugaliýa bu baý ülkäni tas ýeke-täk diýen ýaly talady. 28084 XVI asyryň II ýarymynda olaryň talaňçylyklary puja çykýar. 28085 XVI asyryñ ikinji ýarymynda Köneürgenç hanlygynyñ paýtagtynyñ ywa geçirilmegi bilen Köneürgenç özüniñ öñki ähmiýertini ýitirýär. 28086 XVI asyryň ortalarynda Etrek-Gürgen boýlarynda ýaşaýan “Söýünhan” ýa-da “Ýaka türkmenleri” esasan gyzylbaşlaryň döwleti bilen Köneürgenjiň arasynda ýagny, iki oduň arasynda heläkçilik çekýärdiler. 28087 XVI asyryň ortasyndan başlap Russiýada kitap gap emekligiň şertlerine uýgulaşan täze ornament ýüže çykýar. 28088 Xvid – DivX bilen meňzeş. 28089 XVII asyra çenli täjik-özbek diýilip bolünmeýärdi. 28090 XVII asyrda 55 mln ýetdi. 28091 XVII asyrda aşantiler öz paýtagty Kumasiden ýöriş edip, döwlet bileleşikleriniň ählisini özüne tabyn edýär. 28092 XVII asyrda berklenen Golland, Zansiýa we Angliýa, Pirineý baknaçylaryny gysyp başlaýarlar. 28093 XVII asyrda bina edilen Täçmahal aramgähi özüniň aýratyn ajaýyplygy bilen „daşdan dörän poema“ adyny alypdy. 28094 XVII asyrda bolsa Aşyk Abbas, Sary aşug, Aşug Abdylla ýaly aýdymçylar halkyň arasynda giňden tanalypdyr. 28095 XVII asyrda bütin demirgazyk Hindistany özüne birleşdirýär. 28096 XVII asyrda Flipp II-ň nesilleri Flipp III-ň we Flip IV-ň edara eden döwründe Ispaniýanyň oba hojalygy Ýewropanyň beýleki ösen ýurtlaryndan has yza galýardy. 28097 XVII asyrda fulbe döwleti döredi. 28098 XVII asyrda hojalyk birden aşak gaçdy. 28099 XVII asyrda Mangyşlak ýarym adasyndaky we Üstýurt töwereklerinde oturan türkmenler gündogara hereket edipdirler. 28100 XVII asyrda nemes edebiýaty mowzuk hem galyp babatda öz ýoluny tapman kösenýär. 28101 XVII asyrda Portugaliýa edil Ispaniýa ýaly yzagalak iri ýer eýeçilikli döwlete öwrüldi. 28102 XVII asyrda Portugaliýanyň gowşamagy bilen baglanyşykly olaryň eýeçilikleri Gollandiýanyň eline geçdi. 28103 XVII asyryň 30- ýyllygynda Şwesiýa Baltika iň uly, güýçli deržawa öwrülýär. 28104 XVII asyryň 40-njy ýyllaryndan başlap daýhanlar gozgalaňy täzeden, has giň gerim bilen başlandy. 28105 XVII asyryň 50-nji ýyllarynda Bhonsle Şiwajiniň (1627-1680 ýý.) ýolbaşçylygynda marathlar mogollara garşy gozgalaňa başladylar. 28106 XVII asyryñ ahyrlaryndan başlap Türk imperiýasynyñ territoriýasy kiçelip başlaýar. 28107 XVII asyryň başlarynda 260 sany ululy-kiçili hanlyklar bardy. 28108 XVII asyryň birinji ýarymynda integraly söz bilen “ähli bölünmeýän sanlaryň toplumy” diýip atlandyrypdyrlar. 28109 XVII asyryň ikinji ýarymy-XVIII asyryň birinji ýarymynda Fransiýa Hindistany eýelemeklik üçin göreşdi. 28110 XVII asyryň ortasyna çenli Ispaniýanyň diňe “Beýik deržawa” diýen ady ýaşady. 28111 XVIII asyr azerbaýjan şahyrlary halkyň ruhuna has ýakyn eserleri döretmek bilen, olary azat edijilik göreşe çagyrypdyrlar. 28112 XVIII asyrda azerbajan poeziýasyny ösdürmekde liriki şahyrlar Molla Panah Wagif we Molla Weli Widady görnükli yz galdyrypdyrlar. 28113 XVIII asyrda bilimli ýaponlar ýewropa ylmyndaky öňdebaryjy zatlary, ýurduň ykdysadyýetini kämilleşdirmekde ulandylar. 28114 XVIII asyrda esasan hem Eýran agalygy ýok edilenden soňra Azerbaýjanyň şäherlerinde medeni durmuş janlanyp başlanýar. 28115 XVIII asyrda hem döwletiň dargamagy dowam etdi. 1739-njy ýylda Eýran şasy Nedir şa Delä ýöriş gurady. 28116 XVIII asyrda ors patyşasy Petr I-iň dolandyran döwründe ors –türkmen gatnaşyklary ep-esli derejede ýygjamlaşýar. 28117 XVIII asyrda Şirwandaky özara uruşlar barada bolsa Azerbaýjanyň beýleki görnükli şahyry Aga Masihiniň muhammeslerinde öz beýanlaryny tapýar. 28118 XVIII asyrda taryhy ýabanyçylyk, warwarçylyk we siwilizasiýa ýaly dürlere bölendiklerinden ugur alyp, ol ýabanyçylyk we warwarçylyk dürlerini üç basgançaga bölýär: aşaky basgançak, ortaky basgançak, ýokarky basgançak. 28119 XVIII asyr fransuz rewolýusiýasyndan tapawutlykda, ol ahyry maksadyna ýetip bilmedi. 28120 XVIII asyr Russiýanyň taryhynda Pyotryň döwri bilen başlanýar. 28121 XVIII asyryň 30-njy ýyllarynda Azerbaýjanda ýagdaý ýene-de ýitileşip başlaýar. 28122 XVIII asyryň 40-njy ýyllarynda Merkezi Ỳewropa Mangol basyp alyşlarynyň öňisyrasyndady. 28123 XVIII asyryň 40-njy ýyllarynda Papa Innakentiý IV mongol-tatarlary bilen soýuz baglaşmaga synanyşyk etdi. 28124 XVIII asyryň 60-njy ýylynda Ýewropada syýasy oýunlar gyzyşýar. 28125 XVIII asyryň 70-nji ýyllaryndan başlap Gawaý adalary özleşdirilip başlanýar. 1778 ý ol ýerde 300 müň çemesi adam bar eken. 28126 XVIII asyryň 80-nji ýyllarynda Eýranda häkümiýet Gajarlar dinastiýasyny esaslandyran Aga Muhammet hanyň eline geçýär. 28127 XVIII asyryň 80-nji ýyllarynda Hytaý Wýetnamy basyp almaga synandy. 28128 XVIII asyryň ahyrlarynda Birmany eýelemek üçin iki gezek (1768-nji ýylda) goşun ugratdy. 28129 XVIII asyryň ahyrlarynda bolsa koloniýalarda garaşsyzlyga garşy göreş başlanýar. 28130 XVIII asyryň ahyrlaryndan ýewropadan hem-de amerikadan göçüp baran Poleneziýanyň beýleki adalarynda hem kem-kemden ornaşyp başlaýarlar. 28131 XVIII asyryň başlarynda ol ýerde gazet-žurnallar çap edilip baslady, jemgyýetçilik we hususy mekdepler we kolledžler döräp ugrady. 28132 XVIII asyryň birinji çärýeginde Russiýanyň daşary syýasatynyň häsiýetli aýratynlygy onuň ýokary işjeňlidi. 28133 XVIII asyryň ikinji ýarymynda Azerbaýjanyň eke-täk ykdysady merkezi bolmandyr. 28134 XVIII asyryň ikinji ýarymynda Buharada Abdyrahman Talynyň “Abul-faýz-hanyň taryhy” we Muhammet Wafaýi Kermanigiň “Tuhfai hani” diýen taryhy eserleri ýazylypdyr. 28135 XVIII asyryň ikinji ýarymynda iňlislere öňde agzan üç sany güýçli hanlygymyzyň biri bolan Maýsury almak başartsa-da, Marath we Penjap hanlyklaryny eýelemek meselesi XIX asyryň gün tertibine galdyrylypdy. 28136 XVIII asyryň ikinji ýarymynda Nedir şa aradan çykandan biraz soňra ýurt çaýkanyp, Eýranda döwlet dagynyklygy başlandy. 28137 XVIII asyryň ortalarynda Fransiýada senagat, söwda, oba-hojalygy uly depgin bilen ösüp başlady. 28138 XVIII nesilşalygyñ soñy faraonlarynyñ döwründe Müsüriñ ýagdaýy göz-görtele ýaramazlaşypdyr. 28139 XVIII-XIX asyryň I-nji ýarymy barada Munis-Ahiniň “Bagtlylygyň jennet bagy” (“Firdadus –ul-ikbal”) diýen taryhy iş hem Türkmenistanyň taryhy barada gymmatly çeşme hasaplanýar. 28140 XVII-nji asyryň ahyry XVIII asyryň başlarynda nemes şäherlerinde ýönekeý haryt önümçiligi ösüp başlady we ol kem-kemden merkezleşen manufaktur önümçilige öwrülip başlady. 28141 XVII-XVIII asyrlarda talyplar takyk we tebigy ylymlarlar bilen meşgullanypdyrlar. 28142 XVI-XVII asyrda arap taryhçylary “umumy musulman” taryhyny döretmek bilen meşgullandylar. 28143 XVI-XVII asyrda Rim, Neapol ýaly şäherleriniň ilaty artypdy. 28144 XVI-XVII asyrlar Azerbaýjanyň taryhyna, tebigatyna bagyşlanan hem birnäçe işler ýazylypdyr. 28145 XVI-XVII asyrlarda aşug (dessançylyk) sungatynyň hem ýokary göterilen döwri bolupdyr. 28146 XVI – XVII asyrlarda Günbatar Ýewropa ýurtlarynda önümçiligiň we tehnikanyň soraglarynyň amaly taraplary öwrenildi. 28147 XVI – XVII asyrlarda köp priborlar we enjamlar taýýarlandy. 28148 XVI-XVII asyrlardaky reformasiýa - katolik buthamasynyñ esaslaryna güýçli zarba ugry we orta asyr jemgyýetinde ankydy pikiriñ ösmegine şert döretdi. 28149 XVI-XVII asyrlarda protestantlar bilen katolikleriň arasynda garşylyk ýitileşýär. 28150 XVI-XVII asyrlarda şu taýpalar Uzboýyň kenarynda maldarçylygy we ekerançylygy bilelikde alyp barypdyrlar. 28151 XVI – XVII asyrlarda tebigy bilimiň ösüşinde uly öwrülişi bolup geçýär. 28152 XVI-XVII asyrlarda türkmen halkynyň taýpa-tireleri belli bir ýerde ýaşmandyr. 28153 XVI-XVIII asyrda ýazylan elýazmalara Troise-Sergiýewe manostyryna degişli kitaby (Isaak Siriniň nesihaty, 1381 ý.). 28154 XVI-XVIII asyrlarda Azerbaýjan Sefewiler döwründe Osmanly-sefewi urşy Sefewi türkmenleriň hökümdarlygyny XVI asyryň ahyrlarynda Ysmaýyl I ( 1501 1524 ) esaslandyrýar. 28155 XVI一XVII asyrlarda çowdurlaryň bir bölegi abdallar we söýünjajylar bilen birlikde Astrahan hem-de Stawropol etraplaryna göçýärler, beýleki bir bölegi bolsa Daşoguz welaýatynyň Kalinin hem-de Telman raýonlarynda ýaşaýarlar. 28156 XV Nusaý Merkezi Aziýanyň günortasynda iň iri şäher hasaplanylypdyr. 28157 XV-XVI asyrda bu döwlet Niderlandlar adyny aldy. 28158 XV- XVI asyrda gülläp ösdi. 28159 XV-XVI asyrlarda Ýewropa täze söwda ỳollarynyň we ỳurtlaryň açylmagy bilen Afrika we Amerikanyň, Aziỳanyň halklary baknalyk sütemine duçar boldylar. 28160 XV-XVII asyrdaky Beỳik geografiki açyşlar Ýewropada ilkinji kapitalyň döräp başlamagy bilen hem baglanyşyklydyr. 28161 XV, X, XVII asyrlarda Iňlisler, Fransuzlar, Gollandlar hem syỳahatlar geçiripdirler. 1606 ỳylda Golland syỳahatçylary tarapyndan Awstraliỳa açylypdyr. 28162 XX asyr adamzadyň ykbalynda awuly, uly ýitgili, köp pidaly, gandöküşikli wagşy asyr boldy. 28163 XX asyrda aktrisa "taryhyň iň meşgur aktrisasy" diýlip atlandyryldy. 28164 XX asyrda dünýäniň ilaty 3 esse köpeli, 6 milliard adama ýetdi. 28165 XX asyrda şol medeniýetiň şol beýik ruhy dünýäniň düýbüne palta urulyp başlandy. 28166 XX asyrda Türkmenistan SSSR garaşly wagtlarynda birnäçe sapar abatlaýyş işleri geçirilipdir. 28167 XX asyryň 20-nji 50-nji ýyllarynda Türkmenistanda taryh ylmynyň ösüşi Türkmenistanda taryhy edebiýatlaryň ýazylyp başlanmagy, taryh ylymynyň ösüşi ýurdumyzda sosialistik özgerişleriň başlanmagy bilen baglanşyklydyr. 28168 XX asyryň 50-60-nji ýyllarynda HDP – ýolbaşçylygyndaky hökümet blogy bilen çepçi güýçleriň arasynda ýiti göreş bolup geçdi. 28169 XX asyryň 60-njy ýyllarynda Fransiýada Ylmy tehniki rewolusiýa ösüp başlady. 28170 XX asyryň 70-80-nji ýyllarynda ylmy-tehniki öwrülişigiň täze tapgyry başlandy. 28171 XX asyryň 70-nji ýyllarynda Angliýanyň daşary syýasaty has işjeň ýagdaýda geçýärdi. 28172 XX asyryň 80-nji ýyllarynyň başynda hökümet bilim ulgamyna, saglygy goraýşa, ýaşaýyş jaý gurluşygyna goýberilýän serioşdeleri artdyrdy. 28173 XX asyryň 90-njy ýyllarynda dünýädäki syýasy ýagdaýlaryň üýtgemegi, halkara gatnaşyklaryna hem täsir etdi. 28174 XX asyryň ahyrynda Eýran firmalary bilen jemi 533 million dollara barabar 16 sany senagat kärhanalaryny we beýleki binalar gurulýar. 28175 XX asyryň ahyrynda halkymyzy uly eşretlere eýe etdi, geçmiş taryhymyzy öwrenmäge doly ýol açdy. 28176 XX asyryň ahyrynda Pars aýlagynda bolan uruşda her günde 500 mln ýa-da her minutda 350müň amarikan dollary harçlanypdy. 28177 XX asyryň ahyrynda taryhy ösüşiň umumy jemi. 28178 XX asyryň başlarynda ABŞ- ňökümeti özüniiň daşary syýasatynda Aziýa aralaşmak meýlini öňe sürdi. 28179 XX asyryň başlarynda ABŞ-ň ykdysydyýeti uly gerim bilen ösüp başlady. 28180 XX asyryň başlarynda belli bir derejede iňlis ykdysadyýetiň ösüşi duýulýardy. 1914-nji ýyly 1900-njy ýyly bilen deňeşdirende kömür çykarmak 11%, pagtany gaýtadan işlemek 23% ösdi. 28181 XX asyryň başlarynda dünýäni täzeden paýlaşmak ugrundaky göreşe başlan Germaniýadadyr. 28182 XX asyryň başlarynda Italiýada täze dörän fabrik-zawod senagaty emele geldi. 28183 XX-asyryň başlarynda Soltanlyk parahatçylykly we içki uruşsyz ỳatyrylypdyr. 28184 XX asyryñ başynda Awstriýa köpmilletli Gabsburglar imperiýasynyñ uly syýasy özeni hökmünde Ỳewropanyñ iñ amatly ösýän ýurtlarynyñ biridi. 28185 XX asyryň başynda Awstriýanyň syýasy durmuşynda birnäçe partiýalaryň işeňňirligi artyp başlady. 28186 XX asyryň başynda Awstro-Wengriýanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň häsiýetli aýratynlygy ol hem imperiýada häli orta asyr gatnaşyklarynyň saklanyp galmagy, ýurduň syýasy gurluşynda hem çäksiz häkimligiň dowam etmegidi. 28187 XX asyryñ başynda dünýäde bolup geçen özgerişler Günorta-Gündogar Ỳewropanyñ duşundan geçmedi. 28188 XX asyryň başynda dünýä döwletleriniň özara gatnaşyklary hasam ýygjamlaşdy. 28189 XX asyryň başynda gadymy kümmetiň gümmezi ýykylypdyr. 1937-nji ýylda A.M. Baçinskiniň we W.I. Pilýawskiniň ýolbaşçylygynda Buharadan bolan ussalar uraban we Yusup tarapyndan gümmez gaýtadan dikeldilipdir. 28190 XX asyryň başynda Germaniýa hökümetiniň daşary syýasatynda dünýäni paýlaşmak maksady emele geldi. 28191 XX asyryň başynda Hytaý yzagalak, ýarym bakna ýurtdy. 28192 XX asyryň başynda Ýewropa dünýä syýasatynyň merkezi bolup galýardy. 28193 XX asyryň başynda ýurduň oba hojalygy senagatdan yza galýardy, onuň sebäbi ekerançylykda orta asyr usullary dowam edýärdi. 28194 XX asyryň ikinji ýarymyndaky Hindistanyň ähli görnükli döwlet ýolbaşçylary bolan J.Neru, L.B.Şastri, I.Gandi, Rajiw Gandi bu partiýanyň wekilleridir. 28195 XX asyryň ilkinji 10-ýylynda ABŞ-ň oba-hojalyk önümleriniň umumy mukdary 4,7 mld $-n 8,5 mld dollara ýetdi. 28196 XX asyryň soňky 10 ýyllygy XXI asyryň ilkinji ýyllary türkmen taryhyna altyn harplar bilen ýazyldy. 28197 XX asyryň soňky çärýeginde Günorta Koreýa, Tailand, Singapur, Malaýziýa özüniň ösüş depgini boýunça has öňe saýlandylar. 28198 X-XI asyrda bolup geçýär. 28199 X-XI asyrlarda Alynky Aziýa göçüp giden dürli taýpa-tireleriň özlerini “türkmenler” diýip atlandyrmakda umumy milli düşünjäniň, ýagny türkmen halkynyň kemala gelendigine esas bolup hyzmat edip bilmez. 28200 X-Xi asyrlarda musulmanlaryň täze tolguny aralaşdy. 28201 XXI asyryň başynda türkmen-amerikan gatnaşyklarynyň derejesi has ösdi. 28202 X-XII asyrda iudeý çozuşlary netijesinde tozýar. 28203 XX-nji asyryñ 20-nji ýyllarynda Awstriýa hökümetiniñ başynda gatyşyk pangerman partiýasy (I. 28204 XX-nji asyryñ 30-njy ýyllarynyñ 2-nji ýarymynda Finleriñ ykdysady we syýasy durmuşy janlanyp başlady. 28205 XX-nji asyryń 80-nji ýyllarynda fansuz hökümetiniń geçiren çäreleriniń netijesinde ýurduń /8 banky, 2 maliýe we 5-iri firmalary hem-de demirmagdan we harby kärhanalar döwletiń garamagyna geçirildi. 28206 XX –nji asyryň 80-nji ýyllarynda fransuz hökümetiniň geçiren çäreleriniň netijesinde yürduň / 8 banky, 2 maliýe we 5-iri firmalary hem-de demirmagdan we harby kärhanalar döwletiň garamagyna geçirildi. 28207 XX-nji asyryň başynda amerikan harytlarynyň daşary ýurtlara çykarylmagynyň umumy möçberi 500 mln dollardan geçdi. 28208 XX-nji asyryñ başynda halkara gatnaşyklary. 28209 XX-nji asyryñ başynda Ỳewropa dünỳä syỳasatynyñ merkezi bolup galỳardy. 28210 X-XU asyrlaryn seljuk-türkmenlerin döwri diyip hem atlandyryarlar. 28211 XXVII Bütindünýä tomusky uniwersiada ( rusça : XXVII Летняя Универсиада) - 2013 ýylda Russiýa Federasiýayň Tatarystan Respublikasynyň Kazan şäherinde geçirýa. 28212 XYI asyryň 30-njy ýyllarynda Gürgenç giň köçeli,baý bazarlary,köp sanly owadan ymaratlary bolan,uly,gözel şäher bolupdyr. 28213 XYIII asyryň birinji çärýegi Azerbaýjanyň taryhynda iň bir agyr döwürleriň biri boldy. 28214 XYIII asyryň birinji çärýegi Eýranyň taryhynda iň bir agyr döwürleriň biri boldy. 28215 XY – XVI asyrda Ýaponiýada ykdysady çögünlik güçlendi, Daýhan gozgalaňlary çüýçlendi, olara çagşan samuraýlar hem gösulyp başlady. 28216 X一XVI asyrlara degişli Osmanly begi dokumentlerde 23 sany Begdili ýer atlarynyň ady görkezilipdir. 28217 Ýabany alçanyň sary, gyzgylt, goýy gyzyl, goýy gök, gara reňklerde şireli miweleri bolýar. 28218 Ýabanyçylygyñ aşaky basgançagy adamyñ döräninden üzlem – saplam sözleýşiñ ýüze çykan wagtyna çenli aralygy öz içine alýar. 28219 Yabany osumliklerin arasynda manyrsak, cakjagundaz yaly zaherlinlerem bar. 28220 Yabany osumliklerin birnacesi dokma we kagyz senagatynda cyg mal bolup hyzmat edyar. 28221 Ýabany ösýän kelemliler maşgalasyna gyjygyjy dan hem başga ajybalgaz, çetir, dadran, ýabagan, sy gyrguýruk we beýleki ösümlikler degişlidir. 28222 Ýabany toýnaklylaryň baş sanyny goramak we dikeltmek bu Köpetdagyň daglarynyň bezegi bolan barsy saklamagyň girewidir. 28223 Ýabany ýekegapanlar ortaça 30 ýyl ýaşaýarlar. 28224 Ýabany ýüpek adaty ýüpekden az öwüşgenli, sebäbi onuň ýelimi aýyrylýar. 28225 Ýabany ýüpekden edilen matalar has çydamly bolýar, gowy ýuwulýar, olaryň bahasy bolsa boýalan arassa ýüpek mataňkydan has arzan. 28226 Ýabany ýüpekden edilen matalaryñ arasynda raja, şantuk, tussah we pongee görnüşleri meşgur. 28227 Ýabany ýüpek dub agaçda ösýän ýabany ýüpek gurçugyñ pilesinden daralyp aýyrylýar. 28228 Ýabylara hem demir jul-esbap atypdyrlar. 28229 Ýabynyň, oduň hem-de günüň kulty olara-da giň ýaýrapdyr. 28230 Ýa-da 1914 ýylda Şwesiýa Germaniýa senagat çig malyny, Daniýa azyk önümlerini, Norwegiýa bolsa demir-magdany we balygy Germaniýa satýardy. 28231 Ýa-da şahyryň Agzymyz bir etsek tükel ärsary, Duşman geçe bilmez serhetden bäri. 28232 Ýadrolarda şeýle uly Baglanyşyk energiýasynyň bolmagy atom ýadrolarynyň örän durnuklylygy bilen düşündirilýär. 28233 Ýadygärlige demirgazyk tarapda ýerleşen gapydan girilýär. 28234 Ýadygärligiň döwri: b.e. öň III asyr – b.e. XIX asyry "Türkmen taryhynda beýik Parfiýa döwletini gurup, rimliler bilen darkaş guran Ärsak şa öz döwründe ylahy Ärsak şa adyny göteripdi. 28235 Ýadygärligiň her tarapynda ýazgylaryň bölekleri bar. 28236 Ýadygärligiň ýerleşýän ýeri: Ahal welaýatynyň Ak Bugdaý etraby. 28237 Ýadygärligiň ýerleşýän ýeri: Ahal welaýatynyň Ruhabat etraby. 28238 ÝADYGÄRLIKLER Abdylla han galanyň gorag diwarlaryndan beýleki Merwdäki Timurid döwrüniň ýadygärlikleri şular: Buzhanalar Bu konus görnüşli gurluşyklar Seljuk we Timurid döwründe gurlup, olar doň ýa-da gar saklanylýan ammardyr diýlip pikir edilýär. 28239 ÝADYGÄRLIKLER Erk gala Gäwür galanyň üsti bilen has gowy baryp bolar. 28240 ÝADYGÄRLIKLER Erk galany Gäwür galanyň üsti bilen baryp görmekden we diwarlary gözden geçirmekden başgada siz b.e. VII asyrynyň ikinji ýarymynda gurlan Beni Mahan ýa-da Anna Metjidiniň galyndylaryny hem görüp bilersiňiz. 28241 ÝADYGÄRLIKLER Soltan galada Soltan Sanjaryň mowzoleýinden başgada baryp görmek üçin ummasyz köp ýadygärlikler bar. 28242 Ýadyň peselmegi dürli ýaşdaky adamlarda bolup bilýändir. 28243 Ýadyňyzda bolsa ikinji jahan urşundan soň Koreýa 38-nji parallel boýunça ikd bölünipdi (seret §35-36!). 28244 Ýagdaý, Osmanly Hökümdarlygynyň I jahan urşuna girmegi bilen özgerdi. 28245 Ýagdaý şeýle bolan halatynda ýazyjy “damarlardaky ganyň pyşyrdysyny, süňňümiziň iňňildisini” halka ýetirip biler diýýärdi. 28246 Ýagdaý ýatlamaýan web gurşawyny hemişelik (isleg-ara) ýagdaýa geçirmek maksady bilen, bu karkas JavaScript ýaly bar bolan tehnologiýalary "ViewState" ýaly içerki komponentler bilen birleşdirýär. 28247 Ýagdaýy duýan Şems 1246-njy ýylyň Nowruz aýynyň 11-inde gizlin ýagdaýda Konýadan çykyp gaçýar. 28248 Ýag deriniň şikeslenmegine ýol bermeýär. 28249 Ýagellonlar — Gedimonowiçleriň Litwa dinastiýasynyň belorus we baltika asylly şahasydyr. 28250 Ýagly we uglewodly agyr iýmit çäklendirilmelidir. 10-12 günden soň çaga üçin adaty naharlary iýdirmek bolýar. 28251 Ýagny, 1618 ýylyň 23 Magtymguly aýynda uly gözgalaň bolýar. praga köşgüniň penjilenden 3 sany korolyň maslahatçylaryny zyňyodyrylypdyr. 28252 Ýagny 1659 ýylda Pereneý ýaraşygy netijesinde gutarýar. 28253 Ýagny, 1945-nji ýylda Oguz aýynyň 11-inde Kanada-da ýeňişde üstün çykan Aram partiýanyň öňe süren maksatnamasy netijesinde ähliumumy saýlawlar geçirildi. 28254 Ýagny, 1-nji, 2-nji, 4-nji setirler özara kapyýalaşyp, 3-nji setir kapyýalaşmaýar. 28255 Ýagny ata asyrdan galan kansleriň sudy ýatyryldy, agyr jeza bermek gadagan edildi. 28256 Ýagny b.e. 122-nji ýylyna degişli ýazgyda onuň “ýaş patyşa” diýen lakamy bar diýilýär. 28257 Ýagny birnäçe adamyň aýdyşy ýaly Pacyň Thug Lifey diňe mediada däl, hakykatda hem ýaşandygyna düşünip bilersiňiz. 28258 Ýagny, biz ýerden aýagymyzy üzüp, ata atlananymyzdan soň onuň müň dürli ýöreýşi, ýol alyşy, sanjylyp durşy, çarpaýa galyp oýun edişi — ruhumyzyň ähli künjeklerine täsir edişi bilen ol hamala biziň ýarpy göwrämize öwrülen ýalydyr. 28259 Ýagny bu şäherler dürli döwletlerde, dürli döwletiň paýtagty bolup gülläp ösüpdirler. 28260 Ýagny, Çeh iri ýer eýeleri ýerleriniň ¾ bölegini elinden gidirýar. 28261 Ýagny, edil şol döwür, miladydan ozalky III müňýyllygyň başlarynda, II müňýyllygyň ahyrlarynda Miken-Krit medenýeti pese düşýär. 28262 Ýagny, eger-de çehleriň syýasy we dini hukuklaryny ykrar etmese onda Rudolfy özleriniň koroly hasaplamaýär diýip aýdýarlar. 28263 Ýagny Flipp II 1588-nji ýylyň iýulynda Angliýanyň deňiz galtamanlary bolan Direýkiň we Reliniň çozuşlaryna jogap edip özüniň “Ýeňilmez armadasy” bilen Angliýa ýöriş edýär. 28264 Ýag­ny Fran­si­ýa­dyr Bel­gi­ýa, Ýu­gos­la­wi­ýa we Ru­my­ni­ýa­dan baş­ga hiç bir döw­let dür­li se­bäp­le­re (yk­dy­sa­dy ýet­mez­çi­lik, um­man­dan geç­me­giň kyn­ly­gy hem-de ýo­lag­çy­ly­gyň uzak wagt al­ma­gy) gö­rä bu ýa­ry­şa gat­naş­ma­ýar. 28265 Ýagny Gabsburglaryň eline geçýär. 28266 Ýagny “gökden hem düşmese, ýerni gögertmez” diýipdir. 28267 Ýagny hemme araplaryň basyp alan ýerlerinde bir elipbiýiň bolmagy halklaryň ýakynlaşmagyna we söwdanyň ösmegine getiripdir. 28268 Ýagny her şa özünden soňky bolmaly şalaň sanawyny ýazyp galdyrypdyrlar. 28269 Ýagny "Hill"gaznasy her ýylda talyplaryň okuw we ýaşaýyş jaý töleglerini ýapjak mukdardaky pul serişdelerini goýmak bilen bäsleşik geçirýarler. 28270 Ýagny “hudaýyň ýeri” (Ahur Mazda hudaýynyň ýeri) diýen manynt aňladypdyr. 28271 Ýagny hytaý heleýinden bolan erkek jigsi tagta geçmelidi. 28272 Ýagny indi Awstriýa, Wengriýa, Çehiýa birikdirildi. 28273 Ýagny, indi döwlet derejesinde dogry ýola ösüşler pese gaçmaga haky ýokdy. 28274 Ýagny iň ýokary gatlak granalar, derejeli abraýly adamlar-kabalýdo, aşak derejeler-idalgo ybaratdy. 28275 Ýagny, Ispaniýanyň kömek bermeginde we papanyň goldamagynda imperator knýazlary boýun egdirmek isleýär. 28276 Ýagny Ispaniýa şertlerde özboluşly sergezdançylyk häsiýete eýe bolýar. 28277 Ýagny, knýazlary protestantlara we katoliklere bölünýärler. 28278 Ýagny liberallar we konserwatorlar. 28279 Ýagny Mälik şanyň şeýle sözleri taryhy ýazgylarda saklanyp galypdyr: “- Bu kitap meniň ýüregimiň islegine görä ýazylypdyr. 28280 Ýagny Matorka, Walensiýa, Kataloniýa, Aragon bularyň öz territoriýasyna (daşary Yurt), şol sanda Kastiliýa goşunlaryny goýbermezlige hukuklary bolýar. 28281 Ýagny mikroner seresaplyk bilen ulanylmaly. 28282 Ýagny, Modeni Oguz han bilen kybaplaşdyrylmagynyň tarapyny tutýanlaryň içinde, Modeniň 202-nji ýylda diňlileri, gypjaklary, gyrgyzlary özüne tabyn edendigini aýdýanlar bar. 28283 Ýagny Müsür bilen Tunis Afrikada ilatynyň sany 100 mlndan geçýän ýeke-täk ýurt Nigeriýa. 28284 Ýagny mysal bilen aýdylanda 10GB ululygy bolan BlueRay kinosyny böleklemän saklap bolýar. 28285 Ýagny nemesleriň imperatory, ýerine ýetiriji häkimiýetiň başlygy edilip prus şasy Fredrik Wilgelm-4 saýlandy. 28286 Ýagny obanyň içinde Hoja bar bolsa, adamlar ýuwaş-ýuwaşdan oňa öwrenişip hormatsyzlyk etmäge sebäp bolar, diýlip çekinipdirler. 28287 Ýagny ol 1631 ýylyň ýazynda Magdeburg şäherini bilen gatnaşmagy ýola goýýar. 28288 Ýagny olar bilen diňe salamlaşyp öte geçmeli. 28289 Ýagny, olar Germaniýa dolandyrmandyr. 28290 Ýagny ol şeýle diýipdir: “Sak aýallary at üstünde gaçyp barýan ýerlerinde, yzlaryna öwrülip erkekler ýaly ýaýdan ok atýarlar” diýip haýran galmak bilen ýazypdyr. 28291 Ýagny onda absolýutizm, orta asyr gatnaşyklarynyň we milli ezişiň dowam etmegi. 28292 Yagny ondan başgada Bereket etrabynyñ 10-njy mkr-da täze-täze binalary,myhmanhanalary,mekdepleri,çagalar bagyny hem-de hassahana guruldy. 28293 Ýagny “palaos” – köne, gadymy we “grado” – ýazýaryn diýmekdir. 28294 Ýagny şonda Portugal Koroly Sebestýan hem ölýär. 28295 Ýagny “Soňky ýyllarda Türkmenistanda bolup geçen örän uly özgerişikler haýran galdyrýar we buýsanma mynasypdyr”. 28296 Ýagny şunuň bilen Türkmenistanda uzaga çeken basmaçylyk hereketi rayatlyk urşuň has takyky, milli azat edijilik hereketi gutardy. 28297 Yagny syýasadyň maksady adamlara etmeli işini görkezip, düşündirip, adamlaryň özleri üçin peýdaly işleri amala aşyrmak diýsek ýalňyş bolmaz. 28298 Ýagny “Syýasatnamanyň” ýazylmagyna name sebäp bolupdyr? 28299 Ýagny.taryhdaky ata-babasy bolan Fatyh Soltan Mehmediň Stambula goşuny bilen girendigini ýatlap adyna şol at bilen ýüzlenmegini isläpdir. 28300 Ýagny Turan hökümdary Alp är Tunga (Bartatua) salymyny tapsa Eýrana çozýar eken. 28301 Ýagny Turan hökümdary Alp är Tunga ( Bartatua ) salymyny tapsa Eýrana çozýar eken. 28302 Ýagny ýer üsti we yerasty maddy ýadygärlikler. 28303 Ýagny: “Ýigrimi dört agtyk, Her tagmasy bir ýigrimi dört tagma, owazdan ybarat” diýen setirlerinde Oguz hanyň 24 agtygynyň bolup, onuň hersiniň bir tagmasy bar. 28304 Ýagny ykdysady taýdan agalyk, syýasy taýdan agalyga öwrülmändir. 28305 Ýagny, ynsan Allahy imany bilen tanamak we Oňa ybadat etmek üçin ýaradylypdyr. 28306 Ýagny ýurduň sosial gurluşyny, çäklendirilmedik häkimýeti üýtgetmezden, iri ýer eýeçilik döwletini täze şertlere ukyply döwlete öwürmek üçin birnäçe çäreler girizilýär. 28307 “Ýagtylygyň mikrostrukturasy” kitabynda (1950) Wawilow öz işleriniň jemini jemleýär we optikanyň mikrooptika diýilip at berlen täze ugrunyň esasyny goýýar. 