1	1000 ий — X курымын ийже.
2	1001 ий — XI курымын ийже.
3	1002 ий — XI курымын ийже.
4	1003 ий — XI курымын ийже.
5	1004 ий — XI курымын ийже.
6	1006 ий — XI курымын ийже.
7	1007 ий — XI курымын ийже.
8	1008 ий — XI курымын ийже.
9	1009 ий — XI курымын ийже.
10	100 ий — I курымын ийже.
11	1010 ий — XI курымын ийже.
12	1011 ий — XI курымын ийже.
13	1012 ий — XI курымын ийже.
14	1013 ий — XI курымын ийже.
15	1014 ий — XI курымын ийже.
16	1016 ий — XI курымын ийже.
17	10-16 май марте Мухин Татаро-Башкирский Совет Республикым ыштыме йодыш дене совещанийыште участвоватлен.
18	1017 ий — XI курымын ийже.
19	1019 ий — XI курымын ийже.
20	1020 ий — XI курымын ийже.
21	1021 ий — XI курымын ийже.
22	1023 ий — XI курымын ийже.
23	1024 ий — XI курымын ийже.
24	1027 ий — XI курымын ийже.
25	1028 ий — XI курымын ийже.
26	1029 ий — XI курымын ийже.
27	102 ий — II курымын ийже.
28	† * 102-шо пикет илем ( ) — пытыше илем.
29	1030 ий — XI курымын ийже.
30	1031 ий — XI курымын ийже.
31	1032 ий — XI курымын ийже.
32	1033 ий — XI курымын ийже.
33	1034 ий — XI курымын ийже.
34	1036 ий — XI курымын ийже.
35	1038 ий — XI курымын ийже.
36	1039 ий — XI курымын ийже.
37	103 ий — II курымын ийже.
38	1041 ий — XI курымын ийже.
39	1042 ий — XI курымын ийже.
40	1043 ий — XI курымын ийже.
41	1044 ий — XI курымын ийже.
42	1047 ий — XI курымын ийже.
43	1048 ий — XI курымын ийже.
44	1049 ий — XI курымын ийже.
45	104 ий — II курымын ийже.
46	1050 ий — XI курымын ийже.
47	1051 ий — XI курымын ийже.
48	1052 ий — XI курымын ийже.
49	1053 ий — XI курымын ийже.
50	1054 ий — XI курымын ийже.
51	1056 ий — XI курымын ийже.
52	1057 ий — XI курымын ийже.
53	1059 ий — XI курымын ийже.
54	105 гыч 150 марте пӱнчӧ тӱрлык уло.
55	1060 ий — XI курымын ийже.
56	1061 ий — XI курымын ийже.
57	1063 ий — XI курымын ийже.
58	1064 ий — XI курымын ийже.
59	1066 ий — XI курымын ийже.
60	1067 ий — XI курымын ийже.
61	1068 ий — XI курымын ийже.
62	1069 ий — XI курымын ийже.
63	106 ий — II курымын ийже.
64	1070 ий — XI курымын ийже.
65	1071 ий — XI курымын ийже.
66	1072 ий — XI курымын ийже.
67	1076 ий — XI курымын ийже.
68	1078 ий — XI курымын ийже.
69	1079 ий — XI курымын ийже.
70	107 ий — II курымын ийже.
71	1081 ий — XI курымын ийже.
72	1082 ий — XI курымын ийже.
73	1083 ий — XI курымын ийже.
74	1084 ий — XI курымын ийже.
75	1086 ий — XI курымын ийже.
76	1087 ий — XI курымын ийже.
77	1088 ий — XI курымын ийже.
78	1089 ий — XI курымын ийже.
79	108 ий — II курымын ийже.
80	1090 ий — XI курымын ийже.
81	1091 ий — XI курымын ийже.
82	1092 ий — XI курымын ийже.
83	1093 ий — XI курымын ийже.
84	1094 ий — XI курымын ийже.
85	1096 ий — XI курымын ийже.
86	1097 ий — XI курымын ийже.
87	1098 ий — XI курымын ийже.
88	1099 ий — XI курымын ийже.
89	109 ий — II курымын ийже.
90	10 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 130-шо (кужемдыме ийлаште 131) кечыже.
91	10 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 100-шӧ (кужемдыме ийлаште 101) кечыже.
92	10 Гц — ик секундышто 10 гана тыгай процесс ышталтеш.
93	10 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 253-шо (кужемдыме ийлаште 254) кечыже.
94	10 ий — I курымын ийже.
95	10 Пеледыш 2013 ийын Марий Эл Республикын Вуйлатышыже Л.И.Маркеловын Кӱштыкшӧ почеш Эльвира Поповалан Марий Эл Республикын сулло артистше лӱмым пуымо.
96	10 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 41-ше кечыже.
97	10 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 191-ше (кужемдыме ийлаште 192) кечыже.
98	10 Сӱремыште тӱҥалын, да 15 Сӱремыште пытен.
99	10 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 344-ше (кужемдыме ийлаште 345) кечыже.
100	10 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 10-шо кечыже.
101	10. Язык гычын эрыкталтшаш верч ик гана веле тынеш пурышашлан инанем.
102	1100 ий — XI курымын ийже.
103	1101 ий — XII курымын ийже.
104	1102 ий — XII курымын ийже.
105	1103 ий — XII курымын ийже.
106	1104 ий — XII курымын ийже.
107	1106 ий — XII курымын ийже.
108	1108 ий — XII курымын ийже.
109	11095-томан «Юнлэ дадянь» — тӱнямбалне кагазыште возымо эн кугу энциклопедий.
110	1109 ий — XII курымын ийже.
111	110 ий — II курымын ийже.
112	1110 ий — XII курымын ийже.
113	1114 ий — XII курымын ийже.
114	1116 ий — XII курымын ийже.
115	1119 ий — XII курымын ийже.
116	1120 ий — XII курымын ийже.
117	1122 ий — XII курымын ийже.
118	1123 ий — XII курымын ийже.
119	1124 ий — XII курымын ийже.
120	1126 ий — XII курымын ийже.
121	1127 ий — XII курымын ийже.
122	1128 ий — XII курымын ийже.
123	1129 ий — XII курымын ийже.
124	112 ий — II курымын ийже.
125	1130 ий — XII курымын ийже.
126	1132 ий — XII курымын ийже.
127	1133 ий — XII курымын ийже.
128	1134 ий — XII курымын ийже.
129	1136 ий — XII курымын ийже.
130	1137 ий — XII курымын ийже.
131	1138 ий — XII курымын ийже.
132	113 ий — II курымын ийже.
133	1140 ий — XII курымын ийже.
134	1141 ий — XII курымын ийже.
135	1142 ий — XII курымын ийже.
136	1143 ий — XII курымын ийже.
137	1144 ий — XII курымын ийже.
138	1146 ий — XII курымын ийже.
139	1147 ий — XII курымын ийже.
140	1148 ий — XII курымын ийже.
141	1149 ий — XII курымын ийже.
142	† * 114-ше пикет илем ( ) — пытыше илем.
143	1150 ий — XII курымын ийже.
144	1151 ий — XII курымын ийже.
145	1152 ий — XII курымын ийже.
146	1153 ий — XII курымын ийже.
147	1154 ий — XII курымын ийже.
148	1156 ий — XII курымын ийже.
149	1157 ий — XII курымын ийже.
150	1159 ий — XII курымын ийже.
151	1160 ий — XII курымын ийже.
152	1162 ий — XII курымын ийже.
153	1163 ий — XII курымын ийже.
154	1164 ий — XII курымын ийже.
155	1166 ий — XII курымын ийже.
156	1167 ий — XII курымын ийже.
157	1168 ий — XII курымын ийже.
158	1169 ий — XII курымын ийже.
159	116 ий — II курымын ийже.
160	1171 ий — XII курымын ийже.
161	1172 ий — XII курымын ийже.
162	1173 ий — XII курымын ийже.
163	1177 ий — XII курымын ийже.
164	117 ий — II курымын ийже.
165	1180 ий — XII курымын ийже.
166	1181 ий — XII курымын ийже.
167	1182 ий — XII курымын ийже.
168	1183 ий — XII курымын ийже.
169	1187 ий — XII курымын ийже.
170	1188 ий — XII курымын ийже.
171	1189 ий — XII курымын ийже.
172	118 ий — II курымын ийже.
173	1190 ий — XII курымын ийже.
174	1193 ий — XII курымын ийже.
175	1194 ий — XII курымын ийже.
176	1196 ий — XII курымын ийже.
177	1198 ий — XII курымын ийже.
178	1199 ий — XII курымын ийже.
179	119 ий — II курымын ийже.
180	11 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 131-ше (кужемдыме ийлаште 132) кечыже.
181	11 ага кечын, 1938 ийыште, вÿргечын, суд лийын.
182	11 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 101-ше (кужемдыме ийлаште 102) кечыже.
183	11 ий — I курымын ийже.
184	11 ий Республикысе Арбитраж судым вуйлатен.
185	11 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 315-ше (кужемдыме ийлаште 316) кечыже.
186	11 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 42-шо кечыже.
187	11 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 192-шо (кужемдыме ийлаште 193) кечыже.
188	11 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 345-ше (кужемдыме ийлаште 346) кечыже.
189	11 Ӱярня 1959 ийыште РСФСР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Кӱштыкшӧ почеш Кужэҥер кундемым пытареныт, кундемын ик пелыжым Шернур кундемыш пуртеныт, весым — Морко кундемыш.
190	11 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 70-ше (кужемдыме ийлаште 71) кечыже.
191	11 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 284-ше (кужемдыме ийлаште 285) кечыже.
192	1200 ий — XII курымын ийже.
193	1202 ий — XIII курымын ийже.
194	1207 ий — XIII курымын ийже.
195	1208 ий — XIII курымын ийже.
196	1209 ий — XIII курымын ийже.
197	120px120px Адвокат ( — деч — ӱжам) — физический лица, кудын сомылышко юридический могырым калыклан (посна енлан тыгак гражданстве деч посна элыште илыше енлан) полышым пуымаш, тыгак судыштат енын праважым аралымаш.
198	120 наре произведенийын авторжо, баян да фортепианолан 14 пьесе сборникым, 3 муро сборникым луктын.
199	1212 ий — XIII курымын ийже.
200	1213 ий — XIII курымын ийже.
201	1214 ий — XIII курымын ийже.
202	1217 ий — XIII курымын ийже.
203	1218 ий — XIII курымын ийже.
204	1219 ий — XIII курымын ийже.
205	121 ий — II курымын ийже.
206	1220 ий — XIII курымын ийже.
207	1221 ий — XIII курымын ийже.
208	1222 ий — XIII курымын ийже.
209	1223 ий — XIII курымын ийже.
210	1224 ий — XIII курымын ийже.
211	1226 ий — XIII курымын ийже.
212	1227 ий — XIII курымын ийже.
213	1228 ий — XIII курымын ийже.
214	1229 ий — XIII курымын ийже.
215	122 ий — II курымын ийже.
216	1230 ий — XIII курымын ийже.
217	1231 ий — XIII курымын ийже.
218	1232 ий — XIII курымын ийже.
219	1233 ий — XIII курымын ийже.
220	1234 ий — XIII курымын ийже.
221	1236 ий — XIII курымын ийже.
222	1238 ий — XIII курымын ийже.
223	1239 ий — XIII курымын ийже.
224	1240 ий — XIII курымын ийже.
225	1241 ий — XIII курымын ийже.
226	1242 ий — XIII курымын ийже.
227	1243 ий — XIII курымын ийже.
228	1244 ий — XIII курымын ийже.
229	1246 ий — XIII курымын ийже.
230	1247 ий — XIII курымын ийже.
231	1248 ий — XIII курымын ийже.
232	1249 ий — XIII курымын ийже.
233	124 ий — II курымын ийже.
234	† * 124-ше пикет илем ( ) — пытыше илем.
235	1250 ий — XIII курымын ийже.
236	1251 ий — XIII курымын ийже.
237	1252 ий — XIII курымын ийже.
238	1253 ий — XIII курымын ийже.
239	1254 ий — XIII курымын ийже.
240	1256 ий — XIII курымын ийже.
241	1258 ий — XIII курымын ийже.
242	1259 ий — XIII курымын ийже.
243	1261 ий — XIII курымын ийже.
244	1262 ий — XIII курымын ийже.
245	1263 ий — XIII курымын ийже.
246	1264 ий — XIII курымын ийже.
247	1266 ий — XIII курымын ийже.
248	1267 ий — XIII курымын ийже.
249	1268 ий — XIII курымын ийже.
250	1269 ий — XIII курымын ийже.
251	126 ий — II курымын ийже.
252	1270 ий — XIII курымын ийже.
253	1271 ий — XIII курымын ийже.
254	1272 ий — XIII курымын ийже.
255	1273 ий — XIII курымын ийже.
256	1274 ий — XIII курымын ийже.
257	1277 ий — XIII курымын ийже.
258	1278 ий — XIII курымын ийже.
259	1279 ий — XIII курымын ийже.
260	127 ий — II курымын ийже.
261	1280 ий — XIII курымын ийже.
262	1282 ий — XIII курымын ийже.
263	1283 ий — XIII курымын ийже.
264	1284 ий — XIII курымын ийже.
265	1286 ий — XIII курымын ийже.
266	1287 ий — XIII курымын ийже.
267	1288 ий — XIII курымын ийже.
268	1289 ий — XIII курымын ийже.
269	128 ий — II курымын ийже.
270	1290 ий — XIII курымын ийже.
271	1291 ий — XIII курымын ийже.
272	1293 ий — XIII курымын ийже.
273	1294 ий — XIII курымын ийже.
274	1296 ий — XIII курымын ийже.
275	1297 ий — XIII курымын ийже.
276	1298 ий — XIII курымын ийже.
277	1299 ий — XIII курымын ийже.
278	129 ий — II курымын ийже.
279	12. Καὶ ζωὴν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος.
280	12 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 132-шо (кужемдыме ийлаште 133) кечыже.
281	12 апрельыште 1961 ийыште тудо уло тӱнялан икымше еҥ лийын, кудо космосыш чоҥештен.
282	12 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 102-шо (кужемдыме ийлаште 103) кечыже.
283	12 ий — I курымын ийже.
284	12 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 316-шо (кужемдыме ийлаште 317) кечыже.
285	12 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 43-шо кечыже.
286	12 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 224-ше (кужемдыме ийлаште 225) кечыже.
287	12 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 193-шо (кужемдыме ийлаште 194) кечыже.
288	12 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 346-шо (кужемдыме ийлаште 347) кечыже.
289	12 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 71-ше (кужемдыме ийлаште 72) кечыже.
290	12 Шорыкйол 1965 ийыште РСФСР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Кӱштыкшӧ почеш Кужэҥер кундемым ончычсо кумдыкышто илаҥдареныт.
291	12 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 12-шо кечыже.
292	12 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 285-ше (кужемдыме ийлаште 286) кечыже.
293	1300 ий — XIII курымын ийже.
294	1301 ий — XIV курымын ийже.
295	1302 ий — XIV курымын ийже.
296	1303 ий — XIV курымын ийже.
297	1304 ий — XIV курымын ийже.
298	1306 ий — XIV курымын ийже.
299	1307 ий — XIV курымын ийже.
300	1308 ий — XIV курымын ийже.
301	1309 ий — XIV курымын ийже.
302	130px 130px Алжи́р ( аль-Джаза́ир), официал лӱмжӧ — Алжи́р Ка‘лык Демокра́тий Респу́блик ( аль-Джумхури́я аль-Джазаири́я ад-Димукрати́я аш-Шааби́я) — кугыжаныш Йӱдвел Африкыште, Мландепокшел теҥызын касвел ужашыштыже.
303	130 ий — II курымын ийже.
304	1312 ий — XIV курымын ийже.
305	1313 ий — XIV курымын ийже.
306	1314 ий — XIV курымын ийже.
307	1316 ий — XIV курымын ийже.
308	1319 ий — XIV курымын ийже.
309	131 ий — II курымын ийже.
310	1321 ий — XIV курымын ийже.
311	1322 ий — XIV курымын ийже.
312	1323 ий — XIV курымын ийже.
313	1324 ий — XIV курымын ийже.
314	1326 ий — XIV курымын ийже.
315	1328 ий — XIV курымын ийже.
316	1329 ий — XIV курымын ийже.
317	132 ий — II курымын ийже.
318	1330 ий — XIV курымын ийже.
319	1331 ий — XIV курымын ийже.
320	1332 ий — XIV курымын ийже.
321	1333 ий — XIV курымын ийже.
322	1334 ий — XIV курымын ийже.
323	1336 ий — XIV курымын ийже.
324	1337 ий — XIV курымын ийже.
325	1339 ий — XIV курымын ийже.
326	133 ий — II курымын ийже.
327	1340 ий — XIV курымын ийже.
328	1342 ий — XIV курымын ийже.
329	1343 ий — XIV курымын ийже.
330	1344 ий — XIV курымын ийже.
331	1346 ий — XIV курымын ийже.
332	1347 ий — XIV курымын ийже.
333	1348 ий — XIV курымын ийже.
334	1349 ий — XIV курымын ийже.
335	134 ий — II курымын ийже.
336	† * 134-ше пикет илем ( ) — пытыше илем.
337	1350 ий — XIV курымын ийже.
338	1352 ий — XIV курымын ийже.
339	1353 ий — XIV курымын ийже.
340	1354 ий — XIV курымын ийже.
341	1356 ий — XIV курымын ийже.
342	1358 ий — XIV курымын ийже.
343	1359 ий — XIV курымын ийже.
344	1360 ий — XIV курымын ийже.
345	1361 ий — XIV курымын ийже.
346	1362 ий — XIV курымын ийже.
347	1364 ий — XIV курымын ийже.
348	1366 ий — XIV курымын ийже.
349	1367 ий — XIV курымын ийже.
350	1368 ий — XIV курымын ийже.
351	1369 ий — XIV курымын ийже.
352	1370 ий — XIV курымын ийже.
353	1372 ий — XIV курымын ийже.
354	1373 ий — XIV курымын ийже.
355	1374 ий — XIV курымын ийже.
356	1376 ий — XIV курымын ийже.
357	1377 ий — XIV курымын ийже.
358	1379 ий — XIV курымын ийже.
359	137 ий — II курымын ийже.
360	1381 ий — XIV курымын ийже.
361	1383 ий — XIV курымын ийже.
362	1386 ий — XIV курымын ийже.
363	1387 ий — XIV курымын ийже.
364	1389 ий — XIV курымын ийже.
365	138 ий — II курымын ийже.
366	1391 ий — XIV курымын ийже.
367	1392 ий — XIV курымын ийже.
368	1393 ий — XIV курымын ийже.
369	1394 ий — XIV курымын ийже.
370	1397 ий — XIV курымын ийже.
371	1399 ий — XIV курымын ийже.
372	139 ий — II курымын ийже.
373	13 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 133-шо (кужемдыме ийлаште 134) кечыже.
374	13 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 103-шо (кужемдыме ийлаште 104) кечыже.
375	13 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 256-шо (кужемдыме ийлаште 257) кечыже.
376	13 ий — I курымын ийже.
377	13 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 317-ше (кужемдыме ийлаште 318) кечыже.
378	13 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 44-ше кечыже.
379	13 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 225-ше (кужемдыме ийлаште 226) кечыже.
380	13 Сорлаште Савык пӧртыштӧ Василий Васильевич дене чеверласымаш лийын.
381	13 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 194-ше (кужемдыме ийлаште 195) кечыже.
382	13 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 347-ше (кужемдыме ийлаште 348) кечыже.
383	13 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 72-шо (кужемдыме ийлаште 73) кечыже.
384	13 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 286-шо (кужемдыме ийлаште 287) кечыже.
385	1401 ий — XV курымын ийже.
386	1402 ий — XV курымын ийже.
387	1403 ий — XV курымын ийже.
388	1404 ий — XV курымын ийже.
389	1406 ий — XV курымын ийже.
390	1407 ий — XV курымын ийже.
391	1408 ий — XV курымын ийже.
392	1409 ий — XV курымын ийже.
393	140 ий — II курымын ийже.
394	1411 ий — XV курымын ийже.
395	1412 ий — XV курымын ийже.
396	1413 ий — XV курымын ийже.
397	1414 ий — XV курымын ийже.
398	1416 ий — XV курымын ийже.
399	1417 ий — XV курымын ийже.
400	1418 ий — XV курымын ийже.
401	1419 ий — XV курымын ийже.
402	141 ий — II курымын ийже.
403	1422 ий — XV курымын ийже.
404	1423 ий — XV курымын ийже.
405	1424 ий — XV курымын ийже.
406	1426 ий — XV курымын ийже.
407	1427 ий — XV курымын ийже.
408	1428 ий — XV курымын ийже.
409	1429 ий — XV курымын ийже.
410	142 ий — II курымын ийже.
411	1431 ий — XV курымын ийже.
412	1432 ий — XV курымын ийже.
413	1433 ий — XV курымын ийже.
414	1434 ий — XV курымын ийже.
415	1436 ий — XV курымын ийже.
416	1437 ий — XV курымын ийже.
417	1438 ий — XV курымын ийже.
418	1439 ий — XV курымын ийже.
419	143 ий — II курымын ийже.
420	1440 ий — XV курымын ийже.
421	1441 ий — XV курымын ийже.
422	1442 ий — XV курымын ийже.
423	1443 ий — XV курымын ийже.
424	1444 ий — XV курымын ийже.
425	1446 ий — XV курымын ийже.
426	1446 ийыште Леонардо да Винчи Верроккьо сӱретлыме мастерскойыш сӱретчын полышкалышыжлан пура.
427	1447 ий — XV курымын ийже.
428	1449 ий — XV курымын ийже.
429	144 ий — II курымын ийже.
430	1450 ий — XV курымын ийже.
431	1451 ий — XV курымын ийже.
432	1452 ийын Вӱдшӧр тылзын 15 кечыныште Винчи ола пелен да Флоренций деч тораште огыл верланыше Анкиано селаште «кум шагат йÿдым» шочын.
433	1453 ий — XV курымын ийже.
434	1454 ий — XV курымын ийже.
435	1456 ий — XV курымын ийже.
436	1457 ий — XV курымын ийже.
437	1458 ий — XV курымын ийже.
438	1459 ий — XV курымын ийже.
439	1460 ий — XV курымын ийже.
440	1461 ий — XV курымын ийже.
441	1462 ий — XV курымын ийже.
442	1464 ий — XV курымын ийже.
443	1466 ий — XV курымын ийже.
444	1467 ий — XV курымын ийже.
445	1468 ий — XV курымын ийже.
446	1470 ий — XV курымын ийже.
447	1471 ий — XV курымын ийже.
448	1472—1477 ийлаште «Христосым тынеш пуртымаш», «Благовещений», «Вазе дене мадонна» паша-влак ӱмбалан тыршен.
449	1473 ий — XV курымын ийже.
450	1473 ийыште 20 ияш Леонардо да Винчи Святой Лука Гильдийыште мастерын классификацийжым налеш.
451	1476 ий — XV курымын ийже.
452	1477 ий — XV курымын ийже.
453	1478 ий — XV курымын ийже.
454	1479 ий — XV курымын ийже.
455	147 ий — II курымын ийже.
456	1480 ий — XV курымын ийже.
457	1481 ийыште тудо икымше кугу заказшым шуктен.
458	1482 ий — XV курымын ийже.
459	1483 ий — XV курымын ийже.
460	1483 — «Мадонна в гроте» сӱрет дене пашам тӱҥалеш.
461	1484 ий — XV курымын ийже.
462	1487 ий — XV курымын ийже.
463	1488 ий — XV курымын ийже.
464	1489 ий — XV курымын ийже.
465	1490 — кумдан палыме сӱрет «Витрувианский айдеме».
466	1492 ий — XV курымын ийже.
467	1493 ий — XV курымын ийже.
468	1494-1495 ийла гыч Микеланжело Болонье олаште, Арки святого Дминика скульптурым ышташ туналеш.
469	1495—1498 — Миланысе Санта-Мария делле Грацие монастырьыште «Тайная вечеря» фреске дене паша.
470	1496 ий — XV курымын ийже.
471	1497 ий — XV курымын ийже.
472	1498 ий — XV курымын ийже.
473	1499 ий — XV курымын ийже.
474	1499 — Людовик XII француз войска-влакше дене Миланым сеҥен налыныт.
475	149 ий — II курымын ийже.
476	14 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 134-ше (кужемдыме ийлаште 135) кечыже.
477	14 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 104-ше (кужемдыме ийлаште 105) кечыже.
478	14 ияш годым Ханс Копенгагеныш каен.
479	14 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 45-ше кечыже.
480	14 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 73-шо (кужемдыме ийлаште 74) кечыже.
481	14 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 14-ше кечыже.
482	14 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 287-ше (кужемдыме ийлаште 288) кечыже.
483	1500 ий — XV курымын ийже.
484	1502 — архитектор да инженер олмеш Чезаре Борджиа деке службышко пура.
485	1502 ий — XVI курымын ийже.
486	1503 ий — XVI курымын ийже.
487	1504 ий — XVI курымын ийже.
488	15.05.2004 ийыште каен, Чормак ялысе шӱгаралаште тойымо.
489	1506 ий — XVI курымын ийже.
490	1506 — Миланышке пӧртылмаш да Людовик XII Францийын корольжо дене службо.
491	1507 — айдемын шинча чоҥалтме шот ойыртемжым тунеммаш.
492	1507 ий — XVI курымын ийже.
493	1509 ий — XVI курымын ийже.
494	150 ий — II курымын ийже.
495	1510 ий — XVI курымын ийже.
496	1511 ий — XVI курымын ийже.
497	1512 ий — XVI курымын ийже.
498	1513 ий — XVI курымын ийже.
499	1516 ий — XVI курымын ийже.
500	1517 ий — XVI курымын ийже.
501	1519 ий — XVI курымын ийже.
502	151 ий — II курымын ийже.
503	1521 ий — XVI курымын ийже.
504	1522 ий — XVI курымын ийже.
505	1524 ий — XVI курымын ийже.
506	1526 ий — XVI курымын ийже.
507	1527 ий — XVI курымын ийже.
508	1528 ий — XVI курымын ийже.
509	1530 ий — XVI курымын ийже.
510	1531 ий — XVI курымын ийже.
511	1532 ий — XVI курымын ийже.
512	1534 ий — XVI курымын ийже.
513	1536 ий — XVI курымын ийже.
514	1537 ий — XVI курымын ийже.
515	1538 ий — XVI курымын ийже.
516	1539 ий — XVI курымын ийже.
517	153 ий — II курымын ийже.
518	1540 ий — XVI курымын ийже.
519	1541 ий — XVI курымын ийже.
520	1542 ий — XVI курымын ийже.
521	1543 ий — XVI курымын ийже.
522	1547 ий — XVI курымын ийже.
523	1548 ий — XVI курымын ийже.
524	1549 ий — XVI курымын ийже.
525	154 ий — II курымын ийже.
526	1550 ий — XVI курымын ийже.
527	1552 ийынак декабрьыште йозакым тӱлен илыше олык марий калык коклаште кугу тума ылыжын.
528	1553 ий — XVI курымын ийже.
529	1554 ий — XVI курымын ийже.
530	1557 ий — XVI курымын ийже.
531	1558 ий — XVI курымын ийже.
532	1559 ий — XVI курымын ийже.
533	1560 ий — XVI курымын ийже.
534	1566 ий — XVI курымын ийже.
535	1567 ий — XVI курымын ийже.
536	1568 ий — XVI курымын ийже.
537	1569 ий — XVI курымын ийже.
538	156 ий — II курымын ийже.
539	† * 156-шо пикет илем ( ) — пытыше илем.
540	1571 ий — XVI курымын ийже.
541	1572 -шо ийыште угыч сар тул ылыжын.
542	1573 ий — XVI курымын ийже.
543	1574 ий — XVI курымын ийже.
544	1576 ий — XVI курымын ийже.
545	1578 ий — XVI курымын ийже.
546	1579 ий — XVI курымын ийже.
547	1580 ий — XVI курымын ийже.
548	1581 ий — XVI курымын ийже.
549	1582 -шо ийыште марий мландым угыч кугу пудыранчык авалтен.
550	1583 ийыште Григорий XIII Константинопольысе Иеремия II патриархлан у кечышотыш куснаш темлымаш дене серышым колтен.
551	1584 ийыште воеводалан шогалын, но манеш-манеш почеш ола марте шуынат огыл.
552	1586 ий — XVI курымын ийже.
553	1588 ий — XVI курымын ийже.
554	1589 ий — XVI курымын ийже.
555	158 ий — II курымын ийже.
556	1590 ий — XVI курымын ийже.
557	1591 ий — XVI курымын ийже.
558	1594 ий — XVI курымын ийже.
559	1596 ий — XVI курымын ийже.
560	1597 ий — XVI курымын ийже.
561	1598 ий — XVI курымын ийже.
562	1599 ий — XVI курымын ийже.
563	† * 159-ше квартал посёлко ( ) — пытыше посёлко.
564	15 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 135-ше (кужемдыме ийлаште 136) кечыже.
565	15 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 105-ше (кужемдыме ийлаште 106) кечыже.
566	15 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 258-ше (кужемдыме ийлаште 259) кечыже.
567	15 ий — I курымын ийже.
568	15 ияш школыш тунемаш пура.
569	15 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 319-ше (кужемдыме ийлаште 320) кечыже.
570	15 сентябрь 1917 ий марте Павел Глезденев «Война увер» газетын 13 номержым луктын шуктен. 31 октябрьыште губернский собранийын экстренный сессии погынымашыштыже калык образований пӧлкан пашаж нерген докладым каҥашеныт.
571	15 Сорла 1956 ийыште ЦК КПСС да СССР министр-влак Каҥаш Ленин премийым илаҥдарашлан постановленийым луктыныт.
572	15 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 196-шо (кужемдыме ийлаште 197) кечыже.
573	15 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 349-ше (кужемдыме ийлаште 350) кечыже.
574	15 Шорыкйол 1921 ийыште Марий Автоном областьын ревкомжо почеш кум кантон ышталтын: Козьмодемьянскысе, Краснококшайскысе да Шернурысо.
575	15 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 15-ше кечыже.
576	15 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 288-ше (кужемдыме ийлаште 289) кечыже.
577	1600 ий — XVI курымын ийже.
578	161 ий — II курымын ийже.
579	1623 ийыште Вильгельм Шыкард икымше йывропысо механикле калькулыторым шонен луктыш.
580	162 ий — II курымын ийже.
581	163 ий — II курымын ийже.
582	1646 ийыште шорыкйолын аваже Анна Эскау адакат марлан лектын.
583	1661 ийыште Ньютон школым сай тунем пытарен, шинчымашым умбакыже шуяш кембридж университетыш каен.
584	166 ий — II курымын ийже.
585	1670 -шо ий шыжым С. Т. Разинын кучедалмашкыже шуко марий калык ушнен.
586	1670-шо ийын 3-шо ноябрьыште кугыжан армий пеш вашке Козьмодемьянск олам шке кидышкыже налын.
587	1671 -ше ий тӱҥалтышлан руш кугыжан салтакше-влак кресаньык сарым темдалын шуктеныт.
588	1677 ийыште Джованни Камилла Каликкьо (1655–1728) дене ушнен, и кий гыч нунын Антоонио эргышт шочеш.
589	167 ий — II курымын ийже.
590	1685 ийыште Джованни Баттистын «Sovvegno dei musicisti de Santa Secilia» музык сообществылан тÿҥалтышым пыштыше-влакын спискыште палемдалтын, директорже кумдан палыме композитор, икмыняр опер-влакын авторжо Джованни Легренци лийын.
591	168 ий — II курымын ийже.
592	169 ий — II курымын ийже.
593	16 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 136-шо (кужемдыме ийлаште 137) кечыже.
594	16 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 106-шо (кужемдыме ийлаште 107) кечыже.
595	16 ий — I курымын ийже.
596	16 курымышто Нилот племена -влак шке кугыжанышым чоҥеныт.
597	16 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 320-шо (кужемдыме ийлаште 321) кечыже.
598	16 Пургыж — григориан кечышот почеш 47 кечыже. Идалык пытыме марте 318 кече (кужемдыме ийлаште 319) кодеш.
599	№ 16. С. 11. * Мурем вес семын – уш вес семын… Почеламут-влак // Ончыко. 2008.
600	16 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 228-ше (кужемдыме ийлаште 229) кечыже.
601	16 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 197-ше (кужемдыме ийлаште 198) кечыже.
602	16 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 350-ше (кужемдыме ийлаште 351) кечыже.
603	16 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 75-ше (кужемдыме ийлаште 76) кечыже.
604	† * 16-шо №-ан заводын чодыра участокшо ( ) — пытыше илем.
605	16 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 16-шо кечыже.
606	1703 ийыште графиня Лукреция Тревизан деч Святой Иоанн черкыште 90 обетных зеутренейым служитлаш заказым налын. 1704 ийыште 17 сорла тылзын viola d’amore играм туныктымылан ешартыш премийым налын.
607	170 ий — II курымын ийже.
608	1716 1727 ийлаште Линне Карыл Векшӧ олаште школышто, вара гимназийыште тунемын.
609	1719 ий гыч икмыняр илмывер Уржумский уездыш пурен, молыжо Озаҥ губернийын Озаҥ уездыште лийыныт.
610	171 ий — II курымын ийже.
611	172 ий — II курымын ийже.
612	173 ий — II курымын ийже.
613	174 ий — II курымын ийже.
614	† * 174-ше пикет илем ( ) — пытыше илем.
615	1756 ийыште Кускин ялыште 16 суртышто 75 пӧръеҥ да 60 ӱдырамаш илен.
616	1766 ийыште археологический кычалмашым эртарыме деч вара Олимпий Олаште спорт да храм полат-влакым верештыныт.
617	1775 ий шорыкйол тылзын пуштмо Емельян Пугачёв колымаш приговор дечын ончыч подвалыште чеп дене шинчырлыме шинчен.
618	1775 ийыште Теле тылзын 10-шо кечынже Санкт-Петербург оласе кевытлашке икымше марий грамматикым "Сочинения, принадлежащие к грамматике черемисского народа" ужалаш луктыныт, садлан тиде кечым пайремлан ыштеныт.
619	1775 -ше ийыште Рушэл шанче академий Петербургышто «Сочинения принадлежащие к грамматике черемисского языка» лӱман книгам савыктен лукмо дене кылдалтын.
620	1779 — 1782 ийлаште кундемысе илмывер-влак Вятский наместничествын Уржумский да Царевосанчурский уездлашке пуреныт.
621	177 ий — II курымын ийже.
622	1785 ий 16 Агаште ола лӱмым налын.
623	178 ий — II курымын ийже.
624	1792 ийыште Вениамин Пуцек-Григорович кириллице негызеш икымше марий йылмылончым савыкта.
625	1795 -ше ийыште Марисола ялыште 8 суртышто 67 пӧръеҥ да 65 ӱдырамаш илен.
626	1796 ийыште сола Вятский губернийын Вӱрзым уездышкыже пурен.
627	1799 ийыште 13 пӧрт лийын, 48 пӧръеҥ, 35 ӱдырамаш илен.
628	179 ий — II курымын ийже.
629	17 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 137-ше (кужемдыме ийлаште 138) кечыже.
630	17 Идымын 1974 ийыште Квебек олаште Харламов чыланыштым ӧрыктарыше голым пуртен.
631	17 ияш тудо машина аварийыш логалеш.
632	17 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 321-ше (кужемдыме ийлаште 322) кечыже.
633	17 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 168-ше (кужемдыме ийлаште 169) кечыже.
634	17 Пургыж 1919 ийыште Царевококшайсклан Краснококшайск лӱмым пуеныт.
635	17 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 48-ше кечыже.
636	17 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 229-ше (кужемдыме ийлаште 230) кечыже.
637	17 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 351-ше (кужемдыме ийлаште 352) кечыже.
638	17 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 17-ше кечыже.
639	17 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 290-ше (кужемдыме ийлаште 291) кечыже.
640	1801 ийыште Жозеф Мари Джакюард куымо станыш у йӧным пуртен.
641	180 ий — II курымын ийже.
642	1810 гыч 1813 ийлаште оперым, симфонийы да мурым возен. 1814 ийыште учительский семинарийым тунем лектеш.
643	1811 ийыште Шнуй Троице лӱмеш черкым шогалтыме.
644	18-19 январьыште вӱд путырак виян лиеш.
645	181 ий — II курымын ийже.
646	1820 ийыште майыште поэме печатлялт лектын, и ужын турло, пеш благожелательныйым огыл,кутырмым.
647	1820-шо ийлаште Бетховеным Австрий ден Германийыштат колштыныт.
648	1823 ийыште Англий гыч Роберт Джонс Тайлерс икымше инлайн-коньким ыштен кертын.
649	1823 ийыште Виктор Гюго «Ган исландец» романным савыкта.
650	182 ий — II курымын ийже.
651	1830 – 1846 ийлаште швейцарец Родольф Тёпфер Женевыште Жабо господинын да господин Крепенын тӱня мучко коштмыж нерген шуко альбомым савыктен луктын.
652	1836-1837 ийла Шошым 1836 ийыштеПушкинын аваже колен.
653	1837 ийыште Илья Петрович самырык пелашыж ден Уралыш каеныт, кушто вуйлатыше постым Камско-Воткинский сталелитейный заводышто пуэныт.
654	1837 ийыште пу черкым почмо да ялым селашке кусарыме.
655	1837 ийыште Токтайбелякыште училищым почмо, куштыжо ончыч 27 рвезе веле тунемын, кок туныктышо туныктен.
656	1837 ийыште Чарлз Бэббидж икымше тӱрыс программлыме механикле компьютерым шонен луктын.
657	183 ий — II курымын ийже.
658	1841 ийыште Гюгом Француз академийыш налыт, а 1845 ийыште тудлан пэр званийым пуат.
659	1849-ше ийыште тӱҥалтыш училищым почмо. 10 ий гыч училищыште 17 йоча тунемын, 2 туныктышо пашам ыштен. 1895-ше ийыште школысо лудмовер почылтын. 1868-ше ийыште земской эмлымвер почылтын.
660	184 ий — II курымын ийже.
661	1850 ийыште тудо естественный шанче пӧлкашке физикоматематике факультетыш Петербургышто тӱҥ пединститутыш тунемаш пурыш.
662	1850 ийыште Хельсинкисе университетыште финн йылме дене икымше профессорым сайлыме годым М. А. Кастреным тиде должностьышко ойыреныт.
663	1851 1859 ийлаште кӱ черкым чоҥеныт да 1859 ийыште освятитленыт.
664	1856 ийыште Петербургысо университетыште магистр кугытшым налын.
665	1857 ийыште Менделеев шанче командировкыште Немыч Элыште лийын.
666	1860 ийыште вес рушла химик дене тӱнямбалсе конгрессын пашашке ушнен.
667	1860 -ийыште Шнуй Илья пророк лӱмеш черке приходым почыныт.
668	1860 йыште шочын.
669	1861 ийысе реформа деч вара кресаньык-влак мландым община дене кучен иленыт.
670	1861 ийыште Мендеелеев Российыш толын да вара Петербургысо университетыште лекцийым лудаш кодын. 1861 ийыште «Органик химий» тунемме кнагаже лектын.
671	1861 ийыште поп Николай Зорин мӧҥгысӧ школым почын.
672	1865 ийыште доктор диссертаций «О соединении спирта с водой» арален (тиде диссертаций верчын Менделеев 40-градусан аракам почын манын каласат).
673	1868 ийыште икымше гана выступатлен музыкальный критик семын, да петербергский копози-тор группа дене палыме лийын.
674	1868 ийыште полат пересыльный казамат лийын.
675	1868 ийыште тудым архитектор В.П.Львовын планировко почеш арестант-влакым кӱчык жаплан эскерыме комплексыш савыреныт.
676	1869 ийыште ончылмут тунемме кнагалан ыштен, а 1869 ийыште ӱарняште рушла химик мер погынышто Н.А. Меншуткин Менделеев лӱм дечын периодик четлык нерген каласен.
677	1869 -ше ийыште 14 суртышто 47 пöръеҥ да 96 ÿдырамаш иленыт гын 2004 -ше ийыште эртыше почеш ялыште 3 сурт веле кодын.
678	186 ий — II курымын ийже.
679	1870 ийыште верысе трактир пашаеҥлан кӧра кокымшо башне чоҥалтын.
680	1870 ийыште Твен Оливий Лэнгдоным марлан налын и илаш Баффало олаш каен.
681	1871 ийыште кок статьям возын «Естесственная система элементов и применение ее к указанию свойств некоторых элементов» (рушла) да «периодическая законность химических элементов» (немычла).
682	1872 ийыште Озаҥ олаште туныктышо семинарий почылтеш.
683	1872 ийыште тудо газын пеҥгыдылык теорийым тунеммен лектыш, 1874 ийыште Менделеев –Клапейрон лийын. 1880-1885 ий Менделеев йоҥыштымаш туткар нерген пашам ыштен, да дробьан темлен.
684	1873 -ше ийыште А. Н. Островский "Снегурочка" лӱман пьесым воза.
685	1874 ийыште священник Александр Шабановын вуйлатымыже дене у верыште марий ужаш деке куснен шогышо у черкым чоҥенын.
686	1874 ийыште ты ялыште чылажге 48 пӧрт лийын, тушто 142 поръеҥ да 165 ӱдырамаш иленыт.
687	1875 ийыште археологический шымлымаш да кычалмаш немыч -влакын вуйлатымышт почеш шуйнен.
688	1876 -шо ийыште 84 суртышто 616 еҥ илен гын, 2005 -ше ийлан 109 суртышто 383 еҥ илен.
689	1879 ий гыч кажне канадысе пайремыште хоккей дене таҥасеныт Резине гыч ыштыме шайбыже хоккейыш канадысе спортсмен Робертсонын темлымыж почеш пурен.
690	187 ий — II курымын ийже.
691	1880 ийла мучаште Чехов чоныштыжо умылыдымаш лектын.
692	1881 ийыште ял калык гыч 20 еҥ чодырам руэн, 5 еҥ плотник пашам шуктен, 1 еҥ коҥгам оптен, 8 еҥ орвам ыштен.
693	1882 ийыште Чехов «Шалость» икымше ойлымаш сборникым ямдылен, но цензурылан кöра очыни тудо савыкталтын огыл. 1884 ийыште «сказки Мельпомены» ойлымаш сборник лектын (А.
694	1887 ий шыжым Чеховын серыш-шамычыште у роман дене пашам ыштыме нерген упоминаний уло.
695	1887 ийыште Пӧтъялысе земской училищыщ 40 рвезе да 3 ӱдыр тунемаш пурен. 36 йочаже марий лийын.
696	1887 ийыште тудо Парижыш миен коштеш.
697	1888 ийыште мланде йымалне газ нерген шонымашым луктын, а 1891-1892 ий шикш деч посна ыштымаш у технологийым луктын.
698	1890 ийыште Менделеевлан Калык сотемдарымаш министр да тудын коклаште шочшо ваштарешла шонымаш-влаклан кӧра Петербургысо университетым коден каяшыже логалын.
699	1891 ийыште Кускин ялысе ушемыште 26 еҥ лийын нунын кокла гычын 12 Чемеков фамилийым нумалыныт.
700	1892 ий гыч 1899 ий марте Мелихово именийыште ила, куштыжо кызыт тÿҥ музей-влак кокла гыч иктыже пашам ышта.
701	1892 ийыште «депо образцовых мер и весов» аралышлан шынденыт.
702	1892 ийыште танле тыныш пурен.
703	1892 ийыште тынеш пурымо деч вара П. П. Глезденевыш савырнен.
704	1893 ийыште Твен палыме лиеш нефтяной магнат ден Генри Роджерс ден.
705	1893 ийыште тиде депо «висык шотышто тӱҥ палате» лийын.
706	1894 ий Пеледыш тылзын 16-23 кечылаштыже Сорбонно олаште ( Париж университет) эртаралтше конгрессыште Кубертен шке шонымашым да тӱрлӧ калык ончыко луктын.
707	1894 ийыште «Word» типографийыште икымше машинам шынденыт, тудо ныл тӱс ден печатлен кертын, тиде машина пеш сайын печатлен. 18 ноябрьыште «Word» шке рушарнясе номерыштыже икымше сай лектышан комиксым вераҥденыт.
708	1897 ийыште Одар ялыште 350 еҥ лийыныт.
709	1898 ийыште Ӱпӧ оласе духовный семинарийыште шинчымашым погаш тÿналеш.
710	1898 ийыште школым Похвальный лист дене пытарымеке, 14 ияшак школышто туныкташ тÿналеш.
711	1899 ийыште шыжым Херст печатлыме станокым вашталта, тиде станок ныл тӱрлӧ тӱсан лаштыкым печатлен кертын.
712	189 ий — II курымын ийже.
713	18 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 138-ше (кужемдыме ийлаште 139) кечыже.
714	18 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 261-ше (кужемдыме ийлаште 262) кечыже.
715	18 ий — I курымын ийже.
716	18 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 49-ше кечыже.
717	18 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 352-шо (кужемдыме ийлаште 353) кечыже.
718	18 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 77-ше (кужемдыме ийлаште 78) кечыже.
719	18-ше квартал участок ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже лийын шогышо пытыше участок.
720	18 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 18-ше кечыже.
721	18 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 291-ше (кужемдыме ийлаште 292) кечыже.
722	1900 да 1904 ийлаште крокет Олимпиадын программышкыже пуртеныт.
723	1900 ийысе Парижысе (Франций) II Олимпий модмаш да 1904 ийысе Сент-Луисысе (Миссури, УАШ) III Олимпий модмаш тӱнямбал ончер дене ушнен шоген.
724	1900 ийыште школым кресаньык Степан Николаевын пӧртышкыжӧ кусареныт.
725	1902 ийыште Кускин ял гычын 18 икшыве кокла гыч икмынярже Курбысо земский школышто а молышт Кукнур черке приходысо пелен школышто шинчымашым погеныт.
726	1902 ийыште П.П.Глезденев Озаҥыш толеш.
727	1904 ий кеҥежым Чехов Германийыш курортыш каен.
728	1904 ийыште, Унчо кок классан школым тунемын пытарымеке, С. Чавайн Озаҥ оласе туныктышо-влакым ямдылыше семинарийыш пура.
729	1904 ийыште школ зданийым Онис Осланович Громовын суртышкыжо кусареныт.
730	«1904 ийыште япон сöй тÿнале… Тунам революций нерген ойлымым колын омыл.
731	1905 ийысе революцийым кугыжан правительство пеш кугу шыде дене пызыралеш.
732	1905 ийыште Озаҥыште Финляндий гыч толшо Ӱрйö да тудын пелашыже Илоно Вихманмыт дене палыме лийын, вара фольклорым погымо шотышто утларак тыршаш тÿҥалын.
733	1905 -ше ийыште шочын.
734	1906 1910 ийлаште Г. Кармазин шочмо кундемыштыже 500 утла калык мурым поген, варажымат ешарен толын.
735	1906 ий август тÿналтыште кусарыме сомыл дене Кужэҥер кундемлаште лиеш.
736	1906 ийын Афиныште (Греций) эртыше Олимпий модмаште спорт таҥасымаш да лектыш тӱҥ верым айленыт.
737	1906 ийысе модмашым южо спорт эртымгорно шанчызе-влак олимпий шонымашын утаралтмаш семын ончат, молан манаш гын нуно модмаш-влаклан яра да кӱлдымыш савырнаш пуэн огытыл.
738	1906 -шо ийын эмлызе дипломжым налын, 1922 -ше ий марте фирмын клеркше лийын.
739	1906 -шо ийыште шке шочмо ялыштыже кресаньык бунтым тарватымыжлан тудым 3 ийлан ссылкыш колтеныт. 20-шо ийлаште Агриппина Васильевна туныктымо пашашке ушнен: поснак ӱдырамаш-влак коклаште грамотан лийышт манын тыршен.
740	1907 ийыште тудо Озаҥ гыч Вяткыш илаш кусна.
741	1907 ийыште Черемисский Билямор селан кресаньыкше-влак пожарный дружиным чоҥеныт, тушко 20 кресаньык ушнен.
742	1908, 11 январь Микай шкенжын сылнымут корнышко шогалмаштыже руш поэзийын полшымыжым, тудын вийжым, шонена, чын палемден.
743	1908 ий гыч журналыште естественно-научный, медицина дене кылдалтше материал, икымше сылнымутан произведений-влак савыкталтыныт.
744	1908 ий кенежым выпускной 3 курсышто тунемше-влак П. Глезденевын вуйлатымыж почеш экскурсий дене марий яллашке лектын коштыныт.
745	1908 ийыште Бутыркыште иллюзионист Гарри Гудини лийын. 28 минут жапыште тудо лӱмын Моско гыч Сибирьыш арестант-влакым наҥгаяш келыштарыме яшлык гычын эрыкыш лектын кертын.
746	1908 ийыште Кускин ялыште Кумкуданысе земский калык училищым почмо.
747	1908 йыште И. И. Мечников иммунитет шотышто шымлымашлан премийым налын.
748	1909 1915 Палантай Пермь губернийысе Усолье да Лысва олалаште ила да пашам ышта.
749	1909 ийыште КАРын футбол Ассоциацийже тушко ушна, 1912 ийыште Аргентинын футбол Ассоциацийже, 1913 ийыште УАШын футбол Федерацийже.
750	1909 ийыште Турин олаште сэр Томас Липтон турнирым эртарен, варажым "Сэр Томас Липтонын Кубокшо" таҥасымашым "Икымше тӱнямбал чемпионат" лӱмдаш тӱҥалыныт.
751	1910-1913 ийлаште ты селаште Сергей Григорьевич Чавайн пашам ыштен.
752	1910 ийыште Калык-влак кокласе хоккей федераций шайбан хоккей дене Европо чемпионатым тӱҥалын.
753	1910 ийыште Озаҥысе музык училищыш пурен.
754	1910 -шо ий гыч Вÿрзым уездыш куснен.
755	1911 ийыште 40 наре оралтын мландыже лийын огыл.
756	1911 ийыште ты книгам, изиш тӧрлатен, угыч лукмо.
757	1912 ий мучаште Гурий Гаврилович Марий кундемын Вӱрзым уездышкыже толеш.
758	1912 ийыште 166 квадрат метр кумдыкан школым чоненыт.
759	1912 Йолагайлан А. Кольцов семын Молан малет, пошкудем?
760	1913 ийыште тобогган модмашын Калык-влак кокласе ушем чоҥалтын.
761	1913 ийыште Яков Алексеевичым Кучков ялыш туныктащ колтат (кызыт Татарский АССР, Кукморский район).
762	1914 - 1917 ийлаште кудло утла икшывым Егор Иванович Голубкин, Елизавета Петровна Петрова, Василий Петрович Соколов, Филипп Степанович Степанов туныктеныт.
763	1914 ийыште Европо кӱкшытысӧ таҥасымаш лийын.
764	1914 ийыште сартÿҥалме дене Дитрих ешын илышыже моткоч вашталтын.
765	1914 Почеламут-влак Ава Йöсым ужын, орланен, икшывым кö куштен?
766	1915 ий гыч лектеш.
767	1915 ий жапыште 10 номер «Война увер» газет лектын.
768	1915 ийыште кугыжан армийыш нальыч да 1918 ий марте фронтлаште лийынам.
769	1915 ийыште лу номер лектын.
770	1915 ийыште М. К. Ганди Индийыш пӧртылын да ныл ий гыч талын эрык верч кучедалмашке ушнен. 1915 ийыштак кумдан палыме индийский писатель, Нобелевский премийын литература ден лауреатше, Рабиндранат Тагор, икымше гана Мохандасу Гандилан «Махатма» (дев.
771	1915 ийыште Пургыж тылзыште 4 кечыште Вяткыште (кызыт Киров ола) икымше номер савыкталтын.
772	1915 - Чавайн Казахстаныш илаш кусна, Аральск кӱртньыгорно школышто туныкта. 1919 - Чавайн шочмо кундемышкыже пӧртылеш, " Йошкар кече " газетыште пашам ышта.
773	1916–1920 ийлаште Никандр Кораксола тӱҥалтыш школышто тунемын. 1920 ийыште, кумшо классыште тунеммыж годым, ойлымашым возкалаш тӧчен, туныктышыжлан, Мария Федотоновналан, ончыктен.
774	1916 ийыште Г. Г. Кармазиным кугыжаныш армийыш налыт.
775	1916 ийыште Юмын законым марла туныкташ тӱҥалыныт.
776	1917 Гурий Кармазинын пытартыш ийлаже 1931 ийыште марий «националист-влак» ваштареш чекист походын икымше толкынжо нöлталтеш.
777	1917 ий 15 июльышто Пӱрӧ олаште марий-влакын Всероссийский съездышт эртен.
778	1917 ий Агаште «Война Увэрым» Озаҥыште савыкташ тӱҥалаш темленыт, молан манаш гын Вятка ола марий-влакын тӱшкан илыме кундемлашт деч тора лийын.
779	1917 ий деч ончыч тудо икмыняр почеламут ден ойлымашым возен, рушла гыч ятыр почеламутым, мурым кусарен.
780	1917 ий Февраль революций дечын вара чыла преступник-влакым эрыкыш луктыныт.
781	1917 ийысе Пургыж революций кугыжан кучемжым сӱмырал шуа.
782	1917 ийысе революций деч вара Ушков кожла кугыжаныш погышкыжо логалын.
783	1917 ийысе Февраль революций дечын вара кугыжаныш правительствын министрже-влакым, жандарм, полиций вуйлатыше, сановник-влакым арестоватленыт.
784	1917 ийыште Вятка губернийысе земский руководство П. П. Глезденевлан калык образованийын губернийысе пӧлкан инородческий секцийжым вуйлаташ ÿшанен.
785	1917 ийыште декабрь мучаште экстренный сессийын губерний земский собранийын П. П. Глезденев руш огыл калыкын йылмыж ден умбакыжат савыктыме пашам шуяш манын, йодышым тарвата.
786	1917 ийыште нуно уэш Берлиныш пӧртылыныт.
787	1917 ийыште пургыж гыч шыжа тылзе марте Иосиф Архипович Кунгур олаште служитлен.
788	1917 ийыште туныктышылан Елизавета Михайловна Михайлова ыштен.
789	1917 -ше ийлан ялыште 30 сурт шоген.
790	1918 1919 ийлаште Марий кундемыште тÿрлӧ вере марий погынымаш-влак эртаралтыт.
791	1918 -1920 ийлаште школ кагазыште гына лийын шоген.
792	1918 - 1928 ийлаште марий йылмылан тӱткышым ойыраш тӱҥалме, чыла предметым марла туныктеныт.
793	1918 ий 17 Телыште Н.А.Алексеев тыгай пунчалеш кидым пыштен: "Рӱдӧ Марий ушем марий пролетариат да шемер кресаньыклан йӧрдымӧ мер пашам виктара; сандене тудым эрелан петыраш".
794	1918 ий тÿҥалтышыште, Казаньыш пöртылмеке, В.Мухин марий-влакын съездыштышт лиеш.
795	1918 ий февраль марте фронтышто лиеш, ик жап гый отпускыш мöнгыжö пöртылеш.
796	1918 ийыште Александр армий гыч мӧҥгыжо пӧртылеш.
797	1918 ийыште, армий гыч пöртылмекыже, Томск уездыште адак школ пашаш кусна.
798	1918 ийыште, мӧҥгысӧ школышто, 143 еҥ лийын.
799	1918 ийыште Пургыж революций деч вара вашталтеныт.
800	1918 ийыште револиций лийын.
801	1918 ийыште тудо волисполкомын земельный отделыштыже секретарьлан ышташ тӱҥалын, а 1919 ий гыч Уржумысо уездный статбюрошто статистик лийын.
802	1918 ийыште тудо Озаҥ олаште савыкталт шогышо «Куралше» ялозанлык марий журналын редакторжо лийын.
803	1918 ийыште Чарлаш (Краснококшайскыш) пӧртылеш, учитель семинарийыште мурымашым да музыкым туныкта.
804	1919 ий гыч Вятка пединститутыш преподаватель пашаш вонча, ямдылыме курсым вуйлаташ тÿналын марла, одыла туныктен.
805	1919 ийыште Тихон Ефремович «ÿмбакше шичше неле рокым почкалта» - поп гыч лектеш да тудо ийынак Морко районысо Шеҥше школышто туныкташ тÿналеш.
806	1919 ийыште Янышын аваже Айсылтан черланен кола.
807	191 ий — II курымын ийже.
808	1920 гыч 2000 -ше ийла коклаште клюшкым ыштыме технологий вашталтын.
809	1920 ий 27 агаште негызлыме.
810	1920 ийлаште «Марисола» ялозанлык артельым почмо, а 30-шо ий мартыште колхозыш савырыме.
811	1920 ийлаште тудо журналист, редактор семын шуко пашам ышта. 30-шо ийлаште шуко ойлымашым, поэмым, пьесым воза.
812	1920 ий пургыж тылзыште Озаҥ олаште марий чулым (активный) пашаеҥ-влакын Пӱтынь Российысе погынымаш эртаралтын.
813	1920 ий сӱремыште Озаҥыште марий коммунист-влакын Пӱтынь Российысе конференций погынен.
814	1920 ий Ӱярня тылзе гыч тӱҥалын 1921 ий Пеледыш тылзе марте Сергей Чавайн редакцийын пашаеҥжылан шоген.
815	1920 ийыште «Кресты» шкет шинчыше -влаклан казамат гычын Петросовет Исполком Ушемын 2- шо номеран виеш пашам ыштыктыме лагерьышке савырнен.
816	1920 ийыште Кылме тылзын 4-шо кечыныште ыштыме, 1936 ийыште Теле тылзын 5 кечыныште Марий АССР-ыш кусарыме.
817	1920 ийыште тудо пеш нелын черлана да шочмо велышкыже пöртылеш, марий коммунист-влакын Всероссийский конференцийыштышт участвоватла.
818	1920 -шо ий гыч эрта.
819	1920-шо курым тӱҥалтыште юмоыштымашын идеологшо лийын, 1990-ше ийыште тиде йогымашын еҥ-влакшылан полшен шоген, нуно Капри отрошто (Каприйский школ) фракцион школым кученыт, тудым В.И.Ленин «литераторский центр богостроительства» манын.
820	1921–1922 нужна ий жапысе марий ялын неле, пычкемыш илышыжым сÿретлен, автор тыште поян ден карт-влакын осал пашаштым тÿжвак луктын.
821	1921 ий 21-24 пеледышыште Совет-влакын Марий кундемысе 1-ше съездышт эртаралтын.
822	1921 ийыште (Акмаев Шакыртан дене пырля) «Марий революционный мурым» возен, 1925 ийыште «Тунемше» почеламутым да вес ийынже «Вурс кайык» поэмым савыкта.
823	1921 ийыште Вотский автономный областьым ыштымышт деч вара ял Можгинский уездыш (кызыт Можга кундем) пурталтын.
824	1921 ийыште кукшо игече шогымылан кöра Юл кундем ым шужымаш авалта, ятыр еҥ ярнен кола.
825	1921 ийыште, просвещений пашаеҥ-влакын съездыштышт ойлышыжла, тудо ончыкыжым марий оперым, художественный ден хореографический училищылам ыштыме нерген шонкален.
826	1921 ий январьыште тудо Николо-Березовко селаш почылтшо педагогический курсыш тунемаш пура.
827	1922 ийыште «Сomic Monthly»журнал кажне кечын шке лаштыклаштыже комикслан посна верым ойыраш пижеш.
828	1922 ийыште тудо Макс Рейнхардтын актер школышко конкурсым эртен огеш сеҥе.
829	1923–1924 ийлаште Морко столярный школышто тунемеш, 1925–1927 ийлаште совпартшколышто шуаралтын.
830	1923–1925 ийлаште Яков Павлович театрын вуйлатышыже, режиссержо гына огыл лийын, тугак артист семын шуко пьесыште тÿҥ рольым модын, труппын репертуаржым шкенжын чапле пьесылаж дене пойдарен.
831	1923 ий ага тылзын кинопроизводствын администратор, Джо Мей ден пашам ыштыше, Рудольф Зиберлан (1897 ш.и.) марлан лектеш.
832	1923 ий сорлаште Москошто эртыше хор олимпиадыште Марий хорым вуйлатыше Иван Палантайын полышкалышыже лийын.
833	1923 ийын генерал Войцех Ярузельский Курувыште шочын.
834	1923 ийыште 28 майыште тудын ÿмыржӧ кÿрылтеш.
835	1923 ийыште казамат Петроградысе Губернский ОПТУн составышке пура да Петроградысе окружной изоляционный казамат статусым налеш.
836	1924 ден 1928 ийлаште Уругвайын командыже сеҥен.
837	1924 ийыште Гурий Гаврилович марий кундемыш толын.
838	1924 ийыште Николо-Березовко селасе марий педтехникумым Пӱрӧ оласе педтехникум дене пырля ушат.
839	1924 ийыште Новоторъяльский кантон чоҥалтын.
840	1924 ийыште педкурсым Пӱрӧ оласе педтехникум дене ушат, Я. Ялкайн тушко вонча да 1926 ий марте шинчымашым пога.
841	1925 ий гыч тудо Марий тунемеш.
842	1925 ийлан ялыште 24 сурт лийын, тушто 138 еҥ илен, нунын кокла гыч 133 мари да 5 руш. 2 апшаткудо пашам ыштен – Ф.Таныгинын да А. Таныгинын.
843	1925 ийыште 42 суртышто 226 еҥ илен.
844	1925 ийыште возымо «Тунемше» почеламутыштыжо поэт тыге шарна: «Кычыр-кочыр кычкырыше ош лумжат, йӱштыжат, пургыжшат,вичкыж вургемат, рожын катат чактарен кертын огытыл, тудо Пӱрӧ уремым такыртен….
845	1925 ийыште Марий автоном велын 5-ияш лӱмгечыжым пайремлаш чот ямдылалтыныт.
846	1926 ий 31 июльышто «У вий» литературно-художественный журнал ош тӱням ужын.
847	1926 ийыште Г.Г. Кармазин Москош илаш кусна.
848	1926 ийыште Москошто ССРУ калык-влак рÿдӧ савыктышеш Г. Кармазинын «Марий йылмэ лончыш» (1-ше кыдэж ден 2-шо кыдэж) лектын.
849	1926 ийыште педсовет Я. Ялкаев нерген «академический успеваемостьшо сай» манын палемда да ныл тылзылан Ӱпӧ оласе Калык образований институтыш колта.
850	1926 ийыште Пӧтъялыште ялозанлык кооператив пашам ышташ тӱҥалын.
851	1926 ийыште ФИФАн конгрессыштыже Анри Делоне каласен: "Таче футболым Олимпий Модмаш коклаште футболым кучаш ок лий".
852	1926-ше ийыште Шур Педтехникумым тунем лектын. 1930-ше ийыште Москошто пашам ыштен, курыкмарий йылме дене лекше книга-влакын редакторжо лийын.
853	1927 – 1930 ийлаште Я. Ялкайн Москвасе университетыште тунемеш.
854	1927 ий гыч Моско консерваторийыште шинчымашым нӧлтен.
855	1927 ий гыч - ола сынан посёлко да 1974 ий гыч ола улеш.
856	1927 ийыште Ленингадысо политехнический институтым пытарен.
857	1927 ийыште нылле утла национальность гыч улшо шым тӱжем еҥан ешым кум марий рвезат ушнат: эрвел марий рвезе Я. Ялкаев, олыкмарий рвезе П. Лашманов (Ланов), курыкмарий рвезе И. Беляев.
858	1927 ийыште Шернур кантисполкомын кӱштыкшӧ почеш Кускин ял ушемым ыштеныт.
859	1928 – 1933 ийлаште И.А.Шабдаров Казаньыште, Восточно – педагогический институтышто тунемеш, тÿрлö наукым радамлыме тудын уш – акылжым пойдара, пÿсемда.
860	1928 ий гычын тӱҥ инженер чонымаш-конторыште.
861	1928 ийыште Москваште «Марий мутерже» лектын.
862	1928 ийыште М.Шкетан «Мичун уке ачажат», «Яку» сылне ойлымаш-влакым возен, марий йоча литературым вияҥдымашке чесле надырым пыштен.
863	1928 ийыште Эшпаймыт еш Моско олашке илаш куснен.
864	1928 -ше ийыште «Этнография» журналын икымше номерыштыже тудын «Системы родства у угро-финских народностей» статьяже савыкталт лектын.
865	1929 ий 1-ше сӱремыште «Йошкар кече» газетеш «Оптышыш верештын», «Пеледыш пайремым сайын эртарышна» заметкыже-влак первый гана «Орай» псевдоним дене савыкталтыныт.
866	1929 ий шошым Дмитрий Федорович шочмо ялышкыже пӧртылын.
867	1929 ийын театыр студийыш у тӱшкам погат.
868	1929 ийыште аспирантурым тунем пытара да Озаҥ олаш Восточно-педагогический институтыш пашам ышташ толеш, марий йылмым туныкташ тÿҥалеш, доцент лÿмым налеш.
869	1929 ийыште тудо угыч савыкталтын.
870	1929 ийыште «Уло ял дене» ойлымаш сборникше, вес иешак «Арака кошарта» пьеса книгаже койыт. 1955 ийыште марий издательстве « Уло ял дене» ойлымаш ден очерк сборникшым уэш луктеш.
871	1929-ше ийыште школым почмо.
872	192 ий — II курымын ийже.
873	1930-1931 тунемме ийыште Марий АССР Звенигово районысо Красногорск леспромхоз школышто-завуч.
874	1930 - 1936 ийлаште туныктышылан Пётр Сидорович Сидоров, Капитон Михайлович Михайлов, Анастасия Дмитриевна Дмитриева, Николай Алексеевич Николаев, Иван Павлович Павлов, Василий Александрович Анисимов ыштеныт.
875	1930 -1940-ше ийлаште Варлам Шаламов,Осип Мандельштам, Сергей Королёв, Александр Солженицын, Евгения Гинзбург, Борис Фомин шинченыт.
876	1930 да 1940 ийлаште эре виямдыме да ӱшанлыме шотлышо устройсте радам чонымо, тачысе компьютерыште койшо сын-кун-влак (feature) ошкыл-ошкыл дене ешарыме.
877	1930 ий декабрьыште Я. Ялкайн университетым тунем лектеш.
878	1930 ийыште Марий кнага савыктышын курык марий филиалжым почмо да «У сем» журналым лукташ тӱҥалме.
879	1930 ийыште, МарНИИ-м почмек, Йошкар-Олаш пöртылеш да МарНИИ-ште шанче пашаеҥ лиеш.
880	1930 ийыште почмо дечын вара 2006 ий марте Плутон Кече системын 9 планетыжлан шотлалтын.
881	1930 ийыште ялысе калык "Ушэм" колхозышко ушнен.
882	1930 ийыште ялыште лудмо пӧртым почыныт.
883	1930-шо ийласе илышыже да сылнымутшо Кумлымшо ийла М. Шкетанын творчествыштыже у йыжыҥ семын палемдалтыныт. 1929 ийыште, Йошкар-Олам коден, писатель шочмо Тошто Крешын ялышкыже илаш толын, чумыр вийжым сылнымут пашалан пуэн.
884	1931-1936 ийлаште Башкир АССР-ысе Ушмен шымияш школын директоръъжо лиеш (тиде школ кызыт Краснокам районыш пура).
885	1931 ий гыч Семен Николаеевич Москосе туныктышо-влакым ямдылыше институтышто шинчымашым пога.
886	1931 ий мучаште Лекайнын «Калинин колхоз» очеркшым Марий савыктыш печатлен луктын.
887	1931 ийын 1 Пеледыш тылзыште фильмым икымше гана ончыктымо.
888	1931 ийыште (3-шо №) журналыште тыге возымо: «Пет.
889	1931 ийыште "Дело федералистов" почмо.
890	1931 ийыште савыкталтше статьяште тудо ончыкылыкын тул энергийже нерген шонкала, атомный энергий нерген ойла, провода деч посна магнитный волна дене колтымо энергий нерген шонкала.
891	1931 ийыште Смирнов Кузьма марий мурсем-влакым фортепиано почеш хорлан мураш келыштараш да текст дене пырля семым возаш тӱҥалын.
892	1931 -ше ий 30-шо Ӱярня тылзыште «Крестьянин» колхозым почмо.
893	1931-ше ийыште ялыште «Йошкар Пеледыш», «У корно», «Комбайн» колхоз-влакым почмо.
894	1932–1935 ийлаште писатель «Оляна» повестьым возен.
895	1932-1938 ийлаште Совет пӧрт (таче Марий Кугыжаныш Университетын Тӱҥ палатше) чонымашын тӱҥ инженер да вуйлатыже.
896	1932 ийыште Венецийысе тӱнямбал кинофестивальыште премийым налын.
897	1932 ийыште шыжа тылзын 27 кечыштыже Калтаса район Тӧлдӧ ялыште кресаньык ешеш шочын.
898	1932 ийыште Элнетыште шымияш школ почылтеш.
899	1932 -шо ийын ага тылзыште «Оно-Морко-Купсола» колхозым почмо.
900	1932-шо ийыште «У шурно» колхозым почмо.
901	1933-1935 ийлаште « Миллион-влак» романым серен.
902	1933 ий 4 шыжа тылзын Морко кундем Семисола ялеш шочын. 1950 ийыште Морко кыдалаш школым тунем пытара. 1953-1958 ийлаште Н.К.Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогик институтышто национальный школлан руш йылме да литератур пӧлкаште тунемын.
903	1933 ий гыч 1940-ше ийла марте комикс-влакым кажне кечысе газетлаште, посна печатлыме книгаште лукташ тӱҥалыныт.
904	1933 ийыште музык калыкшанче специальность дене аспирантурым тунем пытарен.
905	1933 тиде сай шонымашым Нью-Йорк фирмын пашаеҥже-влак щкаланышт алыныт.
906	1933 -шо ийыште «Волгыдо» колхозым почмо.
907	1934-1936 ийлаште Георгий дене Марий пединститутышто пырля тунемме жап мыйын ушыштем поснак сайын аралалт кодын.
908	1934 ийыште марла да рушла «Материалы для библиографического указателя по мариоведению» да «Марий библиографий» книга-влакым луктеш.
909	1934 ийыште ССРУ сылнымутчо ушем йыжъеҥже лиеш, вес ийын «Акпатыр» пьесым сера. 1935-1937 "Элнет" романым воза, 1-ше ужашыже 1936 савыкталт лектеш.
910	1935-1938 ийлаште «Ленин ой» газет редакцийыште литературный пашаеҥ семын тыршен. 1939-1941 ийлаште редакций секретарьын сомылжым шуктен.
911	1935 ийын Теле тылзынже Сталинын лишыл еҥже – Павел Постышев «Правда» газетыште статьям савыкта.
912	1935 ийыште В. Элмарым «Марий коммуна» газет редакцийыш паша ышташ налыт.
913	1935 ийыште лекше «Ешем» пьесын темыжат, проблемыжат пеш простой улыт – колхоз пашаште комсомолец-шамычын ударный пашашт, хулиганство ден лодырничество ваштареш кучедалмаш.
914	1935 ийыште Моско олаште «Марий грамматик.
915	1935 ийыште, шке илышыжым Йошкар-Ола дене эрелан кылда.
916	1935 ийыште Эдит Луи Лепле дене палыме лиеш.
917	1936 ий 3 октябрьыште Г.Г.Карамзин ончылан следователь тыгай йодышым шынден: «Те Тихон Ефремович Ефремов нерген мом паледа?
918	1936 ийын шыжым Илья Михайлович адакат ончыч ыштыме Буймо школыш толеш да 1941 ий марте ( кылме) кыдалаш школым вуйлата.
919	1936 ийыште Йозеф Геббельс Германийыште Марлен дене сниматлыме кажне кинолан 200 000 рейхсмаркым пуаш темлен, тыгакак кино темым, режиссерым, продюсерым шке ойыраш эрыкым пуэн.
920	1936 ийыште колхозышко икымше трактор толын.
921	1936 ийыште лекше 3 кыдежан, 5 сÿретан «Тайра» пьеса удачный лийын огыл.
922	1936 ийыште лекше «Сборник статей по марийскому языку» книгаштыже ятыр статьяжым чумырен.
923	1936 ийыште «Ленин корны» газетыште (12 Шыжа) поэт тыге каласен: Тыге тудо «Иквӓреш пӱкш погаш» муро семеш «Иквӓреш клубышкы», «Ирӹ жерӓн шактӓ» семеш «Пöртӹш ашкед пырышымат» у «муро-влакым» возен.
924	1936 ийыште марий кугыжаныш театрыште режиссерын пашажым шукташ тӱҥалын.
925	1936 ийыште Олык Ипай эн тÿҥ да кугу пашажым - " Илыш " лÿман произведенийым возен.
926	1936 ийыште, репрессий жапыште, журнал ик жаплан лекмым чарнен.
927	1936 ийыште «Ямде лий» газет редакцийыш куснымекыже, Георгий институт гыч кайыш.
928	1936 -шо ий гыч тудо Искандаров лӱмеш капеллыште мураш тӱҥалын.
929	1936 -шо ийыште «Мари ушем» колхозым почмо. 4 ий гыч Молотов лӱмеш колхозыш кусарыме.
930	1937 ий 23 вӱдшӧрыштӧ Марий Эл, Юлсер кундемысе Пӧртанур ялеш шочын.
931	1937 ийысе конференций вашеш марий орфографийын тöрлатыме проектшым тöремдаш пижын, латин графике негызеш у марий тиштерым ямдылен.
932	1937 ийыште, вес арест деч ончыч (Сталин репрессий годым) Йошкар-Ола гыч шылын, вара Марий Элыш 1939 ийыште гына пӧртылтен, адак шанче пашаш пижын, доктор лийын, 1961 ийыште колен.
933	1937 ийыште Йошкар-Олаште йылме шотышто шанче конференций лийын.
934	1937 ийыште сÿрем тылзын 9-ше кечынже – пытартыш допрос – деч вара кок тылзат пеле гыч Кармазинлан следствий пытыме нерген увертарат.
935	1937 ийыште тудо Марий пединститут пеленсе рабфакым тунем пытарен.
936	1937 ийыште ялыште почто пашам ышташ тӱҥалын, 1939 ийыште - фельдшер пункт.
937	1938 – 1940 ийлаште Г. Ефруш Марий научный институтын литература ден фольклор секторыштыжо пашам ыштен, марий прозын кушкын толмо корныжым шымлен.
938	1938 ий 10 майыште В.А.Мухин уке лийын.
939	1938 ий 1 октябрьыште Марий АССР НКВД–н особый тройкыжо 9319 №-ан делам ончен лектын да чыла лу еҥым лÿен пушташ, погыштым конфисковатлаш пунчалын.
940	1938 ий шошо марте шуко материал погынен да ынде айдемым петырен шындаш негыз ситымыла чучын.
941	1938 ий шошым, пӱртӱс одарланен пеледме жапыште, шинелян еҥ-влак ныл шагат эрдене налаш толыт…… : Мый поэзий верчын шкемым : Шым чамане,шым чамане.
942	1938 ийыште В.Элмар политический темылан «Фашизм – тиде сар!»
943	1939 ий гыч 1941 ий марте «Пиалан илыш» альманахым редактироватла, рвезе почеламутчо-серызе-шамычлан возашышт, кушкашышт кӱлеш полышым пуен шога. 1939 ийыште Василий Элмар Коммунистический партий радамыш пура.
944	1939 ий июльышто самырык прзаикым Писатель ушемыш пуртат.
945	1939 ийысе ик серышыштыже писатель «романын кокымшо книгаже мучашке шуктыде кодын» манын возен.
946	1939 ийыште 1 №-ан «Пиалан илыш» альманахеш печатлалтше «Кӱртньӧ вий» роман Эчан ден Максийын войнашке каймышт дене тӱҥалеш ыле.
947	1939 ийыште Ефруш 3 кыдежан, 6 сÿретан «Эҥыремышвод» драмым возен.
948	1939 ийыште пӧръеҥ-влак Йошкар Армийыш каят.
949	1939 ийыште тудым вес вере кусарат.
950	1939 — Котов, Михаил Михайлович, Мордва кундемын эргыже, ялозанлык пашаеҥ, Марий республикын сулло шанчыеҥже.
951	193 ий — II курымын ийже.
952	1940-1944 - Киров областьысе Яраҥ районысо Мало-Шалайский тÿҥалтыш школын тунемшыже.
953	1940 ийлан 28 пӧртышто 155 ен лийын.
954	1940 ийлан "Онар" колхозын 501 гектар мландыже лийын.
955	1940 ийысе вариантше первый редакций деч ятырлан ойыртемалтеш.
956	1940 ийыште Йошкар-Олаш пӧртылен. 1958 ий марте Марий филармонийыште пашам ыштен, кӱслезе ансамблем вуйлатен.
957	1940 ийыште тудым СССР Писатель ушемыш пуртеныт.
958	1940 -ше ий гыч вургым лончылен ыштат. 1960-ше ийла гыч клюшым стекловолокна материал дене ӱмбачын леведыт.
959	1940 -ше ийлаште туҥалыныт, а 2006 ийыште йӱштылшо-влакын чотышт 200 000 еҥ наре лийын.
960	1940 -ше ийыште кугыяллан Юлсер лӱмым да ола статусым пуымо.
961	1941 – 1942 ийлаште Микал Миклай сар оркестыр дене пырля кужу фронтовой корным эртен, тидыже илышым ужмаште, шере-кочыжым палымаште поснак палдырнен.
962	«1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Германийым сеҥымылан» медаль Ванюков Марк Николаевич — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
963	«1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Германийым сеҥымылан» медаль Ведесов Николай Григорьевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
964	«1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Германийым сеҥымылан» медаль Зыкин Александр Павлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
965	«1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Германийым сеҥымылан» медаль Калугин Иван Николаевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
966	«1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Германийым сеҥымылан» медаль «Совет Армий ден Флотлан 30 ий» юбилей медаль Кадочников Сергей Дмитриевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
967	«1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Германийым сеҥымылан» медаль Черепанов Василий Алексеевич — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
968	1941-1945 ийлаште писатель фронтышто тушман ваштареш кредалеш.
969	1941 ий июнь тылзе.
970	1941 ий Кылмын 7 кечынже кугу бомбардировко дечын вара Йӱдвел капка сӱмырлен кок часовой-влак кӱ йымалне коленыт.
971	1941 ий марте школ кок этажан пу пӧртышто верланен улмаш 4 классыште шинчымашым икшыве влак налын шогеныт. 1925 ийыште селаште 30 еҥ илен чыланат руш лийыныт.
972	1941 ийыште 27 суртышто 164 еҥ илен.
973	1941 ийыште Марий Элын сулло артистше лӱмым пуэныт.
974	1941 ийыште РККА-н Ленинградысе сар-юж академийын лаборантше лиеш. 1943 ийыште 185-ше заводыш контроль мастерлан пашам ышташ кусна.
975	1941-ше ийыште шыжым Моско олам калык ополнений дене пырля аралаш каен да йомын.
976	1942 ий тӱналтышыште Отечественный войнан фронтышкыжо каен, командир-шамычым ямдылымеке кок тылзаш кусым эртен.
977	1942 ийысе нылымше номер гыч тудо ончычсо лӱмжым пӧртылтен - "Пиалан илыш".
978	1942 ийыштак В. Элмар уэш фронтышко шочмо элнам аралаш кая.
979	1942 ийыште "Марий коммуна" жаплышташыш пашам ышташ пурен. 1963 - 1987 ийлаште МарНИИ -ште шанче пашам ыштен.
980	1943 ий 30 март.
981	1943 ий шорыкйол тылзын актриса карьерыжым чара да кум ийжапыште союзник-влакын вой-скаште концертым ончыктедылеш.
982	1943 ийыште 8 ияш Валентин шке ялысе тӱҥалтыш школыш тунемаш каен.
983	1943 ийыште возышо моло фронтовик семынак С.Вишневский Йошкар-Олашке писатель-влак погынымашке толеш.
984	1943 ийыште Ганйан Эмил дене пырля аквалаҥгым ыштен да терген.
985	1943 ийыште ик римский радио дене Феллинин йӧратыше-влак – Чико ден Полина – нерген оҥай передаче каен.
986	1943 ийыште Оренбургысо кӱшыл зенитно-ракетный училищыш тунемаш пурен, кусарымаш курсым эртен.
987	1944-1948 - Марий АССР Медведево районысо Медведево кыдалаш школын тунемшыже.
988	1944 ий гычын Павел Тойдемар сулло Марий АССРын артистше.
989	1944 ийын 6 июльышто 60-шо дивизийын кок полкшо Ковельыш кок велым керылт пурен да олам тушман деч утарен налын.
990	1944 ийыште 1-ше Белорус фронтышто фашист-влак ваштареш кредалын.
991	1944 ийыште лекше «Эрвел мардеж» сборникышкак автор прозо дене возымыжым пуртен.
992	1944 ийыште Миклай «Янлык Пасет» драмым воза, тудым Марий театр шошым модын ончыкта.
993	1944 ийыште С.Вишневский «Шӱмем ӱжеш» поэмым воза.
994	1944 ийыште Совет Союз Герой Сергей Романович Суворов нерген повестьым возаш материалым пога, тудым вич ий воза.
995	1945 - 1946 ийлаште школым Иван Григорьевич Григорьев вуйлатен.
996	1945 ий гыч ССРУ серызе ушем йыжъеҥ.
997	1946 ий майыште Гагарин кудымшо классымат туштак тунем пытара, да 1954 ий 25 октябрьыште Люберцкий 10№-ан ремесленный училищыш тунемаш пура.
998	1946 ийыште Дмитрий Федоровичым «Марийская правда» ден «Марий коммуна» газет-влак редакцийлаш налыныт да шке корреспондентыштлан палемденыт.
999	1946 ийыште Дмитрий Федоровичым «Марийская правда» ден «Марий коммуна» газет-влак редакцийлаш налыныт да шке корреспондентыштлан палемденыт, тыште тудо пытартыш кечыже марте тыршен.
1000	1946 ийыште колхозышто 56 еҥ тыршен: 18 пӧръеҥ, 38 ӱдырамаш.
1001	1946 ийыште Марий Эл Республикын Калык артистше лӱмым сулен налын.
1002	1946 ийыште тудо шочмо марий кундемышкыже пöртылеш.
1003	1946 ийыште тунем пытарыме лӱмеш экзаменыште Кузьма Смирнов симфонийын 2 ужашыжым ончыкта.
1004	1947-1949 ийлаште «Марий коммуна» газет редакцийыште ял озанлык пӧлкам вуйлатен.
1005	1947 - 1961 ийлаште шымияш лийын Калыкын йодмыж почеш ныл классан школым шымияшыш савыреныт.
1006	1947 ий сентябрьыште ешыж дек пöртыл шуын.
1007	1947 ий Ӱярня тылзыште Кузьма Смирнов МарНИИште уэш ышташ тӱҥалеш, но ик тылзе гыч, семлызе сомылым шукташ манын, тудым паша гыч кораҥдат.
1008	1947 ийыште, армий гыч толмек, Марий пединститутыш пӧртылын, ик жапыштак Москошто Горький лӱмеш литературный институтышто заочно тунемаш тӱҥалын.
1009	1947-ше ийыште ялышке радиом, 1965-ше ийыште электром пуртымо. 1950-ше ий июльышто «У шурно» «Чевер ӱжара» колхоз дене ушнен.
1010	1948-1950 ийлаште Н.Т.Пенгитов аспирантурышто тунемын.
1011	1948 ий гыч Франций Шуке радам (вес семынже европо радам) дек пӧртылтен.
1012	1948 ийыште Волаксола шымияш школыш кошташ тӱҥалеш, комсомол радамыш пура.
1013	1948 ийыште тудым сайын пытарен.
1014	1949-1950 ийлаште Партий курсышто шинчымашыжым нӧлтен.
1015	1949 – 1958 ийлаште Рут, Дэвид да Стивен Кинг илыме верлам чӱчкыдын вашталтен иленыт.
1016	1949 ий гычын МАССРын калыкын артистше.
1017	1950–1952 ийлаште ВЛКСМ ЦК пеленсе Центральный комсомольский школым пытарымек, Б.Г. Данилов "Рвезе коммунист", "Марий коммуна" редакцийлаште пашам ыштен.
1018	1950-1952 «Марий коммуна» газет редакцийыште тӱвыра да сымыктыш пӧлкам вуйлатен.
1019	1950 ийыште воктен шогышо яллан (тышке Варале ялат логалын) колхозышт-влакым чумыреныт, кугемдыме колхоз «Коммунар»ым почыныт.
1020	1950 ийыште "Гора" колхозым"Победа" колхоз дене ушеныт.
1021	1950 ийыште Федерико Альберто Латтуада дене пырля шке икымше «Огни варьете» фильмжым шында.
1022	1950 ийыште Чашкаял ялыште эмлымвер почылтеш, кудыжо 1994 ий мартек пашам ышта.
1023	1950 ийыште ял "Победа" колхозышко ушнен.
1024	1950-ше ий мучаште латик ияш Стивын ончалмыжым шуко вӱран сай огыл преступлений-влак налыныт, кудыжым 19 ияш Чарлз Старквезер да тудын 14 ияш ӱдыр йолташыже Кэрил Фугейт ыштеныт( нуно пырля 11 еҥым Небраскыште да Вайомингыште пуштыныт).
1025	1951 ий августышто тудо Саратовский индустриальный техникумыш тунемаш пура, 25 октябрь 1954 ийыште тудо иквмше гана аэроклубыш кая.
1026	1951 ий — Паша Йошкар Тисте орден.
1027	1951 ийыште иканаште кок книгаже лектеш: «Тӱтыра вошт» ден «Онар калык».
1028	1951 -ше ийыште шочын.
1029	1952-1953 ийлаште Радиокомитетыште пытартыш увер редактор лийын.
1030	1952-1953 - Марий АССР Оршанке кундемысе Табашинский шымияш школын математике дене туныктышыжо.
1031	1952 ийыште Сапаев училищым тунем пытара, но туныктышо-влак дене келшымашым арален кода.
1032	1952 -шо ийыште Йӱлесола Сотнур кундем, Арын сельсоветыш пурен.
1033	1953-1958 ийлаште сылнымутчо, творческий пашаеҥ семын тыршен.
1034	1953-1958 - Н.К. Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш педагогический институтын историй да филологий факультетын студентше.
1035	1953 ий гыч профессиональный серызе лийын, газет редакцийыштат пашам ыштен.
1036	1953 ийыште Йошкар-Оласе педучилищым пытарен да кыдалаш образованийым налын.
1037	1953 ийыште район рӱдерым Фокино солашке кусарат, 1958 ийыште — Советский (У Роҥго) кугыялышке.
1038	1953 ийыште ССРУ-ун серызе ушемын йыжеҥже лийын.
1039	1954 1957 ийлаште Армийыште служитлен.
1040	1954 ий гыч журнал «Ончыко» лӱм дене идалыклан куд гана лекташ тӱҥалын, а 1991 ий гыч - кажне тылзын.
1041	1954 ий шыжым Валентин Колумб Марий АССР серызе ушемын темлымыже да шке чон йодмо почеш, Москосо А.М.Горький лӱмеш Сылнымут институтыш тунемаш пура.
1042	1954 ийыште Мариьн ялушем составыште лийын.
1043	1954 ийыште «Ончыко» журналеш «Кугезе мланде» лӱман кумшо романжын икымше книгаже савыкталтеш.
1044	1954 ийыште тудым армийышке налыныт.
1045	1954 ийыште тудын "Мемнан корнына " икымше почеламут-влак аршашыже савыкталт лектын.
1046	1954 ийыште, тушто дипломым налмеке, М. Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театрыш пашаш толын.
1047	1955 1960 ийлаште Л.Ш. Арсланов — Алабогысе пединститутын филологий факультетын суас-руш пӧлкан студентше.
1048	1955 ийыште Николай Исанбаевич аспирантурым пытара да тиде ийыштак «Марий йылмыште Н-деепричастий» темылан кандидатлык диссертацийым чаплын арала, шке таҥашыже марий-влак кокла гыч йылме дене ончыч шанче кандидат лӱмым налеш.
1049	1956 ий, шыжа тылзын 4-ше кечыштыже, Марий АССР, Морко район Апак ялеш шочын.
1050	1956 ийысе кеҥеж моткоч кугу вес куаным конден : 18 июньышто Марий АССР-ын кӱшыл судшо Сергей Григорьевич Чавайн ӱмбач чыла титакым кораҥден, писательлан яндар лӱмжым пӧртылтен.
1051	1956 ийыште колен.
1052	1956 ийыште ялышке электротулым пуртеныт.
1053	1957 — Гаврилова, Светлана Васильевна тӱвыра пашаеҥ шочын.
1054	1957 ийыште Калык-влак кокласе Бенди Федераций чоҥалтын, да тӱнямбал таҥасымаш-влак эрташ тӱҥалыныт.
1055	1957 ийыште Н.Лекайнлан Марий Элын Калык серызыже лӱмым пуат.
1056	1957 ийыште пелашыж дене палыме лийын пединститутышто, вокальный кружокым вуйлаташ коштмыж годым, да 16 декабрьыште 1957 ийыште нуно сÿаным ыштеныт.
1057	1957 ийыште ӱмыр лугыч лийын.
1058	1957 ийыште ялыште икымше радио лектеш, а 1965 ийыште-телевизор.
1059	1957 "Путёвка в жизнь" фильмын йӱкшым у аппарат дене уэш возымо да кинотеатрыш лукмо.
1060	1957 -ше ийыште пожар лиймылан кöра, пел ял йÿлен, тиде амал денак ял калык вес вере илаш кусненыт.
1061	1958 1959 ийлаште картоным ыштен лукмо цехым почыныт.
1062	1958-1960 ийлаште «Ончыко» журналын литератур редакторжо лийын.
1063	1958—1960 ийлаште Совет Ушем серызе-влакын Ушемышт пеленыс А.М. Горький лӱмеш Литератур институын Кӱшыл литератур курслаштыже тунемын.
1064	1958 ий 15 июньышто лекше «Марий коммуна» газетеш Семен Николаевын «Ялыште» лӱман почеламутшо печатлалтын.
1065	1958 ийыште историй да филологий факультетым «руш йылме да литератур туныктышо» специальностьым тунем пытарен да кÿкшыт образованийым налын.
1066	1958 ийыште казамат вуйлатыше Н.Е. Орловский картон фабрикым почаш пунчалым пеҥгыдемден.
1067	1958 ийыште кок йошкар дипломан Дмитрий Егоровичым Шернур кыдалаш школын коллективше вашлиеш.
1068	1958 ийыште Н.К. Крупская лӱмеш Марпединтститутышко тунемаш пурен. 1960–1963-шо ийлаште Совет армийыште служитлен.
1069	1958 ийыште тиде поселко "посёлок Советский" лӱмым налын.
1070	1958 ийыште, Чорай кыдалаш школым тунем пытарымеке, Йошкар-Олашке толын да И.С.Палантай лÿмеш Музыкальный училищын ямдылалтме отделенийышкыже пурен.
1071	1958 ий январьыште Юралан ачажым реабилитироватлымылан кöра 18 квадратный кумдыкан пöлемым пуэныт.
1072	1958 -ше ий гыч Марий Тӱрек кундемысе комитетыште пашам ышташ тӱҥалын, вара Шернур райкомыш куснен. 12 ий Йошкар-Оласе кугыжаныш комитетым вуйлатен.
1073	1958 -ше ийыште «Шытышэ» колхоз Чапаев лӱмеш кохозыш ушнен.
1074	1959 ийыште Купсола ялыште 129 пӧръеҥ да 215 ӱдырамаш илаш тӱҥалеш.
1075	1959 ийыште лаптам РСФСР калыкын Спартакиаде программышкыже пуртеныт.
1076	1959 - КПСС радамыш пурен.
1077	195px Аҥгела Меркель ( ; ) — Немыч Элын Федерал канцлер.
1078	1960 ий гыч — CК РСФСРын секретарьже, 1973—1979 ийлаште — 1-ше секретарьже, 1968 ий гыч — советысе семмастар-влак Ушемын секретарьже. 1965—1970 ийлаште Москосо консерваторийыште композицийым туныктен.
1079	1960 ийлаште Битлз уло тӱнялан шке сем-влакшым рашкалтылаш тӱҥалын.
1080	1960 ий марте марий йылме дене научный грамматика лийын огыл.
1081	1960 ийыште вокал отделенийын икымше курсшым эртымеке, А.В.Луначарский лÿмеш Театр искусство кугыжаныш институтын актёр отделенийышкыже тунемаш пурен.
1082	1960 ийыште, институтым тунем пытарымек, наукым йӧратен шындыше выпускникым, Алабогысе пединститутын суас йылме да литератур кафедрыштыже ассистентлан пашам ышташ кодат.
1083	1960-шо ийлаште рок-н-ролын вийже трук йомеш.
1084	1960 -шо ийыште Вӱдшор тылзыште Моско олаште семлызе-влакын россий кӱкшытысӧ икымше погынымашышт лийын.
1085	1961-1963 - Н.К. Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш педагогический институтын руш йылме кафедрын ассистентше.
1086	1961 1964 — Г.Ибрагимов лӱмеш йылме, литератур да историй Институтысо аспирантурышто тунемеш.
1087	1961 ий гыч ик ийдалыклан 76 премий марте иканаште кучыкталт кертын.
1088	1961 ийыште Арлан кыдалаш школым пытармеке комсомол путевко почеш Стерлитамак олаште химий заводым чоҥымашке каен.
1089	1961 ийыште "Бригадир" колхоз Шоръял ялын "Большевик" колхозшо деке ушна.
1090	1961 ийыште "Казанский" колхоз дене, а 1964 ийыште "Кукнурский" колхозышко пурен.
1091	1961 ийыште лектын икымше роман «У моря Русского».
1092	1961 ийыште Совет армий гыч пӧртылмеке, адакат клубым вуйлатен.
1093	1961 ийыште Франклин институтын сауптарым (Frank P. Brown Medal) налын.
1094	1961-ше ийыште Валентин Колумб писатель ушемын членже лиеш.
1095	1962 ий гыч А. Мурзашев - Нефтекамск олаште лекташ талше "Коммунизмын ужараже" газетын кусарышыже.
1096	1962 ийыште Венедиктов, музыкальный училищым тунем пытарымеке, куштышо да мурышо «Марий Эл» ансамбльыште солист лиеш. 1963 ийын 5 апрельыште Йошкар-Олаште икымше гана Э.Сапаевын «Акпатыр» опержым марла шынденыт.
1097	1962 ийыште Йошкар-Олашке толеш, заводыш пашашке пура 1967 да 1968 ийлаште, кеҥеж каныш жапыште, «Ончыко» журнал редакцийыште литератур редакторлан пашам ыштен.
1098	1962 ийыште ты селан лӱмжым колхозлан пуеныт.
1099	1962 Теле тылзын Параньгинский районым пытареныт, илмывер-влак Марий Тӱрек кундемыш пуреныт.
1100	1962 -шо ий гыч туныктымаш пашаш куснен.
1101	1963-1966 - Тарту оласе ( Эстоний ) кугыжаныш университетын аспирантше.
1102	1963 ий 20 шорыкйол тылзыште Марий Эл, Курыкмарий районысо Цермышал ялеш шочын.
1103	1963 ийыште В.Колумб Сибирьыш, Абакан-Тайшет кÿртньö корным чоҥымашке миен коштын.
1104	1963 ийыште колен.
1105	1963 ийыште Кузьма Алексеевич Смирновын илышыже кӱрылтеш.
1106	1964 ий 16 октябрьыште Вениамин Михайлович мылам увертарыш: «У повестьым возаш шинчам.
1107	1964 ийыште культпросветшколым пытармеке Озаҥ кугыжаныш консерваторийыш профессор Н.Г. Жигановын композиций классыш (ондакрак тунемын профессор А.С. Леманын) тунемаш пурен.
1108	1964 ийыште пединститутыш тунемаш пурен.
1109	1964 ийыште тудын дене ушнен.
1110	1964 -ше ийыште апрельыште модыш киношто модыт.
1111	1965 1975 ийлаште Пӧртнур кыдалаш школышто шинчымашым поген.
1112	1965 ий 5 февральыште писатель увертарыш: «У повестьым возаш тÿҥальым.
1113	1965 ий — «Почёт Тамга» орден.
1114	1965 ийыште Марий книга савыктыш «Вувер кува» поэмым посна книга дене луктын, тудым сÿретче Л. Аказеев сылне сÿрет дене сöрастарен.
1115	1965 ийыште Пӧтъял ден Ӱлыл Азъял «За мир» колхозыш ушненыт.
1116	1965 ийыште Семеновко «психушкыш» логалын.
1117	1965, пеледыш тылзе - Сыктывкар оласе (Коми АССР) финно-угроведений Всесоюзный конференцийыште участник.
1118	1965 -ше ий гыч тиде каныш кече.
1119	1965 -ше ийыште Марий книга савыктыш «Вуверкува» поэмым посна книга дене луктын, тудо сылнын сöрастарыме лийын.
1120	1966 ий гыч И. Г. Иванов МарНИИ-ште кугурак шанче пашаеҥ лиеш, йылме секторым вуйлаташ тӱҥалеш.
1121	1966 ий кеҥежым отечественный специалист влак итальян машина ден икымше гана палыме лийыныт.
1122	1966 ийыште «Советская энциклопедия» издательствын СССР калык-влак йылме дене мутерым лукшо редакцийже шанчым да книга шöрлыкым «Рушла-марла мутер» дене пойдарен.
1123	1966 ийыште сорла тылзын 12-шо кечыштыже Башкирский АССР Верхне-Сухоязово ялеш Мишкан районышто шочын.
1124	1966 ийыште тудым В.И.Ульнов-Ленин лӱмеш Озаҥысе кугыжаныш университетыште арала.
1125	1966 - Тарту олаште «Яранский говор марийского языка (морфологическая характеристика)» диссертацийым арален.
1126	1967, ÿярня тылзе - филолог шанчын кандидат лÿмым пуэныт.
1127	1967 ий гыч Москошто эрта (лач 1992 ийыште Санкт-Петербургышто эртен, да 1991 ийыште йӧршын эртаралтын огыл). 1996 ий гыч Еврохоккейтур радамыш пура.
1128	1967 ийыште И.С. Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш училищыш вокал пӧлкаш тунемаш пурен. 1968-1970 ийлаште Совет Армий радамыште службым эртен, службо деч вара гына училищым пытарен.
1129	1967 ийыште Москоште кок ияш Высший литературный курсым пытарен.
1130	1967 ийыште премий чот 30 марте иземын.
1131	1967 ийыште самырык капкаоролым ЦСКА тренер Анатолий Тарасов ужын шуктен.
1132	1968 69 тургымышто тренер-влак шижын шуктеныт: тиде тройышто Александровын мастарлыкше гына уло, а эше лидерын чон вийже кӱлеш.
1133	1968 ий марте Олимпиадым эртарыме годым хоккей дене Олимпий турнир Тӱнямбал чемпионатлан шотлалтын.
1134	1968 ийыштак Вӱдшор тылзын 23 кечынже профессионал командыште шке икымше голжым пурта - «Крылья Советов» командын капкашкыже.
1135	1968 ийыште Йошкар-Олаште музыкальный театрым почыныт.
1136	1968 ийыште Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1137	1968 ийыште премийлан негызым пыштеныт.
1138	1969 — 1972 да 1974 — 1975 ийлаште Борис Сергеевич Марий республикысе сӱретче ушем правленийым вуйлатен.
1139	1969 — 1987 ийлаште Семёнов Николай Семёнович директор да туныктышо лийын пашам ыштен.
1140	1969 ийын сӱрем тылзын 31 кечыштыже мурызо кандаш ийлан икымше кон-цертшым кугу аудиторийлан Лас-Вегасын «Интернациональ» гостиницыштыже почын.
1141	196 ий — II курымын ийже.
1142	† * 196-шо пикет илем ( ) — пытыше илем.
1143	1970 ий гыч тыгай тӱшка-влак спортсменлан полшаш тӱҥалыныт, да эркын-эркын ӱдыр-влак кугурак пагалымашым суленыт.
1144	1970 ий мучаште, Гадиатовын «Кумыл оҥгыр» сборникше ош тÿняш тольо.
1145	1970 ийыште Марий республикылан 50 ий темме лӱмеш лӱмгече пайрем годым оперыште Акпатырын рольжым устан модмыжлан Арсений Венедиктовлан Кугыжаныш премийым да ту ийыштак мурызылан Марий АССР-ын заслуженный артистше почёт лӱмым пуэныт.
1146	1970 ийыште Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1147	1970, сорла тылзе - Таллинн оласе (Эстоний) 3 Международный конгрессын финноугровед участник.
1148	1970 -ше ий гыч тачысе кече марте тудо Вӱлеҥер (Мари-Ошаево) ялысе кыдалаш школын вуйлатышыжлан пашам ышта.
1149	1970 -ше ийыште Марисола школышко тунемаш каен.
1150	1971 ийын мучашыштыже, Саппоро оласе Олимпий Модмаш деч ончыч Тарасов (тренер) у тактикым налын.
1151	1971 ийыште Н.К. Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогик институтын историй да филологий факультетысе марий-руш йылме да литератур пӧлкам тунем пытарен.
1152	1972 1986 ийлаште Министр-влак погын вуйлатышын алмаштышыже лийын, тыгодымак Ӱдырамаш-влак погыным вуйлатен.
1153	1972 ийыште заочно университетым тунем пытарен.
1154	1972 ийыште кандаш классым тунем пытарымеке, Альберт Александрович артист лияш шонен.
1155	1972 ийыште Литинститутым заочно тунем лектын.
1156	1972 ийыште РСФСРын сулло туныктышыжо лӱм дене палемдалтын, 1980 ийыште ССРУ калык туныктышо лӱмым налын.
1157	1972 ийыште С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1158	1972 ийыште тиде машинам ыштен лукмылан ВАЗ заводлан "Шортньо Меркурий" Тӱнямбал премийым пуымо. 2000 ийыште ВАЗ-2101 автомобильлан 20 курымын автомашинаже лӱмым пуымо.
1159	1972 ийыште тудо Марий Кугыжаныш Университетын историко-филологический факультетышкыже экзаменым куча да марий отделенийын студентше лиеш.
1160	1973 ий 17 пургыж тунамсе марий музык театрыште "Чодра семым" икымше гана ончыкталтын.
1161	1973 ийыште 18 декабрьыште Стивенын аважын, Рута Кинг Мехико олаште шӱмжӧ кырмым чарна. 1974 ийыште «Doubleday» издательство «Кэрри» романым савыкта, тидлан Кинг $2500 авансым налеш.
1162	1974 1979 -ше ийлаште СССР кӱшыл погынын депутатше лийын.
1163	1974-1983 - Н. К. Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш педагогический институтын руш йылме кафедрын доцентше.
1164	1974 ий гыч тӱҥалын «Литератур шыже» семинарыштко коштын.
1165	1974 ийыште Йыван Кырла лӱмеш мемориал оҥам сакыме, а 1993 ийыште бӱстым ыштыме.
1166	1974 ийыште Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1167	1974 ийыште сӧсна вута пашам ышташ тӱҥалеш.
1168	1974 ийыште шыжым Кинг Боулдерышке(штат Колорадо) илаш кусна, тушто тудо и кий илен.
1169	1974, кылме тылзе - «руш йылме»кафедрын доцент лÿмым налын.
1170	1975 ий гыч кӱшыл школла дене шке пашажым кылда, чын ойлаш гын, Марий Кугыжаныш университет дене, икымше кечыла гычак историко-филологический факультетын илышыш чулымын ушналтеш.
1171	1975 ий гыч ола сынан посёлко улеш.
1172	1975 ий гыч тӱҥалын, таче марте Шернур ДРСГУП-што асфальтым ямдылыше операторлан тырша.
1173	1975 ийыште 29 суртышто 119 еҥ илен.
1174	1975 ийыште 9 майыште Сеҥымаш кече кечын 1941 – 1945 ийлаште Кугу Ачамланде сарыш кайыше да кучедалмаште колышо варале марий-влак лӱмеш ял покшелне чапкӱ шындалтын.
1175	1975 ийыште «Ончыко» журналеш «Сар кыша» повестьше лектын. 80—90 ийлаште «Марий коммуна» газетеш «Печкалтше тымык» повестьше, ятыр очеркше савыкталтыныт.
1176	1975 ийыште тудым "Ончыко" газет редакцийышке пашашке ӱжыт.
1177	1975 ийыште училищым тунем лекмек, В. И. Суриков лӱмеш Москосо кугыжаныш акдемический художественный институтыш тунемаш пурен. 1981- 1983 ийлаште Совет Армий радамыште служитлен.
1178	1975 ийыште Шернур кундем Кукнур кыдалаш школышто пашам ышташ тӱҥалын: 6 ий завучат лийын.
1179	1975 -ше ий гыч тудо Марий кугыжаныш техник университетысе чодыра таксаций да чодыра паша кафедрын пашаеҥже лийын: профессор марте кушкын. 400 наре шанче пашан, 40 моногорафийын авторжо.
1180	1976 1981 ийлаште Поранча кундем Элнет (Илеть) селаште илен.
1181	1976–2002 ийлаште Марий кугыжаныш университетыште тӱрлӧ вуйлатыше сомылым шуктен: старший преподаватель, доцент, профессор, кафедр вуйлатыше.
1182	1976 ий гыч Йошкар-Оласе эмлыме верыште тыршаш тӱҥалын. 10 ий Йошкар-Олан тӱҥ хирургшо лийын.
1183	1976 ий гыч кажне ийын "Калык-влак кокласе хоккей справочник". 1977 ий гыч кажне тылзын "ИИХФ-н пресс-релизше" савыкталтеш.
1184	1976 ийысе аварий Сусыргышо Харламов Ага тылзын 26 кечынже Харламовмыт уна гыч пӧртылмӧ годым аварийыш логалыныт.
1185	1976 ийыште Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1186	1976 ийыште С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1187	1976 -шо ийыште Сыктывкарыш илаш куснен.
1188	1977 ий гыч Е. Н. Мустаев шке илышыжым кÿшыл школ дене кылда. 1977 ийыштак Марий кугыжаныш университетын партком секретарьжылан тыршаш тÿҥалын.
1189	1977 ийыште "Октябрьская повесть" ден "Десятая высота" книгаже-влаклан Юрий Петров МАССР Кугыжаныш премийым налеш.
1190	1977 ийыште ССРУ писатель ушемыш пурен.
1191	1977-ше ийысе Конституций почеш Совет Ушемым икоян шуко калыкан социализм кугыжаныш семын лӱмдалтын.
1192	1977 -ше ийыште Поранча кундемысе торфушемыште инженерлан пашам ышташ тӱҥалын да вуйлатыше мартеат шуын.
1193	1978 ий гыч тӱҥалын ты элыште граждан сар кая.
1194	1978 ийыште «Ончыко» журналыште «Нигунам от пӧртылтӧ» лÿман икымше кугу ойлымашыже савыкталтеш.
1195	1978 ийыште С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1196	1979 ийыште МАССРын сулло артистше.
1197	1979 ийыште Михайлов-Петров-Харламов тройко шке тӱжемше шайбыжым пурта.
1198	1979 ийыште С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1199	1979 «Поэтын поянлыкше: статья, рецензий, шарнымаш» книга гыч (Йошкар-Ола, 1984) В. Егоров.
1200	1979 -ше ий гыч республикысе тӱҥ эмлыме верыште тыршен, хирургий пӧлкан вуйлатышыжат лийын.
1201	197 ий — II курымын ийже.
1202	1980 ийыште Искандаров лӱмеш капеллын хор солисткыже лийын.
1203	1980 ийыште Марий АССРынн калык почеламутчо лӱмым пуымо.
1204	1980 ийыште Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1205	1980 ийыште пытарен.
1206	1980 ийыште С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1207	1980 ийыште, университетым пытарымеке, Абукаев "Ямде лий", "Ончыко", "Пионер йÿк" редакцийлаште пашам ыштен.
1208	1980 ийыште, школым пытарымеке Леонид Маркелов СССР аралтыш министерствын Москосо Краснознаменый институтышто тыглай пашазе семын тыршен.
1209	1980-ше ий гыч Марий кугыжаныш пединститутышто пашам ышташ тӱҥалын. 5 ий Марий туныктыш институтын ректоржат лийын.
1210	1980 -ше ий гыч «Марий Эл» кугыжаныш ансамбльын мурызо – вокалисткыже.
1211	1980 -ше ийыште Михайлов-Петров-Харламов тройко шалана.
1212	1980 -шо ийлаште казаматым кугемдашлан шуко пачашан илыме пӧртым пуэныт.
1213	1980 -шо ийыште З. М. Дудина Марий кугыжаныш университетын руш да марий пӧлкашкыже тунемаш пурен.
1214	1981-1984 ийлаште - театр директорын алмаштышыже, вара угыч сценышке пӧртылеш.
1215	1981 ийыште диссертацийым арален, эртымгорно шанче кандидат лийын.
1216	1981 ийыште икымше гана самырык литератор-влакын «Сылнымут шыже» семинар-совещанийышкышт логалеш, тушто уста поэт-влак Семен Вишневский ден Михаил Якимовын вÿдымӧ тÿшкаште шке почеламутшо-влакым лудеш, йолташыже-влакын аклыме ойым колеш.
1217	1981 ийыште ты тӧнеж «Знак Почёта» орден дене суапландаралтын.
1218	1982 ийыште 192 икшывылан келыштарыме школым чоҥеныт.
1219	1982 ийыште Елизар Николаевичлан мастар вуйлатыше, шымлызе, педагог семын Н.К. Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш педагогический институтын икымше проректор пашам темленыт.
1220	1982 ийыште Институтым тунемын пытарен.
1221	1982 ийыште Марий книга савыктыш «Кинде-шинчал» почеламут сборникшым луктеш.
1222	1983-1985 - Н. К. Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш институтын кÿшыл шанче сотрудникше.
1223	1983–1986 ийлаште Морко район Азъял кыдалаш школышто марий йылме да литератур туныктышылан пашам ыштен.
1224	1983 ий гыч "Совет Ушемын сулло спорт мастер" ( ) мут официал чап лӱм семын кучылталтеш.
1225	1983 ий икымше марий шымлызе, этнограф В. М. Васильевын лӱмжым нумалеш.
1226	1983 ийыште тудым СССР художник ушемыш пуртат.
1227	1984 1989 ийлаште Совет Ушем кӱшыл погынын депутатше лийын.
1228	1984 1990 ийлаште ялыште асфальт корным шарат. 2005 ий шорыкйол тылзын икымше кечыжлан ты ялыште чылажге 64 сурт уло, чылажге 191 еҥ ила.
1229	1984 ийыште олалан Йошкар Знамя паша орденым кучыктеныт.
1230	1984 ийыште Олипиаде Лос-Анджелес олаште эртаралтын.
1231	1984 -ше ий гыч «Марий Эл» кугыжаныш куштышо ансамбльын артистше лийын.
1232	1985-1991 - Н. К. Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш педагогический институтын руш йылме кафедрын доцентше.
1233	1985 ий гыч тудо журналистлан пашам ышташ тӱналын. 2 ий «Кугарня» газетын тӱҥ редакторжо лийын.
1234	1985 ий кеҥежым мӧҥгыштыжӧ изи икшыве-шамычым ончаш нянька кодмек, койка йымач тошто чемоданным шупшын луктеш.
1235	1985 ийыште Волаксола кандаш ияш школым тунем пытарымек, Йошкар-Оласе медицине училищыш медшӱжарлан тунемаш пура.
1236	1985 - Сыктывкар оласе (Коми Республик) 5 Международный финноугровед конгрессын участникше.
1237	1986 — 1997 ийлаште М. Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театрыште пашам ышташ тӱҥалеш.
1238	1986 ийыште дипломым налмек, ик жап калык усталык рÿдерыште пашам ышта, а 1987 ий гыч – Марий телевиденийыште.
1239	1986 ийыште Марий кугыжаныш университетын профессоржо лӱмым икымше гана марий ӱдырамаш-влак коклаште сулен налын.
1240	1987 ий гыч Республикысе курчак театрыште сем пӧлкалан вуйын шога.
1241	1987 ийыште Марий Элышке толеш.
1242	1987 ийыште «Ончыко» журнал «Знак Почета» орден дене наградитлалтын.
1243	1987 - Устинов оласе (Одо АССР) 17 Всесоюзный финно-угор конференцийын участникше.
1244	1988 ийыште Сеулышто ХХ-шо Кеҥежымсе Олимпий модмаш, 2002 -шо ийыште футбол дене тӱнямбал чемпионат эртеныт.
1245	1988 ийыште ты кундемыште ял клуб пашам ышташ тӱҥалеш.
1246	1988 ийыште угыч Йошкар-Олашке актерлан театрыш ышташ пӧртылеш.
1247	1988 колен), Совет Ушемысе политик пашаеҥ * 1910 --- Уланова, Галина Сергеевна (21.3. 1998 колен), балерина, Совет Ушемын калык артисткыже, Социализм Паша Герой лӱмым кок гана сулен.
1248	1989 ий гыч арняште 2 гана лектын, 90-ше ийла мучаш гыч — 1 гана.
1249	1989 ийысе шотлымаш почеш кундемшыте тыгай калык-влак иленыт: суас-влак — 47,6 %, марий-влак — 41,6 %, руш-влак — 10,2 %, моло калык-влак — 0,6 %.
1250	1989 ийыште МарГУ -со историй да филологий факультетыш пашам ышташ толеш.
1251	1989 ийыште Совет Ушем -УАШ- Канаде кугыжаныш-влакын командышт вашлийыныт.
1252	1989 -ше ийыште 29-ше №-ан школын вуйлатышыжлан шогалын.
1253	1989 -ше ийыште Сотнур кыдалаш школын вуйлатышыжлан шогалын.
1254	198 ий — II курымын ийже.
1255	1990-1992 ийлаште Всероссийский культура фондын марий пӧлкажым вуйлатышыжын алмаштышыжлан.
1256	1990 ий гыч 2000 ий марте ятыр возымыжо «Марий коммуна» (вараже «Марий Эл»), «Кугарня» газетлаште, «Ончыко» журналыште печатлалтын. 1980-ше Ты пагытыште писательын 4 повестьше, 3 романже да ятыр ойлымашыже лектеденыт.
1257	1990 ий гыч Марий Тӱрек кундемысе Мари-Купто кыдалаш школышто историй предметым туныктышылан тыршаш тӱҥалын.
1258	1990 ий гыч эн чӱчкыдын кучылталтше ОС-лан шотлалтыт: Microsoft Windows да UNIX системе-влак (Linux да Mac OS чӱчкыдынрак кучылталтыт).
1259	1990 ийла кыдалне камерлаште 12 тӱжем наре еҥ шинчен. 8 квадрат метр кумыдкан камерыште 6 еҥ олмеш 20 еҥым шинчыктеныт, малаш черет дене логалын.
1260	1990 ийла тӱҥалтыш гыч тиде пайремым Йошкар-Олаште эртарат.
1261	1990 ий – Марий ССР Виктерын Чап таныкше. 1992 ий – « Марий Эл Республикын сулло артистше ». 2005 ий – РоссийФедераций тӱвыра Министерствын Чап танкыше.
1262	1990 ий тӱҥалтышыште йочасадым ышташ тӱҥалыныт, но тӱрлӧ амаллан кӧра чоҥен шуктен огытыл.
1263	1990 ийыште Александр 18 номеран эксперимент школ-комплексыште, кызыт рӱдерыште, шинчымашым погаш тӱҥалын.
1264	1990 ийыште журналын кокымшо шочмо ийже семын палемдат.
1265	1990 -ше ий гыч тудо «Улыбка» ансамбль вуйлатышылан тыршаш тӱҥалын, а тачысе кечылан Жанна Витальевнан вуйлатыме коллективше конкурслаште ик гана веле огыл сеҥышыш лектын, лауреат лӱм дене палемдалтын.
1266	1990-ше ийла гыч Пеледыш пайрем умбакыже вияҥ толеш.
1267	1991 - 1992 ийлаште школ кыдалаш лийын Кыдалаш статусым налмеке, школ у шӱлышым налын.
1268	1991 1996 ийлаште кугыжаныш секретарьлан шоген.
1269	1991-1997 - Н.К. Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш педагогический институтын языкознаний кафедрын доцентше.
1270	1991 2007 ийлаште тудо Марий самырык театрыште модын, тӱрлӧ рольым устан чоҥен.
1271	1991 ий 7 Идымыште ӱмыржӧ кӱрылтеш.
1272	1991 ий гыч Марий Самырык театрыште тӱҥ режиссёр улеш.
1273	1991 ий — ЦК КПСС пелен ВПШ-ам тунем пытара. 1994 ийыште "Юрист-консультант" специальностьым Российысе политологий институтышто налеш.
1274	1991 ийын ӱярня тылзын 20-шо кечынже колхоз погынын пунчалже почеш Варале ял «Коммунар» колхоз гыч лектын, «Варалинский» колхозым ыштеныт.
1275	1991 ийыште автомашинан ончылжын у дизайн лектын.
1276	1991 ийыште икымше гана Марий Талешке кечым угыч пайремдыме.
1277	1991 ийыште С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1278	1991 ийыште Хельсинки олаште тудын лӱмым нумалше обществе почылтын; тӱвырам вияҥдымашыште, книга, тунемме пособийым лукмо шотышто уралысе изи калык-влаклан (марий-влакланат) полша.
1279	1992 ий гычын ГАЗ заводышто 5 тонн нелытан ГАЗ-4301 автомашинам серийно лукташ тӱҥалме.
1280	1992 ий гычын Покровский черке уэш шке пашажым тӱҥалын.
1281	1992 ийыште Алина Викторовналан Марий АССР культурын заслуженный пашаеҥже чап лӱмым пуымо.
1282	1992 ийыште Москосо М. Горький лӱмеш Литератур институтым тунем пытара.
1283	1992 ийыште Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1284	1992 ийыште погымо материалым Москошко колтат.
1285	1993 ий гычын ГАЗ-52 модельым алмаштыше грузовой ГАЗ-3306 автомашинан серийно лукташ тӱҥалме.
1286	1993 ий Пеледыш гыч гыч 1994 ий Теле тылзе марте – Астрахань олаште армийыште лийын.
1287	1993 ийыште "Какшан" группым чоҥен.
1288	1993 ийыште Федераций Каҥашын депутатшылан сайленыт.
1289	1993 -шо ий гыч тудо бизнес пашаште шуаралташ тӱҥалын.
1290	1993 -шо ийыште вӱд пучым шупшмо.
1291	1994-2000 ийла - финн-угор йылме кафедрын ст.
1292	1994,2005,2010 ийлаште ялын пайремжым эртарыме.
1293	1994 ий ага тылзын икмыняр ончычсо арестант, Сибирякын (Сергей Липачинскийын) вуйлатымыж почеш "авторитет-влак" Бутырский казаматыште шке йолташышт -влакым ужаш шонен пыштеныт.
1294	1994 ийыште ГАЗыште 4 цилиндран турбодизель ГАЗ-5441 двигательым лукташ тӱҥалыныт.
1295	1995 - 1997 ийлаште школым Вениамин Никифорович Дмитриев вуйлатен.
1296	1995 ий Теле тылзын 30 кечынже чап лӱм нерген кӱштык лектын.
1297	1995 ийыште водопровод пучым шупшыныт, но ялысе калык тошто семынак таве дене пайдалана.
1298	1995 ийыште "Ньюэллз Олд Бойз" командыш модаш куснен. 10 ияш годымжо тудын соматотропин (кушмаш гормон) дефицитым муыныт.
1299	1995 ийыште "Полярная звезда" группым пога.
1300	1995 ийыште "Составное именное сказуемое в марийском языке" кандидат диссертацийым Йошкар-Олаште арален.
1301	1995, шыжа тылзе - «Заслуженный деятель науки Республики Марий Эл» лÿмым пуэныт.
1302	1996 ий гычын Бутырский казаматышке ӱдырамаш-влакым петырмым чарненыт.
1303	1996 ий гыч эртаралтеш.
1304	1996 ийыште 18 пӧрт шотлалтын.
1305	1996 ийыште Венгрий ВМФ-ыш, 1999-ште НАТО-шке, 2004-ште Европо Ушемыш ушнен. 2007 ий гыч шенген зоныш пура.
1306	1996 ийыште чап лӱмым икымше айдемылан пуымо.
1307	1997 — 2001 ийлаште Марий Самырык Театрыште актерлан ышта.
1308	1997 98 ийласе тургымышто Еврохоккейтур радамыште эртаралтеш.
1309	1997 ий гыч регионгокласе мер организаций – Российысе руш лапта Федераций пашам ышташ тӱҥалын.
1310	1997 ий гыч турнирыште 6 тӱшка лие.
1311	1997 ийыште А.Васильев Марий республикысе тÿвыра да сымыктыш колледжын актер отделенийышкыже тунемаш пура.
1312	1997 ийыште, пеледыш тылзын 19 кечыштыже ӱмыржӧ кӱрылтын.
1313	1997 ийыште Станислав Шакировлан "Марий Элын сулло артистше", а 2000 ийыште "Марий Элын Калык артистше" лӱмым пуэныт.
1314	1997, шыжа тылзе - 2008, кылме тылзе - Н. К. Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш педагогический институтын языкознаний кафедрын профессоржо.
1315	1998 ий гыч 2004 ий марте «Чолга шӱдыр» фестивальыште эн шуко мурылан почеламут автор семын Марий Элысе тӱвыра печать да калык-влакын пашашт шотышто министерствын диплом ден пӧлек дене палемдалтын.
1316	1998 ий гыч Я. Эшпай лӱмеш Марий кугыжаныш филармонийыш директорын алмаштышыжлан пашам ышташ кусна.
1317	1998 ийыште Кинг ик эн кумдан палыме «Секретные материалы» сериалын ик серийжын авторжо лиеш.
1318	1998 ийыште Чемпион Лиге эн кугу оксам кондышо футбол таҥасымашышке савырнен.
1319	1998 ийыште "Ший памаш" конкурсын, 1999 ийыште "Эстрадный вернисаж" конкурсын лауреатше лийын. 2000 ийыште Моско олаште "Дельфийские игры-2000" конкурсыш ушнен.
1320	1998 – Йошкар - Ола, РМЭ, Марий кугыжаныш университетыште «Грамматические категории имени существительного в марийском языке» теман шанче докладым арален.
1321	1998 -ше ийыште Марий кугыжаныш филармонийын солистше лийын.
1322	1999, вÿдшор - доктор филологических наук лÿмым пуэныт.
1323	1999 ийысе кумшо номеран "Ончыкышто" печатлалтше аллегорий сынан "Йошкар-Олан эн моторжо" ойлымашыште Ю.Артамонов шоҥгылык темым нӧлталеш.
1324	1999 ийыште ГАЗ-3309 модель негызеш 2 осян (4×4) ГАЗ-3308 "Садко" автомашинам армийлан тыгак граждан - влаклан келыштаарымым лукташ тӱҥалыныт.
1325	1999 ийыште С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1326	1999, кылме тылзе - чумыр да танастарыме языкознаниыйн профессор лÿмым пуэныт. 2001, ÿярня тылзе - «Почетный работник высшего профессионального образования Российской Федерации» лÿмым пуэныт.
1327	1999 -ше ий гыч тудо шочмо кундемыштыже Мосолов лӱмеш ял озанлык ушем вуйлатышылан тыршаш тӱҥалын.
1328	199 ий — II курымын ийже.
1329	19 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 139-ше (кужемдыме ийлаште 140) кечыже.
1330	19 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 109-ше (кужемдыме ийлаште 110) кечыже.
1331	19 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 262-шо (кужемдыме ийлаште 263) кечыже.
1332	19 ияшыж годым Мохандас Ганди Лондоныш каен.
1333	19 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 323-шо (кужемдыме ийлаште 324) кечыже.
1334	19 нобрьяште 1828 ийыште брюшной тиф деч колен.
1335	19 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 170-ше (кужемдыме ийлаште 171) кечыже.
1336	19 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 50-ше кечыже.
1337	19 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 353-шо (кужемдыме ийлаште 354) кечыже.
1338	19 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 19-ше кечыже.
1339	19 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 292-шо (кужемдыме ийлаште 293) кечыже.
1340	1 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 121-ше (кужемдыме ийлаште 122) кечыже.
1341	1 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 91-ше (кужемдыме ийлаште 92) кечыже.
1342	1 декабрь 1916 ийыште погынымаш тидым ончен, брошюр, листовко ден газет–влакым руш огыл йылме дене лукташ сайлан шотлен.
1343	1 ден 2-шо кокласе йоыртем чыла чот да лица сыныште палдырна.
1344	1 ий — I курымын ийже.
1345	1 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 305-ше (кужемдыме ийлаште 306) кечыже.
1346	1 майыште Микай шке дневникыштыже пытартыш пашажым возен кода.
1347	1 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 32-шо кечыже.
1348	1 — пӱчшӧ, 2 — AB хорда (йошкар тӱс дене ончыктымо), 3 — сегмент, 4 — дуга Хорда — оҥгын кок точкыжым ушышо пӱчкыш.
1349	№ 1. С. 68. Кыренам тушманым талын: почеламут // Марий коммуна. 1966. 12 февр.
1350	1.Сÿан деч ончычсо пагыт – ÿдырым ончымаш, ÿдырым йÿктымаш («Аважым ончен, ÿдыржым нал, ачажым ончен, марлан кай»); 2.Сÿан кече («Кузе сÿаным эртарет, туге илаш тÿналат»); 3.Сÿан деч варасе пагыт («Оръеҥ мелна когарше лийшаш»).
1351	1 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 335-ше (кужемдыме ийлаште 336) кечыже.
1352	1 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 60-шо (кужемдыме ийлаште 61) кечыже.
1353	1Шорыкйол 1967 ий гыч газет угыч лектеш да вийым пога.
1354	1 Шорыкйол 2005ше ийысе шотлымаш почеш кундемыште 16 200 еҥ ила.
1355	1 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 274-ше (кужемдыме ийлаште 275) кечыже.
1356	2000 ий 13 Ага гыч 21 Пеледыш марте Кечывалвел федерал йырвел лӱмым нумалын.
1357	2000 ийыште ГАЗ-3307 ден 3309 шасси -влакым тӱрлӧ компаний-влак кучылташ тӱҥалыныт.
1358	2000 ийыште США угыч романным поген налаш толашеныт. 2001 ийыште СШАте лектын икымше книгаже Маркын «Приключение Гельберри Финна» и «Приключение Тома Сойера» кушто южо мут шамычым кораҥденыт.
1359	2000 -ше ий гыч Александр Иванович марий погынын чолга еҥже.
1360	2000-ше ийлаште Александрын эргыже шочеш.
1361	2000 -ше ийыште Ага тылзын 13 кечынже чоҥалтын.
1362	2000-ше ийыште Я.Эшпай лӱмеш Кугыжаныш Марий филармонийын солисткыже лийын. 2006 ийыште Олык Ипай лӱмеш премийын лауреатше лӱмым сулен.
1363	2001 — 2002 ийлаште Георгий Константинов лӱм руш драме театрыште тырша. 2002 ийыште адакат М. Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театрыш пӧртылеш, но ынде тӱҥ режиссёр семын.
1364	2001 ий гычын тудо – Марий самырык театрын артистше.
1365	2001 ийыште 21 сентябрьыште авторын шочмо кечынже машин тӱткар деч вара Брайан Смит шке ӱмыржӧ ден наркотиклан кӧра чеверласен.
1366	2001 ийыште Вологдысо да Кугу Устюгысо епископ Максимилиан (Лазаренко) каласен: "Йӱштӧ Кугызан официал биографийыштыже Кочан тынеш пурымыж нерген возалтеш гын, РТЧ "Кугу Устюг - Йӱштӧ Кугызан шочмо верже" проект дене келша, да полша.
1367	2001 ийыште Пӧтъялысе кыдалаш школым тунемын пытара да Санкт-Петербургысо театр сымыктыш кугыжаныш академийыш тунемаш пура.
1368	2001 ийыште прозаикын посна книга дене лукмо «Шочмо вер-чевер» лирический новелле-влак ош тÿням ужыныт.
1369	2001 ийыште тудо «Марий Эл республикын президентше пелен мер да политик рӱдер» кугыжаныш тӧнежын вуйлатышыже лийын да кызытат тиде сомылымак шуктен шога.
1370	2001 -ше ий гыч Марий кугыжаныш политехник университетыште туныктышылан пашам ышта.
1371	2002. 11 окт.) Негыз Писатели Марий Эл: биобиблиограф.
1372	2002 ийлан руш калыкын тӱнямбал чотшо 130 миллион еҥ, Российыште 116 миллион еҥ (Россий калык чот деч 79,8 %).
1373	2002 ийысе Кугыжаныш калык перепись почеш, Суас Элыште тыгай калык-шамыч илат: Илем-влак Суас Элын эн кугу илемлан Озаҥ ола шотлалтеш.
1374	2002 ийыште Александр «Полярная звезда» группа гыч каен, Йошкар-Олашке пӧртылын.
1375	2002 ийыште «Мӧр чурий» да «Кечын шӱмжӧ» почеламут книга-влаклан Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше лӱмым налын.
1376	2002 ийыште руш писатель А. Спиридонов «Югорно» эпосым луктын, тудым А. Мокеев марий йылмыш устан кусарен.
1377	2002 ийыште Татьяна Пчёлкина Морко районысо Себеусад ялыште да И.С.Ключников-Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш коледжыште книга-влакшын презентацийыштым эртарен.
1378	2002 -шо ий гыч Марий кугыжаныш университет журналистик кафедре вуйлатышылан пашам ышта.
1379	2002 -шо ийлан 6 суртышто 10 еҥ ила.
1380	2003 ий гыч - Россий Федераций Кугыжаныш думын депутатше.
1381	2003 ий – «Ди-Ди» группым чоҥен. 2006 ий – «МариStar» группым чоҥен.
1382	2003 ий — йоча сылнымут книга «Сото кандывуй».
1383	2003 ий марте Кубок Злин олаште эртен, вара Пардубицыш кусаралтын.
1384	2003 ийыште «Ди-Ди» группым чумыра, 2006 ийыште - «МариStar» марла йоҥгалтарыше группым.
1385	2003 ийыште самырык-влаклан пӧлеклалтше «Кугарня» газетыш пашам ышташ пура.
1386	2003 ийыште тунемын пытарен.
1387	2003 ийыште ты регионышто армийым адакат иземдыме, 75 тӱж.
1388	2004 да 2015 ийыште Сеҥымашын ХХХ идалыкше лӱмеш тӱвыра полатыште усталык касше лийын.
1389	2004 ий 18 пургыжышто колен.
1390	2004 ий гыч ÿдырамаш-влакат тушко ушненыт. 2005 ийыште ÿчашымашлан кöра бейсболым Олимпийский модмаш гыч кораҥденыт.
1391	2004 ийлан 53 наре пӧрт чоҥалтеш, 182 калык ила, шукыжо марий-влак улыт.
1392	2004 ий шорыкйол тылзын храмын куполжым уэш ырес сӧрастараш тӱҥалын.
1393	2004 ийын кылме тылзын 16-шо кечынже Старо-Утчанский сельсовет «Староутчанский» муниципальный образованийыш вашталтын да ял шотан илемын статусшым налын Тӱҥалтыш школ Ялыште тӱҥалтыш школ Октябрьсий революций деч вара гына почылтын.
1394	2004 ийыште Россий Федерацийыште «Российысе Кудо Федераций» регистрацийым эрта.
1395	2004 ийыште тудым пӱрымаш корныжо Пошкырт Эл наҥгаен.
1396	2004 -ше ийлан 12 суртышто 30 еҥ ила.
1397	2004-ше ийыште Марий кугыжаныш университетысе финн-угор йылме-влак кафедр пелен улшо докторантуржым тунем пытара.
1398	2005 2007 ийлаште КФЙ-лын регионысо чумыр йорварже 28,4 процентлан кугемын.
1399	2005-2009 ийлаште тюрк да финн-угор кафедрын вуйлатышыже лийын.
1400	2005 ий гыч Либерец олаште эрта.
1401	2005 ийыште академийым тунемын пытара да М. Шкетан лӱмеш театрыш актерлан пура.
1402	2005 ийыште балетым кумшо гана шындыме да 15 ӱярняште ончыктымо.
1403	2005 ийыште Калтаса районын 75-ше идалыкше вашеш эрвел марий вел «Ӱжара» газетыште И.Ломберскийын у илышлан пöлеклалтше такмакше-влак савыкталтыныт.
1404	2005 ийыште Кускин школым йочасадышке савырыме.
1405	2005 ийыште сӱрем тылзын 6-шо кечынже ӱмыржӧ кӱрылтын.
1406	2005 -ше ий 1-ше шорыкйоллан ялыште 141 еҥ ила.
1407	2005 -ше ийыште йоча спорт школышто футбол дене тренерлан тыршаш тӱҥалын.
1408	2006 ий гычын ГАЗ-3307, ГАЗ-3309, ГАЗ-3308 автомобильлашке ЕВРО-2 экологий стандартлан келшыше дизель двигательым шындат, а 2008 ий гыч-Евро 3. ЗМЗ бензин двигатель дене нине модель-влакым официально лукмым чарныме.
1409	2006 ий кеҥежым казаматым у верышке кусарыме нерген проект лектын.
1410	2006 ий – « Марий Эл Республикын Калык артистше » чап лӱм. 2010 ий – Татарстан Республик тӱвыра министерствын Чап таныкше. 2010 ий – Марий Эл Республик Кугыжаныш Погынын Чап таныкше.
1411	2006 ий Пеледыш тылзын Курыкмарий кундем Виловат да Кузнецово селалаште кугу шолем (диаметрже 20 мм деч кугурак) да кугу йӱр ялозанлык мландын 3,5 тӱж.
1412	2006 ийысе ойып Марий Элын ойыпшо (2006—2011) 2011 ийысе ойып 2011 ий Шорыкйол тылзын Марий Эл республикын президентше Леонид Маркеловын темлымыж почеш республикын у тистыжым да ойыпшым ямдылаш тӱҥалыныт.
1413	2006 ийыште Аркадий Афанасьевич МарНИИ гыч Марий кугыжаныш университетыш куснен, докторантурыш тунемаш пурен.
1414	2006 -шо ий гыч муниципал кидыш кусна.
1415	2007 ий Идым тылзе гыч — 2009 ий Ага тылзе марте- Республикысе Марий самырык театрыште калык дене пашам ыштыше директорын полышкалышыжлан ыштен (зам директора по работе со зрителями).
1416	2007 ий февраль тылзе гыч тыгай кагаз-влакым огыт пу, шочмо нерген таныккагазыште вес могырым йочан эллык нерген штамп шындалтеш.
1417	2007 ийыште Роман Рэин шкетын Владивосток гыч Санкт-Петербургыш илашлан кая, кушто кокымшо альбомым «31,0345 Years of Dread» Dizzaster лейблыште луктеш.
1418	2007 ийыште С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1419	2007 ийыште Финляндийысе Лахти олаште эртаралтше «Моторлык да шучкылык» теме дене лийше Тӱнямбал писатель-влакын форумыштышт участвоватлен.
1420	2008 ий 18 Шорыкйоллан кундемыш тыгай муниципал образований-влак пурат: Приволжский (54,40 км²): * о.с.к. (п.
1421	2008 ийшыте, Пургыж тылзын 11 кечынже Намдемун капка (а тудым 1398 ийыште чоҥеныт) йӱлен пытен.
1422	2008 ийын, Пургыж тылзын 4 кечынже РФ Президентын «Юрист кечым палемдымаш нерген» («Об установлении Дня Юриста») 130 №-н Кӱштыкшӧ лектын.
1423	2008 ийысе иктешлымаш: Кечывалвел федерал йырвелыште ик тылзаш кокласе пашадар 11734 теҥге марте кугемын (Россий мучко - 17 290 теҥге.
1424	2008 ийысе Тӱнямбал чемпионатыште H тӱшка чоҥалтын огыл, вес ийын "эмасымаш раундым" угыч пӧртылтеныт.
1425	2008 ийысе фото.
1426	2008 ийысе Чемпионатыште сеҥен налме Кубок Ша́йбан хокке́й дене тӱнямба́л чемпиона́т (руш. Чемпиона́т ми́ра по хокке́ю с ша́йбой) --- Калык-влак кокласе Хоккей Федерацийын вуйлатымыж почеш кажне ийын эртыше спорт таҥасымаш.
1427	2008 ийыште «Георгий Пушкин» роман савыкталтын.
1428	2008 ийыште «Онар» роман-трилогийже Эстонийысе родо-тукым калык-влак программын Литератур премийже дене палемдалтын.
1429	2008 ийыште «Рождённая Реять Бесплотность» альбом лӱмеш гастроль-турым ышта.
1430	2008 ийыште «Шымалык лиям» почеламут сборникше Эстонийысе родо-тукым кыл программе почеш ныл йылме (руш, марий, эстон, англичан) дене савыкталтын.
1431	2009 ийлан Кас-Йӱдвел федерал йырвелыште 13 462 000 еҥ ила.
1432	2009 ийын Пургыж тылзын 7 кечынже турнир лӱмжым вашталтен.
1433	2009 ийысе хит-парад Вер-влак Идалыкысе муро-2010 Идалыкын пытартыш тичмаш арнян Марий Эл Радио тыгай лӱман концерт-фестивальым эртарен.
1434	2009 ийыштак Марий Эл Радио интернетыште йоҥгаш тӱҥалын.
1435	2009 ийыште 20 мартыште Морко районысо тӱвыра пӧртыштӧ районын 85 ияш лӱмгечыжлан да Поэзий кечылан пӧлеклалтше усталык касым эртарен.
1436	2009 ийыште Firefly (Нина Кей) тӱшка гычын каен,тудым Mistery (мурызо) вашталтен. 2010 ийыште график новелле «Крест Экзорциста» лектын. 2011 ийыште Mistery тӱшка гычын каен.
1437	2009 ийыште адвокат Сергей Магницикй изоляторын шкет камерыште колен.
1438	2009 ийыште Марий Республикын мер пашаеҥже Пётр Журавлев Марий Самырыктукымын Икымше Погынымашыште меря калыкын пикш йоҥежшым ончыктен.
1439	2009 ийыште Слот тӱшкан муролан ремикс-влакым воза.
1440	2009 ийыште "Шӧртньӧ мече", а вара "Бриллиант мече" пӧлек-влакым налын.
1441	200px Кечывалвел — ( ) — ныл тӱня вел-влак гыч икте.
1442	2010 2011 ийла гыч Анатолий Зарецких дене икмыняр гана чолга дуэтым чоҥа, пырля ятыр кундемыш гастроль дене тарванат, пырля Йошкар-Олаште кугу концертым шындат.
1443	2010 ий 16 апрельыште Марий Элын Калык артистше Андрей Андриановын шӱмжӧ кырымым чарнен.
1444	2010 ий гычын кокла нелытан ГАЗ (4×2) грузовой автомашинаш ММЗ Д-245.7 Е-3 маркан дизель двигательым шындат.
1445	2010 ий – Марий Эл Республик Президентын Таумут серышыже.
1446	2010 ийыште Марий Эл Радион " Идалыкысе хит-парадыштыже " калык йӱклымаш почеш "Илаш кӱлеш" муро денже 3-шо верым налын.
1447	2010 ийыште писатель «Мариэст» романым савыктен. 1941–1945 ийласе сар жапыште эстон калыкын эргыж ден ӱдыржő-влакын Марий мландыште порылыкым да полышым шижмышт нерген возен.
1448	2010 ийыште российысе физик К. С. Новосёлов графен материалым шымлымылан Нобель премий дене палемдалтын.
1449	2010 ийыште «СОЮЗ» леблыште «Роман Рэйн» альбом лектеш.
1450	2010 ийыште тӱшка Wave-Gotik-Treffen -2010 готик мурын фестивалиште мура.
1451	2011 ий Шорыкйол тылзын 10 кечынже 2010 ийын тӱняште эн сай футболист лӱмым сулен.
1452	2011 ийын шорыкйол тылзе.
1453	2011 ийыште тиде сайтыштак марий чатым почмо.
1454	2012 Вӱдшор 7 — Марий Википедийыште кум тӱжем статья.
1455	2012 ий гыч тӱрлӧ чиян савыкталтеш.
1456	2012 ий гыч эше «Волгыдо» эстраде муро ансамбльым чумыра, тудын дене пырля гастрольлашке коштеш.
1457	2013 ий - Марий Элын Правительствын Чап таныкше.
1458	2013 ий - Марий Элысе тазалык министерствын таумутшо.
1459	2013 Марла чынвозымаш: Туныктышо ден тунемше-влаклан полшык / Map.
1460	2014 ий — 365-кечаш ий (високос идалык огыл), григориан кечышот почеш вӱргечын тӱҥалеш.
1461	2014 ийыште В.Исенеков лӱмеш премийым Кужеҥер район Коҥганур школ сулен налын.
1462	2014 ийыште Рохир Блокландым Уппсала университетыште финн-угроведений кафедрыште Ларс-Гуннар Ларссон олмеш шогалтеныт.
1463	2014 ийыште тиде школышто 62 тунемше лийын.
1464	2014 ий - «Ямде лий» йоча газетын «Почотан юнкоржо».
1465	2015 ийыште 23 январьыште Татьяна Пчёлкина «Муралтынем эн ныжыл мурым» усталык касым эртарен.
1466	2016 Ага 26 — Марий Википедийыште индеш тӱжем статья.
1467	2016 ий — 366-кечаш ий (високос идалык), григориан кечышот почеш кугарнян тӱҥалын.
1468	202 ий — III курымын ийже.
1469	203 ий — III курымын ийже.
1470	206 ий — III курымын ийже.
1471	207 ий — III курымын ийже.
1472	209 ий — III курымын ийже.
1473	20 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 140-ше (кужемдыме ийлаште 141) кечыже.
1474	20 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 110-шо (кужемдыме ийлаште 111) кечыже.
1475	20 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 263-шо (кужемдыме ийлаште 264) кечыже.
1476	20 ий — I курымын ийже.
1477	20 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 324-ше (кужемдыме ийлаште 325) кечыже.
1478	20 май - газет Ипайын " Тыланет " лирический почеламутшым печатлен. 22 май - писатель конференций вашеш Маргостеатрыште эртыше сылнымут кас нерген отчёт пуалтын.
1479	20 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 171-ше (кужемдыме ийлаште 172) кечыже.
1480	20 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 51-ше кечыже.
1481	20 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 232-шо (кужемдыме ийлаште 233) кечыже.
1482	20 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 354-ше (кужемдыме ийлаште 355) кечыже.
1483	20 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 79-ше (кужемдыме ийлаште 80) кечыже.
1484	20-шо ийла мучаште Озаҥысе восточно-педагогический институтышто марий йылмым туныктен.
1485	20-шо ийла мучаште эл мучко калык коклаште грамотым шарыме паша тӱҥалеш.
1486	20 – шо ийлаште школышто, йоча коклаште пашам ыштымыже Шабдарын кумылжым йоча литератур декат савырен. 1931 ийыште тудын йочалан возымо «Тÿшка вий дене» да «Кориш» повестьше – влак посна книга дене лектыт.
1487	† * 20-шо километр илыме вер ( ) — пытыше илем.
1488	20-шо курымын 20-шо ийлаштыже америкыште Джордж Ниссен шке конструктор пашажым тӱҥалын.
1489	20 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 20-шо кечыже.
1490	20 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 293-шо (кужемдыме ийлаште 294) кечыже.
1491	211 ий — III курымын ийже.
1492	212 ий — III курымын ийже.
1493	† * 212-шо квартал пикет илем ( ) — пытыше илем.
1494	213 ий — III курымын ийже.
1495	216 ий — III курымын ийже.
1496	218 ий — III курымын ийже.
1497	219 ий — III курымын ийже.
1498	21 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 141-ше (кужемдыме ийлаште 142) кечыже.
1499	21 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 264-ше (кужемдыме ийлаште 265) кечыже.
1500	21 ий — I курымын ийже.
1501	21 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 325-ше (кужемдыме ийлаште 326) кечыже.
1502	21 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 52-шо кечыже.
1503	21 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 233-шо (кужемдыме ийлаште 234) кечыже.
1504	21 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 355-ше (кужемдыме ийлаште 356) кечыже.
1505	21 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 80-ше (кужемдыме ийлаште 81) кечыже.
1506	21-ше (22-шо) кечынже кеҥежымсе кечышогымаш Негыз * Марла календарь.
1507	21 Шорыкйолын уло тӱня мучко чонлан ик эн чот келшыше кече палемдалтеш – Калык-влак кокласе ӧндалалтмаш кече (International Hug Day).
1508	221 ий — III курымын ийже.
1509	222 ий — III курымын ийже.
1510	226 ий — III курымын ийже.
1511	228 ий — III курымын ийже.
1512	229 ий — III курымын ийже.
1513	22 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 142-шо (кужемдыме ийлаште 143) кечыже.
1514	22 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 112-шо (кужемдыме ийлаште 113) кечыже.
1515	22 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 265-ше (кужемдыме ийлаште 266) кечыже.
1516	22 ий — I курымын ийже.
1517	22 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 326-шо (кужемдыме ийлаште 327) кечыже.
1518	22 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 53-шо кечыже.
1519	22 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 234-ше (кужемдыме ийлаште 235) кечыже.
1520	22 Теле 1996 ийыште Марий Эл Республикын президентшылан сайлымашыш кандидат семын ушнен.
1521	22 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 356-шо (кужемдыме ийлаште 357) кечыже.
1522	22 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 81-ше (кужемдыме ийлаште 82) кечыже.
1523	22 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 22-шо кечыже.
1524	22 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 295-ше (кужемдыме ийлаште 296) кечыже.
1525	230 ий — III курымын ийже.
1526	231 ий — III курымын ийже.
1527	232 ий — III курымын ийже.
1528	233 ий — III курымын ийже.
1529	236 ий — III курымын ийже.
1530	237 ий — III курымын ийже.
1531	239 тӱрлӧ кайык ила (44 семемействе, 17 отряд).
1532	23 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 266-шо (кужемдыме ийлаште 267) кечыже.
1533	23 ий — I курымын ийже.
1534	23 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 327-ше (кужемдыме ийлаште 328) кечыже.
1535	23 Пургыж 1960 ийыште РСФСР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Кӱштыкшӧ почеш Ронгинский район Советский район лӱмым налын.
1536	23 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 235-ше (кужемдыме ийлаште 236) кечыже.
1537	23 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 357-ше (кужемдыме ийлаште 358) кечыже.
1538	23 Ӱярня 1971 ийыште тыште мланде йымалсе ядерный пудештарымашым ыштыме. 5 килотоннаш 3 зарядым Пермь крайысе Чердынский кундемыште пудештареныт.
1539	23 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 82-шо (кужемдыме ийлаште 83) кечыже.
1540	23 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 23-шо кечыже.
1541	23 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 296-шо (кужемдыме ийлаште 297) кечыже.
1542	241 ий — III курымын ийже.
1543	243 ий — III курымын ийже.
1544	244 ий — III курымын ийже.
1545	246 ий — III курымын ийже.
1546	247 ий — III курымын ийже.
1547	248 ий — III курымын ийже.
1548	249 ий — III курымын ийже.
1549	24 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 144-ше (кужемдыме ийлаште 145) кечыже.
1550	24 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 114-ше (кужемдыме ийлаште 115) кечыже.
1551	24 ий — I курымын ийже.
1552	24 ияш Леонардо да эше кум самырык еҥ лӱмдымӧ шоя титаклымашлан кӧра суд паша лийын.
1553	24 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 328-ше (кужемдыме ийлаште 329) кечыже.
1554	24 май 1945 ийыште уло еш дене нуно Гжатскыш куснат.
1555	24 Пеледыш Йыван Кырлан шӱжарже, Татьяна Ивановна, изамым муаш полшыза манын, Н.С.Хрущев лӱмеш серышым колтен.
1556	24 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 55-ше кечыже.
1557	24 сентябрь 2009 ийыште "Морко ола сынан илем" Муниципальный образованийын администрацийже Морко поселкыште Аркадий Букетов уремым пуэныт.
1558	24 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 236-шо (кужемдыме ийлаште 237) кечыже.
1559	24 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 358-ше (кужемдыме ийлаште 359) кечыже.
1560	24 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 83-шо (кужемдыме ийлаште 84) кечыже.
1561	24 февральыште чодыраште воскресникыш кая да ик еҥын титакшылан кöра, пушеҥге йымак логалеш… Июнь мучаште коктын Уралыш кудалаш шоненыт гын, Прасковья Яковлевналан саде жапыштак шкетланже Хакасийысе Черногорск олашке, Владилен эргыж дек, каяш перна.
1562	24- ше страницыште марий мут поянлыкын ойлымашужаш-влаклан шеледалтмыжым ончыктышо схемым пуымо.
1563	24 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 24-ше кечыже.
1564	24 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 297-ше (кужемдыме ийлаште 298) кечыже.
1565	250px Ваз-2101 Жигули-совет жапысе шеҥгел приводан автомашина седан кузов дене.
1566	250px Субару R2- "Субару" автомобиль компанийын лукмо модельже.
1567	250px Урал-4320 — 6х6 орава формула, неле корнышто кудалышташ келыштарыме грузовой автомашина.
1568	250 ий — III курымын ийже.
1569	251x251пкс «Кидшер» интернет-журнал — марла ( олык да курык ), рушла да татарла савыкталтше интернет-журнал.
1570	251 ий — III курымын ийже.
1571	† * 252-шо квартал пикет илем ( ) — пытыше илем.
1572	253 ий — III курымын ийже.
1573	257 ий — III курымын ийже.
1574	258 ий — III курымын ийже.
1575	259 ий — III курымын ийже.
1576	25 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 145-ше (кужемдыме ийлаште 146) кечыже.
1577	25 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 115-ше (кужемдыме ийлаште 116) кечыже.
1578	25 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 268-ше (кужемдыме ийлаште 269) кечыже.
1579	25 ий — I курымын ийже.
1580	25 ий эртымöнгö» манын палемдыме.
1581	25 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 329-ше кечыже (високос ийын - 330-шо).
1582	25 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 176-шо (кужемдыме ийлаште 177) кечыже.
1583	25 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 56-шо кечыже.
1584	25 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 237-ше (кужемдыме ийлаште 238) кечыже.
1585	25 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 359-ше (кужемдыме ийлаште 360) кечыже.
1586	25 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 84-ше (кужемдыме ийлаште 85) кечыже.
1587	25 Шорыкйол 1928 ийыште Краснококшайск марий лӱмым налеш --- Йошкар-Ола.
1588	25 Шорыкйол 1935 ийыште ВЦИКын кӱштыкшӧ почеш Марий автоном областьыште Ронгинский район ышталтын.
1589	25 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 25-ше кечыже.
1590	260 ий — III курымын ийже.
1591	261 ий — III курымын ийже.
1592	262 ий — III курымын ийже.
1593	263 ий — III курымын ийже.
1594	264 ий — III курымын ийже.
1595	268 ий — III курымын ийже.
1596	269 ий — III курымын ийже.
1597	26 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 146-шо (кужемдыме ийлаште 147) кечыже.
1598	26 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 269-ше (кужемдыме ийлаште 270) кечыже.
1599	26 ий — I курымын ийже.
1600	26 ий паша жапыште Чехов иктаж 900 тÿрлö произведений-влакым (кÿчык мыскара ойлымаш-влак, повесть да пьесе-влак) возен.
1601	26 июньышто мый дневникышкем теве мом возенам: «Тыге ме чодыраште ныл кече шогышна..
1602	26 Кылме — григориан кечышот почеш ийын 330-шо кече (кужемдыме ийлаште 331).
1603	26 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 177-ше (кужемдыме ийлаште 178) кечыже.
1604	26 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 57-ше кечыже.
1605	26 Сорла 1939 ийыште РСФСР Кушыл Каҥашын кӱштыкшӧ почеш Сотнур кантонын 6 ялсоветым да Провой кантонын 3 сельсоветшым ушымо дене Лопатино кундем ышталтын.
1606	26 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 238-ше (кужемдыме ийлаште 239) кечыже.
1607	26 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 360-шо (кужемдыме ийлаште 361) кечыже.
1608	26 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 85-ше (кужемдыме ийлаште 86) кечыже.
1609	26 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 26-шо кечыже.
1610	26 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 299-ше (кужемдыме ийлаште 300) кечыже.
1611	270 ий — III курымын ийже.
1612	271 ий — III курымын ийже.
1613	272 ий — III курымын ийже.
1614	273 ий — III курымын ийже.
1615	276 ий — III курымын ийже.
1616	278 ий — III курымын ийже.
1617	27 ага, 1965 ийыште Пошкырт кундем, Мишкан район Иликово ялеш пашаче ешеш шочын.
1618	27 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 117-ше (кужемдыме ийлаште 118) кечыже.
1619	27 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 270-ше (кужемдыме ийлаште 271) кечыже.
1620	27 ий — I курымын ийже.
1621	27 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 58-ше кечыже.
1622	27 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 361-ше (кужемдыме ийлаште 362) кечыже.
1623	27 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 27-ше кечыже.
1624	27 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 300-шӧ (кужемдыме ийлаште 301) кечыже.
1625	280 ий — III курымын ийже.
1626	281 ий — III курымын ийже.
1627	286 ий — III курымын ийже.
1628	288 ий — III курымын ийже.
1629	289 ий — III курымын ийже.
1630	28 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 118-ше (кужемдыме ийлаште 119) кечыже.
1631	28 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 271-ше (кужемдыме ийлаште 272) кечыже.
1632	28 ий — I курымын ийже.
1633	28 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 332-шо кече (кужемдыме ийлаште 333) григориан кечышот почеш.
1634	28 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 59-ше кечыже.
1635	28 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 362-шо (кужемдыме ийлаште 363) кечыже.
1636	28 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 28-ше кечыже.
1637	28 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 301-ше (кужемдыме ийлаште 302) кечыже.
1638	291 ий — III курымын ийже.
1639	292 ий — III курымын ийже.
1640	293 ий — III курымын ийже.
1641	294 ий — III курымын ийже.
1642	297 ий — III курымын ийже.
1643	298,5 тӱжем еҥ (2009 ий).
1644	298 ий — III курымын ийже.
1645	299 ий — III курымын ийже.
1646	29 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 149-ше (кужемдыме ийлаште 150) кечыже.
1647	29 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 119-ше (кужемдыме ийлаште 120) кечыже.
1648	29 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 272-шо (кужемдыме ийлаште 273) кечыже.
1649	29 ий — I курымын ийже.
1650	29 Кылме — григориан кечышот почеш, ийын 333-шо кече (кужемдыме ийлаште 334).
1651	29 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 180-ше (кужемдыме ийлаште 181) кечыже.
1652	29 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 363-шо (кужемдыме ийлаште 364) кечыже.
1653	29 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 88-ше (кужемдыме ийлаште 89) кечыже.
1654	29 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 29-ше кечыже.
1655	29 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 302-шо (кужемдыме ийлаште 303) кечыже.
1656	2 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 122-шо (кужемдыме ийлаште 123) кечыже.
1657	2 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 92-шо (кужемдыме ийлаште 93) кечыже.
1658	2 ий — I курымын ийже.
1659	2 июль 1948 ийыште Юрий Чавайн И. С. Палантай лÿмеш музыкальный училищын директоржылан тунемаш пурташ йодмашым воза да тыште тунемаш тÿҥалеш.
1660	2.Кÿч кушмым чарна гын, вашке колет.
1661	2.Кандыра гоч вончаш ок йöрö – кылымде шоло азан шÿйжö йыр пÿтырналтеш.
1662	2 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 306-шо (кужемдыме ийлаште 307) кечыже.
1663	2 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 153-шо (кужемдыме ийлаште 154) кечыже.
1664	2 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 33-шо кечыже.
1665	№ 2. С. 3. Александров-Арсак А. Мемнан жапысе прозын ик лончыжо // Ончыко. 1998.
1666	№ 2. С. 65 – 67; Тудак // Марий коммуна. 1967. 16 март.
1667	2. Спорт ийымаш.
1668	2 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 183-шо (кужемдыме ийлаште 184) кечыже.
1669	2 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 336-шо (кужемдыме ийлаште 337) кечыже.
1670	2 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 61-ше (кужемдыме ийлаште 62) кечыже.
1671	2-шо модмаш Харламовланат, совет командыланат пиалан лийын огыл.
1672	2 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 2-шо кечыже.
1673	2 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 275-ше (кужемдыме ийлаште 276) кечыже.
1674	300 ий — III курымын ийже.
1675	301 ий — IV курымын ийже.
1676	304 ий — IV курымын ийже.
1677	307 ий — IV курымын ийже.
1678	308 ий — IV курымын ийже.
1679	309 ий — IV курымын ийже.
1680	30 Вӱдшор 1931 ийыште суас калыкын йодмыж почеш ВЦИКын Президиумжо Параньгинский районым негызлаш пунчалым луктын.
1681	30 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 120-шо (кужемдыме ийлаште 121) кечыже.
1682	30 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 273-шо (кужемдыме ийлаште 274) кечыже.
1683	30 ий — I курымын ийже.
1684	30 ий жапыште 1,8 миллион лукмо "Нива" кокла гычын 100 утла йот эллашке 500 тӱжем утла автомашинам колтымо.
1685	30-ийлаште поро литератур традициеш марий писатель-влакын творчествыштат вияҥеш, а Я. Ялкайнын М. Горькийын дене кылже, сылнымутан литературышто ыштен кодымо пашаже волгыдо пурымашан корным ончыктат.
1686	30 ийлаште селасе кресаньык - влак "Красное знамя" лӱман колхозыш чумыргеныт.
1687	30 наре шанче пашам лексикологий, лексикографий да марий терминологий дене пашам савыктен луктын.
1688	30 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 364-ше (кужемдыме ийлаште 365) кечыже.
1689	30 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 89-ше (кужемдыме ийлаште 90) кечыже.
1690	30-шо ийла кыдалне "Мирон Мумарин" лӱман икымше марий оперым возаш пижын.
1691	30-шо ийласе произведенийже Кумлымшо ийлаште возымо «Таган Стьопан», «Вакш йоҥышта», «Тошто годым», «Ондри Йыван», «Идымыште» да моло ойлымашлаште ме кок классын – тушман ден йорло-незер-влакын – нигунам келшаш лийдымын кредалмыштым ужына.
1692	30-шо ийласе шымлымаш пашажым Г. Кармазин «Марий грамматика (морфологий)» книгаже дене кошартен.
1693	30-шо ийла тÿҥалтыште тудо ятыр шанче статьям рушла возен да тÿрлö шымлыме паша сборникешат, посна брошюра денат савыктен луктын.
1694	30 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 30-шо кечыже.
1695	30 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 303-шо (кужемдыме ийлаште 304) кечыже.
1696	310 ий — IV курымын ийже.
1697	314 ий — IV курымын ийже.
1698	318 ий — IV курымын ийже.
1699	319 ий — IV курымын ийже.
1700	31 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 151-ше (кужемдыме ийлаште 152) кечыже.
1701	31 ий — I курымын ийже.
1702	31 ийым веле илен гынат, тиде жапыште Эрик Сапаев моткоч шуко ыштен кертын, марий семым у кӱкшытыш кӱзыктен, шке лӱмжымат муро аланыште да марий эртымгорнышто курымешлан арален коден.
1703	№ 31. * Осып Ваня: ойлымаш // Марий литература: VII класслан хрест.
1704	31 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 31-ше кечыже.
1705	31 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 304-ше (кужемдыме ийлаште 305) кечыже.
1706	320 ий — IV курымын ийже.
1707	322 ий — IV курымын ийже.
1708	324 ий — IV курымын ийже.
1709	32 ий — I курымын ийже.
1710	336 ий — IV курымын ийже.
1711	337 ий — IV курымын ийже.
1712	338 ий — IV курымын ийже.
1713	33 ий — I курымын ийже.
1714	33. Кореш (дефис) дене возалтше вершӧр лӱм, фамилий-влак руш йыл- мысе семынак возалтыт: Австро-Венгрий, Орехово-Зуево, Петропавловск-на-Камчатке, Франкфурт-на-Майне, Мамин-Сибиряк, Новиков-Прибой, Соловьёв-Седой.
1715	340 ий — IV курымын ийже.
1716	341 ий — IV курымын ийже.
1717	342 ий — IV курымын ийже.
1718	343 ий — IV курымын ийже.
1719	344 ий — IV курымын ийже.
1720	3:4:5 отношений велан египетский кумлукым египетский землемер да архитектор-влак вияш лукым чоҥашлан активно кучылтыныт.
1721	346 ий — IV курымын ийже.
1722	348 ий — IV курымын ийже.
1723	349 ий — IV курымын ийже.
1724	34 ий — I курымын ийже.
1725	№ 34. * Йошкар обоз: ойлымаш // Марий ял. 1929. 31 март.
1726	350 ий — IV курымын ийже.
1727	352 ий — IV курымын ийже.
1728	353 ий — IV курымын ийже.
1729	354 ий — IV курымын ийже.
1730	356 ий — IV курымын ийже.
1731	359 ий — IV курымын ийже.
1732	35 ий — I курымын ийже.
1733	360 ий — IV курымын ийже.
1734	361 ий — IV курымын ийже.
1735	362 ий — IV курымын ийже.
1736	363 ий — IV курымын ийже.
1737	364 ий — IV курымын ийже.
1738	366 ий — IV курымын ийже.
1739	367 ий — IV курымын ийже.
1740	368 ий — IV курымын ийже.
1741	369 ий — IV курымын ийже.
1742	36 ий — I курымын ийже.
1743	370 ий — IV курымын ийже.
1744	371 ий — IV курымын ийже.
1745	372 ий — IV курымын ийже.
1746	373 ий — IV курымын ийже.
1747	374 ий — IV курымын ийже.
1748	376 ий — IV курымын ийже.
1749	377 ий — IV курымын ийже.
1750	378 ий — IV курымын ийже.
1751	379 ий — IV курымын ийже.
1752	37 ий — I курымын ийже.
1753	381 ийыште тудым Кокымшо Тӱнямбалсе Погын Константинопольышто ешарыме, вара тудым Никейысе-Константинопольысе лӱмдымӧ.
1754	382 ий — IV курымын ийже.
1755	383 ий — IV курымын ийже.
1756	384 ий — IV курымын ийже.
1757	386 ий — IV курымын ийже.
1758	387 ий — IV курымын ийже.
1759	389 ий — IV курымын ийже.
1760	38 ий — I курымын ийже.
1761	390 ий — IV курымын ийже.
1762	391 ий — IV курымын ийже.
1763	393 ий — IV курымын ийже.
1764	396 ий — IV курымын ийже.
1765	397 ий — IV курымын ийже.
1766	398 ий — IV курымын ийже.
1767	399 ий — IV курымын ийже.
1768	39 ий — I курымын ийже.
1769	3. Τὸν δι᾿ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καὶ σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου καὶ ἐνανθρωπήσαντα.
1770	3 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 123-шо (кужемдыме ийлаште 124) кечыже.
1771	3-Вел кугытлыкын чурийым палымашлан тӱл вашталтымаш-влак але вуй савырымаш-влак чаракым огыт пу.
1772	3-В Кум-вел кугытлыкан чурийым палымашлан кум-вел кугытлыкан сенсор-влак кӱлыт.
1773	3 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 246-шо (кужемдыме ийлаште 247) кечыже.
1774	3 ий — I курымын ийже.
1775	3 ияш Эдит сокыр улмаш.
1776	3.Кандырам ÿшталаш ок лий – кандыран мыняр пунемже, ÿдырамашлан тунар йöсö лиеш.
1777	3 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 307-ше (кужемдыме ийлаште 308) кечыже.
1778	3. Мемнан верчна, айдеме-шамычым, мемнам, утарышаш верч, Пылпомыш гычын волен, Шнуй Шӱлышын куатше дене Майра лӱман Ӱдыр дечын капан айдеме лиймыжлан инанем.
1779	3 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 154-ше (кужемдыме ийлаште 155) кечыже.
1780	3. Пералтыш а, я, э, е, и, ы йоҥйӱк ӱмбалан возеш гын, мут мучаште е йӱкпале возалтеш.
1781	3.Пий урмыжеш гын, колышо лиеш.
1782	3 Пургыж 1967 ийыште Караганда область Шахтинск олаште шочын.
1783	№ 3. С. 181. * Эше шым муро мый йÿксӧ мурым… Почеламут-влак // Ончыко. 2004.
1784	3 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 337-ше (кужемдыме ийлаште 338) кечыже.
1785	3 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 3-шо кечыже.
1786	401 ий — V курымын ийже.
1787	404 ий — V курымын ийже.
1788	406 ий — V курымын ийже.
1789	407 ий — V курымын ийже.
1790	408 ий — V курымын ийже.
1791	409 ий — V курымын ийже.
1792	40-ше ийлан икымше пелыже Кокымшо тӱнямбал сар дене палемдалтын.
1793	410 ий — V курымын ийже.
1794	411 ий — V курымын ийже.
1795	412 ий — V курымын ийже.
1796	413 ий — V курымын ийже.
1797	416 ий — V курымын ийже.
1798	417 ий — V курымын ийже.
1799	418 ий — V курымын ийже.
1800	419 ий — V курымын ийже.
1801	41 ий — I курымын ийже.
1802	420 ий — V курымын ийже.
1803	421 ий — V курымын ийже.
1804	423 ий — V курымын ийже.
1805	424 ий — V курымын ийже.
1806	427 ий — V курымын ийже.
1807	428 ий — V курымын ийже.
1808	429 ий — V курымын ийже.
1809	42 ий — I курымын ийже.
1810	431 ий — V курымын ийже.
1811	433 ий — V курымын ийже.
1812	436 ий — V курымын ийже.
1813	437 ий — V курымын ийже.
1814	43 ий — I курымын ийже.
1815	441 ий — V курымын ийже.
1816	442 ий — V курымын ийже.
1817	443 ий — V курымын ийже.
1818	444 ий — V курымын ийже.
1819	446 ий — V курымын ийже.
1820	448 ий — V курымын ийже.
1821	449 ий — V курымын ийже.
1822	44 ий — I курымын ийже.
1823	450 ий — V курымын ийже.
1824	451 ий — V курымын ийже.
1825	452 ий — V курымын ийже.
1826	454 ий — V курымын ийже.
1827	457 ий — V курымын ийже.
1828	458 ий — V курымын ийже.
1829	459 ий — V курымын ийже.
1830	45 ий — I курымын ийже.
1831	45-ше километр посёлко дене пырля ик пырляштарыме Хорошавинский посёлкыш савырненыт.
1832	460 ий — V курымын ийже.
1833	461 ий — V курымын ийже.
1834	462 ий — V курымын ийже.
1835	463 ий — V курымын ийже.
1836	464 ий — V курымын ийже.
1837	468 ий — V курымын ийже.
1838	469 ий — V курымын ийже.
1839	470 ий — V курымын ийже.
1840	472 ий — V курымын ийже.
1841	473 ий — V курымын ийже.
1842	476 ий — V курымын ийже.
1843	477 ий — V курымын ийже.
1844	478 ий — V курымын ийже.
1845	479 ий — V курымын ийже.
1846	47 ий — I курымын ийже.
1847	47 ияп Эдит Пиаф 27 ияш грекым Теом йӧратен шында.
1848	† * 47-ше километр илем ( ) — пытыше илем.
1849	480 ий — V курымын ийже.
1850	481 ий — V курымын ийже.
1851	482 ий — V курымын ийже.
1852	484 ий — V курымын ийже.
1853	486 ий — V курымын ийже.
1854	488 ий — V курымын ийже.
1855	489 ий — V курымын ийже.
1856	† * 48-ше километр илем ( ) — пытыше илем.
1857	491 ий — V курымын ийже.
1858	492 ий — V курымын ийже.
1859	493 ий — V курымын ийже.
1860	497 ий — V курымын ийже.
1861	498 ий — V курымын ийже.
1862	499 ий — V курымын ийже.
1863	49 ий — I курымын ийже.
1864	† * 49-ше километр посёлко ( ) — пытыше посёлко.
1865	4. Σταυρωθέντα τε ὑπὲρ ἡμῶν ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου καὶ παθόντα καὶ ταφέντα.
1866	4 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 124-ше (кужемдыме ийлаште 125) кечыже.
1867	4 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 247-ше (кужемдыме ийлаште 248) кечыже.
1868	4 ий — I курымын ийже.
1869	4. «Кö манеш, мыйын пагыт эртен?»
1870	4 Кылме 1920 ийыште Марий автономий областьым негызлыме нерген декрет лектеш, Кылме тылзын 25-ше кечынже Краснококшайск у областьын административ рӱдерже лиеш.
1871	4 Кылме 1920 ийыште марий-влаклан РСФСР-ыште автономийым пуэныт, 5 Теле 1936 — АССР лийын.
1872	4 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 308-ше (кужемдыме ийлаште 309) кечыже.
1873	4 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 155-ше (кужемдыме ийлаште 156) кечыже.
1874	4.Помышто шÿртым але весым аралаш ок лий – йочан шыгыле шочеш.
1875	4. Понтий Пилат улмо годым мемнан верчна ыресеш пудалалтме орлыкым чытен колымыжлан, тойымылан, 5. Юмын каласыме гаяк, кумшо кечын ылыж кынелмыжлан.
1876	4 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 35-ше кечыже.
1877	№ 4. С. 29. * Юрий Галютин-Ялзак // Писатели Марий Эл: биобиблиогр.
1878	№ 4. С. 54. Родина нерген: почеламут // Марий коммуна. 1964. 11 сент.
1879	№ 4. С. 66. * Ик поро ÿдырлан: почеламут аршаш // Кугарня. 1993. 28 май.
1880	№ 4. С. 66. Кок почеламут // Рвезе коммунист. 1959. 9 июль.
1881	№ 4. С. 72. Кум почеламут // Марий коммуна. 1979. 23 дек.
1882	№ 4. С. 84. Иванов И. Ик ял гыч кум мурызо // Кече. 1993.
1883	4 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 338-ше (кужемдыме ийлаште 339) кечыже.
1884	4 Ӱярня 1943 ийыште теҥызыште американ-австралийысе войска япон войска дене кредалыныт.
1885	4 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 4-ше кечыже.
1886	4 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 277-ше (кужемдыме ийлаште 278) кечыже.
1887	500 ий — V курымын ийже.
1888	501 ий — VI курымын ийже.
1889	502 ий — VI курымын ийже.
1890	506 ий — VI курымын ийже.
1891	507 ий — VI курымын ийже.
1892	508 ий — VI курымын ийже.
1893	509 ий — VI курымын ийже.
1894	50 ий — I курымын ийже.
1895	510 ий — VI курымын ийже.
1896	511 ий — VI курымын ийже.
1897	512 ий — VI курымын ийже.
1898	513 ий — VI курымын ийже.
1899	514 ий — VI курымын ийже.
1900	516 ий — VI курымын ийже.
1901	517 ий — VI курымын ийже.
1902	518 ий — VI курымын ийже.
1903	519 ий — VI курымын ийже.
1904	520 ий — VI курымын ийже.
1905	521 ий — VI курымын ийже.
1906	522 ий — VI курымын ийже.
1907	524 ий — VI курымын ийже.
1908	526 ий — VI курымын ийже.
1909	528 ий — VI курымын ийже.
1910	52 ий — I курымын ийже.
1911	532 ий — VI курымын ийже.
1912	533 ий — VI курымын ийже.
1913	534 ий — VI курымын ийже.
1914	536 ий — VI курымын ийже.
1915	537 ий — VI курымын ийже.
1916	539 ий — VI курымын ийже.
1917	53 ий — I курымын ийже.
1918	† * 53-шо квартал посёлко ( ) — посёлко.
1919	540 ий — VI курымын ийже.
1920	541 ий — VI курымын ийже.
1921	542 ий — VI курымын ийже.
1922	543 ий — VI курымын ийже.
1923	544 ий — VI курымын ийже.
1924	546 ий — VI курымын ийже.
1925	547 ий — VI курымын ийже.
1926	548 ий — VI курымын ийже.
1927	54 ий — I курымын ийже.
1928	† * 54-ше квартал чодырам аралыме пӧрт ( ) — пытыше пӧрт.
1929	551 ий — VI курымын ийже.
1930	552 ий — VI курымын ийже.
1931	554 ий — VI курымын ийже.
1932	556 ий — VI курымын ийже.
1933	557 ий — VI курымын ийже.
1934	558 ий — VI курымын ийже.
1935	559 ий — VI курымын ийже.
1936	55 ий — I курымын ийже.
1937	560 ий — VI курымын ийже.
1938	561 ий — VI курымын ийже.
1939	562 ий — VI курымын ийже.
1940	563 ий — VI курымын ийже.
1941	564 ий — VI курымын ийже.
1942	568 ий — VI курымын ийже.
1943	569 ий — VI курымын ийже.
1944	56 ий — I курымын ийже.
1945	572 ий — VI курымын ийже.
1946	574 ий — VI курымын ийже.
1947	576 ий — VI курымын ийже.
1948	577 ий — VI курымын ийже.
1949	578 ий — VI курымын ийже.
1950	579 ий — VI курымын ийже.
1951	57 ий — I курымын ийже.
1952	580 ий — VI курымын ийже.
1953	581 ий — VI курымын ийже.
1954	582 ий — VI курымын ийже.
1955	583 ий — VI курымын ийже.
1956	584 ий — VI курымын ийже.
1957	586 ий — VI курымын ийже.
1958	587 ий — VI курымын ийже.
1959	589 ий — VI курымын ийже.
1960	590 ий — VI курымын ийже.
1961	591 ий — VI курымын ийже.
1962	592 ий — VI курымын ийже.
1963	593 ий — VI курымын ийже.
1964	594 ий — VI курымын ийже.
1965	596 ий — VI курымын ийже.
1966	598 ий — VI курымын ийже.
1967	599 ий — VI курымын ийже.
1968	59 ий — I курымын ийже.
1969	5 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 125-ше (кужемдыме ийлаште 126) кечыже.
1970	5 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 95-ше (кужемдыме ийлаште 96) кечыже.
1971	5 ий — I курымын ийже.
1972	5.Кадыр тоя, вÿдвара гоч вончаш огеш лий – аза пÿгыр шочеш.
1973	5.Кайык пöртыш пура гын, але тöрзам тÿкалта гын, ойго лиеш.
1974	5 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 309-ше (кужемдыме ийлаште 310) кечыже.
1975	5 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 186-шо (кужемдыме ийлаште 187) кечыже.
1976	5 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 64-ше (кужемдыме ийлаште 65) кечыже.
1977	5 февраля 1960 ийыште Капитоль де Миланыште премьера годым ик ончен шиныше авторын чурийышкыже шӱвалын.
1978	5-ше класс гыч Лемде школыш тунемаш куснен.
1979	5 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 5-ше кечыже.
1980	5 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 278-ше (кужемдыме ийлаште 279) кечыже.
1981	600 ий — VI курымын ийже.
1982	601 ий — VII курымын ийже.
1983	602 ий — VII курымын ийже.
1984	603 ий — VII курымын ийже.
1985	606 ий — VII курымын ийже.
1986	607 ий — VII курымын ийже.
1987	608 ий — VII курымын ийже.
1988	609 ий — VII курымын ийже.
1989	60 ий — I курымын ийже.
1990	60-шо ийлаште марий йылмын исторический пенгыдын шымла.
1991	60-шо ийлаште тӱнямбал кӱкшытыш «Марвел» компаний лектеш.
1992	610 ий — VII курымын ийже.
1993	611 ий — VII курымын ийже.
1994	612 ий — VII курымын ийже.
1995	613 ий — VII курымын ийже.
1996	614 ий — VII курымын ийже.
1997	617 ий — VII курымын ийже.
1998	618 ий — VII курымын ийже.
1999	619 ий — VII курымын ийже.
2000	61 ий — I курымын ийже.
2001	620 ий — VII курымын ийже.
2002	622 ий — VII курымын ийже.
2003	624 ий — VII курымын ийже.
2004	626 ий — VII курымын ийже.
2005	627 ий — VII курымын ийже.
2006	628 ий — VII курымын ийже.
2007	629 ий — VII курымын ийже.
2008	62 ий — I курымын ийже.
2009	630 ий — VII курымын ийже.
2010	631 ий — VII курымын ийже.
2011	632 ий — VII курымын ийже.
2012	633 ий — VII курымын ийже.
2013	634 ий — VII курымын ийже.
2014	636 ий — VII курымын ийже.
2015	637 ий — VII курымын ийже.
2016	639 ий — VII курымын ийже.
2017	† * 63-шо пикет илем ( ) — пытыше илем.
2018	640 ий — VII курымын ийже.
2019	641 ий — VII курымын ийже.
2020	642 ий — VII курымын ийже.
2021	643 ий — VII курымын ийже.
2022	644 ий — VII курымын ийже.
2023	646 ий — VII курымын ийже.
2024	647 ий — VII курымын ийже.
2025	64-ше квартал чодыра участок ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже лийын шогышо пытыше участок.
2026	652 ий — VII курымын ийже.
2027	657 ий — VII курымын ийже.
2028	658 ий — VII курымын ийже.
2029	65 ий — I курымын ийже.
2030	660 ий — VII курымын ийже.
2031	662 ий — VII курымын ийже.
2032	663 ий — VII курымын ийже.
2033	664 ий — VII курымын ийже.
2034	667 ий — VII курымын ийже.
2035	668 ий — VII курымын ийже.
2036	669 ий — VII курымын ийже.
2037	66 ий — I курымын ийже.
2038	670 ий — VII курымын ийже.
2039	671 ий — VII курымын ийже.
2040	672 ий — VII курымын ийже.
2041	673 ий — VII курымын ийже.
2042	677 ий — VII курымын ийже.
2043	678 ий — VII курымын ийже.
2044	679 ий — VII курымын ийже.
2045	67 ий — I курымын ийже.
2046	680 ий — VII курымын ийже.
2047	681 ий — VII курымын ийже.
2048	682 ий — VII курымын ийже.
2049	683 ий — VII курымын ийже.
2050	684 ий — VII курымын ийже.
2051	686 ий — VII курымын ийже.
2052	687 ий — VII курымын ийже.
2053	688 ий — VII курымын ийже.
2054	68 ий — I курымын ийже.
2055	693 ий — VII курымын ийже.
2056	694 ий — VII курымын ийже.
2057	696 ий — VII курымын ийже.
2058	697 ий — VII курымын ийже.
2059	698 ий — VII курымын ийже.
2060	699 ий — VII курымын ийже.
2061	69 ий — I курымын ийже.
2062	6. Καὶ ἀνελθόντα εἰς τοὺς οὐρανοὺς καὶ καθεζόμενον ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός.
2063	6 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 126-шо (кужемдыме ийлаште 127) кечыже.
2064	6 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 96-шо (кужемдыме ийлаште 97) кечыже.
2065	6 ий — I курымын ийже.
2066	6 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 310-шо (кужемдыме ийлаште 311) кечыже.
2067	6. Пылпомышко кӱзен каен, Ача Юмын пурла могыреш шичмыжлан инанем.
2068	№ 6. С. 27. * Онар калык: очерк // Марий литература: VII класслан хрест.
2069	6 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 65-ше (кужемдыме ийлаште 66) кечыже.
2070	6 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 6-шо кечыже.
2071	700 ий — VII курымын ийже.
2072	701 ий — VIII курымын ийже.
2073	702 ий — VIII курымын ийже.
2074	703 ий — VIII курымын ийже.
2075	704 ий — VIII курымын ийже.
2076	706 ий — VIII курымын ийже.
2077	707 ий — VIII курымын ийже.
2078	708 ий — VIII курымын ийже.
2079	709 ий — VIII курымын ийже.
2080	70 ий — I курымын ийже.
2081	70-ше ийлан кокымшо пелыштыже «Пеледыш дене мадонна» паша ышталтын.
2082	710 ий — VIII курымын ийже.
2083	712 ий — VIII курымын ийже.
2084	713 ий — VIII курымын ийже.
2085	714 ий — VIII курымын ийже.
2086	716 ий — VIII курымын ийже.
2087	717 ий — VIII курымын ийже.
2088	718 ий — VIII курымын ийже.
2089	719 ий — VIII курымын ийже.
2090	720 ий — VIII курымын ийже.
2091	721 ий — VIII курымын ийже.
2092	722 ий — VIII курымын ийже.
2093	723 ий — VIII курымын ийже.
2094	724 ий — VIII курымын ийже.
2095	726 ий — VIII курымын ийже.
2096	727 ий — VIII курымын ийже.
2097	728 ий — VIII курымын ийже.
2098	729 ий — VIII курымын ийже.
2099	72 ий — I курымын ийже.
2100	730 ий — VIII курымын ийже.
2101	731 ий — VIII курымын ийже.
2102	732 ий — VIII курымын ийже.
2103	734 ий — VIII курымын ийже.
2104	736 ий — VIII курымын ийже.
2105	738 ий — VIII курымын ийже.
2106	73 ий — I курымын ийже.
2107	740 ий — VIII курымын ийже.
2108	741 ий — VIII курымын ийже.
2109	742 ий — VIII курымын ийже.
2110	743 ий — VIII курымын ийже.
2111	744 ий — VIII курымын ийже.
2112	746 ий — VIII курымын ийже.
2113	747 ий — VIII курымын ийже.
2114	748 ий — VIII курымын ийже.
2115	74 ий — I курымын ийже.
2116	750 ий — VIII курымын ийже.
2117	752 ий — VIII курымын ийже.
2118	753 ий — VIII курымын ийже.
2119	75 ий — I курымын ийже.
2120	761 ий — VIII курымын ийже.
2121	762 ий — VIII курымын ийже.
2122	763 ий — VIII курымын ийже.
2123	764 ий — VIII курымын ийже.
2124	766 ий — VIII курымын ийже.
2125	767 ий — VIII курымын ийже.
2126	769 ий — VIII курымын ийже.
2127	770 ий — VIII курымын ийже.
2128	771 ий — VIII курымын ийже.
2129	772 ий — VIII курымын ийже.
2130	774 ий — VIII курымын ийже.
2131	776 ий — VIII курымын ийже.
2132	777 ий — VIII курымын ийже.
2133	778 ий — VIII курымын ийже.
2134	779 ий — VIII курымын ийже.
2135	77 ий — I курымын ийже.
2136	783 ий — VIII курымын ийже.
2137	784 ий — VIII курымын ийже.
2138	786 ий — VIII курымын ийже.
2139	787 ий — VIII курымын ийже.
2140	788 ий — VIII курымын ийже.
2141	789 ий — VIII курымын ийже.
2142	78 ий — I курымын ийже.
2143	7-8-ше класслаште марий йылме ден литературым Александр Сергеевич Ягельдин туныктен.
2144	791 ий — VIII курымын ийже.
2145	792 ий — VIII курымын ийже.
2146	793 ий — VIII курымын ийже.
2147	794 ий — VIII курымын ийже.
2148	796 ий — VIII курымын ийже.
2149	797 ий — VIII курымын ийже.
2150	798 ий — VIII курымын ийже.
2151	799 ий — VIII курымын ийже.
2152	79 ий — I курымын ийже.
2153	7 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 127-ше (кужемдыме ийлаште 128) кечыже.
2154	7 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 97-ше (кужемдыме ийлаште 98) кечыже.
2155	7 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 250-ше (кужемдыме ийлаште 251) кечыже.
2156	7 ий — I курымын ийже.
2157	7. Илыше айдеме-шамычым, колышо айдеме-шамычымат кугу чап дене вес гана толшашыжлан, Тудын Кугыжанышыже пытышашлык огыллан.
2158	7 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 158-ше (кужемдыме ийлаште 159) кечыже.
2159	7 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 38-ше кечыже.
2160	7 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 219-ше (кужемдыме ийлаште 220) кечыже.
2161	7 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 341-ше (кужемдыме ийлаште 342) кечыже.
2162	7 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 66-шо (кужемдыме ийлаште 67) кечыже.
2163	7 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 7-ше кечыже.
2164	7 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 280-ше (кужемдыме ийлаште 281) кечыже.
2165	800 ий — VIII курымын ийже.
2166	801 ий — IX курымын ийже.
2167	803 ий — IX курымын ийже.
2168	804 ий — IX курымын ийже.
2169	807 ий — IX курымын ийже.
2170	809 ий — IX курымын ийже.
2171	80 ий — I курымын ийже.
2172	810 ий — IX курымын ийже.
2173	811 ий — IX курымын ийже.
2174	812 ий — IX курымын ийже.
2175	813 ий — IX курымын ийже.
2176	814 ий — IX курымын ийже.
2177	817 ий — IX курымын ийже.
2178	818 ий — IX курымын ийже.
2179	819 ий — IX курымын ийже.
2180	81 ий — I курымын ийже.
2181	820 ий — IX курымын ийже.
2182	821 ий — IX курымын ийже.
2183	822 ий — IX курымын ийже.
2184	823 ий — IX курымын ийже.
2185	826 ий — IX курымын ийже.
2186	829 ий — IX курымын ийже.
2187	82 ий — I курымын ийже.
2188	830 ий — IX курымын ийже.
2189	831 ий — IX курымын ийже.
2190	832 ий — IX курымын ийже.
2191	833 ий — IX курымын ийже.
2192	834 ий — IX курымын ийже.
2193	837 ий — IX курымын ийже.
2194	838 ий — IX курымын ийже.
2195	839 ий — IX курымын ийже.
2196	83 ий — I курымын ийже.
2197	83 ий ончыч шанче-чодыразе, Марий Элын сулло шанчыеҥже Виктор Ильич Пчелин шочын.
2198	840 ий — IX курымын ийже.
2199	841 ий — IX курымын ийже.
2200	842 ий — IX курымын ийже.
2201	843 ий — IX курымын ийже.
2202	844 ий — IX курымын ийже.
2203	846 ий — IX курымын ийже.
2204	84 ий — I курымын ийже.
2205	850 ий — IX курымын ийже.
2206	851 ий — IX курымын ийже.
2207	852 ий — IX курымын ийже.
2208	853 ий — IX курымын ийже.
2209	854 ий — IX курымын ийже.
2210	857 ий — IX курымын ийже.
2211	858 ий — IX курымын ийже.
2212	859 ий — IX курымын ийже.
2213	† * 85-ше №-ан Мадар чодыра участок ( ) — пытыше илем.
2214	860 ий — IX курымын ийже.
2215	861 ий — IX курымын ийже.
2216	862 ий — IX курымын ийже.
2217	863 ий — IX курымын ийже.
2218	864 ий — IX курымын ийже.
2219	866 ий — IX курымын ийже.
2220	867 ий — IX курымын ийже.
2221	868 ий — IX курымын ийже.
2222	869 ий — IX курымын ийже.
2223	870 ий — IX курымын ийже.
2224	871 ий — IX курымын ийже.
2225	872 ий — IX курымын ийже.
2226	873 ий — IX курымын ийже.
2227	874 ий — IX курымын ийже.
2228	876 ий — IX курымын ийже.
2229	877 ий — IX курымын ийже.
2230	878 ий — IX курымын ийже.
2231	879 ий — IX курымын ийже.
2232	87 ий — I курымын ийже.
2233	880 ий — IX курымын ийже.
2234	881 ий — IX курымын ийже.
2235	883 ий — IX курымын ийже.
2236	884 ий — IX курымын ийже.
2237	887 ий — IX курымын ийже.
2238	888 ий — IX курымын ийже.
2239	889 ий — IX курымын ийже.
2240	88 ий — I курымын ийже.
2241	891 ий — IX курымын ийже.
2242	892 ий — IX курымын ийже.
2243	893 ий — IX курымын ийже.
2244	894 ий — IX курымын ийже.
2245	896 ий — IX курымын ийже.
2246	897 ий — IX курымын ийже.
2247	898 ий — IX курымын ийже.
2248	899 ий — IX курымын ийже.
2249	89 ий — I курымын ийже.
2250	8. Καὶ εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἁγιον, τὸ κύριον, τὸ ζωοποιόν, τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, τὸ σὺν Πατρὶ καὶ Υἱῷ συμπροσκυνούμενον καὶ συνδοξαζόμενον, τὸ λαλῆσαν διὰ τῶν προφητῶν.
2251	8 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 128-ше (кужемдыме ийлаште 129) кечыже.
2252	8. Адак Шнуй Шӱлышын Илымашым пӱрышӧ Юмо улмыжлан, Ача Юмо гычын лекмыжлан.
2253	8 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 98-ше (кужемдыме ийлаште 99) кечыже.
2254	8 ий — I курымын ийже.
2255	8 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 312-шо (кужемдыме ийлаште 313) кечыже.
2256	8 метр кӱкшытан обзорный башне, шукыжым трактирлан кӧра, верысе-влаклан пеш палыме лийын.
2257	8 сентябрьыште, вигак толмыж деч вара, Пушкиным кондымо император деке личный аудиенцийлан.
2258	8 Сӱрем 1932 ий марте кундемым Татарский район лӱмденыт.
2259	8 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 189-ше (кужемдыме ийлаште 190) кечыже.
2260	8 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 67-ше (кужемдыме ийлаште 68) кечыже.
2261	8 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 8-ше кечыже.
2262	900 ий — IX курымын ийже.
2263	901 ий — X курымын ийже.
2264	904 ий — X курымын ийже.
2265	907 ий — X курымын ийже.
2266	908 ий — X курымын ийже.
2267	909 ий — X курымын ийже.
2268	90 ий — I курымын ийже.
2269	90-ше ийласе ойлымашлаште тиде путырак пӱсын палдырна, молан манаш гын, перестройко деч варасе пагытыште гласность манмет шарлен, калык эрыкым шижын, шке шонымыжым лӱдде каласен кертын.
2270	90-ше ийлаштат тӱрлӧ форман произведений-влак возалтыныт, ойлымаш жанрат шуко темым авалтен, шуко проблемым почын, герой-влакым тӱрлӧ ситуацийлаште ончыктен.
2271	90-ше ийылаште Российыштат шарлен.
2272	90-шо ийла мучашыште вес элыш изи партий дене Ваз-21215 модификаций каен шоген.
2273	910 ий — X курымын ийже.
2274	911 ий — X курымын ийже.
2275	913 ий — X курымын ийже.
2276	914 ий — X курымын ийже.
2277	916 ий — X курымын ийже.
2278	917 ий — X курымын ийже.
2279	91 ий — I курымын ийже.
2280	920 ий — X курымын ийже.
2281	921 ий — X курымын ийже.
2282	922 ий — X курымын ийже.
2283	923 ий — X курымын ийже.
2284	924 ий — X курымын ийже.
2285	927 ий — X курымын ийже.
2286	928 ий — X курымын ийже.
2287	929 ий — X курымын ийже.
2288	92 ий — I курымын ийже.
2289	931 ий — X курымын ийже.
2290	933 ий — X курымын ийже.
2291	936 ий — X курымын ийже.
2292	937 ий — X курымын ийже.
2293	938 ий — X курымын ийже.
2294	939 ий — X курымын ийже.
2295	93 ий — I курымын ийже.
2296	941 ий — X курымын ийже.
2297	942 ий — X курымын ийже.
2298	943 ий — X курымын ийже.
2299	946 ий — X курымын ийже.
2300	948 ий — X курымын ийже.
2301	949 ий — X курымын ийже.
2302	952 ий — X курымын ийже.
2303	956 ий — X курымын ийже.
2304	957 ий — X курымын ийже.
2305	958 ий — X курымын ийже.
2306	959 ий — X курымын ийже.
2307	95 ий — I курымын ийже.
2308	960 ий — X курымын ийже.
2309	962 ий — X курымын ийже.
2310	963 ий — X курымын ийже.
2311	964 ий — X курымын ийже.
2312	966 ий — X курымын ийже.
2313	967 ий — X курымын ийже.
2314	968 ий — X курымын ийже.
2315	969 ий — X курымын ийже.
2316	96 ий — I курымын ийже.
2317	† * 96-шо километр чодыра участок ( ) — пытыше илем.
2318	970 ий — X курымын ийже.
2319	971 ий — X курымын ийже.
2320	972 ий — X курымын ийже.
2321	973 ий — X курымын ийже.
2322	976 ий — X курымын ийже.
2323	978 ий — X курымын ийже.
2324	97 ий — I курымын ийже.
2325	980 ий — X курымын ийже.
2326	981 ий — X курымын ийже.
2327	982 ий — X курымын ийже.
2328	983 ий — X курымын ийже.
2329	984 ий — X курымын ийже.
2330	986 ий — X курымын ийже.
2331	987 ий — X курымын ийже.
2332	989 ий — X курымын ийже.
2333	98 ий — I курымын ийже.
2334	990 ий — X курымын ийже.
2335	991 ий — X курымын ийже.
2336	992 ий — X курымын ийже.
2337	993 ий — X курымын ийже.
2338	996 ий — X курымын ийже.
2339	997 ий — X курымын ийже.
2340	998 ий — X курымын ийже.
2341	999 ий — X курымын ийже.
2342	9 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 129-ше (кужемдыме ийлаште 130) кечыже.
2343	9. Апостол-шамычын мланде ӱмбалне чыла иктеш туныктен кодымо Шнуй Черкылан.
2344	9 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 252-шо (кужемдыме ийлаште 253) кечыже.
2345	9 ий — I курымын ийже.
2346	9 ноябрьыште 1910 ийыште Ясный Поляныште погыненыт ала мыняр тужем айдеме тояш Лев Толстойым.
2347	9 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 40-ше кечыже.
2348	9 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 343-шо (кужемдыме ийлаште 344) кечыже.
2349	9 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 68-ше (кужемдыме ийлаште 69) кечыже.
2350	9 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 9-ше кечыже.
2351	9 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 282-шо (кужемдыме ийлаште 283) кечыже.
2352	A cap деч вара поэтический кечыже палынак волгалташ тÿнале.
2353	Adolfo Amidei коллга Альберто Фермин, кудын вуйлатымашыж почеш тудо шижын тудын способностьшым теоретический физика дек.
2354	AIDS) --- айдемын капышкыж -инфекций логалме дене тӱҥалше чер.
2355	Autodesk 3ds Max программе дене кызыт лӱдыкшӧ объект-влакын (АЭС, ГЭС, химий йӧнозанлык предприятий) трёхмерный картым чоҥат.
2356	Au ( ) семын возалтеш.
2357	A шулышыжо неле, ик¬тор огыл: южгунам писештеш, кыр-гор-р шокта, южгунамже йом¬мо семын лиеш (В.
2358	Badacsonytomaj: CN - Collegium Fenno-Ugricum, 2010. 44 с. СD-диск пеленлыкан (Марий, немыч, француз да венгр йылме дене).
2359	Bande dessinee (сӱретлыме лаштык) але BD, япон комикс-влакым манга маныт.
2360	Baron Pierre de Coubertin.jpg Пьер де Кубертен ( — ) — француз педагог да эртыкшанчызе, Калыккокласе Олимпий Комитетлан негызым пыштен.
2361	Christina Linnæa (Brodersonia), 1688 1733 ), ялысе юмынеҥын (священникын) ӱдыржӧ.
2362	Compás – испан мут, кудыжо метр да тактын улмыжым ончыкташлан кучылталтеш.
2363	"Copa Mundial de Fútbol" деч) чӱчкыдын лӱмдат.) - футбол модмаш дене калык-влак кокласе таҥасымаш.
2364	Credner), йӱдвел могыр пошышто (англ.
2365	"Czech Hockey Games") - кажне ийын эртыше хоккей турнир, Чехийыште эрта. 1994 ийыште чоҥалтын, да Прагобанк Кубок лӱмым налын. 1998 ийыште спонсор вашталтын, модмашым Ческе Пойиштовна Кубок лӱмдалташ тӱҥалын.
2366	Cӱрем тылзын Cӱрем пайрем эртаралтеш.
2367	Das Ich лӱм Зигмунд Фрейдын паша гыч налме (мутлан: Freud, Sigmund (1923), Das Ich und das Es), да тудын Эго термин дене чык кылым куча.
2368	Drygalski), Кугу Пенк (англ.
2369	Elvis Presley (16.8.1977 колен), американ мурызо, киноактер.
2370	FAT типан файл системым фрагментлымаш да фрагментлыдымаш Дискым фрагметлыдымаш ( ) — кӱрылтдымӧ кластер радамыште файл -влакым аралашлан келыштарыме диск ужашын логик структуржым уэмдыме да пайдалын вераҥдыме процесс.
2371	FAT-ын кум версийже уло — FAT12, FAT16 да FAT32.
2372	«Football» мутым, калык-влак кокласе мут семын ФИФА ден (Калык-влак кокласе Олимпий Комитет) кучылтыт.