28308 Ýagtylyk ýyly (simwoly: ly) uzynlygy takmynan 10 trillion kilometre barabar bolan ölçeg birligidir. 28309 Ýagyş Alýaskada älemgoşar Ýagyş — bulutlardan ýagýan, ortaça diametri 0,5 we 6-7 mm bolan suwuklyk damjalary görnüşindäki atmosfera ygaly. 28310 Ýahmosyñ nesilleri Niliñ üçünji basagasyna çenli bolan ýerleri basyp alypdyrlar. 28311 Ýahudy adamlary tarapyndan 30 ýaşynda patyşa saýlanýar. 28312 Ýahýa Akengin, şahyr, Türk dünýäsiniň ýazyjylary we sungat işgärleri bileleşiginiň başlygy, Ankara, 2002-nji ýylyň 28-nji dekabry. 28313 Ýakma meni, gara göz, Öldüm seniň näziňden. 28314 Ýakob Bronowşki (18 ýanwar 1908 - 22 awgust 1974) Iňlis matematigi, teatr awtor, şahyr we inwentor. 28315 Ýakub Kolas (hakyky ady we familiýasy Konstantin Mihaýlowiç Miskewiç, ) (1882—1956) — belorus sowet ýazyjysy. 28316 Ýakut reňkli leb bilen çeň sazynyň sesini, Gan reňkli şerap bilen Zaratuştraň dini. 28317 Ýakut XIII asyryň başynda Maryda ýaşap, kitaphanalarda Ýurtlar sözlügi diýen ensiklopedik – giň geografik sözlügi düzmegiň üstünde işläpdir. 28318 Ýakutyň (XIII asyr) bellemegine görä, onuň mawy gümmezi ýoluň aňrybaşyndan görünýär (30 kilometregolaý). 28319 Ýakyn Gündogar gapma-garşylygy. 1973ý arap-ysraýyl urşy. 28320 Ýakyn Gündogar we günbatar ýewropa ýurtlarynda ony “çin” diýen täjik – pars sýarlar. 28321 Ýakyn gündogaryñ halklary türk eýeçiligine çenli halkara söwdasynda uly rol oýnapdyrlar. 28322 Ýakyn Gündogaryň iň gadymy ekerançylyk medeniýetleriniň biri bolan Jeýtun medeniýetini döredipdirler. 28323 Ýakyn gündogaryň Türsiýanyň bazalarynda iňlis we gollandlar olary gysyp başladylar. 28324 Ýakyn wagtda işe giriziljek ELENA-Gündogar guramasy Ukrainadan, Moldowadan, Gruziýadan, Ermenistandan we Azerbaýjandan gol çekenlere şolar ýaly kömek berer. 28325 Ýakyn wagtda ýazyjy Özbegistanyň "Johon edebiýoty" žurnalynda özüniň "Keseki" atly täze döreden taryhy-dokumental eserini çap etdirdi. 28326 Ýakyn we Orta Gündogaryň yslam ýurtlary bilen gatnaşyklar türk daşary syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir. 28327 Ýakyny ony türki edebiýaty kämilleşdiriji, şol ugurda gaýduwsyz göreşiji şahyr hökmünde suratlandyrýar. 28328 Ýalaňaç tohumly ösümliklere hakyky baldaklary, ýapraklary we kökleri bolan, köpeliş organlarynyň gurluşy has kämilleşen ösümlikler degişlidir. 28329 Ỳalan häsiỳetnamalar dogrudan hem, türkmenleriñ dünỳä taryhyndaky ornuna we abraỳyna uly şkes ỳetirdi”. 28330 Ýalan häsiýetnamalar dogrudan hem, türkmenleriň dünyä taryhyndaky ornuna we abraýyna uly şokes ýetirdi”. 28331 Ýalaniçýanlar daşlaryň ýeriň üstüne gaçan aşagynda, ýapraklaryň arasynda, çüýrüntgileriň içinde ýaşap, ownuk haýwanlar bilen iýmitlenýärler. 28332 Ýalaniçýanlar Türkmenistanda hem ýaşaýarlar. 28333 Ýalan miwäniň etlek böleginiň turşumtykdan süýji tagamy bolýar. 28334 ''' ýaly belgilenip, n sana derejäniň esasy, k sana bolsa, görkezijisi diýilýär. 28335 “Ýamany görüp şükür et” diýipdirler. 28336 Ýamhaddan günortarakda XVIII-XVII asyrlaryň sepgidinde kuwwatly giksos birleşmesi emele gelip,ol birnäçe şäher-döwletlerden durupdyr. 28337 Ýamhad Karkemişden Oront derýasynyň ýokary akymyndaky Katna çenli araly- gy öz içine alypdyr. 28338 Ýaňadan ýene-de Russiýaň, Anglýaň, Prusiýanyň, Awstriýaň we Şweziýaň ýaragly güýçleri birleşip Fransiýany derbi-dagyn etdi. 1814-nji ýylyň Gurbansoltan aýynda Napaleon tagtdan el çekdi. 28339 Ýanan ýüpegiñ külini edil kömüri ýaly elde mynjyradyp ýazmak bolýar. 28340 Ýangon (ozalky Rangun, ) — Mýanmanyň köne paýtagty, ýurduň iň iri şäheri. 28341 Ýan Gus öňdebaryjy çeh jemgyýetiniň isleglerini kanagatlandyrmak ugrunda göreşe başlanlaryň biri boldy. 28342 Ýan Gus öz ýygyndylaryny çeh dilinde ýazýardy we çeh diliniň grammatikasyny düzüpdi. 28343 Ýangyjyň bu gymmat bahaly görnüşlerini daşamak üçin dünýäde iň uly möçberli, ýokary geçirijilik ukyply geçirijiler guruldy. 28344 Ýangyjyň dürli görnüşleriniň ýakylmagy netijesinde atmosferada kömürturşy gazynyň mukdary köpeldi. 28345 Ýangy şol ýerlere göçüp gelen aklaryň arasynda garyplaşanlar hem bardy, şol bir wagtda indeýleriň, negrleriň arasynda iri mülkdarlar we baý plantatorlar hem bardy. 28346 Ýanka Kupala (hakyky ady Iwan Dominikowiç Lusewiç, ; 1882 — 1942 ) — belorus şahyry, dramaturgy we publisisti. 28347 Ýaňky adam gelensoň, soltan ol esgerden: 一Bu garpyzy nireden aldyň? 28348 Ýan Lýuksemburgskiniň ogly Karl I (1346-1378) şol bir wagtda german dolandyryjylary bilen Çehiýada korol häkimýetini ýokary galdyrdy. 28349 Ýanmak netijesinde emele gelen gaz tizligi ulaldýan enjamyň, soň bolsa turbinanyň piljagazlarynyň üstünden geçýär we giňelmek bilen turbinany herekete getirýär. 28350 Ýaňy aýdyşymyz ýaly Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Garaşsyzlyk alanymyzdan soň ýurtdaky özgerişleri Türkmenistanyň syýasy gurluşyny täzelemekden başlady. 28351 Ýany bilen Riçard we Robert Jonsonlary, tatar-terjimeçini we birnäçe ýük alýar. 28352 Ýany bilen ýola belet bir adamyny alyp, Kangýuý patyşalygyna barýarka, ol ýene-de gunlaryň eline düşýär we täzeden ýene bir ýyl bendilige düşýär. 28353 Ýaňyja, Balahana, Jebel gowagy, Jeýtun, Namazga depe, Yzzatguly ýerlerden köp sanly zähmet gurallary, bezeg şaýlary, ýaraglar, hojalyk durmuşy desgalaryň galyndylary tapylan maddy ýadygärlikler taryhy alymlara gymmatly maglumatlar beryär. 28354 Ýaňyltmaçlar çalasyn aýtmasy kyn we uzyn düzülen bir ýa köp sözlemden ybarat. 28355 Ýaňyltmaçlar esasan iki maksat: birinjiden, dili “ýençdirip”, dürs geplemegi öwretmek; ikinjiden, ýaňyltmajy aýdýan adam sözi ýalnyş aýdaýsa ya-da sözlemleri bulaşdyraýsa, gülki-ýumor döretmek üçin ulanylýar. 28356 Ýaňyltmaçlar halk döredijiliginiň beýleki žanrlary ýaly, kän döredilmändir, halk arasyna-da giň ýaýramandyr. 28357 Ýaňyltmaçlar – halk döredijiliginiň şahyrana toparynyň žanrlarynyň biri. 28358 ' Ýaňyltmaçlaryň dörän döwrüni, haýsy döwre degişlidigini subut etmek kyn. 28359 Ýaňyltmaçlaryñ tekstlerindäki sözler säginmezden çalt aýdylmaly. 28360 Ýaňyltmajy dogry we düşnükli aýtmagy başarmak netijesinde, çaganyñ dili arassa hem düşnükli geplemäge türgenleşýär. 28361 Ýanynda müňlerçe atlysy bolsa-da Jüneýit han bada – bat söweşe giri bermän, ozaly bilen Hywa halkyna Hywanyň kethudalaryna hat üsti bilen ýuzlendi. 28362 Ýaňy uruşlar zerarly, göçme Mongol taýpalarynyň durmuş derejesini erbetleşdi. 28363 Ýaňy ýakynlarda gulanyň galyndysy günorta Türkmenistanda, Mäne obasynyň golaýynda ýerleşýän gadymy şäher bolan Altyndepede arheologlara gazuw-agtaryş işlerinde tapmak başartdy. 28364 Ýapan (teke) we ýapaç (esgi, teke) etnonimleri-de ýap sözünden we -an, -aç diýen köplük goşulmalaryndan hasyl bolupdyr. 28365 Ýapon adalary Günbatar Ýuwaş umman geosinklinal guşaklygyň düzümine girýär. 28366 Ýapon-amerikan garşylyklarynyň ýitileşmegi. 1941-nji ýylyň ýazynda ýapon-amerikan garşylyklary barha ýitileşdi. 28367 Ýapon daýhany juda garyp däldi,ol beýleki Aziýa ýurtlarynyň daýhanlaryndan gurplydy, az salgyt töleýärdi. 28368 Ýapon daýhany ýeri kärendesine alyp, girdejisiniň 40 –50 göterimini ýer ýesine bermeli eken. 28369 Ýapon deňzindäki käbir adalar meselesi Ýaponiýa bilen Günorta Koreýanyň arasyndaky dawanyň sebäbine öwrüldi. 28370 Ýapon dili agglutinatiw dillerden bolmak bilen birlikde bu dilde hormat bilen ýüzlenmek üçin örän köp görnüşli sözler bardyr. 28371 Ýapon dili üç sany ýazgy arkaly ýagny üýtgedilen hytaý harplary (başgaça ady kanji), üýtgedilen hytaý harplarynyň iki bogunly görnüşi (başgaça ady hiragana) we katakana atly harplardan düzülendir. 28372 Ýapon dili ýapon ýa-da ýapon-rýukýuan dil maşgalasyna degişli bolup durýar. 28373 Ýapon “gudratynyň” üstünligi ozaly bilen döwletiň ykdysady syýasatyna bagly bolup durýar. 28374 Ýapon harbylary SSSR urşa goşulsa berkidilen goranyş desgalarynyň üstünden uly ýitgiler çekip, kynlyk bilen geçer diýip çaklaýardylar. 28375 Ýapon harbylary urşy uzaga çekdirip, uruşdan soňky gepleşiklerde hormatly oturgyçda oturmagy isleýärdiler. 28376 Ýapon hökümetiniň missionerçiligi gadagan etmegine seretmezden olapyň öz işlerini dowam etdirmekleri hökümetiň has gazaply syýasata geçmegine getirdi. 1634-nji ýylda daşary ýurt dinleri buýryk bilen gadagan edildi. 28377 Ýapon işçileri, inženerleri öz işini ýokary derejede bilýän, has düzgün-nyzamly hünärmenlerdi. 28378 Ýaponiýa 1945-1951-nji ýyllarda gös-göni ABŞ tarapyndan dolandyryldy. 1951-nji ýylda Ýaponiýa bilen urşa gatnaşanlaryň esasy bölegi San-Fransiskoda ýaraşyk şertnamasy baglaşdy. 28379 Ýaponiýa Aziýa halklaryna özüni Günbataryň zulumyndan azat ediji edip görkezmäge synandy. 28380 Ýaponiýa bilen uruş bolýan döwürde ( 1937 1945 ) Mao Dun edebiýat jemgyýetini watam üçin çagyrypdyr, “Wenýi Çžendi” žurnalynyň redaktory bolupdyr, çeper dokumental eserlere köp üns beripdir. 28381 Ýaponiýa bu döwre çenli Hytaýyň esasy bölegini we Fransiýanyň baknalary bolan Wýetnamy, Laosy, Kambojany eýeläpdi. 28382 Yaponiýada çaý içmeklige uly üns berip başlapdyrlar, olar çaýy içmek üçin keramikadan gap-gaçlar ýasapdyrlar. 28383 Ýaponiýada durnalaryň müň ýaşaýandygy, olaryň uzak ýaşamagyň alamatydygy hakdaky ynanç bu ýadygärlige hasam çuňňur many berýär. 28384 Ýaponiýadan 2,5 mln.adam wepat boldy. 28385 Ýaponiýada senagatyň ösmegi täze-täze satuw bazarlaryny we çig mal çeşmelerini talap edýärdi. 28386 Ýaponiýada XVI asyryň 40-njy ýyllarynda portugal söwdagärleri bilen birlikde hrestian dini-de aralaşdy. 28387 Ýaponiýada ýeke-täk hojaýyn Amerikanyň Birleşen Ştatlarydy. 28388 Ýaponiýa döwletleriniň uruş bilen baglylygyndan peýdalanyp, Ýaponiýa Uzak Gündogarda esasy agalygy öz eline aldy. 28389 Ýaponiýa EYR-yň esasy söwda hyzmatdaşy bolmagynda galýar. 28390 Ýaponiýa garşy harby hereketler. 28391 Ýaponiýa Germaniýanyň uruşda ýeňlendigine seretmezden, urşy dowam etdirdi. 28392 Ýaponiýa gündogarda we günortada Ýuwaş okean, günbatarda Hytaý hem-de Ýapon deňizleri, demirgazykda Ohot deňzi ýanaşýar. 28393 Ýaponiýa häzirki wagtda dünýäde öndürilýän gämileriň ýarysyny, magnitofonlaryň 80 %-ni öndürýär (bu sanawy ýene-de uzaltmak mümkin). 28394 Ýaponiýa Hytaýdaky german eýeçiliklerini, ýagny XIX asyryň ahyrynda Germaniýa tarapyndan eýelenen Şanduny basyp aldy. 28395 Ýaponiýa ilatynyň sany (2011 ýylda 127 mln-dan gowrak adam) boýunça dünýäde 10-nji orny eýeleýär. 28396 Ýaponiýanyň ABŞ-yň yzyna eýermek syýasaty tä 70-nji ýyllara çenli dowam etdi. 28397 Ýaponiýanyň bolsa özüniň demirgazyk goňşusyndan asgyndygy görnüp durdy. 28398 Ýaponiýanyň demirgazygyndaky özüniň tebigatynyň gözellikleri bilen meşhurlyk gazanan Hok-kaýdo adasynyň ak merjen şäheri Sapporo ýurdun iň uly bäşinji şäheri hasaplanýar. 28399 Ýaponiýanyň dolandyryjy toparlary tarapyndan saýlanyp alnan Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlarynyň we Hytaýyň halklaryny ezmek syýasatynyň soňuna çykyldy. 28400 Ýaponiýanyň dünýä ykdysady merkezleriniň birine öwrülmegi. 28401 Ýaponiýanyň Günorta Mançžuriýada täsiri güýçlendi. 28402 Ýaponiýanyň özi-de SSSR-iň üstüne çozmak üçin uzak wagtlap taýýarlanypdy. 28403 Ýaponiýanyň özi ýerasry baýlyklara garyp yurt bolanlygy sebäpli, goňşy ýurtlara göz diýärdi. 28404 Ýaponiýanyň sud sistemasyna baş kazy we kazylaryň 14-sinden ybarat Ýokary sud baştutanlyk edýär. 28405 Ýaponiýanyň syýasaty bolsa Ýuwaş ummanynda we Uzak Gündogarda öz ýerlerini giňeltmeklige gönükdirilipdir. 28406 Ýaponiýanyň territoriýasy administratiw taýdan 47 prefektura bölünýär. 28407 Ýaponiýanyň urşa goşulmagy. 02.07.1941-nji ýylda Ýaponiýanyň döwlet we harby ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda uly maslahat geçirildi. 28408 Ýaponiýanyň XVI asyrda Portugaliýa bilen soňra bolsa XVII asyrda Niderlandiýa bilen söwda bolanlygy sebäpli ýapon diliniň baýlaşmagyna portugal we golland dilleriniň hem uly täsirleri bolupdyr. 28409 Ýaponiýa öň beýle okgunly, tiz hereket edýän garşydaş bilen uruşmandy. 28410 Ýaponiýa öz gezeginde Taýlanda içerki bazary üçin zerur bolan harytlary satýar. 28411 Ýaponiýa, Singapur, Beýik Britaniýa, Taýwan,Günorta Koreýa Malaýziýanyň ykdysadyýetine esasy maýa goýumyny goýujy döwletler hasaplanýar. 28412 Ýaponiýa sowet we mongol araçäklerinde prowokasiýalar edýär, emma güýçli gaýtawullara sezewar bolýar (uruşlar Hasan kölüniň, 1938, Halhin-Gol derýasynyň ýanynda, 1939 we başga ýerlerde geçýär). 28413 Ýaponiýa SSSR-e garşy urşa uzak wagtlap taýýarlandy. 28414 Ýaponiýa SSSR-iň urşa goşulmagyndan howatyrlanyp, 1944-nji ýyldan başlap Mançžuriýada, Demirgazyk Koreýada, Günorta Sahalinde harby goranyş desgalaryň ulgamyny döretmäge girişdi. 28415 Ýaponiýa taryhda köplenç gysga wagtlyk uruşlara ökdedi. 28416 Ýaponiýa uruşda ýeňilenden soňra, amerikan goşunlary tarapyndan eýelenilipdi. 28417 Ýaponiýa XV asyra çenli. 28418 Ýaponiýa XVII asyryň başlarynda syýasy dagynyklyk döwrüni başdan geçirýärdi. 28419 Ýaponiýa ýaraşyk şertnamasy meselesinde ABŞ bilen SSSR-iň arasynda gapma-garşylyklar ýitileşdi. 28420 Ýaponiýa Ýewropadaky çap ediji stanoklar bilen 1590-njy ýylda italýan missionerleri tarapyndan getirildi. 28421 Ýaponiýa Ýewropanyň Aziýadaky bakna eýeçiliklerine wehim salýan esasy güýje öwrüldi. 28422 Ýaponiýa Ýuwaş ummany sebitindäki uruşda goranyşa geçmäge mejbur boldy. 28423 Ýaponiýa Ýuwaş ummany sebtinddki uruşda goranyşa geçmäge mejbur boldy. 28424 Ýaponlar ähli goşun bölümlerinde diýen ýaly ölüme köre-kör taýýar bolan kamikadze toparlaryny döredip, olara uly ynam edýärdiler. 28425 Ýaponlar dürli keselleri ýaýradyjy bakteriologiki ýaragyna bil baglaýardylar. 28426 Ýaponlaryň gadymy dini Sinto (ruha tarap ugur) budda has ýakynlaşypdy, bu bolsa edebiýatyň, mifologiýanyň ýyl ýazgylarynyň ýazylmagyna mümkinçilik döretdi. 28427 Ýaponlaryň üstünliginiň syry diňe bir olaryň önüminiň özboluşlulygynda (originallyk) hem däl-de, olaryň arzanlygyndady. 28428 Ýapon ussatlary daşary ýurt tejribesini özlerindäki medeni-milli aýratynlyklar bilen utgaşdyryp ornaşdyrdylar. 28429 Ýapon zarby ýolbaşçylary Hytaýý, Günorta – Gündogar Aziýa ýurtlaryny, Hindistany basyp almagyň harby meýilnamalaryny taýýarlapdyrlar. 28430 Ýapragyň sporasyz bölegi etlek, ýumurtga şekilli, birneme daralan düýbi sporaly okly bölegi bilen gurşalan görnüşinde. 28431 Ýapraklary çowly ýa-da üçburç-süýnmek şekilli, uçlak we ýalpyldawuk. 28432 Ýap raklary, köplenç, ugurdaş ýada ýaý şekilli damarla nandyr. 28433 Ýapraklary lar uly bolsa, kelem kellesi hem uly bolýar. 28434 Ýapraklary martda-aprelde ösüp başlaýar, aprelden awgusta çenli sporalary bişip ýetişýär. 28435 Ýaprakly (pürli) pudaklary bir tekiz likde ýerleşýär. 28436 Ýaprak sa pagynyň her birinde bäş ýada ýedi sany ownuk dişli ýaprajyklar ýerleşýär. 28437 Ýaprak sapagynyň ýokarky bölegi ýaşylymtyl ýa-da gyzylymtyl- goňur, aşaky bölegi gara ýa-da gyzylymtylgara reňkli. 28438 Ýaprak saýtynyñ esasy maksady türkmen edebiýatyny we türkmen ýaşlarynyñ bilimlerini ösdürmek bolup durýar. 28439 Ýapyk ammarlaryň meýdany 105000m2 we açyklaryňky bolsa 940000 m2. 28440 Ýapyk tohumlylara girýän ösümlikler ot, ýarym gyrymsy, gyrymsy we agaç görnüşinde bolýar. 28441 Ýapyk tohumly ösümlikleriň ýalaňaç tohumly ösümliklerden esasy tapawudy, olaryň gülleriniň has çylşyrymly gur landygyndan ybaratdyr. 28442 Ýapyk tohumly ösümlikler ýeliň, mör-möjekleriň üsti bilen we özözünden tozanlanýar. 28443 Ýaraglanan daýhanlaryň uly bolmadyk toparlarynyň han-begleriň we patyşa çinownikleriniň üstüne çozuş edip, olaryň ellerinden zatlaryny alyp garyplara paýlan wagtlary hem az bolmandyr. 28444 Ýaraglanyşyk babatda taraplar deňeçerdi. 28445 Ýaraglanyşyk üçin ummasyz çykdajylar edilýärdi. 1986-njy ýylyň ahyryna çenli Yrak ýarag we harby enjamlary satyn almak üçin 55 mlrd dollar, Eýran bolsa 25 mlrd dollar harçlady. 28446 Ýaraglary örän ýönekeý bolupdyr. 28447 Ýaragly atlylar harby işde aýylganç howp bolupdyrlar. 28448 Ýaragly çaknyşyklaryň birinde Gaý Garhk we onuň tarapdarlary öldürilipdir. 28449 Ýaragly tutluşykda Zayd we polisiýa öldi, Assata bolsa türmä basyldy. 28450 Ýarag tutmaga ykyply adamlar pankus diýilýän patyşanyň ýygnagyna üýşýän ekenler. 28451 Ýaragyny taşlap, sowgat-serpaýlar bilen Mahmydyň ýanyna ötünç sorap barýar. 28452 Ýaran döwletleriň her biri özbaşdak kanun çykaryjy edaralar (Landtag) we ýerine ýetiriji edaralar bilen gurşap alyndy. 28453 "Ýaranlar" goşgusy şahyryň söýgi temada ýazan iň gowy goşgularynyň biridir. 28454 Ýaraşygyň şertine görä, Karfogen ähli basyp alan ýerlerini, flotyny ýitirip, onuň ýerleri şäheriň töweregi bilen çäklenipdir. 28455 Ýaraşyk 1629 ýylyň Magtumguly aýynda Zýubekde baglanyşýar. 28456 Ýarawly adamlaryň urşa çekilmegi önümçiligi pese gaçyrdy. 28457 Ýarla – goşunynyñ ýolbaşçysy Ýarl Pirger Finlandiýa garşy haçly ýörişi (1249-1250) geçiripdir we onuñ günbatar welaýatlaryny Şwesiýa boýun egdiripdir. 28458 Ýarowenko ilkinji gezek Kataloniýa telewideniýasynda işleýär we ol ýerde çykyş edip baslaýar. 28459 Ýart In Çženiñ patyşalyk eden wagty (b.e. öñ 246-210 ýý) doly birleşdirilýär. 28460 Ýary gije — Gijäniň ýarpysynyň geçmegi. 28461 Ýarym adanyň gündogar tarapynda daşy Demirgazyk-Pont,Tabr we Antitabr daglary bilen gurşalan tekiz daglykly sähralar bar. 28462 Ýarymadanyň kenary ýokary derejede böleklenen görnüşde. 28463 Ýarym çarwa, seýrek ilatly raýonlarda medreseler, bolmandyr. 28464 Ýarym göçme türkmen taýpylary hem täze öri meýdanlaryny gözlemek bilen Günorta tarap göçup gitmäge mejbur bolup, Ahal, Etek, Mary, Etrek, Gürgen sebitlerinde göçüp geldiler. 28465 Ýarym özbaşdak beglikler ýok edilipdir. 28466 Ýarymşaryň kartasynda Okeaniýa Dünýä kartasynda Okeaniýa Okeaniýa — dünýäniň geografik, şeýle hem geosyýasy sebiti, ol esasan Ýuwaş okeanyň merkezindäki we günbataryndaky ýüzlerçe uly bolmadyk adalardan we atollardan emele gelýär. 28467 Ýaryşda Şükür bagşy hem Gulamyň başlan heňini çalyp başlaýar. 28468 Ýaş adamlarda has hem köp duş gelýär. 28469 Ýaşan dówrúne degişli maglumatlar dińe bolupbilmejekliklere (fantastika) bagly bolan Alp Ár Tóńńe, Turançylaryń pikirine górá gadymy Túrkileriń ilkinji ata-babalarynyń neslinden gelip çykandygyny óńe súrúpdirler. 28470 Ýaşap geçen ýerleri Kümüşdepe, Esenguly, Çeleken etraplarydyr. 28471 Ýasawye tarykaty Nagyşbendiỳe tarykatyndan 11 asyr öň döreỳär. 28472 Ýaşaýan ýerini, tohum taşlaýan wagtyny we şertini anyklamaly, gorap saklamagyň çärelerini, emeli usulda köpeltmegiň we ösdürip ýetişdirilmegiň biotehnikasyny işläp düzmeli. 28473 Ýaşaýan ýerlerinde köp mal bakylmagy. 28474 Ýaşaýan ýerlerini aýap saklamaly. 28475 Ýaşaýşy 5-10 ýyla çenli dowam etmek mümkin. 28476 Ýaşaýyş derejesi pes. 28477 Ýaşaýyş esasan şäherden oba geçip başlaýar. 28478 Ýaşaýyş jaýlarda ot ýanýan ojak bolupdyr. 28479 Ýaşaýyş jaýlaryň 9 aýlyk bahasy 9,675 ýewro,tutuş bir ýyllygynyň bahasy bolsa 12,900 ýewro barabardyr. 28480 Ýaşaýyş jaýlarynyñ öñ tarapynda käte agaç sütünli beýik eýwanlary-da bolýar (Baharly etrapynda). 28481 Ýaşaýyş jaý meselesini çözmekde aýratyn üstünlikleri gazanmak başartdy. 50-nji ýyllarda ýekebara öý gurýanlara ýeňillikli kreditler berilip başlandy. 28482 Ýaş efiopiýalylar 1923 nji, 1924-nji ýyllarda gulçulygyň ýatyrylmagy, gullary azat etmegiň düzgüni hakynda permanlaryň çykarylmagyny gazanýarlar. 28483 Ýaş Hamsun realizm we naturalizm akymlaryna garşy gidýärdi. 28484 Ýaş harby ýolbaşçy atlylaryna söweş tälimlerini berip ugrady. 28485 Ýaşlar Asia ýaryşlarynda Eýran toparyny birinjilige gowuşdyran Düýeji şu wagt Kümmet Gowuzyň Jewahiri woleýbol toparynyň tälimçisi. 28486 Ýaşlar süýji-süýji arzuwlar, uly-uly höwesler bilen ýedi ýyllyk oba mekdebini tamamlaýarlar. 28487 Ýaşlar Wýetnam urşunyň ýatyrylamgyny talap edýärdiler. 28488 Ýaşlaryň terbiýesine gözegçilik edilipdir. 28489 Ýaşlaryň we studentleriň Buharestde (1953), Warşawada (1955) geçirilen halkara festiwallaryna gatnaşýar. 28490 Ýaşlygynda ýaş turkleriň syýasy hereketine goşulýar. 28491 Ýaşlykdan nemes we fransuz dillerini öwrenýär. garward uniwersitetini tamamlaýar. 28492 Ýaşlykda okamaga bolan höwes ony Aşgabatdaky politehnikuma alyp gelýär. 28493 Ýaşlyk ýyllary Atabaý gündizine hojalyk işlerine kömek edip, agşamlaryna bolsa medeniýet öýünde aýdym- saz öwrenýär. 28494 Ýaşlyk ýyllarynda hiç kime bildirmän medrese derslerini okap, yslam dinindäki sapaklary özleşdirýär. 28495 Ýaşlyk ýyllary ol uçarman bolmagy arzuw edipdir, bu ugurdan ýörite okapdyr. 28496 Ýaş patyşada beýleki aýda onuň yzyndan gitdi. 28497 Ýaş respublika öň Türkiýäniň boýnuna dakylan deň hukuksyz şertnamalary, ýurduň maliýe ulgamynyň üstünden gurnalan halkara gözegçiligini ýatyrdy. 28498 Ýaş sostawy boýunça Eýran dünýäniň iň ýaş ýurdy hasaplanýar (ilatyň 50 %-ni 15 ýaşa çenli etginjekler düzýär). 28499 Ýassy — Agşamdan soň ýassy namazynyň okalýan wagty girende başlanýar. 28500 Ýaş taýçanak enesi bilen Türkmensitanda gylýallaryn ahal-teke we yomut tohumlry köpeldilýär. 28501 Ýaş türkler giň halk köpçüligini aýaga galdyrmakdan çekindiler. 28502 Ýaşulular Gowşut Hanyñ tekliplerini makullaýarlar. 28503 Ýaşulularyň ýygnagy “ukulluma”,ýagny,şäher-döwletiň sud we administratiw işlerini alyp barýan adamy saýlapdyr. 28504 Ýaşulularyñ ýygnagy we serdar kazynyñ wezipesini ýerine ýetiripdirler. 28505 Ýaş wagty Premçand mugallym hem mekdep jaýlarynyň gözegçisi bolup işledi. 28506 Ýaşy 18-e çenli bolan çagalara we kämillik ukyby ýok diýlip ykrar edilen adamlara pasport olaryň ata-enelerinden ýa-da kanuny wekillerinden biriniň kepillendiriş edarasy tarapyndan güwä geçilen towakganamasy esasynda resmileşdirilýär. 28507 Ýas ýa-da As diýen gadymy alanlaryň ikinji ady bolup, ol igdirleriň Asa ýa-da Ýasa tiresiniň adynda hem duş gelýär. 28508 Ýaşyl donly, eli ýaşyl hasaly, Köňlünde hak ýady, dili senaly. 28509 Ýaşyl syrçaly kerpiçler sarymtyl kerpiçler bilen gezekleşip, göýä möwç urup, asmana atylýan deňiz tolkunlaryny ýatladýarlar. 28510 Ýaşyl ýapraklarda ýagtylykda howadan alynýan kömürturşy gazyndan, toprakdan alynýan suw we mineral duzlardan organiki maddalar (şeker, krahmal, belok) emele gelýär. 28511 Ýaşyna, saglyk ýagdaýyna seretmän halka salgyt salyndy. 28512 Ýaşynyñ soñunda oglunýñ tussag edilmegi Kyýat hana gaty agyr degýär. 28513 Ýasy öýjükli rak bilen deňeşdirlende, gyzylödegiň adenokarsinomasynda limfa düwünleri seýrek zeperlenýändir. 28514 Ýaşy ýeten jyns önümli balyklar juda seýrek duşýar. 28515 Ýatgynyň boýunjygynyň kanaly zeperlenen wagty ondan nem görnüşli ýa-da iriňli bölünip çykmalar bolup biler. 28516 Ýatgynyň daşyna ösýän miomalary bilen ýumurtgalyklaryň çiş kesellerini aýyl-saýyl etmekde köp maglumat berýändir. 28517 Ýatgynyň miomasy anyklanylan hemme aýallar ginekolog lukmany tarapyndan gözeçilige alynmalydyr. 28518 Ýatgynyň miomasyny anyklamak çylşyrymly däldir. 28519 Ýatgynyň miomasynyň emele gelmeginde bedende ýüze çykýan gormonal üýtgeşmeler esasy orny eýeleýändir. 28520 Ýatgynyň miomasynyň kliniki alamatlary onuň ýerleşişine, ölçeglerine, aýalyň ýaşyna, bar bolan bedeniň başga kesellerine baglydyr. 28521 Ýatgyyň içki agzalary öz adaty ýagdaýyndan süýşürmegi netijesinde, appendiks we köriçege öz ýerleşişini üýtgedip, sag tarap gapyrgalaryň aşagyna ýa-da garnyň sag gapdal tarapyna süýşüp bilýändir. 28522 Ýatlanan eserlerde Bakyrgan kitabynyň dürli nusgalary türk dilli milletleriň arasynda giňden ỳaỳrapdyr. 28523 Ýawa adasynyň demirgazyk-günbatar kenarýakasynda Çiliwung derýasynyň Ýawa deňzine guýýan ýerinde ýerleşýär. 28524 Ýawa) bolan gan döküşhikli wakalar IKP-a uly zýýan ýetirýär. 28525 Ýaýlakda oturan wagtlary bütin ülkeleri ele geçirip zabt etdiler. 28526 Ýaýla maldarçylygy we ýarym otyrymly hojalygyň dürli-dürli görnüşleri giň ýaýrapdyr. 28527 Ýaýrama netijesinde, näsagyň sesi üýtgeýär, ýuwdunmada, dem almada kynçylyklar döreýär. 28528 Ýaýran ýerleriniň oba hojalyk taýdan özleşdirilmegi, ekin we öri meýdanlarynyň himiki serişdeler bilen işlenilmegi. 28529 Ýaýran ýerleriniň özleşdirilmegi, mal bakylmagy. 28530 Ýaýran ýerlerini we biologiýasyny öwrenmeli. 28531 Ýaýran ýerleri Öňler Türkmenistanda buhara suguny Amyderýanyň ýakalarynda gabat gelip, ähtimal, Murgap bilen Tejen boýlarynda hem gabat gelendir. 28532 Ýaýrawynda tutmagy gadagan etmeli. 28533 Ýaýrawynyň bir bölegi Köpetdag döwlet goraghanasynda goralýar. 28534 Ýaýrawynyň bir bölegi Sünt-Hasardag döwlet goraghanasynyň çäklerinde goralýar. 28535 Ýaýrawynyň bir bölegi Sünt-Hazardag we Köpetdag döwlet goraghanalarynda goralýar. 28536 Ýaýrawynyň gündogarynda — Zaýsan kölüne, şonuň ýaly-da Demirgazyk we Günbatar Týanşana çenli, demirgazygynda — Harkow, Woronež we Çelýabinsk oblastlaryna çenli. 28537 Ýaýyň çemelýän ugrunda gonup oturan sülgün we çalasynlyk bilen gaçyp barýan jeren hem şekillendirilipdir. 28538 Ýazar bu kartany çyzmak bilen, XI asyrda türki taýpalaryň geografik mesgenleriniň ýerleşen ýerlerini görkezmekligi maksat edinipdir. 28539 Ýazarmanlaryň işleri türkmen halky, onuň gelip çykyşy we düzüm bölegi barada dürlüçe Maglumatlar berýärdi. 