2373	"France Football" журналын да ФИФА ушемын пырля пуымо "ФИФА шӧртньӧ мече" пӧлекым икымше налын.
2374	FTP протокол 1971 ийыште ышталтын.
2375	Furtwängler) кӱкшыт ужашыште, Дригальск ий нальык (англ.
2376	Gabrielius Landsbergis-Žemkalnis), литвасе драматург, театр пашаеҥ, публицист.
2377	GeForce 4 еш видеокарт Видеокарт ( ) — компьютершарнышыште улшо ойыпым мониторлан келшыше видеосигналышке вестӱрлемдыше явала.
2378	Genga 10.jpg Лу ( ) — капын ужашыже, икмыняр тӱҥ ткань-влак гыч шога, тӱҥ шотышто костный ткань гыч.
2379	Gnome-н паша ӱстелже Тӧрза (информатике) ( ) — интерфейсэлемент, рашемдыме программе дене пашам ыштыме экранын ужашыже.
2380	GNU логотип GNU проект ( ) — эрыкан программный обеспеченийым шонен лукмо проект.
2381	GNU проектым кумдан палыме программист Ричард Столлман 27 Идым 1983 ийыште тӱҥалын.
2382	Great Penck), Изи Пенк (англ.
2383	Hexahedron.jpg Куб — виклукан параллелепипед, тудын чыла кум висышыжат икгай.
2384	Hg ( ) семын возалтеш.
2385	Hockey) — команде дене таҥасыме спорт тӱрлык.
2386	HTML-йылмым Тим Бернерс-Ли 1989-1991 ийлаште ыштен.
2387	Human immunodeficiency virus, HIV) терминым пеҥгыдемденыт.
2388	ICQ лӱм аҥгличан "I seek you" мут гыч лектын.
2389	ICQ программ деч ойыртем — марий йӱкпале-влакым возаш огеш лий.
2390	ICQ-ын логотипше ICQ — чӱчкыдын кучылтмо вигак каласымашыкташ компьютер программе.
2391	III степенян Чап орден «Бойысо суаплан» медаль «1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Германийым сеҥымылан» медаль Логинов Михаил Николаевич — Совет Ушем Талешке, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2392	III степенян Чап орден «Лӱддымылыклан» медаль Ермаков Серафим Никитович — II степенян Чап орден ден III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2393	III степенян Чап орден Целищев Иван Иванович — II степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2394	II степенян Ачамланде сар орден (06.04.1985).
2395	II степенян Ачамланде сар орден Йошкар Шӱдыр орден Иванов Семён Иванович — кок I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2396	II степенян «Ачамланде сар партизанлан» медаль Соколов Никон Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2397	II тӱнямбал сар годым Сар тӱҥалмеке Эдитлан Ассо дене ойырлаш пернен.
2398	Intel 80486DX2 микропроцессорын кристалже (шке кугытшо: 12×6.75 мм) * Конрад Цузын (Zuse) электро-механикле «Z-машина-влак».
2399	ISO 639 Ты стандарт шукырак йылмын код-влакым ончыкта: * ISO 639-1 (1998) 2-йӱкпалан кӱчыкемдаш-влакым куча, * ISO 639-2 (2002) 3-йӱкпалан кӱчыкемдаш-влакым куча.
2400	IX курым гыч марий калык эрвелыш кайыше Киев Русьысо славян-шамыч дене кылдалт шогат.
2401	I Пӧтыр Кугыжа годым Царевококшайск Озаҥ губернийыш пурен.
2402	Johnsell Point), шаланен пытыше пел кратер гыч шога, кушечын кечывалвел да касвел тӱржӧ веле кодыныт.
2403	JPG Иерусалим ( Йерушала́(й)им, аль-К̣удс) — ола Палестиныште да Израильыште, Палестинын рӱдолаже.
2404	Kабина - 3 еҥлан келыштарыме, кӱртньӧ, ончыко тайналтше, лӱдыкшыдымылк ременьлан келыштарыме.
2405	Lady Gaga Lady Gaga (Чын лӱмжо: Стефани Джоанн Анджелина Джерманотто, ) ( ) тиде Америкасе мурызо.
2406	Leopaда Point) да Иоганна курык аҥ (англ.
2407	«Let it be» кино The Beatles группын мурыжо негызеш оскарым налын.1988-ше ийыште группо Зал славы рок-н-ролаш логалын.
2408	"LG Hockey Games") Кажне турнирыште налме балл-влак мучашште ушалтыт.
2409	LibreOffice-лан марий спелл-чекер Mozilla-лан марий спелл-чекер Чынвозышым тергыше системе (тыгак спелл-че́кер ) — тиде компьютер программе.
2410	Lyamungu) пытартыш кумло ий жапыште покшел температуро кум градуслан кугемын, кечывалвел могыр тайылыште 1230 метрлан.
2411	"make-up") эртымгорныж нерген кутырымо годым ме тачысе кече дене висаш тыршена.
2412	Marie Magdalene Dietrich); 27 теле 1901 — 6 ага 1992) — немыч да американ актриса да мурызо.
2413	Me, марий-влак, ваш полшышо, ваш умылышо, чот пагалыше лийшаш улына.
2414	Me тудым тышеч кырен лукшаш ыльна.
2415	Me тудын дене чӱчкыдын вашлийына, икте-весе дене унала коштына.
2416	NBC-ште телешоу 1968 ий тӱҥалтышыште Том Паркерлан у шонымаш толын пурен: проект, кушто Пресли У ий касым эртара да шкенжын мурыжым мура.
2417	NBC-ын продюссерже Стив Бидер Пресли дене пырля вес кугурак, чылт у проектым ыштынеже улмаш.
2418	Nicolaus (Nils) Ingemarsson Linnæus, 1674 1748 ), ялысе юмынеҥ (священник); аваже - Кристина Линне (Бродерсония) (швед.
2419	Northern Icefield), Барранко ий нальык-влак (англ.
2420	N числан факториалжым шотлымо алгоритм.
2421	Öпке уке, ышке шинчем – Мотор илмаш кодеш тышак Кодем чыла, ом нал нымом, Кодеш изишак пайдажат.
2422	Persons&K57/a57bdbb8/index Тезиков Павел Александрович.
2423	«PhpBB» gогынысо скриптын скриншотшо. Погын ( ) — вотлаштык дене пайдаланыше-влакын кылым кучымо вотпрограмме класс.
2424	Pin-Up Page – тиде художник але вес айдеме-влак дечын ешартыш сӱрет-влак.
2425	Plastic Man), тыгак Уилл Айснерын авторствыже почеш возалтше Спирит детектив шотлалтыт.
2426	Post Office Protocol 3 – Почтылык Протокол 3. SMTP протокол дене пырля кучылтатлтеш.
2427	QIP Infium-ын логотипше QIP Infium — оксадыме чӱчкыдын кучылтмо вигак каласымашыкташ компьютер программе.
2428	Rammstein — немыч индастриал рок-тӱшка, кудым 1994 ийыште Берлин олаште ыштыме лийын.
2429	Ratzel) кечывалвел могыр пошышто (англ.
2430	«Scanderbegh» («Скандербег») оперым 1718 ийыште флорентий театр сценыште шындымаш Вивальдин вес эллаште палыме лиймыж нерген рашын ончыкта.
2431	S. Male» (1968) сингл-влак Преслилан тошто мурым уэмдаш полшеныт.
2432	Southern Icefield), и пытартышлан, эрвел могыр пошырышто (англ.
2433	Stamp Anton Chekhov.jpg Серызе — произведенийым возышо еҥ.
2434	Stephen King:man and artist;1990). 1970-ше ийыште Кинг бакалавр степень ден университетым тунем пытара, тудым армий радамыш пураш оккӱлмыжым палемдат.
2435	St James Metro station overrun tunnel.jpg Тоннель ( гыч — «вочко»; Туннель) — мланде йымач кайыше корно.
2436	The Beatles мадам Тюссон шиште фигур тоштерыштыже The Beatles (Битлс) – 1960 ийыште шочшо Ливерпульысо британ рок-группо, кудыщтын теве могай составше лийын: Джон Леннон, Пол Маккартни, Джордж Харрисон, Ринго Старр.
2437	The Beatles тунам акустика сынан склиффл деч кораҥын да электрический бит ден энд-бюст-ритмым шокташ тӱҥалын.
2438	The Saddle) – плато 3600 гектар куклык дене Мавензи да Кибо коклаште.
2439	Tиде ийынак тудым часовой пуштын. 1922 ийыште казамат кумдыкысо черкым петыреныт.
2440	U+0000 гыч U+007F марте код тӱшка ASCII стандартын тиште-влакым налеш.
2441	Uhlig) касвел могырышто, Балетто ий-нальык-влак (англ.
2442	Understanding comics) книган авторжо, тыгай лӱмым пуа: «шке шот дене шындыме сӱрет-влак», тыгак пӱтынек «ик шотан сӱрет-влак да нунын значений дене кылдалт шогымышт» Жорж Садуль «ойлымаш-влак» сӱретыште комикс-влакым лӱмда.
2443	Unix-гай операций радамлыклаште программе вес-верек колтымашым dup2(2) каласымаш дене але freopen(3) да popen(3) кӱшылрак stdio-гай каласымаш дене ыштен кертеш.
2444	XIII — XV курым коклаште марий-шамыч Шӧртньӧ Урдаш да Озаҥ онлыкыш пуреныт.
2445	XIII-XV курымлаште курыкмарий мланде Шӧртньӧ Ордан кид йымалныже лийын, вара (XV-XVI курымлаште) Озаҥысе ханлыкыш ушнен.
2446	XII курымышто илен, шке калыкым тушман дечын арален.
2447	XIV курым XVI курым ---- XV курымышто мо лийын * Шӧртньӧ Орда шаланен пытен.
2448	XIV курымысо аптек Эмвер (тыгак, аптек) ( — клат мут деч) — эмым ямдылыме да ужалыме вер.
2449	XIX–XX курымла тÿҥалтыште лекше кусарыме паша-влакым йылмыштым шымла.
2450	XIX курым * 1813 ий - Александр I кугыжан вуйлатыме император сарзе войскаже Михаил Илларионович Кутузовын вуйлатымыж почеш НЕман эҥерым вонченыт.
2451	XIX курым * 1827 - Николай Бекетов, химий динамикын, физический химийым негызлыше шанчыеҥ.
2452	XIX курым Корейысе архитектуро Олан икымше лӱмжӧ Виресон, тудо Пэкче кугыжанышын рӱдолаж лийын (мемнан курым деч ончыч 18 ий гыч тӱҥалын).
2453	XIX курым мучаште барон Пьер де Кубертен Олимпий модмашым угыч тӱҥалаш тыршен.
2454	XIX курым мучаште икмыняр шонен луктымаш-влак лектыме: рожан лаштык, булев алгебра, вакуум лампе да телетайп.
2455	XIX курым мучаште компьютер мут дене шотлымашым ыштыше машинам манаш тӱҥалыныт.
2456	XIX курым мучашыште XX курым тӱҥалтыше почмо инертан газ да радиоактиван элемент тӧртыкым пеҥгыдемденыт.
2457	XIX курым мучашыште подшипник-влакым шонен шуктеныт.
2458	XIX курым мучашыште ты верыш Казанкин тукымлӱман купеч толын.
2459	XIX курым покшел марте фламенко куштымашым чыган ӱдырамаш-влак чара йола куштеныт.
2460	XIX курымышто илмывер-влакым Вятский губернийын Уржумский уездын Ирмучаш, Тӱрек, Мазарский, Косолаповский волостьлашке пуртылыныт.
2461	XIX курымышто лекше книгалаште марий-влак 140 утла Юмым паленыт манын возымо.
2462	XIX курымышто Эпиналыште фабрик пашан сӱретыште лектышыже сай корнышко лектеш.
2463	XIX-ше курымышто ял койын кушкаш тӱҥалын.
2464	XVIII курым деч ончыч Москосо кугыжанышыште телым Рошто пайрем ( 25 Теле ) гыч Благовещений пайрем ( 25 Ӱярня ) марте шотленыт.
2465	XVIII курым тӱҥалтыш марте верысе калык чимарий йӱлам кучен. 1716-1717 ийласе почеш тыште илыше еҥ-влакын ик руш але танле лӱмат лийын огыл.
2466	XVIII курым тӱҥалтышыште Данийыште Ханс Бринкнер шке каташкыже пу гыч ыштыме изи роликым пыжыктен, но шот дене ыштен огыл, сандене тудын изобретенийже вигак мондалтын.
2467	XVIII курымын икымше пелыштыже кызытсе Поранча кундемын кумдыкыштыжо 20 илмывер наре лийын.
2468	XVIII курымын икымше пелыштыже марий-влак Озаҥ губернийысе Чыкма, Чарла, Шынчара, Яраҥ, Озаҥ (Алат корно), Вӱрзым уездлаште иктеш чумырген иленыт.
2469	XVIII курымышто XVIII курымышто марий-влакын чотыштат вашталтын.
2470	XVIII курымышто Марий -влак, тӱҥ шотышто, Вӱтла ден Виче кундемыште, а Юлын пурла серыштыже Шур ден Кугу Шундыр кокласе верым айленыт.
2471	XVIII курымышто Ухта эҥерыште нефтьым лукташ тӱҥальыч.
2472	XVII-XVIII курымласе кагазлаште возгалыме, кузе марий-влаклан «умдыр поктымаш» ( ), «лудо ваптыш» ( ) йӧзакым да пошлиным тӱлаш логалын.
2473	XVII курым XIX курым ---- XVIII курымышто мо лийын * пӱртӱс вий дене лийше кумдан шарлыше чер.
2474	XVII курым деч ончычак марий-влак пычал дене пайдаланаш тӱҥалыныт.
2475	XVII курымыште негызым пыштыме.
2476	XVII курымышто гына крокет модмаш Ирландийыште угыч шочын.
2477	XVII курымышто ик йӱклан возымо вокальный сочинений кантата лӱмдалтын.
2478	XVII курымышто медицин да аптек пашаште чыла Аптекарский приказ вуйлатен.
2479	XVII курымышто ола воктене улшо ял-влак (Вараксино, Лапшино.
2480	XVI—XVII курымлаште Моско кугыжанышын марий кундемыште пеҥгыдемдашлан 1554 ийыште Вӱрзым, 80-шо ийлаште Кукарка олалам нӧлтеныт.
2481	XVI курым мучашлан поян лийыныт, мландеозаеҥ разрядыш пуреныт.
2482	XVI курымышто ты мланде Озаҥ ханствыш пурен, марий -влак иленыт.
2483	XV курым XVII курым XVI курымышто мо лийын * 100 ий жапыште (XV–XVI курымлаште) Озаҥ 30 наре гана руш-влак ваштереш кынелын, тынар ганак руш-влакат сар дене ваш лектыныт.
2484	XV курымышто Испанийыш пудыргышо Византий гыч чыган-шамыч толыныт.
2485	X — XIII курымлаште Курык вел ужаш Юл Булгарийыш пурен, Русьлан йӧзакым тӱлен.
2486	XXI курым * 2001 - Сальвадорышто мланде чытырнымаш лийын.
2487	XXI курым тӱҥалтыште комикс-влак у сыным компьютер технологийлан верчын налын, комикс-влакым тӱрлын чиялташпижыныт, тыгак тидлан полшеныт: Эшли Вуд, Тодд Макфарлейн.
2488	XXI курымыште эн пайдаланыме broadband лекмаш лийын.
2489	XXI-ше курым тӱҥалтыште почела-почела эше икмыняр книгаже марла да рушла лектыт: «Ӱж мыйым» (2000), «Разговор со Временем» (2001), «Кӧраныза» (2002), «Алят мый шкемым кычалам» (2005), «Ӱшаныза» (2008).
2490	XX курым * 1905 ий- Рига олаште пашазе-влакын пуламырлан кӧра шуко еҥым пуштыныт.
2491	XX курым годсек Олимпий Толкын пеш шуко вашталтын.
2492	XX курым мучаште кугу кумдан палыме сыным комиксыште азиат жанр налаш тӱҥалын : япон манга, китай маньхуа, корей манхва.
2493	XX курым пелыштыже марте компьютер мутым туге кученыт.
2494	XX курым тӱҥалтыште фламенко шке кӧргышкыжӧ кубин мурсемым, джаз мотивым шупшеш; классик балетын элементше тушто шуко жапысе верым поген налыныт.
2495	XX курымшыто кугу кӱ черкым шогалтеныт, черкыже кок вуян.
2496	XX курымын 20-30-шо ийлаштыже тиде пайрем у илыш йӱлам шыҥдарымаште кугу сомылым шуктен: у шинчымашым, тӱвырам калык чоныш шыҥдарен.
2497	XX курымын пелыже марте шымлызе-влак шочмыжын тÿрлö ийым палемденыт, иктышт 1675 ийым ончыктеныт, весышт – эше вес ийым.
2498	XX курымын тӱҥалтыш пелештышыште, шуко шанче шотлымаш сомылым аналог компьютерын полшыкше дене рашемденыт.
2499	XX курымыште ик эн кӱлешан серызе. 1982 ийыште Литератур шотышто Нобель премийым налын.
2500	XX-шо курымын 60-шо ийлаштыже мӱзикылым жанр семын аклаш тӱҥалыт.
2501	XX-шо курымын 70-ше ийлаштыже Америкыште у велосипедым ыштеныт.
2502	XX-шо курымын 80-ше ийылаштыже Пӧтъял «Дружба» совхозыш пурен.
2503	XX-шо курымын пелыштыже айдеме тукым технологий вияҥдымаш дене кӱкшытыш шуын, тыге Мландын йырйужыш деч ӧрдыжкӧ лектын, да сандалыкым шымлаш тӱҥалын.
2504	XX-шо курымын тÿҥалтышыштыже биатлон шке вийжым пога.
2505	XX-шо курымышто ял воктенсе чодырам «Варале лесничествын чодыраже», «Грак лесничествын чодыраже», «Ушков кожла» (Промышленник Ушков Пётр Константиновичын лӱмжӧ дене) манын лӱмденыт.
2506	Yohanas 'Notch), проводник лӱмнерлан кӧра лӱмденыт.
2507	Ÿмыржö мучко калык фольклорым поген, шуко материалым чумырен, но возен налме шуко материалже йоммылан öпкелалтын.
2508	כדורגל)‎ да карел — (карел.
2509	А 14-ше гыч 26 ий жапыште 120 калык-влак кокласе турнир эртен.
2510	А 1755-1760 ийла марте тиде официалле званий лийын.
2511	А 1912 ийыште марий кундемышке кусна да туныктымо пашам умбакыже шуя.
2512	А 1924 ийлан Купсолаште 439 калык погынен.
2513	А 1925-1926 ийлаште, Облонам вуйлатымыж годым, тиде ойлымыжым илышыш пурташ пижын.
2514	А 1929 ийыште Йошкар – Олаште «Кÿсле йÿк» туҥалтыш почеламут книгаже лектеш.
2515	А 1929 ийыште техникумым пытармек, Семен Николаев Йошкар-Оласе марий шымияш школышто шочмо йылме ден сылнымутым туныкта.
2516	А 1931 – 1934 ийлаште Ленинградыште Герцен лÿмеш педагогический институтын студентше лийын.
2517	А 1936 ий гыч тӱҥалын, тудын пашаже Палантай лӱмеш сем-театральный училищы, Марий драмтеатр, Сымыктыш паша управлений, Марий серызе ушем да моло усталык организаций дене кылдалтын.
2518	А 1939 ийыште тудым СССР министр-влак Совет ВАСХНИЛ-ын вице-президентшылан пеҥгыдемден.
2519	А 1944 ийыште «Сеҥымаш корно дене» поэмыже республиканский конкурсышто 2-шо верым налын.
2520	А 1958-ше ийыште, музыкальный училищыш тунемаш пураш шонен, Йошкар-Олашке толеш.
2521	А 1963 -шо ий гыч Оршанка педучилищыште марий йылме да литературым туныктышылан пашам ышташ тӱҥалын.
2522	А 1970 ийыште просветительский училищыш тунемаш пурен.
2523	А 1981-ше ий гыч ял озанлык министр пашаш шогалын.
2524	А 1984-ше ийыште министр-влак погынышто илем-коммунал озанлык да чоҥымаш пӧлкан вуйлатышыжлан шогалын. 2001-ше ийыште Марий Эл виктер вуйлатышын икымше алмаштышыже лийын.
2525	А 1987 ийыште Марий республикысе кӱшыл судын судьяже лийын.
2526	А 1988-ше ийыште, «опер мурызо» специальностьым налмек, Эрик Сапаев лӱмеш опер да балет театрыште солисткылан тыршаш тӱҥалын.
2527	А 1989 ий 26 мартыште писатель-влакын Юрмала (Латвий) творчество пӧртышт гыч серышыштыже лудына: «Мый тыште таче кудымшо кече улам.
2528	А 1990 ийыште, кунам у пайрем нерген мут лектын, тиде акрет годсо шомакым шарналтен, тудлан у шӱлышым пуэныт — тудымат вет ожно уверым пуымо, иктаж-мом шижтараш кӱлмӧ годым кучылтыныт.
2529	А 1990-ше ий гыч Йошкар–Оласе «Эрвий» кинотеатрын вуйлатышыже.
2530	А 1990-ше ий гыч Марий кугыжаныш педагогик институт пеленсе «Марий сем» фольклор ансамбльым вуйлаташ шогалын.
2531	А 1991-1995-ше ийлаште ял озанлык министерствын тӱҥ агрономжо сомылым шуктен шоген. 4 ий Россий Федераций кугыжаныш думын депутатше лийын.
2532	А 1991 гыч 97 ий марте «Ямде лий» йоча журнал редакцийыште тӱҥ редактор пашам шуктен.
2533	А 1991 -ше ийыште Владислав Максимовичым республикын президентшылан сайленыт. 5 ий пашам ыштыме жапыштыже тудо кучем реформым эртарен: тиде реформа Россий элыштына икымше лийын.
2534	А 1992-шо ийыште Ион Константинович «Йошкар–Ола» ушемын тӱҥ вуйлатышыжлан шогалын.
2535	А 1993 гыч 1995 ий марте нотариусын стажёржо, вара тудын полышкалышыже лийын. 1998-ше ийыште Марий Элысе конституций судын судьяжлын шогалын.
2536	А 1993-шо ийыште республикысе тӱвыра да сымыктыш колледж пелен «Рвезылык» калык ансамбльым чумырен, кудыжо Махмуд Эсамбаев лӱмеш конкурсын лауреатше лӱмым сулен.
2537	А 1995 ий гыч — тудо Марий самырык театрыште.
2538	А 1996-2000-ше ийлаште районысо администраций вйлатыше лийын.
2539	А 1997-ше ийыште Спорт чап тоштерым почын да вуйлаташ тӱҥалын.
2540	А 1999–2003 ийлаште деканын заместительже воспитательный паша дене лиеш.
2541	А 2001 ий гыч Вӱд спорт тӱрлык дене Тӱнямбал чемпионат идалыклан кок гана эрта (чотдымо ийлаште).
2542	А 2001 ийыште тудым Марий Эл республикын президентшылан сайленна.
2543	А 2001-ше ий гыч Марий Эл виктер вуйлатышын икымше алмаштышыжын службыштыжо тыршаш тӱҥалын.
2544	А 2001-ше ий гыч Марий Элысе калык илышкыл аралтыш министр сомылым шуктен шога.
2545	А 2003-шо ий гыч Российысе Аграрный партийын марий пӧлкажын вуйлатышыжлан пашам ышташ тӱҥалын.
2546	А 2004 -ше ий гыч Марий Эл кугыжаныш погынын депутатше сомылым шукта.
2547	А 2004-ше ийыште Валентина Васильевна шымше марий погынын Санкт-Петербург гыч делегатше лийын.
2548	А 2005 ий декабрь тылзе гыч Писатель ушемыште марий литератур консультант семын пашам вӱден шога. 2010 ий гыч «Россий писатель ушемын» Марий Эл Республикысе региональный пӧлкан председательже сомылым виктара.
2549	А 2005-ше ий гыч маломерный суд пашаште кугурак инспекторлан тырша. 2008-ше ийыште тудо «Эн сай кугыжаныш инспектор» лӱмым сулен.
2550	А 2008 ийыште Йошкар-Олаште эртаралтше Финн-угор писатель-влакын X Тӱнямбал (юбилейный) конгрессым ямдылымаште кугун тыршен.
2551	А 52 ий эртымек 28 августышто тиде полигоным петырыме.
2552	А 7 ий гыч икымше номеран республикысе эмлымверын хирургий дене тӱҥ эмлызын алмаштышыже.
2553	А 7 класс деч вара, ачажын корнышкыж шогалаш шонен пыштымеке, У Торъялысе педагогике училищыш тунемаш пура.
2554	А 88-ше ий гыч «МарийскЛесТопПромын» тӱҥлӧ директоржо.
2555	А 9 ий ончыч Светлана Геннадьевна «3-шо канал» радион тӱҥ редакторжо.
2556	А ÿлнö тасма гай шуйнышо чодыра Пышта рÿбалге аулам, Шуйналтше олык ылыжта Мондалтше илыш тазылам…» Тарантасыште лÿҥген кайышыла, Мичу эртен кодшым, йоча годсыжым шарналта.
2557	А аваже кужу ÿмыран лийын – 90 ийымат вончен. 1960–1970-ше ийлаште Йошкар-Олаште илен, уныкаже влакым ончаш полшен.
2558	А ава шке икшывыжым монден, йӧрдымӧ корныш тошкалын.
2559	А.Айзенворт: " Калашников Карповын книгажым моктен серен, Олык Ипай йÿэш, тидлан молымат туныкта ".
2560	А Александр Владимирович Марий Эл республикын сулло тренерже лӱмым нумалеш.
2561	А.Александровын чыла геройжо шкешотан, эсогыл ала-мо дене мотор улыт.
2562	А.Андриановын мурымо мастарлыкшат ойыртемалтше, тудо республикыштына веле огыл, тыгак öрдыж кундемлаштат калык да эстрада муро-шамычым устан шергылтарымыж дене кумдан палыме.
2563	А Арсакын, чынжым ныл класс марте сумкаште ик книгат лийын огыл, тӱрлӧ явала веле коштын.
2564	А «Ашламаш» акварельже кумдык композицийже дене шинчаш перна.
2565	Абазин йылме деке эн лишыллан абхаз йылме шотлалтеш.
2566	А "Барселоно" клуб деч икымше голжым 2005 ийыште "Альбасете" командын капкашкыже пуртен.
2567	А баскетбол оҥго олмеш корзинкам пырдыжышке пыжыктеныт.
2568	А батут-влакым спортзалышке шукырак шындаш, да сеткым саклташ гын, спейсболла модаш лиеш.
2569	А. Бик военный службым 1937-1939 ийлаште Нижний Новгород олаште эртен.
2570	А.Бик мыланна шуко почеламутым пӧлеклен.
2571	А.Бик полмезе тукымлан «Кок йолташ» поэмым (1949), «Те тулык огыдал» пьесым, «Модыш пӧрт» почеламут книгам(1962), «Аршаш» поэма сборникым(1968) да молымат возен.
2572	А. Бик фашист тушманым вурса, садыгак сеҥышашлан ӱшанымыж нерген ойла: Тый муат шканет шӱгарым, Врӱ ден лочышо пудий.
2573	А. Бик шке семже, шке йӱкшо мыняр гынат палдырнен.
2574	А. Бикын геройжо война корнышто нравственно ятырлан кушкын, шӱм-чонжым але марте улшо куштыра деч эрыктен, Родиным чот йӧратыше да тушманым ужмошудымо лияш тунемын, тудо лӱддымо салтак да яндар чонан.
2575	А. Бикын марий калык утларакше лирический поэзийын мастерже семын пала.
2576	А. Бикын М. Казаковлан возымо серышыж гыч. 1942 ий: Салам, Миклай!
2577	Аблимов Никита Николаевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2578	Аблимов Фёдор Сидорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2579	Аблинов Лаврентий Сидорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2580	Абрамова А.А., Иванов И.Г.). *Кöлан кок йылме кÿлеш (Йылме нерген законым каҥашена) // «Кугарня».
2581	Абрамов Иван Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2582	Абукаев дене литератур, искусство нерген шуко мутланаш пенен, тудын дене чыла тема денат кутыраш оҥай.
2583	Абукаев-Эмгак кусарыше семын * Исангулов Ф. Монча: ойлымаш // Ончыко. 1984.
2584	Абукаев-Эмгаклан поэзий тÿняшке икымше ошкылым туныктышыжо, йылмызе С. С. Сайфулин ышташ полшен.
2585	А. Бутов "Тойдемарын Семже-влак" сӱрет гыч ужаш, 1966 ий.
2586	«Ава» ( 1912 ) почеламутшо поснак ойыртемалтше.
2587	Ава ден икшыве – теве илышын куанже.
2588	Ава деч посна кодмыжлан кöра, Леонардо ÿмыр мучкыжо шке пашалаштыже аважын образшым почын пуаш тыршен.
2589	Аваемын тамле шőр ден витыш дыр Вӱрышкем пӱртӱсын чевержат.
2590	Аваж дене мутланымаште Марлен шкенжым пöръеҥ семын ончыктен, рольым модын.
2591	Аваже ÿмыржö мучко поян Микиталан пашам ыштен илен.
2592	Аваже, Вера Сергеевна, ачаж деч 18 ийлан самырык.
2593	Аваже, Вильгельмина Джозефина Фельзинг (1876 ш.и.), улан ешыште шочын.
2594	Аваже – Зоя Васильевна ( 1949 ий шорыкйол) ятыр ий Чодырасола ялысе кевытыште пашам ыштен.
2595	Аваже изинекак кугурак-влак дене сай кылым кучаш туныктен. 1941 ийыште Элвис школыш каен.
2596	Аваже изирак капан, йытыра, олма гай йошкаргалге чуриян ыле.
2597	Аваже колен 1830 ийыште пел ий гыч ӱдырже шочмо деч вара «тукым горячке» деч, кузе тунам кутыреныт, кунам Левлан эше кок ийят лийын огыл.
2598	Аваже Лев Николаевичынала мо дене похож лийын «Война и мирыште» ончыктышо Мариялан, пеш сай кутыршо талантше лийын.
2599	Аваже — Нэсимэ Гэдершиновна Хамеева, туныктышо, Марий АССРын Параньга районыштыжо шочын.
2600	Аваже тидым ужын, эргыжын ончыкылыкшым шоналтен, чим налын пуэн.
2601	Аваже туныктышо лийын, ачайже тӱрлӧ кугыжаныш тонежыште пашам ыштен, кочайже чымарий тынын онаеҥже лийын.
2602	Аваже тыште эн ончыч музык школышто завуч, а вара вуйлатыше лиеш.
2603	Аваже фортепиано ден модын да мурен, мӧнгыштышт оркестрин шоген, кудын шоктымыж почем Петр икымше гана Моцартым колын.
2604	Аваже — Хазова Галина Федоровна, экономист. 10 ияш годым ачаже ешым коден кая.
2605	Аваже черлылан кӧра тудлан тӱрлӧ сурт сомылым ышташ логалеш да чӱчкыдын школыш мийде кодеш… 1908 ийыште, тӱҥалтыш школым тунем пытарымек, Яков Алексеевич Аринский двухклассный училищыште тунемаш тӱҥалеш.
2606	Аважын колмыж деч вара чыла улмыжым тавален ноен(1836).
2607	Аважын лӱмжӧ ыле Марджи Чарла,кудыжо 1501 ийыште колен.
2608	Аважын черланымыж нерген пален налын, Бетховен угыч Бонныш пӧртылын. 17 июльышто 1787 ийыште аваже колен.
2609	«Авай дене пырля» (1998) тӱшка авторан ойпогышто А. Мокеевлан «Икыт, кокыт…» ужашым ойырымо.
2610	Ава кече лӱмеш торт Кылме тылзын 28 кечынже Ава кече палемдалтеш.
2611	Ава кумыл, корно, шочмо мланде нерген лирический отступлений – влак кажне лудшо енын шÿмешыже эрелан кодыт.
2612	«Ава кумыл» поэмысе семынак «Сÿан», «Уна» поэмылаштат колхозник - влакын образышт, у тÿcышт, у илыш йÿлашт сÿретлалтеш.
2613	«Ава кумыл» поэмыште колхоз ешын поян пайремжым, колхоз илыш негызеш у еҥ-влакын кушмыштым, шоҥго аван чонжо рвезештмым, калык сознаний вашталтмым поэт алал кумылжо дене, келгын почин пуа.
2614	А Валентин Исинеков, Василий Каменский, Александр Селин мемнан семынак студент ыльыч.
2615	Авам,Евдокия Ивановна, ачам семынак грамотдымо ыле, но ӱмыржӧ кӱчык лийын: 30 ияшак колен колтыш, мемнам, ныл йочажым, тулыкеш кодыш.
2616	Ава Мичум тунемаш ужата: «Ала тыйже, Рвезе акыл ден тунемын, Лият, эргым, Шем нужналан кÿ савар… Чот ушанын, Темдалат тый пудий-влакым, Шÿмыштетше Чÿкталтеш гын тул аяр».
2617	«Авамлан» аршаш утларак традиционный, но сонетын технически неле шоктеж вошт ме тиде проблемымат у семын да у шинча дене лудын, а керек-момат у семын ончалын гына акыллан у задачым шындаш лиеш.
2618	Авам, Ульяна Фёдоровна Ямбаршева, кеч-могай пашалан шӱмаҥден моштен.
2619	«Авангардыште» гын 22 ий механизаторлан пашам ыштен да паша ударник лийын, соцтаҥасымаштат ятыр гана сеҥышыш лектын.
2620	А Ванкуверысе олимпиадыште Российысе скелетонист Александр Третьяков той медальым налын кертын.
2621	А вара – аспирантура, кумдан палыме ученый, Тарту университетын профессоржо П. Аристэ дене тунеммаш. 1966 ийыште Г.М. Тужаров, диссертацийым сайын арален, филологий наука кандидат лиеш.
2622	А вара, возен кертмыжым ужын, вийжым сылнымутыштат тергаш пижын — газет редакцийлашке изирак очерк, зарисовко, почеламут-влакым колтылын.
2623	А вара «Геникс» лӱман шке фирмыжым почын, кудыжын сатужо-влак «Российысе 100 эн сай сату» радамыш логалын.
2624	А вараже куш йомын, раш пале огыл.
2625	А варажым лышташ-влак лектыт.
2626	А варажым тиде корнышто абсолют ыҥже дене эн кугу тӱҥлыкым муыт.
2627	А варажым тудым илыш тургым авалта.
2628	А вара издательствыште редакторлан ыштымыж годым кидым кучен палыме лийна.
2629	А вара курчак театрышке толын.
2630	А вара Марий кугыжаныш университетысе финно-угроведений институтын тӱҥ шанче пашаеҥжылан шогалын.
2631	А вара Марий Элысе федерал почто кыл кучемышке куснен да вуйлатыше мартеат шуын.
2632	А вара Медведево райипсолкомын ял озанлык кучем вуйлатышыже лийын. 1985-2005-ше ийлаште Марий аграрный колледжын вуйлатышыжлан шоген.
2633	А вара телевидений да радиовещаний комитет вуйлатышын алмаштышыже лийын.
2634	А вара тӱнямбалсе таҥасымашште ший медальым сеҥен, да эше тудо корнышто писылыкым погымашште у рекордым шынден шуктен.
2635	А вара уэш хоровой капеллыш кусна да пенсийыш лекмешке тушто мура.
2636	А вара, чот темден, валчын коваште дене леведыт.
2637	А вара Юлсер оласе «Спартак» спорт школышко куснен, 20 ий вуйлатышыжат лийын.
2638	Авар йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе авар тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
2639	А Василийын кумылжым музыкант паша алгаштарен.
2640	А.Васильеват южгунамже возымашкыже ик мутымак уэш-пачаш пуртен колтен, икгай йÿк йоҥгалтмым тÿзатен.
2641	А.Васильев поэт улмыжым ял озанлык пашаште тыршыме годым гына ужын кертеш.
2642	А. Васильев южгунамже акромонограмме йӧн денат пайдалана.
2643	Ава чылажымак ок умыло гынат, шӱмжӧ дене илыш эҥертышым шижеш: кажне еҥын ӱшанже – коллективыште, тӱшка пашан сеҥымашыштыже.
2644	«Ава шÿм» повесть шотышто ойлыде ок лий.
2645	Ава шке мастарлыкшым эргыжланат пöлеклен.
2646	Ава шочшыжым ончен куана, а вет тудын ÿдыржö ден веҥыже - Совет власть ден Коммунистический партийын ончен куштымо шочшышт.
2647	Ава шӱшпык гына мунышто шинча.
2648	Августышто тудо ужын Одессым, Ялтым да Севастопольым.
2649	А веет могай тӱвыргӧ лиеш ыле сылнылык илышна, мемнанамат ончычак айдемылан шотлат ыле гын!.
2650	А Венгрийысе Залаэгерсег оласе этнографий тоштерыште «Марий илем» комплексым шыҥдарымылан кугыжаныш премий денат палемдалтын.
2651	Авенир Арсентьевич Апатеев 1939 ийыште шорыкйол тылзын 1 кечыштыже Кузнецово вел Тьомисола ялыште шочын.
2652	А вес почеламутшо тыге маналтеш: «Садак сеҥена!»
2653	Авестыште эн ондак илыше еҥым-кугыжам Йима (индий калыкын – Яма) манын лӱмдымӧ.
2654	А вес шот дене - тиде калык тӱвыра гыч персонаж.
2655	А весышт — Палантай псевдонимым кугезе тукымжо дене умылтарат.
2656	А вет рульыштак эше кид тормоз верланен.
2657	А вет тиде, кеч – мом ойлыза, марий сылнымутышто икымше почеламут лийын!
2658	А вет тидыжат совесть манмет, кажне айдемын – шкенжын.
2659	А вет тудат тиде чечен тÿня дене чеверласа ыле.
2660	Авиамодель спортым тӱнямбал кӱкшытыштӧ виктарат.
2661	А виктарчык-влак жап дене вашталтыныт. 1900 ий.
2662	А вот тылеч посна эше 900 чоло мурым погенам.
2663	«Аврора» колхоз вуйлатышылан, «За мир» колхозын зоотехникшылан тыршен.
2664	Австралий, Индий, Пакистан, Малайзийыште чот шарлен.
2665	Австралий континент йыр Мэтью Флиндерс капитан корабльже дене эрта, 1814-ше ийыште «Путешествия в Terra Australis» книгам луктеш, «Australia» мут кумдан шарла.
2666	Австралий материкыште, Тасманий отрошто да Индий ден Тихий океанласе икмыняр изи отролаште верланен.
2667	Австрийын курыкан корнылаште "Нива" тиде элын внедорожникше паркын 99%ым налын шоген.
2668	Австро-Венгрий дене кредалмаште пленыш логалешат, кок ий Венгрийыште кул шотеш ила.
2669	АВТОВАЗын икымше ыштен лукмо автомобиль модель.
2670	Автомат-влакым ик оза лӱм дене кылденыт, тыге казино-влак джек-пот кугытым миллион марте кӱзыктылыныт.
2671	Автомат тӱрлык-влак Тачысе кечын ятыр автоматым муаш лиеш Слот-машина Механик слот Российыште тыгай аппарат-влак 2005 ий марте шогеныт.
2672	Автомашинан модификацийже-влак * Урал-4320-19- кужу шасси * Урал-4320-09-31- бронироватлыме автомашина.
2673	Автомобиль лӱмын шочмо историйже 1966 ийысе Нормаль Ваз автозаводын автомашинаже-влак Совет ушемыште икымше гна у отраслевой документым ӱмбакышт налыныт-Нормаль Он 025270-66.
2674	Автомобиль спорт дене Совет Ушем чепион лӱмымат сулен налын.
2675	Автомобиль утларак йоҥгыдо кок еҥлан келыштарыме кабиным налын.
2676	Автомобильын тӱжвал ужашыште радиатор тураште "кӱртньӧ маскым" вераҥдыме, капот ден ӧрдыж ужашым бронелышташ дене пеҥгыдемдыме.
2677	Автономий марий калыклан озанлык да тӱвыра илышым, тунемме пашам вияҥдаш йӧным пуэн.
2678	Автор 1935 – 1936 ийлаште чынак тыге возен.
2679	Автор возымыж годым калык ойлымашымат шотыш налын, кызытсе илыш дене моштен кылден.
2680	Автор герой-влакын койыш-шоктышыштым, уш-акылаштым келгын лончылаш тыршен, калык йылмын поянлыкшым кумдан кучылтын.
2681	Автор герой-влакын кӧргӧ поянлыкыштым, шӱм-чон шижмашыштым ончыкташ утларак кумылан.
2682	Автор геройын илыш-корныжым, тудын кушмыжым, шуаралтмыжым тÿрысынек эскера, кажне ошкылжым манме гаяк шымла, палемдышна.
2683	Автор геройын молан тыгай лиймыжым тÿткын эскера, радамлен сÿретла.
2684	Автор дене Семон Герман сарыште пырля орланеныт.
2685	Автор диалект лексикымат шотыш налеш.
2686	Автор дидактический манме темыланат («Мишук ден Актуган»), пÿртÿс нергенат («Памаш», «Турий», « Ломбо пеледеш») воза, йоча- влакым мемнан кугу элнан илышыж дене палдараш тырша.
2687	Авторжо Озаҥ оласе архиепископ В. Пуцек-Григорьевич лийын, но тудым ямдылаш Озаҥ оласе духовный семинарий пеленсе школын марий тунемшыже-влакат полшеныт.
2688	Авторжо – уста семлызе Анатолий Борисович Луппов.
2689	Автор идалыкын кажне пагытшым сылнын сӱретла.
2690	Автор илыш кумданрак авалтен ончыкташ тырша.
2691	Автор илышыште вашлиялтше ситыдымашым тӱжваке луктеш.
2692	Автор кажне ойсавыртышыжым, шомакшым шонкален-вискален сылнештара.
2693	Автор каклык мурын шочмыжым, кеҥеж пÿртÿсын тÿрлö семын йÿкланымыжым пеш сылнын почын пуэн.
2694	Автор калык – влакым ваш – ваш келшен илаш, пашам у семын ышташ ÿжеш: Тÿрлö вер гыч погынен, Ик сай ойым пидына.
2695	Автор калык илыш гыч посна ик виян эпизодым налеш да лудшылан сÿретлен пуа.
2696	Автор калык кутырымо йылмым моштен кучылтеш, кажне сӱретлыме геройын мутланыме ойыртемжым почын пуа.
2697	Автор калык чонышто илыше кугу талантым-поэзий шочмашым-почын ончыктен.
2698	Автор кок кыдежан, 4 сÿретан «Ешем» пьеса гыч 4 кыдежан, 9 сÿретан «Тушманын кышаже» пьеса марте шуын.
2699	Автор куван «йошкарген» сырен ойлымыжо, каргашымыже, вурсымыжо, шапкалымыже, сутланымыже, шем пашалан öрканымыже, орышо пий гай ончалмыже, ÿстелоҥам кырымыже, йолым тошкен кычкырымыже гоч тудын образшым моштен сÿретла.
2700	Автор кумда вер-шöрым авалта гынат, повествований тÿҥ шотышто ик ялыште веле эрта.
2701	Автор кызытсе учебниклаште улшо шым падеж дене эше кок падежым ешарен: сравнительный да совместный.
2702	Авторланат тиде поро кумылан самырык герой лишыл.
2703	Автор моло серызе-влак коклаште пÿртÿс сÿретым ончыктен моштышо усталыкше дене ойыртемалтын.
2704	Автор Морко вел марий, граждан сарын тул лоҥгаштыже талын кучедалше, патырлыкым ончыктышо Василий Краснов дене вашлийын.
2705	Автор мыскара гоч шке геройжо-влакын илыш деке отношенийыштлан акым пуа, тидын годымак тошто коса деч эрнен шудымо еҥ-влакын пуста шÿм-чоныштым, мемнан илышлан йöрдымö койышыштым тÿжваке луктеш.
2706	Автор нуным пагала, но илыш деч, культур шотышто шеҥгелан кодмыштлан аярын воштылеш, сай корныш колтынеже.
2707	Автор ныл еҥын илышыж гыч икмыняр ужашым налын, нунын пырля кылдалтмыштым почын ончыкта.
2708	Автор ожсо илыш ситуаций дене лудшо-влакым палдара.
2709	Автор ойган палемда, ик айдеме вес еҥым нигунамат раш умылен огеш керт.
2710	Автор падеж-влакын значенийыштым пеш келгын да сайын почын пуэн.
2711	Автор первый сылнымут пашамым сайын вашлийын, порын аклен.
2712	Автор пеш кӱчыкын икмыняр ой дене гына раш возен моштен.
2713	Автор писатель-влак коклаште эн кӱкшӧ верыш кӱзен, чыла Английым Пиквиаде произведений дене утыр воштылыктен.
2714	Автор повестьшым шкенжын самырык геройжылан каласкалыкта.
2715	Автор порылыкын сеҥышашыжлан ÿшаным шочыкта, совет еҥ-влакын илышышт эреак тыге лиеш, у шÿлыш, у паша, у йÿла, у вий осалым, торым сеҥат манын ÿшандара.
2716	Автор посна кундемын веле огыл, а тичмаш (Юл-Чолман) регионын вер-шӧр лӱмлажым рашемден.
2717	Автор-права шотышто Викитеке шке тӱткын эскера.
2718	Автор пӱртӱсын чыла кушкыллан, пушеҥгылан, пеледышлан, шке мотор шомакшым муеш, кажне пагытлан куанен мошта, кеч ош теле, кеч шыже лийже, - чылажат шерге: «Идалык!
2719	Автор пӱтынь айдеме тукымлан келшен толшо проблема-влак нерген вургыж каласкала: порылык да осаллык, йӧратымаш да ужмышудымаш нерген.
2720	Автор статьям таблице дене мучашла.
2721	Автор сюжетлам ÿмбач гына ончыктен каен, герой-влакын чыла шÿм-чон шижмашыштым, шонымашыштым келгын огына уж.
2722	Автор, таҥастарымаш ден метафора йöным келшышын кучылтын, виян кöргö шижмашым мокта.
2723	Автор татар йылме гыч пурышо чевер эпитет дене пайдаланен.
2724	Автор тидым шкежат шижын, ончыни, сандене вараже тиде эпизодым “Ӱшаным ÿжара конда” книгашкыже пурымо “Куралше” ойлымашыште уэш шарналта.
2725	Автор тидым шке ойлымашыштыже тӱрыснек почын пуэн да лудшын чоныштыжо у шонымашым шочыктен.
2726	Автор тудым обращений семын чонен.
2727	Автор тудым писын кайыше поезд дене танастара.
2728	Автор тудым тичмаш авалташ тырша.
2729	Автор, тудын дене пырля лудшыжат, тиде рвезылык койышым йöратат.
2730	Автор тудын нерген тыге ойла: "Куанышаш олмеш кӧргыштӧ ала-молан кочын гына чучеш, пуйто арымшудым кочкын".
2731	Автор тыге воза: Ӧндале вет мардеж, ыш кодо, Мландемын кидшым кормыжтем.
2732	Автор тыглай, проста айдеме-влакын илыш пурымашыштым, чон кöргö поянлыкыштым тÿткын шымла.
2733	Автор ушемым «Шошо гай пеледалташ», «кава гай одарланаш» йодеш.
2734	Автор фонема-влакын кучылталтмыштым да нунын литератур йылмысе йӱк-влак деч ойыртемалтмыштым эксперимент (палотограмма, рентгенограмма да т.м. йӧн) негызеш рашемда.
2735	Автор шке геройжын порылыкшым, молылан полшаш ямде улмыжым, чын верч тыршыме койышыжым поснак палемда.
2736	Автор шкежат ойлымаш манын ончыктен. 20 – шо ийлаште марий литературышто произведенийын жанржым раш каласен пуымаш але чыла годым лийын огыл.
2737	Автор шкежат, повествований ден описанийым пуымыж годым, сылнештарыме йӧн-влакым, тошто илыш дене кылдалт шогышо илыш йӱла термин-влакым моштен кучылтеш.
2738	Автор шке пашаж дене кум тун йодышлан вашмутым пуа: эн ончычак, тудо изобразительный мут-влакын грамматический ойыртемыштым шымла; вара фонетический тусыштым почын ончыкта; пытартышлан, сe¬мантика поянлыкышт дене палдара.
2739	Автор шке произведенийжым тÿҥ шотышто социальный але нравственный конфликт негызеш чоҥа.
2740	Автор шке произведенийжым тÿҥ шотышто социальный конфликт негызеш чоҥа.
2741	Автор шке творчествыжын тÿҥалтышлан 1983 ийыште «Эрвий» альманахыште савыкталтше «Лиза тöрлана» ойлымашыжым шотлен.
2742	Автор шукыж годым изи ойлымаштак, лÿдде, кугу проблемым тарвата, лудшо ончылан калык илышым чыла вел гычак ончыкташ тырша, ончыл верыш у илышым шочыктышо еҥ-влакым луктеш, тошто коса деч эрнен кертдыме–влакым воштылчыкыш савыра.
2743	Авторын изи ойлымашлажын вийже – мыскаран ончыктымо образ-влакым илышлан келшышын чын сӱретлен моштымаште.
2744	Авторын лӱмжым тыге ончыктеныт: «Юрий Чавайн, Йошкар-Ола, музыкальный училище». 26 майыште тышанак конкурслан темлыме «Тый кӧм вучет…» муро ното дене лектын.
2745	Авторын мутшым шукыж годым сӱрет ӱмбалне але сӱрет йымалне вераҥдат.
2746	Авторын ойлымыж семын, лач пашачын шинчаш гына «уло пÿртÿсын чеченже верлана».
2747	Авторын ончылгоч увертарымыж семынак, романыште ик тÿҥ геройлан ялысе туныктышо шотлалтеш.
2748	Авторын самырык пагытше лач тиде жаплан логалын.
2749	Авторын сылнымутшым руш, эстон, венгр, француз, англичан, коми, коми-пермяк, удмурт йылмылаш кусарыме.
2750	Авторын тыгай приемжо первый главаштыжак раш коеш: герой-влак тыштак кок тӱшкалан - йорло ден поян тӱшкалан - шелалтыт да вара роман мучко иктышт-весышт ваштареш кучедалыт.
2751	Авторын шонымыж почеш семантика могырым вашталтмаш кугун огеш шижалт.
2752	Автор эн ончыч Бриджтонын Северный Камберлендышкыже логалын, варажым тудым вертолет дене Льюистонын Рӱдӧ Эмлыме Верыш наҥгаеныт.
2753	Автор ятыр моло возымаштыжат лудшо еҥым, марий шемерым «шÿмбел» манын.
2754	АВТОСЛАЛОМ Марий йылмышке слалом мут фигурный кудалыштмаш семын кусаралтеш.
2755	А вудаканрак ончет але от уж гын, муро текстым уэш-пачаш «локшинчаш» верештеш,» - шонкала, иктешла писатель.
2756	А вуйлатышыже ятыр кугыжаныш чап танык дене палемдалтын.
2757	А вуйлатышын шыма йӱкшӧ да поро гына шинчаончалтышыже угыч да угыч гоч вашлиймашке ӱжыныт.
2758	Агавайрем – волгыдо пайрем.
2759	Агавайрем деч вара лÿҥгалтышым шалатен йÿлалтат улмаш.
2760	Агавайрем деч ик-кок кече ончыч, кугурак еҥ-влак отыш толын ончал каят, идалык мучко пушеҥге йöрлын гын, тудым корандат, олымбалым, ÿстелым тöрлатен кодат, тул олташ олмым ямдылат.
2761	Агавайрем йÿла Шошым, мланде пашам тÿналме деч ончыч але тудым мучашлымеке, ялыште Агавайремым эртареныт.
2762	Агавайрем кумалмаш гыч пöртылын, кочкын-йÿын теммекышт, чыланат уремыш лектыт, идымышке каят да муным лакылашке пöрдыктен, муно ден муно але мече дене ваш ыштен модыныт.
2763	Агавайрем кумалтышыш але шелыкыш пайрем вургемым чиен лектыныт.
2764	Агавайрем кумалтышыш мийыше-влак эн ончычак тиде писте ваштареш шогалыт.
2765	Агавайремлан калык тыгай корныла-влакым муралтен колташ йöратен: Тачат гына мыланна Агавайрем, Эрлат гына мыланна Агавайрем.
2766	Агавайремлан калык шот дене ямдылалтын.
2767	Агавайремлан калык шот дене ямдылалтын: сурт кӧргым, озаҥлыкым, уремым арум ыштен, кочкыш сийым ончылгоч ямдылен, поснак муным шуко погеныт.
2768	Агавайрем пайрем Агавайремым ожнысекак шошо ага паша деч ончыч але пасу пашам пытарен, у тылзе шочмеке эртареныт.
2769	Агавайрем солыкет улмо годым Ок кÿл пазар солыкет.
2770	Агавийымат ок колышт, тудын шке марийжым чаманымыжым, Эсенейын нигӧлан осалым ыштыдымыжым шотышкат ок нал.
2771	Агавийын мӱшкыраҥмыж нерген пален налмеке, йӧршын вашталтеш, шӱраҥышташ тӱҥалеш, Агавийлан кумалаш ямде.
2772	Агавият ватыж гаяк исыр гын, молан тыгай ӱдырамашым чаманаш?
2773	Агаев Александр Степанович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2774	Ага мут ончыктен кертеш: * Ага тылзе — ийын визымше тылзыже.
2775	Агафонов Сергей Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2776	А Георгий гын кугызаж каласкалымым шÿм-чонышкыжак пыштен колыштын.
2777	Агитаций кумыл дене возымо почеламут ден очерклаште Георгий Ефруш шкенжын чон шижмыжым, у илышлан йывыртымыжым почын пуаш тырша, лудшо-влакымат у илыш дек мелын савырнаш, пагытын шÿлышыж дене шÿлаш ÿжеш.
2778	Агрономла вискалат у кашым Мланде тӱсым налше шырчык-влак.
2779	Агул йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе агул тиштер 1990 ийыште пеҥгыдемдалтын.
2780	Адакат архивымак шергалаш гын, 1912 ий Марий республикысе административно- территориальный пайлымаш шотышто документым ончалаш гын?
2781	Адакат Санкт-Мориц олаште.
2782	Адакат тӱрлӧ семын, мутлан: :* Тыгодым корнышто чыге-мого, чыге-мого ойлымо йук шокта (Шабдар Осып.
2783	Адакат Ф. И. Гордеевын тиде «исключений» манмыж дене нигузе келшаш ок лий.
2784	Адакат Чавайнын произведенийже негызешак возалтын, либреттом Семен Николаев ямдылен.
2785	Адакеев Пётр Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2786	Адак ик семын шыж-ж-ж манын, ий кая..
2787	Адак конфликтат куштылгын, ÿшаныдымын решатлалтын.
2788	Адак кува кычкыра, Шоҥгым кол дек пастыра: «Тый каласе колетлан, Кугыжа лиям эллан!»
2789	Адак «Марла календарь» дечат ойырлен огыл.
2790	Адак мугыль лие (Я.
2791	Адак мый толын лектым шочмо ялыш, Ялт теныз серысе пуш гай суртем..
2792	Адак Онтон кугызан ола шуян кугу пийже, урем орол коштмым шижын, кок-кум гана уп-уп!
2793	Адак… поп прихожан-влакым пÿтÿ годым шылым, ÿйым да монь кочкаш язык манын туныкта, а шке пачерыштыже шылым кочкеш, тамле аракам йÿэш…».
2794	Адак тидымат мондыман огыл, Шабдар самырыкше годымак руш классик – влакын романыштым шуко лудын.
2795	Адак тунам шылыше шуко улмашыс.
2796	Адак ӱстелтӧрыш шындат.
2797	Адакше поэзий нимогай парышымат ок пу.
2798	Адакше туныктышо-влакшат республикыште моткочак лÿмлö еҥ лийыныт.
2799	Адак шуҥгалте кÿшыч шÿдыр Кава ден мланде ушнымашке… Шортеш ава, шортеш ик ÿдыр – Салтакым кондышт колоткаште.
2800	Адакшым автор нуным так арам ок кучылт, тыгай лирический отступлений – влак герой-влакын чон шижмашышт дене пеҥгыдын кылдалтыныт, нунын характерышым утларак рашемдаш полшат.
2801	Адакшым айдемын писе омо годым йымалне пеш писын тарванылаш тӱҥалеш.
2802	Адакшым изиш варарак,институтышто тунеммыж годым, яран диалект нерген тÿрлын ойлыштмашымат коледаш логалын.
2803	Адакшым кече эркын-Кечамышын образше шочмо фольклорна гыч «Йÿд» поэмыш вончен.
2804	Адакшым "Кугезе мланде" романын мучашыже революций деч ончысо илыш нерген марий литературысо моло роман-влакын мучашыштым ушештара.
2805	Адакшым марий йылме ден литературым туныктышо Сергей Николаевич Николаеват (тунам тудо Марпедтехникумын студентше лийын) шочмо сылнымутым пагалаш, аклаш йоча-влакын кумылыштым ылыжтен кертын.
2806	Адакшым монастырь пашам ыштен огыл гынат, тушто монашке-влак иленыт, у илышлан нуно тӱрлӧ чаракым ыштылыныт.
2807	Адакшым мурызо Демодок «Одиссейыште» шочмыж годымак сокыр лийын, тудым автобиографичный произведенийлан ончаш лиеш.
2808	Адакшым нуно, сӧрастарыше определений (эпитет) семын ончаш лийме мут-влакым (леве мардеж, ныжыл шулдырлам) да шке шотан глагол-влакым (ниялтыш, тарватыш) кӧргыштышт авалтен, почеламутыш тӱҥалтыш гычак лирический, ныжылге шӱлышым пуртат.
2809	Адакшым ончычак газет дене пеҥгыде кылым кучымемлан кӧра самырык еҥым ты изданийыш пашашке толаш кумылаҥденыт.
2810	Адакшым пÿртÿс сÿрет ойлымашке марий сыным пурта.
2811	Адакшым пайрем годым писатель-влаклан кажне геройын индивидуальный тÿсшым, койыш-шоктыш ойыртемжым палемдаш утларак йöнан.
2812	Адакшым тидат, В.Абукаев-Эмгакын ойжат, пешак чын: тудо ончыкылык тукымлан ÿшаным ылыжта.
2813	Адакшым тиде еш моло-влаклан микроскоп яндашке пыштыме дене иктак: чыла коеш, чылан ужнешт, чылан аклат.
2814	Адакшым, тиде легендышке шуко ешареныт кертыныт.
2815	Адакшым тидымат каласаш кÿлеш: романым автор илымыж годым черновикшым веле возен, сандене тиде произведенийым авторын колымыжо деч вара литературно тöрлаташ логалын.
2816	Адакшым, шайбан хоккей бенди дене родо улыт, нунын коклаштат келшыше ойыртем-влак улыт.
2817	Адакшым шке шонымашыжым лÿдде, туран ойла.
2818	Адакшым –ынат суффиксым ойыраш нигузеат ок лий: тыште –ат частица.
2819	Адакшым, южо-влаклан кол кучымаш профессийыш савырна.
2820	А Данилов тидым ыштен кертын.
2821	Адвокат- влакын корпорацийышке тыгай йӧн дене логалаш лийын: эн ончычак мартикул манме лумын келыштарыме спискыш шке лумым да окса парыш кугыт нерген данныйым пуртыман вара право дене экзаменым кучыман.
2822	Адвоктаура профессий семын акрет годсек палыме.
2823	Адзума Такаси пагалыме уна семын ончаш толын.
2824	Адзума Такаси шке философийжым чоҥен.
2825	Адлер — кӱртньыгорно станций РКК -ын Йӱдвел Кавказ кӱртньӧ корнышто.
2826	Административ рӱдер — Аннаполис ола.
2827	Административ рӱдер — Астрахань ола.
2828	Административ рӱдер — Атланте ола.
2829	Административ рӱдер — Барнаул ола.
2830	Административ рӱдер — Белгород ола.
2831	Административ рӱдер — Благовещенск ола.
2832	Административ рӱдер — Бойсе ола.
2833	Административ рӱдер — Брянск ола.
2834	Административ рӱдер — Владивосток ола.
2835	Административ рӱдер — Владимир ола.
2836	Административ рӱдер — Волгоград ола.
2837	Административ рӱдер — Вологда ола.
2838	Административ рӱдер — Воронеж ола.
2839	Административ рӱдер — Гаррисберг ола.
2840	Административ рӱдер — Гонолулу ола.
2841	Административ рӱдер — Де-Мойн ола.
2842	Административ рӱдер — Денвер ола.
2843	Административ рӱдер — Джексон ола.
2844	Административ рӱдер — Довер ола.
2845	Административ рӱдер — Иваново ола.
2846	Административ рӱдер — Индианаполис ола.
2847	Административ рӱдер — Иркутск ола.
2848	Административ рӱдер — Калининград ола.
2849	Административ рӱдер — Калуга ола.
2850	Административ рӱдер — Карсон-Сити ола.
2851	Административ рӱдер — Качырынола ола.
2852	Административ рӱдер — Кемерово ола.
2853	Административ рӱдер — Колумбий ола.
2854	Административ рӱдер — Кострома ола.
2855	Административ рӱдер — Красногорск ола.
2856	Административ рӱдер — Краснодар ола.
2857	Административ рӱдер — Красноярск ола.
2858	Административ рӱдер — Кугу Новгород ола.
2859	Административ рӱдер — Курган ола.
2860	Административ рӱдер — Курск ола.
2861	Административ рӱдер — Лансинг ола.
2862	Административ рӱдер — Линкольн ола.
2863	Административ рӱдер — Липецк ола.
2864	Административ рӱдер — Литл-Рок ола.
2865	Административ рӱдер — Магадан ола.
2866	Административ рӱдер — Мадисон ола.
2867	Административ рӱдер — Монтпилиер ола.
2868	Административ рӱдер — Мурманск ола.
2869	Административ рӱдер — Огасте ола.
2870	Административ рӱдер — Олимпий ола.
2871	Административ рӱдер — Омск ола.
2872	Административ рӱдер — Оренбург ола.
2873	Административ рӱдер — Орёл ола.
2874	Административ рӱдер — Пенза ола.
2875	Административ рӱдер — Пермь ола.
2876	Административ рӱдер — Петропавловск-Камчатский ола.
2877	Административ рӱдер — Пирр ола.
2878	Административ рӱдер — Пӧртанур ял.
2879	Административ рӱдер — Псков ола.
2880	Административ рӱдер — Ростов-на-Дону ола.
2881	Административ рӱдер — Руш Лажмарий ял.
2882	Административ рӱдер — Сакраменто ола.
2883	Административ рӱдер — Санкт-Петербург ола.
2884	Административ рӱдер — Саратов ола.
2885	Административ рӱдер — Сембер ола.
2886	Административ рӱдер — Сент-Пол (Миннесота) ола.
2887	Административ рӱдер — Смоленск ола.
2888	Административ рӱдер — Солт-Лейк-Сити ола.
2889	Административ рӱдер — Спрингфилд ола.
2890	Административ рӱдер — Ставрополь ола.
2891	Административ рӱдер — Тамбов ола.
2892	Административ рӱдер — Тверь ола.
2893	Административ рӱдер — Томск ола.
2894	Административ рӱдер — Тула ола.
2895	Административ рӱдер — Угарман ола.
2896	Административ рӱдер — Франкфорт ола.
2897	Административ рӱдер — Хабаровск ола.
2898	Административ рӱдер — Хартфорд ола.
2899	Административ рӱдер — Хелене ола.
2900	Административ рӱдер — Чарлстон ола.
2901	Административ рӱдер — Челябинск ола.
2902	Административ рӱдер — Чита ола.
2903	Административ рӱдер — Шайенн ола.
2904	Административ рӱдер — Южно-Сахалинск ола.
2905	Административ рӱдер — Ярославль ола.
2906	Административ шеледымаш Кундемыште 1 да 8 уло.
2907	Административ шеледымаш Оласе йырвелыште 4 илымвер: 1 ола — Юлсер-Ола, 1 сола — Руш Олыкъял да 2 ял уло.
2908	Административ шеледымаш Экономика Промышленность Кундемысе промышленный предприятий-влак пу ыштымаш дене илат, оҥам, брусым пӱчкедат, фанерым ыштат, торфым луктыт.
2909	Административ шеледымаш Экономике Промышленность Оршанке кундемыште Марий нефтеперегонный завод шога.
2910	Административ шеледымаш Эстоний 15 кундемыш шеледалтеш.
2911	Администраций почеш Килиманджаро Килиманджаро регионышто верланен, Гай, Моши Рураль да Ромбо район-влакым изишак налеш.
2912	Администраций Хабаровск олаште верланен.
2913	А «Доктор сеҥыш» (1927) ойлымаште Метрийын Левук эргыже Миклай семынак черлана.
2914	Адыгей йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе авар тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
2915	А.Ефремов манмыла, ура чонан Зиновий умбакыже тунемаш кÿлмö нерген шонкален.
2916	А жапым пӱсö керде дене таҥастара, вет жап поэтлан чон сусырым конден: Мый лийынам тылат эн лишыл, Тунам гына чевер, мотор.
2917	А журналист корныш чынжымак пеҥгыдын шогалын шукташ пӱралтын улмаш гын, мый тыште Б. Даниловлан тачат тауштен илем.
2918	А закон почеш тидым ышташ чарыме.
2919	А залыште рӱжге совым кырыме йӱк сар годым снаряд пудештмыла шергылтын..
2920	Азамбаев Амберд Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2921	Азам тынеш пурташ черкыш коштыктеныт, тыгай йÿлам шочмыж деч вара 1-2 арня гыч шуктенын, тыгодым христиан йÿла календарьын темлыме лÿм дене лÿмденыт.
2922	Аза нерген ойлымо годым, шинчавочмо нерген ойлыде огеш лий.
2923	† Азаново ял шотан илем * Азаново ( ) — сола.
2924	Азаново ял шотан илемын рӱдерже.
2925	«Азановский» совхозын тӱҥ зоотехниклан, «Марийская» чыве фабрикын вуйлатышыжлан тыршен.
2926	Азап Шолем кугу эҥгекым калык, кушкыл, автотранспорт, электровоштыр, пӧрт-влаклан конден кертеш. 20 мм диаметран шолем падыраш-влак Марий Элыште кок идалыкыште ик гана лиеш.
2927	Аза шочмо годым суртышто чыла петыртыш ден омсам почыныт, кылдышым руденыт, тиде йочалан куштылгын шочашыже полша манын ÿшаненыт.
2928	Аза шочмо йÿла – ик эн тошто, оҥай.
2929	Аза шочмо кеч-могай ешыште кугу деч кугу куан.
2930	Аза эше шочын огыл, а ÿдырамаш тудын тазалыкше нерген ончылгоч шонен,азапланен.
2931	Азий да Океанийын чемпионатше уло. 1984-2002 ийлаште эртен.
2932	Азриэли рӱдӧ Лӱмын этимологийже Тель-Авив марла «Шошо арка».
2933	Азъял воктене Свято-Гурьевский черке шога, тудым 1896 ийыште чоҥеныт.
2934	АИВ (Айдемын иммунодефицит вирус) --- АИВ-инфекций черым шочыктарыше вирус, тудын пытартыш стадийже НИДС --- Налме иммунитет дефицит синдром (руш.
2935	АИВ-инфекцийым да НИДС-ым эмлымаш чер вияҥмым иземда, но тачат АИВ ваштареш вакциным ыштен огытыл, тачысе кечылан ик еҥат чер деч тичмашын эмлалт кертын огыл.
2936	АИВ-инфекцийым эмлымаш нелын эрта, моткоч шерге, сандене АИВ/НИДСын пандемийым пытарымаш пашаште профилактике гына полшен кертеш.
2937	АИВ-эпидемийын тӱҥалме гыч чылажге 60 миллион еҥ черланен, 25 миллион еҥ НИДС дене кылдалтше чер деч колен. 2008 ийыште 430 000 йоча наре АИВ дене шочын.
2938	Аида ден Галина Ильинична йолташ вате лийыч.
2939	А изаже, Ольош СПТУ-м пыкше-пыкше пытарымекыже, шофер правам налеш да олашке шикшалтеш, ик фирмыште тÿрлö грузым шупшыкта, шке изирак частный предприятийжым пешак почнеже, машинан лияш шона да шонымыжым шукташ чылажымат ышташ ямде.
2940	А ик гана ӱдыр вашлиймашыш толын огыл, каче вучен.
2941	А икмыняр кече деч вара ик студент Джеймс Найсмит дек толын да каласен: "Тиде мый кагазым налынам.
2942	А ик пытартыш почеламутыштыжо тыге палемден: Я сылне, сылне огыл, Омак керт шарналтен.
2943	А икымше пелашыже (тунам 18 ияш лийын гын) тугеже 1893 ийыште шочын.
2944	А икымше скелетон-издерым Швейцарийыште 1887 ийыште Санкт-Мориц олаште ыштеныт.
2945	А икымше шанче пашаже-влак газет да журналлаште савыкталташ тӱҥалыныт.
2946	А ила гын, мочол чапле книгам эше возен кертеш ыле.
2947	А илышын чынже тыгай: коммунист партийын каҥашыж почеш пашазе да йорло кресаньык, колхозник кокла гыч эн тале активист-влакым совет пашаш шупшун шогалтыме кугу пайдам пуэн.
2948	А йÿдым писательын пачерышкыже, Карл Маркс уремысе 108-б номеран пöртыш, обыск дене толыныт.
2949	«Айда пурыжо, - маныт нуно,- тыге кашакын икте-весылан полшен илаш тӱҥалыт.
2950	" Айдар " йомакыште поэме сын, поэме ойыртем " Пирысе " деч утларак уло.
2951	Айдаров Виктор Павлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
2952	" Айдар " поэме пÿтынек калык йомак негызеш возалтын.
2953	" Айдар " поэмын шуко ситуацийже марий фольклор гыч, моло калык фольклор гыч кÿсынлен налме.
2954	Айдахо ( ) — УАШысе регион, штат.
2955	Айдеме веет янда огыл, тудын могай улмыжым тÿрыснек палаш нигöлан пуалтын огыл.
2956	«Айдеме верч» вес поэмыже еҥын тазалыкше нерген шонымо кумыл дене шыҥдаралтын.
2957	Айдеме вӱдыш чиен вола.
2958	Айдеме ден айдемым, ача-ава да икшыве-влак кокласе вашкылым, поян да нужна еным, пашачым да йогым, тӱрлö классын илыш ойыртемжым, шонкалымыжым ончыкта.
2959	Айдеме кудалеш, рульым пӱтыра да трук умылен колта - икмыняр секундым тудо шижын огыл.
2960	Айдеме кумыл дене келшыше сÿретым пуымо, олицетворений йӧн палдырна.
2961	Айдеме мланде деч шукырак да шукырак налнеже, а шкенжын мӧҥгеш пуымыжо ок шу.
2962	Айдеме молан ош тÿняшке толеш, шке ÿмырыштö могай тÿҥ сомылым шуктышаш?
2963	Айдеме молгунамсе кнагам почела лудеш, ик ойлончо гыч тӱҥалын, весыш шуя.
2964	Айдеме огеш мале гын икмыняр кече жапыште вуйторыкшо пашам начар ышташ тӱҥалеш; мо йырже ышталтеш - айдеме ок умыло, южгунам уш йомдарен камвозеш.
2965	Айдеме онча, "нунын дене пырля модам", - шона, а чынжым автоматын процессоржо икымше секундо гычак оксам пуымо шотышто шкаланже пашам палемда да экраныште цифр--влак дене модаш тӱҥалеш.
2966	Айдеме пырысым 10 000 ий утла ашна, мӧҥгыштӧ пырыс колым кучымо дене пӧртым шке семынже оролаш полша.
2967	Айдеме тукым технологийым пайдаланаш тӱҥалын тунам, кунам куштылго(тыглай) ӱзгарыш савырнаш тӱҥалын.
2968	Айдеме тукым шона: ойлымаш // Мароий Эл. 2000. 16 сент.
2969	Айдеме тукымын эн кугу талантше - влак семынак, тудо, марий поэт, шкаланже курым - курымашлык шарныктымаш тудым нöлтен коден.
2970	Айдеме тупышкыжо кӱртньӧ баллонным сакалта.
2971	Айдеме тыйым пӱтынь ӱмырлан эр кече гаяк шӱмыштӧ ашна.
2972	Айдеме шке илышыштыже ик йыжыҥ гыч весыш вонча, ÿдыр гыч ватыш савырна.
2973	Айдеме шке колымашыжым шижын гын, родо-тукымжым ужын да нуныла поро ойым, чон шÿдымыжым сугыньлен.
2974	Айдеме шке кумылжым шукташ манын, шӱлымӧ аппаратым чиен - вӱд йымалсе моторлыкым эскера.
2975	«Айдеме» шомак тунам «марий» шомак дене моткоч чын йыгыре вераҥын.
2976	Айдеме экран меню гоч тӱлымӧ верым ойыра, кӱлеш реквизит-влакым палемда (телефон номер, лицевой счет номер, да т.м.). Экраныште лекше инструкций почеш чыла ыштымеке, оксам пуртымо рожыш кӱлеш оксам колта да "Тӱлаш" ( ) паҥгам темдалеш.
2977	Айдеме ялыште ял озанлык дене пашам ышта, але колым куча.
2978	Айдемылан батут моткоч кӱшкӧ тӧршташлан йӧным пуа.
2979	Айдемылан омо йӱд вошт кончен кертеш, но лач тиде стадийыште омо шарнымашеш кодеш.
2980	Айдемылан палыман шке вержым, мо кертмыжым, тыгак чон кÿкшыт ден ÿлыл пöрдем коклаштат кугу ойыртем нерген шижтара мыланна возышо.
2981	Айдемым почеламутчо лӱмдаш тӱҥалышт манын, южгунам почеламутым возымаш але савыктымаш гына огеш сите.
2982	Айдемым (тудын пашажым, тӱня умылымашыжым, мер вашкылжым), ончычсо илышыжым шымла.
2983	Айдемым чын корныш шогалтымаште коллективын вийже пеш кугу, куатле, пайдале – тыгай сай ойым шыҥдарыме тыште.
2984	Айдемын ала-могай тукымышто, полкышто але ешыште улмыжым ончыкта.
2985	Айдемын да янлыкын капым почмо годым скелетын да кӧргарверын чоҥалтме ойыртемжым, кажне изи ужашыжым моткоч раш ончыктен.
2986	Айдемын илышыж гыч иктаж-могай ойыртемым налын, тудын негызеш тичмаш образым сӱретлен ончыкта.
2987	Айдемын илышыже — чынже денак мӱндыр корно.
2988	Айдемын илышыштыже тиде – эн кугу паша.
2989	Айдемын кап температуржо (36,6 градус) дене ида варе.
2990	Айдемын капыштыже 640 чогашыл наре уло.
2991	Айдемын кеч-могай ойыртемжат южо ситуацийыште чотрак палдырна: южгунам геройын уда койышыжо сай семын шотлалтеш, южгунам сайжат келщыдыме лиеш.
2992	Айдемын кумылжым кучашлан гына экран кӱлеш.
2993	Айдемын пиалже - пашаште, манеш поэт.
2994	Айдемын посна ситыдымашыжым мыскара йӧре ончыктен.
2995	Айдемын тупрӱдыжӧ, эндоскелетшын ужашыже улеш.
2996	Айдемын тыгай патыр койышыжлан кӧра йӱштӧ шок лийын кертеш.
2997	Айдемын утыждене нойымо, депрессийыш логалме, омо апноэ дене орланымылан кӧра лийын кертеш.
2998	Айдемын шижмашыже кунам нӱшкемеш?
2999	Айдемын языкше: ойлымаш // Марий Эл. 1993. 2-3 сент.
3000	Айзманын «Кай, кай Йыванлан» спектакльыште Майран, Николаевын «Саликаштыже» Маринан, Арбанын «Кеҥеж йӱдыштӧ» Катян рольжым устан чоҥен.
3001	Айлыме кумдыкнажат изирак лийын, ешланат жапым шагалрак ойырымо, туге гынат, нимом ончыде, йӧратен, тиде пашам шуктенна».
3002	Айово ( ) — УАШысе регион, штат.
3003	Айста рÿжгö эртарена Теле шорыкйол пайремнам.
3004	Айста шоналтена, кунам ялысе калык сайын, поян илен.
3005	Айста ынде адакат 1937 ий 29 июль кечыш куснена.
3006	А йӱран годым монча ончык пурен.
3007	А Йыван шкеж верч гына тырша, калык деч кораҥеш.
3008	А йывыртыше, весела-влаклан тудо кап пеҥгыдылыкым да чевер чурийым пӧлекла.
3009	«А йылмыже тудын лывырге,яндар, тӱвыргӧ.
3010	Академийым пытармекыже, тудо Озаҥ учитель семинарий пеленсе школышто пашам ышташ тÿҥалеш, иканаштак ÿдырамаш школышто марий йылмым туныкта.
3011	Академик И. П. Павлов нунын коклаште икымше лийын ( 1904 ).
3012	Академик марий студентын талантшым, шымлымаште мастарлыкшым шижын да рвезылан умбакыжат шочмо йылмым йöраташ, тудым шымлаш тыланен.
3013	Академик П. Аристэн вуйлатымыж почеш "Марийская орнитонимия" теме дене кандидатлык диссертацийым возен да 1984 ийыште Тарту университетысе специализированный советын заседанийыштыже арален.
3014	Академик Пауль Аристэ и марийское языкознание // Материалы X Международного конгресса финно-угроведов.
3015	Академик Пауль Аристэ // Марийская филология.
3016	Академикын Кугу Ачаэл Сар жапысе пашаж нерген поснак каласыман.
3017	А каласенак колтеныт гын, аваже ваштарешыже руалшаш: «Йылмешет кукшо кошар».
3018	Аканаште корныш 8 спортсмен наре лектеш.
3019	А касвел могырым славян-влак толын шыгыремдылыныт.
3020	Акасов Порфирий Ефимович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3021	А кастене икте-весым кинде пура дене сийленыт.
3022	А.) Качественный пале мутын признакшым синтаксичес¬кий йöн дене кугемден аклаш тыгак пеш, моткоч, путырак шомак-влак полшат, Нунын пелен пале мут предме¬тын утларак кугу качествыжым палемда, мутлан: Шукерте ожно илен калык — пешак кугу, пеш куатле..
3023	А качын йӧратыме сем ӱзгарже лийын-шӱвыр.
3024	Акватлон вич ужаш гыч шога: спорт ужаш, сар кучедалмаш, прикладной, гимастик ужаш да ямдылалтмаш.
3025	Акватлон Российыште шочын гына огыл, тыштак тудо спорт радамыш пурен.
3026	Акватлонышто ластым чиен кучедалыт.
3027	А келгыш пурен, посна произведенийым лончылымо йӧршын ок кой.
3028	А Кенигсберг ола деке шумешке, ятыр бойыш пураш логалын.
3029	А кечывалвелне кызытсе Курыкмарий кундемыште веле огыл, тыгак йӱдвел Чувашийын мландыштыжат иленыт.
3030	А киярым гын, мӧҥгешла, поген пытараш тыршеныт да тетла кияр йыраҥым тӱкален огытыл.
3031	Аккорд-влакын вашталтмыштым пеш сай кӱлешан тактын ужашыже-влак ончыктат.
3032	Аккордеон класс дене семучилищым тунем пытарен.
3033	Аккумулятор яшлык ден топливо бочкым тыгак бронироватлыме.
3034	А кок арня гыч эше ик тыгай заметкым ыштенам: «Немыч-влак мемнан пехотым миномет дене лӱйылтыт.
3035	А кокымшо книган вуймутшо гыч кокымшо аршашын лÿмтамгаже шочын – «Оҥгыран оргамак».
3036	А кокымшо койыш мут гыч икымше эртыше жап -ыш суффикс дене лиеш.
3037	А кокымшо томышто 1917 ий деч вара культур илыш кузе вияҥ толмо нерген каласкалыме годым Т.Ефремовын лÿмжö огешат ушештаралт.
3038	А кокымшо ужаш - йӧратымаш лирике.
3039	А кокымшо ужашыштыже поэтын тÿрлö жапыште савыкталтше вариант – влакым ончал лектын, нуным танастарен, поэтын возымыжым чот тöрлымö дене чын пашам ыштеныт мо манын, шке шонымашнам луктын ончена.
3040	А командировкыш верлаш лекме деч ончыч темым каҥашенна, молан тӱҥ тӱткышым ойыраш кӱлмым пырля рашемденна.
3041	А корно эре вияш огыл, Палаш ок лий, кушто шӱртнет.
3042	А «Корнывожышто» спектальыште Павлинам модмыжо годым, режиссер-влак тудым талантан актриса семын акленыт.
3043	Акоскин Афанасий Архипович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3044	«Акпатыр» 1-ше опер «Акпатыр» опер "Акпатыр" оперын премьерын эртыме кечыже ( 5 Вӱдшор 1963 ) марий оперын шочмо кечыжлан шотлалтеш.
3045	«Акпатыр» икымше марий оперым возен (колен 1963 ).
3046	"Акпатыр" лӱман икымше марий оперым возен.
3047	Акпатыр — Марий Талешке.
3048	«Акпатыр» опер "Акпатыр" шындалтеш Сергей Чавайнын «Акпатыр» драмылан тиде опер возалтын.
3049	«Акпатыр» опер Чавайнын тыгаяк лӱман произведенийже негызеш Эрик Сапаев семлызе возен.
3050	«Акпатыр» оперым марла 1969 ийын 21 февральыште шынденыт.
3051	Акпатыр чочой марий-влак кнызьышт гай лийын.
3052	Акпатырым таче С. Г. Чавайн «Акпатыр» драмыж да Э.Н. Сапаевын «Акпатыр» оперыж гыч палена.
3053	«Акпатырым» тудо 1963 ийыште гына мучашлен.
3054	«Акпатырыште» Марфа ден Эвикам, «Алдиарыште» Сулийым, а Н.Арбанын «Кеҥеж йÿд» опереттыштыже Тамара ден Ольган рольыштым модын.
3055	Акпулатов Иван Фёдорович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3056	Акрейн весылан ойым пуымо дене серлаген огыл, темлымыжым илышыш шыҥдараш шкежат тыршен.
3057	Акрейн да кум йолташыже писательым чот перен пуэныт – «Марий коммуна» газетеш «Литературыш рубрикым пуртышо пьесе» рецезийым савыктеныт.
3058	Акрейн» псевдоним дене луктын, а 1930 ий гыч шкаланже у псевдонимым – «Ал.
3059	Акрет годсек айдеме омым умылаш тыршен.
3060	Акрет годсек тошто радаман ялын негызше шкет озанлык лийын.
3061	Акрет годсо йӱла почеш, пелота дене поръен-влак гына модыт.
3062	Акрет годсо кол кучымо йӧн-влак дене тачат пайдаланат: пӱям пӱат, вапшым вӱдыштӧ шындат, эҥыр да моло арвер дене кучылыт.
3063	Акрет годсо кугезына-влак кечывалвелне ошман мландыште илыше иран йылман племена-влак дене пеҥгыде кылым кученыт.
3064	Акрет годсо марий Вӱтла онлыкын рӱдолаже.
3065	Акрет годсо фольклорысо йомак ден притчымат ушештара.
3066	Акрет годым курык гыч мунчалтымашке кугу кумыл шыҥдаралтын.
3067	Акрет годым шочын нерештше, историйын тÿрлö жапыште вияҥше калык пайрем, калыкын шкешотан сын-куанжым арален кодымаште кугу верым налын.
3068	Акре́т грек йылме — индоевропысо ешын йылмыже, грек йылмын кугезыже, грек ойкуменын мландыштыже мемнан курым деч ончыч 2 тӱжемше ий гыч тӱҥалын, мемнан курымын V курым марте шарлен да кучылталтын.
3069	Акрет Египетысе сӱретыште чиялтыме шинча фараоным ончыктен.
3070	Акрет жапыште ер верыште иян вӱдвер лийын.
3071	Акрет жапыште, кунам айдеме эше мландым кӱнчен, пакчасаскам куштен моштен огыл, колызо-влак шкеныштым да ешыштым пукшеныт, колым шыллан вашталтеныт.
3072	Акрет Олимпий модмаш-влак Акрет Грецийысе Олимпий модмаш-влак Олимпий Олаште эрталалтше йӱла да спорт дене кылдалтше пайрем сынан лийыныт.
3073	Акрет Римын республикысе пагыт годым адвокатура эрыкан профессий лийын да нимогай ушем чуымрген огыл.
3074	Акрет Римысе кечышот почеш идалыкын 8-ше тылзыже.
3075	Акрет Римыште илыше-влак туртынаш тӱҥалме деч мазь-влак дене пайдаланеныт, искусственный пӱйым шыныдылыныт, искусственный шинчапуным пыжыктылыныт.
3076	Акрет Римыште Империйысе пагыт годым чумыргышо профессионал адвокатура классический сынан лийын.
3077	Акретсе айдеме янлык коваште гыч вургемым ыштен гын, кӱ курым мучаште куымо вургемлан тунем шуын.
3078	Акретсе марий калыкын кок тӱрлӧ культур гыч шочмыжо курык да олык марий-влак кокласе ойыртемлан тӱҥалтышым ыштен.
3079	Акрет славян-влак изи капан, чал кужу пондашан кочам сӱретленыт.
3080	Акрет ӱзгар-влак Кӱ гыч моштен ыштыме ӱзгар-влак ту годсо айдемын шонен моштымыж да моторлыкым умылымыж нерген ойлат.
3081	А.Крылован ученикше-влак, профессиональный мурызо лийын, элнан тӱрлӧ олалаштыже пашам ыштат.
3082	А.Крылован ятыр мурыжым «Мелодия» Всесоюзный фирма грампластинкыш возен.
3083	Аксай Савельевич Савельев (1937 - 2003) Негыз * Писатели Марий Эл.
3084	Аксайым Дмитрий Марасанов, Кереметым Александр Зверев, Эрикам Светлана Севрюгина, Шайвим Екатерина Кужнурова куштеныт.
3085	Актаев Михаил Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3086	Акт гыч выпискыште (тушан 4-ше отделын начальникше Назаров, 3-шо отдел начальникын полышкалышыже Перов да комендант Цветков кидым пыштеныт) тыге ойлалтеш: Т.Е.Ефремовым 1938 ий 2 октябрьыште 19 шагат кастене лÿен пуштмо.
3087	Актершев Архип Архипович (Шочын: 1920 ий) — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3088	Актёр пашалан ГИТИС-ыште тунемын да ӱмыржӧ мучко Марий кугыжаныш драмтеатрыште тыршен.
3089	Актуганов Арсентий Актуганович (Шочын:1925 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3090	" Актуган " поэме - символика сынан произедений.
3091	А кугемдаш ок лий — материал повестьлык веле».
3092	А Кугече кече мардеж эрвелым пуалеш гын, эр ӱдыман.
3093	А Кугече пайремже христиан-влакын Кугечышт деч вич кече ончыч палемдалтеш.
3094	А кузе йöратен да аклен шÿм пелашыжым! 1951 ий тÿҥалтыште «Пöлöклымашым» возен: Тыланет, кумылем, тыланет Тиде мутым сераш лийынам мый.
3095	А кузе сöралын кайыкым йöратен возымо «Шÿшпык муро» почеламутышто.
3096	А кузе тыглай пашаеҥ ила, тидын нерген шонен огытыл.
3097	Акулов Михаил Иванович — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3098	А Культур пӧрт да кыдалаш школ ончылно Яныш Ялкайн лӱмеш чапкӱ-влак вер-шӧрым сӧрастарат.
3099	А кунам икмныр меҥгым ече дене куржат, вӱр модеш, шӱм чот кыра, мишеньыш логалаш йӧсырак.
3100	А кундемысе мер пашаште тудо ик эн кугу надырым пыштен: «Марий ушемын» чолга пашаеҥже.
3101	А курык йыр, курык вуйыштыжат, пушеҥге шогеныт.
3102	А курык марий ӱдыр Елена Никитина, консерваторийым тунем пытарымеке, Москваште Галина Вишневскаян организоватлыме аспирантурышто тунемеш.
3103	А кӱшнӧ – пыл пундашыште – Турий мурен чӱчка, - Кочан куан кумылжым почын, мучашла почеламутшым автор.
3104	А кызыт ветеран-влакын ушемыштым вуйлата.
3105	А кызыт молан тыгай поро чоным, пагалыше кумылым ончыктымаш мемнан йолташ-влак коклаште чÿдешт толеш?
3106	А кызыт нуно келгын, ару чон дене луктын огыт каласе.
3107	А кызыт «Ончыко» журнал редакцийыште пашам ышта да лудшо-влакым у деч у пашаже-влак дене куандара.
3108	А кызытсе грамматике термин -влакым чылаштым гаяк Г. Г. Кармазин шонен луктын.
3109	А кызытсе пагытлан тиде чыла йомын.
3110	А кызыт тӱвыра министрын алмаштышыжлан пашам ышта.
3111	Ак Ынде изиш ак шотышто кутырена.
3112	«Акыр саман» повесть авторлан шкеланжан келшен докан.
3113	Ала ÿмыржö кÿчык лийшашым чонжо шижын, ала-мо — пытартыш ийлаште моткоч чот возен, книга почеш книгам луктын.
3114	Ала-ала… Мом шылташ: чыла тиде «йорло кресаньык тукым» манме йомак сынан ой кодшо курымын 20-39 ийлаште озаланаш тÿналын.
3115	Алабаме ( ) — УАШысе регион, штат.
3116	Ала йодыышм кӱлеш семын негызлен, раш умылтарен возымо огыл?
3117	Ала-кӧ каласа: нимогай штраф уке гын, садак шолып шойышташ лиеш.
3118	Ала, лектын тӱгӧ, ончалат эрвеке - Шочмо-кушмо верым, Немдам шарналтет.
3119	Аламнер — Курыкмарий кундемыште верланыше курык.
3120	Аламнер курык тураште Юл эҥерын лопкытшо 2 меҥгыш шуеш.
3121	Ала-могай амаллан кöра ший медальжат Валентин Колумблан огеш логал.
3122	Ала-могай святойлан кöра ачамым Христофор манын лÿмденыт.
3123	Ала-мо шот дене вигак шинчашкем перныш.
3124	Ала- мо шот дене Стефан Цвейгым ушештарыше приём.
3125	Ала-мыняр шуко курым мучко марий-влак да нунын кугезышт тиде вийым умылаш да илышыштышт кучылташ тӧченыт, а тыгай вийым кучылт моштышо еҥжым юзо маныныт.
3126	Ала налыныт, ала уке – нимогай увер ыш тол.
3127	Ала наследникше уло -тек йӱкшым пуа.
3128	Аланов Василий Фирсович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3129	Алан Тьюринг кумдан палыме тачысе компьютер шанчын ачаже. 1936 ийыште алгоритм возен да Тьюринг машина дене шотлымашым шонен луктык.
3130	Ала поэт шочмо ялыштыже ок иле да чонжым ынеже турж?.
3131	Ала Снежана дене мемнам лишкырак палдареда ыле?
3132	Алатайкин ял деке ушалтын.
3133	Ала тыгай пашам шогышо сылнымутшо кызыт уке?
3134	Ала тые планым ямдылет ты годым Угычын эрдене бойышко лекташ.
3135	Алашайка ял шотан илем * Алашайка (Кугунур, Шӱгарсола) ( ) — ял.
3136	Алгебрыште кубический уравненийын классификацийжым чоҥен, конический сечений дене нуным решаен.
3137	Алгоритм ( ) — сомылым шукташлан палемдыме ыштык але ошкыл-влакын почелалыкышт.
3138	Алгоритм Ӱлно возымо алгоритм Якобин йӧнжым ончыкта.
3139	«Алдиар» оперылан семлызелан кугыжаныш премийым пуэныт.
3140	«Алдиар» оперым возен.
3141	«Алдияр» 3-шо опер «Алдияр» лӱман 3-шо оперым Элина Архипова 2000 -ше ийыште Арсий Волковын «Алдияр» пьесыж негызеш возен (Ганя Гадиатов либреттом ямдылен).
3142	Алдияр лӱман сонарзе марий картын ӱдыржым йӧратен шынден, но шкеже танле тын йӱла почеш ила, сандене илышыжым йӧратыме ӱдыр денже кылден ок керт.
3143	Але 2050 ийлан пыта.
3144	Але… але: мыскара ойлымаш // Марий коммуна.1969. 5 окт.
3145	Але вара яришкан, йогын, йÿшын йочашт калыкым чапландарыше ен марте шуын кертыт?
3146	Але вес вере лудына пÿртÿслан мелын ойлымо шомакым: Туан пÿртÿс!
3147	Але весе: Öндальыч мыйым йöраталын, Öндальыч мыйым шÿм коклаш Ты пеледше ош тÿня ÿмбалне Мöрö шочмо годым олыклаш.
3148	Алевтина Ильинична мыланна ятыр марий муро сем автор семынат палыме.
3149	Але грунт корно дене таҥастарымаште сай асфальт корно.
3150	Александр Александровичын мурымыжо 1930-шо ийлаште Марий радио дене чӱчкыдын йоҥген, но тунам возымо техника лийын огылат, Янаевын йӱкшым возен кодымо огыл. 1938 ийыште репрессий годым марий мурызын илыш корныжо кӱрылтын.
3151	Александр Дмитриевич Моско олаште шочын.
3152	Александр Иванович Сапин 1929 ийыште кылме тылзын 24 кечыштыже Свердлов область Изи Тавра ялыште кресаньык ешеш шочын.
3153	Александрий мут ончыктен кертеш: Илымверла * Александрий — ола Египетыште.
3154	Александр Литвинов Астраханский консерваторийым тунем пытарен, Красноярский оперный театрыште пашам ышта.
3155	Александр Львович марий сем сымыктышым шымлымыж дене чапланен.
3156	Александр Михайлович Марий Эл республикын чап таныкше дене палемдалтын.
3157	Александр Михайлович Юзыкайн марий-влакым Параньга район Олор ялысе отышко Тӱня кумалтышыш чумырен.
3158	Александрова Вера Фёдоровна — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3159	Александрова И.Ш.) *Илиева А.А. Калык мурым шымлымаш.
3160	Александров Александр Васильевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3161	Александров Алексей Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3162	Александров-Арсак А. Марий повестьын уста мастарже // Марий Эл. 2002. 11 окт.
3163	Александрова Татьяна Александровна) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3164	Александров Евгений Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3165	Александров Иван Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3166	Александров Иван Александрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3167	Александров Николай Александрович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3168	Александров Николай Тимофеевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3169	Александров Семён Александрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3170	Александров Яков Александрович — кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3171	Александр Павлович 17 ияшыж годым ялыште хорым чумырен. 52 ияш колен.
3172	Александр Пушкин.
3173	Александр Сергеевич Ягельдин (1915 - 1995) Негыз * Писатели Марий Эл.
3174	Александр Ток (Александр Иванович Крылов), (1907 - 1970), поэт-новатор.
3175	Александрын мурызо корныжо лачак тышеч тӱҥалын.
3176	Александр Яковлевич семлызе семынат чапланен: 2 муро сборникын авторжо.
3177	Алексеев Демьян Никифорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3178	† * Алексеевка ( ) — пытыше ял.
3179	Алексеев Леонид Захарович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3180	Алексеев Матвей Алексеевич (Шочын:1900 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3181	Алексеев Михаил Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3182	Алексеев Сергей Алексеевич (Шочын: 1906 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3183	Алексеев Яков Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3184	Алексей Васильевич Тимофеев (1929 - 1993) Негыз * Писатели Марий Эл.
3185	Алексей Иванович Маюк-Егоров (?
3186	Алексе́й Ива́нович Муса́тов (1911—1976), руш совет серызе.
3187	Алексей Леонов деч вара тудо открытый космосыш лекше кокымшо айдемылан шотлалтеш.
3188	Алексей Мурзашевич Пошкырт вел Краснокамск кундемысе Тӧлдӧ ялыште шочын–кушкын.
3189	Алексей Николаевич леспромхозышто ышта: кугурак десятник, плановик-нормировщик, таксатор.
3190	Алексей Русаевич Пошкырт вел Мишкан кундемыште 1952-шо ийыште шочын.
3191	Алексей Семенов-Эрыканын чынже денак писатель корныжо ойлымаш ден очерклам возымаш гыч тÿҥалеш.
3192	Алексей Терещенко мемнан деч кумшо голым чыкалта.
3193	Алексейын йоча пагытше революций ден граждан сар кечыла дене кылдалт толын.
3194	Алексей Эрыкан – келге шонымашан, виян прозаик,- тыге манын, тудын чумыр пашажым марий калык кызыт акла.
3195	Алексей Эрыкан тидым ыштен сеҥен.
3196	Алексей Эрыканын илыш корныжо Алексей Эрыкан 1912 ий 15 ноябрьыште Урал курык лоҥгасе Андраул лÿман марий ялеш (тиде ял кызыт Свердловский областьысе Сажинский районышто) туныктышын ешыштыже шочын.
3197	Але кызытат почеламутым, поэмым возкала гын, тудын прозыжо посна лывырге йылман (марий сылнымутышто, мутлан, В. Абукаев-Эмгакын, А. Александров-Арсакын, А. Осипов-Ярчан, В. Регеж-Гороховын да молат).
3198	Але ливийыште Триполи ден Бенгази ола-влакым рӱдолалан когыньек ойыреныт.
3199	Але марте онартыш мут нерген тыге раш ойлымым вашлиял¬тын огыл ыле.
3200	Але мӧҥгешла, тый дечет ончыч айдеме оксам шӱшкын, а тый ик оксам пыштенат да тыланет джек-пот логалын.
3201	Алена Яковлева мурызо дене «Касарыдыме сулык» ныжыл мурым йоҥгалтара.
3202	Але нуным иктыш чумырымо огыл, поэтын лишыл йолташыже-влак денат муаш лиеш.
3203	Але сурт кӧргысӧ арвереш (тагынаш, волеш, уржа кылташ) шинчын мунчалтымышт денат нуно тыгакак пӱрсӱсын поро лектышыжлан ӱшаненыт.
3204	Але теве могай пашаеҥ-влакым «пӱшкылеш» автор: Зав кабинетыште коштеш, А секретарь: «Уке, — манеш, — Кастене йыҥгыртатыза».
3205	Але тудо, але фашист - кудыжо-гынат иктыже пытышаш.
3206	Але Унчо марий Т. Ефремовым налына!
3207	Алехин Вячеслав Маркович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3208	Алехин Зиновий Дмитриевич — Ленин орден, I степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3209	Алехин Матвей Михайлович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3210	Але шочаш гына тÿҥалше серыше марий литературын калык деке чак шогымыжым В. Мухин художественный творчествын партийностьшын проблемыж дене пеш чак кылден ончен.
3211	Але шуын жапет йӧраташ, 'Да от пале, кӧм шӱм ойырен?'
3212	Але эше: :Ава ончен куштен кум эргым — :Поэтым, врачым, инженерым..
3213	Алёна Иванова, "Марий Эл" ГТРК-н журналистше интервьюшто.
3214	Алёна ик жапыштак комсомол организацийымат вуйлатен да пионер дружинынат председательже сомылым шуктен.
3215	Алёна Йошкр-Олашке Марий кугыжаныш университетыш тунемаш каяш шонен пышта. 1990 ий кеҥежым Йошкр-Олашке экзаменым сдатлаш кая.
3216	Алёна классыште эн сайын тунемын, тӱҥалтыш школым «Похвальный лист» дене пытарен, спорт денат «Почётан грамотыжо » погынаш тӱҥалын.
3217	Алёшин Георгий Игнатьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3218	† * Алёшкин казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
3219	Алёшкин Николай Порфирьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3220	Алёшкино посёлко деке ушалтын.
3221	† * Алёшкин химлесхозын чодыра участокшо ( ) — пытыше илем.
3222	Алжир касвелыште Марокко, кечывалвел-касвелыште Мавританий да Мали, кечывалвел-эрвелыште Нигер да эрвелыште Ливий ден Тунис йыгыре улеш.
3223	«Али» — акрет годсо чимарий лӱм.
3224	Алина Викторовнам поро ава семынат палемдаш лиеш.
3225	Алина Викторовнан кид йымач лекше чыла мурызо-влакым шотлаш гын, ынде витле нарышкат шуэш, очыни.
3226	Алина Крылован аваже, Фекла Артемьевна Короткова, «Марий коммуна» газетыште корректорлан ыштен.
3227	Алинан яндар йӱкшӧ, пӱсӧ музыкальный шижмашыже кеч-кӧнат кумылжым савырен.
3228	«Алиса, Анфиса, Аниса» спектакльыште тудо Каврийын рольжым моткоч оҥайын модеш.
3229	А лишыл жапыште Францийыштат тидын нерген монденыт.
3230	Аллах ( ) — Юмым ончыктышо араб мут.
3231	Алмамат ял деке ушалтын.
3232	Алманов Николай Павлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3233	Алманов Пётр Федорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3234	Алмат кундемын рӱдыжӧ.
3235	Алмашлӱм (алмашташ да лӱм мут-влакын ушымышт дене ышталтын), тыгак шоялӱм, шояк лӱм ( ) — палыме айдемын чын лӱм олмеш кучылтмо лӱмжӧ.
3236	Алмашлӱм нерген Шымлызе-влак кок умылтарымашым пуат.
3237	Алмашталтше 1513 ийыште Юлий 2 Лев5 тыгак кугун аклен Рафаэльым. 1513-1516ийыште Рафаэль ача заказ почешь ыштен картоным библий сюжет почешь лу гобеленлан, кудо ямдылалтын Сикстинский капеллалан.
3238	Алмашташ тудым огеш лий.
3239	Алнаш кундемын кечывалвел касвелныже лийын шога.
3240	Алнаш марте — 25 километр Торалык Яндекс.
3241	А Лотай ачаж деч шемер калыкым пызырен илаш тунемеш.
3242	А Лотай – поян Чепишын латшым ияш эргыже.
3243	Алсола ял деке ушалтын.
3244	Алта́й йылме-влак — Азийыште да Эрвел Европышто шарлыше йылме еш.
3245	Алтай йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе алтай тиштер 1944 ийыште пеҥгыдемдалтын.
3246	Алтай мланде ( ) — Россий Федерацийысе регион.
3247	Алтимат фрисби модмаш тыге шочын.
3248	Алтиматыште ваш-ваш кок команде таҥасат.
3249	Алтиматыште тыге огыт ыште.
3250	Алтыш варажым шке мутшым пудыртен: марий сарзе-влакым москосо руш-влаклан кучыктен.
3251	Алфавит да орфографий йодышла дене кылдалтше шуко статьям серен: «Этапы развития марийской графики и орфографии» (1975), «Марийский язык.
3252	Алфавитым марий йылмылан пеш моштен келыштарыме, йе, йо, йу, йа кылдыш-влакымак кодаш мутым лукмо улмаш.
3253	Алфавитым тöрлатыме годым фонематический принцип тÿҥлан шотлалтын.
3254	Алык мары поэзиштӹ сек яргата модернистеш Валентин Колумбым (1937-1974) шотлат.
3255	Алыков Трифон Степанович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3256	Альберт Васильев (Альберт Александрович Васильев) (25 Вÿдшор 1957, Морко кундем Изи Маршан ял) – марий серызе, сылнымутчо.
3257	Альбертина Иванова кусарыше семын * Гараи Г. Индеш шӱдӧ кече… Почеламут // Марий литература: 11 кл.
3258	Альбертина Иванован «Пелештышыч…» почеламутшо «Пелештышыч…» почеламут Альбертина Иванован 1976 ийыште лекше «Кечан эрдене» лӱман сборникешыже савыкталтын.
3259	Альбертина пелашыж дене Брянск олаште ила.
3260	Альбертина Петровна Аптуллина Кужэҥер кундем Шойдум ялыште шочын-кушкын.
3261	Альбертын акаже агроном, Римма шÿжарже ветеринар врач, Люба туныктышо, Вадим шольыжо тӱвыра пашаеҥ лийыныт.
3262	Альбом 2006 ийыште лектын.
3263	Альбрехт Дюрер — немыч сӱретче, графикче да математик.
3264	Альп регионышто шуко 4000 утла м кӱкшытан курык уло.
3265	Аля, пален налмекше, тунамак тудын деч кораҥеш.
3266	Аляске ( ) — УАШысе регион, штат.
3267	Аляун Бадара Тиам ( ) -- сенегало-американ рэпер и R'n'B-- мурызо, композитор, музыкальный продюсер.
3268	Амалжат уло: тиде кÿсотышто шуко гана Кугу марий кумалтыш эртаралтын.
3269	Амалже - Исусын Кокымшо гана Толмыж деч ончыч чыла калык-влак коклаште Поруверым шараш''.
3270	Амалже, очыни, авторын пÿрымашыштыже – лач тиде тура савыртышан 1993 ий.
3271	Амалже: священник улмыж годым черке службыш коштдымо туныктышо-влакым эскерен да тидын нерген начальствылан увертарен шоген.
3272	Амалже теве кушто.
3273	Амалже тыгае: Волгоград ден Астрахань вел-влак да Калмыкий Йӱдвел Кавказлан огыт шотлалт, Ростов вел шагал кунам Йӱдвел Кавказ дене кылдат.
3274	Амалже южо йылмызын йыгырмут ден кӱсынлымӧ шомак-влакым серымаш дене келшыдымышт лийын.
3275	Амал толмо годым кумыр-луыр дене оксамат поген шуктат.
3276	А Мамыч-Бердей марий-влаклан шке кугыжанышым чумыраш шонен да вуйлатыме пашам Ногайский кугыжан эргыжлан – Ахпол-бейлан – ӱшанен.
3277	АМаргостеатр директор И.Ибраев каласен: " Чавайн, Шабдар Осып, Олык Ипай дене пьесым возымо шотышто договорым ыштыме ыле, но иктыжат мутшым шуктен огыл ".
3278	А марий агытан кузе соралын муралта: «Kyкypeкре-э-эк!
3279	А марий интеллигенцийын кызытсе илышыж нерген кок томан «Шочмо тувыр» романже писательым тачысе кечылан ик эн шуко да сылнын возен шогышо автор семын чапландарыш.
3280	А марий калыкын ожно тиде пайрем «Шочшо у ийым» ончыктен.
3281	А марий поэзийна лийын, уло да лиеш.
3282	А марий поэт-влак кокла гыч тудлан утларак келшен толыныт И. Осмин ден В. Колумб.
3283	А марий ученый-влак тудым шке радамышкышт куанен пуртат, марий йылмым шымлыме наука эше чот вияҥже, келгемже, рашемже манын.
3284	А «Марий Эл Радиошто» икымше кече гычак пашам ышта.
3285	А мафийлан кокымшо книга чыла гаяк куатшым пуэн.
3286	Амбуазыште кумшо ий илымыж годым кудло шым ияш Леонардо вакшыште веле киен. 23 апрельыште 1519 ийыште тудо завещанийын возен коден, а 2 майыште Кло-Люсеште колен, йырже тудын йолташ-влакше да шедевр-влакше лийыныт.
3287	Американ радам Американ радамыште чыла кугу шотпал лӱм-влак тыге чоҥалтыт: тӱҥалтышыште латин чотмут шинча, вара тудлан супикс «-иллион» ешаралтеш.
3288	Американ шанчызе-влак Бетховенын ӱпшым да черепшым ончен лектын, ойленыт пуйто тудо свинец ден отравитлалт колен.
3289	Америкысе карикатурист-влакын калыкле ушемын чолга сӱретчыже.
3290	Америкыште, 1986 ийыште тиде пайремлан негызым пыштеныт, тыге тудо уло тӱня мучко шарлен.
3291	Америкыште батут ӱмбалне тӧрштылмаш дене икымше кугу таҥасымаш 1948 ийыште лийын.
3292	«америкыште йоча пагытше,»Энни Диллард отличатлялтеш «ик сорт поэзий», что» лийын тич моторлыкше и тоскаже; тудо шулалтен колтен, ӱнар деч посна и полшымо деч посна, кузе ли- по,» вес стихин видше дене, кудо лийыныт «угрозо и обетов».
3293	Америкыште ковбой-влак ушкалым автоматик пистолет дене палемденыт.
3294	Америкыште спектакль-влак кажне кечын икмыняр ий жапыште эртат, оксам шуко погат, сандене тӱрлӧ спецэффект-влакым тыгай мӱзикыллаште кучылтыт.
3295	Америкыште эрта.
3296	А Микак ден Настий, Лычийын эргыж ден удыржо, Изибайын кулышкыжо савырнат.
3297	А могай еҥ чак шогышо пушеҥге кокла гоч курык гыч мунчалтен волен кертеш, да эше ты годым ечыжым ок шалате, да ок сусырго гын – тудо призым налеш.
3298	А могайрак тудын муро йÿкшö лийын?
3299	А Мойкин пудыранчык уло гын, тидлан судат уло манын веле вашешта.
3300	А. Мокеев марий сылнымутышто веле огыл, тыгак руш да моло литературышто чапланыше поэт-влак деч шукылан тыршенак тунемеш, кызытсе поэзийым тӱткын эскера, почеламутым оҥай шонымаш дене кошарташ кугу вниманийым ойыра.
3301	А. Мокеевын поэзийже шке йӱкан, шке сынан.
3302	А молан тыге лийын?
3303	А «Морко сем» спектакль мурылан семым келыштарымыжлан кугыжаныш премий дене палемдалтын.
3304	А Москоште марий рвезым вес увер вучен: сӱретче училищын декоративне пӧлкам Ленинградыш кусареныт.
3305	А мураланыш корныжо эше нылымше классыште тунеммыж годымак тÿҥалын.
3306	Амур вел (Амурсер) ( ) — Россий Федерацийысе регион.
3307	А. Мурзашев Башкир АССР, Калтаса районысо Тӧлдӧ ялеш 1932 ий 27 октябрьыште колхозник ешыште шочын.
3308	А. Мурзашев- Россий писатель ушем член.
3309	А мый "Кеҥеж йӱд" пьесысе вес геройын, Олоким кочан, прототипшын уныкаже улам.
3310	А мый тыланда шочмо марий йылмыда дене возаш темлем.
3311	А мыйын Акпатыр боец-влакем кок станковый пулеметым шалатеныт».
3312	Амыше, шолдыргышо йыжыҥ дене кучедалаш ончыл шонымашан рвезе тукым кынелеш.
3313	«А мыят тыгаяк мутым возен ом керт мо?»
3314	Анадырь ( ; ) - Российыште ола, Чукот автоном йырвелын кучем рӱдыжӧ.
3315	Анай Мичулан марлан лектын.
3316	Аналог кыл — информацийым (мутлан, йӱкым але мутланымашым) чарныде колтымаш.
3317	Аналог сигнал ( ) - физик термин.
3318	Анан тидын нерген колыштмыжат ок шу, сыра веле, марийжым илен моштыдымыжлан вурса.
3319	Анастасия Филлипова шкенжым режиссура пашаштат терген ончен.
3320	Анатолий Айзенворт (Деревяшкин Анатолий Карпович) 1910 ий март тылзын 6 кечынже Советский район Шуарсола ялыште шочын.
3321	Анатолий Александрович Атюлов 1938 ийыште теле тылзын 27 кечыштыже Ямангаш вел Латансола ялыште кресаньык ешеш шочын.
3322	Анатолий Александрович Новиков 1939 ийыште шыжа тылзын 1 кечыштыже Кыдал Оръю ялыште кресаньык ешеш шочын.
3323	Анатолий Бик (1915-1980) Анатолий Бик, чын лӱмжӧ — Бикмурзин Анатолий Иванович ( 19 Теле 1915 - 20 Теле 1980 ) – кумдан палыме марий почеламутчо -лирик.
3324	Анатолий Бик – ныжылге шӱман поэт- лирик.
3325	Анатолий Бикын 1942- 1945 ийласе поэзийже Самырык педагог да Анатолий Бикын сар темылан возымо икымше почеламутшо «Ме миллионлын улына» манылтын.
3326	Анатолий дене когыньыштын кум икшывышт уло.
3327	Анатолий Ермаков ( У Роҥго кундем Кельмаксола ял) — марий гармоньчо, тӱвыра да сымыктыш колледжын туныктышыжо.
3328	Анатолий Иванович Мосунов (1925 - 1988) Негыз * Писатели Марий Эл.
3329	Анатолий Иванович ятыр произведенийжым йоча-влаклан пӧлеклен.
3330	Анатолий Мокеев кусарыше семын Заболоцкий Н. Почеламут-влак // Ончыко. 1993.
3331	Анатолий Мокеев марий сылнымут корнышко илышым сайынак пален налше, тӧрсырым эрташ тунемше автор семын шогалын.
3332	Анатолий Николаевич 2004-ше ийыште Мер Каҥашыш сайлалтын.
3333	Анатолий Николаевич йылмым шымлыше наукышто (тудым ономастика маныт) ӱчашымашан йодышымат ӧрдыжеш коден огыл, шке ойжым каласен.
3334	Анатолий Николаевич тыште моткоч виян.
3335	Анатолий Павлович Березин (1914 - 1986) Негыз * Писатели Марий Эл.
3336	Анатолий Филиппович -- журналист, литератор,Марий Эл культурын заслуженный пашаеҥже.
3337	Анатолий Яковлевич ик оҥай историйым тыге шарналта.
3338	Анатолий Яковлевич мӧҥгышкыжӧ каяш тарваненат, Юрий Михайлович тудым ужатен лектын да ала-могай оҥайым каласкалаш тӱҥалын.
3339	Анатольев, Т.А. Ныл марий ученый / Т.А. Анатольев // Ончыко.
3340	Анатомий да физиологий ойыртем Капкыл дене ӱдырамаш-влак ойыртемалтыт.
3341	Ана торжа ӱдырамаш семын сӱретлалтеш.
3342	А. Н. Афанасьев «Поэтические воззрения славян на природу» шанче пашаштыже 1867 ийыште Лумӱдыр нерген йомак-влакым шымлен.
3343	Анафор йӧн корнылам икгай мут дене тÿналаш полша да шонымым утыр вияҥден каласаш йӧным пуа.
3344	«Ангарская правда» райгазетыш серкалаш тÿҥалын, но чареныт: «Ссыльный улат умшатым петыре».
3345	Аҥ — вӱд шинчыме/йогымо верыш ала-могай эҥерын пурымо вер.
3346	Аҥ - вынерын лопкытшо але тистын тӱҥ ужашыже.
3347	Англий гыч кайыме гдым, Боннышто Гайдн шогалын.
3348	Английысе крокет, гольф-крокет, руш крокет, да урем крокет дене кугу таҥасымаш-влак эртат.
3349	Английыш пӧртылмекше король тудым шкенжын камердинержылан а вара сар ӱзгарым нумалшылан (оруженосец) ышта.
3350	Английыште гына крокет дене 400 утла клуб почылтын.
3351	Английыште модмаш шарла.
3352	Англикан-проповедник влак Угандышке 1877 ийыште толыныт.
3353	Англичан Википедийым 2001 иыйште Джимми Уэйлс да Ларри Сенглер тӱҥалыныт.
3354	Англичан йылмыште "bandy" лӱм дене палыме.
3355	Англичан, немыч, итальян, да моло йылмылаште эн чӱчкыдын шке йылмылан келыштарыме "косметике" мутымак кучылтыт.
3356	Англичан продюсер Джордж Эдвардс "Хористка" хитшым музык комедий семын лӱмден.
3357	Англичан шамыч пленыш логалше йолташ-влаклан крокет шарыш документым да оксам оптеныт.
3358	Аҥлычан йылмыште «Spirit of the Game» маналтеш.
3359	Аҥысыр йолгорно памаш дек порсын ярымла шуйнен вола.
3360	Андерсен тамак фабрикыштат пашам ыштен.
3361	Андерсенын ачаже, Ханс Андерсен (1782—1816), кем ургызо лийын, аваже Анна Мари Андерсдаттер, (1775—1833), йорло еш гыч прачке лийын, изи годым тудлан кӱчен кошташ логалын, йорло шамычлан шӱгарыш чыкеныт.
3362	Андерсенын принц Фритс дене келшымаш, тудын фантазийже дене келшен, кугу лиймышт годымат шуйнен, мучашын колымыжо марте.
3363	«Анджарийыште сарлымаш» фреске деке картон да «Мона Лиза» сӱрет.
3364	Анд икмыняр ужашыш шеледалтеш, нуно кыдал волем дене ойыралтыт.
3365	Андраулышто ешыж дене школ пöртын ÿлыл пачашыштыже, изирак пöлöмыште илен.
3366	Андреев Алексей Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3367	Андреев Алексей Иванович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3368	Андреев Арсентий Александрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3369	Андреев Георгий Николаевич — Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3370	Андреев Григорий Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3371	Андреев Максим Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3372	Андреев Михаил Андреевич (Шочын: 1921 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3373	Андреев Павел Алексеевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3374	Андреев Яков Михайлович (Шочын: 1908 ий) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3375	Андрей Иосифовичат Марий сылнымут тӱнялан шуко почеламутым пӧлеклен.
3376	Андрей Миронов лӱмеш актёр муро конкурсын лауреатше лӱмым 3 гана сулен.
3377	Андрей Эшпайын лӱмжым Козьмодемьянск оласе йоча-влаклан сымыктыш школ нумалеш.
3378	Андрей Ярыгин: " Ипайым кугу поэтлан шотлен, тудлан ÿшанен коштым.
3379	Андрианов Степан Макарович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3380	«Андрий Толкын» повесть граждан сар жапысе марий ялын илышыжым почын пуа гын, «Ужар жап» повесть самырык тукымын тӱня ончалтышыже педтехникумышто шуаралтмым, у интеллигенцийын шочмыжым ончыкта.
3381	«Андрий Толкын» повестьыште Николо-Березовко селам Чолмансола лӱм дене пуымо: «Чолмансола деч ик уштыш пелне, курыкан да чодыран верыште, ожнысо монастырь шинча.
3382	Андриянов Павел Васильевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3383	Андриянов Петр Андрианович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3384	Андуганов Юрий Владимирович.
3385	А негыз пыштыше – кÿкшын аклалтше айдеме.
3386	Аников Ефим Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3387	Анис ден Ониса: ойлымаш // Марий Эл. 2002. 17, 18 сент.
3388	Анисимов Василий Тихонович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3389	Анисимов Николай Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3390	Анис: ойлымаш // Кугарня. 1996. 15 нояб.
3391	Анис олман тамже: повесть // Ончыко. 1973.
3392	«Анис» (Онисим) — марий пӧръеҥ лӱм.
3393	Анишкин Николай Панкратьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3394	Анна Архиповна, писательын шӱжарже, тудын йоча жапше нерген тыге ойлен: «Осып Мустаевысе земский училищыште ныл ий олмеш кум ий тунемын.
3395	Анна Федоровна марий йылмым эркын тунеме, а ме рушла эше огына мошто ыле гынат, ваш-ваш умылена ыле.
3396	Анольо Донилан Микеланжело тиде жапыште тондым "Мадонна Дони".
3397	Анри Матисс ( ) — француз сӱретче, скульптор, фовизм йогынышто тыршен.
3398	Ансамбль «Пампалче» фольклор конкурсышто лауреат лийын, а Саша шкет мурымыж дене гран-прим сеҥен.
3399	Ансамбльын усталыкше – йот да мемна элысе шанче-этнограф-влакым шымлыме пашам тӱҥалаш таратен.
3400	Антарктидым шотыш налде, мӱкш-влакым Мландын кеч могай лукыштыжо муаш лиеш.
3401	Антон гимназийысе йолташыже Андрей Дроссин мöҥгыштö спектакль шындымаште лийын.
3402	Антонио да Винчи (1372-1368), тудын кочаже, дневникыштыже тыге серен: «Шуматкечын, вÿдшор тылзын 15 кечыжын кум шагат йÿдым уныкам, Пьеро эргымын эргыже, шочын.
3403	Антонио кораҥмашлан вес амалым ойлен: астме приступлан кöра тудын шуко гана черке службым чараш логалын.
3404	Антониолан тыгай ÿп тÿс ачаж деч ллогалын, варажым тудым «йошкар священник» (итал. il prette rosso) манын лÿмденыт.
3405	Антонио скрипка дене лу ий гыч шоктен, 1689 – 1692 ийлаште ачажын олмеш Святой Марк соборын капеллыште шоктен.
3406	Антон кечын пӧртыштӧ, кудывечыште шӱкым эрыктен огытыл, тыге маныныт: «Тиде кечын суртыштет ару гын, идалык мучко оксакалтат яра лиеш»
3407	Антонов Иван Егорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3408	Антонов Иван Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3409	Антонов Ивукын «Шошо муро» почеламутыштыжо, А.Богдановын «Весела почеламут» книгаж гыч «Йылмызе кайык» почеламутыштыжо, М.Ивановын «Эр пеледыш» почеламут книгаж гыч «Зоопарк» луман почеламутыштыжо мастарын кучылтмо.
3410	† * Антоново ( ) — пытыше ял.
3411	Антонов Пантелей Антонович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3412	Антонов Прокофий Тимофеевич — Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3413	Антонов Прокофий Тимофеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3414	Антонов Фёдор Антонович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3415	Антонов Фёдор Антонович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3416	Антонын йоча пагытше черке пайремым эртарымаште эртен шоген.
3417	"Антропоид" операций годым тудым УСО чехийысе агент-влак пуштыныт.
3418	Антропоним (айдеме лӱм)-влакыштат тидымак ужына, тӱҥ шотышто шеҥгел марий-влак коклаште: Чымай, Чопак, Чормак, Чемекей, Чыган, Чобык..
3419	Антышев Егор Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3420	Антюшин Николай Кондратьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3421	Ануш — марий деч посна кодшо ӱдырамаш.
3422	Ануш нерген автор кузе ойла: "Пӧръеҥ деч посна кодынат, Ануш вуйым йомдарыш.
3423	Ануш тыгак сай илышым ужде кола.
3424	Ануш шке кӧргыштыжӧ шуко вий-куатым муэш, ялсовет вуйлатыше Щербаков гайже тудым шыгыремдаш, лӱдыкташ тӧча гынат, ӱдырамаш вуйым ок саке.
3425	Анушын, Чачавийын образшым Н.Арбанын «Янлык пасетыште» почын пуэн.
3426	Аныклаш туныктышо ойорӧ-влак Пуым кум ий деч шукылан ямдылаш ойӧрӧ — тулым тылана.
3427	Аньык варам нумал каеныт, капкам пу сорым дене чаракленыт, монча тӱньыкым петыреныт, да моло семынат орадыланеныт.
3428	А Ока эҥер воктене, кушто тудо Юлышко йоген пура, илат: муромо шке посна йылман, черемис шке йылман, мордва шке посна йылман».
3429	АОЛ Мирабилис компанийым 1998 ийыште, Пеледыш тылзын 8-шо кечыште налын, $407 оксам тӱлен. 100 амион пайдаланыше ICQ программыште регистрацийым эртеныт.
3430	А орудий деке шумешке, иктаж 300 — 400 метр.
3431	А осал койышлан националист - шамыч туныктат ыле.
3432	А островшо тыге шочын.
3433	А «Ош кече йымалне» спектакль да «Риголетто» оперлан кугыжаныш премий дене палемденыт.
3434	А ошо-влак чыла корным авыреныт, йошкар партизан-влакым йырым-йыр колымаш ваҥа.
3435	Апасеев Пётр Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3436	А пасу ошман, киндым кушташ келшыдыме.
3437	А пашаже теве кушто: айдемын честный лÿмжым пöртылтат, Варвара ден Эдик обществын тöр праван членышт лийыт,нуно айдеме улмыштым шижыт, eҥ-влакын шинчашкышт тура ончен кертыт.
3438	А. Пекпаев ден пырля).
3439	А пел ий гыч облисполком Президиумын составышкыже сайленыт да областьысе калык образований отделым вуйлаташ шогалтеныт.
3440	А. Петровын «Адак омсашке тÿкалат» ден «Пупкин ÿдырым налеш» фарсыштыже гын тудо тÿҥ герой комерсант Пупкинын чын тÿсшым мастарын койдара.
3441	А писательын палыме гына шагал, тиде палыметым сылнымут кышкарыш, роман сюжетыш шыҥдарен, персонаж-влакын образышт гоч сÿретлен моштыман.
3442	А письмаштыже возен: «Изишак тöрлаш шоненам ыле, но кызыт кидышкат налме ок шу..
3443	А повестьын кӧргӧ шолмаштыже шӧрвал семынак эн ÿмбаке еҥ-влак лектыт – Вичук, Микита вÿрзÿмбай Пасук.
3444	А пӧрт лукыш тояж дене пералта гын – пырня шелеш.
3445	А посна вер-влак нигунамат огыт мондалт» (Ончыко. 1955.
3446	А почеламут мучаште: Корно дене мардеж веле Ынде шкетын кургыжеш.
3447	А председатель иман пиж дене калыкым кучышаш, моло деч кӱшнырак шогышаш.
3448	Апрельыштат поэт кум кечым веле поэзийлан ойырен: 20 апрельыште возымо почеламутыштыжо «Тушманым сенашна куатна уке мо?», йодеш да шкеак вашешта: «Сита шол вийна!
3449	А Преслим шкенжым тӱрлӧ чон-шижмаш авалтен, вет лач The Beatles дене вашлиймаш деч вара Америкыште поп-мурым аклымаш эркын-эркын пыташ тӱҥалын.
3450	А проект лектышан огыл гын - пыштыме надырет йомынат кертеш.
3451	А прозаик семын тудым "Разведчик", "Спутник" ойлымаш-влак сборникше-влак, "Миша – артиллерист " повестьше палыме.
3452	А профессионал огыл-влаклан бизнесъеҥ Монтегю Алан шке призым кучыкташ туналын.
3453	† * Аптан Куп ( ) — пытыше посёлко.
3454	А пужленже тудо пеш писын кертеш.
3455	А пӱртӱсшӧ чылтак шочмо верым ушештара: ончылно Турия эҥер шийла волгалтын йога, ялт Немда вӱдла коеш; воктене- пеледыш дене тӱрлымӧ ужар олык, умбалне- садер.
3456	А пӱрымашна шкеак шке корныж дене наҥгайыш.
3457	А Пушкинын колтымыжо «Лицинию» ончыкталтын кызытсе Россий илыш,кушто йоратыше деспот образыште Аракцев лектын.
3458	А. Пушкинын «Чыган- влак», М. Лермонтовын «Мцыри», чуваш литературын классикше Н. Ивановын «Нарспи» поэмышт, П. Ершовын «Пугыр имне» почеламутан йомакше да моло почеламутат А. Бикын тыршымыжлан кӧра марий йылме дене йоҥгалташ туҥалыныт.
3459	А. П. Чехова (Таганрог) — Российын кечывалвелыште эн тошто туныктышо заведений.
3460	А «Пытартыш единоличник» ойлымашыже вигак хрестоматийный мут саскашке савырнен.
3461	Араб йылме гыч «Аллах» мут Икте Юмо семын кусаралтеш (Al — рашлыкым ончыктышо мутужаш, -lah — Юмо; лектыш — Икте Юмо).
3462	А районнан Пеледыш пайремже Яльчик ер воктене кажне ийын веселан эртаралтеш.
3463	Арака нерген посна каласышт.
3464	Аралалташлан спортсмен вуйшко ӧшлӧкым чия.
3465	Аралтышым шканже, ешыжлан гына огыл, чумыр шемер марий калыклан, мландӱмбалсе айдеме тукымлан.
3466	Арамак огыл писатель-влак шке возымыштым ылыжташ лумынак oнapтыш мутым икте почеш весым сылнырак деч сылныракым пуэныт.
3467	Арамак угыч мутым луктын, тетла ит вашке мый декем» манын колта.
3468	Араман ший гай серетше!
3469	Арамланак огыл 1977 ийысе выпускник-влак кокла гыч, мемнан радам гыч, ныл наука кандидат, шуко писатель, журналист, теле- да радиопашаен, тÿрлö учреждений вуйлатыше-влак лектыч.
3470	Арамланак огыл Морко кундемым талант памаш маныт.
3471	Арамлан огыл тиде темымак тунам М.Шкетан «Яку» ойлымаштыже нолталын.
3472	Арамлан огыл Чопайым йоратые танжат кудалта, ачажат тудын деч коранеш, аважат опекла, тудо эргыжын ыштыме кумыж эртньыжым налешат, тыге каласа: «Тидыжым аватлан ямдыленат улмаш аман.
3473	Арамлан огыл чуриетат, неретат персид сынан… Мыскара мыскара дене, но тыште икмыняр чынжат уло: вет шукыштлан Содорон кугу философлак чучын.
3474	Арам огыл 1935 ийысе нылымше номерын ончыл статьяштыже каласыме: «Тиде жапыште романым сераш тÿнальыч.
3475	Арам огыл Вениамин Ивановын возымыжым кызытат йöратен лудыт.
3476	Арам огыл дыр тудо шке произведенийжым калык коклаште, школлаште, клублаште, тÿрлö конкурсышто ик гана веле огыл йöратен лудын.
3477	Арам огыл ик почеламутыштыжо лудына: Да ит ÿшт шÿргыштем шинчавÿдым, Тиде шÿм гыч йога мурпамаш.
3478	Арам огыл маныт вет: калык йылме – тудын историйже.
3479	Арам огыл мурымат мурат: "Шым уреман мотор ялем..
3480	Арам огыл поэт Николай Мухин, тыште тунеммыжым шарналтен, 1918 ийыште тыге серен: «Унчо воктен братский манме школышто ныл ий тунеммем ушыштем тачысе гай раш.
3481	Арам огыл произведений мучаште ÿдыр-рвезе-влак эр ÿжара волгалтме нерген мурат.
3482	Арам огыл Сакари Топелиус "Элна" книгаштыже Кастрен нерген чот пагален воза: "Но тудо (Кастрен) пашам арам ыштен огыл: тудо шындыме цельын ужашышкыже шуын да корныжым весышке виктарен.
3483	Арам огыл тиде спектакль дене Марий самырык театрын артистше-влак 2006 ийыште Тюмень олаште эртыше «Золотой конёк» тÿнямбал фестивальыште «Эн сай актер ансамбль» номинацийыште сеҥымаш чапым сулен налыныт.
3484	Арам огыл тудлан «Марий Эл Республикын сулло туныктыш пашаеҥже» чаплӱмым пуымо.
3485	Арам огыл тудо почеламут аршашым «Мӧрчурий» манын лӱмден.
3486	Арам огыл тудым шкенжымат ондалат.
3487	Арам огыл тудын кидыштыже – сӱан лупш.
3488	Арам огыл тудын нерген Эпай ватылан татар тарзе Закир тыге ойла: «Еным ондалаш нунын йылмышт уста….
3489	Арам огыл тыге возен: «Марий, одо - ик родо, марий, чуваш – кок йолташ».
3490	Арам огыл фестивальын организаторжо-влак тидым верым ойырен налыныт.
3491	Арам огыл южышт тудын деч ик гана огыл йодыныт: «Слава, кунам возенже шуктет?»
3492	Арам огыл ятыр тыгай почеламутшым моктеммур маннын лӱмден.
3493	Арам титаклымаш Совет пашаш, журналист корныш шогалмеке, Тихон Ефремович шке илышыжым партий дене кылдаш шонен пышта, кандидатлан пура.
3494	Арбанат тушко йодмашым воза.
3495	Арбан Микал Миклай, ончычсо Деревяшкин, 1912 ий 30 Кылме тылзыште Маскасола кундем Арбан ялыште кресаньык ешеш шочын.
3496	Арбан Миклай 1934 ийыште тунем пытара.
3497	Арбан Миклайлан Йолшкар-Олаш пӧртылаш логалын.
3498	Арбан Миклай шке пьесылаж дене йоршеш у – лирический сем комедий – жанрым почын.
3499	Арбанын «Кеҥеж йӱдысӧ» Марка кумым, Николаевын «Саликасе» Ози Кузим модын.
3500	† * Арбучинский казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
3501	† * Арбучинский Сушилке илем ( ) — пытыше илем.
3502	А рвезе, лу классым тунем лекмекше армийыш кайышаш.
3503	Арвер-влак Кучедалмаш бассейныште эрта.
3504	Ардашыште марий йылмым да литературым Мустакимова Кяльзиян Шумаевна туныктен.
3505	Ардембал ял деке ушалтын.
3506	† * Арде чодыра участок ( ) — пытыше посёлко.
3507	Арде школышто тунемме жапше Марий кугыжаныш университет дек лишемден.
3508	Арде ял шотан илемын рӱдерже.
3509	Арест деч вара Горький олаш кайыш, кушто тудо 40-ийла мучаште колен.
3510	Аризоно ( ) — УАШысе регион, штат.
3511	Арин ден Роҥгышто тунеммыж годым Яков Алексеевич моло тунемше дене пырля школ пеленсе пакчаште, кем ургымо да переплетный мастерскойышто кенеж еда пашам ышта.
3512	Аркадий Афанасьевич «История марийской литературы» книган редакторжо, тыгак «Поэтический мир В. Колумба» монографийын авторжо.
3513	Аркадий Афанасьевич МарНИИ-ште сылнымут пӧлкам вуйлаташ тӱҥалмешке, эн ончычак кадр йодышым шотыш кондаш да пӧлкам йол ӱмбак шогалташ кӱлмым палемда.
3514	Аркадий Букетов-Россий Федерацийын Журналист-влак Ушем член,Марий Эл Республикын заслуженный журналистше.16 май 2009 ийыште колен.
3515	Аркадий Васинкин чумыр усталык пашажым иктешлен ончалаш гын, жаплен палемдаш кӱлеш: шагал огыл ыштыме.
3516	Аркадий вич ий жапыште сылнымутым шымлыме пашалан утыр шӱмешкен да 1977 ийыште МарНИИ-шке пашаш толеш да шым ий «языкшым касара», «киш подышто» шолеш.
3517	Арканзас ( ) — УАШысе регион, штат.
3518	Аркаш изинекак моткочак пашалан кумылан, еҥлан полшашат эртак ямде, яра жапшымат так арамак огеш эртаре, институтыш тунемаш пураш шона да ямдылалтеш.
3519	Аркуш, тидын дене пайдаланен, Эсенейым пытараш шона.
3520	Аркуш тыгак моткоч чоя, шымшык айдеме.
3521	Аркуш ынде шонкалаш тӱҥалын: "Мом ышташ?
3522	Аркушын шке ватыже исыр, тынар ий иленыт, алят мӱшкыр пижын огыл, садлан Аркуш кеч еҥын ватыж дене икшывым ыштынеже.
3523	Аркуш Эсенейын кӱзыжым шкеак шумен пуа да тудым Эсенейын шкенжын кидше денак пуштеш.
3524	Армий 1917 ийын Пургыж тылзыштыже Япыкым кугыжан армийыш нангайышт.
3525	Армий гыч 1945 ий шыжым пӧртылын.
3526	Армий гыч 1961 ий шыжым пӧртылшаш улмаш.
3527	Армий гыч мӧҥгыш толмеке, тунамак Ӱпӧ оласе сымыктыш училищын вокальный пӧлкашке тунемаш пура.
3528	Армий гыч пӧртылмеке, Марий республикысе тӱвыра да сымыктыш колледжыште тунемын, Торъял район Ошканер тӱвыра пӧртын директоржылан 3 ий ыштен.
3529	Армий гыч толмеке, Марисола пӧртыштӧ директорлан пашам ышта.
3530	Армий гыч толмеке, музыкальный училищыш мураш тунемаш пура.
3531	Армий гыч толмекше, 1989 ийыште эше ик республикысе чемпионатыште сеҥа.
3532	Армий деч вара 1960 ийыште ӱярнян 2-шо кечыштыже Элвис Пресли Америкыш пӧртылын да ӱярнян 5-ше кечыштыже тудлан сержант лӱмым пуэныт.
3533	Армий деч вара 1978 -ше ийыште Марий кугыжаныш университетын историй пӧлкаштыже шинчымашым поген.
3534	Армий деч вара Геннадий Алексеев лу ий наре “Ямде лий” газет редакцийыште тырша, тышечынак 1988 ийыште тудым Москошко, высший партийын школысо журналистике отделенийыш, тунемаш колтат.
3535	Армий деч вара грузчикланат, слесарьланат, тайгаште лесникланат тыршен да тыгак Монголийыште чума ваштареш кучедалше экспедицийыштат пашам ыштен.
3536	Армий деч вара Моско оласе милиций школыш тунемаш да пашам ышташ тÿҥалаш темленыт, икмыняр жап гыч ÿжмашымат колтеныт.
3537	Армий деч вара У-Торъял школышто физкультур туныктышылан тыршен. 26 ий Валерий Петрович Марий Эл баскетбол федерацийым вуйлатен.
3538	Армий Йӱдвел Кавказ сар йырвел регионышто эн кугу сар вийым погымо.
3539	Армий команде угыч куштылгын, 11:3 счет дене сеҥен.
3540	Армий радамыште лиймыж годым чÿчкыдынак шке кугурак йолташыжлан, Валентин Борисович Исинековлан, серышым возгален шоген, тудыжо салтакын кажне письмажым шинчасортала арален да, пöртылмекыже, шкаланже кучыктен.
3541	Армий радамыште службым эртыме годымак мотоспорт деке шӱмаҥын.
3542	Армийыш 1941-ше ий апрель тылзыште каен.
3543	Армийыш 1942 -шо ийыште каен.
3544	Армийыш каймыж деч ончыч 1940–1941 ийыште тудо районный газетын активный возышыжо лийын.
3545	Армийыш кайымыже элыште, тӱҥжым рвезыеҥ-влак коклаште, кугу пуламыкым тарватен: армий да президент лӱмеш Преслин служитлымыжым шӧраш манын, шуко серыш каен.
3546	Армийыште кок ий служитлымеке, Игорь Актуганов театрышке пöртылеш.
3547	Армийыште лиймыж годымат Гурий Гавриловичын ушыж гыч калыкна нерген шонкалымаш лектын огыл.
3548	Армийыште Пресли чылашт дене тӧр икгай пашам ыштен шоген.
3549	Армийыште служитлымыж годым, Украиныште, «Правда» газетым лудын, палыме фамилийым ужын: Галютина Тихвон гыч.
3550	Армийыште танк водитель лиеш.
3551	Армрестлингым тыгак эше ристрестлинг лӱмдат.
3552	Арня гыч, 11 январьыште, тышанак " Большевик " почеламут лектын, тудым поэт 15 - ше областной партконференций лÿмеш возен. 21 январьыште " Ленин тул дене " стихше ош тÿням ужын. 10 февральысе номерыште - " Илыш ой " почеламут.
3553	Арня гыч веле шуыныт лавыран пытыше йолешке - влак помещик деке.
3554	Арня гыч тудым Моско олаш медосмотырым эрташ кӱштат.
3555	Арняште 5 гана лектеш.
3556	Арсаев Владимир Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3557	Арсений денат тыгак лийын, муралтен пуэнат, тудлан вокальный отделенийыш йодмашым возаш кӱштеныт.
3558	Арсений Сергеевич Мурзаев (Арсений Мурзай) (1914 - 1942) Негыз * Патыр курым.
3559	Арсений тудын мурымыжым кӧранен колыштын.
3560	Арсенийын йоча улмыж годым Кугу Авамланде Сар тӱҥалын.
3561	Арслан, 219); Коргылан шок¬шын-шокшын чучеш, вуй выж-вуж лийын кая (Н.
3562	Арсланов Леонид Шайсултанович ( 11 декабрь 1932 ) — тюрк-татар да финн-угор сандалыкыште кумдан палыме шанчызе, филологий шанче доктор ( 1982 ), профессор, Татарстан Республикын шанчын сулло деятельже.
3563	«Арслан» роман гын шке жапыштыже кÿкшын аклалтын, премий денат палемдыме.
3564	Арслан ялысе йорло марийын эргыже- Чолпан Иван илыш илыш чыным кычлеш.
3565	Арслан ялыште тиде йот вийым тошто приказчик Семняйын эргыже – Сайпола вуйлата, манаш лиеш.
3566	Артамонов Василий Трофимович — II степенян Ачамланде сар да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3567	Артамонов, конешне, ятыр ягылтарен,чот кычкырыше луклам луктын кышкен.
3568	Артамоновын сӱретлыме ялжат эсогыл лач ту жаплан келшыше чуриян, кок ужашлан шелалтын.
3569	Артамоновын творчествыштыже мо эн ончычак лудшо еҥым савыра?
3570	Артемьев Александр Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3571	Артемьев Владимир Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3572	Артемьев Геннадий Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3573	Артемьев Григорий Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3574	Артемьев Илья Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3575	Артемьев Николай Артемьевич — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3576	Артиллерий тиде жаплан ситыше снарядым налын.
3577	Артиллерист Вишневский Западный, Северо-Западный, Кумшо Белорусский фронтлаште кредалын.
3578	Артист, вара режиссёр-постановщиклан тыршен.
3579	Артист-влакын шӱм пӧлекышт, модыш, таҥасен ӱчашымаш, кучедалмаш, неле кирым нӧлтымаш ончаш толшо калыкланат шке вийым терген ончаш кумылым луктеш.
3580	А руш вераш куснышо марий-влак ты кечын Христосын ылыжмыжым лӱмеш эртарыме черке кумалтышышке коштыныт.
3581	Архангельск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
3582	Архангельск - кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
3583	† * Архангельск ( ) — пытыше ял.
3584	Археолог-влак тыге шотлат: 1-ше тӱжем ийын 2-шо пелыштыже, городецкий да азелинский племена-влакын ваш варналтмышт дене акретсе марий тукым шочын.
3585	Археолог-влакын шымлымышт почеш, пеш ожно, айдемын Эрвел Европысо айлаш тӱҥалмыж годым, кызытсе Марий кундемна ий воктен верланен улмаж.
3586	Архив кагазлаште 1722 ийыште возымо: «Черемисский Билямор яллан 201 ий».
3587	«Архивысе документ – влак теве мом ончыктат, – воза Марпединститутын доцентше Р.Хакимова: « Марий калыкын йöратыме писательже О.Шабдар ончыл шонымашан уста педагог лийын, калыкым туныктымо пашаште мондалтдыме, ик эн волгыдо кышам коден.»
3588	Архивыште икымше папкыштыже Микайын возаш тÿналме ятыр почеламутшын «эскизышт» аралалтыт.
3589	Архивыштыже поян муро аршаш аралалт кодын, нуным тудо, векат, колымшо да кумлымшо ийлаште поген.
3590	Архипова (Григорьева) Светлана Дмитриевна Год рождения: 14 октября 1967 г. Гражданство: Россия Илыш корныжо Йоча да тунемме жапше Светлана Григорьева Шернур районысо Йошкар Памаш ялеш шочын.
3591	Архипов Андрей Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3592	Аршинов Александр Васильевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3593	Аршын ( ) — кужытым висыме тошто руш единица.
3594	Арын сола деке ушалтын.
3595	Арын школышто «Рвезе вий» сылнымут кружокыш коштын.
3596	Арысланын тамгаже Арыслан Арыслан — визымше зодиак тамга.
3597	Асаев) 2. Андрий ала-мо йӱк деч кенета помыжалте.
3598	Асаев) 4. Пушеҥге-влак ужар сывыным чиен шогалыныт, нарашта лышташышт дене ваш-ваш мутланат.
3599	Асаев) Ужарга, шарла — ед.
3600	А Сайполалан, Акушлан, тошто тÿням арален кодаш толашыше моло еҥлан тетла озаланен ила шок верешт.
3601	А салтак шижмыжлан тушман кидышкат логалын.
3602	А самырык мужыр мужедше дек ик кöршöк мӱй дене мужедыкташ миен, поснак ончыкылык аван тазалыкшым пеҥгыдемдаш йодын мужедыктеныт.
3603	А «Сандалык», «Йошкар имне-влак», «Ӱшан», «Овдасола-92» да «Мӱкш отар» сӱретше-влаклан 1993-шо ийыште кугыжаныш премий дене палемдалтын.
3604	Асапов Филипп Николаевич — Йошкар Тисте орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3605	А сар пагытыште возымыжым "Родина верч" альманахыште лудаш лийын.
3606	А.Селин. Поэт Семен Вишневскийын шочмыжлан 75 ий // Ончыко. 1995.
3607	А. Семенов лач тиде эпизод гыч шке произведенийжым тÿҥалеш.
3608	А семмастар семым шокта гына.
3609	А Семюэл пеш чот йоратен ик ужашым тиде кагаз гыч, тыгак и лудын шке ик ончыктымашыштыже.
3610	Аспиран лиймыж годымак, Г. М. Тужаров «Советский финно-угроведений» (СФУ) международный журналышке кас-йÿдвел наречий нерген возен,а вараже ик эн тале авторжо лийын.
3611	Аспирантура деч вара Николай Тихонович адак шочмо институтышкыжо толын.
3612	Аспирантур деч вара (1955 – 1972) Марий педагогике институтышто руш йылме кафедрыште туныктышо сомылым шуктен.
3613	Аспирантурым пытармеке, Шанчын шымлыше марий институтышто пашам ышта.
3614	Аспирантурым пытарымеке уэш МарНИИ-шке портылын.
3615	Аспирантурым тунем пытарымеке, Л. Ш. Арсланов шке шочмо Алабога оласе пединститутышкыжо пӧртылеш да тушто шуко ий суас йылме да литератур кафедрыште пашам вораҥдара.
3616	Аспирантурышто Г. М. Тужаров марий йылмын диалектшым, тудын тайныжым шарналтен.
3617	Аспирантурышто Г. М. Тужаров сай филолог шинчымашым налын, исследователь-финноугровед лийын лектын.
3618	Аспирантурышто «Марий йылмысе шукынан глагол-влак» темылан кандидатлык диссертацийым возен да 1989 ийыште тудым жап деч ончыч сайын арален.
3619	Аспирантурышто марий филолог П. Аристэнын шанче школжым тунем пытарен.
3620	Аспирантурышто тунемаш тӱҥалеш.
3621	Аспирантурышто тунемаш тӱҥалмеке жап укелан кӧра шанче паша деч кораҥеш да тӱвыра аланыште уло вий дене тыршаш тӱҥалеш.
3622	Аспирантурышто тунеммыж годым лексикографий пашам ыштен.
3623	А.С.Пушкин пытартыш ийлаштыже гына аваж деке шӱмаҥын.
3624	А.С.Пушкинын ешыже ПУшкинын кок йочаже лийын.
3625	Ассоциаций-влак Телымсе спорт тӱрлык-влак федерацийын кид йымалныже лийшаш огытыл.
3626	А.С. Суворинын йодмыж почеш шкенжын "серьезный" произведенийлажым Чехов тичмаш чын лÿм дене возен.
3627	Астафьев Михаил Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3628	А.Степанова) книга-влакым; 2013 ийыште «Ший мундыра» ( А.И. Таныгин) книгам, 2010-2014 ийлан «Марий кечышот» календарь.
3629	Астрахань вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
3630	Астрологий могырым Пултоным Нептунын ӱжватажым ушештара: кум пӱан сар курал (Трезубец).
3631	Астрономий теле Астрономий теле пагыт телымсе кечышогымаш ( ) гыч шошымсо кечытӧр ( ) марте эрта ( Мландын Йӱдвел полушарийыштыже 22 Теле гыч 21 Ӱярня марте, а Мландын Кечывалвел полушарийыштыже тиде жапшыте кеҥеж пагыт.
3632	А студент пагытыште Семен Николаевын вуйлатымыже почеш «У памаш» литератур ушем пашам ыштен.
3633	Асфальт корно да пӱя воктен сӧсна ферме уло.
3634	Асфальт корно посёлок ден селам ушен шога.
3635	Асфальт корнышто ял воктен леведышан остановко уло.
3636	Асылбаев А.А.). * Курык марий ден олык марий наречийысе мут-влакым таҥастарыме словарь.
3637	А сылнымут пашалан негызым Сотнур школышто туныктышо кумдан палыме Михаил Исиметов пыштен, кида-кида возымо журналымат лукташ тӱҥалыныт.
3638	А сюжет ден образ системыже 1908 -ше ийысе гаяк кодын, лач икмыняр натурализм сынан сÿрет дене эрыктен (Васин 1982:99).
3639	А тÿҥжö – тема ден проблема-шамычым ончыктен моштымаште, калыкын представительже-шамыч гоч калыкын шонымашыжым, чувствыжым кугу вий дене келгын ончыктымаште.
3640	А талук гыч газетым 1680 марий еҥ лудын.
3641	Атаманыч, 65); Вуй коваште кож-ж кынелеш (Д.
3642	А таче программыште ятыр ойлымаш, почеламут илышлан, жаплан келшыдыме.
3643	А таче тышеч кече еда икмыняр поезд мундыр кундемлаш каяш тарвана.
3644	А тачысе кечын тиде ик эн пагалыме спорт толкынлан шотлалтеш.
3645	А теве кулак Ямок Петр ден ватыже, Опанасын ачаже, вакш оза Микита нунын шонымашыштлан тореш улыт.
3646	А теве Олимпий программыште эше вӱдышкӧ тӧрштылмаш уло.
3647	А теве пар дене ыштыше шым машина-влак коклаште кумыт гына корно мучаш марте миен шуыныт.
3648	А теве Псковысо Суд Грамота (1397-1467) почеш тыгай ӱшанле еҥым чылалан кондаш чаралтын.
3649	А теве скелетон 2-шо Телымсе Олимпиадын программышкыже пурен.
3650	А теве Чопай ден Йыван тидым монденыт, сай илышым шканышт гына кычалыт, садлан Йошкар Армий гыч шылыт, шочмо эллан изменник лийыт.
3651	А теве «Шып коклаште» почеламутышто шыже нерген тыге сера: Куэ сывынжым кудашын, Кӱжгö сондыкыш пышта — Шöртньö лышташан левашын Ӱмыргорныжо пыта.
3652	Атеизм жапыште пеледыш пайрем агавайремым вашталтен ыле.
3653	Ателкин Павел Матвеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3654	Ателкин Пётр Александрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3655	А тиде жапыштак ялыш марий студент-влак агитотряд дене толын лектыч.
3656	А тиде жапыште НКВД-ын Марий АССР-ысе управленийыштыже госбезопасностьын младший лейтенантше Кленов самырык журналист да писатель нерген справкым возен шинчен.
3657	А тиде методын ик тӱҥ ойыртемже, йодмашыже тыгай лийын: возымаште илыш чынжымак могай огыл, а могай лийшашым шонен луктын сӱретлаш кӱлын.
3658	А тиде моторлыкын келге вожшо - калык поэ¬зийыште калык шум дене ырыктен перегыме мурышто: :Рышт-рошт тошкалашет :Ший куварет кулалеш,- суан муро ожнысек марий чоным, вучка.
3659	А тиде пагытыште клубышто ӱдыр модыш эрта.
3660	А тиде тул кажне йöратышын кöргыштыжö, шÿмыштыжö ила.
3661	А тиде тыглай паша огыл.
3662	А тиде шӱй микрофон шотышто шке жапыште кугу тарванен.
3663	А тидлан - чон эре самырык лийже, эре яндар сескемла йÿлыжö.
3664	А тидыже марий литературышто кенета кава гыч волен вочмо семын шочын огыл.
3665	Аткасов Фёдор Карпович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3666	Атом том — атомын рӱдӧ ужашыже.
3667	А Торъял деч 10км.
3668	А тошто лӱмжӧ ( 2008 угыч, Лев Толстой урем гыч Ленин кугурем деке) черке лӱм дене кылдалтын.
3669	А тоштыеҥ ойысо Акпатыр - йӧршын весе.
3670	А Третьяк тиддеч ончыч кажне рушарнян катокышто мунчалтыме мастарлыкым поген.
3671	Аттестат налме деч ончыч ачам дене фамилий вашталташ шонымем дене палдарышым.
3672	А тудо жапыште командын капкоролжо лийын огыл.
3673	А тудо нигуш йомын огыл, кушкын да вашталтын, калыкше родо-влакше дек пӧртылын.
3674	“А тудо, Ольош, шкеже чын ила мо?.
3675	А тудо шочмо кундемым, ача-ава пелен лиймашым ойырен налын.
3676	А тудыжо тачылан кумло утла шымлымаш паша, туныктымо полшык, мутер-влак.
3677	А тудым чылан юзылан шотленыт.
3678	А тудын кочаже Палантай лӱман лийын.
3679	'А тумо, мом ужын, мом колын,' 'Ок поч нигӧлан, нигунам.'
3680	А тунам Америкыште у муро жанрлан шукын тореш лийыныт.
3681	А тунам курыкмарий-влак Акпарсын вуйлатымыж почеш руш-влаклан полшеныт.
3682	А тӱҥ агроном Надя ондак партком секретарьлан шогалта, вара еҥгаватыже Тамаран полшымо дене, пивышке спиртым луген йӱктымеке, медвытрезвительыш ужата, шке корныж гыч кораҥда.
3683	А тӱҥжӧ, автор мемнан шӱм-чоннам вургыжтарыше рӱдӧ йодыш-влаклан вашмутым кычалеш.
3684	А тунемме тӧнежше «Идалыкын школжо» лийын.
3685	А туныктышо – влак коклаште Иосиф Архипович, ик уста дирижёржо, марий сылнымут толкыным вуйлатен шога.
3686	А тушко славян мифологий гыч.
3687	А тушман уже Бобруйск ола декат лишемеш.
3688	А тушманын орудийже алят ок лыплане, мине почеш миным, снаряд почеш снарядым кышка.
3689	А тушто еш эшеат кугемын: кок изажге когынек ÿдырым налын шуктеныт.
3690	А тушто тымык илыш, каторга паша….
3691	А тыгай мурыжо марла йöршын гаяк уке ыле.
3692	А тыгай поян-влак кокла гычше нунын ялыштышт — Вайсук Шайтанов.
3693	А тыгай сынанак инструментальный сочиненийым соната лӱмденыт.
3694	А ты гана Я. Ялкайнын калык ойпогым шымлыме пашажым ончен лектына.
3695	А тыге вакыште вӱдыш волашлан оҥа гыч тошкалтышым ыштат.
3696	А тыге ышташ ок лий, вет нуно тудланак раш категорийдыме маналтыт.
3697	А ты первенство деч ончыч спортсменка Москваште кучедалмаш дене V Российысе фестивальыште кокымшо лийын.
3698	А тышечын пеш торашке раш коеш йырваш: Вик пурлаш- Пӱромучашке, а шолаш- Козаш» А. Бик Алмашлӱм нерген Йоча-влак эн сай произведенийыштым «Ямде лий!»
3699	А уке гын шкендым ӱмыр мучко Тӱҥалат шудалынак илаш.
3700	Аукин Александр Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3701	А умылаш лийдымын ойлымо кузе шокта?
3702	«Ау», «Ну мо вара», «Колхоз» муро-влакын авторжо.
3703	А Унчо школ марий гай шагал еҥан калык-влакым туныктышаш верч лым лийде тыршыше просветитель Н.И.Ильминскийын тыршымыжлан кöра 1871 ийыште почылтын.
3704	А упш саҥгаштет- Ош вуй коҥгыра.
3705	А уремышке ончылгочак кугу лӱҥгалтышым ямдыленыт.
3706	А уста туныктышым Россий Федерацийын сулло туныктышыжо чап лӱм дене палемденыт.
3707	Ауткольт тудым тӱҥ геройлан ыштен.
3708	А утларакше тудо Курык кугыза лӱм дене палыме.
3709	АУШ гыч Россий марте теҥыз гоч ийын вончышо икымше айдеме лийын.
3710	А ушыж гыч мӧҥгӧ мландыже ок лек.
3711	А ушышко Юрий Чавайнын юзо мутпарчаже толын пура: Авай,ит вурсо мыйым… Тыйын эргыч – Кузе ойлат, ик самырык поэт.
3712	Афанасьев Василий Афанасьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3713	Афанасьев Василий Васильевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3714	Афганистанысе кампанийыште талиб-влак дек пленыш логалын, но идалык гыч шке самолётышкыжак шинчын чоҥештен утлен кертын.
3715	А федерацийжым Финляндий виктарен шогышаш улмаш.
3716	А.Федоровын пеш онай «Полдыш» луман почеламутшо уло.
3717	А. Федоровын «Пинь-пинь» ден «Зинь-Зинь» йомаклаштыже ужына.
3718	А «Фёдор Иванович кугыжа» спектакльланже Марий республикысе кугыжаныш премий дене палемдалтын.
3719	Ах, жап, тый, жап!
3720	Ахматова ден Цветаева, кӱчызӧ гайыш шуын, ӱмырыштым орлыкан нужнаште шуктат.
3721	Ах, межат могай улына?
3722	Ахмет Асылбаевич Асылбаев, тыгак Ахмет Асаев 1912 ийыште пеледыш тылзын 15 кечыштыже Башкир АССР Дӱртӱлӧ район Байгельде (Елтек) ялыште кресаньык ешеш шочын.
3723	Ахметгалиев Сафаргаллей Ахметгалиевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3724	А хорышто тудо чÿчкыдын солист семын шкетын мурен.
3725	А Царевококшайск ола палыдыме, мӱндырнӧ верланыше маска лукылан шотлалтын.
3726	Ача-ава вигак пуаш сӧра гын, туларташ толшо-влак шоналтен кертыт: «Пеш вашке келшышт, ала ӱдырын иктаж-могай зиянже уло?»
3727	Ача-ава ден шочшо-влак кокласе конфликт утыр-утыр вияҥеш.
3728	Ача-аваже: Виктор Афанасьевич ден Татьяна Ивановна.
3729	Ача-аваже музыкым йöратеныт, ачаже ялыште эн тале гармоньчо лийын, аваже пеш мураш йöратен, сылне яндар йÿкан лийын.
3730	Ача-аваже тудо жаплан кугун тунемше лийыныт (шым классым пытареныт), сандене изи Альбертымат сайын тунемаш кумылаҥден шогеныт.
3731	Ача-ава илышыже нерген увер шагал.
3732	Ача-ава, кÿтÿм кÿтен, оксам ыштен, икшывыштым туныктеныт.
3733	Ача-авалан икшывым шудалаш ойӧрӧ — мутет шуэш, эҥгек лиеш.
3734	Ача-аван сурт коклаште пашашт ятырак лийын гынат, шке йочалан жапым эреак муыныт.
3735	А «ча+ар» черемис дене икте.
3736	Ача да Эрге Юмо дене иквереш моктен кумалаш кӱлмылан.
3737	Ача деке унала: повесть // Ончыко. 1982.
3738	Ача ден эрге икте-весыштым огыт умыло, ача-ава-влак шочшыштым огыт пагале, нунын айдеме кумылыштым шотышкат огыт нал.
3739	Ачажат гармоньчо лийын, аважат мураш йӧратен.
3740	Ачаж ден аваже икмарда лийыныт, лудын-возен моштен огытыл, мландыштат уке улмаш.
3741	Ачаж ден аваже «Марисолинский» совхозышто пашам ыштеныт, куд икшымым ончен куштеныт йол ӱмбак шогалтеныт.
3742	Ачаж ден аваже моло семынак мланде паша дене пöрдыныт, киндым куштеныт, кужун вучымо эргыштымат ты пашаланак йöршö лийже манын, онченыт.
3743	Ачаж ден аважым Ӱстел покшек шындена, Изаж ден еҥгажым Почеш мияш ӱжына.
3744	Ачаж ден аважын вич ӱдыр да кум эрге лийыныт.
3745	Ачаже ала-могай сомыл дене каен.
3746	Ачаже араб лийын, аваже - перс.
3747	Ачаже вес ватым налын да ешышт шуко икшыван лийын. 10 ияш Поранчасе школ-интернатыш логалын.
3748	Ачаже Жозеф Сигисбер Гюго (1773–1828) Наполеон армийыште генераллан шоген, а аваже Софи Требюше (1772–1821) роялистка-вольтерьянка лийын.
3749	Ачаже заводысо командыште чӱчкыдын хоккей дене модын, эргыжымат пырля чӱчкыдын наҥгаен.
3750	Ачаже –Илья Петрович Чайковский (1795-1880)-палыме руш инженер, Петр Федорович Чайкинын эргыже лийын, кудыжо 1745 ийыште Николаевка селаште шочын.
3751	Ачаже империалист сар гыч черланен пӧртылынат, тудым 1915 ийыште пытартыш корныш ужатеныт.
3752	Ачаже интернатыште кушкын, тушто тудым кован фамилийже почеш возеныт.
3753	Ачаже йоча-влакын альбомыш Н.Мухинын «Нимодымын мурыжо» почеламутым возен шынден.
3754	Ачаже, Каля Йыван, пашам йоратыше айдеме лийын.
3755	Ачаже колымо годым тудлан вич ият уке ыле.
3756	Ачаже кресаньык пашам ыштен, но кок эргыжым туныктен лукташ йӧным ала-мо семын муын.
3757	Ачаже, Луи Эрих Отто Дитрих (1868 ш.и.), 1890-ше ийлаште уланский войскаште служитлен, ÿдыржын шочмо жапы-ште тудо полицийын лейтенантше лийын.
3758	Ачаже — Маркелов Игорь Иванович, СССР ял озанлык министерствын пашаеҥже лийын.
3759	Ачаже, Никита Никифорович Сапаев, педагог, партий пашаеҥ улмо годымжо шкенжым тале организатор семын ончыктен.
3760	Ачаже ойла: «Эргым, шорвондым нал, шудо удыраш каена»–«Ачий, шорвондыжо мо лиеш?»
3761	Ачаже – Пчёлкин Александр Павлович ( 1947 ий 15 кылме) уста музыкант лийын, чыла гаяк семӱзгар дене шоктен.
3762	Ачаже Речкин Сергей Владимирович Йошкар-Олаште кумдан палыме баянист, У Торъял кундемыште шочын, аваже Ангелина Сионьевна сымыктыш школын директоржо, Курык Марий кундем гыч.
3763	Ачаже, Семенов (Акреев) Николай, Уралыш Юл вÿд могырым миен лектын.
3764	Ачаже тудым совкала.
3765	Ачаже ӱмыржӧ мучко шочмо школыштыжо пашам ыштен, йот йылмым пеш сайын пален, аваже самырыкше годым пеш тале комсомол пашаеҥ лийын, колхозышто бригадирлан коштын.
3766	Ачаже, учитель, тидлан öрын огыл.
3767	Ачаже Чарльзым сцены-ште модаш, импровизироватлаш, почеламут лудаш туныктен.
3768	Ачаже чиновник лийын, йочам сайын ашнен.
3769	Ачаже шочмо годым марте илен шыч шу.
3770	Ачаже ялысе туныктышо, аваже тыглай кресаньык пашам ыштыше ÿдырамаш лийын.
3771	Ачажым Марлен огешат шарне манаш лиеш.
3772	Ачажын аважым, Светланан коважым, Мария Ивановнам, Шернур кундемыште эмлызе кова семын паленыт.
3773	Ачажын ойлымыж почеш тудо аракам йӱын, пышткойшыла койын, оксам арен коштын.
3774	Ачажын отрицательный примерже Николай Ильичлан полшен лукташ шке илыш идеалжым - шке независимый илыш семья куан дене.
3775	Ачажын фронтыш каймыж деч вара изиж годымак аваж дене пырля Йошкар-Олашке илаш кусненыт.
3776	Ачалӱмым англичан йылме гыч кусараш гын,King – «король» манмым ончыкта.
3777	Ачамат туштак туныктен.
3778	Ачам йорло кресаньык ыле.
3779	Ачам Пошкырт мланде гыч ешыжым шочмо кундемышкыже, Морко кантонысо Макарсолашке наҥгая.
3780	«Ачам,Сергей Григорьевич, лудын, возен моштен огыл,пасу паша дене илен,киндым ончен куштен.
3781	«…Ачамын марий калыкын фольклоржым рвезе тукымлан кодаш тыршымыже, тудым вияндаш тöчымыжö мондалтшаш огыл», – тыге шарнен возен серызын эргыже Роберт Ильич Токмурзин.
3782	Ачашт-авашт пеш куанат, шке пиалышт нерген кутырат.
3783	Ачашт вес ешым каен чумырен улмаш да умбалне огыл Бразилий деч куваж ден да ныл йочаж ден илен, варажым 1980 ийыште колен.
3784	Ачашт полийцейскийлан ыштен, да 1951 ийыште 49 ияш колен колтен.
3785	Ачашт сар гычын пӧртылын огыл.
3786	Ачашт эреак творчествылан кумылаҥден шоген.
3787	Ачий ошо-влак деч идымеш шылын ыле.
3788	Ачин Пайгаз мӱндыр марий ял гыч Москошко толеш, тӱрлӧ нелылыкым сеҥен, наука корнышко ушна.
3789	Ачинск - кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
3790	Ачин Хасан пелен кажне кечын пенгыдемеш, студент-влакын илыш йогынышкышт ушна, шупшылалтеш, шанче, литератур, мер паша деке кумыланеш.
3791	А «Чолга шӱдыр» повестьше школ программышкат пурталтын.
3792	А чыла молыжо манеш-манеш негызеш возалтын.
3793	А чыла тидым шке шӱм-чон вошт колтыде сераш огеш лий.
3794	А чылт мэрий еҥ кокла гыч тымарте - шкетын гына.
3795	А чынжым гын ятыр ончычак, кандашияш школышто тунеммыж годымак, возаш тÿҥалын.
3796	А чынжым каласаш гын, кеч могай спортсменлан батут ӱмбалне тӧрштылмаш пайдам гына конден кертеш.
3797	А шинчам чиялтымеке айдеме осал вий деч аралалтын.
3798	А шке гыч тӧрлен огыл.
3799	А шке жапыштыже тудын пьесыжым самодеятельный артист-влак ятыр гана ончыктеныт.
3800	А школ деч вара Морко СПТУ-шко штукатур-малярлан тунемаш пура.
3801	А шонен лукмо дене кумшо йӧн шочын.
3802	А шочынжо тудо, тачысе юбилярна Людмила Ивановна Барцева такше 1955 ий, 17 майыште Морко район Кумыжъял (марла тудым Пектыбайсола маныт) ялеш.
3803	А шукерте огыл Любалан Олык Ипай лумеш премийын лауреатше лӱмым пуэныт.
3804	А шукерте огыл тудын «Сернурские самоцветы» книгаже тӱням ужын.
3805	А шукерте огыл Эльвира Аркадьевна поэзийым йӧратыше йолташыже-влакым почеламут сборник дене куандарен.
3806	А шукын огыт керт.
3807	А Шымавийын монологшо деч авторым (тÿҥ геройым) судитлыме омо сÿрет просто классически келыштаралтыныт.
3808	А ынде… ик онай нерген.
3809	А ынде кокымшо книгажым тӱткынрак ончалза — тыште тӱҥ герой-влак мумий огыл, а чын илыше тӱсым налыт.
3810	А ынде кызытсе жап гыч, илиш вияҥ толмо кÿкшака гыч ончалаш гын, произведенийым илышым, жапым чын огыл ончыктышылан шотлен аклыман.
3811	А Элнет школын изи тоштер – пöлемыштыже тудын руш йылме да литература дене 1935 – 36 тунемме ийын 2-шо пелийжылан кÿжгÿ тетрадеш ыштыме поурочный план – влак аралалтыт.
3812	А эн кугу трагедийже - тӱняште порылык огыл, а осаллык айдеме чонлан оза лийнеже, вот кушто эн шучкыжо», - каласынеже автор.»
3813	А эн мастар спортсмен лӱмым Перм гыч Тютиков Михаил сулен.
3814	А эн шуко оксам погышо мӱзикыллан тиде семлызенак "Призрак Оперы" («The Phantom of the Opera») произведенийже шотлалтеш.
3815	А эрласе кечылан, тауштымо амал дене, черкыш каен – сортам чÿктеныт.
3816	Аэропонтышто, кафеште да моло верыштат кызыт вапштӱняшке лекташ лиеш.
3817	Аэропортышто але вес шуко еҥан верыште сай ыштыме радамлык калык лоҥгаште айдемым муын кертеш.
3818	А эртыше курымын 30-шо ийлаштыже тиде спорт тӱрлык дене тӱнямбалсе таҥасымаш-влак эртат.
3819	А эше газетым, книгам лудам.
3820	А эше изиш варарак мый Вениамин Ивановын еҥ- верч тыршыше, могай поро чонан улмыжым пален нальым.
3821	А эше ондакрак тиде кагаз орам Шабдар Осып ончен, йонылыш-влакым палемдылын, Георгий Ефруш рецензийым возен.
3822	А.Янаев тушко первый кечылаштак кошташ тӱҥалеш, чулым мурызо лиеш да капеллын администраторжылан ышташ тӱҥалеш. 1936 ийыште Марий капелла Москошто эртарыме Всесоюзный радиофестивальыште участвоватла.
3823	А.Янаев шке жапыштыже мурымо дене гына серлаген огыл, марий театр да искусство нерген газетышке статья-влакым возгален, сылнымут литературыштат вийжым терген ончен.
3824	А. Янаевын лӱмжӧ калыклан киноартист семынат палыме лиеш. 1927 ийыште Моско гыч толшо киностудий пашаеҥ-влак «Марий Кужер» кином сниматленыт.
3825	А. Я. Эшпайын возымо сем да муро-влаклан семже витле утла советысе да российысе фильмылаште йоҥгат, нунын коклаште «Повесть о первой любви» фильм (тушто семмастар изи рольышто шкеат войзалтын).
3826	Бабайкин Иван Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3827	Бабин Александр Платонович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3828	Бабин Аркадий Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3829	Бабин Валентин Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3830	Бабин Василий Михайлович — кок II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3831	Бабин Виктор Максимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3832	Бабин Иван Евдокимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3833	Бабин Леонид Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3834	Бабин Трофим Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3835	Бабин Фёдор Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3836	Бабушкин Анатолий Васильевич — Ленин орден да Йошкар Тисте орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3837	Бабушкин Арсентий Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3838	Бабушкин Фома Гаврилович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3839	Бадьин Сергей Григорьевич — I степенян Ачамланде сар орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3840	Бажин Павел Константинович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3841	Байбородов Афанасий Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3842	Байбородов Иван Ильич — Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3843	Байбородов Павел Васильевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3844	Байдарка дене ияш туныктен шога.
3845	Байдуков Кирилл Фокеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3846	Байкалшеҥгел мланде ( ) — Россий Федерацийысе регион.
3847	Бакимов Аркадий Данилович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3848	Бакут лӱмым Вакут манынат лудаш лиеш.
3849	Балабаев Михаил Григорьевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3850	Балаково — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
3851	Баландин Виктор Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3852	Баландин Дмитрий Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3853	Балет, классик, калык танец артист-влаклан, духовой оркестр солист-влакын солистыштлан - вич ий деч шагалрак огыл ыштыман http://mariel.
3854	Балетым эстон Энн Рая шынден.
3855	Балетын героиньыжланат Эрика лӱмым тудо ӱмыр лугыч лийше йолташыжым, композитор Эрик Сапаевым, шарныме лӱмеш пуэн.
3856	Балкан пелотро, Изи Азий да Крит отро коклаште верланен.
3857	Балтаси кундем * Кугунур ( ) — сола.
3858	Балтач кундем * Йыванай ( ) — ял.
3859	Балтофинн йылме-влак тӱшкашке пура.
3860	Балхаш (Балкаш; ) — тӱнямбалне кок эн кугу шинчалан ер, Кечывалвел Казахстаныште верланен.
3861	Банкомат Банкомат — оксам пуымо-налмылан, тӱлымашым эртарымылан келаштарыме аппарат.
3862	Банкоматым шукын шойышташ тыршеныт, но тачысе кечын – нимом ыштен от керт.
3863	Баннер ( ) — вотлаштыклаште рекламлыме лаштыкыш гиперушык гиперкылвер дене ушышо изи рекламсӱрет.
3864	Барабан-влакат электрон дисплейышке кусненыт.
3865	Барабан-влак пӧрдыт, шогалтмеке, ала могай сӱрет ваш-ваш келшен толыт гын, модшо сеҥен кертеш.
3866	Барак гыч изирак пачерыш куснымек, творчествылан йöн икмыняр саемын.
3867	† * Бараки Ширмяры илем ( ) — пытыше илем.
3868	Баранов Павел Афанасьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3869	Барбашенов Семен Иванович — Йошкар Шӱдыр орден, II степенян Чап орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3870	Баринов Иван Степанович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3871	Барнаул ола лишне верланыше совхозыш Унай вашка, эргыжым öндалнеже, шешкыж дене палыме лийнеже, уныкажым ужнеже.
3872	Барцева Людмила Ивановна - филологий шанче кандидат (1990), Марий Элын туныктымо шотышто сулло пашаеҥже (2002).
3873	Барышков Андрей Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3874	Бас-гитар Маккартни деке кусна. 1961 ийын февраль тылзе гыч The Beatles Ливерпульысо Cavern клубышто икымше гана концертым пуат.
3875	Баск-влакын лекме шотышто тачат шанче каҥашымаш-влак эртат.
3876	Баскетбол лан меч Модмаш нерген Команде дене модмо спорт модмаш.
3877	Баскетбол ын ойыртемже: тыште кошташат, куржталашат, трук шогалаш, тöршташ, мечым кучаш да шуаш, изиш кучедалашат мошташ кÿлеш.
3878	Басне ден фацецийлам возымо шот дене тудо XIV курымысо прозаик-влак дене иктӧр шога, а южо фацецийлажым Сакеттин новелле-влакше деч йӧршеш ойырашат огеш лий.
3879	Басов Александр Иванович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3880	Бассейн Йымаш бассейнын кужутшо 50 метр, тушто 10 корно уло.
3881	Бассейнын коркажым монолит железобетон гыч ыштыме.
3882	Батайск — кугу транспорт рӱдыжӧ.
3883	Батальный жанрыште тырша.
3884	Батальонын комсоргшо лейтенант Данилов ончыл линий гыч касвелыш батальонын КП-ыш ошкылеш.
3885	Батракын кулак кидыште тÿлыжгымыжым да тунамак тудын революций век шогалмыжым чын ончыктымо.
3886	Батухтин Никита Константинович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3887	Батыгина Анна Андреевна — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3888	Батыгин Валериан Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3889	Батыгин Иван Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3890	Батыгин Сергей Афанасьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3891	Бахтин Георгий Дмитриевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3892	Бахтин Евгений Андреевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3893	Башкирийыште ончыч палемдыме деч кужунрак коштын, пашаш ( телевидинийыш) икмыняр кечылан вараш кодын толын.
3894	Башкортостан да Марий Эл республик-влакын сулло артисткыже.
3895	Башкуртов Аркадий Григорьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3896	Башньын 17 метр кӱкшытан улмыжо ситышын лийын огыл.
3897	Баян дене шокта.
3898	Б.Г. Данилов 1923 ий 1 сентябрьыште кызытсе У Торъял район, Чобык ялеш шочын, Озыркан 1941 ий шошым педучилищым тунем лекмек, август тылзыштак Йошкар армий радамыш каен.
3899	Б. Данилов 1923 ий 1 сентябрьыште У Торъял районысо Човыксола ялеш шочын.
3900	Б. Данилов 1944 ийын июль тӱҥалтыште Касвел Украиныште кредалеш.
3901	Б. Даниловын произведенийже-влак Ачам деке: почеламут // Марий коммуна. 1980. 11 май.
3902	«Безотцовщина» икымше драмым Чехов 18 ияш гимназийыште тунемме пагытыште возен.
3903	Безруков Пётр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3904	Бейсбол дене тÿнямбалсе таҥасымаш-влак 1938 ий гыч эртат.
3905	Бейсболла тӱшка дене модыт.
3906	Белавин Фёдор Емельянович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3907	Белгород вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
3908	Белов Андрей Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3909	Белов Аркадий Андреевич — Йошкар Тисте орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3910	Белов Виталий Павлович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3911	Белов Иван Васильевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3912	Белов Иван Павлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3913	Белов Петр Иосифович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3914	Белопасов Евгений Петрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3915	Белопасов Сергей Семенович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3916	Белорус йылме (белорусла беларуская мова) — индоевропысо ( славян ) йылме.
3917	Белоруссийым утарышаш верч кредалмаште кок гана сусырген.
3918	Белоусов Александр Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3919	Белоусов Семён Васильевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3920	Белых Александр Логинович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3921	Белых Виктор Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3922	Белых Савва Кузьмич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3923	Беляев Евгений Георгиевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3924	Беляков Пётр Миронович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3925	Беляков Станислав Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3926	Белянин Константин Флегонтович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3927	Бензин дене ыштыше машинашке эше нитро-двигательым ешарат.
3928	Березин Алексей Трофимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3929	Березин Егор Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3930	Березин Климентий Павлович — Александр Невский орден, I степенян Ачамланде сар орден, кум II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3931	Беринг теҥызын сер-влакше Российын да США-н кид йымалныже улыт.
3932	« Берлин гоч — корнем, мый тушеч пöртылам», — возен «Ик корно» почеламутыштыжо.
3933	Берлиныш пӧртылмеке Марленын скрипка дене модмым кодаш логалын, молан манаш гын ту-дын кидше корштен да пашам ышташ кÿлын.
3934	Бессонов Александр Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3935	Бессонов Николай Степанович (Шочын:1904 ий) — Йошкар Тисте орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3936	Бетховен Веныш каяш шонен пышта, молан манаш гын рвезе Гайдн ден тунемнеже. 1792 ийыште Бонным кода.
3937	Бетховен Рисын модмыж нерген пален налын да чот сырен.
3938	Бетховен – романтизм да классицизм период кокласе кап-кыл, тудо ик эн пагалыме да лӱмлӧ композитор уло тӱняште.
3939	Бетховен тдын верч шуко ойгырен.
3940	Бетховен тудлан подпискым ышта.
3941	Бетховен тыгакак моло деч тӱжвал тӱсше дене ойыртемалтын.
3942	Бетховеным Тереза дене кугу йолташ келшымаш кылден.
3943	Бетховенын популярностьшо тыгай кугу лийын, что даже правительство тудым тӱкаш тоштын огыл.
3944	Бетховенын сочиненийже-влак кугу сеҥымаш дене пайдаланеныт.
3945	Бетховенын творчествыже кугу надырым 19 – 20-шо ийласе симвонизмлан пыштен.
3946	Бетховенын тунемшыже-влак коклаште Карл шкет кына йӧча лийын.
3947	Биатло́н ( — кокыт да — таҥасымаш гыч) — ече дене куржмаш да винтовко гыч лӱйкалмаш гыч шогышо телымсе спорт тӱрлык.
3948	Библийым марий йылмыш кусарыме историй нерген.
3949	Библиотекарльлан шогалын, Йынаш куана: вет тудо шуко-шуко книгалан оза лиеш.
3950	Бизнес пашаштат тиде уста еҥ кугу кӱкшытыш шуын.
3951	Бизнесъеҥ да моло профессионал-влак дипломатыште кӱлеш документым, ноутбукым але оксам нумалыт.
3952	Бик) 3. Чолпан ден Даша пӧрт гыч кид кученак лектыч.
3953	Бикын пьесыже садланак кугу воспитательный характеран лийын.
3954	Билетым шичме годым налын шуктен огытыл; Белева дек миен шумеке,билетым волово станций марте налыныт.
3955	Биографий 11 декабрь 1932 ийыште шочын.
3956	Биографий 1960 ийын Пеледыш тылзын 20-ше кечынытше Морко кундемысе Никольский ялыште шочын.
3957	Биографий Андрей Андрианович 1939 ийын 24 апрельыште Башкортостан Мишкан районысо Кульчубай ялыште шочын.
3958	Биографий Василий Домрачев У Торъял кундем Часамласола ялеш 6 Пеледыш 1963 ийыште шочын.
3959	Биографий Володя Саида пелашыж да Влада ӱдыржӧ дене Володя Матвеев Юлсер кундем Порат ялшотан илемын Отымбал ялыште шочын-кушкын.
3960	Биографий Ирина – Шернур кундемын шочшыжо.
3961	Биографий Маркелов Леонид Игорьевич 1963 ий пеледыш тылзын 25 кечынже Моско олаште служащий пашаенын ешыште шочын.
3962	Биографий Раш шочмо кече ден шочмо верже пале огыл.
3963	Биографий Самырык пагыт.
3964	Биографий … Самырык пагыт Эдит Пиаф Актриса Анита Майар да акробат Луи Гассионын ӱдыржӧ.
3965	Биографий Татьяна Витальевна Умурбаева 1974 ийын 26 августышто Пошкырт Элысе Илиш кундемын Алач ялыште шочын.
3966	Биографий Франц Шуберт 31 январь 1797 ийыште Лихтенхальысе приходской школышто туныктышын ешеш шочын.
3967	Биографий Чуваш калыкын эргыже.
3968	Биографий Шернур районышто 1932 ийыште 20 пургыж тылзын Мустаево ялеш шочын. 1948-1952 ийлаште Шернур педучилищыште тунемын.
3969	Биографий Эльвира Трифонова 12 Пеледыш 1968 ий У Роҥго кундем Колокудо ялеш шочын.
3970	Биологий классификаций але Шанче классификаций биологийыште — кузе биологий шанчызе-влак организм-влак коклаште тӱрлык-влакым ойырат.
3971	Биологий сӱрет Шопке лышташ.
3972	Биологий шанче доктор.
3973	Биологий шанче кандидат.
3974	Благовещенск кундем * Кӱшыл Ӱзек ( ) — ял.
3975	† * Благовещенск ( ) — пытыше ял.
3976	Блинов Алексей Федорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3977	Блинов Михаил Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3978	Блинов Яков Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3979	Блобель тиде операцийым Хелмно воктене тӱҥалын.
3980	Блок ойпелештыш тӱҥалтыш кодышто верым чаклеш, тиде вер шуко корно мучко шарнен кертеш.
3981	Блок-схеме ( ) — алгоритм але процесс-влакым ончыктышо схеме-шамычын кумдан шарлыше типышт, тушто паша ошкыл-влак умдо дене ушымо тӱрлӧ калыпан блок дене ончыкталтыт.
3982	Бобров Федор Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3983	Богатырев Василий Корнилович — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3984	Богатырев Василий Семенович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3985	Богатырев Пётр Павлович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3986	Богатырев Трофим Андреевич — «Бойысо суаплан» медаль дене наградитлалтын, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3987	† * Богатыри ( ) — пытыше ял.
3988	Богданов Иван Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3989	Богданов Павел Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3990	Богословский Дмитрий Фёдорович Илыш корныжо Йоча жапше Аваже Прасковья Васильева (Васлий Проска) – марий ӱдырамаш.
3991	Бойлаште лӱддымылыкым, патырлыкым ончыктымылан Макс Майным Йошкар Шӱдыр орден, «Боевой Заслугылан» медаль дене палемденыт.
3992	«Бойысо суаплан» медаль Бедников Константин Дмитриевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3993	«Бойысо суаплан» медаль Белкин Трифон Матвеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3994	«Бойысо суаплан» медаль Белогусев Вадим Федорович (Шочын: 1918 ий) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3995	«Бойысо суаплан» медаль Вашурин Александр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3996	«Бойысо суаплан» медаль Гребнев Яков Алексеевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3997	«Бойысо суаплан» медаль Грязин Степан Васильевич — кок I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3998	«Бойысо суаплан» медаль Ефимов Василий Ефимович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
3999	«Бойысо суаплан» медаль Иванов Тихон Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4000	«Бойысо суаплан» медаль «Кавказым аралымылан» медаль Яшмолкин Валентин Никитич — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4001	«Бойысо суаплан» медаль Карпов Яков Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4002	«Бойысо суаплан» медаль «Кёнигсбергым налмылан» медаль «1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Германийым сеҥымылан» медаль Марьин Иван Ильич — Совет Ушем Талешке, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4003	«Бойысо суаплан» медаль Краснов Василий Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4004	«Бойысо суаплан» медаль Кузьмин Александр Иванович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4005	«Бойысо суаплан» медаль «Ленинградым аралымылан» медаль Смирнов Павел Петрович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4006	«Бойысо суаплан» медаль «Моском аралымылан» медаль Павлов Михаил Егорович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4007	«Бойысо суаплан» медаль Мошкин Михаил Тихонович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4008	«Бойысо суаплан» медаль Николаев Василий Николаевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4009	«Бойысо суаплан» медаль Пинаев Алексей Иванович — кок I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4010	«Бойысо суаплан» медаль Свинин Пётр Антонович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4011	«Бойысо суаплан» медаль «Сталинградым аралымылан» медаль Никифоров Пётр Никифорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4012	«Бойысо суаплан» медаль Суслов Анатолий Константинович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4013	«Бойысо суаплан» медаль Хлыбов Сергей Иванович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4014	Боккаччо-70 1962 ийыште иканаште ныл режиссёрын фильм лектын — «Боккаччо-70».
4015	Боков Павел Архипович — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4016	Болгарийыште йӱк пералтыш (Пе́тров, Пе́трова) семын шындалтеш.
4017	Болгар йылме (болгарла български език) — индоевропысо ( славян ) йылме.
4018	Болшесухоязово) * Чорай (руш.
4019	Больнице, кок пачашан правлений, сельсовет, Культур пӧрт, почто верланеныт.
4020	Большаков Исаак Митрофанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4021	Большаков Мирон Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4022	Большаков Платон Васильевич — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4023	Большаков Сергей Георгиевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4024	«Большая Кокшага» лӱман заповедникыште 1993 ий гыч шуен вашлиялтше да пыташ тӱҥалше кушкыл-влак аралалтыт.
4025	Большевик партий да Совет яллашке "кулак"-шамычын "уто" кидым погаш пычалан продотряд-влакым колтеныт.
4026	Большов Кузьма Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4027	Бомба пудештме дене мланде чытырна, ӱп шогалеш..
4028	Бомж йывырталын, тӱрлен шинчам тул..
4029	Бомж лач мӱшкырым гына темаш шона.
4030	† * Боринский высылке ( ) — пытыше илем.
4031	Борис Григорьевич тунам курсым гына тунем лектын да Действующий Армийыш толын.
4032	Борис Григорьевич тунам политсоставым ямдылыше курсым пытарен гына ыле да тудым Фридрих Энгельс лӱмеш военно-политический училищыш тунемаш колтеныт.
4033	Борис Григорьевичын йӧратыме Немда вӱдшат, мыйын пагалыме Копшер эҥеремат, плотина дене авырымым ончыде, йогат да йогат.
4034	Борис Григорьевичын ушышкыжо, шинча ончыкыжо 1941 ий пӧртылеш.
4035	Борис Даниловлан – 70 ий // Ончыко. 1993.
4036	Борис Даниловлан поэзий корныш пеҥгыдынрак тошкалаш поэт Василий Яковлевич Рожкин шагал огыл полшен.
4037	Борис Данилов, рвезе тукымым туныкташ тӱҥалаш шонен, 1941 ий шошым педагогический училищым пытара.
4038	Борис Даниловым шарнымаш Михаил Якимов.
4039	Борис Даниловын ачаже 1943 ийын ик тале кредалмашеш вуйжым пыштен.
4040	Борис Даниловын сылнымут пашаже тӱрлӧ шӧрынан лийын.
4041	Борис Данилов эн кужун (1955–1966 да 1973–1980 ийлаште) "Марий коммуна" (кызыт "Марий Эл") газетым лукмаште тыршен.
4042	Борис Дмитриевич 10 ий Совет Ушем кӱшыл погынын депутатше лийын.
4043	Борис Михайлов да Владимир Петров дене ик тройкышто модын.
4044	Борисов Алексей Григорьевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4045	Борисов Алексей Григорьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4046	Борисов Кузьма Николаевич — III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4047	Борисов Михаил Борисович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4048	Борисов Николай Андреевич (Шочын:1918 ий) — Йошкар Шӱдыр орден, III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4049	† * Борисово ( ) — пытыше ял.
4050	Борис олаште ила, ял озанлык машынан у проектшым ыштымек, шочмо ялышкыже пöртылеш да Начийым марлан налаш тудлан мутым пуа.
4051	Борис уэш Начийым савыраш тырша.
4052	Борисын кок эргыже да кок ÿдыржö лийын.
4053	† * Борский ( ) — пытыше посёлко.
4054	Бостон олаште крокетым арака йÿымö чер дене ик тöр шогалтеныт.
4055	Ботаник кафедрын доцентше.
4056	Бочаров Иосиф Кузьмич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4057	Боэций кусарымаште чыла тиде ончыкталтын.
4058	Бразилийыште, автор мурын бето фургиум чуктен муро шындымым, поэмым « Цзин уе си» шке албомыштыжо «муито Празер».
4059	Бразилийыште эн кугу кокымшо ола.
4060	Браконьер: почеламут // Марий коммуна. 1963. 17 май.
4061	Брасс стиль дене гына ийыт.
4062	Братский школ манмаште тунам пелыже утла марла книга улыт ыле, кызытат тугак дыр.
4063	Брежнев годым 1965 ийыште Сеҥымаш кечын юбилейже пайремлалтын, да 9 Агам каныш кече семын палемдыме.
4064	Брейнинг Бетховенлан «Фиделио» либреттожым вашталташ полшен.
4065	Бронзо курым Комиксын бронзо курымжо – американ комиксын жапше. 1970-1985.
4066	Брыляков Егор Степанович — I степенян Ачамланде сар орден ден III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4067	Брыляков Иван Павлович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4068	Брянск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
4069	Брянск велыште шочын, Марий Элыште шке суапле пашаж дене кугу пагалымашым сулен.
4070	Брянск олаште шочын.
4071	Брянцев Христофор Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4072	Бубнов Фёдор Васильевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4073	Бугров Василий Васильевич — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4074	Буй эҥерыш Сереньга да Ляжмаринка изи эҥер-влак пурат.
4075	Булатов Иван Александрович — I степенян Ачамланде сар орден, кок II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4076	Булгар, Озаҥ да руш пазарлаште марий-влак шуко дене янлык коваштым ужаленыт.
4077	Бурков Григорий Алексеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4078	Бурков Л. Поэзий самырык шӱлыш дене поян: критика // Кугарня. 1993. 22 окт.
4079	Бурмистров Григорий Данилович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4080	Бурмистров Илья Николаевич — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4081	Бурмистров Михаил Иванович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4082	Бурмистров Пётр Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4083	Бусыгин Леонид Романович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4084	Бусыгин Мефодий Петрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4085	Бусыгин Николай Павлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4086	† * Бусыгино ( ) — пытыше ял.
4087	† * Бусыгин почиҥга ( ) — пытыше ял.
4088	Бусыгин Сергей Павлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4089	Бусыгин Фёдор Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4090	Бутаков Александр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4091	Бутырский губернский казаматын рӱдо верыште 1782 ийыште Покровский черкым чоҥеныт.
4092	Бутырский казамат Бутырский казамат Бутырский тюремный за́мок с Пугачевской башней, фото 1880-х гг.
4093	Бухгалтер-мӱкшызӧ ешеш шочын.
4094	Бушков Иван Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4095	Бушков Пётр Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4096	Быков Георгий Спиридонович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4097	† Быковка ял шотан илем * Быковка ( ) — ял.
4098	Быков Михаил Николаевич — кок III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4099	Быков Петр Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4100	Быргынде ( ) — Российыште Одо Элын Карагӧл кундемыштыже верланыше Быргынде ял шотан илемыш пурышо марий ял.
4101	Бычков Василий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4102	Бычков Вениамин Ильич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4103	Бычков Николай Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4104	Бычков Пётр Иванович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4105	Бэнди дене калык-влак кокласе чемпионат.
4106	Бэнди Европыш да Скандинавийыш кусна.
4107	Бэнди модмашште пенальти уло, но тудым 12 метран штраф пералтымаш маналтеш; модшо-влак клюшко дене куржталыт, но поктылыт мечым, шайбым огыл.
4108	Бэ-эм-икс спортсмен уремыште шке мастарлыкшым велосипед дене ончыкта.
4109	В 1978 ийыште кыдалаш школым тунем пытарымеке М. Горький лӱмеш Марий кугыжаныш политехник институтыш чодыра-инженерный факультетышкыже тунемаш пура.
4110	В 1996 — 1997 ийлаште Моссовет лӱмеш театырыште П.О. Хомский профессор ден режиссура шотышто стажировкым эртен.
4111	«Вÿдшö келге, серже тура» повесть гыч ужаш // Ямде лий.
4112	Вÿргече кечын колышо-влак родо-тукымышт деке коштыт, манын ойлат калыкыште ожнысекак.
4113	Вÿргечын да изарнян – пайремын тÿҥ кечылаштыже, кугезына-влак вес тÿняште улшо родыштым унала вучен вашлийыныт, мончашке пуртеныт, тукымышт дене пырля уштеныт, тыгодым кажне тоштыеҥлан сортам чÿктен, уштымо кочкыш-йÿыш дене сийленыт, вара ужатен колтеныт.
4114	Вÿргечын да изарнян-пайремын тÿҥ кечылаштыже, кугезына-влак вес тÿняште улшо родыштым унала вучен вашлийыныт, мончаш пуреныт, тыгодым кажне тоштыеҥлан сортам чÿктен, кочкыш-йӱыш дене сийленыт, вара ужатен колтеныт.
4115	Вÿрыш адреналин логалме дене айдеме куана.
4116	Вÿта шеҥгел ломберышке Шÿшпык толын шÿшкалта.
4117	В. А. Абукаев-Эмгакын да Н. Островскийын пьесышт почеш шындыме спектакльлаште рольым устан чоҥымыжлан Марий Эл кугажаныш премий дене палемдалтын.
4118	В. Абукаев-Эмгак критик семынат кугу кышам коден.
4119	В. Абукаев- Эмгакын критический статьялаштыже мыланем утларакше тудын келгын шонкалаш, шинаште рад сÿретлалтше пример, образ-влакын пеҥгыдын эҥертен лончылаш тыршымыже келша.
4120	В. Абукаев- Эмгакын прозаический произведенийлаж гыч мыйын кумылемым эн ончыкак «Максим» повестьыште авалтыш.
4121	Вавилов Дмитрий Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4122	«Вагонышто», «Клава», «Шӧртньӧ кид», «Родо» ойлымашлаште cap деч варасе ял илыш нерген ойла.
4123	Вадим Александрович Протасов Киров вел Пыжанъю кундемыште шочын-кушкын.
4124	Важ-влак Негыз * Марий калыкын погынжо-влак, 1917-2004 ийла.
4125	Важ-влак Негыз * Марла календарь 1995 ий.
4126	Важ-влак Негыз * "Ӱжара" гыч "Марий Эл" марте.
4127	Важ шотеш тудо тÿрлö сылнымутан произведений, газет, журнал–влакым кучылтын.
4128	Важык ( ) — кужытым висыме тошто руш единица.
4129	Ваз-201 автомашина негызеш шеҥгел приводан "Классика" автомобиль радамым ыштен лукмо кудыжо кызытсе жап мартеат АВТОВАЗын конвейерыштыже шога.
4130	ВАЗ-2112 - Волжский автомобильный заводын 5 омсан хэтчбек кузован легковой автомашина.
4131	ВАЗ-2112 хэтчбек утларак спорт сынанрак автомобиль.
4132	Ваз-2121 автомашинан икымше серийный образецше 1977 ий вӱдшор 5 лектын.
4133	ВАЗ-2121 Нива-совет жапысе легковой автомобиль-внедорожник.
4134	Вазарин мутшо почеш, да Винчи лишыл йолташыжын I Франциск корольын кидешыже колен.
4135	Ва кӧргӧ кумылжо дене саымырк илышлан осалым сеҥаш вийым пуа.
4136	† * Валдай ( ) — пытыше ял.
4137	Валентина Григорьевна Гаврилова Марий кугыжаныш университетыште финн йылмым туныкта, тыгак «Сравнительно-историческая грамматика финно-угорских языков», «Культура и традиции финно-угорских стран» теоретический курслам лудеш.
4138	Валентина Николаевна кумдан чапланыше «Вис-вис» вокал ансамбльым чумырен.
4139	Валентин Борисович ятыр юнкорлан илышыштыже чын корным муаш полшен.
4140	Валентин Дмитриев **Изи Пумырын кугу эргыже.
4141	Валентин Исенеков альманахым, тӱшка сборникым, нунын коклаште «Эрвий», «Пионер тулойып», «Герой пионер-влак» книгалам чумырымаште чот тыршен.
4142	Валентин Исенеков дене коктын письмам вашла возгалышт.
4143	Валентин Колумб // Дружба народов.
4144	Валентин Колумб ешыште кокымшо йоча лийын.
4145	Валентин Колумб лӱмеш рӱдер-тоштер, Регион-влак кокласе "Марий ушем" мер организаций, Йошкар-Ола, 2009.
4146	Валентин Колумб чыла кусарыме мутпогым пешак тÿткын ончен.
4147	Валентин Колумбын йоча пагытше Кугу Ачамланде сар дене кылдалтын.
4148	Валентин Колумбын кусарымаш пашаже тудын усталыкыштыже кумда верым налеш.
4149	Валентин Колумбын поэзийже литературышто поснак ойыртемалтше.
4150	Валентин Никитич туныктышыжо варажым тыгерак ойлаш тӱҥалеш: Сапаев симфоний оркестрыште да калык семӱзгар оркестрыште шуаралтеш.
4151	Валериан Александрович – ятыр шанче пашан авторжо, юридический шанчын кандидатше.
4152	Валериан Григорьевич – уста сӱретче, пу гыч тӱрлӧ арверым пӱчкедыше мастар.
4153	Валериан Михайлович 1961 ийыште ӱмыр лугыч лийын.
4154	Валериан Михайлович - тиде чоклымаш деч варасе лӱм, 1902 ийыште тынеш пурен.
4155	Валериан Ӱпымарий тидым шижын да тунамак калык мурым, йомакым погаш пижын.
4156	Валерий Викторович Йошкар-Олаште шочын.
4157	Валерий, Ирина ватыже да ватын тукым шольыжо Сергей Иванов олашке даче гыч пӧртылыныт.
4158	Валерий Мочаев.
4159	Валерий Николаевич Максимов.
4160	Валерий Харламов Москошто Шорыкйол тылзын 13 гыч 14 кече кокласе йӱдым шочын.
4161	Валерий Харламовын Олимпий модмашыште тиде икымше шӧртньӧ медальже лийын.
4162	Валерий Чкалов самолётын командирже лийын.
4163	Валерий шольыж дене.
4164	Валерийым Вячеслав Тазовын тӱшкашкыже налыныт.
4165	Валерийын кумылжо чот волен, Москошто кодын, икмыняр кече гыч автокатастрофышто колен.
4166	Валерийын эргые да ӱдыржӧ тулыкеш кодыныт. 31 Сорлаште панихиде эртен, тиде кечынак колышо-влакым тоеныт.
4167	Валерлан физкультур урокыш кошташ, уремыште куржталаш, нелытым нӧлтышташ, ияш чареныт.
4168	В.А.Мухин Казаньыште революционный литература дене палыме лиеш да шолып политический кружокын пашаштыже участвоватлаш тÿҥалеш.
4169	В.А.Мухин первый марий композитор-влак кокла гыч иктыже.
4170	В.А.Мухин тиде почеламутым "марий поэзийын шедеврже" ман лӱмден.
4171	В. А. Мухинын 1905 ийысе декабрь тылзысе касым шарнымыж почеш, 2 семинарий гычшат марий тунемше-влакын туныктышо тÿшкагудо пӧлемеш погынымашышышт годым, тудын тыгай шомакше лийын: «Кызытлан шукырак эрык.
4172	В.А.Мухинын вуйлатыме комиссариат Совет правительствылан Ленинын национальный политикыжым илышыш пурташ полшен.
4173	В. А. Мухинын докладше автономий нерген йодышым шонымаш-план семын огыл, а вигак ыштышаш паша семын лончылен.
4174	В.А.Мухинын лÿмжö марий шемерлан шуко поро, чапле паша дене палыме.
4175	В.А.Мухинын ойлымыжым каҥашен налмеке, погынышо-влак тыге пунчалыныт: Тикын Епремычын мурыжым марий калыкын гимнжылан шотлаш; тудым возымыжлан авторлан таум каласаш; «Марий калыкым волгыдыш ÿжмö мурым» чыла марий школышто туныкташ кӱшташ.
4176	Ванюков Андриан Данилович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4177	Ванюков Никандр Николаевич — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4178	Ванюшка (1887-19…) –кугыжан армийын офицерже, 20-шо ийлаште, Колчак дене пырля чакнымыж годым, йомын - вес элышке логалын ман гычат шокта ыле.
4179	Ванюшка ача-аваж дене, Оксиня дене чеверласен, шпорыжым перен да «Чыла пытарышда!»
4180	Ванюшкан Миклай эргыже, кок ÿдыр уныкашт да ятыр кугезе уныкашт кодыныт.
4181	Ванюшкан Элнетышке пытартыш гана толмыж нерген Микайын шÿжарже, Ксения Степановнан мутшо гыч тудын уныкаже, Олег Третьяков, каласкала: «Ванюшка, жандармский офицер, Элнетыш чÿчкыдынак йолташыже-влак дене толеш улмаш.
4182	Ванюшкин Никита Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4183	Вара 10 ий книга савыктымаште тыршен.
4184	Вара 1921 ий мучаш гыч тӱҥалын, 1922 ий 15 Пеледыш марте ондак обработчиклан, вара шоген.
4185	Вара 2008 ий сентябрь гыч В.М. Васильев лӱмеш Йылмым, сылнымутым да историйым шымлыше марий институтын (ЙСИШМИ, ) йылме отделын старший научный пашаеҥже лиеш.
4186	Вара 20 киллограмман аппаратым чиенам да вӱдыш пуренам.
4187	Вара 2-шо стадий тӱҥалеш.
4188	Вара 90-шо ийлаште у балетмейстер-постановщикын тыршымыж денат сценыш лукмо.
4189	Вара XX курым тӱҥалтыште режиссуро киношко куснен.
4190	Вара X курымышто казар курымсерышче марий-шамычым Ц-р-мис семын палемден.
4191	Вара ÿдыр йÿктымö нерген кутыреныт.
4192	Вара ÿдырым Микай кунам налын?
4193	Вара ÿстел йыр шинчыт.
4194	Вара автор действий лийме верым сÿретла, жапым ончыкта да герой-влак, нунын ончычсо илышышт дене палымым ышта.
4195	Вара адакат ик жап Учимсола шымияш школышто туныктышылан пашам ыштен.
4196	Вара адакат Серызе ушемын ответственный сектетарьже, а 1970 ий гыч правленийын председательже лийын.
4197	Вара адак кастене мӧҥгышкышт толын возыт… Но Кочетов ала-могай волгыдо илышлан шочын, ала-могай кугу пашалан кушкын.
4198	Вара адак кок ий тиде четлыкыш Менделеев тӧрлатымашым да рашемдымашым ыштен.
4199	Вара ала - кушеч вес жап толын лектын - 1943 ий.
4200	Вара аспирантурышто шинчымашым поген, наука пашаен лияш ямдылалтын.
4201	Вара аспиратурышто шинчымашым келгемда.
4202	Вара ассимиляций пелтык тиде калык сивыр татарыш савырнен.
4203	Вара Бегонита лӱман ӱдырам ыштеныт.
4204	Вара Буффало, штат Нью-Йорк олашке илаш каен.
4205	Вара Вениамин Ивановын йӱкшӧ кумдан шарлыш.
4206	Вара вес романлан, «Эрнымашлан», пижын.
4207	Вара вигак вес муро ойпогым ямдыла.
4208	Вара возаш тӱҥалын пӱсӧ сатирам, вик критиковатлен америкын калыкшым и политикыштым, тиде пеш сай коеш «Жизнь на Миссисипи» сборникыште 1883 ийыште возымыжо.
4209	Вара Волгоград велыш каен.
4210	Вара вуйторык пеле-шамыч алмашталтыт.
4211	Вара гына, XX курымышто йошкар тӱс вургемыште озаланен.
4212	Вара гына, кунам 1787 ийысе конституцийым ямдыленыт, "президент" мутым Конгресс деч ойыреныт, да уло кугыжаныш вуйлатыше семын тудым кучалташ тӱҥалыныт.
4213	Вара гына пале лие: Магеллан йоҥылыш лийын.
4214	Вара гына сеҥалт кертыда.
4215	Вара гына тудым кугу ӱдыр семын ончыкташ тӱҥалыныт.
4216	Вара «ди-джей» муткылдышым DJ аббревиатур марте кӱчыкемденыт, тышечак диджеинг ( ) мут шочын, диджейын пашажым ончыкта.
4217	Вара духовенствын инородец ден руш ужашлаж коклаште лекше келшыдымаш нерген мутланыме да тыге каласыме: «Инородческий духовенствым вурсаш нимогай амалат уке».
4218	Вара «Евгений Онегин», «Кармен» оперыштат мураш ӱшаненыт.
4219	Вараже вуйлатышыже лийын.
4220	Вараже граждан сöй талышна, шочмо верже ошо-влак кидыш верештеш.
4221	Вараже кусарыме француз йылмышке лийыныт возымо маркиз тудын 1862 ийыште.
4222	Вараже Озаҥыште тунемме фермын управляющийжын полышкалышыжлан ыштен. 18 ий мучаште Озаҥ земельный училищыште экзаменым куча да участковый агроном лийын лектеш.
4223	Вараже тудлан Мариинский театр лӱмым пуымо.
4224	Вараже тудым 12-шо гвардейский дивизийыш колтеныт.
4225	Вараже тӱҥ корректорлан, туныктымо пӧлкаште редакторлан, маркетинг пӧлкам вуйлатышылан ыштен.
4226	Вараже шочмо Арбор школышто туныкташ толын.
4227	Варажым, 1941 ий тӱҥалтыште нуныжо «Счастливый ыльымаш» альманахеш лу почеламутан циклым савыктеныт.
4228	Варажым, 1947 ийыште, Борис Данилов, армий радам гыч демобилизоватлалт толмеке, уло кумыл дене мурыш савырныше почеламутым возыш: Торъял корныжым, Кужу корныжым, Меҥгыжым шотлен толдальым..
4229	Варажым 1996 ийыште методист Галина Викентьевна Сергееван темлымыж почеш Марий образований институтыш пашам ышташ куснен.
4230	Варажым, 30-шо ийлаште, тудо шкежат пьеса-влакым возаш пиже.
4231	Варажым 5 ий жапыште Чехов «Остров Сахалин» книгам возен.
4232	Варажым А.С.Ягельдин йоча-влакын возкалымыштым тыгай лӱманак журналеш ятыр ий иктешлен шоген.
4233	Варажым барабаным пӧрдыкташлан паҥгам шынденыт (рычаг тошто автоматым шарналтыме семын кодын).
4234	Варажым вес ойпого-влакат лийыныт.
4235	Варажым виктарчыкыш икмыняр вашталтымаш пурен: лӱйкалыме вер деч мишень витле метр тораште верланен.
4236	Варажым Виче эҥерыште Малмыж шочын.
4237	Варажым Вяткин тукымлӱман еҥ ыштен.
4238	Варажым Вячеслав, шкеак Мишканыш коштын, Абукаев фамилийым нале.
4239	Варажым Г. М. Тужаров кок ий жапыште марий АССР министерстве просвещенийыште пашам ыштен.
4240	Варажым – Гонконг, Сингапур, Цейлон отро, Суэцкий канал, Константинополь, Одессе.
4241	Варажым Дантель Пушкинын ватыжын акажым марлан налын.
4242	Варажым действийым вÿдышö еҥ тÿҥ герой дене вашлиеш.
4243	Варажым Джеймс Кук Тасман теҥызым шымлен, тудын нерген шуко возен.
4244	Варажым Джованни Святой Марк соборын капеллыште тÿҥ скрипач лийын.
4245	Варажым Д. Н. Ушаковын вуйлатымыж дене «Толковый словарь русского языка» ныл том дене савыкталтеш.
4246	Варажым, ешым чумырымекшат, тыгай койышыжым кудалтен огыл.
4247	Варажым Звенигородышто пашам ыштен, икмыняр жап эмлымверын заведующий лийын.
4248	Варажым Изибаев марий муро -влак дене репертуарым ыштен шуктенат, телевидений денат, посна концертлаштат чӱчкыдын выступатлаш тӱҥалеш.
4249	Варажым институтыштак пашам ышташ толыт.
4250	Варажым йомак-поэме 1910 -шо ийыште «Марий мут» антологийыш пурталтын, тудым В. М. Васильев чумырен улмаш.
4251	Варажым йомак-поэме 1917 ийыште «Марий мут» антологийыш пурталтын, тудым В. М. Васильев чумырен улмаш.
4252	Варажым Кечывалвел У Уэльс мландын губернаторжо Лаклан Маккуори тиде мутым Английыш колтымо официалле серышлаште кучылтын. 1817 ийыште Теле тылзын 12 кечынже у колонийлан «Australia» лӱмым пуаш темлен.
4253	Варажым Корпусым "Чрезвычайный ситуаций-влак шотышто кугыжаныш Комитетыш" савыреныт.
4254	Варажым Кузьма Смирнов Ташкентыш эвакуироватлыме Ленинградысе консерваторийыш кайынеже ыле, но окса чӱдылык да начар тазалык тидым ышташ огыт пу.
4255	Варажым, кум ий эртымеке, содыки журналеш савыктыктен кертын.
4256	Варажым кум ӱдыр: Ласкай, Сасканай, Унай да ик эрге Ор Ази («ор» — «у») шочыныт.
4257	Варажым кумылын вашешта: « Ленин мемнан дене ила!»
4258	Варажым Кустом Монако олан Океанографий тоштерын директоржылан сайленыт.
4259	Варажым «Куэрлаште» мурылан профессиональный клипым луктеш.
4260	Варажым литературный кружок вуйлатыше поэзий деке чылт кумылаҥден шуктыш.
4261	Варажым Марий издательствын Курык марий филиалыштыже пашам ышта, филиалын вуйлатышыжланат шога. 20-30-шо ийлаште яллаште грамотан еҥ шагалрак лийын, сандене колхоз шочмо погытыште ятыр писательлан коллективизаций пашаш кычкалташ нерген.
4262	Варажым мер пашамат виктарен шоген, Жуковский лӱмеш академийымат тунем пытарен, ЦПК-ат пашам ыштен, идын годымак космысыш чоҥешташат ямдылалтын.
4263	Варажым мландым куралаш да вольыкым ончаш тӱҥалын.
4264	Варажым, Модмашым тӱҥалше Тед Тёрнер Поро чон модмашым австралийысе Time Warner компанийлан ужален.
4265	Варажым Николай Петрович возен: Школым почмашыште Надежда Константиновна Крупская кугу полышым ыштен.
4266	Варажым Н. К. Крупская лӱмеш Марий Кугыжаныш педагогический институтыш тунемаш пура.
4267	Варажым нунылан кугыжаныш кум пӧлеман пачерым пуэн.
4268	Варажым нунылан мландым Калтак гыч 5 меҥге тораште пуэныт.
4269	Варажым Р.Алексеев М.Шкетанын «Эреҥерыштыже» Сакарым, С.Николаевын «Саликаштыже» Сармаевым, Ю.Байгузан «Порсын лÿҥгалтыштыже» Ирын да моло спектакльыштат тÿрлö рольым модын да модеш.
4270	Варажым саемдыме букварь 1918 1929 ийлаште эше шуко гана лектеден.
4271	Варажым «Сладкую жизнь» фильмым итальян кинон кугу эпохын символ манын лӱмденыт.
4272	Варажым тÿшкан олыкыш воленыт да ÿжара нöлтмеш модын, мурен-куштен эртареныт, ÿдыр-влак пеледышым погеныт.
4273	Варажым тÿшкан олыкыш воленыт да ӱжара нöлтымеш, ÿдыр-влак пеледышым погеныт.
4274	Варажым тиде видомодмашым "Интернейшынал Гэйм Технолоджи" компаний налын да у электрон автомат-влакым ышташ тӱҥалын.
4275	Варажым тиде классымак «отличий» дене пытарен.
4276	Варажым тиде корным шке романыштыже сӱретлен ончыктен.
4277	Варажым тиде ойыш тудо утларак чаплын да чын ешара: «Ончен мошто кÿшыч тÿням…» - Сай мутым туддеч колынам., Но кÿшкӧ кÿзат мландÿмбачын, Кавашке кÿзаш шочыт мландыште.
4278	Варажым тиде онай жап эртарымаш Английыште да Скандинавийыште шарлен.
4279	Варажым тиде повестьым «Нигунам от пӧртылтӧ» книгаште угыч лудым.
4280	Варажым тиде школ городокым калык туныктыш станцийыш савыреныт, кугурак-влакымат туныкташ тӱҥалыныт.
4281	Варажым тудо тиде йöным пеш кумдан кучылташ тÿҥалын.
4282	Варажым тудо (фр/Richard F.Outcault) «Аллея Хогана» серийым шочыктен.
4283	Варажым тудо шуко лӱмым вашталтен, " Первый каналын Кубокшо " лӱмым налын * Америкысе Мэплвуд олаште школ газетын редушемже у спорт модмашым шонен луктын.
4284	Варажым тудым МарНИИ-шке йылме секторын изирак шанче пашаеҥлан пашам ышташ ӱжыт.
4285	Варажым, туныктымо пашам шуктымо годым, ятыр калык ойым чумырен.
4286	Варажым тургым пагыт толеш.
4287	Варажым тӱшкан олыкыш воленыт да ӱжара нӧлтмеш модын, мурен-куштен эртареныт, ӱдыр-влак пеледышым погеныт.
4288	Варажым тыгаяк шеледымаш коми грамматикыш кусна: онартыш мут то изобразительный наречий ужашыште, то изобразительный междометий ужашыште ончалтеш.
4289	Варажым шкенжым драматург семынат ончыктыш, критика корныжат, кок велыш лупшалтде, иктӧр вияҥын.
4290	Варажым Эрик тудым кокымшо ача семын пагалаш тӱҥалеш.
4291	Варажым ялыште тудым пагалымым чарнат.
4292	Вара завучланат тыршен. 30 ий ончыч виолончелист-влак ансамбльым чумырен да шкеак вуйлатен.
4293	Вара иже паленам: уна поэт пошкудо (шым уштыш торасе) ялыш миен да тудым лӱмеш «Тӧргымдӱрыштӧ» сылне почеламутым серен.
4294	Вара иже пасу покшелне Сÿрем лиеш.
4295	Вара иже Торасола эрге лÿмешыже ныл буквам веле коден, а фамилийыштыже «я» алмеш "а" буквам сереныт.
4296	Вара, изишак шоналтымек, тыге ешара: «Романыште эше моткочак органический ик жанр – литературный очерк – уло.
4297	Вара икмыняр Европысо (мутлан, Александр Маккензи) да Америкысе (мутлан, Льюис ден Кларкын экспедицийже) шымлыше-влак курыкым шымленыт.
4298	Вара икмыняр жап МарНИИ-ште тыршен.
4299	Вара, иктыжын сылнымут тÿн паша, а школ паша, манмыла, «хобби» веле лийын гын, весыжын – чыла мöгешла.
4300	Вара, илен-толын, ала вес пачерат лектеш?
4301	Вара И.С. Ключников-Палантай лӱмеш училищыш теорий пӧлкашке тунемаш пурен.
4302	Вара йот йылме кафедра вуйлатыше, доцент лийын. 2 ий туныктымо паша шотышто проректор пашам шуктен.
4303	Вара йоча жапше Звенигово оласе интернат-школышто да У Роҥго посёлкысо йоча интернатыште эртен.
4304	Вара Йошкар-Оласе культпросветучилищым тунем пытарен.
4305	Вара Йошкар-Оласе культпросвет школышто шинчымашыжым нӧлтен, специалист лийын, шочмо Шопкер ялышкыже пӧртылын да клуб вуйлатышылан тыршен.
4306	Вара Йошкар-Олаш толын, Национальный президент школыш тунемаш пурен, икмыняр жап гыч И. С. Палантай лӱмеш колледжыш куснен.
4307	Вара каче лӱмдат.
4308	Вара кашташте шинчыше малыше чыве-влакым кучен пуртат, кÿвар ÿмбак колтат.
4309	Вара Ким Васин ден А.М.Александров кӱчык жапыште шуко возышт.
4310	Вара книга почеш книга савыкталтеш: "Сеҥалтдме вий", "Шӱдыр ер", "Кузе илет, пошкудем?", "Перкан кинде", "Кайык ӱжын ужата", "Кок повесть" да молат.
4311	Вара кок ий армий радамыште служитла.
4312	Вара кок ий батальонышто комсорг лийын.
4313	Вара кок кум кечыже мӱндырнӧ илыше родо-шамыч деке унала коштыныт да кудымшо-шымше кечылан пайремым ужатеныт.
4314	Вара коклан эстрадный мурызо семын сценыш лекташ тӱҥалеш.
4315	Вара кок тылзе наре отделенный командирлан шоген.
4316	Вара колледжыште физкультурым туныктышылан пашам ыштымыж годым умылен: Телым футбол да бейсбол дене сайын модын от керт.
4317	Вара «Кристалл» ушемыш, умбакыже «Маригражданстрой», Марагрострой» акционер ушемлаште шуаралтын. 1994-ше ий гыч – «Вест» чоҥышо фирмын вуйлатышыже.
4318	Вара Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогик институтышто шуаралтын.
4319	Вара Крым сар верчын Ришельен лицейыш туныктышылан Одессыш кусарен.
4320	«Вараксимла вычыматен илыза» - тиде ойсавыртыш марий-влак коклаште чӱчкыдын вашлиялтеш.
4321	Вара кугу прозышто «мый» лÿм дене аҥысырын огыл, а «тудо», «нуно» шинча дене лопкан, келгын ончен, тÿням сÿретлаш тарваныш.
4322	Вара кузе ыштена?
4323	Вара кумалтыш ушемын палыже лийын (пале — ), арам огыл вет знамям кызытат марла тисте манына — тошто ыҥже, пале, тыште раш палдара.
4324	Вара кундем олаш пашам ышташ кайымекыже, тошто купеч ӱдырым вашлиеш, ялысе таҥжым монда, купеч ӱдыр дене ушна, класс тушман дене родо лиеш да Ямет нунылан верым кычалаш, пашам темлаш тӱҥале.
4325	Вара «Ларивон Лари» лӱм дене — «Лари» маныныт. 1814 ий гыч «Ондроп Эшполдин»ын тукымлӱмжӧ дене — «Эшполдо» манаш тӱҥалыныт.
4326	Варале лесничество Ял кугу чодыра воктене верланен.
4327	Варалинка эҥерын вӱдшым отравитлаш огыл манын мочылам ышташлан кӱрым лӱмын кӱнчымӧ ерлаште гына нӧртеныт.
4328	Вара Луи шке аваж деке йочам наҥгая.
4329	Вара лупш дене кыралтше вуйжым, могыржым Чепишлан ончыкта.
4330	Вара «Марагроснаб» ушемыш куснен.
4331	Вара МарГТУ-м тунем пытарен.
4332	Вара Марий кугыжаныш педагогик институтышто, аспирантурышто шинчымашым келгемден.
4333	Вара Марий кугыжаныш педагогик институтышто шинчымашым поген, вара угыч сем училищыш вокальный пӧлкаш пурен.
4334	Вара Марий кундемыш куснымек, колымешкыже Сотнур кыдалдаш школышто туныктен.
4335	Вара Марий радиошто шуаралтын. 1984-ше ий гыч телевиденийыште тыршен.
4336	Вара Марий шанче да шымлыме институтышко куснен.
4337	Вара Марисола тӱвыра пӧртыштӧ вуйлатышылан, Марий телевиденийыште режиссёрлан тыршен.
4338	Вара Марисола школыш куснен да вуйлатышылан шогалын.
4339	Вара марла кумалтышлан Юмыной гыч тидым да тудым кусараш йодыч, вет марла тÿрыс Библий кызытат уке.
4340	Вара Медведево кундемысе «Большевик» совхозышко куснен, умбакыже 30 ий утла «Нива» совхоз вуйлатышылан пашам ыштен.
4341	Вара «Молодёжный курьер» газет редакцийыш куснен, а 1996-2001-ше ийлаште «Радио М» каналыште футбол спорт нерген передачым вӱден. 1994-ше ий гыч республикысе футбол федерацийын секретарьжылан шогалын.
4342	Вара моло ойыртем-влакат (капкылын моло ужашыштыже) лектыт.
4343	Вара моло Российысе оласе да СНГ ТУЙ нерген информаций дене пойдаралтын.
4344	Вара Моско оласе энергетик-влакым ямдылыше институтышто шуаралтын. 1982-шо ий гыч Марий кугыжаныш политехник университетыште кугурак туныктышо семын тырашаш тӱҥалын: профессор марте шуын.
4345	Вара Моско олаш илаш кусна.
4346	Вара, мурышо-влак кокла гыч ик ӱдыр тудым кидше гыч кучен, шӱргыж дене колыштшо-влак деке савытрен.
4347	Вара Озаҥ оласе оборона предприятийште пашам ыштен, ты годымак тренер сомылым шуктен. 1962-шо ийыште шке шочмо верышкыже пöртылын.
4348	Вара Октябрьский оласе музыкальный училищын хорово-дирижерский отделенийыштыже тунемын.
4349	Вара Олимпий Модмаш-влак да шотышто тӱҥ вуйлатыше улеш.
4350	Вара ончылношогышылан ӱдырлан мурат.
4351	Вара парфюмерий ден шовыныштыше йӧнозанлык иктышке ушнен у йӧнозанлык укшым почыныт.
4352	Вара патыр еҥ шочмо калыкшылан могай тушман дене ваштÿкнаш перныме нерген ойлаш тÿҥалеш, тудо 16 курымысо чыла тургымым ушештара.
4353	Вара «Пачемыш» журналын редакторжо лийын.
4354	Вара паша корныжо кинотеатрыштат шуйнен. 1996-шо ий гыч тачысе кече марте Валентина Ивановна Советскийысе тӱвыра пӧлкан вуйлатышыжлан тырша.
4355	Вара паша корныжо ял озанлык министерствышке конден.
4356	Вара писатель «Марш Акпарса», «Лада», «Раскол», «Есть на Волге утёс», трилогий «Гусляры» произведенийым воза.
4357	Вара почеламут поэтын кокымшо («Эрвел мардеж», 1944) сборникешыже «Уэш Йошкар-Олаште» лӱм дене лектеш.
4358	Вара пыкшерак, шотым муын ойлен: «Справке кӱлеш манын, справкым кондо» Ю. Галютин пӱртӱс лирикыштат шкенжын келшыше мутшым, ойыртемалтше сылнымут чияжым муаш тыршен.
4359	Варарак 1830ше ийлаште налын эпитетым «Руш Байрон» Варарак лектеш вес «южный поэме» «Бахчисарайский фонтан» (1824).
4360	Варарак марий поэтын серымыже " Огонёк " журналеш, " Марийская правда " газетеш, моло вереат лектеден.
4361	Варарак Марий телевиденийыште икымше клипше лектеш.
4362	Варарак Татар партий обкомын марий секцийыштыже ыштен, рабфакыште туныктен да Казаньысе университет пелен марий рабфакым вуйлатен.
4363	Варарак толын Москвашке, кушто чучкыдын азартный модышышто жапым эртарен, кудо пеш йӧсын ончыкталтын финансовый положенийлан.
4364	Варарак тудо Марий Эл Республикын Калык артистше почёт лӱмымат налеш.
4365	Варарак тыгай таҥасымаш-влак Франций да Грецийыште эртеныт.
4366	Варарак Шамордино тайно толын Толстойын удыржо.
4367	Варарак шуко пкусарыымаш, чтобы нунытым тыште кутырышт, но и кумда ойырмо Лийын стихиже, кусарымо турло переводчикыш, пура Иоанна Минфорди джосеп с. М. лау.
4368	Вараракшым автор айдемын кӧргӧ шонымашыжым, тудын шӱм тургыжланымашыжым утларак тӱткын ончалаш кумылаҥеш.
4369	Вараракшым сылнылыкше нерген гына ойлаш тÿҥалыныт.
4370	Варарак - эше икмыняр йоча-влаклан ойлымаш, "Пушеҥге пушеҥгылан эҥерта" повестьым лукто.
4371	Вара республикысе кугыжаныш погыным вуйлаташ шогалын.
4372	Вара "Роллерблэйд" компаний тиде конькилан патентым налын, тачат тудо тиде спорт арверым ыштымашыште ончылно улеш.
4373	Вара Россий Федераций Президент пеленысе кугыжаныш службын Российысе академийыш пурен, 2000-ше ий марте шинчымашым поген.
4374	Вара салтак чотым иземденыт, паша кышкар почеш тиде верыште 25-30 тӱж.
4375	Вара самырык ешлан кум пӧлеман пачерым пуэныт.
4376	Вара самырык рвезе Йоласалысе СПТУ-м тунем лектын да механизаторын дипломжым кидыш кучен.
4377	Вара Саҥга курыкышто кошар курык вуйым да ложемым тектонический активность ден ий нальык эррозий ыштеныт.
4378	Варасе ийлаже (1815-1827) Кунам Бетховен 34 ияш лийын, Наполеон шкенжым император манын увертарен.
4379	Варасе ийлаште Чехов ойлымаш, фельетон, юморес-влакым «Антоша Чехонте» але «Человек без селезёнки» псевдоним дене тÿлö журналлашке возен.
4380	Варасе произведений – влак «Крошка Доррит» роман деч вара (1855-1857) Диккенс «Повесть о двух городах» историй сынан романым воза, кудыжым француз революцийлан пöлекла. 1861 ийыште автобиографий сынан «Большие надежды» романым воза.
4381	Вара серызе-профессионал семын тыршен. 1969 ий гыч СССР серызе ушемын членже лийын. 1985 ийыште Константин Максимович Марий АССР Кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
4382	Вара судья семынат пашам ышташ тӱҥалын.
4383	Вара суртоза кумалтыш мутым ойлен.
4384	Вара таҥасымаш-влак УЕФА ушемын лӱм денже эртаралтыныт.
4385	Вара Татьяна Денисова дене ик жапыште Озаҥыш тунемаш пура. 2001-2006 ийлаште Озаҥысе тӱвыра да сымыктыш кугыжаныш университетыште актер театра кукол квалификаций шинчымашым пога.
4386	Вара Татьяна журналистик сомылым ойырен.
4387	Вара тиде кундемыште кумдан палыме путешественник Генри Мортон Стэнли толын.
4388	Вара тиде мут кальке семын марий йылмыштат кучылталташ тӱҥалын.
4389	Вара тиде поян могай шоныш дене ила?
4390	Вара, толмыжым ваҥен, ял мучаште вучен шогена ыле… Анна Федоровна, пашадарым шагал налын гынат, мыланем шокшо вургемым ышташ шке оксаж дене полшыш».
4391	Вара тӱвыра да сымыктыш колледж пеленысе "Аршаш" ансамбльыште мурызо семын семын мастарлыкшым шуарен.
4392	Вара тудо Советский урем лийын.
4393	Вара тудо телевизорын осалыш шуктымыжым шижеш да тудым кораҥдаш йодеш.
4394	Вара тудо ушемын палыжым гына огыл, шкенжымат ончыкташ тӱҥалын.
4395	Вара тудым да тудын гаяк кугу орлыкыш верештше-влакым, лагерь гыч лагерьыш кусарен, Германийыыш, кызытсе касвел мландышкыже, поктыл каеныт.
4396	Вара тудым наградитленыт кок медаль дене «В память 50-летия защиты Севастополья»и ший участник семын севастополь аралмылан и бронзо дене автор семын «Севастополь рассказ».
4397	Вара тудым полиций муын, да тудо сулыкыш пурымыжым умылымеке, калык деч тудым касараш йодын.
4398	Вара тудым хорын артистше-влак коклашке шогалтат.
4399	Вара тудын погымо мур сборникше лектеш, мурыжо республик кӱкшытан газетлаште савыкталтыт.
4400	Вара тӱҥалтыш школышто пашам ышташ тӱҥалеш, тыштат ансамбль шочеш.
4401	Вара тӱҥ чодыразе, а 2004-ше ий гыч вуйлатышыже лийын.
4402	Вара тунеммашым Йошкар-Оласе сӱретче училищыште шуэн.
4403	Вара тушечын нуно вигак пундышан олыкышко Сÿрем кудалташ кудалыт.
4404	Вара тыгай сӱрет-влакше лектеш «Мадонна Конестабиле» (1502—1504), «Святой Георгий, поражающий дракона» (иктаж 1504—1505) да «Портрет Пьетро Бембо» (1504—1506). 1504 ийыште Рафаэль Бальдассар Кастиль дене палыме лиеш.
4405	Вара тыштак педучилищыш пурен, тудым 1948 ийыште тунем пытарен. 1948 ий гыч 1950 ий марте самырык туныктышо Волжск район Тошнер школышто, варажым Кужеҥер район Кугу Лаждӱр шымияш школышто тыршен.
4406	Вара угыч Куженер район Саламатнур ялыш ешыж дене пырля илыш толын.
4407	Вара ӱдыр тудым ачажлан чиктышаш улмаш.
4408	Вара Ульяновск областьысе Арбитраж судын вуйлатышыже лийын.
4409	Вара ӱссӧ-влак гыч еҥ онаеҥат лийын кертеш.
4410	Вара уста гармонист кидышкыже йӧратыме семӱзгаржым нале да шке велсе сылне марий такмак-влакым шуйдарыш, чылан «Кандырам» пуналтышт.
4411	Вара утларак талыже поп але якын лийын кертын.
4412	Вара У Торъял да Марий Тӱрек кундемлаштат тыршен.
4413	Вара ушкалым ужален, талгыдым налаш, тудым имньыш савыраш да ӱдырымат налаш лиеш ыле.
4414	Вара уэш Йошкар-Олашке толын, «Электроавтоматика» заводышто пашам ышташ тÿҥалеш.
4415	Вара уэш педагогик пашаш пöртылын.
4416	Вара «Факел», «Текстильщик», «Спартак», «Динамо» командылаште шуаралтын.
4417	Вара Ф. И. Гордеев нине тушка-влакын значений ойыртемышт нерген кучыкын ойла.
4418	Вара фотосӱрет-влак тиде ишыме пале-влак дене таҥастаралтыт.
4419	Вара Харламовмыт ешыште Татьяна лӱман ӱдыр шочын.
4420	Вара цикл-влак угычтаралтыт, эркын-эркын тымык омо жап шагалемеш, писе омын жапше кугемеш.
4421	Вара цифре чотым вашталтылаш тӱҥалыныт, кум, вич цифран экран-влак лийыныт.
4422	Вара чыла тӱшкаозанлык-влак ик совхозыш ушненыт, селан лӱмжым у совхозлан пуэныт.
4423	Вара шинчавӱдшӧ кошкышат, ушым шындыш: "Тыге огыл!
4424	Вараш кодшо пеледыш: ойлымаш // Кугарня. 1997. 5 сент.
4425	Вара школ вес суртышко куснен.
4426	Вара шокшо конгаш тувырген кӱкташ шынден.
4427	Вара шочмо кундемысе «Дружба» колхозыш пӧртылын, вольыкым эмлымаште тыршен.
4428	Вара шуко тыгай автоматым киоскышко ачален савыреныт.
4429	Вара элкӧргӧ сар лийын, Совет Ушем да Фашист Немыч Эл ваштареш сар.
4430	Вара эркын-эркын мландым куралмаш, шурным куштымаш деке кусненыт.
4431	Вара эскереныт, кудо атыштыже вуд иземеш: ару да шыман йогышо энерысе вуд шагалемын гын, оксат шула – манын ушаненыт.
4432	Вара эше икмыняр колхоз ышталтын, мутлан «За мир», «Новая жизнь».
4433	Вара эше икмыняр марий да руш калык семым.
4434	Вара ялыштлан «Урняк» ( ) лӱмым пуэныт.
4435	Вара Японий Корейым шке колонийышкыж савырен, тудо жапыште ола "Кӧнсон" лӱмым налын.
4436	Варламов Еветих Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4437	Варсегов Сергей Алексеевич — II степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4438	Варыжым школлан посна зданийым чоҥен улыныт.
4439	† * Васеневский лесничество ( ) — пытыше илем.
4440	Васенин Иван Алексеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4441	Васенин Иван Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4442	Васенин Яков Апполонович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4443	Василий Васильевич Россий кӱкштыштӧ этнофильм фестивальым эртарашлан кугу надырым пыштен.
4444	Василий Павлов илыш дене 2005 ий 27 августышто кастене чеверласыш.
4445	Василий Павловын йоҥгалтарыме романс-влакше шӱмышкӧ шыҥен, кугу палым коденыт.
4446	Василий Петровичын паша корныжо чодыра озанлык дене кылдалтын.
4447	Василий Сапаев.
4448	Василий Элмар поэтический строка гоч калыкын шонымашыжым, калыкын тыршымашыжым, калыкын тыршымашыжым почын пуа: :Йочан да шонго-влакын вӱрышт :йога… Йуэш фашисткий зверь.
4449	Василий Элмар тудлан тыге каласа: «Артист паша гычын эрлак тый утло да мий «Марий коммунышко..
4450	Василият тыге ышташ тунемын.
4451	Васильева Татьяна Ивановна — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4452	Васильев Борис Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4453	Васильев, Валентин Николаевич.
4454	Васильев В.Н.) Литератур * Галкин И.С. Йылмым шымла // «Марий коммуна».
4455	Васильев В. Н. Чолга шымлызе, уста туныктышо // Марий эл.
4456	Васильев Дмитрий Васильевич (Шочын: 1924 ий) — I степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4457	Васильев Евдоким Васильевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4458	Васильев Иван Васильевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4459	Васильев Иван Васильевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4460	Васильев икымше номерлан ончылмутым серен.
4461	Васильевка мут ончыктен кертеш: * Васильевка — Российыште Марий Элын Оршанке кундемыштыже верланыше выселке.
4462	Васильевмыт еш ныл икшывым ончен куштеныт, йолымбак шогалтеныт.
4463	Васильев Семён Васильевич — кок I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4464	Васильевский сола деке ушалтын.
4465	† Васильевский ял шотан илем * Васильевский ( ) — сола.
4466	Васильевский ял шотан илемын рӱдерже.
4467	Васильев-Ӱпымарий тыгак Л. Толстойын, К. Ушинскийын да молынат ойлымашышыштым шочмо йылмыш кусарен.
4468	Васильевым арестоватленыт. 1932 ийын, Пеледыш тылзын 5-ше кечыныште эрыкым пуеныт.
4469	Васильков Алексей Николаевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4470	Васин) 2. Можо тыге кумылым тарвата?
4471	Васин) 3.Чачи, пареҥгыда уло гын, иктаж-мынярым эрыктет гын, йӧра ыле (С.
4472	Васин Анатолий Николаевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4473	Васин Андрей Васильевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4474	Васин дене таҥастарымаште С. Вишневский студент годсо йолташыж нерген шагалрак серен, но А. Бикын поэзийжым аклаш тудат сай деч сай шомакым муын.
4475	Васинеев Илья Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4476	Васинкин А. Лугыч кӱрылтшӧ муро // Марий коммуна. 1984. 20 сент.
4477	Васинкин А. Нылле ий лым лийде воза // Марий Эл. 1998. 4 апр.
4478	Васинкин А. Нылле ий лым лийде воза… // Марий Эл. 1998. 4 апр.
4479	Васинкин, В.Абукаев - Йошкар-Ола: Марий книга савыктыш, 2008.
4480	Васинкин Семён Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4481	Васин.) Кождемыр могай-гынат осал паша лийшашым шиже.
4482	Васин) Шке олмештышмут пелен лӱммут але личный олмештышмут лиеш гын, кок мутге вочмык дене вашталтеш, мутлан: И. мый шке, Р. мыйын шкемын, Д. мыланем шканем, В. мыйым шкемым.
4483	† * Васичи ( ) — пытыше ял.
4484	Васли моло-влаклан тидын нерген каласа, да Метри ок келше гынат, садак дискым Васлилан пӧртылтат, да модмаш ик ошкылтышлан шеҥгеке кая.
4485	Васлисола мут ончыктен кертеш: * Нӧлпер — нугыдын (пырля) кушкын шогышо нӧлпӧ -влак але нолпӧ гыч гына лийын шогышо лышташан чодыра.
4486	Васлича: ойлымаш // Марий Эл.
4487	Васютин Вениамин Дмитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4488	Васютин Николай Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4489	Вате — марийын пелашыже.
4490	Ватикан 1508 кокымшо половиныштыже Рафаэль илаш кая Римышке(тушто тудо уло кодшо илышыжым ила) и лиеш Браманте полшомо дене тӱҥ сӱретче ача кудвечыште.
4491	Ватикане картине нерген шӱкшын ойленыт, поснак стриптиз сцене келшыдымашым луктын.
4492	Ватыголышо лийын гынат, вич ий гыч Тихонлан священник лÿмым пуэныт, да службо тошкалтыш дене писын кÿшкӧ кÿзен.
4493	Ватыж дене тӱрлӧ "опытым" шындылаш тӱҥалын.
4494	Ватыже - Евгения Владиславовна ден пырля эргым Егорым да удырым Софьям ончен куштат.
4495	Ватыже таза, весела кумылан пöртылмек, Васли Марпа дене сöраса, сÿмсыр койышым сеҥен, шкежат йÿдым, ватыж деч йышт, ече дене кошташ тÿҥалеш.
4496	Ватыжлан изибай тыге ойла: «Водырлан каймыже мыланна йоршынак огеш кул.
4497	Ватыжлан ныл тылзаш йоча ден кодаш пернен.
4498	Ватыжын пачерым ужален, машинам нале, а когылянышт гына ила ик пöлеманат ок сите мо?
4499	Ватыжын, Эмилия Гавриловнан, шарнен ойлымыж гыч теве мо рашемеш.
4500	Ваш-ваш ик кылдыш дене чоткыдын ушалтше, шинча ончылно ылыжалтше сурет шочын.
4501	Ваш-ваш солык дене ӧндалын, икте весыжым нӧлталаш тыршат.
4502	Вашингтон ( ) — УАШысе регион, штат.
4503	Вашке ачаже поян ÿдырым налеш, но нунын йочашт лийын огыл, сандене Пьер эргыжым шке декше ончаш налеш.
4504	Вашке «Белые ночи» лукмо деч вара питсательым «Петрашевский паша» шот дене арестоватленыт (1849).
4505	Вашке Вивальди Модотто (Сан-Анджело театрын оза) деч у оперлан заказым налеш.
4506	Вашке гына мыланем печатлен пуыш, 280 чоло машинописный страница погыныш.
4507	Вашке композитор латин текст-влаклан кок ораторийым возен, «Моисей, бог фараонов» 1714 ийыште да «Юдифь торжествующая» 1716 ийыште.
4508	Вашке полышын автомобильже Вашке медицине полыш — медицине полышын тӱрлыкже.
4509	Вашке тудо пураш шона армий радамыш, но тидлан документ-шамыч ситен огытыл, Москваште кодымо, вучен кудым Толстой вичь тылзе илен Пятигорскыште, простой портыште.
4510	Вашке чыла кагаз ломыжыш савырнен: нунын кÿлешлыкышт тетла уке манын, 13 ноябрьыште йÿлатеныт.
4511	Вашлиймаш "Моско" гостиницыште лийын.
4512	Вашлиймаште вӱдышӧ чал упан еҥ мутым ик ветеран почеш весылан пуа.
4513	Вашлиймашын тыгай иктешлымаш: Икымше верым Угарманысе «Бивни» команде айлен.
4514	Вашлийымашым иктешлыме деч вара эртарыше-влак Харламовым матчын эн сай модшыжлан сайленыт.
4515	Вашлиялтме годым тыге пелештат: :— Сай!
4516	Вашлиям гын – мо уда?
4517	Вашмут: «Да, «Кынелза, шогалза» мурым мый 1918 ийыште возенам.
4518	Вашмут : Колхоз ялеш, чевер кечеш, Кож ÿмылеш кушкалын!
4519	Вашмут: Мый контрреволюционный пашам ыштен омыл да шкемым титаканлан ом шотло.
4520	Вашмут: Мый лач чыным гына ойлаш шонен пыштышым, следствийым ондалымем ок шу.
4521	Вашмут: Мый шкемым тидын шотышто титаканлан ом шотло, буржуазно-националистический организацийын членже лийын омыл да контрреволюционный пашам ыштен омыл.
4522	Вашмут: Тиде организацийын шочмо жап гычак нунын дек ушненам.
4523	Вашмут толын: Брянскыште Галютина уло, ожно партизанке лийын.
4524	Вашмут: Угыч ойлем: мый контрреволюционный пашам ыштен омыл, сандене тиде йодышлан вашештен ом керт.
4525	Вашмутшо гына икте – Ава.
4526	Вашмутым вучен ок шукто, кудывечыш лектеш.
4527	Вашпижмаш: повесть // Ончыко. 1997.
4528	Вашпижмаш социализм велыш шогышо вийын сеҥымыж дене пыта.
4529	Вашталтылше (программлымаш) ( ) — программын кучылтмо да вашталтыме палемдыме типан ыҥпале-влакым аралашлан ойырымо компьютершарнышын лӱман ужашыже.
4530	Вашталтышыже лийде ок код, молан манаш гын, «Кугезе мланде» романыште, «Кӱртньӧ вий» роман дене таҥастарымште, ятыр геройжын тӱсшӧ вашталтын да у герой-влакымат ешарыме.
4531	Ваштаран Курык йымалне лийын шога.
4532	Ваштарешла ончыктымо герой-влакын кутырымо йылмыштат, тÿжвал тÿсыштат, тыгак шкем кучымыштат икте-весышт деч моткоч чот ойыртемалтыт.
4533	Ваштарешла шогышо кок виыйн вашпижмашышт ойлымашын действийжым писештараш поснак чот полшат.
4534	Ваштарешла, эшеат кугу нӧлтышан Укуру пикыш кӱзаш ситышын куштылгылан шотлалтеш, туге гынат акклиматизацилан пеш шуко жап кӱлеш.
4535	Ваштареш толшо икымше еҥлан солыкым кучыктеныт.
4536	Ваштарешыже кок рвезе толын.
4537	Ваштарешыже эше ик грузовик каен.
4538	Ваштар пушеҥге да тӱшка лийын кертеш.
4539	Ваштар шыжым Ваштар лышташ-влак Ваштар ( ) шовын кичкан кушкыл-влак (Sapindaceae) пура.
4540	В.Б.Исенеков «Пытартыш вашлиймаш» статьяште Илья Ломберскийын «Уло ял дене» ойлымаш да очерк-влак сборникын лекмын нерген воза.
4541	«В» буквалан мутым пога.
4542	В.Васильев шуко вере лийын, калыкын тӱрлӧ ойыртемжым, диалектшым шымлен.
4543	ВВС годсо карьерыже 27 октябрьыште 1955 ийыште Гагарин Совет армий радамыш логалеш, тушечын Орынбор оласе К. Е. Ворошилов лӱмеш 1-ше военно-авиационный училищыш логалеш.
4544	В. Г. Белинский кӱкшын аклен тиде произведенийым.
4545	В.Гороховын «Кайык-шулдыран тана» циклже гыч турня нерген почеламутыштат Оҥартышмутым ужына.
4546	Вдовин Сергей Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4547	† * Веденский высылке ( ) — пытыше илем.
4548	† * Веденьевск ( ) — пытыше ял.
4549	Ведерка ден Шарик: ойлымаш // Ончыко.
4550	Ведерников Валерий Федорович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4551	Ведерников Виктор Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4552	Ведерников Иван Матвеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4553	Ведерников Иван Романович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4554	Ведерников Николай Никитич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4555	Ведерников Семён Захарович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
4556	В.Е.Ераносьян Миша Лебедев ден икымше гана 1944 ий шорыкйол тылзыште вашлийын.
4557	Веет машина пижын шогалеш гын тудым лукташлан, кольмо, трос, лебедко дене пайдаланаш логалеш.
4558	Веет тиде уста айдеме чынак Юлсер кундем Энерымбал ялеш шочын.
4559	Веет тыште веле, манаш лиеш, лирический геройын кӧргӧ чоншижмашыже, шонымашыже тичмашын почылтеш.
4560	Векат, Н. Лекайнын илыш-корныжым шымлыше-влак «лавырам» тӱжвак лукташ йӧндымылан шотленыт.
4561	Векат, тынеш пурымыж годым тудлан кресача шотеш Пÿрö уездысе калык училище-влакын инспекторышт Гавриил Евстафьевич Кармазин лийын – чимарий икшывылан шке фамилийжым пуэн.
4562	Векат, утыждене интимныйлан шотлен.
4563	«Великий да простой айдеме» ойлымаш В. Сузын творчествыштыже посна верым налын шога.
4564	Великий Отечественный война деч вара советский эл уэш мирный пашашке кусныш, коммунизм чонымо планым шукта, шуко ГЭС-шамычым ышта.
4565	Великий Отечественный война деч ончыч поэт элын кушмыжым, пеледын толмыжым моктен сӱретлен да шкенан элнам шинча сорта семын аралаш ӱжын возен, армийыш ужатыме темылан возен гын, кызыт тиде темым эше келгемден, у обстановкышто почеламут-шамычым воза.
4566	Великий Отечественный война тӱналмеке советский литературын значнийже эше утларак кугеме, поэзийын йӱкшö эше талынрак йонгалташ тӱнале.
4567	Великорус шовинизм ден верысе националист-влакын колхоз ыштымаште кучымо тактикышт, колхоз ыштымаште чараклымышт мемнан литературышто тымартеат ончыкталтын огытыл.
4568	"Вело-мото кросс" семын кусаралтеш.
4569	Велосипедист рампышке кудал пура да тушто трюкым ышташ тӱҥалеш.
4570	Велосипедше тыглай, проста огыл, кӱкшыт денже изирак, рульжо вияш, ӧртнӧржӧ (сиденьыже) моткоч ӱлнӧ, кудалыштше тушко огешат шич.
4571	Велоспортсмен-влаклан велосипед дене тыглай кудалыштмаш шерым темен, да нуно шкаланышт экстримым кычалаш пижыныт.
4572	Велым вуйлатыме шотышто палемдыме: жаплан, Совет-влакын 1-ше вел съездышт марте, Революционный комитет лийшаш. 1921 ий 5 шорыкйолыште тудым ВЦИК пеҥгыдемден.
4573	Велым кум кантонлан пайлыме: Йошкаркакшан (Краснококшайский), Чыкма (Козьмодемьянский) да Шернур (Сернурский).
4574	Велысе кок эн кугу ола.
4575	Вената лӱм кузе шочын Вената лӱмым ӱдыр-влаклан пуат.
4576	Венгерский национальный музей воктене.
4577	Венгр академик Öдöн Беке да марий йылме (Академик Э.Беке и марийский язык) // «Марий Эл».
4578	Венгрийыште кугыжаныш йылме улеш.
4579	Венгрийыште марий тӱвырам шымлымаш нерген.
4580	Венгрийыште тудо благотоворительный йоча сад-влакым почеш йорло йоча-влаклан.
4581	Венгр йылме - урал йылме, угор тӱшка гыч, финн, эстон да икмыняр Российысе улшо миноритор йылме гай улеш.
4582	Венгр шанчызе – марий йылмызе / Венгерский ученый – марийский языковед // Ончыко, 2008.
4583	Веней, кидем кучен, корем гоч кÿвареш шогале, ÿжара йÿлымö велыш вуйжо дене ончыкта: - Георгий тыгай сылне эрым моткоч чот йöрата ыле.
4584	Веней эргыже ден яштката капан шешкыже толмем нерген увертарышт.
4585	Венецийыште ака деншÿжар Вивальдин пöртыштö иленыт да тÿрлö путешествийышке воктенже коштыныт.
4586	Венеция астрономийым веле огыл, тыгак классичесский мифологийым келгын шымлен, да шке ойырымашым тыге умылтарен-Плутон акрет акрет Грецийысе мландейымалсе кугыжанышын юмыжо.
4587	Вениамин возаш аяр ыле, тиде неле пашаш кумылын пижмыжым ончыктыш.
4588	Вениамин Иванов ÿшанен: тудо эллан, калыклан кÿлшö произведенийым воза. 1964 ий 20 августышто колтымо серышыштыже палемден: «Мыйын чонемым кугу ÿшан авалтен: мый ынде эшеат сайынрак возаш туҥалам.
4589	Вениамин Иванов КПСС XX да XXII съезд-влак деч вара мемнан эл кöргысö пÿтынь илыш йыжыҥын, демократий негызын тÿҥ гычак вашталташ тÿҥалмыштлан моло семынак кугун куанен.
4590	Вениамин Иванов Лебедевын геройло образшым "Мондалтдыме йолташ" поэмыште почын пуэн гын, Б.Данилов документальный повестьым шочыктен.
4591	Вениамин Иванов чынжымак кугу талантан писатель веле огыл, эше поро чонан айдеме ыле.
4592	Вениамин Иванов шке повестьшым савыктен кертдымыжлан чот тургыжланен.
4593	Вениамин Ивановын сылнымут пашаже тÿрлö шöрынан лийын.
4594	Вениамин Ивановын тыгай произведенийже шагал огыл.
4595	Вениамин Михайлович кугу чапым лирик прозыжо дене сулен.
4596	Вениамин Михайлович чыла тидым уло чонжо дене шижын да чыла тидын нерген шуко шонен.
4597	Вениамин Михайловичын шочмыжлан 70 ият шуэш.
4598	Веныште, первый лу ийыште, композитор 12 сонатым фортепианолан возен, 8 сонатым скрипкалан да молымат. 1796 ийыште Бетховен слухым йомдараш тӱҥалеш.
4599	Вепс йылмысе тиште-влак : 750px Латин тиштер негызеш кызытсе вепс тиштер 2007 ийыште пеҥгыдемдалтын.
4600	Вепс тӱвыра ушемын шке уло, Kodima маналтеш.
4601	Вера Николаева ден Татьяна Антропова дуэтыште мурат.
4602	Вера Николаеван Станислава лӱман ӱдыржӧ кушкеш.
4603	† * Вергеза лесничество ( ) — пытыше посёлко.
4604	Вергинысе шӱдыр але Вергинысе кече — символ, 16 шӱдырйол (кечыйол) дене cӱрет.
4605	Вердин «Травиатыштыже» Виолеттан, Глинкан «Иван Сусаниныштыже» Антонидан рольым устан чоҥен.
4606	Вер келшен, тыштак кодыныт.
4607	Верланыме вер Агрыз деч 61 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4608	Верланыме вер Агрыз деч 85 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4609	Верланыме вер Агрыз деч 88 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4610	Верланыме вер Азаново сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4611	Верланыме вер Азаново сола деч 2 километр кечывалвелне лийын шоген.
4612	Верланыме вер Азаново сола деч 3,5 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4613	Верланыме вер Азаново сола деч 3 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4614	Верланыме вер Азаново сола деч 3 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4615	Верланыме вер Азаново сола деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4616	Верланыме вер Аимке ял деч 1 километр кечывалвелне лийын шоген.
4617	Верланыме вер Алашайка ял деч 12 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4618	Верланыме вер Алашайка ял деч 2 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4619	Верланыме вер Алашайка ял деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4620	Верланыме вер Алашайка ял деч 6 километр йӱдвелне лийын шоген.
4621	Верланыме вер Алашайка ял деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4622	Верланыме вер Алексеевский сола деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4623	Верланыме вер Алексеевский сола деч 8 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4624	Верланыме вер Арде сола деч 10 километр кечывалвелне лийын шоген.
4625	Верланыме вер Арде сола деч 11 километр кечывалвелне лийын шоген.
4626	Верланыме вер Арде сола деч 12 километр йӱдвелне лийын шоген.
4627	Верланыме вер Арде сола деч 12 километр кечывалвелне лийын шоген.
4628	Верланыме вер Арде сола деч 12 километр эрвелне лийын шоген.
4629	Верланыме вер Арде сола деч 13 километр эрвелне лийын шоген.
4630	Верланыме вер Арде сола деч 15 километр йӱдвелне лийын шоген.
4631	Верланыме вер Арде сола деч 1,5 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4632	Верланыме вер Арде сола деч 15 километр кечывалвелне лийын шоген.
4633	Верланыме вер Арде сола деч 16 километр эрвелне лийын шоген.
4634	Верланыме вер Арде сола деч 18 километр йӱдвелне лийын шоген.
4635	Верланыме вер Арде сола деч 18 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4636	Верланыме вер Арде сола деч 18 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4637	Верланыме вер Арде сола деч 1 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4638	Верланыме вер Арде сола деч 1 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4639	Верланыме вер Арде сола деч 1 километр касвелне лийын шоген.
4640	Верланыме вер Арде сола деч 1 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4641	Верланыме вер Арде сола деч 20 километр йӱдвелне лийын шоген.
4642	Верланыме вер Арде сола деч 21 километр йӱдвелне лийын шоген.
4643	Верланыме вер Арде сола деч 24 километр эрвелне лийын шоген.
4644	Верланыме вер Арде сола деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4645	Верланыме вер Арде сола деч 2 километр йӱдвелне лийын шоген.
4646	Верланыме вер Арде сола деч 2 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4647	Верланыме вер Арде сола деч 30 километр йӱдвелне лийын шоген.
4648	Верланыме вер Арде сола деч 34 километр йӱдвелне лийын шоген.
4649	Верланыме вер Арде сола деч 3 километр йӱдвелне лийын шоген.
4650	Верланыме вер Арде сола деч 3 километр касвелне лийын шоген.
4651	Верланыме вер Арде сола деч 3 километр кечывалвелне лийын шоген.
4652	Верланыме вер Арде сола деч 3 километр эрвелне лийын шоген.
4653	Верланыме вер Арде сола деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4654	Верланыме вер Арде сола деч 4 километр йӱдвелне лийын шоген.
4655	Верланыме вер Арде сола деч 4 километр касвелне лийын шоген.
4656	Верланыме вер Арде сола деч 4 километр кечывалвелне лийын шоген.
4657	Верланыме вер Арде сола деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4658	Верланыме вер Арде сола деч 5 километр касвелне лийын шоген.
4659	Верланыме вер Арде сола деч 5 километр кечывалвелне лийын шоген.
4660	Верланыме вер Арде сола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4661	Верланыме вер Арде сола деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4662	Верланыме вер Арде сола деч 6 километр йӱдвелне лийын шоген.
4663	Верланыме вер Арде сола деч 6 километр касвелне лийын шоген.
4664	Верланыме вер Арде сола деч 6 километр кечывалвелне лийын шоген.
4665	Верланыме вер Арде сола деч 7 километр касвелне лийын шоген.
4666	Верланыме вер Арде сола деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4667	Верланыме вер Арде сола деч 8 километр касвелне лийын шоген.
4668	Верланыме вер Арде сола деч 8 километр кечывалвелне лийын шоген.
4669	Верланыме вер Арде сола деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4670	Верланыме вер Арде сола деч 8 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4671	Верланыме вер Арде сола деч 8 километр эрвелне лийын шоген.
4672	Верланыме вер Арде сола деч 9 километр йӱдвелне лийын шоген.
4673	Верланыме вер Арде сола деч 9 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4674	Верланыме вер Арде сола деч 9 километр кечывалвелне лийын шоген.
4675	Верланыме вер Арде сола деч 9 километр тораште лийын шоген.
4676	Верланыме вер Арде сола деч 9 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4677	Верланыме вер Арде сола деч 9 километр эрвелне лийын шоген.
4678	Верланыме вер Ашланка эҥерын шола серыштыже лийын шоген.
4679	Верланыме вер Балтаси сола деч 39 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4680	Верланыме вер Бардицы ял деч 0,2 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4681	Верланыме вер Болониха ял да Красногорка сола воктене 0,5 километр тораште лийын шоген.
4682	Верланыме вер Буй эҥерын шола серыштыже лийын шоген.
4683	Верланыме вер Быковка ял деч 11 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4684	Верланыме вер Быковка ял деч 12 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4685	Верланыме вер Быковка ял деч 14,5 километр йӱдвел лийын шоген.
4686	Верланыме вер Быковка ял деч 15 километр йӱдвелне лийын шоген.
4687	Верланыме вер Быковка ял деч 16 километр йӱдвелне лийын шоген.
4688	Верланыме вер Васильевский сола деч 0,5 километр йӱдвелне лийын шоген.
4689	Верланыме вер Васильевский сола деч 0,5 километр кечывалвелне лийын шоген.
4690	Верланыме вер Васильевский сола деч 10 километр тораште лийын шоген.
4691	Верланыме вер Васильевский сола деч 12 километр тораште лийын шоген.
4692	Верланыме вер Васильевский сола деч 18 километр тораште лийын шоген.
4693	Верланыме вер Васильевский ял деч 10 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4694	Верланыме вер Васильевский ял деч 16 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4695	Верланыме вер Васильевский ял деч 22 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4696	Верланыме вер Васильевский ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4697	Верланыме вер Васильевский ял деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4698	Верланыме вер Васильевский ял деч 8,5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4699	Верланыме вер Васильевский ял деч 8 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4700	Верланыме вер Весшӱргӧ ял деч 10 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4701	Верланыме вер Весшӱргӧ ял деч 11 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4702	Верланыме вер Весшӱргӧ ял деч 13 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4703	Верланыме вер Весшӱргӧ ял деч 17 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4704	Верланыме вер Весшӱргӧ ял деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4705	Верланыме вер Весшӱргӧ ял деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4706	Верланыме вер Весшӱргӧ ял деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4707	Верланыме вер Весшӱргӧ ял деч 7 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4708	Верланыме вер Весшӱргӧ ял деч 9 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4709	Верланыме вер Вечын сола деч 1 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4710	Верланыме вер Вечын сола деч 2 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4711	Верланыме вер Вечын сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4712	Верланыме вер Вечын сола деч 3 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4713	Верланыме вер Вечын сола деч 4,5 километр йӱдвелне лийын шоген Торалык Яндекс.
4714	Верланыме вер Вечын сола деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4715	Верланыме вер Вечын сола деч 5 километр йӱдвелне лийын шоген Торалык Яндекс.
4716	Верланыме вер Вечын сола деч 7 километр йӱдвелне лийын шоген.
4717	Верланыме вер Вечын сола деч 7 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4718	Верланыме вер Вечын ял деч 7 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4719	Верланыме вер Визымъер посёлко деч 12 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4720	Верланыме вер Визымъер посёлко деч 19 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4721	Верланыме вер Визымъер посёлко деч 20 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4722	Верланыме вер Визымъер посёлко деч 25 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4723	Верланыме вер Визымъер посёлко деч 27 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4724	Верланыме вер Визымъер посёлко деч 28 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4725	Верланыме вер Визымъер посёлко деч 29 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4726	Верланыме вер Визымъер посёлко деч 32 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4727	Верланыме вер Визымъер посёлко деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4728	Верланыме вер Визымъер посёлко деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4729	Верланыме вер Визымъер посёлко деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4730	Верланыме вер Визымъер посёлко деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4731	Верланыме вер Виловат сола деч 10 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4732	Верланыме вер Виловат сола деч 10 километр тораште лийын шоген.
4733	Верланыме вер Виловат сола деч 1 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4734	Верланыме вер Виловат сола деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4735	Верланыме вер Виловат сола деч 2,5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4736	Верланыме вер Виловат сола деч 2 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4737	Верланыме вер Виловат сола деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4738	Верланыме вер Виловат сола деч 3,5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4739	Верланыме вер Виловат сола деч 3,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4740	Верланыме вер Виловат сола деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4741	Верланыме вер Виловат сола деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4742	Верланыме вер Виловат сола деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4743	Верланыме вер Виловат сола деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4744	Верланыме вер Виловат сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4745	Верланыме вер Виловат сола деч 5,5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4746	Верланыме вер Виловат сола деч 5 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4747	Верланыме вер Виловат сола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4748	Верланыме вер Виловат сола деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4749	Верланыме вер Виловат сола деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4750	Верланыме вер Виловат сола деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4751	Верланыме вер Виловат сола деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4752	Верланыме вер Виловат сола деч 7 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4753	Верланыме вер Виловат сола деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4754	Верланыме вер Виловат сола деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4755	Верланыме вер Виловат сола деч 8 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4756	Верланыме вер Виловат сола деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4757	Верланыме вер Волаксола ял деч 3 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4758	Верланыме вер Волаксола ял деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4759	Верланыме вер Волаксола ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4760	Верланыме вер Волаксола ял деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4761	Верланыме вер Волаксола ял деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4762	Верланыме вер Волаксола ял деч 8,5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4763	Верланыме вер Волаксола ял деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4764	Верланыме вер Горный Шумец ял деч 10 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4765	Верланыме вер Горный Шумец ял деч 17 километр тораште лийын шоген.
4766	Верланыме вер Горный Шумец ял деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4767	Верланыме вер Горный Шумец ял деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4768	Верланыме вер Горный Шумец ял деч 2 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4769	Верланыме вер Горный Шумец ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4770	Верланыме вер Грак кундемын эрвелныже лийын шога.
4771	Верланыме вер Грак сола деч 18 километр эрвелне лийын шога.
4772	Верланыме вер Ежово сола деч 10,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4773	Верланыме вер Ежово сола деч 10 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4774	Верланыме вер Ежово сола деч 11 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4775	Верланыме вер Ежово сола деч 1 километр касвелне лийын шоген.
4776	Верланыме вер Ежово сола деч 3 километр йӱдвелне лийын шоген.
4777	Верланыме вер Ежово сола деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4778	Верланыме вер Ежово сола деч 6 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4779	Верланыме вер Ежово сола деч 8 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4780	Верланыме вер Ердӱр сола деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4781	Верланыме вер Ердӱр ял деч 3 километр кечывалвел эрвел лийын шоген.
4782	Верланыме вер Ердӱр ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4783	Верланыме вер Ердӱр ял деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4784	Верланыме вер Ердӱр ял деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4785	Верланыме вер Ердӱр ял деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4786	Верланыме вер Ердӱр ял деч 7 километр касвел лийын шоген.
4787	Верланыме вер Ердӱр ял деч 9 километр тораште лийын шоген.
4788	Верланыме вер Зеленогорск посёлко деч 15 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4789	Верланыме вер Зеленогорск посёлко деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4790	Верланыме вер Зеленогорск посёлко деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4791	Верланыме вер Зеленогорск посёлко деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4792	Верланыме вер Зеленогорск посёлко деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4793	Верланыме вер Знаменский посёлко деч 0,5 километр кечывалвел — эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4794	Верланыме вер Знаменский посёлко деч 12 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4795	Верланыме вер Знаменский посёлко деч 15 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4796	Верланыме вер Знаменский посёлко деч 17 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4797	Верланыме вер Знаменский посёлко деч 19 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4798	Верланыме вер Знаменский посёлко деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4799	Верланыме вер Знаменский посёлко деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4800	Верланыме вер Знаменский посёлко деч 3 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4801	Верланыме вер Знаменский посёлко деч 3 километр кечывалвел — эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4802	Верланыме вер Знаменский посёлко деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4803	Верланыме вер Знаменский посёлко деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4804	Верланыме вер Знаменский посёлко деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4805	Верланыме вер Знаменский посёлко деч 9 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4806	Верланыме вер Изи Каракша ял деч 0,1 километр касвелне лийын шоген.
4807	Верланыме вер Изи Каракша ял деч 10 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4808	Верланыме вер Изи Каракша ял деч 10 километр тораште лийын шоген.
4809	Верланыме вер Изи Каракша ял деч 1,5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4810	Верланыме вер Изи Каракша ял деч 1 километр эрвелне лийын шоген.
4811	Верланыме вер Изи Каракша ял деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4812	Верланыме вер Изи Каракша ял деч 2 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4813	Верланыме вер Изи Каракша ял деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4814	Верланыме вер Изи Каракша ял деч 4,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4815	Верланыме вер Изи Каракша ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4816	Верланыме вер Изи Каракша ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4817	Верланыме вер Изи Каракша ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4818	Верланыме вер Изи Каракша ял деч 9 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4819	Верланыме вер Изи Маршан почиҥга ял деч 0,5 километр тораште лийын шоген.
4820	Верланыме вер Изи Пурга сола деч 13 километр кечывалвелне лийын шога.
4821	Верланыме вер Йоласъял ял воктене 0,5 километр тораште лийын шоген.
4822	Верланыме вер Йоласъял ял деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4823	Верланыме вер Йоласъял ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4824	Верланыме вер Йоласъял ял деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4825	Верланыме вер Йоласъял ял деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4826	Верланыме вер Йоласъял ял деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4827	Верланыме вер Йоласъял ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4828	Верланыме вер Йоласъял ял деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4829	Верланыме вер Йоласъял ял деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4830	Верланыме вер Йоласъял ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4831	Верланыме вер Йоласъял ял деч 5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4832	Верланыме вер Йоласъял ял деч 6,5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4833	Верланыме вер Йоласъял ял деч 6,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4834	Верланыме вер Йоласъял ял деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4835	Верланыме вер Йоласъял ял деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4836	Верланыме вер Йоласъял ял деч 6 километр эрвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4837	Верланыме вер Йоласъял ял деч 7,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4838	Верланыме вер Йоласъял ял деч 9 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4839	Верланыме вер Йошкар-Ола деч 106 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4840	Верланыме вер Йошкар-Ола деч 13 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4841	Верланыме вер Йошкар-Ола деч 2 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4842	Верланыме вер Йошкар-Ола деч 38 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4843	Верланыме вер Йошкар-Ола деч 56 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4844	Верланыме вер Йошкар-Ола деч 80 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4845	Верланыме вер Йошкар-Ола ола деч 125 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4846	Верланыме вер Йошкар-Ола ола деч 198 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4847	Верланыме вер Йошкар-Ола ола деч 33 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4848	Верланыме вер Йошкар-Ола ола деч 86 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4849	Верланыме вер Йошкр-Ола деч 42 километр йӱдвел эрвелне Роҥго эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
4850	Верланыме вер Йӱксар сола деч 10 километр йӱдвелне лийын шоген.
4851	Верланыме вер Йӱксар сола деч 10 километр касвелне лийын шоген.
4852	Верланыме вер Йӱксар сола деч 10 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4853	Верланыме вер Йӱксар сола деч 11 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4854	Верланыме вер Йӱксар сола деч 12 километр йӱдвелне лийын шоген.
4855	Верланыме вер Йӱксар сола деч 12 километр кечывалвелне лийын шоген.
4856	Верланыме вер Йӱксар сола деч 14 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4857	Верланыме вер Йӱксар сола деч 14 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4858	Верланыме вер Йӱксар сола деч 15 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4859	Верланыме вер Йӱксар сола деч 18 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4860	Верланыме вер Йӱксар сола деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4861	Верланыме вер Йӱксар сола деч 4 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4862	Верланыме вер Йӱксар сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4863	Верланыме вер Йӱксар сола деч 4 километр эрвелне лийын шоген.
4864	Верланыме вер Йӱксар сола деч 5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4865	Верланыме вер Йӱксар сола деч 7 километр кечывалвелне лийын шоген.
4866	Верланыме вер Йӱксар сола деч 9 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4867	Верланыме вер Йӱксар сола деч 9 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4868	Верланыме вер Йӱледӱр сола деч 0,5 километр касвелне лийын шоген.
4869	Верланыме вер Йӱледӱр сола деч 2 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4870	Верланыме вер Йӱледӱр сола деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4871	Верланыме вер Йӱледӱр сола деч 2 эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4872	Верланыме вер Йӱледӱр сола деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4873	Верланыме вер Йӱледӱр сола деч 6 километр эрвелне лийын шоген.
4874	Верланыме вер Йӱледӱр сола деч 7 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4875	Верланыме вер Йӱледӱр сола деч 7 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4876	Верланыме вер Йӱледӱр сола деч 8 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4877	Верланыме вер Йӱледӱр сола деч 9 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4878	Верланыме вер Йӱледӱр сола деч 9 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4879	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 10 километр йӱдвелне лийын шоген.
4880	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 1,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4881	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 1 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4882	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 25 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4883	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 25 километр тораште лийын шоген.
4884	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 36 километр тораште лийын шоген.
4885	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 38 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4886	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 3 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4887	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 50 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4888	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 51 километр тораште лийын шоген.
4889	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 61 километр тораште лийын шоген.
4890	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 64 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4891	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 64 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4892	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 64 километр тораште лийын шоген.
4893	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 6 километр тораште лийын шоген.
4894	Верланыме вер Йӱрнӧ ола сынан посёлко деч 9 километр тораште лийын шоген.
4895	Верланыме вер Йыр ял деч 3 километр тораште лийын шоген.
4896	Верланыме вер Какшамарий ял деч 10 километр тораште Кугу Какшан эҥерын серыштыже лийын шоген.
4897	Верланыме вер Какшамарий ял деч 11 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4898	Верланыме вер Какшамарий ял деч 19 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4899	Верланыме вер Какшамарий ял деч 20 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4900	Верланыме вер Какшамарий ял деч 22 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4901	Верланыме вер Какшамарий ял деч 23 километр тораште лийын шоген.
4902	Верланыме вер Какшамарий ял деч 24 километр тораште лийын шоген.
4903	Верланыме вер Какшамарий ял деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4904	Верланыме вер Какшамарий ял деч 2 километр тораште лийын шоген.
4905	Верланыме вер Какшамарий ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4906	Верланыме вер Какшамарий ял деч 6 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4907	Верланыме вер Какшанмучаш сола воктене лийын шоген.
4908	Верланыме вер Какшанмучаш сола деч 0,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4909	Верланыме вер Какшанмучаш сола деч 1,5 километр йӱдвелне лийын шоген.
4910	Верланыме вер Какшанмучаш сола деч 1 километр йӱдвелне лийын шоген.
4911	Верланыме вер Какшанмучаш сола деч 2 километр кечывалвелне лийын шоген.
4912	Верланыме вер Какшанмучаш сола деч 3,5 километр эрвелне лийын шоген.
4913	Верланыме вер Какшанмучаш сола деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4914	Верланыме вер Какшанмучаш сола деч 5 километр тораште Нурмо эҥер воктене лийын шоген.
4915	Верланыме вер Какшанмучаш сола деч 5 километр эрвелне лийын шоген.
4916	Верланыме вер Какшанмучаш сола деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4917	Верланыме вер Какшанмучаш сола деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
4918	Верланыме вер Какшанмучаш ял деч 13 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4919	Верланыме вер Какшанмучаш ял деч 2 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4920	Верланыме вер Какшанмучаш ял деч 3 километр йӱдвел касвелне Нурмо эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
4921	Верланыме вер Какшанмучаш ял деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4922	Верланыме вер Какшанмучаш ял деч 3 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4923	Верланыме вер Какшанмучаш ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4924	Верланыме вер Какшанмучаш ял деч 4 километр касвелне Нурмо эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
4925	Верланыме вер Какшанмучаш ял деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4926	Верланыме вер Какшанмучаш ял деч 5 километр кечывалвелне Нурмо эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
4927	Верланыме вер Какшанмучаш ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4928	Верланыме вер Какшанмучаш ял деч 7 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4929	Верланыме вер Какшан посёлко деч 16 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4930	Верланыме вер Калий деч 7 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4931	Верланыме вер Калий ял деч 1 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4932	Верланыме вер Калий ял деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
4933	Верланыме вер Калий ял деч 2,5 километр эрвелне лийын шоген.
4934	Верланыме вер Калий ял деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4935	Верланыме вер Калий ял деч 2 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4936	Верланыме вер Калий ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4937	Верланыме вер Калий ял деч 3 километр эрвелне лийын шоген.
4938	Верланыме вер Калий ял деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
4939	Верланыме вер Калий ял деч 8 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4940	Верланыме вер Камша ола деч 16 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4941	Верланыме вер Канторъял ял деч 1 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4942	Верланыме вер Канторъял ял деч 1 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4943	Верланыме вер Канторъял ял деч 2 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4944	Верланыме вер Канторъял ял деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4945	Верланыме вер Канторъял ял деч 5 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4946	Верланыме вер Канторъял ял деч 5 километр эрвелне лийын шоген.
4947	Верланыме вер Канторъял ял деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4948	Верланыме вер Канторъял ял деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4949	Верланыме вер Канторъял ял деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4950	Верланыме вер Канторъял ял деч 8 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4951	Верланыме вер Канторъял ял деч 8 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4952	Верланыме вер Канторъял ял деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4953	Верланыме вер Канторъял ял деч 8 километр тораште лийын шоген.
4954	Верланыме вер Канторъял ял деч 9 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4955	Верланыме вер Канторъял ял деч 9 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4956	Верланыме вер Карагӧл деч 16 километр йӱдвел касвелне лийын шога.
4957	Верланыме вер Карай сельсоветын территорийыштыже Егытсола корем воктене лийын шоген.
4958	Верланыме вер Карай ял деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4959	Верланыме вер Карай ял деч 2 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4960	Верланыме вер Карай ял деч 3 километр йӱдвелне Эҥерӱмбал ял воктене лийын шоген.
4961	Верланыме вер Карай ял деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4962	Верланыме вер Карай ял деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4963	Верланыме вер Карай ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4964	Верланыме вер Кельмаксола деч 1 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4965	Верланыме вер Кельмаксола деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4966	Верланыме вер Кельмаксола ял деч 1,5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4967	Верланыме вер Кельмаксола ял деч 1 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4968	Верланыме вер Кельмаксола ял деч 1 километр касвелне лийын шоген.
4969	Верланыме вер Кельмаксола ял деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4970	Верланыме вер Кельмаксола ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4971	Верланыме вер Кельмаксола ял деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4972	Верланыме вер Кельмаксола ял деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4973	Верланыме вер Кизнер кундемын кечывалвелныже лийын шога.
4974	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 10 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4975	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 10 километр йӱдвелне лийын шоген.
4976	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 15 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4977	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 16 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4978	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 18 километр йӱдвелне лийын шоген.
4979	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 1 километр эрвелне лийын шоген.
4980	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 21 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4981	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 22 километр йӱдвелне лийын шоген.
4982	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 24 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4983	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 29 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4984	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 32 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4985	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 34 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4986	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 36 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4987	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4988	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 3 километр эрвелне лийын шоген.
4989	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 41 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4990	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 52 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4991	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 5,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4992	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
4993	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 65 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4994	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 77 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4995	Верланыме вер Килемар ола сынан посёлко деч 7 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
4996	Верланыме вер Китнинка эҥерын шола серыштыже лийын шоген.
4997	Верланыме вер Киясово кундемын кечывалвелныже лийын шога.
4998	Верланыме вер Кожласола деч 1,5 километр касвелне лийын шоген.
4999	Верланыме вер Кожласола деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5000	Верланыме вер Кожласола деч 3 километр тораште лийын шоген.
5001	Верланыме вер Кожласола деч 5 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5002	Верланыме вер Кожласола деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5003	Верланыме вер Кожласола деч 9 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5004	Верланыме вер Кожласола сола деч 7 километр тораште лийын шоген.
5005	Верланыме вер Козиково посёлко деч 11 километр йӱдвел эрвелне лийын шога, Кума эҥерын пурла серыштыже Торалык Яндекс.
5006	Верланыме вер Козиково посёлко деч 14 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5007	Верланыме вер Козиково посёлко деч 15 километр тораште лийын шоген.
5008	Верланыме вер Козиково посёлко деч 16 километр тораште лийын шоген.
5009	Верланыме вер Козиково посёлко деч 17 километр тораште лийын шоген.
5010	Верланыме вер Козиково посёлко деч 1 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5011	Верланыме вер Козиково посёлко деч 3 километр тораште лийын шоген.
5012	Верланыме вер Козиково посёлко деч 4 километр тораште лийын шоген.
5013	Верланыме вер Козиково посёлко деч 6 километр тораште лийын шоген.
5014	Верланыме вер Козиково посёлко деч 7 километр тораште лийын шоген.
5015	Верланыме вер Козиково посёлко деч 8 километр тораште лийын шоген.
5016	Верланыме вер Кокла Кодам ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5017	Верланыме вер Кокласола деч 10 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5018	Верланыме вер Кокласола деч 11 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5019	Верланыме вер Кокласола деч 13 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5020	Верланыме вер Кокласола деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5021	Верланыме вер Кокласола деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5022	Верланыме вер Кокласола деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5023	Верланыме вер Кокласола деч 5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5024	Верланыме вер Кокласола деч 5 километр касвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5025	Верланыме вер Кокласола деч 7 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5026	Верланыме вер Кокласола сола деч 5 километр касвелне лийын шоген.
5027	Верланыме вер Кокласола ял деч 11 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5028	Верланыме вер Кокласола ял деч 7 километр касвелне лийын шоген.
5029	Верланыме вер Кокласола ял деч 8 километр касвелне лийын шоген.
5030	Верланыме вер Кокласола ялын кечывалвел касвелныже лийын шоген.
5031	Верланыме вер Коньга эҥер воктене лийын шоген.
5032	Верланыме вер Кораксола ял деч 1,5 километр тораште лийын шоген.
5033	Верланыме вер Кораксола ял деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5034	Верланыме вер Кораксола ял деч 4 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5035	Верланыме вер Кораксола ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5036	Верланыме вер Кораксола ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5037	Верланыме вер Кораксола ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5038	Верланыме вер Кораксола ял деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5039	Верланыме вер Коротни сола деч 12 километр тораште лийын шоген.
5040	Верланыме вер Коротни сола деч 13 километр тораште лийын шоген.
5041	Верланыме вер Коротни сола деч 20 километр да Кум Рӱдӧ посёлко деч икмыняр километр тораште лийын шоген.
5042	Верланыме вер Коротни сола деч 26 километр тораште лийын шоген.
5043	Верланыме вер Коротни сола деч 28 километр тораште лийын шоген.
5044	Верланыме вер Коротни сола деч 29 километр тораште лийын шоген.
5045	Верланыме вер Коротни сола деч 2 километр тораште лийын шоген.
5046	Верланыме вер Коротни сола деч 31 километр тораште лийын шоген.
5047	Верланыме вер Коротни сола деч 48 километр тораште лийын шоген.
5048	Верланыме вер Коротни сола деч 4 километр тораште лийын шоген.
5049	Верланыме вер Коротни сола деч 5 километр тораште лийын шоген.
5050	Верланыме вер Коротни сола деч 8 километр тораште лийын шоген.
5051	Верланыме вер Косолап сола деч 10 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5052	Верланыме вер Косолап сола деч 10 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5053	Верланыме вер Косолап сола деч 11 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5054	Верланыме вер Косолап сола деч 12 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5055	Верланыме вер Косолап сола деч 12 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5056	Верланыме вер Косолап сола деч 15 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5057	Верланыме вер Косолап сола деч 19 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5058	Верланыме вер Косолап сола деч 1 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5059	Верланыме вер Косолап сола деч 2,5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5060	Верланыме вер Косолап сола деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5061	Верланыме вер Косолап сола деч 3 километр тораште лийын шоген.
5062	Верланыме вер Косолап сола деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5063	Верланыме вер Косолап сола деч 5 километр касвелне лийын шоген.
5064	Верланыме вер Косолап сола деч 7 километр кечывалвелне лийын шоген.
5065	Верланыме вер Косолап сола деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5066	Верланыме вер Косолап сола деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5067	Верланыме вер Косолап ял деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5068	Верланыме вер Косолап ял деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5069	Верланыме вер Косолоп сола деч 7 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5070	Верланыме вер Косолоп ял деч 7 километр касвелне лийын шоген.
5071	Верланыме вер Косолоп ял деч 8 километр тораште лийын шоген.
5072	Верланыме вер Краснооктябрьский сола сынан посёлко деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5073	Верланыме вер Красный Мост посёлко деч 18 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5074	Верланыме вер Красный Мост посёлко деч 18 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5075	Верланыме вер Красный Мост посёлко деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5076	Верланыме вер Красный Мост посёлко деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5077	Верланыме вер Кремленки ял деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5078	Верланыме вер Кремленки ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5079	Верланыме вер Кремленки ял деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5080	Верланыме вер Кремленки ял деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5081	Верланыме вер Кремленки ял деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5082	Верланыме вер Крешын Руй деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5083	Верланыме вер Крешын Руй ял деч 1 километр кечывалвелне лийын шоген.
5084	Верланыме вер Крешын Руй ял деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5085	Верланыме вер Крешын Руй ял деч 3 километр касвелне лийын шоген.
5086	Верланыме вер Крешын Руй ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5087	Верланыме вер Крешын Руй ял деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5088	Верланыме вер Крешын Руй ял деч йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5089	Верланыме вер Кӱанпамаш ял деч 0,5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5090	Верланыме вер Кӱанпамаш ял деч 0,6 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5091	Верланыме вер Кӱанпамаш ял деч 1 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5092	Верланыме вер Кӱанпамаш ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5093	Верланыме вер Кӱанпамаш ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шоген.
5094	Верланыме вер Кӱанпамаш ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5095	Верланыме вер Кӱанпамаш ял деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5096	Верланыме вер Кӱанпамаш ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5097	Верланыме вер Кӱанпамаш ял деч 5 километр кечывалвелне лийын шоген.
5098	Верланыме вер Кӱанпамаш ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5099	Верланыме вер Кӱанпамаш ял деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5100	Верланыме вер Кӱанпамаш ял деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5101	Верланыме вер Кугуван ял вокене лийын шоген.
5102	Верланыме вер Кугу Карлыган сола деч 11 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5103	Верланыме вер Кугу Карлыган сола деч 13 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5104	Верланыме вер Кугу Карлыган сола деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5105	Верланыме вер Кугу Карлыган сола деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5106	Верланыме вер Кугу Карлыган сола деч 3,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5107	Верланыме вер Кугу Карлыган сола деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5108	Верланыме вер Кугу Карлыган сола деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5109	Верланыме вер Кугу Карлыган сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5110	Верланыме вер Кугу Карлыган сола деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5111	Верланыме вер Кугу Карлыган сола деч 6 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5112	Верланыме вер Кугу Карлыган сола деч 8 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5113	Верланыме вер Кугу Карлыган сола деч 8 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5114	Верланыме вер Кугу Карлыган сола деч 9 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5115	Верланыме вер Кугу Карлыган ял деч 10 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5116	Верланыме вер Кугу Карлыган ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5117	Верланыме вер Кугу Карлыган ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5118	Верланыме вер Кугу Карлыган ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5119	Верланыме вер Кугу Карлыган ял деч 6 километр касвелне лийын шоген.
5120	Верланыме вер Кугу Кодам ял деч 3,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5121	Верланыме вер Кугу Кодам ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5122	Верланыме вер Кугу Кодам ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5123	Верланыме вер Кугу Кодам ял деч 6 километр йӱдвелне лийын шоген.
5124	Верланыме вер Кугу Кодам ял деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5125	Верланыме вер Кугу Кодам ял деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5126	Верланыме вер Кугу Кугланур ял деч 1,5 километр йӱдвелне лийын шоген.
5127	Верланыме вер Кугу Кугланур ял деч 2 километр касвелне лийын шоген.
5128	Верланыме вер Кугу Кугланур ял деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5129	Верланыме вер Кугу Кугланур ял деч 2 километр тораште лийын шоген.
5130	Верланыме вер Кугу Лаждӱр ял деч 0,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5131	Верланыме вер Кугу Лаждӱр ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шоген.
5132	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 10 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5133	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5134	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 2 километр кечывалвел касвелне ийын шога Торалык Яндекс.
5135	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 3 километр йӱдвелне Оръю эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
5136	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне Оръю эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
5137	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне Талман эҥерын шола серыштыже лийын шоген.
5138	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 4 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5139	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 4 километр эрвелне лийын шоген.
5140	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5141	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5142	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5143	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5144	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 8 километр йӱдвел касвел лийын шоген.
5145	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 8 километр йӱдвелне лийын шоген.
5146	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5147	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 9 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5148	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 9 километр йӱдвел эрвелне Оръю эҥерын серыштыже лийын шоген.
5149	Верланыме вер Кугу Лумарий ял деч 9 километр тораште лийын шоген.
5150	Верланыме вер Кугунур ял деч 2,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5151	Верланыме вер Кугунур ял деч 2 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5152	Верланыме вер Кугунур ял деч 3,5 километр эрвелне лийын шоген.
5153	Верланыме вер Кугунур ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5154	Верланыме вер Кугунур ял деч 3 километр эрвелне лийын шоген.
5155	Верланыме вер Кугунур ял деч 6 километр йӱдвелне лийын шоген.
5156	Верланыме вер Кугунур ял деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5157	Верланыме вер Кугунур ял деч 7 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5158	Верланыме вер Кугунур ял деч 8 километр йӱдвелне лийын шоген.
5159	Верланыме вер Кугунур ял деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5160	Верланыме вер Кугунур ял деч 9 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5161	Верланыме вер Кугу Ӧрша ял деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5162	Верланыме вер Кугу Ӧрша ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5163	Верланыме вер Кугу Ӧрша ял деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5164	Верланыме вер Кугу Ӧрша ял деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5165	Верланыме вер Кугу Ӧрша ял деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5166	Верланыме вер Кугу Ӧрша ял деч 7 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5167	Верланыме вер Кугу Ӧрша ял деч 7 километр касвелне лийын шоген.
5168	Верланыме вер Кугу Ӧрша ял деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5169	Верланыме вер Кугу Памъял ял деч 0,5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5170	Верланыме вер Кугу Памъял ял деч 10 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5171	Верланыме вер Кугу Памъял ял деч 1,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5172	Верланыме вер Кугу Памъял ял деч 2,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5173	Верланыме вер Кугу Памъял ял деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5174	Верланыме вер Кугу Памъял ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5175	Верланыме вер Кугу Памъял ял деч 8 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5176	Верланыме вер Кугу Пумарий сола деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5177	Верланыме вер Кугу Пумарий сола деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5178	Верланыме вер Кугу Пумарий сола деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5179	Верланыме вер Кугу Пумарий сола деч 6,5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5180	Верланыме вер Кугу Сердыж ял деч 12 километр тораште лийын шоген.
5181	Верланыме вер Кугу Сердыж ял деч 2 километр тораште лийын шоген.
5182	Верланыме вер Кугу Сердыж ял деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5183	Верланыме вер Кугу Сердыж ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5184	Верланыме вер Кугу Сердыж ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5185	Верланыме вер Кугу Сердыж ял деч 4 километр касвелне лийын шоген.
5186	Верланыме вер Кугу Сердыж ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5187	Верланыме вер Кугу Сердыж ял деч 6 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5188	Верланыме вер Кугу Сердыж ял деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5189	Верланыме вер Кугусола сола воктене лийын шоген.
5190	Верланыме вер Кугусола сола деч 10 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5191	Верланыме вер Кугусола сола деч 1 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5192	Верланыме вер Кугусола сола деч 1 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5193	Верланыме вер Кугусола сола деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5194	Верланыме вер Кугусола сола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5195	Верланыме вер Кугусола сола деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5196	Верланыме вер Кугусола сола деч 6 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5197	Верланыме вер Кугусола сола деч 8 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5198	Верланыме вер Кугусола сола деч 9 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5199	Верланыме вер Кугу Шале ял деч 0,5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5200	Верланыме вер Кугу Шале ял деч 11 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5201	Верланыме вер Кугу Шале ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5202	Верланыме вер Кугу Шале ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5203	Верланыме вер Кугу Шале ял деч 3 километр тораште лийын шоген.
5204	Верланыме вер Кугу Шале ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5205	Верланыме вер Кугу Шале ял деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5206	Верланыме вер Кугу Шале ял деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5207	Верланыме вер Кугу Шале ял деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5208	Верланыме вер Кугэҥер деч 2 километр йӱдвелне Мушко эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
5209	Верланыме вер Кугэҥер деч 2 километр йӱдвелне Мушко эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
5210	Верланыме вер Кугэҥер ял деч 0,5 километр кечывалвелне лийын шоген.
5211	Верланыме вер Кугэҥер ял деч 1 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5212	Верланыме вер Кугэҥер ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5213	Верланыме вер Кугэҥер ял деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5214	Верланыме вер Кугэҥер ял деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5215	Верланыме вер Кугэҥер ял деч 4 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5216	Верланыме вер Кугэҥер ял деч 8 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5217	Верланыме вер Кужер ола сынан посёлко деч 5,5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5218	Верланыме вер Кужер сола деч 11 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5219	Верланыме вер Кужмарий сола воктен лийын шоген.
5220	Верланыме вер Кужмарий сола деч 12 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5221	Верланыме вер Кужмарий сола деч 12 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5222	Верланыме вер Кужмарий сола деч 1 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5223	Верланыме вер Кужмарий сола деч 1 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5224	Верланыме вер Кужмарий сола деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5225	Верланыме вер Кужмарий сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5226	Верланыме вер Кужмарий сола деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5227	Верланыме вер Кужмарий сола деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5228	Верланыме вер Кужмарий сола деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5229	Верланыме вер Кужмарий сола деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5230	Верланыме вер Кужмарий сола деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5231	Верланыме вер Кужмарий сола деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шоген Торалык Яндекс.
5232	Верланыме вер Кужмарий сола деч 4 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5233	Верланыме вер Кужмарий сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5234	Верланыме вер Кужмарий сола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5235	Верланыме вер Кужмарий сола деч 6 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5236	Верланыме вер Кужмарий сола деч 6 километр тораште лийын шоген.
5237	Верланыме вер Кужмарий ял деч 3,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5238	Верланыме вер Кужмарий ял деч 5,5 километр эрвелне лийын шоген.
5239	Верланыме вер Кужэҥер ола сынан посёлко воктене Лемде эҥерын шола серыштыже лийын шоген.
5240	Верланыме вер Кужэҥер ола сынан посёлко деч 10 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5241	Верланыме вер Кужэҥер ола сынан посёлко деч 14 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5242	Верланыме вер Кужэҥер ола сынан посёлко деч 18 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5243	Верланыме вер Кужэҥер ола сынан посёлко деч 18 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5244	Верланыме вер Кужэҥер ола сынан посёлко деч 1 километр йӱдвелне лийын шоген.
5245	Верланыме вер Кужэҥер ола сынан посёлко деч 3,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5246	Верланыме вер Кужэҥер ола сынан посёлко деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5247	Верланыме вер Кужэҥер ола сынан посёлко деч 4,5 километр йӱдвелне лийын шоген.
5248	Верланыме вер Кужэҥер ола сынан посёлко деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5249	Верланыме вер Кужэҥер ола сынан посёлко деч 5 километр йӱдвелне лийын шоген.
5250	Верланыме вер Кужэҥер ола сынан посёлко деч 6 километр кечывалвелне лийын шоген.
5251	Верланыме вер Кужэҥер ола сынан посёлко деч 8 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5252	Верланыме вер Кузнеч ял деч 1 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5253	Верланыме вер Кузнеч ял деч 2,5 километр йӱдвелне лийын шоген.
5254	Верланыме вер Кузнеч ял деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5255	Верланыме вер Кузнеч ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5256	Верланыме вер Кузнеч ял деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5257	Верланыме вер Кузнеч ял деч 3 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5258	Верланыме вер Кузнеч ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5259	Верланыме вер Кузнеч ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5260	Верланыме вер Кузнеч ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5261	Верланыме вер Кукмарий ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5262	Верланыме вер Кукмарий ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5263	Верланыме вер Кукмарий ял деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5264	Верланыме вер Кукмарий ял деч 7 километр кечывалвелне лийын шоген.
5265	Верланыме вер Кукнур деч 8 километр йӱдвелне лийын шоген.
5266	Верланыме вер Кукнур сола воктене лийын шоген.
5267	Верланыме вер Кукнур сола деч 0,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5268	Верланыме вер Кукнур сола деч 1 километр йӱдвелне лийын шоген Торалык Яндекс.
5269	Верланыме вер Кукнур сола деч 2 километр йӱдвел эрвелне Пикша эҥер воктене лийын шоген.
5270	Верланыме вер Кукнур сола деч 2 километр эрвелне лийын шоген.
5271	Верланыме вер Кукнур сола деч 3,5 километр йӱдвелне лийын шоген.
5272	Верланыме вер Кукнур сола деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5273	Верланыме вер Кукнур сола деч 4 километр йӱдвелне Пикша эҥер воктене лийын шоген.
5274	Верланыме вер Кукнур сола деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5275	Верланыме вер Кукнур сола деч 5 километр йӱдвелне лийын шоген.
5276	Верланыме вер Кукнур сола деч 5 километр тораште лийын шоген.
5277	Верланыме вер Кукнур сола деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5278	Верланыме вер Кукнур сола деч 6 километр тораште лийын шоген.
5279	Верланыме вер Кукнур ял деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5280	Верланыме вер Кукнур ял деч 5 километр йӱдвел эрвелне Кульша эҥер воктене лийын шога Торалык Яндекс.
5281	Верланыме вер Кулаково сола воктене лийын шоген.
5282	Верланыме вер Кулаково сола деч 1 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5283	Верланыме вер Кулаково сола деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5284	Верланыме вер Кулаково сола деч 3,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5285	Верланыме вер Кулаково сола деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5286	Верланыме вер Кулаково сола деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5287	Верланыме вер Кулаково сола деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5288	Верланыме вер Кулаково сола деч 4 километр тораште лийын шоген.
5289	Верланыме вер Кулаково сола деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5290	Верланыме вер Кулаково сола деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5291	Верланыме вер Кулаково сола деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5292	Верланыме вер Кулаково сола деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5293	Верланыме вер Кулаково сола деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5294	Верланыме вер Кулаково сола деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5295	Верланыме вер Кулаково сола деч 8,5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5296	Верланыме вер Кулаково сола деч 8 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5297	Верланыме вер Кумъя сола деч 0,5 километр йӱдвелне лийын шоген.
5298	Верланыме вер Кумъя сола деч 0,5 километр кечывалвелне лийын шоген.
5299	Верланыме вер Кумъя сола деч 0,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5300	Верланыме вер Кумъя сола деч 10 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5301	Верланыме вер Кумъя сола деч 11,5 километр эрвелне лийын шоген.
5302	Верланыме вер Кумъя сола деч 11 километр эрвелне лийын шоген.
5303	Верланыме вер Кумъя сола деч 12 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5304	Верланыме вер Кумъя сола деч 12 километр кечывалвелне лийын шоген.
5305	Верланыме вер Кумъя сола деч 14 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5306	Верланыме вер Кумъя сола деч 2 километр кечывалвелне лийын шоген.
5307	Верланыме вер Кумъя сола деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5308	Верланыме вер Кумъя сола деч 3 километр йӱдвелне лийын шоген.
5309	Верланыме вер Кумъя сола деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5310	Верланыме вер Кумъя сола деч 6 километр кечывалвелне лийын шоген.
5311	Верланыме вер Кумъя сола деч 7 километр йӱдвелне лийын шоген.
5312	Верланыме вер Кумъя сола деч 8 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5313	Верланыме вер Кумъя сола деч 8 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5314	Верланыме вер Кумъя сола деч 9 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5315	Верланыме вер Купсола деч 3 километр йӱдвелне лийын шога.
5316	Верланыме вер Купсола деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5317	Верланыме вер Купсола деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога.
5318	Верланыме вер Купсола деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5319	Верланыме вер Купсола деч 7 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5320	Верланыме вер Купсола сола деч 1 километр эрвелне лийын шоген.
5321	Верланыме вер Купсола сола деч 7 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5322	Верланыме вер Купсола сола деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5323	Верланыме вер Купсола сола деч 8 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5324	Верланыме вер Куракино сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5325	Верланыме вер Куракино сола деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5326	Верланыме вер Куракино сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5327	Верланыме вер Куракино ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5328	Верланыме вер Куракино ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5329	Верланыме вер Куракино ял деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5330	Верланыме вер Куржам ял деч 8 километр тораште лийын шоген.
5331	Верланыме вер Куяр посёлко деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5332	Верланыме вер Куяр посёлко деч 6,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5333	Верланыме вер Куяр посёлко деч 6 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5334	Верланыме вер Кыдал Озакъял ял деч 21 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5335	Верланыме вер Кыдал Озакъял ял деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5336	Верланыме вер Кыдал Озакъял ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5337	Верланыме вер Кыдал Озакъял ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5338	Верланыме вер Кыдал Озакъял ял деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5339	Верланыме вер Кыдал Озакъял ял деч 8 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5340	Верланыме вер Кызытсе Солнечный посёлко верыште лийын шоген.
5341	Верланыме вер Лажъял деч 1 километр касвел эрвелне Лаж эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
5342	Верланыме вер Лажъял деч 2 километр кечывалвелне Лаж эҥер воктене лийын шога Торалык Яндекс.
5343	Верланыме вер Лажъял деч 3 километр кечывалвелне Нольык эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
5344	Верланыме вер Лажъял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5345	Верланыме вер Лажъял деч 4 километр кечывалвел эрвелне Тамшэҥер ял воктене лийын шога Торалык Яндекс.
5346	Верланыме вер Лапчын ял деч 0,5 километр кечывалвелне лийын шоген.
5347	Верланыме вер Летник ял воктене лийын шоген.
5348	Верланыме вер Лӱльпан ял деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5349	Верланыме вер Лушмара ола сынан посёлко деч 2 километр тораште лийын шоген.
5350	Верланыме вер Лушмара ола сынан посёлко деч 3 километр тораште лийын шоген.
5351	Верланыме вер Лушмара ола сынан посёлко деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5352	Верланыме вер Лушмара ола сынан посёлко деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5353	Верланыме вер Майдан ял деч 3 километр кечывалвелне лийын шоген.
5354	Верланыме вер Майский посёлко деч 15 километр йӱдвелне лийын шоген.
5355	Верланыме вер Майский посёлко деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5356	Верланыме вер Макарсер ял деч 9 километр тораште лийын шоген.
5357	Верланыме вер Мариец посёлко воктене лийын шога Торалык Яндекс.
5358	Верланыме вер Мариец посёлко деч 11 эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5359	Верланыме вер Мариец посёлко деч 12 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5360	Верланыме вер Мариец посёлко деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5361	Верланыме вер Мариец посёлко деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5362	Верланыме вер Мариец посёлко деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5363	Верланыме вер Мариец посёлко деч 6,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5364	Верланыме вер Мариец посёлко деч 6 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5365	Верланыме вер Мариец посёлко деч 7 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5366	Верланыме вер Мариец посёлко деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5367	Верланыме вер Мариец посёлко деч 7 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5368	Верланыме вер Мариец посёлко деч 9 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5369	Верланыме вер Мариец посёлко деч 9 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5370	Верланыме вер Мариец посёлко деч 9 километр тораште лийын шоген.
5371	Верланыме вер Марий Купто ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5372	Верланыме вер Марий Купто ял деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5373	Верланыме вер Марий Купто ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5374	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 10 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5375	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 2,5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5376	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 2 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5377	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 2 километр йӱдвелне лийын шоген.
5378	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 3,5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5379	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5380	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5381	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5382	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5383	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5384	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 7 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5385	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5386	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 7 километр эрвелне лийын шоген.
5387	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 8,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5388	Верланыме вер Марий Пыламарий сола деч 8,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5389	Верланыме вер Марийсола деч 10 километр эрвелне лийын шоген.
5390	Верланыме вер Марийсола деч 1,5 километр касвелне лийын шоген.
5391	Верланыме вер Марийсола деч 2,5 километр эрвелне лийын шоген.
5392	Верланыме вер Марийсола деч 2 километр йӱдвелне лийын шоген.
5393	Верланыме вер Марийсола деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога.
5394	Верланыме вер Марийсола деч 3 километр касвелне лийын шоген.
5395	Верланыме вер Марийсола деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5396	Верланыме вер Марийсола деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5397	Верланыме вер Марийсола деч 5 километр йӱдвелне лийын шоген.
5398	Верланыме вер Марийсола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5399	Верланыме вер Марийсола деч 7 километр йӱдвел эрвелне Оно эҥерын пурла серыштыже лийын шоген.
5400	Верланыме вер Марийсола деч 7 километр йӱдвел эрвелне Оно эҥерын шола серыштыже лийын шоген.
5401	Верланыме вер Марийсола деч эрвелне лийын шоген.
5402	Верланыме вер Марийсола ял деч 1,5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5403	Верланыме вер Марийсола ял деч 1 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5404	Верланыме вер Марийсола ял деч 1 километр кечывалвелне Оно эҥер воктене лийын шога Торалык Яндекс.
5405	Верланыме вер Марийсола ял деч 4 километр йӱдвелне Тулбень эҥер воктене лийын шога Торалык Яндекс.
5406	Верланыме вер Марийсола ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5407	Верланыме вер Марийсола ял деч 6 километр йӱдвел касвелне Шаба эҥер воктене лийын шога Торалык Яндекс.
5408	Верланыме вер Марийсола ял деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5409	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко воктене йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5410	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко воктене кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5411	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 10 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5412	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 10 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5413	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 10 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5414	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 11 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5415	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 12 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5416	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 15 километр кечывал- эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5417	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 18 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5418	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 18 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5419	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 1 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5420	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5421	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5422	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 41 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5423	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 43 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5424	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 4,5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5425	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 4,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5426	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5427	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5428	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 4 километр кечывалвелне лийын шоген.
5429	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 5 километр йӱдвелне лийын шоген.
5430	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5431	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 5 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5432	Верланыме вер Марий Тӱрек ола сынан посёлко деч 9,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5433	Верланыме вер Марий Шолкер ден Элымбай ялла покшелне лийын шоген.
5434	Верланыме вер Марий Шолэҥер ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5435	Верланыме вер Марий Шолэҥер ял деч 6,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5436	Верланыме вер Марий Шолэҥер ял деч 7 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген Торалык Яндекс.
5437	Верланыме вер Марково ял деч 0,3 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5438	Верланыме вер Марково ял деч 3,5 километр касвелне лийын шоген.
5439	Верланыме вер Марково ял деч 3 километр касвелне лийын шога.
5440	Верланыме вер Марково ял деч 3 километр кечывалвелне лийын шога.
5441	Верланыме вер Марково ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5442	Верланыме вер Марково ял деч 3 километр эрвелне лийын шога.
5443	Верланыме вер Марково ял деч 4,5 километр касвелне лийын шога.
5444	Верланыме вер Марково ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога.
5445	Верланыме вер Марково ял деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога.
5446	Верланыме вер Марково ял деч 5 километр кечывалвелне лийын шоген.
5447	Верланыме вер Марково ял деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5448	Верланыме вер Марково ял деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5449	Верланыме вер Марьино сола деч 0,3 километр кечывалвелне лийын шоген.
5450	Верланыме вер Марьино сола деч 11 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5451	Верланыме вер Марьино сола деч 1 километр йӱдвелне лийын шоген.
5452	Верланыме вер Марьино сола деч 3 километр тораште лийын шоген.
5453	Верланыме вер Марьино сола деч 4 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5454	Верланыме вер Марьино сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5455	Верланыме вер Марьино сола деч 5,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5456	Верланыме вер Марьино сола деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5457	Верланыме вер Марьино сола деч 7,5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5458	Верланыме вер Масканур сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5459	Верланыме вер Масканур сола деч 5 километр йӱдвелне Оръю эҥерын шола серыштыже лийын шоген.
5460	Верланыме вер Масканур сола деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5461	Верланыме вер Масканур ял деч 0,5 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5462	Верланыме вер Масканур ял деч 1 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5463	Верланыме вер Масканур ял деч 1 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5464	Верланыме вер Масканур ял деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5465	Верланыме вер Масканур ял деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5466	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 11 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5467	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 11 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5468	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 15 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5469	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 16 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5470	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 19 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5471	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 1 километр касвелне лийын шоген.
5472	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 23 километр кечывалвелне лийын шоген.
5473	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 25 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5474	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 34 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5475	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 37 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5476	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 39 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5477	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 4 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5478	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 50 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5479	Верланыме вер Маскасола ола сынан посёлко деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5480	Верланыме вер Мераҥсола ял деч 0,5 километр тораште лийын шоген.
5481	Верланыме вер Мераҥсола ял деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5482	Верланыме вер Мераҥсола ял деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5483	Верланыме вер Микряк сола деч 11 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5484	Верланыме вер Микряк сола деч 1 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5485	Верланыме вер Микряк сола деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5486	Верланыме вер Микряк сола деч 2 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5487	Верланыме вер Микряк сола деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5488	Верланыме вер Микряк сола деч 2 километр тораште лийын шоген.
5489	Верланыме вер Микряк сола деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5490	Верланыме вер Микряк сола деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5491	Верланыме вер Микряк сола деч 4 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5492	Верланыме вер Микряк сола деч 5 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5493	Верланыме вер Микряк сола деч 9 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5494	Верланыме вер Михайловка сола деч 10 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5495	Верланыме вер Михайловка сола деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5496	Верланыме вер Михайловка сола деч 3 километр касвелне лийын шоген.
5497	Верланыме вер Михайловка сола деч 3 километр кечывалвелне лийын шоген.
5498	Верланыме вер Михайловка сола деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5499	Верланыме вер Михайловка сола деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5500	Верланыме вер Михайловка сола деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5501	Верланыме вер Михайловка сола деч 6 километр кечывалвелне лийын шоген.
5502	Верланыме вер Михайловка сола деч 6 километр эрвелне лийын шоген.
5503	Верланыме вер Михайловка сола деч 7 километр йӱдвелне лийын шоген.
5504	Верланыме вер Михайловка сола деч 8 километр йӱдвелне лийын шоген.
5505	Верланыме вер Михайловка сола деч 8 километр касвелне лийын шоген.
5506	Верланыме вер Михайловка сола деч 8 километр кечывалвелне лийын шоген.
5507	Верланыме вер Михайловка сола деч 9 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5508	Верланыме вер Михайловка ял деч 10 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5509	Верланыме вер Михайловка ял деч 1 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5510	Верланыме вер Михайловка ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5511	Верланыме вер Михайловка ял деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5512	Верланыме вер Михайловка ял деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5513	Верланыме вер Михайловка ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5514	Верланыме вер Михайловка ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5515	Верланыме вер Михайловка ял деч 8 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5516	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 0,5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5517	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 0,5 километр кечывалвелне лийын шоген.
5518	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 11 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5519	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 12 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5520	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 12 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5521	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 18 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5522	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 19 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5523	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 1 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5524	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 23 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5525	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 25 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5526	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 26 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5527	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5528	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5529	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 37 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5530	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5531	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 3 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5532	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5533	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5534	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 7 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5535	Верланыме вер Морко ола сынан посёлко деч 8 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5536	Верланыме вер Моркыял сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5537	Верланыме вер Мочалище посёлко деч 15 километр тораште лийын шоген.
5538	Верланыме вер Мочалище посёлко деч 1 километр тораште лийын шоген.
5539	Верланыме вер Мочалище посёлко деч 3 километр тораште лийын шоген.
5540	Верланыме вер Мочалище посёлко деч 8 километр тораште лийын шоген.
5541	Верланыме вер Мустай ял деч 0,5 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5542	Верланыме вер Мустай ял деч 1,5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5543	Верланыме вер Мустай ял деч 1,5 километр тораште лийын шоген.
5544	Верланыме вер Мустай ял деч 1 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5545	Верланыме вер Мустай ял деч 2,5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5546	Верланыме вер Мустай ял деч 2,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5547	Верланыме вер Мустай ял деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5548	Верланыме вер Мустай ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шоген.
5549	Верланыме вер Мустай ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5550	Верланыме вер Мустай ял деч 3 километр йӱдвелне лийын шоген.
5551	Верланыме вер Мустай ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5552	Верланыме вер Мустай ял деч 3 километр касвелне Руй эҥерын серыштыже лийын шоген.
5553	Верланыме вер Мустай ял деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5554	Верланыме вер Мустай ял деч 4 километр касвел эрвелне Шорыкэҥер эҥерын серыштыже лийын шоген.
5555	Верланыме вер Мустай ял деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5556	Верланыме вер Мустай ял деч 5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5557	Верланыме вер Мустай ял деч 6 километр кечывалвел касвелне Руй эҥерын серыштыже лийын шоген.
5558	Верланыме вер Мустай ял деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5559	Верланыме вер Мушкымучаш ял воктене лийын шоген.
5560	Верланыме вер Нартас посёлко деч 12 километр тораште лийын шоген.
5561	Верланыме вер Нартас посёлко деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5562	Верланыме вер Нежнур ял деч 0,5 километр тораште лийын шоген.
5563	Верланыме вер Нежнур ял деч 12 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5564	Верланыме вер Нежнур ял деч 1 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5565	Верланыме вер Нежнур ял деч 1 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5566	Верланыме вер Нежнур ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шоген.
5567	Верланыме вер Нежнур ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5568	Верланыме вер Нежнур ял деч 3 километр касвелне лийын шоген.
5569	Верланыме вер Нежнур ял деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5570	Верланыме вер Нежнур ял деч 6 километр кечывалвелне лийын шоген.
5571	Верланыме вер Нежнур ял деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5572	Верланыме вер Нольыкмарий ял воктене лийын шоген.
5573	Верланыме вер Нужавлак ял воктене Изи Какшан эҥерын шола серыштыже лийын шоген.
5574	Верланыме вер Нужавлак ял деч 12 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5575	Верланыме вер Нужавлак ял деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5576	Верланыме вер Нужавлак ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5577	Верланыме вер Нужавлак ял деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5578	Верланыме вер Нужавлак ял деч 5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5579	Верланыме вер Нужавлак ял деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5580	Верланыме вер Нуж-Ключ ял деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5581	Верланыме вер Нуж-Ключ ял деч километр касвелне лийын шоген.
5582	Верланыме вер Нужъял посёлко деч 0,5 километр йӱдвелне лийын шоген.
5583	Верланыме вер Нужъял посёлко деч 1 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5584	Верланыме вер Нужъял посёлко деч 1 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5585	Верланыме вер Нужъял посёлко деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5586	Верланыме вер Нужъял посёлко деч 5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5587	Верланыме вер Нужъял станций деч 0,2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5588	Верланыме вер Нужъял ял деч 1,5 километр йӱдвелне лийын шоген.
5589	Верланыме вер Нуктыж ял деч 1 километр тораште лийын шоген.
5590	Верланыме вер Нуктыж ял деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5591	Верланыме вер Нуктыж ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5592	Верланыме вер Нуктыж ял деч 2 километр тораште лийын шоген.
5593	Верланыме вер Нуктыж ял деч 9 километр тораште лийын шоген.
5594	Верланыме вер Нурсола деч 12 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5595	Верланыме вер Нурсола деч 1 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5596	Верланыме вер Нурсола деч 1 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5597	Верланыме вер Нурсола деч 2 километр кечывалвел касвелне Элет эҥерын шола серыштыже верланен Торалык Яндекс.
5598	Верланыме вер Нурсола деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5599	Верланыме вер Нурсола ял деч 1 километр йӱдвелне Элнет эҥерын серыштыже лийын шоген.
5600	Верланыме вер Нурумбал ял деч 1 километр тораште лийын шоген.
5601	Верланыме вер Нуръял ял деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5602	Верланыме вер Овалже ял деч 0,5 километр йӱдвелне Руй эҥер воктене лийын шоген.
5603	Верланыме вер Овалже ял деч 1 километр йӱдвелне Лемде эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
5604	Верланыме вер Овалже ял деч 1 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5605	Верланыме вер Овалже ял деч 1 километр кечывалвелне лийын шоген.
5606	Верланыме вер Овалже ял деч 2 километр йӱдвелне Лемде эҥерын шола могырныжо лийын шоген.
5607	Верланыме вер Овалже ял деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5608	Верланыме вер Овалже ял деч 3,5 километр эрвелне лийын шоген.
5609	Верланыме вер Овалже ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5610	Верланыме вер Овалже ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5611	Верланыме вер Овалже ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5612	Верланыме вер Овалже ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5613	Верланыме вер Овалже ял деч 4,5 километр эрвелне лийын шоген.
5614	Верланыме вер Овалже ял деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5615	Верланыме вер Овалже ял деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5616	Верланыме вер Овалже ял деч 5,5 километр кечывалвелне лийын шоген.
5617	Верланыме вер Овалже ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5618	Верланыме вер Овалже ял деч 5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5619	Верланыме вер Овалже ял деч 5 километр эрвелне лийын шоген.
5620	Верланыме вер Овалже ял деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5621	Верланыме вер Овалже ял деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5622	Верланыме вер Овалже ял деч 7,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5623	Верланыме вер Овалже ял деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5624	Верланыме вер Озьорка ял воктене кечывалвелне лийын шоген.
5625	Верланыме вер Озьорка ял деч 20 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5626	Верланыме вер Озьорка ял деч 22 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5627	Верланыме вер Озьорка ял деч 24 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5628	Верланыме вер Озьорка ял деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5629	Верланыме вер Озьорка ял деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5630	Верланыме вер Озьорка ял деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5631	Верланыме вер Озьорка ял деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5632	Верланыме вер Октябрьский посёлко деч 5,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5633	Верланыме вер Октябрьский ял деч 5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5634	Верланыме вер Олор ял деч 1 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5635	Верланыме вер Опарин ял деч 10 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5636	Верланыме вер Опарин ял деч 10 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5637	Верланыме вер Опарин ял деч 3 километр кечывалвелне лийын шоген.
5638	Верланыме вер Опарин ял деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5639	Верланыме вер Опарин ял деч 9 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5640	Верланыме вер Оршанке ола сынан посёлко деч 0,25 километр йӱдвелне лийын шоген.
5641	Верланыме вер Оршанке ола сынан посёлко деч 11 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5642	Верланыме вер Оршанке ола сынан посёлко деч 12 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5643	Верланыме вер Оршанке ола сынан посёлко деч 16 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5644	Верланыме вер Оршанке ола сынан посёлко деч 17 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5645	Верланыме вер Оршанке ола сынан посёлко деч 32 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5646	Верланыме вер Оршанке ола сынан посёлко деч 5 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5647	Верланыме вер Оршанке ола сынан посёлко деч 5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5648	Верланыме вер Оршанке ола сыныан посёлко деч 25 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5649	Верланыме вер Оршанке ял деч 0,5 километр эрвел касвелне лийын шоген.
5650	Верланыме вер Оршанке ял деч 1 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5651	Верланыме вер Оршанке ял деч 1 километр кечывалвелне лийын шоген.
5652	Верланыме вер Оршанке ял деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5653	Верланыме вер Оршанке ял деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5654	Верланыме вер Оршанке ял деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5655	Верланыме вер Оршанке ял деч 5 километр йӱдвелне лийын шоген.
5656	Верланыме вер Ӧрша сола деч 0,5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5657	Верланыме вер Ӧрша сола деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5658	Верланыме вер Ӧрша сола деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5659	Верланыме вер Ӧрша сола деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5660	Верланыме вер Ӧрша сола деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5661	Верланыме вер Ӧрша сола деч 8 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5662	Верланыме вер Отар ял деч 1 километр эрвелне лийын шоген.
5663	Верланыме вер Отар ял деч 2,5 километр эрвелне лийын шоген.
5664	Верланыме вер Отар ял деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5665	Верланыме вер Отар ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5666	Верланыме вер Ошканер ял деч 3 километр касвелне лийын шоген.
5667	Верланыме вер Ошладӱр ял деч 0,5 километр кечывалвелне лийын шоген.
5668	Верланыме вер Ошладӱр ял деч 1 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5669	Верланыме вер Ошладӱр ял деч 1 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5670	Верланыме вер Ошладӱр ял деч 3 километр касвелне лийын шоген.
5671	Верланыме вер Ошладӱр ял деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5672	Верланыме вер Ошладӱр ял деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5673	Верланыме вер Ошладӱр ял деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5674	Верланыме вер Пайскурык сола деч 12 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5675	Верланыме вер Пайскурык сола деч 15 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5676	Верланыме вер Пайскурык сола деч 15 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5677	Верланыме вер Пайскурык сола деч 17 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5678	Верланыме вер Пайскурык сола деч 18 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5679	Верланыме вер Пайскурык сола деч 1 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5680	Верланыме вер Пайскурык сола деч 23 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5681	Верланыме вер Пайскурык сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5682	Верланыме вер Пайскурык сола деч 2 километр тораште лийын шоген.
5683	Верланыме вер Пайскурык сола деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5684	Верланыме вер Пайскурык сола деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5685	Верланыме вер Пайскурык сола деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5686	Верланыме вер Пайскурык сола деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5687	Верланыме вер Пайскурык сола деч 4,5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5688	Верланыме вер Пайскурык сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5689	Верланыме вер Пайскурык сола деч 4 километр тораште лийын шоген.
5690	Верланыме вер Пайскурык сола деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5691	Верланыме вер Пайскурык сола деч 6 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5692	Верланыме вер Пайскурык сола деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5693	Верланыме вер Пайскурык сола деч 6 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5694	Верланыме вер Пайскурык ял деч 15 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5695	Верланыме вер Пайскурык ял деч 2 километр тораште лийын шоген.
5696	Верланыме вер Пайскурык ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5697	Верланыме вер Пайскурык ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5698	Верланыме вер Пайскурык ял деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5699	Верланыме вер Памар сельский администрацийыш пурен, Памар сола деч 8 километр кечывалвелне да Юлсер-Ола деч 3 километр йӱдвелне лийын шоген.
5700	Верланыме вер Памар сола воктене лийын шоген.
5701	Верланыме вер Памар сола деч 0,5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5702	Верланыме вер Памар сола деч 0,5 километр касвелне лийын шоген.
5703	Верланыме вер Памар сола деч 0,5 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5704	Верланыме вер Памар сола деч 3 километр кечывалвелне Яран Ер воктене лийын шоген.
5705	Верланыме вер Памар сола деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5706	Верланыме вер Памар сола деч 5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5707	Верланыме вер Памар солан ужашыже, Сиза эҥер воктене верланен шоген.
5708	Верланыме вер Памашсола деч 2 километр тораште лийын шоген.
5709	Верланыме вер Памашсола деч 2 километр эрвелне Ялнер эҥерын серыштыже лийын шоген.
5710	Верланыме вер Памашсола деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5711	Верланыме вер Памашсола деч 4 километр кечывалвел касвелне Лепёшкин ял воктене лийын шоген Торалык Яндекс.
5712	Верланыме вер Памашсола деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5713	Верланыме вер Памашсола деч 4 километр кечывалвелне Тиман почиҥга воктене лийын шоген Торалык Яндекс.
5714	Верланыме вер Памашсола деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген Торалык Яндекс.
5715	Верланыме вер Памашсола деч 5 километр касвелне лийын шоген.
5716	Верланыме вер Памашсола сола деч 7 километр тораште лийын шоген.
5717	Верланыме вер Памашсола ял деч 4 километр касвелне лийын шоген.
5718	Верланыме вер Пекшиксола ял деч 14 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5719	Верланыме вер Пекшиксола ял деч 1,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5720	Верланыме вер Пекшиксола ял деч 1 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5721	Верланыме вер Пекшиксола ял деч 3,5 километр эрвелне лийын шоген.
5722	Верланыме вер Пекшиксола ял деч 3 километр йдвел- эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5723	Верланыме вер Пекшиксола ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5724	Верланыме вер Пекшиксола ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5725	Верланыме вер Пекшиксола ял деч 3 километр эрвелне лийын шоген.
5726	Верланыме вер Пекшиксола ял деч 4,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5727	Верланыме вер Пекшиксола ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5728	Верланыме вер Пекшиксола ял деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5729	Верланыме вер Петровский сола деч 21 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5730	Верланыме вер Петровский сола деч 25 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5731	Верланыме вер Петровский сола деч 5 километр кечывалвелне лийын шоген.
5732	Верланыме вер Петровский сола деч 8 километр йӱдвелне лийын шоген.
5733	Верланыме вер Петровский сола деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5734	Верланыме вер Пижма ял деч 0,5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5735	Верланыме вер Пижма ял деч 0,5 километр кечывалвелне лийын шоген.
5736	Верланыме вер Пижма ял деч 1 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5737	Верланыме вер Пижма ял деч 3,8 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5738	Верланыме вер Пижма ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5739	Верланыме вер Пижма ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5740	Верланыме вер Пижма ял деч 6,5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5741	Верланыме вер Пижма ял деч 7 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5742	Верланыме вер Пижма ял деч 8,5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5743	Верланыме вер Пижма ял деч 8 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5744	Верланыме вер Покровский сола деч 5 километр тораште лийын шоген.
5745	Верланыме вер Поранча ола сынан посёлко деч 10 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5746	Верланыме вер Поранча ола сынан посёлко деч 17 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5747	Верланыме вер Поранча ола сынан посёлко деч 200 метр кечывалвелне Поранча эҥерын шола серыштыже лийын шога.
5748	Верланыме вер Поранча ола сынан посёлко деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5749	Верланыме вер Поранча посёлко деч 10 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5750	Верланыме вер Поранча посёлко деч 17 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5751	Верланыме вер Поранча посёлко деч 27 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5752	Верланыме вер Поранча посёлко деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5753	Верланыме вер Поранча посёлко деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5754	Верланыме вер Поранча посёлко деч 8 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5755	Верланыме вер Пӧртанур ял деч 10 километр йӱдвелне лийын шоген.
5756	Верланыме вер Пӧртанур ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шоген.
5757	Верланыме вер Пӧртнур сола деч 2 километр тораште лийын шоген.
5758	Верланыме вер Пӧртнур сола деч 2 километр эрвелне лийын шоген.
5759	Верланыме вер Пӧртнур сола деч 4 километр тораште лийын шоген.
5760	Верланыме вер Пӧтъял деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5761	Верланыме вер Пӧтъял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5762	Верланыме вер Пӧтъял деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5763	Верланыме вер Пӧтъял деч 4 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5764	Верланыме вер Пӧтъял деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5765	Верланыме вер Пӧтъял сола деч 7 километр йӱдвел эрвелне Ямбаш корем воктене верланен.
5766	Верланыме вер Поянсола ял деч 1 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5767	Верланыме вер Поянсола ял деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5768	Верланыме вер Поянсола ял деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5769	Верланыме вер Поянсола ял деч 2 километр тораште лийын шоген.
5770	Верланыме вер Поянсола ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5771	Верланыме вер Приволжский ола сынан посёлко деч 2 километр касвелне Памар сола воктене лийын шоген.
5772	Верланыме вер Провой ола деч 15 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5773	Верланыме вер Провой ола деч 20 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5774	Верланыме вер Провой ола деч 24 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5775	Верланыме вер Провой ола деч 36 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5776	Верланыме вер Провой ола деч 40 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5777	Верланыме вер Провой ола деч 54 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5778	Верланыме вер Провой ола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5779	Верланыме вер Провой ола деч 7 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5780	Верланыме вер Провой ола деч 90 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5781	Верланыме вер Провой олан олмыштыжо лийын шоген.
5782	Верланыме вер Провой ола сынан посёлко деч 41 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5783	Верланыме вер Пурсанур сола деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5784	Верланыме вер Пурсанур сола деч 3,5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5785	Верланыме вер Пурсанур сола деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5786	Верланыме вер Пурсанур сола деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5787	Верланыме вер Пурсанур сола деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5788	Верланыме вер Пурсанур сола деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5789	Верланыме вер Пурсанур сола деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5790	Верланыме вер Пурсанур сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5791	Верланыме вер Пурсанур сола деч 4 километр эрвелне лийын шоген.
5792	Верланыме вер Пурсанур сола деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5793	Верланыме вер Пӱясер сола деч 1 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5794	Верланыме вер Пӱясер сола деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5795	Верланыме вер Пӱясер сола деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5796	Верланыме вер Пӱясер сола деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5797	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 1 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5798	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 1 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5799	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 1 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5800	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 1 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5801	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 2,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5802	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5803	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5804	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5805	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5806	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5807	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5808	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5809	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5810	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5811	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5812	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 6 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5813	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5814	Верланыме вер Пызыкнур сола деч 8 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5815	Верланыме вер Пызырьгуп ял деч 0,5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5816	Верланыме вер Роҥго сола деч 10 километр воктене лийын шога Торалык Яндекс.
5817	Верланыме вер Роҥго сола деч 1,5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5818	Верланыме вер Роҥго сола деч 18 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5819	Верланыме вер Роҥго сола деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5820	Верланыме вер Роҥго сола деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5821	Верланыме вер Роҥго сола деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5822	Верланыме вер Роҥго сола деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5823	Верланыме вер Роҥго сола деч 5 километр эрвелне Изи Кундыш эҥерын пурла серыштыже лийын шоген.
5824	Верланыме вер Роҥго сола деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5825	Верланыме вер Роҥго сола деч 6 километр кечывалвел эрвелне Изи Кундыш эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
5826	Верланыме вер Роҥго сола деч 7 километр йӱдвел эрвелне Изи Кундыш эҥер воктене лийын шога Торалык Яндекс.
5827	Верланыме вер Роҥго сола деч 7 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5828	Верланыме вер Роҥго сола деч 7 километр эрвелне Изи Кундыш эҥерын шола серыштыже лийын шоген.
5829	Верланыме вер Роҥго сола деч 8 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5830	Верланыме вер Роҥго сола деч 9 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5831	Верланыме вер Роҥго ял деч 5 километр эрвелне Изи Кундыш эҥер воктене лийын шога Торалык Яндекс.
5832	Верланыме вер Рутка эҥерын пурла серыштыже лийын шоген.
5833	Верланыме вер Рутка эҥерын пурла серыштыже Рутка Гриве ял воктене лийын шоген.
5834	Верланыме вер Рутка эҥерын шола серыштыже Рутка Гриве ял воктене лийын шоген.
5835	Верланыме вер Рутка ял ваштареш, Коротни сола деч 4 километр тораште лийын шоген.
5836	Верланыме вер Руш Кукмор ял деч 1,5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5837	Верланыме вер Руш Кукмор ял деч 1 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5838	Верланыме вер Руш Кукмор ял деч 2 километр тораште лийын шоген.
5839	Верланыме вер Руш Кукмор ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5840	Верланыме вер Руш Лажмарий ял деч 1 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5841	Верланыме вер Руш Лажмарий ял деч 3,5 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5842	Верланыме вер Руш Лажмарий ял деч 3 километр касвелне лийын шоген.
5843	Верланыме вер Руш Лажмарий ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5844	Верланыме вер Руш Лажмарий ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5845	Верланыме вер Руш Лажмарий ял деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5846	Верланыме вер Руш Лажмарий ял деч 4 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5847	Верланыме вер Руш Лажмарий ял деч 5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5848	Верланыме вер Руш Шой сола деч 10 километр касвелне лийын шоген.
5849	Верланыме вер Руш Шой сола деч 12 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5850	Верланыме вер Руш Шой сола деч 4 километр касвелне лийын шоген.
5851	Верланыме вер Руш Шой сола деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5852	Верланыме вер Руш Шой сола деч 5,5 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5853	Верланыме вер Руш Шой сола деч 6 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5854	Верланыме вер Руш Шой сола деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5855	Верланыме вер Руш Шой сола деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5856	Верланыме вер Руш Шой сола деч 8 километр касвелне лийын шоген.
5857	Верланыме вер Руш Шой сола деч 8 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5858	Верланыме вер Руш Шой сола деч 9 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5859	Верланыме вер Руш Шой сола деч 9 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5860	Верланыме вер Руш Шолэҥер ял деч 0,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5861	Верланыме вер Руш Шолэҥер ял деч 11 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5862	Верланыме вер Руш Шолэҥер ял деч 12 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5863	Верланыме вер Руш Шолэҥер ял деч 15 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5864	Верланыме вер Руш Шолэҥер ял деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5865	Верланыме вер Руш Шолэҥер ял деч 7 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5866	Верланыме вер Руш Шолэҥер ял деч 7 километр кечывалвелне Ялнер эҥерын пурла серыштыже лийын шоген.
5867	Верланыме вер Руш Шолэҥер ял деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5868	Верланыме вер Руш Шолэҥер ял деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5869	Верланыме вер Руш Шолэҥер ял деч 9 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5870	Верланыме вер Рушэҥер деч 0,3 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5871	Верланыме вер Рушэҥер деч 0,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5872	Верланыме вер Рушэҥер деч 3 километр кечывалвелне лийын шоген.
5873	Верланыме вер Рушэҥер деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5874	Верланыме вер Рушэҥер сола деч 1,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5875	Верланыме вер Рушэҥер ял деч 1,5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5876	Верланыме вер Рушэҥер ял деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5877	Верланыме вер Рушэҥер ял деч 3,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5878	Верланыме вер Рушэҥер ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5879	Верланыме вер Рушэҥер ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5880	Верланыме вер Рушэҥер ял деч 4 километр касвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5881	Верланыме вер Рушэҥер ял деч 4 километр кечывалвелне лийын шоген.
5882	Верланыме вер Рушэҥер ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5883	Верланыме вер Рушэҥер ял деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5884	Верланыме вер Рушэҥер ял деч 5 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5885	Верланыме вер Рушэҥер ял деч 6, 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5886	Верланыме вер Рушэҥер ял деч 8 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5887	Верланыме вер Руэм посёлко деч 1,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5888	Верланыме вер Руэм посёлко деч 1 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5889	Верланыме вер Руэм посёлко деч 1 километр касвелне лийын шоген.
5890	Верланыме вер Руэм посёлко деч 21 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5891	Верланыме вер Руэм посёлко деч 25 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5892	Верланыме вер Руэм посёлко деч 2 километр касвелне лийын шоген.
5893	Верланыме вер Руэм посёлко деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5894	Верланыме вер Руэм посёлко деч 3,5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5895	Верланыме вер Руэм посёлко деч 5 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5896	Верланыме вер Руэм посёлко деч 5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5897	Верланыме вер Руэм посёлко деч 6 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5898	Верланыме вер Руэм посёлко деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5899	Верланыме вер Руэм посёлко деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5900	Верланыме вер Руэм посёлко деч 7,5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5901	Верланыме вер Руэм посёлко деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5902	Верланыме вер Салтакъял сола деч 0,3 километр касвелне лийын шоген.
5903	Верланыме вер Салтакъял сола деч 11 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5904	Верланыме вер Салтакъял сола деч 12 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5905	Верланыме вер Салтакъял сола деч 14 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5906	Верланыме вер Салтакъял сола деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5907	Верланыме вер Салтакъял сола деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5908	Верланыме вер Салтакъял сола деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5909	Верланыме вер Салтакъял сола деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5910	Верланыме вер Салтакъял сола деч 4 километр эрвелне лийын шоген.
5911	Верланыме вер Салтакъял сола деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5912	Верланыме вер Салтакъял сола деч 8 километр йӱдвелне лийын шоген.
5913	Верланыме вер Салтакъял сола деч 9 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5914	Верланыме вер Сардаял ял деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5915	Верланыме вер Семисола сола деч 4 километр тораште лийын шоген.
5916	Верланыме вер Семисола сола деч 5 километр тораште лийын шоген.
5917	Верланыме вер Семисола ял деч 2 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5918	Верланыме вер Семисола ял деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5919	Верланыме вер Семисола ял деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5920	Верланыме вер Семисола ял деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5921	Верланыме вер Семисола ял деч 5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5922	Верланыме вер Семисола ял деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5923	Верланыме вер Семисола ял деч 9 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5924	Верланыме вер Сенде ял деч 5 уштыш тораште лийын шоген.
5925	Верланыме вер Сенькан ял деч 0,5 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5926	Верланыме вер Сенькан ял деч 1 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5927	Верланыме вер Сенькан ял деч 2 километр йӱдвел - касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5928	Верланыме вер Сенькан ял деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5929	Верланыме вер Сидорово ял деч 17,5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5930	Верланыме вер Сидорово ял деч 19,5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5931	Верланыме вер Сидорово ял деч 2,5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5932	Верланыме вер Сидорово ял деч 27,5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5933	Верланыме вер Сидорово ял деч 4,5 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5934	Верланыме вер Сидорово ял деч 5,5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5935	Верланыме вер Сидорово ял деч 6,5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5936	Верланыме вер Силикатный посёлко деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5937	Верланыме вер Солнечный посёлко деч 10 километр йӱдвелне лийын шоген.
5938	Верланыме вер Солнечный посёлко деч 1 километр кечывалвелне лийын шоген.
5939	Верланыме вер Солнечный посёлко деч 6 километр йӱдвел эрвелне Изи Кундыш эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
5940	Верланыме вер Солнечный посёлко деч 6 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5941	Верланыме вер Солнечный посёлко деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5942	Верланыме вер Солнечный посёлко деч 8 километр касвелне лийын шоген.
5943	Верланыме вер Сотнур сола деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога.
5944	Верланыме вер Сотнур сола деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5945	Верланыме вер Сотнур сола деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5946	Верланыме вер Сотнур сола деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5947	Верланыме вер Сотнур сола деч 7 километр касвелне лийын шога.
5948	Верланыме вер Сотнур сола деч 7 километр касвелне лийын шоген.
5949	Верланыме вер Сӱзлэҥер ола сынан посёлко деч 7 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5950	Верланыме вер Сумка эҥерын шола серыштыже, Микряк сола деч 5 километр да Ямаҥгаш сола деч 1 километр тораште лийын шога Торалык Яндекс.
5951	Верланыме вер Сысоево ял деч 3 километр тораште лийын шоген.
5952	Верланыме вер Сысоево ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5953	Верланыме вер Сысоево ял деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5954	Верланыме вер Табашино сола деч 1,5 километр тораште лийын шоген.
5955	Верланыме вер Табашино сола деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5956	Верланыме вер Табашино сола деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5957	Верланыме вер Табашино сола деч 8 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5958	Верланыме вер Табашино сола деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5959	Верланыме вер Табашино сола деч 9 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
5960	Верланыме вер Табашино ял деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5961	Верланыме вер Табашино ял деч 5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5962	Верланыме вер Табашино ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5963	Верланыме вер Табашино ял деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5964	Верланыме вер Тамаксола деч 1,5 километр кечывалвел эрвелне Сереньга эҥерын вӱдмучашыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
5965	Верланыме вер Тамаксола деч 3 километр йӱдвел эрвелне Ошет эҥер воктене лийын шога Торалык Яндекс.
5966	Верланыме вер Тамаксола деч 4,5 километр кечывалвел эрвелне Сереньга эҥер воктене лийын шога Торалык Яндекс.
5967	Верланыме вер Тамаксола деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5968	Верланыме вер Тамаксола ял деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5969	Верланыме вер Тат-Китне ял деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5970	Верланыме вер Тат-Китне ял деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5971	Верланыме вер Токпайэҥер посёлко деч 1 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5972	Верланыме вер Токпайэҥер посёлко деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5973	Верланыме вер Токпайэҥер посёлко деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5974	Верланыме вер Токпайэҥер посёлко деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5975	Верланыме вер Токпайэҥер посёлко деч 3 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5976	Верланыме вер Токпайэҥер посёлко деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5977	Верланыме вер Токпайэҥер посёлко деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5978	Верланыме вер Токпайэҥер посёлко деч 4 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5979	Верланыме вер Токпайэҥер посёлко деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5980	Верланыме вер Токпайэҥер посёлко деч 7 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5981	Верланыме вер Токпайэҥер посёлко деч 8 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5982	Верланыме вер Токпайэҥер посёлко деч 9 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5983	Верланыме вер Токпайэҥер посёлкын верыштыже лийын шоген.
5984	Верланыме вер Токпайэҥер сола деч 1,5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5985	Верланыме вер Токпайэҥер сола деч 1,5 километр кечывалвел касвелне Шуйко эҥерын серыштыже лийын шоген.
5986	Верланыме вер Токпайэҥер сола деч 3 километр кечывалвел касвелне Манаҥ эҥерын шола серыштыже лийын шоген.
5987	Верланыме вер Токпайэҥер сола деч 5 километр касвелне лийын шоген.
5988	Верланыме вер Токпайэҥер сола деч 8 километр кечывалвел лийын шоген.
5989	Верланыме вер Токспай сола деч 1 километр йӱдвелне Чӱкшӧ эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
5990	Верланыме вер Токспай сола деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
5991	Верланыме вер Токспай сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5992	Верланыме вер Токспай сола деч 3 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
5993	Верланыме вер Токспай сола деч 3 километр касвелне лийын шоген.
5994	Верланыме вер Токспай сола деч 3 километр кечывалвелне лийын шоген.
5995	Верланыме вер Токспай сола деч 4 километр кечывалвелне лийын шоген.
5996	Верланыме вер Токспай сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
5997	Верланыме вер Токспай сола деч 4 километр эрвелне лийын шоген.
5998	Верланыме вер Токспай сола деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
5999	Верланыме вер Токспай сола деч 5 километр кечывалвелне лийын шоген.
6000	Верланыме вер Токспай сола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген Торалык Яндекс.
6001	Верланыме вер Токспай сола деч 5 километр кечывалвел эрвелне Пузо эҥер воктене лийын шога Торалык Яндекс.
6002	Верланыме вер Токспай сола деч 6 километр касвелне лийын шоген.
6003	Верланыме вер Токспай сола деч 6 километр касвелне лийын шоген Торалык Яндекс.
6004	Верланыме вер Токспай сола деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6005	Верланыме вер Токспай сола деч 7 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6006	Верланыме вер Токспай сола деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6007	Верланыме вер Токспай сола деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6008	Верланыме вер Токтамыж ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне Лаж эҥерын тура серыштыже лийын шоген.
6009	Верланыме вер Токтарсола деч 1 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6010	Верланыме вер Токтарсола деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6011	Верланыме вер Токтарсола деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6012	Верланыме вер Токтарсола деч 8 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6013	Верланыме вер Токтарсола ял деч 1,5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6014	Верланыме вер Токтарсола ял деч 1 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6015	Верланыме вер Токтарсола ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6016	Верланыме вер Токтарсола ял деч 3 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6017	Верланыме вер Токтарсола ял деч 5 километр касвелне лийын шоген.
6018	Верланыме вер Токтарсола ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6019	Верланыме вер Токтарсола ял деч 5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6020	Верланыме вер Токтарсола ял деч 7 километр йӱдвелне лийын шоген.
6021	Верланыме вер Топкавлак сола деч 0,5 километр кечывалвелне лийын шоген.
6022	Верланыме вер Топкавлак сола деч 0,5 километр эрвелне лийын шоген.
6023	Верланыме вер Топкавлак сола деч 1 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6024	Верланыме вер Топкавлак сола деч 1 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6025	Верланыме вер Топкавлак сола деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6026	Верланыме вер Топкавлак сола деч 1 километр тораште лийын шоген.
6027	Верланыме вер Топкавлак сола деч 2,5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6028	Верланыме вер Топкавлак сола деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6029	Верланыме вер Топкавлак сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6030	Верланыме вер Топкавлак сола деч 3 километр йӱдвелне лийын шоген.
6031	Верланыме вер Топкавлак сола деч 3 километр касвелне лийын шоген.
6032	Верланыме вер Топкавлак сола деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6033	Верланыме вер Топкавлак сола деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6034	Верланыме вер Топкавлак сола деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6035	Верланыме вер Топкавлак сола деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6036	Верланыме вер Тошто Крешын ял деч 1,5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6037	Верланыме вер Тошто Крешын ял деч 1 километр касвелне лийын шоген.
6038	Верланыме вер Тошто Крешын ял деч 1 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6039	Верланыме вер Тошто Крешын ял деч 3,5 километр йӱдвел кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6040	Верланыме вер Тошто Крешын ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6041	Верланыме вер Тошто Крешын ял деч 3 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6042	Верланыме вер Тошто Крешын ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6043	Верланыме вер Тошто Крешын ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6044	Верланыме вер Тошто Крешын ял деч 5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6045	Верланыме вер Тошто Крешын ял деч 8 километр йӱдвелне лийын шоген.
6046	Верланыме вер Тошто Торъял сола деч 0,7 километр эрвелне лийын шоген.
6047	Верланыме вер Тошто Торъял сола деч 1 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6048	Верланыме вер Тошто Торъял сола деч 1 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6049	Верланыме вер Тошто Торъял сола деч 3 километр кечывалвел эрвелне Лемде эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6050	Верланыме вер Тошто Торъял сола деч 4 километр йӱдвел эрвелне Лемде эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6051	Верланыме вер Тошто Торъял сола деч 4 километр йӱдвел эрвелне Лемде эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6052	Верланыме вер Тошто Торъял сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне Лемде эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6053	Верланыме вер Тошто Торъял сола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6054	Верланыме вер Тошто Торъял сола деч 6 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6055	Верланыме вер Тошто Торъял ял деч 10 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6056	Верланыме вер Тошто Торъял ял деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6057	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 1 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6058	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6059	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6060	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 3 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6061	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 3 километр кечывалвелне лийын шоген.
6062	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6063	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6064	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6065	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6066	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 5 километр эрвелне лийын шоген.
6067	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 6,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6068	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6069	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 6 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6070	Верланыме вер Тумньымучаш сола деч 8 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6071	Верланыме вер Ӱдырмо посёлко деч 50 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6072	Верланыме вер Унчо сола деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6073	Верланыме вер Унчо сола деч 3 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6074	Верланыме вер Унчо сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6075	Верланыме вер Унчо сола деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6076	Верланыме вер Унчо сола деч 6,5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6077	Верланыме вер Упшо сола деч 0,5 километр касвелне лийын шоген.
6078	Верланыме вер Упшо сола деч 1,5 километр касвелне лийын шоген.
6079	Верланыме вер Упшо сола деч 1 километр касвелне лийын шоген.
6080	Верланыме вер Упшо сола деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6081	Верланыме вер Упшо сола деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6082	Верланыме вер Упшо сола деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6083	Верланыме вер Упшо сола деч 4 километр йӱдвелне лийын шоген.
6084	Верланыме вер Упшо сола деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6085	Верланыме вер Упшо сола деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6086	Верланыме вер Упшо сола деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6087	Верланыме вер Ургакш посёлко деч 12 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6088	Верланыме вер Ургакш посёлко деч 14 километр йӱдвелне лийын шоген.
6089	Верланыме вер У Роҥго ола сынан посёлко деч 0,5 километр эрвелне лийын шоген Торалык Яндекс.
6090	Верланыме вер У Роҥго ола сынан посёлко деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген Торалык Яндекс.
6091	Верланыме вер У Роҥго ола сынан посёлко деч 20 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6092	Верланыме вер У Роҥго ола сынан посёлко деч 22 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6093	Верланыме вер У Роҥго ола сынан посёлко деч 26 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6094	Верланыме вер У Роҥго ола сынан посёлко деч 30 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6095	Верланыме вер У Роҥго ола сынан посёлко деч 3 километр кечывалвелне Роҥго эҥерын пурла серыштыже лийын шоген.
6096	Верланыме вер У Роҥго ола сынан посёлко деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6097	Верланыме вер У Роҥго ола сынан посёлко деч 8 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6098	Верланыме вер У Роҥго сола деч 20 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6099	Верланыме вер Усола сола деч 1,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6100	Верланыме вер Усола сола деч 1 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6101	Верланыме вер Усола сола деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6102	Верланыме вер Усола сола деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6103	Верланыме вер Усола сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6104	Верланыме вер Усола сола деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6105	Верланыме вер Усола сола деч 3 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6106	Верланыме вер Усола сола деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6107	Верланыме вер Усола сола деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6108	Верланыме вер Усола сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6109	Верланыме вер Усола сола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6110	Верланыме вер Усола ял деч 1 километр йӱдвелне лийын шога.
6111	Верланыме вер Усола ял деч 1 километр йӱдвелне лийын шоген.
6112	Верланыме вер Усола ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6113	Верланыме вер Усола ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6114	Верланыме вер Усола ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6115	Верланыме вер Усола ял деч 5 километр кечывалвелне лийын шоген.
6116	Верланыме вер Усола ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6117	Верланыме вер Усола ял деч 6 километр эрвелне лийын шоген.
6118	Верланыме вер Усола ял деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6119	Верланыме вер Устин почиҥга воктене лийын шоген.
6120	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 0,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6121	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 10 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6122	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 10 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6123	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 13 километр йӱдвел касвелне Талман эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6124	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 1 километр кечывалвелне лийын шоген.
6125	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 24 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6126	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 24 километр касвелне Нурмо эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6127	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6128	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 2 километр эрвелне Лемде эҥерын шола серыштыже лийын шоген.
6129	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6130	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6131	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 6 километр касвелне Ексей эҥерын пурла серыштыже лийын шога.
6132	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 7 километр йӱдвел эрвелне Лемде эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6133	Верланыме вер У Торъял ола сынан посёлко деч 8 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6134	Верланыме вер Учимсола деч 2 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6135	Верланыме вер Учимсола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6136	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 1 километр йӱдвелне лийын шоген.
6137	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 1 километр касвелне лийын шоген.
6138	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 2 километр йӱдвелне Изи Кундыш эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6139	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6140	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 2 километр кечывалвел эрвелне Изи Кундыш эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6141	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 3 километр кечывалвел эрвелне Изи Кундыш эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6142	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6143	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6144	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 4 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6145	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 5 километр йӱдвелне Изи Кундыш эҥерын пурла серыштыже лийын шоген.
6146	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 5 километр йӱдвелне лийын шоген.
6147	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6148	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6149	Верланыме вер Ӱшнӱр сола деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6150	Верланыме вер Ӱштымбал ял деч 1 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6151	Верланыме вер Ӱштымбал ял деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6152	Верланыме вер Ӱштымбал ял деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6153	Верланыме вер Ӱштымбал ял деч 3 километр йӱдвелне лийын шоген.
6154	Верланыме вер Ӱштымбал ял деч 3 километр касвелне лийын шоген.
6155	Верланыме вер Ӱштымбал ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6156	Верланыме вер Ӱштымбал ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6157	Верланыме вер Ӱштымбал ял деч 6 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6158	Верланыме вер Ӱштымбал ял деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6159	Верланыме вер Ӱштымбал ял деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6160	Верланыме вер Хлебниково сола деч 10 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6161	Верланыме вер Хлебниково сола деч 10 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6162	Верланыме вер Хлебниково сола деч 11 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6163	Верланыме вер Хлебниково сола деч 12 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6164	Верланыме вер Хлебниково сола деч 16 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6165	Верланыме вер Хлебниково сола деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6166	Верланыме вер Хлебниково сола деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6167	Верланыме вер Хлебниково сола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6168	Верланыме вер Хлебниково сола деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6169	Верланыме вер Хлебниково сола деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6170	Верланыме вер Хлебниково сола деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6171	Верланыме вер Хлебниково сола деч 6 километр кечывалвелне лийын шоген.
6172	Верланыме вер Хлебниково сола деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6173	Верланыме вер Хлебниково сола деч 7 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6174	Верланыме вер Хлебниково сола деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6175	Верланыме вер Хлебниково сола деч 8 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6176	Верланыме вер Хлебниково сола деч 8 километр кечывалвелне лийын шоген.
6177	Верланыме вер Хлебниково сола деч 9 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6178	Верланыме вер Чакмарий сола деч 1 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6179	Верланыме вер Чакмарий сола деч 1 километр тораште лийын шоген.
6180	Верланыме вер Чакмарий сола деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6181	Верланыме вер Чакмарий сола деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6182	Верланыме вер Чакмарий сола деч 2 километр эрвелне лийын шоген.
6183	Верланыме вер Чакмарий сола деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6184	Верланыме вер Чакмарий сола деч 3 километр тораште лийын шоген.
6185	Верланыме вер Чакмарий сола деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6186	Верланыме вер Чакмарий сола деч 3 километр эрвелне лийын шоген.
6187	Верланыме вер Чакмарий сола деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6188	Верланыме вер Чакмарий сола деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6189	Верланыме вер Чакмарий сола деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6190	Верланыме вер Чакмарий сола деч 5 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6191	Верланыме вер Чакмарий сола деч 5 километр тораште лийын шоген.
6192	Верланыме вер Чакмарий сола деч 6 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6193	Верланыме вер Чакмарий сола деч 6 километр тораште лийын шоген.
6194	Верланыме вер Черное Озеро посёлко деч 10 километр тораште лийын шоген.
6195	Верланыме вер Черное Озеро посёлко деч 13 километр эрвелне лийын шоген.
6196	Верланыме вер Черное Озеро посёлко деч 17 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6197	Верланыме вер Черное Озеро посёлко деч 21 километр тораште лийын шоген.
6198	Верланыме вер Черное Озеро посёлко деч 4 километр тораште лийын шоген.
6199	Верланыме вер Черное Озеро посёлко деч 6 километр тораште лийын шоген.
6200	Верланыме вер Черное Озеро посёлко деч 7 километр тораште лийын шоген.
6201	Верланыме вер Чирки ял деч 0,3 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6202	Верланыме вер Чирки ял деч 1 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6203	Верланыме вер Чирки ял деч 4,5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6204	Верланыме вер Чирки ял деч 4,5 километр тораште лийын шоген.
6205	Верланыме вер Чирки ял деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6206	Верланыме вер Чодыраял деч 0,1 километр йӱдвелне лийын шоген.
6207	Верланыме вер Чодыраял деч 1 километр кечывалвелне лийын шоген.
6208	Верланыме вер Чодыраял деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6209	Верланыме вер Чодыраял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6210	Верланыме вер Чодыраял деч 3 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6211	Верланыме вер Чодыраял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6212	Верланыме вер Чодыраял деч 4 километр йӱдвелне лийын шоген.
6213	Верланыме вер Чодыраял деч 7 кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6214	Верланыме вер Чодыраял ял деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6215	Верланыме вер Чодыраял ял деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6216	Верланыме вер Чуваш Отар ял воктен лийын шоген.
6217	Верланыме вер Чуваш Отар ял мучаште лийын шоген.
6218	Верланыме вер Чӱксола деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6219	Верланыме вер Чӱксола деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6220	Верланыме вер Чӱксола деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6221	Верланыме вер Чӱксола деч 4 километр йӱдвелне лийын шоген.
6222	Верланыме вер Чӱксола деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6223	Верланыме вер Чӱксола деч 9 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6224	Верланыме вер Чӱксола ял деч 10 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6225	Верланыме вер Чӱксола ял деч 10 километр касвелне лийын шоген.
6226	Верланыме вер Чӱксола ял деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6227	Верланыме вер Чӱксола ял деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6228	Верланыме вер Чӱксола ял деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6229	Верланыме вер Чыкма ола ваштареш Юл эҥерын шола серыштыже лийын шоген.
6230	Верланыме вер Чыкма ола деч 11 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6231	Верланыме вер Чыкма ола деч 12 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6232	Верланыме вер Чыкма ола деч 14 километр кечывалвелне Усола — Носола корно воктене лийын шога Торалык Яндекс.
6233	Верланыме вер Чыкма ола деч 22 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6234	Верланыме вер Чыкма ола деч 22 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6235	Верланыме вер Чыкма ола деч 28 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6236	Верланыме вер Чыкма ола деч 37 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6237	Верланыме вер Чыкма ола деч 9 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6238	Верланыме вер Чылдемыр сола деч 1 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6239	Верланыме вер Чылдемыр сола деч 1 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6240	Верланыме вер Чылдемыр сола деч 4 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6241	Верланыме вер Чылдемыр сола деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6242	Верланыме вер Чылдемыр сола деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шоген Торалык Яндекс.
6243	Верланыме вер Чылдемыр ял деч 1 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6244	Верланыме вер Чылдемыр ял деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6245	Верланыме вер Чылдемыр ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6246	Верланыме вер Чылдемыр ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6247	Верланыме вер Шарача сола деч 0,5 километр кечывалвелне лийын шоген.
6248	Верланыме вер Шарача сола деч 1,5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6249	Верланыме вер Шарача сола деч 1 километр эрвелне лийын шоген.
6250	Верланыме вер Шарача сола деч 2 километр кечывалвел йӱдвелне лийын шога.
6251	Верланыме вер Шарача сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6252	Верланыме вер Шарача сола деч 3,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6253	Верланыме вер Шарача сола деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6254	Верланыме вер Шарача сола деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6255	Верланыме вер Шарача сола деч 3 километр кечывалвел йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6256	Верланыме вер Шарача сола деч 4,5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6257	Верланыме вер Шелангуш ялын олмыштыжо лийын шоген.
6258	Верланыме вер Шемшӱргӧ ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6259	Верланыме вер Шемшӱргӧ ял деч 6 километр тораште лийын шоген.
6260	Верланыме вер Шемшӱргӧ ял деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6261	Верланыме вер Шемшӱргӧ ял деч 9 километр тораште лийын шоген.
6262	Верланыме вер Шеҥше сола деч 15 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6263	Верланыме вер Шеҥше сола деч 5 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6264	Верланыме вер Шеҥше ял деч 10 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6265	Верланыме вер Шеҥше ял деч 10 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6266	Верланыме вер Шеҥше ял деч 11 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6267	Верланыме вер Шеҥше ял деч 12 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6268	Верланыме вер Шеҥше ял деч 13 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6269	Верланыме вер Шеҥше ял деч 14 километр йдвел- касвелне лийын шоген.
6270	Верланыме вер Шеҥше ял деч 17 километр йдвелне лийын шоген.
6271	Верланыме вер Шеҥше ял деч 2 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6272	Верланыме вер Шеҥше ял деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6273	Верланыме вер Шеҥше ял деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6274	Верланыме вер Шеҥше ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6275	Верланыме вер Шеҥше ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6276	Верланыме вер Шеҥше ял деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6277	Верланыме вер Шеҥше ял деч 8 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6278	Верланыме вер Шеҥше ял деч 9 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6279	Верланыме вер Шернур ола сынан кугыялын кечывалвелныже лийын шоген.
6280	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко воктене кечывалвел касвелне лийын шоген.
6281	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко воктене лийын шоген.
6282	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 0,5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6283	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 0,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6284	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 12 километр кечывалвел эрвелне Лаж эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6285	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 14 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6286	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 17 километр касвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6287	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 17 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6288	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 18 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6289	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 1 километр йӱдвел эрвелне Торалык Яндекс.
6290	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 1 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6291	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 2 километр касвелне лийын шоген Торалык Яндекс.
6292	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6293	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 40 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6294	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6295	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6296	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 50 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6297	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6298	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 6 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6299	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6300	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 7 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6301	Верланыме вер Шернур ола сынан посёлко деч 8 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6302	Верланыме вер Шнаран сола деч 2,5 километр касвелне лийын шоген.
6303	Верланыме вер Шнаран сола деч 2,5 километр эрвелне лийын шоген.
6304	Верланыме вер Шнаран сола деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6305	Верланыме вер Шнаран сола деч 3 километр эрвелне Роҥго эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6306	Верланыме вер Шнаран сола деч 5 километр кечывалвелне Шӱльӧ эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6307	Верланыме вер Шнаран сола деч 6 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6308	Верланыме вер Шнаран сола деч 7 километр кечывалвел эрвелне Изи Кундыш эҥер воктене лийын шога Торалык Яндекс.
6309	Верланыме вер Шнаран сола деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6310	Верланыме вер Шнаран ял деч 2 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6311	Верланыме вер Шнаран ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6312	Верланыме вер Шнаран ял деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6313	Верланыме вер Шнаран ял деч 7 километр кечывалвел эрвелне Изи Кундыш эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6314	Верланыме вер Шодыгол посёлко деч 12 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6315	Верланыме вер Шодыгол посёлко деч 15 километр тораште лийын шоген.
6316	Верланыме вер Шодыгол посёлко деч 16 километр тораште лийын шоген.
6317	Верланыме вер Шодыгол посёлко деч 17 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6318	Верланыме вер Шодыгол посёлко деч 6 километр тораште лийын шоген.
6319	Верланыме вер Шодыгол посёлко деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6320	Верланыме вер Шойбулак сола деч 10 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6321	Верланыме вер Шойбулак сола деч 11 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6322	Верланыме вер Шойбулак сола деч 11 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6323	Верланыме вер Шойбулак сола деч 11 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6324	Верланыме вер Шойбулак сола деч 13 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6325	Верланыме вер Шойбулак сола деч 16 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6326	Верланыме вер Шойбулак сола деч 18 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6327	Верланыме вер Шойбулак сола деч 2 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6328	Верланыме вер Шойбулак сола деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6329	Верланыме вер Шойбулак сола деч 3 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6330	Верланыме вер Шойбулак сола деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6331	Верланыме вер Шойбулак сола деч 3 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6332	Верланыме вер Шойбулак сола деч 4 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6333	Верланыме вер Шойбулак сола деч 4 километр касвелне лийын шоген.
6334	Верланыме вер Шойбулак сола деч 5,5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6335	Верланыме вер Шойбулак сола деч 5,5 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6336	Верланыме вер Шойбулак сола деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6337	Верланыме вер Шойбулак сола деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6338	Верланыме вер Шойбулак сола деч 6 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6339	Верланыме вер Шойбулак сола деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6340	Верланыме вер Шойбулак сола деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6341	Верланыме вер Шойбулак сола деч 8 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6342	Верланыме вер Шойбулак сола деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6343	Верланыме вер Шойбулак сола деч 8 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6344	Верланыме вер Шойбулак сола деч 8 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6345	Верланыме вер Шойбулак сола деч 9 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6346	Верланыме вер Шокшем Памаш ял деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6347	Верланыме вер Шокшем Памаш ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога.
6348	Верланыме вер Шокшем Памаш ял деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6349	Верланыме вер Шокшем Памаш ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6350	Верланыме вер Шокшем Памаш ял деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6351	Верланыме вер Шокшемсола ял воктенне лийын шоген.
6352	Верланыме вер Шолэҥер посёлко деч 1,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6353	Верланыме вер Шолэҥер посёлко деч 19 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6354	Верланыме вер Шолэҥер посёлко деч 1 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6355	Верланыме вер Шолэҥер посёлко деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6356	Верланыме вер Шолэҥер посёлко деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6357	Верланыме вер Шолэҥер посёлко деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6358	Верланыме вер Шолэҥер посёлко деч 4 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6359	Верланыме вер Шолэҥер посёлко деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6360	Верланыме вер Шолэҥер посёлко деч 6 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6361	Верланыме вер Шордӱр сола деч 6 тораште лийын шоген.
6362	Верланыме вер Шордӱр ял деч 1 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6363	Верланыме вер Шордӱр ял деч 1 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6364	Верланыме вер Шордӱр ял деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6365	Верланыме вер Шордӱр ял деч 3 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6366	Верланыме вер Шордӱр ял деч 4 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6367	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 0,2 километр тораште лийын шоген.
6368	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 11 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6369	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 14 километр кечывалвел эрвел лийын шоген.
6370	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 18 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6371	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 18 километр кечывалвел эрвел лийын шоген.
6372	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 19 километр кечывалвел эрвел лийын шоген.
6373	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 20 километр кечывалвел касвел лийын шоген.
6374	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 21 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6375	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 22 километр кечывалвел касвел лийын шоген.
6376	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 23 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6377	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 26 километр кечывалвел касвел лийын шоген.
6378	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6379	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 34 километр кечывалвел касвел лийын шоген.
6380	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6381	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6382	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 3 километр кечывалвелне лийын шоген.
6383	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 4 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6384	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6385	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6386	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 7 километр эрвелне лийын шоген.
6387	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 8 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6388	Верланыме вер Шорокундыш ял деч 9 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6389	Верланыме вер Шорсола ял деч 10 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6390	Верланыме вер Шорсола ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6391	Верланыме вер Шорсола ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6392	Верланыме вер Шорсола ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6393	Верланыме вер Шорсола ял деч 4 километр касвелне лийын шоген.
6394	Верланыме вер Шорсола ял деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6395	Верланыме вер Шорсола ял деч 6 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6396	Верланыме вер Шуарсола деч 1 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6397	Верланыме вер Шуарсола ял воктене кечывалвелне лийын шоген.
6398	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 0,5 километр кечывалвелне лийын шоген.
6399	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 3,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6400	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 3 километр касвелне лийын шоген.
6401	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6402	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6403	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6404	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6405	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6406	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6407	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6408	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6409	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 6,5 километр кечывалвелне лийын шоген.
6410	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6411	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 6 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6412	Верланыме вер Шӱдымарий ял деч 7 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6413	Верланыме вер Шулко сола деч 12 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6414	Верланыме вер Шулко сола деч 12 километр кечывалвел — касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6415	Верланыме вер Шулко сола деч 12 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6416	Верланыме вер Шулко сола деч 16 километр йӱдвел — эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6417	Верланыме вер Шулко сола деч 2 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6418	Верланыме вер Шулко сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6419	Верланыме вер Шулко сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6420	Верланыме вер Шулко сола деч 2 километр кечывалвелне лийын шоген.
6421	Верланыме вер Шулко сола деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6422	Верланыме вер Шулко сола деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6423	Верланыме вер Шулко сола деч 5 километр кечывалвел — касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6424	Верланыме вер Шулко сола деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6425	Верланыме вер Шура ял деч 1 километр касвелне лийын шоген.
6426	Верланыме вер Шура ял деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6427	Верланыме вер Шура ял деч 3 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6428	Верланыме вер Шура ял деч 3 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6429	Верланыме вер Шура ял деч 3 километр кечывалвел эрвелне Талман эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6430	Верланыме вер Шура ял деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6431	Верланыме вер Шура ял деч 5 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6432	Верланыме вер Шура ял деч 5 километр кечывалвел эрвелне Талман эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6433	Верланыме вер Шура ял деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6434	Верланыме вер Шура ял деч 7 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6435	Верланыме вер Шура ял деч 8 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6436	Верланыме вер Шӱргытӱр выселке деч 12 километр тораште лийын шоген.
6437	Верланыме вер Шӱргытӱр выселке деч 15 километр тораште лийын шоген.
6438	Верланыме вер Элембай сола деч 1 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6439	Верланыме вер Элембай сола деч 1 километр касвелне Шӱкшан эҥерын шола серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6440	Верланыме вер Элембай сола деч 3 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6441	Верланыме вер Элембай сола деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6442	Верланыме вер Элембай сола деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6443	Верланыме вер Элембай сола деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6444	Верланыме вер Элембай сола деч 5 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6445	Верланыме вер Элембай сола деч 5 километр йӱдвел касвелне Шӱкшан эҥерын пурла серыштыже лийын шога Торалык Яндекс.
6446	Верланыме вер Элембай сола деч 5 километр йӱдвелне лийын шоген.
6447	Верланыме вер Элембай сола деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6448	Верланыме вер Элембай сола деч 5 километр касвелне лийын шоген.
6449	Верланыме вер Элембай сола деч 5 километр кечывалвелне лийын шоген.
6450	Верланыме вер Элембай сола деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6451	Верланыме вер Элембай сола деч 7 километр йӱдвел касвелне Ексей эҥерын серыштыже лийын шоген.
6452	Верланыме вер Элембай сола деч 8 километр йӱдвелне лийын шоген.
6453	Верланыме вер Элембай ял деч 2 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6454	Верланыме вер Элембай ял деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6455	Верланыме вер Элнет сола деч 10 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6456	Верланыме вер Элнет сола деч 1 километр йӱдвелне лийын шоген.
6457	Верланыме вер Элнет сола деч 1 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6458	Верланыме вер Элнет сола деч 2,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6459	Верланыме вер Элнет сола деч 3 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6460	Верланыме вер Элнет сола деч 3 километр кечывалвелне лийын шоген.
6461	Верланыме вер Элнет сола деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шоген.
6462	Верланыме вер Элнет сола деч 4 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6463	Верланыме вер Элнет сола деч 4 километр кечывалвелне лийын шоген.
6464	Верланыме вер Элнет сола деч 5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6465	Верланыме вер Элнет сола деч 5 километр эрвелне лийын шоген.
6466	Верланыме вер Элнет сола деч 6,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6467	Верланыме вер Элнет сола деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6468	Верланыме вер Элнет сола деч 6 километр йӱдвелне лийын шоген.
6469	Верланыме вер Элнет сола деч 9 километр йӱдвел эрвелне лийын шоген.
6470	Верланыме вер Элнет сола деч 9 километр эрвелне лийын шоген.
6471	Верланыме вер Элнет станций деч 6 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6472	Верланыме вер Элпанур ял деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6473	Верланыме вер Элпанур ял деч 4 километр касвелне лийын шоген.
6474	Верланыме вер Элпанур ял деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6475	Верланыме вер Элпанур ял деч 4 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6476	Верланыме вер Элпанур ял деч 5,5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6477	Верланыме вер Элпанур ял деч 6 километр кечывалвелне лийын шоген.
6478	Верланыме вер Эмансола сола деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6479	Верланыме вер Эмансола сола деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6480	Верланыме вер Эмансола сола деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6481	Верланыме вер Эмансола сола деч 2 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6482	Верланыме вер Эмансола сола деч 3,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6483	Верланыме вер Эмансола сола деч 3 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6484	Верланыме вер Эмансола сола деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6485	Верланыме вер Эмансола сола деч 4,5 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6486	Верланыме вер Эмансола сола деч 4 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6487	Верланыме вер Эмансола сола деч 5,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6488	Верланыме вер Эмансола сола деч 5,5 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6489	Верланыме вер Эмансола сола деч 5 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6490	Верланыме вер Эмансола сола деч 6,5 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6491	Верланыме вер Эмансола сола деч 6 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6492	Верланыме вер Эмансола сола деч 8 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6493	Верланыме вер Эҥерсола сола деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6494	Верланыме вер Эҥерсола сола деч 5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6495	Верланыме вер Эҥерсола ял деч 1 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6496	Верланыме вер Эҥерсола ял деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6497	Верланыме вер Эҥерсола ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6498	Верланыме вер Эҥерсола ял деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6499	Верланыме вер Эҥерсола ял деч 5,5 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6500	Верланыме вер Эҥерсола ял деч 7 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6501	Верланыме вер Эсмекплак сола деч 12 километр тораште лийын шоген.
6502	Верланыме вер Эсмекплак сола деч 2 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6503	Верланыме вер Эсмекплак сола деч 2 километр тораште лийын шоген.
6504	Верланыме вер Эсмекплак сола деч 3 километр касвелне лийын шоген.
6505	Верланыме вер Эсмекплак сола деч 3 километр тораште лийын шоген.
6506	Верланыме вер Эсмекплак сола деч 5 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6507	Верланыме вер Эсмекплак сола деч 5 километр касвелне лийын шоген.
6508	Верланыме вер Эсмекплак сола деч 5 километр тораште лийын шоген.
6509	Верланыме вер Эсмекплак сола деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6510	Верланыме вер Эсмекплак сола деч 6 километр тораште лийын шоген.
6511	Верланыме вер Эсмекплак сола деч 8 километр тораште лийын шоген.
6512	Верланыме вер Эшполдо ял деч 1,5 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6513	Верланыме вер Эшполдо ял деч 1 километр йӱдвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6514	Верланыме вер Эшполдо ял деч 1 километр йӱдвел эрвелне Коньга эҥер воктене лийын шога Торалык Яндекс.
6515	Верланыме вер Эшполдо ял деч 1 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6516	Верланыме вер Эшполдо ял деч 2 километр йӱдвел касвелне лийын шоген.
6517	Верланыме вер Эшполдо ял деч 2 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6518	Верланыме вер Эшполдо ял деч 3 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6519	Верланыме вер Эшполдо ял деч 3 километр эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6520	Верланыме вер Эшполдо ял деч 3 километр эрвелне Немда эҥерын шола серыштыже лийын шоген.
6521	Верланыме вер Эшполдо ял деч 4 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6522	Верланыме вер Эшполдо ял деч 6 километр кечывалвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6523	Верланыме вер Эшполдо ял деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6524	Верланыме вер Юлсер-Ола деч 13 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6525	Верланыме вер Юлсер-Ола деч 19 километр йӱдвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6526	Верланыме вер Юлсер-Ола деч 20 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6527	Верланыме вер Юлсер-Ола деч 51 километр йӱдвел эрвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6528	Верланыме вер Юлсер-Ола деч 63 километр Торалык Яндекс.
6529	Верланыме вер Юлъял ял деч 13 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6530	Верланыме вер Юлъял ял деч 1 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6531	Верланыме вер Юлъял ял деч 20 километр кечывалвелне лийын шоген.
6532	Верланыме вер Юлъял ял деч 20 километр тораште лийын шоген.
6533	Верланыме вер Юлъял ял деч 2 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6534	Верланыме вер Юлъял ял деч 2 километр кечывалвелне лийын шоген.
6535	Верланыме вер Юлъял ял деч 3 километр касвелне лийын шога Торалык Яндекс.
6536	Верланыме вер Юлъял ял деч 7 километр кечывалвел касвелне лийын шоген.
6537	Верланыме вер Яктерлӱвал ял деч 2 километр тораште лийын шоген.
6538	Верланыме вер Ял кок эҥерын пырля ушнымо верыштыже, Вожай эҥерын шола серыштыже да тудын деке чодыра гыч йоген пурышо Варалинка эҥерйолжын пурла серыштыже верланен.
6539	Верланыме вер Ялчык деч 2 километр кечывалвелне лийын шога.
6540	Верлаште, калык коклаште лиймем годым литература, тудын мо сайже да удаж нерген мутым лукмеке, лудшо- влак Вениамин Ивановын «Тÿтан» романже нерген «Умбакыже уке мо?»
6541	Вермонт ( ) — УАШысе регион, штат.
6542	Верроккьо мастерской Италийын интеллектуальный рӱдерыштыже, Флоренций олаште, верланен, тидыже тудлан гуманитарный шанче-влакым тунемаш да технический навыкым налаш йӧным ыштен шоген.
6543	Верроккьо чиялтыме помылажым кудалтен да тидын деч вара нигунамат живопись деке пӧртылын огыл манын Вазари возен коден.
6544	Верушын тӱҥ ойыртемже - шкенжын личный илышыжым шкаланже келшымыже семын, шке воляже дене чоҥаш тыршымаште.
6545	† * Верхне-Арбучинский ( ) — пытыше посёлко.
6546	† * Верхне-Арбучинский чодыра завод ( ) — пытыше илем.
6547	† * Верхний Выжум кордон ( ) — пытыше илем.
6548	Вершинин Николай Степанович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6549	Вершок ( ) — кужытым висыме тошто руш единица.
6550	Вер-шӧр тыште тудлан вигак келшен.
6551	Верым келыштарымышт деч вара кожлам руэныт, пӧртым чоҥеныт, пакчалан кожлам корчеватленыт.
6552	Верым кычалмышт годым утларакшым ты эҥерлан куаненыт.
6553	Верым тӱҥалтыш да пытартыш ойырышо дене палемдат.
6554	Верысе вапш ( ) — цифр ыҥпалым вончештарылше (трансферлыше), ик але икмыняр автономло (шкевуя) кугу писылыкан канал дене ушымо лишне верланыше тӱжвалявала ден компьютер-влакын тӱшкашт.
6555	Верысе калык у кугыжалан йӧзакым тулышаш ыле, но 1553 ийыште, шошым калык йӧзакым тӱлаш чарнен, кугыжа ваштареш сарым тӱҥалын.
6556	Верысе кандашияш школым тунем пытарымекыже, вес кундемыш илаш кусна.
6557	Верысе колхоз 1937 ийыште, у школым чоҥаш манын, 2 гектар мландым пуэн, но тӱрлӧ амаллан кӧра ты паша ушнен огыл.
6558	Верысе легенде почеш тудым "теҥыз пуш-влаклан мешайымыжлан" кӧра шӱтеныт.
6559	Верысе марий-влак ты мландым «эрвел» манын лӱмдат.
6560	Верысе руш гарнизонлан полшаш, Моско гыч у сарзе-влак толын шогеныт.
6561	Верысе тӱҥалытш школым тунем лекмеке, Нартас ӱлыл ял озанлык школыш шинчымашым погаш пурен.
6562	Верысе фауныш 430 тÿрлö тупрÿдан да ала мыняр шÿдö наре тупрÿдыдымö янлык вид пура.
6563	Верысе школышто кандаш классым тунем пытарен.
6564	Верысе школышто ныл классым тунем пытарымек, тудо кокымшо гана школ-интернатыш толеш, ындыжым музыкантлан огыл, суретчылан тунемаш тÿҥалеш.
6565	Верысе шымияш школым пытарымеке, 1952—1956 ийлаште Йошкар-Оласе педучилищыште тунемеш.
6566	Вес абрамтын-влакым (йудаизм, христианлык) кучышо араб-влак тугак тиде мутым кумалтышлаште кучылтат Encyclopedia of the Modern Middle East and North Africa, Allah «Allah.»
6567	Вес акрет источник-влак маныт, Гомер Троян сар годым илен, 12 курымышто мемнан курым деч ончыч.
6568	Весат шижалтеш – паша руш йылме гыч кусарыме.
6569	Вес биометрий радамлык-влак, мутлан парняпале але йӱк гыч палымаш тигай калык ораште сканированийым ыштен огыт керт.
6570	Вес велымже, оласе большевистский организаций-влакат ялышке агитатор-влакым шуко колтылыныт, яллан келшыше листовка-влакым шаркаленыт.
6571	Вес-верек колтымаш але колтымаш командле интерпретаторын кертмашыже, стандартле йогын-влакым пайдаланышылан кӱлшӧ верыш колтымаш.
6572	Вес вере кусарашлан, ашнашлан янлыкым кучымаш сонарак лӱмдалтеш.
6573	Вес верыштыже Аксывай илен.
6574	Вес галактик гыч толшо сандалык уна эн ондак тылзыш логалешж.
6575	Вес ганаже нунышт Арбанын комедийлаштыже шке верыштым муыт.
6576	Вес гана тудо Лихновский кугыжа деке унала миен.
6577	Весе версий: Сивыр - тиде акрет годсо угор полкын лӱмжӧ.
6578	Весе-влаклан "Селиш" мут ок келше, молан манаш гын тиде мут дене теҥыз воктене илыше индеец калык-влакын йылме ешыштым лӱмдат.
6579	Веселков Анатолий Андреевич — кок I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6580	Веселов Александр Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6581	Веселов Дмитрий Иванович — Йошкар Тисте орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6582	Вес еҥым вашлиймеке, адак тиде йӱлам шуктат.
6583	Вес еҥын возымым тöрлаташ-вашталташ кÿлеш ыле мо?
6584	Вес ий гына Агавайрем мартене Мемнанат-лай ужар вуйна Юмо деч.
6585	Вес ийжылан кеҥежым тылзаш курсышто делопроизводительлан туныктышт да частьысе секретный отделыш писарьлан шындышт.
6586	Вес ийжылан, февральысе ик кечын, Ангара серыш кужун вучымо увер миен шуэш: 1937 ийысе приговор кораҥдалтын, писательлан яндар лÿмжым пöртылтымö.
6587	Вес ийжылан эргышт шочеш, но тудын ÿмыржö кужу ок лий.
6588	Вес ий шошым икияш пасу мландым пайлыме годым Эчанлан адак уда мландым пуаш толашат.
6589	Вес ийын Австрийыште биатлонист-влак икымше тӱнямбал чемпионатым ыштеныт.
6590	Вес ийын кокымшо Таҥасымаш эрта.
6591	Вес ийын кугу кумалтышым Шернур районысо Купран отышто Михаил Егорович Шиляев эртарен.
6592	Вес ийын олам басмач-влак сеҥеныт, но 14 Сӱрем 1922 ийыште большевик-влак адакат толыныт.
6593	Вес источник пурта шкенжыланкорго свидетельствым стихотворений гоч или ЛиВай нерген, и южо вес источник-шамыч.
6594	Вес йÿламат шуктеныт: еҥлан тулым пуэн огытыл – чырамат, сортамат шылтеныт.
6595	Вес йодышат лектын: лÿдыкшö трагедий улмо ÿмбачак мемнан калыкна кузе сеҥыше лийын кодын, кузе, волгыдо, яндар шÿм-чонлан ÿшаным йомдарыде, кугу сарыште шучко тушманым сеҥен кертын?
6596	Вес йылме-влак ик ойпелештыш тӱрлыкым веле кучылтыт.
6597	Вес йылме гыч кусарымым поэт чапле школлан шотлен да пашалан эреак мелын лийын.
6598	Вес йылмылаш кусарыме произведений-влак * Пакет; Свадьба в «Дружбе» / пер.
6599	Вес йылмылаш кусарыме произведенийже-влак * Горький шоколад: рассказ / пер.
6600	Вес йылмылаш кусарыме произведенийже-влак Рушлаш кусарыме произведенийже-влак * Не сравнивайте: стихи / пер.
6601	Вес йылмылаш кусарыме произведенийже-влак Стихи / пер.
6602	Вес йылмыш кусарыме произведенийже-влак Дорога: стихи / пер.
6603	Вес калык геройым ончыкташ манын, нуно шке геройыштым пеле-пула марий йылме дене ойлыктат, а южгунамже вес калык лÿмым пуымо дене серлагат.
6604	Вес калыкпалымат эскереныт: йӱдым каваште шӱдыр-влак чот чолгыжыт гын, эрлашым йӱрым вучыман.
6605	Вес калыкыште тудым огыт кучылт, но садыгак, йылмын возымашыже дене шанчыште, тӱвыраште, религийыште пайдаланат.
6606	Вес кечын мемнан дене школ директор вашлийын кутырыш.
6607	Вес кечын эфирыште sms да интернет-йӱклымаш-влакым иктешленыт.
6608	Вес кок пашаже Марк Твенан лийыныт бильярд дене модмо и тамак шупшмо.
6609	Вес кок ӱдырамашат – самырыкше годым ӥӧратымашын кочо тамжым пален налше пошкудо Лиза, Микалым илаш пуртышо, варажым тыматле, шке чапшым кӱшнӧ кучаш тыршыше пӧръеҥым йӧратен шындыше украинка Ганна – койыш-шоктышышт дене кумылым савырат.
6610	Вес кок цифре-модельым ончыктат.
6611	Вес колхозыш пурымеке, ял гыч чыла гаяк вольыкым наҥгаеныт.
6612	Вес кончыш, кудо ий нальыкым иземда, - тиде шем вулкан породын шокшым шуп-шмыжо.
6613	Вес корно-влак, мутлан, «польский ледник» але «пападняя брешь», нелырак улыт да поснак кӱлеш техникым йодыт.
6614	Вес кугу поэт, ындыжым Маяковский, мӧҥгешла, шуко да тӱрлӧ, но сай поэт- влакым ужнеже улмаш.
6615	Вес кугу таҥасымаш семын 1908 ийысе Олимпий Модмашын футбол турниржым палемдаш лиеш.
6616	Вес лӱм-влак коклаште да тудын тӱрлӧ шӧрыньышт коклаште сӱретлыме илыш ойлымаш-влакым, графический роман-влакым, стрип-влакым ончыкташ лиеш.
6617	«Вес марла книга» Тиде 1907 ийыштак П. П. Глезденев, адакат В. М. Васильев дене пырляк, кокымшо марла тунемме книгам ямдыла.
6618	Вес могырым, 1940 ийыште возымо биографийже тынарак, утыж дене кучык ок лий гын, Микайын изи годсо илышыжым палаш моткоч полшен кертеш ыле.
6619	Вес могырым, марий литературын йол ӱмбак шогалмыже да умбакыже вияҥмыж нерген ойлымо годым мемнан кугурак писательна-влакын (М.
6620	Вес могырым, повестьыште удрамаш образ-влак куржын эртышыла веле койыт.
6621	Вес могырым, поэт манмыла, «шинчат гын тыят самолетыш, ончен мошто кÿшыч тÿням!»
6622	Вес могырым, спектакльлан мурым возымашат поэтлан тыгак кӱлешан.
6623	Вес могырым шоналташ гын, календарьын амыргалт лекмыже сайым веле ыштен шоген.
6624	Вес пеле (полушарий) мален колта.
6625	Вес пелыже — кӱртньӧ-бетон кӱвар гоч у ял, кермыч дене чоҥымо, тушто самырык-влак, совхозын пашаеҥже-влак илат.
6626	Вес позицийла гычат противник мемнан тӱҥ вий ваштареш пеш чот лӱйкален.
6627	Вес поэтический книгаже — «Лишыл ыле тымыкын ласкаже» – 2004 ийыште лектын, тышке почеламут деч посна ятыр муро пурен.
6628	Вес семынже каласаш гын, тÿж ушкал качыжымат ондакрак кычалын, сандене презе ыштыме жапыштат, тувыртыш пайремжат ончычрак толын.
6629	Вес семынже, тиде паша авангардизм лиеш.
6630	Вес семынже, ты жанр шотышто Те утларак виян улыда.
6631	Вес семынже ты кечым Страховщикын кечыже маныт.
6632	Вес семынже ты кечын Шефын але Боссын кечыже маныт.
6633	Вес семын каласаш гын, локтылалтше, пужлышо манаш лиеш.
6634	Вес семын лийынат кертын огыл.
6635	Вес семын марла Мамат але Пехмет ойлат.
6636	Вес семын ойлаш гын изобразительный мут-влак ужмо, колмо, шижме предмет ден явлений умбач мунчалтен гына каят, а нунын коргышкышт огыт пуро.
6637	Вес семын онча пÿртÿс поянлыкым гуманный сонарзе: кайык-влакым айда-лийже арам ок лÿйкале, чодыра гычат «Пÿртÿсын ямжым вел сонарзе шÿмешыже поген толеш» да танжылан пеледышым конда.
6638	Вес серышыште С. Вишневский старший лейтенант Шулеповын орудийный расчетшын геройлын кредалмыже да тушманын самолетшым волтен шуымо нерген каласкален.
6639	Вес суапше – марла возымым тöрлатылмаш.
6640	Вес теҥыз да Тыныс тептеҥыз дене ныл пролив дене ушалтеш.
6641	Вес трюк денат ойыртемалт кертеш, вет шукорак трюкым ышта – судья шукорак очком тудлан пуа.
6642	Вес тӱҥалтыш опытшо – «Тревога» лӱман йоча пьесе.
6643	Вес тӱня гыч толшо уна: лийше лийдымаш // Марий Эл.1996. 29 март.
6644	Вес тыгае Семык пайрем шумешкыже, Мемнан гына вуйна Юмо деч.
6645	Вес чолгалыкше ок прогнозироватлалт, газым гына кышка.
6646	Вес шомак гыч ышталтше лӱммутат шагал огыл.
6647	Вес шонымаш- пашам тыршен ышташ ÿжмаш.
6648	Вес шот гыч ончалмаште, ял калык шудо солаш, почешыже уржа- сорла тÿҥалмашеш шыл кочкышым чеслен, кӧргӧ вийым чумырен.
6649	Вес шӱжарже – Людмила Дмитриева (1976 ий 19 сорла) Волаксола ялыште почто начальниклан тырша.
6650	Весыже — изуремыште, школ деч пел уштыш тораште, ялысе тыглай пӧрт.
6651	Весыже кӱ школ.
6652	Весыже, Татьяна Дмитриевна Атлашкина, марий художник Елизавета Дмитриенвна Атлашкинан шÿжарже лийын, акаж нерген моктанен каласкален, тудын сÿретан альбомным школыш конден ончыктылын.
6653	Весыже, тулечат шертыракше – Шымавийын тошто илышым чолган сÿретлен лончылымыжо Григорий Чекулаевым вияҥда, илыш чолгалыклан тарата.
6654	Весышт еҥ окса дене поен лӧчат.
6655	Весышт маныт, нелын черланымыж дене пыкше веле коштын, а фашист-влак пашаш садак эр еда поктылыныт.
6656	Вес эргыже, Леонид Яковлевич Мендиаров ( 1881 1948 ), шке жапышыштыже марий культур илышыште лÿмлӧ еҥ лийын.
6657	Вет айдем деч шылтет кечым – Кузе тидым чытыман?
6658	Вет баскетбол дене пайдаланыше-влакын капыштат кугурак лиеш, ик командыште улшо-влакым тиде модмаш ик еш семынак чумыра.
6659	Вет газетла гоч кутырымо мутым шукырак палаш, шинчымашым пойдараш йöн лийын.
6660	Вет газет редакцийыште пашам ышташ тӱҥалме деч ончыч, институтын нылымше курсшым тунем лекме деч вара, мыйым кеҥеж жаплан, кок тылзылан, практикыш налыныт ыле.
6661	Ветеринарий шанче кандидат.
6662	Вет ешын пиалже я ойгыжо – ӱдырамашын (пелашын да аван) кидыште.
6663	Вет жапше годым пашаштлан, ош тӱняште ыштыме сомылыштлан тӱрыс акым пуэн ыжна шукто, ыжна мошто.
6664	Вет Изибай велне кугыжанвластят шога.
6665	Вет ик темымак тÿрлö семын почын пуаш лиеш.
6666	Вет икымше книгаже Кугу сар деч ончыч лектын гын, тудо у социалистический реализм йӧнлан келыштаралтын, тудын образецше гай лийын, эсогыл школышто тунемаш темлалтын.
6667	Вет илышыште тӱрлӹжат лиеда: сайжат-осалжат, шерыжат-кочыжат… Йол ӱмбаке пеҥгыдын шогалмеке, шочмо суртым, ача-авам ӧрдыж велыш коден каяшат перна.
6668	Вет йӧратымаш айдеме чонын поянлыкше, йӧратымаш утларакшым илышын сай могыржым ужаш туныкта.
6669	† * Веткан ( ) — пытыше ял.
6670	Вет капеш шушо ÿдыр содоррак марлан лекнеже, мутает гын, киен кодат да шоҥго ÿдыр лият.
6671	Вет кеч-могай туныктышо шымлызе лийшаш.
6672	Веткина, Н. Маркина) лӱмынак возымо поче-ламут шочын.
6673	Вет книга лукташ правительство оксам ойырен.
6674	Вет кугыжан кучемын колониальный политикыжлан кӧра марий-влакын илыме верышт тичмаш лийын огыл, нуно шуко вере весе-влак дене варналтыныт.
6675	Вет лÿмжат, тюрк йылмыла гыч марлашке кусарымеке, - " Ош эрге ", рашемден каласаш гын, " Ош вургеман калык эрге ".
6676	Вет лач 60-шо ийлаште батутым Совет мландыш конденыт.
6677	Вет лач тунам «совет элысе калыкмытын йöратыме ачашт», социализм чоҥымо годым класс кучедалмаш утларак пÿсемеш манме шояк теорийым шонен луктын, незер ден улан кресаньыкмытым икте-весе ваштареш таратен, кредалаш кынелтен.
6678	Вет лач ты кече тудын шочмо Великий Устюг олашке теле толмо кече семын палемдалтеш.
6679	Вет лиеш гын куэн кӱчык ӱмыр, Ӱмылат йомеш тудден пырля.
6680	Вет Медяков тыгай ыле : текстыште мо тудлан келшен огыл але иктаж-мом йоҥылышлан шотлен гын, предложенийым але мутым йымачын удыралын гына коден.
6681	Вет мемнан кундемыште пÿчӧ огыл, а шордо ила.
6682	Вет модмаш шочын гына – кок ий гыч тудын дене шуко эллаште пайдаланаш тÿнальыч.
6683	Вет монастырьын мландыже ончыч мер калыкын лийын.
6684	Вет мӱкшым марий калык саклен, тудым юмын кайык семын ужын.
6685	Вет нуно мемнан мöҥгö толмынам шӱм вургыж вучат, ме нунын чон ласкалыкышт улына.
6686	Вет нуно, шукыж годым, тояш эҥертен коштыт.
6687	Вет ожно шорыкым пеш пагаленыт.
6688	Вет ожнысо йÿла гычак пайрем кечын у але яндар вургемым чийымаш аралалт кодын.
6689	Вет Осмин Йыванын илышыже пÿртÿс деч нигунам йÿкшен огыл.
6690	Вет пале: йÿшым, йогым, тÿрлö уда койышан еҥым калык ок мокто, эре вурса, койдарен воштылеш.
6691	Вет Пётр Емельянович ятыр учебникын, туныктымаш программын авторжо.
6692	Ветпленум почылтмо ден ончыч гына, 17 мартыште, ВЛКСМ Йошкар-Ола горкомын бюроштыжо да вара пленумыштыжо поэтым чот почкеныт, тудым комсомол гыч поктен луктыныт, обком член радам гыч кораҥденыт.
6693	Вет пудыраныше кресаньык калык шукыж годым шыде парже дене, шоналтыде сарыш ушнен.
6694	Вет руш литература эрыкым йӧратыше литература лийын.
6695	Вет семым возымо годым сем теорийым шотыш налыт, тушто шке правиле-влак улыт.
6696	Вет сигнал шкежат тыгай вашталтыш гоч эрта: * Ограничений.
6697	Вет спортсменлан лач моторын тӧрштымыжлан, да южышыто трюкым ончыктымыжлан баллым пуат.
6698	Вет сылнымут историйым сайын палыдыме еҥ тидым лудеш да тудын ушешыже тыште ушештарыме еҥ-влак нерген уда шонымаш деч моло нимат огеш код.
6699	Вет телым ий йымалне вӱдын температурыжо 0 градус деч йӱштӧ ок лий: тидын дене кияр ден ковыштат огыт кылме, да тыгодымак огыт локтылалт улмаш.
6700	Вет тиде 1939 ийын шыжым, ноябырыште лийын.
6701	Вет тиде пешак сай,но садак творческий паша мыйын илышыште эн кугу верым налын шога.
6702	Вет тиде произведений — писательын ик эн тале да илышым чын ончыктен возымо паша саскаже, тушто мемнан моктымо социализм, совет илышын «сай» ден удажым тÿрыс ончыктымо, манаш лиеш.
6703	Вет тидероманыште шуко раш огыллык уло.
6704	Вет тиде спортодмаш суставым пеҥгыдемда, шÿмышкö тыныслыкым пурта.
6705	Вет тиде "среднийыште" ни явленийын сущностьшо, ни илышысе конфликт раш ок кой.
6706	Вет тидым ышташ у кучем йӧным петырен огыл.
6707	Вет тудат поро ой-каҥашыже, темлымашыже, самырык-влак дене пашам ыштен моштымашыж дене кугу полышым пуэн.
6708	Вет тудо Ленинградым арала!
6709	Вет тудо пала: садак йочалан орланен илашыже веле перна.
6710	Вет тудо телевизорышто мом ужеш, илышыштыжат тудымак.
6711	Вет тудын дене пырля У Торъял педучилищыште тунемна, литературный кружокыш куржтална.
6712	Вет тудын талантше кушкын шуын ыле.
6713	Вет тудын уш дене пеледын, Саскан толеш поэзий вий.
6714	Вет тунам калыклан у ÿшан, порылык кÿлыныт.
6715	Вет тунам ял воктенак кугу чодыра гужлен шоген, тушто емыж, поҥго лын лийыныт.
6716	Вет тушто йытыра коверысо чинче-вунчо семын волгалт йылгыжыт оҥай мыскара, ныжыл ойсавыртыш, тушто ден калык мут, муро семын чонеш логалше йыжыҥже… Но тунамак стилизаций уке гаяк.
6717	Вет тушто чон моторлык, поро кумыл, келшымаш.
6718	Вет ты жапыштак, иктаж лу-лучко ийжым, Библийым кусарыме пашаште лым лийде тыршыш.
6719	Вет тыште авторат, луды муро йÿкат иктеш ушненыт, нигудыжымат ойыраш ок лий.
6720	Вет тыште тудо «Марий коммуна», «Ончыко» журнал ден газет редакцийлаште тыршен.
6721	Вет уло ÿмыржым тудо йоча-влаклан пöлеклен.
6722	Вет уло вий ден тыршет гын веле лектыш лиеш.
6723	Вет уремыште эн чÿчкыдын асфальтыште модыт.
6724	Вет чумыр совет литературын тӱҥ творческий методшо – социалистический реализм.
6725	Вет чӱчкыдын тиде кугу таҥасымашым Ийымаш дене тӱнямбал чемпионат лӱмдат.
6726	Вет чыла вере, газет ден журналлаште, партийный цензур лийын.
6727	Вет чылан гаяк шкем гына шонышо лийын огытыл, тиде чыла пагытыштат тыге, чын еҥ-влак эре улыт, нунылан вес еҥын ниможат ок кӱл, нуно чыла шке вийышт, шке йӧнышт дене шке шонымашкышт шунешт.
6728	Вет чыла осалым тудо раш ужеш, революционер Зоринын туныктымыжо почеш тиде осал ваштареш кучедалаш тунемеш.
6729	Вет чыла тиде - тошто койыш.
6730	Вет шултыш киндым да совла пучымышым кочшо уна кок пачаш шукырак шке почешыже кода.
6731	Вет шупшалалтмаш - йӧратымаш дене пырля ила.
6732	Вет шым чыте мые могай гына йÿштым, Чыла пургыш – куртым шÿмем гычын ÿштын?
6733	Вет эше тунамак эн сай шке материалым возышо але вес еҥын ( вуйлатышын, специалистын, тыглай пашаеҥын ) выступленийжым организоватлыше семын палемдат да премийымат пуат ыле.
6734	Вет юмылан кумалме чыла йӱла, обряд мландысе илышым саемдымашке, еҥ-влакын йӧныштым кумдаҥдымашке виктаралтын да кажне кечысе пашам шуктымашке юмын вийым да поро кумылым ушаш полшат.
6735	Вет юмын лÿм дене нуно шемерым ондаленыт, кумалтыш ыштыме парышым шке кÿсенышкышт оптеныт.
6736	Вет Юрийын музыклан шӱман улмыжым ялыште чылан паленыт.
6737	Вет ятыр ий шкетын, еш деч посна илымек, Тихон Ефремович шкеж деч коло ныл ийлан самырык ватым налын.
6738	Вечын ял шотан илем * Вечын ( ) — сола.
6739	Вещев Николай Владимирович — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6740	Вещество тӱрлӧ агрегат состоянийыште лийын кертеш (мутлан, газ, вӱд, пеҥгыде объект, плазма).
6741	Вивальди бронх астме дене черле лийын да Паолина йолташыже (Анна Жирон акаже) композиторлан медсестра семын полышкален, тазалыкшым аралаш тöчен.