28540 Ýazar onuň dünýä ülkeleri we halklary barada ägirt uly maglumatlary berýän ilkinji türki dünýä kartasydygyny nygtapdyr. 28541 Ýazaryň doly ady Muhmmet ibn Muhammet Awfy, lakamy Sedideddin. 28542 Ýazda hem tomusda olar ownuk gemrijiler, guşlaryñ ýumurtgalary we jüýjeleri, balyklar, mör-möjekler, ösümlikleriñ suwasty bölekleri bilen iýmitlenýärler. 28543 Ýazgylarda etrusklar kakasynyň ady bilen ejesiniň adyny bile görkezipdirler. 28544 Yazgylarda Parfiya yurdunda iki şâherin Patigrabanyn we Wişnauzatiş şâheriniü ady tutulyar. 28545 Ýazgylar mawzoleýiň jaýyny 1112-nji ýyl bilen seneleýär. 28546 Ýazgylar ýeňil okalyp, grek hatyna meňzeş bolupdyr. 28547 Ýazgylaryň arasynda aýratyn ähmiýetlisiniň biri kultegin hormatyna ýazylan ýadygärlik ýazgydyr. 28548 Ýazgylaryn bütin Gresiýa boýunça 200 müňden gowrak ýazgynyň üsti açylyp, olar köptomly ýygyndy görnüşinde gaýtadan işlenilip çap edildi. 28549 Ýazgylaryň esasy bölegi b.e.öňki I müňýyllygyň II ýarymyna degişlidir. 28550 Ýazgylaryň üsti bilen türk kaganlygyndaky döwlet gurluşyna, goşun nyzamyna, däp-dessurlaryna, akyla we bilime uly ornuň berlendigine göz ýetirmek bolýar. 28551 Yazgy şeyle sözler bilen başlanyar "Men, Dariy, beyik Patyşa, patyşalaryn patyşasy, Parsda yurtlarda patyşa, Wistaspyn ogly, Arsamyn agtygy, Ahemenid". 28552 Ýazgy üç dilde gadymy eýran (arameý), elam (mesopatamiýa) we akkad (wawilon) dilinde ýazylypdyr. 28553 Ýazgy ýadygärlik bolsa 690-796-nji ýyllaryň aralygynda dikeldilendir diýlip çak edilýär. 28554 Ýazgy ýadygärlikleriniň ýene biri. 28555 Ýazky söweş möwzüminde Ksantipp rimliler derbi-dagyn edip, konsul Reguly ýesir alypdyr. 28556 Ýazmak, sanamak, okamak ýaly zatlary öwredilenem bolsa, esasy prinsipler, kommunistik düşünjeleri giň ýaýratmakdady. 28557 Ýaz: Senden garlawaç gaçýar, Sandulaç guşy mende dynç alýar. 28558 Ýaz-tomus döwründe suwuň derejesi 15一20° C ýetende köpelýär. 28559 Ýazuwa geçirmegiň iki maksady bardy: 1. Korol öz wassalynyň ýeriniň möçberine bilmek isledi, şeýdip ol kesgitli iş talap etjekdi. 2. Korol dogry maglumat alyp ylatdan alynýan salgydyň möçberini kesgitlejekdi. 28560 Ýazuw çeşmeleri Kadfiziň 85 ýaşynda aradan çykandygyny habar berýärler. 28561 Ýazuw çeşmeleriniň birinde Samarkantdaky Kangýuý hökümdarlary barada gürrüň gidende ol massaget taýpalaryndan, özem türk hanlaryndan biriniň gyzyna öýlenipdir diýilýär. 28562 Ýazuw çeşmeleriniň dürligörnuşleri bolup, olardan möhüm orun Gomeriň “Odisseýa” we “Iliada” polmalaryna degişlidir. 28563 Ýazuw çeşmeleri Ürgenjiň baryp X asyryň ahyrlaryndan döräp başlan esasy meydany hakynda habar berýärler. 28564 Ýazuw materily hökmünde Müsürde ýüze çykan papyrusy Ýewropa aralaşypdyr. 28565 Ýazuw ýady- gärlikleri b.e.öň IV-III müňýyllyklaryň sepgitlerinde ýüze çykypdyr. 28566 Ýazuw ýadygärliklerinde şeýle sözlem bar: “Türkmen oguz begleri budur işidiň, bizi Taňry bolmasa, asla ýer dilenmese türkmen iliniň törüni hiç kim bozup bilmez”. 28567 Ýazuw ýadygärlikleriniñ dogry okalmagy olaryñ taryhy çeşme hökmünde geljekde peýdalanmaklygyna şert döredýär. 28568 Ýazuwy latyn elipbiýisiniň esasynda VII asyrdan bäri dowam edip gelýär. 28569 Ýazuwyň döremegi bilen olary ýazga geçiripdirler. 28570 Ýazuwyň şu mäçbere eýe bolmagy, skoropisiň ýüže çykmagy pergamenden kagyza geçilmegine şert döredipdir. 28571 Ýaz we tomus aýlary ösümlikleriñ gök ýapraklaryny, baldaklaryny, gyş aýlary bolsa ösümlikleriñ ýeriñ astyndaky böleklerini iýip, oññut edýärler. 28572 Ýazyjy 1858-1859-njy ýyllar aralygynda Sankt Peterburgda ýaşaýar. 28573 Ýazyjy 1859-njy ýylyň 28-nji noýabrynda aradan çykýar. 28574 Ýazyjy 1970-nji ýyla, tä pensiýa çykýança bu wezipede işläpdir. 28575 Ýazyjy 1980-nji ýylda, Parižde aradan çykypdyr. 28576 Ýazyjy 1986-njy ýylda, Ženewa şäherinde dünýeden ötdi. 28577 Ýazyjy agyr ýagdaýa düşýär, howlukmaçlyk bilen iň belli eserleriniň birini - «Jenaýat hem jeza» (1866) romanyny döredýär, «Humarbaz» (1866) romanyny bolsa 21 günde ýazyp ýetişmeli bolýar. 28578 Ýazyjy amerikan edebiýatynda gysga hekaýany kämilletmekde biçak uly iş bitiren ýazyjy hökmünde tanalýar. 28579 Ýazyjy asyr bilen deň aýak basýar eken. 28580 Ýazyjy aýatda diri wagty onuň diňe «Eremhana»(1918) atly hekaýalar ýygyndysy we «Efruz beý»(1919) romany kitap bolup çykdy. 28581 Ýazyjy biziň döwrümizde hem okyjylary häli-şindi täze kitaplary bilen begendirýär. 28582 Ýazyjy bu eseri üçin dürli ýurtlaryň edebiýat baýraklaryna mynasyp boldy. 28583 Ýazyjy bu romandan soň hem «Hudaýyň oky», «Halkdan bir adam» atly romanlary ýazypdyr. 2007-nji ýylda Açebä halkara Buker baýragy berilýär. 28584 Ýazyjy «Buwar we Pekýuşe» atly soňky romanyny tamamlap ýetişmändir, emma onuň ahyryny arhiwde galan garalamalar boýunça göz öňüne getirip bolýar. 28585 Ýazyjy diňe 59 ýaşanynda çeper edebiýat bilen ymykly meşgullanyp ugraýar. 28586 Ýazyjy döredijilik işine 1941-nji ýylda başlaýar. 28587 Ýazyjy, dosent Hydyr Derýaýew döwletiň Ýazyjylar Soýuzynyň işine aktiw gatnaşdy. 28588 Ýazyjy häzir hem şol ýerde ýaşaýar. 28589 Ýazyjy her bir romanynyň üstünde bäş-alty ýyllap işläpdir, eseriň her bir sözlemini, her bir jümlesini kämillige ýetirjek bolupdyr. 28590 Ýazyjy Karluş du Eşpiritu Santunyň 2001-nji ýylda neşir etdiren «Şu wagt hakda ýatlama» romany San-Tome hem Prinsipi döwletlerinde bu görnüşde döredilen ilkinji eser hasaplanýar. 28591 Ýazyjylar guramasynyň döwür bilen aýakdaş gitmegine ýardam edýärdi. 28592 Ýazyjyny ajy tankytlaýan birnäçe makalalar çap edileninden soň, ony Ýazyjylar birleşiginden çykarýarlar. 28593 Ýazyjynyň bu eseri biziň döwrümizde-de edebiýatçy alymlaryň arasynda gyzgyn jedeller döredýär. 28594 Ýazyjynyň bu eserleri ol döwrüň ideologik talabyna gulluk edýän eserleriniň arasynda diýseň tapawutlanýardy. 1946-njy ýylda Zoşenkonyň döredijiligini zabun tankytlaýan karar kabul edilýär. 28595 Ýazyjynyň doly ady Reýmond Duglas Bredberi. 28596 Ýazyjynyň döredijiliginiň esasy temasy – gündogar bilen günbataryň, yslam bilen hristiançylygyň, däp-dessurlar bilen häzirki döwrüň gapma-garşylygy. 28597 Ýazyjynyň «Mähri», «Hojanepes» atly belli drama eserleri Mollanepes adyndaky akademiki drama teatryň sahnasyndan düşmän gelipdir. 28598 Ýazyjynyň meşhur «Ykbal» romany «Ganly penjeden» ady bilen 1937 -nji ýylyň oktýabrynda çap bolup çykýar. 28599 Ýazyjynyň ogly Mukoma Wa Ngugi hem ýazyjy-şahyr bolup ýetişdi. 28600 Ýazyjynyň soňky eseri bolan «Şeýtanyň gündeligi» powesti tamamlanman galýar. 28601 Ýazyjynyň soňky “Graf Monte-Kristo” kitaby hemem “Genrih III we onuň kerwensaraýy” dramasy oňa köp üstünlik getirýär. 28602 Ýazyjynyň soňky - "Merwden Mekgä çenli" kitaby 1994-nji ýylda çap edilipdi. 28603 Ýazyjynyň ýazan käbir kitaplary 1. Taryhy Turkmeniýýe (Türkmenleriň taryhy -Bu eseri 2012-nji ýylda Pars dilinden terjime eden we Çapa taýýarlan Dawut Orazsähedowdyr). 28604 Ýazyjynyň ýiti öňdengörüjilik, welilik bilen ýazylan bu eseri 1957-nji ýylda döreden «Tozga şeraby» powesti bilen bilelikde dünýä edebiýatynyň nusgawy eseri hasaplanylýar. 28605 Ýazyjy oglunyň (XV asyr) we Salar Baba Gulaly oglunyň işlerinde-de bu at alka-ewli görnüşinde getirlipdir. 28606 Ýazyjy ogly XV asyrda “taryh-y aly Seljuk” (“Beýik seljuklaryň taryhy”) atly eserini ýazýar. 28607 Ýazyjy öz eserlerinde gahrymanlarynyň çuňňur psihologiki häsiýetnamalarynyň üsti bilen ýönekeý halkyň agyr durmuşyny ussatlarça açyp görkezmegi başarypdyr. 28608 Ýazyjy öz eserlerinde öz halkynyň milli özboluşlygyny, medeniýetini, halkynyň çeken jebir-jepasyny ussatlyk bilen suratlandyrmagy başarypdyr, şonuň üçin Ýewropada ony «Zenan Garsia Markes» diýip atlandyrýarlar. 28609 Ýazyjy özüniň «Diwar», «Pikir», «Gyrmyzy gülki», «Gubernator», «Ýedi sany asylanlar hakynda» atly hekaýalary, «Wasiliý Fiweýskiýniň ömri», «Iuda Iskariot» powestleri bilen rus edebiýatynyň altyn hazynasyna girmegi başardy. 28610 Ýazyjy Türkiýede hem-de beýleki döwletlerde meşhurlyga eýe, onuň eserleri elliden köp dünýä dillerine terjime edilen. 28611 Ýazyjy W.Kawerin, W.Şklowskiý, K.Fedin, N.Tihonow, Wsewolod Iwanow ýaly ýaş kyssaçylar bilen bilelikde «Serapionyň doganlary» atly edebi birleşigi esaslandyrýar. 28612 Ýazyjy ýazan ähli eserlerini bir topluma düzüp, oňa “Adamzat komediýasy” diýip, umumy at goýýar, şonuň üçin eserleriň ählisi belli bir derejede biri-biri bilen baglanyşýar, biri-biriniň üstüni ýetirýär. 28613 Ýazyjy yzly-yzyna roman döredýär, olaryň hersini hem okyjylar örän gyzgyn garşylaýarlar. 28614 Ýazyň başynda, baldagynyň tiz ösýänligi sebäpli, 30–40 günüň dowamynda gülleýär we miweleri bişýär. 28615 Ýazyñ elhenç harasatly- ýelli gününde gaýdosyzlyk bilen alnyp barylan söweş has-da aýylganç bolýar. 28616 Ýazyň elhenç harasatly-ýelli gününde gaýduwsyzlyk bilen alnyp barlan söweş has-da aýylganç bolýar. 28617 Ýazyrlaryň ýurduna bolsa Ýazyr ili ýa-da Ýazyrystan diýlipdir. 28618 Ýazyr sözüne olaryň beren düşündirişleri şeýle: Reşideddin: «Çok (köp) ülkede häkim»; Ýazyjy ogly: «Çok welaýat anyň ola»; Salar Baba: «Köp welaýatlar seniň sary bolgaý»; Abylgazy: «Iller agasy». 28619 Ybadathana b.e. I-II asyrlaryna degişli bolupdyr. 28620 Ybadathanada gaçybatalga gözlän guly hojaýyna gaýtaryp bermeli däl diýip yglan edipdir. 28621 Ybadathanadan demirgazykda ýene bir gala ýerleşip,onuň meýdany 1,5 ga golaý bolupdyr. 28622 Ybadathana köp ýyllaryň dowamynda weýran bolupdyr. 28623 Ybadathananyň golaýynda köp sanly zat saklanýan jaýlar,baş ruhananyň öýi,ruhany žresleriň guburlary ýerleşipdir. 28624 Ybragim hanyň dolandyran döwründe (1763-1805) Garabag hanlygyň abraýy ýene-de has ýokary galypdyr. 28625 Ybraýym we Brahmanyň käbir meňzeşlik figuratiw aýratynlyklarynyň bardygy hakynda syn edilipdir. 28626 Ýedi gün bolan söweşden soň olar ýeňilýärler. 28627 Ýedi günläp gabawda bolan imperator Mode bilen ylalaşyk gazanmaga mejbur bolupdyr. 28628 Ýedinji patyşa tiran ýaly dolandyrany üçin, şäherden kowlupdyr we Rimde Respublika berkarar edilipdir. 28629 Ýedi penjireden düşýän ýagtylyk hem şol ýeňilligi güýçlendirýär. 28630 Ýedi yklymda döwlet gurup, toý berip, Ýedi yklymda türkmen tugy parlady. 28631 Ýekaterina-II 34 ýyl ýurdy dolandyryp (1762-1796) soň, 1796 ýylda tagta onuň ogly Pawel-I gelýär. 28632 Ýekaterina-II öz döwletiniň öz halkynyň durmuşyny üýtgedip gurmak maksat edinýärdi. 28633 Ýekebaşga paleografiýa öz adynyñ gelip çykyşyna laýyklykda gadymy elýazmalary öwrenmek bilen meşgullanmagy añladýardy. 28634 Ýekegapanlar agyzlaryndan çykyp duran iki sany uly dişleri bilen batgaly ýerlerde gamşyñ we beýleki ösümlikleriñ köklerini gazyp çykarýarlar hem-de olary iýýärler. 28635 Ýekegapanlar ösümlikleriñ kökleri, kösükleri, mör-möjekler we olaryñ liçinkalary, ýagyş gurçugy bilen iýmitlenýärler. 28636 Ýekegapanlaryñ Garagum derýasynyñ boýundaky özleşdirilip, ekin dolanşygyna girizilen ýerlere ekilen gökdür bakja ekinlerini zaýalap gidýän wagtlaram az bolanok. 28637 Ýekeje mysal, öňki bäşýyllyk maksatnamada bäşýyllygyň ahyryna çenli 10 mln. tonna polat öndürmek bellenilen bolsa, täzesinde ol 10 esse köp öndürilmelidi. 28638 Ýekelikde ýaşaýanlara Acanthometra elastica, topar bolup ýaşaýanlara Collozoum sp. 28639 Ýeke örküçli düýeleri iki örküçli düýeler bilen höwre goýlanda, ikisninin aralygy bolan garyndysynyn erkegine iner, inenine maýa diýilýär. 28640 Ýeke-täk Angliýa korollygy emele geldi. 28641 Ýeke-täk berk bölümler – bular gany bir bümlerdir. 28642 Ýeke täk döwlet döräp, Daýkowet paýtagty Aulaka boldy. 28643 Ýeke-täk duş gelýän ýeri — Günorta- Günbatar Köpetdag (Hasardag gerşiniň Mezetli deresi). 28644 Ýeketäk energiýa ulgamy ýok. 28645 Ýeke we ýetim galan çagalary saklamak we terbiýelemek üçin gazna döredipdir. 28646 Ýekme-ýek söweşde, esasan, galkan bilen naýza, gylyç ulanylýardy. 28647 Ýek-tükleriň “Görenem puşman,görmedigem “diýän ýedi täsinligiň biri bolan Täçmahala, “Görmäge göz gerek,taryp etmäne söz” diýänler köp. 28648 Ýel hemişe diýen ýaly demirgazyk-günbatar tarapdan öwüsýär. 28649 Ýemene ugradan goşunynyň başynda hem Türkmen Emiri Çabak atly adam bolupdyr. 28650 Ýemeniň sofar Şofar bolmak saz gural degişlilik duýmak yahudi, peýda içinde Roş Aşana. 28651 Ýemineddöwle onuň maşgalasyny we taýpasyny näme etmelidigi hakda maslahat soranda, Mahmydyň iň ýakyn adamlarynyň biri Arslan Jazyp ýaý atyp bilmezlikleri üçin olaryň başam barmaklaryny çapmaklygy ýa-da hemmesini Amyderýa gark etmekligi maslahat berýär. 28652 Ýençmek arkaly oňa gerekli görnüsi beripdirler, guýma usulynda bolsa ýörite galyp ýasalyp, şoňa demir ergini guýlupdyr. 28653 Ýene 20-ýyldan awgustlar öz ýerlerini sezarlara bermekligi karar edipdirler. 28654 Ýene bir eserde gelinleriň asylly häsiýeti görkezilýär. 28655 Ýene bir gapda aralaşdyrmany taýyarlamaly. 28656 Ýene bir iri döwlet Gajarlar şanesliniň dolandyrýan Eýran döwletidi. 28657 Ýene bir pita ýaňky durucdeden salyp, gyzdyrylan tamdyr közüniň üstünde ýerleşdirmeli. 28658 Ýene bir saçda sogan gowrup, gowrulan kebaby-da üstüne goýmaly we azrak suw guýup, buguna bişirmeli. 28659 Ýene bir tarapdan Menuçehr bukudan çykyp, mertlerçe söweşe girýär we bir sa-lymyň içinde leşgeri doly derbi-dagyn edýär. 28660 Ýene bir Türkmen asylly bolan Emir Ahmedi Gürjüstana tarap ýollan goşunyna serkerde edip belläpdi. 28661 Ýene bir uly gozgalaňlaryň biri Lasiýadaky Setiý şäherinde b.e.öň 199-njy ýylda bolupdyr. 28662 Ýene bir zady ýatda saklaň: suwy öňki usulda we öňki ölçegde guýmaly: kişmiş (100g), burç, sarymsak ýaly goşmaça tagamlyklary, duruşde gowrulansoň tüwiden öň salmaly. 28663 Yenede belläp geçmeli zat hem,bu monumentiñ daşyna geydirilen 90 tonna barabar kümüş-orslaryñ kümüşi eken.1814.ji yylda Nijniy Tagilde Waysk dagynda tapylan Demidowlaryñ bu kümüş karyeriniñ 1850.ji yyldaky gazylyp alnyşy yylda 10 müñ tonna çykypdyr. 28664 Ýene-de bir maglumat boỳunça Gülça diỳlen ỳeriň Günorta-Gündogar tarapynda mangollaryň hanlyklarynyň gadymy merkezi bolan Tegeş çöllüginde, Gyrgyzlar tarapyndan oňa “Akgorgan” diỳlen harabaçylyk bar. 28665 Ýene-de bir partiýa ol hem Hereket partiýasy. 28666 Ýenede bir rowaýatda Amangeldi awa gidip,işi paşman aç halda öýe gelýärkä, ýolda molla düşüp, onuň öýünde unaş içip: „ Ind-ä bir gönilendim „ diýipdir. 28667 Ýene-de dünýä döwletleriniň hersi aýratynlykda ykdysady pese gaçyşlyga garşy göreşjek boldular. 28668 Ýene-de içerki syýasy göreş gazaplaşypdyr. 28669 Ýene-de M.Tetçeriň hökümeti Angliýanyň içeri we daşary syýasatynda esasy rol oýnap başlady. 28670 Ýene-de Peridunyň Tura welaýat berende bellenilen ilkinji çäkleri bilen çäklenýärler. 28671 Ýene-de şol ýyl sebitde Ykdysady ösüş ministrligi döredildi. 28672 Ýene gazanylan üstünlikleriñ birem aýna önümleriniñ ýasalmagydyr. 28673 Ýene täzeden gurlan jaý şonuň ýaly bolup ýykylypdyr we üç gezek şeýle bolupdyr. 28674 Ýeňiji döwletleriň üçüsiniň – SSSR-iň, ABŞ-yň we Beýik Britaniýanyň döwlet ýolbaşçylarynyň üçünji konferensiýasy Berliniň golaýynda Potstamda 1945-nji ýylyň Gorkut aýynyň 17-sinde başlanyp, Alp Arslan aýynyň 2-sinde tamamlandy. 28675 Yeni kampüsten bir görünüm Çankaýa uniwersiteti ( Türkçe :Çankaya Üniversitesi) Türkiýäniň paýtagty Ankarada ýerleşýän uniwersitet. 28676 Ýeňil atly goşunyň yzy bilen galan urşujylar hem söweşe girdiler. 28677 Ýeňil, aýna, pagta arassalaýjy, ýüpek, ýüň, gön, azyk, balyk senagatynda täze kärhanalar, tehnologik ýollar işe girizildi. 28678 Ýeňilen daýhanlaryň hereketi nemes halkyna agyr täsir etdi. 28679 “Ýeňilmez armandy” derbi – dagyn edilenden soň, Ispaniýa 1609 ýylda 12 ý möhlet bilen şertnama baglaşdy. 28680 Ýeňil nebit azalypdy, agyr nebiti almak üçin ýörite enjamlar gerekdi, ýöne ony öndürmek üçin maşn gurluşyk senagaty taýýar däldi. 28681 Ýeňilräk ýagdaýlarda gyzgyn 37-37,5ºC ýetýär. 28682 Ýeňil we azyk senagatynda (“B” topar) esasy önümçilik fondunyň diňe 40% jemlenipdi. 28683 Ýeňil ýadrolardaky bir nuklona degişli bolan Baglanyşyk energiýasy ýadro baglylykda üýtgeýär. 28684 Ýeni Malatýa Sport Topary hazirki wagtda Türkiýe Futbol 2.Ligasy'nda basleşige dowam edyar. 28685 Ýeňiş kä Rime, käte-de Karfagene degişli bolupdyr. 28686 Ýeňişleriň guramaçysy we girewi bolan halkyň hormatlanýan bu hanlary poemada dogruçyl beýanlaryny tapypdyr. 28687 Ýeňlişden soň Kaşgaryň welisi, ýakyn garyndaşy Kadyr handan kömek alyp, ýene-de Horasana goşun çekýär. 28688 Ýeñlişden soñ uratu patyşasy Rusa I özüni öldürýär. 28689 Ýeňşiniň habaryny şol mütdetde Yslam dünýäsiniň halyfy bolup, Bagdatda oturan Al-Kadyr bi-Amrillaha ýetirýär. 28690 Ýer almasynyň (kartoşkanyň) iň howlpy zyýankeşi hasaplanýar. 28691 «Ýer berjek» diýende-de, sowet hökümetine ynam etmän, daşary ýurda gitmek bilen, Jüneýit han dogry çözgüt tapypdyr. 28692 Ýer bilen Aýyñ arasyndaky uzaklygy kesgitläpdir. 28693 Yer- bu gun sistemasynyn ululygy boyunca, agyrlygy boyunca we dykyzlygy boyunca ucunji orunda duryar. 28694 Ýerdäki suwlaryň uly bölegi şor bolmak bilen, ol oba hojalygy we agyz suwy üçin ýaramsyzdyr. 28695 Ýerden 7 metr belentlikde ýene-de bir hatar kufi hatly ýazgy bar. 28696 Ýerden görünýän ähli ýyldyzlar (şol sanda iň kuwwatly teleskoplar bilen görülýänler) galaktikalaryň ýerli toparynda ýerleşýär. 28697 Ýerde-suwda ýaşaýanlaryň 3 görnüşi gabat gelýär. 43 görnüşinden durýan süýrenijileriň özboluşly faunasy bolup, olaryň 8-si (türkmen eublefary, zemzen, pişikgöz ýylan, göklors we başgalar) Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna girizildi. 28698 Ýere berkidilen daýhanlary ýeri bilen satyp ýa-da çalyşyp bilipdirler. 28699 Ýere iň ýakyn ýyldyz Gün bolup, ol G spektral klasynyň adaty wekilidir. 28700 Ýerewanyň golaýynda bolan söweşde Jelaleddin ýeňlipdir. 1231-nji ýylyň Alp Arslan aýynda mongollar Bargiri-Ahlat ýolundan inip, Dijle köprüsiniň kenarynda Jelaleddiniň güýçlerini kül-peýekun edipdirler. 28701 Ýer eýeçileriniň döwleti berkitmek, iri ýer eýeleriniň sud ýeňillikleri aýrylypdyr. 28702 Yer eyeçiliginin atylyk yer görnüşi Hywany Russiya basyp alandan sonra asyl mazmunyny başlayan Hywada nöker gullugy indi öz âhmiyetini yitiripdi. 28703 Ýer eýeçiliginiñ görnüşleri: Ýer suw paýlamak we oña gözegçilik etmek işleri hem oba jemagaty tarapyndan amala aşyrylypdyr. 28704 Yer eyeçiliginin jemagatçylyk görnüşine türkmenlerde sanaşyk yerler, erkin yerler, bijeli yerler, köpün yeri diyip at berilyârdi. 28705 Yer eyeçiligin jemagatçylyk görnüşinden başga-da günoıta Türkmenistanda ayry-ayry hojalyklara, ayratyn hem gurply dayhanlara degişli mülk yerler hem bolupdyr. 28706 Ýer eýeleriniň birleşmeleri ýerli jemagatlary emele getiripdir. 28707 Ýeri almak we satmak mümkin bolupdyr. 28708 Ýeri gelende aýtsak, «Arzuw» sagaldyş merkeziniň çäginde gurlan myhmanhananyň binasynyň içerki bezegine öwrülen çeper şekilleriň türkmen suratkeşleriniň zehininden dörän surat eserleridigini bellemelidir. 28709 Ýeri gelende aýtsak bu döwletiň ýolbaşçylary bolan Taraki bilen Hafizulla Aminiň arasynda garşylyklar başlandy. 1979-njy sentýabrynda Amin Tarakini bogup öldürip, döwlet baştutanlygyna özi geçdi. 28710 Ýeri gelende aýtsak, Hojaguly han 1918-1920-nji ýyllarda Jüneýit han Hywada hanlyk sürende onuň ýanynda bolup, gullugyny edipdi. 28711 Ýeri gelende aýtsak, Hun döwletini esaslndyryjy Mode hem hunlaryň hytaýça “hu-an” taýpasyna degişli bolupdyr. 28712 Ýeri gelende aýtsak, hut Gorkut atanyň özi we beyik Nyzamy Genjewi hem şu baýatlardan gelip çykypdyr. 28713 Ỳeri gelende bellemeli zat, ol hem aỳaratyn ylym hökmünde taryhy-geografiỳa Türkmenistanda entek kemala gelenok. 28714 Ýeri gelende bellesek, goşuk Hoja Ahmet Ýasawynyň hikmetlerinde we Garajaoglanyň döredijiliginde hem ýeke-täk ygtybarly şygyr görnüşi bolup hyzmat edipdir. 28715 Ýeri gelende bellesek, hut şonuň üçinem Ýewropa edebiýaty, bolsa-da rus edebiýaty Gündogary özleriniň edebiýatyny baýlaşdyrjak ylham çeşmesi hökmünde kabul edendiklerini edebiýatçy alym S.L.Kaganowiç “Rus romantizmi we Gündogar”1 atly kitabynda belläpdir. 28716 Ýeri gelende, “Gaplaňgyr” diýen adyň ozal bu ýerlerde “gum gaplaňynyň” (gepardyň) mesgen tutanlygy sebäpli dörändigini ýatlamak möhümdir. 28717 Ýeri gelende ýatlasak, bu maşgala deň etmän, duş etmez diýenlerindendi. 28718 Ýeri gelende ýatlasak, Wasko da Gama öz häsiýeti boýunça rehimsiz, açgöz adamdy. 28719 Ýeriň aşagynyň käwagt ýylanmasyndan soňra bu “hek gazlar” ereýär we suwdan ýeňil bolany üçin ýokary galýarlar. 28720 Ýerin astynda ýylan gäwşesede bilinýär diýilişi ýaly hökümdara bu syryň üsti açylypdyr. 28721 Ýeriň emeli hemralaryna oturdylan ýokary hilli tehniki enjamlaryň kömegi arkaly kosmosdan ýere gözegçilik etmek mümkinçiligi döredi. 28722 Ýeriň emeli hemrasyny uçurmak Birleşen Ştatlara 1958-nji ýylda başartdy. 28723 Ýerine ogly Termuçynpal tagta geçýär. 28724 Ýerine ogly Uweý geçdi. 28725 Ýeriň esasy eýesi döwletdi. 28726 Ýerine uly ogly Beýik Seljuk hökümdarlygynyň günbatar taraplarynyň dolandyryjysy bolup ogly Mahmyt geçdi. 28727 Ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýokary organy – hökümet (Ministrler kabineti). 28728 Ýerine ýetiriji häkimiýet prezidente tabşyrylypdy, ol milli ýygnak tarapyndan 7 ýyl möhleti bilen saýlanýardy. 28729 Ýerine ýetiriji häkimiýet protektora we 15 adamdan ybarat hemişelik hereketi edýän Döwlet maslahatynda tabşyrylýardy. 28730 Ýerine ýetirijiligindäki hyjuw we joşgun ony saz äleminde Bah pianisti hökmünde tapawutlandyrýar. 28731 Ýerine ýetirilen işleriniň esasy bölegi bank işjeňligini ýokarlandyrmak we täze müşderileri çekmek bilen baglanyşyklydyr. 28732 Ýerine ýetirilişi az wagty talap edip, babasyl düwünlerini kesip aýyrma bejergisine garşy görkezme bolanda ulanylýandyr. 28733 Ýeriň girdejiligini artdyrmak üçin beýleki bir topardan ýeri dökünläp kämilleşdirip, bagçylyk atyz önümlerini öndürmek hem kämilleşýärdi. 28734 Ýeriniň ½ böleginden gowragyny orta beýiklikdäki daglyklar we pes daglyklar tutýar. 28735 Yeriň merkezi Ýerusalimde ýerleşýär diýip öwredipdirler. 28736 Ýeri ozal bilen bejerip ýylda 2-3 hasyl alypdyrlar. 28737 Ýeri – suwy paýlamak han-begler, ruhanylar däl-de, oba jemagaty tarapyndan amala aşyrylypdyr. 28738 Ýerlerdaki saýlaw toparlaryna türkmenistanlylardam gelen köpsanly hatlar raýatlaryň aň-duşünjesiniň ýokarydygyna, olaryň döwletiň we jemgiýetin durmuşyna gönüden-göni gatnaşmaga şaýatlyk edýär. 28739 Ýerlere baý fermerler hakynatutma oba hojalyk işşisini- kotterleri ezdiler. 28740 Ýerlere ideg edilisine döwlet tarapyndan gözegçilik edilipdir. 28741 Ýerleriň azlygy (ýetmezligi) ýylda 2-3 hasyl almaklyga, netijede hem yer arryklamagyna soňra ekin dolanşygyny geçirmeklige ony derslenmegine mejbur edipdir. 28742 Ýerleriň bir bölegi döwlet eýeçiligi bolup, ol jemgyýetçilik meýdany ( ager publikus) hasaplanypdyr. 28743 Ýerleriň esasy bölegi ewpotridlere degişli bolupdyr. 28744 Ýerleriň esasy bölegi jemagat ýerleri ekeni. 28745 Ýerler iri ýer eýeleriniñ elinde jemlenýär, daýhanlar tozýar, bergidarlyk gulçulygy ýokarlanýar. 28746 Ýerler öňküsi ýaly iki bölege: guan (emeldarlar) we min (halk) eýeçiliklerine bölünipdir. 28747 Ýerler ybadathanalara,patyşa maşgalasyna,iri söwdagärlere,patyşa we ybadathana admi- nistrasiýasynyň işgärlerine degişli bolupdyr. 28748 Ýerleşiş aýratynlyklaryny göz öňünde tutup, taryhçy alymlar olara pikirleriçe “Demirgazyk aýlaw” hem-de “Günorta aýlaw” diýip at beripdirler. 28749 Ýerleşiş aýratynlyklaryny göz öňünde tutup, taryhçy alymlar olara /zleriçe “Demirgazyk aýlaw” hem-de “Günorta aýlaw” diýip at beripdirler. 28750 Ýerli alymlaryň biragyzdan ykrar etmeklerine görä, Azerbeýjandaky Apşeroun (azerbeýjança Awşaran, ýagny «awşarlar») ÿarym adasyna hem şu ýere Türkmenistandan göçüp gelen awşarlaryň etnik ady dakylypdyr. 28751 Ýerli baýlarda bolsa, daşary ýurtlarda baknalykdan dynmak meýli güýçlendi. 28752 Ýerli begzadalar grek dilini özleşdiripdirler, ellimleşdipdirler we goşunda hem döwletde ýokary wezipeleri eýelemäge mümkinçilik alypdyrlar. 28753 Ýerli begzadalaryň dönükligi rimlilere Neopoly eýelemäge we onuň bilen ylalaşyk baglaşmaga mümkinçilik beripdir. 28754 Ýerli dolandyryş guramalary-enjumenler döredildi. 28755 Ýerli geografik atlaryny manysyna göz ýetirmeklik ýaşlarda watançylyk duýgusynt, öz mähriban ülkämize bolan söýgi düýgularyny terbiýelär. 28756 Ýerli halk döredijiliginiň belent mertebeli däbi patyşa köşgüniň we han-begleriň islegine garşy durup, bu däp Ýakyn Gündogar ellinizminiň gazanan üstünliklerini özleşdirmek esasynda aslyýetinde özboluşly Parfiýa medeniýetini döredipdir. 28757 Ýerli halk oňa Aly mülhit diýip at berýär. 28758 Ýerli halkyň bolsa täze eýran basypalyjylaryna garşy gahar-gazaby has ýitileşip başlaýar. 28759 Ýerli halkyň wekilleri, döwlet dolandyryşynyň kiçi ähmiýetli wezipeleri bolaýmasa, häkimiýete gatnaşmakdan çetleşdirilipdi. 28760 Ýerli hanlar, soltanlar, mälikler, begler öz hususy özbaşdaklyklary ugrunda alada edip, merkezleşen häkimiýetiň bolmagyny islemändirler. 