6742	Вивальдийын Веныш толмыж деч вара икмыняр тылзе гыч Карл VI кола да австрий наследствылан кредалмаш тÿҥалеш.
6743	Вивальдим XVIII курымын итальян скрипка дене шоктымо сымыктышын ик эн тале представительжылан шотлат.
6744	Вивальди священник санным налын да вес кечын шкенжын икымше мессым Сан-Джованни ин Олео черкыште служитлен. 1 идым 1703 ийыште «Пиета» черке приютын консеваторийышке скрипке дене шокташ туныктышо семын пурен.
6745	В. Ивановат «Саскавий» повестьыштыже патриархальный йÿлан косаже кодмым, тудын илыш чаракыш савырнымыжым ончыктен.
6746	В. Ивановат тиде корным тошкен.
6747	В. Иванов литература пашаште шке усталыкшым ончыктен.
6748	В.Иванов мондалтдыме йоча жапым оҥайын, весела кумыл дене ончыкташ тыршен.
6749	В. Иванов мотор семан ятыр сылне мурым колын.
6750	В. Иванов « Саскавий» повестьыштыже у марий ялыште социальный кугу вашталтыш лиймым сылне чия дене чын сÿретлен моштен.
6751	В. Иванов шке вийжым поэме жанрыштат терга.
6752	В. Иванов шке сылнымут сынже денак ныжылге лирик.
6753	В. Ивановынат илыш ден мурызо корныжо лач тыгаяк.
6754	В.Ивановын икмыняр произведенийжылан критик-влакын акышт Ким Васин Келшымаш нерген повесть В. Иванов кодшо ийын «Вÿдшö келге, серже тура» лÿман йоча повестьым возен ыле.
6755	В. Ивановын келге шонымаш дене шыҥдаралтше кÿчык почеламутшо- влак поснак оҥай, шÿмеш логалше улыт.
6756	В. Ивановын кугу cap жапысе поэзийже тÿҥ шотышто йöратымаш лирика корно дене вияҥын.
6757	В. Ивановын нине почеламутшо-влак сылнылык шотышто але огыт ойыртемалт.
6758	В. Ивановын первый сборникше жанр да тема шотышто кугунак ок ойыртемалт.
6759	В. Ивановын повестьше нерген.
6760	В. Ивановын повестьыштыже Эйнон эстон рвезе улмыжым кöргö койыш-шоктышыжо, ыштыш-кучышыжо, илыш умылыма гыч ончыктымо.
6761	В. Ивановын «поро чонжо» поснак «Ломберсолаште» повестьыштыже палдырна.
6762	Вигак йодыш лектеш: писательын творчествыштыже тынар шуко жанрым кузе умылтараш?
6763	Вигак пале: эше йол ÿмбалне пеҥгыдын шогылтеш.
6764	Вигак Ф. Жолио-Кюрин искусственный радиоактивностьым почмыж деч вара Ферми иктешлымашыш толын, что нейтрон, кудыжын заряд уке ядро ден шУкалалташ огыт тӱҥал, нуно эффективный орудий радиоактивный элементым получатлаш лийшаш улыт, тыгак трансурановыйын.
6765	Вигак шоналтышым: тиде марий ӱдыр докан.
6766	Видный ученый и организатор науки // Иван Степанович Галкин: науч.
6767	† * Видякино ( ) — пытыше ял.
6768	Визымше башньын тачысе кӱкшытшӧ 29,1 метр, да тудын ӱмбачше 50 километр наре умбаке ужаш лиеш.
6769	Визымше и кудымшо романын томжо лектыныт ик изданийыште печатлыме уже кугемдыме тираж дене.
6770	Визымше классыш пошкудо ялыш 3 километр торашке кошташ логалын.
6771	Визымше классыште тунеммыж годым икымше почеламутшым район газетыште савыктеныт.
6772	† * Визымъер барак илем ( ) — пытыше илем.
6773	† * Визымъер чодырам аралыме пӧрт ( ) — пытыше илем.
6774	Вийвал ийготан мутмастар деч у произведенийым вучаш гына кодеш.
6775	Вий-куат да талант дене ӧрыктарыше итальян режиссерын произведенийже реализмын символический притче деке кораҥмым ончыктен; кызытат кинематографический шедевр улеш.
6776	«Вий шутымем семын социализмым ышташ полшем», - возен тудо ик серышытыже.
6777	Вик да кумыл нӧлтын (але, мӧҥгешла, кумыл волен?) палемдем: тыге вошт койшо сеҥымашым марий прозышто пытартыш лучко ий коклаште мый кумшо гана веле лудам: ыле ожно годым Юрий Артамоновын «Сонимаке пеледышыже».
6778	«Викиманийын» логотипше «Викиманий» ( ) — «Викимедий фондын» кажне ийын эртарыме тӱнямбал конференцийже.
6779	«Викитеке» мут мучаш «библиотека» мутын мучашыжым налын; савыкталтше книга, журнал, газет-влакым арален кодымо вер семын Викитекым аклаш лиеш.
6780	Вик коеш: ынде утларак сылне, шӱмеш эшеат чот пижын кодшо лийын.
6781	Вик манына: тиде чылажат ик мундыраш чумырга.
6782	Виктарчык * Арбитрын шӱшкалтымыж дене модмаш тӱҥалеш, шӱшкалтымыж дене - мучашлалтеш.
6783	Виктарчык Бэнди модмашын шочмо верланже Англий, футболын шочмо элже, шотлалтеш.
6784	Виктарчык Танастарыме таҥдыш Таҥастарыме таҥдыш ик настан палыже вес настан деч утларак але шагалрак улмым ончыкта.
6785	Виктарчыкым пудыртымаш дене кӱчык ӱчашымаш лектын.
6786	Виктарыме чоҥештылше аппарат-влак коклаште эн шулдо да эн куштылго.
6787	Виктор Васильевич «Йошкар Шӱдыр», «За услуги перед Отечеством» орден-влак дене, тыгак кугыжаныш чаптанык дене палемдалтын.
6788	Виктор Гюго Виктор Мари Гюго (1802 пургыж 26 – 1886 ага 22) – француз сезызе, поэт, драматург, француз романтизмын теоретикше.
6789	Виктор Иванович операций ыштымаште кугу специалистлан шотлалтеш.
6790	Виктор Майер — Анатолийын икымше тренерже. 1985 ийыште логалеш икымше серьёзный турнирыш — Казахстан Чемпионат, кушто тудо сеҥа да спорт мастер лӱмым налеш.
6791	Виктор Павлович 140 наре шанче пашан да 30 изобретенийын авторжо.
6792	Викшымак ойлаш гын, тиде почеламутын политический установкыжо йоҥылыш.
6793	Викшым манаш гын, тиде радамыште триллион почеш триллиард кая, вара квадриллион, квадриллиард да тулеч молат.
6794	Виловат ял шотан илемын рӱдерже.
6795	Вилюков Андрей Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6796	Вилям кочшо курныж гай шем шулдыржым шарен, 1937 ийысе шучко жапын толмыжым ужын, писатель тÿргоч колянен, тургыжланен.
6797	Винил але коваште гыч ышталтеш.
6798	Виногоров Герасим Андреевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6799	Виногоров Тимофей Романович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6800	Виноградов Валериан Гурьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6801	Виноградов Василий Ильич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6802	Виноградов Гаврил Егорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6803	Виноградов Иван Васильевич — III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6804	Виноградов Павел Семёнович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6805	Винокуров Александр Трофимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6806	Винокуров Алексей Капитонович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6807	Винокуров Аркадий Владимирович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6808	Винокуров Василий Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6809	Винокуров Георгий Александрович — II степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6810	Винокуров Георгий Александрович — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6811	Винокуров Иван Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6812	Винокуров Иван Степанович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6813	Винтовкым вачыш сакалтен спортсмен ече дене куржеш.
6814	Винчи олан шуко палыме еҥ-влак Леонардон илышыштыже участвоватленыт.
6815	Виргиний ( ) — УАШысе регион, штат. Мланде кумдык - 110,785 тӱж. меҥ². Калык чот - 8 097 тӱж. еҥ (2011). Административ рӱдер — Ричмонд ола.
6816	Вирус -влак гына илпарчакдыме улыт.
6817	"вирус иммунодефицита человека", ВИЧ; англ.
6818	Виса ( ) — зодиак тӱшка шӱдыр, Ӱдыр да Скорпион кокласе верланен.
6819	Висан тамгаже Виса Виса — шымше зодиак тамга.
6820	В.Исенеков шымлымаш пашамат шуктен.
6821	Висконсин ( ) — УАШысе регион, штат.
6822	Виталий Александрович Ерошкин 1928 ийыште вӱдшор тылзын 18 кечыштыже Кузнецово вел Ӓнгырвуй ялыште кресаньык ешеш шочын.
6823	Виталий Михайлович Шернур поселкышто ила.
6824	«Витекс» ушемын вуйлатышыже сомылым шуктен шога.
6825	Витле ий теммешкыже ик тылзе утларак гына илен шуктен огыл.
6826	Витлымше ийлан кокымшо пелыштыже, Марий пединститутын студентше улмына годым, ме, сылнымутан литературылан шӱман- влак, книга издательствыште савыкталт лекше кажне произведенийым, кажне ойпогым шокшо мелна гай вучена ыле.
6827	Витлымше ийласе колхоз ял илышым сÿретлен ончыктышо произведенийын тÿҥ йодышыжлан лач тидым шотлыман.
6828	Витяйын ачаже, шке вӱржым пуэн, Митяйын ачажым утара.
6829	Вич ватан марий: мыскара ойлымаш // Марий Эл.
6830	Виче Арка ( ) — аркамбал Марий Элыште да Киров велыште ( Россий ).
6831	Виче — ва+ча: эҥер, кечывалвелыш йогышо.
6832	Виче кундем Кильмез районысо Таутпочинга ял гыч.
6833	Вич еҥ гына илыше кодеш, но нуныжат ошо кидыш верештыт.
6834	Виче эҥер гычат марий-влаклан каяш логалын.
6835	Виче эҥерыш марий-влак деч вара толшо руш -влак илемын лӱмыштыжӧ «ӱ» йӱкпалым «у» фонеме дене алмаштеныт.
6836	Вич изи оравам каташке иктӧр вераҥден, у изобретенийжым "волито" лӱмден.
6837	Вич ий жапыште «Лийнем пеленет» альбомым луктыныт.
6838	Вич ий эртымеке, 1968 ийыште консерваторийым тунем пытара да шочмо кундемыш пӧртылеш.
6839	Вич кече гыч Турун шÿгарлашке, эргыж воктеке, пыштеныт.
6840	Вичкудо ял дене пырля Лужалу ялыш савырненыт.
6841	Вич почеламут // Марий коммуна. 1963. 31 май.
6842	Вич сборникше ош тӱням ужын. 50 утла почеламутшылан семым келыштарыме.
6843	Вич тылзе гыч ялыш серыш толеш: Йыван ошо – влак деч ялт ойырлен, йошкаргыш вончен… Мо-гынат пайрем чылт кукшеш ок эрте.
6844	Вичун пинегыже: ойлымаш-влак // Марий коммуна.1973. 21 март.
6845	Вичу школыш кая.
6846	Вичшӱдö миллион наре енан Китай эрыкыш лекте, Калык Республикын знамяже Китай ӱмбалне лойга.
6847	Вич эн кугу ола элыште.
6848	Виш корнышто гына таҥасат.
6849	Вишневский 1966) Анатолий Бикын тӱҥ произведенийлаже *Илыш муро : почеламут-вл.
6850	Вишневский бой гыч нигӧ деч почеш лектын.
6851	Вишневский ден Болтянский уэш корныш лектыныт да куржаш тӱҥалыныт.
6852	Вишневский салтак-влаклан мландӱмбак возаш веле огыл кушта, тудо шӱм-чонжо дене шижеш: мыняр жап кияш да кунам вес верыш тарванен куржаш кулеш.
6853	Виян айдеме гына тудын дене пикшым колтен кертеш.
6854	Вияҥ толмо эртымгорно Проект 2003 ийыште шорыкйол тылзын шочын.
6855	Виян, кугу куат дене возымо роман, чаманен ойлаш верештеш, мучашке шуктыде кодын. 1937 ийыште туҥалтыш кок ужашыже - " Шиялтыш сем " ден " Тул " - Олык Ипайын Москваште печатлен лукмо " Тул " сборникешыже савыкталтын.
6856	Вияшлукым чоҥашлан пале-влак (кылдыш-влак) дене 12 (3+4+5) ужашлан пайлыме шнурым але кандырам кучылтыныт: тыгай шнурым шупшын чоҥымо кумлук чынакак вияш лукан лийын лектын да шнур-катетше-влак сооруженийын вияш лукшым опташ ончыктеныт.
6857	Вияш цилиндр Цили́ндр ( ) — тӱрлӧ тӧрлыкыштӧ кийыше да иккоклан кусараш лийше кок круг гыч, тыгак нине круг-влакын икте-весыштлан келшен толшо точкыштым ушышо пÿчкыш-влак гыч шогышо ората.
6858	В.); Йыpeм кечы¬вал гай йолт лие (И.
6859	В. Колумб нерген паша-влак В. Колумб нерген шарнымаш-влак Валентин Колумб.
6860	В. Колумб нерген шымлымаш да научно-популярный паша-влак *Александров А. М., Васин К. К. Валентии Колумб // Марий литература. 9-10 класслан учебник.
6861	В. Колумбын Весшӱргӧ школышто тунемме итоговый табельже.
6862	В. Колумбын Волаксола школышто тунемме табельже.
6863	В. Колумбын литературно-критический статьяже-влак *Пагытын йодмыжлан вашмут // Марий коммуна.1961. 1 янв.
6864	В. Колумбын поэзий йылмыже // Ончыко. 1972.
6865	ВКП(б) Марий областной комиссийын партколлегийже тиде йодышым кок кече – 1926 ий 26 да 28 июньышто – каҥашен.
6866	Владивосток ола гыч, мыйын шонымаште, уло произведенийын рӱдыжым почын пуа: "Поро чонан айдеме тӱня гыч пытен кая, шонышым.
6867	Владивостокышто, куштыжо пароход 14 (26) гыч 19 (31) шыжа марте шоген, Чехов Амур кундемым шымлыше обществын библиотекыште пашам ыштен.
6868	Владимир Алеексеевич Мухинын лÿмжö марий шемерлан шуко поро, чапле паша дене палыме.
6869	Владимир Алексеевич йоча литературыланат кугу вниманийым ойырен.
6870	Владимир Алексеевич Мухин-Савин илыш-корныжо да творчествыже Владимир Алексеевич Мухин - мер пашаеҥ, литератор-публицист, педагог ден шанчызе, почеламутчо, музыкант.
6871	Владимир Алесеевич Мухин Марий АССР, Морко район, Тыгыде-Морко ялысе кресаньык ешеш 1888 ий 1 июльышто шочын.
6872	Владимир Аптулаев ямдыла.
6873	Владимират Орел воктен лийын, Днепрым форсироватлаш полшен.
6874	Владимир вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
6875	Владимир Григорьевич уста возкалыше семынат чапланен: книгамат луктын.
6876	Владимир Иванович Оленёв — журналист, Марий Элын сулло журналистше.
6877	Владимир Ильич Ленинын шочмыжлан 100 ийым палемдымылан» медаль «РСФСР-ын Шеммландыдымыжым вестӱрлемдымылан» медаль Сушенцов Н.Г. — «Чапле пашалан.
6878	Владимир Мухин марий литературышто поэт, прозаик да драматург семын пеш волгыдо кышам коден.
6879	Владимиров Афанасий Владимирович — I степенян Ачамланде сар орден, III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6880	Владимир Павлович вуйым ок шупш.
6881	Владимир Павлович тиде дивизий дене пеш кугу да неле корным эртен, шуко гана наступленийыште лийын.
6882	Владимир Павловия ятыр книгам марлаш кусарен.
6883	Владимир Сави 1935 ийыште кум ужашан «Муро орлаҥге» ойлымашым возен.
6884	Владимир Сузын «Вакш йонышта» ойлымашыж гыч икмыняр тыгай предложений-влакым палемдаш лиеш.
6885	Владимир Сузын илыш корныжо Владимир Сузы (Семенов Владимир Павлович) 1913 ий 15 июльышто Сарапай ялеш шочын.
6886	Владимир Сузын кумлымшо ийласе произведенийже-влак нерген шке жапыштыже филологий наука кандидат К. Малинова тыге палемден ыле: «… Нуно чынжымак лийше але тыгерак лийын кертшашлык материал негызеш возалтыныт, сюжетышт дене проста улыт.
6887	Владимир Сузын ойлымашлаже илышыште чынжымак лийше але тыгерак лийын кертше материал негызеш возалтыныт, сюжетышт дене проста улыт.
6888	Владимир Сузы Семенов Владимир Павлович (Владимир Cузы) (1913 - 1973) - изинет тулыкеш кодынат, кӱчен коштын, йоча пӧртыштӧ илен.
6889	Владимир Трофимович Бычков (1920 - 1946) Негыз * Патыр курым.
6890	Владимир Цыбин **Мланде дене кыл.
6891	Владимирынат туныктышо лиймыже шуын.
6892	Владислав Виногоров — марий актер, М. Шкетан лӱмеш Марий калыкле драме театрын артистше.
6893	Владислав Гурьевич Самойлов — почеламутчо, прозаик.
6894	Владислав тренер дек толын да каласен: "Мыланем профессионал вургемым пуеда гын, мый капкам оролаш тӱналам".
6895	Владислав Третьяк "20" номер почеш модын.
6896	Власов Дмитрий Михайлович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6897	Власть кучемым нумалше участковый милиционер шке капка ончыкшо эр-кас лектын шогалеш да, ялысе тып-тымыкым колыштын, нигӧат вурседыл ок кучедал да, мемнан илышыште чыла «порядке» манеш, повесть мучко ик сомылымак гына ышта — йомшо кум чызан казам кычалеш.
6898	ВЛКСМ обкомын икымше секретарьже Георгий Микин, Малмыж марий, каласен: " Мухиным пытарыме дене национализм пытен манын шоныман огыл, эше Чавайн, Олык Ипай, Шабдар Осып да молат улыт.
6899	В.Маяковскийын «Ямдылалт», «Марш», «Гражданский войнан пытартыш страничкыже», М.Гафурийын «Эрык кече», «Кö тудо», «Йошкар Армийын мурыжо» да ятыр моло почеламут-шамычымат кусарен.
6900	В. М. Васильев дене пырля 1907 ийыште «Тÿналтыш марла книга» да «Вес марла книгам» савыктеныт.
6901	В.М. Васильевын, З.В. Учаевын мутерышт тиде мутым руш йылмыш эше "внимание" семын кусара http://dict.
6902	В. М. Васильев // Ямде лий.
6903	В. М. Васнецовын «Снегурочка» сӱретше (1899) Илыш корныжо Руш калык йомакыште лум гыч ыштыме ӱдыр нерген ойлалтеш.
6904	В.Мишкин Татарийысе Мамадыш районысо Кугу Шиял ял гыч Буймо школыш тунемаш каен.
6905	В. Мухин революций деч ончычак возаш тÿҥалын.
6906	В.Мухин революций деч ончычак возаш тÿҥалын.
6907	В.Мухин совещанийыш толшо-влакым шке калыкшын наказше дене палымым ыштен, Татаро-Башкирский Республикым ыштыме нерген шонымашым марий-влак сайлан шотлат манын, ончыкылык республикын границыжым кугемдаш ойым луктын, тушко марий-влакымат пурташ ойлен.
6908	В. Мухин тÿҥалтышыж почеш «Восток кино» Москвасе студий марий калыкын илышыж гыч «Марий Кужер» фильмым сниматлаш тÿҥалын.
6909	ВМХ-кроссышто мотоцикл олмеш велосипед дене таҥасат.
6910	ВМХлан келшыше йолчиемым поснак ойырыман.
6911	ВМХ туравелык-шамыч коклаште кроссым калык эн чот ончаш йӧрата.
6912	В. Н. Васильев 30 утла шымлымаш пашам возен.
6913	В.Н. Максимов 2006 — 2008 ийлаште марий йылме кафедрым вуйлата. 2008 ий гыч кызытсе жап марте МарКУ-со учебно-методический рӱдерын вуйлатышыже улеш.
6914	В.Н. Максимовымат 1986-шо ийыште Совет Армий радамыш налыт.
6915	Вӧдыр деке корныеҥ пура, тудо доктор улмаш да эргыжым колымаш деч утарен кода.
6916	Водыр ден лычий пеш нелын иленыт, коктынат Изибайын пашаштыже орланаш туналыт.
6917	Водыр ден Лычийым йоршеш тораш шонен, Изибай турло йоным кычалын».
6918	Водыр качымарий гынат, Лычийым тек марлан налже веле, Лычий у марий дене ушныжо, йосо условийыште, кок еш вий, кок изи озанлык ушнен, изи гынат, кугу гынат, шканышт пиалым муын кертыт, шонет.
6919	Вӧдыр олмеш тыште вес геройым – Сидор Сидоровым – налеш.
6920	Водыр попым, шоягорем гыч руалтен, тон-дон-дон омсаш луктынат колта (М.
6921	Вӧдыр почиҥга ял деке ушалтыт.
6922	Военно - политический школым тунем лекмекыже, лейтенант званий дене фронтыш логалын.
6923	Вожа́й (Марий Возжай) ( ) — Российыште Одо Элын Грак кундемыштыже верланыше Новогорский ял шотан илемыш пурышо марий ял.
6924	Вожаял ял воктен коремыште тӱҥалеш.
6925	" Вождьын тыршымыж денак кундемна республикыш савырнен.
6926	Вожылам… Жап нерген писатель шонкала // Марий коммуна. 1991. 22 нояб.
6927	Вожылдымо, шке нерген гына шонышо, нуно, чын айдемым ондален, пояш шонат.
6928	Возалтме «Современникыште» 18 сентябрьыште 1852 ийыште «йоча пагыт» сай успехым налын; возалме деч вара авторым вигак кориферий дек возаш тӱҥалыныт.
6929	Воза тудо шуко вучымо тыныс пагыт, келшымаш, айдемын шÿм-чон чеверже нерген.
6930	Возашат жапым муаш тыршен.
6931	Возаш да возаш, школышто пашам ышташ тӱналшаш веле – сар тарваныш.
6932	Возен пыштымемжат иктаж лу книгалан сита да луктынжо кунам кертам, кунам шуктем гын?"
6933	Вознесений урем революций деч ончычсо Чарлаште тӱҥ уремлан шотлалтын.
6934	Возымо палыдыме авторын уже сентябрь мучаште кагазыште лектын.
6935	Возымо почеламутшылан шуко муро йонга.
6936	Возымо шотышто, тыгак серыме йылмым кутырымо деке лишемдыме шотыштат, икмыняр у ошкылым ыштен.
6937	Возымыжо 1918 ийыште 2-шо номереш, шорыкйол тылзын 9-ше кечынже, «Мален ида код!»
6938	Возымыжо немыч, финн, венгр, эстон да моло йылмыла дене лектын.
6939	Возымыжо руш, казах, удмурт йылмышке кусаралтын.
6940	Возымыжо тӱҥ шотышто еш проблемым тарвата, мутлан, икте-весым пагалыдымаш, икшыве-влак ача-аваштым мондат монь.
6941	Возымыжо тӱрлӧ альманахыш, школлан савыктыме лудшаш книгалашке пурен.
6942	Возымыжо «У илыш», «У вий» журналыште, «Йошкар кече» газетыште савыкталтеш.
6943	Возымыжым украин, эстон, беларус, татар, венгр, болгар, финн, да моло калык-влакын йылмышкат кусарыме.
6944	Возышо еҥ писатель лӱмым сулышаш: сылнымутышто – ойлымаш жанр // Марий Эл. 2008. 17 янв.
6945	Возышо еҥ эрвелне илыше пошкудышт нерген тыге палемда: «Ошъер серыште весь шинча, Ростов ер серыште – меря, Клещин ер серыштат – мере.
6946	Возышо еҥ эрвелне илыше пошкужышт нерген тыге палемда: «Черемис» мут нерген Цармис да черемис – ик мут улыт, но тӱрлӧ йылмылаште тӱрлын йоҥгат.
6947	Возышо машине але компьютер дене данный-влак палемдалтыт гын, шем тӱсан чия дене возалтшаш улыт.
6948	Возышыжат, тöрлышыжат, сöрастарышыжат ик шкетак улам.
6949	«Воинын клятвыже» почеламутышто В.Элмар воза: :Эл верч ом чамане :Мый шке илышем.
6950	Война годым пасу пашаште сеҥымашым поэт кугу кумыл дене акла, тудын патриотический смысылжым почин пуа.
6951	Война деч вара поэт творческий пашажым вияҥден колта… Сар жапыште А. Бик республика дене, редакцийла дене, поэт йолташыже- влак денат кылым луштарен огыл.
6952	Война деч ончыч Сергей Суворов Пумарий школышто тунемын, сандене Орай тиде школысо туныктышо, Сергейын пырля тунемме йолташыже-влак дене мутланен.
6953	Война и мир «Война и мир» лекме предшествовало пашам роман ден «Декабристы»(1860-1861), кудым автор ик гана огыл портылын, но кудым пытардыме кодын.
6954	Война огеш кӱл: йоча ойлымаш // Марий коммуна. 1961. 22 июнь.
6955	Война пагытыште колхозла да ялла гыч пеҥгыде нормо дене шурным да моло продукцийым погеныт.
6956	«Война увер» газет "Война увер" газет Вяткыште илымыж годым П. П. Глезденев марий калыклан да тудын культуржылан эн кугу суапым ыштен.
6957	Война увер (оригинал лӱм - Война увэр) — икымше марий йылме дене возымо ufptn.
6958	Вокал дене тудым педагог Л.Краснов туныктен.
6959	Вокализ 18-ше курым кыдалне шочын.
6960	Вокал специальность дене Алина Викторовна Крылова дек логалеш.
6961	Воклиз техникыште возымо упражнений-влак туныктымаште 19-ше курым марте кумдан кучылталтыныт.
6962	Воктелнак 2-3-4 километр тораште вес ял-влак улыт.
6963	…Воктенже тудланак шочмыжлан шÿдö ий темме лÿмеш марий калыкын чапле скульпторжо Борис Михайлович Козлов серызын бюстшым ыштен да шогалтен».
6964	Воктен улшо 17 да районысо 40 утла ял, пошкуда районла гычат шке икшывыштым ача-ава-влак тиде школыш колтат.
6965	Воктеныже Хаанья ял шарлен кия.
6966	Воктенысе ола, Моши, Танзанийыште курык гыч кечывалвел могырышто верланен.
6967	Волаксола ял шотан илем * Волаксола (Умшар) ( ) — ял.
6968	Волгалт кая ыле тӱня!..
6969	† * «Волгарь» колхозын баракше-влак ( ) — пытыше илем.
6970	Волгаште шинчыше-влак чылан верыштак коленыт.
6971	Волгенче гай волгыдо, кÿдырчӧ гай виян, тале тудо Альбертынат мурпашаштыже.
6972	Волгоград вел Желобново селаште шочын.
6973	Волгоград вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
6974	Волгоград вел Фролово олан эргыже.
6975	Волгоград - калыкчот шотышто латкокымшо ола Российыште, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
6976	Волгодонск — эҥер порт, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
6977	Волгыдо гычын лекше Волгыдо улмыжлан.
6978	Волгыдо, йоҥгата, янда пырдыжан цехлаште станок – влак радам дене шогат.
6979	«Волгыдо пайрем» да «Мурпеледыш» муро сборникым луктын.
6980	Волейбол але пионербол модмаш гае, но спортсмен-влак батут ӱмбалне тӧрштылыт, мечым кугу кӱкшыт гыч пералтат.
6981	Волжский автортранстпорт ушемыште 43 ий машинам виктарышылан тыршен.
6982	Волжский районысо «За коммунизм» колхозышто 11 ий агрономлан тыршен.
6983	Волжск кундем Алексеевское посёлкышто шочын.
6984	Волжск кундем Кӱшыл Азъялыште шочын.
6985	Волжск кундемыште шочын. 1992-шо ий гыч тудо кугыжаныш комитетыште вуйлатышылан тыршен, пытартыш жапыште республикысе тариф службын вуйлатышыжлан пашам ышта.
6986	Волжск олан талантан шочшыжо Йошкар-Оласе сем училищым тунем лекмек, Марий кугыжаныш опер да балет театрын солистшылан тыршаш тӱналын.
6987	Волжск оласе эмлымверыште хирурглан пашам ышташ тӱҥалын. 20 наре шанче пашан авторжо.
6988	Волжск олаште ила.
6989	Волжск олаште шочын.
6990	Волжск район Карай ялысе администрацийын вуйлатышыже сомылым шуктен шоген.
6991	Волжск район Пезмучаш ялыште шочын.
6992	Волжск районышто гын тиде пайрем йöршын мондалтын.
6993	Волисполкомышто кок тылзе наре шога.
6994	Волков Александр Андреевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6995	Волков Александр Андреевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6996	Волков Александр Андреевич — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6997	Волков Алексей Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6998	Волков Ипполит Семёнович — кок I степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
6999	Волков Михаил Фёдорович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7000	Волков Николай Александрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7001	Волков Николай Александрович — Йошкар Тисте орден да II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7002	Волков Николай Максимович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7003	Волков Николай Николаевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7004	Волков Пётр Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7005	Волков Пётр Семёнович — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7006	Волков Пётр Семёнович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7007	Волков Степан Емельянович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7008	Вологда вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
7009	Володя Матвеев вӱда.
7010	Володя Матвеев концертыште мурымыж годым Драматургий * «Марпа» монодраме, 2012 ийыште Вӱдшор тылзын Марий самырык театр тудым шынден.
7011	Володя Матвеев ямдыла.
7012	Волой коча Вайсукым изи годымжо пеш шалопай улмыжым шарна.
7013	Волостной рӱдер семын 1867 ий гыч Вӱрзымысе земской управе ышталтеш.
7014	Волымаш рисын тӱналын, да спортсмен Мвекаш тоын шуын, кӱзен-волымаште, заповедник омса гыч Килиманджаро чоҥга марте да мӧҥгешла, рекордым шынден.
7015	Волымо годым спортсмен шагатыште 40 меҥге марте писылыкым поген кертеш.
7016	Вольык фермыште пашам ыштен манынат от шоно.
7017	Вольык чӱчкыдын черлана гын, тиде кечын тудын шӱйышкыжӧ шоган дене ыштыме шерым чиктеныт.
7018	Вольыкым налаш да шергын ужалаш Изибай Галий деч тунемын.
7019	Вопреки йолташ шамычын людмышт ден, шкетын ялыште кодмо Пушкинлан губительный лийын огыл.
7020	Воробьев Василий Никитович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7021	Воробьев Иван Никитович — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7022	Воробьев Константин Викулович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7023	Ворожцов Алексей Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7024	Ворожцов Иван Егорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7025	Ворожцов Михаил Тихонович — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7026	Воронеж вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
7027	Воронеж кундем Новохоперск олаште пашам ыштен.
7028	Воронцов Яков Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7029	Ворончихин Николай Васильевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7030	Ворончихино ял деке ушалтын.
7031	Ворончихин Саверян Афанасьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7032	Ворончихин Сергей Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7033	Ворончихин Спиридон Савельевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7034	Ворошилов Михаил Григорьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7035	Воскресенская О.Л., Волкова Т.А.). Кызытсе марий йылме.
7036	Воспитатлаш тулык кодшо йочам туналын кужу родственницаже Т.А. Ергольская. 1837 ийыште семьяже Москвашке илаш каят, Плющихыште илаш кодшо, но тыге гынат кугырак эргыжлан кӱлеш ыле ямдылалташ университетыш пураш.
7037	Восстанийже Совет Ушем ÿмбак капиталистический эл-влакын кержалтме жапыште тÿҥалшаш улмаш.
7038	Восстанийым пызыралмек, кугыжан жандармже-влак, революционер-влакым кучен, тюрмаш шындылаш тÿҥалын.
7039	"Восток" лӱман ракетоноситель да "Восток" корабль ден, Байконур космодром гыч, кушто лийын Юрий Алексеевич Гагарин тудо чоҥештен. 108 минут деч вара тудо сайын, Саратов велысе Энгельс ола деч тораште огыл, шинчын.
7040	Востокышто ли вай поэзий лийын пеш влиятельный шке жапыштыжо, и тыгак варасе китайысе поколенийже.
7041	Вотадаптер ( ) — компьютерым локалвотыш ушышо явала; вотадаптер ыҥпале-влакын вончештарылмашыштым (трансферлымашыштым) да вот иктык коклаште ыҥпале-влакын вашталтылмыштым эскерен шога.
7042	Вот-браузер полшымо дене кажне вотлаштык-влакым ончен кертеш.
7043	Вот кызытат южгунам уло мланде чытырналтме гай чучеш.
7044	Вотлаштыкыште текст, сӱрет, видео да вес мультимедиа лийын кертеш.
7045	Вот мо дене: тиде мыскара шÿлышан ойлымашыже поэтын илышыж гыч моткочак кÿлешан фактым рашемдаш полша: кушеч, могай ял гыч налын улмаш поэт икымше пелашыжым?
7046	Вот молан мый тиде пашам шуктем.
7047	Вот несколько строк: Шоя ден чыным умылаш, Айдеме лӱмым нумалаш, Ала волгенче йыматан Шогал, кавалан кумалман?
7048	Вот ондакше тудо пел уреман веле лийын.
7049	Вот сандене угыч нöлтыт У писатель, у поэт, Шке кугезышт дене нöлтыт, Ямлана марий оет.
7050	Вот тиде нерупш; Налаш мыняр погынен?
7051	Вот тыштат поэзийже моло поэт – шамыч деч икмыняр ойыртемым ышта (ончыкта) да тыште тыгак Мих.
7052	Вот ты эл гыч марийын Юл кундемыш толмекше, руш тудым черемиса манаш тӱҥалын, но ончыч, тыгак лийын, марий шкежын кушеч, могай улмыжым шкеже каласен.
7053	Вот, чодыра мутат толын лекте, тудынат ты тамгаже улыс: ча+тар+а — кечывалвел налог, икымше; Черенур Черея..
7054	Вотыш пурышо компьютер-влак коклаште кылым ыштыше йӧным (тыгак тудым шуктышо программе тӱшкам) возен ончыктымаш.
7055	«Вочар» мутым олык марий йылимыш лудан эҥер манын кусараш лиеш.
7056	Воштончыш: йомак // Марий коммуна.1969. 16 фев.
7057	Воштылчык – айдемын илышыже, йÿлаже, койышыж гыч тÿрлö уто-сите косам, изи-кугу ситыдымашым кожгатен, когартен лукмо куатле йöн, вес семынже тудым литературышто, литературоведенийыште «юмор», «сатир» жанр-влак манын палемдат.
7058	Воштырма эҥерын пурла эҥерйолжо.
7059	ВПасеев Валерий Фёдорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7060	В.П. Мосоловын полшымыж денак 1937 ийыште Марий ялозанлык опытный станций почылтеш.
7061	В.П. — Паша Йошкар Тисте орденын кавалерже.
7062	В. Регеж-Гороховын поэзийыштыже йылме мастарлык // Ончыко.
7063	В.Сави марий музыкым руш да моло калык музыка негызеш пойдараш, талыштараш кÿлеш манын шонен. 1921 ийыште марий туныктышо-влак съездыште ойлен: «Мыланна шкенан симфонический оркестрна, балетна кÿлеш».
7064	В.Сави-первый марий писатель кокла гыч иктыже.
7065	В.Сави-тÿҥалтыш марий композитор кокла гыч иктыже.
7066	В.Сави тудлан куанен возен: Изи илыш-изи эрге, Ава модыш-чевер иге, Тÿням веле ужалале, Тудым кече шупшалале.
7067	В.Сави шкежат произведенийжым поэмылан шотлен.
7068	Вселенныйыште чыла вещества-влак радамлалтыт: тӱҥлык пырче (элементарный частице), атом, молекул, макротела, кавасе объект-влак, шӱдыр-влак, галактике-влак.
7069	Всесоюзный государственный кинематографий институтын оператор факультетышкыже тунемаш пура.
7070	В. Сузын ойлымаш жанрым ойырен налмыжым, очыни, лач тидын денак умылтарыман.
7071	В. Сузын ойлымашлаже чаткатан чоҥалтыт, раш сÿретым пуат, характер-влакат икте-весышт деч ойыртемалт шогат.
7072	В. Сузын ойлымашлаштыже кузе социальный, тыгак нравственный проблемым ужына.
7073	В. Сузын прозыжо да реализм Марий литературышто Владимир Сузым ме оҥай ойлымаш-влакын авторышт семын палена.
7074	В. Сузын тÿҥ геройжо – калык.
7075	В. Сузын шуко ойлымашыже мыскара шÿлышан, тидыже тÿҥ шотышто герой-влакын кутырымо йылмыштышт палдыра.
7076	В. Сузы тÿҥалтыш жапыштак тиде але вес класс лекше характер-влакым ваштарешла ончыктымо йöным кумдан кучылтын.
7077	В. Сузы тÿҥ шотышто курык марий кундемысе пÿртÿсым ончыкта.
7078	В. Сузы шинча ончылан раш сÿретым почын кертше эпитетым, таҥастарымашым моштен кучылтеш.
7079	В. Сузы шке ойлымашыжым тÿҥ шотышто илыш нерген шонкалымаш, шочмо-кушмо вереш вучыдымо вашлиймаш але тудын сылне пÿртÿсшым нергелымаш дене кошарга.
7080	В. Сузы шке творчествыштыже илышыште улшо у, волгыдо шÿлышым, ондак наҥгайыше вийым мокта, айдемын шÿм-чоныш, айдемын ушыш порылык верч вуйын шогаш кÿлмö нерген шонымашым шыҥдара.
7081	В. Сузы шке творчествыштыже илышыште улшо у, волгыдо шÿлышым, ончык нангайыше вийым мокта, айдеме шÿм-чоныш, айдеме ушыш порылык верч вуйын шогаш кÿлмö шонымашым шыҥдара.
7082	В. Сузыят илышын куатле толкынжо деч öрдыжеш кодын огыл.
7083	«ВТК-Холдинг» ужалыше-йöнозанлык группын тӱҥлӧ директоржо, Кугыжаныш погынын депутатше.
7084	Вторичный сигнал-влакым приемник мӧҥгешла йӱк, сӱрет але текстыш савыра.
7085	"Вувер кува" йомак-поэме А.С. Пушкин семын Теҥыз воктен элыште, Лум лумдымо верыште, Илал тöча колызо, Йокрок серын мурызо.
7086	«Вувер кува» поэмын шкешотан тÿсшö тыгак марий илыш-йÿлалан эҥертымаште коеш.
7087	Вӱд ава арулыкым пеш йӧрата.
7088	Вӱд ава деч тиде поянлыкым шке кумыл дене пуаш жапын-жапын йодын кумалат гын, тудо йодмым шуктен сеҥа, калыклан ситыше пӧлекым ышта.
7089	Вӱд Аван помышешже тиде йошкын кумдан шарла.
7090	Вӱд вакыште "морж"-влак йӱштылыт.
7091	Вӱдвал акватлонышто спортсмен-влак ийыме костюмым да ийымаш упшым чият.
7092	Вӱдвал кучедалмаш Тыгак акватлонышто вӱдыйымалне гына огыл, вӱдыштат таҥасат.
7093	Вӱдвара гыч ведрам кидыш налын пурыман.
7094	Вӱдварашӱдыр ( ) — экватор тӱшка шӱдыр.
7095	Вӱд гоч вончаш сапёр-влак эше ондакак пушым поген чумыреныт, пырням ваш пидын, шолым ыштеныт.
7096	Вӱд илышым аралыше, пойдарыше да эрыктен шогышо кугу ӱнар.
7097	Вӱд йоктарыше ( ) — кугу зодиак тӱшка шӱдыр, Ирказа да Кол кокласе верланен.
7098	Вӱд йоктарышын тамгаже Вӱд йоктарыше Вӱд йоктарыше — латикымше зодиак тамга.
7099	Вӱдйыгыр (вӱр сыворотке), пластинке (тромбопластинке), йошкар тӱсан (эритроцит) да ош вӱр (лейкоцит) илпарчак гыч шогышо, илышлан моткоч кӱлешан вишкыде куэм.
7100	Вӱд йымаке кайыме годым ласте, маске, аквалангым, йолчиемым, вӱд келгытым тергыме ӱзгарым, шагатым, компасым, кӱзым, понарым налын кертыда.
7101	Вӱд йымалне еҥ икмыняр минут наре гына лийын кертеш.
7102	Вӱд йымалне кид валне коштын онченам, шке йыр пӧрдынам, сальтом ыштенам.
7103	Вӱд йымалне кином сниматлаш тунемыныт.
7104	Вӱд йымалне тӱрлӧ пашам ыштат.
7105	Вӱд калыкнам осал чер деч арала, айдемым таза кап-кыланым ышташ полша, чоным паремда.
7106	Вӱд Кундемын йӱдвел ужашыштыже йӱдвел-эрвелкыла Буй эҥер (Виче эҥерын пурла притокшо) йога.
7107	Вӱд модмо кече — тошто марий пайрем.
7108	Вӱд моткоч чот поян, но тидын годым вӱд озан поянлыкшылан кӧранаш сай огыл.
7109	Вӱд ончылно айдеме эреак парымште ила.
7110	Вӱд покшелне Юлын пурла серысе кӱкшакажын йӱдвел ужашыже да Виче воктенысе кӱкшӧ курыкйол-влак нӧлтат шогеныт.
7111	Вӱд полат кеҥежым «Йошкар-Ола» Вӱд полат ( ) — Йошкар-Оласе спорт сооружений, калыклан вӱд спорт дене пайдаланашлан ыштыме спорт полат.
7112	Вӱд поло дене шуко эллаште модыт, но эн кугу пагалымашым модмаш Венгрийыште да ондаксе Югославийыште сулен.
7113	Вӱд Район кумдыкым 869 га вӱд да куп-влак айлат.
7114	Вӱд родо-тукым кылым, еш илышым пеҥгыдемдаш полша.
7115	Вӱд спорт тӱрлык дене тӱнямбал чемпионат - ийымаш дене эн кугу спорт таҥасымаш, Олмипиаде семынак тудо Калык-влак кокласе Ийымаш Федерацийын полшымыж дене эрта.
7116	Вӱдушык — теҥыз ден теҥыз, отро ден материк кокласе да монь аҥысыр вӱд.
7117	Вӱдшат келге, сержат тура, кучалал лекташ арамаже уке.
7118	Вӱд шинчавочмо, йылме пурлмо дечын утарен кертеш.
7119	Вӱдшинча, памаш, эҥер але ер гыч лап лийын вигак йӱаш шотлан огеш тол.
7120	Вӱдшор мут ончыктен кертеш: * Вӱдшор тылзе — ийын нылымше тылзыже.
7121	Вӱдшор тылзын икымше кечынже кайыкым аралыме калык кокласе конвенцийыш кидым пыштыме, а Россий тудын деке 1927 -ше ийыште ушнен.
7122	Вӱдшуҥгалтыш (але вӱдвоч, тӱрдӱр, шуҥгалтыш, шушу) — шуҥгалт йогышо вӱд.
7123	Вӱдым кошталтмеке, оръеҥ вате, осал деч аралалташ манын, эрвел, касве, кечывалвел ден йӱдвешыке вӱдым кышкалеш, шӱргыжым шӱалта.
7124	Вӱдым кылмыктыше апшат, теле йӱштын чурийже Йӱштӧ Кугызаш савырнен.
7125	Вӱдын келгытше 3,5 метр деч шагал лийышаш огыл.
7126	Вӱдысӧ осал вий ты кечын кана маныт.
7127	Вӱдыш пурашлан южо вере олалаште шокшо кӱварым пыштат.
7128	Вӱдыш пуреҥгайыше Элнет лӱм дене эҥерым лӱмдат.
7129	Вӱдыштӧ нелылык ок шижалт, сандене нелылык шотышто спортсмен-влакым огыт пайле, но ӱдырамаш-влак посна таҥасат, поръеҥ-влак - посна.
7130	† * Вӱдэҥер ( ) — пытыше ял.
7131	Вӱд Эҥер – Шой вӱд, Йыр вӱд.
7132	Вуеш тудо кӱмыж але портыш дене ыштыме калпакеш чикталтеш.
7133	Вуеш шумо пагыт марте аваж пален кушкын.
7134	Вуз деч вара 1978 ийыште радиошто, а 1983 ий деч«Ончыко» журнал редакцийыште тыршен, 15 ийым Марий книга савыктышлан пуэн – тӱҥ редактор да директор сомылым шуктен.
7135	Вуз — калык озанлыклан // Марий коммуна.
7136	Вузышто туныктымыж годым Григорий Никандрович студент-влаклан оҥай занятийым ямдылаш, у деч уым темлаш тыршен, тудын лекцийышкыже чылан куанен коштыныт.
7137	В.Ӱ. ик эн чапле, кызытат моткоч кӱлешан «Шочмо йылме» почеламут пеш виян манаш лиеш.
7138	Вуйгорка (вуйгоҥгыра; ) — вуйдорык ден шӱргӧ органлам аралыше тупрӱдан янлык але вольык вуйын лулегыже.
7139	Вуйдам со кӱшнö кучыза мурашлан, Куатлырак лийшаш ме улына.
7140	Вуйконгражым шалатен, Шучко капшым йÿлатен, Мардеж вашеш лугылден, Кышкал(ы)на пурактарен.
7141	Вуйлатыме жапыште фабрик соцтаҥасымаште ик гана веле огыл сеҥыше радамыш лектын.
7142	Вуйлатыше марте шуын. 1996-шо ийыште Юлсер кундем администраций вуйлатыше лийын.
7143	Вуйлатышыже кумдан палыме шанчызе Пауль Аристэ лийын.
7144	Вуйлатышыже профессор Л П. Васикова лийын. 2004-ше ийыште пашажым арален.
7145	Вуйлатышыже профессор Ю.В. Андуганов лийын.
7146	Вуйлатышыжлан Исанбаев Николай Исанбаевичым шогалтат.
7147	«Вуйлатышын пондашыже» ойлымашын персонажше – Йогор Кргори, ончыл колхозын вуйлатышыже.
7148	Вуймутшак («Фронтовой корно») тӱҥ темым ончыкта.
7149	Вуй тореш шогышо гынат, тыгай алгоритм чурийым пален налын кертеш.
7150	Вуйторыкна изи, шагал умылена.
7151	Вуй ӱмбалнына эше куд немыч самолет чоҥештен эрта.
7152	Вуй ӱмбалсе кечылан кумалмымат кидпаша сомылыштышт моштен кучылтыныт: кечым ончыктышо оҥго да ырес сынан пале марий да моло родо-тукым калыкын тӱрыштышт кызытат куге верым айлен шогат.
7153	Вуйшиймаш книга: мыскара ойлымаш // Ончыко. 1972.
7154	Вуйым ниялтыме дене вуйжымат йоҥылыш темдал колташ лиеш.
7155	Вуйыш «Эҥыремышвот» пьесыже толын пура, кокымшо кыдежысе икымше сÿретан ремаркым тыге возен: « Корем сер.
7156	Вӱлеҥер да Максиволык ял коклаште 1996 ийыште пӱам пӱеныт.
7157	Вӱлеҥер - Мари-Ошаевский ял шотан илемын рӱдерже.
7158	Вӱлеҥер сельсоветыш пурен. 90-ше ийлаште пытартыш еҥ-влак колен пытеныт, молышт ял гыч каеныт, тачысе кечылан ик еҥ гына ила - Чирков Аркадий Петрович.
7159	Вулканын историйже Икымше гана тиде луман курык нерген кокымшо курымышто мутым луктыныт.
7160	Вулторп ялыште шочын Г.Галилеон колмо да гражданский сар годым.
7161	Вулфолл - Англий гыч, тиде эл ФИФАшке тудо жаплан ушнен.
7162	Вургемым велоспортлан посна ойырыман.
7163	Вургемым мушкаш, ургаш, тӱрлаш, неле пашам ышташ ок лий улмаш.
7164	Вӱргече гыч изарняш вончымо йӱд осал вийым озаланыме жаплан шотлалтын.
7165	Вӱргече Кугече деч ончыч вӱргечым кечыла вӱргече, южо вере тоштымарий кон кеч маныныт.
7166	Вӱргече — кумшо арнян кече кушкыжмо да изарня коклаште.
7167	Вӱргечын да изарнян - пайремын тӱҥ кечылаштыже.
7168	Вӱрзым кундем * Поса ( ) — сола.
7169	Вӱрзымнольо ял деке ушалтын.
7170	Вӱр сайын кошташ тӱҥалеш, ваче, туп корштымаш пыта, айдемын шӱлыкан кумылжо йомеш.
7171	Вурсеныт тудын редакторжым, пуйто тудо кугыжан шолдыргышо политикше дене марийын вуйжым аҥыртылын, пуйто калык коклаш шовинизм шÿлышым шаркален, кугыжалан сарым шуяш полшен шоген.
7172	«Вурс кайык» поэмжат тиде журналыште «Пӱрӧ велын» псевдоним дене лектын.
7173	Вӱтламарий-влак тыгай мут-влакым кучалтыныт: кугуз - кугыза, да кугузвыж - кугыжаныш.
7174	Вӱтламарий коклаште шочын.
7175	Вӱтла эҥерын шола эҥерйолжо.
7176	Вӱтла эҥер ( ; ) — Юлын эҥерйолжо.
7177	Вучен-вучен – кол ыш лек, Кайыш кугыза куваж дек.
7178	Вучен шуктат мо нуно мемнам?.
7179	† * Вӱчер ( ) — ял * Головино ( ) — пытыше ял.
7180	«Вучо, йӧратен, иле,шӱлыклан вуйым ит пу, мемнан садак вашлийшашлан чот ӱшане» - тыгай шонымаш дене Бикын война годсо пӱтынь лирикыже шындаралтын.
7181	В.Ӱ. шочмо йылмын кугу кӱлешлыкшым, вий-куатшым палемден.
7182	Ву Юн похвалан Ли Бай вуден императорым ужаш судышко Чаньянышке, кушто тудо вашлийын Китайын императоржылан, Минг-Хуан( шочын живописный и палыме тыгак кузе император Сюань- Цзун).
7183	Вынемыште кийыше маска ваштареш пий дене каеныт.
7184	Вынер - кыне, йытын але почкалтыш куэмже.
7185	Выньык дене кырымышт годым тыге ойленыт «Нылле ик тӱрлӧ воштыран выньык дене шымлу шым тӱрлӧ осалым, шӱкшакым, лавырам поктен колтем».
7186	Выньык дене кырымышт годым тыге ойленыт: «Нылле ик тӱрлӧ воштыран выньык дене шымлу шым тӱрлӧ осалым, шӱкшакым, лавырам поктен колтем» А эше тӱвыт кече эрдене самырык-влак «сӱмыраш» лектыныт.
7187	Вып. 3. – Йошкар Ола, 1982.
7188	Вьетнамын йӱдвелныже пӧртлаште тиде пайремлан пеледше персик укшым але саскаан мандарин пушеҥгым шогалтат.
7189	Вьетнамыште Вьетнам У ийым тылзе кечышот почеш пайремла.
7190	В.Элмар 1941 ийыште Марий республикылан коло ий теме кечын, Сталин вождьлан «Лӱмет тыйын – меменан пеледмаш» почеламутым воза.
7191	В.Элмар И. В. Сталинын образшым мари поэзийыште, тугак марий литературышто эн первый келгын сӱретла.
7192	В. Элмар йоратымаш, армийыш ужатыме, элым аралаш шогалме тема-шамычым устан сӱретла.
7193	В.Элмар – марий калыкын шӱмыштыжö ик эн сай почеламутчо-патриот семын илаш тӱналеш.
7194	В. Элмар марий поэзийыште Родиным аралаш ӱжмö да мир верч кучедалме темым ятыр почеламутшо дене эн первый тарварен.
7195	В. Элмар мемнан калыкнан Родиным йöратыме чувствыжым поэзий гоч сай, келгын ончыктен.
7196	В.Элмарын ик эн сай почеламутшо – тиде 1940 ийыште возымо, «Мый йöратем родной элемым» почеламут.
7197	В.Элмарын почеламутшын лирический геройжо общественный илышыште лийше событий, вашталтыш-шамыч дене кылдалт шога.
7198	В. Элмарын поэзийыште В. В. Маяковскийын пайдале влиянийжым кугун шижын шогена (Мый – первый лицо дене возымо лирический герой гыч тӱналынтематика ойыртемыш марте – влиянийым шижына).
7199	В.Элмарын творческий наследствыже пеш поянак огыл, кок изи аршашыш шыҥеныт: "Ончыко" (1942 ий) да "Мый йӧратем родной элемым" (1945 ий).
7200	Вятка олаште миссионер инород курс 1905 ийыште почылтын.
7201	Вяткыште марла печатьым пашаш шогалташ, «Марий коммунист» ден «Марий илыш» газетым лукташ полша.
7202	Вятский губерний гыч Думыш сайлен колтымо крестьянский депутат А. Кропотов (Куженер район, Токтай-Беляк села гыч, 1930- шо ийлаште колен).
7203	Вятский губернский архивын документыштыже тыге возен шындалтын: «..
7204	Вячеслав Абукаев романыштыже – марий сылнымутын тымарте тÿкалаш тоштдымо ятыр омсажым кроп почын шындаш тоштын.
7205	Вячеслав Абукаев чыла жанр дене вашам ышта: поэизийыште тудо вургыжын кÿрышталтше йÿкан.
7206	Вячеслав Абукаев шке творчествыжым поэт семын тӱҥалын, манна.
7207	Вячеслав Абукаевын воктенже эре Люба пелашыже лийын. 18 ий нуно ваш умылен, полшен иленыт.
7208	Вячеслав Абукаев-Эмгак Пошкырт кундемысе Мишкан район Токтар ялеш 1958 ийыште 5 шорыкйолышто шочын.
7209	Вячеслав Александрович Кислицын ( 4 Идым 1948 ий, Марий Тӱрек кундем Косолоп сола) — кугыжаныш пашаеҥ, Марий Эл Республикын кокымшо президентше (1997-2001 ийла), экономик шанче кандидат.
7210	Вячеслав Андреевич ятыр мурызо дене кылым куча.
7211	Вячеслават вет тӱҥалтыште, чылан семынак.
7212	Вячеслав Осипов мурызо да семлызе дене палыме лиймеке, тудын дене пырля икмыняр мурым йоҥгалтарашлан ямдылен. 2005 ийыште кугу сценыш лектын. 2008 ий гыч моло автор-влакын возымо почеламутышт да семышт дене муро-влакым луктеш.
7213	Габриэль Гарсиа Маркес ( 1927 Ӱярня 6) — колумбий серызе да журналист.
7214	Гавайи ( ) — УАШысе регион, штат.
7215	Гавань — карап-влаклан шогалаш йӧнештарыме вер.
7216	Гаврииллан межым шӱдырет гын - шот ок лек.
7217	Гаврилов Алексей Гаврилович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7218	Гаврилов Николай Серафонтович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7219	Гаврилов Фёдор Яковлевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7220	Гагарин космический отряд дене пырля Космонавт-влакым ойырен налаш, да икымше гана "Восток икыт" дене чоҥешташ туныктымаш моткоч кугу каҥашымаш лийын.
7221	ГАЗ-4301 модельым 1994 ий марте серийно луктын шогеныт.
7222	Газета «Оссерваторе романо» фильмлан «Омерзительная жизнь» лӱмым пуэн, кугу статьялам возен, тудым чараш йодын, да кажныжым, кӧ тудым ончен, черке еч кораҥдаш манын.
7223	Газет арнялан 1 гана лектеш.
7224	Газет арнялан кок гана лектын, ик ийлан подписке 6 (кудыт) теҥге шоген.
7225	Газет-влак кажне номерыште тудын нерген репортажым савыктылыныт.
7226	Газет дене журналлаште номер еда тудын ыштыме у мутлаже савыкталтыныт.
7227	Газет ден журналысе савык-влакшым чӱчкыдын А.Михайлов лӱм дене кидпыштен луктын.
7228	Газет ден книжка – шамыч кушко гына огыт пуро?
7229	Газет деч посна тӱрлӧ-тӱрлӧ марла кнага шуко луктылто.
7230	Газет империалист сар жапыште, 1915 1917 ийлаште, лектын.
7231	Газет калык коклаш сар уверым конден шоген.
7232	Газетлаште пашам ыштымыже творчествылан у темым, сюжетым пуэн шоген, илыш вӱршерым тӱткынрак эскераш йӧным пуэн, у деч у еҥ-влак дене вашлийыктен.
7233	Газет лаштыкла дене изи гына «книгам» ыштемат, ÿмбаланже лÿмжым возем.
7234	Газет лаштыклаште «Марий йӱла», «Майатул», «Марий тӱня» публикацийже-влаклан тудым 2004-ше ийыште Олык Ипай лӱмеш премий дене палемденыт.
7235	Газет олык марий йылме дене савыкталтын, олык марий - чыла марий-влаклан палыме да тӱҥ йылме.
7236	Газет пашаште улмыж годым серызе шуко очеркым, статьям возен, В. Гусевын "Чап" пьесыжым, М. Шолоховын "Савырыме сӧрем" романжым марлашке кусарен.
7237	Газет самырык-влакын йодмыштым шукташак тырша: лаштыклаштыже кугезе йӱлам арален кодымо шотышто ятыр материалым савыкта, кушкын толшо самырык тукымын илыш ончалтышыжым вияҥдаш полша да Шочмо элым, марий кундемым утыр йӧраташ таратен шога.
7238	Газет талантан айдемылан илыш лоҥгаш келгын пураш, илыш йыжыҥым, еҥ-влакым тÿткын шымлаш, эскераш таратен шога.
7239	Газет утларакшым герман сарын кузе каен шогымыж нерген возен.
7240	Газетым журналым лукмо сомыл самырык еҥым эше чот сымыстарат,возаш да возаш кумылындат.
7241	Газетым лудшо-влаклан Эльвира Терентьева лӱм дене палыме.
7242	Газетым редактор П. Глезденев кум йылме дене – марла, суасла, одыла – луктын.
7243	Газетын икымше кок номерже аралалт кодын огыл, 30 номерже мемнан жап марте шуын.
7244	Газетын номерже. 2005 ий.
7245	Газетын тӱҥ лаштыкше. «Морко мланде» — Морко кундемысе газет. 1000 экземпляр тираж дене лектеш.
7246	Газетын тӱҥ лаштыкше «Ямде лий» — йоча -влаклан газет, марий йылме дене лектеш. 1-ше номерже 1 Пургыж, 1933 ийыште 500 экземпляр тираж дене лектын. 1983 ийыште 50-ияш юбилеже лӱмеш Почетан чап танык дене палемдалтын.
7247	Газетыште республиканский культпросветучилищыш тунемаш налме нерген увертарымашым ужешат, Йошкар-Олашке толеш. 1975–1977 ийлаште тиде училищын оркестровый отделенийыштыже тунемеш.
7248	Газет эре кид йымалнак лиеш ыле.
7249	Газ уке манашат лиеш, молан манаш гын, шӱдыр ден таҥастарымаште, газ пылыште ситышын чулымын икте-весе ден кылым кучат, тӱкталтын, шке кинетический энергийыштым йомдарат; эше Шӱдыр-влак системе эволюций тӱҥалтыш йыжыныштыже нуно диск ӱмбаке возыныт.
7250	Гайдов Семён Иванович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7251	Г. Алексеев шке творческий корныжым поэт семын тÿҥалын, вара прозыш куснен.
7252	Г. Алексеев шке творчествыжым поэт семын тÿҥалын манын палемдышна.
7253	Г. Алексеевын кокымшо книгаже “Ушаным ÿжара конда” лÿм дене 1993 ийыште лектеш.
7254	Г. Алексеевын кокымшо книгаже «Ӱшаным ÿжара конда» лÿм дене 1993 ийыште лектеш.
7255	† * Галиаскарово ( ) — пытыше ял.
7256	Галина Леонидовна Марий кугыжаныш университетын тӱрлӧ факультетлаштыже "Йот йылме-влак (немыч да француз)" дисциплиным вӱда.
7257	Галина Сергеевна, Маргостеатр пеленсе театральный студийым тунем пытарымек, ончыч Чыкмаште, вара Йошкар-Олаште пашам ыштен, а Вова Шырканурышто коваж дене илен).
7258	Галина Яковлевна туныктымо пашаж дене Россий Федерацийысе президентын грантшым сулен.
7259	Галкин Иван Степанович (1930 идым 16) — филологий шанче доктор (1968), профессор (1970), МарКУн (1996) почётный профессоржо.
7260	Галкин Иван Тихонович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7261	Галкин Пётр Васильевич — II степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7262	«Галюта» – старославян шомак, тиде «кугу» манмым ончыкта.
7263	Галютин шкет ӱдырамаш илышыжымат őрдежеш ок кодо.
7264	Галютин Ю. Кынел шогалын шарналтышым // Марий Эл. 2000. 21 янв.
7265	Галютин Ю. Шукертсек калык писательлан шотлен илем // Ончыко. 2003.
7266	Галя акамлан: почеламут // Рвезе коммунист. 1965. 31 июль.
7267	Гамбург 1961 ийыште апрель тылзыште группо гастроль дене Гамбургыш кая.
7268	Гандин ешыштыже вера ден кылдалтше чыла йӱлам эреак шуктен шогеныт.
7269	Гани Гадиатов кусарыше семын Венгр йылме гыч кусарыме пашаже * Гергей Ш. Жужа // Родо-тукым улына.
7270	Гани Гадиатов сонетым возаш пеш мастар ыле. 1991 ийыште «Сонет-влак» книгаже лектын.
7271	Ганнибал олаште, Миссури штатыште, аралалтын пӧрт, кушто эше изиж годым Сэм Клеменс модын, и пещер, кудым тудо шымленизиж годым и кудым возымо «Приключений Тома Сойера» тушко кызыт турист-влак толыт.
7272	ГАО,сыреныт тудлан,что йодыт,чтобы ышташ тиде услугым, и варарак лиешь убедитляш Ян Гвифелы,чтобы убедится келшали стихотворенийже тудын нерген.
7273	Гармончо Вею: ойлымаш // Марий коммуна. 1977. 7 янв.
7274	Гармончо пӱжалт пытен шокта.
7275	Гастроль дене толшо цирк тудын чонланже еш келшен.
7276	Гастроль дене тӱня мучко коштын савырнен.
7277	Гастроль УАШ-ыште да уло тӱня мучко 1964 -ше ийыште гастроль Францийыште эртен.
7278	Г.Берецкин шочмыжлан 80 ий темме лӱмеш.
7279	Гвардий лейтенант Днепр гоч вончымо годым кугу патырлыкым ончыктымыжлан Совет Ушем Герой лӱмым налын, вара Польша мландеш чот сусырген да госпиталеш колен.
7280	Г. В. Васильев - Йошкар-Олан тӱҥ санитар врачше, Йошкар-Оласе Погынымашын председальже лийын.
7281	Гвоздев Александр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7282	Гвоздев Алексей Федорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7283	Г. Г. Кармазин – кусарыше Гурий Гаврилович шочмо калыкын тÿвыра илышыштыже эше революций деч ончычсо жапыштак литератор-кусарыше семын палыме улмаш.
7284	Г. Г. Кармазин – литератор-публицист Фольклорым погымаш Гурий Кармазин изи годсекак калык ойпого деке шÿмаҥын улмаш.
7285	Г. Г. Кармазин нуным кертмыж семын кораҥден шоген.
7286	Г. Г. Кармазин – туныктышо 1901 ийыште, Пÿрö семинарийым пытарымеке, самырык туныктышо шкеж гаяк марий йоча-влаклан шинчымашым пуаш тÿҥалеш.
7287	Г.Г. Кармазин чын возымашын йодышшо-влакым пÿтынек авалташ тыршен.
7288	Г. Г. Кармазин – шанчызе Гурий Гаврилович 20-шо ийласе йылме чоҥымашын чолга участникше лийын.
7289	Г. Г. Кармазинын «У илыш», «Туныктымо паша», «Марий илыш» журналлаш, «Марий ял», «Йошкар кече» газетлаш шочмо йылмын поянлыкше, вий-куатше, мут чоҥымо йöнжö нерген шуко статьям луктын.
7290	Г.Г. Кармазинын шочмыжлан 125 ий темме лӱмеш.
7291	Гейнс, Гарни, Ноэл лӱман каче шамыч шкаланышт модмашым ыштеныт.
7292	Г. Е. Корнилов деч ятыр ончычак Д. В. Буб¬рихлан «звукоподражание» термин келшен огыл.
7293	Гельсий Зайниевичын кусарыме пашаже-влак тӱрлӧ книгалаште савыкталтыныт.
7294	Генерал Пиночетын армийже президент Аленде деч властьым шке кидышкыже шупшын налын.
7295	Генетике Ӱдырамашын хромосомыжо-влак Пӧреҥ ден ӱдырамашын хромосом радамже ойыртемалтыт, кажныжын тӱрлӧ.
7296	Геннадий Алексеев веле огыл, тыгак Вениамин Захаров, Иван Ямбердов тале литкружоковед радамыште лийыныт.
7297	Геннадий Алексеев деч посна Николай Алексеев, Валерий Якимов, Валерий Александров, Саша Михалов, Настя Чемакова, Леонид Гимаев, Анатолий Сапаев да молат верысе газетлаш талын возен шогеныт, ойышт Марий радио да телевидений ден йоҥген.
7298	Геннадий Алексеевын кумшо книгаже лач тыгак маналтеш “Шочмо вер – чевер” (2001).
7299	Геннадий Алексеевын прозыжо моло дечын утларакшым лиризм дене ойыртемалтеш, тидын нерген шуко шымлызе палемден.
7300	Геннадий Алексеевын произведенийлаштыже чылажымат шоналтен, вискален чоҥымо.
7301	Геннадий Алексеевын творческий ойыртемже семын лиризмым палемдаш кÿлеш.
7302	Геннадий Алексеевын усталык нерген уже возенам.
7303	Геннадий Иванович марий сӱретче-влакын творчествыштым келгын шымлен, «Марий Республикын сӱретчыже-влак» монографийым савыктен.
7304	Геннадий Иванович Матюковский 1945 ийыште сарыште Японий ваштареш кучедалын.
7305	Геннадий Матвеевич чылаже кумло наре научный пашам возен.
7306	Геннадий Матюковский дене вашлийын мутланымыж годым чон почын каласен: «Пӱтынь тӱням мый сем гоч ужынам».
7307	Геннадий Николаевич Смирнов — почеламутчо.
7308	Геннадий Степанович Патрушев Геннадий Степанович Патрушев ( Марий автоном вел (МАО) (кызыт Марий Эл ), Шернур район Шӱкшер ял — ) — марий йылмызе, филологий шанче кандидат (1955), доцент (1965).
7309	Геннадий Чемеков, Геннадий Пирогов, Николай Куторов, Олег Герасимов, Петр Константинов, Георгий Галкин, Николай Белоусов, Иван Иванов… Михаил Тихонович Сергеев литкружокым вуйлата.
7310	Геномым шымлыме почеш пален налме: АИВ-1 эволюций кушмо шотышто АИВ-2 деч мӱндырнӧ шога.
7311	Географий верланымаш Масканур сола У Торъял посёлко дечын йӱдвел эрвел могырыш 15 километр тораште верланен.
7312	Географий верланымаш Суас Элын картыже Суас Эл Россий Федераций покшелне, Элвел-Европысо лапверыште, Юл да Чолман эҥервлакын иктыш йоген ушнымо верыштыже улеш.
7313	Географий да пӱртӱс Кугу Йырсын чапкӱ Ял воктен Йырсе эҥер йога.
7314	Географий да пӱртӱс Ял Чукша курык йымалан верланен.
7315	Географий да пӱртӱс Ялын пӱртӱсшӧ моткоч сылне: йырымваш тӱрлӧ пушеҥге кушкеш, йӱдшӧ-кечыже кайык -влак мурат, Лаж эҥер ший гай яндар вӱдшӧ дене кажнын чонжым куандара.
7316	Географий Йошкар-Ола деч кечывалвел эрвелкыла 14 меҥге тораште верланен.
7317	Географий Какшар кундем Киров велын касвелныже верланен.
7318	Географий Касвелне Украин дене мланде гоч да вӱд гоч чек уло.
7319	Географий Кикнур кундем Киров велын кечывалвел-касвелныже верланен.
7320	Географий Килиманджаро Танзанийын эрве-юдвел могырыш, 5891, метр дене висыме почеш, нӧлталтеш.
7321	Географий Кок уреман ял, покшелныже — корем.
7322	Географий Кужэҥер кундем Марий Эл покшелне верланен.
7323	Географий Кукарка кундем Киров велын кечывалвел-касвелныже верланен.
7324	Географий Кӱльмӱж кундем Киров велын кечывалвел-эрвелныже верланен.
7325	Географий Кумдык:1,5 тӱж.
7326	Географий Кундем Марий Эл покшелне верланен.
7327	Географий Кундем Марий Эл республикын йӱдвел касвелныже верланен.
7328	Географий Малмыж кундем Киров велын кечывалвел-эрвелныже верланен.
7329	Географий Марий Тӱрек кундем Марий Эл Республикын эрвелныже верланен.
7330	Географий Марий Элын йӱдвел-эрвелныже верланен.
7331	Географий Нольо кундем Киров велын кечывалвел-эрвелныже верланен.
7332	Географий Ола эҥер пурла серыште Вӱрзым вӱдын.
7333	Географий Оршанке кундем Марий Элын йӱдвелныже верланен.
7334	Географий Урал курык-влак деч касвелныла, Российын Европысо ужашыжын йӱдвел-эрвелныже верланен.
7335	Географий Шынчара кундем Киров велын кечывалвел-касвелныже верланен.
7336	Географийым шымлымаште кугу специалистлан шотлалтеш.
7337	Географий Эҥер: Арде Рӱдӧ урем асфальтан.
7338	Географий Ял озанлык нур Пыжанъю посёлко воктене Пыжанъю кундем Киров велын кечывалвел-касвелныже верланен.
7339	Географий Ялчык Ерым тачат ожнысо семын Кугыер лӱмдат «Мӱшыл Ер» («Морской Глаз») Юл эҥерын шола серыштыже, Марий Элын кечывалвел-эрвелныже верланен.
7340	Географий Яраҥ кундем Киров велын кечывалвел-касвелныже верланен.
7341	Геометрий могырым кудалыштмаш кугу кӱкшытыштӧ.
7342	Геополитике шотышто Кас-Йӱдвел федерал йырвел пеш сай верыште чоҥалтын - Финляндий, Норвегий, Польшо, Эстоний, Латвий, Литва, Беларусь дене пошкудо улеш; Балтик (Балтийское), Ошо (Белое), Баренцев (Баренцево), Кара (Карское) теҥыз серыште верланен.
7343	Георгиев Алексей Филиппович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7344	Георгий Ефруш ( Георгий Захарович Ефремов) – Макарсолан эргыже.
7345	" Георгий Ефруш: " Ипай мемнам, самырык - влакым, сайлан огыл, а йуаш да хулиганланаш туныктен ".
7346	Георгий Ефруш чылаже ныл пьесым возен.
7347	Георгий Ефрушым шарнымаш Тамара Апатеева.
7348	Георгий Ефрушын драматический творчествыже кушкын толеш да ончыкшымат кушкаш перспективыже койынак шога.
7349	Георгий Захаровичым Вуртем вел шемер-влак моткоч чот йöратат.
7350	Георгий ик теле мемнан дене илыш.
7351	Георгий писатель организаций, редакцийысе паша нергенат ятыр йодыштын, тунамак Д.Орайын возымыжым йöратен шынден.
7352	Георгий почеламутым тунам ик гана веле огыл возен.
7353	Георгийын изиж годсекак тÿҥ шонымашыже тунемме нерген лийын. 1931 ийыште Шиньшинский шымияш школым тунем пытарен.
7354	Георгийын илышыштыже ятыр еҥ поро кышам коден.
7355	Георгийын шÿгарже Кольский полуостров лишне, Куоярвий манме вер лишне, 526 номеран кÿкшакаште.
7356	Герасим Микайын эн кугу суап пашаже – тиде туныктымаш.
7357	Герасимов Иван Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7358	Герасимов Михаил Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7359	Герасимов Роман Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7360	Герасимов Яков Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7361	Германийиын эн сай пианисткыже.
7362	Германий палыме ен шамыч кокла гыч тудым чылашт деч шукырак заинтересовал Бертольд Ауэрбах автор семын калык бытиялан посвященный «Шварцвальдский рассказлан» и издатель семын калык календарьым.
7363	Германийыште гына эрта.
7364	Герман сарыште тазалыкшым лунчыртыш.
7365	Геродот шонен Гомер 400 ий тудын ончыч илен, тугеже лектеш Гомер 850 ийлаште мемнан курым деч ончыч илен.
7366	Героиньын корно мучко шонен толмыжо, Барнаулышто, куанен, тудым вашлийме нерген автор тÿрыс каласкала.
7367	Героиня шочмо сурт деч «вий-алым» пуаш йодеш.
7368	Герой-влакат шуко огытыл.
7369	Герой-влакат шукын огытыл.
7370	Герой-влакын ойыртемыштым утларак рашын почаш тудо нунын кутырымо йылмышкышт руш мутым, оҥай ой-савыртышлам пурта.
7371	Герой-влкын портретыштым автор тÿрлö семын лудшылан ончыктен.
7372	Геройжо-влак романтике шÿлышан да шке цельышт дек шуаш тыршыше семын сÿретлалтыныт.
7373	Геройжо-влак тыглай изирак вор, хулиган, юандит огытыл, а пеҥгыде, шучко тӱшка, илышыште чоткыдын лакемше мафий.
7374	Геройын кöргö да тÿжвал портретше нерген кугунак каласыме огыл.
7375	Геройын ойлымыжым колыштат, вигак шижат: тудо ятыр курым годсо событийын участникше, чыла событийлам шарна, ончыко мо лийшашымат умылтара.
7376	«Геройын» ондалчык улмыжым, шем чонан, кадыр кидан тÿсшым ме колхоз правленийыште «отчетым» ыштымыж годым ужына.
7377	Герц единицын шеледымашыже да шукемдымашыже Кугурак але изирак кугытым стандарт почеш СИ префикс дене чоҥаш лиеш.
7378	Г. Ефруш «Илыш шолеш» романым умбакыже сайын возаш авторлан сугыньо ойым пуэн.
7379	Г. Ефруш критика ден литературоведений пашаште ушан, тале шымлыше улмыжым ончыктен.
7380	Г.Ефруш писатель семын койын кушкын.
7381	Г.Ефруш проза ден драматургийыште чот тыршымыж дене пырляк критика ден литературоведенийышкат шке творчество куатшым ешарен.
7382	Г. Ефруш сборникым поген ямдылен, чыла кусарымым редактор семын тöрлен.
7383	Г.Ефруш тале рвезе поэт-влакын шке шотан ойыртемыштым раш ужын шуктен.
7384	Г.Ефрушын мурыжо кÿрылтын гынат, тудын уста писатель улмыжо калык шÿмеш мондалтдымын кодеш.
7385	Г.Ефрушын пытартыш серышыже-влак // Ончыко. 1968.
7386	Г. Зайниев «Уста марий писатель Дим.
7387	Г. Зайниевын статьяже №26,37, 42.-с.4 *«Ончыко» журнал, «Ӱмыр кӱчык – кужу дене огыл».
7388	Г.З. Онар калыкын эргыже // Ончыко». 2011.
7389	Гибин Иван Ефимович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7390	Г.И. Лаврентьев диалектологий, фонетике, морфологий, морфемике, марий йылмын истори грамматикыже, орфографий йодыш, марий да руш йылмым туныктымо методике шанче статья-шамычым луктын.
7391	Г.И.Матюковский изинек чулым, кожмак лийын, кугыеҥ-влак дене пырля чыла кресаньык пашам ыштен.
7392	Гимназий олмеш Николо-Березовский (Эльян) пöръен монастырь пеленсе второклассный школыш тунемаш пура ( тушто церковно-приходской школлан туныктышым ямдылат улмаш).
7393	Гимназийыште тÿня ончалтышыже, тунеммаш, книга, театр дек йöратымашыже шуаралтын.
7394	Гимназийыште тунемме годым тудын сай отметкыже лийын, поснак сай латин йылме ден.
7395	Гимназийыште тунемме пагыт Чеховын илыш ончалтышым чоҥымаште кÿлешан тÿҥ этап лийын, ончыклык писатель пашаланже шуко материалым пуэн.
7396	Гиннесс рекорд кнагашке кхмер йылмын тиштерым пуртеныт - 72 йӱкпале тушто уло.
7397	Гиперушык ( ) — пайдаланышым вес компьютерыште але вес папкыште верланыше текстын ужашышкыже але кылдалтше документыш (ке) колтышо/ушышо гипертекстысе ончыктыш.
7398	ГИТИС режиссер отделенийым пытарен.
7399	ГИТИС-ым тунем лекмек, Йошкар-Оласе, Тобольскысо, Сыктывкарысе театрлаште шуаралтын. 1979-ше ий гыч Ленинградысе киностудийыште таршыш тӱҥалын.
7400	ГИТИС-ым тунем лекмек, Марий кугыжаныш драмтеатрыште актёрлан тыршаш тӱҥалын.
7401	ГИТИС-ым тунем лекмек, Марий кугыжаныш драмтеатрыште пашам ышташ тӱҥалын да тачысе кече мартеат ончаш толшо калыкым шке мастарлыкше дене куандара. 20 ий утла тыршыме жапыште ятыр оҥай деч оҥай рольым чоҥен.
7402	ГИТИС-ым тунем лекмек, Шкетан лӱмеш кугыжаныш драм театрыште модаш тӱҥалын.
7403	Гитлеровский фашист-шымыч шучко сар дене мемнан эл ӱмбак вероломно кержалтыч.
7404	Г. Кармазин тиде комиссийын ик эн тале еҥже лийын.
7405	Г. Кармазин учительский семинарийым ойырен налын.
7406	Г. Кармазин шуко школлаште туныктымо пашам вÿден шоген, публицист улмыжат кушкашыже полшен.
7407	Г. Кармазинын илышыже да творчествыже нерген литератур *Васин К. Марий ученый, поэт.
7408	ГКЧП ваштареш Борис Ельцин шогалын.
7409	Глаголым «звуковой, зрительный да моторный признак» могырым рашемдыше наречийым коми грамматика изобразительный наречийлан шотла.
7410	Глазунов Константин Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7411	Глазырин Афанасий Никитович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7412	Глактионов Пётр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7413	Глезденев иктыж дечат ӧрдыжеш ок код.
7414	Глезденев тиде газетын икымше номерже-влакым лукташ шке оксажым пуэн.
7415	Глезденев шке газетышкыже ялт тыныс илыш материалымат – тÿрлӧ чер деч аралалтме, вольыкым ончымо, ялозанлык пашам ыштыме,тунемме нергенат статья-влакым чÿчкыдынак пуртеда.
7416	Глобен-Арене. 2006 ий Глобен-Арене кӧргыштӧ.
7417	Глушкова З. «Ик кидыштем — тул, вес кидыштем — вӱд..
7418	Глушков Иван Павлович — кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7419	Глушков Иван Прокопьевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7420	Глушков Илья Моисеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7421	Глушков Михаил Иосифович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7422	Глушков Николай Кириллович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7423	Глушков Степан Арсентьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7424	Г.Матюковскийын илышыже 1994 ий 22 Шорыкйол тылзыште кӱрылтын.
7425	Г.М. Тужарова) // Марий Эл.
7426	Г. М. Тужаров дене пырля «Марийские диалекты» серийын икымше кок выпускым луктыт – монографийым «Северо-западное наречие марийского языка» (1970) да «Словарь северо-западного наречия марийского языка» (1971).
7427	Г. М. Тужаров шанче пашашке 60-шо ийла покшелне толын.
7428	Г. М. Тужаровын илыш корныжо хронологий почеш 7 шорыкйол тылзе 1931 ий – Геннадий Матвеевич Тужаров Киров велысе Яраҥ кундемыште шочын.
7429	Г. М. Тужаровын хронологий почеш илыш корныжо да пашаже-влак нерген литератур *Айплатов Г.Диссертация о языке яранских марийцев/ Г.Айплатов// Знамя коммунизма.
7430	Гнесиных лӱмеш сем училищыште туныктышылан пашам ыштен.
7431	Г.Н.Крайновлан Пӱрӧ оласе социал-педагогик академийын Отечественный историй кафедрыжым вуйлаташ ӱшаненыт. 2005 ий гыч – ты вузышто лектын шогышо «Вестник» журналын вуйын шогышо редакторжо сомылым шукта.
7432	Гном эрге (Мальчик гном — Päkapikupoiss): поэме // Ончыко. 2007.
7433	Гобой дене шоктымаште ик эн кугу мастарлан шотлалтеш.
7434	Гоголь, Николай Васильевич ( — ) — руш серызе.
7435	Голландийыште ты жапыште Тайлерсын "волитожым" саемденыт, да "скейлер" лӱмденыт. 1849 ийыште Дж.
7436	Голливудышто карьере «Голубой ангел» кинон сеҥымаш деч вара, 1930 ийыште пургыж тылзын Марлен Дитрих «Paramount Pictures» Голливуд компаний дене контрактым подписатлен да 1 вÿдшор 1930 ийыш-те, «Голубой ангел» кинон премьерыж годым, Берлин гыч каен.
7437	Головин Леонид Тимофеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7438	Голомидов Александр Матвеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7439	Голубев Сергей Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7440	Гомер ( ) — акрет грек почеламутчо, Илиада да Одисей эпос-влакын авторжо.
7441	Гомерлан «Илиада», «Одиссей» деч моло эше икмыняр варарак лекше произведенийым возат: «Гомеровы гимны» (VII—V вв.
7442	Гомзово, Берёзово, Кожино, Марково, Пахомово, Ширяйково, Жуково, Княжна) вӱрыс В.Г. Ромодановскийын кид йымалныже лийыныт.
7443	Гомосексуал-влак гына огыл черланат - тидым пален налмеке "Гей-кыл иммунодефицит" терминым "НИДС" (СПИД) аббревиатурылан вашталтеныт.
7444	"Гора" колхозын мланде кумдыкшо 348 гектарышке шуын.
7445	Горбунов Иван Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7446	Гордеев Даниил Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7447	Гордеев Михаил Михайлович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7448	Горелов Андрей Максимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7449	Горелов Василий Степанович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7450	Горелов Николай Иосифович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7451	Горин Алексей Фёдорович — I степенян Ачамланде сар орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7452	Горинов Василий Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7453	Горинов Пётр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7454	Горнов Николай Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7455	† * Горно-Латышево ( ) — пытыше ял.
7456	«Горномарийский» совхозын вуйлатышыжлан тыршыме деч вара, Арда ушемыште шуаралтын. 1995-ше ий гыч «Марийхлебопродукт» ушемым вуйлаташ шогалын. 10 ий Марий Эл кугыжаныш погынын депутатше лийын.
7457	Горный Шумец ял шотан илемын рӱдерже.
7458	Городец (Изи Китеж) ( ) — Российыште Угарман велыште верланыше ола.
7459	Городецко-дьяковский – Кӱшыл Юл да Ока коклаште.
7460	Городок ялысе туныктышо – влак дене пеҥгыде кылым кучен да нунылан эреак полшен.
7461	Горохова Татьяна Архиповна — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7462	Горшков Геннадий Семёнович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7463	Горшков Иван Спиридонович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7464	Горшков Степан Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7465	Горький деч тунемшыжла, эн чотшым илышым М. Горький семын кумдан да келгын сӱретлаш тырша, сӱретлыме илышын революционный сущностьшо ден тенденцийжым социалитический реализм негызеш ончыкта.
7466	Горький олаште (кызыт Нижний Новгород) савыкталтше «Натиск» журнал — тиде крайысе писательмытын органышт 1933 ийыше (7-8 номер) тыге палемден: М. Шкетан – Юл кундемыште ик эн тале да кумдан палыме писатель».
7467	Горький шке романыштыже пролетарский революцийын писын кушкын толмыжым да тошто илыш радамын шыгыр кышкарже шаланен толмым сӱретла.
7468	Горькийын ондаксе ойлымашыже-влак, «Мать» романже уэш-пачаш рвезын кидышкыже толыт.
7469	Горячев Иван Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7470	Горячкин Сергей Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7471	Гослитиздат, 1937. 78 с. Яныш Ялкайнын илышыже да творчествыже нерген статья-влак * Ӧрза пондаш (Карпов П.).
7472	Госпитальыште гына, арня эртымеке, помыжалтым..
7473	ГПУ-н пунчалже почеш тудым Карелийыш кучен колтеныт.
7474	Граждан сар годым Коммунист партий дене пырля пашам ыштыше революционный марий писатель-влак марий калык коклаштат класс кучедалмымраш ужыныт да шке произведенийлаштышт ончыктеныт.
7475	Граждан сар жапысе поэзийже Революций у айдемым шочыкта-граждан сар жапысе поэзийын ик эн тÿҥ идейже, шонымашыже.
7476	Граждан сар жапыште, 20 – шо ийлаште самырык авторын ятыр почеламутшо печатьыш логалеш, тунамак Шабдар шемер марий калык ончылан шкенжым уста поэт – лирик семын ончыкта.
7477	Грамматический формым ыштыше частице-влак предложенийын член составыш пурат.
7478	Граница тӱрыш лишемме семын батальонысо комсоргын пашаже койын шукемеш, вет совет воин-влак вес элысе орланыше калыклан патыр кидыштым шуят, фашист кид йымач нуным утараш пурат.
7479	Графике информацийым векторло кодлымаш ( ) — ойыпым цифр дене ончыктымо йӧн - графике объектын кончыктымашыжым кодлымо команде радам семын возымаш.
7480	Графике примитив ( ) — графике редакторышто ик пашаӱзгарын полшымыж дене ыштыме иктаж-могай геометрий фигурын (кореш, виклукаш, овал, да т.м.) сӱретше.
7481	Граховыште Христорождественский черке пелен духовный муро ансамбльым чумырен.
7482	Грачев Николай Васильевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7483	Грачев Тихон Тихонович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7484	Гребнев Дмитрий Гурьянович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7485	Гребнев Илья Александрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7486	† * Гребнево ( ) — пытыше ял.
7487	Гребнев Павел Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7488	Грек калыкын шочмо йылмыже.
7489	Грек-рим кучедалмаш дене уста тренер 14 спорт мастерым ямдылен.
7490	Гренланд йылме (Гренландла Kalaallisut) — Гренландий йылмыже.
7491	Грецийысе официал еҥ-влаклан да калыклан тиде моткоч келшен, садлан нуно модмаш-влакым Грецийыште ончыкыжат эре эртараш кӱлмӧ нерген темлымашым пуэныт.
7492	Грецийыште да Кипрыште шарлен.
7493	Григориан кечышот дене келшышын У ий пайремым Российыште лач 1919 ийыште гына палемдаш тӱҥалыныт. 1930-шо гыч 1947 ий марте 1 Шорыкйоллан чылан пашам ыштеныт.
7494	Григориан кечышот ик суткалан садыгак вараш кодеш, но тиде сутка 10 000 ий жапыште погына (юлиан кечышотышто - 128 ийыште).
7495	Григориан кечышотышто идалыкын кужутшо --- 365,2425 сутка.
7496	Григорий XIII деч ончыч проектым Павел III ден Пий IV шукташ тыршеныт, но пашашт лектышан лийын огыл.
7497	Григорий Никандрович Крайнов ( 16 Пургыж 1958 ий, Курыкмарий кундем Тодымваж ял)— марий шымлызе, историй шанче доктор, профессор, Марий Эл Республикысе шанче пашан сулло пашаеҥже.
7498	Григорьев Архип Кузьмич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7499	Григорьев Михаил Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7500	Григорьев Николай Григорьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7501	Григорьев Николай Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7502	Гришин Василий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7503	Гришин Василий Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7504	† * Гришкино ( ) — пытыше ял.
7505	Громов Мефодий Федорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7506	Громов Николай Филиппович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7507	Гронинген университетым 1997 ийыште магистр степень дене тунем пытарен. 2005 ийыште Корнелиус Хассельблатт дене кандидат диссертацийым арален.
7508	Грузо такси сынан ГАЗ-3306 грузовой автомашинам 1995 ий марте лутын шогеныт.
7509	Группа Москошто пашам ыштен, 3 альбомым луктын.
7510	Группо 7 гана греми награда дене палемдалтын.
7511	Группо моткочак виян ыле, чыланат сайын тунемыныт.
7512	Группым Игорь Островский вуйлатен.
7513	Группым тушко аккомпанрующий ансамбль семын Тони Шеридан мурызо деке ӱжыктеныт.
7514	Группын ойырлымо деч вара 1970-ше ийлаште СМИ-ште The Beatles группын ушне кертмыж нерген шомак шарлен.
7515	Грязин Иван Васильевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7516	Грязин Иван Михайлович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7517	Грязин Илья Алексеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7518	Грязин Леонид Иванович — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Паша Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7519	Грязин Яков Васильевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7520	Грязин Яков Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7521	Г. Смирнова // Ший памаш.
7522	Губанов Дмитрий Афанасьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7523	Губачын «Корсиканкыштыже» Наполеон, Летразын «Крошкыштыжо» Эдмонд Фонтажын рольым устан чоҥен.
7524	Губерний земский собраний шке сессийыштыже газет, брошюр ден листовко-влакым савыктен лукташ 1917 ийыште 1800 теҥгем ойырен.
7525	Губерний нерген у реформо марий калыклан тӱшкан чумырген илаш нигунарат йӧным ыштен огыл.
7526	Губернский Советын Казаньысе исполкомжо пелен марий комиссариатым ыштыме нерген ойым съезд чынлан шотлен, В.Мухиным марий комиссариатын вуйлатышылан шогалтат, тунамак губернский Советысе председательын заместительже лиеш.
7527	† * Губино ( ) — пытыше посёлко.
7528	† * Губинский чодыра пристань ( ) — пытыше илем.
7529	† * Гужавино ( ) — пытыше ял.
7530	Гуляев Виктор Александрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7531	Гуляев Николай Дмитриевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7532	Гуляев Николай Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7533	Гуманизмын тӱзланымыж годым итальян йылме латынь йылме дене таҥастарымаште второстепенныйлан шотлалтын, но Леонардо да Винчи шке тенийсылык-влакшым йылмын моторлыкшо да сылнылыкше дене ӧрыктарен.
7534	Гурзуфышто Пушкин пашам ыштен «кавказ пленник» позмыжым, возен эше ала мынярлирический стихотворенийым;южышт нунын кокла гыч Н.Н.Раевскийын удыршамычыжлан –Екатерина,Елена,и Мария лан возалтыныт.
7535	Гурий Гаврилович Кармазин тӱня умылымашыж дене эреак интернационалист лийын, моло калыкым пагален да аклен.
7536	Гурий Гаврилович тушто ÿмыржö кÿрылтмешке тыршен.
7537	Гурий ден Курий: ойлымаш // Марий коммуна. 1990. 22 февр.
7538	Гурий Иванович Лаврентьев — филологий шанче доктор.
7539	Гурий Эвайн икшыве-влаклан икмыняр ойлымашымат возен.
7540	Гурьев Алексей Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7541	Гуськов Павел Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7542	Г.Чавайн) 2) Составной сказуемыйын лÿман ужашыже, мутлан: Савак марий утларакшым кыдалаш капан, шымавуч гай вияш да чумыраш могыран, ӱнаран еҥ лиеш.
7543	Г. Эвайн шке произведенийыштыже тÿҥ геройын, колызын, тÿжвал тÿсшым, кöргö кумылжым ятырлан весемден.
7544	Гюго 1851 ийыште озаланыше кугыжаныш переворот ваштареш шоген, сандене Франций гычкуржаш логалын. 1870 ийыште шочмо элыш пöртылеш да сенаторлан сайлалтеш.
7545	Гюгон ачаже 1828 ийыште колен. 1827 ийыште возымо «Кромвель»пьесыже кокытеланымашке лектын.
7546	Да 1948 ийыште «Курык марий темылан фантазий» оркестрлан возымо произведенийым мучашла.
7547	Да 1949 ийыште «Мир верц» сборникым да посна книга дене «Петю» поэмым луктын.
7548	Да 2 ий гыч К.А.Тимирязев лӱмеш Москосо ялозанлык академийыш кусна, тудым адакат отличий дене тунем пытара.
7549	Да Ага тылзын индешымше кечынже кажне ийын Сеҥымаш да сарыште вуйым пыштыше-влакым шарныме кече семын палемдалтеш.
7550	Да Алексейлан пӱрышыжӧ пуйто шинчам почеш: теве кузе кӱлеш шотлашет.
7551	Да батут ӱмбалне тӧрштылмашым Олимий модмаш программышке пуртеныт.
7552	Да вара серышым возен колтен, мыйын ачамын фамилийжым ок нумал дыр?
7553	Да вигак Кугыжаныш премий дене аклалте.
7554	Давидын статуйже, 1504 ийыште Микеланджело ямдылен.
7555	Да виян фантазийжылан кӧра илыш материалым шонен луктын сера гынат, ынде чын реалий деч ок кораҥ.
7556	Давлет Шаймуратович йоча-влакланат шуко почеламутым пöлеклен.
7557	Давлядов Гарай Давлядович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7558	Да вучыдымын историй да филологий факультетын студентше лийын.
7559	Давыдов Пантелей Алексеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7560	Дагестаныштат ик газет лектеш - («Нийсо-Дагестан»).
7561	Даже мӱндыр велне улмо годым, Йӧсӧ годым ты олам шарнен.
7562	Да илаш тӱҥалыт.
7563	Да, илет гын, чылажымат ужат улмаш!..
7564	Дайвер-влак тидын дене оксам ыштат.
7565	Дайвер вӱд йымаке юж дене шӱлымӧ аппарат дене вола.
7566	Дайвер вӱд йымалне Дайвингын тӱрлыкшӧ Дайвинг мут англичан йылмысе dive мут гыч шочын.
7567	Дайвинг кок тӱрлыклан шелалтеш: * Икымше – эрыкан вӱдйымал ийымаш.
7568	Дайвингын эртымгорнжытыжо ик эн кугу ошкылым Жак-Ив Кусто ыштен.
7569	Да, каласаш кӱлеш, Юрий Артамонов сылне сюжетым шонен муаш чот мастар, кугу фантазиян ыле.
7570	Да каласынем: тиде – чынжымак Юмын суапше.
7571	Да книгалаже савыкталтыныт марла гына огыл.
7572	Да курык гыч мунчалтымашыжат тудо жапыштак веле шыҥдаралташ тӱҥалын, Норвегийын кечывалвелыныже, Телемарк манме верыште.
7573	Далин репертуарышкыже тыгак фильмым пуртымо, да шуко массовый увер-влак коклаште палдареныт.
7574	Да лишыл жапыште Эрик марий поэт -влакын возымо почеламутыштлан семым келыштараш тӱҥалеш.
7575	Да марий веле мо: ынде тудын сылнымутшым мемнан элысе тÿрлö калыкат шке йылмыж дене лудеш.
7576	Дамаск ( Димашк) — ола, Сирийын рӱдолаже.
7577	«Даматурглан поэт лийме поснак пайдале.
7578	Да мом ойлаш, Арсакын возымо йылмыжат моткоч яндар, лывырге.
7579	Да нелын сусырга.
7580	Да нигунам дене иктак!
7581	Данилов Александр Сергеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7582	Данилов ватыж дене Поэтын ачажат – Григорий Андреевич – колхоз пашалан патыр, моткочак мыскараче марий лийын.
7583	Данилов Иван Данилович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7584	Данилов Йӧраташ гын, йӧраташ) // Марий коммуна. 1966. 25 апр.
7585	Данилов) Таҥастарыме таҥдышын йыжыҥан сынже утларак шомак полшымо дене ышталтеш, мутлан: Вес пӧлемже утларак кугу да волгыдо.
7586	Данилов Тимофей Данилович — Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7587	Даниловын шочмыжлан 50 ий темме вашеш) Иктаж-кӧ дене кутырымо нерген возымо годым, шонет ма, от шоно, садак тушко шке нергенет ик-кок мутым пуртыде ок лий.
7588	Данный-влак кид дене возалтыт гын, лудаш йӧрышо канде але шем тӱсан возымо пасте дене погалтшаш улыт.
7589	Данте Алигьери ( 1265–1321) — итальян почеламутчо, сылнымут теорийче, литератур итальян йылмылан негызым пыштен.
7590	Да нуно пале кышамак ышт кодо, шуко моло савыктыш семынак историйлан шарнаш йӧрат огыла.
7591	Да нуным чылаштым пуштыныт, Мамыч-Бердейым кучын, кугыжа деке колтеныт».
7592	Да огытат керт але вашпижын… Чылан ушнымеке, ала вий улмым шижына?
7593	Да палыме еҥжын чын илышыже негызеш сералтше «Тамык гыч тамыкыш» повестьшат моткоч уда огыл ыле.
7594	Да парапланын шке нелытшат кугу огыл (5-7 кг гына), акшат ок ӧрыктаре (1000 евро наре).
7595	Да паша корныжо 1963-шо ийыште Марий кундемышке конден: Оршанка рӱдӧ эмлымверыште тыршаш тӱҥалын.
7596	Да почеламут корнылажым у тӱс дене тӱзатен колта.
7597	Да поэт шке шинчаж дене ужын, кузе колхозник-влак ( тÿҥ шотышто ÿдырамаш да самырык ÿдыр ден рвезе-влак), шкем чаманыде, лым лийде колхоз пашам шуктен толыныт.
7598	Даргин йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе даргин тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын да 1960 ийлаште реформлалтын.
7599	Да, совет сылнымутышто ятыр темым тарватен, мыланна шуко нерген ойлен огытыл.
7600	Дата рождения: 00.00.1937 Информация: Алина Викторовна Крылова 1937 ийыште Медведево районысо Шихмамат ялыште марий кресаньык ешеш шочын.
7601	Да тачысе кече мартеат тудым але нигӧ ончылтен огыл.
7602	Да тиде айдемын праважым ойырен налаш (тӱкаш) ок лий.
7603	Да тиде вет коло-кумло ий жапыште чумыр писатель гвардий дене кок кидысе парняш пышташ ситыше лектыш.
7604	Да, тиде кугу да неле сар нерген возаш кӱлешак.
7605	Да тудо кугешнен ешара: А ынде тыште шужымашым Ок пале йöршын ик енат.
7606	Да, тудо тидын нерген «Сорта йымал арака» ойлымашыштыжат, «Ошкеча» исторический произведенийыштыжат каласкален ыле.
7607	Да тудын дене пырля эше 200 наре сарзе толыныт.
7608	Да тунамак актрисан провокакционный койышыжо койын («Целую вашу руку, мадам», «Женщина, которая желанна» - 1929 ийысе кок киноштат тудо со-блазнительница ÿдырымашым модын).
7609	" Да, тушманын чын тÿсшым пален налмаште юватылаш лийдымым тунам пеш сайын умыленыт. 6 майыште черетан погынымашым эртарат, тушко писатель - влак деч посна партий ден комсомол активым ÿжыт.
7610	Датчан йылме (датчанла dansk) — индоевропысо (герман) йылме.
7611	Да тыгак марий калык "Пеледыш" ансамбльым чумыраш шке надыржым пыштен.
7612	Да тыге чучдежат кертын огыл.
7613	Да чаманыме-ойгырымо кумыл шӱм- чоным иша: «Молан?
7614	Да, чынак, романным лудшыла шижат: тиде чыла илышыште мемнан денак лийын.
7615	Да шагал ойлымашыже мыйын кызытат ушыштем…» ««Шочмо тувыр» роман тыглай проза огыл – тыште, поэзий гыч тӱҥалын, публицистика вошт ончыктымо тачысе мемнан илышнан драмыже.
7616	Да шарныктышым уже ала-могай сооружений гай.
7617	Да "Шкевуя Марий кундемым" чумырен шуктымым пайрем семын палемдыме шуын.
7618	Да ыштыше-влак деч эмым косметике деч ойыраш йодыт.
7619	Да Элвис Пресли угыч ончычсо пашашкыже виян куснен да публикым шке могырышкыжо адак савырен.
7620	Да эн йöсыжö саде: терадь-влакым проверитлаш пеш шуко жап кая.
7621	Да эшеже подылаш тӱҥалын.
7622	Да эше ик саемдымашым 13 ий ончыч вучен шуктышна.
7623	Да эше теве мо ӧрыктара: ятыр аяран шудын да поҥгын южо чер годым полшымыжо нерген марий калык ожнысек пален.
7624	Да ялжымат ынде вес семын- Шырканур- манаш тӱҥалыныт.
7625	Д. В. Бубрих изобразительный мутын вес тусшымат палемда: тыгай шомак каласыме предметын, явленийын ойыртемыштым ончыктен ок керт.
7626	Д.В. Бубрих онартыш мутым, чылт у семын шеле¬ден, йоршеш вес турло кум тушкашке ойыра: 1) ужмым, 2) кол¬мым да 3) шижмым ончыктышо онартыш мут-влак нерген ойла.
7627	Двигательын куатше 1100, 1300 ден 1500 куб.
7628	Двигательын куатше-125 имне куатан лийын.
7629	Девдас тыгак Лакши пелашым налмыж дене палыме.
7630	Дед Мороз) — У ий пайремын эн тӱҥ персонажше.
7631	Дежавю Южгунам айдеме иктаж мом ыштымыж годым умыла: лач тыгак ала кунам лийын.
7632	Дежурный писарьлан чÿчкыдын лазаретыш пурен кошташ пернен, мо ышталтеш – чыла пален.
7633	Дейкин Александр Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7634	Действенный ситуацийын тиде але вес моментше, манеш, Д. В. Бубрих шижме негызеш моло кок тушка деч пеш шуэн он¬чыкталтеш, садлан, вик ойлаш гын, посна тушкам огытат ыште, колмым ончыктымо ден иктак улыт манаш лиeш.
7635	Действий кайыме верлан Тушнур ял ойыралтын.
7636	Действий шуко ойлымашыштыже шочмо Мэн штатыште кая.
7637	Действийын кузе ышталтмыжым умландарыше член лияш - oнартышмутын тун синтаксический функцийже.
7638	Декабрьыште 1828 ийыште Пушкин палыме лиеш Наталья Гончарова дене Москвасе мотор удыр дене.
7639	Д.Е. Казанцев дене пырля вузлан пӧлеклалтше марий лексикологий дене книгам савыктен луктыныт (1972).
7640	Д.Е. Казанцевын 1979 ийыште «Истоки финно-угорского родства» книгажым элыштына веле огыл, чек вес велнат кÿкшын акленыт.
7641	«Декамерон» саманым нӧлташ тыршен, кажне автор новеллым войзен, кудыжо фильмыште иктешлыше фильм улыт.
7642	Декан - кӱшыл шинчымаш тӧнежыштӧ факультет вуйлатыше.
7643	Декан - Удалов Александр Михайлович.
7644	Декоратив косметикын эртымгорныжо Макияжын (мар.
7645	Декрет дене "кӱшыч" шогалтыме Ревком олмеш велын исполкомжым тунамсе Конституций дене келшышын съезд сайлен.
7646	Делавэр ( ) — УАШысе регион, штат.
7647	Делаште эше кум (15, 20 да 22 июльысо) допросын протоколышт уло, нуным следователь Труфанов эртарен.
7648	Делегат-влак ончылно И. П. Петров Ревкомын пашаже нерген докладым ыштен.
7649	Делегат-влак шуко йодыш-влак нерген каҥашеныт: * Марий туныктыш.
7650	Делегаций ден пырля пуреныт руш императорын резидентсийышкыже.
7651	Делопроизводитель лазарет гыч кок салтакым, ик унтер- офицерым выписатлаш шÿден да черле ватыж деке ола тÿрысö суртыш каен.
7652	Делянов М. Айдеме да мланде // Марий коммуна. 1981. 28 апр.
7653	Демаков Григорий Павлович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7654	Демидов Владимир Дмитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7655	Демина Августина Андреевна — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7656	Демобилизаций деч вара Волжск оласе Марбумкомбинатыште тыршаш тӱҥалын.
7657	Демобилизаций деч вара Оршанка кундемысе спорткомитетын вуйлатышыже лийын.
7658	Демобилизаций деч вара шочмо районысо комитетыште тыршаш тӱҥалын.
7659	Денисов Михаил Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7660	Денисов Фёдор Петрович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7661	Деревяшкин Степан Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7662	Детектив роман «Тайна Эдвина Друда» лудшо-влакым тÿрлö семын шонаш тарата.
7663	«Детство», «В людях», «Мои университеты», «Мать», «Дело Артамоновых», «Егор Булычев и другие» да моло произведенийлаже-влак тӱня мучко чапым налыныт.
7664	Джамилян койыш-шоктышыжо – пÿтынек киргиз ÿдырамашын, тудын тÿням умылымыжо, куатле кумылжо, поэтический шижмашыже, южгуман тÿргоч койышланымыже Ч.Айтматовын шинча ончычшо ок кае.
7665	«Джамиля» повесть илыш гаяк келге, шуко шотан да шоныктышан.
7666	Джеймс Августин Алоизиус Джойс ( 1882 Пӱржыг 2 – 1941 Шорыкйол 13) — ирланд романым возышо да почеламутчо, Дублин олаште шочын.
7667	Джеймс Найсмит баскетболын виянмыжым тÿткын эскерен.
7668	Джеймс Найсмит уло тÿнялан баскетбол модмашым шонен лукшо семын пале улеш.
7669	Джек-пот пӧлекым, моло бонус-влакым шуко вере ешареныт.
7670	Джеффери Чосер шочын Лондонышто 1343 ийыште, тудын чын шочмо кечыже да кушто шочмыжо алеат пале огыл.
7671	Джеффри Чосер ( 1343 – 1400 Шыжа 25) — аҥгличан почеламутчо, "англичан почеламутын ачаже", Вестминстер Аббейын почеламутчо лукыште икымше тойыме почеламутчо.
7672	«Джинджер и Фред» (1986): Фреде(Мастроянни) и Джинджер (Мазина) итальян куштызо-влак американ Астер да Роджерс мужырым копироватлен ончыктеныт.
7673	Джованни жапын-жапын скрипка дене шоктен да варажымат шкенжым музыклан пуэн.
7674	Джон Стейнбека Каннери Ров, ола интелегенций лудешли вайым поэзий вечеринкыште,что историй пыта.
7675	Джордж Вашингтон, президент.
7676	Джоуэл Сильвер лӱман айдемын вуйлатымыж почеш командысе модмаш тӱняшке лектын, тудымак ме таче ужына.
7677	Джулий кудымшо йоча, ачаже Мориц Барух Вердардит лийын.
7678	Джулий шке изи шӱжарже Розина ден Парижыш каен,тушто пашам ыштен, картузник семын чылалан палыме лийын.
7679	Джулийын вич йочаже да йыгыр-шамыч лийыныт.
7680	Джульетта композиторлан келшен, даже ӱдырым марлан налаш шонен. 1801 ий кеҥежым Людвиг Венгрийыште эртарен, Брунсвиковмытын именийыштыже.
7681	Дзержинский Вяткысе ссылкыште»-1933 ий, «Совет автономий корнышто».
7682	Диаконлан шогымо кокымшо ийыштак ватыже колен колтен.
7683	Диалогышто ик айдемын иканаште ойлымо мутшым ой лӱмден кертыт, тӱҥ шотышто тиде пелештымыште иктаж-могай ыҥ (смысл) лийшаш.
7684	Диана Михайловна Маликеева 1955 ийыште сӱрем тылзын 26 кечыштыже Цигансола ялыште шочын.
7685	Дивизийын 1283-шо полкшо ончылан задача шындалтын: Турия эҥерым Ковель ола деч эрвелне вончаш да атакыш керылташ.
7686	Дивизийын оперативный задачыжым шуктымыж годым паша поснак шуко логалын.
7687	«Диво» да Гиннесс рекорд книгашкат ик гана веле огыл логалын.
7688	Диджей-влакын таҥасымашышт (6 минуташ семйоҥгатарымаш) батл маналтеш.
7689	Диего Веласкес ( 1599 Пеледыш 6 – 1660 Сорла 6) — испан сӱретче, Барокко годым пашам ыштен, портретым сӱретлен.
7690	Дилологийын кокымшо книгаже («Агур») коло ий деч варасе илышым нергела.
7691	Дипломатий привелегий радам (дипломат иммунитет) чыла рангысе дипломат-влаклан икгаяк.
7692	Дипломатлан йот элысе кугыжаныш деч привелегий-влакым (неприкосновенность, улмо элыште неподсудность, таможньо тергымаш деч эрык) пуат.
7693	«Диплома́т» мутын икмыняр ыҥже уло: * Дипломат — калык-влак кокласе правыште Йотэл паша шотышто Министерствын пашаеҥже; йот эл, вес кугыжаныш -влак дене але нунын ончылъеҥышт дене официал пашам шуктен кертеш.
7694	Дипломат (посол)-влакын пашашт негызеш ӧрдыж вашкыл организаций-влак чоҥалтыныт (мутлан, йот эл паша шотышто министерстве).
7695	Диплом пашам Барцева Людмила Ивановна дене «Тӧҥгак подговорын кутырымо ойыртемже» темылан ямдыла.
7696	Дипломым налмеке, 13 ий Мари радиошто тыршен пашам ыштен.
7697	Дипломым налмекше, Алексей Николаевич техникум пеленсе опорный манме школышто марий йылме ден литературым туныкта, студент улмо годым тÿҥалме пашажым умбаке шуя.
7698	Директорлан тыршымыж годым Елизар Николаевич педучилищын материально-технический базыжлан да туныктышо-влакын составшылан тÿҥ тÿткытым ойырен. 1969 ий мучаш гыч — КПСС Марий обкомын наука отдел ден тунемме вер–влакын инструкторжо.
7699	Директор птичьей столовой" ойлымаш сборникше, "Герой Днепра" очеркше, "Если любишь – радостней живётся", "Любимой", "Ожидание" почеламутшо-влакым рушла лудаш лиеш.
7700	Директор улмыж годым Токмурзин Буймо школлан сöй деч ончыч кумло енлан ыштыме шумовой оркестрым налын, йоча-влакым шокташ туныкташ манын, кумло наре балалайкым, мандолиным, гитарым ола гыч кондыктен.
7701	Дирижёр кидшым нöлталеш, йÿксö шулдыр семын солалтен колта.
7702	Дискографий Йоча муро диск-проектын комжо.
7703	Дискографий Сергей Карпов Марий Эл Радион лукмо тӱрлӧ дисклаштыже улеш, концерт-влакым вӱда.
7704	Дискографий Чап пӧлек да чап лӱм-влак 1989 ий – Марий ССР тӱвыра Министрствын Чап таныкше.
7705	Дискретизаций ( ) — сигнал амплитудын чот ыҥжым иктӧр жап кокла гоч висен, кӱрылтде каен шогышо сигналым цифраныш савырыме процесс.
7706	Дискретизаций чӱчкыдылык ( ) — герц дене шотлалтше, жапыште кӱрылтдымӧ сигналын дискретизацийже годым висымашым ыштыме чӱчкыдылык.
7707	Диск тогымышто тӱрлӧ сӱрет-влакым вераҥдыме.
7708	Дискым кидыште кучен, спортсмен-влак пасушто куржталыныт, кучедалашат логалын.
7709	Дискым тавалыше-влакын пасушт мучаш марте колтен шукташ кӱлеш, да тушто мландыш пышташ.
7710	Дискым форматлымаш ( ) — ыҥпалым возашлан дискым сектор ден корно-влаклан шеледыме процесс; форматлымаш операционло системылан файл да программе-влакым возаш/лудаш йӧным ыштыше дискын структуржым чоҥа.
7711	Дискын структуржо: (A) корно (B) геометрий сектор (C) корно сектор (D) кластер Кластер ( ) — лывырге да таҥга дисклаште ыҥпале-влакым аралыше иктык (единице), тудо икмыняр йыгыре верланыше сектор гыч шога.
7712	Диссертант Сверловск ден Пермь областьлаште илыше марий-влакын кутырымо йылме ойыртемым шымлен.
7713	Диссертаций 197 лаштыкым айла да ончылмут, 3 глава, иктешлымаш, кÿчыкемдымаш–влак списке ден библиографий гыч шога.
7714	Диссертацийым аралымеке, угыч Пӱрӧ пединститутыш (кызыт Пошкырт кугыжаныш университетын филиалже) пашам ышташ толеш.
7715	Диссертацийым Эстон ССР Науко академикше Пауль Аристэн вуйлатымыж почеш возымо.
7716	Диссертацийын пайдале улмыжым шотыш налын, Тарту университетын Ученый советше Г. Тужаровлан ик ой дене филологий наука кандидат лÿмым пуаш пунчалын.
7717	Диссертацийын темыжлан Г. Тужаров яранла кутырымашын морфологий могыржым ойырен налын.
7718	Диссертацийын цельже: марий литератур йылмыште лексический синонимикын ойыртемалтше палыже–влакым ончыктымаш.
7719	Диссертацийыште синоним радамыште мут–влак кокласе отношений ныл тÿшкалан шелалтмаш ончыкталтеш.
7720	Дитрих еш поян илен огытыл, Отто карьерым ыштен огыл.
7721	Дитрих историйыште талантан мурызо семын кодын.
7722	Дитрих чыла шке арвержым арален.
7723	Дифференциалымаш машина программлымаш кертмашдыме.
7724	Дифференциальный да интегральный исчисленийым, тӱсын теорийым, да шуко моло физик да математик шонымашым пуэн.
7725	Д.) Кö йöрлын кертеш, тудо виян, а кö кынелеш гын, тудо эше виянрак (калык мут).
7726	Дмитриев Василий Дмитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7727	Дмитриев Владимир Дмитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7728	Дмитриев В. Чынже денак сескем // Марий коммуна. 1986. 9 апр.
7729	Дмитриев Денис Павлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7730	Дмитриев Илья Иванович — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7731	† * Дмитриевка ( ) — пытыше ял.
7732	Дмитриев Петр Дмитриевич (Шочын: 1923 ий) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7733	Дмитрий Егорович чыла шотыштат эре ончыл радамыште лийын, вич ийыште чыла, икте кодде, предмет дене зкзаменыште эн кӱкшӧ отметкым веле наледен.
7734	Дмитрий Орай Дим.
7735	Дмитрий Трофимовичымат тудак йол ӱмбак шогалтен.
7736	Дмитров кундем верланен.
7737	Днепропетровск вел ( ; ) — Украинын ужашыже.
7738	Днепрын Геройжо // Марий коммуна. 1962. 31 окт.
7739	Днепр эҥерым форсироватлыме годым тудын взводшо ик эн ончыч вончен, Алексей Николаевич ротымат атакыш нӧлтен. 12 гана сусырген.
7740	Доброхотов Павел Дмитриевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7741	Договор почеш кок эл коклаште ужылме налме вашкыл рашемдалт ончыкталтын.
7742	Додома, Танзанийын столицыже, и Дар-эс-Салам, кок шӱдӧ километрым йӱдве-касвел могырышто верланеныт.
7743	Дозорышто ушло комсомолецын да тунам тудын суртшым йÿлалтыше подкулачникын образышт, нунын социально-психологический характерышт, конфликтышт тыште келгын почын пуымо огыл.
7744	Докладым тыште Г.Кармазин ыштен.
7745	Докладын тÿҥ шонымашыже тунамсе марий орфографийыш негызлан возын.
7746	Документым форматлымаш ( ) — документ ямдылымын йыжыҥже; документын нергелыкшым вашталтыде тӱжвал сынжым вестӱрлемдымаш.
7747	Долгам тӱлен пытараш манын, кӱлеш ыле иземдаш расходым – и шошым 1851 ийыште Толстой вашкен Москва гыч кудалеш Кавказыш цель деч посна.
7748	Долгов Василий Михайлович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7749	Долгов Виктор Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7750	Долгов Исай Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7751	Долгов Матвей Фёдорович — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7752	Долгов Серапион Николаевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7753	Долгов Сергей Петрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7754	† * Долгоруково ( ) — пытыше ял.
7755	Долгушев Михаил Николаевич — кок II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7756	Долгушев Михаил Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7757	Долгушов Фёдор Данилович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7758	Должностьшо дене келшышын, автор шкежак, очыни, романлан иллюстрацийым ямдылаш икымше марий художник Константин Егоровым йодын.
7759	Домен лӱм ( ) — интервот структурын эн кугу ужашыже, тудо тӱҥ шотышто эллан але вес кугу структурлан келшен толмым ончыкта; домен-влак игыдомен (поддомен)-шамычлан шеледалтыт да тӱрлӧ областьлан келыштаралтм(ышт)ым але вуйын шогым(ышт)ым ончыктат.
7760	Домнин Григорий Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7761	Домра дене йоҥгалтарен.
7762	Домрачев Александр Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7763	Домрачев Павел Игнатьевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7764	Домрачев Фёдор Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7765	Дональд Спотын ойлымаж гыч: тиде тыглай кино огыл, а тудо Дитрихын личностьшым ышташ полшен.
7766	Донецк вел ( ; ) — Украинын ужашыже, Донбасс географик регионыште верланен.
7767	Д. Орай выдвиженец-влакым сайын сӱретла ыле гын (Ямет деч посна весымат, сай выдвиженецым, ончыкта гын) тунам шке идейжым, «класс тушман дене ит пижедыл» сайыш шуктен манаш лиеш ыле.
7768	Дорога Эше 1949 ийыште Федерико Феллини «Дорога» фильм деке сценарийым возен, но сниматлаш нигузе йӧным муын кертын огыл.
7769	Доротеян йӧчаже колымо нерген пален налын, Людвиг шуко жап тудлан модын. 1801 ийын пытартышыштыже Веныш Фердинанд Рис толын.
7770	Дорофеев Иван Романович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7771	Доска воктене шинчажым кумен, парня дене ончыктылын-ончыктылын, йоча-шамычым шотлаш туныктен.
7772	Достоевский Бе-линскийын кружокышто пашам ыштен.
7773	Дотым, дзотым ятыр ыштен, келге окопым кӱнчен, мландышке миным шылтен оптен.
7774	Доцент Иосиф Архипович студент – влаклан сай поро кугурак йолташ, тале лектор, творческий да шымлыме пашаште виян вуйлатыше семын ушештаралтеш.
7775	Драматизмым Альбертина Иванован чумыр поэзийжын ойыртемже семын ончыкташ лиеш.
7776	Драматический, хоровой, физкультурный, стрелковый кружоклашке йоча-влак коштыныт, клубышто патефон лийын.
7777	Драматургий 1992 ийыште Марий самырык театрыште «Эрге» драме шындалтын.
7778	Драматургийым кушкыжмо, поэзий деке кумылаҥме деч вара тудо прозышко кусна. 1923–1925 ийлаште шуко ойлымашым воза: «Юмын языкше», «Калык вашталтеш», «Нужна туныктен», «Юмын закон почеш», «Ӱчашымаш», «Вашталтыш», молат.
7779	Драматургийыштат вийжым терген ончен.
7780	Драматургийыште ший шерева гай радам палдырна: Сергей Николаев, Арсий Волков, Миклай Рыбаков, Константин Коршунов.
7781	Драматург социальный конфликтым революций деч ончычсо ял илыш гыч налын.
7782	Драме мучаште Сардай, осал пашаж дене пичкаен, шÿм-чон тургыжмым чытен кертде, нарÿмыжым йÿэш да кола.
7783	Драмыште кенета илышын кочо келгытшым ужын моштышо авторла почылто.
7784	Драмыште Пугачёв восстаний годсо жап ончыкталтеш.
7785	Дробан чотмут Дробан чотмут тичмаш настан але числан ужашыжым ончыкта.
7786	Дружинин Александр Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7787	Дружинин Василий Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7788	Дружинын шке тистыже да герб печатьше лийын.
7789	Дрягин Илья Андреянович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7790	Дрягин Семён Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7791	† * Дубровка почиҥга ( ) — пытыше ял.
7792	Дудин Александр Иванович — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7793	Дудин Алексей Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7794	Дудин Иван Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7795	Дудин Илья Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7796	Дунаев Николай Константинович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7797	Дӱртӱлӧ кундем — Пошкырт Элын йӱдвел-касвелыште верланен.
7798	Духовный оркестрыште шоктен, неле атлетике секцийыште кап-кылжым шуарен, ту жапыште чапланыше марий хорыш кугу кумыл дене коштын.
7799	Душев Михаил Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7800	Душев Михаил Константинович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7801	Дуэль пургыж тылзын 27 кечынже лийын шем эҥер воктене.
7802	Дуэтлан лач тиде лӱмым пуымо шотышто мурызо-влак тыге умылтарат: ВЕра Николаева, Антропова ТАтьяна гыч тӱҥалтыш буква-влакым ойырымо дене шочын.
7803	¡дырамаш-влак гын ломбогичкым погеныт да телылан кошташ шынденыт.
7804	Дэйв верысе увер кокла шотышто тӱҥ лийын, Стив шке йӧратыме телешоу, кино да кӱчык ойлымаш-влаклан рецензийым возен.
7805	Дюма йолташем серыште кодын – кенета да мылам иктаж могай полыш кӱлеш лиеш.
7806	Дюруа лӱман айдеме адакат чия дене лӱкалымашым армийыш пуртынеж ыле.
7807	Дядяже ачаж почеш, Василий Львович(1766-1830),лийын палыме поэт карамзинын кругыштыжо.
7808	Евгений Анисимовичым тиде суапле пашажлан Российын да Марий Элын сулло тӱвыра пашаеҥже лӱм дене палемденыт.
7809	Евгений Ибраев — Марий самырык театрын актёржо.
7810	Евгений Кузьмин, историй наука кандидат Негыз * О. А. Калинина "Марий пайрем-влак.
7811	Евгений Романович Першуткин 1928 ийыште теле тылзын 4 кечыштыже Пайскырык вел Порандайсир ялыште кресаньык ешеш шочын.
7812	Евграф Михайлович Поствайкин — прозаик.
7813	Евклидово геометрийыште кумлукын кӧргӧ лукшо-влакын суммышт 180° лиеш.
7814	Европам НАполеонын армийже дечын эрыктымаш тӱҥалын.
7815	Европо гыч шым эл (Англий деч посна) тиде ушемым чоҥен.
7816	Европо кӱкшытысӧ чемпионат-влак 1910 ийыште Калык-влак кокласе федераций шайбан хоккей дене Европо чемпионатым тӱҥалын.
7817	Европо мучко коштмыжо Петербургышто самырык писатель уло кумыл дене вашлийыныт великосветский салонышто и литературный кружокышто.
7818	Европо радам Европо радам тӱняште шукырак кучылтымо.
7819	Европысо да тӱнямбалсе чемпионатлаштат тудо шке вийжым терга.
7820	Европышто да Касвел Азийыште, Кечывалвелне Йӱдвел Кавказ марте шарлен.
7821	Европышто илыше-влак кокла гыч планетын эн кугу тептеҥызым Магеллан эртен.
7822	Европышто пызле Йӱдвелыште 71 градус марте шарлен.
7823	Европышто чыла националле футбол ассоциаций-влакым уша, европысо клуб да чумыр команде-влакын таҥасымашыштым эртара, рекламе да трансляций деч налме парышым клуб да националле ассоциаций-влак коклаште пайла.
7824	Европышто эн виян футбол клуб-влак тушто таҥасат.
7825	Евроушемын тистыже Европо ушем, Евроушем ( — Европысо 28 элын экономик да политик сынан ушемышт. 1992 ийыште Маастрихтысе келшымаш почеш чоҥалтын. 2012 ийыште 500 млн еҥ Евроушемыште илен.
7826	Еврохоккейтур — европысо чумыр хоккей команде-влак кокласе хоккей турнир.
7827	Евстратьев Яков Фёдорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7828	Египетский кумлук Тиде акрет годсек палыме кумлукын посна ойыртемже уло, тудын чыла велжат тичмаш числан, а Пифагорын теоремыже дене вияш лукан лиеш.
7829	Егоров Василий Егорович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7830	Егоров Василий Егорович (Шочын:1919 ий) — II степенян Ачамланде сар орден Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7831	Егоров В. Марий сылнымут йогын: молан скрипка шортеш?
7832	Егоров В. Мучаш марте яндар кодаш // Кугарня. 1998. 11 дек.
7833	Егоров В. Шÿшпык семын мурызо // Кугарня. 1993. 2 апр.
7834	Егоров В. Шыма кумылан йӱк // Ончыко. 2001.
7835	Егоров Гавриил Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7836	Егоров Изерг Егорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7837	Егоров Илья Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7838	Егоров Илья Павлович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7839	Егоров Михаил Егорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7840	Егоров Никодим Яковлевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7841	Егоров Сергей Егорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7842	Егоров Сергей Егорович (Шочын:1908 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7843	Единственный чот ик настам каласен пуа.
7844	Единственный чотын кумшо лицаштыже да множественный чотын кум лицаштыжат пералтышдыме йоҥйӱк ы йӱкыш савырна: пече - печы-же, печы-на, печы-да, печы-шт.
7845	Е.Емельянов//Марий йылме кружок: туныктышо - влаклан пособий.
7846	Ежово ял деке ушалтын.
7847	Ежово ял шотан илемын рӱдерже.
7848	Екатерина II-ын юмызо Иван Панфиловын тыршымыж дене кугыжаныш кагазлаште "священник" ден "протоирей" мут-влакым кучылташ тӱҥалыныт.
7849	Екатерина Александрийская"(иктаж 1507-1508) Флорентийские мадонны Флоренцийыште Рафаель ыштен иктаж 20 Мадонным.
7850	Екатеринбург — калыкчот шотышто Российыште визымше ола лиеш, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдӧ.
7851	Елеевысе школым 17 годымжо тунем пытарымеке, Вильсур Хамеев артист лияш шонен пыштен.
7852	Елизавета Ивановна – 50 наре шанче статья да пособий-влакын авторжо.
7853	Елизавета Ивановна – чулым, весела койыш-шоктышан, поро кумылан, чыла нелым чытен лекше пагалыме айдеме.
7854	Елизар Николаевичын жапше чÿдö лийын гынат, шымлымаш пашам кудалтен огыл.1971 ийыште Мустаев Е. Н. Тарту университетыш аспирантурыш тунемаш пурен.
7855	† * Елицы ( ) — пытыше ял.
7856	Елкин Вениамин Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7857	Елкин Захар Никифорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7858	† * Ельняги ( ) — пытыше ял.
7859	Ельсуков Сергей Васильевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7860	Ембатуров Сергей Николаевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7861	Ембатуров Юрий Николаевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7862	Емела кугыза кычкыралме йÿкым колын гынат, сонрарак улмыж дене сайын умылен шуктен огыл (Н.
7863	Емелан ватыже, ÿдыржö, аваже шужен колат.
7864	Емелево кыдалаш школым тунемын пытарымек, Звенигово эҥер училищышке тунемаш пурен.
7865	Емелин Иван Яковлевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7866	Емелов Лев Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7867	Емелов Никандр Митрофанович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7868	Емельян, Григорий, Василий, Анна да Елизавета-влак палемдат.
7869	Емельянов Александр Ильич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7870	Емельянов Андрей Архипович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7871	Емельянов Василий Романович — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7872	Емельянов Василий Федорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7873	Емельянов Иван Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7874	Емельянов Иван Архипович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7875	Емельянов Иван Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7876	Емельянов Николай Алексеевич — кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7877	Емельянов Павел Емельянович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7878	Емельянов Сергей Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7879	Емельянов Степан Кузьмич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7880	Емишев Евстафий Андреевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7881	Еҥ-влаклан Шке эрыкшым увертараш манын Юмо нунын гыч пиямбарым ойырен.
7882	Еҥ-влакын йодын толмо кумылыштым вашке ок шукто, тӱрлő чаракым, кӱлдымő амалым гына кычалеш.
7883	Еҥ-влак эрдене эр кынелаш тыршеныт ӱярня кашта дене мунчалтен волымышт годым, пуйто шуршым почкеныт, идалык мучко яндарын, чаткан илаш шоненыт.
7884	Еҥ кÿм кудалта гын, тый поро мутым кудалте, поро ой дене пöртылеш, изирак кÿ кугырак кÿ лийын пöртылеш.
7885	Еҥ ойым колыштын, илышым нергелаш тунемын.
7886	Еҥ окса кидым когарташ гына йӧра" манеш.
7887	Еҥ оралтыш вӱдвараш яра ведрам сакен пураш ойӧрӧ — тудын оралтыже яраш кодеш.
7888	Еҥ пӱжвӱд дене илаш тунемше Пондаш Каврий гай чоя еҥ-влакым калык яндар вӱдыш луктеш, чыла титакым тӧрлата, у илышлан чаракым шындаш тӧчышӧ-влакым корно ӱмбач кораҥда.
7889	Еҥ ты пушеҥге-влакым тарватенат огыл, тыгай чодыра Европышто тетла уке.
7890	Еҥ чоным окса кияматыш веле нангая.
7891	Ендальцев Александр Иванович — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7892	Енделетов Пётр Дмитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7893	Ендылетов Петр Иванович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7894	Е. Н. Мустаев синонимын важше семын мут ышталтмашым ончыкта.
7895	Е. Н. Мустаевын «Марий синоним мутерже» — олык марий да эрвел марий литератур йылмыште синоним шомак–влакым радамыш чумырымаште икымше шынык.
7896	Епархий инородческий миссионерын полышкалышыжлан палыме одо туныктышо Карлыган школым почшо Кузьма Андреевич Андреев, Н. И. Ильминскийын шогалтымыж почеш лийын шоген.
7897	Епифанов Николай Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7898	Епрем вате Эчан нерген тыге манеш: «Ситмыжым йомдараш пеш йӧсӧ.
7899	Епремын кидыштыже эпидемий годым колен пытыше-влакын погышт ятыр погынен.
7900	Ераносьян унала толаш кӱштен.
7901	Ер-влак Чылажге 50 наре изи ер уло.
7902	Ер деч мӱндырнӧ огыл Шӧртньӧ Куп ден Пугачёв Тумо верланеныт.
7903	Ердӱр ял деке ушалтын.
7904	Еремеев Никандр Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7905	Еремеев Христофор Кириллович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7906	Ер Каспий теҥыз эн изи теҥыз гай але эн кугу эр гай шотлалтеш.
7907	Ер Коми Республикыште моткоч шуко ер уло.
7908	Ер — лӱмын ыштыме але пӱртӱсын ыштыме теҥыз дене ок ушныше вӱдан кугу лаке.
7909	Ермаков Виталий Ефимович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7910	Ермаков Евстратий Сергеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7911	Ермаков Мефодий Сергеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7912	Ермаков Семён Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7913	† * Ермилово ( ) — пытыше ял.
7914	Ермин Николай Григорьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7915	Ермичев Григорий Александрович — Йошкар Тисте орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7916	Ермолаев Михаил Кузьмич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7917	Ермошин Михаил Андреевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7918	† * Ермучаш ( ; ) — пытыше ял.
7919	Ернур библиотекысе тÿрлö романым, повестьым чыла лудын пытарышым, – шарнен писатель самыык годсо жапшым.
7920	Еронов Николай Феофанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7921	Еропов Николай Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7922	Ерофеев Виктор Ефимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7923	Ерофеев Михаил Сергеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7924	Ерофеев Павел Александрович — кок I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7925	Ерошкин Евгений Петрович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7926	Ерошкин Иван Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7927	Ерсола ял деке ушалтын.
7928	Ершов Николай Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7929	Ершов Пантелей Петрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7930	Есенин Сергей Александрович ( — ) — руш почеламутчо.
7931	Есенинын шочмыжлан 75 ий теме вашеш) // Марий коммуна. 1970. 3 окт.
7932	Ефимов Александр Ефимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7933	Ефимов Василий Ефимович (Шочын:1912 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7934	Ефимов Константин Ефимович (Шочын: 1908 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7935	Ефимов Михаил Ефимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7936	Ефимов Николай Ефимович (Шочын:1915 ий) — Йошкар Тисте орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7937	Ефимов Пантелей Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7938	Ефремов Алексей Федорович — I степенян Ачамланде сар да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7939	Ефремов Анатолий Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7940	Ефремов Аркадий Семенович (1956-1997) - филологий наука кандидат (1987).
7941	Ефремов Василий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7942	Ефремов Зоил Захарович (Шочын:1922 ий) — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7943	Ефремов йолташым религий ваштареш умылтарымаш пашам эртарымашке кумданрак ушнен шогаш кÿлешлан шотлаш.
7944	Ефремов Николай Дмитриевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7945	Ефремов Павел Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7946	Ефремов спискым тергаш тÿҥалын – öрмыж дене йошкарген шинчын.
7947	Ефремовым 15 майыште поген наҥгаеныт, а обыск нерген протокол 16 майыште сералтын.
7948	Ефремовын прозо дене серымыже южгунамже поэзий сынан лийын.
7949	Ефруш. 1916-1941 // Сылнымут пого: марий литератур антологий.
7950	Ефруш драмын ик тÿҥ качествыжым – характер ден обстоятельствым моштен ончыкта.
7951	Ече дене куржталмаште результатше сай лийын, музыкальный кружокышто скрипкам шокташ тунемын.
7952	Ече корнын ик ужашыжым эртымеке, мишень марте куржын шуеш да лÿйкалаш тÿҥалеш.
7953	«Ече» ойлымаште ик тыглай ешым ужына.
7954	Ечызе але сноубордист курык гыч вола, да трамплиныште тӧршта.
7955	Ечылан верчын вате-марий коклашке «шем пырыс» кудал пура.
7956	Еш Александр Беляев ешан.
7957	Еш Александр Васильевич Малинин пелашыж дене кум икшывым ончен куштеныт.
7958	Еш Александр Егошин пелашыж дене коктын Настя ӱдырым ончен куштат.
7959	Ешараш кӱлеш, Артамонов илышын йодмыжым шижын моштышо, шуктышо, илыш дене тӧр ошкылшо писатель лийын.
7960	Ешарен каласена, ВМХ-лан келшыше велосипедыште шеҥгел колесаште педальым вераҥдыме.
7961	Ешартыш жап нине матчлаште 5 минут кужутан, умбакыже - буллит-влак.
7962	Ешартыш жапшыте сеҥыше ок лек гын кажне команде 3 штраф кырымашым (буллитым) ышта.
7963	Еш Валерия ӱдырым кушта.
7964	Еш Екатерина пелашыже уло.
7965	«Ешем» пьесыште автор лодырьыш, хулиганыш савырныше Стапанын комсомолка Зоям йöратысаш верч ударникыш савырнымыжым ончыкта.
7966	«Ешем» пьесыште Ефруш драмо-комический тон дене герой-шамычын характерыштым утларакше нунын койышышт гоч ончыктен гын, «Тайра» пьесыште тудо герой-шамычын психологический характерыштым ончыкта.
7967	«Ешем», «Тайра» пьесе-влакым, «Тушманын кышаже», «Эҥыремышвот» драме-влакым возен. 1939-1940 ийлаште Георгий МарНИИ -н сотрудникше лиеш.
7968	Еш илыш Пелашыже – Людмила Александровна.
7969	Еш илышым сÿретлыше произведенийлаш автор келге шонымашым шыҥдара.
7970	Еш коклаште книга лудмемлан каргашымаш ынже лий манын, улак верыш каен возам да лудын кием ыле.
7971	Еш кугу – 17 еҥан, но лудын-возен моштышо иктат лийын огыл.
7972	Еш кугулан Яныш 1917 ийыште пашаш ушна: ачаже тудым волостной управыш писарьлан намиен кода.
7973	Еш кугу лийын гынат, неле-йӧсым сеҥенак толын.
7974	Ешлаште "Наурыз-коже" кочкышым ямдылат.
7975	Ешмикеев Никанор Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7976	Еш Музык ешыште шочын.
7977	Еш Мурызо ешан, марийланже икмыняр йоҥгалтарыме мурым пӧлеклен.
7978	«Еш, озанлык шалана – тиде ик ойго.
7979	Еш Пелашан, ватыже — Любовь Владимировна Васютина, С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш книгагудын директорын алмаштышыже.
7980	Ешплатов Павел Степанович — Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7981	Ешплатов Павел Степанович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7982	Еш — пырля илыше шке тукым еҥ-влак.
7983	Еш Тыгак ончо * Станислав Шакиров 1980-ше ий гыч «Марий Эл» кугыжаныш ансамбльын мурызо – вокалисткыже.
7984	Ештыганов Павел Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
7985	Ешыже 1923 ий кеҥежым Дим.
7986	Ешыже Ешыже Чавайнын ватыже.jpeg Ватыже – Эмилия Гавриловна Чавайн (1936).
7987	Ешыже йӧсын илен, садлан тудлан изинекак озанлык пашам ышташ логалын.
7988	Ешыже Светлана Григорьеван ачаже, Дмитрий Трофимович, сарыш 18 ийым темыше каен.
7989	Ешым пукшен сеҥаш манын, аваже поян пӧртыш домохозяйкылан пашам ышташ пурен.
7990	Ешын кугырак айдемыже але ӱжмӧ карт пырчан терке тӱреш сортам пижыктен чӱктен, Юмылан пелештен, у шурным куштен шогалташ полшымыжлан тауштен, моло сомылымат тӧрлен колташ йӧным, тазалыкым, еш куатым йодын.
7991	Ешын ойгыжо да куанже нерген 1938 ийыште возымо «Лӱмна» почеламутыштыжо уто шомак деч посна поэт рашемда: : Ме кушкынна,нужнаже ялын, : Паша лӱмнам ме курым вошт : Кертна чылан моштен кондалын, - : Эрласе жап орла шок тошт!
7992	Ешышт гыч ачаж дене кугурак изаже сарыш каеныт да мӧҥгӧ пӧртылын огытыл.
7993	Ешыште 7 икышве лийын, Анатолий эн изи лийын. 9 классым тунем пытарымеке, тӱвыра корным ойырен.
7994	Ешыште аваж дене коваже гына лийыныт.
7995	Ешыште вич йоча шочеш: Леопольд, Леопольдина, Шарль (1826-1871), Франсуа-Виктор (1828-1873), Адель (1830-1915).
7996	Ешыште икшыве-влак лийыныт гын, нуным колотка гоч колтеныт.
7997	Ешыште кок эрге кушкеш – Ольош ден Аркаш.
7998	Ешыште кум ӱдыр кушкыныт.
7999	Ешыште тӧр кушмо Витяй ден Митяйым келшен илыме корныш конда.
8000	Ешыште ӱдыр икшыве лийын гынат, тудлан у пӧръеҥ тувырым ургыктеныт.
8001	Ешыште эн изи икшыве-влак Яныш ден Алкима шӱжарже Сахаровка лӱман руш ялыште верланыше школ-коммунышко логалыт.
8002	Еш Эргыже Иван уло.
8003	Еш Юра эргыже Андрей Эшпай деч автографым налеш * Пелашыже - Карпова Алевтина Николаевна.
8004	Еш Яра жапыште Эльвира пидаш йӧрата Эргыже уло.
8005	Жаловатлен изи моральный уровень законодательствылан: »Простой кид вола.
8006	Жанр ойыртемышт дене тиде конъюнктур, криминал ойлымаш-влак, приключенческий повесть да т.м. улыт.
8007	Жап гыч жапын южо Твенын произведенийже американский цензуро петыреныт тӱрлӧ причин ден.
8008	Жап да вер кумдыкат йомакысе конструкциян: «эртен кая ик арня, эртен кая вес арня»; «эртен кая ик арня, толын шуеш вес арня», «кычалт коштыт ик кече, муын толыт вес кече».
8009	«Жап жапым вуча», изи аза ош тÿням ужеш.
8010	Жап, историй, илыш тудын лывырге йылман, сылнын, илышым келгын пален возымо произведенийже- влакым калыклан, ончыкылык тукымлан арален кодат.
8011	Жап, кунам Кече каватӱр йымаке уже волен лиеш, но шалатыме кечыйолжо шекланыше деке эше миен шуэдылеш, рӱмбалгыш манын лӱмдат.
8012	Жап толын шумек, тудлан илыш дене чеверласаш логалеш.
8013	Жап шот дене ончаш гынат, кумдык шот дене таҥастараш гынат, тудын Ош Кугу Юмо гаяк ни тӱҥалтышыже, ни мучашыже уке.
8014	Жап шумек, тудын чын тÿсшö айдеме тукым ончылно тичмашын почылтеш, тушко вочшо шем ÿмыл садыгак кораҥдалтеш.
8015	Жап шуо // Рвезе коммунист. 1956. 27сент.
8016	Жапшылан кӧра лӱмжым ятыр гана вашталтен.
8017	Жапым да суткан ужашыже-влакым палемдыме айдемын биологический циклжылан кӱлеш.
8018	Жапым муат гын, ик-кок мутым удырал. 15 апрель марте толын шуэш».
8019	Жапын-жапын концертлаште курыкмарий муро-влакым йоҥгалтара, тӱҥ шотышто калык муро да калыкыште моткоч сайын палыме муро-влакым йоҥгалтара.
8020	Жапын-жапын серызым кнагаже-влакын икгай сынан улмылан титаклат.
8021	Жапын «к» буква «г» букваш савырнен.
8022	Жапыште да пространствыште аналог сигналын вашталтмыже, мутлан напряжений вашталтмаш (але ток, частота, фазе да т.м.) ойлымым ончыкта.
8023	Жап эрта, оксат шулдештеш, юмын пÿрымö илыш кÿлеш шергештеш.
8024	Жап эртымек Гандин да пелашыжын ныл эрге йочашт шочыныт: Харилал (1888—1949), Манилал (28 октября 1892—1956), Рамдас (1897—1969) да Девдас (1900—1957).
8025	Жап эртымеке, ала йоҥылыш ыштенам, кайыман ыле шонымаш вуйыш шуко гана толын пурен.
8026	Жап эртымеке, серышым шке лӱмешыже шукерте налын огылат, вашмутгвлакым чон куанен лудеш.
8027	Жап эртымек мланде пашамат тӱҥалыныт.
8028	Жап эртыме семын колхоз-влакым кугемдыме жапыште ял "Казанский", "Кукнурский", "Заря" колхоз составышке пурен.
8029	Жап эртыме семын тазалыкше утыр начаремын. 1942 ий 14 вӱдшорын возен: «Мыйын коштмо годым шӱлаш нелемеш, шӱм кылткаш тӱҥалеш».
8030	Жап эртыш, олашке паша дене толмем годым издательствыш, кусарымем шотышто умылаш директорын пашажым шуктышо Николай Кузьмич Орешкин деке пурышым.
8031	Жданов Николай Фёдорович — Йошкар Шӱдыр орден да кок III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8032	Железногорск — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
8033	Желонкин Алексей Константинович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8034	Желтиков Андрей Алексеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8035	Жеребцов Сергей Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8036	"Жигули" Тиде лӱм шотышто тыгай ой коштеш, "Жигули" лӱмым 1968 ий сорла тылзын "За рулём" журналын эртарыме конкурсын иктешлымашыж почеш пуеныт.
8037	«Жизнь и приключения Оливера Твиста» Кок ий эртымек Диккенс «Оливер Твист» романым луктеш.
8038	«Жизнь Клима Самгина» романыш шумек иже чарнен шогалеш, ок кай роман, ушыш ок пуро.
8039	Жиров Сергей Ионович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8040	«Жлобин лишне пурышна ме бойыш, шем тушман ваштареш атакыш коштынна»,- возен поэт варажым.
8041	Жуковский ( ) — Москосо тӱнямбал аэропорт, Моско велыште Жуковский олаште верланен.
8042	Журавлев Михаил Матвеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8043	Журавлев Николай Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8044	Журнал Rolling Stone 100 The Beatles группым уло тӱнялан эн ончыко луктын.
8045	Журналист-влак ушемыште 1997-ше ий гыч шога.
8046	Журналист да поэтын пашаж деч посна эше мер пашам шуктен шога.
8047	Журналистике пӧлкаш тунемаш пуренам гын, чынжымак, журналист лиям манын ӱшаненам, но кушто ышташ тӱҥалам манын, эше пален омыл.
8048	Журналистик Журналистике пӧлкам тунем пытарыше-влак "Журналист" квалификацийым налыт.
8049	Журналистик корныш тудо 1990-ше ийыште шогалын: Марий Тӱрек кундемысе «Знамя» редакцийын пашаеҥже лийын.
8050	Журналистик паша корныжо марий радио, «Марий коммуна» да «Кугарня» газетла, «Кече» журнал редакций дене кылдалтын.
8051	Журналистикым "нылымше власть" маныт, сандене журналистын пашаже моткоч виянлан шотлалтеш.
8052	Журналистикыштат шкем терген: кундемысе газетын редакторжо лийын.
8053	Журналистикыште шуаралтмыже ончыкылык преподаватель пашаштыже моткоч полшен.
8054	"Журналист" квалификацийым налше-влак газет, журнал, радио да телевидений пашам, пашан эртымгорныжым шымлат, увер-влакым погымо, ямдылыме да савыктыме нерген келге шинчымашым налыт.
8055	Журналист корныжо «Ямде лий» газетыште тӱҥалын, вара марий радиошко куснен, тыгак «Кугарня» газетыште шуаралтын.
8056	«Журналист» мутын ыҥже -влак «СМИ» терминын ыҥже дечын шога.
8057	Журналист — СМИ пашаеҥ; периодик изданийлаште публицист-сылнымут аланыште тыршыше еҥ.
8058	Журналист специальностьым налын, тыгак сымыктыш да тӱвыра колледжын театральный отделенийыште режиссёрлан заочно шинчымашым налын.
8059	Журнал редактор Г. Кармазин «Куралше» («Пахарь») ялозанлык марий журналын редакторжо лийын.
8060	Журналым сӧрастараш преподаватель-влак полшен шогат.
8061	Журналын тиде номерешыже очеркым уэш печатлена.
8062	Журналыште мыйын да эше кум рвезын фамилийышт возалтынат огыл.
8063	Забастовкым кугыжан власть вий дене темдалеш.
8064	Заболотский Иван Фролович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8065	Заболотский Леонид Сергеевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8066	Заболотских Григорий Данилович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8067	Забродин Александр Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8068	Забродин Михаил Владимирович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8069	Завещанийыште Гай Юлий Цезарь шке тукым шольыжым - Гай Октавийым шке эргыжлан пурта да тудлан чыла оксажым кода.
8070	Заводын нефтьым перерабатыватлыме артамже идалыклан 1 250 тӱж.
8071	Заводын пашаче ешыштыже шуаралт толшо Андреев Петрован, комсомол секретарь Осып, аваже колымылан кöра техникумым кудалтен пöртылшö чолга ÿдыр Анай у илыш верч кучедалмаште Мичун эҥертышыже лийын.
8072	Загайнов Егор Сидорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8073	«Заготзерно» ушемыште контор лаборантлан ыштен, 1943-шо ийыште фронтыш логалын.
8074	«За доблестный труд» медальым кучыктат.
8075	Зайниев Г.З., Таникеева В.Д. Лӱм верч огыл возенам: Дим.
8076	Зайниев Г. Онар тукым // Илыш эҥер.
8077	Зайниев Г. У кӱкшыт у вийым йодеш // Марий коммуна. 1979. 9 дек.
8078	Зайниев Г. Шкежат чолга шӱдыр гаяк // Ончыко. 2002.
8079	Зайцев Александр Максимович — II степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Тисте орден, Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8080	Зайцев Александр Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8081	Зайцев Александр Сергеевич — II степенян Ачамланде сар орден ден III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8082	Зайцев Александр Тимофеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8083	Зайцев Григорий Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8084	Зайцев Илья Григорьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8085	Зайцев Михаил Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8086	Зайцев Михаил Ильич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8087	Зайцев Николай Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8088	Зайцев Николай Спиридонович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8089	Заказник — кумдык (ойырен налме вер), кушто янлык -влакын чотыштым арален кодымо амал дене чумыр сонар паша але посна янлыкым сонарлаш чаралтеш.
8090	Заказ почеш тыгак двигательым пашаш колтымо деч ончыч ырыктыме оборудованийым шындаш лиеш.
8091	Закалин Иван Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8092	Закон дене келшышын транспорт сферыште тергымашым эртарыше Федеральный службысо пашаеҥ-влаклан лицензий картычкым, путевой лаштыкым, да сату-транспорт документым ончыктышаш.
8093	Закон почеш «паша армийыш» Варале гыч 10 еҥ утла мобилизоватлалтын. 1942 ий май тылзе гыч пашам ышташ туныкташлан 14 ияш самырык эрге-ӱдыр-влакым наледаш тӱҥалыныт, нунылан 6 шагатан паша кечым ыштен.
8094	Закон почеш тудын дене вес организаций-влак пайдаланен огыт керт.
8095	«Закон шӱмлык» спектакльым 1919-ше ийыштак ончыктеныт.
8096	Законым возышо комиссийышке первый марий депутат-влак сайлалтыныт.
8097	Закпатров Василий Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8098	Замятин Иван Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8099	Занятий арня еда лиеден.
8100	Западный Европышто кудалштме –Германий, Франций, Англий, Швейцарий, Италий(1857и 1860-1861 ийыште)произвели тудлан шюкшю впечатленийым.
8101	Западыш тудо корно денак кая, кудо корно дене мылам шинчавӱд йӧре 1941 ийыште чакнен каяш пернен..
8102	Заплаткин Иван Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8103	Заповедник-влак Марий Чодыран касвел-эрвел ужашыже эн чот аралыме территорийыште лийын шога, тушко йолын да керек-могай технике дене пураш лиймашым чарыме.
8104	Заповедник Заповедник — шагал кодшо янлык ден кушкылым аралаш да шукемдаш ойырымо территорий.
8105	«Запредельные марийцы» программа цикллан Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш премий дене палемдалтын.
8106	Запыдыште Сем Клеменс поян лияш шонен шахтер лиеш и тӱҥалеш шийым пога.
8107	† * Зарекский ( ) — пытыше ял.
8108	Зарипов Хаким Зарипович (Шочын:1915 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8109	Заровняев Александр Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8110	Заровняев Василий Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8111	Зарядым чыкыше Зарядым чыкыше экипажыш радамыш пура, танк командирын кид йымалне улеш.
8112	Зарядым чыкышын паша радамышкыж механик-виктарышылан топливым да вӱдым танкыш темаш полшышаш, пулемет гыч лӱйкален моштышаш.
8113	Заскупин Николай Александрович — Йошкар Тисте ден Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8114	Засорин Анатолий Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8115	Зато пашазе ден кресаньык кокла гыч лекше у люмпен писатель-влак совет стройым чот чапландареныт, у реализм методым абсолютыш нӧлтен, шкештат чап дене овареныт.
8116	Захаров Александр Захарович (Шочын: 1924 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8117	Захаров Александр Михаилович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8118	Захаров Василий Филиппович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8119	Захаров Виктор Захарович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8120	Захаров Иван Захарович — II степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8121	Захарята мут ончыктен кертеш: * Захарята — Российыште Марий Элын У Роҥго кундемыште верланыше Вечын ял шотан илемыш пурышо ял.
8122	Зачинов Герман Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8123	Звездов Геннадий Ефимович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8124	Звенигово олаште шочын.
8125	Зверев Георгий Дмитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8126	Зверев Дмитрий Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8127	Зверев Иван Матвеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8128	Зверев Иван Сидорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8129	Зверев Митрофан Ильич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8130	Зверев Трофим Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8131	Зверев Фёдор Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8132	З.В. Учаев. 1993, Марий кнага савыктыш.
8133	З.В.Учаев ден Г.М.Тужаров тудым келгын шымленыт да тыгай падеж улмым доказатленыт.
8134	З.В.Учаевлан шанче пашаште пеҥгыдын йол ÿмбак шогалашыже филологий наука доктор, профессор Иван Степанович Галкинын кугу тыршымашыжым палемдыде кодаш ок лий.
8135	З.В.Учаев тунам «Марий коммуна» газет редакцийыште пашам ыштен.
8136	З. Дудина нерген критике Галина Бояринова.
8137	З. Дудинан поэзийыштыже тиде «кайык» Юмо шӱлышым шыҥдарыше образыш савыр-нен.
8138	Зеленогорск ял шотан илем * Зеленогорск (Адрак) ( ) — посёлко.
8139	Зеленогорск ял шотан илемын рӱдерже.
8140	Зеленцов Василий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8141	Землякше-влакым, тушманым эше чот кыраш манын, пашам талын ышташ ӱжын.
8142	Землянкыш пурен, ик шӱлыш денак Вениамин Ивановлан пӧлеклыме "Йолташемлан" почеламутым сераш шинчеш: Кечыгут бой дене кумло меҥгым толын, Кид-йолем ноялмым сай шижам гынат, Пурымек землянкыш, уло шӱм-кыл шолын, Серышым возальым, йолташем, тылат.
8143	Земфира Земфира (* 26.08.1976) — руш мурызо да муро возышо.
8144	ЗИЛ-131 Зил-131- Лихачёв лӱмеш Москосо автомобильный заводын армийлан келыштарыме грузовой автомашина.
8145	ЗИЛ-157 модельым алмаштен.
8146	Зилов Федор Алексеевич (Шочын:1915 ий) — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8147	Зинаида Васильевна Ермакова гын ончыкылык поэтым куштен манын кер-тына.
8148	Зина ӱдыржын марийже аккордеоным пӧлеклен.
8149	Зиновий Васильевич шочмо йылмын ой чоҥалтме йодышыжым шымлен, марий йылмысе безличный да инфинитивный предложений-влак нерген шке шонымашыжым каласен.
8150	Зиновьев Александр Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8151	Зиновьев Василий Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8152	Зиновьев Василий Герасимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8153	Зиновьев Пётр Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8154	Зиньков Александр Матвеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8155	Златоуст — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
8156	«Знак Почета» орден да медаль-влак дене палемдалтын, 1971 ийыште «Ида вашталте мылам шӱмым» сборниклан Марий АССР Кугыжаныш премийым налын.
8157	«Знак почёта» да Йошкар Знамя паша орден-влак дене палемдалтын.
8158	Знаменский ял шотан илем * Знаменский ( ) — посёлко.
8159	Знаменский ял шотан илемын рӱдерже.
8160	Значений шот дене чылаштымат кок кугу тушкалан шелыт: 1)звукоизобразительный да 2)образоизобразительный мут-влак.
8161	Золотарев Михаил Андреевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8162	Золотцов Александр Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8163	Зонов Иван Лукьянович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8164	Зоологий велым ончалаш гын, мӧҥгысӧ пырыс — шӧр пукшышо (млекопитающее) «пырыс-влак» еш гыч шыл кочшо янлык.
8165	Зорин - промышленный центр гыч, Иваново ола гыч, поктен колтымо ссыльный революционер, большевик.
8166	Зориным утараш кӱлшӧ материалым поген шуктымекыже, Русанов мӧҥгеш Казаньыш кая, а Эчаным салтакыш налыт.
8167	Зоринын тыгай улмыжым ужын, лудшо еҥ тиде образым йӧрата.
8168	Зорин эре шонкален, пеле туштен ойла, тидыже тудын подпольщик койышыжлан пеш келшен толеш.
8169	Зотин Аркадий Андреевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8170	Зотин Егор Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8171	Зоя Дудина кумшо книгаже 2004 -ше ийыште лектын.
8172	Зоя Дудиналан шочмо ялже – тиде «муро», «чон», тудо «ава гай», «ӱмыр аҥа», «лупсан алан».
8173	Зоя Дудинан возымаштыже посна йыжыҥ семын пӱртӱс темым палемдыман.
8174	Зоя Дудинан икымше туныктышыжо З. Шабали-на лийын.
8175	Зоя Дудинан лирикыж нерген Кажне айдемылан шке шочмо ялже, кундемже, элже моткоч шергакан.
8176	Зоя Дудинан лирикыштыжат тиде теме рӱдӧ семын пал-дырна.
8177	Зоя Дудинан эше ик чапле ошкылжо – аза малтыме мурым возымаш.
8178	Зоя Дудина почеламут корнылажым сылнештараш шуко тӱрлӧ таҥастарымашым, метафорым, метонимийым, эпитетым, да тулеч молымат кучылтеш.
8179	Зоя Дудина, тале марий патыр-влакын образыштлан эҥертен («О, Чумбылат…», «Акпатыр»), тукымнам чолгарак, виянрак лияш ӱжеш: «йӱла кӱшта чӱчкен йӱлаш»; «тура улат, виян улат, о Чумбылат!»
8180	Зоя Дудина уым кычалмыжат поэзийыштыже раш коеш.
8181	Зоя Михайловна Дудина Илыш да сылнымут корныжо Зоя Михайловна Дудина (Глушкова) 1962 -шо ийыште 3 ноябрьыште Шернур район Марисола - Купсола ялеш шочын.
8182	Зоя Михайловна Шернур кундем Марисола ялсоветыш пурышо Купсола ялеш шочын.
8183	Зубанов нерген) // Ямде лий. 1975. 21 июнь.
8184	Зубарев Вячеслав Михайлович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8185	Зуев В. Таве ӱмбалне шинчалык // Ончыко. 2003.
8186	Зуев Илья Григорьевич — III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8187	Зыкин Александр Дмитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8188	Зыкин Иван Ильич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8189	Зыков Вячеслав Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8190	Зыков Петр Львович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8191	Зыков Сергей Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8192	Зяблицев Михаил Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8193	Зяблицев Пётр Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8194	Зяблицев Пётр Зиновьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8195	И X-хромосомым тудо аваж деч налеш, вес X-хромосомым — ачаж деч.
8196	И. Бикмурзин), писатель, музыкант.
8197	Ибо тудо тынар поро пашам ыштыше огыл,чем нуныт, ко тудын ончыч властвоватлен, и ынеж лук нигом заблужденийыште.
8198	И валне кошташлан чыла модшо-влак коньким чият.
8199	Иван IV кунам Озаҥ ханстве ваштареш сарым тӱҥалын курыкмарий-влак тудын салтак-влак радамыш шке пуреныт.
8200	† * Иванбелякский чодырам аралыме пӧрт ( ) — пытыше пӧрт.
8201	Иван Владимирович Захаров 1931 ийыште идым тылзын 10 кечыштыже Кожваж вел Шактемваж ялыште кресаньык ешеш шочын.
8202	Иван Вячеславович 18 спорт мастерым ямдылен, шкежат Россий спорт мастер лӱмым нумалеш.
8203	Иван Горный (Иван Иванович Тарьянов) 1933 ийыште пургыж тылхын 23 кечыштыже Усола вел Алыктӹр ялыште кресаньык ешеш шочын.
8204	Иван Ефремович лачак Макарсола нерген тошто легендым каласкала ыле.
8205	Иван Ефремовшо лудын-возен моштен огыл гынат, уш-акылже пеш тале улмаш, тÿрлö оҥайым каласкалаш моткоч кертын.
8206	Иван Иванович Светлов 1920 ийыште шыжа тылзын 10 кечыштыже Изи Шӹндӹр вел Лидымбал ялыште йорло кресаньык ешеш шочын.
8207	Иван Ивановичын слогшо лывырге, сылнын йонгалтше, тушко шочмо йылмын тÿрлö ойыртемжым келыштарен пуртымо.
8208	Иван Михайлович тӱвыра тӱняштат кугу пагалымашым сулен шуктен.
8209	Иванов Александр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8210	Иванов Александр Иванович (Шочын:1914 ий) — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8211	Иванов Александр Иванович (Шочын:1924 ий) — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8212	Иванов Александр Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8213	Иванов Арсентий Григорьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8214	Иванов Артемий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8215	Иванов Василий Ефимович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8216	Иванов Василий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8217	Иванов Василий Михайлович (Шочын: 1923 ий) — Йошкар Шӱдыр орден, II степенян Чап орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8218	Иванов Василий Федорович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8219	Иванов Виктор Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8220	Иванов Виктор Филиппович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8221	Иванов Георгий Иванович (Шочын: 1915 ий) — кок I степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8222	Иванов Григорий Данилович — кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8223	Иванов Дмитрий Иванович, «Нямий Мытрий» (Шочын: 1918 ий) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8224	Иванов Егор Иванович (Шочын: 1923 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8225	Иванов Иван Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8226	Иванов И.Г. Марий синонимым шымлыше / И.Г. Иванов // Ямде лий.
8227	Иванов И.Г. Новое о синонимах / И.Г. Иванов // Марийская правдв.
8228	Иванов Иосиф Иванович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8229	Иванов Иосиф Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8230	Иванов Константин Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8231	Иванов Константин Иванович (Шочын: 1912 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8232	Иванов Константин Николаевич — кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8233	Иванов Лука Никитович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8234	Иванов Макар Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8235	Иванов Максим Иванович (Шочын: 1900 ий) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8236	Иванов Михаил Иванович — I степенян Ачамланде сар орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8237	Иванов Михаил Иванович (Шочын: 1914 ий) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8238	Иванов Михаил Ильич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8239	Иванов Михаил Кузьмич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8240	Иванов Михаил Кузьмич — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8241	Иванов Никанор Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8242	Иванов Николай Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8243	Иванов Николай Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8244	Иванов Николай Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8245	Иванов Николай Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8246	Иванов Николай Иванович ( Манашъял кандашияш школын директоржо) (18.10.1923 — 26.05.2005) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8247	Иванов Николай Сергеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8248	Иваново вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
8249	Иванов Павел Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8250	Иванов Пётр Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8251	Иванов); * причастий дене: Элнет курык волымаште корно суран шарыме гае мотор лийын.
8252	Иванов Прокопий Тихонович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8253	Иванов Прокофий Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8254	Иванов & Сануков 1998: 12. Руш летописьым ончалаш гын, черемис-влак нерген первый гана XII курым тӱҥалтышыште ушештаралтеш.
8255	Иванов–Сануков 1998: 18. Литератур * Иванов, А. Г.–Сануков, К. Н. 1998: Марий калыкын историйже.
8256	Иванов–Сануков 1998: 19. * декабрь – Йозакым тӱлен илыше марий калык коклаште кугу тума ылыжын.
8257	Иванов–Сануков 1998: 21. Марий сарзе-влак ваштареш Озаҥ гыч воевода Борис Салтыков толын, но марий-влак тудын салтакше-влакымат пуштеден пытареныт, ятырышт пленыш логалыныт.
8258	Иванов–Сануков 1998: 23. Но тыныс илыш кужун шуйнен огыл.
8259	Иванов–Сануков 1998: 31. * XVII курымышто мер кидыште шотлалтше мланде палынак шагалемын.
8260	Иванов–Сануков 1998: 32. Негыз Литератур * Иванов, А. Г.–Сануков, К. Н. 1998: Марий калыкын историйже.
8261	Иванов–Сануков 1998: 33. 20–80-шо ийлаште - Марий кундемыште шуко руш монастырь -влакым чоҥымо, тунам шуко мер мланде монастырь кидыш вончен.
8262	Иванов–Сануков 1998: 35. * XVII курым тӱҥалтыште марий кресаньык мер илыш шотым вияҥдымаште тӱҥ верым налын шоген.
8263	Иванов–Сануков 1998: 35. Литератур * Иванов, А. Г.–Сануков, К. Н. 1998: Марий калыкын историйже.
8264	Иванов–Сануков 1998: 38. Литератур * Иванов, А. Г.–Сануков, К. Н. 1998: Марий калыкын историйже.
8265	Иванов Сергей Алексеевич — кок I степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8266	Иванов Сергей Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8267	Иванов Сергей Ионович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8268	Иванов Степан Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8269	Иванов Фёдор Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8270	Иван Осминын поэзийыштыже тыглай сылне мут гына огыл, поро шонымаш, герой дек шÿмаҥдыше ойсавыртыш, ныжыл шомак поснак сымыстарат; нуно огыт лий гын, поэзийын чыла ямжат йомеш ыле.
8271	Иван Степанович мыланем пиалан корным тыланыш // Мар.
8272	Иван Степанович шке туныктышыжым пагален, шарнен.
8273	Иван Степановичым Ваганьковский шӱгарыште тоеныт. 1972 ийыште колоткажым Йошкар-Олаш конденыт да Туруновский шӱгарште угыч тоен пыштеныт.
8274	Иван Степановичын йӧратыме туныктышыжо Бобров лийын.
8275	Иван суртыштак мый ончыкылык марий писатель Георгий Ефруш дене палыме лийым.
8276	Иван Ямбердов сӱретлен Василий Пектеев кумдан палыме мер да театр пашаеҥ.
8277	Иван Ямбердов сӱретчын ӱдыржӧ.
8278	Иван Яповароват, тюрьмаште шинчен толмеке, Озаҥ олашке илаш кусна, ӱмырлан ойырен налме корныж гыч кораҥеш.
8279	Ивличев Василий Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8280	Ивличев Михаил Иванович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8281	Игече Игече икмардан кукшо.
8282	Игече Климат континентальне улеш.
8283	Игече, ойлыманат огыл, путырак сай, леве-леве..
8284	Игече ояр шога гын, чодыраште ош поҥго сайын кушкеш.
8285	Игече шокшо да кукшо гын, август мучаште да шыже тӱҥалтыште кол сайын чӱҥгаш тӱҥалеш маныныт.
8286	Игечым эскерыше-влак кок тӱрлӧ телым палемдат: Леве теле (лум шагал, пешыж йӱштӧ огыл) да йӱштӧ теле.
8287	И.Г. Иванов, В.Н. Васильев.
8288	И. Г. Иванов тошло (целеустремленный), шке шанче пашаштыже чыла радамлыше, пашам ыштен кертше, у творческий шонымашан да кӱжгӧ ончыкылык планан шанчызе лийын.
8289	Игнатьев Александр Порфирьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8290	Игнатьев Афанасий Игнатьевич (Шочын:196 ий) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8291	Игнатьев Ефим Игнатьевич (Шочын: 1902 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8292	Игнатьев Лаврентий Игнатьевич (Шочын:1901 ий) — Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8293	Игнатьев Николай Демидович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8294	Игнатьев Николай Дмитриевич (Шочын:1924 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8295	Игнатьев Пётр Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8296	Игнашкин Александр Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8297	Иголкин Евстафий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8298	Игорь Андреев мутланен Произведенийже-влак thumb Посна книга дене савыктыме сылнымут Погонан рвезылык: повесть ден ойлымаш-влак.
8299	Игорь Иванович Марий Элыште археологий тоштерым чумырышо-влак кокла гыч ик эн уста да талыже.
8300	Игорь Иванович – спорт инвалид.
8301	Игорь комедийыштат, драмыштат шке геройжым кумдан почын ончыкта.
8302	Игорь Ксенофонтов Йошкар-Оласе газлан вуйын шогышо ик предприятийыште тырша, ешыште кугырак эрге.
8303	Игошин Семён Анисимович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8304	Идалык гыч Озаҥ олаште политехник институтын агроном факультетышкыже тунемаш пура.
8305	Идалык гыч тудо Цибикнур школышто ышташ тÿҥале… Кызыт Ефремов тукым гыч ятырышт уке улыт.
8306	Идалыкеш ик гана Мöр пеледыш пеледеш.
8307	Идалык мучаш марте 35 кече кодеш.
8308	Идалык пытыме марте 0 кече кодеш.
8309	Идалык пытыме марте 101 кече кодеш.
8310	Идалык пытыме марте 102 кече кодеш.
8311	Идалык пытыме марте 103 кече кодеш.
8312	Идалык пытыме марте 104 кече кодеш.
8313	Идалык пытыме марте 106 кече кодеш.
8314	Идалык пытыме марте 107 кече кодеш.
8315	Идалык пытыме марте 108 кече кодеш.
8316	Идалык пытыме марте 109 кече кодеш.
8317	Идалык пытыме марте 10 кече кодеш.
8318	Идалык пытыме марте 111 кече кодеш.
8319	Идалык пытыме марте 113 кече кодеш.
8320	Идалык пытыме марте 114 кече кодеш.
8321	Идалык пытыме марте 115 кече кодеш.
8322	Идалык пытыме марте 117 кече кодеш.
8323	Идалык пытыме марте 118 кече кодеш.
8324	Идалык пытыме марте 119 кече кодеш.
8325	Идалык пытыме марте 11 кече кодеш.
8326	Идалык пытыме марте 120 кече кодеш.
8327	Идалык пытыме марте 121 кече кодеш.
8328	Идалык пытыме марте 122 кече кодеш.
8329	Идалык пытыме марте 123 кече кодеш.
8330	Идалык пытыме марте 124 кече кодеш.
8331	Идалык пытыме марте 125 кече кодеш.
8332	Идалык пытыме марте 127 кече кодеш.
8333	Идалык пытыме марте 128 кече кодеш.
8334	Идалык пытыме марте 129 кече кодеш.
8335	Идалык пытыме марте 12 кече кодеш.
8336	Идалык пытыме марте 130 кече кодеш.
8337	Идалык пытыме марте 131 кече кодеш.
8338	Идалык пытыме марте 133 кече кодеш.
8339	Идалык пытыме марте 134 кече кодеш.
8340	Идалык пытыме марте 135 кече кодеш.
8341	Идалык пытыме марте 136 кече кодеш.
8342	Идалык пытыме марте 137 кече кодеш.
8343	Идалык пытыме марте 138 кече кодеш.
8344	Идалык пытыме марте 139 кече кодеш.
8345	Идалык пытыме марте 13 кече кодеш.
8346	Идалык пытыме марте 140 кече кодеш.
8347	Идалык пытыме марте 141 кече кодеш.
8348	Идалык пытыме марте 144 кече кодеш.
8349	Идалык пытыме марте 145 кече кодеш.
8350	Идалык пытыме марте 146 кече кодеш.
8351	Идалык пытыме марте 147 кече кодеш.
8352	Идалык пытыме марте 148 кече кодеш.
8353	Идалык пытыме марте 149 кече кодеш.
8354	Идалык пытыме марте 14 кече кодеш.
8355	Идалык пытыме марте 150 кече кодеш.
8356	Идалык пытыме марте 151 кече кодеш.
8357	Идалык пытыме марте 153 кече кодеш.
8358	Идалык пытыме марте 154 кече кодеш.
8359	Идалык пытыме марте 155 кече кодеш.
8360	Идалык пытыме марте 156 кече кодеш.
8361	Идалык пытыме марте 157 кече кодеш.
8362	Идалык пытыме марте 158 кече кодеш.
8363	Идалык пытыме марте 15 кече кодеш.
8364	Идалык пытыме марте 160 кече кодеш.
8365	Идалык пытыме марте 161 кече кодеш.
8366	Идалык пытыме марте 162 кече кодеш.
8367	Идалык пытыме марте 163 кече кодеш.
8368	Идалык пытыме марте 164 кече кодеш.
8369	Идалык пытыме марте 165 кече кодеш.
8370	Идалык пытыме марте 168 кече кодеш.
8371	Идалык пытыме марте 169 кече кодеш.
8372	Идалык пытыме марте 171 кече кодеш.
8373	Идалык пытыме марте 172 кече кодеш.
8374	Идалык пытыме марте 174 кече кодеш.
8375	Идалык пытыме марте 175 кече кодеш.
8376	Идалык пытыме марте 176 кече кодеш.
8377	Идалык пытыме марте 177 кече кодеш.
8378	Идалык пытыме марте 179 кече кодеш.
8379	Идалык пытыме марте 17 кече кодеш.
8380	Идалык пытыме марте 180 кече кодеш.
8381	Идалык пытыме марте 181 кече кодеш.
8382	Идалык пытыме марте 182 кече кодеш.
8383	Идалык пытыме марте 183 кече кодеш.
8384	Идалык пытыме марте 184 кече кодеш.
8385	Идалык пытыме марте 185 кече кодеш.
8386	Идалык пытыме марте 186 кече кодеш.
8387	Идалык пытыме марте 187 кече кодеш.
8388	Идалык пытыме марте 188 кече кодеш.
8389	Идалык пытыме марте 189 кече кодеш.
8390	Идалык пытыме марте 18 кече кодеш.
8391	Идалык пытыме марте 190 кече кодеш.
8392	Идалык пытыме марте 191 кече кодеш.
8393	Идалык пытыме марте 192 кече кодеш.
8394	Идалык пытыме марте 193 кече кодеш.
8395	Идалык пытыме марте 194 кече кодеш.
8396	Идалык пытыме марте 195 кече кодеш.
8397	Идалык пытыме марте 197 кече кодеш.
8398	Идалык пытыме марте 198 кече кодеш.
8399	Идалык пытыме марте 19 кече кодеш.
8400	Идалык пытыме марте 1 кече кодеш.
8401	Идалык пытыме марте 200 кече кодеш.
8402	Идалык пытыме марте 201 кече кодеш.
8403	Идалык пытыме марте 203 кече кодеш.
8404	Идалык пытыме марте 204 кече кодеш.
8405	Идалык пытыме марте 205 кече кодеш.
8406	Идалык пытыме марте 206 кече кодеш.
8407	Идалык пытыме марте 207 кече кодеш.
8408	Идалык пытыме марте 209 кече кодеш.
8409	Идалык пытыме марте 20 кече кодеш.
8410	Идалык пытыме марте 210 кече кодеш.
8411	Идалык пытыме марте 211 кече кодеш.
8412	Идалык пытыме марте 212 кече кодеш.
8413	Идалык пытыме марте 213 кече кодеш.
8414	Идалык пытыме марте 214 кече кодеш.
8415	Идалык пытыме марте 216 кече кодеш.
8416	Идалык пытыме марте 217 кече кодеш.
8417	Идалык пытыме марте 218 кече кодеш.
8418	Идалык пытыме марте 219 кече кодеш.
8419	Идалык пытыме марте 21 кече кодеш.
8420	Идалык пытыме марте 220 кече кодеш.
8421	Идалык пытыме марте 221 кече кодеш.
8422	Идалык пытыме марте 222 кече кодеш.
8423	Идалык пытыме марте 224 кече кодеш.
8424	Идалык пытыме марте 225 кече кодеш.
8425	Идалык пытыме марте 226 кече кодеш.
8426	Идалык пытыме марте 227 кече кодеш.
8427	Идалык пытыме марте 229 кече кодеш.
8428	Идалык пытыме марте 22 кече кодеш.
8429	Идалык пытыме марте 230 кече кодеш.
8430	Идалык пытыме марте 231 кече кодеш.
8431	Идалык пытыме марте 232 кече кодеш.
8432	Идалык пытыме марте 233 кече кодеш.
8433	Идалык пытыме марте 234 кече кодеш.
8434	Идалык пытыме марте 235 кече кодеш.
8435	Идалык пытыме марте 236 кече кодеш.
8436	Идалык пытыме марте 237 кече кодеш.
8437	Идалык пытыме марте 238 кече кодеш.
8438	Идалык пытыме марте 23 кече кодеш.
8439	Идалык пытыме марте 240 кече кодеш.
8440	Идалык пытыме марте 241 кече кодеш.
8441	Идалык пытыме марте 243 кече кодеш.
8442	Идалык пытыме марте 244 кече кодеш.
8443	Идалык пытыме марте 245 кече кодеш.
8444	Идалык пытыме марте 246 кече кодеш.
8445	Идалык пытыме марте 247 кече кодеш.
8446	Идалык пытыме марте 249 кече кодеш.
8447	Идалык пытыме марте 24 кече кодеш.
8448	Идалык пытыме марте 251 кече кодеш.
8449	Идалык пытыме марте 252 кече кодеш.
8450	Идалык пытыме марте 253 кече кодеш.
8451	Идалык пытыме марте 254 кече кодеш.
8452	Идалык пытыме марте 255 кече кодеш.
8453	Идалык пытыме марте 256 кече кодеш.
8454	Идалык пытыме марте 257 кече кодеш.
8455	Идалык пытыме марте 258 кече кодеш.
8456	Идалык пытыме марте 259 кече кодеш.
8457	Идалык пытыме марте 25 кече кодеш.
8458	Идалык пытыме марте 260 кече кодеш.
8459	Идалык пытыме марте 261 кече кодеш.
8460	Идалык пытыме марте 263 кече кодеш.
8461	Идалык пытыме марте 264 кече кодеш.
8462	Идалык пытыме марте 265 кече кодеш.
8463	Идалык пытыме марте 266 кече кодеш.
8464	Идалык пытыме марте 267 кече кодеш.
8465	Идалык пытыме марте 270 кече кодеш.
8466	Идалык пытыме марте 271 кече кодеш.
8467	Идалык пытыме марте 272 кече кодеш.
8468	Идалык пытыме марте 273 кече кодеш.
8469	Идалык пытыме марте 274 кече кодеш.
8470	Идалык пытыме марте 275 кече кодеш.
8471	Идалык пытыме марте 276 кече кодеш.
8472	Идалык пытыме марте 278 кече кодеш.
8473	Идалык пытыме марте 279 кече кодеш.
8474	Идалык пытыме марте 27 кече кодеш.
8475	Идалык пытыме марте 281 кече кодеш.
8476	Идалык пытыме марте 282 кече кодеш.
8477	Идалык пытыме марте 283 кече кодеш.
8478	Идалык пытыме марте 284 кече кодеш.
8479	Идалык пытыме марте 285 кече кодеш.
8480	Идалык пытыме марте 286 кече кодеш.
8481	Идалык пытыме марте 287 кече кодеш.
8482	Идалык пытыме марте 288 кече кодеш.
8483	Идалык пытыме марте 289 кече кодеш.
8484	Идалык пытыме марте 28 кече кодеш.
8485	Идалык пытыме марте 290 кече кодеш.
8486	Идалык пытыме марте 291 кече кодеш.
8487	Идалык пытыме марте 292 кече кодеш.
8488	Идалык пытыме марте 293 кече кодеш.
8489	Идалык пытыме марте 294 кече кодеш.
8490	Идалык пытыме марте 295 кече кодеш.
8491	Идалык пытыме марте 296 кече кодеш.
8492	Идалык пытыме марте 297 кече кодеш.
8493	Идалык пытыме марте 298 кече кодеш.
8494	Идалык пытыме марте 299 кече кодеш.
8495	Идалык пытыме марте 29 кече кодеш.
8496	Идалык пытыме марте 2 кече кодеш.
8497	Идалык пытыме марте 302 кече кодеш.
8498	Идалык пытыме марте 303 кече кодеш.
8499	Идалык пытыме марте 304 кече кодеш.
8500	Идалык пытыме марте 307 (кужемдыме ийлаште 308) кече кодеш.
8501	Идалык пытыме марте 308 (кужемдыме ийлаште 309) кече кодеш.
8502	Идалык пытыме марте 309 (кужемдыме ийлаште 310) кече кодеш.
8503	Идалык пытыме марте 310 (кужемдыме ийлаште 311) кече кодеш.
8504	Идалык пытыме марте 311 (кужемдыме ийлаште 312) кече кодеш.
8505	Идалык пытыме марте 312 (кужемдыме ийлаште 313) кече кодеш.
8506	Идалык пытыме марте 313 (кужемдыме ийлаште 314) кече кодеш.
8507	Идалык пытыме марте 315 (кужемдыме ийлаште 316) кече кодеш.
8508	Идалык пытыме марте 316 (кужемдыме ийлаште 317) кече кодеш.
8509	Идалык пытыме марте 317 (кужемдыме ийлаште 318) кече кодеш.
8510	Идалык пытыме марте 319 кече (кужемдыме ийлаште 320) кече кодеш.
8511	Идалык пытыме марте 31 кече кодеш.
8512	Идалык пытыме марте 320 (кужемдыме ийлаште 321) кече кодеш.
8513	Идалык пытыме марте 321 (кужемдыме ийлаште 322) кече кодеш.
8514	Идалык пытыме марте 322 (кужемдыме ийлаште 323) кече кодеш.
8515	Идалык пытыме марте 323 (кужемдыме ийлаште 324) кече кодеш.
8516	Идалык пытыме марте 324 (кужемдыме ийлаште 325) кече кодеш.
8517	Идалык пытыме марте 325 (кужемдыме ийлаште 326) кече кодеш.
8518	Идалык пытыме марте 327 (кужемдыме ийлаште 328) кече кодеш.
8519	Идалык пытыме марте 328 (кужемдыме ийлаште 329) кече кодеш.
8520	Идалык пытыме марте 329 (кужемдыме ийлаште 330) кече кодеш.
8521	Идалык пытыме марте 32 кече кодеш.
8522	Идалык пытыме марте 330 (кужемдыме ийлаште 331) кече кодеш.
8523	Идалык пытыме марте 331 (кужемдыме ийлаште 332) кече кодеш.
8524	Идалык пытыме марте 332 (кужемдыме ийлаште 333) кече кодеш.
8525	Идалык пытыме марте 333 (кужемдыме ийлаште 334) кече кодеш.
8526	Идалык пытыме марте 334 (кужемдыме ийлаште 335) кече кодеш.
8527	Идалык пытыме марте 335 (кужемдыме ийлаште 336) кече кодеш.
8528	Идалык пытыме марте 336 (кужемдыме ийлаште 337) кече кодеш.
8529	Идалык пытыме марте 338 (кужемдыме ийлаште 339) кече кодеш.
8530	Идалык пытыме марте 339 (кужемдыме ийлаште 340) кече кодеш.
8531	Идалык пытыме марте 340 (кужемдыме ийлаште 341) кече кодеш.
8532	Идалык пытыме марте 342 (кужемдыме ийлаште 343) кече кодеш.
8533	Идалык пытыме марте 343 (кужемдыме ийлаште 344) кече кодеш.
8534	Идалык пытыме марте 344 (кужемдыме ийлаште 345) кече кодеш.
8535	Идалык пытыме марте 346 (кужемдыме ийлаште 347) кече кодеш.
8536	Идалык пытыме марте 347 (кужемдыме ийлаште 348) кече кодеш.
8537	Идалык пытыме марте 348 (кужемдыме ийлаште 349) кече кодеш.
8538	Идалык пытыме марте 349 (кужемдыме ийлаште 350) кече кодеш.
8539	Идалык пытыме марте 350 (кужемдыме ийлаште 351) кече кодеш.
8540	Идалык пытыме марте 351 (кужемдыме ийлаште 352) кече кодеш.
8541	Идалык пытыме марте 352 (кужемдыме ийлаште 353) кече кодеш.
8542	Идалык пытыме марте 354 (кужемдыме ийлаште 355) кече кодеш.
8543	Идалык пытыме марте 355 (кужемдыме ийлаште 356) кече кодеш.
8544	Идалык пытыме марте 356 (кужемдыме ийлаште 357) кече кодеш.
8545	Идалык пытыме марте 357 (кужемдыме ийлаште 358) кече кодеш.
8546	Идалык пытыме марте 358 (кужемдыме ийлаште 359) кече кодеш.
8547	Идалык пытыме марте 359 (кужемдыме ийлаште 360) кече кодеш.
8548	Идалык пытыме марте 360 (кужемдыме ийлаште 361) кече кодеш.
8549	Идалык пытыме марте 361 (кужемдыме ийлаште 362) кече кодеш.
8550	Идалык пытыме марте 362 кече кодеш (кужемдыме ийлаште – 363).
8551	Идалык пытыме марте 363 (кужемдыме ийлаште 364) кече кодеш.
8552	Идалык пытыме марте 364 кече кодеш (кужемдыме ийлаште 365).
8553	Идалык пытыме марте 37 кече кодеш.
8554	Идалык пытыме марте 38 кече кодеш.
8555	Идалык пытыме марте 39 кече кодеш.
8556	Идалык пытыме марте 3 кече кодеш.
8557	Идалык пытыме марте 40 кече кодеш.
8558	Идалык пытыме марте 41 кече кодеш.
8559	Идалык пытыме марте 42 кече кодеш.
8560	Идалык пытыме марте 43 кече кодеш.
8561	Идалык пытыме марте 44 кече кодеш.
8562	Идалык пытыме марте 45 кече кодеш.
8563	Идалык пытыме марте 46 кече кодеш.
8564	Идалык пытыме марте 47 кече кодеш.
8565	Идалык пытыме марте 4 кече кодеш.
8566	Идалык пытыме марте 50 кече кодеш.
8567	Идалык пытыме марте 51 кече кодеш.
8568	Идалык пытыме марте 52 кече кодеш.
8569	Идалык пытыме марте 53 кече кодеш.
8570	Идалык пытыме марте 54 кече кодеш.
8571	Идалык пытыме марте 55 кече кодеш.
8572	Идалык пытыме марте 58 кече кодеш.
8573	Идалык пытыме марте 59 кече кодеш.
8574	Идалык пытыме марте 5 кече кодеш.
8575	Идалык пытыме марте 61 кече кодеш.
8576	Идалык пытыме марте 62 кече кодеш.
8577	Идалык пытыме марте 63 кече кодеш.
8578	Идалык пытыме марте 64 кече кодеш.
8579	Идалык пытыме марте 65 кече кодеш.
8580	Идалык пытыме марте 66 кече кодеш.
8581	Идалык пытыме марте 68 кече кодеш.
8582	Идалык пытыме марте 69 кече кодеш.
8583	Идалык пытыме марте 6 кече кодеш.
8584	Идалык пытыме марте 70 кече кодеш.
8585	Идалык пытыме марте 73 кече кодеш.
8586	Идалык пытыме марте 74 кече кодеш.
8587	Идалык пытыме марте 75 кече кодеш.
8588	Идалык пытыме марте 76 кече кодеш.
8589	Идалык пытыме марте 79 кече кодеш.
8590	Идалык пытыме марте 80 кече кодеш.
8591	Идалык пытыме марте 81 кече кодеш.
8592	Идалык пытыме марте 82 кече кодеш.
8593	Идалык пытыме марте 83 кече кодеш.
8594	Идалык пытыме марте 84 кече кодеш.
8595	Идалык пытыме марте 88 кече кодеш.
8596	Идалык пытыме марте 89 кече кодеш.
8597	Идалык пытыме марте 8 кече кодеш.
8598	Идалык пытыме марте 90 кече кодеш.
8599	Идалык пытыме марте 91 кече кодеш.
8600	Идалык пытыме марте 92 кече кодеш.
8601	Идалык пытыме марте 93 кече кодеш.
8602	Идалык пытыме марте 94 кече кодеш.
8603	Идалык пытыме марте 96 кече кодеш.
8604	Идалык пытыме марте 97 кече кодеш.
8605	Идалык пытыме марте 99 кече кодеш.
8606	Идалык пытыме марте 9 кече кодеш.
8607	«Идалыкын вуйлатышыже» Россий кӱкшытысӧ конкурсын лауреатше.
8608	Идалыкын икымше пайремжылан Шорыкйол шотлалтеш.
8609	Идалыкын пытартыш кече ден у идалыкын икымше кече коклаште палемдат.
8610	Идалыкын эн ямле пагытше.
8611	Идалыкысе йӱклымаш Теле тылзын пытартыш тичмаш арнян эрта.
8612	Ида мондо ты мутем: Осал йомеш, сай кодеш.
8613	Идейность ден художественностьшо кугу кÿкшытыштыжак огыл,но тÿҥ проблема-влак кызытат пÿсын шогат.
8614	Идиш йылме (идишла ייִדיש) — индоевропысо (герман) йылме.
8615	Идоваев Арсентий Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8616	Идым кӧргӧ каванан лийза, Тошкем кӧрго мӱкшан лийза, Кылат кӧргӧ поган лийза, Шондык кӧргӧ шийвундан лийза.
8617	Идым мут ончыктен кертеш: * Идым тылзе — ийын индешымше тылзыже.
8618	Идым тылзын 1-ше кече гыч В.А.Мухин ден Н.А. Алексеев Озаҥыште большевик шӱлышан "Йошкар Кече" газетым лукташ тӱҥалыныт, " Ӱжарам " вашке петыреныт.
8619	Идым тылзын 23-шо кечыже 22 Идым дене шыжымсе кечытӧр (осеннее равноденствие) кечын ваш-ваш алмаштат.
8620	Идым тылзыште пеш чот туешкен, ныл арня госпитальыште кийымеке, кум тылзылан моҥгыжӧ колтеныт.
8621	Ижевск: * Ижевск — ола, Одо Элын рӱдыжӧ.
8622	Ижевск марте — 120 километр Торалык Яндекс.
8623	Ижевск марте — 156 километр Торалык Яндекс.
8624	Ижевск ( ; ) — ола Одо Элын рӱдӧ олажлан шотлалтеш.
8625	Изаже - влак деч ойырлен, Пасет посна лектын.
8626	Изаже - влак дечын тудо полышым йодаш тöчен ончен, но нуно шкештат ешан лийыныт.
8627	Изаже кунам ачаж ден аваже лийын огытыл лийын тудлан йолтыше и туныктышыжо.
8628	Изажымат тушман-влак лÿен пуштыт, а шкаланже шылын куржаш верештеш.
8629	† * Изаҥа (Кугу Изаҥа) ( ) — ял.
8630	Изарня — Арнян нылымше кечыже вӱргече да кугарня коклаште.
8631	Изарня Изарня сорта чӱктышлан шотлалтын.
8632	Изарня марий йула дене кылдалтын, мутлан, Семык пайрем арняште, изарнян тӱвыт кечым палемденыт.
8633	Изарня тӱвыт кече маналтеш.
8634	Изатым намысеш ит пурто: ойлымаш // Эрвий: альманах.
8635	Иза-шольо калык-влакын литературыштышт эрыкыш лекше ÿдырамашын образше кумда верым налын шога.
8636	Иза-шольо Польша калыкын мландыжы арален.
8637	Избанов Евграф Петрович — III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8638	Избиенов Ананий Степанович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8639	Избиенов Григорий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8640	Издательствыш пурышым, а тушто кид дене возымым огына нал, печатлыкташ кÿлеш, маньыч.
8641	«Издер дене модмаш» Ик йоча лап шинчын, издер лиеш, весыже кок кидшым кучен шупшын кая.
8642	Издер дене модмаш пеш кугу модмашеш ожнысек Ӱярня пайремыште шотлалтын.
8643	† * Изи Аванур ( ) — пытыше ял.
8644	Изи Ази ӱлкырак, тӧрверыш куснен.
8645	Изи але кугу ма, вичкыж але кÿжгö ма, кажне пашаже чон гыч лекше, шке шочшо гай йöратыме, вучымо.
8646	Изи Ануш ден кугу Ануш: ойлымаш // Марий Эл. 1996. 27-28 сент.
8647	Изи астроном: йоча-влаклан ойлымаш // Марий коммуна. 1960. 27 нояб.
8648	Изибай ден ватыже Водыр ден Лычий коклаш, «тошто ен манмыла, «пий ден пырыс почым» шушкыныт.
8649	Изибай ден ватыже капиталистический обществеш кушшо типичный айдеме улыт.
8650	Изибай ден пашам ышташ туналымекышт, шонет: теве Водыр ден Лычий орлык гыч утлат.
8651	Изибай нунын илышыштым мочыла гай туржеш.
8652	Изибайын яллаште чапше кушкеш:староста ден карт кугыза Аксыбай эн лишыл тосшо лийыныт, ялыш толмышт годым старшина, поп эре тудын деке пуреныт.
8653	† * Изиван ( ) — пытыше ял.
8654	Изи, вес семын куштыгырак стиль).
8655	† * Изи Вочарма ( ) — пытыше ял.
8656	Изи годсек Валерий футбол да хоккей дене модын.
8657	Изи годсек мураш йӧратен, муро денак шкенжым шке лыпландараш тыршен.
8658	Изи годсек тудо илышыжым Юмылан пӧлеклен.
8659	Изи годсек Элвис муро дек шӱмаҥын: черкыште хорышто мурен шоген: черкыш эре коштын шоген да черкысе хорышто мурен.
8660	† * Изигуньский казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
8661	Изи гынат, чонжо паче.
8662	Изида годым пеш тыршен, порын тендам кö ончен?
8663	Изием годымак оп кашак деч лÿдам ыле.
8664	Изи Ермучаш да Кугу Ермучаш яллаш шелалтын.
8665	Изиж годсекак музыканче лияш шонен коштын, но кузе тиде корныш лекшашым гына пален огыл.
8666	Изиж годсек сӱретлаш йӧратен.
8667	Изиж годымак филолог марий-влакын мутланымыштым, мутын ныжылгын йоҥгымыжым колыштын.
8668	Изиж годым Ганс Христиан кугу канде шинчан шыпчык йоча лийын, кудо шинчен лукышто, шке йӧратыме модыш — курчак театр дене модын.
8669	Изиж годым Йошкар-Памаш ялыште. 1979 ий.
8670	Изиж годым Татьяна Александровна «Ямде лий» газетын эртарыме юнкор слётыштыжо кок гана лийын.
8671	Изи зонысо Кориолисын вийжылан верчын Йӱдвел полушарийыште тӱтан-влакат эре шола велыш, шагат умдо ваштареш, пӧрдыт.
8672	† * Изи Исюйка ( ) — пытыше ял.
8673	Изи йоча улына : Изи йоча улына : Садикыш ме коштына. : Тря-ля-ля, тра-ля-ля, : Садикыш ме коштына : Муренат ме моштена, : Куштенат ме моштена.
8674	Изи́ Йы́рсе ( ) — Российыште Одо Элын Грак кундемыштыже верланыше Новогорский ял шотан илемыш пурышо марий ял.
8675	Изи Какшан эҥер Йошкар-Ола деч ончыч Эҥер — пӱртӱсын вӱд йогын.
8676	Изи Каракша ял деке ушалтын.
8677	† * Изи Карлыган ( ) — ял.
8678	† * Изи Кемсола ( ) — ял.
8679	† * Изи Кожъял ) — пытыше ял.
8680	† * Изи Корамас ( ) — ял.
8681	Изи Кӧрдӧ ял дене пырля ик пырляштарыме Кӧрдӧ ялыш савырненыт.
8682	† * Изи Коршун ( ) — пытыше ял.
8683	† * Изи Кугланур ( ) — ял.
8684	Изи Кукмарий дене пырля Кукмарий ялыш савырненыт.
8685	Изи Кундыш ( ) — эҥер Марий Элыште Изи Какшан эҥерын шола эҥерйолжо.
8686	Изи курыкет, кугу курыкет, Алаша вӱйдам чот кучыза.
8687	† * Изи Кушна (Лопсола, Ӱлылсола) ( ) — ял.
8688	Изи Лаемыр ача лийшын суртышто моткоч орланен ила.
8689	† * Изи Лаждӱр ( ) — ял.
8690	Изи, лапка капан лиймыжылан кӧра тудо йочала веле коеш, садлан немыч-влаклан лӱдыкшын чучын огыл.
8691	Изи Моламас ялыште Провой кундемыште шочын.
8692	«Изи Мушко» — Мушко эҥер воктене верланыше изи ял.
8693	Изинек ава деч посна кодын.
8694	Изинекак ача деч посна кодын.
8695	Изинекак калык коклаште лияш, мер илыш дене, калык шӱлыш дене илаш тунемын.
8696	Изинекак мураш йӧратыше рвезе Йошкар-Оласе музыкальный училищын вокальный отделенийышкыже тунемаш пура.
8697	Изинекак неле кресаньык пашам пален.
8698	Изинекак пагарна туртын, Еҥ-влакым колымаш солен.
8699	Изинекак почеламутым возаш тӱҥалын.
8700	Изинекак сем деке шӱманын.
8701	Изинекак шочмо йылмыжым, калык поэзийым йӧратен шынден.
8702	Изинекак шочмо пÿртÿсын моторлыкшым ужын, тÿткын эскераш кумылаҥын.
8703	Изинек мураш йӧратен, школысо концертлаштат шуко гана мурен.
8704	Изинек Сашам да ешыште моло ишкыве-влакымат (шольыжо Сергей да шӱжарже Надежда) музык деке, сценыште шкем кучаш кумылаҥденыт.
8705	Изинек сылне йÿкан, шÿмеш пижше муро-влакым, колын, ушеш кодаш тыршен.
8706	Изинек туныктыжо (Ача, ава да икшыве) // Марий коммуна. 1970. 15 май.
8707	Изинек шуко ойго-йӧсым, орлыкым чыташ логалын.
8708	Изинкин Виталий Емельянович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
8709	Изин пӱчкедыме, жаритлыме коя падыраш-влакым «сызык» маныт, рушла — «шкварки».
8710	Изи Одошнур, ) — ял.
8711	Изи ойыртем-влакым ончыде ГАЗ-4301 ден ГАЗ-3307 модель-влак йоршеш икгае улыт.
8712	† * Изи Окаш ( ) — ял.
8713	† * Изи Олма ( ) — пытыше ял.
8714	«Изи Олыкъял» — олыкышто верланыше изи ял.
8715	† * Изи Олыкъял ( ) — ял.
8716	† * Изи Ӧрша ( ) — ял.
8717	Изи Ошӱргӧ ял дене пырля ик пырляштарыме Ошӱргӧ ялыш савырненыт.
8718	Изи Павыл изи годсекак гармоньын куатшым шижын.
8719	«Изи Памаш» — изи памаш воктене верланыше ял.
8720	Изи Памъял ден Кугу Памъял яллаш шелалтын.
8721	† * Изи Памъял ( ; ) — ял.
8722	Изи пелотром сернер лӱмдат.
8723	Изи Пильмучаш ял дене пырля ик пырляштарыме Степаново ялыш савырненыт.
8724	† * Изи Пинеж ( ; ) — ял.
8725	Изи Пресли вожылшо лийын, сандене тудым чӱчкыдынак мыскыленыт. 1950 ийыште тудо гитаре дене шокташ полшымо занятийыш кошташ тӱҥалын.
8726	† * Изи Пумарий почиҥга ( ) — ял.
8727	«Изи Пӱнчер» — изи пӱнчер коклаште верланыше ял.
8728	Изирак лейтенант курсым тунем лекме деч вара взвод командирлан шогалтеныт.
8729	Изирак пашам «режиссёр-ассистент» але «режиссёрын ассистентше» шукта.
8730	Изирак улмыж годым Леонардо аваж дене илен.
8731	Изирак эрге дене (кугуракше Свердловскысо горный институтышто тенемеш) Сибирьыш каят.
8732	Изи сборникым лукнем.
8733	Изи Талман эҥер воктене кӱшакаште верланен.
8734	«Изи Торешкӱвар» — моло «Торешкӱвар» ялла гыч изирак «Торешкӱвар» ял.
8735	Изи Торешкӱвар рвезе Игорь Волков дене еш пиалым муым.
8736	† * Изи Туршо ( ) — ял.
8737	Изи Ульяна 1919 ийысе пуламыр годым Илья чÿчÿжö ошо-влак деч утарен, ял гычын куржаш полшен.
8738	† * Изи Чарнур ( ) — ял.
8739	Изи Човыксола ял дене пырля Човыксола ялыш савырненыт.
8740	Изиш алмаштмылт дене тудо ончыкталтын «Казаки» повестьыште.
8741	Изиш варарак актер З.Долгован «Шудо шешке» комедийыштыже адакат илалше пöръеҥын - Сапанын образшым мастарын чоҥа гын, Г.Гордеевын «Куп» драмыштыже тудын актер талантше драматизм шÿлышан Иван Яковлевичын образшым чоҥымаште эшеат кумдан почылтеш.
8742	Изиш варарак В. М. Васильев да П. М. Кунаев дене пырля «Марла календарьым» луктеш.
8743	Изиш варарак печатьыште тидым «Мемфисысе мафий» манын лӱмденыт.
8744	Изиш варарак тиде журналешак да «Марий ял» газетеш А. Семеновын умбакыже возымо ойлымашлаже («Тÿредмаште», «У корнышто», «У вий сеҥыш» да молат) савыкталтыт.
8745	Изиш вучалтен, Семин эше ик гол дене ойыртемалтеш, но тидлан Канадын сборныйже нылымше голым вашмут семын пуа. 4:2 счет.
8746	Изи Шернур почиҥга дене пырля Изи Илешъял ялыш савырненыт.
8747	Изиш жап эртымеке самырык Валерий чыла чер-влакым сеҥен, тӧрланен, да уло вий дене хоккей дене модаш тӱҥалын.
8748	Изиш лиешат, шке йÿкшым луктеш.
8749	«Изи Шокшем» — Шокшем эҥер воктене верланыше изи ял.
8750	Изиш ончычрак, 1965 ий мартыште, Шем теҥыз воктене каныше Миклай Казаков «Лудо-влак каналтат» стихым серен да вуймут пелен палемден: «Поэт-сонарзе Ю.Чавайнлан». Вич ужашан мураршаш май мучаште «Марий коммунеш» лектын.
8751	«Изи Шопкер» — Кугу Шопкер деч изирак лийын шогышо «Шопкер» ял.
8752	Изиш шоналтымеке, Эрик келшен да эрдене, уна-влак дене пырля, кум сукыр пареҥгиндым налмеке, сем шинчымаш тӱняшке тошкалын.
8753	Изиэҥер гыч, але памаш гыч але курык ий шулаш гыч тӱҥалеш.
8754	† * Изи Янгурцы ( ) — ял.
8755	«Изобразительный мут-влаклан тыглай предмет, чын ситуаций деч ордыжысо предмет уке».
8756	Изобразительный мут-влак, манеш автор, действенный ситуацийын турло могыржым колмо, ужмо але шижме семын ончыктен пуат.
8757	Изобразительный мутлан лач тыглай пучмаш уке, а пучмо годым лекше йук уло.
8758	Изобразительный мутын иктешлыше вийже путырак изи, палемда Д.В. Бубрих.
8759	«Изобразительный шомак, мутлан, лач тыг¬лай кырымым веле ок пале, тудлан шотлен пытарaш лийдыме чыла турло кырыме йон уло.
8760	Изоляторысо камерлаште шуко еҥ шинчат 19 курым дене таҥастарымаште 2 гычын 10 тӱжем еҥ марте.
8761	Изотопын почмаш могай гынат пудыртымашым тӧртыкышто умылтареныт.
8762	ИИХФ-шке пурышо-влак кум категорийлан шелалтыт : ИИХФ-шке ушнышо-влак: тичмаш праван-влак ; эрыкдыме ассоциаций-влак ; Ушнышо-влак * Икымше категорий - "тичмаш праван-влак".
8763	Ий але икмыняр тайылыште эше ала-мыняр ий шоген кертеш, тӱрлӧ верысе климат условийлан кӧра.
8764	Ий валне мунчалташлан кучылталтыт.
8765	Ий валне Талантан эргым ЦСКА-н тӱҥ командышкыж налаш темленыт, но армий клубын да Совет Ушем чумыр командын тӱҥ тренерже Анатолий Тарасов самырык Харламовым кӱкшын аклен огыл.
8766	Ий валне эрта, кок команде таҥаса, ик командыште лу еҥ - тыглай модшо, икте - капкаорол.
8767	Ийгот да биометрий Пушеҥгын кӱкшытшӧ — 26 метр, кӱжгытшӧ — 1,59 метр.
8768	Ийгот дене але самырык гынат, пагытын чарныде эртымыжлан изиш ӧпкела.
8769	Ийгот дене келшышын тӱшкаш чумырген, ял калык ончылгоч кутырен келшыме "шорыкйол пӧртыш" толын.
8770	Ий гыч ийыш икте почеш весе книгаже-влак марла да рушла Йошкар-Олаште да Москваште печатлалт лектыт.
8771	Ий гыч ийыш поэтын мастарлыкше кушкеш, лудшын кумылжым тарвата, да тудо у деч у йӧным кычалеш.
8772	Ий гыч тудым мӧҥго эмлалташ колтат.
8773	Ий еда Козьмодемьянск олаште эртыше «Бендериада» мыскара фестивальыште Остап Бендерын рольжым устан чоҥа.
8774	Ий кокла температур: 3.9 °C.
8775	Ий леведын огыл гын, вӱдын температуржо " йӱштӧ " (+15 гыч +4 °C марте) категорийыш пура.
8776	Ийполатыш 2500 еҥ ончаш пурен кертеш, кумдыкшо 10,7 тӱж.
8777	Ийполатыште спортсмен-влакат ямдылалт кертыт, тыглай еҥ-влакат яра жапым эратараш коштын кертыт.
8778	Ий результат дене шуктен огыл южо предмет-шамыч дене, чытен кертын огыл эртыше экзаменым и кодаш логалын угыч икымше курсым шымлаш.
8779	Ий хоккей дене таҥастарымашыште инлайн-хоккейыште пасушто ик команде гыч 4 модшо да ик капкаорол лийышаш.
8780	Ий хоккей дене тӱнямбал чемпионат ныл дивизионышто эрта: (ТОП-дивизион, 1-ше, 2-шо да 3-шо), чумыр команде-влак мастарлык кӱкшытышт дене нине дивизионлашке логалыт.
8781	Ий шоналтыш,лицейыште эртарме лицейский братсво нерген ӱмыр мучко поэтын чоныштыжо кодеш.
8782	Ийымаш мутым кучылтын йоҥылыш лийын кертына.
8783	Ийымаш упшын тӱсшым шеревам кудалтен ойырат.
8784	Ийын кече да йӱд кужытшо почеш ӱзгарын кече да йӱд кужытшым программироватьляш лиеш ыле.
8785	Ийын шулымо нолыжым тиде районышто кок кугу эҥер налеш, но индешлу процент шичмашчодырашке кая.
8786	Ийыште вакым руэныт гын, вӱд ( +4 градус гыч -2 марте) категорийыш пура.
8787	Ик айдеме икмыняр тӱрло шанче дене мастар лийын кертеш.
8788	Икана Бетховен Рислан шукерте огыл пытарыме адажиожым модын ончыктен, кудыжо рвезылан моткоч чот келшен.
8789	Икана, Бикмурзинын заметкыжым печатлыме годым редакций пашаеҥ-влакын титакыштлан кора авторын фамилийже гыч «мурзин » ужаш ала-кузе лектын возын, «Бик» гына кодын.
8790	Икана боваем Сарамак гыч толын ошылак чакныме пагытыште.
8791	Икана Вениамин Иванов ойла: Любимов, тыйын йочалан возымо ойлымашет-влак улыт вет..
8792	Икана Верроккьо «Христосым тынеш пуртымаш» сӱретлан заказым налын да кок суксо гыч иктыжым сӱретлаш кӱштен.
8793	Икана ик лӱмлӧ поэт, кумдан чапланыше йолташ коктын шинчаваш кутырымына годым тыге манын ыле: мыланна, марий калыклан, вик ойлаш гын, ик поэт да ик прозаик гына кӱлеш.
8794	Икана Ильян вуйжылан сайынак логалеш да тылзат пеле больницыште кия.
8795	Икана, концертыште модмо годым, ала-кӧ кутыраш тӱҥалын, Бетховен тунамак модмыжым чарнен да ойлен: «Тыгай сӧсна шамычлан мый модаш ом тӱҥал!»
8796	Икана кум километырым кандаш минутышто эртышым, полкышто чыла еҥым ончылтышым.
8797	Икана Мария ачаж дене идымыш шурным шияш миеныт.
8798	Икана мурызын черланымыжлан кӧра тудым солист семын мураш йодыныт.
8799	Икана Никандр Сергеевич ден писатель Василий Юксерн йолташыже отар гыч пӧртылыныт.
8800	Икана нуно дек Роберто Росселлини пурен.
8801	Икана Озан ола гыч тудо кагаз дене ыштыме самоварым налын конда.
8802	Икана, поэзий муро нерген мут лекмеке, Вячеслав Александрович тышерак рашемдыш: «Муро – тиде изи пьесе, тудын шке угытшо, шке кышкарже уло.
8803	Икана Рис шке маршыжым модын, чылылан Бетховенын маршыже манын ойлен.
8804	Икана Сопром сарыште пырля коштмо йолташыж дене уна лийме годым пеш кугу вожылмашке пурен.
8805	Икана толын огыл, вес гана, кумшо ганат толын огыл.
8806	Икана тудо эн чолга автор-влакым Марий телевиденийын передачышкыже конден ыле.
8807	Икана тушко Олюн ожно келшыме таҥже Пöдыр толын лектын.
8808	Иканаште 4 класс почылтын, чылаже 30-35 тунемше коштын, тушеч 5 ӱдыр лийын.
8809	Иканаште тиде эҥерым вончаш ыш лий.
8810	Икана Юра лӱман рвезе мыйым Юрий Михайлович дек пеленже пураш ӱжӧ.
8811	Ик арня дуэльым ыштен огытыл.
8812	Ик арня эртымек, изуремыште кугу модыш лÿшкалтын.
8813	Ик велымже, революционный пашаш ушнымыштлан кӧра, ола гыч поктен колтымо пашазе- влак ялыш шукын пӧртылыныт.
8814	Ик велыште колхоз верч вуйын шогышо еҥ-влакым ужына.
8815	Ик вер гыч вес верыш илаш куснымыжлан кӧра Стивен корь чер дене черланен, варажым пӱсӧ фарингит дене.
8816	Ик вереат (sic!) поэтын шочмо кечыже чын палемдыме огыл.
8817	Ик вич-куд ий ышта, да кораҥдаш перна.
8818	Ик возышынат сылнымут аршашыже вес поэтын дене икгай ок лий: нунын чоншижмашышт, илыш умылымашышт тÿрлӧ, ойыртемалт шогышо.
8819	Ик вотлаштык гыч весыш гиперкылвер гоч куснаш лиеш. 1989 ийын Ага тылзыште англичан энжинер да компуче шанчызе Тим Бернерс-Ли ( ) темлымашым возен.
8820	Икгай, но тӱрлӧ мут нерген: почеламут // Марий коммуна. 1962. 25 май.
8821	Ик гана веле огыл Красноуфимск оласе Урал марий педтехникумышко миеден.
8822	Ик гана огыл тудо куснен шке аважын образышкыже африканец Абрам Петрович Ганибал, кудо слуга лийын и Петр Первыйым воспитатлен, а вара военный инженер и генерал лийын.
8823	Ик гана самырык поэтессын почеламутшым газетын икымше лаштыкыштыже савыктеныт.
8824	Ик гана тиде пистолет дене ваш-ваш лӱйкалаш тӱналыныт.
8825	Ик гана шӱмым йӱкшыктаре-ыт гын, шукышкен левен ом сеҥе.
8826	Ик ержым илемыште илыше ик вате йӧратен, тудым «ватын» «ер»же маныныт.
8827	Ик жап гыч Буймыш куснен.
8828	Ик жап гыч Толстой коден педагогический занятийжым.
8829	Ик жап ешыште окса ситыдымашым пеш сай шижыныт, нуно Кингын прачечныйыше пашам ыштыме пашадаржылан, студент ссудылан да южгунам журналыште савыктыме ойлымаш-влаклан шуэн налме оксалан иленыт.
8830	Ик жап оналмаштыше лийын.
8831	Ик жап РКП Казань губком пелен марий секцийым вуйлатен, вара фронтышко, Йошкар Армийышке каен.
8832	Ик жап тудо марла гына савыкталтын.
8833	Ик жапыштак Озаҥ ялозанлык станцийым научо вуйлатыме пашам ӱшанен пуат.
8834	Ик идалык гыч профессор лиеш, кафедрым вуйлаташ тӱҥалеш.
8835	Ик идалык жапыште радиошко кондымо у муро-влак кокла гыч 20 эн чӱчкыдын йоҥгалтше мурым ик арнялан йӱклымашышке шындат.
8836	Ик ий гыч, 1584 -ше ий кеҥежым, марий-влакын кугу виян тӱшкам кырен шалатымек, Какшан сереш «Кугыжан олажым» («Царь-ола» – Чарла ) чоҥаш тӱҥалыныт.
8837	Ик ий гыч, 1955 ийыште, Тартуштак "Прошедшее время глагола в марийском языке" кандидат диссертацийым арален.
8838	Ик ий гыч Вазиль (тыге тудым немыч-влак лӱмдат) тышеч куржеш, Касвел Белорусийыште адак фашист кидыш верештеш.
8839	Ик ий гыч Гармиш-Партенкирхен олаште Совет Ушем икымше лиеш.
8840	Ик ийгыч Джозеф фон Штернберг тудым «Два галстука» ревюшто ужын да «Голубой ангел» киношто Лола-Лола рольым модаш ÿжын.
8841	Ик ий гыч кокымшо книга савыкталтын – «Звездные захватчики» (англ.
8842	Ик ий гыч профессор Н. Т. Пенгитов ончычсо тале студентшым кафедре пеленсе аспирантурышко тунемаш ӱжеш.
8843	Ик ий гыч рак дене черланен Рудольф Зибер пелашыже илыш дене чеверласен.
8844	Ик ий гыч – ССРУ кÿкшытысö чемпионат лийын.
8845	Ик ий гыч тудын икымше произведенийже «Бедные люди» калыкышке лектеш, и тудо палыме лиеш.
8846	Ик ий гыч тудын марий литератур дене хрестоматийже – влак савыкталтыт.
8847	Ик ий жапыште Туло да Ставрополь олалаште драме театрлаште ыштен.
8848	Ик ий колмыж деч ончыч тудо каласен: »Мый толнам 1835 ийыште Галлея комета ден, ик ий деч тудо угыч толеш, и мый шонем тудо мыйым пырля наҥгая».
8849	Ик ий наре ешыже шӱкшӱ пӧртыштӧ илен.
8850	Ик ий наре жап ты пашаште лиймыже озанлык илышын йыжыҥлажым, ялысе класс кучедалмашым ойыртемжым келгынрак пален налаш полша.
8851	Ик ий утла Яраҥыште илыме, паша ыштыме жапыште тудо тÿрлö сомылым виктарен, 1921 ий Ага тылзе кыдалне уездысе марий креаньык-влакын погыныштым эртарен.
8852	Ик ия омсам комдык лупшалтарен колтышат, салтак могырыш шыдын ончале, вара кем таганжым мурыктен, колт-колт-колт ошкылын, порт покшеке миен шогале (туштак, 96).
8853	Ик ияш курсым сайын тунем пытара.
8854	Ик йÿштö теле кастене погынымаште тудым пырдыж газет редакторлан темлат.
8855	Ик кагаз лаштыкым, Пий йылме кугытым, кӱлеш налаш.
8856	Ик кече урок деч вара ончем, Славик мыйым вучен шога.
8857	«Ик кечымат илен ом керт тӱняште йӧратымаш ок лий гын пеленем», - манеш поэт.
8858	Ик кечын тудлан дежуритлаш пернен.
8859	Ик клюшко весе деч ойыртемалтеш, вет модшо-влак тӱрлӧ капан улыт, шолагай ден пурлагай-влаклан тӱрлӧ клюшко кӱлыт.
8860	Ик-кок главам серен пытарымöнгö, ачам пырля ыштыше ик-кок туныктышым ÿжын да нунылан лудын, шонымаштым каласаш йодын, вара тиде ой-канаш почеш тöрлатылын.
8861	Ик-кок тылзыжым ялт тугак илен; варажым тудлан тылзылан кум теҥгем пыштышт.
8862	Ик командын кидыштыже мече 30 секунд деч шукырак лийышаш огыл.
8863	Ик концертыште нуно Johnny and the Moondogs, весыште Rainbows лӱм-влак дене лектыныт.
8864	Ик корпусышто тыгак кӱшыл пачашыште Шнуй Александр Невский лӱмеш черке лийын.
8865	Ик кумдык деч вес кумдыкым ойыра.
8866	Икмагал жап гыч ватыжат, Марпа, мунчалташ тÿҥалеш, тазалыкшым пеҥгыдемда.
8867	Икманаш, автор тачысе кечылан келшыше моткочак типичный персонажым верештын, иктешлен сÿретлен.
8868	Икманаш, вӱд модмо кече дене. 19 январьыште эртаралтеш.
8869	Икманаш, илыш ден у еҥ - влакым поэты моктымыжо пашам моктымо дене кылдалт шога.
8870	Икманаш, илыш ойыртемым шомак образыш савырен суретлымаште оҥартышмутын эн кугу вийже почылтеш.
8871	Икманаш, кажныже поэтын портретышкыже шке чияжым шарен.
8872	Икманаш, Кугечым веселан вашлийыныт.
8873	Икманаш, кугу роман.
8874	Икманаш, марий калыкын историйыште келге кышам коден.
8875	Икманаш, мемнан ончылно чылажымат шоналтен-вискален, калык, общество ончылно шке порысшым умылен ыштыше ÿдыр.
8876	Икманаш, ойӧрӧ гоч марий-влак самырык тукымым ончыклык илашлан ямдыленыт, тазалык шотышто тургыжланеныт, келге шинчымашын лиыныт манын палаш лиеш.
8877	Икманаш, оҥартышмут ышталтме посна йон раш палдырна.
8878	Икманаш, писательын шÿм-тулешыже иланен тыгай саскат, тудо шке туныктыгыж ончылнат парымеш кодын огыл.
8879	Икманаш, повестьыште тачысе типический ситуаций, кызытсе илыш историй сÿретлалтеш.
8880	Икманаш, поро вий чыла йöсым, орлыкым öрдыжкö налын шуэш сеҥышаш - теве тыгае уло поэмын туҥ идейже, поро шонымашыже.
8881	Икманаш, поэт мемнан элыште коммунизмым таче тырен чоҥышо рядовой колхозникын образным сÿретлен.
8882	Икманаш, романым марий калыкын нэп илышыжым сылнын сÿретлыше энциклопедий шотан произведений манаш лиеш.
8883	Икманаш самырык писатель эреак литератур илыш шолмаште лийын, тушто мо ышталтмым пален да тидын нерген лудшылан каласкален шоген.
8884	Икманаш, социалистический обществыште веле айдеме, эрык пашам ыштен, чыла усталыкшымат нолтен кертеш.
8885	Икманаш, тÿрлö семын йöнештарылын, йылмынам у шомак дене пойдараш шонен.
8886	Икманаш, тÿрлö семын йöнештарылын, йылмынам у шомакла дене пойдарен шоген.
8887	Икманаш, тиде ойпого поянлык веле огыл, йоча туныктымо, калык педагогикын изи падырашыже, манаш лиеш.
8888	Икманаш, тудо йоча чоныштат ала-могай у шижмашым шочыктен да вес ий марте тудын пӧртылмыжым вучаш изи тулым чӱкташ полшен.
8889	Икманаш, туныктымо ден шымлыме паша эре пырля ошкылшаш улыт.
8890	Икманаш, умбач ончымаште тÿрлö курым варна, но автор конкретле образым пуаш шоненат огыл.
8891	Икманаш, универ-ситетын тунамсе шӱлышыж дене илен, марий шанчым да тӱвырам чапландарыме пашаш вуйжыге шуҥталтын.
8892	Икманаш, уста поэтын лывырге чонжо прозыштат сайын палдырнен.
8893	Икманаш, учебный пособий маналтеш гынат, тиде книга - шке содержанийже дене кызытсе марий литературный йылме нерген у шымлымаш.
8894	Икманаш, Ӱярня — чон-кумыл помыжалташ тӱҥалме йомартле пайрем.
8895	Икманаш, чонжо – чон пелен.
8896	Икманаш, шке чолгалыкшым пашаште ончыктен.
8897	Икманаш, южо писатель тошто илышым мокташ тыршен, марийын реакционный, шукыж годым религиозный культурыжым, отыжым, койышыжым, ош вургемжым романтически куш нолташ тыршен.
8898	Икманаш, Яметын сай илышым ыштымашыже капитализм корно дене каен колтен.
8899	Икмарда капан, вичкыжрак, иктаж 25-26 ияш.
8900	«Икмарда кресаньык еш гыч» манын?
8901	Ик марий литератур йылмым ыштымын пайдаже.
8902	Ик матч индеш иннинг гыч шога.
8903	Ик мишеньыш ок логал - куржмо жапышке 2 минут ешаралтеш.
8904	Икмняр жап Туркменистаныште пашам ыштымек, Йокшар-Олашке пӧртылын да КГБыште тыршен, тыгодымак Марий кугыжаныш университетыште туныктен. 2003-шо ий гыч Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогик институтышто ректорлан шогалын.
8905	Ик могыржо – тунемаш, шуко лудаш кÿлеш.
8906	Ик могырым, куван образше гоч опкынлыкым, осал койышым иктешлыме, вес шот дене айдемын илышыжым, тудын койышыжым поянлык ден социальный статус кузе вашталтмым эскерыме.
8907	Ик могырым, поян марий турло амал дене тунден; вес могырым, кугыжанвласть эрыкым пуэн огыл: я тулен кертдыме йозакым поген, я вуеш шушо эн таза рвезе-влакым салтакыш нангаен.
8908	Ик могырым – пӱртӱсын поянлыкше, моторлыкшо, вес могырым – нужна, кӱтӱчӧ илыш.
8909	Ик могырым, чонлан йöсö, вес могырым, оҥайын чучеш: мемнан «ушан» еҥна-влак произведенийым темым шотыш налын веле аклат.
8910	Ик моло деч посна ок лий.
8911	Ик мурыжо ниныт кокла гыч возалтын 16 август 1855 ийыште операцийлан, кунам генерал Реад, йонылыш умылен главнокомандующийын приказшым атоковатлен Федюхинын кушытшым.
8912	Ик мурыжым пленкыш возен, радио дене йоҥгалтареныт.
8913	Ик мурышыжо мотор Джульетта Мазина лийын.
8914	Ик мутын икмыняр ыҥже лийын кертеш.
8915	Ик мучаш гыч коктын лектын, вес мучашышке, солык кучен шогышо деке куржыт.
8916	Ик мучашым ыштыман: стихи // Ончыко.
8917	Икмыняр вер лӱмын лекмыже нерген.
8918	Икмыняр гана Россий кӱкшытыштӧ эртаралтше ӱчашымаште сеҥыше радамыш лектын.
8919	Икмыняр еҥ мӱйым поген коштын да Озаҥ олаш ужалаш наҥгаен.
8920	Икмыняр ешан ик куп воктен верланыше ял нерген Памар солаште илыше-влак пеш сайын паленыт.
8921	Икмыняр жап гыч ÿдырын суртышкыжо качын ача-аваже толыт, кумалтыш нерген келшат, сÿаным кузе да кунам эртарыме нерген мутланат.
8922	Икмыняр жап гыч мемнан зенитный пушка-влак лӱйылташ тӱҥальыч.
8923	Икмыняр жап гыч нуно коктынат творческий кыл дене ушалт, пырля пашам ышташ тÿҥалыт.
8924	Икмыняр жап гыч «Пульс - радио» акционер ушемын тӱҥ редакторжо лиеш.
8925	Икмыняр жап гыч пурышым гын, Иванов адак ойла: Книгатым Иван Иванович Осмин редактироватла..
8926	Икмыняр жап гыч тÿҥалтыш школысо кумшо классыште тунемшаш книгашке икмыняр ойлымашем пурыш.
8927	Икмыняр жап гыч шоя почылтын, но сайын модмыжлан эргым луктын колтен огытыл.
8928	Икмыняр жап «Кече» журналынат пашаеҥже лийын.
8929	Икмыняр жап Токтай-Белякыште счетовод курсышто тунемын, кооперативыште, вара Шернур ЧК – ште пашам ыштен.
8930	Икмыняр жап Шернур РОНО-м вуйлатен, 1943 ийыште пединститутышто ышташ тӱҥалын.
8931	Икмыняр жап эртымеке, оръеҥ суртышко ÿдырын родо-тукымжо – почеш толшо-влак – толын пурат.
8932	Икмыняр жап эртымеке Пушкин илыш ден чеверласен.
8933	Икмыняр идалык ОРТ телеканал дене «Подводная одиссея команды Кусто» фильмым ончыктеныт.
8934	Икмыняр ий гыч пелашыже памятникым ыштыктен шындыш.
8935	Икмыняр ий комсомол да партий пашаште тыршыме деч вара Марий радиомеханик техникумын вуйлатышыжлан шогалын.
8936	Икмыняр ий Курчак театрыште пашам ышта.
8937	Икмыняр ий ончыч ты кече вашеш кугезына-влакын шӱгарыштым тöрлымö пашам тӱҥалме ыле.
8938	Икмыняр ий ончыч ты коллектив дене Нижний Новгород олашке "Венок Поволжья" фестиваль-конкурсыш миен ыле.
8939	Икмыняр келгын шерыме курык ден курык тӱпрӱдӧ, шуко вулкан пустынь гыч кӱзат.
8940	Икмыняр кече гыч саде палыдыме рвезе тамакым йодмо амал дене Савельев дек пурен.
8941	Икмыняр кече ончыч гына пьесын тӱҥ ужашлажым «Марий Элыште» лудынам ыле.
8942	Икмыняр кугызын лӱмышт ийсерышлаште возалт кодын: Ходжа-Яралтем, Кай, Бай-Пондаш, Кельдибек, Ибраг.
8943	Икмыняр минут гыч командир Рудометов ге­рой семын колыш, вес командир Семенюк йолташат сусыргыш.
8944	" Икмыняр мут - поэтым 1934 ийыште кÿчык жаплан арестоватлыме нерген.
8945	Икмыняр поэзий книгам, повестьым самырык тукымлан пöлеклен.
8946	Икмыняр пьесыже почеш шочмо Курыкмарий кундемысе драмтеатр спектакльымат шынден.
8947	Икмыняр руш ешат коеш.
8948	Икмыняр статьяштыже марий йоча-влакын рушла кутырымо ойыртемеш шогалеш.
8949	Икмыняр тошто лÿм нерген (О некоторых древних именах) // Марий коммуна.
8950	' Икмыняр тылзе гыч поэт-сонарзе шкежат шинчалан койдымыш савырнен… Мурызын шочмыжлан 2015 ий 3 январьыште 85 ий темеш, кугезымыт дек кайымыжлан талук гыч пел курым лиеш, а пытартыш книгаже савыкталтмылан-36 ий.
8951	Икмыняр тылзе ончыч тудо ярмиҥгаште калык мурым мурымыжлан призым налын.
8952	Икмыняр ӱчашыме-каҥашыме деч вара тушко марий, чуваш да Юл-Урал кундемысе моло калыкымат пурташ келшеныт.
8953	Икмыняр финн-угор йылме дене возышо поэт-влакын кусарыме почеламутыштым «Финн-угор писатель-влакын 12 эн сылне почеламутышт» (Венгрий, Бадачоньтомай, 2015) книгашке савыкташ ямдылен.
8954	Ик пачашан кок тошто пу пöрт шуко енан школлан пешыжак келыштаралтын огыл гынат, директор тунемше ден туныктышо-влаклан чыла йöным ышташ тыршен.
8955	Икпӱгыран тӱе дромедар але дромадер, кокпӱгыран тӱе бактриан маналтеш.
8956	Ик рвезым шочмо кечыж гыч 18 ийыш шумешкыже ачажын ÿмылжö покта.
8957	Ик рынок ышталтын, тӧртык-влакым ик шотышко кондымо, калык, сату, окса Европо ушем кумдыкышто куштылгын ик эл гыч весыш куснен кертеш.
8958	Ик семынже тудым вийдыме айдемыланат шотлаш лиеш, молан манаш гын, судышто тудо шке праваж верч ок кучедал, тюрьмаш шичме деч гына пеш лӱдеш.
8959	Ик снимокышто Плутон фотпластинке эмульсийын локтылалтме верышке логалын, а вес снимокышто планете ужашыж дене вес шӱдырышкӧ возын. 1930-шо ийыштат Плутоным архив снимокышкат пыкше гына палдырнен.
8960	Ик статьяштыже ойлалтын: "Тений Куптӱр пеле кыдалаш школым сай отметке дене тунем пытарышым.
8961	Ик сынан паспорт кучылталтеш.
8962	Иктаж 3—4 листан повестьым возаш шонем.
8963	Иктаж ÿшанле йолташыже тудын уло мо?
8964	Иктаж еҥ кечывал деч ончыч суртышкет толын кая гын, почешыдак шÿчым кудалтыман улмаш.
8965	Иктаж-кö колымеке, пöртыштö вигак сортам чÿктат.
8966	Иктаж кок тылзе гыч веле (17 августышто) поэт шучкылыкшым эше сайын умылен шуктен огыл?
8967	Иктаж могай капкам кода гын – таҥасымаш гыч тудым кораҥдат.
8968	Иктаж могай команде пӧртыш пурен кертеш гын – тоям налын, мечым пералта.
8969	Иктаж-мыняр амион инструкцийан кугу компучыр программым программист тӱшка иктаж-мыняр ий возен кертеш.
8970	Иктаж шӱдӧ ий эртымеке, тушто икмыше курык-ече клубым чоҥеныт.
8971	Ик тале кредалмаште ойыртемалтмылан пуэныт.
8972	Ик талук эртымек, 1922 ий 15 Сорла гыч «Йошкар кече газетыш кусна, ончыч литератур пашаеҥлан, вара ответственный секретарьлан ышта.
8973	Иктат сеҥен кертын огыл тудым.
8974	Икте веле улат, Суксо гае ялем.
8975	Икте весе дене кутырыде, УАШын кечывалвелныже музыканче-влак эн куштылго, ял сынан сем-влак дене экспериментым эртараш тӱҥалыныт.
8976	Икте-весе кушто лиймышт, кузе кучедалмышт нерген ваш-ваш каласкаленыт, фронтышто улмышт годымак почеламутым возымышт нерген мутым луктыныт.
8977	Икте весылан чонештыше дискым шуа, дискым кучымо годым куржталаш огеш лий.
8978	Икте-весым пагалымаш, йӧратымаш – илышыште эн кӱлешан.
8979	Икте-весым сайын паленжат шуктен огытыл: палыме лийыныт октябрьыште да ушненыт декабрь кыдалне.
8980	Икте-весышт ваштареш шогышо герой-влакын мутланымыштлан автор кугу верым ойыра, нунын илыш деке, тыгак общество, калык деке, чумыр паша деке кузе ончымыштым рашемда, могай шÿм-чонан айдеме улмыштым шижтара.
8981	Икте-весышт деч ойыраш ойлончышто мут-влак кокласе кыл полша.
8982	Ик теле кечын Марпам Горький олаш, крайысе ударник-влакын погынышкышт делегат семын колтат.
8983	Икте манеш: «Ракмат, шешкым, тыгай пӧлеклан.
8984	Икте почеш весе шочыт тудын «Пиал» (1955-1957), «Ош йӱксӧ» (1962), «Митяй ден Витяй» (1968), «Ӱшанем» (1970), «Мӱндыр корно» (1972), «Рвезылык сем» (1979), «Кочам ойлен» (1990) да моло поэме-влак.
8985	Иктешлаш гын, Лиамунгушто (англ.
8986	Иктешлен каласаш гын тиде шкешотан йӧратымаш шӱлышан дневник лийын, тӱнямбал литературышто тудлан келшыше лийын огыл.
8987	Иктешлен Каласаш гын, уста поэтна Нылге ий утла жапыште мыланна шуко оҥай книгам савыктен, марий поэзийым палынак кÿшкö нöлталаш полшен, пойдарен.
8988	Иктешлен кодена: тӱрлӧ сылнымут йӧным кучылтын, автор йӧратымашын вийжым, куанжым, йӧсыжымат шуко мут деч посна, но раш ончыктен пуэн.
8989	Иктешлен, тыге палемдаш лиеш: Г. Кармазин тале йылмызе веле огыл, тудо марий сылнымутлан негызым пыштыше-влак кокла гыч иктыже, поэме жанрым почшо литератор.
8990	Иктешлымаш семын 1969 ийыште аспирантурышто «Марий йылмын тоншай говорын фонетикыже» темылан кандидатлык диссертацийым арален.
8991	Иктешлымаш семын 2006 ийыште конференций материал негызеш "Марийская филология" лӱман книга лектын.
8992	Иктешлымашым чын ыштеныт, да тиддеч вара российысе-спортсмен-влак сеҥаш тӱҥалыныт.
8993	Ик тукымым весе алмашта.
8994	Ик тӱҥ пушеҥге семын уке, шуко изи тӱҥ-влак.
8995	Ик туныктышо гына лийын.
8996	Ик тӱржым кон маныт гын, весыжым – пöрт лÿмдат.
8997	Ик тӱрышто ӱстел.
8998	Ик тӱшка гыч ныл команде финал этапыш (плей-офф) лектеш.
8999	Ик тӱшка поэт шке возымаштыже йöратымашын юзо вийжым чон куаже дене почын пуа гын, весылан йöратымаш сусыр палым коден.
9000	Ик тӱшка Юл вӱд дене волен, а молышт мланде дене эртеныт.
9001	Ик тыгай кумалтыш 1828 ий 3 декабрь кечын лийын.
9002	Ик тыгай шерге теме – шочмо кундем, ял, ача-аван суртшо.
9003	Ик тыгань учитыл гыч лийше аписар мыйым изиш гына ыш лÿйö, садлан салтаклан мыйым йöратат иле”. 1915 ийын 25 сентябрьыште Микай сареш эмгана.
9004	Иктыже Палий лÿманже, Элнет ялыш марлан толын.
9005	Иктыже посна книгам лукто, весыже «Ончыко» журналын лаштыклаште икмыняр номереш вераҥдыш.
9006	Иктыже, Сидоров Никифор Сидорович, Изи Корамас марий- С.Г.Чавайнын шочмо ялже гыч.
9007	Иктыже Токтамыж ялын Макси лийын, весыже – палыдыме.
9008	Иктыже тошто пу школ.
9009	Иктыже - ТУЙ нерген кажне гана темын толшо информаций базе, кокымшо кызытсе медиапазарыште уэмдалтше серыш нерген базе.
9010	Иктыже — школ воктене, кевыт ваштареш, уремыш ныл окнан, йоҥгыдо.
9011	Иктылан тамакым пӱтыра, весылан портышкемым кугурак дене вашталта, а чылалан почеламутым лудеш, сылным, куандарышым: шочмо эл, ава, йӧратымаш нерген.
9012	Ик тылат гына мыняр ойгым кондышым.
9013	Ик тылзат ок эрте, 1937 ий 6 январьыште Йошкар - Олаште марий йылме конференций почылтеш, ик арня пашам ышта.
9014	Ик тылзе гыч оргкомтитет пелен марий писатель-влакын возымыштым рушлаке кусарен печатламе шотышко комиссий ышталтын.
9015	Иктым шарне, эргым, тый эртак: Ит кышкылт виетым мардежеш… Южо еҥ пасум гына эрта, Илышыже ӧрдыжеш кодеш.
9016	Иктышт изирак, весышт ятырлан шукырак улыт.
9017	Иктышт мер пашаште (В.
9018	Иктышт произведенийым хроникально-документальный маныт, весышт роман-мемуарлан шотлат.
9019	Иктышт ты буква ок кÿл маныныт, весышт пыдалыныт.
9020	Ик ужашыже йӧратыше пӧръеҥын могай улмыжым ончыкта.
9021	Ик ужашыште «Марий муро» сборникеш 1945 ийыште лектын.
9022	Ик фотошто Макс Майн, Семен Вишневский, Дим.
9023	Ик чурийже ончыко онча, весе - шеҥгеке.
9024	Ик шонго еҥ – Элексей кугыза – уныкаже-влаклан ял йырысе вершӧрла нерген, тошто илышын нелыж нерген ойла.
9025	Ик шонымашым вуеш кучен, шÿй дене корныш Кокша кая…».
9026	Ик шот дене Вазиль тувыран шочын манын кертына.
9027	Ик шот дене ончалаш гын, вет тиде эн тӱҥ направлений комикслаште шӧртньӧ курымлан кӧра лектын, тачысе кечыланат тиде вел улан шотлалтеш.
9028	Ик шот дене тиде чынлан шотлаш лиеш.
9029	Ик шотшо дене марий-влак колышым жапленыт, туге гынат лÿдыныт, сандене капшым вашке тояш тыршеныт.
9030	Ик шотшо ден, йӧратымаш Пун гай куштылго улмаш.
9031	Икшыве-влак Кукнур кыдалаш школышто шинчымашым погат.
9032	Икшыве-влак тушко тÿрлö вер гыч погыненыт, моткочак чолга лийыныт.
9033	Икшыве-влакын ойлымаш ден почеламутыштым иктешлыше, кид дене возыман "У тукым" журнал лекташ тӱҥале.
9034	Икшывыже-влакат кертмышт семын полшеныт: кö шке сай почеркше дене серкален, кö сÿретлен, кö вес книга гыч сÿретым пÿчкеден, у букварьыш пуртен.
9035	Икшывылан темлыме кажне изи ойлымаш могай-гынат кӱлешан йодышым шынден, мутлан, «Шултыш кинде» ойлымашыште автор шурным ончен куштымо нерген каласкала илышыште кресаньык пашан пеш кӱлешан суапле улмыжо палемдалтеш.
9036	Ик шымлызе-влак черланымашым Сахалиныш кудалштме дене кылдат, весышт Ялта гыч Москошко эре куснымылан кöра маныт.
9037	Икымже жаплан Горький Октябрь революцийым чонышкыжо пуртен огыл.
9038	Икымше 10 ийже Веныште (1792-1802) Тышке толнын тудо вигак Гайдн ден тунемаш тӱҥҥалын, но умбакыжым Гайдн тудым нимолан тунактен огыл манын ойлен.
9039	Икымше 6 Ваз-2101 автомашинам 1970 ий 19 вӱдшор кечын погымо, уло куат дене конвейер сорла тылзе гычын ышташ тӱҥалын.1970 ий мучаш марте Тольятти олаште 21 530 Ваз-2101 автомобильым луктыныт, 1971 ийыште тиде чот 172 тужем 175 автомашина марте кушкын.
9040	Икымше — автоматик шотлымаш, кокымшо — программлымаш кертмаш (кунам ӱзгарлан программым пуаш лиеш).
9041	Икымше автомашинам 1985 ийыште Н. Е. Петров налын.
9042	Икымше - алфавит системе.
9043	Икымше американ комикс «Медвежата и тигр» 1892 ийыште лектын(редактор Уильям Херст).
9044	Икымше арняже Кугу Ӱярня маналтеш, кокымшо — Изи Ӱярня.
9045	Икымше батальонын ик ротыштыжо шуко еҥ ӱмыр лугыч йӧрлын, салтак-влак шеҥгек чакнаш тӱҥалыныт.
9046	Икымше башне 1812 ийыште шогалтыме.
9047	Икымше «Боза» лÿман очеркшым1836 ийыште печатлыме.
9048	Икымше Ваз-2121 модельын кӧргыштӧ Ваз-2121 двигатель шинчен.
9049	Икымше верже куп воктен лийын.
9050	Икымше возымо мурсаскаже кужу ÿмыран лийын.
9051	Икымше возымыжо-влак "Ямде лий" газетеш савыкталтын.
9052	Икымше гана 110 еҥ таҥасаш толын, 2000-ше ийыште - 1250.
9053	Икымше гана Антон театрыште 13 ияш годым лийын, тудо Жак Оффенбахын «Прекрасная Елена» опереттым ончен да тидын деч вара театрын поклонникше лийын.
9054	Икымше гана арестоватлыме деч вара латкандаш тылзе наре гыч, 1937 ий 7 августышто, поэтым уэш поген наҥгаят, кум тылзе утларак йодыштмо да орлаҥдарыме деч вара 11 ноябрьыште лÿен пуштыт.
9055	Икымше гана Берт Веббер биолог тиде мутым кучылтын.
9056	Икымше гана вӱдыштӧ 20-30 секунд утла лияш ок лий.
9057	Икымше гана Вячеслав Абукаевын мутшылан Валерий Кульшетовын возымо «Сирень пеледме годым» мурым калык ончыко мураш лектын.
9058	Икымше гана Душанбе лӱман кишлак нерген 1676 ийыште кагазыште серыме.
9059	Икымше гана илем семын 1382 ийыште палемдалтын.
9060	Икымше гана йодыштмек, кокымшо допросыш ӱжыктымӧ марте кок тылзе эртен.
9061	Икымше гана «компьютер» мутым аҥгличан йылмыште 1613 ийыште ойленыт.
9062	Икымше гана Олимпиадышке баскетболым 1936 ийыште Берлин олаште эртыше модмашыште пуртеныт.
9063	Икымше гана онаеҥ -влак кугу погынымашым эртареныт.
9064	Икымше гана программ 1996 ийыште Кылме тылзыште лектын.
9065	Икымше гана профессионал аралыме ен дене эртыме суд нерген руш летописьыште 15 курымышто палемдалтын.
9066	Икымше гана савыкталтше мурын шомакше: Кынелза, шогалза, кайышаш корно кужу вет.
9067	Икымше гана «Салика» спектакль 1938 ийыште Вӱдшор тылзын 5-ше кечынже сценыште шындалтын.
9068	Икымше гана тиде кутырымаш заглавий дене «у династий» возалтын лийыныт сентябрьыште 1957 ийыште «у английский гвартелий» журналыште возымо.
9069	Икымше гана тудым автор лювык семын ончыктен, а комсомолец-влакын Миклайым пырдыжгазетеш воштылмо деч вара тудо палаш лийдымын сай могырыш вашталтын.
9070	Икымше гана тыгай модмаш нерген XVI-шо курымысо книгаште возеныт.
9071	Икымше гана эфирышке вӱдышӧ Мурызо Эчан лектын, «Поро эр, Марий Эл» манын.
9072	Икымше гана южышто неле пилотаж фигурым ыштен.
9073	Икымше главаште (6–58 лышташ) синонимын тÿҥ умылымашыже да йодышын теорий могыржо ончыкталтыт.
9074	Икымше гол марте модыт.
9075	Икымше деч кум пачаш поян, кÿжгӧ.
9076	Икымше драмыже – социально-психологический жанр дене возымо – марий поянын опкын тÿсшым келгын сÿретлен.
9077	Икымше европеец- влак Уганде кумдыкышто 18 курымышто лектыныт. 1862 ийыште англичан Дж.
9078	Икымше жапыште Менделеевын шонымаш-влакым шанче мер йӱштӧ вашлийын.
9079	Икымше заказше Флоренцийыште толеш Аньольо Дони деч шкенжым и пелашыжын сӱретшым ышташ, мучашлан Рафаель возен кугу впечатлений ден "Джаконда " деч.
9080	Икымше Иван Михайлович Леухин лийын.
9081	Икымше ийын 87 йоча тунемын.
9082	Икымше ийын училищышке 69 тунемше коштын.
9083	Икымше ийыштак самырык преподаватель шанчыште шкалан келшыше корным палемда.
9084	Икымше илаш толшо-шамыч Морко да Шой могырым толыныт.
9085	Икымше йӱкан киношто Йыван Кырла политик да йӧратымаш теме-влаклан пӧлеклалтше такмакым йоҥгалтарен: Пагул ӱдыр Маринаже Кӧм йӧраташ шона гын Беспартийныйым огыл вет Комсомолым йӧрата Марий мурышто Марий муро аланыште такмак-влак посна верым айлат.
9086	Икымше кас гычак ÿдыр ден рвезе-влак чумыргеныт, калык ончыко нуно шорыкйол маска лийын лектыныт.
9087	Икымше кече дечак классым кидыш нал, чумыро.
9088	Икымше кече кумалтыш кечылан шотлалтын.
9089	Икымше кечыла гычак йоча аван йÿкшылан тунемын, малтыме мурым колыштын, аважын чон куанжым шижын.
9090	Икымше кечынак икшыве ден Ӱдырсий йӱлам шуктышо ӱдыр-влак сурт еда коштыныт.
9091	Икымше «Кинде-шинчал» почеламут сборникше деч вара «Нигунам от пӧртылтӧ» вуймутан повесть ден ойлымаш книгаже(1989) он тӱням ужо, ты радамыштак «Шывага» лӱм дене посна лекше повесть да ойлымашыже-влакымат (1995) пурташ лиеш.
9092	Икымше кинде шултышым Перкем (улан илышым, поянлыкым) кучен илыше айдемылан кучыктеныт, варажым моло-влакат сийлалтыныт.
9093	Икымше киношто ончыктымо, кузе тудо чылашт дек Карл племянникшым ревноватла.
9094	Икымше книга вуймутысо кокымшо шомак («Рвезе кумыл») кокымшо книган лÿмжылан тÿналтыш лийын – «Кумыл оҥгыр».
9095	Икымше книгаже Палыме Марк Твен путешествий гоч лийын.
9096	Икымше книгаже – почеламут сборник «Ит őпкеле» – 1969 ийыште лектын.
9097	Икымше книга Икымше пиалым возышо семын тудо путешествийыште налын.
9098	Икымше "Колхоз муро" лӱман кнагажым ( 1936 ) Чоткар лӱм дене луктын, Серге Чавайн дене келшен пашам ыштеныт.
9099	Икымше композиций-влакым школышто тунеммыж годым возен, тунам тудым П.М.Двойрин туныктен.
9100	Икымше кугу ошкылым графический новеллын искусствыстыже XX ийла тӱҥалтыште ыштыме.
9101	Икымше кугу сольный концертым 2007 ийыште Йошкар-Олаште рӱдӧ площадьыште мурен.
9102	Икымше курсышто «Общий языкознанийым» профессор М. Н. Петерсон лудын.
9103	Икымше курым тӱҥалтышыштак «Калык-влакын кугу куснылымаш» (Великое переселение народов) чодыраште да чодыран степьыште илыше племена-влакымат авалтен.
9104	Икымше куснен толшо-влак сонарзе (сонар ) лийыныт, сандене яллан «Охотничий» руш лӱмым пуэныт.
9105	Икымше кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш педагогик институтышто поген, Спорт факультетыште.
9106	Икымше лудмо А. Гороховын книгаже "Оҥай книга" ыле, мый тудым школ библиотекыште лудым.
9107	Икымше лӱйыкалымаш кийышыла эрта, кокмшо гана шогышыла.
9108	Икымше марий букварьын лекмыже нерген.
9109	Икымше марий гимн "Кынелза, шогалза" 1917 ий август тылзыште Озаҥ олаште «Ӱжара» газет леташ тÿҥалеш.
9110	Икымше марий гимн нергенат мут лектын. 20 июльышто следователь йодын: «Контрреволюционный, националистический сынан улмыжлан поген налме «Кынелза, шогалза» мурым Те возенда мо?»
9111	Икымше марий гимнын авторжым кушан тоеныт, пале огыл.
9112	Икымше марий грамматикын 200 ий темме лӱмеш пӧлеклалтын.
9113	Икымше марий мюзиклын, симфоний семӱзгар произведений-влакын, ятыр романсын да мурын авторжо.
9114	Икымше марий почеламутчо шотышто ӱчашымаш кая.
9115	Икымше марий поэтлан шотлалтеш Почеламутчо ( ) — почеламутым возгалыше сылнымутчо.
9116	Икымше материалым Татьяна Пчёлкина Советский районысо Кужмара селаште илыше, туныктышо Ираида Андреевна Михеева нерген возен.
9117	Икымше матчыштак "покерым" ыштен.
9118	Икымше машинан писын кудалмыж дене нерже нӧлталталтеш, тудын начар лиеш.
9119	Икымше механик автомат-влак рычаг дене пӧрдаш тӱҥалыныт.
9120	Икымше, мом тудо ужын, тиде пианин.
9121	Икымше музык шинчымашым Культпросветшколышто налын.
9122	Икымше мурым Operations of Nature Эйкон воза эше школышто.
9123	Икымше номер 1917 ийыште Сорла тылзын 25-ше кечынже лектын.
9124	Икымше ныл том «Война и мир» виян каен, кӱлеш лийын кокымшо изданий, кудолукмо октябрьыште 1868 ийыште.
9125	Икымше ойлымашыже - «Юзо вате» - 1990 ийыште «Марий коммуна» газетын кум номерыштыже савыкталтын.
9126	Икымше ойпогышкжо 1950 54 ийласе мурсаскажым поген.
9127	Икымше Олимпий модмаш-влакын плакатше Икымше Олимпий модмаш-влак кугу сеҥымаш дене эртеныт.
9128	Икымше Олимпий сеҥымаш Совет Ушемыште 1970 -ше ийлаште самырык Харламов ик эн тале хоккеист лийын.
9129	Икымше ончыктымаш "Колосс" кинотеатырыште эртен.
9130	Икымше ошкыл Тыге 13 ияш годымжо нужна ешыште шочшо йоча тӱнямбалне ик эн виян клубыш логалеш.
9131	Икымше почеламут да поэме книгажым автор "Марий улам - чонем марий" лӱмден (2003).
9132	Икымше почеламут сборникше 1976-шо ийыште лектын.
9133	Икымше почеламут сборникше 1985 ийыште савыкталт лектын да «Поҥго йӱр» маналтын.
9134	Икымше почеламут Чавайнын, Шабдарын поэзийыштым онченак, тудо шке гыч икымше произведенийжым – В.И. Ленин нерген «Ильич» почеламутым воза.
9135	Икымше почеламутшо 1964 ийыште Медведево район газетыште савыкталтын.
9136	Икымше почеламутшо 4-ше классыште возалтын.
9137	Икымше почеламутшо -влак 30-шо ийлаште марий поэзийыш, шошо вÿдшорла мÿгырен, самырык талант йогын пурен.
9138	Икымше почеламутшо дене автор лудшо-влак дек савырна: Те кидыш кучеда гын лудышемым, Вурсашак ида вашке вик тунам.
9139	Икымше почеламутшо «Портышкем» маналтын.
9140	Икымше почеламутшо теле нерген ыле, тыгакак лӱмдалтын («Теле»), тудым "Ямде лий" газетыште 1980 ийыште савыктеныт.
9141	Икымше почеламутшым эше 14 ияшак 1969 ийыште 22 февральыште «Ямде лий» газетеш савыктен.
9142	Икымше почеламутым лу ияш, «Ший оҥгыр» кружокыш коштмыж годым возен.
9143	Икымше председательлан Иван Дмитриевич Кириллов пашам ыштен.
9144	Икымше председательлан Кутузовым сайленыт.
9145	Икымше председатель Сидоров Григорий лийын.
9146	Икымше президент Джордж Вашингтон "Континент конгресс президент" лӱмым гына нумалын.
9147	Икымше призым (5 тӱжем франк оксам) пуат тудлан, кӧ эн сайын машинам виктарен мошта, кӧ бензиным аныклыме шотышто ойыртемалтеш, да кӧ лӱдыкшыдымылыкым эскераш тӱҥалеш.
9148	Икымше программирований кертмаш дене устройстве-влак коклаште тиде станже икте улеш.
9149	Икымше программлыме (программлымаш кертмаш дене) аналог компьютерлан «Полат шагат» — астрономий шагат шотлалтеш Ancient Discoveries, Episode 11: Ancient Robots.
9150	Икымше произведенийже – «Ош когарш», ныл кыдежан пьесе.
9151	Икымше профессионал марий видеоклипым ыштен, марий мурызо -влак коклаште икымше лицензийан соло DVD-дискше лектын.
9152	Икымше профессонал семлызе Иван Ключников-Палантайын уныкаже. 30 ияш паша корныжо оласе сем училищыште шуйнен.
9153	Икымше Пӱтынь Российысе Марий-влакын погын Марий талешке-влак, Валентин Колумб лӱмеш рӱдер-тоштер, Йошкар-Ола, 2009.
9154	Икымше раундышто ик модшо тӱкышо - нападающий улеш.
9155	Икымше сеҥымаш-влак 10 Ӱярняштак Харламовым ЦСКА клубын тӱҥ составышкыж пуртат, угыч «Сибирь» команде ваштареш модмашште.
9156	Икымше сеҥымаш деч вара Олимпий модмаш икымше нелылыкымат чытен.
9157	Икымше синоним мутерым Е. Н. Мустаев И. Г. Иванов дене пырля 1975 ийыште луктын.
9158	Икымше спорт мастер-влакат улыт.
9159	Икымше стихыште кумшо ден визымше куплет тыгай лийыныт: 'Каенат…Йолкышаш поланвондо' Лышташлаж гыч вела лпс-шырчам.
9160	Икымше сӱрет-влакше религий темылан огытыл.
9161	Икымше сылнымут аршашыже "ВИС-ВИС ШЫРГЫЖЕШ" 1974 ийыште савыкталтын.
9162	Икымше таҥасымашышке 102 еҥ заявкым колтен.
9163	Икымше телефон 1978 ийыште селашке толын шуын.
9164	Икымше, тиде яра ийымаш.
9165	Икымше толкынлан тӱҥалтышым 1374 ийыште пыштеныт.
9166	Икымше томышто Т.Ефремов, Ф.Егоров, С.Гаврилов, Тихон Ефремович, П.Кунаев да моло нерген туге каласыме, пуйто тÿҥ – марий интеллигенцийыште шогеныт, кугыжан властьым пыдалыныт.
9167	Икымше тӱжем ий тӱҥалтыш марте акретсе кугезына-влак эре вашталтын, вес калык дене лугалтын, вер гыч верыш кусныл иленыт.
9168	Икымше тӱҥямбалсе таҥасымаш Хургаде олаште эртен.
9169	Икымше туныктышо Василий Ермолаев лийын.
9170	Икымше туныктышо семын Егор Афанасьевич Афанасьевым палемдат ( Эҥерӱмбал Шале гыч), туддеч вара изаже Филипп Афанасьевич туныктен.
9171	Икымше туныктышыжо Клавдия Северьяновна осал ӱдырамаш улмаш.
9172	Икымше тӱнямбал сар ийлаште Павел Глезденевын марла газетым лукташ тӱҥалаш шонымашыжым Вяткын губернаторжо сайлан шотлен, молан манаш гын Глезденев тудлан каен шогышо сар нерген уверым калыкын кумдан палаш тыршымыжым умылтарен сеҥен.
9173	Икымше Тӱнямбал Сар нерген уверым умылтарен.
9174	Икымше тӱнямбал чемпионат Хельсинки олаште 2000 -ше ийыштак эртен.
9175	Икымше Тунямбал чемпионатыште кок континент вашлийын.
9176	Икымше турнирыште Кугу Британийын командыже сеныше лийын.
9177	Икымше тыгай космический чоҥештылмаш шарнымашеш кодын, а Юрий Алексеевич Гагарин шкеже чылалан палыме айдемыш савырнен.
9178	Икымше тыгай серымашыже школышто литкружок кузе пашам ыштыме нерген лийын.
9179	Икымше, «Ӱжака» книгаште писатель ӱдырамашын ешыште могай верым налын шогымыж нерген каласкала.
9180	Икымше ужаш «Тÿня мура» маналтеш.
9181	Икымше ужаш тудын, Мичу Петровын, оласе техникум дене чеверласен, ялыш пашам ышташ кайыме сÿрет дене тÿҥалеш.
9182	Икымше ужашыже шочмо калыклан, яллан, вер-шӧрлан пӧлеклалтын.
9183	Икымше ужашым 1936 ийыште савыктыме, кокымшо ужаш 1963 ийыште, Чавайнын колымыж деч вара савыкталтын.
9184	Икымше ужашыште, пайремым почмо нерген увертарен, тыстым нӧлталыт, шошо ага пашам иктешлен, ончыл пашаеҥ-влакым саламлат.
9185	Икымше ужашыштыже Кугыжаныш архивыште аралалтше материал негызеш поэтын сылнымут тÿняшке кажне кечын гаяк «пуреден лекмыжым», шке изи тÿняжым мо дене гынат пойдарен шогымыжым ончалнена.
9186	Икымше ужаш (этап) 16 командым ныл тӱшкалан шелыт (А, B, C, D).
9187	Икымше урокым сӱретлымаш ден Национальный Президентский школ-интернатыште налын.
9188	Икымше учитель Петров Матвей Петрович (1892 — 1965) 1921 ийыште гына туныкташ тӱҥалын.
9189	Икымше чемпионат деч вара паша шолаш тӱҥале.
9190	Икымше чемпион лӱмым скелетон модмашште американец Дженнисон Хитон сулен.
9191	Икымше школым Пӧтъялыште 1884 ийыште почыныт.
9192	Икымше шӱльӧ кылтам пӧртышкӧ пуртеныт да лукыш шогалтеныт.
9193	Икымше шымлыме пашаштыжак, йошкар-ола говорын йÿк системыж нерген кандидатлык диссертацийыштыже, самырык ученыйын ойыртемже, пеҥгыде шанче негызлымашым йöратымыже раш койын.
9194	Икымше эртыше жап Икымше эртыше жап тӱрлӧ койыш мут гыч тӱрлӧ йӧн дене ышталтеш.
9195	Икымше эфирым Мурызо Эчан вӱден.
9196	Икымшыже «Мистер Хитрый Кролик» лӱман лийын, кудыштыжо изи ош мераҥ иге да тудын йолташыже-влак нерген ойлалтеш.
9197	Икымшыже «Молан вуйым кидет ден кучен…» маналтын (1956 ий апрель).
9198	Икымыше калыккокласе вашлийымаш кандысе да английысе команде коклаште лийын.
9199	Икымыше пӧрт -влакым ыштыме деч вара яллан «Кужнур» лӱмым пуэныт.
9200	Икымянр жап гыч Александр шочын.
9201	Икышывылан келшышын, автор тÿрлö илыш йодышым тарватен.
9202	Ик эн кугу да суапле пашажлан 20-шо №-ан школышто краеведений тоштерым почмыжым шотлаш лиеш.
9203	Ик эн кугу пашаже семын "Марий калык муро" да "Марий тӱр" кнагаже-влакым шотлыман.
9204	Ик эн кугу пашаже семын «Марий калык муро» да «Марий тӱр» книгаже-влакым шотлыман.
9205	Ик эн кумдан палыме почеламут «Silentium!»
9206	Ик эн кумдан палыме руш писатель да шонкалыше.
9207	Ик эн лӱмлӧ композиторлан музык историйыште шотлалтеш. 80 утла произведенийын авторжо, тыгак 10 оперын да 3 балетын.
9208	Ик эн палыме, сай пашам ыштыше сӱретчылан Уинздор Мак Кей шотлалтын, но тудо чынже дене политический карикатуре дене пашам ыштышылан шотлалтын, а комикс дене огыл.
9209	Ик эн сай кугу сӱретым возышо, икымше чыла сӱрет возышо калык кокла гыч уло историйлан европысе илышлан».
9210	Ик эн чылне произведенийжым – «Шÿвырзö кугыза» ойлымашым – Марий радиош возен налме да ик гана веле огыл йонгалтарыме.
9211	Илаш вер, чияш вургем, кочкаш кинде лийын огыл гынат, пÿйым пурлынак школыш куржаш тыршен.
9212	Илдаркин Геннадий Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9213	† * Илейсола (Илесола, Елесола) ) — пытыше ял.
9214	Илем-влак эн чӱчкыдын ӱлнырак верланеныт, кӱкшытыштӧ огыл.
9215	Илем кугемын, «Кӱшыл Азъял» ( ) ялыш савырнен.
9216	Илем кугемын, ялыш савырнен, кудыжым эн изи эргыштын лӱмжӧ дене лӱмденыт — «Оразъял» (У Азъял ).
9217	Илемлан тӱҥ межам ыштыме годым ял воктене йӧрыктымӧ кугу кожым муыныт, пундышыштыже руалын шындыме товар лийын шоген.
9218	Илем лийшаш верыште пураш лийдыме пич кожла шоген.
9219	Илем погынышто нуно ты паша деке ик уста пеҥгыде характеран чакналтдыме Пайдуган лӱман марийым сайленыт.
9220	Илемым воктен лийын шогышо илемла деч варарак негызленыт, «вара лийын» маныныт.
9221	Илемым «Ӱлыл Азъял» ( ) манын лӱмденыт.
9222	Илемыштым «починок Орлов», кӱчыкыкын «Орлоп», манын лӱмденыт.
9223	Илен толын икымше гана солист семын 1999 ийыште руш калык муро дене сценышке лектын.
9224	Илен-толын кум книгаже лектын: "Шулдыран нужгол", Вӱдӱдыр" да "Тӱрлызӧ кече".
9225	Илен толын оперымат театрыште утларак шындылаш тӱҥалыныт.
9226	Илен-толын, тиде мутак фамилий поэтын псевдонимышкыже савырнен.
9227	Илен-толын тудын ойлымашлаштыже герой-влак чынак сылне образыш савырнат.
9228	Илен – толын, Чапи тукым гыч лекше да тудын дене кылдалтше 600 ийымат эртыше стажым погеныт.
9229	Илен-толын, чапланыше марий поэт, писатель лие» (С.
9230	Илен-толын, шке возымаштыже калык мурым, келшышын, кумдан кучылташ тÿҥалын.
9231	Илен толын шорыкйол маналташ тӱналын.
9232	Илен-толын ялын лӱмжӧ «Шийсола»ш савырнен.
9233	† * Илетский ( ) — пытыше ял.
9234	Илибаева М. Ош тÿняшке толынат гын… // Марий Эл. 2005.
9235	Илибаева М. Тек шыманрак ончалыт шинчашкет // Марий Эл. 2005. 25 нояб.
9236	Илиева А.А. ялыштат да пашаштыжат пагалат, тудо шкеже эре поро кумылан, весела койыш-шоктышан айдеме.
9237	И. Ломберский музыка дене кылым кучымыжо Илья Михайлович музыкым пагален, аклен да тÿрлö семÿзгар дене шоктен моштен.
9238	И.Ломберскийын «Пакет дене» ойлымашыштыжат йошкар боец, совет патриот Изергин эл ончылно порысшым лӱдде шукта.
9239	И. Ломберскийын шочмыжлан -115 ий // Ончыко.
9240	Илпарчак (рушла Клетка) — керек-могай илышын пырчыже.
9241	Илпарчак шке семын илен кертеш, шкетӱлымаш да атыланен кертеш.
9242	Илтарма́н ( — ӱзгар) — илыше организмыште палемдыме пашам ыштыше посна ойырен налме тӱрлӧ илпарчак да куэм.
9243	Илымвер-влак * Русский (Орловский кундем) — Ростов вел Орловский кундемыште верланыше хутор.
9244	Илымверла Азербайджан Грузий Казахстан Россий * Орджоникидзе — Владикавказ Российысе олан тошто лӱмыжӧ.
9245	Илымверла Марий Элыште: Йошкар-Ола оласе йырвел * Йошкар-Ола ( ) — Марий Элын рӱдолаже.
9246	Илыме корно Чумбылат он ончыч Какшарыште ( ) илен.
9247	Илыме пöлемыште, классыште перемен жапыште эртак йÿк-йÿан йоҥген, рвезе-шамыч лÿшкеныт модыныт.
9248	Илымыж годым ик почеламут сборникшат савыкталт лектын огыл.
9249	Илымыж годым печатлаш келшышын ямдылен шуктен огыл, черновикшым веле возен, сандене тиде произведенийым авторын колымыж деч вара литературно тöрлаташ логалын.
9250	Илымыже годым 36 книга савыкталтын.
9251	Илымыш годым серызе шке книга-влакым ужын огыл манаш лиеш.
9252	Илышашлык да эше шуко-шуко возышаш кумылан.
9253	Илыш вашталтмым, шкендычын вашталтмым тыште гына иканашт умылет докан, тидыжланат ала-могай акым пуаш тыршет, кенета толын лекше йодыш-влаклан вашмутым кычалат, тымарте эртыме корнетлан могай-гынат иктешлымашым ышташ толашет” (86 с.).
9254	Илышгорно 1975 ий 4 Идымыште Провой кундем Эҥер-Вож ялыште шочын.
9255	Илышгорно Индийыште тудын лӱмжӧ святой-влакын лӱмышт дене тӧрак йоҥга.
9256	Илышгорно Йоча пагыт да самырык жап 1860 ий 17 (29) шорыкйол тылзын Полицейский уремыште (кызыт – Чехов) изирак пöртыштö Павел Егорович Чеховын ешыште кумшо йоча – Антон – шочын.
9257	Илышгорно Самырык пагыт Мари Магдалене Дитрих 27 теле 1901 ий Шёнеберголаште (1920 ий гыч Берлинын районжо) шочын.
9258	Илышгорно Самырык пагыт Федерико Феллини 1920 ийыште 20 январьыште Риминиште шочын.
9259	Илыш да паша корно Блокланд Гронинген лӱмеш университетыште тунемын.
9260	Илыш да паша корно Руш химик Димитрий Иванович Менделеев Тобольскышто шочын, гимназий директоржын ешыште.
9261	Илыш да сылнымут корныжо Мардан Рая 1946 ийыште вӱдшор тылзын 20-шо кечынже Юлсер кундемысе Чодыраялыште шочын-кушкын.
9262	Илыш да творческий корныжо Георгий Ефруш 1916 ий вӱдшор тылзын 10-шо кечынже Морко районысо Макарсола ялыште кресаньык ешеш шочын.
9263	Илыш да творческий корныжо "Мый утларакшым кеҥежым йӧратем, тунам чонлан ласка.
9264	Илыш да творческий корныжо Писатель жап дене пырля кушкеш, чарныде ум кычалын, сылнымут куатым пога.
9265	Илыш да творчествыж нерген литератур Авипов А. Полшаш эре ямде лийын // Марий Эл. 2003. 2 сент.
9266	Илыш да шанче пашаште тӱҥ йыжыҥлаже Иван Григорьевич Иванов 15 май 1935 ий Марий АССР Кужэҥер кундем Чодыраял ялыште шочын.
9267	Илыш ден пÿртÿс гыч налме танастарымаш-влак тун шонымашым рашемдаш полшат.
9268	Илыш ден творчествыж нерген литератур Литератур списке * Колумб В. Поэт Семен Вишневский // Марий коммуна. 1961. 27 дек.
9269	Илыше кодмылан да тушманым сеҥымылан салтак-влак куанен воштылыныт.
9270	«Илышем» лӱман статьяштыже Иосиф Архипович тыге шарна: «Мыйым ончен –куштен шогышо нигоат лийын огыл.
9271	Илышем радио дене кылдем манын шонен омыл.
9272	Илыше чот 490 наре ( 2014 ).
9273	Илыше шӱм: поэме // Марий коммуна. 1981. 22 нояб.
9274	Илыш, илыш мыйым ӱжеш, - тыге, таҥын лӱмжӧ дене, йӧратымаш лӱм дене, Эчан илыш верч кучедалаш товатла.
9275	Илышйогын Моцарт Зальцбург олаште мурызо ешыште шочын.
9276	Илышйогын Семмастар-влак * Виктор Цой - ритм-гитара, йӱк.
9277	Илышйогын Шарнымаш Полтыш нерген кнага комжо *2003 ийыште В. Колумб лӱмеш тоштер «Полтыш – князь черемисский.
9278	Илыш йолташлан ÿдыр сай айдемым, икте-весылан полшен, ÿшанен илаш лийшаш еҥым ойырен налнеже.
9279	Илыш йӱла дене кылдалтше ойӧрӧ тура ончалмаште мыскарала чучеш.
9280	Илыш-йӱлаш пурышо социалистический у общественный строй да совет калыкын эрыкан волгыдо илышыже писательын первый ойлымашлаштыже мундыр цельла веле коеш.
9281	Илыш йыжыҥлаш шуаралтше пагалыме ачашт индешлу ийым темен, кудывечыш, олма садыш, шаршудо дене тÿрлалтше уремыш лектын коштеш.
9282	Илыш-касыш ( ) -- айдеме илышын ужашыже.
9283	Илыш корнат тыгак: куанжат, нелылыкшат идалык кушмым огыт чаракле, эртенак эртат.
9284	Илыш корно 15 Ага 1925 ийыште Козьмодемьянск олаште шочын.
9285	Илыш корно 1882 ий 4 (15) Ӱярня кечын Ӱпӧ губернийысе Пÿрö уездысе Чураев волостьысо Ишимово (кызыт Пошкырт Элысе Мишкан кундемыш пурышо Эшым ) ялыште кресаньык ешеш шочын.
9286	Илыш корно * 1909 ий 16 Ӱярня Шернур кундемыште Купсола ялыште шочын.
9287	Илыш корно * 1958 ий 14 Вӱдшор Глазго олаште (Шотландий, Ушымо Королевстве ) шочын.
9288	Илышкорно 1967 ий 26 Вӱдшор Шернур кундем Лапкапамаш ялеш шочын.
9289	Илышкорно 1974 ий 5 Шорыкйолшто Морко кундем Чавайнур ялеш шочын.
9290	Илышкорно 30 Ага 1963 ийыште Маскасола кундем Яныкай-сола ялеш шочын.
9291	Илышкорно 30 Шорыкйол 1984 ийыште Марий АССР У Торъял кундем Тошто Торъял ялеш шочын.
9292	Илышкорно Акпарс кыдалаш школын кандашымше классшым пытарымеке, шочмо колхозыштыжо тыршен.
9293	Илышкорно Анатолий бокс дене 1978 ий гыч ДСО "Трудовые резервыште" заниматлаш тӱҥалеш.
9294	Илыш корно Василий Петрович Мосолов 1888 ий 13 Сорлаште, Мари-Турек селаште марий кресаньык ешеш шочын.
9295	Илыш корно Е.Содорон Морко районысо Кораксола ялеш 1910 ийыште шочын.
9296	Илышкорно Иван Николаевич Молотов шочын йорло ешеш.
9297	Илыш корно Иванов Иван Григорьевич – Марий Эл Республикын сулло шанчыеҥже, тӱвыра да образований лӱмлӧ пашаеҥже.
9298	Илышкорно Иван Палантай 1886 ий 24 Вӱдшорышто Провой кундемысе Какшамарий ялеш шочын.
9299	Илыш корно Изи годым Исаак Ньютон фермерын эрге же лийын.
9300	Илыш корно Илья Михайлович Токмурзин (сылнымутышто Илья Ломберский семын палена) марий культурыш чапле мут мастар да уста туныктышо семын пурен.
9301	Илыш корно Йоча жапше нелын эртен: 1942 ийыште ачаже фронтышто колен, кок ий гыч аваже ош тÿня дене чеверласен.
9302	Илыш корно Йоча пагыт Ачаже - Борис Сергеевич Харламов - «Коммунар» заводышто слесарьлан ыштен.
9303	Илыш корно Йоча пагыт Григорий Никандрович 1958 ий 16 Пургыжышто Курыкмарий кундемысе Тодымваж ялыште шочын.
9304	Илышкорно Йоча пагыт Ешыште Виктор 3-шо йоча лийын.
9305	Илыш корно Наташа Пушкина Идым тылзын 18-ше кечынже 1979 ийыште Морко кундем Марий Кужер ялеш шочын.
9306	Илыш корно Олег Арсентьевич 9 сентябрь 1961 ийыште Марий АССР Морко район Эҥерÿмбал ялыште шочын. 7 ияш годым Кугорнымбал тÿҥалтыш школышко шинчымашым погаш каен. 4–10 класслам Азъял кыдалаш школышто тунемын.
9307	Илыш корно Павел Петрович Глезденев 1867 ий 9 апрельыште Ӱпӧ губернийысе Белебей уезд, Тымбагуш ялеш (кызыт Шаран кундем) шочын.
9308	Илыш корно Роман Алексеев 1976 ий 23 Шыжаште Йошкар-Олаште театр пашаеҥын ешыште шочын. 1998-ше Щепкин лӱмеш кӱшыл театр училищым тунем пытарымеке, Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драм театрышке пашам ышташ толеш.
9309	Илышкорно Сергей Чавайн Сергей Григорьевич Чавайн (чын фамилийже Григорьев) 1888 ий 6 Шыжаште (юлиан кечышот почеш 24 Идымыште ) шочын.
9310	Илышкорно Славян калыкыште Йӱштӧ Кугызан илышкорно тӱҥалтышыже славян мифологий дене кылдалтын.
9311	Илыш корно Станислав Шакиров Пошкырт вел Пӱрӧ кундем Кужнур ялыште 1967 ий Ӱярня тылзын 23 кечынже шочын.
9312	Илыш корно Татьяна У Торъял районын, Токтарсола ялыште шочын.
9313	Илыш корно тудым адакат туныктымо пашашке – Чарла педтехникумыш – конда.
9314	Илышкорно Челябинск вел Магнитогорск олаште 2 Пургыж 1983 ийыште шочын.
9315	Илыш корно Школышто тунемме жап Л.П. Грузов Марий автоном область (МАО) Волжский район Пöртанур ялеш 1931 ий 7 декабрьыште кресаньык ешеш шочын.
9316	Илышкорно Эшпай 1890 ий 30 шыжаште Провой кундем Какшамарий ялеш шочын.
9317	Илыш корныж гыч ик ужашыже йочасадыштат эртен, 1996-шо ий гыч тудо тӱвыра пашаште.
9318	Илыш корныжо А.А. Илиева 1972 ий 6-шо кӱсӧ тылзын Башкир АССР Мишкан район Тӧҥгак ялеш шочын.
9319	Илыш корныжо Анатолий Мокеев 1964 ийыште Йывансола кандашияш школ деч вара Оршанке педучилищыш пурен.
9320	Илыш корныжо Валентин Николаевич 1949-ше ийыште шорыкйол тылзын 1-ше кечыштыже Марий АССР-ын Марий Тӱрек районысо Изи Купто ( ) ялеш шочын. 1968 ийыште Оршанкысе педагогике училищым тунем пытарен.
9321	Илыш корныжо В.Н. Максимов угинде тылзын 27 кечынже 1967-ше ийыште Шернур район Тулгем ялеш шочын.
9322	Илыш корныжо Геннадий Матвеевич Тужаров Киров велысе Яраҥ кундемыште Симаничи ялыште 1931 ийыште 7 шорыкйол тылзын шочын.
9323	Илыш корныжо Е.И. Игнатьева 1964 ий 3-шо кӱсӧ тылзын Килемар районысо Йӱксар ( ) селаште шочын-кушкын.
9324	Илыш корныжо Елизар Николаевич Мустаев 1934 ий вÿдшор тылзын нылымше кечыштыже Марий АССРын Шернур районышто Шунсола ялеш шочын.
9325	Илыш корныжо Йоча да тунемме жап Гани Гадиатов Калтаса вел Торасола (рушлаже Старотураево) ялыште Кадиат ден Каширан ешышт 1938 ий 19 сорлан шочын.
9326	Илыш корныжо Йоча да тунемме жап Никандр Сергеевич Еремеев 1907 ийыште 1 июньышто Озаҥ губерний, Чарла уезд, Морко волостьысо Кораксола ялеш икмарда кресаньык ешеш шочын.
9327	Илыш корныжо Йоча жапше Шочын 1885 ийын…Тыште вик икымше йодыш лектеш: кунам (могай числаште) шочын поэт?
9328	Илыш корныжо Йоча пагытше Пумыр ялыште эртен.
9329	Илыш корныжо Л.А. Абукаева 1969-ше ийын теле тылзын 25-ше кечыштыже Пошкырт кундемысе Мишкан районын Шаде Шогертен ( ) ялешыже шочын.
9330	Илыш корныжо Марий кугыжаныш университет.
9331	Илыш корныжо Стивен Кинг 1947 ийын 21 сентябрыште Портленд олаште, штат Мэн торовый флотын капитан Дональд Эдвард Кинг да Нелли Рут Пиллсбери ешыште шочын.
9332	Илыш корныжо Сылнымут корныжо Сылнымутшо Поэзий Прозо Вес йылмылашке кусарыме произведенийже-влак А. Канюшков кусарыше семын Илышыже да творчествыже нерген литератур Библиографий Шарнымаш-влак Матюковский.
9333	Илыш корныжо Татьяна Пчёлкина Морко кундемын ӱдыржӧ улеш.
9334	Илыш корныжо тудым Йошкар-Олашке конден: 11 №-ан школышто шинчымашым поген.
9335	Илыш корныжо Федор Иванович Гордеев Марий автоном вел Поранча кундем Ермучаш ялеш 1929 ийыште, вÿдшор тылзын 23 кечыштыже кресаньык ешеш шочын.
9336	Илыш корныжо Юрий Владимирович 1949 ийыште, сӱрем тылзын 23-шо кечынже Башкир АССР, Краснокам кундем, Ушмен ( ) ялеш туныктышо ешеш шочын.
9337	Илыш корныжо Юрий Чавайн 3 январь 1930 ийыште Йошкар-Олаште шочын.
9338	Илыш корныжым тудо спорт да капкылкультур дене кылден. 1988-ше ий гыч Кельмаксола кыдалаш школышто туныктышылан тыршаш тӱҥалын.
9339	Илыш Мантуйышто (1719—1722) Композиторын 1719-1722 ийласе илыш нерген шагал палат.1737 ийысе композиторын серыш да операн аннотаций гыч раш коеш: Вивальди тиде ийлам Мантуя олаште да Германийыште эртарен.
9340	Илыш Михаил Васютин 16 Пеледыш 1959 ий, Курыкмарий кундем Микряк селаште шочын. 1976 ийыште Микряк селасе школым тунем пытарен, Озаҥысе тӱвыра институтыш тунемаш пурен, 1981 ийыште тунем лектын.
9341	«Илыш мура» - маналтеш кумшо ужаш.
9342	«Илыш муро» деч вара поэтын «Мыйын шӱдырем», «Толмо корно», «Тыныс эр», «Шошо мардеж», «Корно ӱжеш», « Шум саска» сборникше – влак да моло книгаже лектыныт.
9343	Илыш мучашыштыже тудо крым нерген шарналтен : « Тушто мыйын Онегинын колыбельже».
9344	Илышнаже улан, весела // Пиалан илыш.
9345	Илыш ончыкта, туныкта: историйым начаремдашат, саемдашат ок лий.
9346	Илыш поэзий куатым йодеш Лиро-эпический жанрыште А. Мокееват шке йўкшым кычалеш.
9347	" Илыш " поэмым устан возымо.
9348	Илыш пурымашыже оҥай: ссыльный немыч ачаж деч тулыкеш кодмек, тудо марий ешыште кушкеш, илыш йолташлан ойрот ӱдырым ойырен налеш, лишыл палымыже-влак руш, ойрот, марий калык гыч улыт.
9349	Илыш радам пужлымым, еҥ-влакын икте весышт деке кумыл йÿкшымым, еш, тукым шаланымым тыгак автор « Илет-илет да мом от уж» повествованийыштыже ÿшандарышын да раш сÿретла.
9350	Илыш радам пужлымым, еҥ-влакын икте-весышт кумыл йÿкшымым, еш тукым шаланымым автор тыгак “Илет-илет да мом от уж” повествованийыштыже ÿшандараш сÿретла.
9351	" Илыш " романын эн сай ойыртемже: тушто эпос сын, героика сÿрет ныжылге кумылан лиризм дене иктыш варналт толеш.
9352	Илыш сае - илыш весела: мыскара ойлымаш // Марий Эл. 1997. 24 янв.
9353	Илыш сугынь шӱмеш возын, тудым шарнымыже, тудым шотыш налмыже Семен Вишневскийлан шонымашкыже шуаш ушан эҥертыш лийыныт.
9354	Илыш сылне, но йорлылан огыл, поянлан".
9355	Илыш тÿҥалтыш тÿҥ Ош Кугу юмын тиде поро ойжо нарашта-шамычлан порын илен эртараш, поро икшывыштын порыштым ужаш пÿрыжö, маныныт.
9356	Илыш тамгаже // Марий Эл. 1994. 14 май.
9357	Илыш таулым эн очыч поэт-влак шке оҥышкышт налыт.
9358	Илыш тӧрсыр деч Тыйым поро йолташет-влак авырен шогышт!
9359	Илыш тургымыш логалше герой-влак коклаште кудыжо чын корно дене кая, кудыжо йоҥылышым ыштен- лудшо еҥ пален налеш.
9360	Илыш тургымыш логалын, Саскавийын полшымыжлан кöра Йынаш йоча койышыжым вашке сеҥа.
9361	Илыш ӱмыр мучкыжо Леонардо да Винчи анатомий теме дене кылдалтше тӱжем наре лодем ден сӱрет-влакым ыштен, но шке паша-влакшым публиковатлен огыл.
9362	" Илыш чыла шотыштат нелеммым шижын, Марий АССР писатель ушем вуйлатыше П.Карпов - Пÿнчерский 2 апрелыште ВКП(б) Йошкар-Ола горком бюролан серышым воза, кузежым - можым умылтараш да шкенжым аралаш тырша.
9363	Илыш, шочмо калыкше верч чон йулен, вургыж возен, пайдам кондаш тыршен.
9364	Илышыж деч вара, тудын влиянийже кузаш туналеш.
9365	Илышыже да сылнымутшо нерген паша-влак Библиографий * Абукаев-Эмгак В. Чоншӱма илыше да возышо мутмастар // Марий Эл. 2004. 10 авг.
9366	Илышыже да сылнымутшо нерген паша-влак Библиографий * Альберт Васильев // Писатели Республики Марий Эл: автобиобиблиогр.
9367	Илышыже да сылнымутшо нерген паша-влак Библиографий * Асылбаев А. Сеҥымаш корнышто // Марий литература нерген.
9368	Илышыже да творчествыже нерген литератур Библиографий Бурков Л. Поэзий самырык шӱлыш дене поян: критика // Кугарня. 1993. 22 окт.
9369	Илышыже да творчествыже нерген Литератур списке Васинкин А. Мутын чеверже, верже, эрже… // Ончыко. 2002.
9370	Илышыже неле жапыште эртен гынат, Иван Григорьевич эн ончыч Нурсола тӱҥалтыш школышто, варажым Кугу Царанур шымияш школышто шинчымашым поген.
9371	Илышыже, тунам шочшо серызе-влак дене танастарымаште, нимо денат ойыртемалтын огыл.
9372	Илышым вашталташ кӱлын.
9373	Илышым келгын лончылышо, кумда шонымашан поэма лудшо еҥлан келша.
9374	Илышым поэт шыже дене таҥастара.
9375	Илышым тыге икмочоло умылаш тÿнальым… » Школыш кошташ тÿҥалмекыже, Семенов Алексей книга деке моткоч шÿмаҥын.
9376	Илышым чот йӧратыше еҥ гына тиде илыш верч подвигым ыштен кертеш.
9377	Илышым чыла йыжыҥжыге тÿрыс ончыктен воза гын, тудын романже «Ава шÿм» семынак печатлалтде кия ыле.
9378	Илышын вияҥын да сылнешт толмыжым шижын налше кресаньык-влак у илыш верч талын шогат.
9379	Илышын йыжыҥыштыже еҥ бомжыш савырнен, тыге лиймылан, очыни, пагыт титакан.
9380	Илышын корныж дек ончыко ошкылмым Тиде мут ден эн ончыч кылдем.
9381	Илышын пытартыш ийла Кунам Вивальди Венеций гыч каен раш пале огыл, но 1740 ий ÿярня тылзын музыкант, Венецийым коден, Карл VI кугыжа деке кая.
9382	Илышын шокшо тулешыже шуаралтын, йосым сенаш тунемын, Микак ден Настий,шинчаш койде, олян-олян вуеш шуыт.
9383	Илышыш корно ( ) — ССРУ-што икымше йӱкан кинофильм.
9384	Илышыште кажне еҥын шке пÿрымашыже уло, маныт.
9385	Илышыште мо лийын шогымым поэт ужын, эреак эскерен шоген да чыла лийын шогымым поэт ужын, эреак эскерен шоген да чыла лийын шогышо событийлан шке поэтический йӱкшым пуен.
9386	Илышыште пеҥгыдын шогаш порылык тӱня лийшаш.
9387	Илышыште улшо противоречийым (кок корно дене илыш саемдыме йӧным), социализм корнын сеҥымашыжым Орай-художник ужын моштен огыл.
9388	Илышыште улшо чыла осал вий тудым пызыраш толаша.
9389	Илышыште цифран количество лийын ок керт, тугеже цифран да цифрыдыме количество нерген ойлаш ок лий.
9390	Илышышт кӱчык лийын, но марий поэзийым нуно чотак вияҥденыт.
9391	Илышыш южо могыржым тудо куштылгынрак онча.
9392	Ильдин Алексей Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9393	Ильин Алексей Ильич (Шочын:1925 ий) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9394	Ильин Гурий Павлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9395	Ильин Евгений Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9396	Ильин Михаил Ильич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9397	Ильин Николай Ильич (Шочын:1912 ий) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9398	Ильин Пантелей Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9399	Ильич- аулын нужна еҥже.
9400	Ильич- ме вет: тый да мый, Ильич- пÿтынь мланде ÿмбалне.
9401	Ильич- мемнан коммунист партий, Ильич- пÿтынь мланде ÿмбалне, Ильич- пашазе ден кресаньык, Ильич- аулын нужна еҥже… Тиде почеламутым тÿҥалше автор Москва олашке, «У илыш» журнал редакцийыш колтен.
9402	«Ильич» почеламут 1925 ийыште 4-ше номеран «У илыш» журналеш савыкталт лектын.
9403	Ильмянов Игнат Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9404	Илья Васильевич Васильев (1914 - 1974) Негыз * Писатели Марий Эл.
9405	Илья Караевич Караев 1932 ийыште идым тылзын 20 кечыштыже Калтаса район Калмаш ялыште кресаньык ешеш шочын.
9406	Илья Ломберский тидыжымак виян, раш сÿретлен огыл.
9407	Илья Ломберский шке произведенийлаштыже илыш гыч герой-влакым ончыктен.
9408	Илья Ломберскийын чыла возымо пашаже кÿчык, раш.
9409	Илья Михайлович мÿндырч толшо йоча-влак верч поснак азапланен.
9410	«Илья Михайлович Токмурзин ончыклык илышем волгалташ корным пуыш», – шарна В.Мишкин. Пенсионерка, туныктымо пашан ветеранже Ульяна Яковлевна Искандарованат поро шарнымашыже кодын.
9411	Илья Михайловичым музыкым пагалаш да тÿрлö инструмент дене шокташ тунемаш Пыргынде ял гыч лекше туныктышо Иван Яковлевич Дедюхин кумыланден.
9412	Ильямытын полкышт Сервич энер воктене верланен. 1917-ше ийым Илья Токмурзин, сусыр, Моско оласе госпиталеш вашлийын.
9413	Илья Николаевич Стрельников (1908 - 1977) Негыз * Писатели Марий Эл.
9414	Ильянов Афиноген Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9415	Ильян ю виян лийын.
9416	Илья Петрович композиторын ачаже 10-шо йоча лийын.
9417	Илья стрельников манын: " Эрыкан ден Олык Ипай Карпов дене пырля пашам ыштеныт ".
9418	Илья Токмурзин сарын нелылыкше, йöсö илыш, тÿрлö ситыдымаш нерген раш каласкала.
9419	† * Илюшкино пристань ( ) — пытыше илем.
9420	Иман пушеҥге улеш гынат, велмаш годым лышташым кудалта.
9421	Именно античныстьым, тудын архитектурышто, Рафаэль культурым черпатля шке искуствыжлан свойствен мерын чувствыже, кудо ончыкталтеш шуко религиозный сӱретыште, и тудын мадоннаже лийеш пленительный и налдыме образше тыгай жипописьын родшым.
9422	Именно тиде жапыште тудо шкенжым шоналта профессиональный литератор семын.
9423	Именов Пётр Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9424	Имне кушкыжшо-шамыч тушто калык ончылно адак ик гана эрташ кудалыт.
9425	Имне пугыш яндар йӱкан онгырым сакен, ял мучко мурен-шӱшкен кудал савырненыт.
9426	Имньыдыме коляске-влак 22 кечылаште Сӱрем тылзыште танасышаш улыт ыле.
9427	Имньыжым колтышна кугу чодыраш, Йӱжӧ да кочшо, да толжо манын.
9428	Имньылан йöраш пижеш – ложаш уке.
9429	Император Минь Хуан муын пашам тудлан кусарыше семын, а Ли вай пален турысе меры дене ик номер- китай йылме.
9430	Империализм сар тӱҥалеш, Октябрь революций рашкалта, тошто строй дене пырля кугу тиякат пыта.
9431	Империалист сар ончыкталтын.
9432	Империалист тÿшкан сарлан ямдылалт шогымыжым тÿжвак луктын.
9433	Импровизаций моштымаш у сем-влаклан шочаш йӧным пуат.
9434	И. Мурымат возен //Ончыко.
9435	Инверсий йӧн дене чоҥымо предложений, уэш-пачаш каласалтын, анафорым ышта, тыгак покшел рифмат шочеш.
9436	Инвестиций парышым лач лектышан проектыште гына пуа.
9437	Инвести́ций — парышым лукташлан экономикыш кужу жаплан надырым (оксавундым) пыштымаш.
9438	Ингуш йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе ингуш тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
9439	Индеш гана, почыла тудо тунямбал чемпион лийын. 1972 ийын Идым тылзыже.
9440	«Индеш ийыш тошкальым, мыйым ял школыш тунемаш пуышт,- воза И.М.Ломберский шкенжын автобиографийыште.
9441	Индеш лу утла ияш историйыштыже традицийым аралыше да палыме калык пайрем лийын кодеш.
9442	Индеш меҥге коклаште верланыше У Торъял селаште рушарня еда пазар эртаралтын, гармонь семат, мурат йоҥген, рвезын кумылжым савырен.
9443	Индешымше классыште тунеммыж годым икымше почеламутым возен Кужэнер районысо «Ӱжара» газетышке колтен. 1976 ийыште А. Иванова «Кечан эрдене» лӱман икымше почеламут сборникшым савыктен.
9444	Индиане ( ) — УАШысе регион, штат.
9445	Индий калык вес тӱнян озажым Яма манеш.
9446	Индий теҥызтӱр-курык деч кок шӱдӧ шымле километр.
9447	Индоевропейысе йылме ешын иранысе укшышто верланен.
9448	Индоевро́пысо йылме-влак -- тÿняште эн шарлыме йылме еш.
9449	Индокитай пелотро, Калимантан, Палаван, Лусон, Тайвать отро-влак коклаште верланен.
9450	Индонезийысе калык кӱчык жапыште шуко тыным (верам) вашталтен.
9451	Индустрий нерген возымыжо але шукыж годым риторика сынан лийын, поэт фактым ушештарыме дене серлаген.
9452	Инженер Ганйан йолташыж дене пырля аквалангым шонен луктыныт.
9453	Инженер Николай Камов икымше совет вертолётым чоҥен.
9454	Инженерын алмаштышыжлан тӱҥалын, вуйлатыше марте шуын.
9455	Инзоркин Василий Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9456	Инлайн-хоккейлан келыштарыме конькин роликше иктӧр, ик радам дене пыжыктыме улыт.
9457	Инлайн-хоккейыште вий прием, шӱкалмаш-влакым чарыме.
9458	ИНО-ын тистыже Иктыш ушнышо Наций-влак Организаций (ИНО) — калык кокласе организаций.
9459	Инсбрук университет гыч Георг Казер да Вашигтон университет гыч Филипп Моте шичмаш количестве волмылан кӧра ий нальыкын вик иземмыжым ончыктат.
9460	Институт деч вара армий радамым эртен, возымыжым чумырен.
9461	Институт деч вара икмыняр ийым ондак Йошкар-Оласе уста марий икшыве-влакалан почмо интернат-школышто йоча-влакым марий йылме деке шӱмаҥден.
9462	Институт деч вара Марий шанче да шымлыше институтышто, умбакыже «Марий коммуна» газет редакцийыште тыршен.
9463	Институт деч вара самырык специалист икмыняр жап республикысе «Рвезе коммунист» самырык-влаклан газетын редакцийыштыже пашам ышта.
9464	Институтым Елизар Николаевич йошкар диплом дене пытарен. 1958 ийыште тудым Параньга район Елеев кыдалаш школыш колтеныт.
9465	Институтым тунем лекмек, школышто тыршен. 1973–1976 ийлаште Тарту университетысе аспирантурышто шинчымашым поген ( Эстоний ).
9466	Институтым тунем пытара да Морко район школлаште руш йылмым туныкташ тӱҥалеш. 1962-1965 ийлаште Марий пединститутышто марий йылме да литератур кафедрын аспирантше.
9467	Институтым тунем пытарымек икмыняр жап В.М. Васильев лӱмеш йылмым, литературым да историйым научно шымлыше Марий институтышто ыштен. 1978 ийыште Эстон мландыш, Тарту университетыш кудалеш.
9468	Институтышто Иосиф Архипович марий литературым, методикым туныктен, студент – влак дене педагагический практикым эртарен, литературно – критический статьялам возен, сылнымутан произведенийлам серен, моло писательын возымыштым марий йылмаш кусарен.
9469	Институтышто лачымын сераш тӱҥалеш.
9470	Институтышто тунеммыж годым Ефруш колхоз темылан «Ешем» да «Тайра» пьесе-влакым возен пытара, газетлаште шагал огыл почеламутым, ойлымашым, очеркым печатла, шке вийжым критика жанрыштат терген онча.
9471	Институтышто тунеммыж годым «Полярная Звезда» группын солистше лийын, а вара эстрада мурызо семынат чапланен.
9472	Институтышто тунеммыж пагытыште шымлыме пашалан шӱмаҥын. 1934 ийыште Наукым шымлыше марий институтын йылме экспедицийже дене пырля Марий кундем мучко коштын савырнен.
9473	Инструкций лӱмер программе маналтеш.
9474	Инструкций лӱмерым шарнен кертмаш да тудым ыштен шуктмаш компьютерым шукышӧрынаным ыштен, калькулятор дечын ойырен.
9475	Интервот деке ушымо шкешотан (уникал) компьютерлӱм-влакын иерархиян системышт.
9476	Интервотыш ушнышо тӱрлӧ компьютерыште икте-весе дене кылдалтше документ-влак деке шумашым йӧнештарыше шеледыме системе.
9477	Интервьюшто мурызо каласен: СССРыш толаш тудын шукертак шонымашыже лийын, тыгакак руш литературым йӧрата (путырак Паустовскийын произведенийлажым).
9478	Интернатыште шуко тÿрлӧ кружок лийын.
9479	Интернет шарлыме дене алмашлӱм-влакым кучылтмаш чот шарлен.
9480	Интернетыште шуко увераҥар ресурс да сервис-влак улыт, мутлан, тӱнямбал эҥыремышвотын ваш-кылдалтын гипертекст документ-влак, але электрон почтылан кӱлешан инфраструктур.
9481	Информатизаций академийын чолга корреспондентше.
9482	Информатик сферыште законым пудыртышо еҥ, мутлан, санкцийде йот компьютер вотлашке пурымаш да тушеч информацийым налмаш, компьютервирусым шочыктылмаш да шаркалымаш да т.м.
9483	Информаций айдемылан эре кӱлеш ыле.
9484	Информаций аралыше (кӱчык.
9485	Информаций кончыктымо калып ( ) — текст, чот, графике, йӱк да т.м. калып.
9486	Информаций культур ( ) — информацийым пайдалын кучылтмо шинчымаш ден моштымаш.
9487	Информаций мерсото (кӱчык.: инфомерсото) ( ) — цивилизаций вияҥмашын историй йыжыҥже, тушто информаций ден шинчымаш йӧндартышын тӱҥ лектышыжлан шотлалтыт.
9488	Информаций - мут дене, серыш гоч але вес йӧн дене ик еҥ деч весылан колтымо шинчымаш (мутлан, ала могай сигнал дене).
9489	Информаций памаш ( ) — информацийым колтылшо айдеме але явала.
9490	Информаций процесс-влак ( ) — информацийым налме, шочыктымо, погымо, пашалыме, чумырымо, аралыме, кычалме, шаркалыме да кучылтмо процесс.
9491	Информаций суаплык (кӱчык.: инфосуаплык) ( ) — пайдаланыше-влакын информаций шотышто йодмашыштым информационло продуктым пуымо дене шуктымаш.
9492	Информаций чот ( ) — увертышыште улшо информацийым аклыше виса.
9493	Информацийым висымаште алфавитле йӧн ( ) — текстын кугытшо да алфавитын куатше деч шогышо информацийым висыме йӧн.
9494	Информацийым вончештарылмаш ( ) — увераҥар кумдыкышто информацийым кусарыме процесс.
9495	Информацийым колтышо/налше-влакын тарванылме шот дене стационар (ик верыште пыжыктыме) да мобил кыл-влакым палемдат.
9496	Информацийым налше ( ) — информацийым налын шогышо айдеме але явала.
9497	Информацийым ыҥлыме йӧн ( ) — информацийым шинча, пылыш, ӱпшым шижме орган-влак, тӱкнымаш-чытырналтмаш-шижмаш да кочкышын рецепторжо полшымо дене ыҥлаш лиеш.
9498	Информационный курымышто персональный компьютер юмоҥа гае, шукышт персональный компьютерым компьютер маныт.
9499	Инфраструктур Марий тӱвыра рӱдер Пеледыш пайремым эртараш ямдылалтеш.
9500	Инфраструктур Тошто клуб пу гычын ышталтын ыле, 2000 ийыште ялыште у кермыч клубым почмо.
9501	Инфраструктур Ялыште 2 кок школ уло.
9502	Инфраструктур Ялыште клуб, тӱҥалтыш школ да уло.
9503	Инфраструктур Ялыште ялысе клуб уло.
9504	Инюй эргыже школыш пучымышлан кая.
9505	Инягин Иван Михайлович (Шочын: 1902 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9506	Иоан Креститель Исус Кристосым Иордан эҥерыште тынеш пуртымо лӱмеш пайремлалтеш.
9507	Иоанн Богослов тыгак апокалипсис - тӱня мучаш нерген текстын авторжо улеш.
9508	Иосиф Архипович пединститутышто пашам ыштымыж кокла гыч школ нерген шонымыжым чарнен огыл.
9509	Иосиф Архипович Шабдаровын городокышто пашам ыштымыже писательын творчествыжымат пойдарен.
9510	Иосиф Архиповичын лирик талантше поснак пÿртÿсым сÿретлымаште палдырна.
9511	Иосиф эдкинс кагазым лудын «,ли Тай- по», «Пекин» восточный обществ 1888 ийыште, кудо впоследствий лийын опубликован туштак, обществын кагазыштыже.
9512	И. Осминын возымаштыже таҥастарымаш моторлык веле огыл, тудо шинчалан койшо, чатката, ала-мом гынат шижтарыше.
9513	И. Осминын икымше почеламутшо эше 1931 ийыштак печатлалтын, а «У тукым» сборникше лач нылле ий ончыч савыкталтын.
9514	Ипай дене мойн йÿмыж годым южгунам занятийышкат ок мий ыле ".
9515	Ипаят заседанийлашке коштеш, форумын трибунжо гыч " Сталинлан " моктеммурын ужашыжым лудын пуа.
9516	И пуйто Ӱмыреш эре тыге ме Пеш палыме да лишыл иленна.
9517	Ираида Алексадровнан ик эн йӧратыме пашаже – тӱрлымаш.
9518	Ираида Валентиновнам чӱчкыдын телевидений денат ужаш логалын: тыште тудо марий муро тӱвыра дене кылдалтше передачы-влакым вӱден.
9519	Иран президент - кокымшо айдеме элыште, исполнительный властьым вуйлата.
9520	Ираныште нефть да газ тӱҥ ископаемыйлан шотлалтыт.
9521	Ираныште тудым у календарьым чоҥымо дене палат, Иран кечышот европысо кечышот деч чынрак шотла.
9522	Ирга // Марий Эл.
9523	Ирказа ( ) — зодиак тӱшка шӱдыр, Пикшызе да Вӱд йоктарыше кокласе верланен.
9524	Ирказан тамгаже Ирказа Ирказа — луымшо зодиак тамга.
9525	Ир койышан, сут тÿшкалан верчын тудын ÿмыржö кÿрылтеш.
9526	Иркутск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
9527	† * Иркын (Кугу Иркын) ( ) — пытыше ял.
9528	Иркын ял дене пырля пырляштарыме Иркино ялыш савырненыт.
9529	† * Ировский промучастк ( ) — пытыше посёлко.
9530	Ир янлык, тушман, да -влак деч аралалташлан.
9531	Исаак чыла деятельность деч йоратен кнагам лудмаш, да тӱрлӧ механизмым ыштымашым.
9532	Исаев Андрей Архипович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9533	Исаев Е. Турням лӱен сонарзе: поэме // Ончыко. 2012.
9534	Исаев Николай Исаевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9535	Исай почиҥга мут ончыктен кертеш: * Исай почиҥга — Российыште Марий Элын У Роҥго кундемыште верланыше Токпайэҥер ял шотан илемыш пурышо ял.
9536	Исаков Григорий Прокопьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9537	Исанбаев, Николай Исанбаевич, Марий Элыште лӱмлӧ еҥ, филологий наука доктор, профессор, Марий Эл республикысе шанчын сулло пашаеҥже, Хельсинкисе Финн-угор обществын йыжыҥъеҥже.
9538	И.С. Галкин, А.Н. Куклин. 1995 * Неван ший толкынжо рÿпшен / интервьюер Эврик Анисимов // Марий Эл.
9539	И.С. Галкин марий топонимий ден исторический йодышым шымлен.
9540	И.С. Галкин - студент-влаклан пӧлеклалтше книга-влакын авторжо.
9541	И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене ялын официальный руш «Качейкино» лӱмжӧ «Качей» собственный лӱм гыч лектын.
9542	Исинеков В.Б. лекте да пенгыдын каласыш: "Университетыш документ пуаш каена".
9543	И.С.Ключников-Палантай 20-шо ийлаште "Хор оперым" возынеже ыле, а Яков Эшпай ден Кузьма Смирнов опер шотышто шке шонымашыштым ("Мирон Мумарин ден "Арслан") шуктынешт ыле.
9544	Искоскин Василий Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9545	Искусство мастарым шÿшпык дене таҥастарымым, мурызо кайыкын лÿмжö дене лÿмдымым шуко гана ужалтын да колалтын.
9546	Ислам ӱшанымашын ӱжватаже Ислам ӱшанымаш ӱжватажым ончыктен пуаш икымше тӧчымаш шахада лийын: " Аллах деч моло Юмо уке, да Мохаммад тудын пиямбарже ".
9547	Исланд йылме (исландла íslenska) — индоевропысо (герман) йылме.
9548	Ислентьев Пётр Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9549	Исмаилия ола эрвел серыште верлана, корно покшелне гыч 3 км.
9550	Исмаков Николай Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9551	И.С. Палантай лӱмеш музыкальный училищыште тунеммыж годымак, тудо Йошкар-Оласе М.И.Калинин лӱмеш тӱвыра полат пеленсе "Наигрыш" калык семӱзгар оркестрыште шоктен.
9552	И. С. Палантая) - Марий Эл Республикыште тӱвыра да сымыктыш аланыште эн кугу кыдалаш тунемме тӧнеж.
9553	Испаний Немыч Эл матч эрта.
9554	Испан йылмым южгунам тыге маныт: la lengua de Cervantes (Сервантесын йылме), тудо тыгай куатле влиянийым испан йылмылан ыштен.
9555	Испан калык пайрем - 12 Шыжаште пайремлалтеш.
9556	Испан кугыжа ешым сӱретлен, тугат вес палыме европысо еҥым сӱретлен.
9557	Испан сар кум ий шуйнен.
9558	Испан шаль кужу кисть ден – тиде ик эн классик атрибут ӱдырамаш фламенко куштымашын атрибутшо: тиде шаль кыдал йырваш пӱтырат, тиде сомыл ӱдырамашын мотор кыдалжым ончыкта, тиде образ кайык силуэтым ончыкта.
9559	Исполнительный директорын сомылжым шуктен, а кызыт Марий книга савыктышым вуйлата.
9560	Исполнитель, педагог, композитор.
9561	Исполньятлымыж годым Бетховен калык деке туп дене шоген да нимом колын огыл.
9562	Историй документла гыч палена, И.Палантайын колымыже деч 2 идалык ончыч С.Чавайнын «Окавий» повестьше негызеш марла оперым сераш пижын, либреттом.
9563	Историй документлам тошто марий легенде да преданий дене иктыш ушен, " Актуган " поэмым 1935 ийыште серен.
9564	Историй шанче доктор.
9565	Историй шанче доктор, профессор.
9566	Историй шанче кандидат.
9567	Историй шанче кандидат (2001).
9568	Историйым ончалаш гын, тиде кечын 1795 ийыште Российысе икымше кугыжаныш книгапӧртым почмо.
9569	Историйым шергалын палдарена, Совет ушемыште 1957 ийыште лапта дене икымше официальный модмаш эртен.
9570	Историйышке пурышо Суперсерий, кушто 8 матчым эн виян спортсмен-влак Канаде гыч, Совет Ушемын сборныйже ваштареш модыныт.
9571	Историйыш пурышо финал матчыште Россий сеҥен.
9572	Историйыште Бородино кредалмаш манын шыҥдаралт кодын.
9573	Историйыште Куликов кучедалмаш манын шыҥен кодын.
9574	Историйыште тиде сооружений Берлин пырдыж лӱмым налын.
9575	Историйыште тудо кокымшо космонавт лийын.
9576	Историк-влак тиде сарым « Черемис -влакын сарышт» манын лӱмденыт.
9577	Историк-влакын шонымышт почеш, нуно Хорезм, Амударья эҥер кундемыш каеныт.
9578	Историко-этимологический анализ" (2002) книга-влакым савыктен луктын.
9579	Историк шанче-влакын кандидатше ( 1997 ), ИАИ РГКУ-ын Источниковеденийын да вспомогательный историк дисциплина-влакын кафедрын доцентше, РКГУ-ын «Руш антропологик школын» доцентше. 650 утларак савыктыме паша-влакын авторжо.
9580	"Исус Иоан Утарыше дек тынеш пураш толын.
9581	Исуслан тынеш пураш да язык деч кораҥаш оккӱлым пален, Иоан Тудым чарен ойлен: "Тиде мыланем Тыйын тынеш пурымет кӱлеш, а Тый мый декем толынат!"
9582	Исус Христос кавашке кӱзымыжӧ деч ончыч тидым апостол-влаклан сӧрыш.
9583	Итак мондал: кеч мыйым Тылзе шкеж дек ÿжшӧ – Илет воктенемак, кучем лÿметым кÿшнӧ, Тек мурышко ок варне шучко сем гына.
9584	Италий, Германий, Швейцарий гыч эн виян профессионал клуб-влак толынт.
9585	Италийыште, Японийыште, Америкыште да моло эллаштат эртаралтше калык-влак кокласе карикатур конкурслаште лауреат лӱмым сулен.
9586	Италийыш толмыж деч вара Ферми шкежым корнывожышто чучын, да тыгак наука гыч кайыме нерген шонен.
9587	Итальян йылме (итальянла italiano) — индоевропысо (роман) йылме.
9588	Ит вурсо,авай: ойлымаш // Марий коммуна. 1983. 20 нояб.
9589	Ительмен йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе ительмен тиштерыш руш тиштер гыч буква-влак да икмыняр ешартыш тиште да лигатур-влак пурат.
9590	Ит йокроклане … Ойлымаш // Марий коммуна. 1990. 15 март.
9591	Ит ман: «Ит темле шке ойгетым» Тыгак тек весын шÿмы ок воч тулвуйла.
9592	Итогшылан ик тылзе гыч лекше «Elvis Is Back» альбомжо шотлалтеш, кудыжо 2-шо верым налын да Преслин ик эн сай пашажлан шотлалтын. 1960 ий мучко «Stuck On You», «It’s Now Or Never» («O sole mio») да «Are You Lonesome Tonight?»
9593	Итогышто, сӱретан шоу ышталтын, кудыжо икмыняр фрагмент гыч шоген: джем-сейшн, сценыште да театрыште выступатлаш йӧрышӧ постановко.
9594	Ит шорт тые, ит муҥае, Теркет пöртыл веле, кае!
9595	Ит шыл мемнан деч: почеламут-влак // Марий коммуна. 1981. 30 авг.
9596	И тыгак умбакыжат.
9597	Иудаизмыште юмызо мутым кучылтмашыште тӱткӧ лийман (кызыт иудаизмыште юмызо уке, раввин-влак юмызылан огыт шотлалт).
9598	Ишалев Иван Спиридонович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9599	Ишим кыдалаш школым тунемын пытарымеке, Благовещенский педучилищыште шинчымашым поген. 1972-шо ийыште Марий кугыжаныш университетын историй да филологий факультетышкыже тунемаш пурен.
9600	Иштвань Темеркинь, Фридьеш Каринти, Ирме Шаркади, Петер Хайноци // 12 эн сылне венгр ойлымаш: Бадачоньтомай (Венгрий), 2015.
9601	Июлыште 1814 ийыште Пушкин икымше гана печатьыште выступатлен лекме Москвасе журналыште «Вестник Европы».
9602	Июль шокшо пагыт.
9603	Июньышто Марк Твен «Квакер-Сити» пароход денже Европышко кая.
9604	Йöн да амал улмо годым рифман шомакшым каласашак тыршен».
9605	Йöным муын Ик марий олашке уржа ужалаш миен.
9606	Йöратен ачажын почын кодымо неле пашам, йöратен ныжыл марий семым, чоным савырен Морко велын мотор пÿртÿсшат.
9607	Йöратымашат сылне деч сылне мурым шочыкта.
9608	Йöратымаш – тиде юзо вий.
9609	Йöратыме еҥже дене ойырленыт гынат, садак шӱмыштыжє аралаш тӱҥалеш: Тек сорта гай йӱла шып пиал, Ошман серыш толатак шонем.
9610	«Йöратыме ший колем, Колыштал, мый мом ойлем.
9611	Йöра эше ушан ÿдырамаш копийжым ыштен коден.
9612	Йöсö пагыт лийын гынат, школышто шуко кружок пашам ыштен.
9613	Йöсык 7 ойлен от мошто, Калыкым ит воштылто!»
9614	Йöсылык тудым пÿгыртен, темдалын огыл, мöҥгешла, рвезе пеҥгыдемын, сай ден удам ойырен мошташ тунемын.
9615	Йöсым, шем йÿд ойгым сеҥен, у айдеме шочеш.
9616	« Йÿд» поэмыште революционный жапын шÿлышыжö рашак шижалтеш, Октябрьын пеш кугу пашажлан гимн шокта.
9617	«Йÿд» поэмыште революционный жапын шÿлышыжö рашак шижалтеш, Октябрьын пеш кугу пашажлан гимн шокта.
9618	Йÿк-йÿанже йырваш мочол: кайык - влак юарлен чогыматат.
9619	Йÿла радам ожно пайремын чыла кечыштыжат шукталтын.
9620	Йÿр да лум 460 гыч 520 мм марте лиеш.
9621	Йÿштö мардеж шыплана, Теҥыз вÿдшö тарвана.
9622	Йÿыт, кочкыт, кутырат, Сарым лукташ каҥашат.
9623	Йӓктӹ Петр (Пётр Тимофеевич Соснов) (1891 - 1946) Негыз * Патыр курым.
9624	Йогыланыше, ямдылан ÿшаныше, еҥ деч гына полышым вучышо-влакым чытен кертын огыл.
9625	Йодмаш: мыскара ойлымаш // Марий Эл. 1993. 8 апр.
9626	Йодмаш ( ) — ыҥпалыпогышто ыҥпале-влакым кучылташлан але пашалашлан йодышым шындымаш.
9627	Йодышан олмештышмут-влак йодышан ойлончышто кучылтатыт, мутлан: 1. Чынак, муро куатым, усталыкым Кождемырлан кӧ пуэн?
9628	Йодышан олмештышмут Йодышан олмештышмут-влак тӱрлӧ нерген йодмым ончыктат — наста нерген: кӧ?
9629	Йодыш калык образований тудо сайын тунемын Германийыште и Францийыште и теорийым и практикым-специалист шамыч ден кутырымаште.
9630	Йодыш лектеш: 1956 ий апрель марте Юрий нимом возен огыл мо?
9631	Йодыш: шижтарен ойлем: следствийын кидыштыже Тендан титакдам тӱжвак лукшо материал уло.
9632	Йодышыжо икшывым ончен куштымо проблемын тÿрлö шöрынжым почеш.
9633	Йозакым тулаш манын, Ормыза Чепишлан уржа озымжым ужален.
9634	Йоласъял сола деке ушалтын.
9635	Йоласъял ял шотан илемын рӱдерже.
9636	Йолва шыже пагытлан шуэн шуктеш, теле годым пушеҥгыште кодеш, а эр шошым пеледеш.
9637	Йолгорно: ойлымаш // Ямде лий. 1980. 11 окт.
9638	Йолда педальыште да пегыште кучалтын кертеш мо – тиде йолчием деч шога.
9639	Йолташ ÿдыр-влак кастене ик пöртыш погынат, кÿвар ÿмбалан кумыжым, талингам, чаркам шындылыт, туштыжо окса, кагаз, шурно пырче, вÿд да тулеч молат.
9640	Йолташ ÿдыр-шамычшын шарны-машышт гыч тудо шкенжым «изи сур коляла» кучен.
9641	Йолташ-влак дене пырля тӱҥалыда гын – каньылрак лиеш.
9642	Йолташем-влак шукын кодыч Ты кредалме пасуэш.
9643	"Йолташемлан" почеламутым Б. Данилов В. Ивановлан сар гыч серыш семын воза.
9644	Йолташ шамычыже тудым сай, поро айдемылан шотленыт.
9645	Йолташыж дене пырля Европын Кубокшым эртареныт.
9646	Йолташыже-влак – «Гитарым шоктен мурымет пеш сылнын йоҥгалтеш, тылат тидым радио дене шергылтараш кÿлеш», – маныныт.
9647	Йолташыже-влак порын шарнат К.Васин поэтын творчествыжым веле огыл, тудым шкенжымат пеш сайын пален.
9648	Йолташыже-влак тудым Куолаярви лÿман вереш тоеныт.
9649	Йолташыже-влак ялысе да оласе профтехучилищыш каяш кумылаҥыныт.
9650	Йолташыже колымек, тупеш котомкам сакен, Сану олашке тунемаш кая.
9651	Йол ӱмбак шогалаш тӱҥалше марий сылнымутланат тудын творчествыжым шымлымаш пеш пайдале лийын.
9652	Йомак мифологий сынан, но тидын годымак тудо - поэме, арамлан огыл произведений йомак семын огыл, а поэме семын туҥалеш: Коҥга тул дек миен шинчын, Йÿштö телым паваем, Кÿнчылажым шÿдыралын, Йомак - влакым йомаклен.
9653	Йомак - поэмын тÿрыснек угыч шонен лукмо персонажше - Илыш патыр.
9654	«Йомск» тудым лӱмденыт.
9655	«Йо» мут китай йылмыштат уло, тудо «йӱла», «порядок» мутым ончыкта.
9656	Йӧн-влак Эреак ышталтше Южо алгоритм-влак чурийым палымашлан айдемын чурийын фотосӱретше гыч палем, але палдыртымашым налыт.
9657	Йоҥгалтарыме муро-влакланже мутым шке возен. 2011 ийыште "Омо" лӱман почеламут ойпогыжо лектын.
9658	Йоҥйӱк дене пытыше шотлымо чотмутыш -мше (-мшо, -мшӧ) супикс ушалтеш, мутлан: витле - витлымше, коло - колымшо, шӱдымшӧ.
9659	Йоҥныжо поэзий лук гыч, Тек олян… но шке йÿкем», - ойлен поэт тÿҥалтыш произведенийлаштыжак.
9660	Йоҥылыш адрес почеш серкалымаш,йöратымаште шолып чояланымаш,öрын коштмаш, ÿдыр-влакын койдаркалымышт, самырык бригадирын артамдымылыкше- чылажат оҥай.
9661	Йоҥылыш корно дене илыш саемдыше Яметым ончыктымеке, чын корно дене кучедалше активистым ончыктымо дене иылышын чынже сайрак сӱретлалтеш ыле, повестьын акше, социальный функцийже да сылнылыкше кӱш кӱза ыле.
9662	Йоҥылыш кугу огыл гын эрыкан кудалтымашлан йӧным пуат.
9663	Йоҥылыш лийын ок керт, чыла компьютер терга.
9664	Йоҥылыш шым лий.
9665	Йӧнозанлык Кугу вийым кочкыш да коваште йӧнозанлык налеш.
9666	Йӧра, Писатель ушемышке у вуйлатыше толмеке, изишак самырык-влакат пырдыжаҥыч.
9667	Йораташ нигунам сулык огыл: ойлымаш // Кугарня. 2000. 8 дек.
9668	Йӧраташ тудын деч тунемман – манеш тудо «Тый декет мый вараш ко-дын тольым…» почеламутыштыжо.
9669	Йӧратымаш йӱлен йӧрен гын, Пӱртӱс тулеш ыра шӱмем.
9670	«Йӧратымаш кече» лӱм 14 февраль дене кылдалтын, «Марий йӧратымаш кече» - шотлан ок тол.
9671	Йӧратымаш кечылан йӧратыше-влак ваш-ваш саламлат, пӧлекым ыштат.
9672	Йӧратымаш кыл-влакым ончалаш гын, Леонардо тиде илыш могыржым шылтен, сандене нимогай сведений-влак уке улыт.
9673	Йӧратымаш лирикат изи огыл верым налеш.
9674	Йӧратымаш лирикыжат тӱрлӧ тӱсан, пафосан.
9675	Йӧратымаш лирикыже романтике шӱлышан, тунамак вашмутдымо кумылым почаш манын, чоным ишыше драматизмым пурта.
9676	Йӧратымаш нерген: почеламут-влак // Марий коммуна. 1965. 17 июль.
9677	Йӧратымаш тема тушто тӱҥ верым налын.
9678	Йӧратымашын ныжыл кумылжым да тунамак чон колянымыжым ончыкташ поэт, пÿртÿс сÿретым моштен кучылтын, айдемын кӧргӧ чоншижмашыжым устан почын пуа.
9679	Йӧратымашын романтический сынжым келгын почын пуымо романыште ок кой.
9680	Йӧратымашын социально-активный рольжым мучкак почын шуктымо огылла чучеш.
9681	Йӧратымаш эртен гынат, ӱдыръеҥ чылаж годым ойгырен ок шинче, кумылжым вес шижмаш ырыкта.
9682	Йоратыме самырык Пушкинын Вольтер ден Парни писатель –шамыч лийыныт.
9683	Йӧра эше йылмым йомдарен шуктыде ушненыт!
9684	Йорган чон кумдык эрыкан, Эпере лийын элнык гай ӱма — Шинчам пӱялын тымыклан, Тӱжем ший шӱдыр трук ума.
9685	Йор-йор-йор йӱк оҥартыш пайремын чот каен шогымыжым ончыкта.
9686	Йорло-влаклан колхоз илыш келша.
9687	Йорло-влакын пашам йоратымыштым,йосылыкым чытен, сенен кертымыштым, тушман ваштареш кучедалаш эре ямде улмыштым писатель поро кумыл дене ончыктен.
9688	Йорло кресаньык-влак кокла гыч ятыр образым сӱретлен ончыктымо, но Эчанын ачаже Элексей кугызан, Эчанын йолташыже Максин, илалше кресаньык Свистуновын, да йорло марий Кыстынчин образыштым эн кумдан сӱретлыме.
9689	Йорло удрамаш Лычий ончылно порын койын, яралан манме семынак, тудын шорыкшым шке вуташкыже озажланак кондыктен пурта.
9690	Йорло удрамаш Поликарын ажгыныше шыдыжлан кора пыта, а йорло тарзе изибай ватын порж марийже лийын кертдымылан кора йомеш.
9691	Йорло улмыжлан кӧра йӧратыме ӱдыржымат марлан налын огеш керт.
9692	Йорлылан нигуш пураш, йыдалжым Изибайлан пел акеш пуэн кода, а Декын кугыза шудо витле кольмыжым тидо амал денак чырак акеш ужала, тидын годым тудо Изибай нерген тыгай ойыш шуэш: «Мемнан ялыштат ен шуй умбач илыше кушкеш, саманжат тугайланак полша….
9693	Йорлылыклан кöра умбакыже тунемаш каен кертын огыл.
9694	Йӧршышӧ кугытан матрице-влакым лиеш.
9695	Йӧрыҥ эҥер ( ; ) — Вӱтлын эҥерйолжо.
9696	† * Йорыпин ( ) — пытыше ял.
9697	Йорышо тамак сигаркыжым понар тул гыч пижыктымыж годым тул йорен кайыш, ту жапыште кудырчо йук тьор-р-р шергылте, пылышешыжат чон-н-н веле мурен кодо, вакш омса шолт шоктыш, почылт кайыш.
9698	Йӧсӧ годым ныжылге шомакым муын, кӱлеш годым шылтален налашат аптыранен огыл.
9699	Йот велыште эреак лишыл шочмо ял, йоча пагыт уш-акылыште волгалтыт.
9700	«Йотышнышо» повестьше кызытсе ял илыш темылан сералтын.
9701	Йӧча-влакат изинек палат тыгай композитор лийын манын.
9702	Йоча-влак: Илья, авиаконструкор; Семён, инженер.
9703	Йоча-влаклан возымо «Пырысиге — мыр-мыр-мыр» ден «Сото кандывуй» почеламут сборникше-влак лач тиде ушем полшымо дене лектыныт.
9704	Йоча-влаклан возымо ятыр произведенийжым тунемме пособийыш, школ ден йоча садлан хрестоматийыш пуртымо.
9705	Йоча-влаклан лÿмын ямдылыме программе дене районласе школышкат коштыныт, Людмила шкежак концертын вÿдышыжö лийын.
9706	Йоча-влаклан лач тыгаяк илыше, эре тарванылше поэзий кÿлеш.
9707	Йоча-влаклан тудым кажне гаяк кудывечыште ыштеныт.
9708	Йоча-влаклан ятыр книгам савыктен, кудышт коклаште «Пинь-пинь да Зинь-зинь», «Юзо тоя», «Ошымшӱлыш отар», «Шулдыран таҥна-шамычын мурышт» сборникше-влакым палемдаш лиеш.
9709	Йоча-влак пасушко пареҥгым погаш коштыныт.
9710	Йоча-влакше кушкыныт, ӧрдыж велышкыла, ола ден поселкылашке каен пытеныт.
9711	Йоча-влак школыш уло кумылын коштыт, тунемаш тыршат.
9712	Йоча годсо илышыжым, школышто тунеммыжым шарнен, шоҥгеммешке, поэт тыге возен: Ала-кушечын у вий пурыш Туле гай капыш.
9713	Йоча годсо пагыт нерген каласкалаш йöратен огыл.
9714	Йоча годымжак сылнымут дек шӱмаҥын да «Юл увер» районысо газет дене кугу кылым кучаш тӱҥалын.
9715	Йоча да кугурак-влакланат возгален. 1970 ийыште самырык-влаклан "Паша и Маша" книгам савыктен луктын.
9716	Йоча да самырык жап Пеш вашке Рафаэль аваж дене ачажым йомдарен.
9717	Йоча да самырык жапше Шабдар Осып Шернур кундемысе Изи Лужалу ялыште 1898 ий ӱярня тылзын 27 кечыштыже йорло кресаньык ешеш шочын.
9718	Йоча да тунемме пагыт Майоров-Шкетан Оршанке кундем Тошто Крешын ялеш 1898 ий 17 Шыжаште шочын.
9719	«Йоча ден Сарси» почеламутышто кайык йÿкым оҥарен моштымыжо поснак куандара: «Ушет тыйын чырык чоло, чырык чоло».
9720	Йоча жап годсекак Карыл пӱртӱс кушкылым ончаш тунемын.
9721	Йоча жапше Кугу Отечественный Сар жапыште эртен да изинек пашан тамжым пален налаш туныктен.
9722	Йочаж годым Осып пешак чулым, чыла ыштен моштышо йоча лийын.
9723	Йочаж годым Феллини сценке-влакым шындаш йӧратен: маскым ыштылын, курчакым сӱретлен, костюмым урген.
9724	Йочаже-влакат нӧлгӧ шӱмым кочкын коленыт, ик эргыж ден ӱдыржо веле кодын.
9725	Йочаже-влаклан тудо ача улеш, уныка-влаклан - коча.
9726	Йочаже-влак южгунам веле полшен каят, огыт ярсе, эре пашам ыштат, оксалан толашат.
9727	Йочаже куштылгын шочшо, таза лийже манын,тудо шуко тошто йÿлан кÿштымыжым шуктен, эн ончыч шкенжым арален,эскерен.
9728	Йоча койышым Носов пеш келгын па¬лен воза.
9729	Йочалан возымо «Сото кандывуй», «Пырысиге мыр-мыр-мыр» сборникше-влакым ончыкташ лиеш.
9730	Йоча литературышто тыршымыже В.Мухин-Сави шуко произведенийым пÿртÿс нерген возен.
9731	Йочалык ойлымаш-влак Шöртньö муно Ик еҥын чывыже шöртньö муным мунчен.
9732	Йочалык прозыштыжат волгыдо кумыл, лирический шÿлыш шижалтын.
9733	Йочам ышташ шонышо-влак Аким ден Анна деч икшывым йодын кумалыныт.
9734	Йочан модмыжым тергымеке испан клуб тудын дене контрактым пеҥгыдемда, да медицин эмлымым тӱла.
9735	Йочан психологийжым келгын почын пуаш писатель турло афоризм – влакым кучылтеш.
9736	Йоча пагыт годым возымо почеламут дене кумдан чапланен.
9737	…Йоча пагыт кодо Йоҥгыдо, тыматле, Шочмо ялешемак Йомшо ӱмылла.
9738	Йоча пагыт Лев Толстой шочын 28 августышто 1828 ийыште Крапивенский уездыште Тульский губернийыште аважын наследственный именийыште Ясной Поляне.
9739	Йоча пагыт Морко кундемын Ӱшӱттӱр ялеш шочын-кушкын, ӱдыр годсо фамилийже - Сидоркина.
9740	Йоча пагыт Пушкин шочын 26 майыште 1799 ийыште Москва олаште.
9741	«Йоча пагыт» рукописьым налын «Современникын» редакторжо Н.А. Некрасов вигак литературный ценностьшым шижын и возен авторлан любезный серышым, подействовавший тудлан веда ободрящий семын.
9742	Йоча пагыт Спорт дене Владислав Третьяк 11 годымжо шӱмаҥын.
9743	Йоча пагытше да шинчымаш Юрий Алексеевич Гагарин 9 март 1934 ий Клушино ял Гжатск кундем, кресаньык ешеш шочын кушкын.
9744	Йоча пагытше Киров вел Ившино ялыште эртен.
9745	Йоча пагытше Марий Элыште эртен. 36 ий ончыч паша корныжат лач Йошкар-Олашке конден.
9746	Йоча пагытше тудын Клушино ялешак эртен. 1 сентябрь 1941 ийыште школыш кая, но 12 ноябырьыште, чаманен каласаш логалеш, сарлан кӧра школыш коштмыжым чарна.
9747	Йоча пагытым Моркышто да Йошкар-Олаште эртарен.
9748	Йоча пагытыштак Эрик шкеак скрипке, гармонь, балалайке дене шокташ тунемын, марий сем-влакым нунын дене шоктен.
9749	Йоча пагытыште театр паша деке шӱмаҥын, школ тӱвыра пашаште шуаралтын. 2004 ийыште И.С. Ключников-Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжым тунем пытарен, Марий самырык театрын труппышкыжо пурен.
9750	Йоча пагытыште тудлан туныктышо мадемуазель Бреганда да кино-экранын шÿдыржӧ Хенни Портен келшеныт.
9751	Йочапӧрт — кыдалаш туныктыш тӧнеж.
9752	Йоча семынат палыме.
9753	Йоча тренер пашашке куснаш шонен.
9754	Йоча уш – акылым, психологийым шотыш налын, писатель шке возымаштыже кÿлешан кугу проблеме нергенак оҥайын каласкала.
9755	Йоча-шамычлан «Шырчык тольо», «Каныш кечын», «Пелед тый, шочшем», «Ече дене», «Эргымлан» тулеч моло почеламутлан возен.
9756	Йоча шомак ача-ава дене кылым ончыктымаштат кучылталтеш.
9757	Йошкарармеец-влак корно кок веке шылын утленыт.
9758	Йошкарармеец-влак паленыт: немычлан кодаш ок лий.
9759	Йошкар герой-влак колымашым лÿдде вашлийыныт.
9760	Йошкарге, ужарге да саре олма изи пурса пырче гай да кугу 15 см.
9761	Йошкар Знамя орден дене А. Ф. Иванов, Пашаче Йошкар Знамя орден ден З. В. Макматова палемдалтыныт.
9762	«Йошкар кече» газет редакцийын каҥашыже почеш Дим.
9763	«Йошкар кече» газетын тÿҥ редакторжо 1918 ий 1 октябрь гыч «Йошкар кече» марий коммунист газет лекташ тÿҥалын.
9764	«Йошкар кече» газетыш ялысе илыш нерген селькор семын шуко очеркым, статьям возен.
9765	" Йошкар кече " лӱман у газет лекташ тӱҥалын.
9766	«Йошкар кече» марий калыкын чумыр общественный вийжым чумырен.
9767	Йошкар Кнагашке кречет, сапсан, пӱркыт, орлан-белохвост, скопа, краснозобая казарка, пискулька да изи (тундряной) лебедь кайык-влакым пуртымо.
9768	Йошкар Курык ден Ильдемнур ялла дене пырля Ильдемнур ялыш савырненыт.
9769	Йошкар лай эҥыжым кочнеда гын, Нуж уло гынат, пурен погыза.
9770	Йошкар Люнда ял деке ушалтын.
9771	Йошкар-Ола, 1931. 72 с. * Кугу сарын тулыштыжо: роман. 1– 2 ужаш.
9772	Йошкар-Ола, 1948. 254 с. * Шӧртньӧ падыраш: повесть.
9773	Йошкар-Ола, 1949. 80 с. *Мир верч, cap ваштареш : почеламут-вл.
9774	Йошкар-Ола, 1959. 72 с. * Кугезе мланде: роман.
9775	Йошкар-Ола, 1960. 260 с. * Кугу сарын тулыштыжо: роман.
9776	Йошкар-Ола, 1963. 112 с. Жапын чеверже / кырыкмарий йылме гыч Осмин Йыван кусарен // Марий коммуна. 1941.
9777	Йошкар-Ола, 1964. 96 с.Мландын йӱкшӧ *Ший памаш : пьеса-вл.
9778	Йошкар-Ола, 1966. 64 с. * Кӱртньӧ вий: роман.
9779	Йошкар-Ола, 1968. 38 с. * Шӱм кылдыш: повесть // Ончыко. 1986.
9780	Йошкар-Ола, 1971. 332 с. * Кугу сарын тулыштыжо: роман.
9781	Йошкар-Ола, 1974. 188 с. 15. Эрвыкай : повесть да ойлымаш-влак.
9782	Йошкар-Ола. 1975. 176 с. *Кӱтӱчын ӱдыржӧ : йомак пьеса-вл.
9783	Йошкар - Ола, 1976.
9784	Йошкар-Ола, 1976. 280 с. *Каватӱр гыч каватӱрыш : почеламут, муро, поэма-вл.
9785	Йошкар-Ола, 1978. 184 с. * Роман, повесть, шайыштмашвлӓ / пер.
9786	Йошкар-Ола, 1980. 288 с. * Перкан кинде: повесть ден ойлымаш.
9787	Йошкар-Ола, 1982. 224 с. 16. Пеледше мланде: ойырен налме пьеса-влак.
9788	Йошкар-Ола, 1982. 40 с.) Н. Лекайн 358x358px «Дмитрий Орай марий калыкын илышыжым да тудын сеҥымашыжым сылнын возен.
9789	Йошкар-Ола, 1984. 320 с. * Кок повесть.
9790	Йошкар - Ола, 1985.
9791	Йошкар Ола, 1985.
9792	Йошкар-Ола, 1986. 256 с. Моло вере савыкталтше произведений-влак * Мокмыр: почеламут // Колхозная правда. 1966. 8 янв.
9793	Йошкар-Ола, 1988. 528 с. Вес вере савыкталтше произведений-влак * Маяк: ойлымаш // Ямде лий. 1941.
9794	Йошкар-Ола, 1989. 208 с. Ӱшаным ӱжара конда: повесть ден ойлымаш-влак.
9795	Йошкар-Ола, 1990. 148 с. Эн мотор пӧлек. 1993.
9796	Йошкар-Ола, 1990. 16 с. * Вӱдотыза: почеламут ден поэме-влак.
9797	Йошкар-Ола, 1991. 176 с. Вес вере савыкталтше произведений-влак списке * Ача-ава кумыл: ойлымаш // У вий. 1929.
9798	Йошкар-Ола, 1994. 160 с. Илышыже да сылнымутшо нерген паша-влак Библиографий * * Большаков М. Ошкылем илыш дене таҥлем // Марий коммуна. 1971. 14 март.
9799	Йошкар-Ола, 1995. 176 с. Руш йылмыш кусарыме произведенийже-влак * Родное раздолье: стихи.
9800	Йошкар-Ола. 1995 * Учаев З.В. Оҥартышмут.
9801	Йошкар-Ола, 1999. 112 с. * Нӧргӧ тумо: курыкмарий повесть ден ойлымаш-влак.
9802	Йошкар-Ола, 2000. 484 с. * Корно воктене мардежвакш: ойлымаш-влак.
9803	Йошкар-Ола, 2001. 264 с. Куку муро ойган: повесть ден ойлымаш-влак.
9804	Йошкар-Ола, 2001. 368 с. Вес йылмылаш кусарыме произведенийже-влак Руш йылмыш * Эренгер: роман / пер.
9805	Йошкар-Ола, 2003. 112 с. * Ойпого: почеламут, поэме, муро, ойлымаш, повесть, пьесе-влак.
9806	Йошкар-Ола, 2003. 160 с. * Шкетан М. (Яков Павлович Майоров) // Театр.
9807	Йошкар-Ола, 2004.144 с. Сылнымут аклымаш * " Комсомолын мурыжо " - икымше почеламутшо, «У вий» журналеш 2-шо номереш 1928 ийыште савыкталтын: :Мӱндыр кечын :ӱжараже :Йошкаргалын :Волгалтеш.
9808	Йошкар-Ола, 2005. 200 с. * Ойпого: почеламут, поэме, муро, ойлымаш, повесть, пьесе-влак.
9809	Йошкар-Ола, 2005. 368 с. * Шӧртньӧ пÿкш: йомак пьесе // Кызытсе марий пьесе.
9810	Йошкар- Ола, 2008.
9811	Йошкар-Ола, 2008. 296 с. Вес вере савыкталтше произведений-влак * Шыже – сÿретыште: почеламут // Марий коммуна. 1979. 7 сент.
9812	Йошкар-Ола, 2008. 296 с. Эманова А. Мый ялыште кÿлам // Кугарня. 2007. 20 апр.
9813	Йошкар-Ола, 2008. 512 с. Марла гыч кусарыме произведенийже-влак * Отцовский дом; Вечерняя гармошка: стихи / пер.
9814	Йошкар-Ола, 2014. 248 с. Сылнымутчо нерген паша-влак Библиографий А шочмо жап тек паспортлан кодеш… Поэт Анатолий Мокеевлан – 60 ий // Ончыко. 2009.
9815	Йошкар-Ола, 2015. 56 с. Моло вере савыкталтше произведенийже-влак Анкет: поэме // Ончыко. 1999.
9816	Йошкар-Ола. 2015 ий 23 шорыкйол.
9817	Йошкар-Ола гыч Горький марте делегаций ече дене мунчалтен кая.
9818	Йошкар-Ола дечын 42 меҥге тораште верланен.
9819	Йошкар-Ола: Книгам лукшо мар.
9820	Йошкар-Ола ( ; ) — кӱртньыгорно станций РКК -ын Горькийысе кӱртньӧ корнышто.
9821	Йошкар-Ола: Маргиз. 1959. 20 с. * Роман, пьеса, ойлымаш, очерк да статья-влак: 4 т. дене печатлалтыт.
9822	Йошкар-Ола: Маргосиздат, 1933. 188 с. * Шурно: 3 кыдежан, куд сÿретан драме.
9823	Йошкар-Ола, Марий книга издательстве, 1985.
9824	Йошкар-Ола, Марий книга савыктыш, 1994.
9825	Йошкар-ола марий книга савыктыш 1994, с. 3–70.
9826	Йошкар-Ола: Марий книга савыктыш. 1997. 104 с.
9827	Йошкар-Ола: Марий книга савыктыш, 1998.
9828	Йошкар-Ола: Марий книга савыктыш, 2001.
9829	Йошкар-Ола, Марий Эл Республик писатель ушем, 2014. 256 с. Вес вере савыкталтше произведений-влак Почеламут // Ямде лий. 1982. 4 сент.
9830	Йошкар-ола: Марий Эл Республикын тÿвыра министерствыже.
9831	Йошкар-Ола: Марий Эл Республикын тӱвыра министерствыже, Республикысе усталык рӱдер, 1995.
9832	Йошкар-Ола: МарНИИЯЛИ, 2005. 224 с. *Домокош П. Урал лишне илыше калык-влакын сылнымутышт // Филологий паша: Сб.
9833	Йошкар-Олан да Советский кундемын почётан гражданинже.
9834	Йошкар-Олан кызытсе сынже тыгайрак: http://mari.
9835	Йошкар-Олан тоштерыштыжат Валерий Кузнецовын пашаже-влакым кызытат ужаш лиеш.
9836	Йошкар-Олан тӱҥ каныме верже-влак радамыште улеш.
9837	Йошкар-Олан шочшыжо ты оласак художественный училищым тунем пытарен, вара Россий Федерацийысе художественный фондысо марий мастерскойышто шуаралтын.
9838	Йошкар-Оласак «Аяр» командылан модмыж годым ветеран-влак кокласе Совет Ушем кубкын финалистше лийын.
9839	Йошкар-Оласе 1 номеран школ-интернатыште тунемын.
9840	Йошкар-Оласе заводышто тудо пел курым утла пашам ыштен: тыглай слесарь гыч мастер марте шуын.
9841	Йошкар-Оласе йочасадыште икмыняр ий пашам ыштыме деч вара, «Радуга» йоча клубышто тыршен. 10 ий ончыч оласе «Марий ушемын» чолга еҥже лийын.
9842	Йошкар-Оласе комитетын секретарьже гыч тӱҥалын областьысе КПСС партий комитетын секретарьже марте шуын. 14 ий Марий республикысе кӱшыл погынын депутатше лийын.
9843	Йошкар-Оласе медучилище деч вара Саратовысо мединститутым йошкар диплом дене тунем пытарен.
9844	Йошкар-Оласе музык-театр училищым ( 1952 ), Ленинград оласе театр институтым ( 1957 ) тунем пытарен.
9845	Йошкар-Оласе округ администрацийын Семёновкысо кучем вуйлатышылан тудо 2001-ше ий гыч тырша.
9846	Йошкар-Оласе Рӱдӧ парк гоч эртымеке Сеҥымаш бульварыш савырна.
9847	Йошкар-Оласе руш академтеатрын сценыштыже 1974-ше ий гыч модаш тӱналын, но вара туныктымо пашашке куснен, а 10 ий гыч уэш пӧртылын.
9848	Йошкар-Оласе сем училищым тунем лекмек, 1 №-ан школ-интернатыште йоча-влакым виолончель дене модаш туныкташ тӱналын.
9849	Йошкар-Оласе сем училищым тунем лекмек, кугыжаныш филармонийыш капеллын солисткыжлан пашам ышташ пурен.
9850	Йошкар-Оласе сем училищым тунем лекмек, Руш драмтеатрын актрисыже лийын: 50 ий наре сценыште тӱрлӧ рольым чоҥен.
9851	Йошкар-Оласе сем училищым тунем пытарымек, «Мари» вокал да семӱзгар ансамбльыште шуаралташ тӱҥалын. 70-ше ийлаште тудо эстрадын ик эн чолга шӱдыржӧ лийын: Сочисе совет муро фестивальын лауреатше.
9852	Йошкар-Оласе сем училищыште икмыняр ий туныктымо деч вара, 13 ий Республикысе семлызе ушемын вуйлатышыже лийын. 2001-ше ий гыч Марий кугыжаныш университетын тӱвыра да сымыктыш кафедрын доцентше.
9853	Йошкар-Оласе тӱвыра училищым тунем лекмек, Кожлаер ялысе тӱвыра пӧртышто пашам ыштен, вара районысо тӱвыра пӧлкаш вончен. 1980-ше ий гыч Раисия Александровна районысо комитетыште секретарь сомылым шуктен.
9854	Йошкар-Оласе тӱрлӧ школлаште туныктышылан тыршыме деч вара Марий туныктыш институтышто методистлан тыршаш тӱҥалын.
9855	Йошкар-Оласе художественный училищыште туныктышылан пашам ышташ тӱҥалын – 5 ий вуйлатышыжланат тыршен.
9856	Йошкар-Оласе Шнуй Ырес лютеран черкын дьяконжылан тыршен.
9857	Йошкар-Оласе эмлыме верын хирургий корпус, Яков Эшпай лӱмеш тоштер проект-влакын авторжо.
9858	Йошкар-Олаш 1975-ше ийыште толын да республикысе эмлымверыште тыршаш тӱҥалын.
9859	Йошкар-Олашке 1944 -ше ийыште толын.
9860	Йошкар-Олашке 1947-ше ийыште толын.
9861	Йошкар-Олашке 1962-шо ийыште толын да тӱрлӧ тӱвыра пӧртлаште пашам ыштен: 20 ий утла Сеҥымашын кумлымшо идалыкше лӱмеш тӱвыра полатын вуйлатышыже лийын.
9862	Йошкар-Олашке 1968 -ше ийыште толын да тӱрлӧ чоҥышо ушемлаште пашам ышташ тӱҥалын. 9 ий ончыч тудо Марий Эл кугыжаныш погынын вуйлатышыжлан шогалын.
9863	Йошкар-Олашке 1969-ше ийыште толын да витамин заводышто конструкторлан пашам ышташ тӱҥалын.
9864	Йошкар-Олашке 1969-ше ийыште толын да Марий кугыжаныш техник университетыште пашам ышташ тӱҥалын.
9865	Йошкар-Олашке 1971 -ше ийыште толын да Марий кугыжаныш университетышке пашам ышташ пурен. 5 ий кушкыл-влак кафедрымат вуйлатен.
9866	Йошкар-Олашке 1972 -шо ийыште толын да Марий радиошто пашам ышташ тӱҥалын: тӱҥ редактор сомылымат шуктен.
9867	Йошкар-Олашке 1973-шо ийыште толын да «Электроавтоматика» заводышто вуйлатышылан тыршаш тӱҥалын, оласе комитетыште, йӧндартыш министерствын пашаеҥже, а вара министр лийын.
9868	Йошкар-Олашке 1974-ше ийыште толын.
9869	Йошкар-Олашке 1975-ше ийыште толын.
9870	Йошкар-Олашке 1978-ше ийыште толын.
9871	Йошкар-Олашке 20 ияш годымжо толын.
9872	Йошкар-Олашке талантан артист 1990-ше ийыште толын: руш академтеатрыште, телевиденийыште шуаралташ тӱҥалын.
9873	Йошкар-Олашке толмек, «Спартак» командыште модын.
9874	Йошкар-Олаш пӧртылмаш Шинча начар ужмылан кӧра оператор пашалан йӧрдымӧ лийын, поэт Йошкар-Олаш пӧртылеш, «Рвезе коммунист» редакцийыште пашам ышта.
9875	Йошкар-Олаш пӧртылмеке, Маргосфилармонийыште да Марий театырын оркестрыштыже шокта, тыгодымак мурым возкала, тӱрлӧ койдарчыкым шында.
9876	Йошкар- Олаш портылмекше Максим Степанович радиокомитетыште Медведывысе райгазет редакцийыште тырша… 1936 ийыште шӱм-пелашым вашлийын, да 1941 ийыште ушненыт.
9877	Йошкар-Олаште 1992 ийыште школым тунем пытарыме деч вара Йошкар-Оласе 12 ГПТУ тунемаш пурен.
9878	Йошкар-Олаште да ятыр моло олалаште чапкӱ, монумент-влак лач тудын проектше почеш чоҥалтыныт.
9879	Йошкар-Олаште илыме да пашам ыштыме вич ий утларак жапым Ал.
9880	Йошкар-Олаште Кармазин урем уло.
9881	Йошкар-Олаште лектын шогышо «У илыш» журналыш очерк да статьяже-влакым «Пуро велын», «Пурын» лум дене воза.
9882	Йошкар-Олаште лекше газет да журналлашке возен шоген.
9883	Йошкар-Олаште Пеледыш пайрем чумыр калыкын тӱшкан каныме пайремже семын эрта.
9884	Йошкар-Олаште тудо «Марий комунна» газетыште, Книгам лукшо марий издательствыште да «У вий» журнал редакцийыште 1937 ий марте пашам ышта.
9885	Йошкар-Олаште «Ший памаш» ( 1995 ий) республиканский конкурс лийшашым колын.
9886	Йошкар-Олаште шочын. 11 ияш годымжак куштылго атлетик дене кылым кучаш тӱҥалын.
9887	Йошкар-Олаште шочын. 13 ияш улмыж годымак вӱдыштӧ ийме спортлан шӱмаҥын, но кок ий гыч дзюдош куснен.
9888	Йошкар-Олаште шочын. 1998 ийыште марий кугыжаныш филармонийын солисткыже лийын.
9889	Йошкар-Олаште шочын-кушкын. 1997-ше ийыште Россий Кубок таҥасымашыштете чемпион лӱмым налын.
9890	Йошкар-Олаште шочын-кушшо чолга ӱдыр чонлан келшыше паша вержымат тыштак муын. 2001-ше ий гыч тудо «Пульс-Радиошто» тыршаш тӱҥалын да 5 ий гыч тӱҥ редактор марте шуын.
9891	Йошкар-Олаш тудо 1953 -шо ийыште толын.
9892	Йошкар Памаш ял деке ушалтын.
9893	«Йошкар партизан-влак» ойлымашым автор Йошкар-Олашке, С. Чавайн деке, колтен да тиде произведений 1928 ийыште 9-ше номеран «У вий» журналеш печатлалт лектын.
9894	Йошкар пеледыш пайрем уло калыклан келшаш тÿҥалын.
9895	Йошкар площадьысе салют Туге гынат пайрем шке кӱлешлыкшым йомдарен огыл, открытке-влак пайрем лӱмеш ышталтыныт, фронтовик-влаклан саламмут ойлалтын.
9896	Йошкар теҥызын касвел серыштыже верланен, 500 км Каир деч кечывалвел-эрвелрак. 26 египет провинций гыч икте улеш - Йошкар теҥыз провинций.
9897	Йошкар тӱс Совет Ушемын тӱсшылан, а вес шот дене Европысо Санта-Клаусын тӱсшылан келшен.
9898	Йошкар Шӱдыр орден Айплатов Анатолий Алексеевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9899	Йошкар Шӱдыр орден дене палемдалтын.
9900	Йошкар Шӱдыр орден Евстигнеев Яков Кузьмич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9901	Йошкар Шӱдыр орден Емельянов Алексей Максимович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9902	Йошкар Шӱдыр орден Ефимов Емельян Ефимович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9903	Йошкар Шӱдыр орден Журавлев Иван Алексеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9904	Йошкар Шӱдыр орден «Лӱддымылыклан» медаль Шихалеев Михаил Степанович — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9905	Йошкар Шӱдыр орден Мальцев Пётр Евстигнеевич — кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9906	Йошкар Шӱдыр орден Митрошкин Матвей Васильевич — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9907	Йошкар Шӱдыр орден «Моском аралымылан» медаль Ведерников Александр Васильевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9908	Йошкар Шӱдыр орден Остров Алексей Фёдорович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9909	Йошкар Шӱдыр орден «Сталинградым аралымылан» медаль Тойкичев Кузьма Егорович — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
9910	Йошкар Шӱдыр орденым налын.
9911	Йошкарэҥер мут ончыктен кертеш: * Йошкарэҥер — Российыште Марий Элын Марий Тӱрек кундемыштыже верланыше Хлебниково ял шотан илемыш пурышо ял.
9912	Йошкарэҥер мут ончыктен кертеш: * Эҥерсола — Российыште Марий Элын Морко кундемыште верланыше Октябрьский ял шотан илемыш пурышо ял.
9913	Йошкарэҥер ял деке ушалтын.
9914	Йошкар Юл ял шотан илемын рӱдерже.
9915	Йудвел Америке да Европо.
9916	Йӱдвел Америкысе Кордильерын Тыныс серысе тӱпрӱдӧ, Каскад тӱпрӱдӧ да Сьерра-Невада деч ойыртемалтеш.
9917	Йӱдвел Америкыште морж-влакым ош маска лӱмдат.
9918	Йӱдвел Дакото ( ) — УАШысе регион, штат.
9919	Йӱдвел деч кугурак улеш).
9920	Йӱдвел-Кавказ федерал йырвел, тыгак Йӱдвел Кавказ федерал йырвел семын возалт кертеш ( ) --- Кечывалвел федерал йырвел гыч лукмо российысе федерал йырвел.
9921	Йӱдвел Кавказ федерал йырвелым ойырымеке, Кечывалвел йырвелыште 2 республик, 3 вел да ик край кодыныт.
9922	Йӱдвел Кавказ федерал йырвелын рӱдыжӧ.
9923	Йӱдвел-Кавказ федерал йырвелыш пура.
9924	Йӱдвел Каролине ( ) — УАШысе регион, штат.
9925	Йудвел касвел кундемыште верланен.
9926	Йӱдвел-касвелне тундра кушкыл, кечывалвелнырак — чодыра-тундра, кечывалвелне — чодыра поянлык пӱртӱсым пойдара.
9927	Йӱдвелне Канаде дене чек уло, кечывалвелне — Мексике дене, тыгак, Россий дене теҥыз чек уло.
9928	Йӱдвел полушарийыште кеҥежымсе кечышогымаш Пеледыш тылзын 20-шо але 21-ше кечынже, а Кечывалвел полушарийыште — Теле тылзын 21-ше але 22-шо кечынже лиеш, календарь деч висешта.
9929	Йӱдвел полушарийыште Кечывалвел полушарий деч шукырак мланде лийын шога (67% да 33%).
9930	Йӱдвел полушарийыште улмо годым кечывал жапыште кече кечывалвелкак ончыкта.
9931	Йӱдвел полюсышто — примерно Ӱярня тылзын18-ше кечынже гыч Шыжа тылзын 26-шо кечынже марте.
9932	Йӱдвел теҥызын серышке турист-влак чӱчкыдын каналташ толыт.
9933	Йӱдвел Францийыште шочын.
9934	Йӱдвел чек Киров велысе Какшар ола воктене эртен.
9935	Йӱдвелыште Суоми пролив улеш, касвелыште Балтик теҥыз, кечывалвелыште - Латвий да эрвелыште Россий верланат.
9936	Йӱдвел-эрвелне — Филиппин архипелаг, йӱдвел-касвелне — Палаван отро, кечывалвел-касвелне — Калимантан, кечывалвел-эрвелне — Сулу архипелаг верланеныт.
9937	Йӱд-кече икте веле — Куржаш, нушкаш, лӱяш!
9938	Йуд кушто ила? 35) Поэзийыште веле огыл, прозыштат Оҥартышмутын эстетический функцийже раш коеш.
9939	Йӱд ометым коден вученат, а мый мондышым.
9940	Йӱд омо деч посна южо эллаште кӱчык кечывал омо - сиеста уло.
9941	Йӱд ороллан ыштыме пашадар оксаж дене аракам налеш, пийже ден коктын пеле гыч йӱыт, пырля тамакым шупшыт, сигаркыжым ик гана шке шупшылеш, вес гана пийжылан шупшылыкта.
9942	Йӱдывел гыч мардеж гын кече ояр лиеш, йӱалге мардеж шолемым конда, кечывалвел але касвелым - кужу жаплан уда игече.
9943	«Йӱдын кужытшо» палемдыме точкылан тудын широтаже, планетын (керек-могай небесный телан) орбите плоскостьшо тудын пӧрдмӧ рӱдыжӧ деке тайналтмыже да рӱдӧ волгалтарышын да пӧрдмӧ рӱждыжын кокласе лукшо деч зависитла.
9944	Йӱжӧ да кочшо, да толжо манын.
9945	Йӱкдыме киношто пашам ыштыме верч кумдан палыме лийын.
9946	Йӱкло́нчыш — ( ) ойлымаш йӱк -влакым да йылмын йӱк радамлыкым шымлыше йылмышанчын ужашыже.
9947	Йӱклымаш 2010 ий марте sms-йӱклымаш 3515 кӱчык номерыште эртен.
9948	Йук ойыртемышт дене нуным кок тушкалан шелын кертына.
9949	Йӱкпале-влакым тиштерыште пеҥгыдемдыме радам дене шогалтыме.
9950	† * Йӱксар казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
9951	Йӱксар сола деке ушалтын.
9952	† Йӱксар ял шотан илем * Йӱксар ( ; ) — сола.
9953	Йӱксар ял шотан илемын рӱдерже.
9954	Йӱксӧ-влак: ойлымаш // Марий коммуна. 1969. 1 янв.
9955	Йӱк составым да системым рашемдыме шотышто тиде статья марте марий языкознанийыште раш умылтарымаш лийын огыл, наукышто тиде шотышто эн ончыч Н.Т.Пенгитов чын, кызытсе семын ончыктен пуэн.
9956	Йук сылнылыкше симфоний сынан.
9957	Йӱкшӧ ныл октавыш шуеш.
9958	Йӱкым возымаш, але кугемдымаш пашаште йӱк эн ончыч тушко логалеш.
9959	«Йӱла дене кылдалтдыме муро-влак нерген диссертаций шотан шымлымашым возымо годым мыят Николай Тихоновичын поро кумылжым эреак шижын шогенам» – манын И.С.Иванов. Николай Тихонович Пенгитов марий калык мурылан шӱман лийын, шергаган шӱм поянлык семын аклен.
9960	Йӱла ( ) — обычай, вожаҥше илыш-койыш радам.
9961	Йӱла почеш, икте весыжым нӧлташлын, ваче гоч колтен, мландыш пыштен кертеш гын, тудо сеҥышылан шотлалтеш.
9962	Йӱла почеш, саска ден пеледыш-влак пӧртыш поянлыкым кондат.
9963	Йӱла радам чылажат шошо пагытысе сомыл, шошым у куат дене шӱлалтыше пӱртӱс дене, озанлык тургым дене пеҥгыдын кылдалтын.
9964	Йӱледӱр сола деке ушалтын.
9965	Йӱледӱр ял шотан илемын рӱдерже.
9966	Йӱлымо деч вара кодшо лу фрагмент-влакым лӱмынак тыгыдемдыше машина гочын колтеныт да лакыште тоеныт.
9967	Йӱран гын, идалык поҥгылан поян лиеш, да йӱран игече Семык марте аралалтеш.
9968	Йӱр, лум да таҥем; Утарем ыле; Ер воктене; Монолог-влак; Тага: басня; Кӱчыкын: почеламут-влак // Ончыко. 1995.
9969	Йӱшаш, кочкаш шолтышышаш, мушшаш вӱднам ме эскерен, арун кучышаш улына.
9970	Йӱшто верыште ийын кошташ шонеда, але кугу келгытыш волынеда гын гидрокостюмым чияш лиеш.
9971	† * Йӱштӧ Вӱд ( ) — пытыше ял.
9972	Йӱштӧ игече шогымылан да корно уке улмылан кӧра ты верыште калык шагал илен.
9973	Йӱштӧ Кугыза ден Лумӱдыр пырля икымше гана 1937 ийыште москосо Ушем Пӧртыш кож пайремыш толыныт.
9974	Йӱштӧ Кугызан пелашыже – Теле.
9975	Йӱштӧ Кугыза Руш танле черке дене Ик шот дене Черке Йӱштӧ Кугыза ваштареш шога, вет тудо эше пӱртӱслан ӱшаныме жап гычак кодын.
9976	Йӱштӧ чевертен // Ямде лий. 1973. 1 дек.
9977	Йӱштылмаш деч вара вургем деч посна, йӱштыштӧ 4 минут деч шукырак шогаш ок лий.
9978	Йӱштылмаш нерген Вакыште вӱд тарванылеш гын - кылмен ок керт.
9979	Йӱштым веле огыл чытыман, Кажне ойгым вачыш пыштыман.
9980	Йыванат измнек кугыен-влак дене пырля кожлашке коштын.
9981	Йыван - йорло ден поян-влак коклаште шогышо социальный тип - середняк.
9982	Йыван Кырла Москошто Марий республик исполком председатель И.П.Петров дене вашлиеш.
9983	Йыван Кырлан почеламутшылан возымо «Муралтем мый йывыртен» икымше марий ораторийын, скрипке да оркестр концертын, 100 утла мурын, 12 театр постановкын авторжо.
9984	Йыван Кырла - пашадыме.
9985	Йыван Кырла тушто поян тӧран рольжым модын.
9986	Йыванмыт кутырымо годым, шиждеак, кужу кÿкшака пöръен толын шогале (М.
9987	Йыван пеле рушла, пеле марла мутлана.
9988	Йыгалтмашын рӱдӧ крачже-влак - тиде але кӱшкӧ нӧлталтше эпидермисын ужашыже-влак.
9989	Йыгыр ( ) — зодиак тӱшка шӱдыр, Презе да Рак кокласе верланен.
9990	Йыгыр: криминал ойлымаш // Ончыко. 1996.
9991	Йыгыр лӱммут-влак Кок але кум шомакым иктыш ушен але мужырын каласен иштыме лӱммутым йыгыр лӱммут маныт, мутлан: кандывуй, кугырӱдывондо, иза-шольо, уш-акыл.
9992	Йыгырын тамгаже Йыгыр Йыгыр — кумшо зодиак тамга.
9993	Йыжыҥан чотмутыш пурышо чотмут-влак посна возалтыт, мутлан: тӱжем индеш шӱдӧ индешле кумыт.
9994	Йыжыҥан чотмутышто тыглайат, йыгыраят лийыт.
9995	Йыжыҥан эртыше жап кок мут дене ышталтеш: иктыже - койыш мут, весыже частице.
9996	Йылгыжме тусын синоним ешыже шке шотан: чыл-чыл, йыл-йыл, йыли-юли, чыли-чули, йыл-юл, йылде-йылде, тулеч молат.
9997	Йыл: детектив ойлымаш // Марий Эл.1994. 10 дек.
9998	Йылме ден историй наукышто ученый кандидат-влак ий еда ешаралт толыт.
9999	Йылме ( ) — информацийым аралаш да вончештарылаш (трансферлаш) кучылталтше тиштысистеме.
10000	Йылме кушко шукта // Кугарня. 1993. 9 апр.
10001	Йылме Марий сола.
10002	Йылме могырым поэмым ончалаш гын, эн ончычак ик стилистике ойыртемжым палемдыман: тиде эрвелмарий-влакын ой поянлыкыштлан эҥертымаш.
10003	Йылме молан вашталтеш?
10004	Йылме наукын ятыр шӧрынан йодышлажым, языкознанийын тӱрлӧ ужашыжым, тыгак йылме теорий дене кылдалтше проблеме-влакым рашемдаш тӱҥалын.
10005	Йылме сайынрак рудалтше манын, оръеҥ вате пӧрьеҥ-влаклан изишак аракам темалтен, ӱстембак кочкышым луктын шынден.
10006	Йылме стилистик сферыште кугу специалистлан шотлалтеш.
10007	«Йылме сылнылыкым пала, поэзий йоҥгыдылыкым шижын мошта» // Шернур вел. 2009. 25 дек.
10008	Йылмет лиеш гын, ик вереат от йом, кажне вере вуча йöн.
10009	Йылме Чылт марий ял.
10010	Йылме шижмаш – писательлан Юмын пурымо эн кугу пöлекше.
10011	Йылме шӱкым погем таче, шӱртньыл.
10012	«Йылмызе лияш нимо деч чот шочмо йылмым йöратыман, тудын вийжым, ямжым шижын моштыман.
10013	Йылмызе шанчыеҥ-влак коклаште З.В.Учаеват, тунам эше лÿмдымö шанче пашаеҥ, лийын, редколлегий член радамыш пуртеныт.
10014	Йылмызын возымыжын кӱлешлыкшым, келгын лончылен моштымыжым кӱкшын аклен, тудлан филологий наука доктор кӱкшӧ учёный лӱмым пуат.
10015	Йылмылончыш радам Мутвундо Марий мут-влак тыгерак йоҥгат: http://www.forvo.com/languages/chm/ Йӱклончыш Сингармонизм Чот мут Олмештыш мут Йылме шымлымашын эртыкше Ныл тӱҥ марий наречий-влак.
10016	Йылмылончыш шанчыште лӱ́ммут — настам ончыктышо ойлымаш ужаш.
10017	Йылмылончыш шанчыште палыму́т — лӱммутын але олмештышмутын палыжым (могай улмыжым) ончыктышо ойлымаш ужаш.
10018	Йылмым, сылнымутым да эртыкым шанчын шымлыше «Знак Почёта» орденан В. М. Васильев лӱмеш марий институт ( ; МарНИИЯЛИ) Йошкар-Олаште Йошкар Армий уремысе 44-ше №-ан пӧртыштӧ верлана.
10019	Йылмышанчызе-влак тӱҥ финн-угор йылме-влак коклаште чумыр вож дене 200 наре мутым муыныт, 55 кол кучымаш нерген, 15 йӱдвел пучӧ нерген; да 3 нерген.
10020	Йыл-юл волгенче койын колта.
10021	Йырвел рӱдер - Пятигорск ола.
10022	Йырвел — тӱрлӧ административ вершӧр-влакын лӱмжӧ.
10023	Йырвелын рӱдерже - федерал кӱкшытан Санкт-Петербург ола.
10024	Йыргешке пондашышкыже ала чал пурымо огеш кой.
10025	Йырже модыт, мурат-куштат, кинде сукырат тыгаяк кугу, тыгаяк ошо лийже манын ойлат.
10026	Йырмарий ял деке ушалтын.
10027	Йыр ончал-ян, Мыняр калык!
10028	Йыр ончымо башне-влак Тӱрлӧ жапыште курык ӱмбалне 5 башньым чоҥымо.
10029	Йыр улшо кушкылым, илышым чонан семынак ужын мошташ туныктен, йочажым поро кумыланым кушта.
10030	Йырым-ваш нимогай вӱд лийын огыл.
10031	Йырым-йыр могай кугу поянлык!
10032	Йырым-йыр ончалат, да кап-кылет чытырналт колта: мом мемнан кугезе ял, мланде дене ыштеныт?
10033	Йырым-¬йыр пуля шушка, чый-чуй-чор шоктен, пылыш воктен эртат (туш¬так, 16).
10034	Йырысе пӱртӱсат, герой-влакын лӱмыштат, авторын йылмыжат тидлан келыштаралтыт.
10035	Йыр ял деке ушалтын.
10036	Йытыра, кудыр ойжым южгунам туге савырал колта, чонышкет пуйто мамык возеш».
10037	Йытыра сÿретым сÿретлыше, лайка мурым возкалыше ожнат лийыныт.
10038	Кö вара Микайын икымше …шÿшпыкшö?
10039	Кöгöрчен-влак пален огытыл, пуртеныт.
10040	Кöлан да молан ÿшанаш?
10041	Кöлан южо возымыжо келша, кöлан – чылажак огыл, кö нине возымылаште ситыдымаш – влакымат муын кертеш ( мый шкеже кумшо тÿшкаш пурем).
10042	Кö мландыште узьмакыште улшыла илаш йöрата, тудо, юмын сугынь деч торлен, ÿмыржым кӱчыкемда.
10043	Кöргö вийым весе деч аралаш нимолан.
10044	Кö тиде правилым икымше гана пудырта – тиде ФОЛ (чын огыл модмаш) семын шотлалтеш.
10045	Кö тиде сомылым кеч пычырик гына ыштен ончен гын, пала: Юмын Мутым кусараш – ой-йой-йой!
10046	Кö удан мала гын, тиде кечын кӱрын налме пызле укшым малыме пöлемыштыже кучышаш улмаш, тунам тудо ласкан малаш тӱҥалеш.
10047	Кÿжгö пÿнчö, кож, ваштар, утларакшым тумо кушкыныт.
10048	Кÿжгырак йÿкшö дене ик гана веле огыл мыланна ойлен: «Почеламут Морко але Кожлаер пазарыште ужалыме сату огыл.
10049	Кÿкшö сер тÿрыштö Мотор пöрт кöргыштö Пешат мотор – мотор Ÿдырамаш илалын.
10050	Кÿлешан социальный темылан возымо дене пырля 20 – шо ийлаште, ондакысе семынак, Шабдарын чонжым пÿртÿс илыш савырен шоген, тудо шочмо кундемын чеверже нерген ятыр у почеламутым возен.
10051	Кÿлеш годым Марпа пенгыде койышыжым ончыктен кертын.
10052	Кÿлеш годым у ойымат, шомакымат шонен луктеш.
10053	Кÿ полатет мынярак, Куржын миен, йод адак.
10054	Кÿркеде гыч вес марий ялеш куснымек, 1912 ий 16 ноябрьыште Юмо самырык ешлан вес шочшым пöлöкла.
10055	Кÿртньö кынелеш, киямат лишемеш, еҥ пелен кÿзö печалтеш, айдемын вийже иземеш, шыдыже овара.
10056	Кÿртньыгорно уло, Интеркалыкын Кÿртньыгайык порт, да Обь эҥерыште кугу порт.
10057	Кÿсынлымö шомак йылмыш йöршын вес значений дене пурен кертеш.
10058	«Кÿтÿчö», «Лÿен шуымо ÿшан», «Тунемше-влакын кучедалмышт» да молат лудшо-влаклан келшат.
10059	Кÿчык ÿмырым илыше, но ятыр сылнымут саскам пуэн кодышо писатель йочаланат шуко ойлымашым, почеламутым, повестьым серен.
10060	Кÿчык жаплан чумырымо курс-влак благочинный улман верлаште почылтыныт, занятийжым тыште П. Глезденев шкеак эртарен.
10061	Кÿчык жапыште у модмаш Великобританийыште да колоний-влакыште шарлен.
10062	Кÿчык пагытыште ме тÿҥ персонаж Ольош нерген пеш шуко пален налынна, повесть мучашлан тудо ялтак утыш лектеш, сандене прозаик вучыдымын кошарта.
10063	Кÿчым шала огыт кышке, уке гын вес тÿняште погаш колтат.
10064	Кÿшнö, вуй ÿмбалне, ош пыл лаштык-влак койыт, ала-кушко эркын ийыт.
10065	Кÿшнö каласыме негызеш титаклалтыт: …10.
10066	Кÿшнö, кандалге капка ÿмбалне, палыме писательын портретше волгалтеш.
10067	Кÿшнö ончыктымо ойлымаш коклаште 1924 ийыште Москваште посна книга дене лекше «Юмын языкше» ойлымаш утларак кумдан палыме.
10068	Кÿшнö ончыктышна: Эрыкан романым возымыж годым почеламут ден пьесе формым кучылташ шонен, веет тудлан ойлымаш формо аҥысырын чучын.
10069	Кÿшыл школышто туныктымо дене пырля шымлымаш пашамат умбакыже шуя.
10070	Кÿшычын ончалаш гын, лопка шулдыржым шаралтен, ала-кушко мÿндыркö-мÿндыркö чоҥештыше кайык гай коеш.
10071	Кабарда-черкес йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе кабарда-черкес тиштер руш тиштер гыч 33 буква, икмыняр сочетаний да "тоя" (йошкарге дене ончыктымо) тиште гыч шога.
10072	Кабардино-Балкарийысе кугыжаныш университетыште шинчымашым поген.
10073	Кабина кок еҥлан келыштарыме, посна шинчышаш вер дене.
10074	Кабиров Гилован Кабирович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10075	Кава деке нӧлталтше Шнуй курыкым тачат Ош Поро Кугу Юмо деке эн лишыл верлан шотлат.
10076	Кава марте лумым пурген, Окна воктенем урмыжеш.
10077	Кава Меҥге (Тул Меҥге; Кӱртньӧ, Ший, Шӧртньӧ Меҥге), ( Шордышӱдырын Альфаже (α UMi), тугак — Киносура) ( ) — Йӱдвел полушарий каван шичмашдыме шӱдыржӧ, Шордышӱдырын ик чолга шӱдыржӧ.
10078	«Кавашке кÿзаш шочыт мландыште…» «Иктаж лучко ий ончычак лудынам ыле тидым Вячеслав Абукаевын серымаштыже да тулеч вара самырык йолташемын мланде ден кава коклажым, шке шÿмем кучен ончымыла, эре эскера.
10079	Каваште, Пегас чоҥештылме верыште, В. Колумб манмыла, «литшырчык-влак» уто улыт.
10080	Кава яндар гын, шӱдырын чолгыжмыжым онченыт: шӱдыр шуко гын, вес ий пурса сайын шочеш.
10081	«Кавказым аралымылан» медаль Веткин Арсентий Веткинович (Шочын:1921 ий) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10082	Кавырлям шкенжымат арестоватлат, но тудым оправдатлат.
10083	«Кавырля» повестьым лудын лекмек, лач тыгай выводым ышташ лиеш.
10084	«Кавырля» повесть Я.Элексейнын вес повестьше – «Кавырля».
10085	Кавырля поя, удырымат налын шукта!
10086	Кагазлан ÿшанаш гын, нине еҥ-влак Кармазинын йöрдымö пашажым тÿрлö велым почын пуэныт.
10087	Кагазпогык-влак да шарналтымаштиде жап нерген шагал коден.
10088	Кадаев Иван Макарович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10089	Кадам ерым «7 чудес Республики Коми» списокыш пуртымо.
10090	Кадочников Иван Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10091	Кадочников Иван Петрович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10092	Кадочников Михаил Дмитриевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10093	Кадыков Василий Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10094	Кает гын, вашке пöртыл, вашке, Ава ӱжеш шочмо кавашке (Григорьева 2004:20) Поэт «Аван мутшо» почеламутыштыжо аван шомакшым колышташ ӱжеш, тидланже «сакле» мут полша.
10095	Кажне 15-20 ий тӱняште-айдемын илышын турло ужашыж дене палымаш 2 пачаш шукем толеш.
10096	Кажне административно-территориальный кугыжанышын пӧртйымалныже айдемын капшыге, чонжыге пуреш..
10097	Кажне азан кресава ден кресачаже лийшаш улмаш.
10098	Кажне айдеме омым ужын кертеш, но, помыжалтмеке, кажныже шке омыж нерген каласен огеш керт.
10099	Кажне айдеме эн ончыч тиде омсам шке шӱмыштыжӧ чоҥышаш, вара гына шке корно дене Йӧршеш Сайыш (Совершенство) шуышаш».
10100	Кажне айдемын кеч-мыняр сугыньлыкым возаш уло, тыгодым кажне у возымо сугуньлык ончыч пеҥгыдемдыме документым шӧра.
10101	Кажне айдемын шке шочмо кундемже уло, тудо нимо деч шерге, эн чевер да сылне.
10102	Кажне “вÿротызаже” чонышто вÿр чÿчалтышым, шинчавÿд пырчым луктеш да … куандара.
10103	Кажне гана йоҥгылышым шотыш налын тудым ешареныт.
10104	Кажне гана концертышке вашка да чонжо дене йывырта.
10105	Кажне гана кунам ик команде мечым тавалышын капка велышкыж кудалтен голым пурташ тырша, секундомерын ончыктымыжым ӱштыт, да мече кучымо жапым ноль гыч шотлаш тӱҥалыт.
10106	Кажне гана тудо шке ойжым тыштат ӱшандарыше пример-влак дене пеҥыдемда.
10107	Кажне еҥ пиалан лийнеже, лач туддым иктаж ӱзгар семын, кидыш налын, ни кучен, ни ниялтен от керт (Кайыккомбым каваште мо шотло, 29 с.), но пиалым, авторын шоннымаште, «Вучаш огеш кӱл.
10108	Кажне еҥ тудым шке семынже умыла.
10109	Кажне ийлаште мылам лийынат сай танем».
10110	Кажне ийын 15 тужем наре "Нива"-влак Латин Америке, Африке, Кокла Эрвел, Эрвел Касвел Европысо эллашке каен шогеныт.
10111	Кажне ийын апрель тылзыште тудын шочмо кечыжым палемдат, ойлымаш гыч ужашым, почеламутшым калык коклаште лудыт.
10112	Кажне ийын, идалыкыште кок гана - 6 Сӱрем да 12 Пургыжышто эртаралтеш.
10113	Кажне ийын Тÿнямбалсе крокет федераций 100 утла турнирым эртара.
10114	Кажне ийысе канте гранде, канте фламенко фестиваль-влак уло Испаний мучко эртаралтыт.
10115	Кажне кеҥежым ялысе калык Юлышко йӱштылаш коштеш.
10116	Кажне кечын, 66-77 МГц чӱчкыдылыкыштӧ Марий Эл республике кумдыкышто радиостанций йоҥгалтара.
10117	Кажне кок ийыште Олимпий модмаш-влак да ТУЙ йҥже, палыдыме спортеҥлан калык (южгунам калык коклаште) чапым нӧлталашлан кертмешетым пуат.
10118	Кажне команде тӱҥ жапыште минуто кужытан кок тайм-аутым да ешарыме жапыште ик тайм-аутым налын кертеш.
10119	Кажне командыште шке капкам аралыше капкаорол уло.
10120	Кажне командыште шым ен.
10121	Кажне кундемыште модмашын шке лӱмжӧ уло.
10122	Кажне кӱрашымаш гыч эн виян, торжа да пайдале приёмым Адзума Такаси ойырен, сандене журналист-влак тиде толкыным утыждене торжа толкын лӱмденыт.
10123	Кажне лужам кок лужавуй вуйлатеныт.
10124	Кажне мишеньыш логалтыдымылан, тыгак, 150 метрым таҥасыше ешарен куржеш.
10125	Кажне могырыш кудал эрташ келыштарыме корно ужаш уло.
10126	Кажне модмашыште (Чехословакий ваштареш модмым шотлыде) голым пуртылын, кок гана хет-трикым ыштен (финн да поляк-влак ваштареш модмо годым).
10127	Кажне модшылан шке номержым пыжыктеныт.
10128	Кажне мӱкшын кок мужыр шулдыржо уло.
10129	Кажне мурын йылме ойыртемжым, шкешотан улмыжым да сылнылыкшым арален кодаш тыршеныт.
10130	Кажне мутшым, ойсавыртышым писатель ӱшандарышын кучылтеш.
10131	Кажне наступленийлан сайын ямдылалтын.
10132	Кажне ойлымаш социализмын сеҥымыжлан кугу ÿшаным шочыкта.
10133	Кажне ойлымашым муро дене сöрастара.
10134	Кажне пагытын шке серыпле шомакше манме семын, Юрий Артамонов, чынжымак, кугу мастарлык кӱкшытыш шуо да кажне про- изведенийже дене лудшо еҥым куандарыш.
10135	«Кажне пайремын – шке чесше», ойлат калыкыште.
10136	Кажне пайремыште гармоньым йоҥгалтарыме почеш такмак-влакым мурат, куштат.
10137	Кажне пеҥгыдем шушо калыкын шкенжым шке лӱмдымӧ шомакше уло.
10138	Кажне персонажыште, кажне сюжет савыртышыште авторын чон катышыже,тудын илыш корныжо да шӱм тургыжланымашыже,тӱня умылымашыже, чумыр кӧргӧ поянлыкше.
10139	Кажне повесть шке тÿсан, ойыртемалтше, лудшын кымылжым авалтен налын кертше.
10140	Кажне почеламутшо илыш дене чак кылдалтын, философиян шонымашыж дене чоным тарвата.
10141	Кажне радам ончылно семантика шотышто эн кумда значениян, моло шомак–влак дене куштылгын кылыш пурышо да эн чÿчкыдын кучылталтме мут шога.
10142	Кажне сезонжылан але концертшылан Преслин шуко тӱсан тӱрлӧ-тӱрлӧ костюмжо лийын.
10143	Кажне серыш кӱчыкын возалтын.
10144	Кажне синонимым сылнымут литератур, газет, журнал да калык творчество гыч налме пример–влак дене пеҥгыдемдыме.
10145	Кажне спектакль нунылан пайрем семын эртен да илышын чӱдын толшо сылнылыкышкыже омсам почын пуртен.
10146	Кажне страницылан лу ыр дене тÿлаш кÿлеш, мане Надя.
10147	Кажне сурт гычын ик айдеме ты мероприятийыш ушнышаш.
10148	Кажне сымыктыш пашаште режиссёр тӱҥ пашам ок шукто, мутлан, балетыште тӱҥ пашам балетмейстер ышта.
10149	Кажне талантан писатель икшыве-влаклан возыде огыт керт, тыгак Г. Алексееват кокымшо книгаштыже лумынак йоча-влаклан “Мыят кугу лиям” пöлкам ойыра.
10150	Кажне тукымын илышыштыже тугай жап толыш шуэш, кунам шке щочшо ончылно мутым кучаш да «Кузе те иленда, мом ыштенда?»
10151	Кажне тӱшка гыч 4 команде кумшо этапыш лектеш.
10152	Кажне тушкаште тыгыдырак моло тушкам палемдаш лиеш.
10153	Кажне тыгай тӱняужмашын посна йӱлаже, кумылтыш мут да радамже, инаныше айдеме-влакын ушемже уло.
10154	Кажне у айдеме тукым тыняр у шинчымашым пога, мыняр тудын деч ончыч лийын.
10155	Кажне ужаш 15 минут эрта.
10156	Кажне у ий 12 янлык кокла гыч да 5 элемент кокла гыч иктыж дене кылдалтеш.
10157	Кажне уремын марий калык да официал руш лӱмжо уло: * Кгуял да Пашкан ( ).
10158	Кажне уремын марий калык да официал руш лӱмжо уло: * Кучи урем да Курыквуй урем ( ).
10159	Кажне уремын шкенжын лумжо уло.
10160	Кажне фонемын турло-турло количественный да качественный вариантше шуко уло.
10161	Кажне шагатыште автоматическе омса почмо.
10162	Кажне шке лица мучашыже-влак улыт (нуно тыгодымак чотымат ончыктат).
10163	Кажне шогалмыж годым 5 мишеньыш лӱйыкала.
10164	Кажне Юмылан посна сортам чÿктымö.
10165	Кажныже 30 секунд.
10166	Кажныже дайвинг дене пайдаланен ок керт.
10167	Кажныже ик чиялтыме муным пуа да шÿм-чонжым пырткыкта.
10168	Кажныже Йошкар-Оласе Совет урем деч лопкарак (С.
10169	Кажныже пӧртыш пурен шогалмек, "Христос воскрес" манеш, суртоза ден озавате "Воистину воскрес" манын ойленыт.
10170	Кажныже шкаланже пӧртым шогалтен.
10171	Кажныже шуко вийым, чытышым, жапым йодын.
10172	Кажныжлан вашмут раш да ÿшандарыше лийын.
10173	Кажныжын, шкенжын посна изи туняже уло.
10174	Кажныжын шке ойгыжо, шонкалымыже, шÿм-чон йöсылыкшö… Автор герой-влакым произведений мучко эскера: кö могай туткарыш логалеш, кузе умбакыже илыш корныжо вашталтеш.
10175	Кажнын, манме семын, шкенжын посна тӱсшӧ, посна характерже, ойлымо-кутырымо ойыртемже уло.
10176	Кажнын чоным тыгак ныжыл алын Волгалтарыже эр ÿжара.
10177	Кажныштыже - 7 гыч 11 еҥ марте лийын кертеш.
10178	Кажныштыже индеше, южгунам лу еҥ.
10179	Кажныштыже шочмо йылмынан ойыртемжым келгын лончылен ончыктен.
10180	Казаков Александр Васильевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10181	Казаков Анатолий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10182	Казаков Григорий Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10183	Казаков гын ок полшо ыле, тудын эгоизм койышыжо уло.
10184	Казаков Ипай нерген моктен ойла ыле.
10185	Казаков М. Юрий Чавайн // Поэтын поянлыкше: статья, рецензий, шарнымаш.
10186	Казаков Николай Фомич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10187	Казаков Степан Матвеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10188	Казамат кызытсе жапыште Кызытсе жаплан казаматым Москон эн кугу следствий изолятор семын кучылтыт.
10189	Казаматын эртымгорно Анна Иоанновна императрицын элым вуйлатыме жапыштак кызытсе «Кресты» олмеш «Винный городок» (Вино ола) верланен.
10190	Казаматысе черкат уэш пашам ышта.
10191	«Казанская история» курымсерышыште (XVI-шо курым) вӱтла да какшан марий-влак нерген возымо: Сонарыште Пётр Журавлёвын реконструироватлымыже.
10192	Казанский учительский семинарийым тунем пытарыше да ялыште туныктышылан ыштыше изаже тунемашат, илашат полшен.
10193	Казанцев Александр Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10194	Казанцев Владимир Георгиевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10195	Казанцев Иван Иванович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10196	Казанцев Матвей Тимофеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10197	Казанцев Николай Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10198	Казанцев Павел Порфирьевич — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10199	Казанцев Пётр Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10200	Казанцев Фёдор Юдович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10201	Казах-влак тудым "Наурыз мейрамы" лӱмдат.
10202	Казах-влакын Казах калыкын У ий шошо кечытӧр дене келша, 22 Ӱярнян толеш.
10203	Казах Йӱштӧ Кочам Аяз Ата лӱмдат.
10204	Казахстан Республик Каменка селаште шочын.
10205	Казахстаныште У ий пайрем 1-2 Шорыкйолын, да Наурыз мейрамы пайрем 21-23 Ӱярнян палемдалтыт.
10206	Казачьий станцийыште Толстой угыч тӱҥалеш возаш и июльыште 1852 ийыште редакцийыке колтен тудо жапысе эн популярный «Современник» журналышке икымше ужашым автобиографичесский трилогийым - «изи жап» возалтын инициал дене веле.
10207	Каза шор: койдарчык повесть // Ончыко. 1987.
10208	«Каза шӧр» повесть утларак келге шонымашан, «застой» манмежаплан пӱсӧсатира лие.
10209	† * Казенный Ваштаршу ( ) — пытыше ял.
10210	† * Казна пӧрт выселке ( ) — пытыше илем.
10211	Казщаматын реконструкцийым эртарыме дечын ончыч 75 квадрат метр кугытан камерыште 60 еҥ наре лийын кертын.
10212	† * Кай Курык ( ) — пытыше ял.
10213	Кайраково) * Тошто Арзамат (руш.
10214	Кайыкат пыжаш гыч чоҥешта: ойлымаш // Марий Эл. 1998. 17, 20 янв.
10215	Кайык-влак тиде ваптышыш логалыныт.
10216	Кайык-влак — тупрӱдан, муным мунчышо-влак радамыш пурышо янлык -влак.
10217	Кайык -влак ты кечылан кечывалвелыш тарванат.
10218	Кайык-влакым шымлыше шанче ужаш орнитологий маналтеш.
10219	Кайыккомбо Корно (але Галактика кугу тиштеге) — кугу шӱдыр системе.
10220	Кайык: ойлымаш-влак; Сентябрь: почеламут // Ямде лий.1979. 8 сент.
10221	Кайык, чоҥештен толын, кочкаш шинчын, да комдо кӧргыш логалын – леведыш тудым петырен.
10222	'…Кайымет велыш шӱм вургыж ончальым-' Шем чодыра Корно валне шога.
10223	Кайын ужын ужата, 61); Пондашы¬же выж-вуж лойгалтеш, упшымат парняж дене гына шерын до¬кан («Ончыко», 5№, 1979, 75).
10224	† * Какшамарий чодырам аралыме пӧрт ( ) — пытыше пӧрт.
10225	Какшамарий ял шотан илем * Какшамарий ( ) — ял.
10226	Какшамарий ял шотан илемын рӱдерже.
10227	Какшамарий ялын Московский уремышкыже савырнен.
10228	Какшамарий ялын Октябрьский ден Ленин уремлашкыже савырнен.
10229	Какшамарий ялын уремлашкыже савырнен.
10230	Какшамарий ялын эргыже Н.С. Семенов Кÿркедыштат, Андраулыштат шкаланже суртым чоҥаш пижын огыл, казна илем дене серлаген.
10231	† * Какшамбал ( ) — пытыше ял.
10232	Какшан воктене: ойлымаш // Марий коммуна. 1988. 28 сент.
10233	Какшанмучаш сола деке ушалтын.
10234	Какшанмучаш ял шотан илем * Какшанмучаш ( ) — сола.
10235	Какшанмучаш ял шотан илемын рӱдерже.
10236	Какшан: роман // Ончыко. 1997.
10237	"Какшан сер ӱмбалне ломбо" - тыге маналтын почеламутчо Геннадий Матюковскийын мутшылан возымо семлызе Кузьма Смирновын мурыжо.
10238	«Какшан ӱмбалне Кугыжан олаже» («Царёв город на Кокшаге») --- тыге тӱҥалтышыште у орым лӱмденыт, тышечак вара кӱемалтше лӱм шочын --- Царевококшайск --- 1584 ийыште негызлалтын, Шучко Йыванын колымыж деч вара.
10239	Какшан ял шотан илем * Какшан ( ) — посёлко.
10240	Какшар кундем (йӱдв.
10241	Какшар кундемын рӱдыжӧ.
10242	Каласаш кÿлеш, 1930-шо ийлаште поэтын творчествыжым эн келгын да кумдан лачак тудо, А.Эрыкан, шымлен: 1936 ий кеҥежым " Рвезе коммунист " газетеш " Олык Ипай нерген ик - кок мут " ден " Талантын пеледмыже " статьялам савыктен.
10243	Каласаш кÿлеш, тошто саманным кызытсе илыш дене пÿртÿс гоч танастарымаш – поэтын йöратыме художественный йöнжö.
10244	Каласаш кÿлеш, тудын творчествыжым критик, писатель-влак чот эскерен шогеныт, кеч-могай у произведенийже лекме почеш рецензий-влак шочыныт.
10245	Каласаш кӱлеш, композитор Кузьма ден Никита Смирновмытат тушечак улыт.
10246	Каласаш кулеш, ойлымашын геройжо, Кавырля, марий калыкын илышыж деч поснак ойыртемалтше илыш дене ила, туге гынат кушко гынат ок мие, кушко гына огеш шу – чыла вереат капиталистический обществын типичный обстоятельствышкыже логалеш.
10247	Каласаш кулеш: тиде ойлымаште Я.Элексейн марий кундемын чодыражым, тудын моторлыкшым, шуко йуквн улмыжым, поянлыкшым пеш сылнын суретлен.
10248	Каласаш кӱлеш, ятыр кундемыште тыгайрак сынан модмаш лийын.
10249	Каласем: паша йӧратыме, вес вере шкемым омат шиж, омат уж, вес профессий дене пашажым ыштенат ом керт, очыни.
10250	Каласен кодыман, Мышкар Курык гыч Мушко вӱд йоген лектеш.
10251	Каласен кодыман, Светлана Николаевнан ятыр почеламутшылан семым келыштарыме, муро-влак шочыныт.
10252	Каласен пытарыме годым Лекайн кычкыралын: «Могай чапле фактический материал!»
10253	Каласкален лач ик йолташлан-яндар кагазлан.
10254	Каласыман, ÿдырамашым шкенжымат пелашыж почеш поген налыныт да 1940 ий шорыкйол тылзе марте петырен шинчыктеныт.
10255	Каласыман: кызытсе саманыште южышт Октябрь революций калыкын ÿшанжым сулен кертын огыл маныт.
10256	Каласыман, поэтын лирикышты-же мӱкшын образше чӱчкыдын палдырна.
10257	Каласыман Российыште григориан кечышотым пуртымо нерген Декрет. 26 Шорыкйол, 1918 ий.
10258	Каласыман, самырык почеламутчо лудаш йӧратен да лудмо книгаште келшыше оҥай верым посна блокнотыш возгален шоген, тыгай блокнотшо икмыняре лийын.
10259	Калашников Николай Яковлевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10260	Калашников Чавайным йöратен илен ".
10261	Калашниковым мый шагал палем.
10262	Календарь деч зависитлен, Йӱдвел полушарийыште телымсе кечышогымаш Теле тылзын 21-ше але 22-шо кечынже, а Кечывалвел полушарийыште — Пеледыш тылзын 20-шо але 21-ше кечынже лиеш.
10263	Календарь ком шенгелан кече лекме-шичме шот ончыкталте; календарьын комжо вичкыж лийын да шахматла ыштыме корешыже воштак лектын, кугыжам решетка коклаш шындымыла веле койыктен.
10264	Калимантан, Сулавеси, Суматра, Ява отро-влак коклаште верланен.
10265	Калимантанын серыштыже мангр чодра кушкеш.
10266	Калинин Алексей Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10267	Калинина Лидия Ивановна — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10268	Калинина Полина Романовна — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10269	Калининград вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
10270	Калинин Михаил Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10271	Калинин Николай Матвеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10272	Калинин Николай Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10273	Калинин Павел Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10274	Калинкин Павел Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10275	Калинов Ефим Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10276	«Калифорниа» Твенлан тыланеныт турнеш штат ден каяш, лекцийым лудаш.
10277	Калифорний штатыште, мутлан, модмо автомат-влакым йӧршын чареныт.
10278	Калтан озаже ик-кок тау мут дене гына серлага, нимогай пӧлек нергенат ойлаш ок логал, мӧҥгешла, шкешт гына кугу унала теммешкышт кочкын-йӱын лектын каят.
10279	Калтаса кундем * Амчемучаш ( ) — ял.
10280	Калтаса кундемысе погынын депутатше.
10281	Калуга вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
10282	Калык 1 Шорыкйол 2005 ийысе шотлымаш почеш кундемыште 10 800 еҥ ила.
10283	Калык 1 Шорыкйол 2005 ийысе шотлымаш почеш кундемыште 24 500 еҥ илен.
10284	Калык 1 Шорыкйол 2005 ийысе шотлымаш почеш кундемыште 30 400 еҥ илен.
10285	Калык Арынысе черкыш коштыт.
10286	Калык-влак кокла гыч суас -влак — 63,3 %, руш -влак — 21,2 %, марий -влак — 15,3 % иленыт.
10287	Калык-влак кокласе авиаспорт федераций классификаций, да таҥасымаш эртыме радамым эскера.
10288	Калык-влак кокласе келшымаш почеш, дипломатлан посна рангым да дипломат иммунитетым пуат.
10289	Калык-влак кокласе кече * Калык-влак кокласе информаций кече палемдалтеш.
10290	Калык-влак кокласе Олимпий комитет бэнди модмашым телыме спорт тӱрлык-влак радамыш пуртен, но але марте Олимпиадын программышкыж ешарен огыл (лач VI-шо Телымсе Олимпий модмашште 1952 ийыште Осло олаште бэнди спорт тӱрлыкым калыклан ончыктеныт.
10291	Калык-влак кокласе пайрем * Хэллоуин, шнуй-влакын кечышт.
10292	Калык-влак кокласе федерацийыште тичмаш праван-влак 51-ын улыт.
10293	Калык-влак кокласе шудо хоккей федераций таҥасымаш-влакым эртара.
10294	Калык-влак: * руш 11 878 тӱж.
10295	Калыкгокласе Кудо Федерацийлан Олимпиадыш пураш жап толын шуын.
10296	Калык да эстрада муро -влакым руш да марий йылме дене йоҥгалтарымыж дене кумдан чапланен.
10297	Калык деке лукташ.
10298	Калык дене келшен илен.
10299	Калык илышым саемдыме чын корным ужын моштен огыл.
10300	Калык илышым чоҥа, стройкылаште, нур пашаште чот тырша.
10301	Калык Илян кечым пагален эртара.
10302	Калык йылмымат устан кучылтын, мутлан, тӱрлӧ оҥартыш мутым пуртен, у рифмым муын, почеламутшым сайын йоҥгалтарен.
10303	Калык йылмын поянлыкше дене пайдаланымаш В. Ивановын творчествыштыже саскам конден.
10304	Калык карт дене пырля Агавайрем юмо деч, пӱртӱс вий деч шурнан пасум аралаш, сай игечым колташ, осал мардеж, йӱр-тӱтан деч, тӱрлӧ шукш-копшаҥге деч аралаш, кумал шогышо калыклан поро шулык ден серлагышым пуаш йодын.
10305	Калык кечышот почеш теле покшым налме дене тӱҥалеш, лум шулаш тӱҥалме дене пыта.
10306	Калык кокла гыч лекше, кöргö ÿнаран еҥ илышыште йоҥылыш корныш тошкалын, шуко шемерым ондален, пызырен.
10307	Калык кокласе астрономический ушемын ойлымыж почеш, вашке Плутонын спутникше Харон спутник лиймым чарна.
10308	Калык коклаште палемдалтмыже 2010 ийын 16 ноябрьыштыже ЮНЕСКО Фламенко куштымашлан Тӱнямбал Наследийын статус объектшым пӧлеклен.
10309	Калык коклаште тÿрлö осал шонымашым шаркала.
10310	Калык коклаште тудым бачышка Тикын Епремыч маныныт.
10311	Калык коклаште шордо олмеш чÿчкыдын пÿчӧ манын кутырат.
10312	Калык композиторлан овацийым ыштен.
10313	Калык куанен колыштын, моланже пале: оперым марий композитор Э.Сапаев возен, тудын возымо нотыж почеш марий музыканче-влак шоктеныт да марий мурызо-влак муреныт.
10314	Калык кушташ йодын гын, куштенат пуэн.
10315	Калык кызытат тудын пашаже-влакым куанен лудеш да порын-порын шарна.
10316	Калыклан йылме дене кутырен моштымаш пеш шагал.
10317	Калыклан тиде модмаш моткоч келшен, да санденак тиде ийыштак тӱжем наре команде шочын.
10318	Калыклан «Фотография на партбилет» сӱрет деч вара палыме лийын.
10319	Калык муро гыч, калык ой гыч эн тутлыжым, моторжым ойырен налын, чылт шке семынже шÿм шомакшым каласен: Шем чодыра да пасу, ужар олык, Канде вÿд ден темалше эҥер, Лекше кече эрден - чевер олык, Тиде Морко, мыйынат шочмо вер.
10320	Калык муро поянлыкымат шотыш налме.
10321	Калыкмурым, калыкмутым кучылтын, поэт тӱрлӧ сӱан сценым пешраш ончыктен: теве кузе сӱан калык ӱдыр налаш кудалеш, теве кузе сӱаныште мурат, куштат.