28761 Ýerli hökümdarlaryň biri Geraý teňňelerde özüniň atyň üstünde oturan şekilini goýdurypdyr. 28762 Ýerli hökümdarlaryň hat ýazyp kömek soramagyny göz öňünde tutup, 1796-njy ýylyň aprel aýynda rus goşuny B. Zubowyň ýolbaşçylygynda Azerbaýjana girýär. 28763 Ýerli ilat bilen aýratyn kesgitli aragatnaşyklar ýola goýlupdyr. 28764 Ýerli ilat ony Alamberdaryň ýa-da Alamdar tugçynyň - “baýdak göterijiniň” mazary diýip atlandyrýar. 28765 Ýerli ilat şol wagt ody bilmeýän eken. 28766 Ýerli ilatyň sözlerini toplap, ýörite sözlük düzýär. 28767 Ýerli ilatyň üstüne garakçylyk çozuşlarynyň wagtal – wagtal gaýtalanyp, durmagy, mallaryň kowlup äkidilmegi, irrigassion desgalryň weýran edilmegi, ekerançylyk oazisleriň tozdurylmagy ilatyň talanmagy bilen utgaşykly alnyp barylypdyr. 28768 Ýerli ilatyň we taryhçy alymlaryň, arheologlaryň köne Nusaý we täze Nusaý diýip atlandyrýan, seleňläp duran iki sany gum depesi Köpetdagyň eteginde, Aşgabat şäheriniň günorta-günbataryndaky 18 kilometrlik ýerde ýerleşýär. 28769 Ýerli taýpalar bilen söwda gatnaşyklary alnyp barlypdyr. 28770 Ýerli taýpalar ony goldapdyr. 28771 Ýerli taýpalaryň birnäçeleri bolsa türkleşip, ownuk tireler hökmünde oguzlaryň düzümine giripdirler. 28772 Ýerli ýaşulular bu ady türkmen halk dessanlarynda agzalýan Babagammar bilen baglanyşdyrýarlar. 28773 Ýerly halk oña Aly mülhit diýip at berýär. 28774 Ýer meselesi çözülmändi. 28775 Ýer mülkleri bilen birlikde pul hem baýlygyň bir görnüşi hökmünde emele gelipdir. 28776 Ýer nadeli korolyň sudy tarapyndan garalmandyr. 2. frigolderleriň ýagdaýy olardan oňatrakdy. 28777 Ýer őzgerdişi geçirildi. 28778 Ýer paýlanan topar işini dowam edipdir. 28779 Ýer paýlaryny hojalygyň içinde satyp we kärendesine berip bolýardy. 28780 Ýer şarynda ýaşaýan halklaryň 2 prosenti heniz öz dilinde Mukaddes Kitabyň tekstlerine eýe däl. 28781 Ýer satyn almak we onda fermer hojalygyny döretmek uly iş hasaplandy. 28782 Ýersiz we az ýerli daýhanlara 30 ýugerden ýer paýlamalydy. 28783 Ýer-suw, mülk berip, öz islän ýerinde oturtmaly. 28784 Ýer –suw,mülk berip,öz islän ýerinde oturtmaly Nurberdi Han Ahalda ýa-da Mary- da bolanda-da öz öýýinden örse hemme tarapdan gelşikli we laýyk bolar. 28785 Ýer tapylansoň, metropoliýadan oňa göçüp gitmek işleýänleri hasaba alypdyrlar. 28786 Ýer titreme inženerligi Amaly ylymlaryñ bir görnüşü bolup, jemgyýeti ýer titremäñ berjek zyýanlaryndan goramak bilen meşgullanýan inženerligiñ bir pudagydyr. 28787 Ýer togalagynyñ daş töweregini gurşap alan howa guşaklygydyr. 28788 Ýer togalagynyñ klimatlary hakyndaky ylymdyr. 28789 Ýer üsti maddy ýadygärligine – binalar, ýerüsti guburlar, ýaşaýýş jaýlary, adamlaryň ýaşan gowaklary degişlidir. 28790 Yer üsti ýola bolsa Merwiň ösüşi bagly bolupdyr. 28791 Ýer üstündäki gury howanyň düzümi. 28792 Ýer wagtlaýyn aýry-aýry garyndaş birikmeleriň peýdalanmagynda bolupdyr. 28793 Ýer ýetirmedik halat oňa garşy uruşa taýar bolýarlar. 28794 Ýer ýurtlara dakylan atlar hem zatlaryň – ýeriň häsiýeti alamatlary bildirýan we nähili hem bolsa belli bir many aňladýan sözlerden hasyl bolýarlar. 28795 Ýer ýüzi abadan bolýar. 28796 Ýer ýüzünde adamyň bedenine şikes ýetirmäge ukyply gurçuklaryň 400-den hem köpräk görnüşi bardyr. 28797 Ýer ýüzünde haýwanlaryň 2 million görnüşi bar diýlip hasaplanylýar. 28798 Ýer ýüzüniñ dürli ýerlerine ýaýran adamlaryñ ösüşi dürli depginler bilen ösüpdir. 28799 Ýesir halda galdy bu teke şeýdip, Öñler beýle bihal däldi bu teke». 28800 Ýesirler bilen Müsüre ýüzlerçe müñläp mal, altyn we kümüş zatlar, bürüñçden ýasalan önümler, dürli gymmat baha zatlar getirilipdir. 28801 Ýesseniň sekiz oglundan iň kiçisi çopan Dawut patyşanyň köşgüne alnypdyr. 28802 Ýeterli gatylygy bolmadyk süýümleriñ çeýeligi hem gowy bolmaz. 28803 Ýeter-ýetmežçilikden horlanan halk köpçüligi Fransiýada, Germaniýada, Russiýada, şol sanda Türkmenistanda urşa garşy gozgalaňlar etdiler. 28804 Ýetginjek Dünýä edebiýatynyň iň belli kyssaçylarynyň biri, beýik rus ýazyjysy we akyldary Fýodor Dostoýewskiýiň ýazan romany. 28805 Ýetginjekkä Wiktor Gýugo goşgulary hem-de latyn şahyrlaryndan eden terjimeleri bilen on sany depderi doldurypdyr, emma olary ýakypdyr. 28806 Ýetginjeklerde we 30 ýaşa çenli erkeklerde orhit keseli (ýumurtgajyklarda sowuklamanyň döremegi) duş gelýär. 28807 Ýetişen ululary we liçinkalary işjeň hereketdäki we iýermen ýyrtyjy. 28808 Ýetişik boýajylyk ukyba uly täsir edýär. 28809 Ýetmiş ýyllap höküm süren, emr ediji syýasat bizi tas ene dilimizden, yslam dinimizden aýrypdy. 28810 Ýewfratda pars goşunlary hojaýýnlyk edipdirler. 28811 Ýewfrat derýasy şol ýerlerden baş alyp gaýdýar. 28812 Ýewfratyň töwereginde Mariniň ýokary göterilmegi günbatarda,Hett döwletiniň döremegi Kiçi Aziýada söwda etmäge päsgel beripdir. 28813 Ýewklidiň 5-nji postulatynda “göni çyzygyň üstünde ýatmaýan nokat arkaly şol göni çyzyga parallel bolan bir we diňe bir göni çyzyk geçirip bolar” diýilýär. 28814 Ýewreý dili diňe mukaddes kitapda, ybadathanada hem synagogda ulandylar. 28815 Ýewreýlere köpüň üýşen ýerine barmak, döwlet işlerinde işlemek, german raýatlygyna geçmek, nemesler bilen maşgala guramak faşistler häkimiýete gelenden bäri gadagandy. 28816 Ýewreý” sözi “derýanyň beýleki tarapynyň ýaşaýjysy” diýen manyny aňladýar. 28817 Ýewro-2004 finaly: Gresiýa-Portugaliýa meşhur garagol janköýer Jimy Jamp rowaýaty futbolçy Luiş Figu bilen bilelikde. 28818 Ýewro2008: Germaniýa-Türkiýe EURO-2008-iň 1/2 finalyndaky Germaniýa-Türkiýe oýnynda hem meýdançada ol bardy, futbolkasynda bolsa "Tibet is not China" diýip ýazylgydy. 28819 Yewrokuboklarda in uly yenish-5:1(1993,Walensiýa),in uly yenilish-0:5(1968,Haýbernian). 28820 Ýewropa bileleşigi häzir dünýäde sebitara hyzmatdaşlygynyň nusgasyna öwrüldi. 28821 Ýew­ro­pa Bi­le­le­şi­gi­niň ag­za­sy bo­lan Es­to­ni­ýa NA­TO gu­ra­ma­sy­nyň hem ag­za­sy­dyr we Şen­gen yla­la­şy­gy­nyň gat­ny­jy­sy­dyr. 28822 Ỳewropa bilen Gündogar arasynda söwda ösýär. 28823 Ýewropa birleşigi hem barha Osmanly hökümdarlygyny ýykmagyň kül-külündedi. 28824 Ýewropa Birleşiginde ilat sany boýunca 1-nji ýeri eýeleýar we sol bir sanda dasary ýurtly ilaty bilenem 3-nji ýerde durýar. 28825 Ýewropada Arap Ispaniýasynda ilkinjileriň biri bolup ýokary mekdebe uly üns berlipdir. 28826 Ýewropada başlanan uruş tizlikde onuň çäklerinden uzaklary-da öz içine aldy. 28827 Ýewropada dartgynlylygyň birneme gowşandygyna garamazdan, birnäçe ýerlerde sebitara dawalar dowam edýärdi. 70-80-nji ýyllarda ýakyn Gündogar sebitara dawalaryň ýitileşen ýerine öwrülipdi. 28828 Ýewropada halkara gatnaşyklarynyň möhüm ýeri Gündogar meselesidi. 28829 Ýewropada iri ýer eýelerine garşy göreşleriň başlanmagyna itergi beripdir. 28830 Ýewropadaky bulagaýlygyň soňuna çykmak üçin 1876-njy ýylyň 23-nji dekabrynda Stambuldaky Tersane konferensiýasyna gatnaşyldy. 28831 Ýewropadaky dawalara asyl goşulmak islemedi. 1933-nji ýylda SSSR bilen diplomatic gatnaşyklary dikeltdi. 28832 Ýewropadan bu ýere ýarag, mal, sütükli deri, mis we beýleki önümleri getirilipdir. 28833 Ýewropadan gelip çykma çaklamasy boýunça, bu kesel bu ýerde gadymy wagtlardan bäri belli bolup, Gippokratyň, Galeniň, Dioskoridiň işlerinde hem beýan edilýär. 28834 Ýewropadan Hindistana deňiz ýolunyň açylmagy döwrüniň uly wakasy bolupdy. 28835 Ýewropada reforma ugrundaky hereket buržuaz rewolýusiýasynyň birinji etapyny aňlatdy. 28836 Ýewropada skriptor we monastyr mekdeplerinde bilim berilip buthana berkidilipdir. 28837 Ýewropada uruş ojagynyň emele gelmegi. 28838 Ýewropada XV asyrda 60- golaý uniwersitet bardy. 28839 Ýewropada ykdysady ösüş döwletleri, halklary ýakynlaşdyrdy, iri ýer eýeçiligi jemlendi, şäherler döredi, içki we daşky söwda ösdi. 28840 Ýewropa döwletleriniň bir agyzdan goldamagy bilen Italiýa Osmanly döwletine bir çykyşda Trablusgarp şäheriniň özygtyýarlygyny bermekligini isledi. 28841 Ýewropa kolonizatorlary indeýleriň tebigy ösüşini togtatmaga çalyşýarlar. 28842 Ýewropaly beýleki ýazyjylardan tapawutlylykda, nemes ýazyjylary sungaty bilime eltýän ýol saýýardylar. 28843 Ýewropalylar altyn çägäni, pil süňküni müňlerçe gara reňkli gullary äkitdiler. 28844 Ýewropalylar aralaşdygyça bu ýerde geografiýa bilimine höwes artypdyr. 28845 Ýewropaly we ABŞ-ly alymlaryñ bir toparynyñ arasynda arileri has medeniýetli, grawidlerden ýokary jyns hökmünde görkezýän “ariler teoriýasy” diýen çaklamany goldamaklyk bolup geçýär. 28846 Ýewropanyň beýleki iri şäherlerinde söwda we senagatyň ösmegi syýasy merkezleşige getirdi. 28847 Ýewropanyng klublar arasy 2belgili kubogy bolan yewropa ligasynyng 1nji mowsumi 1972-nji yylda gecirildi we tottenham 1nji cempion boldy.yakynda yewropa liganyng 42nji cempiony belli bolar. 28848 Ýewropanyň öndebaryjy, ösen, dünýä medeniýetine ägirt uly goşant goşan nemes halky faşizmiň häkimiýete gelmegine guramaçylykly garşylyk görkezmegi başarmady. 28849 Ýewropanyň özünde gymmat bahaly metallar ỳeterlik däldi, olar Afrikany baỳ ỳurt diỳip hasap etdiler, orta ỳer deňziniň ỳakasyndaky şäherlerden ỳweropa. 28850 Ýewropa we Amerika ýurtlarynyň täze we iň täze taryhy dersiniň wezipesinden ýene-de biri ol hem täze we iň täze döwürde bolup geçen rewolýusiýalaryň hakyky mazmunyny beýan etmekden ybarat. 28851 Ýewropa we Gündogaryň ýurtlarynyň hem arasynda giňelipdi. 28852 Ỳewropa ỳurtlary bilen Türkmenistanyň ykdysady syỳasy gatnaşyklary 1993-nji ýylyň Nowruz aýynyň 22-29. 28853 Ýewropa ýurtlarynda faşistler bilen harby hyzmatdaşlykda bolup, olara ýardam beren adamlara temmi berildi. 28854 Ýewropa ýurtlarynyň Hytaýdaky eýeçiliklerini basyp almakdy. 1915 ýyluň Türkmenbaşy aýynda Hytaýy syýasy ykdysady, harby taýdan boýun egdirmek maksady bilen “21 talapnama yglan edýär. 28855 Ýewropa ýurtlary, şol sanda Russiýa gabaw bilen ylalaşmaýardy. 28856 Ýezd atabegligini saraýda işleýän naharhanaça berdi. 28857 Ýezde bir goşun ugradyp Garşaspy tutduryp Jibalda zyndana atdyrdy. 28858 Ýezdigerd II ogly Peroz (457-484) döwründe eftalit we hionit taýpalarynyň çozuşyndan goranmak maksady bilen Gürgen derýasynyň demirgazygyndan uzynlygy 300 km. 28859 Ýezdigert araplardan gaçyp Merwe barýar we şol ýerde aradan çykýar. 28860 Ygallaryň ortaça bir ýyldaky mukdary 402 mm bolup, onuň möçberi dag eteklerinde azalyp, beýiklikde bolsa 700-800 mm ýetýär. 28861 Ygallaryň ýyllyk mukdary Tar çöllüginde 100-250 mm. bolanlygyndan Çeranpunjide (Tamilnad ştaty) 12 müň mm. 28862 Ygally ýyllar köp gabat gelýär: 2002‑nji ýylda Aşgabat şäheriniň günorta tarapynda 20 m² meýdanda 5‑e çenli kömelek (şol bir meýdanda öz möwsüminde her gün 1‑den 5‑e çenli) bellendi. 28863 Ygal örän az bolýar. 28864 Ýigidi şanyň ýanyna getirip, onuň bu ýürekliligi we gaýraty barada soranlarynda, ol şeýle jogap beripdir: «Men birnäçe wagt bäri agamyň gyzynyň yşgynda ýanyp ýörün. 28865 Ýigit at çapmakda ozsa, ok atmakda nyşanany hatasyz ursa ýa-da göreşip ýyksa, diňe şonda gyz ony özüne mynasyp ýoldaş diýip hasap edýär. 28866 Ýigriminji ýyllaryň başyndan başlap, dünýäde ynkylap ugrundaky tolgunlyşyklar pese düşüp başlady. 28867 Ýilikli Palaw Munuň üçin ilki sygyr sünküniň ýiligini almaly (300g). 28868 Ýilik ýagyna gowurmyşlanan etin üstüne palawa gerekli önümleri atyp gowurmaly. 28869 Ýiti bronhitde dem almak has kynlaşýar. 28870 Ýiti bronhitde oňat iýmitlenmek gerek, derman ösümlikli çaý, mineral suw we soda garylan süýt ýaly ýyly içgileri içmek zerurdyr. 28871 Ýiti bronhit dowamly bronhite geçip bilýär. 28872 Ýiti bronhit Ýiti bronhitiň esasynda respirator wiruslar zerarly döreýän bronhlaryň nemli bardasynyň alawlama ýagdaýy ýatyr. 28873 Ýiti dişleri olara duşmanlaryndan goranmaga-da kömek edýär. 28874 Ýiti köriçegäni başga kesellerden aýyl-saýyl etmek lukman üçin möhümdir. 28875 Ýiti köriçegäni diňe operatiw usul bilen, ýagny appendektomiýa geçirip bejerip bolýandyr. 28876 Ýiti prostatitli näsag öz wagtynda urolog- androlog lukmanyna ýüz tutmasa, erkeklik mäziniň iriňlemegi (abssesi) ýüze çykyp biler. 28877 Ýiti sowuklama kesellerine mahsus bolşy ýaly, ýiti prostatitler duýdansyz başlanýandyr. 28878 Ýiwe ýa-da Ýywa diýip ýazga geçirilen bu taýpa Oguzhan dessanyna görä Oguz Türkmenleriniň 24 taýpasynyň biri bolup, Mahmyt Kaşgarynyň «Diwanylugatitturk» atly kitabynda ýigrimi iki Oguz taýpasynyň 4-njisidir. 28879 Ykbalyň oýny Perwananyň golaýyndaky ýeňşiň netijesini Jelaleddiniň güýjüniň berkemegine däl-de, tersine onuň gowşamagyna sebäp bolar ýaly edipdir. 28880 Ykdysady aragatnaşyklary pul ulgamy afiny standardynyň esasynda birmeňzeş edilýär. 28881 Ykdysady Birleşigiň mundan beýläk-de işlemegiň ýörelhelerine degişli gün tertibiniň beyleki meselelerine garaldy. 28882 Ykdysady durmuşyň merkezleri şäherlerden obalara – iri mülklere geçipdi. 28883 Ykdysady geografiýasy Bolgariýanyň umumy meýdany ykdysady taýdan üç sebite bölünýär. 28884 Ykdysady-geografiýa taýdan amatly ýerleşen, ykdysadyýeti we ylymy ösen bu ýurt Aziýa Ỳuwaş umman sebitende möhüm orny eýeleýär. 28885 Ykdysady höweslendirmeler ulanylýar. 1978-nji ýylda Hytaýdaky ykdysady özgerdişleriň maksady sosialistik bazar ykdysadyýetini döretmek diýlip yglan edildi. 28886 Ykdysady kynçylyklar. 28887 Ykdysady kynçylyklar zerarly halkyň ýaşaýyş derejesi hem garaşylýanyndan pes bolup çykdy. 28888 Ykdysady, milli we ruhy galkynyş. 28889 Ykdysady ösüşde öňe gidişlik. 28890 Ykdysady pese gaçyşlygynyň öňüni almak üçin uzak pikirlenmäge wagt ýokdy. 28891 Ykdysady, sosial we sysaýy deň hukuklyk ugrundaky göreşde aýallaryň halkara raýdaşlyk güni. 28892 Ykdysady tarapdan baknalyk bolsa, syýasy özbaşdaklygy-da çäklendirýärdi. 28893 Ykdysady taýdan işjeň ilaty 9 milliona adama ýetýär. 28894 Ykdysady we durmuş özgertmeleriniň geçirmegi söz bilen leýboristik partiýa saýlawlarda ýeňiş gazandy. 28895 Ykdysady we geografiki aýratynlyklary esasynda häzirki Hytaý gündogar we günbatar böleklere bölünýär. 28896 Ykdysady we söwda gatnaşyklary bozulypdyr, kerwen ýollarynda ýöremek howply bolupdyr. 28897 Ykdysady ýagdaýyň erbetleşmegi, esgerleriň uruş islemezligi, Ýewropadaky rewolýusion wakalar, frontdaky ýeňlişler ýeke-täk dogry ýoluň urşy bes etmeklikdigini görkezýärdi. 28898 Ykdysady ýagdaýyň erbetleşmegi, esgerleriň uruş islemezligi, Ýewropadaky rewolýusion wakalar, söweş ugrundaky ýeňlişler ýeke-täk dogry ýoluň urşy bes etmeklikdigini görkezýärdi. 28899 Ykdysadyýet babatda täze oba syýasaty esasda belent mertebeli Prezidentimiziň hut özüniň işläp düzen we durmuşa geçiren reformalary öz ajaýyp miwelerini berdi. 28900 Ykdysadyýetdäki köp ukladlylygy ýeňip geçmegiň ýollary görkezilýär. 28901 Ykdysadyýetde 15 mln adam işjeň gatnaşdy. 28902 Ykdysadyýetde magdan çykarmak we hünärmentçilik ýüpek ösdürmek, ýarag, çüýşe, keramika, deri önümleri öndürilýär, ösýär. 28903 Ykdysadyýetde öňe gidişlige giň ýol açan özgerdişiň biri-de önümçilik serişdelerine bolan eýeçiligiň täze görnüşiniň – hususy eýeçiligiň döredilmegidir. 28904 Ykdysadyýetde özgertmeleri geçirmek bilen biz yzygiderli we tapgyrlaýyn ilerledik, munuň özi köp kyýynçylyklaryň öňüni almaga mümkinçilik berdi. 28905 Ykdysadyýetde özgertmeleriň geçirilmegi ýurtda bazar gatnaşyklaryň ösmegine getirdi. 28906 Ykdysadyýet Dubaý Ýakyn Gündogaryň iň iri täjirçilik, maliýe we syýahatçylyk merkezidir. 28907 Ykdysadyýete girizilen täzelik halkyň zähmet hyjuwyny diýseň ýokarlandyrdy. 28908 Ykdysadyýeti Adada 5 sany Bar, dermanhana, gözellik salony we hatda myhmanhanalar hem bardyr. 28909 Ykdysadyýeti Amerikanyň Birleşen Ştatlary ykdysady taýdan güýçli ösen ýurt. 28910 Ykdysadyýeti Bolgariýa Respublikasy industrial-agrar ýurt hasaplanýar. 28911 Ykdysadyýeti esasy ABŞ we Ýapon puluna bagly. 28912 Ykdysadyýeti Gananyň ykdysadyýetiniň esasy pudaklary - oba hojalygy we altyn gazylyp alynýan senagatydyr. 1996-njy ýylda Tema (ýurduň iri senagat merkezi) şäherinde erkin ykdysady zolagy döredildi. 28913 Ykdysadyýeti Gazagystanyň ykdysadyýeti çalt depginlerde ösýär. 28914 Ykdysadyýetinde gaýtadan işleýän senagata möhüm orun degişlidir. 28915 Ykdysadyýetiň gazanýan üstünlikleri halkyň maddy hal-ýagdaýyny, durmuş derejesini gün saýyn ýokarlandyrdy. 28916 Ykdysadyýetiň ösmegine ýurduň çet-gyralary bilen merkezi sebitleri arabaglanyşygy ösdürmekde awtoulaglar üçin gara ýollaryň gurluşygynyň artdyrylmagy ähmiýetli boldy. 1956-njy ýylda gara ýollaryň gurluşygyna 26 mlrd. dollar pul goýberildi. 28917 Ykdysadyýetiň özgerdilmeginde ýurduň pul ulgamynyň özgerdilmegine, onuň emelegelmegine aýratyn orun degişli. 1993-nji ýylyň Sanjar aýynyň 1-inde Türkmenistantyň öz milli walýutasy bolan manat dolanyşyga girizildi. 28918 Ykdysadyýetiň pese düşmegine döwletiň salgyt syýasaty hem täsir edipdir. 28919 Ykdysadyýeti Ýurduň ykdysadyýetiniň esasyny nebit we dag magdany düzýär, şeýle hem nebiti gaýtadan işleýän senagaty, himiýa, gara metallurgiýa we maşyn gurluşyk pudaklary has ösen. 28920 Ykdysadyýet meýilnamalaýyn dolandyrylmaýardy. 1992-nji ýylyň Türkmenbaşy aýynda başlanan özgerişler bahalaryň ýokarlanmagyna getirdi. 28921 Ykdysadyyet - Senagat Balkanabat hazirki döwürde nebit we tebigy gaz öndürmede senagat merkezidir. 28922 Ykdysadyýetyň esasy syýahat we ulag sektorlaryna degişli. 28923 Ýkinji, aşaky dereje täjirçilik banklary we karz guramalarydyr. 28924 Ýki ulgamyň biri–birinden aýratynlygy aşakdaky ýalydyr : 1-nji tablisa Merkezileşdirilen (paýlanylýan) bank ulgamy Bazar bank ulgamy Ý. Eýeçiligiň görnüşi boýunça Döwlet banklaryň ýeke-täk eýesi Banklaryň köp görnüşli eýeçilikleri ÝÝ. 28925 Ykjam taýýarlykdan soň ol özüniň esasy garşydaşy Jelaleddin Hind derýasynyň boýunda duşuşypdyr. 28926 Ylalaşyga gelmegi towakga edýär. 28927 Ylalaşyk boýunça imperator öz gyzyny Modä nikalap beripdir we ýylda uly möçberde sylag-serpaý berip durupdyr. 28928 Ylalaşyk uzak möhletli ykdysady hyzmatdaslygy we çig mal binýadyny netijeli ulanmakda iki tarapyň bähbirleri göz öňünde tutýar. 28929 Ylaty 100 müňden geçýän shaherlerin her birinde 1mln-dan gowrak ýashaýar. 28930 Ylatyn 70%-e golaýý oba ýerlerinde ýashaýar (1965). 28931 Ylaýta-da I-nyň esasy aýratyňlygy onuň bar bolan aýry pursatlaryda öz içine alyp, ähtibarly umumylashdyrylan bermeginden ybaratdyr. 28932 Ylhanylar döwleti döwründe Eýrana Ylytaýdan dürli matalar, keramiki önümler äkelipdir we ondan öňryk Eýwropa ýurtlaryna hem kerwen bilen eltipdirler. 28933 Ylma-bilime bolan höwes Atamyrady 1931-nji ýylda Aşgabat pedinstitutyna getirýär. 28934 Ylmy açyşlara mysal edip Ewklidiň geomteriýasyny, Arhimediň hasabyýet barlaglaryny, Gipparhyň we Ptolomeýiň astronomiýa degişli işlerini, araplaryň algebrasyny görkezmek bolýar. 28935 Ylmy açyşlar gaty gysga wagtda önümçilige ornaşdyrylýar. 28936 Ylmy-barlagçylar, kompýutere wirtual hakykatlygy ýagny surat şekilini sistema otyrdylar. 28937 Ylmy bilimleri propogondirläp, şu dünýäden aňyrda behişdiň ýokdugyny görkezipdirler. 28938 Ylmy işiň daşyndan alym döredijilik işi bilen hem meşgullanýardy. 28939 Ylmy işleri esasan etnososiologiýanyň,demografiýanyň, syýasat sosiologiýasynyň meseleleri bilen baglanyşykly. 28940 Ylmy logikada Abstraksiýa ýüzleýlik manysynda hem ulanylýar. 28941 Ylmyň ösmegi bilen gumanistler antik döwrüň ýazyjylarynyň eserleri bilen (Ewklidiň, Arhimediň, Apolloniniň) tanyşyklar, olar bilen köpler tanyş däldi we köp halatda düşnüksizdi. 28942 Ylmyň täze ugurlaryna (genetika, kibernetika we başgalara) “imperializmiň ýaragy” diýilip töhmet atylyp uly zarba uruldy. 28943 Ylmy nukdaýnazardan beýle düşündiriş maňzyňa batmasa-da, bu adyň manysy barada häzirlikçe başga delil ýok. 28944 Ylmyň we tehnikanyň ösmegi adamzat jemgyýetiniň we ýurtlaryň arasyndaky gatnaşygy güýçlendirdi. 28945 Ylmy saparlarynyň dowamynda gündogar ülkeleriniň taryhynda uly orna eýe bolan türkmenler barada maglumatlary we çeşmeleri ele salýar. 28946 Ylmy stansiia goraghana bilen bilelikde 1998-nji ýyla çenli işledi. 28947 Ylmy taýdan esaslandyrylan we jemgyýetçilik wezipeleriniň çözmäge gönükdirilen ykdysady uguryň durmuşa geçirilmeginiň netijesi adam başyna jemi içerki önümi öndürmekdäki derejeden ybaratdyr. 28948 Ylmy taýdan subut edilişine görä, häzirki gorillalar, aýratyn-da şimpanzeler adam bilen has ýakyndyrlar. 28949 Ylmy-tehniki açyşlaryň görlüp-eşidilmedik derejede gysga wagtda ösmegi, olaryň bada-bat önümçligi ornaşdyrylmagydyr. 28950 Ylmy-tehniki ösüşi gazanmak zähmetkeşleriň bagtly ýaşaýşynyň açary diýlip düşünilýärdi. 28951 Ylmy-tehniki öwrülişigiň gazananlaryny dünýäniň bütewiligine we köp görnüşligine göz ýetirilmegine täsir etdi. 28952 YLMY UGURLARY TYA-nda 3 sany ylmy ugur bar: 1. fizika-matematika, tehnika, geologiýa we himiýa ylymlary. 28953 Ylmy we gorag işleri bilen bir hatarda goraghananyň işgärleri tarapyndan welaýatyň halkynyň arasynda tebigaty goramak we onuň eziz ülkämiz üçin peýdasy barada düşündiriş-ündew işleri alnyp barylýar. 28954 Ylym barada Enweri hemme zatdan beter astronomiýa bilen gyzyklanypdyr (emma welin ýalan ylym bolan astrologiýa bilen hem gyzyklanypdyr) onsoň hem ol asman jisimleriniň çekişiş kanuny hakyndaky gipotezany öňe sürüpdir. 28955 Ylym bir şem kibidir, gijelerine ýanar we adamzada dogry ýoly görkezer. 28956 Ylymda ony “teokratiýa” (dünýewi we dini häkimiýetiň bir adama degişli bolmagy) diýip atlandyrýarlar. 28957 Ylymda “Şanama” Eýran şalarynyň taryhyndan gürrüň berýän eser diýlip ykrar edilipdi. 28958 Ylymda XVII asyrdan başlap, etrusklaryň gündogardan gelip çykandygy baradaky pikir agdaklyk edipdir. 28959 Ylymlaryň doktory bolan 30 müň afrikaly daşary ýurtlarda işleýär. 28960 Ylym, medeniýet, transport, turizm, harby ugur babatda hymztadaşlygyň dürli ugurlaryny öz içine alýan dokumentleriň 23-si şu gün Kremldäki ýokary derejedäki gepleşikleriň jemleri boldy. 28961 Ylym neş-ty Aşg 1994ý. 1 kitap sah – 194-230. 28962 Ylym önümçilik bilen birleşdirilip, ol gönüden-göni öndüriji güýje öwrüldi. 28963 Ylym we bilim bolsa, eziz Diýarymyzy ösdürmegiň ileri tutulýan iň esasy ugurlarynyň biri bolupdy we geljekde hem şeýle bolmagynda galar. 28964 Ylymyny artdyrmak höwesi ony Türkmenistanyň Magaryf halk komissarlygynyň garamagyndaky institutyna(1931-1933), soň bolsa Moskwadaky taryh, filosofiýa we edebiýat institutyna(1935-1939) alyp gelýär. 28965 Ymaratlary inedördül formada salmak planyndan sekizburçly gümmezler salmaklyga gecilýär, bu gümmezleriň reňkli syrça çalnan sazlyp bejerilen bezegleri bolupdyr. 28966 Ymaratyň özboluşly binagärlik keşbi, diwarlara salnan nagyşlar türkmen ussalarynyň öçmejek şöhratydyr.” 28967 Ynam, mülk, wakuf ýerlerini yzyna alýar. 28968 Ynanç-has hem gyzykly. 28969 Ynandylar Oguz handan keramat Bardygyna her harpda, Her tagmada!” 28970 Ynanmasaňyz "Diagnozy:ýygnak" (1993ý.) diýen kitabymy okap göräýiň. 28971 Ỳ¤ne bu s¤z¥£ gelip ¡yky¦y barada gutarnykly pikir §ok. 28972 Ỳ¤ne tiz wagtda Tahyr aradan ¡yk§ar, tagta onu£ ogly Abdallah (828-844) ¡yk§ar. 28973 Ynha indi sag-aman gelseň bolýar şol ýerden, Gazyk borun gaşyňda, wah, Sonam jan, Sonam jan! 28974 Ynha indi şol salamlaň başlandygy şu günden- Salam! 28975 Ynha, ol tribunada gürläp dur. 28976 Ynha shu etrapda yashayan bagtyyarlar diyen taypalar birleshiginde heftleng (yedi leñ) we ceharleng(dort leng)diyen urug atlarynda dush gelinyar. 28977 Ynha, şunyñ ýaly deñ bolmadyk agyr uruş şertleriniñ we syýasy basgylaryñ astynda A.Izzetbegowiç öñüne goýulan şertnama gol çekmegi makul bildi. 28978 Ynha, şu teoretiki düzgünler Türkmenistanyň territoriýasynda adamzat jemgyýetiniň emele gelmegini we ösüşini hemme taraplaýyn öwrenmeklik arkaly Türkmenistanyň taryhynyň predmeti we aýratynlyklary kesgitlenýär. 28979 Ynkylap demokratik, milli azat edijilik häsiýetlidi. 28980 Ýo­en­su uni­wer­si­te­ti 6 fa­kul­te­ti öz içi­ne alyp, te­bi­gy we gu­ma­ni­tar, so­sio­lo­gi­ýa, to­kaý ho­ja­ly­gy, yla­hy­ýet we psi­ho­lo­gi­ýa ýa­ly mak­sat­na­ma­lar­da okuw­la­ry tek­lip ed­ýär. 28981 Ýogalmazynyň öňüsyrasynda Şah Jahan aýalaynyň iň soňky wesýetini sorapdyr. 28982 Ýogsa, bu iş beýle bolmazdy – diýýär. 28983 Ýogsa-da, bütin 74 ýylyň dowamynda ýekeje sagdyn döwür bolmanlygy bellidir. 28984 Ỳogsa, Eỳranyñ taryhynda otparazçylyk dininiñ aladasy düỳpden edilipdir. 28985 Ýogsam başgada CDN, Cloud Music ýaly hyzmatlary hem bar. 28986 Ýogsam bolmanda SSSR konstitusiýasyna garanyňda Türkmenistan SSR-i syýasy taýdan garaşsyz döwlet hasaplanýardy. 28987 Ýogsam, bu döwre çenli Lin Szy Çen özüni imperator diýip jar etmäge-de ýetişipdi. 28988 Ýogsa men bireýýäm siziň mekanyňyzy gum-toprak ederdim. 28989 Ỳogsa, men dilde olaryñ iñ kämillerinden, iñ ỳokary hünärlilerinden, pähimlilerinden, jeñ işlerinde ussat naỳzadarlaryndandym. 28990 Ýogsam entek sogda we baktriýa atly goşunynyñ söweşjeñligi gowy ekeni. 28991 Ýogsam Hindistana ýoriş etmek üçin syýasy ýa-da harby zerurlyk ýokdy. 28992 Ýogsam, howa örän sowuk ekeni. 28993 Ýogsam ol dünýäniň ähli gury ýer böleginiň 6%-ne we ilatynyň 5%-ne eýedir. 28994 Ýogyn içegede bakteriýalaryň we kömelekleriň 500-e golaý görnüşi toplanandyr. 