10322	Калыкмурым, калыкмутым пеш шуко поген.
10323	Калыкнан поро лӱмжӱ верч тургыжланышаш уке – ок вожылтаре.
10324	Калыкнан шке шамжым кычалме пагытыште тудо шочын да тӱзланен.
10325	Калык нуным сайын вашлийын.
10326	Калык ожнысек тыге ойлен: «Йоча сурткöргылан ямым пурта», «Йоча – еш эҥертыш».
10327	Калык ойпогым тыршен погымыжо, эрвел марий илыш-йÿла нерген возымыжо умбакыже шкегыч сераш таратен шогат.
10328	Калык ой почеш, купыш кошташ ок лий, кӧ купышто ош имньым ужеш – тудо вашке илыш дене чеверласа.
10329	Калык ой почеш, тиде кечын мардеж путырак талышна.
10330	Калык ой почеш ты кече деч вара кайык-влакын йӱкышт шыплана, шӱшпык гына Петро кече марте шӱшка.
10331	Калык ой почеш ты кечын кечывалвелыш пытартыш кайыккомбо кашта чоҥешта.
10332	Калык ой почеш ты кечын мландӱмбалне шем вий коштеш да еҥ-влаклан ӱчым ыштылеш.
10333	Калык ой почеш, ты кечын мӧҥгыштак шинчыман.
10334	Калык пале Авраамий да Анастасия-влакын кечышт.
10335	Калык пале * Епимын кечыже.
10336	Калык пале Ион да Фокан кечыже.
10337	Калык пале * Лукан кечыже.
10338	Калык пале * Марий пайрем календарь почеш 8 Пеледышыште Пактай пазар кече палемдалтеш.
10339	Калык пале почеш тиде кечын Великий Устюгышто чот йӱштӧ тӱҥалеш, теле шке вийжым налеш.
10340	Калык пале Руш калык пале почеш тиде кечым Федул кече лӱмденыт.
10341	Калык пале * Тиде кечын вольыкым кудывечыш колтет, да тудо вӱташке пураш тырша гын – эше йӱштӧ да луман лиеш.
10342	Калык палымат эскереныт: ӱвыра шуко гын, игече сай лиеш.
10343	Калык поэзий, тÿрлö шке шотан йÿла чонжым куандарен, шуко уым пален налаш полшен.
10344	Калык Сотнур селашке Троицкий черкыш кумалаш коштын.
10345	Калык театрь «Пеледыш пайрем», «Воштылаш гын, воштылаш», Марий кугыжаныш театр «Тулык ава», «Пусаксолаште томаша», «Пелчан кугыжа» пьесыже-влак почеш спектакльлам шынденыт.
10346	Калык тудым йӧратен колыштын.
10347	Калык тудым пагала, сай рвезе манаш тÿҥалеш.
10348	Калык Тӱҥ шотышто кундемыште марий -влак илат.
10349	«Калык тушман» семын арестоватлыме И.Н.Коведяев 1937 ий 20 апрельыште йодыштмо годым Унчо школым тунем пытарымыж нерген каласенат, следователь вигак йодын: «Ефремовын миссионер пашаже могайрак лийын?»
10350	Калык тушманын шочшыжо улат гын, шурген-осалланен коштын ончы-ян!
10351	Калык ты кечын пӱртӱсын йӱкшым колыштын.
10352	Калык у деч у пӧртым чоҥа да ял уремым сылнештара.
10353	Калык усталык фестивальын лауреатше.
10354	Калык чот - 1 013 тӱж.
10355	Калыкчот 101 тӱж.
10356	Калыкчот 102 тӱж.
10357	Калыкчот 103 тӱж.
10358	Калык чот - 1 049 тӱж.
10359	Калыкчот 104 тӱж.
10360	Калыкчот: 105 еҥ (2004 ий).
10361	Калык чот - 1 064 тӱж.
10362	Калыкчот 106 тӱж.
10363	Калык чот - 1 076 тӱж.
10364	Калыкчот — 10,8 тӱж.
10365	Калык чот - 1 095,2 тӱж.
10366	Калыкчот 10,9 тӱж.
10367	Калыкчот - 10 амион еҥ.
10368	Калыкчот 110 тӱж.
10369	Калык чот - 1 119 тӱж.
10370	Калыкчот 11 295 еҥ (2001).
10371	Калыкчот 11,3 тӱж.
10372	Калык чот - 1 145 тӱж.
10373	Калыкчот 11 473 еҥ (2001).
10374	Калык чот - 1 162 тӱж.
10375	Калыкчот: 116 еҥ (2005 ий).
10376	Калыкчот 117 тӱж.
10377	Калыкчот 118 тӱж.
10378	Калыкчот 121 тӱж.
10379	Калык чот - 12 281 тӱж.
10380	Калыкчот 12,3 тӱж.
10381	Калык чот - 1 253 тӱж.
10382	Калыкчот 126 тӱж.
10383	Калык чот - 1 272 тӱж.
10384	Калык чот - 1 274,5 тӱж.
10385	Калыкчот 129 тӱж.
10386	Калык чот - 1 329 тӱж.
10387	Калыкчот: 132 еҥ (2002 ий).
10388	Калык чот - 1 334 тӱж.
10389	Калыкчот 133 тӱж.
10390	Калык чот - 1 342,1 тӱж.
10391	Калык чот - 1 368,7 тӱж.
10392	Калык чот - 1 375 тӱж.
10393	Калыкчот 13 770 еҥ (2001).
10394	Калыкчот: 137 еҥ (2003 ий).
10395	Калыкчот 139 тӱж.
10396	Калыкчот: 1419 еҥ (1999 ий).
10397	Калык чот - 1 422 тӱж.
10398	Калыкчот 14,4 тӱж.
10399	Калыкчот 144 тӱж.
10400	Калыкчот: 145 еҥ (2003 ий).
10401	Калыкчот 145 тӱж.
10402	Калыкчот 146 тӱж.
10403	Калыкчот 14 773 еҥ (2001).
10404	Калыкчот 14,8 тӱж.
10405	Калык чот - 152,4 тӱж.
10406	Калык чот - 1 532 тӱж.
10407	Калык чот - 1 541 тӱж.
10408	Калыкчот 15 478 еҥ (2001).
10409	Калыкчот 155 тӱж.
10410	Калык чот - 1 567 тӱж.
10411	Калыкчот 1,5 млн.
10412	Калыкчот: 161 еҥ (2010 ий).
10413	Калыкчот: 16 еҥ (2004 ий).
10414	Калыкчот 172 еҥ наре.
10415	Калыкчот 172 тӱж.
10416	Калыкчот 173 тӱж.
10417	Калык чот - 1 751 тӱж.
10418	Калыкчот 17 680 еҥ (2001).
10419	Калыкчот: 182 еҥ (2003 ий).
10420	Калыкчот: 183 еҥ (2002 ий).
10421	Калык чот - 1 843 тӱж.
10422	Калык чот - 1 855 тӱж.
10423	Калыкчот 185 тӱж.
10424	Калыкчот 18 833 еҥ (2001).
10425	Калыкчот 191 тӱж.
10426	Калык чот - 1 947,3 тӱж.
10427	Калыкчот 19 495 еҥ (2001).
10428	Калык чот - 1 974 тӱж.
10429	Калыкчот 197 тӱж.
10430	Калыкчот 19,8 тӱж.
10431	Калыкчот: 19 еҥ (2004 ий).
10432	Калыкчот ( 1 Шорыкйол 2012 ийлан) — 252 935 еҥ. 1584 ийыште Вӧдыр Иоаннович кугыжа олалан негызым пыштен.
10433	Калыкчот 2002 ийыште Кечывалвел федерал йырвелыште (Йӱдвел Кавказ ФЙ деч посна) 13 798 404 еҥ ила, Россий калыкчот деч тиде 9,45 %.
10434	Калыкчот 2006 ийыште Монакын калыкчотшо 35 656 еҥ.
10435	Калык чот - 2 016 тӱж.
10436	Калыкчот 205 тӱж.
10437	Калыкчот 20,6 тӱж.
10438	Калыкчот 207 тӱж.
10439	Калыкчот 209 тӱж.
10440	Калыкчот 20 тӱж.
10441	Калыкчот 2 135 тӱж.
10442	Калыкчот 222 тӱж.
10443	Калыкчот 22 371 еҥ (2001).
10444	Калыкчот 22,3 тӱж.
10445	Калыкчот 223 тӱж.
10446	Калыкчот: 230 еҥ (2004 ий).
10447	Калык чот - 2 330 тӱж.
10448	Калыкчот 23 642 еҥ (2001).
10449	Калык чот - 2 398,8 тӱж.
10450	Калык чот - 2 422 тӱж.
10451	Калыкчот 24 447 еҥ (2001).
10452	Калыкчот: 2450 еҥ (2004 ий).
10453	Калык чот - 2 503,3 тӱж.
10454	Калыкчот 25 951 еҥ (2001).
10455	Калыкчот 269 тӱж.
10456	Калык чот - 2 709 тӱж.
10457	Калык чот - 2 742 тӱж.
10458	Калык чот - 2 790,8 тӱж.
10459	Калык чот - 2 817 тӱж.
10460	Калык чот - 2 871 тӱж.
10461	Калыкчот 28 тӱж.
10462	Калык чот - 2 937 тӱж.
10463	Калыкчот 29 665 еҥ (2001).
10464	Калык чот - 2 985 тӱж.
10465	Калыкчот 2 млн.
10466	Калыкчот 303 еҥ наре.
10467	Калык чот - 3 062 тӱж.
10468	Калыкчот 31,6 тӱж.
10469	Калыкчот 31,7 тӱж.
10470	Калыкчот 31,8 тӱж.
10471	Калык чот - 320,6 тӱж.
10472	Калыкчот — 320 млн еҥ (2013 ий, оценка; тӱняште 3-шо верым айла).
10473	Калык чот - 3 213,3 тӱж.
10474	Калык чот - 3 289,8 тӱж.
10475	Калыкчот 343,3 тӱж.
10476	Калык чот - 3 485,3 тӱж.
10477	Калыкчот: 34900 еҥ (2002 ийысе почеш).
10478	Калыкчот 35 199 еҥ (2001).
10479	Калыкчот 357 тӱж.
10480	Калык чот - 3 581 тӱж.
10481	Калыкчот 36,3 тӱж.
10482	Калыкчот 38,3 тӱж.
10483	Калыкчот 38 тӱж.
10484	Калыкчот — 391,1 тӱж.
10485	Калыкчот 402,7 тӱж.
10486	Калыкчот: 40 еҥ (2002 ий).
10487	Калыкчот - 4,1 амион еҥ.
10488	Калык чот - 4 254 тӱж.
10489	Калык чот - 4 315,8 тӱж.
10490	Калык чот - 4 369 тӱж.
10491	Калыкчот 4,6 тӱж.
10492	Калык чот - 4 724 тӱж.
10493	Калык чот - 4 802 тӱж.
10494	Калык чот - 493,3 тӱж.
10495	Калыкчот: 4 еҥ (2005 ий).
10496	Калыкчот 5 061 еҥ (2001).
10497	Калык чот - 5 188 тӱж.
10498	Калык чот - 5 229,2 тӱж.
10499	Калык чот - 568 тӱж.
10500	Калыкчот: 571 еҥ (2004 ий).
10501	Калык чот - 5 726 тӱж.
10502	Калыкчот 6 029 еҥ (2001).
10503	Калыкчот 616,9 тӱж.
10504	Калыкчот 625 тӱж.
10505	Калык чот - 626 тӱж.
10506	Калыкчот 62 тӱж.
10507	Калыкчот 63 тӱж.
10508	Калык чот - 6 517 тӱж.
10509	Калыкчот 65 тӱж.
10510	Калык чот - 662 тӱж.
10511	Калыкчот 6,6 тӱж.
10512	Калыкчот 68,1 тӱж.
10513	Калык чот - 6 897 тӱж.
10514	Калыкчот: 6 еҥ (2005 ий).
10515	Калыкчот 6 тӱж.
10516	Калыкчот: 71 еҥ (2004 ий).
10517	Калык чот - 731 тӱж.
10518	Калыкчот: 735 еҥ (2005 ий).
10519	Калыкчот 76 тӱж.
10520	Калык чот - 776 тӱж.
10521	Калык чот - 780 тӱж.
10522	Калыкчот 784 тӱж.
10523	Калыкчот 815 тӱж.
10524	Калык чот - 816,9 тӱж.
10525	Калык чот - 833 тӱж.
10526	Калыкчот: 876 еҥ (2001 ий).
10527	Калыкчот 88,2 тӱж.
10528	Калыкчот 8 838 еҥ (2001).
10529	Калык чот - 885,8 тӱж.
10530	Калыкчот — 8,8 тӱж.
10531	Калыкчот 88 тӱж.
10532	Калыкчот 9 004 еҥ (2001).
10533	Калыкчот 90 152 еҥ (2001).
10534	Калыкчот 9 025 еҥ (2001).
10535	Калыкчот 9 097 еҥ (2001).
10536	Калыкчот: 91 еҥ (2005 ий).
10537	Калыкчот 94 875 еҥ (2001).
10538	Калык чот - 955 тӱж.
10539	Калыкчот 95 тӱж.
10540	Калык чот - 9 815 тӱж.
10541	Калык чот - 9 876 тӱж.
10542	Калыкчот 9,8 тӱж.
10543	Калыкчот 998 тӱж.
10544	Калык чот иземме дене 2005 ийыште автобус коштмым чареныт.
10545	Калыкчот Калык-влак (2010): суас -влак — 58,1%, руш -влак — 25,2%, марий -влак — 8,0%, одо-влак — 6,4%.
10546	Калыкчот Калык-влак (2010): суас-влак (97%), марий -влак (1,7%).
10547	Калыкчот Ялыште чылан марий улыт.
10548	Калык шагалеман, пуста сурт-влак шукемыныт. 50 наре сурт гыч 9 веле кодын,колхоз сӱмырлен шуын,рвезе калык чылан олашке илаш куснаш тыршат.
10549	Калык шке нерген гына шонышо-влакым социализм чоҥымо корно ӱмбач кеч-кунамат ӱштыл шуа.
10550	Калык шогале Ямай йыр вӱд семын».
10551	Калык шонымо почеш, шнуй Илья чоткыдо, пеҥгыде, но тунамак полшышо да пагалыше.
10552	Калыкым ондален, калык вий дене поян-влакын пойымыштым раш пален налеш.
10553	Калыкын вес лӱмжӧ-влак Суас Элыште да Одо Элыште илыше марий-влак суас-влакым сӱас маныт.
10554	Калыкын илыш-йӱлаже, шкешотан культуржо, историйже, виян толмыжо сӱретлалтеш.
10555	Калыкын ойлымо почеш, волгалтше пӧртыш Иисус Христос пурен лектеш, кажныжым благословитлен кода.
10556	Калыкын ой -поянлыкше семын шотлалтеш гынат, илышыште марий-влак кокла гыч шукын ойӧрӧлан ӱшанат.
10557	Калыкын тÿня умылымашыжым, технологийжым, еҥ-влакын усталыкыштым ушен шогышо калык пайрем ден йÿла-влак тачат марий айдемын илышыштыже кумда верым айлат.
10558	Калыкын, тачысе илышын йодмыжым чаплын шукташ – писатель-влакын эн кугу суапышт.
10559	Калыкын устный творчествын художественный поянлыкшылан фольклорым шымлыше семын икмыняр статьяштыже анализым ыштен.
10560	Калыкыш лекмылан нуно чот ямдылалтыт, спорт таҥасымаш годым виян, кумылым нӧлтышӧ куштымашым ончыктыман, сандене черлидинг у спорт тӱрлыкыш савырнен.
10561	Калыкыште Ваз-2101 автомашина деке кок лӱм пижын: эн ончыч "единичка", а 1980 ийла мучашыште-"Копейка".
10562	Калыкыште модмаш угыч пагалымашым сулен.
10563	Калыкыште ныжыл эстраде муро -влакым йоҥгалтарымышт дене палыме улыт.
10564	Калыкыште сайын палыме огыл.
10565	Калыкыште тиде чапкӱ «Медный всадник» лӱмым налын.
10566	Калыкыште тудым Александр Ток лум дене палат.
10567	Калыкыште тудым Ахмет Асаев лӱм дене палат.
10568	Калыкыште тудым Зоя Вис-Вис лӱм дене палат.
10569	Калыкыште тудым Илья Ломберский лӱм дене палат.
10570	Калыкыште тудым Ислибай лӱм денат палат.
10571	Калыкыште тудым Сайн эрге Сайгелде лум дене шарнен кодыныт.
10572	Калыкыште тудым тыгак Ирсан лӱм дене палат.
10573	Калыкыште тӱрлӧ калык пале коштеш.
10574	Калыкыште тыгай ой уло: айдеме, уке лиймекше, ош тÿняште эше тынаре ила, мыняр тудым шарнат.
10575	Калыкыште юмызым чӱчкыдын "бачышка" (батюшка) але "ача" лӱмдат, мутлан, Пагул ача, Миклай ача.
10576	Кальсин Александр Кузьмич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10577	Кальсин Павел Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10578	Кальсин Фёдор Тимофеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10579	Калю – чын марий лӱм.
10580	Калягин Иван Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10581	Камаев Дмитрий Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10582	Камаев Дмитрий Петрович — кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10583	Камаз-5320 - бортовой тягач, Камский автомобильный завод 1976 гыч 2000 ий марте луктын.
10584	Камалетдинова Л. Кусарыме муро утларак лишыл?
10585	Каменев Никита Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10586	Каменский Александр Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10587	† * Каменский чодыра пӧрт ( ) — пытыше илем.
10588	Кампора-Сан-Джованни Кампора-Сан-Джованни ( ) — Кечывалвел Италийыште порт да Калабрий регионын frazione.
10589	Камчатке мланде ( ) — Россий Федерацийысе регион.
10590	Камша кундем * Йыгра ( ) — ял.
10591	Камша марте торалык - 15 км., Элнет марте - 5 км., Варале марте - 6 км.
10592	Камша ола гычын ял марте автобус кажне кечын 4 гана коштеш.
10593	Кӓмыл кӧргысӧ келшык ок шыкто, инструкций ужашым компучыр адак да адак шукта.
10594	Канагавыште Кугу Толкын, 1823—1831 ийла Кацусика Хокусай ( ) — япон сӱретче.
10595	Канаде ваштареш модмашште Валерий когынек гана модаш лектын.
10596	Канаде Совет Ушем ваштареш модеш.
10597	Канадец шамыч тыгаяк легендым шкаланышт шонен луктыныт.
10598	Канадын Кубокшо верч турнирлаште - 11 матч.
10599	Канадын Кубокышкыжо эше логалаш шонен, но 1981 ийысе Кубокыш тудым налын огытыл.
10600	Канадын сеҥалтмыжлан уло тӱня ӧрын каен.
10601	Канадысе модмашын пытартыш модмашыштыже Харламов ик гол пас дене гына ойыртемалтын.
10602	Канадысе спортсмен Бобби Кларк клюшкын ыргакаж дене Валерийын руалын.
10603	Канадысе спортсмен шкеже тыге ойла: Тыгодым Кларк штрафым гына налын, модмаш гыч тудым кораҥден огытыл.
10604	Канадыште эн кугу икымше ола.
10605	Каналтымеке, кокымшо таймыште команде-влак капка дене вашталтыт.
10606	Канаш-Крымыш веле: мыскара ойлымаш // Марий коммуна. 1991. 23 окт.
10607	Каҥашымашлашке студент-влак гына огыл, туныктышо, политик, шанчызе, кумдан палыме еҥ-влак толедат.
10608	Каҥашымаш обкомын пöлкажым вуйлатыше Кобозовын да Моско гыч толшо Новичын вÿдымышт почеш эрта.
10609	Кандалге тӱсан прямоугольный ший тӱсан шордо сӱретлыме.
10610	Кандаш ияш годымжо Арын школ-интернатышке тунемаш пура. 1923 - 1927 ийлаште ты школым Чавайн вуйлатен.
10611	Кандаш ияш кум меҥге наре торашке шинчымашым погаш коштеш.
10612	Кандаш классым Марисола школышто тунем пытарен.
10613	«Кандаш классым Токтар школышто пытаренам, тичмаш образованийым Чорай школышто налынам.
10614	Кандаш классым тунем лекмыж деч вара Ежово селасе ял озанлык техникумыш тунемаш толын да ветеринар специальностьым налын.
10615	Кандаш классым тунем пытарыме нерген свидетельствым Янетов фамилий дене пуаш логале.
10616	Кандаш сӱретан поэтический драме // Ончыко. 1977.
10617	Кандашымше классыште тунеммыж годым музык ден туныктышыжо мурашлан умылыдымашыже уке манын, но вес кечыланак Элвис мӧҥгешлыкым доказатлаш шке гитарыжым конден да «Keep Them Cold Icy Fingers Off Me» хитым шергылтарен.
10618	Кандашымше марий калык погынышто Кирилл уна лийын, марий калыкын мер илышыштыжат моткоч кугу пагалымашым сулен.
10619	Кандаш эн кугу ола элыште.
10620	Канде кайык лийын, чоҥештен тазам.
10621	Кандидат-влакым министерстве-влак, Марий Элысе ведомство-вдак, президент ушем, организаций, ВУЗласе шанче каҥаш-влак темлен кертыт. 2008-ше ийлан Марий Элыште тиде премийым 91 еҥ налын шуктен.
10622	Кандыра: мыскара ойлымаш // Марий Эл. 1993. 12 янв.
10623	Канзас ( ) — УАШысе регион, штат.
10624	К.Аникинан пашаже да актер мастарлыкше Марий Эл тӱвыра, печать да калык-влак кокласе кыл шотышто министерствын Почётан чап таныкше дене палемдалтын.
10625	Каннский фестивальысе «Шӧртньӧ пальме укш» («Золотая пальмовая ветвь») да вич «Оскар» премийже.
10626	Канск - кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
10627	Кантатым концерт-влакыште да черкылаште йоҥгалтарат.
10628	Кантатыш хор, речитатив-влакым, арий-влакым, а вара оркестр дене пырля дуэт-влакым пурташ тӱҥалыныт.
10629	Каныме верла Ялчык Ер Ялчык Ер Тӱҥ статья: Ялчык Ер Кӱчыкъер Тӱҥ статья: Кӱчыкъер Мушан Ер Тӱҥ статья: Мушан Ер Сузак Ер Тӱҥ статья: Сузак Ер Ваштаран Курык Тыште тыгай лӱман санаторий, Ужар Памаш, Пугачёв Тумо верланеныт.
10630	Каныш 13:00 гыч 14:00 марте.
10631	Каныш годым самырык тукым лÿҥгалтыш йыр погына.
10632	Каныш жап - 5 минут.
10633	Каныш кечын: почеламут // Ямде лий. 1969. 22 фев.
10634	Капеллыште мурен коштшыжла ала-кузе сольный концертым ыштышаш нерген шоненат огыл.
10635	Капеллыште рушла да марла у деч у произведений-влакым муреныт, Россий мучко тÿрлӧ олалашке гастроль дене коштыныт.
10636	Капитан Кусто семын палыме.
10637	Капка кугыт, пасу тӱр, шайбым колтымаш шотышто правиле-влак ойыртемалтыныт.
10638	Капкам нигӧ оролен шоген огыл, молан манаш гын, Корейыште 1-ше номеран калыкле поянлыкым иктаж-кӧн шалаташ кумылжо лиеш, манын, нигӧ шоненат огыл.
10639	Капка ончыко куржылден налаш лекна.
10640	Капкаорол-влак 1 але 13, тыгак 15 номеран йошкар тӱсан упшым чийышаш улыт.
10641	Капкаорол-влак оролымо пашам клюшко деч посна шуктат.
10642	«Капка орол» ойлымаште Орой, Савин ватыже, колхозышто гына помыжалтын, шке вийжым пален налын.
10643	Капкаорол пасушто (вӱдыштӧ) огыл лийын, вет мечым серыш пышташ тыршеныт, капкаорол серым арален шоген.
10644	Капкаоролын клюшкыжо пасу модшын клюшкыж деч изиш ойыртемалтеш.
10645	Кап-кылже косар гай, сандене тудым тугак косаргол маныт.
10646	Кап-кылже, кушкын годым пеҥгыдемеш да варажым ок вашталт, тылеч посна метаморфоз лийын кертеш.
10647	Кап-кылже пешыже кугу огыл гынат, тöпката вачан, изиш пÿгыррак.
10648	Каплан тарванылаш полшат гына огыл, тыгак чогашыл-влак деч мемнан капнан физиологий паша шога.
10649	Капшым Косолоп села покшелан, Герой С. Суворовын лӱмжым нумалше садеш, тойымо.
10650	Капыште питательный семын шотлалтеш, тӱҥ шотышто триглицерид-влак гыч шога.
10651	Капыште тиде гормон вияҥме дене айдемын омыжо шуеш.
10652	Караваев Георгий Семёнович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10653	Карагӧл кундем * Быргынде ( ) — ял.
10654	† Каракша ял шотан илем * Изи Каракша (Каракша) ( ) — ял.
10655	Каракша ял шотан илемын рӱдерже.
10656	Карамщиков Гаврил Михайлович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10657	Карасев Сергей Алексеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10658	† * Карасъер чодыра участок ( ) — пытыше илем.
10659	Карательный отряд-влак верысе калыкым пеш чот орландарен пуштеденыт.
10660	Карачай-балкар йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе карачай-балкар тиштер 1936 ийыште пеҥгыдемдалтын да 1960 ийлаште кок гана реформлалтын.
10661	Карачев Василий Георгиевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10662	Карачев Максим Иванович — Йошкар Тисте орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10663	† * Карачурино пристань ( ) — пытыше илем.
10664	Караш вышке Камиял ялыште шога, тиде вышкым 2000 ийлаште чоҥеныт.
10665	Карелий, Коми Республикын кечывалвелныже, Архангельск велыште, тыгак вольыкым ашнат.
10666	Карелий Республик (лив.
10667	Карел йылмысе тиште-влак : 750px Латин тиштер негызеш кызытсе карел тиштер 2007 ийыште пеҥгыдемдалтын.
10668	Карен онча шинчажым, Огеш пале куважым.
10669	Карл Бенц кум колесан моторизованный экипажшылан патентым налын.
10670	Карло Гольдони драматурглан посланийыште Анна Жиром Вивальди «тыршыше тунемше» манын палдарен.
10671	Карлыган ял шотан илем * Кугу Карлыган ( ) — ял.
10672	Карлыган ял шотан илемын рӱдерже.
10673	Карлын икымше туныктышыжо ачаже лийын, лӱмлӧ чех педагок Винцель Черни.
10674	Кармазиков Александр Никитич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10675	Кармазиков Алексей Игнатьевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10676	Кармазин тыште чын корным кучен, шанче негызеш тудын кÿлешлыкшым умылтарен кертын.
10677	Кармазин шотыштат схеме тÿрыс ямде лийын.
10678	Кармазинын пелашыже, Зоя Ефимовналан, увертареныт, пуйто тудын марийже 1942 ий сÿрем тылзын 26-шо кечынже колен.
10679	Кармазинын теоретический шымлымашыж нерген ойлымо годым тудын «Марий йылмэ лончыш» кок томан книгажым öрдыжеш кодаш ок лий.
10680	Кармазинын шонымыж почеш, алфавитыште руш буква-влак лийшаш улыт, но эше 7 у пале ешаралтшаш, а орфографий орфоэпий дене кертме семын икгайрак лийшаш улыт.
10681	Карман — кужу жап аралалташ йӧнештарыме, кӱкшӧ пырдыж дене йыр авырыме вер.
10682	Карме шичме дене рамыште тамкалалтын… Залыште теҥгыл да пӱкен-влак ряд дене шогат… Тыште еҥ-влак чылан гаяк шӱлыкан коштыт.
10683	Карпов Александр Степанович — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10684	Карпов Андрей Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10685	Карпов Григорий Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10686	Карпов Иван Архипович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10687	" Карповым тылеч кок арня ончычак паша гыч кораҥденыт, партий гыч луктыныт да арестоватленыт.
10688	Карпуш, тыгаяк лÿман произведенийыште тÿҥ герой, шке илышыштыже эн тÿҥлан колхоз пашам шотла.
10689	Картам да моло кагазым ямдылыме жапыште Суас республикым (ага тылзыште) да Чуваш автоном велым (пеледыш тылзыште) почмо.
10690	Карташев Валериан Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10691	Карт вате кажныштым сийла.
10692	Карт-влакым Погын ойыра.
10693	Карте-влакын ӱзгарыштын полышышт дене висалтын йӱдвелне лийын шога.
10694	Карт кугыза кумалтыш мутым пелештен, тазалыкым, пиалым, сÿаным сайын эртарен колташ йодын.
10695	Карт тӱсшым улыжат йылмыж гоч гына почын пуымо.
10696	Картым тыгай верлан ышташ кӱлын, кушто марий-шамыч чот дене пеле утла лийышт.
10697	«Карш корно» повесть – шкет озанлык-влакым чумырен, колхозым ыштыме жапым ончыктышо сылнымутан произведений.
10698	Касвел европысо калык-влак кокла гыч лач баск-влак гына индоевропысо тӱшкан йылмыж дене огыт кутыро.
10699	Кас велеш гын кажне ешын устембалныже шӱльӧ пучымыш лийшаш улмаш.
10700	Касвел — ик ныл тӱня вел гыч.
10701	Касвелне - Коралл теҥыз.
10702	Касвел Сивырыште, Покшел Европышто, Йӱдвел Европышто, Эрвел Европышто илат.
10703	Касвелыште Швеций дене йыгыре улеш, йӱдвелыште Норвегий дене, эрвелыште - Россий дене.
10704	Кас еда тунам марий яллаште мӱндырчак пуч йук шокта.
10705	Кас-Йӱдвел федерал йырвелыш пура.
10706	Кас мучко диджей сем-влакым чӱктылеш, микшер пультышто нуным пырля уша, икмыняр микс ден ремиксым чӱкта – тыгай кӱрылтдымо «концерт» сет (сэт) лӱмдалтеш.
10707	Кас ( ) — суткан ужашыже, кече пытыме да йӱд тӱҥалме годымсо жап; Кече шичме годымсо жап; тыглай гын, каслан, 5-ше—6-шо шагат гыч тӱҥалын пелйӱд марте жапым шотлат.
10708	Кастене Васли кува-кугыза дене пырля моло мӧчӧр-влакат сурт еда тарваненыт.
10709	Кастене еҥ иктаж мом шарнен кодаш тыршен гын, тымык омо годым вуйторыкышто тиде чыла шарнымашеш аралалт кодеш.
10710	Кастене лÿҥгалтыш да тÿрлö моло модыш дене модыт.
10711	Кастене нуным ужатен колтеныт.
10712	Кастене пайрем ӱстелым погеныт: ушмен да кешыр дене пурам шолтеныт.
10713	Кастене тулото йыр чумырген шинчыныт.
10714	Кастене тӱрлӧ сомыл-влакым ыштыме годым волгыдо лийже манын шуко-шуко чырам шелыштын.
10715	Кастен погынен гармонь ден сылне семым йоҥгалтарен каналтен шинченыт,тӱрлӧ оҥай модыш дене модыныт.
10716	Кастеныжат шокталтет – Сай кумылем тодылалтеш, Эрденыжат муралтет – Шÿмем – кылем нöлталтеш… Яра жап годым эреак сылнымутан книгам лудын.
10717	Кастренын возымо кугу пашаже-влаклан шотлыман самоед йылме дене грамматикым да Калевалан швед йылмышке кусарымым, нуно коктынат чыла могырымат кугу культурлык паша-влак лийыныт.
10718	Кастренын заслугыжо: ме палена финн улмынам, тӱҥямбалне ме шкетын огынал, мемнан родо-тукымна-влак улыт.
10719	† * Касьяново ( ) — пытыше ял.
10720	Катехизисым да моло черке сылнымутан литературымат марий йылмыш кусара.
10721	Католик йӱла почеш Йӧратымаш кече Шнуй Валентинын кечыжлан 14 Пургыжышто пайремлалтеш, руш-влак 9 сӱремыште Пётр ден Феврониян кечыштым йӧратымаш кечылан ойыреныт, а марий-влакын йӧратымаш нерген эн мотор историйлан «Салика» произведений шотлалтеш.
10722	Католик черкылаште ты кечын Шнуй Валентиным уштарат.
10723	Католик черкын латин йӱлаште юмызо-влак целибат почеш илышаш улыт.
10724	Католици́зм але католи́к тын ( ) ( — «чыланыштын», «чыла вере»; черке шотышто икымше гана « » терминым 110-шо ийыште шнуй Игнатийын серышыштыже кучылтмо, Никей-Константинопольысо веран символыштыжо пеҥгыдемдыме.
10725	Католицизмыште Католик юмызо-влак Католик черкыште танле йӱла семынак юмызо-влак кокымшо кыдежан священстве радамыш пурат.
10726	Кафедрылаште литератур, руш йылме, руш йылмым туныктымо методике, журналистик дене аспирантур-влак пашам ыштат.
10727	Качаев Михаил Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10728	Каче ÿдырын аваж помышыш икмыняр оксам пуа.
10729	Каче-влак — марий семлык тӱшка, тӱҥ шотышто такмак -влакым у сын дене йӧҥгалтарыме дене чапланен.
10730	Каче ден ÿдырлан эн ончыч ÿй ден киндым авызлаш темленыт, тылеч вара нуно, йÿлам шуктен, келшен илаш, кугуракым пагалаш, изиракым шотлаш, озанлыкым уландаш товатленыт.
10731	Каче иктаж амал дене шöрлен гын, ÿдырлан солыкым мöнгеш портылын.
10732	Качественный пале мут-влакын эше кок ойыртемыштым палемдаш кулеш: 1) Южышт признакымат, тиде признакан енымат ончыктен кертыт да лÿм мут -семынат кучылталтыт, мутлан: (Суворов) эше пеш рвезе вет (Д.
10733	Качественный пале мут Качественный пале мут предметын палыжым, вес шомак полшыде, шке лексический значенийже дене ончыктен пуа.
10734	Качественный пале мутын превосходный степеньже марий йылмыште аналитический (сложный) форман гына.
10735	Качествым танастарыде аклымаш Качественный пале мут признакын тÿрлö степеньжым танастарыде ончыктен кертеш.
10736	Качествын кугырак степеньже мут сочетаний дене ончыкталтеш: пале мутын т.).
10737	«Каче таҥ» повесть Алексей Александрович Александров-Арсакын, шке ялыштышт манмыла, Сакар Ольошын, эн шотан повестьше-влак кокла гыч рӱдыжӧ.
10738	Каче тидым гына ойлен шуктен, воктеныже памаш лектын."
10739	Каче ӱдырын ача-аважлан келша гынат, вигак марлан пуаш сӧрен огытыл: «але пеш самырык», «вургемжат ямде огыл», «шуэш, шоҥгак огыл».
10740	Качыланат тыгак пуат.
10741	Качылан солыкым, тулармарийлан да тулачылан шовычым пуа.
10742	Качын ачаже тыгай сугыньым ойлен: «Мÿй корно дене кайыза, ÿй корно дене толза.
10743	Кашниковын шонымыж почеш, марий писатель-влак шке пашаштым чын аклен моштен огытыл, да пуйто Олык Ипаят тыгай чер дене орланен, Сталин нерген мурыжым утыждене саеш ужын.
10744	Кашуб йылме (кашубла kaszëbsczi jãzëk) — индоевропысо ( славян ) йылме.
10745	Кашутин Венедикт Степанович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10746	Кашутин Георгий Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10747	Каяш перна дыр мӧҥгышкет эрдене, Училищышке ме тыйым огына нал.
10748	Квадрат скобкышто - альтернатив тиште-влак, ужар тӱс дене ондак кучылтмо тиште-влакым палемдыме.
10749	Квебеке олаште пристань, XIX-шо курым мучаш.
10750	К.) Векат, ава нигö деч куатан..
10751	«Кевытыште шинчам денак ончен шогышым: приказчик, ончыктышыжла, самовар умбаке кузен шогалын торштыльо, айдемым чытыш, путырен мешакыш чыкен пуыш, мый тудо самоварак шонышым.
10752	Кегеж тылзыште 1805-1810 поэт лийше эре коваж дене жапым эртарен аваж корно почеш, Мария Алексеевна Ганибал(1745-1818 ) мосва воктелсе Захарова селаште, Звенигород воктене.
10753	Кедров Иван Митрофанович — III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10754	† * Кедэҥер ) — пытыше ял.
10755	Келге, вес семын ала-могай значений ден), тудак – cante grande (кугу, кужу); да утларак тачысе кечылан келшыше cante chico (chico букв.
10756	Келге корем пундаште памаш вÿд йогалта.
10757	Келге, поян йӱкан мурызо кугу пагалымашым марий-влак коклаште сулен.
10758	Келге шинчымаш верч // Марий коммуна.
10759	Келге шинчымаш школым эрта.
10760	Келгыт — 7440 м. марте; коралл риф-влак; Амбон порт уло.
10761	Келгытше 1700 метр марте шуеш.
10762	† * Келдаксола ( ) — пытыше ял.
10763	Келша мылам тудын мут колыштмыжо да… колыштдымыжат: автор кумшо семын, шке оян да шкаланже утларак ÿшаныше лиеш.
10764	Келша мыланем Мария Илибаеван сылнымутшо.
10765	Келшаш лиеш, тиде шонымаш Гомерын чын илыш факт гыч толеш.
10766	« Келшена» почеламутыштыжо В. Сави марий ден руш кокласе пеш кугу келшымашым, тиде келшымашланак кöра нунын сеҥылтдымашын пеҥгыдемда.
10767	Келшымаш, йӧратымаш – айдеме илышым волгалтарыше, эреак кумылаҥден шогышо кугу вий.
10768	Келшымашлан вес амалат лийын: Яныш татарла пеш сай ойлен моштен.
10769	Келшыше матрице-влак кок тӱрлӧ базисыште иктӱрлӧ линейне трансформаций-влакым ончыктат, P - тиде куснымо-матрице, ик базис гочын весыш куснымо годым.
10770	«Келыштарен» возымо манме механически подражатлымыжым гына ончыкта ыле.
10771	Келыштарен тÿрла, да тудын тÿржö шинчалан ончаш пеш ямле, пеледыш гае мотор лиеш.
10772	Кельянов Сергей Трофимович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10773	К.Е. Майтинская, мутлан, венгр йылмысе междометий радамыште звукоподражательный да изобразительный мут тушкам палемден, кум примерым пуа.
10774	Кем денже издерым виктарен кертеш.
10775	Кемерово — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
10776	Кем ургызо, йорло Логин Пагулын ешыште Яков Шкетан кумышо йоча.
10777	Кемым ургашлан ик мастерскойым, кермыч заводым, кишым шолтымо заводым шогалтеныт.
10778	Кеҥеж деч вара кая, да Теле деч ончыч.
10779	Кеҥеж жапыште самырык туныктышо шочмо ялыштыже ачаж дене ила, нужналыкым сеҥаш тӧчен,кресаньык пашам ышта.
10780	Кеҥеж Йӱдвел полушарийыште пеледыш тылзе гыч сорла тылзе марте, а теле — теле тылзе гыч пургыж тылзе марте.
10781	Кеҥеж йӱд кӱчык, калык манмыла, кас ден эр ӱжара ваш ушнат.
10782	Кеҥеж кече чевер кечыште Мöр пеледыш пеледеш.
10783	Кеҥеж кечын тамже: ойлымаш // Ямде лий. 1984. 21 июль.
10784	Кеҥеж – кӱчык, кечывалвелне – леве, йӱдвелне - юалгырак.
10785	Кеҥеж лишан (май тылзыште) ик кастене Артамоновмыт дек унала миен.
10786	Кеҥеж пагытын кокымшо тылзыже.
10787	Кеҥеж пагытын кумшо тылзыже.
10788	Кеҥеж пагыт ятыр тыглай огыл йÿлам конда.
10789	Кеҥеж пагыт ятыр тыглай огыл йӱлам конда.
10790	Кеҥеж пайрем коклаште тудо эн пытартышлан лийман.
10791	Кеҥеж: почеламут // Марий коммуна. 1979. 12 июль.
10792	Кеҥеж тургым жапыште ача-авамытын нур пашашке кайымекышт, шке кодшо икшыве-влак тамакым шупшыт.
10793	Кеҥежым 1954 ийыште Ферми Европышто эртарен, пытартыш стадийыште лийын рак желудка ден.
10794	Кеҥежым да шыжым чӱчкыдын тайфун-влак лиедат.
10795	Кеҥежым команде кечывалвелыш каен, Владислав самырык-влакын командыш пӧртылын.
10796	Кеҥежым лум шула, но нуно хоккейым кодаш кеҥежымат кумылышт лийын огыл.
10797	Кеҥежым Павлик Морозов лÿмеш костерым нуреш чÿктен, пионер-влак тудын йыр пöрдын модыныт.
10798	Кеҥежым Пушкинпытартыш цикылжым воза.
10799	Кеҥежымсе модмаш Советысе почто марке.
10800	Кеҥежым, туныкташ тӱҥалмеш, школ гыч кая, ме тудым чаманена да шыжым вучена ыле.
10801	Кеҥежым у тургымлан ямдылалтын, ЦСКА командыште 11-ше гана Совет Ушем чемпион лӱмым сулен, Европо чемпион Кубокым сеҥен.
10802	Кеҥежым эртарыме моло пайрем-влак коклаште ик эн тӱҥ да жаплыме пайрем семын палемдалтеш.
10803	Кеҥеж эр: почеламут // Марий коммуна. 1957. 14 июль.
10804	Кенеж жапыште Атлашкин дене 700-800 тарзе пашам ышта.
10805	Кенеж кечын»: кӱчык новелле-влак // Марий коммуна. 1986. 6 май.
10806	Кенета, мундырнат огыл, шыде пий оптымыла гав-гав шоктен кодо (А.
10807	Кенета ужава «дирижер» командым пуа ала-мо - ерысе чыла ужава-влак «мураш» туналыт: «Хо-хо-хо¬хо-хо!»
10808	Кений границе деч умбалныжак верланен огыл, тудо курыкын юдвел да эрвел тайылжым эртен кая.
10809	Кений могыр гыч кӱлешан инфраструктура уке, да полиций пост-влак верланеныт.
10810	Кений могыр денат Килиманджаро курыкыш кӱзаш лиеш улмаш.
10811	Кенийыште эн кугу икымше ола.
10812	Кентукки ( ) — УАШысе регион, штат.
10813	Керде вийым, пеҥгыдылыкым, шочмо элым аралаш ямде улмым ончыкта.
10814	Керебеляк ял велым тышке кум эргыж дене пырля марий толын.
10815	«Керек-могай айдемат, тидын коклаште марият, шке ӱмырыштыжӧ ила, ила да эрта: тудын почешыже ыштыме пашаже гына кодеш.
10816	Керек могай спортын видланже тунемаш кӱлеш.
10817	Кере мут деч поснат лийын огыл.
10818	Кернак, рвезе-влаклан керек-могай марла книгам пу, тыланет рашкалтарен лудын пуат ыле.
10819	Керосин лампе тул дене йÿдым воза ыле.
10820	Кертам-моштем манын, ÿчым ит ыште, изи ÿчат кугу титакыш наҥгая.
10821	Кертат мо лач тыгаяк мутым, Чыла монден, тылат ойлен?
10822	Кечан йӱр // Рвезе коммунист. 1958. 12 июль.
10823	Кече Ава кавасе ӱлыл кашташте верланыше Вӱд Ава, Мардеж Ава, Пыл Ава, Волгенче да Кӱдырчӧ юмылан оза.
10824	Кече Ава калыклан пеш кумылан, илаш полшышо ӱнар семын палыме.
10825	Кече гыч кечыш, арня гыч арняш, тылзе гыч тылзыш, ий гыч ийыш эре ямдылалтман.
10826	Кече ден порылыкым, мотор ден татулыкым оҥай пералтышан йӱкеш поэт семын келыштарен ончыктымаште тÿҥ верым икшывын аваже налеш.
10827	Кече деч шкен «желанийым» ойлет, ушым, тазалыкым йодын кертат.
10828	Кече дечын Плутон марте кокла кужыт 4,425 гычын 7,375 миллиард километр марте.
10829	Кече еда олан корнылаштыже машина-влак шукем толыт.
10830	Кече (жап) — Кечын лекмыже гыч шичмыже марте жап.
10831	Кече кӱчык, йӱд шопка, Тӧтыретпуч йӱк пеш шокта.
10832	Кече кынелме вел.
10833	Кече лекмаш ( ) — Кечын каватӱр ӱмбак лекмыже.
10834	Кече лекмеш мончаш пуреныт.
10835	Кече лекмеш мончаш пурымо йӱлаже шке шотан лийын.
10836	Кече Мландымбалне (2-шо Вӱдшор тылзе 13:00 UTC). Кече ден йӱдым ойырымо кундем-влак, йӱдвел полярный зона воктенсе вер эре волгыдо (полярный кече), кечывалвел полярный зона воктенсе вер эре пычкемыш (полярный йӱд).
10837	Кече мучашште кажне ешыште юмо-влакым вашлийыт, вет юмо-влак тиде кечын вес тӱняшке идалыкым иктешлаш миеныт.
10838	Кече мучко Кече мландыӱмбалым ырыкта, вӱдыжгылык шагалемеш, мардежын писылыкше кугемеш, южыш пурак нӧлталалтеш.
10839	Кече ончыктен кертеш: Астрономий * Кече (шӱдыр) — мемнан Кече системынан рӱдӧ шӱдыржӧ.
10840	Кече: почеламут // Рвезе коммунист. 1964. 18 июнь.
10841	Кече системыште моло планете -влакын орбитышт йыргешке эклиптике деке изишак веле савырынше.
10842	Кечет шаҥгак легылден, Казаматетшым коден, Эрык дене куане!
10843	Кече чотрак ырыкташ тӱҥалынат, лум вола, каяш йӧсӧ.
10844	Кече шичмаш Кече лекмаш деч волгыдырак, утларакшым йошкарге да нарынчалге ( ) тӱсанрак.
10845	Кече юмылан (Ярило) кумалме годым ӱдыр кола.
10846	Кеч ик миллионым, вич миллионымат ок шӱкал ыле.
10847	Кеч икмыняр тӱжем ий пырыс айдеме дене пырля ила гынат, айдеме деч посна пырыс-влак илен лектын кертыт, сонарыш коштыт, пырысигым ыштен, ешым южгунам чумырат.
10848	Кеч "Йошкар кече" Чарлашке куснымо, тудо кӱрылтде лектын шогыш.
10849	Кеч-кöат: мланде пашаеҥ ма, “кагазыште курал-ÿдышö” писатель ма – кажныже паша лектышыжым ужнеже, молылан ончыктынеже, аклыме мутым колнеже.
10850	Кеч-кунамат пашалан тунемаш тÿҥалме годым экшык лиеда.
10851	Кеч-кунам шочмо калыкын вийжылан эҥертен, тудлан полшаш шонен, эре ончыко каен, у произведенийым возаш тыршен.
10852	Кеч-кунар неле лийын гынат, нуно «поро кугыжалан» угыч ӱшаненыт.
10853	Кеч-кушто аван мутшым сакле, Аван чон шомакшым чын акле.
10854	Кеч-кушто лиеш гынат аваж дек пöртылаш сöра: Палем, илышем шере огыл, Йога кӱчык жап лач ошма.
10855	Кеч-кушто лийына гынат, шочмо кундемна, ялна, калыкна, пӱртӱсна шӱмыштö лиеш.
10856	Кеч - кушто пашам ышта гынат, Алексей Мурзашевын чонжо, шонымашыже -- сылнымут аланыште.
10857	Кеч-кушто тич сомыл ден шогылт, Ом мондо авай дек пашмам.
10858	Кеч-кушто тый лий шочмо-кушмо мланде, ял эре ушышто да шӱмыштö кодеш.
10859	Кеч кырлеч перилаште, кеч тошкалтышыште, теҥгылыште, кушто лиеш да кушто огеш лий – чыла вере фристайл туравелыкын спортсменже-влак шке вийыштым тергат.
10860	Кеч-могай вÿд ты кечын шнуй шÿлышан лиеш, сандене йÿштö вÿдыш йÿштылаш пурышо-влакат огыт черлане.
10861	Кеч-могай вер гыч лишем – немыч-влак автомат гыч пулям йӱр семын шӱведеныт, а йолйымалне трук мине пудешт каен.
10862	Кеч-могай поэтат шке кундемже, калыкше верч мелын шога, садланак тудлан пöлеклалтше почеламут-влакым шочыкта.
10863	Кеч-могай чонанжат вӱд деч посна илен огеш сеҥе.
10864	Кеч-мо гынат, «Война увер» вуймутан марла газетын шочмыжлан 1914 ийымак шотлыман (кеч газетын тÿналтыш кок номержым мумо огыл), а тудын 1915 1916 ийласе номер-влакше аралалт кодыныт.
10865	«Кеч мо лийже гынат, нигунам ит сеҥалт.
10866	Кеч-мом туддек йодын миеныт гынат, нигунамат кидым лупшен огыл.
10867	Кеч «На дне» драмыжым нал, кеч пытартыш ийлаште возымо «Жизнь Клима Самгина» капитальный трудшым шерге - тыште да моло вереат реальный илыш ончыкталтеш.
10868	Кеч Санкт-Петербург олаште Регионгокласе Крокет Федераций почылтын гынат, тудо спортфедерацийлан ок шотлалт.
10869	Кеч тачысе кечын изиш шеҥгелан кодынна гынат, Российын тӱрлӧ лукыштыжо мӱкшым ашныме паша тӱзлана гына.
10870	Кеч творческий паша лийын кӱчык, но чолга да лектышан.
10871	Кеч тудо шолыштеш манын от шоно гынат.
10872	Кеч удмурт-влак христиан верам налын шоген гынат, пашаште чий верымат ӧрдыжеш коден огытыл.
10873	Кеч шинчат дене шыматал: почеламут-влак // Рвезе коммунист. 1958. 25 янв.
10874	Кеч Шкетан шугыньлен манеш гынат, тӱҥ шотышто Орайын тиде повестьыште улшо ситыдымашыже кӱлеш наре ончыктымо.
10875	Кеч шкетын, кеч пырля пашам ыштыше влак дене, кеч йолташ дене.
10876	Кечывалвел Азиын тӱвыраште Гималаи кугу верым налыт.
10877	Кечывалвел Бразилий эн кугу икымше ола.
10878	Кечывалвел Дакото ( ) — УАШысе регион, штат.
10879	Кечывалвел-касюдвел могырысо кӱкшытын 100000 тӱжем ий ончыч лӱмлӧ нӧлталтыш Западный Проломым шочыктен (англ.
10880	"Кечывалвел" (мланде) семын кусаралтеш.
10881	Кечывалвелне Абхазий дене да Йӱдвел Кавказ федерал йырвел дене пошкудо улеш.
10882	Кечывалвелне олык-влак верланеныт.
10883	Кечывалвелне пӧртыш абрикос укшым пуртат.
10884	Кечывалвел полушарийын шӱджыр каваже йӱдвел полушарийысе кава деч тӱшкашӱдыржӧ-влак дене чоткыдын ойыртемалтеш.
10885	Кечывалвел полушарийыште — мӧҥгешла, Теле тылзысе кечышогымаш кеҥежымсе лиеш, а Пеледыш тылзысе — телымсе.
10886	Кечывалвел тептеҥыз — Тӱнямбал тептеҥызын эн кечывалвел вӱдла, 60° кечывалвел лопкыт деч кечывалвелне верланыше да Антарктидым авалтыше.
10887	Кечывалвел федерал йырвелыш пура.
10888	Кечывалвелысе кундемлаште калык булгар-влак дене лугалтын, верын-верын нуным йӱдвел могырыш шыгыремденыт.
10889	Кечывалвелыш Вӱдшор тылзе тӱҥалтышыште толеш, йӱдвелке - Ага тӱҥалтышыште.
10890	Кечывалвел-Эрвел Азийыште тиде эн кугу кугыжаныш, кумдык дене тӱнямбалне 16-шо верым айла.
10891	Кечывал деч вара коҥгаш тулым пышташ, пошкудо дек пураш ок лий улмаш.
10892	Кечывал деч вара кресава-кресача-влак шке кресÿдыр-кресэрге дек пöлекым наҥгаят.
10893	Кечывал деч вара тудым выписатленыт.
10894	Кечывал кечын кече шыратен онча – шушаш кеҥеж йÿран лийшаш, кугу мардеж пуа гын – идалык мучко ночко игече шога.
10895	Кечывал кочкышлан редакций пашаеҥ - влак А.З. Речкин ден М. Майн кайымеке, ме Борис Данилов дене ятыр мутланен шинчышна.
10896	Кечывал лишан кумшо атакыш кайыме годым 1-ше батальонын комсоргшо лейтенант Данилов, пистолетым тушман ӱмбак виктен, молгунамсылак эн ончылно куржын: – Сеҥымаш верч!
10897	«Кечывал шÿдыр» лÿман текстыште лудына: Мый ужынам тÿняште тудым (шÿдырым), Эре ужам раш: йÿд – кечат Пиал тул ден йÿла волгалтын.
10898	Кечывалым — икшыве-влакым, кудышт шуко лийыныт, а кастене — кугурак-влакым неграмотностьым пытарыме курсышто туныктен.
10899	• Кечывал эртымеш ӱпым шераш ок лий.
10900	Кечыгут чодыраште кайык-шамыч мурат, ӱдыр-каче тушко погынен толыт.
10901	Кечыйол ломбо парчам рӱзен ок керт!
10902	Кечын кужытшо шекланыме верын географический широтаже да ийын пагытше деч зависитла.
10903	Кечын пуйто илышыштем ала-можо ок сите.
10904	Кечын савырнымыже деч вара кечын кужытшо шукемаш тӱҥалеш.
10905	Кечын ырыктымыж ден тудын шӱйжӧ да оҥжо пеш чот йошкарга ыле.
10906	Кечышогымаш ( ) — астрономический событий, Кечын рӱдыжӧ кава сферын эн тораште лийын шогышо эклиптикын точкыжо-влак гоч эртыме жапше.
10907	Кибошто Кратер Ройш лӱман кратер уло.
10908	Кид гыч кидышке почеламут кайыш.
10909	Кид дене гына кучыман.
10910	Кидпале воктене тукым лӱм, лӱм, ача лӱм рашемдалт возалтшаш да печать дене пеҥгыдемдалтшаш.
10911	Кидпашам ыштат, мурат, туштым туштат, йомакым колтат.
10912	Кидыш мо перна, тудым лудым.
10913	Кидышт гыч «Роман-газета», «Ончыко» журнал, «Марий коммуна» газет але шочмо йылме дене лекше книга каен огыл.
10914	Киев олаште илен.
10915	«Киевым аралымылан» медаль Кусуткин Гурий Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10916	Кизнер кундем * Марий Сарамак ( ) — ял.
10917	К.И.Ивановым реабилитироватлыме, чын лӱмжым пӧртылтымӧ.
10918	Кикнур кундем * Ердӱр (йӱдв.
10919	Кикнур кундемын рӱдыжӧ.
10920	Кикнур кундемыште тӱҥалеш.
10921	† * Килемар казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
10922	Килемар кундем Широкундыш ялыште шочын-кушкын.
10923	Килемар кундемыште исполком вуйлатышыжлан, икымше секретарьжылан тыршен. 1991-97-ше ийлаште ял озанлык министрын алмаштышыже лийын.
10924	Килемар ола сынан посёлкыш пурен.
10925	Килемар ола сынан посёлкыш пурталтын.
10926	Килемар районысо «Рассвет» колхозышто 29 ий, «Броневик» совхозышто 5 ий пашам ыштен.
10927	Килиманджар вулканын тале вулкан чолгалыкше лийын огыл гынат, пытартыш жапыште вулкан шке декше шуко шымлызе-влакым шупшеш, 97 на 64 километр кумдыкым налеш.
10928	Килиманджаро Африкын эн кугу чоҥга семын «шым чоҥга» проектыш пура.
10929	Килиманджаро вуйышто ий нальык, август 2003 ий.
10930	Килиманджаро вулканын оформитлыме изверженийже лийын огыл, туге гынат, верысе легенде-влак шӱдӧ витле –кок шӱдӧ ийысе ончыч лийше вулканын чолгалыкше нерген ойлат.
10931	Килиманджаро курык Килиманджаро – эн кугу, чулым вулкан Танзанийын юдвел-эрвел могырыштыжо, Африкын теҥыз ӱмбалныже эн чот кугу точкыжо (5895 кв.
10932	Килиманджаро курыкын вуйжо 1950 ий гыч эркын иземеш, пӱрӱс шичмаш иземмылан кӧра 150 ммлан иземын, но 20 курымышто эше писырак иземаш тӱҥалын.
10933	Килиманджарон луман вуйжо, кудо 11 000 тӱжем ий пытартыш ий нальык жапыште курыкын кӱкшытшым петырен шоген, пеш писын шула.
10934	Килиманджарын чодыраже ик ийлан 1600000000 кубических метр вӱдым налеш, тушечын вич процентше шичмаш семын, пушланымашлан кӧра тушечын 2/3 ужашыже атмосферыш пӧртылеш.
10935	Кильдин (саам-кильдин) йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе кильдин (саам-кильдин) тиштер 1982 ийыште пеҥгыдемдалтын.
10936	† * Кильдиярово ) — пытыше ял.
10937	Ким Васинын мутшо дене ойлаш гын, лачак Маринан илыш корныж гоч марий калыкын курымаш пычкемыш гыч лекмыже келгын ончыкталтын.
10938	Кинг 50 романым савыктен, шымытше Ричард Бахман псевдоним дене лектын, 5 научно-популярный книга тыгак.
10939	Кинг сознанийыште лийын, садлан шерифлан шке родо да йолташ-влакын сото телефонын номерыштым каласен кертын шке ешыж ешыж дене кылым кучаш манын, но тудын чот капше корштен.
10940	Кинг шкеже студийышке толын пурмыж деч вара каласен: «Тиде студийым мый кызыт тыгайым ужым, могай тиде студий лиеш ыле мыйын колымем деч вара».
10941	Кингын адвокатше да тудын полышкалшыже-влак Смитын минивэнжым eBay гыч ужалаш чарынешт улмаш да шкаланышт оксала налнешт ыле.
10942	Кингын туныктышо коклаж гыч кумдан палыме литературовед Кэррол Террел лийын, ончыкыжым шке тунемшыж нерген книгам савыктен «Стивен Кинг:человек и художник» (англ.
10943	"Кинде гай виян лийже" манын презылан лÿмынак ямдылыме тувыртыш киндым пукшат.
10944	Кинде деч да вольык деч посна тудо кугу парышым чодрасе смола заводшо гыч налеш.
10945	"Кинде — еҥ коклам, калык ден калык коклам ушышо кыл.
10946	Кинде нигунамат ситен огыл.
10947	Кинде пурлышым кодаш ойӧрӧ — весе кочкеш гын, виетым налеш.
10948	«Кинде-шинчал», «Чытамсыр курым», «Нумалтыш» почеламут аршаш-влакын авторжо.
10949	Кинде шочдымо ийынат, вÿр йÿшö Колчак толмо годымат туныктымо паша гыч шым курж.
10950	Кинде шуэш: ойлымаш-влак // Марий Эл. 2006. 7 июль.
10951	Киндулкин Иван Егорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10952	Киндым кумык пышташ ойӧрӧ — илышет кумык лиеш.
10953	Киндым презе кочкын ок пытаре гын, йоча-влаклан пуат.
10954	Кинематографийыште * Композиторын илышыж нерген тыгай кино-влакым сниматлыме: «Племянник Бетховена», «Бессмертная возлюбленная».
10955	Киноактёр семын «Иди и смотри», «Чекист» да «Особенности национальной рыбалки» кинолаште модмыж дене чапланен.
10956	Кино деке критике чÿдӧ лийын гынат, тÿҥжӧ – американ кинопроизводитель да прокатчик-влакын вниманийыш логалын.
10957	Киномеханиклан тунем лекмек, армий радамыште службым эртен. 2 ий профессийже дене пашам ыштыме деч вара «Мариэнерго» ушемыште шуаралтын.
10958	Кином, спектакльым ончыктеныт.
10959	Кинон лӱмжӧ A hard dayꞌs night. 1965-ше ийыште «Help» киношто The Beatles группо рольым модеш.
10960	Киношто А.Янаев ялысе ик ончыл еҥын рольжым модын.
10961	Киношто пÿрымашыже Джозеф фон Штернбергын полшымыжлан кöра лийын.
10962	Киншасе да Конго эҥер Киншасе ( ) — ола, Конго Демократик Республикын рӱдыжӧ.
10963	Кипр отрошто археолог-влак шӱгарыште айдеме ден пырля пырысиге тойымашым муыныт.
10964	Кириллице дене калмык йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе калмык тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын да 1941 ийыште реформлалтын.
10965	Кириллице дене коми-зырян йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш коми йылме дене икымше тиштер-влак XVIII да XIX курымлаште ышталтыныт.
10966	Кириллице дене коми-пермяк йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш коми йылме дене икымше тиштер-влак XVIII да XIX курымлаште ышталтыныт.
10967	Кириллице дене коми-язьвин йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш коми йылме дене икымше тиштер-влак XVIII да XIX курымлаште ышталтыныт.
10968	Кириллице дене коряк йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе коряк тиштер 1937 ийыште пеҥгыдемдалтын да 1960 ийыште реформлалтын.
10969	Кириллице дене кумык йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе кумык тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
10970	Кириллице дене татар йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе татар тиштер 1939 ийыште пеҥгыдемдалтын.
10971	Кириллице дене тат йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе тат тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
10972	Кириллице дене тува йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе тува тиштер 1940 ийыште пеҥгыдемдалтын.
10973	Кириллице дене чечен йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе чечен тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
10974	Кириллице дене чуваш йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе чуваш тиштер 1949 ийыште пеҥгыдемдалтын.
10975	Кириллице дене эвенк йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе эвенк тиштер 1937 ийыште пеҥгыдемдалтын.
10976	Кириллице дене энец йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе энец тиштер 1980-1990 ийлаште пеҥгыдемдалтын.
10977	Кириллице дене якут йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе якут тиштер 1939 ийыште пеҥгыдемдалтын.
10978	Кириллице тиште-влакым кодлымаш тӱҥалтыш стандарт кокла гыч иктыже.
10979	Кириллицыште тӱҥалтышыште «Ӯ» буквам кучылтыныт, вара «Ұ» буквалан вашталтын.
10980	Кириллов Пётр Кузьмич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10981	Кириллов Серафим Кириллович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10982	Киров (але Илна, Илна-Ола Ӱпы̆марий (В.
10983	Киров вел Ӱлыл Пузинер ялеш шочын.
10984	Киров велыште шочын.
10985	Киров велыште шочын. 8 ий Марстройтрестыште инженерлан тыршыме деч вара «Маригражданстройыш» вончен, а 1983-1990-ше ийлаште Министр-влак погын вуйлатышын алмаштышыже сомылым шуктен да Кугыжаныш Погынын депутатше лийын.
10986	Киров область Киров край гыч 1936 ийыште Теле тылзын 5 кечынже чоҥалтын.
10987	Киров область Уржум кундемыште шочын.
10988	Киров областьысе Яраҥ район Бакуничи ялыште шочын.
10989	Киров оласе тӱвыра училищым, хореграфий пӧлекам тунем пытарен.
10990	Киров олсе тӱвыра училищыш тунемаш пурен.
10991	Кирово-Чепецк кундемын рӱдыжӧ.
10992	Кирпичников Зосим Никифорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10993	Кирсанов Степан Егорович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10994	Киртаев Евгений Михайлович — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10995	Киртаев Михаил Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10996	Кирюшкин Геннадий Яковлевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10997	К. Исаковын «Марий шÿшпык» романже савыкталме деч вара тиде эпитетым поснак чÿчкыдын вашлийына.
10998	Киселева Фаина Романовна — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
10999	Киселев Владимир Яковлевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11000	Киселев Матвей Семенович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11001	Кисельников Александр Гаврилович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11002	Кисельников Алексей Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11003	Кислицин Егор Никандрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11004	Кислицын Аркадий Никандрович — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11005	Кислицын Захар Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11006	Китай ден Непалын калыккокласе чекше эверест вуй гоч кая.
11007	Китай калык-влакын шонымышт почеш, тиде икымше кечын пӱртӱс помыжалтеш, у идалыкын кечышотшо тӱҥалеш, мланде илана.
11008	Китайыштат теле йӱштылмаш шарлен.
11009	Китайыште Телыме деч вара Тылзе цикл мучашлалтмеке у тылзе шочеш.
11010	Китай, Японий, Корей, Вьетнамысе йылмылаште Плутон "Мланде йымалсе кугыжанышын шӱдыр" семын кусаралтеш.
11011	† * Кита ( ) — пытыше ял.
11012	Кичке воштыр дене вольыкым кÿтушкö поктен луктын коштыныт.
11013	Кичкин Дмитрий Павлович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11014	Кичкым юмоҥа шеҥгелне арален киктеныт, нине кичке воштыр-влак ю виян лийыныт.
11015	Кишиневышто Сентябрьыште гына тудо кишиневышке толын.
11016	Кишке-влак тӱшка дене погынат, мландыште шылыт, малаш возыт.
11017	Кишке шыҥшале, мланде парият тазалык верч тургыжаалыме дене шочыныт- капет йӱкшен, кылмен кертат манын шоненыт.
11018	† * Кишкинск ( ) — пытыше ял.
11019	Киясово кундем * Уськур ( ) — ял.
11020	К.К. Васин Анатолий Бик нерген эн сай возымыжо – «Поэзия жизни» литературно- критический очерк, тудо «Восхождение» книгаш савыкталтын.
11021	Клайпеда ола воктене кредалмаште Сергей Иванович лӱддымылыкым ончыктен, но тиде операцийыште тудо илыш дене чеверласен.
11022	Классик-влакын семыштым шымлыме годым семлызын шке сем йылмыже, возымо ойыртемже шочеш.
11023	Классический пöръеҥ гимназий эн тошто туныктышо заведений лийын.
11024	Класслаште шахмат, шашке, домино, бильярд да тулеч моло модыш лийыныт.
11025	Клемансын ачаже 1847 ийыште колен, шуко пушашым коден.
11026	Клермонт ялын панорам Клермон ан Женвоа ( Француз йылме : Clermont en Genevois) Францийыште коммуна (илымвер), Кӱшыл Вьенна департаминтыште, касвел Рона-Альпыште верланен.
11027	Клешнин Алексей Евдокимович — II степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден, II степенян Чап орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11028	Клешнин Афанасий Васильевич — I степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11029	Клешнин Георгий Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11030	Клешнин Иван Павлович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11031	Клешнин Михаил Викторович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11032	Клешнин Николай Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11033	Клешнин Пётр Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11034	Клинический анатомийын профессор питер Абрамсын шонымыж почеш, да Винчин шымлыме пашаже 300 ий ончыко эртен каен, кумдан палыме «Анатомия Грея» пашам эртен каен.
11035	Клинт Бенедикт лӱман капкаорол икымше гана маскым чиен.
11036	Клуб да ушем-влак * Эше историк-филологий факультетыштак чоҥалтше да пагалымашым сулышо "Логос" клуб у факультет пелен пашам ышта.
11037	Клуб лийын огыл.
11038	Клуб тыглай конференцийла деч ойыртемалтеш.
11039	Клубышто кажне шуматкечын самырык-влаклан «Марий party» каныш кас эртаралтеш.
11040	Клюкин Сергей Иванович — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11041	† * Ключик ( ) — пытыше посёлко.
11042	† * Ключ Илем ) — пытыше ял.
11043	Клюшко вурго да ыргака коклаште 135°-ан луко кодеш.
11044	Клюшко дене ик командын хоккеистше-влак мечым тавалыше-влакын капкашкышт пуртышаш улыт.
11045	Клюшкын вургыжо чоткыдо, тыгодымак лывырге, сандене профессионал клюшко дене шайбым пераш куштылгырак.
11046	Кнага-влакым возымо деч посна, Арто Паасилинна газетлашке шонкалымаш статья-влакым савыкта.
11047	Кнагаже пеш шотанак огыл ыле: шукыжо Крестос тыныш савырыме, вес туня илыш нерген да монь.
11048	Кнага лукмо, шалатыме деч посна адак моло пашамат ыштен: вес семинарыште, ӱдыр-влак туныктымаште, марий йылмылан туныктен, тунамак мутерлан тӱрлӧ кӱлешан марий йылме гыч погаш тӱҥалын.
11049	Кна эҥерын шола эҥерйолжо.
11050	Книга 1869 ийыште лектын, книгам возалтме дене веле налаш лийын кертме.
11051	Книга ГУП РМЭ «Типография Правительства Республики Марий Эл» типографийыште савыкталтын.
11052	Книга издательствыште, райгазет редакцийыште ышта.
11053	Книгалан комым Иван Ямбердов сӱретлен.
11054	Книгалан пеш куанышым, кум гана лудым да тылеч вара чарныде лудам».
11055	Книгалан фотом Иван Кузнецов ямдылен.
11056	Книгалан шÿман рвезым тиде гына, мутат уке, куандарен огыл.
11057	Книгалашке изирак ойлымашым, ятыр мурым, туштым, калыкмутым пуртымо,нуным сайын сӧрастарыме.
11058	Книгалаштыже ила (Писатель Борис Даниловын шочмыжлан - 90 ий) Борис Григорьевич Данилов 90 ий ожно, 1923 ий 1 сентябрьыште, У Торъял вел Чобыксолаште шочын.
11059	Книга лукмо сомылжо «Тÿҥалтыш марла книга» 1907 ийыште П. П. Глезеденев марий йоча-влакым марла туныкташ «Тÿҥалтыш марла книгам» В. М. Васильев дене пырля луктеш.
11060	Книгам возашлан писательлан Европышто,Азийыште,Африкыште,и Австралийыште лияш логалын.
11061	Книгам, газетым тудо куатле шинчымаш памашлан шотла, нунын дене пеҥгыде кылым куча, эн ӱшанле йолташ шотеш ужеш.
11062	Книгам лудын, ме шкенан кундемна нерген ятыр уым, палыдымым рашемден кертына.
11063	Книгам печатлыме,но нӱгат налын огыл.
11064	Книгам ужалымаш гыч кораҥденыт, молан манаш гын, Канзас школлаште чын лӱйкалымаш-влак тӱҥалыныт, изирак ийготан преступникын, кудыжо шке кум одноклассникшым пуштын, муыныт тиде книгам.
11065	Книгам шуко ока ыле.
11066	«Книга мыйын йöратыме йолташем лие,- возен тидын нерген варажым писатель,- куанен, тÿрлö книгамат лудаш пижым.
11067	Книган авторжо марий морфологийын чыла йодышыж дене шке принципиальный шонымашыжым каласа, шагал огыл йодышым у семын онча да ÿшандарыше материал дене пеҥгыдемда.
11068	Книган вес ужашыже “Шочмо мландын шокшыжо” маналтеш.
11069	Книган лектын шумыж деч ончычак самырык писательын лӱмжӧ йыр лавыран манеш-манешым чумыртылаш тӱҥалыныт.
11070	Книган ончылмутыштыжо «Роман кызыт редакционно тöрлатен лукталтеш» манын каласыме.
11071	Книга олыкмарий да эрвел кундемой дене лектын.
11072	Книга сай, раш йылме дене возымо, тудо шке содержанийже дене марий языкознанийлан веле огыл, фино-угроведенийланат шагал огыл пайдам пуа.
11073	Книга ужалымашке лектын шуын огыл, тудым виеш поген налын йÿлалтыме.
11074	Книгашке кум шÿдо утла сонетым пуртымо, тушечын нылле кандашыже сонет аршашым ыштат, тугеже кум сонет аршаш уло.
11075	Книгашке орфографий ден пунктуаций правил-влак, орфографий мутер пуреныт.
11076	Книгашке, «Погонан рвезылык» деч посна, эше «Тулык чон» повестьым да ныл кÿчык ойлымашым пуртымо.
11077	Книгашке тыгак шагал огыл фольклор материалым, марла возымо ик почеламутым пуртымо.
11078	Книгаште йылморгаж-влак колхозым почшо Пашкановым амал деч посна кулак агентыш, подкулачникыш луктыныт.
11079	Книгаште нуно тыгай сыным налыныт : 'Каенат… Пызлын нӧргӧ лышташ гыч' 'Шинчавӱдла чӱча лупс-шырча.'
11080	Князев Александр Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11081	Князев Константин Федорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11082	Князь Лихновский деке пурымо годым, Рис модын пуэн тиде пьесым.
11083	Кӧ англичан йылмым сайын пала – тудо пала, хэлф пайп мут «пучын пелыже» семын кусаралтеш.
11084	Кова — ачан але аван аваже.
11085	Ковалайнен Хейкки тестым эрта Херес трассыште 2009 ийыште Таҥасымаш асфальт корнышто эрта, спортсмен-влак икмыняр кругым эртышаш улыт.
11086	Коваште сӱретым тергымаш Таҥастарыме шонкалымаш Тӱрлӧ биометрийысе йӧн-влак коклаште чурийым палымаш эн ӱшанле да пайдале огыл.
11087	Коваштылык ( ) (мераҥ-влак, рывыж, нерге, ондатр, луй, ур, шурмаҥше) янлыкым да ир сӧснам, шордым, маскам кучаш лиеш.
11088	Коваштым шӱташ огыл манын, марий сонарзе пикш дене урын шинчашкыже мӱндыр гыч логал кертын.
11089	Коведяев йодышлан радам дене вашештен.
11090	Ковель олам утараш наступленийыш кайыме деч ончыч тиде шӱгар воктен 1283-шо полкын командирже подполковник А.В. Казьков строй ончылно мутым ойлен: – Орышо янлык гай фашист кашакын шучко пашашт мемнан шинча ончылнак, тидым ме нигунам она мондо.
11091	Ковель ола тӱрыштӧ йошкар ракета-влак каваш нӧлталтыч: тушман артиллерий тулым аралалташ йодын.
11092	Когой революцийлан мелын лиеш, эн ончыч Йошкар гвардийыш возалтеш, Петроградым аралаш кая.
11093	† * Когыльэҥер почиҥга ( ) — пытыше ял.
11094	Коден кӱтӱм, Каяш Йошкар-Олашке Латкуд ияш йоча мый тарванем.
11095	Код ( ) — информацийым кончыкташ келыштарыме тиштысистеме.
11096	Кодлымаш ( ) — палемдыме кодым кучылтын информацийым возымаш.
11097	† * Кодочиги ) — пытыше ял.
11098	Кодтаблице ( ) — тиште-влак ден нунын компьютер кодыштын келшен толмыштым ончыктышо таблице.
11099	Кодшо 12 команде кок тӱшкалан (E, F) шелалтеш.
11100	Кодшо ийын Кибошто грунтын икмыняр сирлем ден тарванымаш лийын.
11101	Кодшо кечылаште Калашников деч кок открыткым нальым.
11102	Кодшо курым кыдалне Чалай шкежат тыгайрак семан ятыр почеламутым серен, но самырык авторын возымыжым печатьыш колтен огыл.
11103	Кодшо курымышто жап шотлымым у стильыш кусарыме дене пайрем кече-влакат кусаралтыныт, тыге тынеш пурышо марий-влак Шорыкйол пайремым ятыр варарак палемдаш тӱҥалыныт.
11104	Коеш, тудын ешыже лийын туналтышыштак илен тушто, кызыт юго- восточный Ганьсу, варарак Джангоуш илаш кая, умбалне огыл современный ола Ченду Сычуань провинцийыште, кунам тудо лийын, пожалуй, вич ий.
11105	Кожанов Александр Федорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11106	Кожанов Пётр Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11107	Кожанов Степан Сергеевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11108	Кожевников Александр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11109	Кожевников Никита Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11110	Кожлаер ялыште Морко кундемыште шочын.
11111	† * Кожланур ( ) — пытыше ял.
11112	Кожласолан Шкетан изуремышкыже савырнен.
11113	Кожласола ял Нурсола ялын Кожласола уремышкыже савырнен.
11114	Кож, пӱнчӧ, куэ, шопке-влак тӱҥ шотышто шогат.
11115	† * Козиково пристань ( ) — пытыше илем.
11116	Козиково ял шотан илемын рӱдерже.
11117	† * Козиковский кордон ( ) — пытыше илем.
11118	† * Козиковский лесничестве посёлко ( ) — пытыше посёлко.
11119	Козлов Владимир Максимович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11120	Козлов Евгений Яковлевич — Йошкар Тисте орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11121	Козлов Иван Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11122	Козлов Леонид Матвеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11123	Козлов Николай Дмитриевич — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11124	Козлов Панкратий Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11125	Козырев Александр Максимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11126	Козырев Николай Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11127	Козырев Павел Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11128	Козьмодемьянск, 1953. 174 с. Илышыже да сылнымутшо нерген паша-влак Библиографий Ефруш Г. Дим.
11129	Козьмодемьянск олан почётан гражданинже.
11130	Козьмодемьянск оласе 3-шо №-ан школышто вуйлатыше мартеат шуын.
11131	Козьмодемьянск уездысе марий, чуваш кресаньык-влак восстанийым тӱҥалыныт.
11132	Козьмодемьянскысе, Морко кундем Чавайнур ялысе, «Марий чодыра» национальный паркысе Пӱртӱс музей-влакым келыштарымаште тыршен.
11133	Козьмодемьянскысе ӱй заводын вуйлатышыжлан пашам ышта.
11134	† * Козьмодемьянск ( ) — ял.
11135	Койдарыме еҥ сырен огеш керт, сырыше еҥлан салтак шорчол уло, шотшо уке гын, верышкыжат шынден кертеш.
11136	Койдарыше-влаклан вигак руалеш: «А мо шонеда, лектам!
11137	† * Койланур ( ) — пытыше ял.
11138	Ко його огыл, эрден эрак курыкыш миен да мунчалтен волен, свежа вудым конден.
11139	Кӧ йодышлан вашештен кертын огыл але пӧрдын-мутланен шинчен, нуным совен але мушкындыж дене перкален.
11140	Койыш мут чот, лица, жап да дене вашталтеш.
11141	Койыш мутын аклыме сынже Южо койыш мут каласымым аклен ончыкта.
11142	Койыш мутын Койыш мутын лица, чот, жап да дене вашталтмыжым маныт.
11143	Койыш мутын утларакше чотысе 1-ше лица мучаш гыч пален налына: * I — -ам * II — -ем Койыш мутын сынже Мом ышташ?
11144	Койыш-шоктышыжо, марий чонан улмыжо, ушакыл куатше ты ӱдырым тышке кондышаш ыле дыр.
11145	Койышыж дене, ешым, озанлыкым кучен моштымыж дене Оксиня Марпа аваже гайрак лийын.
11146	Кок ава: почеламут // Марий Эл. 1995. 11 февр.
11147	Кок але ныл волымаш деч вара погымо очком ушат да сеҥышым ойырат.
11148	Кок арня гыч, 15 декабрьште, шнуй Синод вес калык илыман епархийлаште уезд еда миссийым почмо нерген пунчалым луктеш.
11149	«Кок ача» повестьыште ( 1962 ) капитан Мартынов кугу сарын фронтыштыжо ик ÿдырамаш дене ушна.
11150	Кок взвод верышт гыч тарваныш да тушман йыр савырнен каяш тӱҥале.
11151	Кок взводлан йӧнан позицийыш лекташ заданийым пуымо, а икымше ден кокымшо взвод командир-влак Лебедев ден Андреевлан цельым кычал муаш да противникын пулеметшо-влакым темдалаш приказатлыме ыле.
11152	Кок ганажат нуным чактарыме, налын кудалтыме..
11153	Кок гана Пайдуган тушко йолын тыглай гына миен толын, губернатор верыштыже лийын огыл.
11154	Кок гана пураш точыш, но семинарист радамыш ыш логал.
11155	Кок гана сусырген.
11156	Кок гол дене ик модшо ик матчыште ойыртемалтеш гын - дубльым ыштен маныт, ныл гол - покер, вич гол - пента-трик, куд гол - кокытан хет-трик.
11157	Кок да кум долян тӱшка-влакын ваш вашталтмышт пеш чот испан калык куштымаште чапланен( 16-шо курым).
11158	Кок драмыштыжат мыняр-гынат тиде ойган саманыште «класс кучедалмашын» келгеммыж нерген пунчеж шонымаш шижалтеш.
11159	Кок еҥым 3 арня гычын Московский областьыште кученыт, кумшыжым 2003 ий вӱдшор тылзын логалын.
11160	Кок изак-шоляк Скот ден Бреннан Олсонмыт хоккей деке шӱмаҥше лийыныт.
11161	Кок ий гыч, 1933 ийыште, повесть тӱрыснек «У вий» журналеш лектын, а 1935 ийыште Москваште посна книга дене савыкталтын.
11162	Кок ий гыч Георгий Арын шымияш школышто тунемаш тÿҥале.
11163	Кок ий гыч Луим пелашыже кудалтен кая, а ӱдыржым шке ача-аважлан коден.
11164	Кок ий гыч тудым империалист сарыш налыныт.
11165	Кок ий гыч тудым школ вуйлатышылан шогалтат.
11166	Кок ий гыч тӱҥ эмлызын алмаштышыже лийын.
11167	Кок ий гыч Чарлашке кусна, Маробпечатьын вуйлатышыжлан шогалеш.
11168	Кок ий гычын, колхоз сӱмырлымеке, "Гора" колхозым почыныт.
11169	Кок ий деч вара тудо органик огыл химий капедрым вуйлалтен.
11170	Кок ий жапшыте ик гана пуалтеш.
11171	Кок ий Звенигово районысо комитетым вуйлатен, 6 ий полиграфий да книга лукмо шотышто кугыжаныш комитетым вуйлатышыже лийын.
11172	Кок ий салтак радамыште лиймыже тудын шочмо йылмым тунемаш кумылжым эше чотрак веле пенгыдемден.
11173	Кок ий эртен, да Тыгодсо Олимпий модмаш-влак Афиныште эртаралтыныт.
11174	Кок йöнжö денат предметын эн кугу качествыжым ончыктышо тичмаш грамматический идиома ышталтеш.
11175	Кок йодышым рашемденыт: марий юмынйӱла нерген да марий йылман компьютер паша шотышто.
11176	Кок йочам (Эльза ден Яндар) ончен куштат.
11177	Кок йочашт уло.
11178	Кок йошкарармеецым немыч самолет гыч ужын шуктеныт.
11179	Кок ке­че годым 1943 ийын декабрь кыдалне нылле утла еҥ-пи­сатель ушемын ответственный секретарьже С.Н. Николаевын «Отечественный cap кечыласе марий художествен­ный литература нерген» докладшым каҥашеныт.
11180	Кок команде ваш-ваш таҥаса, клюшко дене икте весылан шайбым колтен, тавалышын капкашкыже шайбым пурташ, да ты годымак шке капкаштым аралаш тыршат.
11181	Кок команде вӱдыштӧ иен мечым тавалышын капкашке пурташ тыршат.
11182	Кок корно, кок пӱрымаш, но илышышт волгыдо, нимо дене амырталтдыме лийын.
11183	Кок кугарня почыла ик арняште лийын.
11184	Кок кугу писательын творчествышт икте-веыштым ешарат, келгемдат, пойдарат.
11185	Кок кугыжаныш кокласе границе Шабин- Дaбат перевал гыч Аргунь эҥер марте шуйна.
11186	Кок курсым тунем лекмеке 1980 иыште А.В.Луначарский лӱмеш Кугыжаныш театр сымыктыш институтын актер пӧлкашкыже тунемаш пура.
11187	Кокла курымлаште марий кундемыште руш-суас вашпижмаш (руш ден суас калыкын вашпижмашыже) чӱчкыдын лиеда (тыглай паша лиеш).
11188	Кокла Курымлаште тӱрлӧ эллаште вӱдорва тӱрлӧ фабрикыште кучылтын.
11189	Кокла Марий Шой да Кӱшыл Марий Шой ялла дене пырля ик пырляштарыме Марий Шой ялыш савырненыт.
11190	Кокла Марий Шой да Ӱлыл Марий Шой ялла дене пырля ик пырляштарыме Марий Шой ялыш савырненыт.
11191	† * Кокла Марий Шой ) — пытыше ял.
11192	Кокланже авторынак шке гыч шонен лукмыжо, мöҥгешла, тошто ойым, лудыш муро ден такмакымат шарныкта.
11193	† * Кокла Руясола ( ) — пытыше ял.
11194	Кокласе лектышым шарнымаште саклаш лиеш, да вара тудым тыгайже шотлышо тӱҥлыкыш мӧнгешла пӧртылаш.
11195	Кокласоласе школ Тиде школым тунем пытарыше-влак шукынжо ВУЗлашке тунемаш пурат.
11196	Кокласола ял деке ушалтын.
11197	† Кокласола ял шотан илем * Кокласола ( ) — ял.
11198	Кокласола ял шотан илемын рӱдерже.
11199	Кокла чот дене Бутырский казаматыште 3 тӱжем 500 еҥ деч утла шинчышаш огыл, кызытсе жаплан тушто 2 тӱжемат 700 еҥ эрык деч посна шинча.
11200	Коклашкышт вес ÿдыр- Аля пура.
11201	Коклаштышт таҥасымашым эртареныт.
11202	Кокла Шӱргыйымал ял дене пырля Кугу Шӱргыйымал ялыш савырненыт.
11203	Кок могырым улен ден Вÿдым йыр шыжыктен.
11204	Кок модмаш деч вара кок клуб гыч иктыже таҥасымаш гыч кораҥын.
11205	Кок мутышто -ат уло.
11206	Кок мыскара: почеламут - влак // Марий коммуна. 1973. 2 сент.
11207	Коковин Кузьма Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11208	Коковин Сергей Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11209	Коковин Тимофей Алексеевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11210	Кок окна коклаште — кугу воштончыш.
11211	Кӧ колен * 6 Шорыкйол — Луи Брайль, француз тифлопедагог, Брайльын шрифтым шонен луктын да илышыш пуртен.
11212	Кӧ колен * 8 Пургыж - Иван Сергеевич Аксаков, руш публицист, поэт, славянофил толкынын ик эн чолга членже.
11213	Кӧ колен Тыгак ончо: * 1519 — Фернан Магеллан черетан путешествийыш лектын.
11214	Кӧ колен Тыгак ончо: * 1956 - Оскар Лутс, эстон писатель.
11215	Кӧ колен Тыгак ончо: * 1991 — Пауль Аристэ, эстон йылмызе-шанчызе.
11216	Кӧ колен Тыгак ончо: * 2008 — Аркадий Афанасьевич Васинкин, сылнымут шымлызе.
11217	Кӧ колен Тыгак ончо: * 2011 ий — Стив Джобс (шоч. 1955), «Apple» корпорацийлан негызым пыштыше да тудын ондаксе тӱҥ директоржо.
11218	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Авдотьян кечыже.
11219	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Агафонын кечыже.
11220	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Аким ден Аннан кечыже.
11221	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Акиндин да Пигасийын кечыже.
11222	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Акулинан кечыже.
11223	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Александрын кечыже.
11224	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Аннан да Саван кечыже.
11225	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Аннан кечыже.
11226	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Аннан кечыже.
11227	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Антонын кечыже.
11228	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Артамонын кечыже.
11229	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Артемийын кечыже.
11230	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Архангел Михаилын кечыже.
11231	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Астафийын кечыже.
11232	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Варнаван кечыже.
11233	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Вера, Надежда, Любовь да Софиям шарныме кече.
11234	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Воздвиженье.
11235	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Гавриил кече.
11236	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Дарьян кечыже.
11237	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Денисын кечыже.
11238	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Дмитрийын кечыже.
11239	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Евлампиян да Евлампийын кечыже.
11240	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Евпатий Коловратын кечыже.
11241	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Евтихийын кечыже.
11242	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Ермолайын кечыже.
11243	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Ерофейын кечыже.
11244	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Ефимиян кечыже.
11245	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Зиновийын кечыже.
11246	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Илларионын кечыже.
11247	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Илян кече.
11248	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Иоанн Богословын кечыже.
11249	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Ионын кечыже.
11250	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Ираидан кечыже.
11251	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Казанский юмонан кечыже.
11252	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Кирилл кече.
11253	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Козьма да Дамианын кечыже.
11254	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Кондратын да Ипатын кечыже.
11255	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Корнилийын кечыже.
11256	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Кузьман кечыже.
11257	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Куприянын кечыже.
11258	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Лаврентийын кечыже.
11259	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Ларионын кечыже.
11260	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Лукианын кечыже.
11261	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Луппан кечыже.
11262	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Макринан кечыже.
11263	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Марий йӱла календарь почеш таче Оно-Морко Агавайрем кече.
11264	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Маринан да Лазарьын кечыже.
11265	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Маринан кечыже.
11266	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Матфейын кечыже.
11267	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Миронын кечыже.
11268	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Михаилын кечыже.
11269	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Михейын кечыже.
11270	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Мокейын кечыже.
11271	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Наталья да Адриянын кечыже.
11272	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Никифорын кечыже.
11273	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Ожно палемденыт: тиде кечын могай игече шога - кеҥеж тыгаяк лиеш.
11274	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Ондронник кече.
11275	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Пантелеймонын кечыже.
11276	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Параскеван кечыже.
11277	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Пелагея.
11278	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Пётр да Павылын кечыже.
11279	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Пименын кечыже.
11280	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Пӧклан кечыже.
11281	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Покро кечын ожно шуко сӱаным ыштеныт, кушкын шушо ӱдыр-влак Шнуй Юмынава деч марлан каяш йодын кумалыныт.
11282	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Поланын пайремже.
11283	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Пӧтрын кечыже.
11284	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Прохорын кечыже!
11285	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Руш православий йӱлам кучышо-влак Прокопийын кечыжым палемдат.
11286	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Руш православ йӱлам кучышо-влак Иоанн Богословым шарналтат.
11287	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Савватийын кечыже палемдалтеш.
11288	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Самуилын кечыже.
11289	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Семёнын кечыже.
11290	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Силуанын да Силан кечыже.
11291	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Софьян да Иринан кечыже.
11292	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Спас пайрем.
11293	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Спиридон да Никодим-влакын пайремышт.
11294	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Степанын кечыже.
11295	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Таче Елисейын кечыже.
11296	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Таче Зосимын кечыже палемдалтеш.
11297	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Таче руш православий йӱлам кучышо-влак Шнуй Пахомым шарналтат.
11298	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Тиде кече могай лиеш, Идым тылзе тыгаяк лийшаш.
11299	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Тиде кечын олмам кочман.
11300	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Тиде кечын ондак кресаньык-влак пурсам уденыт, да эр паренгым шынденыт.
11301	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Тиде кечын пÿртÿс шортеш – маныныт.
11302	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Тиде кечын чодраште ош мераҥым ужат гын лум эше лумшаш.
11303	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Тиде кечын чыла пашам уло еш дене пырля ыштеныт.
11304	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Тимофейын кечыже.
11305	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Тихонын кечыже.
11306	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Трифон да Пелагеян кечыже.
11307	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Трофим да Зосимын кечыже.
11308	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Трофимын кечыже.
11309	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Ты кечын кум изак-шолякым: Мануилым, Савелийым да Исмаилым шарналтат.
11310	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Успений кече.
11311	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Устинын кечыже.
11312	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Фаддейын кечыже.
11313	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Федотын кечыже.
11314	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Феодоран кечыже.
11315	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Феодорын кечыже.
11316	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Феофанын кечыже.
11317	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Фёдорын кечыже.
11318	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Филиппын кечыже.
11319	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Фитын кечыже.
11320	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Флорын да Лаврын кечыже.
11321	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Фоман кечыже.
11322	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Фотян кечыже.
11323	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Харитинан кечыже.
11324	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Шнуй Антонийын кечыже.
11325	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Шнуй Епифанын кечыже.
11326	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Шнуй Лукан кечыже.
11327	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Шнуй Николай Угодникым шарныме кече.
11328	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Шнуй Осиян кечыже.
11329	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Шнуй Симеонын кечыже.
11330	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Шнуй Юмынаван шочмо кечыже.
11331	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Яковын кечыже.
11332	Кок пеле коклаште кугорно да изи олык верланен.
11333	Кок повестьтшат писательын биографийже дене чак кылдалтын.
11334	Кок почеламутчо, руш почеламутчо-влак семын, тӱрлö ритмым да у рифмым кумдан кучылтын, сай почеламутым, поэмым возен.
11335	Кок разведчик, связист да Георгий Ефруш, тушманын тул йымакыже верештыныт, тудын вуйышкыжо кок осколко логалын.
11336	Кок рвезыеҥын шÿмыштышт тул гай йöратымаш кумыл угыч ылыжеш.
11337	† * Кокса ( ) — пытыше ял.
11338	Кок серышыжым лудщо-влаклан луктеш.
11339	Кок студент коклаште первый тунемме ийыштак икте-весым умылен моштымаш негызлалтеш.
11340	Кок тайм жапыште счет ик гай гын, але ничья дене матч пыта, але регламент почеш сеҥышым ойырат.
11341	Кок тайм коклаште 15 минут кужытан каныме жап лийышаш.
11342	Кок теҥгеаш оксаште Валерий Харламовын чурийжым вераҥденыт.
11343	Кок тӱжем ий мемнан курым деч ончыч.
11344	Кок тӱжемше (2000) ийыште Кужэҥер кундемысе погынын вуйлатышыжлан шогалын.
11345	Кок тӱжемше идалыкыште ты вер марий-влакын рӱдерышкышт савырнаш тӱҥалын.
11346	Кок тулык тул пырля ушна гын..
11347	Кок туныктышоат Марий Эл республик гыч толын.
11348	Кок тылзе жап самырык-влаклан "Рвезылык" лаштыкым луктынам.
11349	Кок тылзе наре Геннадий пÿйым пурынак чытен, тунемашак тыршен, но ачажын икымше гана олаш толмыж годымак тудым мöҥеш наҥгаяш сöрвален шортын да ÿшандарен кертын.
11350	Коктынат, аваж ден эргыже, икте-весе деч посна йокрокланен илат, ваш-ваш серышым гына колтылыт.
11351	Коктынат мыланна тале спорт организатор семын палыме улыт.
11352	Коктынат чÿчалтыш вÿр гай икгаяк улыт: шинча йымалне лавыра, кеч паренгым шынде, ыштырат, мыжерат иктак…».
11353	Коктынат школышто туныкташ тӱҥалыт: Вероника Николаевна - марий йылмым, Вячеслав Андреевич - физикым да информатикым.
11354	Коктын ваш ончат, ик мутымаш огыт пелеште.
11355	Коктын ик шÿдырым ончена // Марий коммуна. 1943. 3 июнь.
11356	Коктын таве деран шогалыныт, адакат ойпидышым руден колтеныт.
11357	Кӧ Кугу Ачаэл Сарыште ты поселко гыч колен – нунын лӱмыштым кӱыштӧ возымо.
11358	Кок ужаш дене савыкталтше «Марий йылме», «Марий йылме дене дидактический материал», «Кызытсе марий йылме», «Оҥартыш мут» да моло пашажымат шергалын, мемнан ончылан Учаев пеш тале грамматист семын сÿретлалтеш.
11359	Кокурин Василий Константинович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11360	Кокушкин Владимир Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11361	Кокушкин Иван Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11362	Кок фронтовой йолташ, кок командир кумло вич ий икте-весым ужын огытыл.
11363	Кок четышто современник Ли Йагбин(ешын членже) и Вентилятор Кхуанхенд каласен, что тудын ешыже лийын родом тужечын, кудо кызыт юго- восточный провинций Ганьку.
11364	Кок чырык манме дробан чотмут кутырымо стильыште веле вашлиялтеш.
11365	Кок шÿм кава гыч толшо юзо шÿдырла Нолта тек шочшыда чап лÿмжым насыл велын.
11366	† * Кокшага ( ) — пытыше ял.
11367	Кокшародо ден Кыдалсола ялла покшелне верланен.
11368	Кок шинчажге вÿд налеш.
11369	Кок шольыжо – Зоил ден Веней пырляк кушкыныт.
11370	Кок шӱдӧ салтак тӱшка дене Юлын пурла серышкыже вончен.
11371	Кок шӱжаржат гитар дене шоктат.
11372	Кокымшо вариантыште тудо – Йошкар Армий гыч толшо у айдеме.
11373	Кокымшо веран персонаж – изи рвезе нарынче чием дене, тудо пеш чот Нью-Йоркым йӧратен.
11374	Кокымшо гана вич ий гыч шочын – ындеже Марий автономийын рÿдö олаштыже – Краснококшайскыште.
11375	Кокымшо главаште (59–109 лышташ) лексический синоним–влакын посна тÿшкаже–влак нерген возымо.
11376	Кокымшо допрос вÿдшор тылзыын 27-ше кечынже, арестоватлыме деч 1 тылзе эртымеке, лийын.
11377	Кокымшо кече курык гыч мунчалтыме кечылан шотлалтын.
11378	Кокымшо книга 1993 ийын гына савыкталтеш.
11379	Кокымшо книгаже "ОШ КУЭ КОНЧА ОМЕШ" 2004 ийыште лектын.
11380	Кокымшо книгаште, «сказке корабль» луман, Марк Твейн, шочыктымо тайинственный Вуд туняште турло жапыште айдеме дене туняште, лийеш исследовательи кычалше приключенийым.
11381	Кокымшо книгаштыже лÿмын йоча-влаклан «Мыят кугу лиям» пöлкам ойыра.
11382	Кокымшо — «Лишыл ыле тымыкын ласкаже» (2004).
11383	Кокымшо Марий погынын пунчалже почеш Совет правительствыште, калык-влак коклаште пашам виктарыше Калык комиссариат (рушла Наркомнац) пелен, Марий пӧлкам почмо.
11384	Кокымшо минутышто Александр Семин икымше голым пурта.
11385	Кокымшо модшыжо аралалт кертшаш.
11386	Кокымшо ойлымашыже белорус рвезе Василий Лавренчукын подвигше нерген каласкала.
11387	Кокымшо планан герой-влак романыште почеш кодын огытыл.
11388	Кокымшо раундышто модшо-влак вашталтыт.
11389	Кокымшо, студент жапысе 1954 – 1959-ше ийла.
11390	Кокымшо том Роман.
11391	Кокымшо тӱнямбал сар деч вара мӱзикыл-влакын сюжетышт шотанрак лиеш.
11392	Кокымшо Тӱнямбалсе Сар модмашын шарлымашыжым изиш темдалын.
11393	Кокымшо Тӱнямбалсе Сар — тӱҥямбалне сар-конфликт, 1939 ий гыч 1945 ий марте, 62 эл -влакым сарыш шупшын.
11394	Кокымшо Тӱнямбалсе сарын тӱҥ ужашыже.
11395	Кокымшо турышто 4 Шорыкйол 1997 ийыште сеҥен.
11396	Кокымшо ужаш верысе аритист-влакын мурен-куштымышт дене, модыш, весела таҥасымаш дене эрта.
11397	Кокымшо ужаш // Ончыко.
11398	Кокымшо ужаш «Фронтышто» маналтеш.
11399	Кокымшо ужашым В.Сави «Шÿм мура» манын лÿмден.
11400	Кокымшо ужашын йоммыж нерген Романын кокымшо ужашыже йомын ыле.
11401	Кокымшо ужашыште граждан сöйыштö кучедалмым, умбакыже виянмым, кресаньык илыш тöрланымым сÿретлен.
11402	Кокымшышто умылтарыме: тыгай отношений племянникше деке лийый, потомушто тудо Карлын аважым йышт йӱратен.
11403	Кокытан чотрадам системе ( ) — кокытан чотрадам системыште чот кок цифре (0 ден 1) полшымо дене возалтеш.
11404	Кокытеланыме шонымашак, очыни, кумылжым волтен, илышын чынлыкше ӧрыктарен.
11405	Кокытшым вуймут пелен палемдыме: М.М. – лан.
11406	Кок экранизацийыште, снимвтльыме 2003–2010 ийлаште, Марк Твейнын рольжым модыныт Кемерон Дейду и Марк Деклин актер-шамыч.
11407	Кок эн кугу ола велыште.
11408	Кок эн кугу ола мландыште.
11409	Кок эн кугу ола элыште.
11410	Кок эн кугу ола Ярославль велыште.
11411	Кок эн ончыч лекше "Ниван" версийже йот элыш колташ лектын шоген: ВАЗ-21211 1,3 литр мотор дене (бензин двигательлан кугу налог да шерге топливо дене ойыртмалтше эл-влаклан) да ВАЗ-21212 пурла руль дене.
11412	Кок эн сай команде элите дивизионышто кодеш, сеҥалтше-влак ӱлыл дивизионыш каят.
11413	Кок эргыже лийын – Маки да Костинка.
11414	Кок эргыже лийын-офицер-влак, Лёвик ден Володя (Всеволод).
11415	Кӧлан ок кӱл – шӱвалеш, Кӧ йӧрата – шупшалеш.
11416	Колат мо мемнан йӱкнам?
11417	Колесаж тудын изи, рамыже моло велосипед деч кок-кум пачаш чоткыдырак.
11418	Кол ( ) — кугу зодиак тӱшка шӱдыр, Вӱд йоктарыше да Шорык кокласе верланен.
11419	Кол кучымаш - айдемын акрет годсо пашаже.
11420	Кол кучымаш паша таче Кучымо шотышто кол-влакым тыге пайлаш лиеш: теҥыз кол (теҥызыште гына илат); эҥер-теҥыз кол (теҥызыште илат, эҥерлашке мӧртньым кышкаш куснат); да эҥер кол (эҥер, ер, пӱяште илыше-влак).
11421	Коллегийыш Элнет Сергей (редактор), С. Чавайн, П. Пÿнчерский, Олык Ипай, Ал.
11422	Колледж пелен "Келшымаш" куштышо-мурышо ансамбльын вуйлатышыже лийын.
11423	Колледж, чыла университет гай йосо жапым тунам илен.
11424	Коллективизаций тÿҥалмек, чыла вере «класс тушманым», «кулакым», «троцкистым», «бухаринецым», моло «калык тушманым» кычалаш, вожге куклен лукташ тÿҥалыныт.
11425	Коллектив Страна Игр и АнимеГид журнал-влак дене кылым куча.
11426	Коллективыште тудо уло гын, лӱдшаш уке — тыныс илыш, ваш умылымаш лиеш.
11427	Коллетивизаций жапысе неле илышым, ту пагытын ситыдымашыжым лудшылан сÿретла.
11428	Колмо негызеш турло движений ончыкталтеш - кырыме, лупшымо, почкымо, тодыштмо, курыштмо, пучкедыме, удыркалыме, йыгыме да т. м. Нуно торжа але ныжылге йук эффектым ыштат.
11429	Колмыж деч вара Браманте вуйлатен рим соборын строительствыжым святой Петрын: тудын планже ододрен лийын, но тудо шуктен пыштен фундаментым гына.
11430	Колмыж деч ончыч Людвиг «Фиделио» рукописьшым йолташыжлан да секретать Шидлерлан пуэн.
11431	Колмым да ужмым ончыктышо изобразительный мут-влак икте-весышт деч чот ойыртемалтыт.
11432	Колмым ончыктышо оҥартышмут-влак Колмым ончыктышо шомак-влак шке семантикышт дене поснак поян улыт.
11433	Колобов Егор Андреевич — II степенян Чап орден ден III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11434	Колобов Николай Георгиевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11435	Колобов Петр Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11436	Коло вич ий служитленам, но шке честем, лӱмнерем амыртен омыл..
11437	Кӧлӧгеш ял шотан илемын рӱдерже.
11438	Коло ий эртымек, мый «Ава шÿм» повестьым угыч лудын лектым да ÿшандарен каласен кертам: тудо кызытат шкенжын актуальностьшым йомдарен огыл.
11439	Коло ияш гына илмыжым ончыде, йолташыже–влак тудлан куга ÿшаным ыштеныт.
11440	Коло кандашымше сентябрыште 2010 ийыште каталон атлет Килиан Жорне Бургада кӱзымаште тӱнясе рекодым шынден.
11441	Коло кече гыч ушем правлений уэш погыненыт, рвезе поэт - влак ончычсо кумирышт умбак кÿм чолган кышкеныт.
11442	Коло курым жапыште тудо шке 82 процент кумдыкшым йомдарен.
11443	Колорадо ( ) — УАШысе регион, штат.
11444	† * Колосково ( ) — пытыше посёлко.
11445	Колотка — колышо кап тойымашлан пу, кӱ але металл гыч ыштыме кужака яшлык.
11446	Колоткам лукмеке, чывым руалыныт да онченыт, кудо могырыш куржеш.
11447	Коло тӱжем наре айдеме тудым ужаташ миен.
11448	Колтышо велне сигналым икмыняр параметр дене туртыктат, налше велне - кумдаҥдат.
11449	Колумб ешыж дене.
11450	Колумб) Негыз * Марий йылме.
11451	Колумб тыгак тале шымлызе, шочмо йылмыжын тамжым да ямжым возышо мастар лийын.
11452	Колумб: «Умыремым арам шым эртаре»: шарнымаш-влак / Лайд Шемйэр чумырен.
11453	Колумбын Володя изаже.
11454	Колумбын Галина Андреевна пелашыже. 1957 ий.
11455	Колумбын Модест изаже. 1950-ше ийла.
11456	Колумбын Перасковья Николаевна аваже, тудын икымше Илья Стрелков марийже да йолташыже.
11457	Колумбын Юрий эргыже. 7 классыште тунеммыж годым.
11458	Колупаев Лазарь Филиппович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11459	Колхоз виеш ышталтын гынат, мыняр-гынат саемын, тÿшка пашаште тудын шонымашыже весемын, вашталтын.
11460	Колхоз вуйлатыше Березовский, патократ Селифонов, первый ончалмаште, путырак ваш келшен, мафиози улашке кычылталыныт.
11461	Колхоз вуйлатыше-влаклан тидат ситен огыл, нунылан айдемым пытарашак кӱлын улмаш.
11462	Колхоз ден совхозшым государство еҥым чотрак толаш кучылтын.
11463	Колхоз илыш у марий кресаньыкым шочыктен, йол ÿмбак шогалтен – тыгай ойым шыҥдарен писатель шкенжын ятыр ойлымашыштыже.
11464	Колхоз корныш вончышо калык илышым, ял кöргысö вашталтышым эскерыме повестьым чонаш материалым пуэн.
11465	«Колхоз муро» икымше книгажым 1936-шо ийыште Чоткар шолыплӱм дене луктын.
11466	Колхозник-влак дене пырля шурным пога, пырдыж газетым луктеш.
11467	«Колхоз пасу»почеламутым Г. Зайниев 1980 ий 7 октябрьыште «Марий комунна»газетеш савыктен.
11468	Колхоз поянлыкым погым вуйлатыше гыч тӱҥалын тыглай колхозник марте шке озанлыкыштым тӱзаташ, кӱсеныштым оварташ гына кучылташ тыршат.
11469	Колхоз тӱзланен шоген.
11470	Колхоз тымарте ялыште озаланыше-влаклан мучашым конда.
11471	Колхозын 57 тӱкан шолдыра вольыкшо, 68 сӧсна, 111 шорык, 186 вуй сурткайык, 4 мӱкш еш, 43 имне лийын. 1950-ше ийла кыдалне колхоз автомашинам налын.
11472	Колхозысо молодежьым шке йырже чумыра, драмкружокым почеш, пошкудо ялысе колхозник-влак ончылно выступатла.
11473	Колхозышто 120 еҥ пашам ыштен.
11474	«Колхозышто могай ситыдымаш уло, вигак такмак шочеш».
11475	Колхозышто пайрем // Пеледме корно: марий литература антологий.
11476	Колхозышто ревиз комиссийым вуйлаташ шогал кертын, шкеж гаяк його, йÿшö, жулик тÿшкам арала, шотанжым тÿрлын ÿмылта, койдара.
11477	Колчак фронтыш кайыше йошкарармеец-влаклан кажне митингыште В. Мухинын спектакльжым шынденыт.
11478	Колызо -влакат эре лийыныт, но лач совет жапыште колызо-влакын пашашт чот шарлен.
11479	Колызо-влак Колызо-влакын кечышт Сӱрем тылзын кокымшо рушарнян эртаралтеш.
11480	Колызо шкеже самырык огыл, илышым тамлыше, тудым аклен моштышо, илышыже тудым сайынак «пÿгырта», садланак кучедалаш, осал дене вашшогаш вийже ок сите.
11481	Колызын пашаже сонарзе да саскам погышо-влакын сомылышт дене пырля айдемын ик эн тошто паша радамышке пура.
11482	Колымаш жап лишеммым марий-влак ончылгоч омо але тÿрлöпале полшымо дене шижыныт.
11483	Колымаш Шкеж гаяк уста еҥ-влак семынак репрессийыш логалын. 1938 ийыште Кылме тылзын 28 кечынже Василий Патрашым да эше икмыняр марий тӱвыра пашаеҥым лӱен пуштыныт.
11484	Колымеке, айдемын чонжо вес тÿняш вонча.
11485	Колымекыже шымлымашыжым 12 том дене лукмо.
11486	Колым кочкыт, кол гыч коям луктыт.
11487	Колымо возымо материал шамыч гыч умылымо,Марк Твейн лийын мучашдыме тора любой лийше религиозный конфессий дечын.
11488	Колымо жапше Пытыдыме кутырмаш пелашыжын ачаж дене А.С.Пушкиным сырыктеныт.
11489	Колымшо ийла тÿҥалтыште весела, калык мыскара шотан комедийже-влакым, нунын юмор тÿсан ойыртемыштым палемден, автор «оҥарчык», «койдарчык» манын, а сатир койышан «Ораде» пьесыжым арам огыл «мыскылчык» манын лÿмден.
11490	Колымшо ийла тÿҥалтыште тудо шагал огыл почеламутым возен, икмыняржым «Йошкар кече» газетеш савыктен.
11491	Колымшо ийлаште В. Сави «У илыш» журналеш марий поэзий нерген кок статьям савыктен - «С.
11492	Колымыж деч вара чыла тиде арверым иктыш чумыреныт (25 тÿжем ар-вер да 18 тÿжем сÿрет-влак).
11493	Колымыж деч кок ий ончыч мастарын пурла кидше йымен каен, да тудо пыкше гына вес еҥын полшымыж деч посна коштын кертын.
11494	Колымыж деч ончыч «Ончыко» журналыш возен шоген.
11495	Колымыж мартре тудо тиде пашажым ыштен шоген. 1861 ийыште колен.
11496	Колым эҥыр дене кучат.
11497	Колын тамгаже Кол Кол — латкокымшо зодиак тамга.
11498	Колышо еҥым уштеныт, кочкыныт-йÿыныт, ойган чоныштым лыпландареныт.
11499	Колышо команде тӱшкан тойымо шӱгарла гычын колышо кап-влакым луктеден йӱлалтен.
11500	Колышт – колышт калык деч Тÿрлö мутым колынна.
11501	Колыштса, умылыза, тыланда чын мут ойлалтеш: Угыч, угыч тарванен, угыч, угыч тунемза.
11502	Колышт шогымо годым ушешыже почеламут корно-влак шочыт: Туриян эҥер воктене – Локуш чодыра.
11503	Колышым пöртыштö кужун кучаш тыршен огытыл.
11504	Колышым сурт гыч лукмо деч ончыч кажныже колотка тÿрым кид дене логалаш тыршен, тыге колышын пиалжым кодаш йодыныт.
11505	Колышым уштымо эн кугу кечылан «нылне кече» шотлалтеш.
11506	Колышын ÿмыржö умбакыжат шуйна манын, колоткам тудын пӧртшылан шотлен ыштеныт.
11507	Колышын капше кийыман колоткам шукыж годым ял мучаш марте нумалын наҥгаеныт.
11508	Кольцов Александр Георгиевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11509	Кольцов Александр Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11510	Кольцов Аркадий Николаевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11511	Кольцов Ипполит Михайлович — Йошкар Тисте орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11512	Кольцов Павел Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11513	Кольцов Поликарп Семёнович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11514	Коляда) Телеспектакльын постановщикше лийын: * «Тургым» Икымше марий телесериалын постановщикше лийын: * «Чоныштем илет» 2003 да 2005 ийлаште "Йошкар-Ола театральная" конкурсышто "Эн сай режиссура" номинацийыште сеҥен.
11515	† * Колянур ( ) — пытыше ял.
11516	Колянымыж денак Кришан Йыван мален ок керт, эре окса нерген ойла, кузе-гынат пӧртылташак шона.
11517	Колятул лампе полшымо дене коҥгамбал шокшышто котомка дене кондымо книгалам лудеш.
11518	Команде гыч ик еҥ ( ) шке капка воктеныже палемдыме верыште (штрафной площадь) кид дене модын кертеш, тудо шке капкажым мече пурымо деч аралышаш.
11519	Команде дене модмо спортын видше.
11520	Команде ик гана мечым кырымаште, да ик гана мечым кучымаште лийын шуктен.
11521	Команде кокымшо верым налеш, шочмо элыште нуным огыт мокто.
11522	Командир сусырген, младший лейтенант Иван Рудометов геройла колен… - Йолташ-влак!
11523	Командирын сусыргымекыже, рота командирлан кумшо взвод командир, Рудометов шогалын.
11524	Командылан мечым кучашлан угыч 30 секундо пуалтеш.
11525	Командылаште модмаш годым модшо-влак коклаште вашталтыш лийын кертеш.
11526	Командым чоҥымо деч вара «Йошкин кэтс» Российыште кугу пагалымашым сулен налын.
11527	Командын ик модшыжо капкаорол пашам шукта.
11528	Командыште канадец-влак модыныт (Карл Эрхард гына Канаде гыч огыл ыле).
11529	Командыш ушнен, нылытынат, кудытынат модаш лиеш.
11530	Кӧ мане, 37-ше ийла деч вара респрессий машина шолдырген манын?
11531	Комбайнерын мутшо: почеламут // Марий коммуна. 1983. 10 авг.
11532	Комедий жанрыште кугу специалистлан шотлалтеш.
11533	Кӧ мечым капкашке пуртен ок керт - тудо сеҥалтеш.
11534	Кӧ мечым ок кучо, тудым тӱкаш ок лий.
11535	Коми АССР деч 100 меҥге тораште.
11536	Коми-влак Коми калык (коми войтыр, коми отир, комияс) — Российысе финн-угор калык, Коми мландын тӱп калыкше. 2010 йиыште калыкын чотшо 322691 еҥ лиен.
11537	Коми-зырян да коми-пермяк йылмылаште кучылталтше Молодцов тиштер гыч ойыртемалтше тиште.
11538	Коми-зырян йылме дене 160 599 еҥ мутлана (2010, почеш).
11539	Коми-зырян йылмысе изобразительный мут-влакым шымлен, М. Сахарова нуным турло ойлымаш ужаш еда шеледа: изобразительный наречий, изобразительный глагол да изобразительный междометий нерген ойла.
11540	Коми йылмысе изобразительный мутлам тудо грамматика, фонетика да семантика могырым шымла.
11541	Комикс-влакын сюжетышт пеш илыш ден кылдалтше да кугыеҥ-влакланат йӧршӧ.
11542	Комикс шот дене тыгак классик-влакын произведенийыштат ышталт кертыт.
11543	Комиксын вияҥ толмо корныжо Ойлымаш-влак сӱретыште мемнан дек XVI да XVI курымла гыч толыныт.
11544	Комиксын шӧртньӧ курымжо – тиде американ комикс-влакын периодыштын лӱмышт, тиде жап 1930- шо ийла мучашым да 1950-ше ийлам авалта.
11545	Комиксын шуко значенийже уло, но туге гынат нуно иктышке кондат: комикс икмыняр сӱретым ончыкта, нине сӱретлаште ала-могай илыш гыч налме историй каласкалалтеш.
11546	Комиксын эн кӱлешан йыжыҥже-влак Ӱмбал – комиксын эн тӱҥ значенийжым ончыкта.
11547	Комиксыште сӱрет ала-могай ӱмбалан значенийым гына налеш.
11548	Комиксыште текст эреак лийшаш огыл, тыгак лийы кертыт «йӱкдымӧ» комикс-влак, кудыжым лудшо-влак раш умылен кертыт (мутлан, Жан Жирон «Арзакше» ).
11549	Коми мланде ожнысек торгаймаш-влакын корно лийын.
11550	Коми-пермяк йылме дене 63,1 тӱж.
11551	Коми-пермяк йылмысе онартыш мутым А.С. Кривощекова-Гантман шымла.
11552	Коми Республикын касвел ужашыже (Сыктывкар ола дене пырля москосо жап деч ик шагатлан ойыртемалтеш (UTC+3).
11553	Коми республикысе чодыра кумыдык — 29,7 млн.
11554	Коми Республикыште нефть йӧнозанлык уло, Мурманск велыште кӱртньӧ да никельым луктыт, Карелийыште мраморым, Ленинград, Новгород да Вологдо веллаште - торфым.
11555	Комиссаров Фёдор Прокофьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11556	Комиссий кугу сомылым шуктен, туге гынат икымше гана ямдылыме правил-влак ден мутер савыкталтын огытыл.
11557	Комиссий тыгай пунчалым луктын: «Тергымашым эртышылан шотлаш.
11558	Комиссийын погынымашлаштыже тудо марий литератур да калык сылнымут нерген увертарымашым ик гана веле огыл ыштен, нине йодыш дене мутланымаште шке шонымыжым ойлен.
11559	Комитетын I-ше президентше грек Деметриус Викелас лийын.
11560	Коммунист партийын вуйлатымыже да руш калыкын полшымыж дене марий калыкат ял озанлыкшым социалистический корныш кусараш туналеш:колхоз-влак кушкыт.
11561	Компас (Compás) Булериа фламенко сӱрет ден.
11562	Композит клюшко-влак куштылгырак улыт, нуным тӱрлӧ сынан да форманым ыштат.
11563	Композитодын колымыж деч вара 186 ий эртен гынат, тудын лӱмжым тачат чылан сайын палат.
11564	Композитор Валерий Кульшетовын «Мый мием чоҥештен» мурыжым калык ончыко луктеш.
11565	Композитор да педагогын талантшым пален налын Вивальдин тунемше-влакын чотышт шукемын.
11566	Композитор пашам тÿҥалмаш 1713 ийыште Вивальди щкенжын икымше произведенийым возен: «Ottone in villa» («Оттон на вилле») оперым.
11567	Композитор пашаштыже Владимир Алесеевич шкенжым эре уым кычалше новатор семын ончыктен.
11568	Композиторын колымыж деч вара «Письмо к бессмертной возлюбленной» лӱман серышым мумо ыле.
11569	Композиторын самырык пагыт да музыкым тунеммаш нерген шагал каласалтын.
11570	Компучыр программыште пычырик инструкций лийын кертеш але шуко амион инструкций ( текст процессорлан программыште але вот-браузерлан программыште, мутлан).
11571	Компьютер ден айдеме коклаште кылым ышташлан лӱмын ыштыме тиштысистеме; ыҥпале-влакым (информацийым) да нуным шотлышо машиныште пашалыме алгоритм-влакым ( программе-влакым ) возен ончыкташлан кучылталтеш.
11572	Компьютерлан вот-камер Вот-камер ( ) — реал жапыште сӱретым да видеом налше, компьютер вапш гоч видеом колтылаш кучылталтше цифркамер.
11573	Компьютерын синонимже. 1940—1980 ийлаште кугу электрон шотлышо машин-влакым ончыктышо термин.
11574	Компьютерын эртыкше Шанче да йӧнозанлык тоштерыште, Манчестерыште, Кугу Британийыште Джакӱардын куымо станже.
11575	Компьютерыште Windows операционный системыште Alt-0137 йӧн дене возаш лиеш: чӱктымӧ NumLock клавиатурышто, Alt паҥгам тамдал шынден, клавиатурын цифровой блокыштыжо 0137 возыман.
11576	Комсомол вожакым "Знак Почёта" орден дене наградитлат. 1948-1950 ийлаште Данилов Москошто Рӱдӧ комсомол школышто тунемеш.
11577	Комсомолец-активист семын мер пашаште тырша.
11578	Комсомолец-влак деч посна Миклаят кч улмыжым вашке умылен ок шукто ыле.
11579	Комсомол жюрин пунчалмутшо почеш пуымо тиде пел тӱжем теҥге Юрий Чавайнын илышыштыже икымше да пытартыш премий лийын, очыни.
11580	Комсомол чонеш кушшо тукым вашке ок шоҥгем.
11581	Комсомольск-на-Амуре — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдер.
11582	Комсорг, верже гыч содоррак тарванен, землянкыш толмек, коптилка воктек шинчеш да "Мом шотла сар куку?"
11583	Комсорг, пистолет дене лӱен, фашистым йӧрыкта да траншейыш тӧршта.
11584	Комсорг-поэт Вениамин Иванов йолташыжлан возымо семынак, икмыняр кече гыч, лачшым 8 июльышто, волгалташ тӱҥалме годым Торговище селам утараш боец-влакым атакыш кынелтен.
11585	Комсоргын атакыш вӱдымӧ подвигшым "За отвагу" боевой медаль дене аклыме.
11586	Комфорт шотыштат Ваз-2101 утларак сае лийын:тыште шеҥгел ден ончыл шинчыме вер-влакым малыме верыш савырашлан йӧн лийын.
11587	Конаковын, Николаевын пьесылаштым йӧратен шында.
11588	Конверт ӱмбалныже "Марий коммуна" газет редакиий" манын возымо шинчалан перныш.
11589	Конвой дене вӱден наҥгайыме годым арестант конвоирым шӱкал шуэн, кӱртньӧ решотка гоч тӧрштен куржын.
11590	Коҥга, тÿньык, кÿвар, пырдыж – чылажат ару лийшаш.
11591	Кӧҥгыр кундем — Пермь мландын кечывалвелыште верланен.
11592	Кӧҥгыр кундемын рӱдыжӧ.
11593	Кӧҥгыр кундемыште 46 653 наре еҥ ила.
11594	Кондаков Аверий Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11595	Кондаков Андрей Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11596	Конден йöратымаш пораным, Аяр гай тулым, тул гае аярым.
11597	Конденсаторан микрофон Микрофо́н (грек.
11598	Конден шуктен вес каслан, Пурен, ойлат куважлан.
11599	Кондратьев Иван Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11600	Кондратьев Матвей Петрович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11601	Кондукторов Иван Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11602	Конешне, ава ончылно шкем сай кучыман: теве, мутлан, пакчашке агытан пурен, пел йыраным удырен».
11603	Конешне, поэт йолташын ойлымыжо тӱргоч лупшалтме гай шокта.
11604	Конешне, тетла тыге чыташ лийын огыл.
11605	Конешне, тыгат каласаш лиеш: писательым литературный штамп келыштарен.
11606	Конешне, тыгодым Н. Ильяковын «Эдемла да ивла» романжым, «Творчество» повестьшым шарналтат.
11607	Кӧн илышыже кушечын кӱрылтшашым тудо ончылгочак шонен ямдыла.
11608	Кӧн кодын гын, ӱмашсе ковышта дене тӱрлӧ кочкышым ямдыленыт, поснак йоча-влакым пукшаш тыршеныт.
11609	Кӧн муныжо пудырген огыл, тудо сеҥен.
11610	Коннектикут ( ) — УАШысе регион, штат.
11611	Конокпаев Александр Конокпаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11612	Кӧн олмаже уло гын, тудо чылаштым сийлышаш.
11613	Кононов Семён Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11614	Консерваторий деч вара икмыняр ий Йошкар-Оласе музыкальный театрыште пашам ышта.
11615	Консерваторий деч вара Йошкар-Олаште музык училищыште туныктен.
11616	Консерваторийым пытарыме деч вара Иван Николаевич культпросветшколыш пӧртылеш, но туныктышо семын.
11617	Консисторий черкыш толшо-влаклан йодшыштлан вашмутым пуа, нунылан йӧн лийме дене полша.
11618	Консонант тиштер - йӱкпале-влак гына ончыктат.
11619	Константин Иванович Беляев (1910 - 1964) Негыз * Патыр курым.
11620	Константинов Вилений Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11621	Константинов Иван Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11622	Константинов Леонид Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11623	Константинов Павел Константинович — Йошкар Тисте орден, I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11624	Константинопольышто у кечышот дене келшен огытыл.
11625	Константин Старцев ден Сергей Увицкий священник-влак икымше туныктышо лийыныт.
11626	Конституций текстым да В. И. Ленинын пашаже-влакым марий йылмышке кусарымаште тудынат надырже изи огыл.
11627	Конструкцийыште ятыр детальым ВАЗ-2106 автомашина гычын налме, а кӧргӧ салон тӱрыснек тиде модель гычын куснен.
11628	Континент -влак деч изи кумдык дене ойыртемалтыт.
11629	Контине́нт ( деч) — чыла могырым теҥыз але тептеҥыз -влак дене авыралт шогышо пеш кугу мланде ужаш.
11630	Континент мут дене пырля материк мутым иктӧр кучылташ лиеш.
11631	Контракт-влак кокла гыч лекташ неле лийын гынат, Преслин сниматлалтмыже шуктен огыл.
11632	Контратакыш кынелше немыч автоматчик-влакым кырен пытарыме, эше кум пулемет точкым темдалме.
11633	Контрреволюционный марий буржуазно-националистический организацийыш мыйым формально иктат шупшын огыл гынат, чынжым гын тиде организацийын участникше лийынам.
11634	Конус форман кумыж але портыш калпак вуйвундеш шындалтеш да вуй име дене пеҥгыдемдалтеш.
11635	Конус форман кумыж але портыш калпак чикталтеш.
11636	Конференций пытымым эрлашыжым, 13 январьыште, писатель погынымаш эртаралтеш.
11637	Конференций СССР писатель ушемын Марий пöлкажым ышташ пунчалын.
11638	Конференцийым В.Васильев лӱмеш марий шанче да шымлыше институтын этнологий пӧлкам вуйлатышыже Попов Никандр Семенович вӱден.
11639	Конференцийын заседанийже деч вара.
11640	Конференцийыште МарКУ-н, МКПИ-н, МарНИИ-н, МИО-н шымлызыже-влак, туныктышо, писатель, журналист, студент-влак шке докладыштым лудыныт.
11641	Конференцийыште тудым «У вий» журналын секретарьжылан, П.Карпов-Пунчерскийым отвественный редакторлан шогалтат.
11642	Конфликдыме манме теорий писательын ончыл корныштыжо шагал огыл эҥгекым конден гынат, тыгай производенийлаштыжат авторын поян, лывырге йылман улмыжым, волгыдо кумыл дене возымыжым палдарен.
11643	Конфликтым поро кумыл дене решитлыме, чын сеҥа, кö титакым ыштен гын, тудым наказатлыме, тудын нерген тетла писатель ок шоно.
11644	Концерт верлан Лас-Вегас ойыралтын.
11645	Концерт годым чӱчкыдын гитар але шиялтыш дене шокта да мура.
11646	Концертлаште эше солистка семын мурымат мурен.
11647	Концерт: ойлымаш // Ямде лий. 1980. 2 авг.
11648	Концерт Радион шочмо кечыжлан пӧлеклалтеш.
11649	Концерт, спектакль, съезд, пленум-влак - тиде чыла Эрик Сапаевым кугу кӱкшытыш нӧлтен.
11650	Концертыште палыме муро-влак - Кузьма Смирновын "Садше ужаргалын», А.Яшмолкинын «Шонанпыл», М.Степановым «Тый кӱлат, тыяк», Ю.Евдокимовын «Лач пырляште весела» - лийыныт.
11651	Концертыште шоктызо-влак гримым, декораций-влакым да театр шоуым кучылтыт.
11652	Конышев Дмитрий Кузьмич — I степенян Ачамланде сар орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11653	Коньки ӱмбаке икымше гана 7 ияш годымжо шогалын.
11654	Конья ( ) — Турцийыште ола да Конья ильын чыла кундемже. Турцийыште эн кугу шымше ола. Олан калыкчотшо 1.067.055 TÜİK (Турцин Статистика Департаментжӹ) еҥ ( 2008 ). Конья олаште Конья ильын центр кундем-влак : Каратай, Мерам, Сельчуклу.
11655	Кӧ пала, ала тидланак кӧра Ниссен 96 ийым илен, да тений гына пневмоний чер деч колен?
11656	Кӧ пала, мо вуча мемнамат ончылно.
11657	Копейск — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
11658	Кӧ поэтын книгаже-влакын лÿмыштым тÿсленрак лудын, тудо ужде кодын огыл: автор тыштат ойыртемалт моштен.
11659	† * Корамас почиҥга ( ) — пытыше ял.
11660	Корамас ял шотан илем * Усола Корамас ( ) — ял.
11661	Корамас ял шотан илемын рӱдерже.
11662	Кӧраныза йыштак ÿжаралан эрдене – Эн ончыч кече дене мутлана.
11663	Кӧраныза лышташланат шыже кастене – Кузе моторын ÿмыржым шукта!
11664	Кӧргӧ гычын замок дене петыралтеш.
11665	Кӧргӧ Каток икымше пачашыште верланен; кокымшо пачашыште пресс-конференций, тӱрлӧ каҥашымашлан келыштарыме зал уло.
11666	Кӧргыштыжӧ окса купюр-влак посна калташте кият.
11667	«Кордемтӱр» — Кӧрдем эҥерын тӱрыштыжӧ верланыше ял.
11668	Корейысе сар жапыште Сеулым кок гана Йӱдвел Корейысе да Китайысе салтак-влак налыныт( 1950 ийыште Пеледыш -- Идым тылызылаште да 1951 ийыште Шорыкйол -- Ӱярня тылзылаште). 191 000 чоҥымаш, 55 000 пӧрт, 1000 наре сар шалатен.
11669	† * Корембал ( ) — пытыше ял.
11670	Корем сер воктен, шке ваче ÿмбаланже пырням нумалын, Пасет шем изи пöртым нöлтен.
11671	Коридорлаште чӱчкыдын тӱрлӧ йылме дене мутланыме шоктен.
11672	Коридорысо кÿкшö пырдыжыште, омса пурымаштак, Г.Ефрушын кугу портретше шинчаш перна, ÿлнырак тудын илыш корныжо да тушман ваштареш геройла кредалмыже ушештаралтеш.
11673	Корий, тудын кумылжым ончыде, поян Опойлан ӧкымеш марлан пуэн колта.
11674	«Кориш» ден таҥастарымаште Шабдарын «Теллеграмме» повестьше очерк сынан улмыж дене ойыртемалтеш.
11675	Коркам эре кид дене кучат.
11676	Корно 25 метр гыч 200 метр марте лийын кертеш.
11677	Корно // Марий коммуна. 1948. 26 сент.
11678	Корно мучко полышкалышыжым шогалтылын, но чӱчкыдын шинным вашталтымашлан кӧра чот вараш кодын.
11679	Корно пашам тӱшкан ыштымаш гыч толшо эргыже аважлан тыге ойла: «Эй, авай, ит шорт, арам шортат.
11680	Корно тӱҥалтыште: очерк // Марий коммуна. 1978. 18 апр.
11681	Корно шке составышке ик але утларак кудал эрташ келыштарыме асфальтым, трамвай корно-влакым, тротуарым, корно воктенсе ужашым ушен шога.
11682	Корнывожлан воктен кийыше кумдык гыч лекше корно огеш шотлалт.
11683	Корнывожышто шукерте кушкылда ик кож.
11684	Корныжат тӱрлӧ лиеш: асфальт, лум, ий, изи кӱй, ошма, мланде.
11685	Корныжо тӧр круг огыл.
11686	Корным йодын толын онал, Пöртдам йодын пурен онал.
11687	Корнын икымше ужашыжым эртыме деч вара чыла участник-влак Манте олаште каналташ шогалынт, да адакат таҥасымашке лектыныт.
11688	Корнын кужутшо: 402 метр.
11689	Корнын кужытшо – 500 метр марте.
11690	Корнысо виктарчык-влак — корнышто улшо участник-влакын (транспорт средствым виктарыше-влакын, йолешке, пассажир да т.м.) сомылыштым эскерен шогымо виктарчык-влак свод тыгак транспорт средства-влак шотышто техникле йодмаш-влак.
11691	Корнысо пале, светофор да моло корнышто радамым ыштен шогышо арвер -влакым кораҥдаш, локтылаш чаралтеш.
11692	Корнысо яллаште, кучызо семын окна йымалан сöрвален мурен, нуно кочкышым йодыныт.
11693	Корнышто меҥгым, когрышке-влакым шогалтылыт, ала кушто шеҥгел денге кудалман, ала кушто 180 градуслан савырныман.
11694	Корнышто Раевскийын семьяже и А.С. Пушкин шогалыт Таганрогышто, эртыше градоначальникинП.
11695	Корныштыда вес сÿаным вашлийыда гын, киндым вашталтыза».
11696	Корӧ жапыште "Хасон" лӱм дене палыме ыле.
11697	Королев Арсентий Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11698	Королев Виктор Игнатьевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11699	Королев Фёдор Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11700	Король тудо олмеш 16 фунтым пуа да плен гыч утара.
11701	Коростелев Николай Никитович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11702	Коротков Григорий Иванович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11703	Коротков Егор Филиппович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11704	Коротков Иван Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11705	Коротков Иван Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11706	Коротков Михаил Степанович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11707	Коротков Николай Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11708	Коротков Николай Михайлович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11709	Коротков Николай Порфирьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11710	Коротков Пётр Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11711	Коротков Яков Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11712	Корпусым металл гыч ыштыме.
11713	Корчашкин Аверкий Кузьмич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11714	Коршунов Василий Филиппович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11715	Кос-Гур (Гурий Васильевич Костатеев) 1912 ийыште идым тылзын 12 кечыштыже Пӧртныр вел Йолобкан ялыште кресаньык ешеш шочын.
11716	Косметикын эртымгорныжо Чурий тӱсым саемдымаш семын аклаш гын, косметикын эртымгорныжым сайын шымлен огытыл.
11717	† Косолап ял шотан илем * Косолап ( ) — сола.
11718	Косолап ял шотан илемын рӱдерже.
11719	Костатеев Гурий Васильевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11720	Кострома вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
11721	Костромин Александр Викторович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11722	Костромин Александр Дмитриевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11723	Костромин Александр Иванович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11724	Костромин Афанасий Александрович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11725	Костромин Павел Егорович — I степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11726	Костромин Фёдор Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11727	Костромин Яков Дмитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11728	Костромин Яков Константинович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11729	Кӧ тавалышын капкашкыже шукырак шайбым пурта - тудо сеҥа.
11730	Кӧ театрыш коштеш, тудо пала: тыгай йӱканже мемнан театрыште кокыт веле - Беляев да Владимир Александров.
11731	Котелов Иван Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11732	Котиминер ялыште Пораньча кундемыште шочын. 1965 ийыште ГИТИСым пытарен.
11733	Котов Евгений Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11734	Кӧ тудлан сылне, ямле семым эн сай саскала сӱвызен конден?
11735	Ко туням утларак шижын-умылен мошта, кон пылышыже чулым, шинчаже пусо, тудо илышын чыла лык-лукшым мут дене каласен пуашат тугаяк чолга лийын кодеш.
11736	Кӧ ӱчашен кудалыштмаш нерген кино-влакым ончаш йӧрата, мутлан, «Форсаж», «Кум пачашан форсаж» (Тройной форсаж) фильм-влакым ончен, але компьютер модмашыште машина дене кудалыштын гын пала мо тыгае нитрометан.
11737	Коцубаев Николай Ильич — I степенян Ачамланде сар орден, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11738	Кочаже Толстойын аваж почеш, екатеринский генерал, Николай Сергеевич Волконский, суровый ригористын ала могай сходствыжо лийын - шонго князь Болконский «сар и мирыште».
11739	Кочажын колмыжлан кӱҥра, Людвиг эр кудалтен школым, но латин йылмым тунемын.
11740	Кочергин Азарий Степанович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11741	Кочергин Андрей Иванович — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11742	Кочергин Спиридон Прокопьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11743	Кочкашат ик ÿстелтöрыш пырля шинчыныт.
11744	Кочкын пытарымеке, шöрвал кондышо марий ватым, шовыржым шарен, шенгечше Сÿрем лупш дене шыман пералтен тауштат.
11745	Кочкышым ÿстел тöрыш чумырымеке, сортам чÿктат, вÿта гыч пöртыш презым нумал пуртат.
11746	Кочкышым погышо ӱдыр-шамыч дене пырля молат шорчол маска -шамычым келыштарат, вара пырля-пырля пошкудо-шамычым пура шолтымо пӧртыш ӱжын коштыт.
11747	Кочкышым тамлын ямдылаш да сайын аралаш тӱрлӧ сынан, когартен ыштыме шун атым кучылтыныт.
11748	Кочо арака да эм деч эрыкдыме лийын; Марлен Парижыште, авеню Монтеньыште шке паче-рыштыже шкетын кодын, тÿжвал тÿня дене кылым телефон гоч гына кучен.
11749	Коч теммешке: почеламут // Марий коммуна. 1965. 6 март.
11750	«Кӧ чыла пала, тудо чыла сеҥа.
11751	Кӧ шонен, кӧ тидым мужедын?
11752	Кӧ шочын * 16 Шорыкйол - И. С. Матвеев, Марий Эл Республикын Калык артистше.
11753	Кӧ шочын * 17 Шорыкйол - Петер Домокош, венгр ученый, писатель.
11754	Кӧ шочын * 20 шорыкйол - В. И. Юшков, профессор.
11755	Кӧ шочын * 23 пургыж - Людмила Анатольевна Кувшинская, марий сымыктышшанчызе (искусствовед).
11756	Кӧ шочын * 3 Пургыж - Пауль Аристэ, ээсти йылмызе-шанчызе ( 1991 колен).
11757	Кӧ шочын * 3 Шорыкйол - Ю. С. Чавайн, марий почеламутчо.
11758	Кӧ шочын * 7 Шыжа - Зинайда Фёдоровна Каткова, марий прозаик, драматург.
11759	Кӧ шочын * 9 вӱдшор - Павел Петрович Глезденёв, сылнымутчо, сотемдарче.
11760	Кӧ шочын * Ага 14 — Томас Гейнсборо, английсысе сӱретче * 1 (Кылме12 ) кылме — Иван Иванович Шувалов, Елизаветы Петровны императрицан фаворитше.
11761	Кӧ шочын * Кӧ колен * 2 Пургыж - Пауль Аристэ, ээсти йылмызе-шанчызе.
11762	Кӧ шочын * Кӧ колен * Иван Степанович Палантай - марий профессионал музыклан негызым пыштыше еҥ.
11763	Кӧ шочын Тӱнямбалне * 1708 - Анна Петровна, Петр I Кугыжан да Екатерина I императрицын икшывышт.
11764	Кӧ шочын Тӱняште Тыгак ончо: * 1440 - Иван III Васильевич, Москосо кугу князь, тудын годым Русь монгол-татар-влак деч эрыкыш лектын.
11765	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1871 ий — Филипп Афанасьевич Букетов, поэт, туныктышо да кусарыше.
11766	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1881 — Агриппина Васильевна Боброва-Ишпайкина, палыме просветитель, марий ÿдырамаш-влак кокла икымше революционер.
11767	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1885 — Герасим Микай, поэт-баснописец.
11768	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1888 ий — Владимир Алексеевич Мухин-Сави, марий писатель да шымлызе, мер пашаеҥ.
11769	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1896 ий — Яков Николаевич Тюлькин, Совет Ушем Герой.
11770	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1896 — Илья Михайлович Токмурзин, писатель, педагог, Удмурт республикын сулло туныктышыжо.
11771	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1905 — Михаил Максимович Иванов-Батрак, марий почеламутчо, серызе, туныктышо.
11772	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1907 ий — Александр Иванович Крылов, серызе кусарыше.
11773	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1907 — Пöтр Пайдуш, кумдан палыме марий литератор да артист.
11774	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1909 — Иван Филимонович Андреев, шанче-йылмызе да журналист.
11775	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1912 ий — Алексей Николаевич Семёнов ( Алексей Эрыкан ), марий серызе, «Кучедалме тулеш» да «Чолпан Иван» роман-влакын авторжо.
11776	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1916 — Пётр Афанасьевич Алмакаев, партий да кугыжаныш пашаеҥ, паша герой.
11777	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1918 ий — Дмитрий Александрович Халтурин, партий пашаеҥ.
11778	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1919 ий — Мария Васильевна Лежнина, Россий Федерацийын сулло туныктышыжо.
11779	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1919 ий — Мария Иосифовна Соколова, туныктыш пашаеҥ, Россий Федерацийысе школын сулло пашаеҥже.
11780	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 — Андрей Михайлович Яналов, Совет Ушем Герой.
11781	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 — Иван Иванович Казанцев (Ялмарий Йыван), серызе, туныктышо, партий да тӱвыра пашаеҥ, Кугу Ачаэл сарын геройжо.
11782	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 ий — Павел Васильевич Мальцев, серызе, сарзе вуйлатыше, генерал-лейтенант.
11783	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 ий — Семён Иванович Иванов, Кугу Ачаэл сарын геройжо.
11784	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 — Михаил Александрович Федин, Совет Ушем Герой.
11785	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 — Сергей Иванович Полежайкин, Совет Ушемын Геройжо.
11786	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 — Степан Прокопьевич Булыгин, партий да печать пашаеҥ.
11787	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1923 ий — Василий Петрович Алексеев, Паша Герой.
11788	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1923 ий — Вениамин Михайлович Иванов, серызе.
11789	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1923 — Сагдулла Хайруллович Садыков, Кугу ачамланде сарын геройжо.
11790	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1923 — Фомин, Анатолий Васильевич, сӱретче, Кугу сарыште лийше, Марий АССР сымыктышын сулло пашаеҥже ( 2003 колен) * 1945 ий — Мария Байрамовна Матукова, Марий Элысе тӱвыран сулло пашаеҥже палемда.
11791	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1925 — Анатолий Иванович Мосунов, почеламутчо, Кугу Ачаэл Сарын ветеранже.
11792	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1925 — Евгений Иванович Зотов, муниципал пашаеҥ.
11793	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1925 ий — Борис Шингареевич Шингареев, туныктышо, краевед.
11794	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1925 — Леонид Иванович Загайнов, шанче-юрист, Россий Федерацийын сулло юристше.
11795	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1925 — Сергей Кузьмич Лоскутов, Кугу Ачаэл сарын геройжо.
11796	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1926 ий — Мария Николаевна Сапожникова, актриса, Марий Эл Республикын Калык артистше шочын.
11797	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1926 — Юрий Николаевич Венценосцев, шанчыеҥ, чодыра озанлык пашаеҥ, Марий республикысе техникын да шанчын сулло пашаеҥже.
11798	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1927 — Виктор Дмитриевич Бурлаков, марий калыкын моткочак пагалыме да аклыме актёр, Россий Федерацийын Калык артистше.
11799	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1927 — Геннадий Дмитриевич Пряников, Марий республикын сулло туныктышыжо.
11800	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1927 ий — Виталий Прокопьевич Ворончихин, Марий Эл республикын сулло туныктышыжо.
11801	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1927 ий — Надежда Алексеевна Пасякина, тазалык аралтыш пашаеҥ, Марий республикын сулло эмлызыже.
11802	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1927 ий — Павел Александрович Солодков, шанче-ветеринар.
11803	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1928 – Михаил Данилович Самусев, йӧнозанлык пашаеҥ, Марий Республикын сулло шанчыенже да техникын пашаеҥже.
11804	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1928 — Раиса Михайловна Вшивцева, туныктыш пашаеҥ, Марий Республикын сулло туныктышыжо.
11805	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1929 — Алевтина Ильинична Шорникова, партий да кугыжаныш вуйлатыше.
11806	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1929 — Александр Акимович Чеботкин, балетмейстер, Марий республикысе сымыктышын сулло пашаеҥже.
11807	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1929 ий — Анатолий Борисович Луппов, семлызе да тӱвыра пашаеҥ, Марий да Татарстан республиклан, тыгак Россий Федерацийын сулло / сымыктыш пашаеҥже шочын.
11808	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1929 — Пауль Кокла, тӱнямбал кӱкшытыштӧ кумдан палыме шанчыеҥ, философий доктор, финно-угор ушемын почётан еҥже.
11809	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1929 — Семён Яковлевич Черных туныктыш да шанче пашаеҥ, Марий республикын сулло шанчыеҥже.
11810	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1930 — Иван Степанович Гусев, партий пашаеҥ.
11811	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1930 ий — Лидия Ивановна Свиньина, туныктыш пашаеҥ, Россий Федерацийысе школын сулло туныктышыжо.
11812	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1930 ий — Лилия Александровна Орлова, тӱрлызӧ, Марий республик сымыктышын сулло пашаеҥже, Россий Федерацийын сулло сӱретче.
11813	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1930 ий — Римма Васильевна Петрова, туныктышо да сылнымут пашаеҥ, Россий Федерацийысе школын сулло туныктышыжо.
11814	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1930 ий — Эрик Александрович Исаков, марий серызе.
11815	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1931 — Зоя Александровна Фёдорова, Марий республикын сулло туныктышыжо.
11816	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1931 ий — Римма Арсентьевна Руссина, Марий республикын калык артисткыже.
11817	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1932 — Алексей (Ислибай) Мурзашевич Мурзашев, серызе-прозаик.
11818	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1932 ий — Владислав Серафимович Кудашов, Марий Эл да Россий Федераций тӱвыран сулло тӱвыра пашеҥже.
11819	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1933 — Виктор Васильевич Васильев, туныктыш пашаеҥ, химий шанче кандидат.
11820	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1933 — Иван Иванович Горный (Тарьянов), марий поэт, кусарыше.
11821	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1933 ий — Михаил Андреевич Шалагин, спорт пашаеҥ, Марий республикысе капкультурын сулло пашаеҥже.
11822	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1933 — Наталия Ивановна Багаева, туныктыш пашаеҥ, Россий Федерацийын сулло туныктышыжо.
11823	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1934 — Анатолий Михайлович Орехов, музыкант да туныктыш пашаеҥ, Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже.
11824	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1934 — Аркадий Григорьевич Смирнов, туныктыш да шанче пашаеҥ, Марий Элын сулло туныктыш пашаеҥже.
11825	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1934 — Роза Вениаминовна Артищева, туныктыш пашаеҥ да уста музыкант, Россий Федерацийысе тӱвыран сулло пашаеҥже.
11826	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1935 — Геннадий Сергеевич Ощепков, туныктыш пашаеҥ, Россий Федерацийысе кӱшыл школын сулло пашаеҥже шочын.
11827	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1936 — Арнольд Валентинович Муравьёв, шанче да туныктыш пашаеҥ.
11828	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1936 — Виталий Павлович Белоусов, ял озанлык пашаеҥ, Марий республикын сулло агрономжо, Россий Федераций ял озанлыкын сулло пашаеҥже.
11829	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1936 — Семен Васильевич Николаев, марий поэт, публицист, Марий Элын калык поэтше.
11830	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1937 — Рудольф Иванович Никитин, йӧнзанлык пашаеҥ, Марий республикысе шанчын да техникын сулло пашаеҥже.
11831	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1938 — Владимир Михайлович Карпеев, скульптор, Марий Элын сулло сӱретчыже.
11832	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1938 ий — Тамара Александровна Базуева, Россий Федерацийын да Марий Эл Республикын сулло эмлызыже.
11833	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1939 — Геннадий Апаевич Апаев, туныктыш пашаеҥ, Марий Элын сулло шанчыеҥже.
11834	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1940 — Борис Михайлович Новиков, тазалык аралтыш пашаеҥ, медицин шанче кандидат, Россий Федерацийын сулло эмлызыже.
11835	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1940 — Леонид Михайлович Шарнин, шанче-технолог, техник шанче доктор.
11836	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1940 — Людмила Константиновна Елизарова, туныктыш пашаеҥ, Марий Элын калык туныктышыжо.
11837	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1941 — Нина Павловна Сёмушкина, вольык ончышо.
11838	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1941 — Петухов, Валентин Иванович, кумдан палыме артист.
11839	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1943 — Анна Александровна Парандайкина, Марий республикысе торгайымаш сомлын сулло пашаеҥже.
11840	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1943 — Вера Николаевна Цибулькина шанче-медик, медик шанче доктор.
11841	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1945 — Валерий Алексеевич Никитин, туныктыш да ял озанлык пашаеҥ, Россий Федераций ял озанлыкын сулло пашаеҥже.
11842	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1946 — Александр Александрович Смойлов, спортсмен да тренер, Марий Элын сулло тренерже.
11843	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1946 ий — Зоя Георгиевна Зорина, филологий шанче доктор, профессор, Марий Эл республикын сулло шанчыеҥже.
11844	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1946 ий — Измаил Варсонофьевич Ефимов, сӱретче, график, Марий Элын сулло сӱретчыже.
11845	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1946 ий — Юрий Никитьевич Алексеев, Марий Эл ял озанлыкын сулло пашаеҥже.
11846	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1946 — Людмила Григорьевна Красилова, Марий Элын сулло туныктыш пашаеҥже да калык туныктышыжо.
11847	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1946 --- Яшмолкин, Алексей Кириллович, сымыктыш пашаеҥ да семлызе, Россий Федерацийын сулло сымыктыш пашаеҥже.
11848	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1947 — Анатолий Васильевич Куклин, инженер, Марий Элын сулло чоҥышыжо.
11849	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1948 — Валерий Леонидович Вшивцев, журналист да спорт пашаеҥ.
11850	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1948 — Виктор Иванович Мухин, эмлызе Марий республикын сулло эмлызыже.
11851	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1948 — Галина Николаевна Швецова, туныктыш, администраций да кугыжаныш пашаеҥ, Марий Элын сулло туныктыш пашаеҥже.
11852	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1948 — Евгения Васильевна Торопова, туныктыш да шанче пашаеҥ.
11853	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1948 — Николай Иванович Зайцев, мер пашаеҥ.
11854	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1949 — Николай Васильевич Токтаулов, сӱретче.
11855	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1949 — Смирнов-Семэҥер, Владимир Григорьевич, литератор да серызе.
11856	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1950 — Анна Васильевна Якушева, Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже.
11857	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1950 — Владимир Михайлович Изместьев, шанче пашаеҥ, ял озанлык шанче кандидат.
11858	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1950 ий — Галина Васильевна Богданова, тазалык аралтыш пашаеҥ.
11859	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1950 ий — Николай Викторович Сорокин, озанлык вуйлатыше, Марий Элысе ял озанлыкын сулло пашаеҥже.
11860	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1951 — Иван Аркадьевич Андреев, печать пашаеҥ.
11861	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1952 — Антонида Леонидовна Ботняева, уста пашазе-технолог, Марий Элысе кочкыш индустрийын сулло пашаеҥже.
11862	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1955 ий — Василий Алексеевич Янцев, Марий Элысе ял озанлыкын сулло пашаеҥже.
11863	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1957 — Антонина Николаевна Шакирова, редакций пашаеҥ, Марий Элын сулло журналистше.
11864	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1957 — Евгений Валерьянович Суслов, журналист, политолог да туныктыш пашаеҥ.
11865	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1958 — Александр Витальевич Маслихин, шанче да туныктыш пашаеҥ, философ, профессор.
11866	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1958 — Владислав Викторович Тоймурзин, туныктыш пашаеҥ.
11867	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1960 ий — Василий Александрович Осинин, кугыжаныш пашаеҥ.
11868	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1960 — Оксана Анатольевна Старикова, журналист, кугыжаныш пашаеҥ, Журналист-влак Ушемын вуйлатышыже.
11869	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1961 — Любовь Анатольевна Завойских, штукатур-маляр.
11870	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1965 — Валерий Меладзе, мурызо, Россий Федерацийын сулло артистше.
11871	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1975 ий — Сергей Михайлович Малинин, семлызе, Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше.
11872	Кӧ шочын Тыгак ончо: Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Мариян пайремже.
11873	Кӧ шочын Тыгак ончо: Кӧ колен Тыгак ончо: Калыкын кечышотшо Сӱрем тылзын 6 кечыжым выньык шумо жап маныт.
11874	Кӧ шочын Тыгак ончо: сӱретче-график Рюрик Елизарович Янгильдинын шочмыжлан 73 ий.
11875	«Коштан» кокла гыч Пикай Выльып тулык ватым кучыш да омсадурыш тын-тын-тын веле куржыктыш, луктынат кудалтыш (Н.
11876	Коштмаштыже тудо турло еным ужеш, турлымат колеш.
11877	Коштмыж годым возышаш иле серышым шкенжын приключенийжым.
11878	Коштмыж годым тудо серышым колтеден.
11879	Кӧ шукырак пога – тудо сеҥышыш лектеш.
11880	Кӧ эн ончыч тыгай пайремлымашым шонен шуктен, молан посна тиде 21 Шорыкйол кече ойыралтын – пале огыл.
11881	Кӧ эн писын мучаш марте кудал шуэш – тудо сеҥа.
11882	Кӧ юмылан, кугыжалан служитлынеже, кугу сарзе-влаклан да Степан Тимофеевичлан, мый казак-шамычым колтенам, тыланда иканаште еҥ вӱрым йӱын илыше-влакым кучаш.
11883	К.) Пале мут предметын эреак лийше признакшым ончыкта, садлан шукыж годым лÿм мут пелен кучылталтеш.
11884	КПРФ партийын республикысе комитетын чолга еҥже лийын.
11885	КПСС обкомын кокымшо, вара икымше секретарьжылан ыштен.
11886	КПСС-ын 26-шо да 27-ше погын-влакын Марий Эл республик деч колтымъеҥ (делегат) лийын.
11887	Краев Михаил Федорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11888	«Край марийский» ончерыш шке пашажым лукмеке, тудын раданаже-влаклан кӱкшӧ акым пуэныт.
11889	Красильников Андрей Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11890	Краснов Алексей Фёдорович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11891	Краснов Владимир Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11892	Краснов Ефим Ильич — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11893	Краснов Митрофан Афанасьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11894	Краснов Пётр Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11895	Краснов С.А. Сергей Элнет псевдонимым 1923-ше ий гыч кучылташ тӱҥалын.
11896	Краснов Фёдор Митрофанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11897	Красноглазов Фёдор Иванович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11898	Красногорск ( ) - ола Моско велыште ( Россий ), Моско велын рӱдыжӧ.
11899	Краснодар олаште шочын-кушкын.
11900	† * «Красное знамя» промартель чодыра завод посёлко ( ) — пытыше посёлко.
11901	Краснокам кундем * Йывангасола ( ) — ял.
11902	Краснокам кундем — Пошкырт Элын йӱдвел-касвелыште верланен.
11903	Краснокам кундемыште 28 200 наре еҥ ила.
11904	Краснококшайскыште Г. Г. Кармазин ончыч Мароблоно пеленсе научно-методический бюрон секретарьже лийын.
11905	Краснооктябрьский ола шотан илемын рӱдерже.
11906	Красноуфимск олаште марий педтехникумым тунем пытарен, Элнет школыштак туныкташ тÿналын улмаш.
11907	Красноярск - кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
11908	Красноярск мланде ( ) — Россий Федерацийысе регион.
11909	† * Красные Поляны ( ) — пытыше посёлко.
11910	† * Красный Бугор высылке ( ) — пытыше илем.
11911	† * Красный выселке ( ) — пытыше ял.
11912	† Красный Мост ял шотан илем * Красный Мост ( ; ) — посёлко.
11913	Красный Мост ял шотан илемын рӱдерже.
11914	† * Красный Октябрь ( ) — пытыше ял.
11915	† * Красный Яр высылке ( ) — пытыше илем.
11916	Кредалаш ямдылалтын, тыште 1945 ий 13 январь марте шогышна.
11917	Кредалмаш гыч канаш лекмеке, боец-влак лейтенант Вишневскийым шке командирыштланат, замполитланат шотленыт.
11918	Кредалше-влак оласе черкым шалатеныт.
11919	Кремльысе эмлызе-влак крокет модмаш дене политик-влакым эмленыт.
11920	Кресаньык айдеме сар сомыллан шочын огыл, тудо лач мланде пашам гына сайын ыштен моштен.
11921	Кресаньык-влак Агавайрем отышко лектыныт, юмо деч сай игечым, жапыштыже йÿрым, умен шочшо шурным йодыныт.
11922	Кресаньык-влак йыраҥыште кодшо пытартыш шоганым поген пуртеныт, мӱкшомарта-влакым омшаньыкыш вераҥденыт.
11923	Кресаньык-влак йыраныште кодшо ковыштам руэн пуртеныт, тыгак чыве вутам телылан ямдыленыт.
11924	Кресаньык-влак нунын поян озанлыкыштым, монастырь-влакым толеныт.
11925	Кресаньык-влак озанлыкым тÿшкан виктарыме йöным сай улмыжым умыленыт.
11926	Кресаньык еш гыч лекше поэтлан тиде теме пеш лишыл, ял илыш тудын ушышкыжо, кумылышкыжо чот шыҥен да арамлан огыл кугу ола, завод цех нерген возышыжла таҥастарымашым, метафорым, ятырже годым ял илыш гыч, марий фольклор гыч налын.
11927	Кресаньык коклаште тудо эреак общественный ден естественно-научный шинчымашым шаркален, тунемше-влак гыч шогышо хорым ыштен.
11928	Кресаньыклан мландыжлан юридический оза сельский община лийын.
11929	Кресаньык эрге мланде пашан кÿлешлыкшым вашке пален налын.
11930	«Кресты», Нева деч ончалтыш Шнуй Александр Невский лӱмеш черке «Кресты» — Санкт-Петербургысо следствий изолятор, Российыште ик эн кугу да палыме.
11931	Кресты почиҥга ял деке ушалтын.
11932	Крестьян освобождений деч вара Толстой устраиватляш тӱҥалеш Ясный Поляныште школым и чыла Крапивенский уездыште.
11933	Кресэрге — кресава але кресачалан – тынеш пурташ намийыме рвезышт.
11934	Крешене пайрем Христиан верам кучышо-влак Шорыкйол пайремым Рошто пайрем дене пайремлаш тÿналыныт да 18 шорыкйол марте, Крешене деч ик кече ончычсо кече марте пайремленыт.
11935	Крешын кнагаште тудым лӱмжым Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus (Gottlieb) Mozart семын возат.
11936	Критика ден бибилиографий // Марий коммуна. 1970. 6 авг.
11937	Критик воза: «Мемнан шемер марий литератур кушмо, вияҥме историйыште М. Шкетанын лÿмжö посна верым налеш.
11938	Критик П. Карпов (Пунчерский), книга лекмым саламлен, тыге возен: «Я.
11939	Критикым ушыш пыштен, автор "Миша-артиллеристын" у тӧрлатыме редакцийжым ямдылен сеҥа ыле, но тидым ала-молан ыштен огыл.
11940	Критикын палемдымыж почеш, «ты пьесе С. Г. Чавайн йолташын ожнысо дене таҥастарымаште кугун кушмыжым ончыкта», «пьесым тöрлатенрак, пеш вашке печатлен лукмаш кугу пайдам пуа».
11941	Критикын тиде ойжо В. Сузын ойлымашлажым умылаш, нуным чын аклаш кугун полшат.
11942	Кришан Йыван ватыжлан "еҥ окса дене от пойо.
11943	Кришан Йыван гай еҥ-влак кызыт шагал улыт, нуно еҥлан пеш ӱшанат.
11944	Кришан Йыван нунын деч ала "ласкарак шомакым", ала "олашке унала ӱжмым", ала тока шонкалымыже семын, "кленчам луктын шындымыштым" вучен гынат, нимом вучен шуктен огыл.
11945	Кришан Йыванын пӧртыштӧ нуно шкеныштым оза семын кучат.
11946	Крокет дене яклака пасушто модыт.
11947	Крокет Кроке́т (кроке́т, croquet) — спорт модмаш.
11948	Крокет модмаш Эртымгорно XIII курымышто францийысе кресаньык-влак вольыкым кÿтымö годым кÿтÿчö тоя дене пайдаланен тыгай модмашым эртареныт.
11949	Крокет Российыште Российшке крокет Англий гыч толын.
11950	Кропотова Зинаида Матвеевна — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше, Марий Эл Республикын сулло экономистше.
11951	Кропотов Александр Николаевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11952	Кросс Кӧ мотоцикл дене спорт таҥасымашым ужын гын, тудо пала, мо тыгае мотокросс.
11953	Кроссым пеш йӧратем ыле.
11954	Крошилов Алексей Кузьмич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11955	Кружокыш кумло наре еҥ коштын.
11956	Крупин Павел Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11957	Крупин Пётр Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11958	Крупин Роман Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11959	† * Крутая Речка чодырам аралыме пӧрт ( ) — пытыше пӧрт.
11960	† * Крутое Болото чодыра оролгудо ( ) — пытыше илем.
11961	† * Крутой Овраг ( ) — пытыше ял.
11962	† * Крутоовражский казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
11963	Крыжевских Иван Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11964	Крылов В.В. Пыжай марийын сылнымут олыкшо (Дим.
11965	Крылов Герман Александрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11966	Крылов Дмитрий Александрович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11967	Крылов Никита Алексеевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11968	Крылов Степан Арсентьевич — I степенян Ачамланде сар орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11969	«Крылья Советов» ваштареш модмашышке Валерийым ӱжыныт.
11970	Крым Республик ( ; ; ) — Российын ужашыже, Крым пелотрышто верланен.
11971	Крым федерал йырвел ( ) — Российын Европо ужашыштыже, кечывалвелне чоҥымо административ формирований.
11972	Крымыште 16 августышто 1820 ийыште Пушкин Феодосийышке толын, тудо лев изажлан возен.
11973	Ксенофонт Коряков: " Эрыкан, Ипай, Сидорон, Калашников ваш келшен иленыт.
11974	К.) Тиде йöнын танастарыме степеньын грамматический категорийжылан шотлаш ок лий.
11975	«Кто не с нами, тот против нас» манме ой почеш каен, тыгай писатель-влакым вараже я судитленыт, я йот эллашке поктен колтеныт: Иван Бунин, Иосиф Бродский, Пастернак..
11976	Куаналын школыш коштына: почеламут // Марий коммуна. 1961. 12 нояб.
11977	Куандарыше сылне мурыжо пасу мучко йыр шарла.
11978	Куандыков Василий Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11979	Куанем Морко родемлан, Леонид Яндаковлан, да порын кöранем.
11980	Кубарев Александр Васильевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11981	Кубарев Виктор Андреевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11982	Кубертенын шонымыж почеш, француз салтак-влак 1870 1871 ийласе Франко-прусский сарыште начар тазалыкыштлан кӧра сеҥалтыныт.
11983	Куваже гын чылт вес тÿсан.
11984	Куваже тудым нумалтен колта.
11985	Куван кеҥеж: почеламут // Марий коммуна. 1980. 17 окт.
11986	Кува пижеш йошкарген, Карме гае пеш сырен: «Шоҥго исер, сандыме, Возын колен кертдыме!
11987	Кӱварам ӱштмӧ годым шӱкым кодет гын, мариет арава чуриян лиеш.
11988	Кӱварым арун гына мушмо да яндар половикым шарыме.
11989	• Кӱварым ӱшташ ок лий.
11990	Куват лиеш кугыжа.
11991	Куват тыйын молемеш, Тылат паша нелемеш…» Пöртыл шуо теркыже, Мом ужылда шинчаже?
11992	Кува эрвел могыр марийла мындер (кÿпчык) ÿмбалне шинча.
11993	Кувшинов Иван Николаевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11994	Кувшинов Николай Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
11995	Кӱ гай неле улмыжым Вара гына мый умылышым, — мыскара семын ончыкта тудо куштылго огыл еш илышым.
11996	Кугарня, калыкыште тудым лопка Семык маныныт, тÿшкан жапым веселан эртарыме кече лийын.
11997	Кугарня, калыкыште тудым лопка Семык маныныт, тӱшкан жапым веселан эртарыме кече лийын.
11998	Кугарня — "Кугу Кугарня".
11999	Кугарня марте кок-кум ӱдыр пӧрт еда тӱрлӧ кочкышым поген коштыт.
12000	«Кугарням» Марий Элыште веле огыл, тыгак Пошкырт, Киров, Одо, Татарстан, Урал кундемлаште изижат-кугужат уло кумылын лудын шогат.
12001	Кугезе марий-влак финно-угор калык йӱлаштым араленыт гынат, тюрк калыкын илыш йӱлаже шыҥенак пурен.
12002	Кугезе мланде. 104).
12003	Кугезе мланде, 134).
12004	Кугезе мланде, 148); Чыжик-чожик, чыжик-чожик, чож-чож-чож сава йук шергылтеш (В.
12005	Кугезе мланде, 214).
12006	Кугезе мланде. 236).
12007	Кугезе мланде, 281); Кушыл клат тошкалтыш кычыр-кочыр шоктыш (Шобдар Осып.
12008	Кугезе мланде, 30).
12009	Кугезе мланде, 32); Олыкыштат, нурыштат чывышташ лийдысе пунан, тудо вольыкак выж-ж гына коеш (Д.
12010	Кугезе мланде. 75).
12011	Куге¬зе мланде, 75); * ужмым: Тудо ош тувырым чиен, шуэ сур упшо выж-вуж веле коеш (Ю.
12012	Кугезе мланде, 76).
12013	"Кугезе мланде" деч ончыч возымо ятыр произведенийлаштыже Лекайнат шке геройжым келгын ок ончыкто ыле.
12014	«Кугезе мланде» оманыште Стапан Йыванын образше ик кугу верым налын шога.
12015	«Кугезе мланде» романным лудмо годым герой-влакын индивидуалный тӱсыштым йылме ойыртемышт гочат раш ужаш лиеш.
12016	«Кугезе мланде» романын мучашыже Эчан ден Максийын первый империалистический войнашке каймышт дене пыта.
12017	«Кугезе мланде» романыште «Мать» романын влиянийже коеш, тидыже авторын М. Горький деч тунеммыжым мыланна раш ончыкта.
12018	«Кугезе мландыште» Зорин ден Эчаным судитлыме эпизод уло.
12019	Кугезына-влак лач лишыл пошкудым – мордвам, удмуртым, Юл кундемыш керылт пурышо тюрк-влакым гына сайын паленыт.
12020	Кугезына-влак нунын деч ончыкылык пӱрымашыштым умылаш тыршеныт, вет уна-влак мо лийшашым каласкален, порым гына сугыньлен ойленыт.
12021	Кугезына-влак омо гоч еҥын ончыкылыкшо нерген мужеш тыршеныт.
12022	Кугезына-влак тыгай калык палыланат ӱшаненыт: пызле чот шочеш гын – калыкын тазалыкше начарештеш, могай гынат кугу чер толын кертеш.
12023	Кугезына-влак тыге чер деч аралалтыныт, у куатым чонышкышт налыныт.
12024	Кугезына-влак чылажат вӱд гыч лийын, манын шоенынт.
12025	Кугезына-влакын шонымашышт почеш, тиде кечын пачемыш да мӱкш-влак дене мутланет гын, нуно тыйым огыт пӱшкыл.
12026	Кугемдыде каласаш лиеш: самырык тукымлан Осмин Йыван кумдан палыме поэт лийын.
12027	Кугече годым кӱдырчӧ кӱдырта - кеҥеж шокшо лиеш, маныт.
12028	Кугече ( ) — идалык жапыште йӱла пайремыште ик эн вучымо да ик эн пагалыме пайрем.
12029	Кугече кече вашеш черкыште пелйÿдым служба тÿҥалын, волгалт шумеке пытен.
12030	Кугече кечын Кугече кечын мелнам кӱэштыныт.
12031	Кугече кечын лÿҥгалтыште кашта гоч кÿшкö нöлталт лÿҥгалтет гын, озымет сайын лектеш, кынетат кужу лиеш, маныт калыкыште.
12032	Кугече кечын мужыр дене куштыман улмаш, а шке пелашым вальсыш ӱжын огытыл.
12033	Кугече луман лиеш гын - емыж шочеш.
12034	Кугече лӱҥгалтыш деч поснат лийын огыл.
12035	Кугече мучко кажныже пеленже чиялтыме муным коштыкта.
12036	Кугече пайрем дене ятыр моло пайрем-влак кылдалт шогат.
12037	Кугече пайрем йÿла Идалык жапыште марийынат да ятыр моло калыкынат, эн кугу пайремжылан ий еда коштын толшо (эреак шошым апрель тылзыште) Кугече пайрем шотлалтеш.
12038	Кугече пайрем Кугече пайрем нерген посна статья уло Кугече пайремлан ямдылалтмаш сурт кöргым эрыктымаш гыч тÿҥалеш.
12039	Кугече пайремлан пешыже огыт ямдылалт гынат, кажне еш тулым чӱктен мала.
12040	Кугече пайрем рушарнян кечын модын, шыргыж лекмыже дене тÿҥалеш.
12041	Кугече пайремым кушкыжмо кече гыч пайремлаш тÿҥалыныт.
12042	Кугече пайремым рушла веражат, марий веражат, чимарийжат улденыт.
12043	Кугече шушаш йÿдым урем дене эртет гын, кажне суртышто тулым ужат.
12044	Кугече эрдене ояр гын, шурно сайын шочшаш, мӱй чот лийшаш.
12045	Кугечылан тÿрлö шÿрашан овартыш мелнам, коман мелнам, торык да шыл кöрган когыль-влакым кÿэштыт.
12046	Кугу cap годым Прибалтика гыч марий кундемыш куснен толшо-влак эстон йочам — Эйном конденыт.
12047	Кугу Enter полдыш дене полдышоҥа Полдышоҥа ( ) — палемдыме радам почеш полдыш-влакым вераҥдыме явала; полдышым темдалмаш компьютерыш тиштым але команде-влакым пурташ йӧным ышта.
12048	Кугу авамланде сар годым тудо Йӱдвел-касвел фронтышто сусыргышо-влакым эмлен.
12049	Кугу Авамланде Сар жапыште Яков Алексеевич Ленинградский Военно-Воздушный Академийыште турло озанлык пашам ышта, «За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.»
12050	Кугу азап лийын кертеш, кунам тыгай толкын сер деке толеш.
12051	Кугу Ачамланде сар годым тудо филармонийын бригадыж дене пырля фронтлаште концертым ончыктен коштын.
12052	Кугу Ачамланде сар годым фронтышко 51 еҥ каен, 22 вуйым пыштеныт.
12053	Кугу Ачамланде сар деч ончыч школышто Ермолаев Яков Ермолаевич (1906 — 1938) ден Иванов Ермолай Иванович ( Марий Пови ял гыч) туныктеныт.
12054	Кугу Ачамланде сар жап годым ты ял гыч 73 еҥ фронтыш каен, чаманен каласаш логалеш улыжат 34 еҥ гына пӧртылын.
12055	Кугу Ачамланде сар жапыште институт пашам ыштен огыл, шымлыше-влак шочмо элым тушман деч араленыт.
12056	Кугу Ачамланде сар жапыште Осмин Йыван келге патриотический шÿлышан, фашист-влак ваштареш лÿдде кредалаш ÿжшö, фронт да тыл герой-влакын подвигыштым моктен мурышо ятыр произведенийым возен.
12057	Кугу ачамланде сар корным эртымек, книга савыктымаште тыршен.
12058	Кугу Ачамланде сар тÿналмеке, ял гыч фронтыш 60 еҥ каен, 25 патыр веле пöртылын.
12059	Кугу Ачамланде сар тÿҥалмеке, ял гыч фронтыш 86 еҥ каен, 51 патыр веле пöртылын.
12060	Кугу Ачамланде сар тул коклаште лияш логалын.
12061	Кугу Ачамланде сар тӱҥалмеке, фронтыш 41 еҥ каен, 20 патыр пӧртылын огытыл.
12062	Кугу Ачамланде сар тӱҥалмеке фронтыш 500 еҥ каен, 300 еҥже пӧртылын огытыл.
12063	Кугу Ачамланде сар тӱҥалмеке, школеш ик туныктышо, Л. Н. Анисимова веле кодын.
12064	Кугу Ачамланде сарыштат лияшыже логалын.
12065	Кугу Ачамланде сарыште лийше писатель-влак нерген «Арслан тукым» очерк сборникым чумырен. 1967 ийыште В.Исенеков «Ямде лий!»
12066	Кугу Ачаэл Сар годым Йошкар-Олашке южо завод-влакым эвакуироватленыт.
12067	Кугу Ачаэл Сар годым фронтышко села гычын 14 еҥ каен 8 пӧртылын огытыл.
12068	Кугу Ачаэл сар жапыште казаматын икмыняр ужашыжым сарзе ӱзгарым ыштыме мастерскойыш савыреныт.
12069	Кугу Ачаэл сар корнымат эрташ логалын.
12070	Кугу Ачаэл сар корным эртен.
12071	Кугу Ачаэл сар корным эртен, лӱддымылыкым ончыктымыжлан, талын кучедалмыжлан герой лӱмым сулен налын.
12072	Кугу Ачаэл Сар корным эртен, чодыра озанлык техникумшто шинчымашым поген. 1961-ше ий гыч Медведево районысо ушемыште чодыразылан пашам ышташ тӱналын, а 1966-1970-ше ийлаште Килемар чодыра озанлыкын вуйлатышыжлан тыршен.
12073	Кугу Ачаэл Сар тӱҥалме дене Андрей Эшпай фронтыш каяш кумылым ончыктен, но ийгот дене келшен огыл.
12074	Кугу Ачаэл Сарым эртен, уэш кугыжаныш театрыш пашам ышташ пӧртылын да 40 ий наре тыште тыршен, 200 утла рольым чоҥен.
12075	Кугу Ачаэл сарыште вуйым пыштыше-влаклан кок памятник шога.
12076	Кугу Ачаэл сарыште тушман ваштареш кредалын, туштак ӱмыржє лугыч лийын.
12077	† * Кугу Ашламаш ( ) — ял.
12078	Кугу "Барселонышто" 2003 ийыште Кылме тылзын 17 кечынже "Порту" команде ваштареш йолташ модмашыште Месси тӱҥ составыште икымше гана модын.
12079	Кугу Британий Ушымо Кугыжанышын командыже Лу ий модмашлан темын, да тудым мондаш тÿналыч.
12080	† * Кугу Бусыгино ( ) — пытыше ял.
12081	† * Кугу Вараҥыж ( ) — ял.
12082	Кугу Велыж ял деке ушалтын.
12083	Кугу верым кресаньыкым тÿшка озанлык дене илыме корныш вончыштарымылан ойырен.
12084	Кугу вождьым шÿм йÿлен шарнен, тудын мондалтдыме пашажым моктен, Алексей тиде почеламутышто тыге манеш: Ильич колен огыл, колен огыл, Ильич ила, ила, йолташ-влак.
12085	† * Кугу Вочарма ( ) — ял.
12086	† * Кугу Вочканур ( ) — пытыше ял.
12087	† * Кугу Вӱръял ( ) — ял.
12088	† * Кугу Ермучаш ( ; ) — ял.
12089	«Кугу еш дене илаш куштылго»,- маныныт.
12090	Кугуз-влак эн патыр, кугу пагалымаш сарзе кокла гыч ойырымо (сайлыме) вуйлатыше-влак лийыныт, докан.
12091	Кугу Изаҥа ял дене пырля пырляштарыме Изаҥа ялыш савырненыт.
12092	Кугу ий падыраш каваште чӱчкыдын ок шоч: кугу шолем мландышке вигак ынже камвоч манын ӱлычын виян мардеж пуышаш.
12093	Кугу Исюйка дене пырля Исюйка ялыш савырненыт.
12094	Кугу йоҥылышым ыштымылан модшым 20 секундлан але тавалышын атаке пытыме марте вӱд гыч луктыт.
12095	Кугу йоча курорт.
12096	• Кугу йӱк ден кутыраш, тумам лукташ ок лий.
12097	Кугу Йырсе ял карта.
12098	† * Кугу Кемсола ( ) — ял.
12099	Кугу Кингын ойгыжылан тиде минивэн изиш варарак кугу шӱк ораште тошкалтын, автор тидын деч ончыч минивэным йолыш сай шогалмыж деч вара бейсбольный моклака ден перкалаш шонен пыштен, но тиде шукталтын огыл.
12100	† * Кугу Кожлаял ( ) — ял.
12101	“Кугу Коклала школышто тунеммем годымак шӱвырым шокташ тунемынам.
12102	Кугу комплекс-влакым чоҥымаш, изи ял-влакын пытен толмышт, рӱдӧ илемлаште оласе семынак шуко пачашан пӧрт-влакым нӧлтымаш, кресаньыкым мланде деч торымаш да моло йодышат самырык прозаикым пеш утыжымак огыт тургыжландаре.
12103	Кугу кон кече Кугече дек ямдылалтмаш шуматкечын тӱҥалын, тудым эше кугу кон кече маныныт.
12104	Кугу Корамас пеле кыдалаш школыш колтеныт, а икмыняр жап гыч Сотнур кыдалаш школыш налыныт.
12105	Кугу Кукмарий дене пырля Кукмарий ялыш савырненыт.
12106	Кугу Кӱ Курык ял дене пырля ик пырляштарыме Кӱ Курык ялыш савырненыт.
12107	Кугу кӱкыштан калык-влак кокласе таҥасымашлан лач Олимпиаде гына шотлатын.
12108	Кугу кумалтыш Чумбылат курыкышто 1993 ий гыч адак эртаралтыныт.
12109	Кугу Маркелово ял дене пырля Маркелово ялыш савырненыт.
12110	Кугу мер пашажлан 1981-ше ийыште «Знак Почёта» орден дене палемдалтын.
12111	† * Кугу Моламас ( ) — ял.
12112	Кугу Мушко ялыште шым шочшан ешыште мурызо Алевтина Волкова шочын-кушкын.
12113	Кугун палыме марий ученый живопись да театральный искусство проблема нергенат шонкален.
12114	Кугунур сола деке ушалтын.
12115	Кугунур ял шотан илем * Кугунур (Ернур) ( ) — сола.
12116	† * Кугу Оваснур ( ) — пытыше ял.
12117	Кугу Октябрь ÿдырамашлан пöръеҥ дене тöр праван лияш йöным пуэн, но тошто шинчыр деч утлымаш вик эртен огыл, рÿдаҥше ората чот мешаен.
12118	Кугу Октябрь революций да граждан сар жапыште шемер калыклан шкенжын буржуазийже ваштареш чот кучедалаш логалын.
12119	Кугу ола-влакын тыгак оласе кундем-влак улыт.
12120	Кугу олаш логалмекше, первый кечылаште тудым студент-влакын тӱргоч шолын шогышо илышышт ӧрыктара, умылыдымашым луктеш.
12121	Кугу опытан туныктышо-влакым армий радамыш налыныт, илалшыжге, самырыкшыге.
12122	† Кугу Ӧрша ял шотан илем * Кугу Ӧрша ( ) — ял.
12123	Кугу Ӧрша ял шотан илемын рӱдерже.
12124	Кугу Отечественный сар гыч писатель В. Сузы шочмо верышкыже пöртылеш, литературный пашалан кыртмен пижеш.
12125	Кугу Отечественный Сар корным эртен.
12126	Кугу Отечественный Сар корным эртымек, Медведево районысо ял озанлык кучемыште тыршен, вара тӱҥ инженер лийын: 12 ий ты сомылым шуктен шоген.
12127	Кугу Отечественный сарын ветеранже-влак совым рӱжге кырат, сой пасушто пырля кредалше фронтовик йолташышт деч сар жапыште возымыжым лудын пуаш йодыт.
12128	Кугу Отечественный сарын первый кечылаж гычак фронтышто ончыч рядо­вой, вара рота командирын алмаштышыже, артиллерий взводын командирже лийын.
12129	Кугу Отечественный сарыште Днепр эҥерым вончымо годым патырлык ден лӱддымылыкым ончыктымыжлан Михаил Васильевич Лебедевлан Совет Союз Герой лӱмым пуымо.
12130	Кугу Отечественный сарыште тушман дене кыредалын да "За боевые заслуги" медаль дене наградитлалтын.
12131	Кугу Ошӱргӧ ял дене пырля ик пырляштарыме Ошӱргӧ ялыш савырненыт.
12132	Кугу ош шудыр лийын Венера синоним, полша умылтараш тудын лумжым «Тай –Бай» стильже.
12133	Кугу пагалымашым сулен.
12134	Кугу памаш вӱд дене воктен шогышо ял калык пайдалана.
12135	† Кугу Парат ял шотан илем * Шарача ( ) — сола.
12136	Кугу пасулаште стандартле ий хоккейысе капкам кучылтыт, изирак кумдыкышто модмо годым изирак капкам шогалтат.
12137	Кугу пашажлан «Знак Почёта» орден да ятыр чап танык дене палемдалтын.
12138	• Кугу пашам огыт тӱҥал.
12139	Кугу пашам ончымек, Рафаэль поген тунемше шамычым,кудышт тудын эскиз почеш ыштеныт кугурак пашам заказ деч, нылымше Константинын станицыже чыла тунемше шамыч возеныт.
12140	Кугу пашам тӱҥалаш тоштын огытыл.
12141	Кугу пашам ыштен пытарен, мончаш пурен, мелналан руашым шынден, кишан шорым ямдылен.
12142	Кугу пожарлан кӧра 140 еҥын ӱмыржо лугыч лийын.
12143	Кугу полышым, поро ой-каҥашым тудлан тушто пашам ыштыше марий писатель Владимир Любимов пуэн.
12144	" — кугу поэме: почеламут, йомак, поэме.
12145	Кугу произведенийыште положительный геройым суретлаш пеш йосо.
12146	«Кугу Пузо» — моло Пузо ялла деч кугырак лийын шогышо Пузо ял.
12147	† * Кугу Пузо ( ) — ял.
12148	Кугу Пузо ял деке ушалтын.
12149	Кугу Пумарий (Елеево) села гыч якын Афанасий Леонтьев причащений-влаклан кумалтыш мутым марлашке кусарышаш… Погынымашыш толшо-влак каҥашыме жапыштак книжка ден брошюр-влакым лукташ 120 тенге оксам погеныт, тыгаяк сомылым шукташ мисионер Громовлан шÿденыт.
12150	Кугу Пуял ял дене пырля ик пырляштарыме Пуял ялыш савырненыт.
12151	Кугурак йолташ-влак тудын почеламутшым сайын акленыт, эше утларак возаш кумылаҥденыт.
12152	Кугурак курсыш шумек, ик киномат коден огыл, шукыжым уэш-пачаш ончен.
12153	Кугурак туныктышо деч тӱҥалын кафедра вуйлатыше марте шуын. 160 утла шанче пашан авторжо.
12154	Кугуракше, Володя, музыкальный училищым тунем пытарен, кызыт туштак концертмейстерлан ышта.
12155	Кугуракше – Ольга кооператив техникумым тунем пытарен.
12156	Кугу рольым тиде шотышто 1827 ийыште негызлалтше таганрог театр модын.
12157	Кугу Руясола ял деке ушалтын.
12158	† * Кугу Савэҥер ( ) — ял.
12159	Кугу сар жапыште лӱддымылыкым, патырлыкым ончыктымылан тудо Кок Йошкар Шӱдыр орден дене палемдалтын.
12160	Кугу сар тÿналмеке, тулыкеш кодшо рвезе аваж дене пырля Марий кундемыш толеш.
12161	Кугу сарын первый кечыштыже ятыр нелым чыташ логале» («Марий коммуна», 1980 ий, 18 июнь) Чакнен кайыше мемнан войскалан Жлобин ола воктене иефтьым аралыме резервуар-влакым пудештараш кӱлын.
12162	Кугу сарын сой пасуж гыч портылмеке, Максим Степанович “Марий коммуна» газет редакцийыште ышташ тӱҥалеш. 50-ий лаште КПСС ЦК пеленсе Высший партийный школышто тунемеш.
12163	Кугу сарын тулыштыжо, 235).
12164	Кугу сарын тулыштыжо, 284).
12165	Кугу сарын тулыштыжо у деч у герой-шамыч шочыт.
12166	Кугу Селкӓ, ) — ял.
12167	Кугу серызе самырык авторын ойлымашыжым лудын лектын да тудын негызеш романым возаш темлен.
12168	Кугусола ял шотан илемын рӱдерже.
12169	Кугу специалистлан шотлалтеш.
12170	Кугу теҥыз порт.
12171	«Кугу Торешкӱвар» — моло «Торешкӱвар» ялла гыч кугурак «Торешкӱвар» ял.
12172	Кугу тул деч пызле укшат арала – манын ӱшаненыт.
12173	Кугу Тумньымучаш ял деке ушалтын.
12174	Кугу тӱткышым имне -влаклан ойыреныт: нуным памаш деке конденыт да вӱдым йӱктеныт, но ончыч вӱдын ший оксам кудалтеныт.
12175	Кугу укшерже 2,5—15 м. кӱкшыт.
12176	Кугу Устюг да Кукнур - Йӱштӧ Кугызан илыме верышт Вологдо велыште 1999 ий гыч тиде проект Юрий Лужковын тыршымыж дене шыҥдаралтын. 1999 ийыште Теле тылзын 25 кечынже Кугу Устюг олаште Йӱштӧ Кугызан пӧртшӧ почылтыныт.
12177	Кугу чапым да пагалымашым иймаш спорт дене сулен.
12178	Кугу чапым марий калыкын ойöрö-влак нерген возымо книгаж дене сулен.
12179	Кугу чапым пашаштыже марий пӱртӱсын да калыкын чын сыныштым кумдан почын пуымыж дене сулен.
12180	Кугу чапым уста музыкант шиалтыш дене тӱнямбалсе, руш да марий классик произведений-влакым шоктымыж дене сулен.
12181	† * Кугу Чарнур ( ) — ял.
12182	Кугу Чарнур ял деке ушалтын.
12183	† * Кугу Чирки (Кугу Цырке) ( ) — ял.
12184	† * Кугу Шаганур ( ) — ял.
12185	Кугу шинчымашым поген огыл, молан манаш гын, ачаж ден аваж тудым юмынеҥлан туныктынешт ыле, но эрге ботанике да математике деке гына шӱмаҥын.
12186	Кугу шинчымашым погымеке Валерьян Михайлович тӱрлӧ вере рвезе калыклан шочмо йылме нерген келге, пеҥгыде шинчымашым пуэн шога.
12187	† * Кугу Шокшем ( ) — ял.
12188	† * Кугу Шоръял ( ) — ял.
12189	Кугу Шӱвылак ял дене пырля Шӱвылак ялыш савырненыт.
12190	Кугу эҥерла гычат нуным поктен колтеныт.
12191	Кугу эҥер серла гыч нуным вес верыш илаш колтеныт.
12192	Кугу Юл // Марий коммуна. 1941.
12193	Кугу Юл // Марий коммуна. 1969. 20 сент.
12194	Кугу Юлышко вÿдетше Чот вашка, йога йолген!
12195	Кугыеҥ-влак изи азалан лÿмым пуаш вашкеныт, а тынеш пурышо ача-ава-влак тынеш пуртеныт.
12196	Кугыеҥ-влаклан тыгак «Материалы к изучению марийского языка» кнагаже 1925 ийыште савыкталтын.
12197	«Кугыеҥ дене пырля мыйым иктаж пашам наҥгаеныт гын,мый ала-могай пиалан еҥлан чучынам»,- манеш тудо шке илышыж нерген возымаштыже.
12198	Кугыеҥ ден йоча-влак икте-весышт дене муным «тӱкалаш» йӧратеныт.
12199	Кугыжа ваштареш мый шкет огыл, а армий, революционер-влак шогеныт. 1905 ийыште тарваныше революций мыйын шинчам почо.
12200	Кугыжа-влакын кӱртньӧ печыштым таул мардеж гай лӱшкыктен шогышо студент-влакын верже».
12201	Кугыжа Миклайын кузе решеткаш шындалтмыж нерген тыге каласалтеш: Ожно календарь комеш шукыжым кугыжан сÿретше шындалтеш улмаш.
12202	Кугыжам сӱмырымӧ деч вара тудым Солдатский Комитетыш сайлат.
12203	Кугыжан армийын шолдыргымыжым, тушман ваштареш кредал кертдымыжым серызе моштен ончыктен.
12204	Кугыжан армийыште да мер пашаште Икымше тÿнямбал сар тÿҥалмеке, В.Мухиным кугыжан армийыш налыт да училищыш тунемаш колтат. 1916 ийыште прапорщик школым тунем пытара да взвод командир лиеш.
12205	Кугыжан законжым чытен огытыл, салтаклан коло вич ий коштман улмаш, поянже нужнам ужален пуэн.
12206	Кугыжан кучемын кÿштымыж почеш лекше газетыште кугыжалан полшаш кÿлмӧ нерген ÿжмашат уло.
12207	Кугыжан кылкучем дене келшен илен, тудлан вуйым савен.
12208	Кугыжан ончычсо тӧраже ден полышкалыше-влакше сутланымыштлан, шуко погымыштлан кӧра кораҥдалтыныт.
12209	Кугыжан «пий-влакше» деч чакнен, шылын илен огытыл.
12210	Кугыжан Российыште мутшат тидын нерген лектын кертын огыл.
12211	Кугыжан тӧражлан законым илышыш пурташ, илыш шотым чот эскераш шӱдымӧ.
12212	Кугыжаныш 50 штатлан да Колумбия федерал йырвеллан шелалтеш, тыгак, УАШ-ын кид йымалныже икмыняр отро-влак улыт.
12213	Кугыжаныш ансамбльыш тудым вигак налыныт.
12214	Кугыжаныш архивыште 1918 ий 11 июньыштак марий йылме дене возымо ик тетрадь аралалтеш.
12215	Кугыжаныш — биологий классификацийыште ик тӱҥ ранг.
12216	Кугыжаныш Думын ӱдырамаш, еш да самырык тукым паша шотышто Комитет Ава кечым палемдаш тӱҥалме темлымаш дене лектын.
12217	Кугыжаныш — мер илышын организацийже, пеҥгыдемдыме кумдыкышто шарла. Калык тӱшка коклаште кугыжаныш, тӱрлӧ йӧн-влакым кучылтын, еҥ-влак кокласе вашкелшымаш, вашкутырымашым шотышко конда, шке мландыштыже калыкым шке кид йымакыже налеш.
12218	Кугыжаныш пашаштат кугу пагалымашым сулен: Марий республикысе кӱшыл погынын депутатше лийын.
12219	Кугыжаныш погынын депутатшат лийын.
12220	Кугыжаныш Погынын депутатшат лийын.
12221	Кугыжаныш погынын депутатше.
12222	Кугыжаныш погынын депутатше сомылымат ятыр ий шуктен.
12223	Кугыжаныш савыктыш комитет вуйлатышын алмаштышыжлан да тӱҥ инженерлан 7 ий тыршыме деч вара, республикысе полиграфий-редакций ушемын вуйлатышыжлан шогалын. 1993-2002-шо ийлаште марий савыктыш комбинатын вуйлатышыже лийын.
12224	Кугыжаныш тисте ик кугыжаныш ӱжвата-влак гыч улеш.
12225	Кугыжаныш филармонийыштат 10 ий тыршен, а 1975-1997-ше ийлаште марий телевиденийын дикторжо лийын.
12226	Кугыжанышын кок шкевуя мланде-влак кокласе ӱчашымаш шотышто пунчалым луктын кертеш.
12227	Кугыжаныш экзаменыште Сапаев Симофониеттыжым ончыкта, тыгак Акпатырын арийжым (тиде вара "О, шочмо кушмо Марий мланде" оперыш пура).
12228	Кугыжа тудым погынышо шамычлан модаш йодын, но Людвиг отказатлен.
12229	Кугыза авторлан лишыл, колат тудын могырышто шога, шучко ковам поэт ок жапле, чонжо денак вурса.
12230	Кугызан ынде шке стихийышкыже, шке чон «кугыжанышкыже» пöртылман, «йокрок серыште» тудо «у мурдам тодаш пижеш», у илыш йогын дене авалтнеже.
12231	Кугыза пÿгырналеш, Кок шинчажге вÿд налеш.
12232	Кугырак шотпалым векат тыге чоҥеныт (четлыкым ончо).
12233	Кугыт дене Йошкар-Олаште тиде кокымшо тӱвыра полат.
12234	Кугытшо тӱрлӧ лийын кертеш: изи пурса пырче кугыт гыч чыве муно кугыт марте. 130 мм диаметран да 1 кг нелытан шолем падыраш-влакат вашлиялтыныт.
12235	Кугэҥер ял шотан илем * Кугэҥер ( ) — ял.
12236	Кугэҥер ял шотан илемын рӱдерже.
12237	† * Кудакино кордон ( ) — пытыше илем.
12238	Кудалтен кодымо шочмо ялже йыр пӧрдаш тӱҥале, ава ончылно ыштыдыме титакшым касараш пиже, «илаш сае-весела» манме шояк чынеш пӱтырналташ тÿҥалмыжым шиже, сандене ондак изи ойлымаш-влак гоч.
12239	Куд ий гыч тичмаш курсым пытарен лектешат, ондак Морко кундемысе Семисолаште туныкта, вара Унчышко кусна.
12240	Куд ий эртымеке, 1937 ийыште ÿярня тылзын 21-ше кечынже, НКВД управленийын кумшо отделенийыштыже, рушарнян, тыгай пунчал шочын: «Гражданин Кармазин Гурий Гаврилович контрреволюционный националистический организацийын членжылан шотлалтеш.
12241	Куд ияшак гармонь дене шокташ тунемын, да ты семӱзгар поро йолташыже лийын.
12242	Куд ияшыж годым нота почеш семым мурен кертын.
12243	Куд кино, кудыжым Штернберг дене сниматлен, Марленлан тÿняште кумдан палымашым кон-деныт.
12244	Кудло ий утла Иван Иванович марий сылнымут садвечыште пашам нойыде ыштен, кумол наре книгам савыктен луктын.
12245	Кудлымшо ийла тÿнгалтыште тудо уэш МГПИ-ш толеш да тушто почылтшо аспирантурышто тунемеш.
12246	Кудлымшо ийла тӱҥалтыште Николай Тихонович тӱрлӧ паша кокла гычак такмакым чумыраш пижын.
12247	Куд модшо да ик капкаорол.
12248	Кудо Гомерын шочмыж деч ончычак лектын.
12249	Кудо-икте саемдымаш-влак: Теле Олимпий модмаш-влак лум да ий спорт тӱрлыклан, Паралимпий модмаш-влак кап-кыл шотышто ситыдымаш дене еҥлан да Самырыктукым Олимпий модмаш-влак самырык спортъеҥлан.
12250	Кудо – карате огыл.
12251	Кудо кучедалмаш гыч приём-влакым ужнеда гын, «Чек», «Я кукла», «Антикиллер», «Полковник», «Удар лотоса» фильмылаште кӱрашымашым эскерен кертыда.
12252	Кудо манме спорт-сар кучедалмашлан японысо каратист Адзума Такаси тӱҥалтышым пуен.
12253	Кудо мут ончыктен кертеш: * Кудо — спорт модмаш.
12254	Кудо — спорт-сар кучедалмаш тӱрлык, тиде мут япон йылме гыч лектын.
12255	Куд почеламут // Ончыко. 1965.
12256	Кудрявцева Клавдия Филипповна — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12257	Кудрявцев Александр Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12258	Кудрявцев Александр Павлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12259	Кудрявцев Андрей Семёнович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12260	Кудрявцев Иван Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12261	Кудрявцев Петр Никифорович — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12262	Кудрявцев Семён Терентьевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12263	Кудрявцев Трофим Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12264	Кудряшова Вера Алексеевна — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12265	Кудряшов Григорий Константинович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12266	Кудряшов Иван Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12267	Кудряшов Иван Петрович — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12268	Кудряшов Михаил Михайлович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12269	Кудывече велыш – эше колышо лектеш.
12270	Кудывече тич сӱан калык.
12271	Кудыжым вара 1883 ийыште печатлен луктыт «Жизнь на Миссисипи» сборникеш.
12272	Кудыков Павел Андрианович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12273	Кудыков Фёдор Степанович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12274	Кудымшо классыште почеламутым серкалаш пиже.
12275	Кудымшо цифре- тӱрлӧ климатлан келшен толмо ойыртемым ончыкта.
12276	Кӱдыр, сузо-влакым кучашлан кугу комдо дене пайдаланеныт.
12277	Кудырчан йур годым, 107); Шургыжлан чошт чучын кодеш (В.
12278	Кӱдырчан йӱр йӱреш гын, шудо каваным оролаш тыршеныт: калык ой почеш тиде кечын волгенче каваным пера да шудо йӱла.
12279	† * Кужалки просек ( ) — пытыше илем.
12280	Кужалык ( ) — эҥер Марий Элыште Кугу Какшан эҥерын пурла эҥерйолжо.
12281	Кужемдыме ий кечышотым шке верышкыже шында ыле, а григориан кечышотышто 400 ий жапыште 3 кечылан гына йоҥылыш лиеш.
12282	Кужеҥер, Торъял, Шернур, Морко ял-влакын этимологийышт.
12283	Куженер кундем Йорош ялыште шочын.
12284	Куженер кундемыште шочын-кушкын. 1987-ше ий гыч уста эмлызе 4-ше №-ан поликлиникыште тӱҥ эмлызылан пашам ышта.
12285	Куженер район Тумьюмучаш ялыште шочын.
12286	Куженер районын школлаштыже 2 ий пашам ыштен.
12287	Куженер районысо комитетын икымше секретарьжылан тыршыме деч вара, Сбербанк пӧлкан вуйлатышыже лийын.
12288	«Куженерский» кайык фабрикын вуйлатышыжлан, Кужэҥер райисполком вуйлатышылан шоген.
12289	Куж Ер ден Йыргеж Ер ерла тушко огыт пуро гынат, заповедникым аралыше-влак нунымат эскерен шогат.
12290	Кужерысе музык школышто туныктеныт.
12291	Кужер ял шотан илем * Кужер ( ) — посёлко.
12292	Кужер ял шотан илемын рӱдерже.
12293	Кужмарий ял шотан илем * Кужмарий ( ) — сола.
12294	Кужмарий ял шотан илемын рӱдерже.
12295	Кужу жап Марий Элын вузлаштыже эртымгорным, политологийым да моло предметымат туныкта.
12296	Кужу жап ночко окопышто лиймыжлан кора чотак явыга да черлана.
12297	Кужу илышнам порын илен эртараш тöченам, вашке уке лиям, колышт, поро ойем умылен нал.
12298	Кужу лийын огыл,166 см веле.
12299	Кужу муро ден такмак кокласе ойыртемым рашемдаш тыршыме.
12300	Кужун шуйнышо пÿтö деч вара тиде кечын шылымат кочкаш лиеш улмаш.
12301	Кужун ювалтыде, ик кечын редакцийыш ошкылын.
12302	Кужу произведений-влакым, мутлан, Чавайнын «Элнет» романжым икмыняр ужашлан шелме.
12303	Кужутшо 18 метр марте лийын кертеш, кӱкшытшо – 9 метр.
12304	Кужу форма тыгай годым кучылталтеш: а) лум мут але олмештыш мут почеш, мутлан: Курезыже ошо – ялт уян туара; Ик укшыжо ужарге, весыже нарынче, кумшыжо олача.
12305	Кужыт-влак * 346,620047 кече — дракон идалык; ты жапыште Кече Тылзе орбитын тудо верышкыжак пӧртылеш.
12306	Кужэҥер кугыялыште ила.
12307	Кужэҥер кундем Кокшародо ялыште шочын. 10 ий Кужэҥер кундемысе пашам ыштыдыме-влак дене пашам ыштыше рӱдерын вуйлатышыжлан шоген.
12308	Кужэҥер кундем Лопсолаште шочын.
12309	Кужэҥер кундем Чодраялыште шочын.
12310	Кужэҥер кундем Чодыраялыште шочын. 2000 ий гыч тудо Куженер районысо погынын депутатше лийын.
12311	Кужэҥер кундем Шой-Шӱдымарий ялыште шочын.
12312	Кужэҥер кундемын рӱдерже.
12313	Кужэҥер кундемысе Пукшамбал ял гыч.
12314	Кужэҥер кундемыште шочын.
12315	Кужэҥер кундемыште шочын-кушшо талантан сӱретчын паша корныжо Марий самырык театрыште тӱҥалын, а кызыт гын тудо Шкетан лӱмеш кугыжаныш драмтеатрыште пашам ышта.
12316	Кужэҥер посёлкышто шочын.
12317	Кужэҥер районысо "Заря" газетын тӱҥ редакторжо.
12318	Кузе ВМХ-мастар-влак ойлат, тӱжем гана камвозат гын –тунемын шуат.
12319	"Кузе Волой коча рэкетир лийын" ойлымашыштыже автор чылт кызытсе илышым ончыкта.
12320	Кузе Геродот дене Павансий ойлат, Гомер Иос остров архипелаг Кикладыште колен.
12321	Кузе ила да мом ышта тачысе кечын писатель Геннадий Алексеев?
12322	Кузе и моло Бетховенын ученикше-влак, Рис инструмент дене модын моштен.
12323	Кузе коча ден кова лӱм ӱдырым ыштеныт, а тудо илыше еҥыш савырнен.
12324	Кузе кыл ышталтеш Йӱк, сӱрет, текст-влакым первичный электросигналыш савырат.
12325	Кузела ит шоно – фашизмет шула, Йыгарышт ок сите эсенын утлаш…». 1942 ий, 23 да 30 апрельыште тудо адак «Шошо» да «Шошым кече» почеламут – влакым воза.
12326	Кузе лӱм лектын Тиште — тошто финно-угор шомак; ондакше тудо «шӱдыр» умылымашым ончыктен (таҥастаре ).
12327	Кузе мÿкш-шамыч ваш-ваш полшен йытыран илат, тугак айдемыланат илаш кÿлеш.
12328	Кузе МакКлауд палемда, «Кино пленкыште – тиде пеш эркын кайыше комикс.
12329	Кузе марий кокла гыч помещик лийын кертын?
12330	Кузе ме тудлан куанен кушкынна ыле, кузе тудым Пет Першут йӧратен!
12331	Кузе мыйже ом куане: Ешем кугу, вольыкем вӱта тич, Кузе мокталтен ом муаралте.
12332	Кузе мый йєратем!
12333	Кузе нуно палыме лийыныт?
12334	Кузе нуно пейнтбол деке толын шуыныт, пале огыл, но лектышыжым таче ужын кертына.
12335	Кузе нуным пытараш?.
12336	Кузе ожно удыр ден рвезе икте-весыштлан келшеныт, икте-весыштым йоратеныт – ончыктымо огыл, икманаш, айдеме шумын корго илышыжым почын пуаш писательын кумылжо мелын шоген огыл.
12337	Кузе «Окмак» лӱм деч утлаш?
12338	Кузе от ÿшане Микайын нине ныл корныжлан: Чон йöсö ден кок вере Миял тольым тан ончаш.
12339	Кузе пашам ышта Тиде статьяште банк карте дене пашам ыштыме нерген возымо.
12340	Кузерак умбакыже лиеш, мый тыланет увертарем.
12341	Кузерак, шуктыде кумло ийым, Тул коклаште чалемын ӱпна; Кузеракын мемнам тӱжем ий гыч Шарналтат уныка-шамычна..
12342	Кузе тидым эрташ, вӱд йымалне шкенетым кучымылан туныктен кертыт.
12343	Кузе тудо использоватля шке властьшым?
12344	Кузе тудо шочын?
12345	Кузе ты кугу задачым шуктен моштем, тидым, очыни, вескана, лудшо йолташ-влакын ойышт чумыргымеке, палаш лиеш.
12346	Кузе ужына, тиде «тунемдыме» Чапий ден Марпан йочашт-влак чыланат тунемше веле огыл, сай илыш корныш шогалше лийыныт да, ачашт-аваштым эреак порын шарнен, пенгыде кидыште кучымыштлан тауштеныт.
12347	Кузе Чавайнын алмашлӱмжӧ лӱмжӧ лектын Сергей Григорьевич теве кузе воза: « 1905 ийыште революций лие.
12348	Кузе чытен лектын тыгай ойгым Микай –умылаш тыршаш веле лиеш.
12349	Кузе шочеш Шокшо юж кӱшкӧ кӱза, пылыште вӱдпырче шамыч кылмат да ияҥыт.
12350	Кузе шочын Балетлан музыкым А.Б.Луппов 1971 ийыште возаш тӱҥалын, да вес ий пытарен.
12351	Кузе шочын Моло Европысо йылме семынак латыш йылме индоевропысо ешыш пурышо йылме ойыртемым нумалеш.
12352	Кузе ышта Лас-Вегас оласе модмо автомат-влак Модмо автомат-влак бизнесыште ик эн кугу парышым пуат.
12353	Кузе эл вияҥеш, йыр пеледын, Илышлан чот келшен, сылне мур кынелеш.
12354	Кузе эмен шке да аралыме кертмыжым ончыкта.
12355	Кузикин Василий Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12356	Кузикин Иван Сергеевич — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12357	Кузнецкий Алатаушто Кече шичмаш Кече шичмаш ( ) — Кечын каватӱр йымак шылмыже.
12358	Кузнецов Василий Никитович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12359	Кузнецов Иван Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12360	Кузнецов Иван Тимофеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12361	Кузнецов Игнатий Иванович — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12362	Кузнецов Ипполит Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12363	Кузнецов Михаил Спиридонович — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12364	Кузнецов Семён Павлович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12365	† * Кузничиха ( ) — пытыше ял.
12366	Кузов вашке шолдырга тыгк шеҥгел диск тормоз-влак кужун пашам огыт ыште.
12367	Кузов нумалше, кум омсан универсал.
12368	Кузов - шеҥгел да ӧрдыж борта почылтман тент платформо.
12369	Кузовышто 16 еҥлан шинчын каяш келыштарыме вер уло, кузов брезент тент дене леведалтеш.
12370	Кузовышто тент йымалне 15-20 салтаклан келыштарыме вер уло.
12371	Кӱзо гоч кочкаш ойӧрӧ-осал лият.
12372	Кӱзӧ Кӱзӧ — пӱчмаш верч ӱзгар.
12373	Кузьмин Александр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12374	Кузьмин Александр Кузьмич (Шочын:1913 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12375	Кузьмин Виктор Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12376	Кузьминых Валентин Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12377	Кузьминых Василий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12378	Куимов Дмитрий Никитович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12379	Куимов Семен Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12380	Куйбышев велыште шочын.
12381	Кӱјыл вӱдын температурыжо Сорла тылзыште 25,7 °С наре, Ага тылзыште 28,6 °С марте лиеда.
12382	Кукарка кундемын рӱдыжӧ.
12383	Куклина Капиталина Сергеевна — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12384	Куклин Александр Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12385	Куклин Анатолий Николаевич — филологий наука доктор, профессор, Марий Элын сулло пашаеҥже.
12386	Куклин Аркадий Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12387	Куклин А. Синоним поянлык нерген / А. Куклин // Ончыко.
12388	Куклин Геннадий Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12389	Куклин Евдоким Якубович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12390	Куклин Иван Павлович — кок II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12391	Куклин Иван Яковлевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12392	Куклин Николай Георгиевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12393	Куклин Николай Елизарович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12394	Кукмарий ( ; ) — ола сынан посёлко Суас Элыште, Кукмарий кундемын рӱдыжӧ.
12395	† * Кукмарь высылке ( ) — пытыше илем.
12396	Кукнур сола деке ушалтын.
12397	Кукнур солаш пурен.
12398	Кукнур ял шотан илем * Кукнур ( ) — сола.
12399	Кукнур ял шотан илемын рӱдерже.
12400	Куку гае тулачына толын, Ой, молан огыл муралташ.
12401	Кукукшым кычалын, Куку пÿкташат ок ярсе, муныжым моло кайык пыжашыш опта.
12402	Кӱ курым — акрет годсо эртымгорнышто айдемын кӱ куралым ыштыме да тудын дене пайдаланыме жап.
12403	Кӱ курым Марий мландышке икышме айдеме толмо нерген возен кодымо кагаз уке.
12404	Кӱ Курым мучашыште мемнан эра деч 5-3 тӱжем ий ончыч тыште илыше калык ятырлан шукемын.
12405	† * Кукшо Корем ( ) — пытыше ял.
12406	Кукшо Пыламарий ял деке ушалтын.
12407	Кӱкшӧ савар дене печен налме кудвечыштыже кум кугу пий поянлыкшым йӱдшӧ-кечыже орола.
12408	Кӱкшыт, кудыжо 1889 ий гычак висаш ӱзгар лийын, результатше-влак дене, кудыжо шӱдо утла метрлан вашталтын, Африкыште эн кугулан шотлалтеш, да тидым шотыш налын, Килиманджаро «шым кӱкшыт» гыч иктыже улеш.
12409	Кулак-влак кокла гыч Епрем ден Лазыр Якимын образышт кумданрак ончыктымо.
12410	Кулак-влак кокла гыч Епрем эн чоя.
12411	Кулаклан мландым налаш эрык лийже да тудо пойыжо манын, 20 курым тӱҥалтышыште правительство крестьянский общиным шалаташ да хутор ден отруб- влакым шараш пижын.
12412	Кулаклан пашам ыштенак, тудо инвалидыш савырнен.
12413	Кулаково сола деке ушалтын.
12414	Кулак тÿшкан «Эҥыремышвод» пÿтырналтше тулык рвезе Аликай класс кучедалме тулеш революций век савырна, кулак тÿшкан «эҥыремышводым» шалаташ полша.
12415	Кӱлеш годым, Ош Кугу Юмын ойжым шуктен, мемнан пӱрымашнам иземден але ешарен сеҥа.
12416	Кӱлеш радам дене тамга-влак шогалыт гын, айдеме сеҥа.
12417	Кулешыж годым кечылан кум гана толыт, налыт каятат, шинчашт дене огыт кончо»,- манеш тудо ватыжлан.
12418	Куликова Анна Егоровна — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12419	Куликов Иван Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12420	Куликов Илья Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12421	Кӱльмӱж кундемын рӱдыжӧ.
12422	Культура да образований Культура учреждений-влак: * 19 ялысе библиотека (шоя - пелыжат уке).
12423	Кульчубаево) * Шады (руш.
12424	Кум акт гыч кокытым веле кодымо.
12425	Кумалме деч вара сӱрем мужым (осал шӱлышым) поктымо йӱла шукталтын.
12426	Кумалтыш годым юмо дечын кажне енже мом гынат йодеш, тидын нерген автор ик мураршашыштыже тыге воза: Ме йодынна мландым йот деч аралаш, Тор деч, эҥгек дечын, чер деч.
12427	Кумалтыш деч вара шочыктен шогышо вийын символжо - муно дене - тӱрлӧ йӱлам шуктеныт.
12428	Кумалтыш мут гыч лектыныт поэтын икмыняр саскаже.
12429	Кумалтыш ок лий гын, Сÿремат ок лий.
12430	Кумалтышын кӱлешан ужашыжлан шнуй шӱлыш дене волгалтарыме да вольыкым але сурткайыкым надыр шотеш пуымо налын шога.
12431	Кумалтышыш надыр шотеш кондымо кочкышлан, вольыклан, сурткайыклан але оксалан шнуй шӱлышым пуртат.
12432	Кумалтыш эртыме кечылаште эҥерыште йӱштылын але мончашке пурен кап-кылым лывыртеныт.
12433	Кума́лтыш -- Юмылан кумалме сомыл.
12434	Кум арня неле кредалмаш каен шоген.
12435	Кум арня чытен, вараже куржын.
12436	† * Кума чодыра участок ( ) — пытыше илем.
12437	Кум барабаныште - вич тамга.
12438	Кум гана тудо тӱнямбал чемпион лийын.
12439	Кумдаҥдымаш файллӱмын тӱҥ ужашыже деч точко дене ойыралтеш.
12440	Кумдан палыме еҥ-влак * Петров, Александр Алексеевич — марий драматург, журналист.
12441	Кумдан палыме канадысе орол Ж.-К.
12442	Кумдан палыме «Марий Эл» да «Элнет» ансамбльлаштат шуаралтын. 1986-шо ийыште Искандаров лӱмеш капеллын вӱдышӧ солистше лийын.
12443	Кумдан палыме мурызо-влак И.Смирнов, А.Егошин, Э.Краснова да самырык мурызо С.Орлова шке усталыкышт дене мемнам куандарышт.
12444	Кумдан палыме педагог Ф.Е.Олейникован классышкыже логалеш.
12445	Кумдан палыме руш классик А. С. Пушкинын возымо «Евгений Онегин» поэмыжымат марлашке кусарен.
12446	Кумдан палыме руш писатель М.Шолохов да ятыр моло дене вашлийын кутырен, чонжо у куатле шонымаш дене пойдаралтын.
12447	Кумдан палыме руш поэт, дипломат.
12448	Кумдан палыме «Спорт», «Космос» да «Марий куштымаш» панно-влакын авторжо.
12449	Кумдан палыме сылнымутчо семын тудо прозышто пашам ыштымыж дене лийын.
12450	Кумдан палыме фольклор ансамбль-влак: "Кушна мланде", "Муро сем", "Весела кова-влак".
12451	Кумдан фламенком тыгак «Нелли Сюпор приглашает» фестивальыште ончыктымо, нуно тушто 2010-шо ий гыч эртаралтыт Киевыште, Севастопольыште, Совиньоныште (организатор Нелли Сюпор).
12452	Кумдан шарлыше тукым лӱм – Россыгин, Таныгин.
12453	Кумда огыл верлан келшыше модмаш кӱлын.
12454	Кумда элна вияҥеш: почеламут // Марий коммуна. 1947. 6 май.
12455	Кумдык - 1 788 900 км², Россий Федераций кумдык деч 10,5 % айла.
12456	Кумдык 2800 км² (але 280 000 га) шуеш.
12457	Кумдык 4791 тӱж.
12458	Кумдык — 714 тӱж.
12459	Кумдык 852 км² (але 85 283 га) наре лиеш.
12460	Кумдык: 880 км² але (88 000 га).
12461	Кумдык 91,6 млн.
12462	Кумдык — 9,5 млн км² (тӱняште 4-ше верым айла).
12463	Кумдык дене тӱняште кудымшо верым налеш, Мландыште Австралий кугыжаныш гына шкетын уло материкыште верланен.
12464	Кумдык ден комикс-влак кӱчык «корно-влак» ден лийын кертыт (шукыж годым кум) сӱрет ден, тыгак лийын кертыт кугу кумдыкан графический роман да сериал дене.
12465	Кумдыкеш ужар нур шарла.
12466	Кумдык — тӧрӱмбалын мынярлыкым ончыктышо койыш.
12467	Кумдыкшо 115 тӱж.
12468	Кумдыкшо 161 тӱж.
12469	Кумдыкшо 18 000 км² шуеш.
12470	Кумдыкшо — 27 тӱж. 160 меҥ².
12471	Кумдыкшо 35 тӱж.
12472	Кумдыкшо 755 тӱж.
12473	Кумдыкшо 75 тӱж.
12474	Кумдыкшо изи; Самар, Лейте, Масабате да Лусон отро -влак коклаште верланен.
12475	† * Кумер ( ) — пытыше ял.
12476	Кум ий (1968-1971) пединститутышто историй да филологий факультетым вуйлата.
12477	Кум ий гыч мӧҥгӧ пӧртылешат, адак колхозышто пашам ышташ тӱҥалеш.
12478	Кум ий коклаште газетын 30 утла номерже савыкталтын.
12479	Кум ий пашам ыштен Шырканур ялысе «Комбайн» колхозышто.
12480	Кум ий службо деч вара Вивальди, Анна да Паолина Венецийыш пöрылытПосле трехгодичной службы в Мантуе Вивальди вместе с Анной и Паолиной возвратился в Венецию, Аннам «йошкар священникын йолташыже» лÿмдаш тÿҥалыныт.
12481	Кум ий туныктышо сомылым шуктымеке, 1986 ийыште Олег Арсентьевич Тарту университетысе аспирантурыш тунемаш пурен.
12482	Кум ий Тыныс тептеҥызысе сарзыфлотышто служитлен. 1965 ийыште Озаҥ кугыжаныш университетышке тунемаш пурен.
12483	Кум имньым кычкен, издерыште кудалыштеш.
12484	Кум кече гычын Моско оласе Доргомировский пазарыште кученыт.
12485	Кум кече жапыште совла дене цемент кӱварым шӱтен вӱд коллектор дене уремыш куржыныт.
12486	Кум корно уло: Зеленый Дол – Йошкар-Ола кӱртньӧ, Озаҥысе тракт да Изи Какшан эҥер вӱд корно.
12487	Кумло ий утла шуйнышо кÿрылтыш деч вара 1965 ийыште Пеледыш пайремым уэш шарналтеныт.
12488	Кум лукан конвертыш пыштен, Йошкар-Олаш колта.
12489	Кумлукан матрице дене матрице операций-влакым каньыле ышташ, садлан тыгай сынан матрице-влак пеш кӱлешан.
12490	Кумлук-влакын типышт Лук-влакын кугытышт дене Кумлукын кӧргӧ лукшо-влакын суммышт 180° лиеш.
12491	Кумлук (евклидово пространствыше) — кум велан кум кӧргӧ лукан геометрический фигура Кумлукын элементше-влак Стандартный ончыктымашыже-влак A, B да C кӱкшытшӧ-влак дене кумлук тыге ончыкталтеш (сӱретым ончал).
12492	Кумлук кумдан ончалме годым — кумлукан форман объект, але иктаж семын кылдалтше кум объект-влак.
12493	Кумлымшо ийла мучаште да витлымше ийлаште возымаштыже у жаплан келшыше у герой-влакым ончыкта гынат, писатель тиде йöнланак эҥерта.
12494	Кумлымшо ийлаштак Киров, Угарман марий-влак мурымышт годым ятыр руш мутым кучылтыныт, чӱчкыдын руш мурымат шергылтареныт.
12495	Кумлымшо ийлаште Яков Павлович революций ден граждан сар темылан ойлымаш циклым пöлеклен: «Революций, мый тыйын айдемет улам!», «Революций водын», «Илыш ÿжеш», «Корнышто», молат.
12496	Кум ныл еш ваш ужын чоклен кумалыныт, пурам йӱыныт, самырык ваш модын юарленыт, кугырак-влак унала коштыныт.
12497	Кум-ныл еш дене пырля погынымо годым ачам кушта ыле.
12498	Кум пӧлка пашам ышташ тӱҥалын, а нунышт тӱрлӧ секцийлан шелалтыныт: статистика, ял озанлык, чодыра озанлык, промышленность, чоҥымаш, образований шотышто да т.м. Тудын икымше вуйлатыше В. А. Мухин лийын.
12499	Кум самырык пӧръеҥ — кызытсе жапын "пеледышыже".
12500	Кум сборникше ("Директор птичьей столовой", "Земные огни", "Молодость в шинели") рушла лукталтын, тышеч иктыжым ("Директорым.
12501	Кум тӱжем ий ончыч Ожнысо Италийыште илыше–влак Майя юмылан ӱшанен улыт.
12502	Кум тӱс гыч шога, ош тӱс чимарийын яндарлыкшым ончыкта, йошкар тӱс - илышым, шем тӱс мланде дене кылдалтеш.
12503	Кум ӱдырым ончен куштышна.
12504	Кум ужашыштат нойышо герой-влак мален колтат.
12505	Кумшо бри¬гада—шонгырак-влак, нуно посна делянкым руат..
12506	Кумшо верым Великобританийысе спортсмен Дэвид Эрл оф Нортеск айлен.
12507	Кум шогалмашыштыже кеч кузеат лӱйыкалаш лиеш, а вот нылымше лӱйкалыме верыште - шогышыла гына.
12508	Кумшо гана мийымыж годым гына тудо губернатор деке логалын.
12509	Кумшо да нылымше стадий эртыме годым айдемым моткоч йӧсӧ кынелташ, ты годым айдеме омым ужеш, южо-влак омышто кошташ тӱҥалыт, омо дене кутырат, лӱдын колтат, йоча-влак вакшыш шалын кертыт.
12510	Кумшо изи тушка – качественно-относительный пале мут – влак.
12511	Кумшо кече – имне дене кудалышме кече.
12512	Кумшо оза деке логалмеке, тудо икана шоҥго Гансын ӱдыржын скрипка дене шоктымыжым колеш, чонжо йӱлаш, вургыжаш тӱҥалеш да, лӱдмашым сеҥен, сем ӱзгар дене шоктен ончаш йодеш.
12513	Кумшо ойлымашыжым К. Васин 1985 ийыште «Ончыко» журналеш савыктен.
12514	Кумшо ужаш: неполный средний да средний школын шымше класслан лукмо учебник.
12515	Кумшо ужаш — Памар сола, тиде кок яллан рӱдӧ ужашышт гыч гына шогышо сола, але ондакрак черкан, административный зданий-влакан, кевытан, пазаран, школан сола.
12516	Кумшо этап (руш. 1/4 финала), (руш. 1/2 финала), 3-шо вер верч матч, да финал матч гыч шога.
12517	Кумшыжо, Иван Васильевич Коротков, Озаҥ олаште учительский семинарийым тунем мытарен да В.М.Васильев ( Ӱпымарий ), И.С.Ключников ( Палантай ), М.С.Герасимов (Микай) дене келшен илен, нунын нерген вара литератур касым эртарен, Палантайын мурыжим туныктен.
12518	Кумъя сола деке ушалтын.
12519	† * Кумъя чодыра участок ( ) — пытыше илем.
12520	Кумъя ял шотан илем * Кугу Памъял ( ; ) — ял.
12521	Кумъя ял шотан илемын рӱдерже.
12522	Кумыдкшо 40 тӱжем км², покшел келгыт 411 м. Вӱдын температуржо 27-28°C.
12523	Кумылжо дене поро, шуко жап сырен-öпкелен коштшо лийын огыл.
12524	Кумылзо-влак чыла тӱняште Википедийын 13 амион статьяжым пырля возеныт.
12525	Кумыл шотышто тудын ойлымашлаже южгунам я ойган, я весела мыскара шотан улыт.
12526	Кумылым савырыше шергакан муро аршаш калык деке угыч пӧртылын, шочмо устный поэзийынам палынак пойдарен.
12527	Кумымшо, эн кумда главаште (110–173 лышташ) синонимын важше–влак лончылалтыт.
12528	Кумытлык нерген христиан умылымашыже Тошто Сугыньышто Догмат тӱҥ шотшо Шнуй Кумытло нерген догматым ончыктышо Никейысе-Константинопольысе ӱшанымашын шукырак христиан Черкылаште тӱҥ верым налеш да христианлыкыште негызла шотлалтеш.
12529	Кум эн волгыдо шӱдыр — Ригель, Бательгейзе да Беллатрикс.
12530	Кум эн кугу ола мландыште.
12531	Кум эн кугу ола элыште.
12532	Кум эн кугу ола элыште. 2013 ийысе еҥшотлымаш почеш Нарвыште 57 650 еҥ илен.
12533	Кум эн куштылго корно дене: Марангу, Ронгаи, Машаме- альпинистский ямдылалтмаш деч посна кажне таза айдеме кӱзен кертеш.
12534	Кум эн тале чимарий иза-шольо тидым чытен шыш керт, ешыштым погеныт да корныш тарваненыт.
12535	Кунам 1885 ийыште калык библиотекыге гыч Массачусетсе налнешт фонд гыч «Приключений Гельберри Финнам».
12536	Кунам айдеме ик вере илаш тӱҥалын, кунам мландым куралаш, шурным погаш да клатыш опташ тӱҥалын - тунам пырысын полышыжо кӱлеш лийын.
12537	Кунам айдеме йӧрата да шкежат мӱндыр таҥжын, пелашыжын йӧратымыжым шижын шога, тудо патырын кредалеш.
12538	Кунам айдеме модмашым тӱҥалеш, экраныште пуйто -влак пӧрдыт.
12539	Кунам айдеме оксам йодеш – банкомат чот мӱграш тӱҥалеш.
12540	Кунам айдеме пычкемышыште кодеш (тулым йӧрыкта, мутлан), капыштыже мелатонин гормон ышталтеш.
12541	Кунам айдеме шке пластик картычкыжым банкоматын карт-ридерышкыже пурта, шолыпмутым темдалеш, банкоматын программыже чыла терга да вара йодмым шукта.
12542	Кунам ик ий нерген кутырат - «идалык» маныт (мутлан: «идалык жапыште ме шуко ыштенна»), а, мутлан, айдемын ийготшо нерген кутырымо годым «ий» мутым кучылтыт: «Микал 48 ийым тений темен».
12543	Кунам ик йылме весым пызыралеш - тыгай лиеда.
12544	Кунам илем сола сыным налын, тушко руш-влакат илаш толаш тӱҥалыныт.
12545	Кунам император приказатлен Ли Вай дворецыш,тудо чучкыдын йушо лийын, но вполне ыштен кертше месташте.
12546	Кунам Йошкар-Олаш пӧртылын, Пушкина фамилий денак кодын.
12547	Кунам йӱкет кугу лиеш, кунам каласышаш шомаклан темыжымат изим налыт да ӱмбачын гына каласкален каят?
12548	Кунам Карл икымше гана Бетховеным квартирыштыже ужын, тудо композиторым Робинзон Крузолан шотлен, молан манаш гын Людвигын квартирыштыже пуламыр лийиын, шкежат шӱкшӱн койын.
12549	Кунам каче ӱдырым налеш, нуно ик ешыш ушнат.
12550	Кунам колоткам покойный дене волтеныт могилыш,чыла толшо шамыч благоговейно преклонили пулвуйым.
12551	Кунам кусарен «Роман о розе», кугу огыл поэмым и лирический почеламут-влакым возен.
12552	Ку-нам Марлен куд ияш лийын, ачаже илыш дене чеверласен.
12553	Кунам мурымым ик муро гыч налыт, а семым вес муро гыч – тыгай ремикс мэшап лӱмым нумалеш.
12554	Кунам Озаҥ сеҥалтын, марий мланде Москосо кугыжанышыш пурен, марий-влак эрык-верч кредалмашым тӱҥалыныт.
12555	Кунам окса купюрын кӱжгытшӧ але нелытше стандарт деч ойыртемалтеш, банкомат шке кӧргыштыжӧ тиде оксам шӱкшӧ окса калташке пышта.
12556	Кунам пушеҥге руалын, пундыш кодеш гына.
12557	Кунам ракетке олмеш тыгай мечым кид копа дене перат – копа пуалын кертеш.
12558	Кунам руш армий Озаҥ ханствым 1552 -шо ийыште сеҥеныт, марий мланде Москосо кугыжанышыш пурен.
12559	Кунам руш огыл калыклан образований дек шуаш лийын гын, администраций сепаратизм шÿлыш деч лÿдмышжлан верч корным петырен.
12560	Кунам спортсмен винтовко гычыж логалтара - шем мишень ош клапан дене петырналтеш.
12561	Кунам суас-влакын пижедылмышт чӱчкыдемаш тӱҥалын, шоҥго Ази тушман-влак деч кораҥашлан верчын вес верлам кычалаш тӱҥалын.
12562	Кунам термометр кокласе температурым ноль деч ӱлнырак ончыкташ тӱҥалеш - теле толын.
12563	Кунам тиде лук (18°) ок шуалт, йӱд ошо манын лӱмдалтеш (ош йӱд).
12564	Кунам тудым разоблачитлышт, мый коштмемым чарнышым.
12565	Кунам тыным кучышо еҥ коклаште чын огыл толкын лектын, тудын шарлымашыжым чараш манын чын йӱлам кучышо ӱшынымашын ӱжватажым палемденыт.
12566	Кунам Финн-угор калык-влакын самырык ассоциацийышт (МАФУН) чоҥалтын - Александр Абдуловым икымше президентшылан сайленыт.
12567	Кунам чыла кугыжаныш поген налеш.
12568	Кунам шинчылтыме коя кӧргыштӧ шыл шуко коеш — тыгай коям «бекон» але «грудинке» лӱмдат.
12569	Кунам шуко улыт чынвозыш айдеметукымлан ваш-ваш умылаш полша.
12570	Кунам шӱр кочештеш: почеламут // Марий коммуна. 1983. 25 сент.
12571	Кунам Яраҥ гыч ялым возашлан статист-влак толыныт, ялыште эн кугу суртым Ошай лӱман марий кучен.
12572	Кунар тиде пайремыште онай, воштылтышан модыш да кончыш, тунар весела.
12573	Кундем кумдык — 2 748 км² (але 274 800 га). 81,4 % мландыште чодра кушкеш, 11,3 % — куралме вер.
12574	Кундем кумдык 920 км² (але 92009 га)-ыш шуеш.
12575	Кундем рӱдерын лӱмжым вашталтыме дене кундемынат лӱмжӧ вашталтын – Юлсер кундем лийын.
12576	Кундем рӱдӧ — Оршанке ( ) ола сынан посёлко.
12577	Кундем (тыгак район) — административ вершӧр иктык.
12578	Кундемын XVI—XVII курым жапысе вияҥ толмо корныжо XVI—XVII курымлаште Озаҥ ханствым Моско ола деке ушымо дечын вара, Шернур кундемым Юл гычын толшо руш-влак илаш авалташ тӱҥалыныт.
12579	Кундемын кумдыкшо 1000 утла квадрат километр. 2004 ийысе перепись почеш районышто 27,7 тӱжем еҥ ила.
12580	Кундемын кумдыкшо 2154 км² (але 215400 га)-ш шуеш.
12581	Кундемын мландыже Краснококшайскысе да Сернурысо кантонлаште лийын.
12582	Кундемын рӱдолаже – Юлсер ола ( ).
12583	Кундемын шочмыжлан 20 курымын колымшо ийлажым шотлыман. 1921 ий шорыкйолын 15 кечынже Шернур кантоным почыныт.
12584	Кундемысе туныктышо – влакын конференцийыштат эреак городокеш эртен.
12585	Кундемыштына тудо икымше аниографийым ыштен.
12586	Кундыш ял шотан илем * Силикатный ( ) — посёлко.
12587	Кундыш ял шотан илемын рӱдерже.
12588	† * Купал Нурал ( ) — пытыше ял.
12589	Купеч лиймекыже, Казанский губернаторын шужаржым марлан налеш, тидыже тудлан Озанысе капиталист-влаклан посанашт лияшат йоным пуэн.
12590	Куп — кушкыл -влак дене ойыртемалше мланде ӱмбалын чот вӱдыжгӧ ужашыже.
12591	Куплоҥго ял деке ушалтын.
12592	Куп мут ончыктен кертеш: * Куп — пӱртӱс географик объект.
12593	Купсола, Приволжский школлаште туныктышылан тыршен.
12594	† * Купсола ( ) — ял.
12595	Купсола ял дене пырля пырляштарыме Иркино ялыш савырненыт.
12596	Купсола ял дене пырля Тушнур ялыш савырненыт.
12597	Купсола ял шотан илем * Купсола ( ) — сола.
12598	Купсола ял шотан илемын рӱдерже.
12599	Купсола ялыште, Шернур кундемыште шочын.
12600	Купсольцева Любовь Николаевна (шочын: 1974 ий, Кылме 11) — марий актриса, мурызо да телевидений вӱдышӧ.
12601	Купышто: ойлымаш // Марий коммуна. 1969. 2 июль.
12602	Куракино ял шотан илем * Куракино (Матародо) ( ) — сола.
12603	Куракино ял шотан илемын рӱдерже.
12604	Куралме мландыже, чодыраже тужем десятин дене, ушкалже,соснаже, шорыкшокшы, тулеч молыжо шудо вуй дене, сурткайыкшым шотленат от пытаре.
12605	Курамышлык: ойлымаш-влак // Марий Эл. 2005. 22 июль.
12606	† * Курашково ( ) — пытыше сола.
12607	Курбатов Алексей Александрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12608	Курбатов Андрей Федорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12609	Курган вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
12610	Кургузкин Иван Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12611	Куржмо годымжо ныл гана шогалаш логалеш.
12612	Куржмо годым нуным кученыт.
12613	Куржталмаш Спринт Пӧрьеҥ-влак 10, а ӱдырамаш-влак 7,5 меҥгым куржыт.
12614	Куржталме дене Россий Федерацийын чемпионжо лӱмым сулен. 15 ий Йошкар-Оласе строительный техникумышто туныктышылан пашам ыштен.
12615	Куржшо-влак тиде ганат кок веке шылын утле­ныт.
12616	Куржын пура пöртышкö, Ончал колта тöрышкö.
12617	Куржын ынышт керт манын, пашам чеп дене йолыштен ыштыктеныт.
12618	† * Курмакай ( ) — пытыше ял.
12619	Курочкин Максим Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12620	Курочкин Михаил Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12621	Курочкин Семён Михайлович — Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12622	Курск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
12623	Курск — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
12624	Курсым арален кодаш П. П. Глезденев шагал огыл тыршен.
12625	Куртньо вий, 269); Чынже денак ик окна чор-р шоктен кодо (В.
12626	Кӱртньӧ корно Кӱртньӧ корно Кӱртньӧ корно — мландыште поездлан корно.
12627	Кӱртньӧ курым — акрет годсо эртымгорнышто айдемын кӱртньӧ дене пайдаланаш тӱҥалме жап.
12628	Куртньыгорно вокзал гыч, ен-влак деч йодыштын, "Ямде лий" редакций деке миен лектым.
12629	Курув 1442 ийын 6 январь гыч 1870 ий марте ола лийын.
12630	Курчак театр деке Андерсен варажат шӱмаҥше лийын.
12631	Куршаков Геннадий Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12632	Куршаков Дмитрий Семёнович — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12633	Куршаков Иван Николаевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12634	Куршаков Пётр Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12635	«Куршамбал» — Курша эҥер умбалне верланыше ял.
12636	Курык-влак шӱдӧ тӱжем ий ончыч ышталтыныт, кунам Африкысе да Европысо тектоникле плита-влак тӱкнышт.
12637	Курык вуйышто «Ош шӱргӧ» кӱсото уло.
12638	Курык вулкан конус дене тыртыш форман, йӱдве-касвел гыч кечывалвел-эрве могыр марте шымлу километрлан шарлен, витле километрлан йӱдвел-эрвел гыч кечвалвел-касвел могыр марте шарлен да кум шӱдӧ нылле километрым экватор гыч кечывалвел могырышто верланен.
12639	Курык гыч мунчалтена Да мелнажым кочкына.
12640	Курык кугызат, курык кугыеҥат - тошто марийын акрет годсо волгыдо символжо.
12641	Курык марий-влак городецкий калык дек утларак лишыл улыт, а олык марий-влак – азелинский дек.
12642	Курыкмарий-влакын шке вургемышт, калык мурышт, культурышт уло.
12643	Курыкмарий йылме гыч кусарыме пашаже * Ильяков Н. Опак Микита: почеламут дене возымо роман.
12644	Курык марий йылме дене специализаций уло.
12645	Курыкмарий йылме — Марий Эл Республикын кугыжаныш йылме улеш.
12646	Курыкмарий йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе курыкмарий тиштер руш тиштер гыч 33 буква да 4 ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
12647	Курык марий калык — финн-угор калык.
12648	Курыкмарий кундем Изи Сундырь ялыште шочын.
12649	Курыкмарий кундем Кого Шапкила ялыште шочын.
12650	Курык марий кундемой-влак * Курык кундемой — курык марий йылмыже, пурла Юл серыштыже озалана.
12651	Курыкмарий кундемысе Кузнецово ял деч 2 меҥге тораште верланен.
12652	Курыкмарий кундемысе Сӧрманангыр (Большой Серманангер) ял гыч.
12653	Курыкмарий кундемыште Изи Шӹндӹр церкы солашты шочын кушкын.
12654	Курыкмарий кундемыште Пеледыш пайрем годымак Муро пайрем лиеш, тыште республикысе чыла хор-влак иктеш ушнен мурат.
12655	Курыкмарий кундемыште шочын.
12656	Курыкмарий кундемыште шочын. 1960-шо ий гычак тудо колхоз пашаште шуаралташ тӱҥалын, Жданов-Мосолов лӱмеш колхозын презе ончышыжлан 16 ий тыршен: Марий республикын эн сай вольык ончышо лӱмым ик гана веле огыл сулен.
12657	Курыкмарий кундемыште шочын. 1982-шо ий гыч тудо Килемар кундемын судьяжлан шогалын, вара Марий кӱшыл судышко куснен – вуйлатышыже лийын.
12658	Курыкмарий кундемыште Юнга-Кушерга ял воктенысе Юнга эҥер серыште архелог-влак первобытный айдемын илем деч кодшыжым верештыныт.
12659	Курыкмарий педтехникумым тунем лектын да газет редакцийыште, варажым Учпедгизыште, Книгам лукшо марий издательствыште пашам ыштен. 1929 ий гыч савыкталташ тӱҥалын.
12660	Курыкмарий район Ӱл Солаволкӹ ялыште шочын.
12661	Курыкмарий районын ик эн кумдан палыме еҥже.
12662	Курык марий ӱдыр Лидия Ларькова, училищым тунем пытарымеке, икмыняр ий Марий филармонийыште пашам ыштен.
12663	Курыкмарла возышо марий серызе, поэт, прозаик, кусарыше, журналист.
12664	Курыкпомыш — курык кӧргысӧ вынем, яра вер.
12665	Курык серыште лач шындыме кож веле кушкеш.
12666	Курык Танзании да Кении границыште верланен.
12667	«Курыктӱр» — курыкын тӱрыштыжӧ верланыше ял.
12668	«Курыкӱмбал» — курыкын ӱмбалныже лийын шогышо ял.
12669	Курыкӱмбал ял деке ушалтын.
12670	Курык, чодыра, мланде йымач йорген лекше яндар памаш-влак ялым йомакысе семынак сöрастарат.
12671	Курыкын да Африкын эн чот кугу точкыжлан Кибо вулканын Ухура пикше шотлалтеш, 5895 м, «шым курык» дек пура.
12672	Курыкын кӱкшытшӧ теҥыз кӱкшыт деч 8 848 м кугырак.
12673	Курыкын лӱмжӧ кузе лектын?
12674	Курыкысо Кугу кӱм пудештарымашын амалже XIX курымын 20-шо ийла мучаште марий-влак коклаште кӱсотышто кумалмаш моткоч кумдан шарлен.
12675	Курыш ялыште, тудын илыме Ятап уремыште уремын лӱмжӧ да тушто писатель В. М. Иликбаевын илымыже нерген палдарыше табличкым пижыктыме.
12676	Кусаркалыше комиссийын марий пашаеҥже ден членже-влакын погынымашышт Кужэҥер селаште 9 августышто эртен.
12677	Кусарыме йӧн дене электровий, оптик, да радио- кыл-влакым палемдат.
12678	Кусарыме пашажым ончалаш гын, ик эн тӱҥ пашажлан «У сугыньым» шотлаш лиеш.
12679	Кусарыме сомыл Шке гыч возымо дене пырля И. Осмин марий лудшо-влакым моло иза-шольо калыкын сылнымутшо дене палдарымаштат ятыр тыршен.
12680	Кусарыше семын Викитекыште тыршыше-влакат лийын кертыт.
12681	Кусарыше семын пашам ышташ тӱҥалын. 4 ий гыч газетлан вуйын шогышо секретарьын алмаштышыже лийын, а вара - кусарымаш пӧлкан редакторжо.
12682	Кӱсле дене шокташ, Воштыр дене тодаш, Калык курчакым ышташ да Сӱретым сӱретлаш лиеш ыле.
12683	Кӱсле ( )— марий семӱзгар.
12684	Куснымаш ( ) — тӱҥалтыш текстысе кодын верланыме радамже деч ойыртемалтше почелалыкыште программым шуктымаш.
12685	Кӱсотысо кумалмаште онапу пелен вичкыж уала дене ӱстелым келыштарат.
12686	Кусуткин Филипп Яковлевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12687	Кутасов Александр Игнатьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12688	«Кутко сӱан» йомакын авторжо, поэт Пет.
12689	Кутузов Александр Степанович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12690	Кутузов Григорий Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12691	Кӱтӱчылан коштын, моло неле пашам шуктен.
12692	Кутыраш кумылаҥ шумек, ойлымыжо памаш вӱдла кӱдыралт йога, ок кӱрышталт, ӧрдыж шомак дене ок кумыжаҥ».
12693	Кутыр лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене хуторлан «Моркыял хутор» лӱмым Моркыял сола гыч куснен толшо-влак пуэныт.
12694	Кутырмо каен тудын Сибирьыш колташ, или Словецкий монастырьыш.
12695	Кутырымаш руш йылме дене эрта, актуальный, чотым тургыжландарыше теме-влакым авалта.
12696	Кутырымашыште домен лӱм манме годым чӱчкыдын тичмаш домен лӱм нерген ойлат.
12697	Кутырышо-влак Балкан пелотро гыч Магадан вел марте, Таймыр гыч Иран да Японий марте илат.
12698	Кутырышо-влакын чотышт 380 млн.
12699	Кутырышо-влакын чотышт 5 тӱжем еҥыш шуеш.
12700	Кутырышо-влакын чотышт индеш миллион деч шукырак.
12701	Кутырышо-влакын чотышт Филиппиныште эн кугу.
12702	† * Куфтино ( ) — пытыше ял.
12703	Кучедалмаш дене чемпион Алла Тымбаршева.
12704	Кучедалмаш куштылгыжак лийын огыл.
12705	Кучедалмаш нерген Айдеме вӱдышто да вӱд йымалне шкенжым кучен моштыжо манын, тыгай кучедалмаш да упражнений системым шонен лукмо.
12706	Кучедалмаште эн тале ÿзгар — книга да тунеммаш (С.
12707	Кучедалмашын тиде толкыным чоҥышо Адзума Такаси философ шинчымашым поген, сандене у кучедалмашын лӱмышкыжӧ тошто китайысе калык мутым пуртен: «Кугу Корныш лектышылан омса уке.
12708	Кучедалмаш эртарыме нерген Таҥасаш мландыште лиеш.
12709	«Кучедалме тулеш» романым лудмо годым ик гана веле огыл шоналтен колтет: тидым возышо еҥ чынак кугу талантан лийын.
12710	«Кучедалме тулеш» романым Эрыкан тÿрыснек возен шуктен огыл, но возен шуктымо икымше книгажат сюжет шотышто кошартен шуктымо произведеий гай лудалтеш.
12711	«Кучедалме тулеш» романын возен шуктымо да ончыч «У вий» журналеш печатлыме, вара, 1958 ийыште, посна книга дене лукмо икымше ужашыштыже, сюжет могырым ончалаш гын, мучашлыме радынала чучеш.
12712	«Кучедалме тулеш» ужашыште утларакшым класс кучедалмаш ончыкталтеш.
12713	Кучедалме тул коклаште тудын йӱкшӧ вияҥеш, пеҥгыдемеш. 1943 ийыште «Фронтовой корно» луман первый сборникше савыкталтеш.
12714	Кучедалын гын, кузе кучедалын?
12715	Кучеров Александр Гаврилович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
12716	Кучко сола деке ушалтын.
12717	Кӱчык жапыште тушан печатлыме пьесым лудын лектым.
12718	Кӱчык, икмыняр корно гыч шогышо почеламут-влакым калык мыскара негызеш шочыныт да самырык тукымлан пӧлеклалтыныт.
12719	Кӱчык такмакым рвезе калыкын шӱм-чон поянлыкше семын ончымо.
12720	Кучылтмаш Коям кочкышышто кумдан кучылтыт: свежам кочкыт, шинчалтат, коптитлат, шолтат, кӱктат, жаритлат.
12721	Кучылтмо материалже Иван Иванович кугыеҥ-влак дене пырля йоча-влакымат монден огыл.
12722	Кучылтмо шот * Вӧдыр кугыза, икмыняр ой каласаш уло.
12723	Кучымо мландыште кинде шагал шочын,садлан илен лекташ пашам пелне,утларакшым чодыраште,смола заводышто,ышташ логалын.
12724	Кушан эл пешак кугу улмаш — вара тудо Аттилан элже дек куснен.
12725	Куш, Володя гае лийын: почеламут // Дмитриев С. Д., Дмитриева В.М. Азбука: 2-шо ужаш. 1-ше класслан учебник.
12726	Кушко ит ончал - тушто чодра, мланде, олык, ер.
12727	Кушко колтат, тушто пашам ышта.
12728	Кушко-кушко кузен шушо турий, быр-р-р-р малдалын, ку падырашла талын млaнде умбаке чонештен возеш (М.
12729	Кӱшкӧ кыне кушшо манын, курык гыч эн торашке мунчалтен волыман улмаш.
12730	Кушкыдым ончен кушытмо йодыш шотышто тудын возымыжо тачат мотко кӱлешан улеш.
12731	Кушкыжмо — кокымшо арнян кече шочмо да вӱргече коклаште.
12732	Кушкыл-влак генетик, ботаник, экологий, биометрий сферыште специалистлан шотлалтеш. 160 наре шанче пашан авторжо.
12733	Кушкыл-влакым ботаник шанче шымла.
12734	Кушкын толшо тукым сай шинчымашан да ушан-шотан лийже манын уло вийжым пуэн.
12735	Кушмаш корнышто // Марий коммуна. 1939. 4 апр.).
12736	Кӱшнӧ кава канде.
12737	Кӱшнӧ корнышто ик кугу корем уло, но тудым машина дене эрташ лиеш.
12738	Кушно палемдышым: формо шотышто тиде книгаш пурышо произведений-влак шкешотан улыт, йылме ойыртемат лач Геннадий Алексеевлан гына келшыше: раш, чатка.
12739	Кӱшнӧ шӱдыржӧ пеш чÿчкыдӧ, Ший теҥгеже лийылден вочшо ыле.
12740	† * Кушнэҥер (Тумерсола) ( ) — пытыше ял.
12741	Куштен чарнымеке, оза шорчол-шамычлан пӱкшым кӱварыш кышка да йодеш: «Васлий кугызай, Васлий кувай, тений кинде шочеш мо?»
12742	Кушто кертеш – тушто кудалыштеш.
12743	Кушто кызыт Вениамин Иванов пошкудем?
12744	Кушто нуно илат?
12745	Кушто суртшо ачатын?
12746	"Кушто улат пиалем?"
12747	Кушто шочмыжо Гомерын пале огыл.
12748	Кушто эҥер пыта эҥер аҥ маналтеш.
12749	Кушто эҥер тӱҥалеш маналтеш але южгунам вӱдшинча да памашшинча.
12750	Кушто эше тыгай техникым спортсмен поген кертеш?
12751	Кӱштык "О Дне матери" маналтеш, Шорыкйол тылзын 30-шо кечынже 1998 -ше ийыште лектын.
12752	Кӱштыкын текстше: Но тиде кӱштык лекме почеш российысе ава-влак шке пайремыштым налыныт.
12753	Куштылго атлетик кросс дене Российын чемпионкыжо лӱмым нумалеш.
12754	Куштылго компьютер тыгай изи, тудым изи кӱсен устройствыш чыкаш лиеш.
12755	Куштылго лийын огыл сарын тӱҥалтыш пагытыштыже.
12756	Куштымаш такмак -влакым ямдыла, «Куэрлаште» мурым луктеш.
12757	Кӱшыл Бусыгино ял дене пырля ик пырляштарыме Бусыгино ялыш савырненыт.
12758	Кӱшыл Вончӱмбал ял дене пырля ик пырляштарыме Вончӱмбал ялыш савырненыт.
12759	† * Кӱшыл Каракша ( ) — ял.
12760	«Кӱшыл Кожлаял» — Ӱлыл Кожлаял деч кӱшнырак лийын шогышо кожла воктене верланыше ял.
12761	Кӱшыл Колянур дене пырля Калянур ялыш савырненыт.
12762	† * Кӱшыл Крупино ( ) — пытыше ял.
12763	† * Кӱшыл Кукшо Корем ( ) — пытыше ял.
12764	Кӱшыл Кукшо Корем ял дене пырля ик пырляштарыме Кукшо Корем ялыш савырненыт.
12765	Кӱшыл Ломбэҥер ял дене пырля ик пырляштарыме Ломбэҥер ялыш савырненыт.
12766	Кӱшыл Лоскутов почиҥга дене пырля Руш Шолэҥер ялыш савырненыт.
12767	Кӱшыл Лужбеляк ял дене пырля ик пырляштарыме Лужбеляк ялыш савырненыт.
12768	† * Кӱшыл Марий Шой ) — пытыше ял.
12769	Кӱшыл математикым да электродинамикым шымлымаште кугу специалистлан шотлалтеш.
12770	Кӱшыл Нормандий регионын рӱдолаже.
12771	«Кӱшыл Оръю» — моло «Оръю» ялла деч кӱшнырак лийын шогышо «Оръю» ял.
12772	Кӱшыл Осиял ял дене пырля ик пырлыштарыме Осиял ялыш савырненыт.
12773	Кӱшыл Памашъял да Марий Памашъял ялла дене пырля ик пырляштарыме Памашъял ялыш савырненыт.
12774	Кӱшыл погынын депутатше лийын.
12775	Кӱшыл погынын депутатше сомылымат шуктен.
12776	† * Кӱшыл Праздничата ( ) — пытыше ял.
12777	† * Кӱшыл Пӱнчэҥер ( ) — пытыше ял.
12778	Кӱшыл Пӱнчэҥер ял дене пырля ик пырляштарыме Пӱнчэҥер ялыш савырненыт.
12779	«Кӱшыл Татарэҥер» — Ӱлыл Татарэҥер деч кӱшнырак лийын шогышо «Татарэҥер» воктене верланыше ял.
12780	Кӱшыл Татарэҥер ял дене пырля Татарэҥер ялыш савырненыт.
12781	Кӱшыл Тушнур ял дене пырля Тушнур ялыш савырненыт.
12782	Кӱшыл Чисола дене пырля ик пырляштарыме Чисола ялыш савырненыт.
12783	† * Кӱшыл Чисола ( ) — пытыше ял.
12784	Кӱшыл Чӱксола ял дене пырля Чӱксола ялыш савырненыт.
12785	Кӱшыл шинчымашым Волгоградысе капкультур институтышто налын.
12786	Кӱшыл шинчымашым Воронеж оласе технологий институтышто налын.
12787	Кӱшыл шинчымашым Горькийысе мединститутышто поген.
12788	Кушыл шинчымашым Крупская лӱмеш марий кугыжаныш институтышто налын.
12789	Кӱшыл шинчымашым Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогик институтышто налын. 1996-шо ий гыч Зоя Александровна «Кугарня» газетыште тыршаш тӱҥалын. 1999-ше ий гыч Российысе журналист–влак ушемыш пурен.
12790	Кӱшыл шинчымашым Куйбышев кугыжаныш педагогик институтышто налын.
12791	Кӱшыл шинчымашым литератур институтышто, Тарту оласе университетыште поген.
12792	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш педагогике институтышто налын.
12793	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш педагогик институтышто налын.
12794	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш педагогик институтышто налын. 24 ий «Марий коммуна» газетыште, вара «Кече» журнал редакцийыште пашам ыштен.
12795	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш педагогик институтышто налын да тыштак шке паша вержым муын. 15 ий историй да филологий факультетын деканже лийын.
12796	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш педагогик институтышто налын да умбакыже тыштак пашам ыштен.
12797	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетын руш-марий пöлкаштыже налын.
12798	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште налын. 10 ий тудо «Марий Эл» телерадиокомпанийыште пашам ыштен.
12799	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште налын, 1990 ий гыч тыштак паша вержым муын.
12800	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште налын. 1992-шо ий марте комсомол пашаште шуаралтын, вара тӱвыра аланыштат, озанлык сомылым шуктымаштат тыршен. 1994-ше ий гыч Марий кугыжаныш университетышке ректорын полышкалышыжлан пашам ышташ ӱжыныт.
12801	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште налын да паша вержымат тыштак муын: руш йылме кафедрын туныктышыжо лийын.
12802	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште налын да шке паша корныжымат лач тыште муын.
12803	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште налын да ынде ятыр ий тыштак пашам ышта.
12804	Кӱшыл шинчымашым Марий политехник институтын механик факультетыштыже поген.
12805	Кӱшыл шинчымашым Москосо кугыжаныш университетыште налын. 1947-ше ийыште марий калыкын историйжым, тӱвыражым шымлаш тӱҥалын. 50 наре научный пашан авторжо.
12806	Кӱшыл шинчымашым налме деч вара 1993 ийыште ты ансамбльын вуйлатышыжлан шогалын.
12807	Кӱшыл шинчымашым Озаҥ оласе тӱвыра институтышто налын. 1976-шо ий гыч Марий тӱвыра да сымыкытыш училищыште туныктышылан пашам ышташ тӱҥалын. 15 ий «Марий Эл» кугыжаныш ансамбльын вуйлатышыжлан пашам шуктен шоген.
12808	Кӱшыл шинчымашым Озаҥысе кугыжаныш университетыште налын да тыштак шке паша вержым муын.
12809	Кӱшыл шинчымашым тудо Марий кугыжаныш университетыште налын да «Марий Эл» газет редакцийыште пӧлка редакторлан тыршаш тӱҥалын.
12810	Кӱшыл шинчымашым чодыра техник институтышто налын да тыштак паша вержым муын: чодыра эксплуатаций да машин технологий кафедрын профессоржо лийын. 60 утла шанче пашан, 8 книган, 15 конструктор пашан авторжо.
12811	Кӱшыл шинчымашым Чуваший республикысе ял озанлык институтышто налын да шочмо кундемысе «Дружба» колхозышто тӱҥ агрономлан пашам ышташ тӱҥалын. 37 ий ты пашаштак тыршыме жапыште тудо ятыр чап танык дене палемдалтын.
12812	Кӱшыл шичымашым Марий кугыжаныш педагогик институтышто налын да паша верымат тыштак муын: аналитик филологий лабораторийын вуйлатышыже, литератур кафедрын профессоржо марте шуын. 150 наре шанче пашан, «Спаси и сохрани» книган авторжо.
12813	Кӱшыл шичымашым Марий кугыжаныш университетыште налын. 1983-шо ийыште обкомын ял озанлык пӧлка инструкторлан пашам ышташ тӱҥалын, вара агрокомбинатыштат шуаралтын.
12814	Кӱшыл ялыште Ош Поро Кугу Юмолан кумалаш кӱсото уло.
12815	Куэ (Betula pendula) Куэ ( ), чылаже 120 еш куэ уло.
12816	Куэпарча гыч куржын.
12817	«Куэрйымал» — куэр йымалне верланыше ял.
12818	Куэр коклаште: почеламут // Марий коммуна. 1964. 21 июль.
12819	Куэр Куэр ( ) — нугыдын (пырля) кушкын шогышо куэ -влак але утларакшым куэ гыч гына лийын шогышо лышташан чодыра.
12820	Куяр ял шотан илемын рӱдерже.
12821	Кыдалаш шинчымашым Коҥганур школышто налын. 1979 ийыште Йошкар-Оласе культурно-просветительный училищыш тунемаш пура, но тудым армийыште служитлен толмо деч вара гына пытара.
12822	Кыдалаш шинчымашым Морко районысо Октябрьский школышто налын. 1965–1970 ийлаште Йошкар Оласе икымше номеран музыкально-художественный школ-интернатыште тунемын.
12823	Кыдалаш школым тунем пытарыме деч вара армийыште служитла, 1974 - 1976 ийлаште Чехословакийыште лиеш.
12824	Кыдалаш школын V–VI классыштлан (Учебник марийского языка.
12825	«Кыдал Оръю» — моло «Оръю» ялла коклаште лийын шогышо «Оръю» ял.
12826	Кыдал Оръю ял деке ушалтын.
12827	Кызыт 30 страница веле ямде.
12828	Кызыт öраш веле кодеш - мола ник шымлышат поэтын тиде моткоч онай произведенийже нерген шке возымашышт ик мутымат каласен огытыл?
12829	Кызыт автобус маршрут-влакым келыштарыме.
12830	Кызыт Алевтина Чельникова вуйлата.
12831	Кызыт Александр Нижневартовскышто ила да пашам ышта.
12832	Кызыт Америкыште ила.
12833	Кызыт Аркадий Степановичын пашажым тудын эргыже шуя, Россий да Украинын писатель Ушемын членже Сергей Аркадьевич Крупняков.
12834	Кызыт Арсений Венедиктов сулен налме канышыште.
12835	Кызыт Артём шочмо Башкирий кундемысе ик театрыште пашам ышта.
12836	Кызытат амызе, коча-кова жапысе койышым кудалтен огыт керт.
12837	Кызытат журналист пашам шуктмо деч посна тудо сценыштат калыкым куандара.
12838	Кызытат иктажше ден ужына гын, самырык пагытнам шарналтена.
12839	Кызытат министерствыште пашам ышта.
12840	Кызытат ом мондо: кулак-влак ик йорло пошкудынам, йошкарармеецым, кырен пуштыч.
12841	Кызытат тиде ансамбльым калыкыште йӧратат: а Эльвира Васильевна гармоньым шупшыл колтымыж дене кеч-кӧн чонжым савыра.
12842	Кызытат тиде да моло йот эллан келыштарыме "Ниван" модификаций Европысо корнылаште кудалыштеш. 2003-2007 ийлаште завод Лада 4х4 модельым Евро-3 ден Евро-4 экологий стандартш пуртен кертын.
12843	Кызытат тыгай тӱшка-влак Индийыште, Касвел Африкыште кодыныт.
12844	Кызытат уста журналист «Марий Эл» газет редакцийыште тырша.
12845	Кызытат Юрий Валерьевичым театрын сценыштыже ужаш лиеш.
12846	Кызыт аэропортышто чоҥештен нӧлталтме да шичме чапле, мемнан жаплан келшыше вер уло.
12847	Кызыт «Бизнес в Марий Эл» газет редакцийыште пашам ышта да возымо пашажым умбакыжат шуя.
12848	Кызыт биологий классификаций чучкыдын вашталтеш.
12849	Кызыт Валентина Григорьевна Гаврилова финн-угор йылмышанче, социолингвистике йодыш-влакым шымла.
12850	Кызыт Википедий эн кугу да эн палыме энциклопедий интернетыште.
12851	Кызыт Вильсур Эдуардович Марий кугыжаныш филармоний вуйлатышын алмаштышыже сомылым шуктен шога.
12852	Кызыт вич шагат эр.
12853	Кызыт Волгоградыште ила.
12854	Кызыт вузлаште нине падежым тунемыт.
12855	Кызыт григориан кечышот почеш Кугечым Финн танле черке пайремла.
12856	Кызыт гын Валерий «Марий Эл Радиошто» увер пöлкам вуйлата, тыгодымак книга савыктыме пашам вораҥдара.
12857	Кызыт гын Николай Никитьевич Россельхознадзорын Марий Элысе филиалжым вуйлата.
12858	Кызыт гын нуно эрыкан, ласка илыш дене илат, колхозник, агроном, учитель, врач, писатель лийыныт.
12859	Кызыт гын паша корныжо «Марий памаш» ансамбль дене чак кылдалтын.
12860	Кызыт гын тудо Шкетан театрын тӱҥ режиссёржо.
12861	Кызыт гын тыште кок урем уло: "Келшыме" да "Школ".
12862	Кызыт Епрем изаже тудым шке кид йымакыже поген налш ваҥен коштеш.
12863	Кызыт жап марте эн кугу шотпал камысыр веле кодын.
12864	Кызыт заповедникым ЮНЕСКО ушем арала.
12865	Кызыт Зоил Смоленск олаште фельдшер, а Веней – Калинин лÿмеш совхозышто агроном.
12866	Кызыт ИИХФ Уставын 8 статьяж почеш ик официал йылме гына уло - англичан йылме, но ты годым немыч да руш йылмылашке синхрон кусарымаш лийшашак.
12867	Кызыт ик банкомат аппаратын акше 15 гыч 50 тӱжем доллар марте.
12868	Кызыт илыш саман вашталт толмылан кöра школ программыш илышлан, жаплан келшыше произведений-влакым пурташ кÿлеш.
12869	Кызыт йолташем-влак чылан фронтышто улыт.
12870	Кызыт Йошкар-Оласе Бауман лицейыште пашам ыштем, йоча-влакым мураш туныктем.
12871	Кызыт Йошкар-Олашке пурышо Данилово ялыште шочын. 32 ий тудо Медеведево районысо «Семёновский» совхозышто комбайнёрлан тыршен.
12872	Кызыт кажне еҥ интернет гоч Википедийыш пурен кертеш гын чыла лаштык гаяк тӧрлатен кертеш.
12873	Кызыт казаматын ик башне тудын лӱмжым нумалеш.
12874	Кызыт калыкле тӱвыра да тӱвыра кокласе кыл интитутысо финн-угор да таҥастарыме йылме-влак кафедрын доцентше.
12875	Кызыт капеллын гастроль дене коштмыжо шагалеммылан кӧра, артист-влакын илышыштат удаҥмыла чучеш.
12876	Кызыт Католик черке вуйын папа римский шога, Шнуй Престолым Ватикан кугыжаныш-олам вуйлата.
12877	Кызыт кеҥеж жапыште гына ышта.
12878	Кызыт кеч-кузеат оксалан пижын толашат, юмо олмеш жаплат да саде оксат садакат йокрокеш кодеш.
12879	Кызыт кеч-кунар, кеч-могай чапле деч чапле, сай деч сай мутым (произведенийым) сере, шукыжо ÿстелышке “шылын” возеш.
12880	Кызыт клюшко-влакым композит материал-влак гыч ыштат (стекловолокна, углерод волокна, кевлар).
12881	Кызыт колхоз йӧршеш пытен.
12882	Кызыт литературышкат кугу эрык толын, санденак дыр южышт утыждене вольнан кусарат.
12883	Кызыт марийже дене пырля Кубанский хорышто мура.
12884	Кызыт «Марий журнал» предприятийым вуйлата.
12885	Кызыт марий калыкын ныл томан научный грамматикыже уло.
12886	Кызыт Марий парк уке.
12887	Кызыт «Марий Эл» газет редакцийыште тырша.
12888	Кызыт Марий Эл Республикын Президентше тиде чап лӱмым пуа.
12889	Кызыт МарНИИЯЛИ-ште шым пӧлка – йылме, литература, историй, археологий, этнологий, энциклопедий, социологий – пашам ышта.
12890	Кызыт «Машина времени» семлык тӱшкаште клавишниклан ышта (1975).
12891	Кызыт мемнан дене Настийже уло, Лычийым шынден колтымек, Микакшым кондена, ынде тудат азам рупшен кертеш.
12892	Кызыт мемнан элыштынат, öрдыж эллаштат ик экземпляржат уке - пÿтынь тираж, кышам кодыде, пытен.
12893	Кызыт Миконор Синопон Марий кугыжаныш университетыште Ачамланде эртымгорно кафедрым вуйлата.
12894	Кызыт Морко кундемын кумдыкшо: 2272 меҥге².
12895	Кызыт нуно чылан гаяк мемнан дене, илыш дене чеверласеныт.
12896	Кызыт «ООО «Издательский дом «ОТО» лӱман савыктыш рӱдерым вуйлата.
12897	Кызыт пайрем лӱмеш открытке, сувенир да моло пӧлек-влакымат муаш лиеш.
12898	Кызыт паша корныжо Марий кугыжаныш университетысе информаций пӧлка дене кылдалтын.
12899	Кызыт пелашем ден коктын ӱдырым куштена.
12900	Кызыт Пеледыш пайрем - мер пайрем улеш, да Агавайрем - юмынйӱла пайрем.
12901	Кызыт президент пашам Зепп Блаттер шукта.
12902	Кызыт Провой рӱдерыште пашам ышта.
12903	Кызыт Пӱрӧ оласе педагогик академийыште пашам ышта, кафедрым вуйлата.
12904	Кызыт республикысе калык усталык рӱдерыште тырша.
12905	Кызыт романын сюжетше тыге пыта: ссыльный революционер Зориным судитлат, вес вере ссылкыш колтат.
12906	Кызыт Санкт-Петербургысо университетыште пашам ышта.
12907	Кызыт Светлана шкеат пелаш да ава.
12908	Кызытсе виктарчык почеш модмаш жапыште тренер-влак тайм-аутым налын кертеш, а угловой годым модшо-влакым огыт вашталте.
12909	Кызытсе географий картылаште йӱдвелым эн чӱчкыдын кӱшычын ончыктат, но южгунам савырыме карте-влак вашлиялтыт.
12910	Кызытсе Греций ден Турцийын сержым мушкеш.
12911	Кызытсе дипломат-влакым А3 форматан кагазлан келыштарен ыштат.
12912	Кызытсе жап 2005 ий гыч – кызытсе пагыт марте Марий Эл Радиошто пашам ышта.
12913	Кызытсе жап 2005 ийлан ялыште 20 сурт шотлалтын, тушто 64 еҥ илен.
12914	Кызытсе жап 2005 ийыште 28 суртышто 96 еҥ илен.
12915	Кызытсе жап Алмнер курык кокла курым тӱвырам почын ончыктышо фестиваль-влак дене чапланен.
12916	Кызытсе жап «Кресты» казаматыште ийготыш шушо преступник-влак веле шинчат.
12917	Кызытсе жаплан Марий Эл республикын шинчымаш министерство коллегийын членже.
12918	Кызытсе жаплан Матросова Лидия Сидоровна Марий кугыжаныш университетыште студент-влакым туныкта,уш-акылыштым пойдра.
12919	Кызытсе жаплан тиде А4 кугытан кагаз да вӱд тамга-влак дене палемдалтше документ.
12920	Кызытсе жаплан шочмо нерген таныккагазыште ача-аван графа кумыл дене возалтеш, але удыралтыш пале шындалтеш.
12921	Кызытсе жап мартеат южо элын адвокатура системыже Акрет Римысе адвокатурын палыжым нумалеш.
12922	Кызытсе жап Солаште эн шуко Смирнов, Егошин, Сидоркин, Домрачев, Новосёлов тукым лӱм улеш.
12923	Кызытсе жап У жапыште экономикыште вашталтыш-влаклан кӧра шуко спортсмен вес элыш шуаралташ каеныт.
12924	Кызытсе жапысе казаматын полатшым йошкар кермыч дене эше 1884 1892 ийлаште А.О.Томишко архитекторын проектше почеш нӧлтеныт.
12925	Кызытсе жапыште гын, мемнан ялыште да моло пошкудо яллаштат тиде пайрем мондалтын.
12926	Кызытсе жапыште косметике фармацевтике деке лишемеш.
12927	Кызытсе жапыште марий йылмын вияҥме проблемыже нерген.
12928	Кызытсе жапыште Молекуляр филогенетика ДНКам тунеммаште, классификацийыш шкенжын тӧрлатымашыжым пурта.
12929	Кызытсе жапыште памятникым схонгба олаштетуде честлан,джангуой, Сычуань провинцийыште.
12930	Кызытсе жапыште Телымсе Олимпиадын программышкыже тиде спорт тӱрлык угыч 2002 ийыште пура.
12931	Кызытсе йылме дене нуным «изменник-влак» манаш лиеш.
12932	Кызытсе коми-зырян тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
12933	Кызытсе коми-пермяк тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
12934	Кызытсе коми-язьвин тиштер руш тиштер гыч 33 буква да 7 сочетаний да тиште гыч (йошкар да ужар тӱс дене ончыктымо) шога.
12935	Кызытсе конституцийм гын 1993-шо ийыште пенгыдемдыме.
12936	Кызытсе Кугу Британийыште XIX курым мучашште шонен шуктеныт, туддеч вара модмаш чот вашталтын огыл.
12937	Кызытсе культурный колтымо фантастика Симон Элегантный формышто рассказын ли вайын илышыштыже 1997 пашаже, ийше илыш.
12938	Кызытсе марий-влакын кугезе-влакышт да VIII курым коклаште гот, хазар калык дене, Юлысо Булгарий дене кылым кучен.
12939	Кызытсе марий йылме.
12940	Кызытсе Марий кундемнан йӱдвел-эрвел могыржо пӱтынек Озаҥ уездын Алат корно составышке пурен.
12941	Кызытсе марий сылнымут мастар – влак кокла гыч тидын шотышто поснак Анатолий Мокеев ойыртемалтеш.
12942	Кызытсе марий сылнымут нерген ойлымо годым прозаик Геннадий Алексеевын творчествыжым нигузе öрдыжеш кодаш огеш лий.
12943	Кызыт Семык пайрем шуко шотышто тошто сынжым йомдарен, но туге гынат посна йÿла-влак аралалт кодыныт.
12944	Кызыт Семык пайрем шуко шотышто тошто сынжым йомдарен, туге гынат посна йӱла-влак аралалт кодыныт.
12945	Кызытсе ойыпым 5 Ӱярня 2011 ийыште пеҥгыдемденыт, 1 Пеледыш 2011 ий гыч кучылталтеш.
12946	Кызытсе Олимпий модмаш-влакын эн тӱҥ ончычсо «Олимпий»-влак лийыныт.
12947	Кызытсе олык марий йылмыш савыраш гын, «Шыгыр куп лак» лектеш, але, тыглай ойлымаште — «Шыре куп лак», «Шырен куп».
12948	Кызытсе паша корныжо «Чодыра сем» ансамбыль дене кылдалтын.
12949	Кызытсе поэма-влакым ончал лекмеке, тыгай иктешлыше шонымаш шочеш: ончыкыжо лиро-эпический жанр шочмо литературыштына эшеат вияҥшаш.
12950	Кызытсе прозаик сайын пала: таче мемнан элыште айдемылан йол ÿмбак шогалаш, илышлан ямдылалт шуаш куштылгыжак огыл, моткочак шуко пÿжвÿдым йоктарыман, тыгодым лачак ялым але олам веле нигузе титаклаш огеш лий.
12951	Кызытсе саманыште интернет сайтыште возгалыше айдемат журналистлан шотлалт кертеш.
12952	Кызытсе саманыште электрон кыл дене чӱчкыдынрак да чӱчкыдынрак пайдаланат, вет аналог сигнал-влакымат электрон сигналыш савыраш лиеш.
12953	Кызытсе семын каласымаште, выпускающий да корректор лийын.
12954	Кызытсе сынжым Лумӱдыр 1935 ийыште, Совет Ушемыште налын.
12955	Кызытсе сыным да тӱсым XVI курымышто налын, XVII курымышто чот шарлен.
12956	Кызытсе финн сылнымут тудын возымыжлан кӧра шинчаш перныше лийшылан шотлалтеш.
12957	Кызытсе шлюзын лопкытшо - 33,5 м. Гатун эр - лӱмын ыштыме эр, теҥыз кӱкшыт деч 26 метр кӱкшытан улеш.
12958	Кызытсе экономикыште инвестиций кугу верым налеш.
12959	Кызытсе электрон технологий-влак мутым кычалашлан у йӧным пуат.
12960	Кызыт С.И. Апсатарова С.И. Башкир кугыжаныш университетын Бирск филиалыштыже филологий да тӱвыра кокласе коммуникаций факультетын башкир, татар, марий филологий кафедрыштыже доцент должностьышто тырша.
12961	Кызыт сонарзе лияшлан поснак лицензийым налман, а сонар арверым ыштымаш бизнесыш савырнен.
12962	Кызыт сулен налме канышыште.
12963	Кызыт талантан актер да сценарист Марий тӱвыра рӱдер вуйлатышылан ышта, шкенжым режиссёр могырым терга.
12964	Кызыт тиде ешыште Галян индеш ияш Саша эргыже, шым ияш Надя ÿдыржӧ кушкыт.
12965	Кызыт тиде олам Йошкар-Ола манына.
12966	Кызыт тидым чылан палат да… умылат.
12967	Кызыт тидым шотыш налын, 26 апрельыште марий калык шке Онар эргыжын пайремжым – Марий талешке кечым – пайремла.
12968	Кызыт тидын нерген возышемла, ала-молан шоналтенат колтышым,а молан университетыш огыл?
12969	Кызыт тудат лейтенант, тушман ваштареш кредалеш..
12970	Кызыт тудо Владимир Маяковский лӱмеш театр лӱмым нумалеш.
12971	Кызыт тудо еш дене Севастополь олаште ила.
12972	Кызыт тудо кумдан кучылталтеш.
12973	Кызыт тудо «Марий туныктышо» мер ушемын вуйлатышыже.
12974	Кызыт тудо М.Шкетан лÿмеш Марий кугыжаныш драма театрын тÿҥ режиссёржылан ышта.
12975	Кызыт тудо Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледж лӱмым нумалеш.
12976	Кызыт тудо руш тиштер гыч 33 буква да икмыняр сочетаний гыч шога (йошкар тӱс дене ончыктымо).
12977	Кызыт тудо Шернур кундемысе эмлымверын тӱҥ эмлызыжылан тырша.
12978	Кызыт тудын туныктен лукмо ятыр рвезе ден ÿдыр республиканский ден районный газет редакцийлаште, радио ден телевиденийыште журналист семын тыршат.
12979	Кызыт уста гармоньчо шкет концертла дене тӱрлӧ олалаште калык ончыко лектеш.
12980	Кызыт Ӱшнӱрыштӧ тӱҥ шинчымашым пуышо, икмыняр предметым келгемден туныктышо марий кыдалаш школ уло.
12981	Кызыт Федор Васильевич Волжск олаште ила.
12982	Кызыт финанс шинчымашым налеш.
12983	Кызыт Финляндийыште ила.
12984	Кызыт Чорай села вашталтын.
12985	Кызыт чӱчкыдын концерт-влакым пуа.
12986	Кызытше вара могай-тугай туткар жап?
12987	Кызыт школ пӧртышкӧ йочасадым кусареныт.
12988	Кызыт южо косметике сатум эм семын кучылташ темлат.
12989	Кызыт ял олмышто пӱнчер лӱшкен шога.
12990	Кызыт Я.Эшпай лӱмеш Марий кугыжаныш филармонийыште сылнымут да драматургий йодышым виктара.
12991	Кылме пайрем деч икмыняр кече вара С.Г. Чавайным, Олык Ипайым да Шабдар Осыпым лӱен пуштыныт.
12992	Кылме тылзе гыч ӱярня тылзе марте Йӱштӧ Коча моткоч виян улеш, туддеч Кечат лӱдеш.
12993	Кылме тылзын 16 кечынже Харламов модаш лектын.
12994	Кылме тылзын 26 кечын Калык-влак кокласе информатизаций академийын темлымыж почеш Тӱнямбалсе информаций кече (World Information Day) палемдалтеш.
12995	Кыльчак эҥер да теҥгызлаште илен кертеш.
12996	Кына лостык: сылнымут аланыште // Марий Эл. 2006. 8 сент.
12997	«Кынелза, шогалза» семынак, «Чевер ÿжарамат» И.Палантай угыч онарен, саемден да «Марла мураш туныктымо савыш» книгашкыже (1923) пуртен.
12998	Кынел кая серышке, Ший кол ужмо верышке.
12999	Кынел, тарване, помыжалт, Шуко мален, мом ужат?
13000	Кынелше марий калык сарзе отрядыш чумырген.
13001	Кыралташ огыл манын, изи Никандр кажне урокышто сайын вашешташ тыршен.
13002	Кыргорий Куэрла: ойлымаш // Марий Эл. 1998.
13003	† * Кыржавож ( ) — пытыше ял.
13004	Кырлан икымше почеламутшо-влак "Марий Ял" газетеш савыкталтыныт.
13005	Кырманайын эргыже ялсовет секретарь лиеш, но тудлан тиде ок сите: кузе-гынат ялсовет деч кӱшкырак куснаш шона.
13006	Кырманаят «кугу лӱман еҥын ачаже» лияш шонен ила.
13007	Кыртмен тыршымыжлан Марий Элын сулло туныктыш пашаеҥже лӱмым сулен.
13008	Кырымеш тушманым йӧршын Мый илем садак.
13009	Кырыше команде гыч ик еҥ: - «кышкыше» (метальщик) пасун тӱрышкыжӧ шогалеш да тоя дене мечым пералта.
13010	Кыстынчин мыскараче улмыжым тудын тӱвал тӱсшӧ ден йылмыжак палдырта.
13011	Кыстынчи саде йыдалже дене хуторян-влакым кыра.
13012	Кычал коштыт ик кече, Муын толыт вес кече Саде шоҥго кугызам – Тодеш улмаш у мурдам.
13013	Кычалтылше, кӧраныше, пургедше еҥ-влак тӱҥалше писательым колхоз гыч луктыт, суд да казамат марте шуктат.
13014	Кычалше машин ( ) — кычалше системе-влакын пашаштым вораҥдарыше программе комплекс.
13015	Кычалше шырпе кӧ дене улмым палышаш.
13016	Кышал Ик марий омешыже кышалым ужын.
13017	Л.) 2) Качественный пале мут-влак раш категорийдыме мут дек лишем шогат, но нунын деч эн ончычак значенийышт дене кугун ойыртемалтыт.
13018	Лöза тумо, чевер снеге Ваш-ваш ончен сай илат.
13019	Лÿмжак ончыкта: газет марий коклашке сар уверым шаркалаш шонен ышталтын.
13020	Лÿмжым иканаште пален.
13021	Лÿмлö еҥ-влак * III степенян Паша Чап орден Горохова З.В. — III степенян Паша Чап орденын кавалерже.
13022	Лÿмлö еҥ-влак: Кугу Ачамланде сарын участникше – Пётр Васильевич Леухин да молат.
13023	Лÿмын келыштарыме верышке тулым олтат.
13024	Лÿҥгалтыше-влак тореш кашта деч кÿшкырак кÿзаш тыршеныт.
13025	Л.А. Абукаева Марий Элысе йылме-влак шотышто комиссийын, «Вестник Марийского университета» журналын редколлегий членже. 2006-шо да 2012-шо ийлаште Марий Эл Республикын Кугыжаныш погынжын чап гармотыж дене палемдалтын.
13026	«Лавраэҥер» — лавыран эҥер воктене верланыше ял.
13027	Лаврентьев Андрей Семёнович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13028	Лаврентьев Галактион Иванович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13029	Лаврентьев Г. Мутын куатше / Г. Лаврентьев // Марий Эл.
13030	Лаврентьев Михаил Тимофеевич (Шочын: 1918 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13031	Лавырам да лумым кельым Мый, коло кум ияш.
13032	Лада-110 деч чыдла сайым налын ВАЗ-2112 тыгодымак ойыртемалтеш: кӱчык кузов дене да шагал багажник ужашлан тудым шеҥгел диваным шӧрын пыштыме дене кугемдаш лиеш.
13033	Лада-112 дечын посна тыгак ВАЗ-2110 ден ВАЗ-2111 луктыт.
13034	Ладин йылме (ладинла ladin) — индоевропысо (роман) йылме.
13035	Лаж ден Немда: легенде // Ончыко. 1980.
13036	† * Лаж Кукмарий ) — пытыше ял.
13037	Лаж Кукмарий ял дене пырля ик пырляштарыме Гуляево ялыш савырненыт.
13038	Лажмучаш ял деке ушалтын.
13039	Лажмучаш ял дене пырля ик пырляштарыме Гуляево ялыш савырненыт.
13040	«Лажъял» — Лаж эҥер воктене верланыше ял.
13041	Лазарев Василий Кузьмич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13042	Лазарев Георгий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13043	Лазаретыш кажне кечын иктын-коктын толын каеныт.
13044	«Лаксын ден Эвраш» поэме кугезе марий-влакын илышышт дене палымым ышта.
13045	Лакши – Раджаджин, Индийский национальный конгрессын ик вуйлатышыже, Гандим пагалыше индийский герой, ӱдыржӧ.
13046	Лалбах форт Дакке ( ) — эн кугу ола Бангладешыште, Бангладешын рӱдолаже.
13047	Ландех эҥер ( ) — Лухын эҥерйолжо.
13048	Ландшафт ойыртем почеш тундровый, курыкысо, тайгасе, пойменныйлан шелалтыт.
13049	Ланчьджоу ола, Хуанхе кокла йогынышто Хуанхэ але Нарынче эҥер — Азийыште кокымшо эн кужу да тӱняште кудымшо эн кужу эҥер, аклыме кужытшо 5464 км.
13050	Лапин Николай Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13051	Лапка Памаш мут ончыктен кертеш: * Лапка Памаш — Российыште Марий Элын Шернур кундемыште верланыше пытыше ял.
13052	«Лапка Памаш» — Памаш воктене лапка верыште верланыше ял.
13053	† * Лапка Памаш ( ) — ял.
13054	† * Лапка почиҥга ( ) — пытыше ял.
13055	† * Лапсола ( ) — пытыше ял.
13056	Лаптев Владимир Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13057	Лаптев Григорий Андреевич — Йошкар Тисте орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13058	Лаптев Евгений Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13059	Ларионов Сергей Иванович — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13060	Лариса Анатольевна 1967-ше ийыште Морко кундем Шордур ялыште шочын.
13061	Лариса Григорьевна 2 ий виктер вуйлатышын алмаштышыже лийын.
13062	Ларьков Павел Платонович — кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13063	Лас-Вегас NBC-се шоу деч вара палым ыле, Пресли угыч калык ончылно выступатлаш тӱҥалеш, мурызо шкежат тӱнямбалсе тур нерген увертарен.
13064	Ласло Викарын да Габор Берецкин «Марийские песни» книгаже **41.
13065	Ласточкин Анисим Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13066	Ласточкин Георгий Семенович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13067	Латансола ял деке ушалтын.
13068	Латвий кугыжанышын тӱҥ йылмыже тыгак европысо ушемыш пурышо йылме тӱшка гычын иктыже.
13069	Латвий мландыште нелын контузитлалтме деч вара кужу жаплан госпитыльыш верештеш, 1945 ий июньышто пӧртылеш.
13070	Латвич ий гыч, 1981 ийыште, "Шурно савыш" сборникше нерген Марий АССР-ын калык поэтше Геннадий Матюковский куанен каласа: "Борис Даниловын чынак шке йӱкшӧ уло, тудын возымыжым молын дене от луго..
13071	Латвич ий утла Шенше кыдалаш школышто руш да марий йылме ден литературым туныктен,вич ий наре КПСС Морко райкомышто инструкторлан ыштен,а вара журналист пашаш куснен.
13072	Латвич ияш Краснокамскысе педучилищыш тунемаш пурен. 1947 ийыште тунемын пытарен, Н.К. Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогик институтыш тунемаш пурен.
13073	Латвич-латкуд ияш Алексейын газетлаште лектедыше серышлаже авторын пÿсö ушан улмыжым, темым ойырен моштымыжым, эн ончычак культур ден литератур верч, шижмашым калык коклаш шарышаш верч тыршымыжым ончыктат.
13074	Латвич-латкуд ияшыж годым газет дене кылым кучаш тÿҥалын, тÿрлö корреспонденцийым чулымын серен.
13075	Латик ий жапыште ( 1926 1936 ийлаште) «У вийым» 86 номержым савыктыме гын, сар пагытым авалтыше 16 талукышто ныллым гына.
13076	Латик ийжылан ача-аваже велосипед олмеш гитарым пӧлекленыт.
13077	Латик классым тунем лекмек, Йошкар-Олашке толын.
13078	Латикымше кечылан Смоленск олаш миен шуна.
13079	Латин йылме (латинла lingua Latīna) — колышо индоевропысо (роман) йылме.
13080	Латин транскрипцийыште тиде мутым йоҥылыш -влаклан шеледеныт, сандене европысо, руш йылмылаште "сеул" мутым йоҥылыш лудыт.
13081	Латкандаш ийым темымек, Йошкар-Оласе музыкальный училищыш тунемаш толын.
13082	Латкандаш ияш рвезым уло ял калык Йошкар Армий радамыш ужата.
13083	Латкок долян ритм фламенко направленийыште эн чӱчкыдын ужаш лиеш, ойыртемже-влак шогат эн виян доле-влакын кушто улмышт гыч, тиддеч посна тиде верланалтме ритмын классик ончымашлан келшен огеш тол.
13084	Латкок долян ритм шукыж годым 6/8 + ¾ ушымаш гыч лектеш, а южгунам 12/8.
13085	Латкок долян ритмын кум типшым ойыраш лиеш, нуно шке схемышт, виян дольын кушто улмышт ден ойыртемалтыт: солеа, сигирийа, булериа.
13086	Латкок ияшыже годымак, Епремын ачажлан чодра руаш миймыж годым, Элексейын оҥылашыжым пӱнчӧ катен налын.
13087	Латкок почеламут (Ужынам мый сарым.
13088	Латкок тылзе» книга гыч ныл почеламут: Февраль.
13089	Латкокымшо курым тӱҥалтыште, Виче кундемысе кугезе марий мландште, Кукарка лӱман карманым чоҥен шогалтеныт.
13090	Латкуд ияш годымжо аваже чахотко деч колен.
13091	Латныл ияш тудо культпросветшколышко теорий отделенийыш тунемаш пурен, композицийлан Эрик Сапаев деч тунемын.
13092	Латшым ийыш тошкалмыж годым, шошым, педучилищым тунем лектын, да ты ийынак, августышто, армий радамыш каен.
13093	Латшым ияш рвезе варажым ешыште главный лийын да шольыжо-влыкым ончен. 1789 ийыште Бетховен, туннемыжым шуяш манын, университетыш лекцийыш кошташ тӱҥалеш.
13094	Латыш йылме (латышла latviešu valoda) — индоевропысо (балтик) йылме.
13095	Лауреат лÿмым эн ончыч композитор Эрик Сапаевлан да поэт Валентин Колумблан пуымо. 1994 ийыште ты награде утларак кÿкшö - кугыжаныш - статусым налын.
13096	Лауреатлан диплом, оҥыш пыжыктыме шӧртньӧ медаль да окса премий кучыкталтын.
13097	Лач 1905 ийыште веле туемде, экстерн дене, кÿшнö ончыктымо Озанысе Учительский Семинарийыште «Учитель сельскаго инородческаго начальнаго училища» лÿмым да Свидетельствым налеш.
13098	Лачак 1929 ийыште обсерваторий вуйлатыше Весто Мелвин Слайфер астроном Клайд томболан уэш планетым кычалаш куштыкым пуен.
13099	Лачак куэрла коклаште Сар куку гына Неле бой лийшаш гутлаште Ала-мом шотла.
13100	Лачак лийже тиде шÿлыш!
13101	Лачак покшел пӱй олмеш оҥго.
13102	Лачак салтак илыш, шке йолташыже, мӱндыр Туркменийын йӧршын вестӱрлӧ пӱртӱсшӧ марий салтакын чонжым тарватеныт,тудлан ешартыш вийым пуэныт,творчество кумылжым утларак нӧлтеныт.
13103	Лачак тиде ийын милтон Хьюмасон Плутоным фотопластинкыш луктын.
13104	Лачак тиде кече дечын вара элыште парашют спорт виянаш тӱҥалын манын каласен кертына.
13105	Лачак тиде мланде лийже, Эрык мланде - моторем!
13106	Лачак тидын дене Татьяна Александровна шке стильжым ыштен.
13107	Лачак тунам ушышкыжо у шонымаш толеш - оперыште солист лияш эше тунемаш кӱлеш.
13108	Лачак тыгай почеламут-влак мурышко савырненыт.
13109	Лачак тыште XV курым годсо карманын пырдыжше-влак кодыныт.
13110	Лачак уло ÿмбалнем Шокте гае мыжерем… …Георгий, ачажын тÿрлö кагаз оражым шерын шинчылтшыжла, Степняк-Кравчинскийын революционер-влак нерген возымо книгажым муын.
13111	Лач американец-влаклан гына сеҥалтыныт - нунак тунам тӱнямбал чемпион лийыныт.
13112	Лач Америке гына вараш кодын.
13113	Лач джем-сейшн, Пресли йолташыже-влак дене пырля, Преслим калык ончылно выступатлаш таратен да ончычсо музык, блюз да рок-н-ролл, деке пӧртылтен.
13114	Лачештарымаш ( ) — программын тӱҥалтыш кодшо гыч йоҥылышым кораҥдыше ыштык.
13115	Лач жал — тиде книга рушла гына лектын.
13116	Лач икте деч лÿдам: 100 страницыш 18 ияш илышым пуртен сеҥаш кÿлеш.
13117	Лач калык тудын произведенийлашкыже кÿлдымаш койышан еҥ–влакым воштылчыкыш луктеш, кÿлеш гын, игылтынат налеш.
13118	Лач кудлымшо-шымлуымшо ийлаште гына вольык ончышо ден механизатор-влак ласканрак шӱлалтеныт, кугу пашадарым налыныт.
13119	Лач кунам-тунам гына Москошко толын каен.
13120	Лач Луи Эдитлан Пиаф фамилийым пуа.
13121	Лач мер ден политике пашаже келгын шындаралт толыныт гынат, религий ден кылдалтше виянме паша корныжо лушкыдырак лийын шоген.
13122	Лач повестьын савыкталтме жапыште «Правда» рӱдӧ коммунист газетын лаштыклаштыже формализм ден натурализмын зиянышт, совет сылнымутлан келшен толдымышт нерген дискуссий каен <…>.
13123	Лач теве тидыжым Те ончыктен огыдал.
13124	Лач тиде вашмутым колтымо жапыште «Детская литература» журналлан мый дечем марий литература нерген статьям возаш йодыныт ыле.
13125	Лач тиде жапышкак Бонныш Францийысе революций нерген увер толеш.
13126	Лач тиде жапыштак ачаж дене кылым кучаш тÿҥалеш да «Ода моему отцу» да «После битвы» воэма-влакым воза.
13127	Лач тиде жапыштак тудым Республикысе семлызе-влак ушемыш пуртат.
13128	Лач тиде жапыште Ефремов ваштареш эше ик шылтыкым кычал муыныт.
13129	Лач тиде жапыште йылме йодыш нерген кугу ÿчашымаш каен шоген.
13130	Лач тиде жапыште композитор эн палыме произведенийлажым воза.
13131	Лач тиде жапыште тудо сылнымут дек шӱмаҥын, шкежат возкален ончен.
13132	Лач тиде ийлаште профессор Н.Т.Пенгитовын тыршымыжлан кöра Н.К.Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш педагогике институт пелен аспирантур почылтын.
13133	Лач тиде йöнлан кöрак произведенийын идейже лудшо ончылан утларак рашын почылтеш, да лудшо-влак ялыште кушшо ончыл шонымашан логал кертме амалым умылаш тунемыт.
13134	Лач тиде кечын 1938-ше ийыште Марий АССР-ын кӱшыл погыныш икымше созыв сайлымаш эртен.
13135	Лач тиде кечын Японийын капитуляцийже нерген актыш кидым пыштыме.
13136	Лач тиде корным эртыман.
13137	Лач тиде лӱмлӧ еҥ Марий Элыште регби спортлан тӱҥалтышым пыштен.
13138	Лач тиде тасмамак спортсмен-влак икте весыжын кӱрлын налшаш улыт.
13139	Лач тиде ужашыште А. Иванован поэзийыштыже умбакыжат эреак лийше психологизм утларак сайын шижалтеш.
13140	Лач тиде уста айдемын вуйлатымыже почеш Марий Элысе виктерын илышкыл да экономик лончылымаш рӱдер почылтын.
13141	Лач тиде шонымаш ожно годымсо неле жапым да колхозлан кöра лийше улан илышым ончыктышо ойлымаш-влакым иктыш уша да, у ден тоштым таҥастарен, революцийын калыклан чынжымак волгыдо корным почмыжым лудшо ончылан келгын да ÿшандарен почеш.
13142	Лач тиде ялыштак кумдан палыме йылмызе да литератор Кармазин Гурий Гаврилович шочын.
13143	Лач тидлан верчынак шымлызе чылажымат исторически ончалеш.
13144	Лач тидлан кӧрак муро айдемын чоншижмашыжым нимо деч чот тарватен кертеш.
13145	Лач тидыжак геройын чонышто корштымашым луктеш.
13146	Лач тидыжак лудшо еҥым вургыжтара, шочмо вер-шöрым йöраташ, тÿзаташ тарата.
13147	Лач тидыже Васлим йöршеш öрыктара, да тудо кече еда тора вел гыч ойган уверым вуча: пуйто тудын ватыже корнышто, чот черланен, кылмен колен.
13148	Лач тидыже лудшылан оҥай.
13149	Лач тидыже саам йылмыште йук онартышлан тувыргын пеледалташыже сай негыз лийын.
13150	Лач тидымак шонен, шке диссертацийжым возен да сайын арален аспирантурым пытарыше марий рвезе Геннадий Матвеевич Тужаров.
13151	Лач тидын деч вара тудо икымше гана ачаж деч кистычкым да лаштыкым йодеш.
13152	Лач тидын нергенак автор «Санта-Барбара», «Пожар», «Ашык», «Сажидэ» криминал ойлымашлаште каласкала.
13153	Лач тудо Дитрихлан тиде сылне киносо образым ыштен.
13154	Лач тудын вуйлатыме почеш олаштына сем училищым почмо: шкеак вуйлатыше лийын, а вара сымыктыш историй да эстетик предметым туныкташ тӱҥалын.
13155	Лач тудын вуйлатымыж почеш Куженер район Йывансола тӱвыра пӧрт пелен кумдан чапланыше «Мурсескем» ансамбль чумырген.
13156	Лач тудын вуйлатымыж почеш мемнан кундемыште Суд системын икымше тоштерже почылтын.
13157	Лач тудын вуйлатымыж почеш ФСБ-ын тоштержым почмо.
13158	Лач тудын вуйлатымыж почеш «Эхо» йоча ансамбль «Самоцветы России» фестивальыштат лауреат лӱмым сеҥен налын.
13159	Лач тудын ойжо почеш 1995-ше ийыште Козьмодемьянск олаште «Бендериада» сатир да мыскара фестивальым эртарыме.
13160	Лач тудын ойжо почеш агробизнес кадрым ямдылыше институтым почмо.
13161	Лач тудын ойжо почеш тыште капкультур факультетым почмо да икымше деканжыланат лач Геннадий Александровичым шогалтеныт.
13162	Лач тунамак Канаде, хоккей модмаште эн тале команде лӱмым сулен, да варажым 50 ий наре ончылно гына лийын.
13163	Лач тунамак, очыни, вургемым тӱр дене, тӱлӧ тамга дене сылнештараш тӱҥалыныт.
13164	Лач тунамак «Чодыра патыр-влак» поэмым да «Опанасын рвезе жапше» поэмын туҥалтыш ужашыжым воза.
13165	Лач тусо жап гычын марий йылмыш вӱргене, шӧртньӧ металл лӱм, ушкал, чома суртвольык лӱм, ял озанлыкысе кушкыл лӱм шыҥен пуреныт да аралалт кодыныт.
13166	Лач тыгай годым, очыни, «оръеҥ мелна когарше лийшаш» калыкмут шочын.
13167	Лач тыгай улыт «Кÿтÿчö», «Илыш корно», «Тунемше-влакын кучедалмашышт», «Лÿен шуымо ÿшан», «Васли» ойлымаш-влак.
13168	Лач тыгай улыт «Ондри Йыван», «Вакш йоҥышта», «Изи Миша», «Идымыште».
13169	Лач тыгай улыт «Руаш Петр» ден «Нерыше» ойлымашла гыч Лексан Йыван ден Кугу Ефим.
13170	Лач тыгаяк выж-ж шомакын лексический значений ешыже, мутлан: * колмо: Вера, шортшыжла, а Чолпан, тудым сымыстарышыжла, ышат шиж, кузе нунын воктен, выж-ж шоктен «газик» толын шогале (А.
13171	Лач тыгеак, Г.Алексеевын возымо произведенийже тидым эше ик гана пеҥгыдемда.
13172	Лач ты годымак тудо симфонийым возаш пижеш да тыгай паша кышкарым палемда: марий тематик негызеш кугу симфоний произведенийым воза да «Кӱрылтшӧ пайрем» манын лӱмда.
13173	Лач ты кечын 1709 -ше ийыште руш армий Полтава кредалмашыште сеҥен.
13174	Лач ты кечын 1943-шо ийыште Сталинград кучедалмаш лийын.
13175	Лач ты кечын 1948 -ше ийыште тӱнямбалсе тазалык аралтыш ушемым почыныт.
13176	Лач ты кечын Дмитрий Донской онын сарзыже-влак Куликов пасушто монгол-татар-влакым кырен шалатеныт.
13177	Лач тылат да мылам тиде пагыт.
13178	Лач тышечын тӱҥалын мемнан возыктышна.
13179	Лач ты школ Елизаветан пӱрымаш корныжым ойырен налаш полшен.
13180	Лач хоккеистын эргыже - Александр гына модын.
13181	Лач шÿргыж дене волен возын.
13182	Лач шкеже гына кÿчык ÿмыран лие, ме тудым арален моштен огынал.
13183	Лачшымак тиде пашам ыштыше еҥым блогер маныт.
13184	Лачшым манаш гын, Житомир областьысе Овруч олаште, таковый войскаште.
13185	“Лач эмлыме верыштак Юмо, религий нерген утларак шонкалаш тÿҥальым.
13186	Лач эн сай йолташыже-влак тудым Германийыште 14 ияш Присцилла Булье дене палым ыштеныт.
13187	Лашманов Ефим Осипович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13188	Лебедань чодыра участок ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже лийын шогышо пытыше участок.
13189	Лебедев Александр Максимович — кок II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13190	Лебедев Василий Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13191	Лебедев Ефим Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13192	Лебедев Иван Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13193	Лебедев Иван Иванович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13194	† * Лебедевка ( ) — пытыше ял.
13195	Лебедев Кузьма Сергеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13196	Лебедев Максим Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13197	Лебедев Михаил Романович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13198	«Лебединое озеро», «Лесная сказка», «Щелкунчик» балетлаште тӱҥ партийым модын.
13199	Леванов Александр Ефимович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13200	Лев вигак келшен огыл, пока кугу проигрыш Москваште вияҥден мучаш решенийым.
13201	Леверак, тигыде лум йога.
13202	Левинцы ял дене пырля пырляштарыме Выльып-Леван почиҥга ялыш савырненыт.
13203	Лев Николаевич воза «альберт» повестьым.
13204	Лев Николаевичлан тоже кюлеш лийын йылгыжаш калык коклаште, но тудлан мешаеныт пӱртӱс вожылмаш и внешний привлекателность укелыкше.
13205	Лев Николаевич Толстой Лекмыже Дворянский ола гыч лектын, легендарный источник гыч палыме 1351 ий гыч.
13206	Лев Толстойын черланымым пален налме вызыватлен кугу переполохым кузе кугу кругыштотыгак и член святейший Синода.
13207	Левукым доктор деке намияш Йошкар Армий гыч толшо Семон канашым пуа.
13208	Легенде Легенде почеш, пуйто 1774 ийыште Емельян Пугачёв Озаҥ йымалне сеҥалтмыже деч вара тиде тумо вуйыш кӱзен йӱлышӧ Озаҥым ончен.
13209	Легенде почеш Озаҥ ханын сарзыже-влакын толымашышт деч утлашлан крестьян-влак ял воктеке оролышо-влакым шогалтедылыныт.
13210	Легенде почеш, тиде корно дене кум ӱдыр каен да пӧртылын огыл.
13211	Лежнин Андрей Григорьевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13212	Лезвий кужут катан кужутшо дене ик гаяк.
13213	Лезвий покешелым тӱжваке кадыртыме, лезвий нерыште кӱртньӧ пӱй-влакым вераҥдыме.
13214	Лейтенант подвигшым командований кӱкшын аклен – "За отвагу" медаль дене наградитлен.
13215	Лейтенант шкежат ноен, туп-ваче чылт пӱжалтын, гимнастерко могыр воктен пижын гынат, салтак-влаклан полшаш вийжымат, мастарлыкшымат ок чамане, тӱрыснек пуа.
13216	Лекайнат ачажлан, Сергей Григорьевичлан, поро шомакшым каласен.
13217	Лекайн, кугу материал гыч эн кӱлешыжым гына ойырен налын,романын идейно-политический содержанийжым образно почын пуэн мошта.
13218	Лекайн лӱмеш) Шочмо калык верчын, Ший гай Какшан верчын, Пеледалтше шкенжын У олаж верчат, Роман ден стих верчын Бронебойкыж дене Воин Еремеев Танк ӱмбак лӱя.
13219	Лекайным Калинин лӱмеш колхоз нерген очеркыштыже «кулак агент, подкулачник-влакым» моктен возымылан титакленыт.
13220	Лекайнын геройжо-влакын тӱжвал тӱсыштак нунын социальный тӱсыштым палдырта.
13221	Лекайнын "Кугезе мланде" романыштыже отрицательный герой-влак кокла гыч ятырже положительный геройлан достойный тушман улыт.
13222	Лекайнын первый очерк книгаже 1931 ийыште савыкталтын.
13223	Лекайнын романыштыжат пролетарский революций дене пырля крестьянский революцийын, тыгак национально-освободительный движенийын кушкын толмышт сӱретлалтын.
13224	Лекайнын тымарте возымо произведенийлаштыже, мутлан, "шортньо падраш" повестьыштыжат, "Кугу сарын тулыштыжо" романыштыжат, искусственный, шонен лукмо сюжетный линий ден деталь-влак ятыр ыльыч.
13225	Лек мунчалташ: почеламут // Тӱҥалтыш школын кокымшо класслан лудшаш книга.
13226	Лексике шотышто пошкырт йылме деке эн лишыл улеш, вара ногай, каракалпак, казах, карачаево-балкар, кумык, крым-татар да узбек йылме деке.
13227	Лексикологии» тунемме книга.
13228	Лекташат шола гыч тӱҥалеш, а пыта пурла могырно, тыгодым Йӱдвел полушарийыште чыла мӧҥгешла.
13229	Лектын кая серышке, Кол кучымо верышке.
13230	Лектышан да суапле пашажым шотыш налын, 1953 ийыште СССР писатель ушемыш пуртеныт.
13231	Лектышан да суапле пашажым шотыш налын, 1953-шо ийыште Совет Ушем писатель ушемыш пуртеныт.
13232	Лектышыже вучыдымо сеҥымаш, кудыжо тудлан кумылым нӧлталын.
13233	Лектышым налашлан вашталтылше-влак шотышто пашам ыштыше тӱҥ але шапашлыме тиште (але мут).
13234	Лекше газетым планёркышто каҥашыме годым "йыргешке ӱстелыште" мом кутырымым, каҥашымым газет лаштыкыш удан огыл лукмо манын палемдышт.
13235	Леманжат, Сапаевшат оперым пырля возаш шонымаш дене шукертсек иленыт.
13236	† * Лемдедӱр ( ) — пытыше ял.
13237	Ленардо ден Верроккьо ик суксо гыч сӱретленыт, да нуным ончен, тунемшын туныктышыж деч мастарлын сӱретлымыже вигак палдырна.
13238	Ленардон Винчи манмыже чылт фамилийжымак огыл, а Винчи ола гыч улмыжым ончыкта.
13239	Ленинград вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
13240	Ленинград военно-медицинский академийын туныктышыжо В. И. Речкин нерген.
13241	Ленинград воктене телым.
13242	Ленинград олам арален.
13243	«Ленинград ӱмбалне йӱд» почеламутышто автор олам аралаш толшо салтакым ончыкта: йӱд, йӱр, пычкемыш.
13244	«Ленинградым аралымылан» медаль Авксентьев Иванов Илья Иванович (Шочын: 1897 ий) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13245	«Ленинградым аралымылан» медаль Авксентьев Михаил Александрович (Шочын: 1916 ий) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13246	«Ленинградым аралымылан» медаль Апаков Георгий Максимович — III степенян Богдан Хмельницкий орден, I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13247	«Ленинградым аралымылан» медаль Бакланов Василий Николаевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13248	«Ленинградым аралымылан» медаль Батыгин Иван Анатольевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13249	«Ленинградым аралымылан» медаль Безруков Александр Дмитриевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13250	«Ленинградым аралымылан» медаль Борисов Арсений Борисович (Шочын: 1923 ий) — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13251	«Ленинградым аралымылан» медаль Бусыгин Егор Митрофанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13252	«Ленинградым аралымылан» медаль Ведерников Алексей Михайлович — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13253	«Ленинградым аралымылан» медаль Ведерников Дмитрий Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13254	«Ленинградым аралымылан» медаль Веткин Фёдор Васильевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13255	«Ленинградым аралымылан» медаль Виноградов Пётр Степанович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13256	«Ленинградым аралымылан» медаль Дмитриев Александр Гаврилович — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден, III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13257	«Ленинградым аралымылан» медаль Емельянов Иван Поликарпович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13258	«Ленинградым аралымылан» медаль Зверев Александр Михайлович — Йошкар Шӱдыр орден, III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13259	«Ленинградым аралымылан» медаль Зверев Пётр Игнатьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13260	«Ленинградым аралымылан» медаль Зяблицев Сергей Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13261	«Ленинградым аралымылан» медаль Иванов Виктор Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13262	«Ленинградым аралымылан» медаль Игнатьев Дмитрий Игнатьевич (Шочын: 1899 ий) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13263	«Ленинградым аралымылан» медаль Киртаев Пётр Георгиевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13264	«Ленинградым аралымылан» медаль Костромин Иван Романович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13265	«Ленинградым аралымылан» медаль Кошкин Иван Федорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13266	«Ленинградым аралымылан» медаль Кузнецов Константин Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13267	«Ленинградым аралымылан» медаль Легков Александр Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13268	«Ленинградым аралымылан» медаль Леонтьев Даниил Андреевич (Шочын:1923 ий) — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13269	«Ленинградым аралымылан» медаль Малинин Серафим Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13270	«Ленинградым аралымылан» медаль Мельников Пётр Алексеевич — II степенян Чап орден ден III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13271	«Ленинградым аралымылан» медаль Михайлов Николай Михайлович, «Кугу Миклай, Манди Миклай» (Шочын: 1914 ий) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13272	«Ленинградым аралымылан» медаль Муравьев Фёдор Степанович — II степенян Ачамланде сар орден ден Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13273	«Ленинградым аралымылан» медаль Мушкин Александр Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13274	«Ленинградым аралымылан» медаль Никифоров Василий Никифорович — Александр Невский орден, I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13275	«Ленинградым аралымылан» медаль Опарин Владимир Васильевич — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13276	«Ленинградым аралымылан» медаль Решетов Алексей Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13277	«Ленинградым аралымылан» медаль Романов Афанасий Трифонович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13278	«Ленинградым аралымылан» медаль Рыбаков Василий Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13279	«Ленинградым аралымылан» медаль Седов Андрей Петрович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13280	«Ленинградым аралымылан» медаль Федосеев Сергей Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13281	«Ленинградым аралымылан» медаль Фурзиков Николай Ильич — I степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13282	«Ленинградым аралымылан» медаль Холкин Пётр Дмитриевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13283	«Ленинградым аралымылан» медаль Шашин Александр Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13284	«Ленинградым аралымылан» медаль Шестоперов Александр Константинович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13285	«Ленинградым аралымылан» медаль Эмянов Николай Андреевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13286	«Ленинградым аралымылан» медаль Яшкуич Яков Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13287	Ленинградысе кугыжаныш университетым тунем лекмек, Йошкар-Оласе «Марийская правда» газет редакцийыште тыршаш тӱҥалын.
13288	Ленинградысе хореографий училищым тунем лекмек, Марий кугыжаныш опер да балет театрын солисткыже лийын.
13289	Ленинградыш илаш куснымеке, тусо сборныйышке логалын. 1999 ийыште Россий кӱкшытыштӧ эртаралтше чепионатлаште сеҥыше радамыш логалын.
13290	Ленин – кажне простой советский ешыште эн лишыл еҥ, изи йочат тудым пала да йöрата.
13291	Ленин курым-кырымеш ила.
13292	Ленин лӱмеш премий кажне ийын В.И. Ленинын шочмо кечынже — 22 Вӱдшорышто кучыкталтын.
13293	Ленин лӱмеш тӱвыра полат.Йошкар-Ола. В.И. Ленин лӱмеш тӱвыра полат - Йошкар-Оласе муниципал тӱвыра тӧнеж.
13294	«Ленин ой» редакцийыш ялкор-влакат колтен шогеныт. 1936 ийын тӱҥалтыш кандаш тылзыштыжегына газетверла гыч толшо 150 наре мурым савыктен.
13295	Ленин премий, Ленин лӱмеш премий ( ) — Совет Ушемыште илыше еҥлан кучыктымо ик эн кугу кӱкшытан пӧлек.
13296	Ленинский курыкышто верланыше Пионер полатыш тиде дивизийын кок шӱдӧ наре ончычсо салтакше ден офицерже-влак погыненыт.
13297	Леонардо да Винчим Амбуаз замкыште тоеныт.
13298	Леонардо да Винчим тыгак чоҥештылмаш дене кылдалтше йодыш-влак тургыжландареныт.
13299	Леонардо да Винчин колмыж деч вигак йолташыже да тунемшыде Франческо Мельци рукописьла гычын живопись дене кылдалтше отрывок-влакым ойырен налын да «Трактат о времени» лӱмден пашам луктын.
13300	Леонардо да Винчин шонен лукмо изобретений-влак: парашют, колесцовый замок, велосипед, танк, ик вер гыч вес верышке наҥгаяш лийше да армийлан келшыше куштылго кӱвар, прожектор, катапульта, робот, кок линзан телескоп.
13301	Леонардо да Винчи шкенжым мудреч семын ончыктен.
13302	Леонардон шуко йолташыже да тунемшыже лийын.
13303	Леонардо шке мастерской гычшо шуко тунемшым луктын: Амброджо де Предис, Джованни Больтраффио, Франческо Мельци, Андреа Соларио, Джампетрино, Бернардино Луини, Чезаре да Сесто.
13304	Леонид Григорьевич Калинов 1922 ийыште теле тылзын 4 кечыштыже Кожваж вел Немыцсола ялыште кресаньык ешеш шочын.
13305	Леонид Логиновичын перожо йымач ятыр пьесе шочын: «Пеледыш пайрем», «Тулык ава», «Пусаксолаште томаша», «Пелчан кугыжа», «Йӧратымаш?
13306	Леонид Логинович Яндак возен.
13307	Леонид Павлович Марий Элыште икымше туныктымо-производственный комбинатым чумырен.
13308	Леонид Петрович Грузов.
13309	Леонид Петрович Грузовын илышыже 14 май 1996 ийыште кÿрылтын.
13310	Леонид Петрович повышенный стипендийым налын гынат, оксалан чÿдын илен.
13311	Леонид школышто сайын тунемын, эн чот математикым йöратен.
13312	Леонид Яндак (Леонид Логинович Яндаков) 1933 ийыште Морко кундемыште Шӱргыялеш шочын.
13313	Леонтьев Андрей Федорович (Шочын:1900 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13314	Леонтьев Иван Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13315	Леонтьев Филипп Леонтьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13316	Лепёшкин ял деке ушалтын.
13317	Лесин Алексей Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13318	Лесная легенда) - икымше марий балет ( 1973 ), семым А.Б.Луппов возен.
13319	Летник ял деке ушалтын.
13320	Летчик эргыжын оҥайын койын шинчымыжым ужын, веселан да ласкан шыргыжалеш…» Да, писательын аваже возаш шуко материалым пуэн.
13321	Леухин Алексей Игнатьевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13322	Леухин Андрей Герасимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13323	Леухин Иван Григорьевич — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13324	Леухин Илья Федотович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13325	Леухин Павел Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13326	Леухин Пётр Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13327	Леухин Фёдор Алексеевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13328	Леухин Фёдор Гаврилович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13329	Леухин Фёдор Дмитриевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13330	Ли Бай Тун (16 октябрь 1905-4 июля 1979)-ончычсо китайын футболистше и тӱҥ футболист мартекат шуын.
13331	Либбреттон текстше аралалт кодын огыл, но 1927 ийыште тиде либретто гыч ик мурым книгаш савыктыме.
13332	Либреттожым ямдылымаште композитор шкежат тыршен, балетмейстер Валентина Наваевалан тудым марий калык йомак негызеш возаш темлен.
13333	Либреттым сераш композиторын аваже Ольга Ивановна Герасимова таратен.
13334	Ли Вай взаимодействоватля пӱртус дене, келшымаш, йӧратымаш тудын винаже и тудын пронициательный ончымашше илыш гычше информироватляш шке сай ( оригинал исследований) стихим.
13335	Ли Вай возен иктаж мыняр стихотворенийым император нерген мотор и йоратыме Королевский консорт.
13336	Ли Вай лекткш(шонымо лӱм дене), а тӱҥ персонажше Парня Гавриэль кей кава йымалне, Роман- фэнтэзи погымо Династий Тан китайыште.
13337	Ли Вай лийын фаворит кусарышо кокла гычын тудын простой и, койын бы, простой стильыштыже.
13338	Ли Вай шочмо шотлалтеш 701 ий.
13339	Ли Вайын поэзийже представлены лийыныт Европышто Жан Жозеф Мари Амиот, иезуитским миссионер дене пекиныште, тудын Портретыште дес селеврас, лукмо серий Мемуар консернант историй, лесскиенкес, лес артс,, лес моерс,лес обычай, пар лес миссионаир пекиныште.
13340	Ливвик йылмысе тиште-влак : 750px Латин тиштер негызеш кызытсе ливвик тиштер 1989 ийыште пеҥгыдемдалтын.
13341	Лига Чемпионов) спорт таҥасымаш-влак радам.
13342	Лидия Бочкарева да Александр Беляев дене пырля ик курсышто лийыныт.
13343	Лидия Бочкарева (Ороспаева) Ленинградысе коксерваторийым тунем пытарен, кызыт Э.Сапаев лӱмеш опер да балет театрыште солистка улеш.
13344	Лидия Геннадьевна Иксанова (Ефремова) - туныктышо, школ директор, район собраний депутат, мер пашаен, поэт.
13345	Лидия Иксанова тыгак поэт семын палыме. 1978 ий гычак почеламутым воза.
13346	Лидия Петровна Васикова ( Курыкмарий кундем Пин-Пернянгаш ял, 28 Ага 1927 ий - Медведево кундем, 28 Шыжа 2012 ий) - филологий шанче доктор (1985), профессор (1986 ), Марий АССР наукын сулло деятельже (1988), РФ наукын сулло деятельже (1995).
13347	Лидия Петровна Васикова - Марий кугыжаныш университет пеленсе финн-угор йылме-влак тӱшкаш пурышо доктор диссертацийым аралыме специализированный советын членже лийын.
13348	Лиеш веле огыл, тусо черкыште чыла кумалме сомылым моло священник дене пырля шочмо йылме дене шукта.
13349	…Лиеш вет тыге: Юрий Чавайн лишыл еҥ-влаклан пӧлеклыме почеламутлажым, тыгак Миклай Казаков самырык йолташ лӱмеш стихшым 1965 ийыште сереныт.
13350	Лиеш, такшым шояче-шамыч дене тыште огыт мод.
13351	Лиза тöрлана: ойлымаш // Марий коммуна. 1981. 24 май.
13352	Лийнет гын тый поэт // Рвезе коммунист. 1956. 13 сент.
13353	Лийын тиде 1925 ий 8 августышто.
13354	Лийын тиде мемнан курым деч ончыч 46 ийыште.
13355	Лийын шинчын у кÿ пöрт – Князьын уке тугай сурт.
13356	Лийынытыс марий коклаштат моткоч шотан озанлык кучышо- влакат… Чыланат нуно кресаньык гыч лекше улыт… А ынде ончалына (чынлен ончалына) марий поэзийын мастарже-влакым.
13357	Л.); Илыш тыште - гуж, паша шо-леш веле, пурак веле лектын кодеш (Я.
13358	Лиме ( ) — ола, Перун рӱдыжӧ.
13359	"Лимфоаденопатий дене кылдалтше вирус" тудым лӱмденыт. 2008 ийыште АИВ-инфекцийым почмылан Люк Монтанье медицине дене Нобель премийым налын.
13360	Линейный алгебраште кок n-x-n матрице-влак келшыше маналтыт, кунам: : P - тиде ала-могай n-x-n вырожденный огыл матрице.
13361	Линне Карыл кок кугыжанышым ойыртемен: янлыкым да кушкылым.
13362	Лионельын ешыже Испанийыш илаш кусна.
13363	Лионельын кок изаже да ик акаже уло.
13364	Липатников Пётр Афанасьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13365	Липатников Трофим Тимофеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13366	Липецк вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
13367	Липецк велыште шочын.
13368	† * Липовая Грива чодыра пӧрт ( ) — пытыше илем.
13369	† * Липовка ( ) — пытыше ял.
13370	Лирисческий геройын кӧргыштыжӧ ала-могай ӧпкелымаш, келге сусыр уло, садлан кокымшо ужаш интонаций шотышто чот ойыртемалтеш.
13371	Лирический геройлан ава дене пырля кайме го-дым «пылан кечыжат» волгалтеш, чонжат «кӱш кӱза турийла».
13372	Лирический геройлан тыште, Шернурышто, чылажат лишыл: в¢дшат тудлан мӱй таман, пасу ден олыкшат мӱй шудо дене поян, шочмо калык, пошкудо ден родыжат «мӱкш тӱня» гыч лекше улыт.
13373	Лирический геройын йӧратымашым аклымыже «йӱлем», «кошкем», «йомам» глагол-влак полшымо дене ончыкталтеш, нуным автор градаций йонлан энертен чоҥа, тыге кумыл кушмым почын пуа.
13374	Лирический геройын йӧратыме кумылжо «Кает гын…» почеламутышто обращений йоным кучыл-тмо дене почылтеш.
13375	Лисин Иван Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13376	Лисин Иван Петрович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13377	Литваште Эрыкым аралыше-влакын кечышт семын палемдалтеш.
13378	Литератур 1. Галкин И.С. Марий ономастика: Краеведлан полыш.
13379	Литература йочам ончен куштымаште поснак кугу верым налеш.
13380	«Литература пашам гаяк йöратыме туныктымо пашаште нылле ик ийлан шогем.
13381	Литератур Васин, 1982 – Васин К. Марий ученый, поэт // Ончыко.
13382	Литератур * Гейсий Зайниев // "Ончыко" 2012.2.
13383	Литератур *Гордеев Ф.И. Марий залог нерген научный паша // «Марий коммуна».
13384	Литератур * Иванов, А. Г.–Сануков, К. Н. 1998: Марий калыкын историйже.
13385	Литератур * Иванов И. Профессор, поро йолташ // «Марий коммуна».
13386	Литератур илышыште моло дене пырля лийын огыл да шкенжым литераторлан шотлен огыл.
13387	Литератур йылмым вияҥдымаште Кармазинын надырже моткоч кугу.
13388	Литератур йылмым вияҥдымаш Шанчызе литератур йылме верч тургыжланен, тудо сылнын йоҥгалтше манын, шонен.
13389	Литератур йылмым вияҥдыме шотышто Г. Г. Кармазин кок кугу суапым ыштен коден.
13390	Литератур йылмым диалектизм ÿмбач синоним дене пойдарымаш палемдалтын.
13391	Литератур Нойонен, Уолеви 2005: Корно йолташ-влак (М.
13392	Литературовед Семен Черных ик кугу ли­тературно-критический статьяштыже С. А. Вишневскийын фронтовой биографийжым кӱчык абзац дене веле ончыктен: Поэт шкежат шукыж годым «Отечественный войнаште ныл ий жап коштынам» манме дене серлага.
13393	Литератур * Павел Бондаровский.
13394	Литератур паша деч ончыч Шуко жап палыме лимеке калык погынымаш ден Кленс июльышто 1861 ийыште сар деч западыш кая.
13395	Литератур паша Диккенс шкенжым эн ондак репортер семын муын, но туге гынат литератур паша тудлан эн лишыл лийын.
13396	Литератур пашажым 1927-ше ий гыч тӱҥалын.
13397	Литературым икте-весыланна поро, сай йолташ лийынна».
13398	Литературышто гына тыгайже огыт шоч.
13399	Литературышто, сылнымут аланыште.
13400	Литературышто ты муро утларакше «Чевер ÿжара» лӱм дене палыме.
13401	Литературышто шке корным, у корным кычалаш тыршымым ме тыште ужына.
13402	Литсотрудник лийын, литератур, тӱвыра да сымыктыш пӧлкам вуйлатен.
13403	Литургий годым юмызо альбым, орнатым ("казула" эше лӱмдат) да столам чият.
13404	Лихновский Бетховеным пагален, кугу поклонникше лийын.
13405	Лица настан кӧн але мон улмыжым палаш полша.
13406	Лицей жапыште Пушкинын шуко стихотворный произведений шамычше ышталтыныт.
13407	Лишыл жапыште Казанкин купеч ты верыште уло ужалме-налме пашам кидышкыж налын, кевытым, трактирым, унагудым почын.
13408	Лишыл жапыште марий калыкын йӧратыме мурызышкыжо савырна.
13409	Лишыл жапыште Совет Армий радамыш Иван Смирновым налыт. 1987 ий, Пургыж тылзын угыч театрыш пӧртылеш.
13410	Л.Н.Толстой "Воскресение" романжым возымо годым 1899 ий шорыкйол тылзын Бутырский казаматын эскерышыж деке И.М.Виноградов деке коштын да казаматысе илыш нерген йодыштын. 1899 ий вӱдшор тылзын Толстой Бутырский казаматыш миен.
13411	Лобанов Иван Николаевич — I степенян Ачамланде сар орден, кок II степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13412	Лобанов Иван Петрович — кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13413	Лобастов Юрий Тимофеевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13414	Логинов Александр Николаевич — Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13415	Логинов Иван Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13416	Логинов Николай Александрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13417	† * Логинцы ( ) — пытыше ял.
13418	Лӧдӧ: басня // Марий Эл. 1994. 14 май.
13419	Лодырь да йÿшö Печу колхозышто вредительство улмым шинча гынат, вредитель-шамычым разоблачитлымек гына каласа, а косвенно шкежат нунылан полшен шоген.
13420	Ложбаным 1987 ийыште Логический Йылме Тӱшка (The Logical Language Group) ышташ тӱҥалын. 1998 ийыште тиде йылме ыштен пытарыме лие, кунам The Complete Lojban Language кагаз савыктыме.
13421	Ложкин Платон Васильевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13422	Ложкин Семён Алексеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13423	Ломакин Василий Николаевич (Шочын: 1915 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13424	Ломакин Николай Степанович (Шочын:1896 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13425	Ломбер Ломбер ( ) — нугыдын (пырля) кушкын шогышо (икмыняр) ломбо -влак.
13426	Ломберский) 4. Аркамбалне ик колызо илен.
13427	Ломберский лудшо-влаклан утларакшым кÿчык ойлымашлам возымыжо дене палыме.
13428	Ломберский) Отрицательный олмештышмут-влакым ыштыше ни- приставке пырля возалтеш.
13429	«Ломберсолаште» повестьыште автор марий койышым сайынрак ончыкташ тыршен.
13430	Ломбо ошын пеледеш, Урем мучко ӱпшалтеш Мурен - куштен колтена гын, Ӧрдыж ялыш шергылтеш.
13431	Ломбо пелыдеш: почеламут // Марий коммуна. 1963. 19 май.
13432	Лом ( ) — иктаж-мом шалаташ, пудырташ кучылтмо кошар мучашан кӱртньӧ тоя.
13433	Лом мут ончыктен кертеш: * Лом — иктаж-мом шалаташ, пудырташ кучылтмо кошар мучашан кӱртньӧ тоя.
13434	Лондон олаште эртен, тыштат изи нелылык-влак вашлиялтыныт.
13435	Лондонышто пурен лектын Герцен дек, лийын Чарлз Дикенсонын лекцийыштыже.
13436	Лончылаш гын, «царь» мутшат: са+ар: сай ар, но кудо царьже сай лийын гын?
13437	Лончылымо радам *1) Ойлымаш ужаш.
13438	Лопатин Михаил Меркульевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13439	Лопатин Яков Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13440	† * Лопка Памаш ( ) — ял.
13441	Лопка стендыште школлан Георгий Ефруш лÿмым пуымо нерген увер, книга, фото-влак, писательын творческий пашаж нерген материал, южо рукописьше, тÿрлö еҥын шарнымашыже аралалтыт. 1967 ийыште шыжым лекше «Колхозная правда» газетеш печатлыме репортаж оҥай.
13442	Лоп ( ) — лап вер але кошкыдымо, вӱдан вер.
13443	Лоп мут ончыктен кертеш: * Лоп — лап вер але кошкыдымо, вӱдан вер.
13444	Лоскутов Алексей Григорьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13445	Лоскутов Алексей Кузьмич — I степенян Ачамланде сар орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13446	Лоскутов Анатолий Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13447	Лоскутов Иван Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13448	Лоскутов Сергей Михайлович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13449	Лоскутов Степан Сидорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13450	Лоскутов Яков Афанасьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13451	Лотай Ормок дене иктанаш гынат, але «изи» ….
13452	Лоуэллын ватыже "Зевс" лумым пуаш темлен, тыгак "персиваль" "Лоуэлл" лумым пуашланат темлымаш-влак пурен шогеныт.
13453	«Лоьберсолаште» повестьыште тиде утларак шижалтеш.
13454	Л.П. Грузовын икымше книгаже "Фонетика диалектов марийского языка в историческом освещении" 1965 ийыште лектеш.
13455	Луан цифрым, латин да вес алфавит -влакым, чарналтыш ден виктарыше палым кончыкташлан стандартле кодировко.
13456	Луан чотмут-влак единицан чотмутыш лу чотмутым ушымо дене ышталтыныт, тыгодым пытартыш у йоҥйӱк муттӱҥысӧ пералтышлан кӧра тӱрлын вашталтын: коло (кок+лу), нылле (ныл+лу).
13457	Лувоч ( ) — эҥер Марий Элыште Кугу Какшан эҥерын шола эҥерйолжо.
13458	Лудам да «А тиде повестъым марлаш кусараш гын?»
13459	Лудаш да технический модышым ышташ йоратен: кече шагат, вӱд шагат, вакш да моло.
13460	Лудаш мый ондак тунемынам.
13461	«Лӱддымылыклан» медаль Андреев Павел Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13462	«Лӱддымылыклан» медаль Андриянов Виктор Андрианович — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13463	«Лӱддымылыклан» медаль «Бойысо суаплан» медаль Ведерников Анисим Алексеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13464	«Лӱддымылыклан» медаль «Бойысо суаплан» медаль Елумов Леонид Ермолаевич — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13465	«Лӱддымылыклан» медаль «Бойысо суаплан» медаль Куклин Яков Поликарпович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13466	«Лӱддымылыклан» медаль Васильев Иван Васильевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13467	«Лӱддымылыклан» медаль Васюков Виктор Николаевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13468	«Лӱддымылыклан» медаль Вахренев Григорий Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13469	«Лӱддымылыклан» медаль Деревянных Александр Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13470	«Лӱддымылыклан» медаль Домрачев Яков Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13471	«Лӱддымылыклан» медаль Казаков Владимир Ильич — кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13472	«Лӱддымылыклан» медаль Кичкин Геннадий Венифатьевич — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13473	«Лӱддымылыклан» медаль Краснов Михаил Степанович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13474	«Лӱддымылыклан» медаль Куклин Алексей Яковлевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13475	«Лӱддымылыклан» медаль Лобанов Василий Степанович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13476	«Лӱддымылыклан» медаль «Лӱддымылыклан» медаль «Ленинградым аралымылан» медаль Соколов Василий Николаевич (1918 — 17.09.1943) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13477	«Лӱддымылыклан» медаль Матюков Зосим Сергеевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13478	«Лӱддымылыклан» медаль «Моском аралымылан» медаль Киселев Андрей Алексеевич — кок I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13479	«Лӱддымылыклан» медаль Никитин Егор Яковлевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13480	«Лӱддымылыклан» медаль Петряков Николай Михайлович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13481	«Лӱддымылыклан» медаль Полканов Владимир Михайлович — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13482	«Лӱддымылыклан» медаль Пономарев Василий Захарович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13483	«Лӱддымылыклан» медаль Роженцов Иван Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13484	«Лӱддымылыклан» медаль Романова Юлия Петровна — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13485	«Лӱддымылыклан» медаль Румянцев Никандр Петрович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13486	«Лӱддымылыклан» медаль Свинин Павел Денисович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13487	«Лӱддымылыклан» медаль Спиридонов Николай Спиридонович (Шочын:1909 ий) — Йошкар Шӱдыр орден, III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13488	«Лӱддымылыклан» медаль Столяров Аркадий Алексеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13489	«Лӱддымылыклан» медаль Стрельников Егор Илларионович — Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13490	«Лӱддымылыклан» медаль Сырейщиков Александр Сергеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13491	«Лӱддымылыклан» медаль Сытдиков Загидула — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13492	«Лӱддымылыклан» медаль Титов Никифор Фёдорович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13493	«Лӱддымылыклан» медаль Филимонов Александр Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13494	«Лӱддымылыклан» медаль Хлебников Лев Александрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13495	«Лӱддымылыклан» медаль Чикулаев Николай Александрович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13496	«Лӱддымылыклан» медаль Шимбатров Павел Сидорович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13497	Лӱддымылыкшым да патырлыкым ончыктымыжлан «За отвагу» медаль дене палемдалтын, Чап орден кавалер лӱмым сулен.
13498	Лӱддымылыкым, патырлыкым ончыктымыжлан Герой чаплӱмым сулен налын.
13499	Лӱддымылыкым, патырлыкым ончыктымыжлан тудым Совет Ушем Герой чап лӱм дене палемденыт.
13500	Лӱддымылыкым, патырлыкым ончыктымыжлын кок «Йошкар Шӱдыр» орден дене палемдалтын.
13501	Лудмо гоыдм тыге чучеш, пуйто тый шке сарыште улат, чыла нелылыкым шке чытет… Серызе фольклор материалым кучылтын.
13502	Лудмыштым колыда гын, теат, шинчадам карен, ялтак öрыда ыле.
13503	Лудо Пыжаш (Коркашӱдыр) ( ) — кавасе йӱдвел пелшарын шичмашдыме тӱшка шӱдыржӧ.
13504	Лудшо-влаклан 1990 ийыште илымыж годым Семен Вишневскийын ямдылыме почеламут аршашыжым темлена.
13505	Лудшо-влаклан тудо В.Сави семынат палыме, Марий литературын классикше М. Шкетан ик публистический статьяштыже возен: « Чавайн шочмо сылнымутан корным почын, а Н. Мухин ден В. Сави тиде корным кумдаҥдаш полшеныт.
13506	Лудшо-влак лач газетла да журнал гыч гына тудын сылнымутшо дене палыме лийыныт.
13507	Лудшо-влак Мария Илибаевам Мария Акаш лӱм денат палат.
13508	Лудшо-влак тудым Иван Одар лӱм дене палат.
13509	Лудшо-влак тудым кумылын вашлийыныт.
13510	Лудшо-влак тудын «Кидшер» ( 1991 ) сборникшым куанен вашлийыныт.
13511	Лудшо еҥ, Эчанын образшым йӧратыме семынак, Зоринын образшым йӧратыде ок керт.
13512	Лудшо йолташ вигак пала.
13513	Лудшо ончылно шучко чонан осал кува раш палемдалтеш.
13514	Лӱдшым ит пыдал: почеламут // Марий коммуна. 1979. 3 февр.
13515	Лӱдыкшӧ омым ужмеке, омыштыжӧ тӧршталтыме шукта гынат, тарванен ок керт.
13516	Лӱдыкшыдылык шотышто адакат статистике дек куснаш лиеш.
13517	Лӱдыкшыдымылык — лӱдыкшӧ, осалчык але йомдарымаш деч аралалтмын кӱкшытшӧ.
13518	Лӱдыкшыдымылык Сонарыш саркурал дене тӱҥ шотышто коштыт.
13519	Лужан эн кугу еҥже лужавуй улмаш.
13520	Лужа́ (тошт.) - ик верыште пырля илыше икмыняр родо-тукымын ушемже.
13521	Лужбин Иван Демидович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13522	«Лужники» Ий полатыш толшо-влак тале хоккеистлан шуко жап совым кырен шогеныт.
13523	Луизиане ( ; ; ) — УАШысе регион, штат. Мланде кумдык - 134,649 тӱж. меҥ². Калык чот - 4 602 тӱж. еҥ (2012). Административ рӱдер — Батон-Руж ола.
13524	Лу ий наре мура гын, тудым калыкат утларак палаш тӱҥалеш, шонена.
13525	Лу ий утла тудо Шкетан лӱмеш кугыжаныш драмтеатрыште модын, шке мастарлыкше дене ончаш толшо калыкым куандарен.
13526	Лу ий утла эрвел марий коклаште тÿрлö школлаште туныктышылан шога.
13527	Луи Люмьер «Поливальщик» сюжетын икгайлыкшым ойырен налын.
13528	Лу ияш годым Джованни аваж дене Венецийыш илаш кусненыт, куштыжо ÿпым тÿредшылан тунемын.
13529	Лӱйкалашлан чылажге ныл гана шогалман.
13530	Лӱйкалымаш Ондак тыге лийын: спортсмен 20 меҥгым ече валне куржеш.
13531	Лук-влакын кугытышт(α, β, γ) грек буква-влак дене ончыкталтыт.
13532	Лукмо пÿнчалым пенгыдемдаш Москошко РСФСР писатель ушемыш колтеныт.
13533	Луковников Иван Александрович — I степенян Ачамланде сар орден ден II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13534	Луков П. Кинде-кече падыраш // Марий коммуна. 1981. 9 янв.
13535	Лукташ тӱҥалме дечын вара планым "Нивалан" 25 000 гычын 50 000 автомашина марте идалыклан кугемденыт, умбакыжым 70 000 марте.
13536	Лукьянов Иван Антонович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13537	Лукьянов Иван Игнатьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13538	Лукьянов Мардарий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13539	Лӱльпан ял шотан илем * Лӱльпан ( ) — ял.
13540	Лӱльпан ял шотан илемын рӱдерже.
13541	Лӱм-влак Чоҥалтмеке, тиде йырвел Йӱдвел-Кавказ лӱмым налын.
13542	Лӱмгече Ага тылзын коло визымше кечынже Герман, Денис–влакын лӱм кечышт.
13543	Лӱмгече Ага тылзын коло икымше кечынже Арсений, Иван–влакын лӱм кечышт Мо лийын Тыгак ончо: * 1502 ийыште Шнуй Елена лӱмеш отром муыныт.
13544	Лӱмгече Ага тылзын коло кандашымше кечынже Дмитрий, Макар, Пахом–влакын лӱм кечышт.
13545	Лӱмгече Ага тылзын коло кудымшо кечынже Александр, Василий, Георгий, Егор, Юрий, Ефим, Ирина, Макар, Сергей, Эдуард–влакын лӱм кечышт.
13546	Лӱмгече Ага тылзын коло кумшо кечынже Василий, Семен, Сидор, Таисия–влакын лӱм кечышт.
13547	Лӱмгече Ага тылзын коло шымше кечынже Леонтий, Максим, Марк, Никита–влакын лӱм кечышт.
13548	Лӱмгече Адриан, Наталья, Степан – влак шке лумгечыштым палемдат.
13549	Лӱмгече Александр, Павел, Фаддей – влакын лӱм кечышт.
13550	Лӱмгече Аникей, Меркурий, Никандр, Симон да Григорий – влакын лӱмгечышт.
13551	Лӱмгече Антоний, Арсений, Василий, Вениамин, Георгий, Евдоким, Иван, Николай, Сергей.
13552	Лӱмгече Вӱдшор тылзын кудымшо кечынже Артем, Захар, Петр, Степан, Яков-влакын лӱм кечышт.
13553	Лӱмгече * Герман, Иван, Эдуард Мо лийын * 1394 — Сеул Кечывалвел Корейын рӱдӧ олаш савырна.
13554	Лӱмгече Иван – влак шке лумгечыштым палемдат.
13555	Лӱмгече Идым тызын кокымшо кечынже шке лумгечыштым Виктор, Иван, Максим, Никон, Тимофей да Федор – влак палемдат.
13556	Лӱмгече Идым тылзын икымше кечынже Андрей ден Тимофей-влакын лӱмкечышт палемдалтеш.
13557	Лӱмгече Идым тылзын коло икымше кечынже Иван, Макар, Мария, Матвей луман – влакын лумгечышт.
13558	Лӱмгече Идым тылзын коло кандашымше кечынже шке лӱмгечыштым Никита, Порфирий, Степан да Федот-влак палемдат.
13559	Лӱмгече * Идым тылзын коло кокымшо кечынже шке лӱмгечыштым Анна ден Иосиф-влак палемдат.
13560	Лӱмгече * Идым тылзын коло кудымшо кечынже Валерьян да Пётр-влакын лӱмгечышт палемдалтеш.
13561	Лӱмгече * Идым тылзын колымшо кечынже Иван да Макар–влакын лумгечышт.
13562	Лӱмгече Идым тылзын кумлымшо кечынже Софья, Вера, Любовь да Надежда-влакын лӱмгечышт палемдалтеш.
13563	Лӱмгече Идым тылзын латкандашымше кечынже шке лӱмгечыштым Глеб, Елизавета, Захар, Раиса да Максим-влак палемдат.
13564	Лӱмгече * Кирилл, Макар, Михаил, Иван да Архип-влакын лӱмгечышт Мо лийын Тыгак ончо: * 1648 — шымлызе Флорен Перье йыръюжын темдыме куатше – давленийже уло манын опыт гоч пеҥгыдемден.
13565	Лӱмгече * Кылме тылзын икымше кечынже Артемий, Леонид, Иван, Феликс, Дмитрий - влакын лӱмгечышт.
13566	Лӱмгече Кылме тылзын кандашымше кечынже Дмитрий, Василий да Марк-влакын лӱмкечышт.
13567	Лӱмгече Кылме тылзын кумшо кечынже Илларион, Феофил, Пелагея, Максимилиан, Константин, Захар, Денис, Аркадий, Яков да Мартин – влакын лӱм кечышт.
13568	Лӱмгече Кылме тылзын латкандашыме кечынже Галактион, Григорий, Иона, Анелия да Роман – влакын лӱм кечышт.
13569	Лӱмгече Кылме тылзын латкокымшо кечынже Анастасия, Артемий, Юлиан, Леонид, Зиновий, Матвей да Марк – влакын лӱм кечышт.
13570	Лӱмгече Кылме тылзын латкумшо кечынже Йыван, Никодим, Всеволод, Герман, Кузьма, Роман, Степан, Артемий, Николай да Станислав – влакын лӱм кечышт.
13571	Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: * 1737 ий — Моско олаште ик эн кугу пожар лийын.
13572	Лӱмгече Пеледыш тылзын кандашымше кечынже Георгий, Егор, Юрий, Елена, Иван, Макар, Максим – влакын лӱм кечышт.
13573	Лӱмгече Пеледыш тылзын кокымшо кечынже Александр, Алексей, Иван, Никита, Тимофей, Эмма – влакын лӱм кечышт.
13574	Лӱмгече Пеледыш тылзын коло кокымшо кечынже Александр, Алексей, Иван, Кирилл, Мария, Марфа, Фекла, Людмила – влакын лӱм кечышт.
13575	Лӱмгече Пеледыш тылзын коло кудымшо кечынже Александр, Андрей, Анна, Антонина, Даниил, Иван, Пелагея, Яков, Павел – влакын лӱм кечышт.
13576	Лӱмгече Пеледыш тылзын коло нылымше кечынже Варфоломей, Ефрем, Иоанн – влакын лӱм кечышт.
13577	Лӱмгече Пеледыш тылзын латиндешымше кечынже Виссарион, Елисей, Ефим, Илларион, Иона, Софрон, Фекла, Виктор – влакын лӱм кечышт.
13578	Лӱмгече * Пеледыш тылзын латкокымшо кечынже Исаак-влакын лӱм кечышт.
13579	Лӱмгече Пеледыш тылзын нылымше кечынже Василиск, Владимир, Данила, Иван, Макар, Михаил, Павел, София – влакын лӱм кечышт.
13580	Лӱмгече Пеледыш тылзын шымше кечынже Иван, Вячеслав, Роберт–влакын лӱм кечышт.
13581	Лӱмгече * Пургыж тылзан кандашымше кечынже Аркадий, Варвара, Иван, Иосиф, Ксенофонт, Мария, Петр, Семен, Федор, Иоанн-влакын лӱм кечышт.
13582	Лӱмгече Пургыж тылзын кокымшо кечынже Ефим, Инна, Лаврентий, Римма-влакын лӱм кечышт.
13583	Лӱмгече Сорла тылзын визымше кечынже Трофим-влакын лӱм кечышт.
13584	Лӱмгече Сорла тылзын икымше кечынже Роман да Степан-влакын лӱм кечышт.
13585	Лӱмгече Сорла тылзын индешымше кечынже Герман, Анфиса да Николай-влакын лӱмкечышт.
13586	Лӱмгече Сорла тылзын кокымшо кечынже Илья да Иван-влакын лӱмкечышт.
13587	Лӱмгече Сорла тылзын коло кудымшо кечынже Ипполит, Максим, Тихон – влакын лӱм кечышт.
13588	Лӱмгече Сорла тылзын коло шымше кечынже Аркадий, Михей, Феодосий – влакын лӱм кечышт.
13589	Лӱмгече Сорла тылзын кудымшо кечынже Борис, Глеб, Лукьян, Роман да Кристина-влакын лӱм кечышт.
13590	Лӱмгече Сорла тылзын кумшо кечынже Семён да Иван-влакын лӱмкечышт.
13591	Лӱмгече Сорла тылзын латвизымше кечынже Василий, Никодим, Платон, Роман, Степан, Тарас – влакын лӱм кечышт.
13592	Лӱмгече Сорла тылзын латикымше кечынже Кузьма, Константин, Роман да Михаил-влакын лӱмкечышт.
13593	Лӱмгече Сорла тылзын латиндешымше кечынже Лев-влакын лӱм кечышт.
13594	Лӱмгече * Сорла тылзын латкокымшо кечынже Валентин, Иван да Максим-влакын лӱм кечышт.
13595	Лӱмгече Сорла тылзын нылымше кечынже шке лӱмкечыштым Григорий, Алина, Мария-влак палемдат.
13596	Лӱмгече Сӱрем тылзын икмыше кечынже Александр, Василий, Сергей, Антон, Галина – влакын лӱм кечышт.
13597	Лӱмгече Сӱрем тылзын кокымшо кечынже Иван, Мария – влакын лӱм кечышт.
13598	Лӱмгече Сӱрем тылзын коло икымше кечынже Дмитрий, Прокопий, Андрей, Виктор, Даниил – влакын лӱм кечышт.
13599	Лӱмгече * Танле лӱм-влак: Василий, Иван, Николай, Пётр, Степан, Глафира.
13600	Лӱмгече * Танле лӱм-влак: Евтропий, Тигрий, Тихон, Михаил * Католик лӱм-влак: Павел, Пётр.
13601	Лӱмгече * Танле лӱм-влак: Иван, Феодосий, Матрона.
13602	Лӱмгече * Танле лӱм-влак: Климент (Климентий), Кирилл, Никита, Пелагея, Никифор, Флориан.
13603	Лӱмгече * Танле лӱм-влак: Поликарп, Роман, Еремей Христина.
13604	Лӱмгече * Тихон, Донат, Иоанн, Руфин–влакын лӱм кечышт.
13605	Лӱмгече Ӱярня тылзын индешымше кечынже Дмитрий, Иван, Петр, Кирилл – влакын лӱм кечышт.
13606	Лӱмгече Шке лумгечыштым Петр, Сергей, Яков – влак палемдат.
13607	Лӱмгече Шке лӱмгечыштым таче Анна ден Мария-влак палемдат.
13608	Лӱмгече Шке лӱмкечыштым Александра да Людмила-влак палемдат.
13609	Лӱмгече * Шыжа тылзан коло кокымшо кечынже Абрам, Афанасия, Максим, Петр да Яков–влакын лӱм кечышт.
13610	Лӱмгече Шыжа тылзан коло шымше кечынже Николай, Игнатий, Кузьма, Назар да Прасковья – влакын лӱм кечышт.
13611	Лӱмгече Шыжа тылзын визымше кечынже шке лӱмгечыштым Пётр, Макар, Николай, Мартин, Кузьма, Александр да Фёдор-влак палемдат.
13612	Лӱмгече * Шыжа тылзын икымше кечынже Ирина, София-влакын лӱмгечышт палемдалтеш.
13613	Лӱмгече Шыжа тылзын индешымше кечынже Ефрем, Иван, Владимир да Тихон-влакын лӱмгечышт.
13614	Лӱмгече * Шыжа тылзын коло визымше кечынже Кузьма, Дарья, Петр – влакын лӱм кечышт.
13615	Лӱмгече Шыжа тылзын коло кандышымше кечынже Ефим, Иван, Симон да Фадей – влакын лӱм кечышт.
13616	Лӱмгече Шыжа тылзын коло кумшо кечынже Андрей, Василий, Иннокентий-влакын лӱм кечышт.
13617	Лӱмгече * Шыжа тылзын коло нылымше кечынже Зинаида, Феофан, Филипп – влакыкн лӱм кечышт.
13618	Лӱмгече Шыжа тылзын колымшо кечынже Сергей, Пелагея, Марк, Иосиф, Николай да Юлиан – влакын лӱм кечышт.
13619	Лӱмгече Шыжа тылзын кудымшо кечынже Иван, Антон, Иннокентий, Раиса, Николай да Андрей-влак шке лӱмгечыштым палемдат.
13620	Лӱмгече * Шыжа тылзын кумло икымше кечынже Лука, Иосиф, Гавриил, Давид, Леонтий, Сергей да Юлиан – влакын лӱм кечышт.
13621	Лӱмгече * Шыжа тылзын кумлымшо кечынже Андрей, Антон, Демьян, Кузьма, Леонтий, Иосиф, Юлиан да Софья – влакын лӱм кечышт.
13622	Лӱмгече Шыжа тылзын латвизымше кечынже Андрей, Анна, Давид, Степан, Фёдор да Константин–влакын лӱмгечышт.
13623	Лӱмгече Шыжа тылзын латкудымшо кечынже Денис, Павел, Пётр да Йыван – влакын лӱмгечышт.
13624	Лӱмгече Шыжа тылзын нылымше кечынже шке лӱмгечыштым Дмитрий, Иосиф, Иван, Константин, Даниил, Валентин, Владимир, Андрей, Агния-влак палемдат.
13625	Лӱмгече Шыжа тылзын шымше кечынже кечынже Владислав-влакын лӱмкечышт.
13626	Лӱмжӧ 2005 -ше ийысе «Ший памаш» фестиваль деч вара палыме лийын.
13627	Лӱмжӧ астек (науатль) mazame (pl) / mazatl (sg) ('пӱчӧ') мут гыч лектын.
13628	Лӱмжӧ кок мут гыч шога: вики ( технологий сайт-влакым пырля ышташ лан), да энциклопедий.
13629	Лӱмжӧ Ӱярня пайрем гыч лектын.
13630	Лӱм Килиманджаро суахилий йылме гыч лектын, лишке ончыкта «курык, кудыжо йылгыжеш».
13631	Лум курык: ойлымаш // Ямде лий. 1986. 15 март.
13632	Лӱмлӧ еҥ-влак * III степенян Кутузов орден Александр Невский орден Йошкар Тисте орден Йошкар Шӱдыр орден Чемоданов С.И. — генерал-майор, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13633	Лӱмлӧ еҥ-влак * Актуганов А.Н. — технике шанче кандидат, доцент.
13634	Лӱмлӧ еҥ-влак * Акцорин Виталий Александрович — филологий шанче кандидат.
13635	Лӱмлӧ еҥ-влак * Александров А.К. — философий шанче кандидат.
13636	Лӱмлӧ еҥ-влак * Александров Алексей Константинович — педагогике шанче кандидат.
13637	Лӱмлӧ еҥ-влак * Алметева (Изинкина) Ирина Витальевна — историй шанче кандидат.
13638	Лӱмлӧ еҥ-влак * Антипин А.Я. — историй шанче кандидат.
13639	Лӱмлӧ еҥ-влак * Артюшов Анатолий Андрианович — РСФСР-ын сулло юристше.
13640	Лӱмлӧ еҥ-влак * Асланов Леонид Арсентьевич — МАССР-ысе ялозанлыкын сулло пашаеҥже.
13641	Лӱмлӧ еҥ-влак * Бадьин П.Г. — ученый.
13642	Лӱмлӧ еҥ-влак * Баженова А.В. — ВДНХ-ан бронза медальже дене палемдалтын.
13643	Лӱмлӧ еҥ-влак * Баландин Аркадий Иванович (1936-1987) — филологий шанче доктор.
13644	Лӱмлӧ еҥ-влак * Берникова Зоя Васильевна — Марий Элын Калык артистше.
13645	Лӱмлӧ еҥ-влак * Богатырев Г.А. — медицина шанче кандидат.
13646	Лӱмлӧ еҥ-влак * «Бойысо суаплан» медаль Смоленцев Виталий Александрович — Афганистанысе сарын участникше.
13647	Лӱмлӧ еҥ-влак * Бушков Р.А. — историй шанче кандидат.
13648	Лӱмлӧ еҥ-влак * Василенко Н.Я. — артист.
13649	Лӱмлӧ еҥ-влак * Васюков Иван Арсеньевич — Марий Эл Республикын сулло юристше.
13650	Лӱмлӧ еҥ-влак * Веденькин А.Ф. — филологий шанче кандидат.
13651	Лӱмлӧ еҥ-влак * Венценосцев Ю.Н. — технике шанче кандидат, доцент.
13652	Лӱмлӧ еҥ-влак * Виногоров В.П. — Марий Эл Республикысе ялозанлыкын сулло пашаеҥже.
13653	Лӱмлӧ еҥ-влак * Гаврилова Валентина Григорьевна — марий йылмызе, филологий шанче кандидат, доцент.
13654	Лӱмлӧ еҥ-влак * Гордеев Федор Иванович — марий йылмызе, филологий шанче кандидат, профессор, МАССР-ын сулло шанче пашаеҥже.
13655	Лӱмлӧ еҥ-влак * Григорьев Валерий Помбеевич — Марий Эл Республикын сулло артстше.
13656	Лӱмлӧ еҥ-влак * Диянская (Киткаева) Г.П. — педагогике шанче доктор.
13657	Лӱмлӧ еҥ-влак * Долгова (Яковлева) Зинаида Васильевна — МАССР-ын Калык артистше.
13658	Лӱмлӧ еҥ-влак * Домрачев Василий Валерианович — Марий Элын Калык артистше, актер, драматург, режиссёр.
13659	Лӱмлӧ еҥ-влак * Заболотских Геннадий Харитонович — РСФСР-ын сулло эмлызыже, Марий Элын тӱҥ йоча хирургшо.
13660	Лӱмлӧ еҥ-влак * Иванова Лидия Дмитриевна — Марий Эл Республикын сулло туныктышыжо.
13661	Лӱмлӧ еҥ-влак * Илларионова Галина Александровна — Марий АССР-ын сулло артистше.
13662	Лӱмлӧ еҥ-влак * Каменщиков В.А. — МАССР-ысе ялозанлыкын сулло пашаеҥже.
13663	Лӱмлӧ еҥ-влак * Каширская З.И. — РСФСР-ын сулло школышто туныктышыжо.
13664	Лӱмлӧ еҥ-влак * Комелин С.П. — МАССР-ын сулло туныктышыжо.
13665	Лӱмлӧ еҥ-влак * Кособоков Геннадий Иванович — ялозанлык шанче доктор, проофессор.
13666	Лӱмлӧ еҥ-влак * Ленин орден Баронов Алексей Владимирович — медицине шанче доктор.
13667	Лӱмлӧ еҥ-влак * Ленин орден Купсольцева З.В. — Ленин орденын кавалерже.
13668	Лӱмлӧ еҥ-влак * Ленин орден Целищева Е.Н. — Ленин орденын кавалерже, туныктышо.
13669	Лӱмлӧ еҥ-влак * Маков А.Н. — артист.
13670	Лӱмлӧ еҥ-влак * Максимов Валерий Николаевич — марий йылмызе, филологий шанче кандидат, доцент.
13671	Лӱмлӧ еҥ-влак * Медикова Маргарита Егоровна — Российын сулло артистше, Марий Элын Калык артистше.
13672	Лӱмлӧ еҥ-влак * Москвина Елизавета Фёдоровна — МАССР-ын сулло туныктышыжо.
13673	Лӱмлӧ еҥ-влак * Моторова Анастасия Егоровна — Марий Эл Республикысе ялозанлыкын сулло пашаеҥже.
13674	Лӱмлӧ еҥ-влак * Паша Йошкар Тисте орден Егошин.
13675	Лӱмлӧ еҥ-влак * Паша Йошкар Тисте орден Конаков П.П. — Паша Йошкар Тисте орденын кавалерже.
13676	Лӱмлӧ еҥ-влак * Паша Йошкар Тисте орден Назаров И.С. — Паша Йошкар Тисте орденын кавалерже.
13677	Лӱмлӧ еҥ-влак * Паша Йошкар Тисте орден Пушкарев Д.С. — Паша Йошкар Тисте орденын кавалерже.
13678	Лӱмлӧ еҥ-влак * Пенгитов Н.Т. — филологий шанче кандидат, профессор.
13679	Лӱмлӧ еҥ-влак * Пертюков Александр Александрович — экономике шанче кандидат.
13680	Лӱмлӧ еҥ-влак * Попов В.М. — медицина шанче доктор, профессор.
13681	Лӱмлӧ еҥ-влак * Порфирьев С.Г. — технике шанче доктор, профессор.
13682	Лӱмлӧ еҥ-влак * «Почёт Тамга» орден «Паша ветеран» медаль «Чапле пашалан.
13683	Лӱмлӧ еҥ-влак * Россыгин Илья Иванович — Марий Элын Калык артистше.
13684	Лӱмлӧ еҥ-влак * Саввина Венера Гавриловна — МАССР-ын Калык артистше.
13685	Лӱмлӧ еҥ-влак * Садовин A.M. — МАССР-ын сулло туныктышыжо.
13686	Лӱмлӧ еҥ-влак * Сапеев Г.С. — историй шанче кандидат.
13687	Лӱмлӧ еҥ-влак * Сатеран М.П. — артист.
13688	Лӱмлӧ еҥ-влак * Светлаков Н.М. — МАССР-ын сулло школышто туныктышыжо.
13689	Лӱмлӧ еҥ-влак * «Севастопольым аралымылан» медаль Захаров Тимофей Захарович — 1853—1856 ийласе Крым сарын участникше.
13690	Лӱмлӧ еҥ-влак * Старостин П.Н. — историй шанче кандидат.
13691	Лӱмлӧ еҥ-влак * Тайгильдин Георгий Валерьянович — Марий Эл Республикын сулло сӱретчыже.
13692	Лӱмлӧ еҥ-влак * Тойдыбекова Л.С. — филологий шанче доктор.
13693	Лӱмлӧ еҥ-влак * Токтаулов А.А. — Марий Элын сулло врачше.
13694	Лӱмлӧ еҥ-влак * Хлебников Алексей Васильевич — историй шанче доктор, профессор.
13695	Лӱмлӧ еҥ-влак * Хорошавина Т.А. — экономике шанче кандидат, доцент.
13696	Лӱмлӧ еҥ-влак * Царегородцев Сергей — Марий Эл республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже.
13697	Лӱмлӧ еҥ-влак * Четкарев К.А. — филологий шанче кандидат.
13698	Лӱмлӧ еҥ-влак * Шабыков А.И. — экономике шанче кандидат.
13699	Лӱмлӧ еҥ-влак * Шарнин Л.М. — технике шанче доктор.
13700	Лӱмлӧ еҥ-влак * Яковлева Алевтина Лазаревна — Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже.
13701	Лӱмлӧ еҥ-влак * Ямбердов Иван Михайлович — марий сӱретче.
13702	Лӱмлӧ еҥ-влак * Янгабышев B.C. — МАССР-ын сулло артистше.
13703	Лӱмлӧ композитор-влакын моктымышт Сапаевым куандара да ынде тудо икмыняр пачаш шукырак тыршаш тӱҥалеш.
13704	Лӱмлӧ композитор, музыкант-влак тиде учебный заведенийыште пашам ыштеныт.
13705	Лӱмлӧ швейцар педагок Песталоцци дене палыме лийме деч вара, Тереза йоча шамычым ончаш тӱҥалеш.
13706	Лӱм Лӱмыштыжӧ поэтын илышыж нерген ойлалтеш.
13707	Лӱм Миссисипи лӱм француз Messipi гыч лектеш.
13708	Лум мутан сочетанийым алмаштымыж годым але лум мут почеш каласалтмыж годым пале мут предложенийын моло членжат лийын кертеш, мутлан: 1) Подлежащий: Пижаман да костюман – влак пристань турасе буфетыш, киоскыш керылтыт.
13709	Лӱммут дене кылдалтмышт годым отрицательный олмештышмут-влак огыт вашталт, ойлончышто определений лийыт, мутлан: 1. Мемнан чонышто ок лий нимогай ойгыжат!
13710	Лӱммут деч посна кучылталтше чотмут ойлончышто тӱрлӧ лиеш.
13711	Лум мут ончылно определений семын кучык форма кучылталтеш, мутлан: ош куэ, шем упш, ужар лышташ, кошар тоя.
13712	Лӱммут ончылно рашемдык семын кӱчык формо кучылталтеш, мутлан: ош куэ, ужар лышташ, шем чодыра, кошар тоя.
13713	Лӱммут ончылно чотмут ок вашталт.
13714	Лӱммутын кок чотысе кум лицаже уло (а лица сынже - кудыт), мутлан: Лӱммутын икымше лицаже ойлышо еҥын настажым ончыкта: мыйын кнагам, мемнан кнага.
13715	Лӱммутын кокымшо лицаже, ойлышо еҥ кӧ дене кутыра, тудын настажым ончыкта: тыйын пӧртет, тендан пӧртда.
13716	Лӱммутын лицаже Лӱммут чот да вочмык дене вашталтме семынак лица денат вашталт кертеш.
13717	Лӱммутын множественный чот сынжым ышташ -влак, -шамыч, -мыт, -ла супикс-влак кучылталтыт.
13718	Лӱммутын чотше гыч наста мыняр улмым пален налына.
13719	Лӱммутын чотше Лӱммутын кок чотше уло: единственный да множественный.
13720	Лӱммутын ышталтмыже Ик мутвожан лӱммутым тӱҥ лӱммут маныт, мутлан: ола, ял, пӧрт, вуй, кид.
13721	Лӱммутыш лица супикс ешаралтеш гын, лӱммутым мыйын, тыйын, тудын, мемнан, тендан, нунын олмештышмут-влак деч поснат ойлаш лиеш, мутлан: тыйын ачат - ачат, нунын пакчашт - пакчашт.
13722	Лӱм нерген Радиом колыштшо-влак коклаште йодыштмаш эртаралтын, кузе тиде пайремым лӱмдаш.
13723	Лӱм нерген тыгай легенде.
13724	Лумӱдыр дене пырля кошташ тӱҥалмыж дене Коча эше шке веле пӧлекым пуэда.
13725	Лумӱдыр дене эре пырля улеш.
13726	Лумӱдыр Йӱштӧ Кугызан уныкаж семын тудлан йоча-влак дене кутыраш, модаш полша.
13727	Лумӱдыр (руш. Снегу́рочка) — У ий пайремысе персонаж, Йӱштӧ Кугызан уныкаже.
13728	Лӱмым Кугэҥер эҥер пуэн.
13729	Лӱмым Минданао отро деч налын.
13730	Лӱмын возымо уставной грамот тыге кӱштен: «… А кӱштем татар ден черемис -влаклан тӱрлӧ арверым ужалаш да вашталташ, той да кӱртньӧ, вулно да вӱдвулно, пушко аярым огеш лий …».
13731	Лӱм этимологий Оласе лӱм «Китеж» Владимир велысе акрет Кидекше сола пуыш.
13732	Лӱм 日本語 (Япон йылме) Япон йылмым тӱняште кок тӱрлын лӱмдат.
13733	"лӱҥгалте да пӧрд") — кумдан шарлыше семтолкын, 1950 -ше ийлаште УАШышто шочын, рок-семын ик тӱрлыкшылан шотлалтеш.
13734	Луо, коло, кумло, нылле, Витле, кутло, шымлу.
13735	Лупповын "Чодыра сем", "Замок Шеремета", "Кӱрылтшӧ пайрем" - кум балетше гыч сем-влакым, ужашын-ужашын налын, иктыш чумырымо.
13736	Лупш сӱанмарийым уло кумыл дене кушташ, сӱанватым чӱчкаш таратен.
13737	«Лупш шöрынан, илыш йыжыҥан» манмыла, писатель шке геройжым тÿрлö корно савыктышла гоч вÿден наҥгая.
13738	Лутошкин Иван Егорович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13739	Лутошкин Николай Дмитриевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13740	Лучко ий ойлымашыже-влак тушто тарваныде киеныт.
13741	Луымшо верыште Качырынола гыч «Лос быдлос Коммандос» лӱман команде.
13742	Л. Ш. Арсланов тюрк йылмым гына огыл шымлен, тыгак тудо финн-угор йылмышанчышкат кугу надырым пыштен.
13743	Лывырге йылме, устан чонымо ой первый корнылаштак куанле шÿлышым шочыктат: Ой, моткоч шÿмем куанен, кумылем Лывыртен пырткалта.
13744	Лывырге магнит диск (дискете).
13745	Лывырге магнитдиск ( ) — информацийым аралыше пластик тыртыш явала; тыртышын кок могырышкыжат магнит варшым шӱрымӧ, тыгайымак аудио- ден видеокассетылаштат кучылтыт.
13746	Лыжган мутлана, шкенжым чием шотыштат пеш арун да чаткан куча.
13747	Лыкын – лукын йоҥгалтше, шымле шым савыртышан ший йÿкшӧ – сылнымут образ.
13748	Лысенков Пётр Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13749	Лыстий, нал да клатыш луктын шуо, мариетын аныражым адак енлан ит шаркале; кум тенге окса вудыш кайыш.
13750	Лычий нуным кулеш ынеж кодо, нуным налаш толеш.
13751	Лычийын ордыж ялыш марлан каймыже огеш шу гынат, нимом ыштен огеш керт: тудын чыла воляже, ушакылже шке кидыштыже огыл.
13752	Людвиг ван Бетховен Людвиг ван Бетховен – немыч композитор да пианист.
13753	Людвиг пеш писе, чожга айдеме лийын.
13754	Людвиг улшо чыла тӱрлӧ жанрыште возен.
13755	Людик йылме — людик - карел субэтнос-влакысе наречий.
13756	Людик йылмысе тиште-влак : 750px Латин тиштер негызеш кызытсе людик тиштер латин тиштер гыч 21 буква (C, Q, W, X, Y деч посна) да икмыняр ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
13757	Людмила Гурченко 1935 ийын 12 Кылме Харьковыште шочын.
13758	Людмила Иванова молын семынак утларакшым хорышто мурен.
13759	Людмила Иванова (шолаште) Валерий Петров дене пырля мура.
13760	Людмила Ивановна Марий АССР Морко район Кумужъял ялеш 1955 ий ага тылзын 17 кечыштыже шочын.
13761	Людмила Ивановна марий йылмын вияҥме корныжым чын умылен моштышо шанчызе семын палдарна.
13762	Людмила Николаевна Марий опер да балет театр денат кылым куча.
13763	Людмила Олимпий резерв школышто шинчымашыжым шуарен. 2010 ийыште ӱдыр-влак кокласе тӱнямбалсе чемпионатыште шке вийжым терген.
13764	Люсенер ялыште (Арбор), Марий Тӱрек кундемыште туныктышо ешыште шочын.
13765	Лютеран черкысе кумалтышын ик ойыртемже тыгай: кумалаш толшо-влак шке гыч шуко чоклат, Юмым чапландарен, тудлан тауштен да удыл йодын тÿшкан мурат.
13766	Ляпустин Сергей Васильевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13767	Ляшкин Аркадий Инокентьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13768	Ляшкин Василий Демидович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13769	Ляшкин Степан Иннокентьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13770	М. 1998 Символ-влак Ойып Йошкар-Олан кызытсе ойыпшо Кугыжаныш геральдик реестрыш пуртымо.
13771	Мöнгö гыч намийыме тÿҥ кочкышым, сырам, чевер муным, салмамуным пурлын пелештыме.
13772	Мöнгö гыч полышым вучен киен огыл.
13773	Мöҥгешла, А.Арбузова «Жестокие игры» пьесыж почеш шындыме спектакльыште Терентийын образышке келге драматизм шÿлышым пурта.
13774	Мöҥгешла, тендан воктене кö уло, тиде кечын чылаштымат туге чот йоратыза, кузе нигунам йöратен огыдал!
13775	Мöҥгышкыжö эре серышым возен шоген.
13776	Мöнгыштыжö улмыж годым кÿслем шокташ, сÿретлаш йöратен.
13777	Мÿшкыран ÿдырамаш-влак шукырак жап яндар южышто лияш тыршеныт: кечын волгыдыжо азалан тазалыкым пуа манын ÿшаненыт.
13778	Мÿшкыржат шужен, чияш вургемжат уке… Телым уремыште кылма.
13779	Мÿшкырыштыжö шöртньö нимат уке улмаш.
13780	Мавензи сорлыклалтын 1912 ийыште гына.
13781	Магадан вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
13782	Магадан ( ) - Российыште ола, Магадан велын кучем рӱдыжӧ.
13783	Магнитогорск — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
13784	Мадагаскар тӱнямбал отро-влак коклаште кумдык дене нылымше верым айла.
13785	† * Мадар лесхоз илем ( ) — пытыше илем.
13786	† * Мадар лесхозын подсобный хозяйствыже илем ( ) — пытыше илем.
13787	† * Мадар осмолучасток ( ) — пытыше илем.
13788	† * Мадар тупик илем ( ) — пытыше илем.
13789	Мадлен дене чеверласаш черкыш кум тÿжем утла еҥ толын.
13790	Мадонно Мадонно (Чын лӱмжӧ: Мадонно Луизе 'Веронике' Чикконе Ричи, ) ( ) тиде Америкысе мурызо.
13791	Мазама ( ) – Америкыште пӱчӧ-влак йамагат гыч изи (M.
13792	Мазуров Александр Данилович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13793	'Май водын колын шӱшпык йӱкым,' 'Поэт, йӱд омыжым монден,' 'Возен кужу, йомартле стихым,' Изи сур кайыкым моктен.
13794	Майков Андрей Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13795	Майков Степан Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13796	Май кыдалне тыгай кагаз шочын: «1938 ий 13 майыште мый, МАССР НКВД УГБ-се 3-шо отделын оперуполномоченныйже Минеев, №-ан (номерже ончыкталтын огыл) дела шотышто следственный материалым ончен лекмек да гр.
13797	Май мучаште МАО-со Писатель ушемын икымше конференцийже ныл кече пашам ыштен.
13798	Майоров Иван Осипович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13799	Майоров Иван Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13800	Майоров Фёдор Емельянович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13801	Май пайремым шукертсек палемдаш тӱҥалыныт.
13802	† * Майский ( ) — пытыше посёлко.
13803	† * Майский чодыра участок ( ) — пытыше илем.
13804	«Майтук» (1927) ойлымашыште Ломберский самырык йöратыше-влакым чевер саска дене танастарен возен.
13805	Майтукым Васлий деч йÿкшыктараш манын, мом гына мужедше-влак ыштен огытыл: «Шÿведыш шинчалым Майтуклын йÿкташ толашат.
13806	Майыште 1862 ийыште Лев Николаевич депрессий ден черланыше,врач шамыч рекомендаций почеш кая башкирсский Каралык хуторыш,Самарский губернийыш, чтобы лечитлялташ у модный тудо жапыште кумысолечений метод дене.
13807	Май эрдене мӧҥгеш ошкыл толеш шке элышкыже сеҥымаш дене лӱддымо салтак.
13808	Макаров Александр Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13809	Макаров Анатолий Ильич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13810	Макаров Василий Петрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13811	Макаров Вениамин Семёнович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13812	Макаров Михаил Семенович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13813	Макаров Николай Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13814	Макаров) чолгалыкым ончыктеныт, кумшышт гын акрет годсо мастарлыкым арален коденыт, тудым кызыт моштен кучылтыт да шарен шогат.
13815	Макарсола – курык сереш, ужар садер лоҥгаш верланыше ик уреман изи ял.
13816	Макарсолан эргыже Морко поселко ден Шеҥше села кокласе кугорно кок велнат шем чодыра.
13817	Макарсола ял деке ушалтын.
13818	М.А. Кастрен лӱмеш финн премийын лауреатше (2005).
13819	Мак Дональд Харрис Роман херма (атхенеум, 1981) относитлялтеш ли вай деке ли-по лӱм дене, ссылаясь ик шкенжын стихотворенийже гоч и отчет, описыватьлыше тудын колмыжым.
13820	Маке нӧшмӧ дене тӱрлӧ кочкышым ямдыленыт.
13821	Маклаков Николай Захарович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13822	Макма́т ( «mʊħɑmmæd» гыч — Чаплыме) — араб пӧръеҥ лӱмжын марий калыкыште кучылтмо вариантше.
13823	Макринан кечын игече могай – шыжат тугай лиеш – маныныт.
13824	Максим 26 январьыште Озан гыч серен, весыжым Арзамас гыч серен 26 деч вара».
13825	Максим Горький Максим Горький – тиде Алексей Максимович Пешковын литератур псевдонимже (16 (28) март 1868 ийын, Угарман, Россий империй — Моско вел, СССР) – руш писатель, прозаик, драматург.
13826	Максим дене пырля Яша Стрельников лӱман рвезат тунемын.
13827	Максимов Алексей Максимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13828	Максимов Валерий Николаевич.
13829	Максимов Григорий Максимович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13830	Максимов Леонтий Максимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13831	Максимов Павел Петрович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13832	Максимов Сергей Степанович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше, самодеятельный сӱретче.
13833	Максимов Фёдор Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13834	Максим, старший лейтенант, ротын командирже, 1944 ий 14 августышто мÿндыр Литващте вуйжым пыштен.
13835	Максим Элнетыште шкеж нерген моткочак поро шарнымашым коден.
13836	Макс Майнын илышыже да творчествыже Макс Майн да тудын ӱмыргорныжо Макс Майн (Степанов Максим Степанович) Марий Эл Республика, Медведево районысо Непотсола ялеш 1914 ий 8 сорла тылзын шочын.
13837	Малат нуно герой- влак коклаште, Сеҥымашым коденыт мылам..
13838	Мален колтен але уке - тиде ок умыло, но микроомо годым аварий лӱдыкшӧ уло.
13839	Малика коваштат тушкак куснен – йыгыре улшо пачерыште ила.
13840	Малинина Н. Лўмлӧ поэтым чапландарыме // Шернур вел. 2005. 1 апр.
13841	Малинина Р.А.) * Мо тугай причастий?
13842	Малинин Даниил Семёнович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13843	Малинин Николай Михайлович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13844	Малинин Павел Фёдорович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13845	Малинин Фёдор Григорьевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13846	Малинкина Надежда Сергеевна — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13847	Малинов Варсунафий Григорьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13848	Малинов Иван Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13849	† * Малиновка ( ) — пытыше ял.
13850	Малме годым вуйторык паша ыштымыжым иземда.
13851	Малме годым ик шинчашт почмо лийын кертеш.
13852	Малме жап Айдемын да южо янлык-влакын омышт икмыняр ужашлан пайлалтеш.
13853	Малмыж кундем) кнагам савыктыме.
13854	Малмыж кундем * Кугу Кетек ( ) — сола * Кӱанэҥер ( ) — ял.
13855	Малмыж кундемын рӱдыжӧ.
13856	Малмыжский край» (Полтыш - марий он.
13857	Малов Еразум Михайлович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13858	Малов Михаил Сергеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13859	Малов Павел Осипович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13860	Малтыме мурым тÿҥ шотышто ава мурен, коклан – шольо-шÿжарыштат.
13861	Малымыж годым пошырна, омо лугыч тöрштен кынелеш.
13862	Малышев Валерий Данилович — I степенян Ачамланде сар орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13863	Малышев Иван Павлович — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13864	Малышев Иван Павлович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13865	Малышев Илья Яковлевич — III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13866	Мальков Виктор Кириллович — кок II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13867	Мальцев Василий Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13868	Мальцев Василий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13869	Мальцев Василий Сергеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13870	Мальцев Николай Сергеевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13871	Мамадыш кундем * ( ) — ял.
13872	Мамаев Алексей Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13873	Мамаев Иван Иванович — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13874	Мамаев Иван Сергеевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13875	Мамаев Парфен Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13876	Мамаев Степан Васильевич — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13877	«Маменькины сынки» 1953 ийыште Венецианский кинофестивальыште «Серебряный лев» премийым налын, да, эн сай шкешотан сценарий манын, «Оскар» премийлан номинироватлен.
13878	…Манешлан гын – эрык.
13879	Манеш-манеш почеш айдеме тунемалтме жап деч эррак помыжалтеш гын - мален ок тем.
13880	Манеш-манеш почеш тиде пайремым студент-влак шонен шуктеныт.
13881	Манисе ( ) — Касвел Турцийыште ола да Манисе ильын чыла кундемже.
13882	Манме семын, нимогай комментарият ок кÿл.
13883	Манси йылме гыч кусарыме пашаже * Тарханов А. Кедр нерген мут // Родо-тукым улына.
13884	Манси йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе манси тиштер 1937 ийыште пеҥгыдемдалтын. 1950 да 1980 ийлаште тушко икмыняр буква ешаралтын.
13885	Манылов Александр Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13886	Манын гына огыл, шÿмбел шотешак ужын.
13887	!) маныт, а вашеш «Воистину воскресе!»
13888	«МАО-лан 15 ий» юбилей сборникыште Совет власть жапыште музыкын вияҥ толмыж нерген обзорым ыштен.
13889	Марамзин Афанасий Федорович — кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13890	Марафон куржталмаштат, ече дене коштмаштат, пауэрлифтинг денат тиде чолга ӱдырамаш моткоч кугу кӱкшытыш шуын.
13891	«Марбиофарм» -витамин заводышто 50 ий утла тӱрлӧ пашам шуктен шоген.
13892	Маргарита пелашыже пеш проста, кутыраш кумылзо, поро ÿдырамаш.
13893	Маргосуниверситетыште тунемын, но тунем пытарен огыл, пелашыже дене пырля Байконурышко кая.
13894	МарГУ-со марий отделенийыште тунемше студент-влаклан.
13895	Марда кресаньыкынат илышыже эре вашталт толын, икмыняр «пиаланже» кулакыш савырнен гын, утларакше эре йорлешт толын.
13896	«Мардеж» балладыште пӱртӱс вият мемнан салтак-влаклан полша манын, автор ончыкта.
13897	Мардеж ден шуэ йӱр пустынь формым ыштен.
13898	Мардеж писе, мо писе — писырак ме улына..
13899	Марешин Александр Михайлович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13900	Марешин Алексей Михайлович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
13901	Марием уке гынат, улмо семынак илаш кӱлеш.
13902	Мариец посёлко деке ушалтын.
13903	Мариец ял шотан илемын рӱдерже.
13904	Марий автоном вел 1920 ийыште Кылме тылзын 4-шо кечынже Марий автоном велым ыштыме нерген декретым луктыныт.
13905	Марий автоном вел кум контоныш шеледалтын: Йошкаркакшан (Краснококшайский), Чыкма (Козьмодемьянский) да Сернур (Сернурский).
13906	Марий автоном вел кум контоныш шеледалтын: Йошкаркакшан (Краснококшайский), Чыкма (Козьмодемьянский) да Шернур (Сернурский).
13907	Марий автоном вел — территориал вел, ССРУ -н ужашыже.
13908	Марий автономий областьлан пӧлеклалтше "Икымше март" почеламутшым шочмо йылмыж дене лудын пуэн.
13909	Марий автономий областьым негызлыме деч ончыч Кужэҥер кундемын мландыже Вятский губернийын Уржум уездын Кораксоласе, Ирмучашысе, Коҥганур да Шернур волостьлаште лийын.
13910	Марий автономий областьым чоҥымеке, кызыт У Торъял кундемыш пурышо илмывер-влак тунам Сернурский кантоныш ушненыт.
13911	Марий автономийым ыштыме дене марий йылме кугыжаныш статусым налын.
13912	Марий автономийыште кÿкшö постым пуэныт. 1921 ий январьыште ВЦИК Президиумын пунчалже почеш тудо Марий автономный областьын Ревком составышке пурен.
13913	Марий автономный областьым почмо нерген куан уверым налмек, Я. Майоров Йошкар-Олаш толеш, тыште тудын илышыштыже йöршеш у йыжыҥ тÿҥалеш.
13914	Марий автоном областьыште туныктымо системым шыҥдарымаште тудын надырже моткоч кугу. 1937-ше ийыште репрессийыш логалын.
13915	Марий автор формо шотышто у ошкылым ыштен.
13916	Марий автор формо шотышто чынак у ошкылым ыштен.
13917	Марий Адымашял дене пырля ик пырляштарыме Йыр ялыш савырненыт.
13918	Марий айдеме кеч-кунамат пÿртÿсыштö лийын шогышо вашталтышлан келшышын шке озанлык сомылжым тöрлен.
13919	Марий айдемын тужвал тӱсшат, чурий сынжат утларак монголлан келшышын вияҥын.
13920	Марий але руш йылме кабинетлаш пурашат ок лий, вер уке.
13921	† * Марий Аппак ( ) — пытыше ял.
13922	Марий Аппак ял дене пырля ик пырляштарыме Аппак ялыш савырненыт.
13923	Марий Арти (Пантелейково) ялыште талукат пеле годым вате-марий пырля туныктеныт.
13924	Марий АССР 1936 ийыште Теле тылзын 5 кечынже Марий АССР-ыш савырыме.
13925	Марий АССР Верховный судын президиумжо тиде шоя приговорым 1956 ий 27 августышто кораҥден.
13926	Марий АССР-ын Калык артистше лӱмым нумалеш.
13927	Марий АССР-ын сулло артисткыже ( 1981 ий), Марий Эл Республикын калык артисткыже ( 1991 ий), Йыван Кырла лÿмеш театральный премийын лауреатше ( 2001 ий).
13928	Марий вате курык серыш, Эн чонгашкыжак, кÿзен, Шонгешталтше Обь энерыш У йыдалжымак шолен… а шымакшым, вуй гыч налын, Шартне укшышы сакалта, Мане: «Тек мардеж пуалын, Обь вÿдводыжлан чикта!.
13929	Марий вате тидым ужо, Куаналын шыргыжале: «Чевер кечын эрге лийже,»- Эркын тудо пелештале.
13930	Марий ватын вургемже гыч налме деталь-влак полшымо дене идалык пагытын ойыртемже почылтеш, сылне метафор-влак почеламутлан ойыртемалтше сыным пуат, «илыше» тӱсаным ыштат.
13931	Марий вера ден чимарий йӱлалан ӱшаныше-влакын пайрем радам ойыртемалтын.
13932	Марий Викитекыште текст-влакым вераҥдыме годым кажне текстшым «Meadow Mari» категорийыш пуртыман.
13933	Марий-влак йӱдым маленыт, чесым эрдене ямдылаш тӱҥалыныт, да кечывал гутлаште ӱстелым погеныт.
13934	Марий-влак коклаште * 1910 - Василий Элмар ( Козырев, Василий Сергеевич ).
13935	Марий-влак коклаште икымше класслан у букварьым ямдылыме шотышто Илья Михайловичат конкурсыш ушнен улмаш.
13936	Марий-влак колышым изарнян огыт тойо, тиде кече неле, вÿран кечылан шотлалтын.
13937	Марий-влак колышын чонжо нылле пайрем деч вара эрелан вес тÿняшке вонча манын ÿшаненыт.
13938	Марий-влак Кукаркакугызан, Чумбылатын да Акпатырын шӱгарлашкышт кумалаш да надыр пуаш коштыт.
13939	Марий-влак нерген икымше гана X курымышто (961 ий) возымо: хазар каган Иосиф шке серышыштыже тудлан йозакым тӱлышӧ калык коклаште «цармис» манын ончыкта.
13940	Марий-влак ошкӱм йӧратат, тудо эркын да шыман шокшым пуа.
13941	Марий-влак руш-влак дене ик кугыжанышыште илат, сандене шанче, эртымгорно, тӱвыра гыч шуко терминыште «Руш» мут пелен «Русский» мутым кучылташ логалеш: * Руш — эрвел славян калык.
13942	Марий-влак садак кӱсотыш кумалаш коштыныт.
13943	Марий-влак ты кушкыжмын кечывал деч вара чесым поген, юмылан пелештеныт.
13944	Марий-влак тыште шке илымверыштым чоҥеныт, эҥер лӱм дене ялымат лӱмдаш тӱҥалыныт.
13945	Марий-влак урым кучымо годым чӱчкыдын мутык пикшым кучылтыныт – тыгай пикш урын коваштыжым шӱтен огыл, но янлыкым аҥыртараш але пушташ ситен.
13946	Марий-влак шке кугезе годсо йÿлам арален коденыт.
13947	Марий-влак шке ял лÿмыштым вашталтынешт, тидын нерген законым нуно вождьын шке кидше гычак налаш шонат.
13948	Марий-влак школышто марий йылме дене тунемаш лийшаш.
13949	Марий-влакым Кугыжаныш поянлык министерстве кидыш пуымо ( 1906 ий марте).
13950	Марий-влакым шегыремдымаш Кугезе марий -влакын первобытный илышышт пеш эркын шаланен.
13951	Марий-влакын колымаш илыш пытыме дене кылдалты огыл.
13952	Марий-влакын феодал ушемышт лийын, кызытсе Марий Тӱрек кундемын ужашыже тушко пурен.
13953	Марий-влакын шке семын мландыштым аралымышт южгунамсе сарым шарныктыме кредалмашкат савырнен.
13954	Марий-влак Юлын кок серыштыже иленыт.
13955	Марий-Возжай кыдалаш школым тунемын пытарымеке, Йошкар-Олашке тӱвыра да сымыктыш колледжышке эстрада пӧлкашке тунемаш пурен.
13956	Марий возыктышын вияҥмаште икымше марий грамматикын верже нерген.
13957	Марий вургемым – тÿрлымö тувырым – чиен кая, вуйыштыжо – ший окса дене сöрастарыме шымакш.
13958	Марий глаголын вий-куатше // Ончыко.
13959	Марий да лишыл кундемлаштат тыгай, «ча» тамган топоним-влак койыт: Чакмарий, Чыкма, Чукша, Чарла (ожсо Йошкар-Ола), Виче, молат.
13960	Марий да мордва йылмылаште согласныйын кучылтмаш, финн-угор йылмылаште гласныйын гармонийжым нергела («Происхождение редуцированных гласных в языках Волго-Камья», «Суоми мландыште марла кутырат», «К проблеме гармонии гласных в финно-угорских языках»).
13961	Марий диаспоро — Марий мланде деч посна марий илыме верла да марий тӧнеж-влак.
13962	Марий еҥ кеч-могай пайремымат шке ешыж дене гына огеш эртаре, садак родыжо-влакым, пошкудыжым пагален ÿжеш.
13963	Марий ешеш мый шочын кушкым.
13964	Марий ешыште азам утларакше мончаште ыштеныт.
13965	Марийже Владислав Виногоров дене пырля Максим эргым куштат.
13966	Марийже лагерь гыч толмеке, Анушлан пеш кугу куан лиеш.
13967	Марийжылан шканже шонаш, умылаш эрыкым пуа.
13968	…Марийжым тюрьмаш петырен шындымек, Татьяна Алексеевна Чавайн 1937 ий августышто ныл икшывыж дене Морко районыш, Чавайнурыш, илаш каен.
13969	Марийжын кӱштымыж почеш колхозыш ок пуро, единоличник лийын кодеш.
13970	Марийжын суртыштыжо кул семын илаш Саскавийланат йöсö, но Йынашым йöратымыжлан кöра тудат пеҥгыде чонан Петр ден Оксиналанат алал кумылым ончыкташ тырша.
13971	Марий интеллигенцийын кумылжым тарватыш.
13972	Марий йӱла- Ойӧрӧ.
13973	Марий йӱлаште «ава» мут дене мландым, тӱнямат лӱмден кертыт.
13974	Марий йылмат тидым моткоч раш ӱшандарен ончыкта.
13975	Марий йылме да литератур, руш йылме да литератур дене преподаватель» квалификацийым налын.
13976	Марий йылме да литературым Русинова Лилия Ивановна туныкта, марий калыкын тӱвыра да эртымгорныжо (ИКМН) предметым Анисимов Аркадий Кузьмич туныктен, кызыт сулен налме канышыш лектын.
13977	Марий йылме дене кылдалтше Марий радиошто передачым вуден шоген.
13978	Марий йылме дене молитва шомак кöргышкö шыныже манын кумалыт… Тидлан верчынак священникат шке черке мутшым, проповедьшым рушла йылме денат, марла йылме денат каласа…» Унчо школышто марий йылме религийын пайдажлан гына огыл кучылталтын.
13979	Марий йылме кафедрын доцентше.
13980	" Марий йылме мутерым" ( 1990-2005) ыштымаште изи огыл надырже лийын, мутер статьям Б, Й, К, Л, У буква-влаклан возен.
13981	Марий йылме нерген.
13982	Марий йылме нерген шинчымашым келгемдаш шонен, школ деч вара Марий кугыжаныш университетысе историй да филологий факультетын марий да руш пӧлкашкыже тунемаш пура.
13983	Марий йылме пример шотышто автор значенийын эн изи единицыж дене синоним–влак тÿшкам ончыкташ лиймым палемда.
13984	Марий йылме синтаксис ден специалист.
13985	Марий йылмызе-влак кокла гыч П.Ярускин 1933ийыште нине падежым ойырен.
13986	Марий йылмызе-влак шке коклаштышт Н.Т.Пенгитовым мыскара йӧре "ачаже" манын колтеныт.
13987	Марий йылмызе-влакым тӱҥ шотышто ямдылен шуктымеке, Николай Тихонович нунын ончылан научный грамматикым возаш кугу задачым шынден да шкежат тудым шукташ уло кумылын пижын.
13988	Марий йылмызе В. М. Васильев нерген.
13989	Марий йылмызе кокла гыч Куклин-латикымше наука кандидат.
13990	Марий йылмым вияҥдашлан чыла йӧнымат кучылтман манын ÿшанен.
13991	Марий йылмым виянден колтымаште, тошто марий возыктышым калык ончыко лукмаште тудын суапше моткоч кугу.
13992	Марий йылмым тунемме кумылжо самырык филологым Тарту университетын аспирантурышкыжо вÿден.
13993	Марий йылмынам пойдарымаште тиде уста туныктышын пашаже моткоч кугу: шуко книган, тунемше-влаклан пособийын авторжо.
13994	Марий йылмын илышыште верже нерген.
13995	Марий йылмын исторический фонетикыж дене кылдалтше тиде але вес йодышлан пöлеклалтше чыла статьяштыже Леонид Петрович Грузов шке шонымыжым лудшо деке тÿрыс намиен шукташ тырша да идейже чын улмым ÿшандара.
13996	Марий йылмын научный грамматикыжым возен, марий фольклорын онтологийжым чумырымо шотышто ямдылыме пашам шуктен.
13997	Марий йылмын орфографийже нерген.
13998	Марий йылмын сылнылыкше нерген // Ямде лий.
13999	Марий йылмын функционироватлымыже нерген.
14000	Марий йылмын эрвел (мантава) да кас-йÿдвел (мäндäвä) наречийлаштышт манта/мäнтä компонент 'шочмо Г. Эвайнын сылнымут пашаже (Бояринова Г. Н., МарГУ) Гурий Эвайн.
14001	Марий йылмысе падеж-влак нерген.
14002	Марий йылмышанче тӱнямбал кшыыш нолталтын.
14003	Марий йылмышанчын вияҥмыже нерген.
14004	Марий йылмыш велын лӱмжым «кӱкшӧ мланде» семын кусараш лиеш.
14005	Марий йылмышке кусараш гын, «карате-до школ гыч Кугу Корныш» семын кусаралтеш.
14006	Марий йылмыш "кидвурго дене кучедалмаш" семын кусаралтеш.
14007	«Марий йылмыште красноуфинский говорын фонетикыже»- тыге маналтеш тудын кандидатский пашаже.
14008	Марий йылмыште родо-тукым термин-влакым шымлыме историй (Андрианова Е.М., МарГУ) Кумдан палыме шанчыеҥ Г. Кармазин родо-тукым термин-влак нерген ятыр возен.
14009	Марий йылмыште тиде мутлан посна терминый ойырымаш шотышто мутланымаш кая.
14010	Марий йылмыште тиде спорттӱрлыклан посна лӱмым пуымо огыл.
14011	Марий йылмыште чот формым кузе кучылтман?
14012	Марий йылмэ лончыш (1 кыдэж), 1929 Марий йылмэ лончыш (2 кыдэж), 1929 Шанче статьяже да кнагаже-влак Марий йылмышанче тÿняш Г.Г. Кармазин 1918 ийыште толын.
14013	Марий калыкат тидепуламыр деч ӧрдыжеш кодын кертын огыл.
14014	Марий калык гын таче кечыла вӱргечым эртара.
14015	«Марий калык ила» мурыжо Марий калык погынын гимнже семын йоҥга, икымше гана тудо VIII погынышто, 2008 ийыште, «Ий полатыште» (Ледовый дворец) йоҥген.
14016	Марий калык йӱла, Юмылан кумалмаш, кундемыштына Ортодокс тынын шарлыме, калык тӱвыран вияҥмашыже тудын шымлымаште тӱҥ верым налын шогат.
14017	Марий калык коклаште поян ден йорло чынак лийын огытыл мо?
14018	Марий калык коклаште поян ден йорлын улмыштым, нунын кок турло илышыштым, ваш-ваш шогышо интересыштым Я.Элексейн умбакыже эше келгынрак ончыкта.
14019	Марий калыклан шке литератур йылмыжым ышташ кÿлмӧ нерген календарь марий илышыште икымше гана мутым луктеш да кÿлеш манме дене гына ок серлаге – тудым шке ластыклаштыже чонаш пижеш.
14020	Марий калык лиеш пиалан, Марий калык лиеш эн виян.
14021	Марий калык лудын-возен моштышо лиеш.
14022	Марий калык ойгыштат, пайрем годымат эре мурен, кеч тыге илышыжым куштылемдаш тöчен.
14023	Марий калык пале * Кунам пытартыш лышташ мландыш камвозеш - чын теле тӱҥалеш.
14024	Марий калык Семен Николаевым эн ончычак драматург семын пала.
14025	Марий калык тале спортсменкам кызытат шарна: мутлан, Шернур кундемыште Нина Петровна лӱмеш ӱчашымаш-влакым эртарат.
14026	Марий калык шуко такмакым пала.
14027	Марий калыкшын историйжым шымла.
14028	Марий калыкым ончык, волгдышко ÿжаш тÿҥале: «Кынелза, шогалза, кайышаш корно кужу вет… Почылтса, волгалтса, пычкемышым кодыза!.
14029	Марий калыкым сотемдарыше Г. Я. Яковлев нерген.
14030	Марий калыкын ÿдыржö шонен моштымыж дене, тыматле улмыж дене, шкенжым кучен моштымыж дене ойыртемалтеш.
14031	Марий калыкын виян кушкын толмыш нерген В.Элмар кугу патриотический чувство дене ойла.
14032	Марий калыкын иктыш ушнымо нерген.
14033	Марий калыкын илыш сынже, пӱрымашыже вашталтеш.
14034	Марий калыкын илышыже пеш неле лийын, садлан шуко марий Пугачовын сӧгалтымашыже годым Руш кугыжаныш ваштареш кучедалын.
14035	Марий калыкын историйже: кокла ийготан да кугурак класслаште тунемше-влаклан лудаш книга.
14036	Марий калыкын лиймыжым шочмо йылмысе диалект-влакын фонетикышт дене кылда.
14037	Марий калыкын мер пашаштыжат шке вийжым ончыкта: 7-ше марий калык погынын делегатше лийын.
14038	Марий калыкын мер толкыныштат шуаралтын: 4 ий марий калык погынын чолга еҥже лийын.
14039	Марий калыкын мурызыжо, И.С.Палантай, талант композитор, «Йывырте!»
14040	Марий калыкын национальный форман да социалистический содержаниян культурыжо кушкеш, виянеш.
14041	Марий калыкын ожнысо илышыже могай улмаш?
14042	Марий калыкын пайремжылан пöлеклалтше почеламут-влакат сералтыныт: «Тиште кече», «Талешке кече».
14043	Марий калыкын погынжылан.
14044	Марий калыкын тӱвыражым вияҥдымаште келге кышам коден.
14045	Марий калыкын, тӱвыран патриотшо семын Марий Эл Республикысе да уло финно-угор тӱня шанчын, тӱвыран вияҥмаштышт надырже серыпле.
14046	Марий калыкын тукымжо… тыландат учым шукта!»
14047	Марий калыкын уста эргыже Владимир Алесеевич Мухин (В.
14048	Марий калыкын чолга эргыже шке калыкшылан каласаш лийдыме суапле пашам ыштен коден.
14049	Марий калыкын чотшо 1725 -ше ий деч вара гына кугемаш тӱҥалын.
14050	Марий калыкын чотшо шочшо айдеме колышо деч шукырак лиймылан кӧра ешаралтын.
14051	Марий калыкын юм кучылтман медициныжым але марте шанче медицинат, этнографият юзо-влакын психологийышт да шолып шинчымашышт гоч умылтарен огытыл.
14052	Марий калылан огеш кÿл нунын деч ӧрдыжеш кодаш.