28995 Ýohannesburg, Keýptaun we Durban ýaly şäherlerde köp adam ýaşaýar. 28996 Ýokabinçiler häkimiýete 1793-nji ýylyň 31 maýynda geldi. 28997 Ýokançlygyň ýiti ýüze çykmalarynda asiklowir üstünlikli ulanylýar. 28998 Ýokançlyk erkeklik jyns mäzine peşew haltadan, peşew çykaryjy kanaldan, göni içegeden, kiçi çanaklygyň gan we limfa damarlaryndan düşüp biler. 28999 Ýokançlyklar ýüze çykanda, gulak çukurjygynyň ýagdaýyna üns beriň. 29000 Ýokançly mollýusk keselini ýörite melhemleriň kömegi bilen hem bejerip bolýar. 29001 Ýokançly mollýuskyň bejergisini geçirmekde halk serişdeleri hem ulanylýar: * Örgünlere sarymsagyň şiresini günüň dowamynda, her 4-5 sagatdan çalmak maslahat berilýär. 29002 Ýokançly mollýuskyň wirusy diňe näsag adamdan geçip bilýändir. 29003 Ýokarda agzalan kesellere getirýän streptokokk, syrkawyň bedeniniň baglaýjy dokumalaryna garşy gönükdirilen, immunitetiň aýratyn gaýtargysynyň döremegine itergi berýär. 29004 Ýokarda agzalan serişdeleriň täsiri netijesinde 2-3 aýdan aýbaşynyň kesilmegi bolup geçýär. 29005 Ýokarda aýdyşymyz ýaly, Sowet döwründe medeniýetimiziň, ruhy dünýämiziň depgilenen döwri geçdi. 29006 Ýokarda belläp geçişimiz ýaly, inçekeseliň esasy häsiýetlendirmesi-bu emele gelýän daşy gaty örtükli tümmejikdir. 29007 Ýokarda belläp geçişimiz ýaly, keseliň esasy alamaty özboluşly ýuze çykyan üsgülewükdir. 29008 Ýokarda bellenilip geçilşi ýaly, süýji keseli näsaglarda köplenç bagryň, böwregiň işine zyýan ýetirýär, öt haltanyň keselleri agyr geçýär, nerw ulgamynda köptaraplaýyn üýtgemeler bolup geçýär. 29009 Ýokarda bellenilişi ýaly, guragyry ýürek şikeslenmesine getirýär. 29010 Ýokarda getiren goşgymyzyň ruhy oguz-orhon ýazgylaryna juda ýakyndyr. 29011 Ýokarda görkezilen karara laýyklykda Bank hususy telekeçilik işini 5%-li ýeňillikli karzlar bilen maliýeleşdirýärler. 29012 Ýokardaky 3 döwlet 1291-nji ýylda hemişelik ylalaşyk baglaşypdyr. 29013 Ýokardaky agzalan himiki elementleriň birleşmelerinden başga-da, howada suw buglary we tozanlar bardyr. 29014 Ýokardaky agzalan taýpalaryň ählisi ýewroit jynsyna degişli bolupdyrlar. 29015 Ýokardaky kem-kemden çürelip gidýän we hersi kuwwatly direg sütünini ýatladyp duran şol gasynlaryň umumy sany uzyn taraplarda 22-ä, kelte diwarlarda hem 18-e ýetýär. 29016 Ýokardaky maglumatlardan görnüşi ýaly, oblastda gazylyp alynýan peýdaly zatlaryň uruş ýllarynda örän pese gaçandygyny gormek bolyar. 29017 Ýokardaky sanalanlar Jimmy Jumpyň eden iň meşhur "garagollyklary". 29018 Ỳokardaky setirlerde şahyr Oguz han atamyzyň aradan çykan wagtynyň däl-de, «ýaşan», ýagny «dünýä ineni bäri» geçen zamanyny aýdýar. 29019 Ýokardan düşürilen suratyň görkezişi ýaly Soltan gala Majan kanalynyň iki tarapyndada köçeleriň gözenek sistemasynda gurnalan köpsanly jaýlar bilen gür eýelenipdir. 29020 Ýokardan lýotçikler türkmen obalaryny “nemes anyklygy” bilen öwran – öwran bombalasalar, aşakdan ygtyýrasyz gyzybaşlar öňünden çykany gylyçdan geçirdiler. 29021 Ýokarda sanalan alamatlar az derejede bildirip, näsagy kän bir biynjalyk etmeýär. 29022 Ýokarky Awstriýa we Tirolda gidroelektroenergiýasynyň uly mukdary öndürilýär. 29023 Ýokarky dem alyş ýollarynyň we ortaky gulagyň nemli bardasynyň goranmak ukybynyň bozulmagy, ol ýerdäki mikroblaryň işjeňliginiň artmagy otitiň döremegine eltýär. 29024 Ýokarky gatlag bu hukukdan mohrumdy. 2 gatlagyň içinden baýar çykanlar tapyldy. 29025 Ýokarky gatlakdaky dolandyryjylardan biri bolan Halap Emiri Aksungur el-Hajyp garaşsyzlygyny yglan etdi. 29026 Ýokarky kwadriwim giometriýa, arifmetika, astronomiýa we saz öwretmek. 29027 Ýokarky paleolitde taýpalar kemala gelip bu döwürde kämil enelik urugçylyk obşinasy dowam edip, onda enelik ugry boýunça garyndaşlyk gatnaşyklary saklanyp adamlaryň ekzogam (içki) nika toparlarynyň öňünde jemläpdir. 29028 Ýokarky Uzboý ugrunyň çägelikleri bolsa ösümlikler bilen berkleşendir. 29029 Ýokarsy inçelip gidyän togalak minaranyň beýikligi ilki bada 40 metre golaý bolupdyr. 29030 Ýokary bilimi 2010-2015-nji ýyllarda Türkmen Döwlet Ykdysadyýet we Dolandyryş Institutynda alýar. 29031 Ýokary bilimi barada Uni­wer­si­tet­ler­de we beý­le­ki ýo­ka­ry teh­ni­ki mek­dep­ler­de ýaş­la­ra iň­lis di­lin­de bi­lim be­ril­ýär. 29032 Ýokary çykan tebigy gazlar howadan ýeňil bolany üçin ýene ýokary galmaga dowam edýärler. 29033 %> Ýokaryda berlen mysallar HTML dokumentiniň tekstine "Salam Dünýä!" 29034 Ýokary derejedäki duşuşygyň barşynda döwletliligiň kemala gelmeginiň, sowet döwründen soňky giňişlikde garaşsyz ýaş döwletleri pugtalanmagynyň tamamlanýan şertlerinde GDA-nyň işine degişli meseleleriň giň topary ara alnyp maslhatlaşyldy. 29035 Ýokary derejedäki maksatnama dilleriniň peýda bolmagy bolsa EHM-ler bilen işlemekligi has hem ýeňilleşdiripdir. 29036 Ýokary derejedäki Moskwa duşuşygynyň barşynda şeýle hem Türkmenistanyň Prezidentiniň Ukrainanyň Prezidenti L. Krawçuk we Gruziýanyň Prezidenti E. Şewardnadza bilen gepleşikler bolup gecdi, olarda türkmen gazyny ibermegiň şertleri ylalaşyldy. 29037 Ýokary gatlakdan bolan mekgeliler bu ýagdaýdan howatyrlanyp, Muhammede garşy hüjüm etmäge başlapdyrlar. 29038 Ýokary gummanistik ideýalary bilen ol “Gamlet”, “Mokbet”, “Timon Afinskiý”, “Kariolon” we ş.m. tragediýalary ýazypdyr olar dürli halklaryň durmuşyna degişlidir. 29039 Ýokary gurluşly mör-möjekleriň ýa-da ganatly mör-möjekleriň kiçi klasynyň otrýadlarynyň içinde siňekler otrýady ýeke-täk ikiganatlylardyr. 29040 Ýokary gyzgynlykda ýuwlan egin-eşikleri bir hepdeläp, gowy ýelejiredilýän ýerde, günüň aşagynda asyp goýmalydyr. 29041 Ýokary harby wezipeleri eýelemäge mümkinçilik döredilipdir. 29042 Ýokary harby wezipeleriň birine nawarha diýlip, ol sparta deňiz goşunlaryna baştutanlyk edipdir.aristotel nawarha wezipesini “ilkinji patyşa hökümiýeti ýaly” hasaplap, nawarhlary bolsa patyşanyň bäsdeşleri hasap edipdir. 29043 Ýokary hilli neşirýat üçin gerek bolýar. 29044 Ýokary hünärli gullar has gymmat bolupdyr. 29045 Ýokary Ligada basleşige dowam edyar. 29046 Ýokary mertebeli myhmmany garşylamak dabarasyna Hindistanyň Prezidenti Ramaswami Wenkataraman, premýer ministry P.W.Narasimha Rao daşary işler ministry Eduardo Faleýro, beýleki resmi adamlar gatnaşdylar. 29047 Ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de 6.5 mil­li­on talyp bi­lim alýar. 29048 Ýokary okuw mekdepleriniň ulgamyna 20 uniwersitet 15 tehniki mekdepler girýär. 29049 Ýokary okuwy gutaranyndan soňra aýdymçylyk kärine başlady. 29050 Ýokary pagta hasylyny alanlygy üçin, 1949 ýylynda oňa Sossialistik Zähmetnň Gahrymany diýen at dakylýar. 29051 Ýokary sud konstitusion suduň funksiýalaryny hem ýerine ýetirýär. 29052 Ýokary wezipeli adamlaryň parahorlugyna garşy göreşipdirler. 29053 Ýokuşmagyň ýoluna görä bolsa olar: Biogelmintlere (ösüş tapgyry haýwanyň bedeninde geçip, şolardan adama ýokuşan gurçuklar); Geogelmintler (gurçuklaryň ýumurtgalary toprakda ösüp ýetişen); Kontagelmintlere (keselli adamdan geçen gurçuklara) bölünýär. 29054 Ýokuşma wagtyndan başlap, umumy ýokançly kesele öwrülýär we bejergi alynmadyk halatlarynda gaýtalama we gowşama döwürleriniň gezekleşmegi bilen geçýär. 29055 Ýolagçylardan 764-sine aman galmak başartsa-da, 1195-si welin heläk boldy. 29056 Ýolagçylaryň sany boýunça deň geçirijilik ukyply bu aeroportlaryň öňkisini söküp, ýerine täzesiniň gurulmagynyň sebäpleriniň, Türkmenistanda howa gatnawyny halkara kadalaryna laýyk getirmek maksady bilen baglydygy barada resmi maglumatlarda habar berildi. 29057 Ýolbars, gaplaň-ýyrtyjy, tilki-mekir, möjek-açgöz, goýun-pes päl hesiýetleri bilen orta çykýar. 29058 Ýolbars lakamly adam watanyň ar-namysyna gelende şir-peleň kimin topulmagy-da başarmalydy. 29059 Ýolbars ( ) — pişikler (Felidae) maşgalasynyň düzümine girýän uly pişikler (Pantherinae) kiçi maşgalasyna degişli Panteralar ( ) urugynyň dört sany wekiliniň biri bolan ýyrtyjy süýdemdiriji görnüş. 29060 Ýol çekleri ulanmagyň birnäçe amatlyklary bar. 29061 Ýolda Etruriýadan geçenlerinde etrusklar Rime garşy herekete goşulypdyrlar. 29062 Ýolda olar Nyşapurda ýaşaýan şyh Attaryňkyda düşleýärler. 29063 Ýolgurluşygyna uly üns berlipdir. 29064 Ýolötende “Babagammar” gonamçylygynda Babagammaryň mazarynyň üstünde gurlan gubruň (mawzoleýiň) açylyşy boldy. 29065 Ýolötenden aşakda derýa düzlükden akýar we gollara bölünýär. 29066 Ýol ugruna Termez bilen Şährisebizi eýeleýär. 29067 Ýoluñ haýsydyr bir üçastogynda deñölçegsiz hereketli häsiýetlendirmek maksady bilen hereketiñ orta tizligi diýilýär. 29068 Ýomen söwda çatrygynda ýerleşindigi üçin Müsür, Palestina, Siriýa bilen söwda edip, uly girdeji gazanypdyr. 29069 Ýöne 100 gämiden ybarat afiny deňiz güýçleri Peloponese baryp, spartalylary çykalgada saklapdyrlar. 1000 goplitli beýleki bir Afiny eskadrasy bolsa Lesbasyň esasy şäheri Mitilenyny gabapdyr we boýun egdiripdir. 29070 Ýöne 1138-nji ýyldaky gozgalaň üçin Soltan Sanjar oňa temmi berýär. 29071 Ýöne 1365-nji ýylda Ylýas Hoja goşun toplap yzyna gelýär. 29072 Ýöne 1919-nji ýylyñ konstitutiýasy (kiçi) häkimýetiñ Dörediji seýmiñ we “döwletiñ başlygynyñ” elinde jemlenýändigi barada çäklendirmeleri girizipdi. 29073 Ýöne 1928-nji ýylyň 3-nji Ýanwarynda söwet rus kommunistik hökümdarlary, arap elipbiýinden latyn elipbiýine geçmegine buýruk berýär. 29074 Ýöne 1944-nji ýylyň başyna çenli Ýaponiýa entek Ýuwaş ummanynda we Günorta-Gündogar Aziýada, Hytaýda hojaýynçylyk edýärdi. 29075 Ÿöne 1980-nji ÿyllarda çykarylan Apple Lisa komÿuteri, Apple garşydaşlary IBM we Microsoft tehnologiÿalary garşysynda üstünlik gazanyp bilmeÿär. 29076 Ýöne 712-713 ýylarda Muhammed Ibn Kasymyň ýolbaşçylygynda arap halyfatlygynyň goşunlarynda bu arylaşýar. 29077 Ýöne abbasitler Siriýada, Damaskda köp saklanyp bilmediler, sebäbi ol ýerde Omaýatlryň tarapdarlary köpdi. 29078 Yöne adam beyle dal. 29079 Ýöne adamyň başyny alyp durýan zat ýok eken, hemme zat öz nobaty bilen gelip-geçip dur. 29080 Ýöne Afinanyñ kömegi bilen gadaw aýrylypdyr. 29081 Ýöne Afiny bileleşiginden çykmak isläp, gozgalaň turuzýan polisler hem bolupdyr. 29082 Ýöne Afiny bilen Sparta harby hereketleri Kiçi Aziýada dowam edipdirler. 29083 Ýöne Afiny olary umumy grek bileleşigine deňhukukly agzalar edip almagy teklip edipdir. 29084 Ýöne afrikan döwletleriniň aglabasynda hat-ýazuw tabynlyk döwründe peýda boldy. 29085 Yone agirt uly mertebe bilen dogrucyllyk bilen oz hyzmatlaryny yerine yetiryarler. 29086 Ýöne Ahemeniler döwletiniň soňky döwürlerinde Sidon oňa garşy baş göteripdir we weýran edilip- dir. 29087 Ýöne Aleksandr bu teklipleri em ret edipdir. 29088 Ýöne alymlaryň pikiriçe bu ýerlere adamlar başga ýerlerden göçüp gelipdr. 29089 Ýöne alyp bilmändir. 29090 Ýöne, amerikanlar 1931-nji ýýlyň president saýlawlarynda “aýagy düşmedik” Guwere däl-de, demokratik partiýadan bolan Franklin Delano Ruzwelte ses berdi. 29091 Ỳöne Anuş hökümdara öz döwletiniň garaşsyzlygyny gazanmak başartmandyr. 29092 Ýöne arheologik barlaglar rowaýatlarda berilýän köp maglumatlary tassyklapdyr. 29093 Ýöne Assiriýanyň daşary syýasatynyň esasy ugry günbatarda-Ortaýer deňziniň Gündagarynda bolupdyr. 29094 Ýöne Assiriýanyň gülläp ösmegi birdenkä tamamlanypdyr. 29095 Ýöne Atsyz şa Horezmşalar döwletiniň garaşsyz bolmaga pursat tapypdy. 29096 Ỳöne Awestada berilỳän geografiki maglumatlaryň köpüsi düỳpli ylmy barlaglary talap edỳär. 29097 Ýöne bagtly durmuşyň gadyrynybilip, ony gorap saklamak, gorap ýaşamak has hem kyn. 29098 Ýöne Balkan Gresiýasynyň kenarýakalary we adalary köp bolmagy deňiz söwdasynyň gülläp ösmegi üçin amatly şertlerd öredilipdir. 29099 Ýöne bar aladasy öz ilen-çalany bolman, il-günüň derdine ýanypdyr, alymlardyr, şahyrlara, beýleki dörediji adamlara ýakyndan howandarlyk edipdir. 29100 Ýöne başga çykalga tapylypdyr. 29101 Ýöne başga iri bogunlarda çişme döremegi ahmal. 29102 Ýöne basybalyjylaryň sanynyň köp bolmagy sebäpli olaryň köpüsiniň yzyna dolanan bolmagy mümkin. 29103 Ýöne bedeni gurçuklardan saplamazdan, witaminlerdir mikroelementleri iýmek – olary iýmitlendirmekdir. 29104 Ýöne bekon köp soraglarda ylmyň doly gazananlaryna düşünmändir we ol Kopernigiň ulgamynyň garşydaşydy. 29105 Ýöne belli bolşy ýaly, hiç-hili syry köp ýylyň dowamynda saklap bilmezler. 29106 Ýöne b.e.öň 296-njy ýylda rimliler garşydaşlaryna güýçli zarba urupdyrlar. 29107 Ýöne b.e. öñ 30-nji ýylda patyşa aýal Kleopatra VII-niñ döwründe Müsür Rim tarapyndan basylyp alnypdyr. 29108 Ýöne b,e,öň 405-nji ýylda Lisandr Afiny gämilerini aldowa salyp gabap ýok edipdir. 29109 Yöne b.e.öň II-I asyrlarda girdejili pudaga öwrülipdir. 29110 Ýöne b.e.öň IV asyrda olaryň sany artypdyr. 29111 Ýöne b.e. öň VI asyrda dini dessurlar sport ýaryşlaryna giriş hökmünde geçirilip ugralypdyr. 29112 Ýöne b.e.öň XXI asyryň ahyrynda özbaşdaklygyny gazanyp, Ury hem özüne boýun egdiripdir. 29113 Ýöne beýleki konsul Gneý Oktawiý Sullanyň tarapdary bolany üçin bu teklip geçmändir. 29114 Ýöňe beyle ylalaşyk uzaga çekmedi. 29115 Ýöne, bilermenler welin Oguz hanyň ondanam has irkiräk döwürlerde ýaşap geçen bolmagynyň ahmaldygyny dillerine getirýärler. 29116 Ýöne birinji gatda jenap Gold, dördünji gatda bolsa hanym Berga ýaşaýarlar. 29117 Ýöne biz bu pikri bilen aňyrsynda ýeterlik delilleriň ýatmazlygy sebäpli doly ylalaşyp bilmeýäris. 29118 Ýöne bize halkymyzy jebisleşdirjek, adamlary berkarar Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmegi ugrunda yhlas bilen, tutanýerli zähmet çekmäge ruhlandyrjak partiýalaryň zerurdygyny bellemek isleýärin. 29119 Ýöne biziň pikirimizçe bu kitap XIV asyrda Ilhanstan agalyk eden döwründe ýüze çykan bolmagy mümkin. 29120 Ýöne Bokhorisiñ dolandyryp başlanyna 6 ýyl bolanda (b. 29121 Ýöne bu adyň Mahmyt Kaşgarly tarapyndan agzalýan alkabölük diýen etnonimiň bir az fonetik üýtgeşmä sezewar edilen görnüşidigini aňlamak kyn däl. 29122 Ýöne bu alym alaöýlükli diýen tire-urug adyny «keseki öýli», «başga öýli» diýip düşündirýär. 29123 Ýöne bu awtorlaryň hiç birisi hem taryhçy däl-de, diňe taryhy söýüjilerdir. 29124 Ỳöne bu baglylyk gan birligi bilen däl-de eỳsem has özboluşly bir bag bilen, ỳagny diňe belli bir ortak ady göterỳändikleri bilen üpjün bolỳar. 29125 Ýöne bu daşary syýasat meselelerini çözmegiň diňe käbiri şowly boldy. 29126 Ýöne bu gazyň mukdary has ýokary beýiklikde azalmagy mümkin. 29127 Ỳöne bu hereketleriň hemmesinde 1525-nji ýylyň ahyrlarynda ýatyryldy. 29128 Ýöne bu keseli uly adamlar hem agyr görnüşde geçirip bilýärler. 29129 Ýöne bu kitap köpçülige ýetirilmän saklanylýar. 29130 Yone bulara butinley zyyanly osumlik diyip bolmayar. 29131 Ýöne bular unudylyp, täze döwürdergaýtadan açylypdyrlar. 29132 Ýöne bularyň ikisi-de eýranlylar tarapyndan basylyp alynýarlar. 29133 Ýöne bularyň işlerinde rowaýatlar bilen hakykatyň tapawudy güýçli bolmandygy üçin, ähmiýetini peseldipdir. 29134 Ýöne bu nebereligiň soňky ýyllarynda iri ýer eýeleri bilen söweşip gowşaýar we tozmak ýagdaýyna ýetýär. 29135 Ýöne bu poema gysga bolup, wakalar anyk berilmeýär. 29136 Ýöne bu polzytel ýagdaý bolsada daýhanyñ ýagdaý gowulaşmady. 29137 Ýöne bu serişdeleriň uly kemçiliginiň bardygyny bellemek örän zerurdyr: olar aşgazanyň nemli bardasyna zyýan ýetirýär. 29138 Ýöne bu sowallara anyk jogap bermek entek mümkin däl. 29139 Yöne bu sözün gelip çykyşy barada gutarnykly pikir yok. 29140 Ýö­ne bu tap­gyr ze­rur bol­man, ene-ata­lar öz is­leg­le­ri­ne gö­rä, ça­ga­la­ry­nyň mek­de­be çen­li taý­ýar­ly­gy­ny öý­de hem ber­jaý edip bi­ler­ler. 29141 Ýöne bu täsin we gizlin şäher barada taryhy çeşmelerde maglumatlara duş gelmek kyn. 29142 Ýöne bu ýagdaý ýerli halkyň bütin durkuny düýpli üýtgedip, onuň köklerini ýok edip bilen däldir. 29143 Yöne bu ýagdaý ýüze çykmandyr. 2.Awgust ömrüniň ahyrynda ogullygy Tiberini (14-37ýý) mirasdar belläpdir. 29144 Ýöne bu ýazuw çyzykly B ýazuwy däl-de, täze döräp başlan elipbiýi ýazuwydyr. 29145 Ýöne bu ýazyjy diňe sahna eserlerini ýazmak bilen oňman, özüniň fransuz dilinde ýazan «Klembýe» romany bilen hem meşhurdyr. 29146 Ýöne buzluk eýyamynda gowaklar has gowy özleşdirilipdir. 29147 Ýöne çaganyň diňe açlykdan aglamaýndygyny unutmaň. 29148 Ýöne C we G gepatitleriň utgaşmagy netijesinde gaýraüzülmeler döräp biler. 29149 Ýöne damardan sanjymlaryň edilen ýagdaýynda AIW-e uçramak howpy 95%-e çenli barabardyr. 29150 Ýöne daşary ýurtly korolyň dolandyrmagy bilen Çehiýanyň syýasy taýdan merkezleşmegine mümkinçilik döremändir. 29151 Ýöne Deliý obasynyň ýanynda bolan çaknyşykda Afiny Arkidam urşunyň dowamyndaky iň uly şowsuzlygyna uçrapdyr. 29152 Ýöne demirgazykda gallar ýene-de Umbriýanyň üsti bilen Rime çozupdyrlar. 29153 Ýöne Demirgazyk fransuz we iñlis şäherlerinden tapawutlylykda italýan we nemes şäherleri ýurdyñ syýasy birleşmesiniñ merkezi bolmandyr, XII asyrda olar irkä seredende daşky bazar bilenoñat gatnaşyk saklapdyrlar. 29154 Ýöne derýaaralygynda mergi keseli döräp, olar tiz ýaraşyk baglaşypdyrlar. 29155 Ýöne dini edebiýaty we antik awtorlaryň berýän maglumatlaryny öwrenmek arkaly alymlar başgaça netije çykarýarlar. 29156 Ýöne doganlar tersleşip, Romul Remi öldüripdir. 29157 Ýöne döwletiň merkezi Italiýa we günbatar welaýatlar onuň garşydaşlary tarapyndan dolandyrylypdyr. 29158 Ýöne düzmeli goşma sözlemi emele getirýän ýönekeý sözlemleriň her biriniň aýratyn eýesiniň we aýratyn habarynyň bolmagy sertdir. 29159 Ýöne ejesi aç bolansoň süýdi bolmaýar. 29160 Ýöne ekerançylyk etmek diňe kömek beriji goşmaça iş. 29161 Ýöne entek hem seljuklar döwletine tabynlyk ýagdaýyndady. 1128-nji ýylda Kutbeddin Muhammet ölenden soňra tagta onuň ogly Atsyz geçýär. 29162 Ýöne esasy zat altyn bolupdyr. 29163 Ýöne eskizi çykylyp iç ahyryna çenli ýetirlmän galýär. 29164 Ýöne Eýran döwleti Müsüre howp salyp ugraýar. 29165 Ýöne faraon Menese degişli hiç maglumat ýazylmandyr. 29166 Ỷöne federasiýanyň subýektleriniň (respublikanyň, ştatlaryň) raýatlygy bardyr. 29167 Ýöne fin urşy sowet-fin dostlugyny gowşatdy we Finlýandiýanyň Germaniýa bilen ýakynlaşmagyna sebäp boldy. 29168 Ýöne gala ýygnananlar Watan üçin bir gezek däl, 25 gezek ölmelem bolsa taýýardylar. 29169 Ýöne Gannibal onuň ýerleşen ýeriniň daşyndan aýlanyp geçip, rim goşunynyň tylynda peýda bolupdyr we Rime howp salypdyr. 29170 Ýöne Gannibal ony gabap bilmändir. 29171 Ýöne gawuny barjamly, baý adamlar satyn alyp bilipdir. 29172 Ýöne Gaý Marä bu masgaraçylykly işi ýerine ýetirmek miýesser etmändir. 29173 Ýöne GDA-nyň talyplary Klarendon we Riç gaznalarynyň guraýan bäsleşiklerine gatnaşyp bilerler. 29174 Ýöne geljek ýylda güýçli tupan bolup, rim flotuny ýok edipdir. 29175 Ýöne gep bu tejribäniň nähili ulanylýanlygyndadyr. 29176 Ýöne gepleşigiň temasy esasan akademik bolýar. 29177 Ýöne, getirilýän tirýegiň mukdarynyň barha artmagy bilen baglanyşykly Hytaý harytlary ýetmänden soňra, köplenç tirýegiň bahasyny kümüş pul bilen hasaplaşmak başlanypdy. 29178 Ýöne goňaklardan tapawutlylykda sirkeler togalak görnüşde bolup, gyllaryň düýbüne ýapyşýandyrlar. 7-10 günden ýaş bitler ýumurtgadan çykýandyr we saçlaryň düýbünde boş, ak pilejikler galýandyr. 29179 Ýöne gozgalaňýeňilse-de, halk köpçüligiň esasy güçleri birleşse, köp zada ukyplydygyny görkezýär. 29180 Ýöne gozgokçylar ýeñsede bu uzaga çekmedi. 29181 Ýöne gullaryň sany az bolupdyr. 29182 Ýöne Günbatar Ýewropa döwletleri papalyga boýun bolmak islemedi, bu onuñ abraýyny gaçyrdy. 29183 Ýöne Gündogarda deňizýaka ýerler Tewton ordeniň golastynda galdy we Polşa patyşalygyna Sileziýa, Mazowiýa ýerleri girmändir. 29184 Ýöne gündogar Mikroneziýanyň ilatynyň maşgala durmuşynda berk nika gatnaşyklary bolmandyr. 29185 Ýöne günorta ýerlerde ösüş çalt depginler bilen öñe gidipdir. 29186 Ýöne gün şöhleleriniň warikoz keseleni has-da erbetleşdirip, onuň beýleki damarlarda hem güýjemegine sebäp bolýar. 29187 Ýöne gurçuk görnüşli ösüntginiň nerw öýjükleriniň dargamagy netijesinde agyrynyň azalmagynyň mümkinligini hem belläp geçmelidir. 29188 Ýöne gynansakda geçmişde şol bäş müň ýyllyk türkmen taryhy doly we dogry öwrenilmedi. 29189 Ýöne, gynansak-da, käbir tejribesiz eneler "bilimsireýän" adamlaryň gepine gidip, "süýdüm ýok" bahanasy bilen, bäbegi emdirmegi bes edýärler. 29190 Ýöne gyzza-gyzza gelende, olar türkmenlere hiç bir kömek berip bilmediler. 29191 Ýöne hakykatda beýle bolmandyr. 29192 Ýöne halk bu ýeñillikleri az hasaplapdyr. 29193 Ýöne halk döredijiligi şol nogsanlyklara ýan bermändir, olara garşy durup, öz ösüşini dowam edipdir. 29194 Ýöne halk ony öz hakydasyndan goýman gelipdir. 29195 Ýöne halkyň dowam edýän gurluşdan närazylygyny welin ýok etmek başartmady. 29196 Ýöne Hamat patyşalygy onuň garşysyna durmagy başarypdyr we Damaskyň baştutanlygyndaky topar dargapdyr. 29197 Ýöne has-da hytaýlylar we boýun egdiren halklarygarşylyk görkezip başlady. 29198 Ýöne has güýçli Akkad patyşalygy ony ýykypdyr. 29199 Ýöne hasylyň hemmesi diýen ýaly Orsýetiň şäherlerine ýüklenildi. 1990-njy ýylda respublikada taýýarlanan pagta 1457 müň tonna ýetdi ýa-da gowy hasylly. 1985-nji ýylyň derejesindenem 169 müň tonna köp boldy. 29200 Ýöne heniz halkara gatnaşyklarynda hemişelik ilçi we diplomatik wekiller ýokdy. 29201 Ýöne hett patyşalary bu däbiň soňuna çykmaga çalyşypdyrlar. 29202 Ýöne Hett patyşalygy b.e.öň 1190-njy ýyl töwereginde ýaşamagyny bes edipdir. 29203 Ýöne hezreti Magtymguly ol setirleriniň başynda «Ol kimdir?» 29204 Ýöne hiç kime zulum-sütem, jebir görkezilmedi. 29205 Ýöne hiç zat edip bilmändirler. 29206 Ýöne hojalykda mallaryň orny ikinji derejeli bolupdyr. 29207 Yone Hojambaz etrabynyn kabir yerlerinde internet gaty erbet kabir yetin de bolsa shawurdap akyp dur. 29208 Ýöne hojaýynlar gullaryň zähmeti girdejo berer ýaly olary iýdirmeli we geýdirmeli bolupdyrlar. 29209 Ýöne howanyň yssy döwrülerinde ýa-da çaganyň kesel zerarly suwuklygy köp ýitiren ýagdaýlarynda oňa suw bermek bolýandyr. 7. Emziklerden we çüýşeden iýmitlendirmekden gaça durmaly. 29210 Ýöne Humaýuna garşy owganlaryň sur taýpalary uly gozgalaň turuzýar. 29211 Yone icki organlaryn ozara bitishmegine we garyn boshlugynyn gowshamagyna eltyar. 29212 Ýöne ikisi-de şowsuz tamamlandy. 29213 Ýöne ilatyň köpüsiniň ýagdaýy agyrlygyna galypdyr. 29214 Ýöne imperator nederehstagiň ýerine ýetiriji häkimiýeti bolupdyr. 29215 Ýöne indi daşyndan kakasyny gowy gören ýaly etse-de içinden welin, indi öňküsi ýaly ony halamaýardy. 29216 Ýöne indi duşman biziñ bu söweş tärimizi öwrendi. 29217 Ýöne indi tanap diýlende inedördül tanaba daban diýlende inedördül ädime düşünmeýär. 29218 Ýone, iňlisleriň Eýranda ýerli kanunlara boýun egmezlikleri baradaky talabyny kanagatlandyurmandygy üçin Angliýa 1838-nji ýylda Eýran bilen diplomatik gatnaşyklaryny kesip, ilçilerini yzyna çagyrypdyr. 29219 Ýöne, iňlisler Milletler Ligasynyň üsti bilen Eýranyň nebitinden gelýän girdejini öňküsi ýaly galdyrmagy başardy. 29220 Ýöne iňlisler Ruslara kän azar bermäni olaryň Beýik Britaniýa gelmegine şert döretdilere, hem-de deňiz ýüzüjileriň aglaba bölegine Riga getirip düşurdiler, soň gämileri hem 1812-nji ýylyň Oguz aýynda Bütin Britaniýanyň demi ýeňledi. 29221 Ýöne ioniýa şiwesinde «Omirus» görnüşde aýdylýan bu sözüň adaty adam ady hökmünde ulanylan bolmagy-da ähtimal. 29222 Ýöne iri ýer eýeleri onuň bilen ylalaşmady. 29223 Ýöne iş ýüzünde welin kanun tarapyndan kepillendirilen bu beýik ýörelgeler köplenç kagyz ýüzünde galdy. 29224 Ýöne iýulda howa aşa gyzyp, t-nyň 4-50° ýetýän wagty-da bolýar. 29225 Yöne kabellerin hiline göra 8 kilometre çenli baryp biler. 29226 Ýöne kä wagt men ýok. 29227 Ýöne käwagt oňa özleriniň şatlygy we joşgunlary bilen ýaşlardan birjik-de kem oturmaýan ýaşuly ýaşdaky adamlar hem goşulyşýarlar. 29228 Ýönekeň sowuklama otite öwrülip biler. 29229 Ýöne keseki ýurtlulary alyp-satmak, adamlary bikanun gula öwürmek köp duş gelipdir. 29230 Ýöne keseliň gelip çykmagynyň sebäpleri çylşyrymly bolup, onuň ýüze çykmagynda haýsy ýagdaýyň has täsir edýänligini bilip bolmaýar: gen toplumynyň özara arabaglanşygymy ýa-da belli bir faktorlar sebäpli geniň häsiýetleriniň üýtgemegimi (gen mutasiýalary). 29231 Ýönekeý düşündireňde, bu programma wideoklipleri surat (meselem, JPEG) görnüşinde saklanýar. 29232 Ýönekeý göz bilen seredilende (gowy görüş ýitiliginde) asmanda her ýarym şarda 3000 sanydan, jemi 6000 töweregi ýyldyz görmek bolýar. 29233 Ýönekeý halka bu ýaramandyr. 1498-nji ýylda ol tutulup dine gerşy çykan hökmünde otlanyp öldürilipdir. 29234 Ýönekeý legioneriň 20 ýyllap maşgala edinmäge, ýokary harby wezipeleri eýelemäge mümkinçiligi bolmandyr. 29235 Ýönekeý şekiller (simwol, ikonka) üçin giň ulanylýar. 29236 Ýönekeý sözlemler bilen bir hatarda Türkmen dilinde goşma sözlemler köp ulanylýar. 29237 Ýöne kime näçe bölegini bermelidigi welin anyklandy. 29238 Ýöne kimwrler Alplardan demirgazyga – Galliýa tarap öwrülipdirler. 29239 Ýöne Kleopatra diri ekeni. 29240 Ýöne kolhozlarda soňky çärýek asyrda şahsy hojalyklara mellek bermek “ýatdan çykypdyr”. 29241 Ýöne komediýalar has-da meşhur bolupdyr. 29242 Ýöne köplenç ekzamenden soňky 1 hepde içinde bolýar. 29243 Ýöne köplenç tohum haltajygynyň, ýumurtgalyklaryň we onuň goşundylarynyň sowuklamagy ýaly gaýraüzülmeler ýüze çykyp biler. 29244 Ýöne köp zatdan daşlaşyp bilmedi. 29245 Ýöne lageriň içinde dönükler hem tapyldy. 29246 Ýöne Lepidiň proskribsiýa bolanlar baradaky teklibi geçmändir. 29247 Ýöne Lusiý Antoniý bilen Fulwiýany goýberipdir. 29248 Ýöne maglumatlar boýunça bize bellisi ilkinji Müsür faraony Narmerdir. 29249 Ýöne mal bakmak üçin oňaýly ýerler köp bolupdyr. 29250 Ýöne, mäme-de bolsa, oba hojalyk önümleriniň bahasy ýokarlanyp, obanyň ösmegine şert döredildi. 29251 Ýöne mäze ýokançlygyň düşmegi, keseliň doly ýagdaýda emele gelmegine getirip bilmeýär. 29252 Ýöne Messadriýa ýaly ýerlerde maýda daýhan hojalyklaryñ kärende ýerleri berilipdir, ýeri alanda ýany bilen zähmet guralyny, işçi güýjinem, tohum alypdyr. 29253 Ýöne Mihail Aleksandrowiç hem täçden ýüz öwürdi. 29254 Ýöne MK – nyň şol wagtky jogapkär orunbasary H. Sähetmyradow bu meselede Atabaýew gaty ýazgardy. 29255 Ýöne mongollaryň basyp alyşlary ýurtlary, olaryň özlerine seredende hojalyk we medeni taýdan ep-esli ýokary derejede ösendi. 29256 Ýöne, Mukaddes Ruhnamada bu barada şeýle diýilýär: “Iki dünýä uruşlary, onlarça sebitara, döwletara agyr uruşlar boldy, olara zorluk bilen, isleg bilen biziň watandaşlarymyz-türkmenlerem gatnaşdy. 29257 Ýöne muña garamazdan,Ahyrsoñy Polat han bilen Wepadar hany Russlaryñ üstüne ibermek,olaryñ talaplaryny bilmek kararyna gelýär. 29258 Ýöne munuň bilen maniheýçilik hereketi ýatmandyr. 29259 Ýöne munuň özi Mahmyt Gaznawynyň şöhratly ömrüni hasyl eden söweşleriniň tamamlanandygyny aňlatmaýar. 29260 Ýöne munuň üçin ol “beýik” närazylar tarapyndan öldürilipdir. 29261 Ýöne Müsür gowSapdyr. 29262 Ýöne Müsüriň gowşamagy Ortaýer deňziniň Gündogarynda onuň öňki agalygyny dikelt- mäge mümkinçilik bermändir. 29263 Ýöne näme üçin aheý döwletleri basybalyjylaryň öňünde durup bilmediler? 29264 Ýöne nawarhlar hem eforlaryň gözegçiliginde bolup, olaryň buýruklaryny berk ýerine ýetiripdirler. 29265 Ýöne naýzalary bolupdyr. 29266 Ýöne nebit gadymy döwürde peýdalanylmandyr. 29267 Ýöne nebit gazyň öndürilmegi oňa ummasyz girdeji getirdi. 29268 Ýöne nemes şäherleri koroly iri ýer eýelerine garşy göreşlerde goldapdyrlar. 29269 Ýöne netije bolmandyr. 29270 Ýöne oba hojalygynda hünärmentçilik entäk doly bölünip aýrylmandy. 29271 Ýöne, Oguz hanyň öz tagmasy bilen, ol elipbiý 25 harpdan ybaratdyr. 29272 Ýöne, oguz taryhynyň ýeke-täk çeşmesi bolan “Oguznama” ser salsak welin, Oguz hanyň ýaşan döwri oguzlaryň gündogar ülkelere aralaşan döwrünlerine gabat gelýän ýalam bolup dur. 29273 Ýöne ol Aleksandr I-ň Mukaddes bileleşik döretmek teklibini goldamady. 29274 Ýöne olar biziň döwrümize gelip ýetmändir. 29275 Ýöne olar gabalyp ýok edilipdir. 29276 Ýöne olar güýz we ýaz aýlarynda göçüş döwründe Hazar deñziniñ kenarlarynda düşleýärler. 29277 Ýöne olar şähere deňiz tarapdan kömek berilmegine päsgel berip bilmändirler. 29278 Ýöne olar şol ýerde ýaşajak bolup hemme zada döz gelen bolsalarda, medeni durmuşyna täsiri ýetirpdir. 29279 Ýöne olar soýuz ministrlikleriniň ygtyýaryndady. 29280 Ýöne olar täze baran ýerlerinde güýçli özgerişliklere sezewar bolupdyrlar. 29281 Ýöne olar tropiki Afrikanyň taryhynda Meroe deňziniň işlenip başlanan ýeri diýip hasap edilýär. 29282 Ýöne olary Florensiýanyň golaýynda derbi-dagyn etmek başardypdyr. 29283 Ýöne olaryň arasynda känbir tapawut bolmandyr. 29284 Ýöne olaryñ iýmitiniñ köp bölegini ösümlikler tutýar. 29285 Ýöne olaryň kömegi bilen hem planetalaryň hereketiniň tablisasyny düzmek örän kyn bolupdyr. 29286 Ýöne olaryň medeni mirasy semit halklaryna güýçli täsir edipdir. 29287 Ýöne olaryň möçberleri Müsüriňkiden we Şumeriňkiden kiçi bolan. 29288 Ýöne olaryň nireden gelendigi jedelli meseledir. 29289 Ýöne olaryň öňünde türkmen ruhuna ýat bolan “dul geline boý ýigidiň öýlenmeginiň” gaty geň görüljekdigi baradaky mesele ör boýuna galýar. 29290 Ýöne olaryň reformalary durmuşa geçmedi. 29291 Ýöne olary okamak entek başardanok. 29292 Ýöne olaryp obada hem ýerleri bolup, bag, üžüm ekipdirler. 29293 Ýöne ol baktriýa satrapy tarapyndan öldűrilýär. 29294 Ýöne ol basa barmansoň,Aşşury basyp alýar,ilatyny gyrýar. 29295 Ýöne ol beýik weziriň beýik kitaby hökmünde taryha giripdir, şonlugynada galsa gerek. 29296 Ýöne ol birnäçe aý soltan bolupdyr. 29297 Ýöne ol Demirgazyk Mesopotamiýada derbi-dagyn edilip, agyr şertlerde ýaraşyk baglaşmaly bolupdyr. 29298 Ýöne ol gowy syýasatçy bolmandyr. 29299 Ýöne ol gurallar has gödek, işlemek üçin oňaýsyz bolupdyr. 29300 Ýöne ol halkara gatnaşyklarda uly yz galdyrdy. 29301 Ýöne ol her bir ynsan üçin janyny gurban etmäge-de taýýar eken. 29302 Ýöne ol ikinji 1778 ýylda Ýewropalylara ýene-de mälim bolýar. 29303 Ýöne ol indi göreş taktikasyny üýtgetdi: basmaçylar bir ýere toplanman aýratyn toparlara bölünşip hereket edip basladylar. 29304 Ýöne ol Italiýa gaýtmazdan öň Mitridat VI bilen alnyp barylýan urşy tamamlamalydy. 29305 Ýöne ol kakasy ýaly başarjaň hökümdar däldi. 29306 Ýöne ol konsul bolup bilmändir we wezipäni güýç bilen eýelemek üçin dildüwşük gurapdyr. 29307 Ýöne ol köp suratlary, saz gurallaryny, kitaplary ýakdyrypdyr, şeýdip medeniýete uly zyýan ýetiripdir. 29308 Ỳöne ol maglumatlar ylmy esasda düỳpli öwrenilmegi talap edỳär. 29309 Ýöne ol Mahmyt Gaznawa altyn-kümüş, zer-zerbap baryny berip, azatlyga çykýar. 29310 Ýöne ol ölensoň Kleopatra özüniň boýun egýändigini Oktawiana habar edýär. 29311 Ýöne ol öz päliniň azmazlygy üçin çarygyny hemişe gözünüň öňünde asdyryp goýýar. 29312 Ýöne ol resmi taýdan b.e. öň 338-nji ýylda dargadylypdyr. 29313 Ýöne ol tiz aradan çykýar we Mesopotamiýada häkimiýet Uruň patyşasy Ur-Nammunyň eline geçýär. 29314 Ýöne ol urşa başlamaga mejbur bolupdyr. 29315 Ýöne ol ýerde gaty tolgundym, ol hakyky ussatdy. 29316 Ýöne oňa ägirt uly adam we maddy ýitgiler bilen ýetilipdi. 29317 Ýöne oňa has ösen medeniýetli grekleriň we etrusklaryň täsiri ýetipdir.rimliler latyn dilinde gürläpdirler we öz dilini grek, sabin, etrusk dilleriniň sözleri bilen baýlaşdyrypdyrlar. 29318 Ýöne onda agy zeýrenç, sussupeslik, göwniçökgünlik sesi ýokdur. 29319 Ýöne ondan öñ hem ilkinji adamlar barada gyzyklanmalar bolupdyr. 29320 Yöne öňem belläp gecişimiz ýaly Awstraliýa ýaly Täze Gwineýa hem ilkinji adamlar günorta gündogar Aziýadan göçüp barypdyrlar. 29321 Ýöne öňki dere- jesine ýetmändir. 29322 Ýöne öňki gullardan galanlary bardy. 29323 Ýöne, onuň 11 baby (käbir maglumatlarda 15 baby) täzeden ýazylypdyr. 29324 Ýöne onuñ 19nji asyrda ýaşandygy belli. 29325 Ýöne onuñ Bäşgala etrabynda (Takmynan,Gäwürs bilen Duşak aralygy)doglan bolmagy örän ähtimaldyr. 29326 Ỳöne onuñ doglan ỳeri Balh bomagy mümkin. 29327 Ýöne onuň dolandyran döwrüniň rus taryhynda yz galdyran wakalary hem bar. 29328 Ýöne onuň eglişikli daşary syýasatyna N. Hruşýow ABŞ-yň ejizligi hökmünde nädogry düşünipdi. 29329 Ýöne onuň häkimligi uzaga gitmändir. 29330 Ýöne onuň ikinji ýeňşi uly ýitgiler bilen gazanylypdyr. 29331 Ýö­ne onuň “Jyn­lar” at­ly poe­ma­sy oňa on­çak­ly uly ab­raý ge­tir­män­dir. 29332 Ýöne onuň kiçijik döwletiniň höküm sürýän ýeri Kuhustan bilen Nemek ekeni. 29333 Ýöne onuň ogly Şamsuiluna (1749-1712) döwründe eýýäm içerki garşylyklar we daşarky syýasatdaky kynçylyklar ýüze çykyp başlaýar. 29334 Ýöne onuñ özgerdişleri şowly bolmaýar. 29335 Ýöne onuň ruhany bolmagy söýgüsini mälim etmeklige mümkinçilik bermändir. 29336 Ýöne onuň soňy gülkünç ýagdaýda gutaryp planlary amala aşmandy. 29337 Ýöne onuň syýasy ähmiýeti uly bolmandyr. 29338 Ýöne onuň ýokançly mukdary diňe ganda, dölde, jynshanada, limfada we ene süýdünde bolýar. 29339 Ýöne ony alyp bilmeýär. 29340 Ýöne ony çalt jezalandyrdylar. 29341 Ýöne ony diňe lukmanyň barlagy netijesinde ýüze çykaryp bolýar, olar birnäçe hepdeden özbaşdak aýyrlyp gidýär. 29342 Ýöne ony garyp maşgalalar iýmit hökmünde hem ptýdalanypdyrlar. 29343 Ýöne ony öz giýewi öldürip, Tarkwiniý Tekepdir ady bilen tagta çykypdyr. 29344 Ýöne Orta ýer deñziniñ Gündogarynda häkimýetini berkitmek üçin 20 ýyl sarp edýär. 29345 Ýöne Ortaýer deňziniň Gündogaryny arheologiki taýdan öwrenmeklik XIX asyryň ahyrlarynda başlandy. 29346 Ýöne otagy ýelejiretjek bolup, çagany üşedäýmäň! 29347 Ýöne özara uruşlar dowam edipdir. 29348 Ýöne özi üçin altyn zynjyr taýarlanýandygyny eşidip özüni öldüripdir. 29349 Ýöne öz raýat il-halkyň üstüne goşun çekip jezalandyrmaň! 29350 Ýöne öz raýat il-halkyñ üstüne goşun çekip jezalandyrmañ! 29351 Ýöne özünden öňürti Çingiz hanyň Hytaýy basyp almagy Muhammet şanyň garşysyna gündogarda howpuň abanýandygyny syzdyrypdyr. 29352 Ýöne paleografiýaýnyñ meşgullanýan çeşmeleriniñ sany, toplumy diplomatikanyñ meşgullanýanyn-dakysyndan birnäçe esse köpdür. 29353 Ýöne partiýa ýerine ýetirelmäk soň uruş başlanýär. 29354 Ýöne patyşalyk döwrüniň ahyrynda ol Lasiýada agalyk ediji ýagdaýa geçip ugrapdyr. 29355 Ýöne pergamen ýasamaklykda köplenç goýuz, goýun göle derisi ulanylypayr. 29356 Ýöne Polineziýanyň gadymy ilaty Awstraliýanyň Tasmaniýanyň ilatyna garanyňda has ösen bolupdyr. 29357 Ýö­ne po­li­teh­ni­kum­da ba­ka­lawr de­re­je­si­ni al­mak üçin, edil uni­wer­si­te­tiň­ki ýa­ly 4 ýyl ge­rek. 29358 Ýöne Rim bilen Karfageniň arasyndaky dostlukly gatnaşyklar düýbünden ýok bolupdyr. 29359 Ýöne Rimde ýangyn döretmegi imperator buýruk berenmiş, ol Troýanyň heläk bolşy baradaky polmasyny ýazmak üçin ýangyna tomaşa edip, ylham almakçy bolupdyr diýen gürrüňler ýaýrapdyr. 29360 Ýöne Rime latynlar we kompaniýaly grekler kömege gelip, olary ýeňipdirler. 29361 Ýöne Rim esasy daşary syýasatyň çylşyrymlaşmagyna Afrikada garaşypdyr. 29362 Ýöne rimliler diplomatik ýol bilen onuň öňüni alyp bilipdirler. 29363 Ýöne rimlilerem uly ýitgiler çrkipdirler. 29364 Ýöne rimliler olary ýeňip, Karfagene baryp düşüpdirler we ownuk şäherleri, obalary boýun egdirip, Karfageniň özüni gabapdyrlar. 29365 Ýöne romany çap etmeklik sowet döwründe senzura ugraýar, we romanyň ilkinji baby bütünleý ýogadylýar. 29366 Ýöne, şäherdäki ýagdaý gaty dartgynly bolupdyr. 29367 Ýöne şäher-döwletleriň arasynda syýasy agalyk ugrunda gazaply göreş gidipdir. 29368 Ýöne Sargon II b.e.öň 710- njy ýylda ilki Elamy,soňra Wawilony basyp alýar,b. 29369 Ýöne Saturniniň güýçlenmegi we populýarlaryň üstünlikleri Gaý Maride görüplik duýgusyny oýarypdyr. 29370 Ýöne senatorlaryň köpüsi Sezardan alan sowgat – peşgeşlerini, wezipelerini ýitirmek islemändirler we bular bilen ylalaşmandyrlar. 29371 Ýöne, şeýle-de bolsa, gadymyýetiň çeperçilik aýratynlygy hem-de dünýägaraýyş konsepsiýasy türkmen milli medeniýetiniň hanasynda mundan beýläkde öz ösüşini dowam edýär. 29372 Ýöne sheýle ýagdaý mukdary çakdanaşa köp bolmadyk obýektlerde degishlidir. 29373 Ýöne Sinnaka diýen ýerde parfiýaly serkerde Süreniň goşunlary ony ýetip, derbi-dagyn edipdirler. 29374 Ýöne slawýanlar içki dolandyryşy özleri dowam etdirmäge çalşypdyrlar. 29375 Ỳöne şol amatly howa şertleri wagtyň geçmegi bilen özgerip durupdyr. 29376 Ýöne şolar-da onuň barlaglarynyň giňligine we çuňlugyna ynandyryjykly şaýatlyk edýär. 29377 Ýöne şolaryñ arasynda Orazmämmet han hem agzalýar. 29378 Ýöne şolaryň içinde öz döwrüňiň ajaýyp sowatly adamsy bolan Nyzam en Mülkün “Syýahatnama”, “S käbir arap çeşmelerinde”, “Syýar el mülk” (“Patyşanyň gylyklary”) eseri aýatyn orunda durýar. 29379 Ýöne şol bir wagtda oguzlaryň türkmen halkynyň düzüminde möhüm goşuljy bolup durýandygyny bellemek zerur. 29380 Ýöne şol döwürde “Winçester” atly meşhur tüpeňiň kalibri hem 30/30 bolanlygy sebäpli, gaty disklere il arasynda “Winçester” ady ýokuşyp galdy. 29381 Ýöne Soltan Sanjar (Ahmet Sanjar) Horasandaky we Mawerannahrdaky Seljukly hökümdarlygynyň iň güýçli soltanydy. 29382 Ýöne soltan ynanmady. 29383 Ýöne şol wagt Panama geçelgesinden Günbatarrakda Yuwaş okeanyň bardygyny biliỳardiler. 29384 Ỳöne şol wagt Şam özbaşdaklygyny gazanmandy. 29385 Ýöne soň bularyň azyk getirmeklerine emeli päsgelçilik döredilendigi sebäpli gozgalaň turzupdyrlar. 29386 Ýöňe şonda-da iň soňky basmaça çenli “Gyryp gutarmakly” bolşewikere başartmady. 29387 Ýöne soňky ýazgylarda iň gadymy döwürler barada gürrüňler berilýär. 29388 Ýö­ne soňky ýyllarda, käbir ýurtlarda ylaýta-da Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­da he­re­ket­len­di­ri­ji­niň kuw­wat­ly­ly­gy bi­len bir­lik­de aw­tou­la­gyň ga­ba­ra­sy­ny, Fran­si­ýa­da bol­sa, at güý­ji bi­len bir­lik­de ki­lo­wat­ty hem ula­nyp baş­la­dy­lar. 29389 Ýöne soň olara girmek mümkin bolmandyr we göçüp gelenler kuriý komisiýalaryna we senata gatnaşyp bilmändirler. 29390 Ýöne soň olar ýeňlipdirler. 29391 Ýöne soň olary goşuna almaga zerurulyk döräp, alyp başlapdyrlar. 29392 Ýöne soňra nasist hereketleri sebäpli bu ideýalar uzak wagtlyk ýapylýar. 29393 Ýöne soňra olaryn ýerinde öňküsi ýaly koşkler gaýtadan salnypdyr. 29394 Ýöne söweş Tefton ordeniniň ýeňilmegi bilen gutarýar. 29395 Ýöne Spartagyň üstünlikleri olary howsala salyp başlapdyr. 29396 Ýöne Spartak öz urşujylaryny kert gaýadan düşürip, duşmanyň ýeňsesinden duýdansyz dökülip, derbi-dagyn edipdir. 29397 Ýöne spartalylar gozgalaňy basyp ýatyrmaga ýetişiopdirler we kömege gelýän afiny goşunyny yzyna gaýtarypdyrlar. 29398 Ýöne sport geýimler hem-de şu wagt moda bolan gowy süýünýän streç önümler üçin uly uzalma gowy häsiýetlidir. 29399 Ýöne SSSR-iň Günbatar bilen gatnaşyklarynda durnuklylyk ýokdy. 29400 Ýöne SSSR raýatara urşunyň we kommunistleriň jezalandyrylmagynyň bes edilmegini Çan Kaýşiden talap etdi. 29401 Ýöne Staliniň gaty gyssamagy sebäpli Berliniň ugrundaky söweşde Gyzyl Goşun uly ýitgiler çekipdi. 29402 Ýöne şu döwürde kinoskoplar hem bütinleý kämilleşip, tekiz ekranly telewizorlar öndürilip başlanypdy. 29403 Ýö­ne şu döwürde ta­lyp­la­ryň fin di­li­ni öw­ren­me­gi ze­rur ha­sap­lan­ýar. 29404 Ýöne şumer dili kätipler tarapyndan öwrenilmegini dowam edipdir. 29405 Ýöne şumerlileriň bu medeniýetdäki täsiri uly bolupdyr. 29406 Ýöne Sur nebereleri ony erbet garşy alýar. 29407 Ýöne suwaryş suwunyň gaty çäkli ýerlerinde suw bilen üpjün etmek maksady bilen, Amyderýanyň suwunyň bir bölegini günorta-günbatara Garagum derýasy bilen gönükdirildi. 29408 Ýöne şu ýerde bir zada ünsünizi çekesim gelýar, ol hem Ssin imperiýasynyň dolandyryjylary hem Hytay basyp alan kesekiler bolandygy üçin hytaýlylaryň milli, watançylyk duýgylarynyň ösmeginiň, kesekiler meselesiniň çuňlaşmagynyň tarapdary däldiler. 29409 Ýöne şu ýerde bir zat jedelli. 29410 Ýöne Şwesiýada daýhanyñ hususy ýeri köp wagtlap saklanypdyr. 29411 Ýöne tarapdary Rimiñ goşulmagy bilen Antioh IV Müsürden gitmeli bolupdyr. 29412 Ýöne taryh bu meseläni özüçe çözdi". 29413 Ýöne täzeden 1239-njy ýylda günortada Rusa ýöriş edip ýol ugruna şanly zatlaryň ýol ugruna janly zatlaryň baryny weýran edip Dnepriň üsti bilen 1240-nji ýýlda Kiýewi geçip eýelediler. 29414 Ýöne täze gazuw agtaryş işleri netijesinde (Spina şäheri) ylymda etrusklaryň Egeý sebitlerinden we Kiçi Aziýadan gelip çykandygy baradaky garaýyş has köp tassyklanýar. 29415 Ýöne täze gazuw-agtaryşlaryň netijesinde Narmeriň ilkinji faraonlaryň biri bolandygy ýüze çykdy. 29416 Ýöne täze konstitusiýada 1946-njy ýylyň konstitusiýasynda görkezilen esasy raýat hukuklary we azatlyklary saklanyp galýardy. 29417 Ýöne täze konstitutiýada 1946-ýylyń konstitutiýasynda görkezilen esasy raýat hukuklary we azatlyklary saklanyp galýardy. 29418 Ýöne tetrarhiýa düzgüni çalt bozulypdyr. 29419 Ýöne tire-taýpalaryñ arasynda köneden gelýän käbir territorial dawalar, bäsdeşlikler, dartgynlylyk bardy. 29420 Ýöne tiz wagtdan Atsyz bilen Sanjaryň arasyna tow düşýär. 29421 Ýöne tiz wagtdan ermeniler gazaplylygy üçin rimlileri ýigrenipdirler. 29422 Ýöne tiz wagtdan kutiler ony basyp alypdyrlar. 29423 Yone toydan uc yyl son 30yashynyn icinde iki ogul dunya getirip,aradan çykyar. 29424 Yöne türkler basyp alan döwletlerin içki işlerine gatnaşnıandyrlar. 29425 Ýöne türkmen hiç haçan döwrüniň gazaply ýaragyny adalatsyzlyk ýoluna ulanmandyr. 29426 Ýöne türkmenleriñ bu söweş emelini eýýäm gowy öwrenip ýetişen rus goşunlary bu gezek gapyl galmandyrlar, aljyramandyrlar. 29427 Ýöne uly ýaşly autistlerde ene-atalary we doganlary bilen düşünişmezlikler ýygy duş gelip biler. 29428 Ýöne uniwersitet daşyndan işlemäge-de rugsat berýär. 29429 Ýöne Watanyndan uzakda ol öňki eserleriniň derejesinde hiç zat döredip bilmändir. 1937-nji ýylda, agyr halda Russiýa dolanyp barýar, 1938-nji ýylda hem aradan çykýar. 29430 Ýöne Wawilon eýýäm hemme tarapdan gabalypdy we onuň ýagdaýy çykgynsyzdy. 29431 Ýöne welaýatlarda ondan ýokary ekeni. 29432 Ýöne welin, Sezar soňra, ekerançylyk swewler üçin şeýle bir möhüm däl, çünki olar çörek bilen az, galapyn maldarçylyk hem aw önümleri bilen iýmitlenýär diýip öňünden aýtmaga howlugýar. 29433 Ýöne XII asyryň ortalaryndan özbaşdak döwlet boldy. 29434 Ýöne XIII asyrda dünýewi we dini işgärleriñ hukugynyñ giñeldilmegi Wengriýada iri ýer eýeçilik gatnaşyklarynyñ dagynyklygyna getirdi. 29435 Ýöne XIII – XIV asyrda olaryň köpüsi karza batyp, çykgynsyz ýagdaýa duçar boldy. 29436 Ýöne XII – XIII asyrlarda Ýaponiýada budda dininiň dürli sektalary peýda bolýar, bu bolsa häkimýetiň närazyçylygyny döredýär. 29437 Ýöne XVIII asyrda käbir nemes alymlary rasenleriň adyny Alplarda ýaşaýan retleri ady bilen meňzeş hasaplap, olary demirgazykdan getirip çykarypdyrlar. 29438 Ýöne XX asyryň 60-njy ýyllarynyň ortalaryna gelip dollaryň gadry düşüp başlapdy. 29439 Ýöne ýaňyltmaçlar düzülişiniň çylşyrymlylygy hem-de çalt aýdylmagy bilen sanawaçlardan tapawutlanýar. 29440 Ýöne Ýaponiýa Hytaýyň bu çäginde ykdysady ýagdaýyny we syýasy täsirini saklapdyr. 29441 Ýöne ýeňiş olara juda gymmat düşüpdir. 29442 Ýöne Ylýas Hoja Samarkanda gelende onuň ilaty Ylýas Hojaň goşunlaryndan üstün çykypdyrlar. 29443 Ýöne ylymda, çeperçilik sungatynda, dini-ýuridiki edebiýatda arap dili saklandy, hat-da türk alymlary-da öz makalalaryny arap dilinde ýazdylar. 29444 Ýöne ýokarky häkimiýet ony aýryp, täzeläp bilipdirler. 29445 Ýöne ýörişinin netijesi b.e.öń 480-nji ýýlda bolan we 12 sagada çeken Salamin söweşinden soń aýdyń bolýar. dar ýere gabalan 650 gämili pars harvy gűýçleri grekleriń 380 gämisi bilen ýok edilýär. 29446 Ýöne Ýugurta muňa ýol bermändir. 29447 Yöne, ýüpek ýolunyň öňki ähmiýetini ýitirmegi, Hytaýyň üstüne çarwalaryň çozuşlary, ýurduň öz içindäki oňşuksyžlyklar, halk gozgalaňlary Hytaýy gowşadypdy. 29448 Ýöne, ýurduň merkezleşmegine fransuz kanadasynda we iňlis kanadasynda oňa garşydaş çykyş edýän syýasy we täsirli güýçler bardy. 29449 Ýöne, ýygnaga gatnaşmak üçin Pekine gelende ol agyr kesellidi. 1925-nji ýylyň 12-nji martynda Sun Ýatsen ýogaldy. 29450 Yone yyllaryn soweşi soň Zumer bn Syke'yn bilelikde chykaran "palistina" aydymy b'lenn soňlandy. 29451 Ýöne yzgar ýerde köp wagtlap saklanýär. 29452 Ýöne yzyna serpikdirilipdir. 106 –njy ýylda Traýan Dakiýa çozup, güýçli ýeňiş gazanypdyr. 29453 Ýöne zalym res ony yzarlapdyr we öldüripdir. 29454 Ýöreme, üsgürme,näsag düşekde ýatyşyny üýtgedende hem agyrylar güýçlenip biler. 29455 Ýörişe başlamak bilen Aleksandr ilki bilen bütin Eýrany basyp almagy göz öñüñde tutmandyr. 29456 Ýörişe serkerde Datis we patyşanyň ýegeni Artafern baştutanlyk edip, olara öň Afinydan kowlan tiran Gippiýmaslahatçy bolupdyr. 29457 Ýöriş german harby maslahatçylarynyň ýolbaşçylygynda taýýarlandy. 29458 Ýörişleriñ biri wagtynda serkerdekleriñ biri Ýewktarin tagty eýeläpdir. 29459 Ýöriş wagty basileýler gorkaklara we gulak asmaýanlara ölüm jezasyna çenli çäre görüp bilipdirler. 29460 Ýörite abzalyň kömegi bilen düwnüň düýbüne halkajyklar geýdirilýändir. 29461 Ýörite arap we beýleki söwdagärleriň ýaşaýan kwartallary bolupdyr. 29462 Ýörite çaý içişligi geçyän jaýlar gurulypdyr. 29463 Ýörite edebiýatlardan oba hojalygy barada Katonyň we Warronyň (b. 29464 Ýörite görkezmeler boýunça hirurgiki bejergi hem geçirilýär. 29465 Ýörite gurultaýlar çagyryp (seýme degişli) zerur meseleleri çözüpdirler. 29466 Ýörite ingalýatorlar bolmasa, öý şertlerinde hem ingalýasiýa etmek bolýar. 29467 Ýöriteleşdirilen medisina kömegi berilmedik ýagdaýynda kesel has hem beterleşip bilýär. 29468 Ýörite taýynlanan allergenleri (meselem, agaçlaryň tozanjygy, sakyrtgalaryň bölekleri) belli bir wagt aralygynda deriniň aşagyna goýberýärler. 29469 Ýörite tejribeçilik mülkleri döredilipdir. 29470 Ýörite ýygnak çagyryp erkek adamlar maslahatlar geçiripdirler. 29471 Ýörüte ýerli täsiri bolan dermanlaryň peýdalylygyny ýokarlanyrmak maksady bilen, agyzdan wena damarlaryň işini kadalaşdyryp, olarda gan lagtalarynyň emele gelmeginiň öňüni alar ýaly serişdeleri kabul etmelidir. 29472 Yrakdan soň Büweýhogullary hökümdary bolan El-Melikurrahimi ýesir alan Togrul beg bu döwleti gutarnykly syndyrdy. 29473 Yrakda türkmenler yslam dininiň ỳüze çykmagy bilen hem-de Horasana ỳaỳramagy bilen köpelỳär. 29474 Yrakda uly ýer bölegini basyp alanyndan soň topar 2014-nji ýyl iýun aýynda Abu Bekir AL-Bagdady başçylygynda halyfatlygyny yglan etdi. 29475 Yrak goşuny birbada üstünlikli hereket edip, 110 km-e çenli Eýranyň territoriýasyna süsňäp girip, Horremşehri basyp alypdyr. 29476 Yrak ýaraglanyşykda we awiasiýada, Eýran bolsa adam güýjünde (3:1) garşydaşyndan rüstemdi. 29477 Yslam Afrikada çalt ösýän dindir. 29478 Yslamdan ongjeki taryhda biz olary dine ogu0larz ya-da turkler diyip bilyaris. 29479 Yslam dini diýmek boýun egmek diýen manysy beripdir. 29480 Yslam dini IX asyra çenli eýeläp ýerleriniň halklarynyň aňyňä siňdiriýär. 29481 Yslam dininde ähli halklar, taýpalar dogandyr diýip, araplary birleşmäge çagyrypdyr. 29482 Yslam dinine uýtýar. 29483 Yslam dinine ynanan adamlara Musulman diyilyar. 29484 Yslam dinini hem şol döwürde kabul edýär. 29485 Yslam dinini kabul edenlere ansarlar (kömekçiler) diýipdirler. 29486 Yslam dininiň aralaşmagy bilen şekillendiriş sungaty pese gaçypdyr. 29487 Yslam dininiň aralaşmagy ýerli ilatyň durmuşyna, medeniýetine öz täsirini ýetiripdir. 29488 Yslam dininiň gelmegi Afrikanyň birnäçe ýurtlarynda hat-ýazuwyň hem edebiýatyň ösmegine itergi berdi. 29489 Yslam döwletleriniň goýan maýa goýumlary türk ykdysadyýetiniň ilerlemegine goşant boldy. 29490 Yslam dünýäsi hem dünýäniň ösüş merkezleriniň biridi. 29491 Yslam dünýäsine ol, ylym we sungat arkaly gülläp ösen ýagdaýda giripdir” diýlip, ýazylypdyr. 29492 Yslam dünýäsiniň esasy paýtagtlarynyň biri hasaplanylýan bu şöhratly şäheriň taryhy iki ýarym müň ýyldan gowrakdyr. 29493 Yslam hiç kimi aldamazlygy, kesekimiň hakyny iýmezligi, mysapyra hemaýat etmegi, alynýän girdejiniň halal zähmetiň netijesi bolmalydygyny wagz edýär. 29494 Yslam türkmene täze ýoly geçmäge, ol ýollarda özüňi görkezmäge böriniň kuwwaty, garadangaýmazlygy hem böriniň ýyndamlygy gerekdi. 29495 Yslam uýýan adamlaryň sany boýunça dünýäde ikinji ýerde durýan dindir. 29496 Yslamy meýletin kabul eden Gorkut ata türkmen ruhunyň täze bir giňişligini açdy. 29497 Yslamyň keramatly kitaby Gurhan bolupdyr. 29498 Yslam ýurtlarynyň köpüsinde diýen ýaly syýahat edipdir. 29499 Ysmaýyl bin Ýakut hem Seljukly tagtyny ele salmak üçin bu teklibi kabul edip Berkýarygyň garşysyna herkete geçdi. 1093-nji ýylyň fewralynda Kereçde bolup geçen söweşde Berkýarygyň goşuny ýeňiş gazandy. 29500 YSMAÝYL II (144) – Sefewi türkmenleriniň üçünji hökümdary. 29501 Ysmaýyl II häsiýeti boýunça gazaply, öz 6 doganyny jezalandyryp öldürtmek bilen, halky gorkuzmak üçin köplenç köpçülikleýin jezalandyrmak barada buýruk beren hökümdardyr. 29502 Ysmaýyl I öz hökümdarlyk eden döwründe edebiýata we sungata aýratyn ähmüýet beripdir. 29503 Ysmaýyl I şanyň özi hem görnükli şahyrlaryň biri bolmak bilen, ol goşgularyny öz ene azerbeýjan dilinde ýazypdyr. 29504 Ysmaýylow“ baýragyna mynasyp boldy. 29505 Ysmaýyl şa 1487-nji ýylda dogulýar. 29506 Ysmaýyl şa– Sefewi türkmenleriniň döwletini esaslandyryjy we döwletiň birinji hökümdarydyr. 29507 Yspaniýa bilen Hytaý aralagynda sowatly adamlaryň sany artdy. 29508 Ysraýyl-Iudeý patyşalygynyň ýerleri 12 wela- ýata bölünip,olaryň hersi bir aýyň dowamynda patyşa azyk getirmeli ekeni. 29509 Ysraýyl we Judeý patyşalyk uruglarynyñ arasyndaky dawalara goşulyp, b.e. öñki 930-njy ýylda Judeýa çozup girýär, Iýerusalimi eýeleýär. 29510 Yssy günüň şöhlesini goýlan ýumşak gamyş ýuka, sary reňkli plastinka görnüşine öwrülipdir. 29511 Yssy we gurak howa zerarly gyş-ýaz pasyllarynda topragyň çyglylygynyň peselmegi; dag eteklerinde we dag etek düzlüklerinde alnyp barylýan hojalyk işleriniň geriminiň artmagy; gözegçiliksiz ýygnalmagy. 29512 YTÖ-niň esasy ugurlary. 50-60-njy ýyllarda, ilkinji nobatda, XX asyryň birinji ýarymyndaky ylmy açyşlar giňden durmuşa ornaşdyryldy. 30-njy ýyllarda peýda bolan telegörkeziji 50-nji ýyllarda dünýäniň öňdebaryjy ýurtlarynda köpçülikleýin ornaşdy. 29513 YTÖ-niň manysy maşyn-fabrik önümçiliginden ähli babatda awtomatlaşdyrylan önümçilige geçmekden ybaratdyr.50-60-njy ýyllarda adam önümçilik işiniň esasy agramyny tehnikanyň boýnuna dakyp başlaýar. 29514 YTÖ özüniň artykmaçlyklary bilen bir wagtda käbir çözmesi kyn bolan meseleleri-de adamzadyň öňünde mähek daşy kimin keserdip goýdy. 29515 Ýuan Şikaý respublikany ykrar etse-de, dowam edýän gurluşy öňküligine galdyrdy. 29516 Ỳugoslawiýa – 12 mln ilat. 29517 Ýugoslawiýada hem öñki federal ulgamy saklap galmak üçin jan etmeguñ zerurlygy galmandy. 29518 Ýugoslawiýadaky garşylyk görkeziş hereketine gatnaşyjylar 1942-nji ýylyň ahyrynda watanyny azat ediş halk goşunyny döredtiler. 29519 Ýugurta Rimiň harby baştutanlarynyň köpüsini satyn alypdyr. 29520 Ýukajyk öýmeden görünýän ýaly, iki göwre deň egilipgalyp, namaz okap durlar eken. 29521 Ýük: doňdurylan önümli ýükler birinji we ikinji meýdançalarda durýarlar we derrew demirýol wagonlaryna ýa-da guryýer ulaglaryna ýüklenilýärler. 29522 Ýulian ähli dinlere çydamlylygy öňe sürüpdir. 29523 Ýulian Konstansiý bilen bile dolandyrmaga ylalaşmak isläpdir. 29524 Ýulianyň döwlet işleriniň esasy merkezini onuň dini syýasaty tutupdyr. 29525 Ýulianyň häkimýet başyna gelşi adaty bolmandyr. 29526 Ýuliýa şol çempionada gatnaşanlaryň içinde ýaşy boýunça iň kiçisi (15 ýaş) hem bolýar. 29527 Ýuliý Taýler bilen Jon Bokyň egindeşleri gitmän patşa bilen täzeden duşuşmagy boýun edipdirler. 29528 Ýuliý Toýler hem hereketleriň birine ýolbaşçylyk edýär. 29529 Ýumurtgajyklar ulalýar, dykyzlanýar, el degrilende ýiti agyry peýda bolýar. 29530 Ýumurtgajyklaryň sowuklamasyna adatça şu ýagdaýlar mahsusdyr: gasykda güýçli agyrylar bolýar, bu agyrylar ýörelende has-da güýjeýär. 29531 Ýumurtga lardan akja, iki tarapy uçluja, aýaksyz liçinkalar (gurtlar) çykýarlar. 29532 Ýumurtgalar haýsy hem bolsa bir täsiriň (ýeliň, ýagşyň ýa-da haýwanlaryň täsirleri) netijesinde suwa düşýärler. 29533 Ýumurtgalarynyň ösüşi 5–15 güne barabar; 15–25 günüň dowamynda liçinka ýaşynyň üç tapgyry bolup geçýär. 29534 Ýumurtgany 50 gün çemesi iki jynsy hem basýar. 29535 Ýumurtga öýjükler spermatozoidler bilen her bogunda aýratynlykda tohumlanýarlar. 29536 Ýüñ 25-45 % Ýüpek 15-25 % Pagta 5-10 % Zygyr 2-3 % Poliester 30-60 % Köp dokma önümler üçin artykmaç uly uzalmasy hem gerek däl. 29537 Ýüňden, ýüpekden, pagtadan mata dokamaklyk hem ýörgünli bolupdyr. 29538 Ýungingeniň wepat bolmagyndan we tewton goşunynyň käbir bölekleriniň söweşi dowam etdirmekden ýüz öwreninden soňra Ordeniň goşuny uly basga düşüp gaçyp ugrady. 29539 Ýüňi ýeten goç ýigidiň ýanynda, Atmyş nedir, ýetmiş nedir, ýüz nedir. 29540 Ýunus mikrokreditowaniya konsepsiyany doredyar, onun esasy mazmuny pes procentler boyuncha uly dal zalogsyz kredit kichi biznesin,mashgala biznesi, osushi uchin berilmegidir. 29541 Ýüpege tapawutlylykda ýananda wiskoza ýakylan kagyzyñ ysyny çykarýar, poliester (poliefir) bolsa diñe ereýär. 29542 Ýüpegi berk hem reňkdar keteni köýnek geýen türkmen gözelleri siziň ömrüňizem berk hem owadan bolmaga mynasypdyr. 29543 Ýüpekden “keteni”, “daraýy”, “suwsany” ýaly matalary agaç taralarda dokapdyrlar. 29544 Ýüpek gurçugy tut ýapragy bilen iýmitlenýär. 29545 Ýüpek, kagyz öndürmek, çakyrdarçylyk, gant gaýnatmak, gämi gurluşygy ösdi. 29546 Yüpek, nah, yün matalar we nepis dokalan halylar bilen türkmen topuragy şöhratlanypdyr. 29547 Ýüpek önümçiligi boýunça Fransiýa dünýäde I orundady. 29548 Ýüpek önümlerde nepsler ýüpek süýüm uzynlygyna bölünende (fibrillýasion hadysasy) ýüze çykýar. 29549 Ýupiter we Mars-latynlaryň, Kwirin – sabinleriň taýpa hudaýy ekeni. 29550 Ỳüplüge tow berlende süỳümler beỳleki süỳümleriň daşynda spiral görnüşde bükülmeli bolỳarlar. 29551 Ỳüplügiň gurluşy açyk/ỳapyk, uly göwrümli/dykyz, ỳylmanak/gödek/tüỳli, ỳumşak/gaty, tegelek/tekiz, inçe/ỳogyn we ş.m. boup biler. 29552 Ýüplügiñ uzalmasynyñ 3 sany ýoly bar: Hemişelik (plastik) uzalma - süýündirilenden soñ, süýümler öñki ýagdaýyna gaýtmaýarlar. 29553 Ýüplük - bu inçe, çeýe, berk we kesgitli uzynlygy bolmadyk jisimdir. 29554 Ýurda halkynyň — wengrleriň etnonimi boýunça at berilýär. 29555 Ýurda Zimbabwe, Nigeriýa, Hytaý we Beýik Britaniýa ýaly ýurtlardan adamlar ýaşamaga gelipdir. 29556 Ýurdumyzda ekinleriň täze, ýokary hasyl berýän görnüşlerini döretmegiň, şeýle hem ýyladyşhana hojalyklaryny giňden ornaşdyrmagyň netijesinde, ekerançylyk pudagy täze derejä göteriler. 29557 Ýurdumyzda gurlan ajaýýp binalaryň ýene biri “Gypjak” metjididir. 29558 Ýurdumyzda gurulýan ajaýyp desgalaryň hasabyna türkmen kölüniň gurluşygyny-da goşmak zerurdyr. 29559 Ýurdumyzdaky asuda we rahat durmuş ykdysadyýeti has gysga möhletde özgertmeklige, onuň ähli pudaklarynyň sazlaşykly ösmekligine mümkinçilik berdi. 29560 Ýurdumyzda syýahatçylygy ösdürmek, sagaldyş-şypahana ulgamyny özgertmek hem geljekde döwletimizde alnyp barylýan işleriň möhüm ugularynyň biri bolar! 29561 Ýurdumyzda syýasy ykdysady ýagdaýyň durnukly bolmagy daşary ýurt maýa goýumlary üçin amatly ýagdaý döredýär we iň uly hindi bazaryny özleşdimäge gatnaşmaga taýýardyr. 29562 Ýurdumyzyň beýleki welaýatlaryna eltip berme hyzmatymyz wagtlaýyn mümkin däldigi üçin ötünç soraýarys. 29563 Ýurdumyzyň günortasynda Türkmen-Horasan dag ulgamynyň demirgazyk bölegi bolan gözel Köpetdagyň gerişleri uzalyp gidýär. 29564 Ýurdumyzyň ilkinji we ömürlik Prezidenti Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy : “Umuman saz sungaty-edebiýaty bilen bilelikde türkmeniň esasy milli genisiniň ýüze çykýan ugrudyr” diýip, söz we saz sungatyna uly baha berýär. 29565 Ýurdumyzyn mineral-çig mal resurslary boýunça dünýäde baý ýurtlaryň hatarynda durýar. 29566 Ýurdumyzyň paýtagty Aşgabadyň tanalmaz ýaly özgermeginde türk gurluşykçylarynyň mynasyp paýy bar. 29567 Ýurdumyzyň welaýatlarynyň senagat taýdan ösüşini düýpli ýokarlandyrmak, ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmak boýunça degişli işleri amala aşyrmak wezipesi möhüm bolup durýar. 29568 Ýurdumyzyň ykdysadyýetini ösdürmekligiň meýilnamasyna laýyklykda Halkbank oba hojalygy, dokma senagady, döwlete dakyl däl hususy eýeçilikdäki kiçi we orta göwrümli telekeçileri we söwda pudaklaryny karzlaşdyrmaga uly üns berýär. 29569 Ýurduň 60 çemesi maşgalasynyň yekebara (monopolistik) hojaýynçylygyby gowşatmaklygyň zerurlygyny duýýardy. 29570 Ýurduň ady — "boş meýdan" diýen sözden gelip çykýar. 29571 Ýurduň ady dolandyryjy Lihtenşteýn dinastiýasynyň adyndan döräpdir. 29572 Ýurduň ady — döwlet diýen sözden gelip çykýar. 29573 Ýurduň ady gadymy grek dilindäki "monoikos" — "terkidünýä" diýen sözden gelip çykypdyr. 29574 Ýurduň ady gadymy skandinaw dilindäki Norðrvegr — "demirgazyga barýan ýol" diýen sözden gelip çykypdyr. 29575 Ýurduň ady halkynyň — slowenleriň etnonimi boýunça gelip çykypdyr. 29576 Ýurduň ady Illiriýa dilindäki olba — "oba" sözünden gelip çykýar. 29577 Ýurduň ady "i-şpanim" — "towşanlaryň kenary" diýen finikiýa aňlatmasyndan gelip çykýar. 29578 Ýurduň ady kelt taýpasy bolan belgleriň etnonimiden gelip çykýar. 29579 Ýurduň ady paýtagt Portu ( — "ýyly port") şäherinden gelip çykýar. 29580 Ýurduň agramly bölegini düzlükler (bäşden dört bölegini) tutýar. 29581 Ýurduň agrar senagatyda özüniň netijeliligini ýitiripdi. 29582 Ýurduň agyr senagaty uly depgin bilen ösýärdi: ilki bilen kömrüň gazylyp alynyş, çoýunyň, demriň, poladyň öndürilişiniň artmagy şeýle hem maşyn gurluşyk we demirmagdan senagaty has güýcli ösýärdi. 29583 Ýurduň ähli girdejsiniň 28%-ni senagat, 25%-ni oba hojalyk pudagy berýär. 29584 Ýurduň ähli ilatynyň üçden biri şäherlerde, üçden ikisi obalarda ýaşaýar. 29585 Ýurduň ähli ýerine birleşdirjek 4 müň kilometr ýollar gurulmalydy. 29586 Ýurduň azyk senagaty, aýratynam balyk hojalygy pudagy has ösen. 29587 Ýurduň azyk senagaty we dokma kärhanlary hem çalt depginlerde ösýär. 29588 Ýurduň baştutany Suzyda oturýan “şukkalmah” (“Beýik wekil”) bolupdyr. 29589 Ýurdun baý haýwanat dünýäsi bar. 29590 Yurduň beýle çalt ősmeginiň aýratynlyklary: 1. Taýwandan pul almagy, ABŞ-dan 1,5 mlrd pul almagy, Ýaponiýadan 1965-81-nji ýyllarda 12 mlrd amerikan dollaryny almagy; 2. Arzan işçi güýji ulanmagy. 29591 Ýurduñ birleşdirilmegi netijesinde suwaryş ulgamy we oba hojalygy ösýär. 29592 Ýurduň bitaraplyk syýasasatyna laýyklykda onun az sanly guryýer goşuny bar. 29593 Ýurduň bütin gd. 29594 Ýurduň daşarky bergi meselesi-de ýönekeý däldi, onuň möçberi takmynan 80 mlrd dollara deňdi. 29595 Ýurduň demirgazygynda we günorta böleginde tokaýlyklar bar. 29596 Ýurduň demirgazyk böleginde däne hojalygy, daş kömri we demir magdanlarynyň çykarylmagy, maşyngurluşyk, nebit önümleriniň önümçiligi we energetika pudagy has ösen. 29597 Ýurduň demirgazyk bölegini Karip deňzi ýuwýar. 29598 Ýurduň dolandyryjylary söwda işine goşulman araplar berberiler, ýewreýler söwda edipdir. 29599 Ýurduň doly ady-Beýik Britaniýanyň we Demirgazyk Irlandiýanyň birleşen şalygy-düzümine Angliýa, Şotlandiýa, Uels, Demirgazyk Irlandiýa girýär. 29600 Ýurduń doly ady-Fransuz respublikasy. 29601 Ýurduň döwlet dili bolan taý dilinde şäheriň ady “Krung Thep” diýlip atlandyrylýar. 29602 Ýurduň döwlet dili bolan taý dilinde “thaý” sözi erkinlik diýen manyny berýär. 29603 Ýurduň döwlet radioýaýlymy „Radio Taýland“ gepleşiklerini efire taý dilinde berýär. 29604 Ýurduň dürli howa şertleri syýahatçylyk pudagynyň ösüşine hem oňyn täsirini ýetirýär. 29605 Ýurduň ekine ýaramly ýerinin 50 göterimine kakao ekilýär. 29606 Ýurduň esasy baýramy: 28-nji iýul – Garaşsyzlyk güni. 29607 Ýurduň esasy hojaýyny Çan Kaýşi ýaponlara garşy göreş alyp barmakdan ýurduň içindäki duşmanlaryna-kommunistlere garşy uruşmagy derwaýys hasaplap, Mançžuriýany gorajak hem bolmady. 29608 Ýurduň esasy kömür känleri Donesk sebitinde ýerleşýär. 29609 Ýurduň esasy portlary şeýleräk: Burgas Gara deňizde we Ruse - Dunaý derýasynda. 29610 Ýurduň esasy senagat pudaklary: maşyngurluşyk, dag magdany, elektrotehnika, himiýa. 29611 Ýurduň esasy tebigy baýlyklary: nebit, tebigy gaz, altyn, boksit we beýleki gymmat bahaly daşlar. 29612 Ýurduň gadymy ilatlary aýnlar we ýamatolar. 29613 Ýurduň goralýan ýerleriniň arasynda diňe Köpetdag goraghanasynyň çäklerinde adaty syçançy, laçyn, hindi dag towugy, ak petekeli we ala jokjokylar, gara gögümtil jikjiki, arçasar ýaly guşlar höwürtgeleýär. 29614 Ýurduň gowşamagyndan we bölünmeginden Müsür peýdalanypdyr. 29615 Ýurduň gözel ýerleri * Daşkent : Özbegistanyň paýtagty. 29616 Ýurduñ grek-indi böleginde birnäçe wagtlap serkerde Menandr dolandyrypdyr. 29617 Ýurduň gündogar bölegini Gara deňiz ýuwýar. 29618 Ýurduň guňdögar we demirgazyk-gündogaryny Týan-Şan we Pamir daglarynyň şahasy tutýar. 29619 Ýurduň gündogarynda ýaýlalarda maldarçylyk bilen meşgullanypdyrlar. 29620 Ýurduň günorta bölegini Gara we Azow deňizleri ýuwýar. 29621 Ýurduň günortasyndaky Tehas bolsa bu ugurda ikinji orunda durýar. 29622 Ýurduň halklarynyň umumy sany 150-deň gowrak, dilleriniň we dialektleriň sany 1000-deň hem geçýär. 29623 Ýurduñ howa şertleri şeýle hem aktinometrik, aerologik we agrometeorologik beketleriñ kömegi bilen hem öwrenilýär. 29624 Ýurduň howasy oba hojalygy üçin örän ýaramlydyr. 29625 Ýurduň içeri syýasatda hökümet bu döwürde birnäçe kanunlar kabul etdi, olar esasan hem imperiýanyň 1-ni we umumy döwlet gullugyna güýçlenmäge gönükdirildi. 29626 Ýurduň içeri syýasatynda ol ilki bilen Pawel I-njiniň tarapdarlaryny hökümetden aýyryp, Ýekaterina-II döwrüniň döwlet işgärlerini wezipelere belledi, bölekleýin günägeçligi geçirdi. 29627 Ýurduň içerki önümleriniň umumy mukdarynda senagat önümlerini 50%, oba hojalykda 10% düzýärdi. 29628 Ýurduň içinde kommunistlere “gyzyl howpa” garşy göreş güýçlendirildi. 29629 Ýurduň ilaty — 103 252 чел. 29630 Ýurduň ilaty balykçylyk bilen hem meşgullanýar. 29631 Ýurduň ilatynyň 3/2 bölegini bant taýpalary tutýardy. 29632 Ýurduň ilatynyň 40 göterimi şäherlerde. 29633 Ýurduň ilatynyň 74 göterimi özbek dilinde gürleýär. 29634 Ýurduň ilatynyň 78 göterimi katolik, 5 göterimi protestant, 2 göterimi bolsa musulmanlardyr. 29635 Ýurduň ilatynyň aglaba bölegini, has takygy 72%-ni indo-ariler tutýar. 29636 Ýurduň ilatynyň agramly bölegini bolgarlar düzýär. 29637 Ýurdun ilatynyň arasynda uly gyzyklanma döreden bu çäräni halkara derejesinde we dabaraly ýagdaýda bellemek pikiri orta atyldy we ol oňyn garşylandy. 29638 Ýurduň ilatynyň her 10 maşgalasy bir umumy aýlawa birlşdirilip, eger-de onuň biri betlik etse ýa-da salgydy wagtynda töläp bilmese beýlekileri hem deň derejede jogap bermeli bolupdyr. 29639 Ýurduň ilatynyň sany we düzümi hem üýtgedi. 40-njy ýyllarda ilatyň işleýän böleginiň 42%-i senagatda we telekeçilikde, 28%-i oba hojalygynda işleýärdi. 29640 Ýurduň ilatynyň ýaş dowamlylygy erkeklerde - 68,25, aýallarda bolsa 75,56 ýyl. 29641 Ýurduň ilaty ýylda 1,486 göterim köpelýär. 29642 Ýurduň intelektual durmuşynyň geçmişi häzirki döwre garanyňda örän baý. 1914- nji ýylda Zigmund Freýd we Alfred Adler Wenada psihoanaliz ugrunyň barlag merkezini döretdiler. 29643 Ýurduň iň uly derýasy Dunaýdyr. 29644 Ýurduň işe ýaramly ilatynyň 32 göterimi senagatda, 61 göterimi hyzmat pudagynda we 7 göterimi bolsa oba, tokaý we balyk hojalygynda zähmet çekýär. 29645 Ýurduň jemi tutýan meýdany 2040 km² ybaratdyr. 29646 Ýurduň kanun çykaryjy organy - bir palataly (Halk geňeşi) parlamentdir. 29647 Ýurduň klimat şertleri oba hojalygyny diwersifikasiýalaşdyrmaga uly mümkinçilik döredýär. 29648 Ýurduň köp böleginde pillere duş gelmek bolýar. 29649 Ýurduň köp böleginiň klimaty ekwatoriýalydyr. 29650 Ýurduň köp ýerlerinde industrial merkezler: departamentler-Akdeňň, Mýarf, Mozel, Nar. 29651 Ýurduň magdan, himiýa, ýeňil we maşyngurluşyk senagaty has ösen. 29652 Ýurduň maliýe durmuşyny kadalaşdyrmak üçin 1949-njy ýylda döwlet çykdajylary azaldylyp, salgytlar artdyryldy. 29653 Ýurduň maliýe ulgamyna Taýlandyň banky jogap berýär. 29654 Ýurduň merkezi banky esasy bank edarasydyr. 29655 Ýurduň merkezi bölegindäki halk hojalygynyň esasy pudaklary – gara we reňkli metallurgiýa, maşyngurluşyk we maldarçylyk. 29656 Ýurduň merkezi böleginiň ykdysady gatnaşyklary has ösen. 29657 Ýurduň merkezinde bolsa dünýäniň iň uly çöllerinin biri bolan Gyzylgum ýaýlyp ýatyr. 29658 Ýurduň milli girdejileriniň ösüşi has artdy. 1949-njy ýylda ol 17%, 1950-nji ýylda bolsa 21% ösdi. 29659 Ýurduň milli heýkeltaraşlyk sungatynda muny görmek bolýar. 29660 Ýurduň öz içindäki gatnawda suw transporty köp ulanylýar. 29661 Ýurduň öz nebit gory we daşary ýurtdan getirilýän nebit önümleri ýurduň esasy energiýa çeşmesi bolup hyzmat edýär. 29662 Ýurduň paýtagty bolan Wenanyň 1,6 million ilaty bar. 29663 Ýurduň paýtagty bolan Yspyhany tas täzeden diýen ýaly gurdy. 29664 Ýurduň paýtagtynda 2,3 million adam ýaşaýar. 29665 Ýur­duň paý­tag­tyn­da-da şeý­le ýa­dy­gär­lik­le­riň köp san­ly­sy­na duş gel­mek bol­ýar. 29666 Ýurdun paýtagty Sofiýa Ýewropanyň iň gadymy şäherleriniň biri hasaplanýar. 29667 Ýurduň premýer-ministri edilip koneçil partiýadan Džon Meýjor (1943) saýlanýar. 29668 Ýurduň premýer-ministri ýene-de U.Çerçil boldy. 29669 Ýurduň premýer-ministri ýylda 60 funt girdeji alýanlara salgyt girizdi. 29670 Ýurduň pul dolanyşygy syýasatyny berkitmek üçin, ilatdan çekilýän serişdeleriň usullaryny we görnüşlerini kämilleşdirmek arkalySenagat paýdarlar täjirçilik banky dürli işler alnyp barylýar. 29671 Ýurduñ resmi statusyny hem federal respublikalar birleşigi diýip kesgitlediler. 29672 Ýurduň şäherlerinde ilatyň 30 göterimi ýaşaýar. 29673 Ýurduň Ştiriýa we Aşaky Awstriýa ştatlarynda agaç önümleri köpräk öndürilýär. 29674 Ýurduň syýasy dagynlygynyň öňüni almakdy. 29675 Ýurduň syýasy durmuşyna buthana-da hem güýçli täsir etdi. 29676 Ỳurduñ syýasy durmuşynda 1933-nji ýylyñ parlament saýlawlary G.Koleýniñ ýolbaşçylygyndaky hökümetiñ döredilmegine getirdi. 29677 Ýurduň syýasy durmuşynda bu döwürde leýboristik partiýanyň täsiri has güýçlendi, onuň 3 mln. gowurak agzasy bardy. 29678 Ýurduň syýasy durmuşynda hem birnäçe reformalar geçirildi. 29679 Ýurduň syýasy durmuşyndan 1945-nji ýylyň Garaşsyzlyk aýynda esaslandyryjy ýygnaga saýlawlar geçirildi. 29680 Ýurduň syýasy gurluşyny kesgitleýän Konstitusiýamyz SSSR Konstitusiýasyndan ýöne bir göçürmedi. 29681 Ýurduň syýasy gurluşyny, ykdysady esasyny, halkyň borçlaryny, hukuklaryny kesgitleýän esasy kanuny bolan täze Konstitusiýa taýýarlady. 29682 Ýurduň syýasy, ykdysady, ulag, söwda-maliýe we medeniýet merkezi. 29683 Ýurduń syýsy durmuşunda hem birnäçe reformalar geçirildi. 29684 Ýurduň taryhynda täze döwür başlanýar. 29685 Ýurduň tele we radio ýaýlymlary döwletiň gözegçiliginde saklanýar. 29686 Ýurduň territoriýasy Islandiýa adasyndan we onuň töweregindäki uly bolmadyk adalardan düzülýär. 29687 Ýurduň territoriýasynyň easy bölegi Anatoliýa ýarymadasynda (Kiçi Aziýa ýarymadasy) Gara deňiz bilen Ortaýer deňziniň aralygynda ýerleşýär. 29688 Ýurduň topragy üzümleri ösdürmek üçin has gowy” - Strabo, Rim geografy. 29689 Ýurduń umumy meýdany 551000 kw.km. Ilaty 1995-ýylyń maglumaty boýunça 57109160 adam, olaryń 95%-e golaýy fransuzlardyr. 29690 Ýurduň umumy meýdany 551000 kw.km. Ilaty 1995-ýylyň maglumaty boýunça 57109160 adam, olaryň 95% -e golaýy fransuzlardyr. 29691 Ýurduň umumy tutýan meýdany 448,9 müň inedördül kilometre barabar. 29692 Ýurduň welaýatlarynyň arasynda içki ykdysady gatnaşyklar berkleşýär. 29693 Ýurduň ýeke-täk hökümdary imperator-bogdyhan bolupdyr. 29694 Ýurduň ýerine ýetiriji häkimiýeti – premýer-ministriň ýolbaşçylygyndaky hökümet alyp barýar. 29695 Ýurduň ykdysady syýasaty içerki bazara niýetlenendi. 1980-nji ýyldan başlanan täze ykdysady ugruň awtory Turgut Özal hasaplanýardy. 29696 Ýurduň ykdysadyýetinde hususy pudak berkäpdi. 29697 Ýurduň ykdy-sadyýetinde hyzmat pudagy öňdäki orunlarda durýar. 29698 Ýurduñ ykdysadyýetinde täze pudaklar ilki bilen himiýa senagaty, rezin, reñk, spiçka önümçiligi ýola goýuldy. 29699 Ýurduň ykdysadyýetinde urşa taýýarlyk hem uly gerim bilen alyp barylýardy. 29700 Ýurduň ykdysadyýetini täzeden gurmak üçin birnäçe ýyl gerek boldy. 29701 Ýurduň ylatynyň 96% malaý-polinez diller mashgalasyna we go. 29702 Ýurdunyň içinde Hunlar bilen garyndaşlygyň ýokdugyny göz öňünew tutan şazenan Metä hat ýollap oňa bir şagyzyny ugratdy. 29703 Ýurduň ýokary kanun çykaryjy organy – parlament. 29704 Ýurdy birleşdirmek üçin Hytaýyň iki böleginiň arasynda urşuň başlanmagy mümkindi. 29705 Ýurdy dolandyrmakda tanymal hettler işjeň gatnaşypdyrlar we halk ýygnagynyň işine baştu- tanlyk edipdirler. 29706 Ýurdy dolandyrýan Soga 645-nji ýylda döwlet başyndan aýrylýar, oňa derek Sazada Kary häkimýete geçýär. 29707 Ýurdy döwrebaplaşdyrmaga niýetlenen bu özgerdişler döwlet maýa goýumynyň hasabyna oba hojalygyny özgertmegi, senagaty ösdürmegi, magaryfa we saglygy saklaýşa ünsi güýçlendirmegi göz öňünde tutýardy. 29708 Ýurdy esasan hem birnäçe ýokary wezipeli ýuristler dolandyrýardy. 29709 Ýurdy ilki başda mongollaryň özi dolandyrdy. 29710 Yurdyň çäginde Guptalardan soň VI asyryň ahyrynda Gaude döleti täsirliräk bolup onuň merkezi Bengaliýady. 29711 Ýurdyň ene-de bir bölegi merkeze degişli bolup welaýat – dolandyryjylaryna bölünip, oňa döwlet ýolbaşçysyna ogly ýa-da nesli eýeçilik edipdir. 29712 Ýurdyň merkezinde kerpiçden ýasalan owadan jaýlar giň köçeler bolup, daşyna daşdan gümew diwarlary aýlapdyrlar,goramak üçin. 29713 Ýurdyň soňky konstitusiýasy 1958-nji ýylyň 28-nji Ruhnama aýynda kabul edildi. 29714 Ýüregiñ ak bolsun diñe gar ýaly. 29715 Ýüregiň aortal we beýleki gabsalarynyň şikesleri seýrek duş gelýär. 29716 Ýüregine bire baglap, türkmeniň erkanalagy diýip ata çykanlar üçin elbetde munuň täsiri boldy. 29717 Ýürek, böwrek keselli, inçekeselli, guryagyryly adamlara, ýetginjeklere, göwrelilere mallara seretmek rugsat berilmeýär. 29718 Ýürek bulanmanyň, gaýtarmanyň agyrylardan öň ýüze çykmagy ýiti köriçege üçin mahsus däldir. 29719 Ýü­rek­den çyk­ýan ha­ky­ky ru­hu­be­lent­li­gi, dil baý­ly­gy we hy­ju­wy Mist­ra­lyň epo­pe­ýa­sy­nyň kom­po­zi­si­on gow­şak­ly­gy­nyň we çen­de­na­şa öwüt be­ri­ji ga­ra­ýyş­la­ry­nyň ýe­ri­ni do­lup­dyr. 29720 Ýüreklerinde ýagşy işi edesi gelýän hem bolsa, elipbiýni özleşdirdim hasaplan mollaryň hemmesiniň sowat derejesi deň bolan däldir. 29721 Ýürek şikesini anyklamak üçin elektrokardiografiýa (EKG) we ehokardiografiýa (ýüregiň EHKG barlagy) barlaglary ulanylýar. 29722 Ýürek şikesi uzak wagtlap alamatsyz geçip bilýär we diňe içgin barlaglaryň netijesinde ýüze çykarylýar. 29723 Ýuridiki resminamalaryň iň ulusy Suzy şäherinden tapylan Hammurapiniň kanunlar ýy- gyndysy bolup,ol 282 maddadan ybaratdyr. 29724 Ýuridiki ýadygärlikleriň irkileri hukuk okuw kitaplary ýa-da Institusiýalardyr. 29725 Ýuriý Oleşa (1899-1960) Tanymal rus ýazyjysy Ýuriý Oleşa Rus imperiýasynyň Ýelisawedgrad şäherinde, belorus dworýanlaryň maşgalasynda dünýä inipdir. 29726 Ýurt 1939-njy ýyla çenli hem-de 1945-1949-njy ýyllarda Siam diýlip atlandyryldy. 29727 Ýurt 1965-nji ýylyň 9-njy awgustynda Malaýziýa federasiýasynyň düzüminden çykyp, özbaşdaklygyny jar etdi. 29728 Ýurt Alp daglarynyň bir bölegi hasaplanýar. 29729 Ýurtbaştutanymyz bu golýazmalary nesilleriň öz taryhyna bolan guwanç hem buýsanç duýgusy hökmünde şeýle kesgitleýär: “Oguznama ata-babalaryň şöhratly geçmişi baradaky ýazgydyr”. 29730 Yurt bilen 2002de dunya chempiony,1997 we 1999da Kopa Amerikanyn chempiony,1997de Konfederasiýa kubogynyn chempiony diyen atlara eye bolyar. 29731 Ýurtda 13 resmi baýramçylyk bar. 29732 Ýurtda 13 resmi baýramçylyk bellenip geçilýär. 29733 Ýurtda 1600 kilometr uzynlygyndaky giň ýokary tizlikde gatnawly gara ýollar bar. 1957-nji ýylda döredilen „Awstriýa awialiniýa" kompaniýasy dünýäniň dürli Ýurtlaryna uçar gatnawlaryny amala aşyrýar. 1990-njy ýylda oňa bäsdeş tapyldy. 29734 Ýurtda 1957-nji ýyldan bäri hökümetiň garamagyndaky Gana habarlar gullugy hereket edýär. 1965-nji ýyldan bäri teleýaýlymlar we 1935-nji ýyldan bäri bolsa radio-ýaýlymlar işleýär. 2002-nji ýylda ýurtda 40,5 müň adam internet ulgamyndan peýdalandy. 29735 Ýurtda 2,5 mln. 29736 Ýurtda 9 müňden gowrak ösümlik görnüşi bar. 29737 Ýurtda 9 ýyllyk bilim hökmanydyr. 29738 Ýurtda agrar gatnaşyklaryň gowşaklygy senagatyň ösüşini bökdeýärdi. 1900-nji ýýlda özbaşdak ilatyň 68% oba hojalygynda, 16% senagatda, 16% hem hyzmat edişde işleýärdi. 29739 Yurtda aýratyn hukukly serehjam beriji, gizlin işgärler bolup, olar messuke diýip atlandyrylypdyr. 29740 Ýurtda aýry-aýry welaýatlaryň arasyndaky gümrük päsgelçilikleri aýryldy, ýeketäk pul birligi girizidldi. 29741 Ýurtda balykçylyk has ösen. 29742 Ýurtda bolsa şol wekilhana bilen işleşýän ýörite komitet döredil­di. 1998-nji ýylyň iýunynda ýurduň Prezidenti tarapyndan Ukrainanyň Ýewropa Bileleşigine integrasiýa strategiýasy tassyklandyly. 29743 Ýurtda boýun egdirilen taýpalar gozgalañ edipdirler. 29744 Ýurtda dagynyklyk döwri başlanýar. 29745 Ýurtda-da parlamentde-de durnukly topar emele gelmegi Italiýada syýasy durnuksyzlygyň ýüze çykmagynyň esasy sebäplerinden biri hem hökümetiň ýygy-ýygydan çylşyrymlaşmagydy. 29746 Ýurtda daşary ýurtlylaryň sütemlerine garşy watançylyk hereketi başlandy. 29747 Ýurtda demir sink we magnezit ýaly tebigy baýlyklar bar. 29748 Ýurtda dürli görnüşdäki goraghanalaryň 2270-e golaýy işleýär. 29749 Ýurtda esasan hem protestant dini (53%); katolik dini (26%) we beýleki dinler hereket edýär. 29750 Ýurtda german täsiri gaty güýçlüdi. 29751 Ýurtda görnüşiň genofondyny gorap saklamakda uly ähmiýeti bar. 29752 Ýurtda grek we kariý hakynatutmalary berk ornaşypdyrlar. 29753 Ýurtda gysga, bol suwly, dag derýalarynyň gür ulgamy bar. 29754 Ýurtda häkimiýet Wagtlaýyn hökümetiň eline geçdi. 29755 Ýurtda hakyky häkimiýet Dörediji ýygnagň eline geçdi. 29756 Ýurtda halk tolgunyşyklary möwjäp, 1956-njy ýylyň Gorkut aýyndan başlap Wenger hökümeti ýurtda düzgün-tertibi ýola goýup bilmedi. 29757 Ýurtda halkyň sarp edýän azyk önümleriniň 90 göterimi öndürilýär. 29758 Ýurtda höküm sürýän häkimiýetiň başarnyksyzdygy sebäpli närazylyk ösýärdi. 29759 Ýurtda iri we ownuk şahly mallaryň sany köpeldilýär. 29760 Ýurtda iri we ýer eýeleri we boýarlar agalyk edipdir. 29761 Ýurtda kanunçylyk çärelerini geçirmek, iň esasay hem iňlis konstitusiýasyny kabul etmek zerurulygy ýüze çykypdy. 29762 Ýurtda köp ybadathanalar owadan nagyşly edilip gurlupdyr. 29763 Ýurtdaky bolup geçýän wakalar güýçli sosial gapma-garşylyklara getiripdir. 29764 Ýurtdaky esasy syýasy partiýalar: respublikany goldamak birleşmesi, Fransuz demokratiýasynyň soýuzy, Respublikan partiýa, Fransuz sosialistik partiýasy, çepçi radikal partiýa, kommunistik partiýa. 29765 Ýurtdaky özgerişler 1924-nji ýylyň 20-nji aprelinde kabul edilen Türkiýäniň Konstitusiýasynda berkidildi. 1928-nji ýylda din döwletden aýryldy we ýurt dünýewi respublika öwrüldi. 29766 Ýurtdaky syýasy düzgünine garşy bolan adamlar Dubçegiň we ýazyjy Waslaw Gaweliň ýolbaşçylygynda “77-leriň Hartiýasy” atly adam hukuklaryny goraýjylaryň toparyna birleşdi. 29767 Ýurtda maldarçylyk, guşçulyk hem ösen. 29768 Ýurtda maşyn gurluşyk, azyk senagaty, gara we reňkli metallurgiýa, nebit-himiýa, agajy gaýtadan işleýän senagat has ösendir. 29769 Ýurtda öňki hökümetiň ykdysady, syýasy, sosial we sud reformalaryny gecirmänligi sebäpli halkyň tolgunşyklary başlanýar. 29770 Ýurtda öňki iri ýer eýeleriniň ezişine derek, işewür adamlarynyň ezişi bilen çalşypdyr. 29771 Ỳurtda Pariž-Niderland bankynyñ ähmiýeti ösdi. 29772 Ýurtda patyşa maşgalasyna uly hormat goýulýar. 29773 Ýurtda polisiýa yzarlamalaryny güýçlendirdi. 29774 Ýurtda Ramkamheng, Kasetsat we Mahidon uniwersitetleri hem hereket edýär. 29775 Ýurt dargap başlaýar. 29776 Ýurtda şa Kaznasyny baýatmak üçin pul reformasyny girizdi. 29777 Ýurtda sement, faner, ulag tekerleri önümçiligi barha ösýär. 29778 Ýurtda süýdemdirijileriň 270, guşlaryň 800-e golaýy, süýrenijileriň 110, Ýaponiýa ýanaşýan deňizlerde balyklaryň 600-den gowrak, mollýusklaryň 1000-den gowrak görnüşi bar. 29779 Ýurtda syýasy dartgynlylyk dowam edýärdi. 29780 Ýurtda syýasy durnuklylyk bolmasa, köplenç harby adamlar häkimiýeti basyp alýarlar. 29781 Ýurtda tebigy gazyň, daş kömrüniň, altyn, wolfram, nebitiň we beýleki magdanlaryň gory bar. 29782 Ýurtda ýagdaý çylşyrymlaşdy. 29783 Ýurtda ýeke-täk bir imperator bardy, ýöne ol diňe dini işlere seredäýmese hanlyklaryň içki işlerine, döwlet işlerine gatýşmaýardy. 29784 Ýurtda ýerli hökümdarlaryň garşylygy güýçlenipdir. 29785 Ýurtda ykdysady hojalyk, medeniýet ösüpdir, şäherler gurlupdyr. 29786 Ýurtda ykdysadyýet meselelerine we habarlara üns berýän ýaýlymlar hem az däl. 29787 Ýurt Garaşsyzlygymyz türkmen milletiniň ykbalyna düýpli täsir etdi, ony doly özgertdi. 29788 Ýurt her ýyl dürli görnüşdäki tüwileriň 9 million tonnasyny dünýä bazaryna çykarýar. 29789 Ýurt ispan ejizinden azat boldy. 29790 Ýurtlarynda kommunistik düzgünler dikeldilen Ýewropa halklary jahan urşy gutarandan soňra, parahatçylykly durmuşa garaşypdyrlar. 29791 Ýurtlaryň medeniyet we sungat işgärleri Türkmenistan we Özbegistanda geçirilýän festiwallardyr sergilere yzygiderli gatnaşýarlar. 29792 Ýurt nebiti OPEK guramasyna agza ýurtlardan we GDA ýurtlaryndan satyn alýar. 29793 Ýurt prezident dolandyryşly unitar respublikadyr. 1968-1993-nji ýyllar aralygynda Suharto bu wezipd 6 gezek saýlanyldy. 1999-njy ýylyň saýlawlarynda Suhartonyň ornuna Abdyrahman Wahyd geldi. 29794 Ýurt senagat enjamlaryna, çigmala, azyk önümlerine mätäçlik edýärdi, 100 müńden gowrak ownuk senagat we söwda kärhanalary dargapdy. 29795 Ýurt wolfram öndürmekde dünýäde esasy orny eýeleýär. 29796 Ýurt ýene-de iki bölege bölündi. 29797 Ýurt ýeri hökmünde berilýän ýerlere mülk ýeri diýlip atlandyrylypdyr. 29798 Ýurt ykdysady kynçylyklary başdan geçirýärdi. 29799 Ýurt ýokarda aýdyşymyz ýaly 260 bölege bölünip, milli bitewilik ýokdy. 29800 Ýusuf Has Hajyb özüniñ 1070-ýylda ýazan “Kutadyk – Bilig” diýen eserinde şeýle belleýär: “Töre – adalat, bilim we parasatlylykdy. 29801 Ýusup Balasagunly 1017-nji qara haniylar uyghur döwletine degişli Balasagun şäherinde dünýä inýär. 29802 Ýusup onuň ýanyna geleninde Alytegin ony öz welaýatyndaky ähli türkmenleriň serkerdesi diýip yglan etdi. 29803 Ýusup Yzzetdin 1916-njy ýylyň fewralyň 1-ne daşary ýurda syýahat üçin çykanynda janyna kast edildi. 29804 Ýutlandiýa ýarym adasy we Daniýada ekerançylyk üçin amatly ýerler bolupdyr. 29805 Ýutland ýarym adasynda tapawutlanýan ýerler peýda peýda bolupdyr. 29806 Ýuwaş ummanynda Birleşen Ştatlaryň esasy maksatlarynyň biri ol hem Gawaý we Samao adalary ugrundaky göreşiň netijesinde ol adalaryň üstünden 3-döwletiň aglygy (Germaniýa, Angliýa, ABŞ) dikeldilýär. 10-ýyldan soň 1899 ýylda Angliýa aýrylýar. 29807 Ýuwaş ummanyndaky uruş hem Günbatardaky ýaly uzaga çekiljek häsiýetine geçdi. 29808 Ýuwaş ummany sebitindäki döwletleriň köpüsi ASEAN atly hyzmatdaşlyk guramasynyň agzasy bolup durýarlar. 29809 Ýuwaş ummany sebtindäki urşuň birinji döwründe Ýaponiýa häzirki Filippinleri, Malaýziýany, Birmany, Tailandy, Indoneziýany eýeledi. 29810 Ýuwaş-ýuwaşdan möjege ýakynlap, ahyry birisi oňa elini degirýär. 29811 Ýuwdulan iýmit gyzylödege, soňra garna barýar. 29812 Ýuwdunmagyň kynlaşmagy (disfagiýa) näsaglary has köp biynjalyk edýän alamatlaryň biridir. 29813 Yuwentus bilen Intertoto kubogyna eye bolyar. 29814 Yuwentusyn taryhyna hem ilkinji italyan dal derwezewan bolup giryar.2001de 7,5 mln yewro Fulheme gityar. 29815 Ýuýbi Çyn-maçyna gaçdy we bir näçe aýdan soňra öldi. 29816 Ýüz bermegi mümkin bolan meseleleri çözmek üçin şertnama baglaşýarlar. 29817 Ýüzlerçe şäherler bolup, olarda ilatyň 5% golaý y ýaşapdyr. 29818 Ýüzüň, eliň, aýagyň,göwräniň myşsalarynyň ysmaz ýagdaýy ýüze çykýar. 29819 Ýüzýyllyk uruş 1337 -nji ýylyň maýynda başlanýar. 29820 Ýygnaga goşulan Awstro-wengriýa delegassiýasy Kont Andrassy Osmanly hökümdarlygynyň gol astyndaky Bosniýa-Gersogowinýa kömek berilmändigi we şol netijäniň birahat edyändigi aýdylypdyr. 29821 Ýygnakda azatlyk, erkin durmuş we hususy eýeçiligiň ykrar edilmegi barada kararlar kabul edildi. 29822 Ýygnakda Hytaýy birleşdirmegi we merkezi häkimiýet organlaryny döretmegi ara alyp maslahatlaşmalydy. 29823 Ýygnalan hasyl üçin ammar ýetenokdy, oba ýerlerinde oňat ýollar ýokdy, oba hojalyk tehnikalary üçin ätiýaçlyk şaýlary ýetmezçilik edýärdi. 29824 Ýygnanyşyga jemagat tarapyndan saýlanan baştutan – preswiter baştutanlyk edipdir. 29825 Ýygylykly telegrafirleme metodynyň ulanylmagy magistral aragatnaşygynyň bir telefon kanalynda köp sanly telegraf kanallaryny döretmäge mümkinçilik berýär. 29826 "Ýygyndyda" Ilhan Gazanyň ölen wagtyndan Temiriň tagta çykanyna çenli bolan wakalar beýan edilýär. 29827 Ýygy-ýygydan ähli suw otlary ýa-da olaryň käbir toparlary hem ösümliklere degişli diýlip hasap edilýär. 29828 ÝÝH-nyň ähmiýetine düşünip, oňa agza bolmaga isleg bildiren wagty bolsa, Fransiýanyň prezidenti Beýik Britaniýanyň ABŞ bilen çäksiz ýakyndygy üçin, onuň kabul edilmegine garşy boldy. 29829 Ýyladyş emleriniň we agyrsyzlandyrylyjy dermanlaryň özbaşdak ulanylmagyna ýol bermeli däldir, sebäbi bildäki agyry diňe radikulitde däl-de, eýsem ýylylykdan beterleşýän kesellerde hem ýüze çykyp bilýär. 29830 Ýylanlar lukmany iýip, ýuwaşap, karar tapýarlar we hereket etmeýärler. 29831 Ýylda bir gezek köpelýär. 29832 Ýylda bir nesil berýär, emma ýetişen uly tomzaklar birnäçe ýyl ýaşaýar. 29833 “Ýyldyrym çaltlygyndaky uruş” meýilnamasy boýunça harby hereketler jemi 2 aýda tamamlanmalydy. 29834 “Ýyldyrym çaltlygyndaky uruş” meýilnamasy boýunça harby hereketler jemi 2 aýda tamamlanyldy. 29835 Ýyldyz han ogullary şulardyr: Owşar, Kyzyk, Begdili, Garkyn. 29836 Ýyldyzlar agzyny aşak edip, ambulakral ösüntgileriň, aýaklaryň kömegi bilen ýöreýärler. 29837 Ýyldyzlaryň aglaba köpüsiniň energiýasy içerki oblastlarda wodorodyň geliýe öwrülmeginiň ýokary temperaturadaky termoýadro reaksiýalarynyň netijesinde bölünip çykýar. 29838 Ýyldyzlaryň jümmüşindäki maddalaryň temperaturasy million kelwin, ýüzündäki maddalaryň temperaturasy bolsa, müň kelwin bilen ölçelýär. 29839 Ýyldyzlaryň nerw sistemasy gowşak ösen. 29840 Ýyllaryň dowamynda ekerançylygyň ösmegi olaryň umumy ykdysady ýagdaýynyň gowalandyrmagyna alyp barypdyr. 29841 Ýyllyk girdeji 1989-1994-nji ýyllar aralygynda ilatyň jan başyna öndürilýän milli önümiň ýyllyk artyşy 7,7 % boldy. 1993-nji ýylda adam başyna düşýän ýyllyk girdeji 4360 dollar boldy. 29842 Ýylmanak, oňat kerpiçlerden (30x30x5sm) nagyşly örülen aýlawlar belent desganyň bütin gabarasyny gelşikli edip bölüşdiripdir. 29843 Ýylmaýjy derijigiň düşegi mata ýa-da kagyz bolup, onuň elektrokorunddani kremniý karbidinden, aýnadan we kremniden ýasalaýan kesiji däneleri bolýar. 29844 Ýylmaýjy derijik el bilen ýa-da mehanizirlenen usulda ýylmaýyş işlerinde ulanylýar. 29845 Ýyly howa ýagdaýynda ýaşan haýwanlaryñ bir bölegi sowukdan ölýär, bir bölegi-de günorta göçýär. 29846 Ýylyň dowamynda üç sany howa möwsümini tapawutlandyrmak bolar: gurak salkyn (noýabr-fewral), gurak yssy (mart-maý), çygly yssy (iýun-oktýabr). 29847 Ýylyň dowamynda ýatgynyň ösüşi göwreliligiň 4 hepdä laýyk gelýän ululygyndan kiçi bolsa-haýal ösüş, 4 hepdeden ýokary bolsa – çalt ösüş hasaplanýar. 29848 Ýyl-ýyl­dan tej­ri­be top­la­ýan we has gu­ra­ma­çy­lyk­ly ge­çir­mä­ge dyr­jaş­ýan FI­FA 4-nji Dün­ýä çem­pio­na­ty­ny gu­ra­mak üçin 12 ýyl ga­raş­ma­ly bol­dy. 1950-nji ýyldaky Dünýä çempionaty Braziliýada bolup geçdi. 29849 Ýyrdy syýasy we medeni merkezi Indoneziýanyň merkezine g.d Ýawa döwletine geçdi. 29850 Ýyrtyjy, çygly ýerlerde ýaşaýar, mollýuskalar we mör-möjekler bilen iýmitlenýär. 29851 Ýywalar Jelaleddiniň Ahlady terk etmejekdigini bilip mülklerine arkaýyn ýerleşýärler. 29852 Ýywalaryň bu eden-etdiligine Seljukly soltany Togrulyň gyzynyň haýyşy bilen Jelaleddin Ahlat gabawuny goý bolsun edip olaryň yzyna düşdi. 29853 Ýywa taýpasynyň oňany tuýgundyr, ýagny «ýaş erkek çakyrdogandyr». 29854 Yza çekileninden soňra olar ýerli ilaty talap ülkäni gysyp ol ýerde höküm sürdiler.» 29855 Yza dönenlerinde olar Askalon şäherini taladylar. 29856 Yzarlamalara sezewar edilen hristianlaryň emlägi gaýtarylyp berlipdir. 29857 Yzarlamalar dini ynançlary barha güýçlendiripdir. 29858 Yzda galan Türkmenler bolsa, Saýyn han türkmenleri adynyň astynda Mangyşlak ýarymadasy we Balkan daglarynyň töwereklerinde bir birleşigi gurupdyrlar. 29859 Yzgarly ýerler, dag jaýryklary we çeşmeleriň gözbaşy. 29860 Yzky atarlaryñ naýzasy öñdäklerden uzyn bolan. 29861 Yzlaryndan ýetip 2500 ýesir we köp olja alypdyrlar. 29862 Yzmykşirde Gulamaly han özüne özüne gala saldyryp, töwregine onlarça atly toplap, ýol urup kerwen talaýardy. 29863 Yz ýanynda bolsa ilat nahar duzyny-da mugt alyp başlady. 29864 Yzygider uruşlar polýak döwletiniň ýagdaýyny erbetleşdirýär. 1037-nji ýylda Polşa, Poznon, Gnýow ýerlerinde uly gozgalaňlar turýar. 29865 Yzygider uruşlaryñ netijesinde XIV asyrda patyşa Urhan döwründe hemişelik goşun döredildi. 29866 Yzyna gaýatarmak şertleri aşakda bellenendir *Yzyna gaýtarmalar, hökmany surtda gaby/gaplanan zady we fakturasy bilen bile amala aşyrylýar. 29867 Yzyna gaýtarmak * Satyn alan harydyňyzy, eliňize alan günüňizden başlap 10 gün içinde aşakda bellenen şertlere görä yzyna tabşyryp bilersiňiz. 29868 Yzynda galanlar oňa bilesigelijilik bilen syn edipdirler. 29869 Yzyndan grupba Tupacyň öweý dogany Mopreme Shakuram goşuldy. 1994-nji ýylyň 26-njy sentýabrynda Thug Life Vol. 1 ýaýradyldy. 29870 Yzysüre sowet kosmiki enjamlary Weneranyň we Marsyň topargynyň himiki düzümini öwrenmäge girişdiler. 29871 Zagaşyň gülläp ösen wagty Eanatumyň döwründe bolupdyr. 29872 Zäherli gaza garşy enjam (protiwogaz) esgerleriň mydamalyk ýan esbabyna öwrüldi. 29873 Zäherli möýşekillileriň 5, ýylanlaryň 9 görnüşi, şol sanda kepjebaş görnükli ýerde goýlupdyr. 29874 Zahhagyň adamlary Peridunyň öýüne girenlerinde ony görmänsoňlar, köşgüni otlap, öýüni talapdyrlar. 29875 Zahhagyň işi perişan bolupdy. 29876 Zahhagyň zulumy we sütemi onuň adalat nurunyň öňünde öçer» diýdiler – diýýär. 29877 Zahhak bolsa azaba we derde sezewar bolýar. 29878 Zahhak bu aldawlara, öwgülere we hilegärliklere aldanyp, nätanyşlara bil baglamaly däldigine, nätanyşlara ynam etmeli däldigine, ylaýta-da patyşalaryň nätanyşlara ynanmaklarynyň parasatlylykdan daş zatdygyna üns bermän, ony kabul edipdir. 29879 Zahhak gider, ornuna indi Peridun geler, Gije geçse, soňundan hökman gündiz hem bolar. 29880 Zahhak olara garşy uruşmak islese-de, halkyň ony ýigrenip, zulumyndan halys bolandyklary zerarly hiç kim oňa ýardam bermeýär. 29881 Zahhak olary getirmäge adam iberýär. 29882 Zahhak oňa rugsat beripdir. 29883 Zahhak onuň yzyndan leşger sürüp, uzaga gaçyrman Jemşidi tutupdyr we ony dinden çykyp, Hudaýlyk dawasyny edenligi üçin öldüripdir. 29884 Zahhak öz adamlaryny onuň gözlegine iberýär we şeýle çaga barada ideg-sorag edip başlaýar. 29885 Zahir ed-din Nişapurnyn «Seljuknama» eserinde nebereleri esaslan-dyran adam. 29886 Zähmet gatnaşyklary düzgünleşdirmekde döwletiň gatyşmasy güýçlendirildi. 29887 Zähmet gurallarynyñ kämilleşmegi we önümçiligiñ ýokarlanmagy bilen öñki köpçülik bolup edilen işler indi bir maşgala hem başardypdyr. 29888 Zähmet gurallaryny ýasamak üçin demriñ ulanylmagy ekerançylyk ýerlerini has giñeltmäge mümkinçilik beripdir. 29889 Zähmet gurallary we ýaraglary ep-esli kämilleşdirmeklige mümkinçilik beripdir. 29890 Zähmet hakyndaky kanun 8 sagatlyk iş gününi düzgünleşdirdi. 29891 Zähmetimiň miwesinden 100 töweregi ulyly-kiçili makala emele gelipdir. 29892 Zähmetkeş halky ezmegiň hasabyna Deli soltanlygyny güýçlendirýär. 29893 Zähmet öndürijiligi iki esse artdy. 1951-nji ýylda Ýaponiýa onuň uruşdan öňki derejesine ýetmegi başardy. 29894 Zähmet tebigy taýdan bölünipdir: aýallar ýygnaýjylyk, erkekler aw awlamak bilen meşgullanypdyrlar. 29895 Zahyr şanyň ikidoganoglany hem-de giýewsi bolan Muhammet Dawut özüni respublikanyň premýer-ministri we goranmak ministri diýip jar etdi. 29896 Zakaspide bolan rewolýusion hereketiň taryhy şol herekete gatnaşanlaryň ýatlamalarynda hem beýan edilipdir. 29897 Zakaspi oblastynyň esasy maldarçylyk uýezdi bolan Krasnowodski uýezdinde 1917 ýyla çenli maldarçylyk hojalyklarynyň 34,4-iň, hiç hili maly bolman, ilatyň, deň ýarysynyň hem işçy maly bolmandyr. 29898 Zakaspi oblastynyň senagatynyň pese gaçmagy bilen türkmen obalarynda hünärmentçiligiň ýagdaýy-da uruş zerarly kynçylykly bolupdyr. 29899 Zakaspi oblastynyň taryhy boýunça diňe bir kitaplar çeşme bolman eýsem şol döwürde ýazlan Maglumatlar, resminamalar, şahsy hatlar hem esasy çeşmeleriň biridir. 29900 Zakaspiý territoriýasynda Wakyf öz irki gelip çykyş mazmunyna golaýdy. 29901 Zakawkazýa hökümdarlarynyň birnäçe gezek ýüztutmalaryndan soň, Pawel I ahyry rus goşunyny Zakawkaýa girizmegiň kararyna gelýär. 29902 Zakawkazýanyň, şeýle hem Demirgazyk Azerbaýjanyň Russiýa birikdirilmegini Türkiýe hem ykrar edýär. 29903 Zakazniklerde ýatlananlaryň köpüsi dünýä, sebit, döwlet we ýerli ähmiýetli tebigy ýadygärliklerdir. 29904 Zal ol jemagaty pytradýar we ol leşgeri perişanlyga salýar. 29905 Zamahsardan Ürgenje gidýän ýoluň has gysgaragy hem bolupdyr. 29906 Zamandaşlary oňa Karl V-niň eýeçiliklerinde “Hiç wagt gün dogmaýar” diýip aýdypdyr. 29907 Zaman, Türkmenistanda neşir edilýän gazetleriň bir görnüşidir. 29908 Zamindarlara köp ýer berip, az salgyt töledipdirler, ýöne zerur wagty hökümdaryny gorap bilipdir. 29909 Žanr mümkinçiligine laýyklykda “Oguznama”, “Gorkut ata”, “Görogly” türkmen mifiniň, rowaýatynyň, şol bir wagtda diliniň edebiýatynyň, pelsepesiniň, ahlak gymmatlyklarynyň, saz sungatynyň ensiklopediýasy, çeşmesi boldy. 29910 Zaratuştra iki sözden: “zar” ýa-da “zer” sözünden bolup, “altyn” ýa-da “sary metal” diýen manylary bolupdyr. 29911 Zarina hem şol urşa gatnaşypdyr. 29912 Zaroastrizmiň keramatly kitaby “Awesta” diýlip atlandyrylypdyr. 29913 Zat (natural) salgydyna derek pul salgydynyñ salynmagy halkyñ närazyçylygyny döretdi. 29914 Zawod öz önümlerini esasan daşary ýurtlara eksport edýär. 29915 Zawodyň çykarýan önümi esasan daşary ýurtlara eksport edilýär. 29916 Zehinli heýkeltaraş Leonarda da Winçi Milanyň hökümdary Lodowiko Moronyň gullugyndaka harby inžener, gidrotehnik bolup işleýär. 29917 Zehinli ýazyjy, ezber terjimeçi Hajy Ysmaýylowa türkmen edebiýatynyň öňünde bitiren hyzmatlary, ýokary hünär ussatlygy üçin, aradan çykandan soň, Garaşsyzlyk ýyllarynda «Türkmenistanyň halk ýazyjysy» diýen hormatly at dakyldy. 29918 Zehinli zergärleriň bütin yhlasyny siňdirip, çeper elleri bilen ýasan şaý-sepleri gelin-gyzlary özüne bendi edipdir, olaryň ýüreklerine teselli beripdir, ruhlandyrypdyr. 29919 Zehin synagy ýerine ýetiriş şekili, şekilde görnüşü ýaly ortaça bir ynsanýñ zehini ZS (100 bal) Bütindünýä Saglyk Guramasy(BSG)nyñ (WHO) hödürledigi zehin klaslandyryş tablissasy. 29920 Zelili”Aslyna ýet, söz manysyn sora-da” diýmekbilen,aýdylan sözi oňat diňläp,onuň manysyna düşünmegiň ähmiýetini,etjek işiňi,düşünjek zadyňy soraşdyryp anyklaşdyrmagy maslahat berýär. 29921 Zelili beýik watançy, gumanist, ökde lirik şahyr bolupdyr. 29922 Zelili bu goşgusyny ýesirlikde ýazypdyr. 29923 Zelili döredijiliginiň irki döwründe ahlaky häsiýetde goşgular Düzündir. 29924 Zelili hem şolar bilen göçüp gelýär. 29925 Zelili Hywa hanyna ýesir düşen wagty öz dosty şahyr Seýdä şeýle ýazypdyr: Sürüldeler il barysy eňşeşip, Pyganyna daglar, daşlar gymşaşyp, Asman joşa geldi zaman gowşaşyp Bulutlar durdular nala Seýidi. 29926 ''' Zeliliniň döredijiligiňde il-güni, ýurdy söýmek we halkyň agzybýr, erkin durmuşyny goramak pikirleri uly orun tutýar. 29927 Zeliliniň döredijiliginde Magtymgulynyň stili, dili, çeper obrazlary we goşgy düzüşiniň täsiri aýdyň duýulýar. 29928 '''Zeliliniň döredijiliginiň ähmieti ''' Zeliliniň dörsdijiligi şol döwrüň taryhy, ykdysady, jemgyýetçilik ýagdaýy bilen berk baglydyr. 29929 Zeliliniň döredijiliginiň ikinji döwri onuň Hywa ýesir edile den soň başlanýar. 29930 Zeliliniň döredijilngi özüniň manylylygy we çeperçiligi bilen tapawutlanýar. 29931 Zeliliniň döwründe halky ezen, türkmenlsr babatda talaňçylyk syýasatyny ýöreden hanyň biri-de Muhammet rahýamdyr. 29932 Zeliliniň käbir goşgularynda Magtymgulynyň şygyrlarynda ýöredilýän many taýdan gaty ýakynlaryny görmek bolýar. 29933 Zeliliniň ömri Gurbandurdy-Zelili Gürgenin Garaguzy obasyn obasynda 1779-njy ýylda eneden dogulýar. 29934 Zeliliniň önüp-ösen ýeri Etrek, Gürgen, Garrygala sebitleridir. 29935 Zeliliniň öwüt-nesihata degişli şygyrlary onuň döredijiliginde uly orunlaryň birini tutýar. 29936 Zeliliniň sotsial-deňsizlige degişli döreden goşgulary dörtleme formasynda düzülipdir. 29937 Zelili Nury atly gyza öýlenip,onüň bilen ömrüniň ahyryna çenli ýaşaýar. 29938 Zelili ömrüniň ýedi ýylyny Hywada ýesirlikde geçirýär. 29939 Zelili öz güzerany barada şeýle ýatlaýar: :Kyn boldy güzeran, düşdük bir hala, :Kemdest bolduk niçe başyň içinde. 29940 Zelili "Şaýly bolmasa", "Ýagşydyr" goşgularynda öz döwrundäki höküm süren sotsial-deňsizligi görkezýär. 29941 ZELILI WE SEÝDI Zeliliniň döwürdeşi, dosty, kyýamatlyk dogany serkerde şahyr Seýdi bolupdyr. 29942 Zelili-zelil, horlanan, ejiz düşen diýmekdir. 29943 Zeminiň merkezinde türki halklary ýerleşdirýän Mahmyt Kaşgarlynyň kartasy türki alymlar tarapyndan düzülen mälim bolan iň irki kartalaryň biridir diýip alymlar belleýärler. 29944 Zem­zem su­wu­ny içen adam hem aç­ly­gy­ny hem suw­suz­ly­gy­ny gandyrýar. 29945 Zenanlarymyzyň şol täsin nagyşlaryň, gölleriň simmetriýasyny inçeden duýup saklap bilmek başarnyklaryna Wamberiniň näme üçin ýewropalylara „Aňry otur“ diýip biljek derejede baha berendigine indi düşünen bolsak gerek. 29946 Zenan maşgalalarda erkek kişilere garanyňda guragyry 3 esse ýygy ýüze çykýp, ýaşyň ýokarlanmagy bilen bu san deňleşýändir. 29947 Zenan ýazyjy Doris Lessing (Zimbabwe) özüniň «Ot hiňlenýär» (1950), «Marta Kwest» (1952) we beýleki eserleri bilen dünýä edebiýatyna ýaň salmagy başardy. 29948 Zenan ýazyjy Oliw Şraýneriň 1883-nji ýylda çap etdiren «Afrikan fermasy» romany ilkinji uly eserleriň biri hasaplanylýar. 29949 "Zenit" 2011 ýylda Zenit Sankt-Peterburg ( Rusça : Футбольный клуб "Зенит" / Futbol'nyi klub Zenit) — hazirki wagtda Russiýa Futbol Ligasy 'nda basleşige dowam edyar, Sankt-Peterburgda yerleşyar. 29950 Zeperleniş agza baglylykda gepatitler, öýken sowuklamasy, miokarditler, iýmit siňdiriş agzalaryň baş keselleri şüze çykyp biler. 29951 Zero berlen Karl I-ň ogly Karl II-ji Şatlandiýada ähli Angliýa howp demirgazykdan abandy. 29952 Žgutik sitoplazmadan emele gelen ýakajygyň Žgutik esasynda ýerleşýär we özüniň boş ujy bilen ýakajykdan daşa çykyp durýar. hereket etmekde we ýakajygyň içine iýmitlikleri (bakteriýalary we beýleki ownuk organizmleri) kowmaga hyzmat edýär. 29953 Zidane, Fransiÿa Milli ÿygyndysy,Kanes,Bordo, Ÿuwentus we Real Madrid ÿaly komandolarda orta meÿdança oÿunçysy bolup 1989-2006-njy ÿyllar arasynda oÿnandyr. 29954 Zigfrid Lens (1926–2014) Meşhur nemes ýazyjysy Zigfrid Lens 1926 -njy ýylyň 17-nji martynda, Germaniýanyň Elk şäherçesinde dünýä indi. 1943-nji ýylda okuwyny tamamlanyndan soň harby gulluga çagyrylýar. 29955 Zigota berk örtük bilen gabalýar. 29956 Źiloteliỳe – poçta markalaryny öwrenỳän ylym. 29957 Žiraf çagasynyň ilkinji depdedaki ýaşaýşy olar üçin diýseň howpludyr. 29958 Žiraflar 20-30 ýyl töweregi ýaşaýarlar. 29959 Žiraflar biri-birini boýny bilen urmak arkaly uruşýrlar. 29960 Žiraflaryň boýnunyň uzyn bolmagy bolsa beýiklikde ýerleşýän ýapraklary aňsatlyk bilen iýmegine ýardam berýär. 29961 Ziwon urşy netijesinde Şwesiýa Estoniýanyň territoriýasyny eýelýär. 29962 Ziýarata barmak üçin Kelala-Temirgaraguzi ýolundan gidiler. 29963 Ž. Kennediniň ölüminden soňra, ýurduň wise-prezidenti L. Žonson prezidentiň wezipesini ýerine ýetirip başlady. 29964 Zob Ahan Yspyhan hazirki wagtda Eýran Ýokary Ligada basleşige dowam edyar. 29965 Zokonikada demir magdany, Günorta Afrikada demir we kümüş,Ewbeýada demir we mis, Egeý deňiziniň demirgazyk kenarynda ýerleşen Pangeýada bolsa, d emir, mis, galaýy, altyn, küüş gazylyp alnypdyr. 29966 Žon Kennedi ilki ýurduň ykdysady pese gaçmasyny togtatmagy başardy. 29967 Žonson ýurtda garyplygy ýok etmek ugrunda göreşdi. 29968 Zoratuştranyň hereket eden ýerleri barada dürli çaklamalar bar:1. 29969 Zoroastrizim-sftsanilerin döwlet dini bolupdyr. 29970 Zoroastrizm: Pars din reformatory Zaratuştra (ýa-da Zoroaster) bu dini esaslandyrypdyr. 29971 Zoroastrizm Sosanitler wagtynda hem döwlet dini bolup galypdyr. 29972 Zoşenko hekaýalarynyň özeninde adatdan daşary üýtgeşik waka goýup, ony halky dilde, dürli şiwe sözleri ulanyp, eseriň ýeňil okalmagyny hem-de gülkünç bolmagyny, şol bir wagtda-da çuňňur oýlandyrmagyny gazanýar. 29973 Žresler, nomlaryñ begzadaly, zähmetkeş halkyñ esasy bölegi öñki hudaýlaryna bolan ynançlaryny saklap galmaga çalşypdyrlar. 29974 Žukowskiý we onuň okuwçysy akad. 29975 Zülezgar ar almagy we bolan zatlaryň çykdajysyz bolma-gyny isleýär. 29976 Zumerin repleri hili boýunça dalde, sözleri, we hengleri boýunça dünyade rep nahili bolsa menzeyardi. 29977 Zumerin rep şekli, özüne tupac diyyar, köplenç sözleri çunnur, hengleri üytgeşik, melankolik, pelsepeçi usul. 29978 Zumer-Syke ikisi türkmen repinde ilkinji 2 diyip kabul edilyar. 29979 Žurnalistleriň diňe 1,6 %-ti uniwersiteti “žurnalistika” hünäri boýunça tamalanlardyr. 29980 Žuzeppe Garibaldi-Nissa şäherleriniň käri deňizçi, ilki bilen 1834-nji ýýlda Geruýada gozgalaňa gatnaşýar, ondan soň 10 ýýlyň dowamynda Günorta Amerikada garaşsyzlyk we azatlyk ugrunda herekete gatnaşýar. 29981 Zyndan gündeligi»(1981) atly awtobiografik powestinde Ngugi Wa Thiongo özüniň ussat, şahyrana hem realist ýazyjydygyny ýene bir gezek subut etdi. 1983-nji ýylda çap edilen «Haçlanan şeýtan» romany ýazyjynyň iň ajaýyp eserleriniň biri hasaplanylýar. 29982 Zyýany Öküz soguljanynyň liçinkalary iri şahly mallar üçin örän zyýanlydyr. 29983 Zyýarata gelýänleriň her birisi, Sanjaryň duşmanyndan onuň aryny alýan ýaly, tümmekleriň üstüne daş atýarlar. 29984 Zyýarat kyl geçmişe, geljege sapar eýle, Türkmeni beýik türkmen edip biljek türkmendir” 29985 لرغطرأ Özünden öň: Süleýman şa Özünden soň: Osman I Doguldy: 1198 Horasan (häzirki Günorta Türkmenistan) Merw Öldi: 1291 Anadoly. 29986 М.: Высшая школа, 1978, стр. 6. ) — matematikanyň bir bölümi, ony umuman arifmetikanyň umuylaşdyrylmagy we giňeldilmegi hökmünde häsiýetlendirmek mümkin. 29987 Оl bоlsа hаýаl etmän özüniň mеýilnаmаsy esаsyndа işе girişdi. 29988 Оlаryň ählisi hеm оl ýа-dа bеýlеki dеrеjеdе hаlkаrа häsiýеtinе еýеdirlеr. 29989 Правда истории” diýen makalasy çapdan çykdy. 29990 С. 304) kitabynda giňişleýin okap bilersiňiz. 29991 Т. (1926-1932 гг)» dokumentleriň ýygyndysy çapdan çykdy. 1978-nji ýýlda şu ýygyndynyň II tomy çapdan çykyp onda Türkmenistanyň senagatynyň we işçiler synpynyň ösüşi (1933-1941-nji ýyllar) barada dokumental maglumatlar berilýär. 29992 Х1-asyrda mongollar Hytaýyň Demirgazyk bölegini basyp alypdy. 29993 ХIХ asyrda fransiýaly syýahatçy Modera şeýle sözleri ýazypdyr: «Türkmen zenany-hakyky suratçy, ol iň gözel we has berk halylary dokaýar». 29994 ХХ asyryň 30 ýyllarynda Efiopiýada ilkinji senagat kärhanalary peýda bolup başlaýar. 29995 ХХ asyryň başlarynda hem ýer işläp bermegiň iň ýönekeý, ýagny azal künde bilen işlemek dowam edýärdi. 29996 一Bu atyň bahasy näçe? 29997 一 Eý, paňkelle! 29998 一Hindi-ýewropalylaryň döremegi («Bu diýdigimiz (ene watan), edil bir toparyň orta çykan ýeri diýmek däldir. 29999 一Onda men näme geýip gideýin? 30000 一Türkileriň döremegi, hereket etmekleri we ýaýylmalary.