14053	Марий камерле, семӱзгар, симфоний музыклан негызым пыштен.
14054	Марий кантата-влак Марий семлызе-влак кокла гыч кантатым возымо дене Андрей Яковлевич Эшпай да моло-влак чапланеныт.
14055	Марий карт Ондри Япыкым романын тиде ужашыштыже эше тичмашынак сӱретлен шуктымо огыл; тыште тудым утларакшым кулак семын гына сӱретлыме, а пычкемыш калыкым юмын лӱм дене ондалымыже, юмын еҥ улмыж дене пайдаланымыже раш ок кой.
14056	Марий КВН-ым лач тудак шке йолташыж-влак дене пырля тӱҥалын.
14057	Марий книга издательстве повестьым 1950 ийыште савыктен луктын.
14058	Марий книга савыктыш шуко гана посна сборник дене савыктен луктын.
14059	Марий книга савыктышын редакторжо.
14060	Марий кокла гыч ик эн ончыч кÿшыл налше да марий калыкын эн икымше журналистше да редактор-издательже.
14061	Марий коммуна. 1984. 3 февр.
14062	«Марий коммуна» газет 1948 ий шыжа 12-шо кечын Дим.
14063	«Марий коммуна» газет да «Ончыко» журнал редакцийлаште тыршен.
14064	"Марий коммуна" газетлан тиде статьям Б. Данилов кусарен.
14065	"Марий коммуна" газет редакцийыште пашам тыршен ыштен.
14066	"Марий коммуна" газет редакцийыште пашам ыштымыже Институтышто икмыняр ий ыштымеке, пÿрымаш корныжо Зиновий Васильевич Учаевым «Марий коммуна» (кызыт «Марий Эл») газет редакцийыш конден.
14067	«Марий коммуна», «Марийская правда» газетла дене кылым кучен шоген. 1937 ий гыч Н.К.Крупская лӱмеш Марпединститутыште марий сылнымут курсым вӱден.
14068	«Марий коммунист-влак» 1922 ий, «Марий область ден ревкомым ыштыме нерген»-1926 ий, «Ф.
14069	"Марий коммунист", "Марий коммуна" да "Ямде лий" газетлаште пашам ыштен.
14070	«Марий коммунылан» студент-музыкант ик эн ончыч «Кӱсле йӱк» почеламутышым темлен (1957 ий 26 апрель).
14071	«Марий краевед» клубым лач тудын ойжо почеш почыныт.
14072	Марий кресаньык-влак, сотник, тархан-влак Кокшайск ола верчат чот шогеныт.
14073	Марий кугыжаныш драм театрыште ончыч актёрлан, а вара вуйлатышыланат тыршен.
14074	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лекмек, Волжск оласе 3-шо №-ан школышто туныктышылан пашам ышташ тӱҥалын, вара 7-ше да 6-шо №-ан школлаште тыршен.
14075	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лекмек, Волжск оласе 4 №-ан школышто пашам ышташ тӱҥалын – вуйлатыше мартеат шуын.
14076	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лекмек, Йошкар-Оласе 3-шо №-ан школышто руш йылме да литератур предметым вӱдаш тӱҥалын, а вара 20 №-ан школыш куснен да пытартыш ийлаште технологий колледжыште тыршен.
14077	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лекмек, Мари-Турек кундемысе Косолапово кыдалаш школышто тыршаш тӱҥалын да 32 ий тыштак пашам ыштен.
14078	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лекмек, министр-влак погынысо архив пӧлкан изирак пашаеҥже лийын.
14079	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лекмек, «Правда» совхоз партком вуйлатыше лийын. 1991-ше ий гыч Вера Александровна Марий Тӱрек кундем Мосолов лӱмеш краеведений тоштерым вуйлаташ шогалын.
14080	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лекмек, Руш-Шой кыдалаш школышто тыршаш тӱҥалын, вара Конганур школыш куснен, но икмыняр ий гыч уэш Руш-Шойыш пӧртылын. 29 ий тыршымыже моткоч кӱкшын аклалтын.
14081	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лектын, икмыняр жап политехник институтышто тыршен.
14082	Марий кугыжаныш педагогик институтын историй факультетым 1978 ийыште пытарен.
14083	Марий кугыжаныш педагогик институтышто 30 ий утла пашам ыштен.
14084	Марий кугыжаныш педагогик институтышто кок курсым тунем пытарымеке, Ленинградысе театр, музык да кинематографий институтыш тунемаш куснен.
14085	Марий кугыжаныш педагогик институтышто спорт дисциплин кафедра вуйлатышылан пашам ыштен, а 1994-ше ий гыч физкультур факультетын деканжылан тыршаш тӱналын.
14086	Марий кугыжаныш педагогик институтышто спорт дисциплин кафедрыште пашам ыштымыж годым «Буревестник» студент командым чумырен.
14087	Марий кугыжаныш пединститутым тунем лекмеке, радиошто, культура министерствыште, Писатель ушемыште ыштен, элысе Литературный фондын Марий республикысе уполномоченныйже лийын.
14088	Марий кугыжаныш техник университетыште чодыра озанлык факультетын деканже лийын.
14089	Марий кугыжаныш университет почылтмеке, Г. С. Патрушевым тушко йылмышанче дене тале туныктышо семын ӱжыт.
14090	Марий кугыжаныш университетым почмек, Леонид Петрович Грузов кок ий тудын проректоржо лиеш.
14091	Марий кугыжаныш университетым тунем лекме деч вара Йошкар-Оласе 11 №-ан школышто историй предметым вӱдаш тӱҥалын.
14092	Марий кугыжаныш университетым тунем лекмек, книга савыктышыште редакторлан тыршаш тӱҥалын. 2005-ше ий гыч «Марий Эл» газет редакцийыште пашам ышта.
14093	Марий кугыжаныш университетым тунем лекмек, Марий радиошто, вара «Ончыко» журнал редакцийыште тыршен. 1986-шо ийыште книгасавыктыште пашам ышташ тӱҥалын: тӱҥ редактор, а вара вуйлатышат лийын.
14094	Марий кугыжаныш университетым тунем лекмек, Марий радиошто пашам ышташ тӱналын. 1996-шо ий гыч «Эркас» ушемын художественный вуйлатышыже лийын, а 2001-ше ий гыч «Марий Эл» телерадиокомпанийын радио редакторлан пашам ышта.
14095	Марий кугыжаныш университетын 1 №-ан тӱшкагудо тиде уремыште шога.
14096	Марий кугыжаныш университетын историй да филолгий пӧлкажым "Марий йылме да литератур, руш йылме да литератур специальность дене тунем пытарен ( 1990). 1991-1994 ийлаште Марий кугыжаныш университетын аспирантше.
14097	Марий кугыжаныш университетын историй пӧлкажым тунем пытарен, но чапым ял озанлык пашаште сулен. 1991-ше ий гыч «Коркатовский» озанлыкым вуйлаташ шогалын. 1996-шо ийыште кугыжаныш погынын депутатше лийын.
14098	Марий кугыжаныш университетын профессоржо Д.Е. Казанцев у курым тÿҥалтыште икмыняр вес проблемым шымлымашке куснен, ты йодышым рашемдаш материалым чарныде поген.
14099	Марий кугыжаныш университетысе историй да филологий факультетысе руш филологий отделенийыштыже 1983 ий гыч 1989 ий марте тунемын.
14100	Марий кугыжаныш университетысе региональный историй кафедрын профессоржо лийын. 1995-ше ий гыч - Республикысе кугыжаныш секретарьын советникше.
14101	Марий кугыжаныш университетысе тувыра да сымыктыш факультетын деканже.
14102	Марий кугыжаныш университетыш журналистлан тунемаш пурымек Марий Эл Радиошко пашам ышташ толын.
14103	Марий кугыжаныш университетыш журналистлан тунемаш пурымек радиошко пашам ышташ толын.
14104	Марий кугыжаныш университетыште пашам ышта.
14105	Марий кугыжаныш университетыште тунемын.
14106	Марий кугыжаныш университетыште тырша.
14107	Марий кугыжаныш университетыште чодыра техник факультетын деканжылан, вара проректорлан тыршен.
14108	Марий кугыжаныш университетыш тунемаш толмыж деч вара «Марий памаш» ансамбльыште шуаралташ тӱҥалын, «Каче-влак» группыштат ик жап мурен.
14109	Марий кугыжаныш филармонийысе «Марий Эл» ансамбль оркестрын артистшылан ыштен.
14110	Марий культурым вияҥдымаште тыршымыже поснак кугу.
14111	Марий кундемнан чапшым Россий кумдыкысо конкурслаште арален.
14112	«Марий кундем» пейзаж серийжылан Олык Ипай лумеш кугыжаныш премий дене палемдалтын.
14113	«Марий кундем» сӱретше-влак поснак кугу чапым конденыт.
14114	Марий кундемым сотемдарыше Я. Андриянов нерген.
14115	«Марий кундемысе 1917-1941-ше ийлаште милиций» монографийын авторжо.
14116	Марий кундемыш 1955-ше ийыште толын да Морко кыдалаш школышто руш йылмым туныкташ тӱҥалын: 26 ий ты пашаштак тыршен.
14117	Марий кундемыш 1977-ше ийыште толын да Волжскысо ик ушемын специалистше лийын. 1993-шо ий гыч Звениговысо шӧр комбинатын тӱҥ технологшылан тыршаш тӱҥалын.
14118	Марий кундемыш 1979 ийыште толын: Йошкар-Оласе культпросветучилищыште туныктышылан пашам ыштен, тыштак калык инструмент оркестрым чумырен.
14119	Марий кундемышке толмек, Оршанкыште рецептатор-контролер, аптека вуйлатыше лийын.
14120	Марий кундемыште илем-влак шукыж годым памаш, эҥер, ер воктене шочеденыт.
14121	Марий кундемыште Кармазин педагогический институтын преподавательже лийын, марий совпартшколышто туныктен.
14122	Марий кундемыште революций корнын да просветительствын историйжым тудо ик эн ончыч шымлаш тÿҥалын.
14123	Марий кундемыште тудо ÿмыржö мучко туныктымо учрежденийлаште пашам талын ыштен.
14124	Марий кундемыште у олам, промышленность кушмым «У ола», «Октябрьын саскаже» почеламутлаште сӱретла.
14125	Марий кундемыш толмек, Шернур тӱвыра пӧртын вуйлатышыже лийын. 1968-ше ий гыч тӱвыра министр пашашке ушнен. 19 ий Ленин лӱмеш тӱвыра полат вуйлатыше сомылым шуктен.
14126	«Марий кӱсле» книган авторжо.
14127	Марий Кӱшыл Ӱшӱт ял дене пырля ик пырляштарыме Кӱшыл Ӱшӱт ялыш савырненыт.
14128	Марий литератур: IX класслан учебник-хрестоматий.
14129	Марий литература антологий/ К. Васин, С. Николаев да молат.
14130	Марий литератур йылмым вияҥдымаште кугу пашам наҥгаен шога.
14131	Марий литератур йылмын мутвундыжым пойдарыме нерген икмыняр шомак (Предложения по обогащению словарного фонда марийского языка) // Ончыко.
14132	Марий литературылан тыгеак пӱрен, витне: кажне пагытыште ик-кок литературовед-критик гына лияш.
14133	Марий литературым вияҥдымаште кугу заслугым ыштымыжлан, 1974 ийыште Макс Майнлан АССР-ын калык поэтше лӱмым пуымо.
14134	Марий литературын историйже нерген очеркын икымше ужашыштыже (1963) возымо почеш, Т.Ефремов (тыгак П.Глезденев Ф Егоров, М.Токмурзин да молат) буржуазный правительстве дене икоян улмыж нерген увертарен, национал-шовинистический шонымашым шаркален.
14135	Марий литературышто В. Иванов лирический повесть жанрым палынак вияҥдаш полшен.
14136	Марий литературышто мондаш лийдыме кышам коденыт Я. Ялкайн ден М. Горькийын серыш гоч да вашлийын мутланымышт.
14137	Марий литературышто национальный йÿлам шуко произведенийыште ончыктеныт.
14138	Марий лудшо ден зрительлан тудо тыгак уста кусарыше семынат ушеш кодын.
14139	Марий лӱм икымше гана 1928 ийыште савыктыме Ӱпымарийын мутерыште вашлиялтеш.
14140	Марий лӱм Паҥшемер але Памшемер кок марий мут гыч лектын Памаш Эҥер.
14141	Марий малндыштат Эвайн тÿҥалме пашажым умбаке шуен шоген, просветитель-демократ койыш деч кораҥын огыл.
14142	Марий мерлаште йозак погаш лӱмын сотникым ойыреныт.
14143	Марий мер толкынышто тудын надырже моткоч кугу.
14144	Марий мланде деч ӧрдыжыштат туныктымо пашаште тырша, яра жапшым творчествылан ойыра. 1917 ий марте тудо 30 утла почеламутым, "Вувер" поэме-йомакым серен.
14145	Марий мландын тистыже Марий мланде але Марий кундем — тиде чын марий калыкын мландыже, кушко Марий Эл Республик веле огыл, пошкудо марий кундемлат пурат.
14146	Марий мландыште икымше кнагагудо -влак коклаште иктыже ты селаштак ышталтын – 1890-ше ийыште.
14147	Марий мландыште тиде икымше пожарный подразделений лийын.
14148	Марий мландыш толын лекше атаман Прокопий Иванов марий, чуваш, руш кресаньык, сатум ыштен ужалыше, улазе, руш кугыжан салтакше-влак дене пырля икымше октябьыште Козьмодемьянск олам сеҥен налын.
14149	Марий монча-влак чучкыдын вӱд воктене вераҥдат.
14150	Марий монча тӱҥ сомыл деч посна эмлыме, тазалыкым пеҥгыдемдыме вер лийын.
14151	Марий мурызо-влак, ансамбль-влак йоҥгалтарат.
14152	Марий мурызо-влак омо нерген муро-влакым йоҥгалтарат.
14153	Марий мут 1. Инанем чыла кучен Ашныше ик Ача Юмылан, пылпомышым, мландым, чыла ужмынам да уждымынам Пӱрышылан.
14154	Марий мутер // Ямде лий.
14155	«Марий» мут нерген Калык шкенжым эреак «марий», «мары», «марэ» манын лӱмден.
14156	Марий мут – шöртньö гай.
14157	«Марий» мутшо ял калыкын чылт марий лийын шогымыжым ончыкта.
14158	Марий национальный тоштерын экспозицийыштыже икымше марий гимнын авторжылан верым але мартеат мумо огыл.
14159	Марий Нужа ял дене пырля ик пырляштарыме Нужа ялыш савырненын.
14160	Марий Нуръял ял дене пырля ик пырляштарыме Нуръял ялыш савырненыт.
14161	Марий оперлаште мурашыже пернен.
14162	Марий опер Марий муро аланыште опер жанр - эн шагал тӱзланен.
14163	Марий оригиналыште южо вере утыж дене шуйдарыме, тÿр гоч шере шомакым каласыме ыле гын, рушлаште повесть чотрак рашемын.
14164	Марий орфографий мутер (2011) Марий орфографий мутер (2011) — 2011 ийыште савыктыме у редакций почеш марий орфографий мутер.
14165	Марий орфографийым саемдымаште Иван Григорьевичын надырже кугу, 1992 ийысе «Орфографический словарьын» шанче редакторжо лийын, 2003 ийысе вашталтше орфографийын проектым ямдылымаште да редактироватлымаште тыршен.
14166	Марий орфографийын принципше, сложный мутым возымаш, мут мучаште й буквам серымаш, шуко чот пале – чылажат Кармазиным тургыжландарен. 20-шо ийла кыдалне ы буква нерген кугу ÿчашымаш тарванен.
14167	† * Марий Ӧрша ( ) — ял.
14168	Марий отделенийыште тунемше студент-влаклан.
14169	Марий пÿртÿс тудлан чоным куандарыше да лыпландарыше – ава гае –лийын.
14170	Марий пÿртÿсын сöралжым, поянлыкшым М. Шкетан романыште ятыр вере устан сÿретлен, поэт семын моктен.
14171	Марий парторганизацийыште тыгай шонымашанже ятырак лийын, да нуно " критикым " вияндымашке Лопатин, Волков да Бажанов гай ен-влакым шупшыныт.
14172	Марий патриархальный ешын шолдыргымыжым, шочшо-влакын у семын илаш шонымыштым шке жапыштыже М. Шкетан «Ачийжат, авийжат!»
14173	Марий педагогик институтым тунем лекмек, Волжск оласе 4-ше №-ан школышто туныктышылан тыршаш тӱҥалын да вуйлатыше мартеат шуын. 13 ий Волжскысо илышкыл аралтыш рӱдерын вуйлатышыже лийын.
14174	Марий пединститутышто пашам ышташ тӱналмекыже, студент-влаклан марий-руш, марий-йот отделеийыште диалектологийым да марий йылме историйым туныктымыж годым чӱчкыдынак ты шымлыме пашан тӱҥ положенийже-влаклан эҥерта.
14175	Марий пединститутышто пашам ышташ тӱҥалмекыже, студент-влаклан марий-руш, марий-йот отделенийыште диалектологийым да марий йылме историйым туныктымыж годым чӱчкыдынак ты шымлыме пашан тӱҥ положенийже-влаклан эҥерта.
14176	«Марий Пижай» — Пижай эҥер воктене верланыше марий -влак.
14177	«Марий пионер марш» Г. Эвайнын Совет власть жапысе серыме произведенийлаж гыч эн сайже – «Марий пионер марш».
14178	«Марий пионер марш» шомак содержанийже денат, сем интонацийже денат «Взвейтесь кострами, синие ночи» мурым икмочоло ушештара.
14179	Марий писатель-влак Янош Пустаи ден пырля.
14180	Марий Писташ ял дене пырля ик пырляштарыме Писташ ялыш савырненыт.
14181	Марий повестьын уста мастарже Писатель радам гыч икте почеш весе кая, йӧршын пӧртылдымын, курымешлан.
14182	Марий почеламутчо-патриот В. Элмар Кугу Авамланде Сарын фронтешыже йöратыме чын эргыже поэт-воин Василий Элмар (Василий Сергеевич Козырев) шӱмыштына ик эн сай почеламутчо-патриот семын илаш тӱналеш.
14183	Марий поэзий А. Пушкиным, В.Маяковскийым, Д. Джамбулын творческий наследийышт дене кузе кылдалт шогымым шымлен.
14184	Марий поэзийыште шочмо эл да пÿртÿс эреак кугу верым налын шоген.
14185	Марий поэт Василий Элмарын творчествыжым ончен лекмеке, вывод семын тидым каласышаш улына: тудо шке поэзийже дене советский литературын, марий литературын чапле традицийжым шуен, патриотический темыла почеламут-шамычым возен.
14186	Марий поэт-влакын, шке поэмылаштым поген, посна сборникым лукмо опытышт тымарте уке ыле.
14187	Марий поэтын чолга образше-путынь тÿня тургымым иктешлыше образше, революций саманын кумылжо дене иктыш ушнен, марий поэзийыш 1917-1920 ийласе руш поэзийын, вес эл поэзийын традицийыштым ешарен.
14188	Марий поян ден кугыжан власть шемер калыкым иквереш пызырен иленыт.
14189	Марий поян эрге утларак да утларак пояш тырша, садлан нимогай шучко паша дечат огеш чакне.
14190	Марий прозаик Эйнон илыш корныж нерген оҥайын, сылнын воза.
14191	Марий прозыш ончыкылан кугу ÿшаным шочыктышо писательын толмыжым шижтарем.
14192	Марий Пыламарийыште уло республикылан самырык специалист-влакым ямдыленыт. 1951 ий марте (петыралтмыж марте) тиде училище 987 туныктышым ямдылен шуктен.
14193	Марий радам Ожно годсек марий калык марий радамым кучылтын.
14194	Марий радамым йомдараш ок лий да кучылташ кӱлеш.
14195	Марий радион вуйлатышыжат лийын.
14196	«Марий рвезе писательым ушаш кÿлеш» заметкыже («Йошкар кече», 1928 ий 24 октябрь) кугу опытан мастар-влаклан ÿшанле алмаштышым ямдылаш кÿлмö нерген воза, «чыла марий техникумышто рвезе писатель ушемын пöлкажым почаш» темла.
14197	Марий рвезе Сергей Есенин деч 40 ий вара ош тӱням ужын, туге гынат нунын чон шижмашышт, тӱня умылымашышт пешак лишыл.
14198	Марий республик кӱшыл погынын депутатше лийын.
14199	Марий республик кӱшыл погынын депутатше, президиум вуйлатышын алмаштышыже лийын.
14200	Марий республикын артистше семын Москосо сценышкат лектеш.
14201	Марий республикын гына огыл, Россий Федераций кӱшыл погынын депутатшылан сайлалтын.
14202	Марий республикын историйышкыже Мухин революционный демократийын волгыдо представительже семын пурен.
14203	Марий республикын кушыл погынын депутатшат лийын.
14204	Марий республикын сулло журналистше чап лӱм дене палемдалтын.
14205	Марий Республикын сулло рационализаторжо.
14206	Марий республикын сулло шанчыенже.
14207	Марий республикысе кӱшыл погынын депутатше сомылым шуктымо деч вара конституций комиссийыште секретарьлан тыршен.
14208	Марий республикысе спорт да капкультур комитетын инструкторжылан тыршыме жапыште ятыр спорт ушемлаште классик кучедалмаш да бокс дене туныктен.
14209	Марий Республикысе техникын да шанчын сулло пашаеҥже.
14210	Марий родо-тукым терминым проф.
14211	† * Марий Руя ( ) — ял.
14212	Марий Руя ял деке ушалтын.
14213	Марий самырык театр 2000 ийыште "Пиал дек кайыме корно" пьесыж почеш спектакльым шынден.
14214	Марий самырык театр тудым шынден.
14215	Марий самырык театрыште 1991-ше ийыште Йошкар-Оласе Палантай лÿмеш музык училищышке тунемаш пурымо годсек пашам ышта.
14216	Марий самырык театрыште 40 наре рольым модын.
14217	Марий самырык театрыште модеш: ончаш толшо калыкым шке мастарлыкше дене куандара.
14218	Марий Сарамак ( ) — Российыште Одо Элын Кизнер кундемыштыже верланыше Крымско-Слудкский ял шотан илемыш пурышо марий ял.
14219	Марий семмастар-влак тудлан 60 утла произведенийым возеныт.
14220	Марий серызе, поэт, йоча писатель, кусарыше, журналист.
14221	Марий серызе, поэт, прозаик, драматург, журналист. 1990 ий гыч Россий писатель ушем член.
14222	Марийская песня на Дунае // Марий коммунист.
14223	" Марийская правда " газетын редакторжо А.Кашников " Марийская песня о Сталине " стих нерген мутым луктеш.
14224	Марийский биографический центр, 2007 * Домрачев Василий Валерианович, Энциклопедия Республики Марий Эл.
14225	Марийский республика территорийыште эртыше ты национальный движенийым первый жап контрреволюционный буржуазно-националистический интеллигенций вуйлатен.
14226	«Марийско-тюркские языковые контакты» ( 1989 ) пашан икымше ужашыштыже Н. И. Исанбаев тыгак родо-тукым термин-влаклан верым ойыра.
14227	Марийсола кыдалаш школын пырдыжешыже мемориал оҥам пижыктыме.
14228	Марий сӱан йӱла да муро-влак Марий йÿлан ик эн йомартле, чоным куандарыше, ушакылым пойдарыше, вий куатым пуышо орлаҥгыже – марий сÿан.
14229	Марий сӱан кышкарыште кугезына-влакын тÿня, сандалык нерген умылымашышт аралалтеш.
14230	Марий сылнымутан литература 1934-1984 ийлаште, лач пел курым жапыште, тӱрыснек манаш кӱлеш, социалистический реализм метод кепшылыште: шонен лукмо герой, чиялтен сӱретлыме илыш.
14231	Марий сылнымутан прозым келге идеян, сöрал содержаниян произведенийла дене пойдарен да марла романым эн первый возышо-влак кокла гыч иктыже лийын.
14232	Марий сылнымут дек Марисола школышто тунеммыж годым марий йылмым да литературым туныктышо Зинаида Васильевна Ермакова шӱмаҥден.
14233	Марий сылнымут йылмын вияҥаш тÿҥалмын икымше пагытыштыже Гурий Гаврилович моткоч чот тыршен, марий возыктышым ыштымаште чолгалыкым ончыктен, а пÿтынь марий литератур йылмым ыштыме годым орографийым уэмдымаште эн кугу надырже коеш.
14234	Марий Сылнымут классикше-влакат тиде образым шке произведенийлаштышт шагал огыл кучылтыныт.
14235	Марий сылнымут тÿняште гын чевер эпитет утыждене чÿчкыдын вашлиялтеш.
14236	Марий сылнымут тӱняште Виталий Сергеевич басньыже-влак дене чапланен, нуным чумырен, «Локама вондер», «Локама пеледыш» да «Локамаште – мӱкш» лӱман книга-влакым луктын.
14237	Марий сылнымутшат тиде лекташ тӱҥалнеже, очыни.
14238	Марий сылнымутым вияҥдымаштат, марий кокла гыч лекше пашаеҥ-влакым ямдылымаштат ятыр тыршен.
14239	Марий сылнымутым вияндымаште, марий кокла гыч лекше пашаеҥ-влакым ямдылымаште ятыр тыршен.
14240	Марий сылнымутын вияҥ толмаштыже изи огыл надырым шотыш налын, 1954 ийыште Арбан Микал Миклайым ССРУ серызе ушемыш пуртат.
14241	Марий сылнымутын ик эн кугу ийготан, моло деч палынак ондак возаш тÿналше мастарышт, кажныже шке корныж дене каен, кажныже шке пашажым ыштен: Чавайн – курымжо мучко сылнымут аланыште, Микай – тыгак, пытартыш кечыже марте – туныктымо пашаште.
14242	Марий сылнымутышто тиде жанрым пагалыше-влак коклаште С.Вишневският улеш.
14243	Марий сылнымутыш тунам шагал огыл литературный карьерист, шкеныштым тÿрлö чоя йöн дене ончык лукташ тыршыше еҥ – влак толыныт.
14244	Марий такмак -влакым оҥай, ойыртемалтше аранжировко почеш ик эн ончыч йоҥгалтараш тӱҥалын.
14245	Марий Талешке кече — Марий Талешке-влакым пагалымаш, патыр-влакым шарнымаш кечыже.
14246	Марий театрым вияҥдымаште рольжо Марий театр 1919 ийыште драмкружок негызеш шочын, вер гыч верыш кусныл коштын, утларакшым ола воктенсе яллаште спектакльым ончыктен.
14247	Марий театрын, марий драматургийын кушмо кушмо корныштым шымлаш шонен.
14248	Марий театрын сценылаштыже тудын лу пьесыже почеш спектакль шындалтын: "Ушкал йомын огыл", "Юзо шиялтыш", "Шем оржан ош поран", "Шӧртньӧ пукш", "Изуремыште кугу суан", "Ошкече йымалне" да молат.
14249	Марий телевиденийысе "Шӱмсем пӧлек" передаче тудын выступленийже деч посна шагал кунам эрта.
14250	Марий терминологийым, марий родо-тукым системым шымлымыж годым С.Мендиаровын «О черемисах Уфимской губернии», С.К. Кузнецовын «Очерки из быта черемис» ( 1879 ) монографий сынан очерклашт дене пайдаланен.
14251	Марий техникумлаште рвезе писатель ушем пöлкам почаш кÿлмö нерген возымыж деч вара тыгай пöлка Красноуфимскыштат почылтын.
14252	Марий торфяниклан эҥертен, кугу ГРЭС-ым ышташ, Юл воктене кагаз комбинатым ышташ ÿжын.
14253	Марий тӱвырам вияҥдымаште тудын надырже моткоч кугу: 1963 -шо ийыште Сергей Иванович икымше марий «Акпытыр» оперым шынден.
14254	Марий тӱвыраш руш йомак-влак гыч логалын.
14255	Марий тӱвыраште тыршымыжым кӱкшын аклен, Алексей Русаевич Изибаев-Бирьлан 1990 ийыште Олык Ипай лӱмеш премийын лауреатше, 1998 ийыште Марий Эл Республикын сулло артистше лӱмым пуымо.
14256	Марий тукымлӱм-влак Марий тукымлӱм-влак руш фамилий-влак дене варалтыныт.
14257	Марий тукымлӱм коклаште эн сай примерлан «Чавайн» лӱмым шотлаш лиеш.
14258	Марий Тумньо ял дене пырля ик пырляштарыме Тумньо ялыш савырненыт.
14259	Марий туныктыш институтым 1939 ийыште пытарен, Литератур институтым 1955 ийыште пытарен.
14260	Марий тӱняште * 1837 ий — Кужэҥер кундемысе Токтайбеляк школлан негызым пыштеныт.
14261	Марий тӱняште * 1861 ий — Юлсер кундем Шарача селасе черкым да школым чоҥеныт.
14262	Марий тӱняште * 1886 ий — Морко кундемысе Коркатово лицейлан негызым пыштеныт.
14263	Марий тӱняште * 1920 ий — Марий Автоном Областьым (МАО) ыштыме нерген увертарыме.
14264	Марий тӱняште * 1935 ий — «Марийскгражданпроект» институт почылтын.
14265	Марий тӱняште * 1960 — Йошкар-Олаште музыкально-художественный школ-интернатым почмо.
14266	Марий тӱняште * 1970 ий — Йошкар-Олаште троллейбус транспорт кучемым почмо.
14267	Марий тӱняште * 1991 ий — Марий самырык театрыште икымше спектакльым модын ончыктеныт.
14268	Марий тӱняште Санян Вачи лӱм дене палыме.
14269	Марий Тӱрек кундем 1924 ийыште ышталтын.
14270	Марий Тӱрек кундем Аимке ялыште шочын-кушкын.
14271	Марий Тӱрек кундем * Зинуров хутор ( ) — пытыше хутор.
14272	Марий Тӱрек кундем Куркумбал ялын эргыже кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште налын.
14273	Марий Тӱрек кундем Мариец посёлкышто шочын.
14274	Марий Тӱрек кундем Марий Китне ял гыч.
14275	Марий Тӱрек кундем Ошлан ялыште шочын. 1971-ше ий гыч тудо «Марийскгражданпроект» институтын пӧлка вуйлатышыжлан тыршаш тӱналын.
14276	Марий Тӱрек кундемын рӱдерже.
14277	Марий Турек кыдалаш школышто палыме лиеш, Марий Пыламарий педтехникумышто пашам ыштымыж годым ойыртемалтше, шке шотан муро влакым колын.
14278	† Марий Тӱрек ола шотан илем * Марий Тӱрек ( ) — ола сынан посёлко.
14279	Марий-Турек районышто шочын-кушшо специалист шке паша вержым Йошкар-Олаште муын. 20-шо, 26-шо, 30-шо №-ан школлаште йоча-влаклан историйым туныктен.
14280	Марий ӱдырамашым памаш дене, кава дене таҥастара: Улат тый марий ӱдырамаш, Марий вате, Памаш гай лыжга, кава гае тыматле.
14281	Марий ӱдырамашым поэт чапландара да сылне шомак-влакым пöлекла.
14282	Марий ӱдыр Маскасола кундем Юбилейный посёлкышто шочын. 16 ияш годымжак тудо эрыкан кучедалмаш деке шӱмаҥын.
14283	Марий ужаш — Марий Памар але Черкесола, посна ял семын палемдалтын.
14284	Марий университетыште марий филологий кафедрым почын да 1972-1975 ийлаште 1-ше вуйлатышыже лийын.
14285	Марий уремым шке жапыште Колхоз урем маныныт, вара Василий Мосолов академикын лӱмжым налын.
14286	Марий учёный И.С.Галкин «Шабдарын йылмыже нерген» статьяштыже тыге палемда: «…Кö «Удырамаш корно» романым, «Кориш» повестьым лудын гын, тудо каласа: «Эй, вет йылмыже, могай сылне йылме, памаш вÿд гай яндар да мÿкш умдо гай пÿсö».
14287	"Марий ушем" -влаклан тӱвыра-просветительский паша дене гына серлагаш кӱштымӧ.
14288	«Марий ушем» мер толкынын шочмо годсесак тудо ты организацийын ик эн чулым да виктарен шогышо еҥже.
14289	«Марий ушемын» марий калыкын вияҥ толмаштыже мыняр гынат надырже уло.
14290	Марий Ушемын шке уло, Марий чаҥ маналтеш.
14291	† * Марий Ушем ( ) — ял.
14292	Марий-финн да финн-марий мутер-влакын авторышт-влак кокла гыч иктыже. 2000-ше ий гыч Марий кугыжаныш университетыште Марий йылме кафедрыште доцентлан тыршен.
14293	Марий-финн шанче кыл-влак нерген.
14294	Марий фольклор Илыше вÿдым, Илыше кÿм, Илыше тумым пала, но Илыш патыр тушто уке.
14295	Марий футболын историйыштыже тудын лӱмжым шӧртньӧ буква дене возымо.
14296	«Марийхолодмаш» ушемым 14 ий вуйлатен.
14297	«Марий чаҥ» газетым вуйлатен.
14298	« Марий Чодыра » калыкле парк верланен.
14299	«Марий Чодыра» Кугыжаныш пӱртӱс парк ( ) — Марий Элын кечывалвел эрвелныже Суас Эл воктене лийын шогышо кугыжаныш парк.
14300	Марий чодыраште, йогын вÿд ден ер воктене ятыр пагытым эртарен Юрий, орлыкан чонжым лыпландарен.
14301	Марий Чодыраял ял дене пырля ик пырляштарыме Чодыраял ялыш савырненыт.
14302	Марий шанче да шымлыше институтын вуйлатышыжлан, "Марий коммуна" газетын редакторжылан ыштен.
14303	Марий шанче да шымлыше институтышто изирак шанче пашаеҥлан тыршыме деч вара, социологий пӧлкан вуйлатышыжлан шогалын, а 1997-ше ийыште ты институт вуйлатышын алмаштышыже сомылым шукташ тӱҥалын. 60 наре шанче пашан авторжо.
14304	Марий шанче да шымлыше институтышто ончыч тыглай пашаеҥлан, а 2000 -ше ий гыч вуйлатышылан тырша.
14305	"Марий шанчын ачаже" — лӱмым илымыж годымак пуэныт.
14306	Марий шанчыште веле огыл келге кышам коден тудын «Марий йылмыш кӱсынлымӧ татар да башкир шомакше-влак» мутерже.
14307	† * Марий Шой ( ) — ял.
14308	† * Марий Шолэҥер ( ) — ял.
14309	Марий Шолэҥер ял деке ушалтын.
14310	Марий шотпал радамыште миллионлан амион келшен толеш.
14311	Марийын тыгаяк лӱмжӧ моло пошкудо калык йылмыштат аралалтын: чуваш йылмыште – сярмыс, суас йылмыште – чирмыш, руш йылмыште – черемис.
14312	Марий Эл верланыме верыштыже шуко акрет годсо арвер-влак кодыныт, кудо икымше тӱжемийлашке мемнан курымашлык (Кристос шочмо) деч ончыч пурат.
14313	«Марий Эл» газет — республикысе мер-политик газет, марий йылме дене, Марий Эл Республикыште лектеш.
14314	«Марий эл» газетыште 2001 ийыште тудын «Марий прозын вияҥдыме корныжо» статьяж почеш дискуссий тарванен ыле.
14315	Марий Эл деч посна тыгак Виче вӱдкундемыште да эрвел могырышто, Урал марте шарлыме.
14316	«Марий Эл» Ий полат «Марий Эл» ий полат ( ) — Йошкар-Оласе спорт полат, моткоч писын ышталтын, 2006 ийыште почылтын.
14317	«Марий Эл» кугыжаныш ансамбльыште балет артистлан, балетмейстерын полышкалшыжлан да 7 ий вуйлатышыланат тыршен.
14318	Марий Эл кугыжаныш архив фондышто "Элнетын" кокымшо книгажым Ахмет Асылбаевич Асылбаев почеламутчо да сылнымут критик муын кертыт.
14319	Марий Эл кугыжаныш премийын лауреатше.
14320	Марий Эл кугыжаныш чап танык дене палемдалтын.
14321	"Марий Эл" куштымаш да мурымаш ансамбльыште ятыр ий шуаралтын.
14322	Марий Эл Писатель ушемын аппаратыштыже пашам ыштен.
14323	Марий Эл Президентым черетан сайлымашыште 17 Теле 2000 ийыште кокымшо турышто 33,7 % йӱкым погымеке Леонид Маркеловлан (57,9 %) сеҥалтын.
14324	Марий Эл радион вӱдышыжӧ семын 2008 ий гыч тырша.
14325	«Марий Эл Радион» хит парадше почеш кок пытартыш пурыжо «Идалыкын мурыжо» (2014 да 2015) улыт.
14326	« Марий Эл Радион » эфирыштыжат тудын йоҥгалтарыме «Такмакше-влак» да «Тылат мурем, авай» мурыжо чӱчкыдынак йоҥгат.
14327	« Марий Эл Радион » эфирыштыжат уста мурызын мурыжо-влак чӱчкыдын йоҥгат.
14328	«Марий Эл Радион» эфирыштыжат уста мурызын мурыжо-влак чӱчкыдын йоҥгат.
14329	Марий Эл Радио -н эфирыштыже посна тиде темылан мутланымаш эртен.
14330	Марий Эл Радио тыште концертым ик гана эртарен.
14331	Марий Эл Радио чӱчкыдын марий концерт, дискотеке да танцпол-влакым эртара.
14332	Марий Эл Радиошто 2007 ий гыч пашам ышта.
14333	Марий Эл Республик 1990 ий гыч Марий Эл Республик лиеш. 1920 ийлаште кок иктӧркертыжан йылме шырым шынденыт: олыкмарий йылме да курыкмарий йылме.
14334	Марий Эл Республик Виктер 2000 ийыште марла возымым тӧремдаш 17 еҥан орфографий комиссийым пеҥгыдемден.
14335	Марий Эл Республик виктерын чап таныкше дене палемдалтын.
14336	Марий Эл Республик Географий Курыкмарий кундем Марий Эл Республикын кечывалвел-касвел ужашыштыже верланен.
14337	Марий Эл Республик Марий Тӱрек кундем (Марий-Турек район, Марий Турек район; ) — Марий Элыште мунициапал район.
14338	Марий Эл Республик Оршанке кундем (Оршанке район) ( ) — Марий Эл Республикысе муниципал район.
14339	Марий Эл Республик У Роҥго кундем ( ) — Марий Эл Республикысе муниципал район.
14340	Марий Эл Республикын Кугыжаныш архивыштыже моткоч онай докумен аралалтеш.
14341	Марий Эл Республикын кугыжаныш музык театрын гастрольжым Киевыште (1991 ий) да Минскыште (1992 ий) эртарен.
14342	Марий Эл Республикын кугыжаныш премийже дене палемдалтын, Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже, Россий Федераций тӱвыран сулло пашаеҥже.
14343	Марий Эл Республикын ойыпшо Марий Эл республикын кугыжаныш ойыпшо — Марий Эл Республикын кугыжаныж символжо.
14344	Марий Эл Республикын сулло артисткыже ( 2008 ий).
14345	Марий Эл Республикын сулло артистше але Марий Эл сымыктышын сулло пашаеҥже чап лӱмым налме деч вара 5 ий эртымеке гына пуалтеш.
14346	Марий Эл Республикын сулло журналистше (2000).
14347	Марий Эл Республикын сулло тренерже (2005).
14348	Марий эл республикын тӱвыра да сымыкытыш министерствын кышкарже почеш лишыл жапыште Аламнер курыкышто тоштер-заповедникым почаш шонымаш уло.
14349	Марий Эл Республикын тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерствын Калык кокласе кылым виктарыше пӧлкан вуйлатышыже.
14350	Марий Эл Республикын туныктыш министерствын самырык-влак дене пашам ыштыме шотышто виктемын вуйлатышыже.
14351	Марий Эл Республикын туныктыш министерствын тӱҥ специалистше.
14352	Марий Эл Республикын Чап грамотыжо дене палемдалтын.
14353	Марий Эл республикысе йылме-влак нерген икмыняр шонымаш (Размышления о языках республики) // «Марий Эл».
14354	Марий Эл Республикысе онаеҥ-влак 2013 ийлан тӱрлӧ кундемлаште калыкын ӱжмыж почеш кумалтыш-влакым эртареныт: Ленинград областьысе Всеволожский районышто, Карелий Республикын Сегеж ола воктене отышто, Одо да Киров кундемыште.
14355	Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже (1998).
14356	Марий Эл Республикысе туныктышын сулло пашаеҥже (04).
14357	Марий Эл Республикысе ЦИК-ын председательже.
14358	Марий Эл Республикыште 327 кӱсото кугыжаныш аралымаште.
14359	Марий Эл Республикыште Людвиг Пич.
14360	Марий Эл Республик ял озанлыкын сулло пашаеҥже.
14361	Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже ( 1998 ) да Марий Эл республикын сулло артисткыже ( 2003 ) лӱмым сулен.
14362	Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже, Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше, Марий Элын С. Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше.
14363	Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже, "Ончыко" журнал пӧлкан редакторжо.
14364	«Марий Эл» фирма поезд Российын рӱдолашкыже писын намиен шукта.
14365	Марий Элын йӱдвел-эрвел кундемлаштыже тиде йӱлам поснак тичмашын шуктат.
14366	Марий Элын калык артистше, Кугыжаныш премийын лауреатше.
14367	Марий Элын калык серызыже ( ) — Марий Эл Республикын кугыжаныш наградыже, почётан лӱм.
14368	Марий Элын мер да политик илыштыже пале кышам коден: Марий АССР радио да телевидений кугыжаныш комитетым, 1983 ий гыч Марий сылнымутчо ушемым вуйлатен.
14369	Марий Элын пелыже утла мландым чодырам айла.
14370	Марий элын Президентше марий йылмым палышаш мо?
14371	Марий Элын С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше.
14372	Марий Элын сулло сымыктыш пашаеҥже.
14373	Марий Элын сулло тӱвыра пашаеҥже Гельсий Зайниевич Зайниев шочын.
14374	Марий Элын сулло туныктыш пашаеҥже.
14375	Марий Элын чапмурыжлан мутым возен.
14376	Марий Элысе депутат (2000).
14377	Марий Элысе Кугыжаныш Погынын, Марий Элысе тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерствын да Марий Элысе ял ознлык да ужалымаш министерствын чап граммотышт дене палемдалтын.
14378	Марий Элысе ял гай лӱмым Комиште ик ер нумалеш: * Кадам ер, кужыт – 4 меҥге наре, кумдык – 3,5 меҥге.
14379	Марий Элысе ял озанлык министр лийын.
14380	Марий Элышке 1979 ийыште толын: Йошкар-Оласе гарнизонын вуйлатышыже лийын.
14381	Марий Элышке 1997-ше ийыште толын: сар ветеран-влакым эмлымверыште тӱҥ эмлызын алмаштышыжлан тыршаш тӱҥалын, тыгодымак Марий кугыжаныш университетысе айдемын физиологий да анатомий кафедрын профессоржо лийын. 130 наре шанче пашан авторжо.
14382	Марий Элыштат алтимат фрисби команде уло.
14383	Марий Элыштат чӱчкыдын ӱчашен кудалыштмаш-влак лийыт.
14384	Марий Элыште гына огыл, Киров, Пошкырт, Татарстан кундемлаштат Анатолий Зарецкихын лӱмжӧ сайын палыме, да тидын шотышто артист ик оҥайым газетлан интервьюшто каласыш: Еш Анатолий Зарецких пелашан улеш, Роза Анатольевна У Торъял кундемысе Кузнеч ял гыч.
14385	Марий Элыште икымше гана 22 Пеледыш 1935 ийыште Обком комсомолын секретарьже Георгий Микин дене Йошкар-Ола комсмомол ушемын вуйлатышыже Николай Пирогов парашют дене тӧрштеныт.
14386	Марий Элыште кажне ийын эртаралтше Оно Морко Агавайрем ( Шернур кундем ) чыла марий калыкым иктеш чумыра да тиде пайрем радамыште пытартыш лиеш.
14387	Марий Элыште лач ты кундемыште кече эн ончыч кынелеш.
14388	Марий Элыште Марий кугыжаныш университетыште тиде Россий шанче кечым кажне ийын палемдат.
14389	Марий Элыште писте чыла верлаште шарлен.
14390	Марий Элыште поснак Курыкмарий кундемыште Шур эҥер серыште вашлиялтеш.
14391	Марий Элыште «Тарту школ» манме туравеллык чумырген.
14392	Марий Элыште Тиште кече ийла гыч пайремлалтеш, а 1998 ий гыч ты пайремым кугыжаныш кӱкшытышкö нӧлталыныт.
14393	Марий Элыште эн кугу организацийлан «Марий Эл Республикысе журналист-влакын Ушемышт шотлатеш» («Союз журналистов Республики Марий Эл»).
14394	Марий эрыкан Википедийыш пагален ӱжына.
14395	Марий-эстон кыл нерген.
14396	Марий эстрадыште ик эн йӧратыме артистка.
14397	Марий юзо-влак калык медициныште пеш шукертсек чапланыше улыт, тӱрлӧ чер да колымаш деч калыкым араленыт.
14398	Марий юмыйӱлам шуктышо-влак моло конфессийын еҥже-влакын правашт ден эрыкыштым пагалат да весе-влак велымат шке йӱлаштым пагалымым ужнешт.
14399	Марий юмыйӱлан вияҥме корныжо тӱрлӧ шӧрынан.
14400	Марий юмыйӱла ушемын Марий Эл Республикысе рӱдӧ юмыйӱла ушемже 2007 ий гыч Россий Федераций Юстиций министерствыште официально регистрироватлалтын.
14401	Марий языкознанийыште тиде пашам виктарен колташ профессор Н.Т.Пенгитов кугу вийым пыштен.
14402	«Марий ял» гыч «Марий коммуныш» Тунемме пагыт писын эртен кая.
14403	Марий ялла * Айгелде ( ) — ял.
14404	Марий яллаште пӧръеҥ тукым почеш лӱмдымаш шарлен.
14405	† Марий ял шотан илем * Мариец ( ) — посёлко.
14406	Мари-Кугушень, Вочарма, Пакшай яллаште, Улеево селаште ятыр кӱлешан материалым поген да возымаштыже кучылтын.
14407	Мари рвезе-влак кертмышт семым нуным шарналтен марий сӱаным эртараш тыршат.
14408	Марисола Шернур кугысола деч йӱдвелкыла 12 меҥге тораште Она да Шаба эҥер коклаште верланен.
14409	Марисола школ. 4 класс.
14410	Мари сӱан тӱҥалеш изарнян, а рушарнян пыта Изарнян ӱдырым ача-ава пӧрт гыч шолышт наҥгаят да пуртымашке кондат.
14411	Мари-Турек вел Аимково ялын ӱдыржӧ Марий кугыжаныш университетыште тунеммыж годымак ойырен налме профессийже дене телевиденийыште шуаралташ тӱҥалын.
14412	Мари-Тӱрек кундем Кукрем ялыште шочын.
14413	Мари-Турек кундем Лом ялыште шочын.
14414	Мари-Турек кундем Мари-Купто ялыште шочын. 1997-ше ий годсек тудо «Кугарня» газет редакцийыште пашам ышта.
14415	Мари-Турек район Аимково ялыште шочын.
14416	Мари-Турекыште уста сўретче шочын.
14417	"Мари" тӱшка дене пырля Тыште тудо "Мари" лӱман эстраде-фольклор тӱшкам пога.
14418	"Мари" эстраде-фольклор тӱшкан вуйлатышыже.
14419	Мария Васильевна школ пелен икымше янда теплицым ыштыше организатор-влак кокла гыч иктыже улеш.
14420	† * Мариял ( ) — пытыше ял.
14421	Мария Мусиевна самырыкше годымак шодо пуалме дене черланен колен.
14422	Мария Николаевна сценыште шке тӱсым муын моштен, образын илышыжым илен, тудын чон-шижмашыжым калыклан намиен шуктен.
14423	Мария пуракаҥше вургем деч вожылын, нуным вашкерак эртен ошкылын.
14424	Мария ӱдыржӧ М. Шкетан лӱмеш марий кугыжаныш драме театрын актрисыже.
14425	Марка кумын рольжым Виктор Бурлаков модеш, Одокимын рольжым - Вильсур Хамеев.
14426	† * Маркансола ( ) — пытыше ял.
14427	Маркелов Николай Маркелович (Шочын:1918 ий) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14428	Маркин Порфирий Тимофеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14429	Марков Александр Фёдорович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14430	Марков Алексей Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14431	Марков Николай Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14432	Марково ял шотан илем * Марково ( ) — ял.
14433	Марк Твейн тӱҥалын шке карьерыжым воштылмо куплет-шамыч деч а пытарен тичмаш вичкиж очерк айдеме нрав дене.
14434	Марк Твейнын паша образше-влак Марк Твейнын литератур герой семын (шке чын лумже Сэмоэль Клеменс) лектын кокымшо и кумымшо ужашыште научно – фантастический пенталогийыште «вудын мирже» возышо Филипп Фармер».
14435	Марк Твейнын цитатыже-влак *Ад – икымше чын ончыктышо христианын общиныже уло Вселенныйын.
14436	Марк Твен кучалтын позициыш, власть лийшаш калыклан гына и только калыклан.
14437	Марк Твенын колымыж деч вара, тудын пӧртыштыжӧ илыме пӧрт да тудын пелен школ дене книга рӱдӧ лийын. 1962 ийыште Марк Твенын пӧртыштыжӧ национальный исторический памятникым ыштен шогалтеныт.
14438	Марк Твенын Хартфодышто пӧртшӧ алмашталтын тудын шкенжын музейышкыжеи США-те вуйлалалтын национальный гай.
14439	МарКУ, «А» корпус Марий кугыжаныш университет (МарКУ) ( ), кӱшыл шинчымашым пуышо Марий Эл республикысе тӧнеж.
14440	МарКУ-н профессоржо И. Г. Иванов дене образованность да интеллигентность нерген мутланымаш.
14441	МарКУ-со туныктышо-влаклан эртаралтше «Внедрение информационных технологий в образовательный процесс» программе дене кӱчык курсым эртен.
14442	МарКУ-што тунеммыж годым марий калыкын эртыкшым шымлаш кумылаҥын, тиде варажым усталык пашаштыже кугу кышам коден.
14443	Марла возымылан чыланат шÿман улыт ыле.
14444	Марла возымым кидышкыда налын, ынлаш шонен, чÿчкыдынрак лудына гын, тыгай ойым пелешташ огыда ыле».
14445	Марла да курык марла ойлат.
14446	Марла да рушла лукмо 20 наре книган авторжо.
14447	Марлаже вӱд йымалне ийымашым ончыкта.
14448	«Марла календарь» 1908-ше ийлан Марла календарь 1907 1913 ийлаште П. П. Глезденев ден В. М. Васильев «Марла календарьым» луктын шогеныт.
14449	Марла календарь, арифметике, лудшаш книгаже-влак дене Глезденев марла книга йылмым вияҥден колташ полшен.
14450	«Марла календарь» дене кыл «Марла календарьын» лекташ тÿҥалмекыже, шуко самырык еҥ тиде савыктышыш шке возымыжым пуэн.
14451	«Марла календарь» интеллигенций веле огыл, тыглай калык коклашкат у илыш-шÿлышым пуртен.
14452	Марла книгам возымо пашаш тудо 1905 ийысе революций гутлаште ушнен.
14453	Марла книгам, газетым огыт луд, школышто марий йылмым веле огыл, марлажат огыт тунем,икымше класс гычак рушла тÿҥалыт, марий радиом огыт кол, театрым огыт уж.
14454	Марла кукшын серымым лудатат, М. Горькийын «Мать» повестьше гыч Ниловнан моткоч простой, чонеш логалше мутшо ушышкет возеш.
14455	Марла лекше газетын икымше кок номерже аралалт кодын огыл, 30 номерже мемнан жап марте шуын.
14456	Марлан лекмыж деч вара тудо Эстонийыш стажировкыш ик ийлан кайышаш ыле.
14457	Марлан лекташ темлыме годым, чон йöсыжым палдарыде, Саскавий шкенжым пеш моштен, тыматлын куча.
14458	Марла-рушла возымо журнал.
14459	Марла, рушла, суасла йоҥгалтара.
14460	Марла савыктыме книга-влак * Советский салтак: ойлымаш-влак.
14461	Марла туныктымо пашаште нине кок книгажат чот полшеныт.
14462	Марлашке ты серызын ик пашажымат але кусарыме огыл.
14463	Марлен 1918 ий марте Берлинысе кыдалаш школыш коштын.
14464	Марлен Дитрих 6 ага 1992 ийыште шÿм да почкын сомылжо кÿрылтмылан кöра Парижыште шке пачерыштыже илыш дене чеверласен.
14465	Марлен нуным шукыштым пален. 1921 ий пеледыш тылзын аваже тудым уэш Берлиныш конден.
14466	Марлен умбакыже скрипка дене шокташ тунемеш.
14467	Мар-ленын аваже коштан лийын да нимомат монден огыл.
14468	Марленын ончычсо киножо шагал палыме лийыныт гынат, тыгакак сай критикым налыныт.
14469	МарНИИ директор улмыж годымак промышленность ден ял озанлык вияҥме йодышым шымлен.
14470	МарНИИ, кызытсе МарНИИЯЛИ, 1930 ийыште Научно шымлыме институт семын почылтын.
14471	МарНИИ-н директоржо Мемнан республикын экономикыжым шымлаш тудо кугу вниманийым ойырен.
14472	МарНИИ-н пашаже нерген.
14473	МарНИИ-н шанче экспедицийын лектышыже.
14474	МарНИИ -шке у самырык пашаеҥ толын маныныт ыле.
14475	МарНИИ-ште пашам ыштымыже З.В.Учаевлан шымлымаш пашаштыже кугу лектышым пуэн.
14476	МарНИИ-ште тыршен, марий йылмым да сылнымутым шымлен.
14477	Марпа ватыже (Микайын аваже) пошкудо Кугу Йырсе ял гыч (кызыт Удмуртийышке пура) улан, пашаче, кугу тукымвожан насл гыч лекше лийын.
14478	Марпеттехникумышто тунеммыж годым ончыкылык поэт литературный кружокын ик чолга членже улмашын.
14479	Мартин варажым, икымше диджей лӱмым сулымеке, шӱдыр лийын.
14480	Мартынэҥер ( ) — эҥер Марий Элыште Кугу Какшан эҥерын шола эҥерйолжо.
14481	Мартыште 1851 ийыште воза «Историй тенгечысе кечын».
14482	Марчелло геройым йӱшӧ, развратник, тунеядец маныныт… Ала-кӧжӧ фильмым йӱлалташ темлен, а Феллини деч итальян гражданствым шупшын налаш.
14483	«Марчелло да мый — иктын ужашыже улына», — манын Феллини.
14484	Маршанин Кузьма Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14485	Марышев Андрей Никифорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14486	Марышев Клим Ефимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14487	† * Марьино почиҥга ( ) — пытыше ял.
14488	Марьино сола деке ушалтын.
14489	Марьино ял шотан илем * Марьино ( ) — сола.
14490	Марьино ял шотан илемын рӱдерже.
14491	Маска да нерге коям эмым ыштымашыште кучылтыт, шашке коям - косметикым ыштымашыште.
14492	Маскам пÿкш, мÿгинде, кампетке, когыльо дене сийлат, пеленже пуэн колтат.
14493	Маскам рвезе -ÿдыр-влак пöрт еда вÿден коштыт, тудлан суртоза-влак тÿрлö йодышым пуат: шурно могай шочеш тÿла, еш кузе илаш тÿҥалеш.
14494	Масканур лӱм кок мут гыч ышталтын маска нур медвежье поле села лӱм марий гынат, но илыше- влакше руш лийыныт.
14495	† Масканур ял шотан илем * Масканур ( ) — сола.
14496	Масканур ял шотан илемын рӱдерже.
14497	Маска – озам, чодыра оролым ончыкта.
14498	Маска сеҥен… Ойлымаш-влак; Марий: почеламут //Ямде лий. 1979. 17 март.
14499	Маскасола кундемлан негызым Теле тылзын 1943 ийыште пуымо.
14500	Маскасола кундемын да Маскасола ола шотан илемын рӱдерже.
14501	Маскасола кундемысе Кома ялыште шочын.
14502	Маскасола (Медведево) ола сынан посёлко (поселок городского типа) Йошкар-Ола деч 8 меҥге тораште верланен, чынжым Йошкар-Ола деч чот огешат ойыралт, эркын-эркын ола дене ушалтеш.
14503	Маскасола ола сынан посёлко деке ушалтын.
14504	«Маска сонар» сӱрет Пӱртӱсыштӧ илыше да сонар объект радамыш пуртымо ир янлык да кайык-влак кугыжаныш сонар фондыш пурат.
14505	Масленников Николай Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14506	Масленников Павел Фёдорович — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14507	Маслов Фёдор Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14508	Массачусетс ( ) — УАШысе регион, штат.
14509	«Мастарлык – писательын вийже» статьяштыже лудына: А. Бик шуко произведенийже калык деке шуын.
14510	Мастарлык шотыштат тиде произведений кÿшнö шога.
14511	Мастарлыкым нунат батут дене гына погат.
14512	Мастарлыкым погашлан тудым вес ийын кокымшо лигыш, «Звезда» командыш колтат.
14513	Мастарын модмыж дене гына огыл, шке яндар йӱкшє денат калык чоным сымыстарен кертын.
14514	Мастарын модын кертыда, да вес модшым тӱкаш ок лий.
14515	Мастарын «Шӱшпык», «Волгыдо йӱ дым», «Эн тамле орлык» да ятыр моло почеламут возымо улыт.
14516	Мастеров Софроний Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14517	Матвеев Андрей Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14518	Матвеев Афанасий Сергеевич (Шочын:1905 ий) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14519	Матвеев Иван Фёдорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14520	Матвей Петрович занятий-влакым шкенжын кок пачашан пӧртыштыжӧ эртарен.
14521	«∠», математикыште лукым ончыктымаш Вияш лук Лук — ик точко гыч шогышо да тиде точко гыч лекше кок лучан геометрий фигур.
14522	Материал-влак кандаш страницеш кок радам (колонко) дене вераҥдалтыныт.
14523	Материал кöргыштö 200 ий ожнысо марий мутвундо могай лиймым калыклан палаш моткоч кугу пиал».
14524	Материалым-влакым газет редактор В.Е. Ераносьян поген да ямдылен шоген.
14525	Материалым кычалмаш Энциклопедий дене йӧнанрак пайдаланаш манын, возышо-влак материалым системе почеш вераҥдат.
14526	Материалым тематика шот дене разделлан шеледыме огыл гынат, писательын йоча да рвезе жапше кузе эртымым, тунеммыжым, Кугу Ачамланде сарыште тушман ваштареш талын кредалмыжым раш ончыктымо.
14527	Маточкин Иван Сергеевич — II степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14528	Матросова Лидия Сидоровна - филологий шанче кандидат (1995), доцент (1998).
14529	Матросова Л.С., Сергеев О.А.). * Диалект материалым кузе да мом погаш?
14530	Матч пытымеке ик минуто гына кодын.
14531	Матчым 1985-ше ийыште уэш эртарыме: 13 да 11 счёт дене Каспаров Карповым сеҥен.
14532	Матчын тӱҥ жапыштыже команде-влак ик тӧр модыныт гын, нуно эше ешартыш 5 минутым (овертайм) икымше гол марте модыт.
14533	Матюков Иван Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14534	Матюков Иван Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14535	Матюковский Г. Фашизм ваштареш // Арслан тукым.
14536	Матюнин Анатолий Максимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14537	«Ма-фийысе» южо еҥже Элвисым школ гычак паленыт, южышт дене армийыште служитлымыж годым палыме лийын.
14538	Мацуо Басӧ ( ), шочмыж годым лӱм - Киндзаку ( ) — япон почеламутчо, Эдо периодышто эн пагалыме.
14539	Мачук, пьесын тÿҥ геройжо, тошто илыш радам гыч утен лекше самырык йыгыт, кугыжан кылкучем ваштареш шкетын сöйым, кугу тумам нöлталеш.
14540	Мачук шуко лудеш, ешыштышт пычкемышлыкын, чаҥгалыкын амалжым кычалеш, сандене погым кучышо-влак тудым ужмышудымын ончат.
14541	Машина бензин дене эн кугу писылык поген шукта, да тиддеч вара виктарыше нитро-двигательым чӱкта машинан писылыкше кок пачаш кугемеш.
14542	Машинам виктарыме годым тиде поснак лӱдыкшӧ.
14543	Машина тӱткар 1999 ийыште 19 июньышто иктаж 4:30 минутлан Кинг Ловеллыште(штат Мэн) тӱжвак лектын коштын.
14544	Машина шамычым почыла-почыла колтат.
14545	Маюк, тошто йÿлам жаплыде, йöратыме качылан марлан кая, шке пиалже верч кучедалмаште сеҥымашке лектеш.
14546	Маяковскийын «Возьмем винтовки новые» да моло почеламутшым влиянийжым шижына.
14547	М.Васильев, Л.Я.Мендияров, Т.Е.Евсеев, да молат) логалын.
14548	М. Горький дене вашлийме, произведенийже-влакым изинекак лудын шогымо да варажым марий йылмыш кусарыме Я. Ялкайным писатель корныш пенгыдын шогалаш кумыландат.
14549	М. Горький деч тунем шогымо марий писатель-влакым илышым келгын шымлаш, произведенийым калык сылнымутым шотыш налын возаш кумылаҥда.
14550	М. Горький писатель ушемын вуйлатышыже семын марий литературымат вияҥдаш полшен.
14551	М. Горький самырык писательлан «Марийские песни» сборникым рушла ямдылаш полша, марий писатель тудым рушла возымо произведенийже-влак дене палымым ышта.
14552	М.Горькийын, марий сылнымут, Я.Ялкайн Я. Ялкайнын творчествыже эрвел марий илыш-йӱла, йылме поянлык дене кылдалтын.
14553	М. Горькийын «На дне» пьесыж почеш шындыме спектакльыште Василисан рольжым устан модмыжлан кугыжаныш премий денат палемдалтын.
14554	М. Горькийын тӱрлӧ шӧрынан творчествыже национальный литератур-влакын йол ӱмбак шогалмаштышт профессиональный корным палемден.
14555	М. Джалиль илышым моктен мурен, шучко сар жапыште тудын верч вуйжым пыштен.
14556	Ме адакат кинде ден Ойгыдегеч илена!
14557	Меат варасемже гае Молан огына вычымате?
14558	Меат Марий Элын сулло артистшым Игорь Актугановым шочмо кечыж дене шокшын-шокшын саламлена!
14559	Меат тудын мыняр ияш улмыжым кычалтылаш огына туҥал.
14560	Медведево да Козьмодемьянскын калык судьяже лийын. 1991-ше ий гыч - Марий Элысе Кӱшыл судын судьяже.
14561	Медведево кундем Азаново селаште шочын.
14562	Медведево кундем Изи Турша ялыште шочын.
14563	Медведево кундем Пекшиксолаште шочын.
14564	Медведево кундемын чолга ӱдыржӧ 1995-ше ий гыч «Эр вий» ушемыште пашам ышта, а 1997-ше ий гыч вуйлатышыжлан шогалын.
14565	Медведево кундемыште шочын.
14566	Медведево кундем Ятман ялыште шочын-кушкын.
14567	Медведево посёлкышто шочын.
14568	Медведево район Цибикнурышто шочын. 19 ияшак тудо фронтыш каен.
14569	Медведево районысо Поланур ял гыч.
14570	Медециным тунемеш.200 йоча гыч 35 ӱдыр лийын.
14571	Медицине шанче кандидат.
14572	Медицин шанче кандидат.
14573	Медичи колмеке тудо 1492 ийыште монгыжо портылеш.
14574	Медяшкин Кузьма Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14575	Меже кӱшкӧ шумеш лӱҥгалтена, Родо шочшыланна поян шурнан лияшлан.
14576	Меже муралтен шогена гын, Шернат ок тем, тупнат ок кой, Муралтме йÿкна веле шокта.
14577	Меже тендам вучышна да Капкам лектын вашлийна.
14578	Меж калпак, шнурокдымо йолчием, мутлан портышкем.
14579	Мейербер семлызе "Пророк" оперышкыже "Фигурист-влак" сценым пуртен, мурызо да балетъеҥ-влак сценыште ролик дене мунчалтеныт.
14580	Ме йолташем дене коктын пырдыж воктенсе олымбалан верланышна.
14581	Ме кажныже илышыштына кеч ик серышым иктаж-кöлан возена.
14582	Ме "келшена" манын, кумыл волышо мӧҥгӧ ошкылна, но эрлашыжым адак школыш мийышна.
14583	Ме коктынат ӱстел воктене урокым ямдылен шинчена.
14584	Меленцов Николай Павлович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14585	† * Мелковский пристань ( ) — пытыше илем.
14586	† * Мелковский ( ) — пытыше посёлко.
14587	Мелна воктене шокшо шöрым шынденыт, тушко ушкал уйым пыштеныт.
14588	Мелнам кочмек уна-влак оксам пыштеныт.
14589	Мелна нерген каласымат оҥай.
14590	Мелодик шукытлыкым певец тӱрлӧ тембровый, динамический ойыртем-влак дене ышталтеш, тыгак микроинтервал, мелизматик варьирований дене шукталтеш.
14591	† * Мелозеро пристань ( ) — пытыше илем.
14592	Мельников Александр Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14593	Мельников Мифодий Ефимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14594	Ме М. Горькийын художественный опытшым Н. Лекайнын творчески кучылтмыжо нерген ойлышаш улына.
14595	Мемнам вигак армийыш нальыч.
14596	Мемнан велыште йӱдвелыш Коркашӱдыр эре ончыкта Марий тамга — Й, тӱнямбал — N (nord).
14597	Мемнан волгыдо эыкан, пелед, умен шогышо, сылне мурым муралтен, пашам ыштыше шочмо элна ӱмбаке.
14598	Мемнан гай Йӱштӧ Кугыза нунын уке, Кыдыр-баба уло, тудо шошо кечытӧр вашеш йӱдым уло мландым коштын эрта, у кушкылым шындылеш.
14599	Мемнан денат усталык памаш нигунам кошкен огыл.
14600	Мемнан денат, чылан палена, Кугу сар тӱҥалме жаплан СССР Писатель ушем членже иктат кодын огыл, чылаштым лӱен я Гулаглагерьлаште тӱнчыктарен пытареныт.
14601	Мемнан землякна кокымшо степень Отечественный война ордерым да шуко медальым налын.
14602	Мемнан землякна чылажымат юватылде ыштен.
14603	Мемнан илышат тыгак эрта, да жапым уэш пöртылташ огеш лий: Огыт лий нигунам ты лышташ-влак Шурген эртыше сылне ийгот.
14604	Мемнан ияш гаяк.
14605	Мемнан йолташланат тынар жапыште йÿштö-шокшо ятырак пернен, куан ден ойгымат ужаш логалын.
14606	Мемнан коклаште, ончет гын, улыжат куд ий веле ойыртем гынат, ойыртемжак – могай!
14607	Мемнан корнына: почеламут-влак // Марий коммуна. 1948. 11 апр.
14608	Мемнан куганышыштына илыше граждан-влакын праваштым аралыше-шамычым тиде пайрем уша.
14609	Мемнан Кугыжанышыште Россий Федераций президент Б.Н. Ельцинын 120-шо № кӱштыкшӧ почеш Кылме тылзын пытартыш рушарнян Ава кече пайремлалтеш.
14610	Мемнан кундемын шочшыжо тӱнямбалне тыгай фигурым ыштыше икымше лийын.
14611	Мемнан курым деч ончыч 1300 ийыште финикий тиштерыште тудым пуртеныт да тачат шуко йылмыште тиде йӱкпале кучылталтеш.
14612	Мемнан курымын икымше тӱжем ийыште Касвел Рим империйын мландыштыже кӱемалтын. 1054 ийыште эрвел христиан черке (танле черке) дене шелалтыныт.
14613	Мемнан кызытсе пагытнам писетельлан аклен ончалаш куштылгыжак огыл, но Г. Алексеев нелылык деч пырчат ок лÿд.
14614	Мемнан литературыштына положительный герой - шкенжын пашаже да кучедалмыже гоч калык ончылно чапле еныш лекше айдеме.
14615	Мемнан марий прозышто южо автор-влак геройын пашажым, илышыжым, кучедалмыжым, тидын годым тӱрлӧ йӧсылыкым сеҥымыжым, геройын характерже, идеологийже вашталт толмым келгын огыт сӱретле, тиде вашталт толмын результатшым веле каласат.
14616	Мемнан марий сылнымутым, мо мый шарнем, эре Россий кӱкшыт дене висат ыле.
14617	Мемнан наступленийым тушман ынже пале манын, артподготовка деч посна эҥер гоч вончышт да атакыш керылтыч.
14618	Мемнан пайрем: стих // Марий коммуна. 1960. 1 май.
14619	Мемнан Петъял кундемыштына тиде пайрем аралалт кодын.
14620	Мемнан писательна-влак вес калык гыч улшо геройым сÿретлен ончыктымышт годым «ÿмбач мунчалтен каят».
14621	Мемнан полклан тушманым Бобруйск воктен кучен шогалташ, моло войскалан плано­мерно чакнаш йӧным ышташ приказ лие.
14622	Мемнан полкна Жлобин ола веке чакнаш тӱҥале..
14623	Мемнан радам гыч пеш ондак кайыш Юрий Чавайн – улыжат кумло вич ийым гына илен.
14624	Мемнан районыштына тудым ик арня пайремлат.
14625	Мемнан современницына-влак - Саскавий ден Джамиля- эрыкан элыште илат да шке илышыштлан шке оза улыт.
14626	Мемнан тачысе лумгечызына, мый шонем, тыгай тергымашым эн кӱкшӧ ак дене эрта ыле.
14627	Мемнан тиде мланде!
14628	Мемнан футболын кугезе родыжлан гарпастум модмашым шотлаш лиеш.
14629	Мемнан часть-влак Днепр эҥер гоч вончаш тӱҥальыч.
14630	Мемнан частьна Гомель ола веке чакнен кайыш, а ме кодна.
14631	Мемнан чурийна чевер огыл Ойго дене кушмылан.
14632	Мемнан шанчывуйлатышна икте лийын – тӱнямбал лӱман профессор Пауль Аристэ.
14633	Мемнан шинчавудна яра ынже йом, мемнан шудышат иктаж гана шуэш».
14634	Мемнан шонымаште, автор пеш чын ыштен: нине падеж форма-влакым нигузеат наречий тÿшкаш пурташ ок лий.
14635	Мемнан шонымаште, Микайын «Ватым нальым» произведенийже моткочак кÿлешан!
14636	Мемнан шонымаште, моло кусарышыланат туддеч ятырлан тунемаш лиеш.
14637	Мемнан шонымаште, Эчан ден Веруш кокласе йӧратымашын кугу цельже роман мучкак шижалт ок шого.
14638	Мемнан шуко куан.
14639	Мемнан эл ӱмбак ажгыныше сут империалист – шамыч кöранен онченыт да кызытат ончат, шучко сарлан ямдылалтыт.
14640	Мемнан элысе да тӱямбалсе финно-угровед-влакын пашашт дене палыме лиеш.
14641	Мемнан элысе калык-влакым социалистический идеологий, коммунизмыш пырля кайме корно иктыш ушен шога.
14642	Мемнан элысе шуко олаште, тыгак Германийыште, Великобританийыште шанче конференцийлаште вийжым терген.
14643	Мемнан элыште (а тунам Совет Ушемыште ) батут дене эн ончыч космонавт-влак ямдылалтмаш семын тӧрштылаш тӱҥалыныт.
14644	Мемнан ялна гоч ош чех ден колчаковец-влак кредал эртеныт.
14645	Мемнан ялна: почеламут - влак // Марий коммуна. 1981. 6 февр.
14646	Мемнан ялыштына тудым ик арня пайремлат.
14647	Мемна чыла сенымашна, илышна Коммунистический партий дене кылдалтын.
14648	Мемуарланже ситыдымаш-влак вашлиялтыт, чын факт-влакым ончыктымо огыл.
14649	Мемфисыште Преслин ачажлан пашам кычалаш куштылгырак лийже манын, 1948 ийыште кылме тылзын Преслин ешыжлан Мемфисыш каяш логалын.
14650	Меҥге Рушла нине автомат-влакым "столбики" манын лӱмдат.
14651	Менделеев Дмитрий Иванович ( 8 Пургыж 1834 – 2 Пургыж 1907 ) — руш химик.
14652	Менделеев Рушла химик мерын негызлыше лийын, да 1876 ийыште Петербургысо шанче академий член-корреспондент лийын, но тудын кандидатурыжым тореш лийыныт.
14653	Мендияров Леонид Яковлевич — марий сотыеҥ, Икымше Пӱтынь Российысе Марий-влакын погыныште пашам шукын ыштен.
14654	Мендияровым арестоватленыт, тӱшкан вуйлатыше обвиненийым сакеныт.
14655	Мензела кундемын рӱдыжӧ.
14656	Мензелинск педагогический училищыште тунемын, школышто туныктышылан пашам ыштен, армийыште служитлен, шахтыште пашам ыштен.
14657	Менлыш аракам налеш, пурса аҥаш намиен шында.
14658	Ме ола воктенак, сӧрал олык лишне иленнат, тышке каналташ толаш иктат торешланен огыл.
14659	Мераҥсола ял деке ушалтын.
14660	Мераҥын пирылан ойлымыжо гын, чылт йоча шотлышмут гае: «Пире,пире йолагай Ӧрдыж корныш кораҥ кай!
14661	Мер илышыштат, кугыжаныш пашаштат Елизавета Васильевна кугу кӱкшытыш шуын.
14662	Мер илышыштат Лидия Никаноровна кугу пагалымашым сулен: Мер Каҥашын чолга еҥже.
14663	Мер калык кÿсле, шÿвыр сем почеш кап-кылым лывыртен, чоным куандарен.
14664	Мер калык кÿсле, шÿвыр сем почеш капкылым лывыртен, чоным куандарен.
14665	Мер Каҥаш Йошкар-Оласе чапкӱ-влак воктеке пеледыш аршашым, вуй савыме йӱлам шуктымо радамым мер ушем-влаклан шукташ темлен ыле.
14666	Мер каҥаш - тиде Марий калык Погынын сайлыме рӱдывиктерже, мер организаций.
14667	Мер Каҥашын икымше Оньыжаже лийын ( 1992 2000 ).
14668	Мер Каҥашын икымше оньыжажлан сайленыт.
14669	Мер Каҥашыш пура http://mer-kanash.
14670	Меркулов Игнатий Васильевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14671	Меркушев Иван Иванович — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14672	Мерлин, куанымыж дене, тӱткылыкым йомдарен да воштончышыш керылтын.
14673	Мер ( ) — общине, обществе, айдеме -влакым ушышо формо.
14674	«Мер ой» газетым шкевуя лукташ тӱҥалын.
14675	Мер паша 90-ше ийлаште Александр Абдулов мер паша толкын кӱшныжӧ лийын манаш лиеш.
14676	Мер паша Избач, сельсоветын секретарьжылан ыштен, комсомол пашаште шуаралтын.
14677	Мер паша Михаил Зиновьевич политик пашаште тыршыме деч посна мер пашаштат кугу пагалымашым сулен.
14678	Мер пашашке тудо 1996-шо ийыште ушнен: Афганистанысе сар инвалид да ветеран-влак ушемын вуйлатышыже лийын. 5 ий «Единство» мер толкын деч Россий кугыжаныш думын депутатше, а 2004-ше ий гыч «Единая Россия» партий деч депутат улеш.
14679	Мер пашаштат Анатолий Александрович кугу пагалымашым сулен.
14680	Мер пашаштат кугу пагалымашым сулен: 7-ше марий погынын делегатше лийын.
14681	Мер пашаштат моткоч кугу пагалымашым сулен: 8-ше марий погынын делегатше лийын.
14682	Мер пашаштат тудо кугу пагалымашым сулен.
14683	Мер пашаште моткоч кугу пагалымашым сулен.
14684	Мер сомылым шуктымаште гын, тудынат надырже изи огыл.
14685	Ме, самырык-влак, нимо деч лÿдмаш уке – митингыш эн ончыч миена.
14686	Месси шке пырля модмо йолташыже Хави ден Иньестам ончылтен да кокымшо гана почела ик футболистлан пуымо тӱнямбалне эн кугу пӧлекым налын.
14687	Местный да направительный вочмыкла мучаште пытартыш йоҥйӱк-влак муттӱҥысӧ пералтышан йоҥйӱклан келыштаралт возалтыт, мутлан: ныллышке, кудлышто, шӱдыштӧ.
14688	Ме тÿрло йылман еҥ-влак коклаште келшен илаш, ваш-ваш полшаш да тунемаш кÿлмö нерген ойленна да кызытат ойлена.
14689	Ме таче кугешнен ойлен кертына: ик муро гына огыл,а ятыр тÿжем чапле строка тудын перож йымач лектын да калык шÿмеш вераҥын.
14690	Ме тиде шотышто моло национальный республика почеш кодын улына ыле.
14691	Ме тидым писательын тÿҥалтыш жапыште возымо произведенийлаштыжак шижына.
14692	Методикым шереш, урокым чоҥымо шотышто ачаж деч тунемеш, кустовой совещанийыш коштеш, комсомол радамыш пура.
14693	Метонимизаций негызеш пале мутын предметность значенийже ешаралтеш, тыге качественный да предметный признакше пырля ушалтеш.
14694	Метрии кугыза Чапи эргыжым юмылан кумалаш туныкта.
14695	Метрий нуным пешак йӧратен.
14696	Метриченский черке книгаште Богоявление Елеховышто(кузыт тудын месташте шога Богоявленский собор)8 июнышто 1799 ий тиде деч моло гычч ввозымо.
14697	Метрополитен ( ) — мланде йымалне али мланде ӱмбалне оласе мер транспорт.
14698	Ме тудым пагаленна.
14699	Ме тудым «Радуга», «Танец сыроежек», «Вересковая поляна» книга-влакын авторжо семын палена.
14700	Ме тудым эше сайракын ышташ лийме нерген гына кутырена.
14701	Ме тудын почеламутлаштыже «Чеверын, Марксина», «Каем мый,каем», «Молодежын мурыжо», «Колхозный ялын ӱдыржö» да моло почеламутлаштат Родиным аралаш боевой ӱжмашым раш ужына.
14702	Ме тыштат уло вий ден кредалаш товатлыме мутым, клятвым колына.
14703	Ме ужына: колхозым виеш чоҥымо жапыште ялысе илыш граждан сар годсо гай, пачемыш пыжаш семын лийын.
14704	Ме ужына, кузе амызе годсо, тошто косам сеҥен, ялыште у йÿла вожым колта, вияҥ толеш.
14705	Ме ужына: писатель пӱсӧ сюжетан произведений дене кажне лудшым шке велкыже савыра.
14706	Ме умылена, тунам жапше тугай лийын.
14707	Ме факультетыште веле огыл, тыгак университет мучкат эре ончылно лийынна.
14708	Механизатор тукым: ойлымаш // Ямде лий. 1974. 2 февр.
14709	Механик-виктарыше Механик-виктарыше командирын кид йымалне улеш, танкын кудалме шотлан вуйын шога.
14710	Механик-виктарыше танкым кеч могай годым сайын виктарен моштышаш (колоннышто, подразделенийын сар радамыште), авыртышым, неле корным эртен моштышаш.
14711	Механикле автоматикле шотлымаш ӱзгарлан Абакус шотлалтеш але логарифмический линейке, Астролаб але Антикитерын механизмже (150–100 мемна курым деч ончыч).
14712	Ме чарайолын, чаравуйын Тöрген, шижде тул гай ошмам, Столовыйышко куржна – школыш – Ваш перкален кÿмыж совлам.
14713	Ме чодыра лоҥгаште улына, садлан мемнам кӱшыч ужаш йӧсӧ.
14714	Ме чыланат колена: тыят мыят, Ильич садак ÿмыреш ила.
14715	Ме чыланат тыйын гай лийына гын, илышыже могай куштылго, илашыже могай весела лиеш ыле".
14716	Ме чыланат тыйын капка ончылнет шогена, кид йымалнет, шинча ужмаштет илен-шӱлена.
14717	Мечым каучук гыч ыштат, коваштым йыр пӱтыралыт.
14718	Мечым кидыште вич секундым гына кучаш лиеш.
14719	Ме шкаланна огына полшо гын, нигӧ марий калыкым ончыко у илышыш лукташ ок тÿнал» Сануков К. Н. Просветитель Павел Петрович Глезденев: Очерк жизни и деятельности.
14720	Мешков Максим Константинович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14721	Ме шуко лудынна штрафной манме подразделений нерген, тушто могай еҥ-влакым чумырымо улмаш да кузе нуно шкеныштым ончыктеныт».
14722	Миасс — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
14723	Мизин Корнил Иванович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14724	Мийымекше, Пагул эргыже вес вургемым иондаш жап шуын: «Ятыр жап йыдалым пидын, Ятыр корным коштынам… Илышем ялт весе лийын, Молан тоштым акленам,?»
14725	Микай возен кодымо кÿчык автобиографийыштыже шке илышыжым «пеш тыглай» манеш.
14726	Микай ден Палийын 8 йочашт лийын, но 1929-1930 ийлаште озаланыше шучко шедра чер нунын икымше эргыштым, Олегым (1921 ийыште шочын), почела шочшо кок ÿдырыштым, Вера ден Ольгам (1925 ден 1927 ийыште шочыныт улмаш) нангаен.
14727	Микайлан директор семын школын статусшым кугемдыме нергенат шонаш логалын, а тидлан у, самырык туныктышо – влак кÿлыныт.
14728	Микай, мутат уке, тидын нерген нигöланат, нигуштат да нигузеат ойлен кертын огыл- жапше тунам тугакак могай лÿдыкшö лийын!
14729	Микай туныктымо пашаште шке веле огыл вожанын, тышкак тудо Оксиня шÿжаржым, Иван шольыжым, Максим эргыжым шогалтен кертын.
14730	Микай шарналта: «…Тÿнясе илыш нерген Юмын закон урокышто поп семын ойла… Ойлымыштым терген налат – учитель чыныш лектеш.
14731	Микай шольыжым шке велышкыже куснаш ойлен.
14732	Микайын ачажат, «Чапи айзи», аваж нарак огыл гынат, шкешотан оза улмыжым колымешкыже (1938) мондаш пуэн огыл (Чапи 1862-1938 ийлаште илен).
14733	Микайын икымше ватыже Йыгра гыч лийын( рушлаже «Карманово» маныт).
14734	Микайын салтак илышыже да революций пашаже Микайын революций корныш солналтмыж нерген ме шкенжын возымыж гычат, моло-влакын шымлымышт гычат, манаш лиеш, тичмашынак палена, садлан тиде возымыштына поэтын илышыжым тидын могырым огына тÿкö.
14735	Микайын сылнымут аланыште пашам ыштымыжым кок могырым ончал лекнен.
14736	Микайын тунемме корныжо 1893-1898 ийлаште Микай Элнет тÿналтыш школышто тунемеш.
14737	Микайын шарнымашыж гыч ме палена: тиде неле пагытыште шуко учитель вес пашаш пурен гынат, тудо туныктымо паша гыч каен огыл.
14738	Микак ден Настий йорло йоча-влак кокла гыч лудаш-возаш первый тунемыт.
14739	Микал почиҥга деке ушалтын.
14740	Микела́нджело де Франче́ско де Нери́ де Миниа́то де́ль Се́ра и Лодо́вико ди Леона́рдо ди Буонарро́ти Симо́ни ( ) — Итальян Ренессансын скульптор, сӱретче, архитектор, почеламутчо да инжинер.
14741	Микеланжело 6 март 1475 ийыште Тосканск олаште, нужна ешыште шочын кушкын. 1488 ийыште ачаже тудым художниклан тунемаш колта.
14742	Микинат тушто лийын, трибун гыч каласен: "..
14743	Микишкин В. Кандывуй тӱняже чиялан поян // Марий Эл. 2003. 28 окт.
14744	Микишкин, Г. Алексеев, Г. Гордеев, В. Бердинский да В. Абукаеват нунын ратыште) ожнысо лӱман-влакымат серымаштышт утларак лавыртат гын, сай ыле!.
14745	Микишкин, Сабанцев, гордеев, Абекаев шкеже «кудырвуян» Тÿҥ-влакын шояштлан кӧра огыл мо тачат телевизоран да телевизордымо еҥ омашлаште орланат?
14746	Миклай Казаков.
14747	Миклай Казаков **Валентин Колумб – редактор.
14748	МИклай Казаков да Осмин Йыван Юрийлан почеламутым, Мичурин- Азмекей «Пеледыш ила» ойлымашым пӧлекленыт.
14749	Миклай Казаков манмыла, мо сай гын сай.
14750	Миклай Казаков: " Национализм шотышто мыйын нергенат ойленыт ыле.
14751	Миклай Максилан у илыш, рвезе калыкын пашаж нерген умылтара.
14752	Миклай Рыбаков ик интервьюштыжо (1996) ойлен: « Музыкальный училищыште мый Юра да Эрик Сапаев дене пырля тунемынам, ик пӧлемыште иленна.
14753	Миклай Рыбаков Россий Федераций тӱвыран сулло пашаеҥже, Марий Эл Республикын калык сылнымутчыжо, Марий Эл кугыжаныш премий лауреат, Марий Эл Республикысе сымыктышын сулло пашаеҥже, Олык Ипай лӱмеш премий лауреат.
14754	Миклай шкенжым поян гай ончыкташ йöрата.
14755	«Мик-мек» мыскара муро ансамбльын чолга мурызыжо лийын.
14756	Микоркина Ефросинья Андреевна — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14757	Микроомыш логалше-влак чӱчкыдын тидым огытат шиж.
14758	Микряк ял шотан илемын рӱдерже.
14759	Микушкин Алексей Христофорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14760	Микывыр Раман Санюк эргыжым посна луктеш.
14761	Милаев Филипп Георгиевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14762	Миланыште тудо шуко сӱрет-влакым ыштылын, тӱрлӧ кайык-влакын да йӱдвачыреҥге-влакын чоҥештылме механизмыштым шымлен шоген.
14763	«Миллион-влакым» хроникальный роман манаш шуко келшыше амал уло.
14764	Миловидов Николай Захарович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14765	Мимар Синан — Осман Империйыште эн палыме архитектор да инженер. 1538 ий гыч тӱҥалын Сулейман I султанын чонымашыжым вуйлатен.
14766	Мина-влак пургедыт мландым, Мӱгыра Волынь вер – шӧр.
14767	Минданао, Сангихе, Сулавеси, Сула, Талауд да Молукк отро-влак коклаште верланен.
14768	Минеев Иван Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14769	Минеев Пётр Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14770	Минерал ресурс-влак Полезный ископаемый-влак кокла гыч известняк, торф, чакарок, ошма уло.
14771	Минин Василий Николаевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14772	Миннесото ( ) — УАШысе регион, штат. Мланде кумдык - 225,181 тӱж. меҥ². Калык чот - 5 345 тӱж. еҥ (2011).
14773	Миномет, пулемет да винтовка дене лӱйкалыме йӱк иктыш ушнен.
14774	Минь Хуан мучашлан пуен тудлан должностьым академийыште ханьлинь,кудо служитлен научный экспертизыште и поэзий императорлан.
14775	Миранд йылме (мирандла mirandês) — индоевропысо (роман) йылме.
14776	Мирон илыш вашталтмым, ял калыкын ончык каймыжым пеш сайын умыла да шакше шонымашыжым шукташ тырша.
14777	Миронов Демид Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14778	Миронов Дмитрий Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14779	Миронов Николай Александрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14780	Мирошин Иван Прокофьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14781	Мирошин Федор Захарович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14782	Миссионер пашаже К.Сануковын "Просветитель Павел Петрович Глезденев" книгаже Ныл ий академийын миссионер пӧлкаштыже тунемын, 1906 ийыште экзаменым куча да марий кокла гыч ик эн ончыч кÿшыл образованийым налеш.
14783	Миссисипи ( ) — Йӱдвел Америкыште эн кугу эҥер радамын тӱҥ эҥерже.
14784	Миссисипи - тӱняште нылымше кужутан да луымшо кугытан эҥер.
14785	Миссури ( ) — УАШысе регион, штат.
14786	Мистряков Трофим Всеволодович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14787	Митиксола ял деке ушалтын.
14788	† * Митин ( ) — пытыше ял.
14789	Митрошкин Езекил Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14790	Митрусков Дисан Дмитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14791	Митрюшкин Дмитрий Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14792	Митюшин Федот Павлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14793	Митяйым ойго авалта: аваже кола, ачаже черлана.
14794	Митянов Аркадий Тимофеевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14795	Михадаров Роман Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14796	Михаил Зиновьевич Васютин ( 16 Пеледыш 1959 ий, Курыкмарий кундем Микряк сола) — кугыжаныш да тӱвыра пашаеҥ, Марий Эл Республикын тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министрже (1997), Марий Эл Республикысе Виктер вуйлатышын алмаштышыже (2002).
14797	Михаил кечын вочшо лум телын вара толмыжо нерген шижтара.
14798	Михаил Кузьмич шке пашаштыже эреак у темым кычалын.
14799	Михайлов Александр Кузьмич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14800	Михайлов Александр Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14801	Михайлов Александр Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14802	Михайлов Александр Михайлович (Шочын:1908 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14803	Михайлов Валентин Павлович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14804	Михайлов Василий Кузьмич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14805	Михайлов Виктор Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14806	Михайлов ден Петров йолташыже-влак тудлан голым пурташ йӱным пуаш тыршеныт. 4 минутыштак Харламов шайбым пуртен кертын, ончышо-влак гына огыл, «Крылья» командын модшыжо-влакат Валерийым совым кырен саламленыт.
14807	Михайлов Иван Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14808	Михайлов Иван Михайлович (Шочын:1919 ий) — II степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14809	Михайлов Ион Игнатьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14810	Михайловка ял шотан илем * Михайловка ( ) — ял.
14811	Михайловка ял шотан илемын рӱдерже.
14812	Михайлов Лукьян Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14813	Михайлов модаш чарна, Петров вес вере модеш.
14814	Михайлов Николай Матвеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14815	Михайлов Николай Михайлович (Шочын: 1923 ий) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14816	Михайлов, Петров, Харламов Тудо ийынак Харламовым ССРУ -н кокымшо чумыр командышке ӱжыныт.
14817	Михайлов Пётр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14818	Михайлов Семён Сергеевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14819	† * Михайловский высылке ( ) — пытыше илем.
14820	Михайловскийыште 1827 ийыште Пушкин туналын романым «Арап Петра Великого».
14821	Михайловскийыште поэт тыгак приобщился бильярд дене модаш, тыге гынат палыме модшо лийын огыл,но йолташ шамычын шорнымаш почеш,кий дене кучылтын чылт профессионал гай.
14822	Михайлов Степан Фёдорович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14823	Михайлов Яков Кузьмич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14824	Михалев Анатолий Георгиевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14825	Михалев Иван Васильевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14826	Михалев Петр Георгиевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14827	Михеев Александр Егорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14828	Михеев Василий Георгиевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14829	Михеев Егор Наумович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14830	Михеев Захар Андреевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14831	Михеев Иван Максимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14832	Михеев Иван Максимович — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14833	Михеев Иван Степанович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14834	Михеев Павел Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14835	Михеев Павел Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14836	Михеев Пётр Андреевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14837	Михеев Семён Ефимович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14838	† * Михеевск ( ) — пытыше ял.
14839	Миходоров Иван Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14840	Мичиган ( ) — УАШысе регион, штат.
14841	Мичу ден Петрован йыр Арслан ялысе комсомолец-влек: Осып, Анай да молат,- чумыргеныт.
14842	Мичун, Анай ялысе ончыл вийын чын улмышт, нунын пашаштын сеҥен толмыжо раш коеш.
14843	Мичун образше икмыняр автобиографичный: Мичу, Алексей Семенов-Эрыкан семынак, Урал марий техникумышто тунемын, тушан комсомолыш пурен да у илыш верч чот шога, тудат, романын авторжо семынак, поэзийым, сылнымутым йöрата.
14844	Мичун образшым ялысе коммунист Петрованын образше ешарен шога да тиде образ утларак келгын, раш ончыкталтын.
14845	Мичу ноен // Рвезе коммунист. 1956. 24 май.
14846	Мичурин-Азмекей Ятманов, Александр Степанович (Мичурин-Азмекей Сапан Эчан) ( 29 Шыжа 1912 — 29 Идым 1985 ).
14847	"Миша-артиллерист" повестьым возымо историй''' Б.Г. Данилов Чобык тӱҥалтыш, Куптӱр пеле кыдалаш школышто (кызыт – Совет Союз Герой М.В. Лебедев лӱмеш Немда кыдалаш школ) да У Торъял педучилищыште Миша Лебедев дене пырля тунемын.
14848	Мишаков Василий Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14849	Миша Лебедев нергенат очеркым "Марийская правда" газетыш колтен.
14850	Миша Лебедев нерген газет 1944 ий 5 декабрьыште лектын.
14851	Миша тыгак бой гыч таза кап-кылан лектын.
14852	Мишень шем тӱсан улеш.
14853	Мишкан кундем Пошкырт Эл делегаций толашлан автобусым пуэн.
14854	Мишкан кундемыште 26 200 наре еҥ ила.
14855	Мишкан кундем * ( ) — ял.
14856	† * Мишкансола ( ) — пытыше ял.
14857	Мишутин Василий Захарович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14858	М.Казаковын творчествыж нерген тудо тыге каласен: «Моло поэт дене таҥастарымаште Казаков Миклайын усталыкшат кугу; тудо – самостоятельный поэт, тудын шке образный мышленийже уло».
14859	М. Крепина // Молодой коммунист. 1960. 17 дек.
14860	Младший лейтенант Василий Сергеевич Козырев Юго-Западный фронтышто немецкий фашист-шамыч ваштареш креталеш.
14861	Мланде дене моло вӱд кумдык деч ок авыралт, молан манаш гын, йырже отро-влак верланеныт.
14862	Мланде дене тудым шланг гына кылда.
14863	Мланде дене тылзе пеш келшен илат, ваш-ваш полшат.
14864	Мланде йӱдым спутник гыч.
14865	Мландейымалсе поянлык Тиде мландыште шем шӱйым, нефтьым, газым, боксит-влакым, шӧртньым, алмаз-влакым луктыт.
14866	Мланде йыр пӧрдшыжла, Тылзе Ава ӱлыч кайымыж годым, туран пӧрдмыж годымат мемнам эскера.
14867	Мланде кумдык - 120,4 тӱж.
14868	Мланде кумдык - 144,5 тӱж.
14869	Мланде кумдык - 25,7 тӱж.
14870	Мланде кумдык - 45,8 тӱж.
14871	Мланде кумдык - 589,9 тӱж.
14872	Мланде кумдык - 83,9 тӱж.
14873	Мланде кумдык - 88,5 тӱж.
14874	Мланде кумдык - 91 646 тӱж.
14875	«Мландемын козыраҥше кидыш…» почеламутыштыжо лирический герой чон йöсыж дене пӱртӱс деке йодын миен, но пӱртӱсшат герой деч савырнен.
14876	Мландемын ыле шуко сомыл, Садлан ыш вашке дыр полшаш.
14877	Мланде нерген указ Юл кундемысе йозакым тӱлышӧ кресаньыкын мланде межажым рашемдаш кӱштен.
14878	Мланде пашамат ышташ, кол кучаш сай йӧн лийын.
14879	Мланде пашан, колхоз илышын ойыртемжым сайын паленам.
14880	Мланде пургедме машина-влакым кучылмаште кугу специалистлан шотлалтеш. 80 наре шанче пашан авторжо.
14881	Мланде ӱмбал кугыжаныштына Шем Осал озалана.
14882	Мланде ӱмбалне тӱжем ийым илмем шуэш: почеламут // Марий коммуна. 1948.
14883	Мланде чытырналтмашлан кӧра ты кундемыште чӱчкыдын теҥыз чытырналтмаш лиеда, тидланак кӧра цунами шочын кертеш.
14884	Мланде чытырналтмым Душанбесе сейсмологий станций эскера.
14885	Мланде шотышто Столыпинын законжо кулак-влакым ятыр шочыктен, утларак пойдарен.
14886	Мланде экваторын плоскостьшо эклиптикын плоскостьшо деке тайналтмыже Кеҥежымсе кечышогымаш тунам лиеш, кунам Мландын пӧрдмӧ рӱдыжын Кече могырыш тайналтмыже эн шагал значенийыш шуэш (23°26′).
14887	Мландывалне кок айдеме туле дене южым шлангыш пуртат, тыге вӱдйымалне коштшо айдеме деке юж толеш.
14888	Мландыжат поян лийын.
14889	Мландын ик эн шергакан поянлыкше - Печоро-Илычский заповедник.
14890	Мландын Кече йыр пӧртын савырнымыже.
14891	Мландын кумшо ужашыжым чодра налеш.
14892	Мландын полюслаштыже полярный кечын кужытшо эн кужу, куд тылзе утла лиеш.
14893	Мландын пӧрдмӧ рӱдыжын тайналтмыже сезонысо игече-влакын вашталтмыштын тӱҥ амалже лиеш (ийын пагытше-влакын вашталтмышт).
14894	Мландын шочшыжо: ойлымаш // Марий коммуна. 1986. 3 июнь.
14895	Мландышке колтымо даный почеш пале лийын, лачак Нептун планете Уранын орбитыжым чот ваштлатен шога.
14896	Мландыште торф, чакарок, ошма ситышын уло.
14897	Множественный чот икте деч шуко икгай наста улмым ончыкта.
14898	М. Н. Янтемир лӱмеш Марий Эл республик кугыжаныш премийын лауреат тыгай книга-влаклан: " Марий йылме " 10 томан (1990-2005), "Марий орфографий мутер" (2011) книгалан, "Марий электрон мутер" (2011).
14899	Могай амал дене поянын вийже кушкеш, кузе тудо шке поянлыкшым шукемда?
14900	Могай команде шукырак голым пурта - тудак сеҥышыш лектеш.
14901	Могай «мландыш» тудым ӱдет, тугай «кушкылым» куштет.
14902	Могай осалым ыштенам?»
14903	Могай пашам от пу, чыла ыштен кертеш да жапыштыже шукта ыле.
14904	Могай пырчым ӱдет - тугайымак погет.
14905	Могай сай илыш ынде толын!
14906	Могай спортсмен лентам эн ончыч налын ончыкта - тудо сеҥыше лиеш.
14907	Могай тамле ÿпш солымо шудо гыч лектеш!
14908	Могай тудо осалым мер илышлан да айдемылан пуа.
14909	Могай чапым тудо спортышто сулен: бадминтон спортышто Михаил Михайлович лидерлан шотлалтеш, ятыр гана чемпион лӱмым налын.
14910	Могай шöрымö частице – влакым тыште каласыме огыл?
14911	Могай шонымаш дене пытартыш кучедалмашышке лектыт – тыгай шонымаш дене тый кажне кучедалмашышке лекшаш улат», - тыгай мут дене Ояма сеҥымашлан туныктен.
14912	Мо гынат, мыйын семынак, моло лудшо-влакат тыгай шымлымашым ужын огытыл, шонем.
14913	Мо-гынат, писатель шолын шогышо илыш дене илен, шочмо калыкын социализмым чоҥымаште сеҥымашыж дене кумылаҥын.
14914	Мо - гынат, протоколышто нунын мутышт ончыкталтын огыл.
14915	Модаш тӱҥалаш шонеда гын, тыланда ик-кок терминым палыман.
14916	Модель икмыняр вариант дене лектын шоген: * 21120 двигатель-2112; 1,5 л; 16 клапан комплектаций: стандарт, GLI люкс.
14917	Модельым 1999 ийыште лукташ тӱҥалыныт.
14918	Модельын модификаций ойыртемым ончыкташ тыгак 5 цифрым пуртеныт.
14919	Мо дене вара мыланна И. Осминын поэзийже шерге?
14920	Мо дене, кузе тудо тыгай сеҥымашке шуо?
14921	Модеш яндар вÿд дене урылт Йочан шинчаштыже мочол?
14922	Модмаш 4:4 счет дене пытен.
14923	Модмаш бассейныште эрта.
14924	Модмаш виктарчык Посна налме футбол модмаш матч маналтеш, ик матч кок ужаш (тайм) гыч шога, кажныже - 45 минут.
14925	Модмаш-влак Кугече деч вара вес рушарнянже муным «мунчалтыктеныт».
14926	Модмаш-влак тыгеже эше оза ола да эллан шке кояшлан кертмешетым пуат.
14927	Модмаш-влак тылеч ончыч лийыныт гынат, документ дене палемдалтше икымше тыгай пайремлымаш 776 ийыште лийын.
14928	Модмаш жап кок ужаш гыч шога.
14929	Модмаш жап ынде кум ужашлан шелалтеш, кажныже коло минут гыч.
14930	Модмаш кая Инлайн-хоккей ( --- "ик тӧр" мут гыч чоҥалтын) — команде-влак дене модмо спорт тӱрлык, шайбан хоккейын тӱрлыкшӧ.
14931	Модмаш Кеҥежымсе Олимпий модмашын программыштыже лийын, сандене крокет олмеш чӱчкыдын йоҥылыш крикет (cricket) нерген кутырат.
14932	Модмаш кок ужаш гыч шога.
14933	Модмаш нерген Англичан йылме гыч бейсбол мутым кусараш гын, "негызмече" семын йоҥгаш тÿҥалеш.
14934	Модмаш нерген Ик команде деч иканаште модмашышке шым еҥ ушна.
14935	Модмаш нерген Лапта – кугу кумдыкышто модашлан келшыше спорт толкын.
14936	Модмаш пасушто, чодраште, зданий кӧргыштӧ эртен кертеш.
14937	Модмаш радам Модашлан изи теннис мече да метыр кутышан тоя кӱлеш.
14938	Модмаш семынат, сар-сымыктыш семынат тудым аклат.
14939	Модмаш семын тудо Канадышке куснен.
14940	Модмашшке иканаште кок команде ушна.
14941	Модмашште тӱҥ - капкашкыже мечым пурташ, да шке капкам оролаш.
14942	Модмашште тӱҥ - шукырак мечым тавалышын капкашкыже пурташ, да шке капкам гол деч аралаш.
14943	Модмаш шӱлыш пӧлекым Йошкар-Оласе «Йошкин кэтс» сеҥен.
14944	Модмашым кӱчык жаплан шогалтат гын, жап шотлымашымат шогалтат.
14945	Модмашын девизше --- "Спортышто келшымаш коч - Мланде валне тыныслык дек!"
14946	Модмашын лӱм-влакше Ик модмашым весе деч ойырашлан тичмаш англичан лӱмым (англ. association football) пуртеныт.
14947	Модмо автомат ( ): * Модмо автомат (азарт модмаш) - модмо верыште (казиношто, мутлан) шындыме оборудований.
14948	Модмо годым, кунам уло вий дене хоккеист клюшко дене пера - шайбе кугу писылык дене (160 меҥ/шаг) чоҥешта, ончышо-влаклан кугу лӱдыкшым конда.
14949	Модмо годым шайбе ынже тӧрштыл манын, матч деч ончыч тудым икмыняр шагат кылмыктат.
14950	Модмо карьерыже марий футбол историйыште ик эн поянлан шотлалтеш: 400 утла матч, 79 голым пуртен.
14951	Модмо пӧртын пашаеҥже-влак модмашышке огыт ушно.
14952	Модмо техникыже, коньки дене мунчалтымашыже, шайбым вӱдымыжӧ - чыла сай.
14953	Модмо шайбе шем тусан улеш.
14954	Модшемла, шкемым шке мый «писательлан» шотлем ыле.
14955	Модшо але пасым пуышаш улеш, але корзинкаш мече дене логалшаш.
14956	Модшо-влак кидыште клюшкым кучен, тавалышын капкашкыже мечым але шайбым пурташ тыршат.
14957	Модшо-влак кок командылан шелалтыт: кырыше, да вӱдышö.
14958	Модшо-влак (нуным пелотари лӱмдат) пырдыж ваштареш шогалыт.
14959	Модшо-влак пасым пуен шке йолташыштлан меым колтен кертыт, лиеш, мечым ончылнет шӱкен, ончыко ияш.
14960	Модшо-влак пу чӧгыт дене пайдаланен пасушто радам дене шогалтыме изи капка гоч шар-влакым колташ тыршат.
14961	Модшо-влак тудын дене оксам сеҥен налаш тыршат.
14962	Модыш-влакын кузе шочмышт нерген пале-влак йомыныт, но ты событийым сӱретлыше икмыняр легенде аралалт кодын.
14963	Модышо мӧҥгеш пӧртылеш - тудын командыже ик очком налеш.
14964	Можо тушечын утен кодеш, ме ешарыме лиеш-кызыт каласенат огына керт.
14965	Можо тыге шошым кечын айдемым ала-кушко ӱжеш, ала-мом эре кычалыкта?
14966	Можыч, ик палачак нунын умырыштым лугыч ыштен.
14967	Можыч, ондакрак конден улмаш, но кок почеламутшо («Чӱкшӧ курык шеҥгеч лекте кече» ден «Ший йыҥгырым пӱгеш кылдалтын») 1958 ийысе 4-ше номереш лектын.
14968	Моисеев Логин Моисеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14969	«Моисей, бог фараонов» икымше ораторийын партитурыжо варажым йомын.
14970	«Мой брат Эйно» интернационализм шÿлышеш самырык тукымым кушташ полша.
14971	Мо кÿлешан, мо пайдале, тудо огеш йом.
14972	Мокеев Анатолий Иванович // Марийская биографическая энциклопедия.
14973	Мокосеев Василий Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
14974	† * Мокосеево ( ) — пытыше ял.
14975	Мокруш ял деке ушалтын.
14976	Моктеммур сынан почеламутлаште З. Дудина тыгак марий калыкым чапландарыше эпохо сынан образ-влаклан эҥерта, нунын ыштыме кугу со-мылышт нерген шонкала.
14977	Мокшан йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе мокшан тиштер 1927 ийыште пеҥгыдемдалтын.
14978	Мокшэҥер ял дене пырля ик пырляштарыме Кыржавож ялыш савырненыт.
14979	Молан гына вычыматен, Меат пырля огына иле.
14980	Молан «дайдо дзюку каратэ-до» гыч «кудо» лийын?
14981	Моланжым манаш гын, шочмем годым авам ден ачам регистрироватлалтын огытыл улмаш, садлан мыйым шочмо кагазыш авамын фамилийже дене возеныт.
14982	Молан комсомол радамыште Олык Ипай гай ÿшанле огыл ен - влак шогеныт?
14983	Молан лач тиде темым ойырен йылмызе тыге умылтара: «Кеч-кунамат тошто эн шерге.
14984	Молан манаш гын, 1896 ийыште «йошкар флаг нерген тӧртыкым» кораҥденыт.
14985	Молан манаш гын, автор уым ок кычал, тудо поэзийыште шуко гана кучылтмо йöн дене пайдалана.
14986	Молан манаш гын, Васлилан «вожым торкален, ече дене коштшо ÿдырамаш» ок келше.
14987	Молан манаш гын возышо-влак тудын лÿмжö пелен ончычсо семынак шем тамгам шындылыныт.
14988	Молан манаш гын, италийысе салтак-шамыч мемнам ужын кертыт ыле.
14989	Молан манаш гын, кажне корныжо икгай рифме дене пыта.
14990	Молан манаш гын, лач тиде олаште гына скелетон дене таҥасымашлан ий курык лийын.
14991	Молан манаш гын Мойкин гай тӧра-влакым сеҥаш ок лий, нунын велне – власть, окса.
14992	Молан манаш гын, нунын кокла гыч южыжо Совет властьын первый ийлаштыже поян классым ужын огыл.
14993	Молан манаш гын революций саманысе марий поэзий агитлозунгым, абстракле ойым фольклор чия дене иктыш ушен.
14994	Молан манаш гын сылне, шӱмеш логалше мурым мераш чынжымак пешак чот неле.
14995	Молан манаш гын, тиде жапыште теннис шочын.
14996	Молан манаш гын, тидлан чатка рифме, шуко междометий (марий йылме тудлан пеш поян), ушеш вочшо чевер эпитет, сылне танастарымаш чот полшеныт.
14997	Молан манаш гын тудо жапыште Италийыште духовный да музык пашам совмещатлымаш тыглай лийын.
14998	Молан манаш гын тудын ÿпшö йошкарге лийын, а тыгайже Венецийыште шуен вашлиялтын.
14999	Молан манаш гын, тыгайрак термин синтаксисыште уло: «иктешлыше мут».
15000	Молан манаш гын, тыгай самырыктукым погынымаш икымше гана эртаралтын.
15001	Молан манаш гын, шуко ий тиддеч ончыч Жюль Верн «Робур Завоеватель» романыштыже 1881 ийыште каласкала, кузе салтак-влак ик методике дене тунемыныт, кудыжо пейнтболлан келшен толеш.
15002	Молан мемнам куштеныт?
15003	Молан ом муралтыже, Молан ом шÿшкалтыже, Шочмо-кушмо вер-шöремжым Молан ом мокталтыже.
15004	Молан серымыжым чарныме нерген Осминлан тыге рашемда: «Мемнан школ гыч куд туныктышо армийыш налалте, садлан час шуко кодын.
15005	Молан таче кечын илышна тыгай пуламырыш шуын, молан калыкыште ваш умылымаш, ваш эҥертымаш кенета йомын?
15006	Молан тидым нигöат каласашат, возашат тоштын огыл?
15007	Молан Тонян йöратен гына койышланымыжым Алеша умылен огыл да тудын йолташ ÿдыржым йöратен?
15008	Молан тудо поэтлан моткочак лишыл да шерге: «эн ныжылге волгыдо семым тый, шочмо пÿртÿс, пöлеклет».
15009	Молан тӱрлын мутланат?
15010	Молан тӱшка озанлык сӱмырлен Марий прозаик Алексей Александров-Арсак «Юмын капка ончылно» кок книган романым возен.
15011	Молан шыдешкымышт, молан кредалмышт эркын-эркын рашемеш.
15012	Молгунамсе мончаште пеш шокшо.
15013	Молгунамсе, ӱлыл парня ужашым пален налат (Тудо тыгак идентификацийыште кучалтеш).
15014	Молекул филогений метод дене шанчыеҥ-влак пален налыныт: АИВ Касвел-Покшел Африкыште XIX-ше курым мучашште, XX-шо курым тӱҥалтышште шочын.
15015	Мо лиеш ыле ачана дене тудын ончыклык ÿшанже да йöратыме Максимжын колымыжым колеш ыле гын – шоналташат шучко.
15016	Мо лийын * 10 Сӱрем гычын 15 Сӱрем марте Марий Самырыктукым Икымше Погынымаш лие.
15017	Мо лийын * 10 Теле - Санкт-Петербургышто икымше марий грамматика савыкталтын.
15018	Мо лийын * 10 Шыжа - Йошкар-Олаште музыкально-художественный школ-интернатым почмо.
15019	Мо лийын * 13 Пеледыш - Марий кундемыште семлызе организацийым ыштыме.
15020	Мо лийын * 14 Теле - Марий калык Марий Эл Республикын икымше президентшым В. М. Зотиным сайлыме.
15021	Мо лийын * 15 16 Сӱрем - Е. И. Пугачев Ваштар курыкышто лийын.
15022	Мо лийын * 17 пургыж - "Чодыра сем" икымше марий балетын премьерыже.
15023	Мо лийын * 1919 ий Кылме тылзын 29-ше кечынже Майоров-Шкетан лӱмеш кугыжаныш драмтеатрлан негызым пыштыме.
15024	Мо лийын * 20 пеледыш - Марий радио икымше гана эфирыш лектын.
15025	Мо лийын * 22 пеледыш - Кугу Авамланде Сар тӱҥалын Кӧ шочын * 22 шорыкйол - Яан Каплинский, эстон писатель.
15026	Мо лийын * 23 сӱрем - "Марий Эл" ансамбльлан негызым пыштыме.
15027	Мо лийын * 27 ага - Пеледыш пайрем икымше гана Йошкар Пеледыш пайрем лӱм дене Шернур илемыште эртаралтын.
15028	Мо лийын * 4 Сорла - В. М. Васильев лӱмеш МарНИИ-м почмо.
15029	Мо лийын * 5 Теле - Марий Автоном Областьым Марий Автономный советский социалистический Республикыш савырыме.
15030	Мо лийын * 9 Ага - Кугу Авамланде Сарыште сеҥыме.
15031	Мо лийын * 9 Пургыж — Китайыште тайпин-влак Ухани кундем гычын Нанкин кундемышке поход дене каеныт.
15032	Мо лийын * "Арлан ден Кестен" койдарчык журнал лекташ тӱҥалеш ( 1927 ий марте).
15033	Мо лийын * "Война увер" икымше марла газет савыкталтын.
15034	Мо лийын * вӱдшор тылзе - Марий калыкын кандашымше погынжо.
15035	Мо лийын * Икымше буржуазно-демократический революций.
15036	Мо лийын * И. Н. Смирнов "Черемисы" лӱман книгам савыктен.
15037	Мо лийын * Йозакым тӱлышӧ марий лӱм оксам тӱлаш тӱҥалын.
15038	Мо лийын * Козьмодемьянск уездыште Изи Шиндыр селаште церковно-приходской училище почылтын.
15039	Мо лийын * Кӧ шочын * 10 Вӱдшор - Евграф Михайлович Поствайкин, марий прозаик.
15040	Мо лийын * Кӧ шочын * 12 Шорыкйол - Ю. С. Евдокимов-Тойварс, композитор.
15041	Мо лийын * Кӧ шочын * 14 Кылме - Измаил Варсонофьевич Ефимов, марий живописец, график.
15042	Мо лийын * Кӧ шочын * 14 ӱярня - Константин Максимович Коршунов, марий драматург.
15043	Мо лийын * Кӧ шочын * 16 Ӱярняште Йыван Кырла шочын.
15044	Мо лийын Кӧ шочын * 18 Сорла - Леонид Михайлович Васильев, марий прозаик.
15045	Мо лийын * Кӧ шочын * 1 Шыжа - Алексей Федорович Красноперов, марий прозаик.
15046	Мо лийын * Кӧ шочын * 22 Шорыкйол - Ксенофонт Архипович Четкарев, марий фолклорист, этнограф да литератор.
15047	Мо лийын Кӧ шочын * 23 Вӱдшор - Александр Васильевич Селин (Селедкин), марий поэт.
15048	Мо лийын Кӧ шочын * 23 Ӱярня - Сергей Николаевич Николаев, Марий АССР-ын калык писательже.
15049	Мо лийын * Кӧ шочын * 2 Шорыкйол - Ипполит Иванович Лобанов, марий поэт, прозаик.
15050	Мо лийын * Кӧ шочын * 30 Ӱярня - Ф. Видеман, финн-угор йылмылам шымлыше.
15051	Мо лийын * Кӧ шочын * 4 Шорыкйол - Виталий Сергеевич Дмитриев-Ози, марий поэт.
15052	Мо лийын * Кӧ шочын * 7 Шыжа - Г. Микай (М.
15053	Мо лийын Кӧ шочын Кӧ колен * 23 Ӱярня - Оскар Лутс, эстон писатель.
15054	Мо лийын * "Кугу сорта" секте шочын.
15055	Мо лийын * Курык марий-влак Руш кугыжанышыш ушнат.
15056	Мо лийын * Марий-влак нерген икымше гана возымо: хазар каган Йосифлан йозакым тӱлышӧ калык коклаште цармис манын ончыкта.
15057	Мо лийын * Марий мландым угыч кугу пудыранчык авалтен (→ Черемис-влакын сарышт ).
15058	Мо лийын * "Марий ял" газет лекташ тӱҥалеш.
15059	Мо лийын * "Марла календарь" лекташ тӱҥалын.
15060	Мо лийын * "Ончыко" журнал лекташ тӱҥалеш.
15061	Мо лийын * Первый марий букварь савыкталтын.
15062	Мо лийын * Пургыж тылзын 12 28 кечылаште Ванкувер олаште Теле Олимпий модмаш эртаралтеш.
15063	Мо лийын * Руш-влак Васиьсурск олам чоҥеныт, курык марий-влакын Цепель лӱман илыме верыште, Сура еҥер воктене.
15064	Мо лийын * Руш-влак Чыкма крепостьым чоненыт.
15065	Мо лийын * Руш кугыжалан Михаил Фёдорович Романов шогалын.
15066	Мо лийын * Руш кугыжан указше почеш марий мланде межа шот дене шелалтын.
15067	Мо лийын * Руш кугыжаныш марий ялыште реформо.
15068	Мо лийын * Совет Российысе хор Олимпиадыште И. С. Палантайын марий хоржо 2-шо верым налын.
15069	Мо лийын * Сорла - "У вий" журнал лекташ тӱҥалеш.
15070	Мо лийын * С. Т. Разинын вуйлатыме кресаньык сар тӱҥалын.
15071	Мо лийын * Сӱрем пайрем.
15072	Мо лийын * Сӱрем - Пӱтынь Российысе марий калыкын икымше погынжо.
15073	Мо лийын Тыгак ончо: * 1052 ий — Угарман оласе Софий Соборлан шнуй шӱлышым пуртеныт.
15074	Мо лийын Тыгак ончо: * 1255 ий — Кёнигсберг карманым чоҥаш тӱҥалме.
15075	Мо лийын Тыгак ончо: * 1337 ий — Сергий Радонежский монах саным налын.
15076	Мо лийын Тыгак ончо: * 1457 -ше ийыште «Псалтирь» лӱман икымше книга лектын.
15077	Мо лийын Тыгак ончо: * 1480 ий — летопись почеш «стояние на Угре» лӱман исторический факт лийын.
15078	Мо лийын Тыгак ончо: * 1492 ий — Христофор Колумб Америкым почын.
15079	Мо лийын Тыгак ончо: * 1500 -шӧ ийыште Диегу Диаш Мадагаскар отром почын.
15080	Мо лийын Тыгак ончо: * 1504 ий — Флоренцийыште кумдан чапланыше скульптор Микеланджелон ыштыме Давид скульптурыжым шогалтыме.
15081	Мо лийын Тыгак ончо: * 1520 ий — Фернан Магеллан у проливым почын, тудым вара Магеллан вӱдушык манынак лӱмденыт.
15082	Мо лийын Тыгак ончо: * 1522 — типограф Мельхиор Лоттер «У завет» книгам савыктен луктын.
15083	Мо лийын Тыгак ончо: * 1556 ий — Шучко Йыван кугыжа Астрахань ханствым руалтен.
15084	Мо лийын Тыгак ончо: * 1561 ий — Москваште Василий Блаженный лӱмеш черкым чоҥен пытареныт.
15085	Мо лийын Тыгак ончо: * 1618 — Брӱссел олаште икымше ломбардым почыныт.
15086	Мо лийын Тыгак ончо: * 1631 — Индийыште Тадж-Махал мавзолейым чоҥаш тӱҥалыныт.
15087	Мо лийын Тыгак ончо: * 1648 ий — историйыште кумдан палыме «Соляной бунт» тӱҥалын.
15088	Мо лийын Тыгак ончо: * 1696 ий — Пётр Первый кугыжан кӱштыкшö дене келшышын боярский погын теҥыз флотым чумырымо нерген кагазыш кидшым пыштен.
15089	Мо лийын Тыгак ончо: * 1698 -ше ийыште I Пӧтыр кугыжа у кӱштыкым луктын: пондашым нумалмылан ешартыш налогым тӱлымаш улмаш.
15090	Мо лийын Тыгак ончо: * 1700-шӧ ийыште Россий ден Швеций коклаште Йӱдвел сар тӱҥалын, а 21 ий эртымек тиде кечынак ты сар пытыме нерген вашкелшыкыш кидым пыштыме.
15091	Мо лийын Тыгак ончо: * 1701 ий — Пётр Первый кугыжа Балтий теҥыз флотым ыштыме нерген кÿштыкым луктын.
15092	Мо лийын Тыгак ончо: * 1702 ий — руш войска-влак швед-влакын Нотебург (Орешек) орым руалтен налыныт.
15093	Мо лийын Тыгак ончо: * 1710 ий — Санкт-Петербург пелен Царский селам чоҥаш тӱҥалыныт.
15094	Мо лийын Тыгак ончо: * 1715 ий — Пётр Первый кугыжа у кӱштыкым луктын: пу мостовой-влакым арален кодаш манын еҥ-влаклан кӱртньӧ пундашан да пудан йолчиемым чияш чарыме.
15095	Мо лийын Тыгак ончо: * 1720-шо ийыште Йӱдвел Сар кайыме жапыште руш войска-влак Гренгам отро воктене швед-влакым кырен шалатеныт.
15096	Мо лийын Тыгак ончо: * 1721 ий — Россий империйын статусшым налын.
15097	Мо лийын Тыгак ончо: * 1721 -ше ийыште Петергофышто фонтан ден каскад-влакым пашаш колтымо.
15098	Мо лийын Тыгак ончо: * 1721 -ше ийыште Россий ден Швеций коклаште Ништадтский вашкелшыкым пеҥгыдемдыме.
15099	Мо лийын Тыгак ончо: * 1723 -шо ийыште руш император-влакын кеҥежымсе резиденцийыштым – Петергофым почыныт.
15100	Мо лийын Тыгак ончо: * 1745 ий — Россий элысе икымше географий атлас ош тӱням ужын.
15101	Мо лийын Тыгак ончо: * 1756 ийыште майонезым ыштен луктыныт.
15102	Мо лийын Тыгак ончо: * 1757 ий — Петербургышто художество институтым почмо.
15103	Мо лийын Тыгак ончо: * 1758 ий — Сеченов лÿмеш икымше медицин институтым почмо.
15104	Мо лийын Тыгак ончо: * 1760 ий — Шымияш сар кайыме пагытыште Берлин Чернышевын вуйлатыме армийже ончылно капитуляций нерген увертарен.
15105	Мо лийын Тыгак ончо: * 1763 — Екатерина Кокымшо кугыжан кӱштыкшö почеш Павловский госпиательым почмо: тиде Российыштына икымше кугу эмлымвер лийын.
15106	Мо лийын Тыгак ончо: * 1768 ий — капитан Джеймс Кук тӱня йыр савырнаш путешествийыш лектын.
15107	Мо лийын Тыгак ончо: * 1774 -ше ийыште молекуляр кислородым луктыныт.
15108	Мо лийын Тыгак ончо: * 1775 ий — Российым 50 губернийлан шеледеныт.
15109	Мо лийын Тыгак ончо: * 1782 ий — Денис Фонвизинын «Недоросль» комедийжым икымше гана ончыктеныт.
15110	Мо лийын Тыгак ончо: * 1783 — Монгольфье изк-шоляк-влак икымше аэростатым южыш нöлталыныт.
15111	Мо лийын Тыгак ончо: * 1783 — Шем теҥызыште «Екатеринан чапше» лӱман икымше сарзе парус пушым вӱдыш колтымо.
15112	Мо лийын Тыгак ончо: * 1785 — Франсуа Бланшар икымше парашютын конструкцийжым ончыктен.
15113	Мо лийын Тыгак ончо: * 1789 — Суворовын да Кобургскийын армийже Рымник воктене турок-влакым кырен шалатеныт.
15114	Мо лийын Тыгак ончо: * 1792 ий — США-н президентшын резиденцийжым чоҥаш тӱҥалме.
15115	Мо лийын Тыгак ончо: * 1793 ий — Парижысе Лувр тоштер семын посетитель-влаклан почыныт.
15116	Мо лийын Тыгак ончо: * 1801 ий — Александр Первый кугыжалан икымше велосипедым ончыктеныт.
15117	Мо лийын Тыгак ончо: * 1803 ий — Николай Михайлович Карамзиным Российын историографшылан шогалтыме.
15118	Мо лийын Тыгак ончо: * 1806 — Надежда Дурова пöръеҥ вургем да пöръеҥ лӱм дене казак-влакын полкыш ушнен.
15119	Мо лийын Тыгак ончо: * 1810 — Чили элын Испаний деч кораҥмыже нерген увертарыме.
15120	Мо лийын Тыгак ончо: * 1812 ий — Бородино кредалмаш лийын.
15121	Мо лийын Тыгак ончо: * 1812 ий — руш купеч Иван Кусков Аляскыште икымше руш илемым почын.
15122	Мо лийын Тыгак ончо: * 1814 ий — хирург Джозеф Карпю тӱняште икымше пластический операцийым ыштен.
15123	Мо лийын Тыгак ончо: * 1815 — Россий, Пруссий да Австрий эл-влак коклаште у вашкелшыкым пеҥгыдемдыме.
15124	Мо лийын Тыгак ончо: * 1816 ий — Полицийын пашаштыже икымше гана пийым кучылтыныт.
15125	Мо лийын Тыгак ончо: * 1828-ше ийыште Лондонышто телевидений дене тӱрлӧ чиян икымше передачым ончыктеныт.
15126	Мо лийын Тыгак ончо: * 1834 ий — наждачный кагазлан патентым налыныт.
15127	Мо лийын Тыгак ончо: * 1839-ше ийыште Шанче академий пелен анстрономий обсерваторийым почыныт.
15128	Мо лийын Тыгак ончо: * 1843 ий — Мендельсонын сӱан маршыше икымше гана йоҥгалтын.
15129	Мо лийын Тыгак ончо: * 1844 ийыште Морзен телеграфше дене Вашингтон гыч Балтиморыш икымше телеграммым колтымо.
15130	Мо лийын Тыгак ончо: * 1848 ий — Лондонышто композитор Фредерик Шопенын пытартыш концертше лийын.
15131	Мо лийын Тыгак ончо: * 1848 — икымше «жвачкым» ыштен лукмо.
15132	Мо лийын Тыгак ончо: * 1849 — Америкыште икымше противогазым ыштен лукмо.
15133	Мо лийын Тыгак ончо: * 1860 ийыште США-ште секретный службым почыныт.
15134	Мо лийын Тыгак ончо: * 1862 — Америкын президентше Авраам Линкольн кулым (рабым) кучымым чарыше законым луктын.
15135	Мо лийын Тыгак ончо: * 1862 — Козьмодемьянск олаште ӱдырамаш-влаклан училищым почмо.
15136	Мо лийын Тыгак ончо: * 1863 --- Йошкар Ырес комитет чоҥалтын.
15137	Мо лийын Тыгак ончо: * 1869 ийыште Венский оперын пӧртшым почыныт.
15138	Мо лийын Тыгак ончо: * 1876 ийыште Америк гыч Альфред Енсен шке пушыж дене историйыште икымше гана Атлантик океаным шкетын ийын вончен.
15139	Мо лийын Тыгак ончо: * 1882 — Америка гыч Генри Сили шке ыштыме электроутюглан патентым налын.
15140	Мо лийын Тыгак ончо: * 1885 ий — Германийысе Неккар эҥер воктене икымше мотоциклын испытанийже эртен.
15141	Мо лийын Тыгак ончо: * 1885-ше ийыште Германий гыч Готлиб Даймлер икымше мотоцикллан патентым налын.
15142	Мо лийын Тыгак ончо: * 1886 ий — У Роҥго кундемысе Кельмаксола школым почмо.
15143	Мо лийын Тыгак ончо: * 1886 — Морко кундем Кумужъял школым почмо.
15144	Мо лийын Тыгак ончо: * 1897 — «Аврора» крейсерым чоҥаш тӱҥалыныт!
15145	Мо лийын Тыгак ончо: * 1897 ийыште Россий элыште рушарнян пашам ышташ чарыше тӧртык лектын.
15146	Мо лийын Тыгак ончо: * 1899 ий — «Варяг» крейсерым вудыш волтеныт.
15147	Мо лийын Тыгак ончо: * 1902 ий — Детройт олаште Кадиллак маркан икымше машинам ыштен лукмо.
15148	Мо лийын Тыгак ончо: * 1902 ий — Тула олаште икымше вытрезвительым почыныт.
15149	Мо лийын Тыгак ончо: * 1908 ий — Сибирь тайгашке Тунгус метеорит камвозын.
15150	Мо лийын Тыгак ончо: * 1909 ий — Российште икымше серийный автомобильым лукмо.
15151	Мо лийын Тыгак ончо: * 1909 ийыште Санкт-Петербург олаште Александр Третий кугыжалан чапкӱм почыныт.
15152	Мо лийын Тыгак ончо: * 1911-ше ийыште Лувр тоштер гыч «Джоконда» портретым шолыштыныт.
15153	Мо лийын Тыгак ончо: * 1912 ий — Россий ден Монголий коклаште Монголийын автономийже нерген вашкелшыкым пенгыдемдыме.
15154	Мо лийын Тыгак ончо: * 1913 ий — лётчик Пётр Нестеров тӱнямбал историйыште самолёт дене икымше гана «мёртвая петля» фигурым ыштен.
15155	Мо лийын Тыгак ончо: * 1915 ий Английысе да Пруссийысе войска-влак Ватерлоо пелен Наполеонын армийжым кырен шалатеныт.
15156	Мо лийын Тыгак ончо: * 1917 — «Ӱжара» газет лекташ тӱҥалын.
15157	Мо лийын Тыгак ончо: * 1918 ий — У руш орфографийым илышыш пуртымо.
15158	Мо лийын Тыгак ончо: * 1920-шо ийыште мемнан элыште икымше гана калык чотым шотлымаш – перепись - эртен.
15159	Мо лийын Тыгак ончо: * 1921 ийыште Лев Николаевич Толстойын илыме пӧртшым тоштер-усадьба семын почмо.
15160	Мо лийын Тыгак ончо: * 1921 — Российысе образований профсоюзын марий областной организацийже ышталтын.
15161	Мо лийын Тыгак ончо: * 1922 ий — итальян фашист-влак Римым руалтен налаш маршыш тарваненыт.
15162	Мо лийын Тыгак ончо: * 1922 ий — Моско олаште революций театрым почмо.
15163	Мо лийын Тыгак ончо: * 1922 ий — Россий элыште граждан сар мучашлалтын.
15164	Мо лийын Тыгак ончо: * 1922-шо ийыште Зальцбургышто театр сымыктышын фетивальже эртен.
15165	Мо лийын Тыгак ончо: * 1925 — Марий кундемысе писатель-влакын икымше погынымаш Чарлаште эртен.
15166	Мо лийын Тыгак ончо: * 1930 -шо ийыште Москосо сарзе округын ученийыштыже икымше юж десант парашют дене тӧрштен.
15167	Мо лийын Тыгак ончо: * 1931 ий — Лос-Анджелес олаште Чарли Чаплинын уста киноактёр семын дебютшо лийын.
15168	Мо лийын Тыгак ончо: * 1932 ий — Совет Ушемын кӱшыл руководствыжо писатель Максим Горькийын мöҥгыштыжö погынен, вес писатель-влак дене вашлиймашым эртарен.
15169	Мо лийын Тыгак ончо: * 1933 ий — шке жапыштыже кумдан чапланыше Челябинскысе трактор заводым почмо.
15170	Мо лийын Тыгак ончо: * 1933 — Марий радио икымше гана эфирыш лектын.
15171	Мо лийын Тыгак ончо: * 1935-ше ийыште Донбасс шахтёр Алексей Стаханов мландешӱйым лукмо нормым 14 пачаш кугемден.
15172	Мо лийын Тыгак ончо: * 1938 ий — изобретатель Честер Карлсон историйыште икымше гана ксерокопийым ыштен.
15173	Мо лийын Тыгак ончо: * 1940 ийыште фашист Германий ден Петенын француз виктерже коклаште вашкелшыкым пеҥгыдемдыме.
15174	Мо лийын Тыгак ончо: * 1940-ше ийыште Америкыште тӱрлӧ тӱсан телевиденийын кузе пашам ыштымыже нерген палдареныт.
15175	Мо лийын Тыгак ончо: * 1941 ий — Москва олаште осадный положений нерген увертареныт.
15176	Мо лийын Тыгак ончо: * 1941 -ше ийыште Совет Ушем кӱшыл погын ставкын 270-ше №-ан кӱштыкшӧ лектын.
15177	Мо лийын Тыгак ончо: * 1945 — Кугу Ачаэл Сарыште Совет Ушем сеҥен.
15178	Мо лийын Тыгак ончо: * 1948 ий — Туркменистан элысе Ашхабад олаште мланде чытырналтмаш лийын.
15179	Мо лийын Тыгак ончо: * 1952 — Шернур посёлкышто йоча книгагудым почыныт.
15180	Мо лийын Тыгак ончо: * 1958 ий — Борис Пастернак Никита Хрущёвлан серышым возен: тушто Нобель премийым налаш тореш лиймыже нерген палдарен, Совет Ушемыштак кодаш йодын.
15181	Мо лийын Тыгак ончо: * 1959 -ше ийыште Москошто «Шереметьево» аэропортым почыныт.
15182	Мо лийын Тыгак ончо: * 1962 ий — «Юность» радиостанций икымше гана эфирыш лектын.
15183	Мо лийын Тыгак ончо: * 1967 ий — Китайыште водород бомбым ыштен луктыныт.
15184	Мо лийын Тыгак ончо: * 1978 ий — Йошкар-Олаште марий сылнымутын классикше Сергей Григорьевич Чавайнлан чапкӱм шогалтеныт.
15185	Мо лийын Тыгак ончо: * 1986 — Чернобыльысе АЭС-ыште туткар.
15186	Мо лийын Тыгак ончо: * 1990 ий — Михаил Горбачёвлан Нобель премийым кучыктеныт.
15187	Мо лийын Тыгак ончо: * 1992 ийыште Марий Эл Республик шочын.
15188	Мо лийын Тыгак ончо: * 1996 — Йошкар-Олаште ола историй тоштерым почылтын.
15189	Мо лийын Тыгак ончо: * 1997 ий — Марий Элыште кугыжаныш счётный палатым почмо.
15190	Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын * 1949 — Дмитриев-Ози, Виталий Сергеевич, литератор.
15191	Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1919 ий — Маргарита Михайловна Куликова, тазалык аралтыш пашаеҥ, Россий Федерацийын сулло эмлызыже шочын.
15192	Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1923 — Иван Шуматович Веселов, Кугу Ачамланде Сарын геройжо да администраций вуйлатыше.
15193	Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1930 — Зоя Александровна Киселёва, Марий республикын сулло агрономжо, ял озанлык пашаен шочын.
15194	Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1936 --- Калинин, Герман Сергеевич, журналист да краевед.
15195	Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1947 — Александр Леонидович Азин, шанче да тазалык аралтыш пашаеҥ.
15196	Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1965 — Борис Андреевич Дмитриев, актёр, Марий Элын сулло артистше шочын.
15197	Мо лийын Тыгак ончо: * Нагасаки кече. 1945-ше ийыште американ авиаций Японийын олаже ӱмбак атомный бомбым шуэн.
15198	Мо лийын Тыгак ончо: * Русь князь Олег Византий дене икымше вашкелшыкым пеҥгыдемден.
15199	Мо лийын Тыгак ончо: * Руш спортсмен Онисим Панкратов Харбин олаште шке велопробегшым мучашлен.
15200	Мо лийын * "У илыш" журнал лекташ тӱҥалеш ( 1927 марте).
15201	Мо лийын * Унчо селаште черемиc-влаклан кок классан тӱҥ школ почылтын.
15202	Мо лийын * Чарла ола (кызыт Йошкар-Ола ) чоҥаш тӱҥалме.
15203	Мо лийын * шорыкйол ӱярня - Марий-влалкын илыме верлаште Совет власть ышталтын.
15204	Мо лийын * Шотландийыште вувер-влакым пытартыш гана пуштедымаш лийын.
15205	Мо лийын * Шыжа - Марий калыкын кумшо погынжо.
15206	Мо лийын * Шыжа революцийын 50-ше идалыкшым пайремлыме лӱмеш хоккей турнирым (руш.
15207	Мо лийын * шыжа тылзе - Марий калыкын нылымше погынжо.
15208	Молл Хэлам ( ) йылмышанчызе почеш ик чумыр ойлончо веле уло: “илыше кол вӱдыштӧ иеш.”
15209	Моло вере савыкталтше произведений-влак * Почеламут-влак // Марий Эл. 2000. 18 янв.
15210	Моло вере чылажымат рушла туныктеныт гын, Ефремовын вуйлатыме школышто ача-ава йылмылан эреак мелын лийыныт.
15211	Моло-влак квалификаций матч гоч эртышаш улыт.
15212	Моло-влакын возымыштым шуко лудеш, терга, сылнымутлан калык лоҥшаш лекташ полша.
15213	Моло годым дене вашталтеш.
15214	«Молодежын мурыжо» почеламутышто поэт Родиным аралаш ямдылалтмаште рвезе-влакым виян, смелый да таза кап-кылан лияш, физкультура да спорт дене заниматлаш ӱжеш.
15215	Моло дене пырля озанлык пашам ышта да монастырьысе хорышто мура, тушто ик ий утла ила.
15216	«Моло деч кугурак ийготан нине литератор-влакын тунемме пагытыште факультетысе сылнымут кружокын пашаже поснак ылыж кайыш.
15217	Моло изаже Геннадий ден Анатолий семынак Валерий Степанович кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш педагогик институтышто налын да шанче корнышко шогалын.
15218	Моло йылмылаште модмашым але англичан мут дене лӱмдат (кузе Российыште - футбол, Португалийыште - порт.
15219	Моло калык дене таҥастарымаште марий-влак тиде йӧным кумдан кучылтыт.
15220	Моло калык поэзийлан тÿрыснек келыштаралтме, каласаш кÿлеш, арам лийын огыл.
15221	Моло калыкым поктен шушашна уло, нунын дене тöр лийшашна уло.
15222	Моло калыкым поктен шуына, нунын дене тöр лийына.
15223	Моло * « Кече (жап) » — Кечын лекмыже гыч шичмыже марте жап.
15224	Молоков Алексей Андреевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15225	Молоков Алексей Андреевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15226	Молоков Георгий Иванович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15227	Моло лӱммут, чонанжат, чондымыжат, мо?
15228	Моло марий-шамыч вес вел да республиклаште Юл серыште да Уралыште илат.
15229	Моло модшо-влак дене таҥастарымашште капкаорол пасун шке пелыштыже эре лийышаш.
15230	Моло музыканче-влак вес жанырыште пашам ышташ тӱҥалыныт.
15231	Моло мутмастарын семынак, тудын образше, шонымашыже, серыме мутшо книгалаштыже илат.
15232	Моло мутым кузе кучылташ?
15233	Моло пайрем семынак оза-влак унам вашлийыныт, тамле кочкыш-йӱыш дене сийленыт.
15234	Моло пайремым огыт ужате, а Ӱярням – эре ужатат.
15235	Моло-паша-влак Игорь Актугановын ойыртемалтше йӱкшылан кӧра тудым чӱчкыдын ятыр проектлашке йӱкым пышташ ӱжыт, Марий Эл Радиошто икмыняр передачым вӱда, концертлаште шуаралтеш.
15236	Моло паша-влак Юрий Евдокимов-Тойварс "Стапан Микале" оперым Миклай Рыбаковын "Морко сем" пьесыж негызеш 1988 -ше ийыште возен, Сарра Кириллова либреттом ямдылен.
15237	Моло «положительный» герой семынак, фольклорын эстетикыжлан келыштаралтын, колызын поро, ару шÿм-чонжо, порсын кумылжо действийыште почылтеш.
15238	Моло постановко-шамыч руш драматург-влакын пьесышт почеш лийыныт.
15239	Моло поэмыже семын Осминын тиде поэмыжат илыщым шымлыме негызеш, чын илыш негызеш возымо.
15240	Моло поэт да писатель-влак дене пырля Дим.
15241	Моло поэт семын Першут ондак калык муро да такмак семын возен, почеламутшо-влакым «муро» манын: «У муро», «Моктымо муро», «У ӱдырамаш муро», «Куштымо сем».
15242	Моло произведенийже-влакат, поснак повесть пӧлкаже шӱм- чоныш вочмышт денак шерге улыт.
15243	Моло родо-тукым калык лӱмат тиде шомак гычак лекше улыт дыр: мордва, мадьяр, одо (уд-мурт), муромо, мере, мещёро.
15244	Моло родо-тукым калык лӱмат тиде шомак гычак лекше улыт дыр: «мордва», «мадьяр», «удмурт», «мурома», «меря», «мещера».
15245	Моло сотемдарче-влак дене пырля марий культурылан вияҥашыже негызым пыштен.
15246	Моло туныктышо-влак ты йочалан ӧпкелалтыт ыле.
15247	Моло турнир-влак Азийыште пӧръеҥ-влак кокласе хоккей таҥасымаш уло. 2008 ий гыч эрта.
15248	Моло тыгай вий лийын огыл.
15249	Моло утарыше пӧлка-влакым вуйлата.
15250	Моло характерым лушкыдынрак ыштыме, сандене авторын шонымыжо да шонымыжым кузе сÿретлыме коклаште ойыртем уло.
15251	Молочков Никандр Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15252	Моло чотмутым ыштыме годымат нуно кӱчык да кужу сынанак лийыт, мутлан: латик - латикте, коло вич - коло визыт.
15253	Моло эл-влак тудын дене пайдаланен огытыл.
15254	Моло эллаште: * 105 Чучхе идалык (КНДР-ыште).
15255	Моло эллаштыжат тыгай спорт шарлен.
15256	Моло эргыже-влак ачажын корныжым тошкеныт да Индийын эрыкше верч шогышо движенийын активистше-влак лийыныт.
15257	Моло Юмо дене таҥастарымашыште эн тӱҥ, эн кӱлешан, кугу виян улмыжым шотышко налын, тунамак илышым пеҥгыдын эскерен шогымыжым умылен, поснак чот пагалымашым ончыкташ шонен, марий-влак тудым XIX курымышто Тӱҥ Юмо маныныт.
15258	Молчанов Григорий Евдокимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15259	Молышт лӱммутан кучылталтмыш олмеш шкетын кучылталтмышт годым чыла вочмыкыште каласалтыт, мутлан: Йодышан олмештышмут-влак вочмык дене вашталтмышт годым ойлончышто тӱрлӧ йыжыҥ лийыт.
15260	Молышт шыже кече гай чучыт.
15261	Мом айдеме ужын, колын, шижын шукта - тиде чыла омеш кончен кертеш.
15262	Мом возен * "Онар мландыште" повесть, марий йылме дене возымо (1973).
15263	Мом возен * «Чоткар»— роман.
15264	Мом возымыжым лач каласен ом керт, но иктым раш шинчем: ты жапыште изам марий йылме кружокыш коштын, пырдыжгазетым лукташ полшен, тудлан тӱрлӧ материалым ямдылен, почеламутым сераш тӱҥалын».
15265	Мом гына кызыт тудын шонго ушыжо шонен пытарен огыл!
15266	Мом каласа ушанже!
15267	Мом каласенам, тудым ыштем, кок велке чонан омыл.
15268	Мом коштат тугеже, тодыштын, Еҥын кумыл сад-пакчам.
15269	Мом манаш, жап йогенак эрта улмаш.
15270	Мом от пале, йод, ит вожыл, ит аптыране.
15271	Мом тудо ушештара?
15272	Мом шоныман да ыштыман?
15273	Мом шотла гын сур куку?
15274	Мом ышташат ок шинче.
15275	Мом ыштет, ен семын илен мошто….
15276	Мом ыштет, илыш тыге вашталт толеш, тудо — йыжыҥан.
15277	Мом ыштет, сар титакан, уш-акылым пеш вашкен шынден, илыш лончым умылаш туныктен… Шарнем: кум шӱдӧ утла меҥгым луман корно дене ошкылна.
15278	Монако Онлыкын картыже Мона́ко О‘нлык але Мона́ко ( ) — Европо кечывалвелне Мландепокшел теҥыз серыште верланыше карлик кугыжаныш.
15279	† * Монастырская Дача илем ( ) — пытыше илем.
15280	Монастырь илыш неле: пенгыде режим, кочкаш уда, розго, тÿрлö паша, ныл енлан ик кравач.
15281	Монах- влак колым кучен кучен иленыт но пашаштлан йӧршеш нимомат налын огытыл да пуламырым тарватеныт.
15282	Монблан Франций-Италий чек гай, да Альпын эн кӱкшӧ(4 810,45 м) курык улеш.
15283	Мӧҥгешлаат лийын кертеш: пытыше йылмым угыч ылыжтат.
15284	Мӧҥгешла, шкаланышт Жлобин ола гыч чакнаш логале..
15285	Мӧҥгӧ пӧртылаш да пашам кычал муаш кӱлын.
15286	Мӧҥгӧ пӧртылмеке, Бетховен ушыш толшо мелодийжым инструмен коклаште модын.
15287	Мӧҥгыжӧ мийымекыжат йомдарыше еҥ верч азаплана, тудо вет ынде мӱгырен шортеш дыр, манын ойла.
15288	Мӧҥгышкӧ 23 еҥ веле пӧртылын.
15289	Мӧҥгышкышт каяш жап шумеке, суртоза ден озаватым тауштен мурым муреныт.
15290	Мӧҥгыштет уроклан ямдылалт толын отыл гын, паша пытыш, йӱд марте парт коклаште шинчыкта.
15291	Мӧҥгыштӧ эртыше чемпионатыште канадысе спортсмен-влак шӧртньым налашак тыршеныт, но Российын чумыр командыже нунылан чаракым ыштен.
15292	Монгешла, шучко саманын шулышыжо эре утларак шижалтын. 1936 ий августышто МарНИИ директор В.А. Мухин - Савим арестоватленыт, октябрьыште МарНИИ пашаен М.Н Янтемир, Марий пединститут гыч кафедр вуйлатыше М.И. Веткин да молат тюрьмашке логалыныт.
15293	Мӧнго толмек, Яков Алексеевич Морко велне Совет властьым пеҥгыдемдаш полша,ялысе уполномоченныйлан коштеш,Краснококшайский уездный Совет съездыште участвоватла.
15294	Мӧнгӧ толын, салтак у оралтым чоҥаш тӱҥалеш.
15295	Мӧҥышкӧ кайыше Россий салтак-влак 1914 ийыште Орва́ — нылораван кудалме йӧн.
15296	Мӧнгыштӧ тыглай вапштӱняшке лекмаш метод-влак улыт: dial-up, broadband (коаксиал кабель, оптик кабель, вӱргене кабель гоч), Wi-Fi, спутник да 3G/4G кӱсен кутырчык гоч.
15297	Мондалт шушо икымше гимн – «Кынела, шогалза» муро – калык дек угыч пöртылын.
15298	Мондаш огеш лий-мый эре шарнем.
15299	Монден тошто куатшым, Поян илыме пагытшым.
15300	Мо нерген вара шке романыштыже Шабдар Осып возен?
15301	Мо нерген В. Огнев воза, ме тидым чылажымат писательын произведенийлаштыже муын кертына.
15302	Мо нерген ойлат аралалт кодшо серыш-влак?
15303	Мо нерген ойлымым ынде Анатолий Яковлевич огеш шарне, но коктын эше пеш шуко жап таве воктен кутырен шогеныт.
15304	Монографий нерген ойлымо годым тидын палемдыман: тудо келге теорий шӱлышан, тушто чылажат у манаш лиеш.
15305	Монтанье-н шанче тӱшкаже АИВ-2 вирус нерген икымше гана возен.
15306	«Монументал сымыктыш» секцийыште марий-влак кокла гыч икте гына Российысе сӱретче-влак ушемын чолга еҥже улеш.
15307	Монча гыч лектын монча ончылно каналташ лиеш, а теве мончан леведыш ожно пушеҥге кӱр гыч, олым гыч, оҥа гыч ышталтын, кок могырышко кечалтын улмаш.
15308	Мончашке пурен лекмеке чайым, пурам йӱаш лиеш, но кочо вӱдым ида подыл, тазалыкланда пеш кугу эҥгекым конден кертыда.
15309	Мончашке пурет могырет кана, яндар кап-кыл дене гына огыл, чон денат яндар да волгыдо монча гыч лектат.
15310	Мончашке самырык авам шкенжым колташ огеш лий – осал вий айдемым авалтен кертеш.
15311	Мо ожно лийын, кызыт тудо уке, мо ожно лийын огыл, кызыт тудо уло.
15312	Мо оҥайже, Герц тукымлӱм (немычла Herz) марий йылмыш «шӱм» семын кусаралтеш.
15313	Мо оҥайже, почеламутым ик гана лудмаштак ушыш пыштен, уэш ончыде каласкален кертеш ыле гын, арифметика дене чот орланен.
15314	Мо оҥайже: тиде корныштак икымше гана пневмошина дене пайдаланеныт.
15315	Моргунов Александр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15316	Моргунов Александр Иванович — II степенян Чап орден ден III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15317	Моргунов Анатолий Семёнович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15318	Моргунов Павел Алексеевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15319	Морданов Николай Абросимович (Шочын: 1912 ий) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15320	Мордва поэт Артур Морон, Евгений Пятаевын, венгр Шандор Петëфин, Юхас Ференцын, финн йылме дене возышо инкер-финн Армас Хийрин, эстон Михкель Вескен да молынат почеламут ден поэмылаштым ужына.
15321	Морко велын сӧралжак, чечен мурыжо «умыр йӱдым ю лупсыш» велалтше семынак, очыни, самырык шӱм-чоным мурпамаш дек виктарен колтен (Мурпамаш дек корно, 3 с.).
15322	Морко кундем Азъял ялеш шочын.
15323	Морко кундем Айбакнур ялеш шочын.
15324	Морко кундем Волаксолаште шочын.
15325	Морко кундем Кожлаер ялыште шочын.
15326	Морко кундем Кораксола ялеш шуко шочшан ешеш шочын.
15327	Морко кундем Кортасэҥер ялыште шочын.
15328	Морко кундем Курыкӱмбал ялыште шочын. 1976-шо ий гыч тудо Моркысо кыдалаш школышто музык предметым вӱдаш тӱҥалын, профучилищыштат хорым вуйлатен.
15329	Морко кундем Масканур ялеш шочын.
15330	Морко кундем Морко ола шотан илем * Морко ( ) — ола сынан посёлко.
15331	Морко кундем Нуръял Корамасыште шочын-кушкын.
15332	Морко кундем Нуръялыште шочын.
15333	Морко кундем Олыкъялеш шочын.
15334	Морко кундем Осипсолаште шочын.
15335	Морко кундем Семисолаште шочын-кушкын.
15336	Морко кундем Чавайнур ялыште шочын.
15337	Морко кундем Чавайнур ялыште шочын-кушкын.
15338	Морко кундем Шӱргӧсолаште шочын-кушкын.
15339	Морко кундемын рӱдерже.
15340	Морко кундемын талантан эргыже ойырен налме профессийже ден шинчымашым Луначарский лӱмеш театр сымыкытыш институтышто поген.
15341	Морко кундемын шочшыжо 1967-71 ийлаште Йошкар-Олан 2-шо №-ан поликлиникын тӱҥ врачше лийын, ятыр ий Марпединститутын капкультур кафедрын деканжылан пашам ыштен.
15342	Морко кундемын эргыже 1973 -шо ий гыч «Марий коммуна» газет редакцийыште пашам ышташ тӱҥалын.
15343	Морко кундемыште шочын.
15344	Морко кундемыште шочын. 1975 ий гычак тудо Морко калык театрын режиссёржылан пашам ышташ тӱҥалын.
15345	Морко кундемыште шочын-кушкын. 1966-шо ий гычак тудо Пермь оласе пычалтар заводышто пашам ышташ тӱҥалын.
15346	Морко кундем Эҥерӱмбал Шале ялыште шочын.
15347	Морко медрабфакыште тунеммыж годым Георгий тудын дене кокымшо ганат вашлие.
15348	Морко мландын у айдемым – Кажныжым чот моктыман, Кажнылан кÿлеш поэме, Але драме, я роман.
15349	Морко ола сынан посёлко деке ушалтын.
15350	Морко педучилищыште да Марпединститутышто шинчымашым поген.
15351	Морко район Волаксола ял. 2016 ий 18 ага.
15352	Морко район гыч самырык возкалыше ӱдыр толын, пырля почеламутшо-влакым конден.
15353	Морко район Ердӱр ял пайремым эртарымаште тудынат надырже моткоч кугу.
15354	Морко район Кугу Кожлаялыште шочын.
15355	Морко район Тумер ялыште шочын.
15356	Морко район Уилем ялыште шочын.
15357	Морко районысо Азъял кыдалаш школ тудын лӱмжым нумалеш.
15358	Морко районысо Керебеляк участкыште чодырам руымо годым Настий лӱман ӱдырым пӱнчӧ пызырен пуштын.
15359	Морко районысо Никольский ял.
15360	Морко районысо эмлымверыште 30 ий наре тӱҥ эмлызылан ыштен.
15361	Морко район, Энерумбал ялеш 1933 ий 6 январьыште кресаньык ешеш шочын.1956 ийыште Крупская лумеш Марий педагогический институтышто историко-филологический факультетым пытарен.
15362	«Морко сем», «Ой, луй модеш», «Калевала» драмы-влаклан костюм да декораций эскиз-влакым ямдылен.
15363	Моркысо столярный школ, Чарласе совпартшкол Никандр Сергеевичын йылмыжым лывырташ, уш-акылжым пӱсемдаш полшеныт.
15364	Моркышто колен.
15365	Мороз, Морозко, Трескун, Студенец – лӱм-влак дене тудым лӱмденыт.
15366	Морозов Василий Сергеевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15367	Морозов Иван Борисович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15368	Морозов Иван Митрофанович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15369	† * Морозово пристань ( ) — пытыше илем.
15370	Морозов Фёдор Ефимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15371	Морфем да логографий возымашште ик тамга ик морфемым (китайысе возымашште) але мутым ончыкта.
15372	Морфологий» книга савыкталтын.
15373	Мӧршудысо лупс аршаш йошкар саскаж дене пырля «эр кечыйол ден пуйто модын, юарлат», лирический геройлан шинчаштым чолган пÿялыт (45 с.).
15374	Мо сайын ыштыме гын, тудо мондалтшаш огыл.
15375	Мо самырык-влакым тудын велке савыра – тиде тудын туныктымо усталыкше.
15376	† * Мосино ( ) — пытыше ял.
15377	Москва гыч толшо уна - влак тудым литератур институтыш тунемаш пураш таратеныт, но шонымышт шукталтын огыл: Олык Ипайым 1937 ий кенеж туҥалтышыште поген наҥгаеныт, да пел ий гыч, 11 ноябрь йÿдым, ÿмыржö лугыч кÿрылтын.
15378	Москва ден Йошкар-Олаште тудын лу наре кусарыме сборникше лектын: «Родное раздолье» (1953), «Снова лето» (1959), «Память» (1979), «Веселые стихи» (1986), «Звездопад» (1989)..
15379	«Москва» почеламутышто Москвам аралыме нерген воза: :.
15380	Москвасе кугыжаныш пединститутышто аспирантурышто тунемын. 80 наре шымлыме пашам серен.
15381	Москвасе Тӱнямбал сылнымут институтышто асптрантурышто тунемын, Марий да Юл кундемысе серызе-влакын Кугу Авамланде Сар нерген возымо произведенийлашт негызеш кандидатлык диссертацийым сайын арален.
15382	Москвасе финн миссий гоч Финляндийысе разведке орган-влак дене кылым кучен.
15383	Москваште тудо тӱҥалнеже ыле ямдылалташ кандидат экзаменым сдаватляш, но занятий так и туналме огыл.
15384	Москвин Иван Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15385	Московкин Иван Степанович — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15386	Моско гыч пӧртылмеке, телевидений редактор лийын, МАССР тӱвыра Министерствын кугурак инспекторжылан ыштен, «Ончыко» журналын тӱҥ редакторжылан. 18 ий профессионал серызе семын шуаралтын. 1984—1988 ийлаште «Ончыко» журналын тӱҥ редакторжылан ыштен.
15387	«Моском аралымылан» медаль «1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Германийым сеҥымылан» медаль Васильев Василий Андреевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15388	«Моском аралымылан» медаль Герасимов Василий Степанович (Шочын: 1898 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15389	«Моском аралымылан» медаль Зорин Иван Михайлович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15390	«Моском аралымылан» медаль Николаев Илья Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15391	«Моском аралымылан» медаль Новокшанов Фёдор Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15392	«Моском аралымылан» медаль Новоселов Михаил Трофимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15393	«Моском аралымылан» медаль Овчинников Иван Григорьевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15394	«Моском аралымылан» медаль Погудин Пётр Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15395	«Моском аралымылан» медаль Солотов Аркадий Константинович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15396	Моско оласе «Марий ял» газет редакцийыште пашам ыштымыж годым ты газетын редакторжылан шогышо Кузнецов дене кылым кучен, тудын шпионский порученийжым шуктен толын.
15397	Моско оласе УФСИН представитель Сергей Цыганковын ойлымыж почеш, казамат гычын 26 ияш Белоруссийын гражданинже Виталий Островский куржын.
15398	Моско олаште шочын.
15399	Москосо ГИТИС-ыште театроведений факультетыште 2 ий тунемме деч вара, Шкетан лӱмеш кугыжаныш драмтеатрын тӱҥ администраторжылан пашам ышташ тӱҥалын. 1988-ше ий гыч Россий театр пашаеҥ–влак ушемысе марий пӧлкажын вуйын шогышо секретарьже.
15400	Москосо жап дене 19.00 шагатлан чыла йӱклымаш-влакым чарыме. 20 кокла гыч 2010 ийысе эн сай муро-влакым радамлыме.
15401	Москосо институтышто вӱд йымалне ийышыше спорт группо чӱчкыдынрак да чӱчкыдынрак вӱд йымалне кучедалмашке ушнаш тӱнальыч.
15402	Москосо капкультур институтым тунем лекмек Йошкар-Олашке толын да школышто куштылго атлетика дене тренерлан тыршаш тӱналын.
15403	Москосо консерваторийым тунем лекмек, Шкетан лӱмеш драмтеатрыште сем пӧлкажым вуйлатен, а 1998-ше ийыште Искандаров лӱмеш капеллыштат тыршаш тӱҥалын.
15404	Москосо консерваторийым тунем пытарымекше, самырык А.Искандаров музыкальный училище пелен марий капеллым чумыра.
15405	Москосо кугыжаныш кинотехникумын актер пӧлкашкыже тунемаш пурен.
15406	Москосо кугыжаныш университетым тунем лекмек, Ландау лӱмеш физик институтышто тыршаш тӱҥалын.
15407	Москосо метрополитен ( ) — урем деч ӧрдыжтӧ мер транспорт тӱрлык Моско олаште.
15408	Москосо пагыт 1930 ийыште Олык Ипай Москваш кая.
15409	Москосо торгайымаш техникумым тунем лекмек, Йошкар-Оласе кевыт-влак секцийын вуйлатышыже лийын.
15410	Москосо тӱҥ у ий кож.
15411	Москосо ял озанлык инженер институтым тунем пытарымек, Поранча кундем ял озанлык виктемын тӱҥ инженержылан пашам ышташ тӱҥалын.
15412	Моско университет Российыште рӱдӧ учебный заведенийлан шотлалтын, тудо пашаж дене уло тӱня мучко чапланен, тушто кугу учёный-влак пашам ыштеныт.
15413	Мосолов еҥ кумылым саврен моштышо, поро чонан, кеч-колан полшаш ямде лийын.
15414	Мосоловын ӱмыржӧ 1951 ий 10 Пургыжышто кӱрылтын.
15415	Мосунов Сергей Михайлович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15416	Моткочак сылнын, нигӧ весын возымыж дене таҥастраымаш лийдымын Дим.
15417	Моткоч кöраҥше улмыжлан кöра тудо шуко паша деч кораҥ ок керт: Нинан йöратыме ушкалжым колымашке шукта.
15418	Моткоч келшен… Ача шке корныжым каласкален.
15419	Моткоч кугу лийын тудын творческий планжат.
15420	Моткоч чот пӱртӱсым йӧратен, да шукыжым картина-влакшым тиде темылан пӧлеклен.
15421	Моткоч шуко шымлымаш пашам калыклан савыктен лукмо.
15422	Моткоч шукынжо кидыштышт могай кугу поянлык улмым умылен огытыл.
15423	Мотор кеҥеж пагытым сÿретлашат А. Васильев кÿлеш сымыстарыше поэзий образым, мут чиям муын моштен.
15424	Мотор корным ыштыме, ныл кевыт пашам ышта.
15425	Мотор куэ: почеламут ден возымо йомак // Ончыко. 2003.
15426	Мотор пагыт: почеламут // Марий коммуна. 1965. 1 май.
15427	Мотор пӱртӱс, марий мланде самырык сӱретчын чонышкыжо кугу кышам пыштеныт.
15428	Мо тугай “леведыш кумык”?
15429	Мо тудын шумжым вургыжтарен да сераш таратен?
15430	Мо тышеч лектын, ешыште могай содом тарванен, кузе икшывыже-влак тулыкеш кодыныт, Микал дене мо лийын – тыгай романын содержанийже.
15431	"МОУ СОШ д.Мари-Ошаево" официал лӱмым нумалеш.
15432	Мочаев), весышт мер да шанче кӱкшытыштӧ (В.
15433	Мочалище посёлко деке ушалтын.
15434	Мочалов Павел Петрович — III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15435	Мочол ямеште кумылаҥдыш 'Моктен мураш ты вер - шӧрлам.'
15436	Мошкин Гурий Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15437	Мошкин Ефим Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15438	Мошкин Константин Иванович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15439	Мошкин Никифор Григорьевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15440	Мошкин Семён Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15441	Мо шот дене толмыжым умылтарен да пӧлекым кучыктен пуэн.
15442	Мо шотышто: мартыште тиде ийын тудо Москва гыч дворянин Плещеев деч… литератор Белинскийын преступный копий письмажым налын да тиде письмам собрашийлаште лудын: эн ончыч подсудимый Дуров дене, вара подсудимый Петращевскмий дене.
15443	Мо ырыкта ынде, могай возак, Могай кыл ынде ваш ышта, могай вончак?
15444	Мо эн оҥайже, алтимат фрисби модмашыште судья уке.
15445	Мрий прозын ты поянлыкышкыже ме таче эше ик романным ушышашулына - тиде «Кугезе мланде».
15446	Мстислав Прокопьевич Сиватеев (1937 - 1962) Негыз * Патыр курым.
15447	Мудров Николай Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15448	«Мужедше» - икымше марла пьесе кокла гыч иктыже.
15449	Мужедыт качын пöрт йымалне воштончыш да сорта дене, корнывожышто йÿк йÿаным, окна йымалне пöртысö еҥ-влакын мутыштым колыштыт да тулеч молат.
15450	Мужыраҥме деч ончыч Харламов шкетын Тушиношто илен.
15451	Мужыраҥме йÿла пеш шуко лончан.
15452	Мужыраҥше пӧръеҥым тыгак марий манын лӱмдат.
15453	Музейлан материалым погымо жапыште мыят Ераносьян дене Уфаште кум гана лийынам, журналист шкежат Немда кундемыш 1995 ийыште толын ыле.
15454	Мӱзикыл гыч южо сем-влак классик сем-влак радамыш пуреныт.
15455	Мӱзикыл ( ) (южгунам музык комедий лӱмдат) – сценыште шындыме музык произведений.
15456	Музуров Александр Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15457	Музыкально-театральный училищыште тунемме жапыште С.Вишневский музык, искусство, сылнымутан литератур деке шӱмаҥеш.
15458	Музыкальный театр пашам ышташ тӱҥалме ийлаште утларакше оперетта-влакым шындылын.
15459	Музыкант профессийым тудо аббат-минорит духовный сан дене совмещатлен, но варажым тиде сан дечын Вивальдим кораҥденыт.
15460	Музыкант-шамыч пӧлек-влак дене вашталтыныт, да ик час гыч гитаре дене модыныт.
15461	Музык да книга самырык Антон Чеховын шÿмыштыжö творчество деке тыршымашым ылыжтеныт.
15462	Музык да муро шотан «Шошым сеҥен» драме граждан сар жапым, шемерын уш-акылже помыжалтмым, самырык тукымын революций дек мелын савырнымыжым ончыкта.
15463	Музык дек 21 ияш улмыж годым шӱмаҥын.
15464	Музык дек рвезе пеш эр шӱмаҥын.
15465	Музык дек шÿман улмыжо Музыкым В.Сави нимо деч чот йöратен.
15466	Музык дене шинчымашым тӱвыра да сымыктыш колледжыште поген.
15467	Музык комедийыште тӱҥ - сюжет огыл.
15468	Музыко театр * 1830 «Эрнани» (опер), композитор В.Берлинни. * 1836 «Эсмеральда» (опер), композитор И. Бертен.
15469	Музык училищыште Моштымашыжым кӱкшын аклен, Сапаевлан училищын педагогшо Л.Н. Сахаров деке келгырак шинчымашым погаш кошташ темлат.
15470	Музык ыштыш-кучыш 1861 ийыште Музыкальный классыш Руш музыкальный обществыш пурен (РМО), да вара класс копозицийын студентше лиеш.
15471	Мӱй 13-20 %-лан вӱд гыч, 70-80 %-лан углевод (глюкозо, сахарозо, фруктозо) гыч шога.
15472	Мӱй айдемын тазалыклан кугу пайдам конда, сандене тудым ожнысек кочкыныт, чайыш оптен йӱыныт, кочкышым ямдыленыт, вес шот денат кучылтыныт.
15473	Мӱй - мӱкшын тыршымыж дене ышталтше шере кочкыш йорвар.
15474	Мӱйым ыштыме дене гына огыл, пеледышым шыркаҥдымаш - моткоч кугу пайда.
15475	Мӱкш гае ызгалын нӧлтале у семым.
15476	«Мӱкш отарыште» Клавийын рольжым моткоч устан модын. 35 ий тыршыме жапыште 100 утла рольым чоҥен: кӧргӧ виян ӱдырамашымат, начар койышанымат, лӱдшымат, мыскарачымат.
15477	«Мӱкш пакчаште» ойлымаш паша усталык нерген мутым лукмо.
15478	Мӱкш шке мӱшкыржым йол денже эрыкта да пеледыш пуракым шеҥгел йол коклаште верланыше калташке пога.
15479	† * Мунанга ( ) — пытыше ял.
15480	Муҥаен шÿшкалталеш, Ший кол лекмым вучалеш.
15481	Мӱндырнӧ шолаште Шур, пурлаште Юл.
15482	Мундырнырак шушпык шке кыгыр-кугыр сылне мурыжым мура, тили-тили-тьоп-тьоп-тьоп шокта тудын йук¬шо (М.
15483	Мӱндырэрвел федерал йырвел — ( ) --- Российын Мӱндыр Эрвел (Дальний Восток) ужашыштыже чоҥымо административ формирований.
15484	Мӱндырэрвел федерал йырвелыш пура.
15485	Мӱндыр эрвелыште авиацийыште служитлаш тӱҥалын.
15486	Мӱндыр Эрвелыште да Тора Йӱдвелыште мондалтше калык-влак кызыт тӱнян шинчаончыкыжо лектыныт, нунын йылмышт рашемыныт, нунын акрет годсо памятникышт-влак аралалт кодыныт да волгалтарат финн тукым калык-влакым.
15487	Муным самырык ӱдырамаш-влаклан кучыктеныт, шуко икшыван лияш сугыньленыт, нурышко лектын мландыш уреныт, пушеҥге гоч кышкеныт - муно гай шолдыра шурно лийже манын ойленыт.
15488	Муравьев Георгий Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15489	Муравьев Иван Дмитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15490	Муравьев Михаил Емельянович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15491	Муравьев Пётр Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15492	Муравьев Семён Фёдорович — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15493	Муравьев Семён Фёдорович — Йошкар Шӱдыр орден ден III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15494	«Муралте, авай, марий мурым" шепкамуро-влак книгаже тидым раш ончыкта.
15495	Мураш, кушташ Юмак пуэн, арган шокташат пеш кертын.
15496	Мураш от нал йÿкым кÿсын, Йÿк уке гын, уке мурат, – манеш поэт.
15497	Мурен да чыла шот дене лектын, мурымыжлан моктен ойлымым колын.
15498	Мурзаев Гавриил Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15499	Мурзаев Михаил Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15500	Мурзанаев Иван Никифорович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15501	Мурзанаев Семён Антонович — I степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15502	† * Мурза Тумер ) — пытыше ял.
15503	Мурин Григорий Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15504	Мурманск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
15505	Мурманск - кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
15506	Мурманск ола колым кучышо флот пашаеҥ-влакын кидышт дене чоҥалтын, сандене колызо-влакын кечышт Мурманск олаште Ола Кече семын пайремлалтеш.
15507	Муро аланыштат шкенжым талын ончыкта, икмыняр мурым йӧҥгалтара.
15508	Муро-влак * Володя Матвеев - Унам-влаклан * Володя Матвеев - Тыге лиеш мо йӧраташ?
15509	Муро-влак жанр, чоҥалтмаш, мурымо ойыртем дене пайлалтыт.
15510	Муро-влак Наташа Пушкина мурызо семын шуаралтеш.
15511	"Муро-влак" ойпого марий книга савыктышыште вес ийын лектеш.
15512	Муро-влак * ПАВЛОВ Василий - А лум лумеш.
15513	Муро -влакым марла финн-угор транскрипций дене пуымо, тудо латин шрифтеш негызлалтын.
15514	Муро — вокал музыкын эн куштылго да эн проста тӱрлыкшӧ; почеламутым шарнымашеш кодшо сем дене уша.
15515	Муро гоч марий калык кеч-кунамат куанымат, ойгымат ончыктен кертын.
15516	Муро деке эше школыштак кумылаҥынам.
15517	Муро дек шÿмаҥмыже И. Осмин - ура чонан мурызо.
15518	Муро дене илаш каньыле, тудо тыйым куандара, илышетым сӧрастара, - ойла Алина Викторовна.
15519	Муро ден кÿсле сем тыште - советский еҥ-влакын у кумылышт, пиалан кумылышт: Йоҥгалтеш пеш умбаке кÿсле кыл вес семын, Ялту семын кÿслезын парняже модеш.
15520	Муро корнышто вашлиялтше туткарым сеҥаш, умбакыже илаш вийым ешара.
15521	Муро мемнан кумылнам нӧлталеш.
15522	Муро мутын кумдарак ыҥже уло — чыла, мом мурат, тиде муро (мут-влак да мурымаш гына лийшаш улыт).
15523	Муро паша Эльвира Токташева шкет мурымыж дене чапланен.
15524	Муро тӱняште Павел Калягин «Авамланде», «Ачай-авай», «Морко мланде» мурылан семым возышо семын чапланен.
15525	Муро -увер, муро-ужмаш-влакым эн ончыч палемдыман.
15526	Мурпаша — почеламут дене возымо сылнымут паша.
15527	Мурпогыжым лудын лекмеке, авторлан чаманымашым каласыме шуэш.
15528	Мурыгин Вениамин Ильич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15529	Мурыгин Михаил Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15530	Мурыжо 1918 ийыште «Ӱжара» газетеш печатлалт лектын.
15531	Мурыжын кузе возалтмыжым лончылен, ойлен пуымо, чеверлык шотшым, мутыштыжо, семыштыжат марийын шкелык могыржо коймымат ончыктен; шеҥгелан кодшо пычкемыш марийлан ты мурын кÿлеш шотышто лийшашыжымат виктарен пуэн» («Йошкар кече», 1918 ий 17 декабрь ).
15532	Мурызо-влак нерген Вера Николаева ден Татьяна Антропова изак-шолякын икшывышт улыт, шкешт Поранча кундемыште шочын-кушкыныт: Вера – Ондропсолаште, Татьяна – Матародышто.
15533	Мурызо Ежово селасе культура да каныме рӱдерыште "Журавушка" ветеран да "Ежики" йоча ансамбль-шамычым вуйлата (1998 ий гыч).
15534	Мурызо икымше гана сольный концерт программыж дене калык ончыко лектын.
15535	Мурызо — мурым мурышо еҥ.
15536	Мурызо семын Ирина мурызо семын шкенжым сценыште ончыкта.
15537	Мурызо семын Муро-влакым 9-ше классыште тунеммыж годым мураш тӱҥалын.
15538	Мурызо семын Мурызо-влак коклаште Санян Вачи лӱм дене шуаралтеш.
15539	Мурызо Эчан вӱда.
15540	Мурызылан тунемаш шонымашыже ӱдырым 1958 ийыште Палантай лӱмеш музыкальный училищыш конда, а ныл ий гыч тудо Озаҥ оласе консерваторийын студенткыже лиеш.
15541	Мурызын йоҥгалтарыме мурыжо-влак « Марий Эл Радион » эфирыштыжат чӱчкыдын йоҥгат.
15542	Мурызын лирический геройжо тыге ойла: Мутчача ден модын мый шым мошто, Савыралын шым керт кумылет.
15543	Мурызын ойжо раш: Куку огыл, шÿшпык огыл – Тиде илышна мура.
15544	Мурызын ойлымыж гыч тыге лектеш: тудын ачажат нугыдо да кӱжгӱ йӱкан лийын.
15545	Мурызын творчествыштыже тиде кок альбомжо ик эн сайлан шотлалтыт.
15546	Мурымаш 1984 ийыште шке пӱрымашыжым вашталта.
15547	Мурым возымо годым, группо 2 композицийым серен сертын.
15548	Мурым ик айдемыат, икмыняр еҥат мурен кертыт.
15549	Мурын шомакше ончыко ÿжын гына огыл, тудо кечан саманыш кайыме корным ончыктен… Мурын ош тÿням ужмыж деч вара тылзат пела ток эрте, 1 декабрьыште Озан гуернийысе марий пöлка коллегий лÿмын заседанийым эртара.
15550	Мурышо иктаж кӧм мыскыла, игылтеш але койышлана.
15551	Мурышто- ӱдыр нерген шонкалымаш: 'Молан вуйым кидет ден кучен,' 'Окна дене тый шкетын шинчет?'
15552	Мурышто у илышлан чот йывыртыме нерген ойлалтеш.
15553	Мусаев Георгий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15554	† * Мусевский казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
15555	Муслюмово кундем * Бикмеч ( ) — ял.
15556	Мустаев Е.Н. ик гана веле огыл Оршанка райсоветын депутатшылан, Йошкар–Олан калык совет депутатлан сайлалтын.
15557	Мустай кыдалаш школ деч вара Йошкар-Оласе 1 номеран СПТУ-што тунемын, Марий машиностроительный заводышто токарьлан пашам ыштен, Совет Армий радамыште служитлен.
15558	Мустай нылияш туҥалтыш школым кум ийыште пытармек, 1909 – ше ийыште тудо Шернурысо земский кокияш училищышке тунемаш пура.
15559	Мусульман-влакат тудым Юмын ойкондышо Иса семын палат да пагалат.
15560	Мутат уке, А. Слаповскийын «Блин-2» спектакльыште Блинын рольжым ик эн сайлан шотлыман, векат – тиде роль дене В.Виногоров самырык-влак коклаште шарнымашеш кужу жаплан кодын.
15561	Мутат уке, варажым тидат Изибайлан кугу вийым пуа.
15562	Мутат уке, калык тиддеч ноен.
15563	Мутат уке, кумалме йÿлалан тыште кугу вер ойыралтын.
15564	Мутат уке, кызытсе ял илыш тÿҥ-вож гычак весемын.
15565	Мутат уке, Любовь Алексеевна моткоч уста, виян марий йылмызе.
15566	Мутат уке, модмаш годым тӱрлӧ лийын кертеш.
15567	Мутат уке, научный грамматикым ямдылен, савыктен лукмаште Николай Тихоновичын надырже кугу.
15568	Мутат уке, нуно И. Г. Ивановын ончыкылык илыш корным ойырымаште изи огыл верым налын шогеныт.
15569	Мутат уке, ожнысо марий кресаньыклан йол ӱмбак пеҥгыдын шогалше колхозлаште илыш каньыле лийын: Кочамын чал пондашыжым Лыжга мардеж вӱчка.
15570	Мутат уке, пашаже герой-влакын пашашт нерген утларак возымаште огыл, а кузе тидын нерген возаш – теве кушто.
15571	Мутат уке, писатель тиде повестьше дене кугу ошкылым ончыко ыштен.
15572	Мутат уке, почеламутымат, пьсымат литератор творчество пашалан тунемме шот дене веле возен.
15573	Мутат уке, рÿдö верым кокымшо йодыш налын.
15574	Мутат уке, содержаний дене нине произведений моткоч чот ойыртемалтыт, икгайлык лачак вуймут да тематике шотышто веле.
15575	Мутат уке, тÿҥ персонаж Альберт Юлмаров ден Геннадий Алексеев коклаште ойыртемат ятыр, но икгайлыкымат ужде кодаш огеш лий.
15576	Мутат уке, тиде пайремын лÿмын палемдыме кечыже уке, тудо ондакракат, вараракат лийын кертын.
15577	Мутат уке, тыгай еҥым совет закон мут кучаш шогалта.
15578	Мутат уке, тыгай идилийлан нимогай критикат вурсаш, прозаикым шылталаш, “тегытлаш” огеш тошт.
15579	Мутат уке, чыла тидым шукташ – школ чонаш, самырык кадр-влакым ямдылаш – шуко вий, шке йыр калыкым чумырен, пашам чые эртарен моштымаш кÿлын.
15580	Мутат уке, шукынжо тиде курс пытарымек варажым Элнет кыдалаш школышто пашам ышташ тÿналыныт.
15581	Мутат уке, Юрий Чавайнын илыш дене Сергей Есенин да Владимир Маяковский семын чеверласымыже Иосиф Алексеевичын гына огыл, пеш шуко моло еҥын шӱм- чоныштым сусыртен.
15582	Мут-влак Шукертсе огыл жап ончыч криптографий манын шифрованийым гына (тыглай информацийым тыгай тӱсыш вашталташ, кунам тудым лудаш огеш лий).
15583	Мутвундо: кӱлеш мо кызыт марий мутерым пойдараш?
15584	Мутвундым пойдарыме корныжо нерген.
15585	Мут гыч мут лекте.
15586	Мут да мут ужаш-влакым шымла.
15587	Мутер 912 синоним радам, 3450 шомак да кÿэмалтше ойсавыртыш гыч шога.
15588	Мутер марла возышо да лудшо чыла еҥлан пӧлеклалтын.
15589	Мутерым лудшо шуко пален огеш нал.
15590	Мутерын лекме нерген.
15591	Мутерыште мутым да мут нерген умылтарышым гына вераҥдат.
15592	Мутер эн ончыч вузышто да школышто кызытсе марий йылмым тунеммаште кучылташлан ышталтын.
15593	Мут келшен гын, Арсак псевдонимже лач тиде Сакар гыч ышталтын, слог-влакым веле верышт дене вашталтен шынден: Сакар-Арсак.
15594	Муткы‘лдыш -- йылмылончыш да шонымаш почеш кылдалтше кок але икмыняр мут гыч ушем.
15595	Мутлан, 1827 ийыште Чарла уезд, Морко кундемысе Варангыш ял воктене марий-влак кугу шыже кумалтышым эртареныт.
15596	Мутлан,1925 ийыште «У илыш» журналын кумшо номерешыже «Нужна ий» лӱман первый ойлымашыже печатлалт лектеш.
15597	Мутлан, 1930 ий октябрьыште Йошкар-Ола воктенсе Кугусола (Чигашево) школын туныктышыжо Анастасия Васильевна Александровам партий гыч луктыныт да паша гыч кораҥденыт.
15598	Мутлан, 1959 ийыште лекше "Страницы дружбы" книгаште Тихон Ефремовичым «марий буржуазный литератор», «Ӱжара» националистический гимнын авторжо», «марий поп-миссионер» манын лÿмдымö.
15599	Мутлан, 1988 ийыште Озаҥыште Юл да Урал кундемысе композитор-влакын фестивальыштышт участвоватла.
15600	Мутлан, 1996–1998 ийлаште гына пытартышыже Г. Алексеевын « Куку муро ойган», «Вашпижмаш», « Йотышнышо» повестьлаже лектыныт. 2001 ийыште прозаикын посна книга дене лукмо «Шочмо вер-чевер» лирический новеллыже-влак ош тÿням ужыт.
15601	Мутлан: 1. Пӱнчӧ йыр куралде кодымо изирак сӧрем уло.
15602	Мутлан: 1. Ушан кресаньык ояр ий деч ок лӱд.
15603	Мутлан: 1. Шарик южымат, мландымат ок ӱпшыч тетла, эре ончыко муть-муть-муть, муть-муть-муть кудалеш.
15604	Мутлан: 1. Шарлен кийыше кумда нуржо леве йӱр ден ужарга.
15605	Мутлан, C++-ыште блок ойпелештыш ойырышо - тиде /* да */, да корно ойырышо - тиде //.
15606	Мутлан, авторын мурпогыныштыжо лудына: Шыжын шӧртньӧ-той йолваже Мыйын шÿмым тарвата.
15607	Мутлан, Акпатырын партийжым оперыште жаплан толшо Борис Артемьев мурен.
15608	Мутлан, алгоритм шинчан, нерын але оҥылашлун ваш верланымашым, кугытшым але сыным муын кертеш.
15609	Мутлан, Английыште XVII курым жапыште «олимпий» таҥасымаш да ӱчашымаш-влак ик гана веле огыл лийыныт.
15610	Мутлан, апшаткудын мурыжо: :Куча гын апшат – воштылалт колта чогыт: :Чылт-чыр да чылт чыр-р… Ила металл!
15611	Мутлан, Арсий Волков але Миклай Рыбаковын творчествышт нерген шымлымаш паша кушто, кунам лектын?
15612	Мутлан, «Будильник», «Зритель» Моско мыскара журнал-влак але «Осколки», «Стрекоза» петербургысо мыскара еженедельник-шамыч.
15613	Мутлан Ваз-21011 индекс тыге палемдалтеш:Ваз- ыштен лукшо завод: Волжский автозавод; 21-автомбиль изи классыш пура двигатель кат 1200 гычын 1800 куб.
15614	Мутлан, «Вакшагур» ойлымашын героиняже, пычкемыш марий ÿдырамаш Майруш, опкын марийжын, Тарай Вайсан, мыскылмыжым чытен кертде, вакшагурыш тöршта.
15615	Мутлан, " Ведерка ден Шарик" Поснак вестӱрлӧ улыт Ю.Артамоновын пытартыш ийлаште возымо повестьше-влак.
15616	Мутлан, вес планете-влакыште ер-влак тыгак улыт.
15617	Мутлан, вӱднеде, шырлаҥге — подмаренник да молат.
15618	Мутлан, «вӱд шинчаллык 11 ‰ (11 промилле) наре» муткылдышым 1,1 % (ик тичмашат ик луашат процент) наре манын кертына.
15619	Мутлан, вӱдым памаш лап возын йӱаш ойӧрӧ — вуд ия куча, изи азам шкетшым кодаш ойӧрӧ — Ия шке икшвыж дене вашталта; шошым чара вереш возын кияш ойӧрӧ — мланде капетым йӱкшытктара.
15620	Мутлан, выж-вуж оҥартышмут, контекст¬лан келшышын шке значенийжым вашталтылын, турло ойыш пурталт кертеш да ончыкта: * колмым: Погынымаш выж-вуж тарвана (М.
15621	Мутлан, газет ден листовка-влакым шаркалыме, террористла пуштмо тыштыжат-туштыжат келшен толыт; Зорин ден Андрей Находкан, Веруш ден Сашан, Эчан ден Павелында моло образ-влакын коклаштышт идейный параллельым ужаш лиеш.
15622	Мутлан, газетеш савыкталтше тыглай интервьюштат тудо шомакым айда-лийже ок кышкылт.
15623	Мутлан, дельфин-влаклан сигналым колташлан, нунын йӱкышт дене гидрофон йоҥгалтарен кертеш.
15624	Мутлан, Д. Орай воза: «Шершот йукат шергылтеш, шылт, шолт-шолт, шылт, шолт-шолт веле шокта» (Осып Ваня, 9).
15625	Мутланем гын – мо асамже?
15626	Мутлан, живописьым Сергей Подмарев, сÿретым Николай Карпов, художественный лепкым Владимир Карпеев, композицийым Михаил Морозов, пу гыч тÿрлым пÿчкедымашым Юрий Козин туныктен.
15627	Мутлан, И. А. Крыловын «полшымыжым» ме поэтын басне – влакыштыже вик ужына гын, М. Лермонтовын романтике шÿлышан, самырык вÿр модшо кумылан возымыжым тудын эше кодшо курым тÿналтышыштак возымыштыжо шижын кертына.
15628	Мутлан, иктаж 30-шо ийлаште Йошкар Армийыште тыге салтак -влакым ямдыленыт.
15629	Мутлан, ик тыгай мутланымашым ме мончаште колына: «Тый вот кызыт айдемын советьше нерген ойлынет ала-мо.
15630	Мутлан, икымше Телымсе Олимпий Модмашыште (тудо 1924 ийыште Шамони олаште эртен) ече дене сар куршталмашат пурен.
15631	Мутлан, ик эн изи алгоритм - Гаус йӧн.
15632	Мутлан, « Йÿд» поэмыште (1926 ий ) у тÿнясе айдемын шочмыжым, социалистический илышын эржым романтический чия дене ончыктен.
15633	Мутлан, «Йÿд» поэмыште (1926 ий) у тÿнясе айдемын шочмыжым, социалистический илышын эржым романтический чия дене ончыктен.
15634	Мутлан, Карл Моисеевич.
15635	Мутлан, кас «мардежым пуале да ший тылзым шуыш каваш», «тылзын ош ялукшо перна шÿргышкем».
15636	Мутлан, книга туҥалтышысе “Шошо пайрем” лÿман изи да сылне пÿртÿссÿретыштак прозаик оҥай таҥастарымашым ышта.
15637	Мутлан, кок шошымсо кечытӧр кокласе жап "тропик идалык" семын лӱмдалтеш, астрономийыште тудым жапым шотлымашыште кучылтыт.
15638	Мутлан, «Коля» почеламут диалоган калык йомаклан моткоч келшен толеш.
15639	Мутлан, копт йылмым араб йылме сеҥен, америкын йылме-влак олмеш Америкыште чылан англичан, француз, испан да португал йылмым кучылташ тӱҥальыч.
15640	Мутлан «Кочай» почеламутыштыжо шоҥго колхозник пасушко озым кушмым ончаш лектеш.
15641	Мутлан, "Кугу сарын тулыштыжо" романыштыже Алексеев Геннадийлан моткоч шуко да кугу нелылыкым, йосылыкым нумалтен.
15642	Мутлан, кузе сылнын возалтын «Кокша вуй» йомак гыч тиде ужаш: «Кокша тудлан огеш чакне, шым эргылан каласа: «Шÿй укеште шÿем лие.
15643	Мутлан, лÿм мутын падеж системыжым налына.
15644	Мутлан, «Лийын омыл гын йöратыме» почеламутым налаш.
15645	Мутлан, литератур йылмылан эн сай негыз семын эрвел диалектым шотлен.
15646	Мутлан, «Локтызо» ойлымашыште Йыван книгалан кöра лектышым кугум да шуко налеш.
15647	Мутлан, мантава 'мачеха, неродная мать' шомакын икымше «манта» компонентше татар йылмыште мäндä 'слуга, раб, человек' значений дене кучылталтеш.
15648	Мутлан, математикым туныктышо Эдмунд Дзержинский – ончыклык ВЧК икымше председательын ачаже.
15649	Мутлан, «Межа» («Шем оржан ош поран») пьесыште чыла диалог, ӱчашымаш корно ӱмбалне телым йӱын йӧрлшӧ айдеме йыр тарвана.
15650	Мутлан, модмо годым Васли Метрим кид гычыж кучен.
15651	Мутлан, монографийыште чодыра шомакын лийме историйжылан латвич страницым пӧлеклен, -га (Волга, Кокшага, Онега,) формантан эҥер лӱм-влакын могай калык деч кодмыжым латик страницыште лудына.
15652	Мутлан, «Мӧршудышко лупс пырче-шамыч возын…» почеламутышто кок сылне строфам тÿслен ончалына: Мӧршудышко лупс пырче-шамыч возын Шÿлат чевер саска ден иквереш.
15653	Мутлан, музыкальный спектакль муро деч посна лийын кертеш мо?
15654	Мутлан, М.Шкетан первый пьесылаштыжак йорло влакын мланде верч, кинде верч граждан сар жапыште кучедалмыштым суретла («Шошым сенен», «Сардай»).
15655	Мутлан, мылам моткоч ик легенде келша.
15656	Мутлан, Н. Мухин шочмо Олыкъялыштыже «Поэтнур» колхозым почын.
15657	Мутлан, ожно Лотай лӱман поян еҥ илен, манеш тудо.
15658	Мутлан, Олык Ипай мемнам йÿмашыш, богемщиныш шупшеш ыле.
15659	Мутлан, Ормок салтакыште шкет коштымыла веле чучеш.
15660	Мутлан, ош куэ нерген почеламутым шуко поэт возен.
15661	Мутлан, Павыл, суртвуй оралтыште чыла пашам вораҥдарен толеш гын, кöргыштö ава – оза, тудо тÿҥ кучем.
15662	Мутлан, Патай Сопром — илалше, тÿрлым ужшо, пашам йöратыше колхозник, лавыраште, таракан да умдыла дене пырля илен тунемын.
15663	Мутлан, пашазе айдемым ÿмбачын сÿретла.
15664	Мутлан, Пифагор мемнан эра деч ончыч 535 ийыште Фалесын кӱштымыжӧ почеш астрономийым да математикым тунемаш Египетыш каен.
15665	Мутлан, поэзийым чонорва семын ончыктымо (26 с.).
15666	Мутлан, «Пытартыш курика» ойлымаште айдемын шÿм-чон порылыкшо ончыкталтын.
15667	Мутлан, «Рвезылык тукымлан» почеламутыштыжо мемнан советский рвезе ден ӱдыр – шамычын пашаштым, у ола шочмым палемден воза да у рвезе тукымым наукылан тунемаш, техника пашалан ӱжеш.
15668	Мутлан, Самара велышыте олаште илыше-влакын чотышт 80 % (Россий кӱкшытыштӧ олаште илыше-влакын чотышт - 73 %).
15669	Мутлан, САУ СУ-152 ден ИСУ-152(ОКБ-172).
15670	Мутлан, Сопром Епремын, кулак да эсер Лазыр Якимын, середняк Степан Йыванын образышт келгын суретлалтыт.
15671	Мутлан, «Студент-влак» ойлымашым налына.
15672	Мутлан, студент-влакын шымлыме паша кружокышто тале участник лийын.
15673	Мутлан, сурт-оралте дене кылдалтше термин-влак кызытсе марий йылмыште эркын –эркын йомын толыт.
15674	Мутлан, теве «Йотышныжо» повестьше кызытсе ял илыш темылан сералтын, тыштат авторын лывырге кумылжо, шочмо йылмым пешак сайын шижын моштымыжо раш палдырнат.
15675	Мутлан,теве ӱдыр ончымо, темлыме, тулартыме але сӱаным ыштыме эпизодлан налаш.
15676	Мутлан, тиде йӧным ме прозаикын «Шочмо тувыр» романыштыжат ик вере огыл вашлийына.
15677	Мутлан, Тимош деч посна ялыште нимогай пайремат ок эрте, тудо чыла вере шуеш.
15678	Мутлан: толеш ыле, толеш улмаш, толын ыле, толын улмаш.
15679	Мутлан: *тувыртыш кочмо годым, суртыш кӧ эн ончыч пурымым (пӧръеҥ але ÿдырамаш) шекланеныт.
15680	Мутлан, тудын образше М. Шкетанын «Эреҥер» романже гыч Эвай Пöтырым икмочоло ушештара.
15681	Мутлан, ту жапыште Джузеппе Конконын вокализше-влак кумдан популярле лийыныт.
15682	Мутлан, тумо дене писте коклаш ӱшкыж пижын, але кӱртньӧ ӱшкыж пу тӱкан – туштен ожно калык.
15683	Мутлан, тыгай курык Юмо-влак улыт: Индийыште — Шамбала, Кокла Азийыште — Джамбул, Мордва мландыште — Чампас да молат.
15684	Мутлан, «У корнышто» ден «У вий сеҥыш» ойлымашлаште тудо коллективизаций жапым, марий ялыш икымше трактор толмым ончыкта.
15685	Мутлан, ӱлнӧ матрице возымо: :: Матрице-влак дене алгеброический операций-влакым ышташ лиеш.
15686	Мутлан, Филипп ден Игнатий Шабердинмыт нерген чылан палат.
15687	Мутлан, «Фронтовой эр» почеламутышто мемнан элысе салтакын чыла йöсым сеҥен лекмыжым, моло калыкланат эрыкым кондымыжым поснак палемдыме.
15688	Мутлан, футболкышто, могайым чыла делегат-влаклан пуэныт, «Марий самырыктукым слет 2009» возымо ыле, а брошӱрыштӧ «Марий самырыктукым форум 2009» сералтеныт.
15689	Мутлан, «Цыганский барон» опереттыште Оманайын, «Летучая мышьыште» Орловскийын, Чезере ден Павлон партийыштым «Поцелуй Чаниты», Густавыным «Король вальса» спектакльлаште модын.
15690	Мутлан, Чекулаев – тиде Абукаев шкеже манше лудшылан мый тореш ом каласе…» «Шочмо тувыр» роман нерген ойлымо годым шымлыше-влак эн ончычак тудын марий сылнымутышто посна верже нерген кутырат.
15691	Мутлан, «Шедра» (1925) ойлымаште Выльыпын Миклай эргыже шедра дене черлана, тошто койышлан кӧра тудым огыт паремде.
15692	Мутлан, шинча (илтарман) — шинча (памаш тӱҥалтыш), да т.м. Тугак аббревиатур шуко ыҥан термин лийын кертеш.
15693	Мутлан, “Шочмо кече” – кÿчык произведений.
15694	Мутлан, шошо кечешогымаш дене Кугече кечым палемденыт, но Кугечылан тылзе темшаш.
15695	Мутлан, «Шошо» почеламутышто сад-пакча пеледме шошо толмым веле огыл, илыш уэммым ончыкта: Да, йолташ-влак, шошо мемнан элыш Кажне ийын самырык толеш.
15696	Мутлан, Шур эҥер -- Юлын эҥерйолжо улеш.
15697	Мутлан: Элнет воктен яндар памаш вÿдшым Волен йÿмö жапет толжо ыле!
15698	Мутлан, Эчан ден Эйно мутланен шинчымышт годым ятыр марий ден эстон мут коклаште икгайлыкым муыт.
15699	Мутлан, южо почеламутышто кажне мургорным икгай шомак але мут мужыр тÿҥалеш.
15700	Мутлан, южо терминал-влак реквизитым пуртымо форматшым гына терга (чын але уке возымо), а окса толын але уке - огеш эскере.
15701	Мутлан: Якшов урем, Изи урем, Колхоз урем, Кугу урем да т.м. Тӱвыра паша да туныктыш Ялыште тыгак клуб пашам ышта, школ уло.
15702	Мутло́нчыш -- йылмышанчын ужашыже.
15703	Мутмастар кÿшкӧ чоҥештыме поэзий шулдыр нергенат ойым луктын.
15704	Мутмучаш ик мутым вес мут дене кылдаш кучылталтеш.
15705	Мут мучашысе пералтышдыме а, о гласный-влак мутым вашталтыме годым ойлымо семынак ы гласный дене алмашталт возалтыт: Польша – Польшын, Польшышто; Камчатка – Камчаткым, Камчаткышке; Сидорово – Сидоровышко, Сидоровышто.
15706	Мут нерген Президент мут мемнан йылмыш "ончылшинчыше" семын кусаралтеш (лат. prae (ончылно) + sedere (шинчаш)), руш "председатель" мут тиде латин терминын кусарымашыже лийын.
15707	Муттолмашеш, Максим Горький шкеже ик тыгай произведенийымат возен огыл.
15708	Мутшо мемнан деке Акрет Греций гыч толын.
15709	Мут шочмаш Икымше гана «танле» мутым Удюрминский И. 1887 ийште савыктыме букварьыште кучылтен.
15710	Мутын Мут тыгай ужаш-влакыш шеледалтеш: * Мутвож - мутын тӱҥ ыҥжым ончыктышо эн изи ужаш.
15711	Мутын нелыже да ямлыже: сылнымут очерк, почеламут.
15712	Мутышта‘лтмаш - йылмыште мут ыштыме йӧн-влакым шымлыше йылмышанчын ужашыже.
15713	Мутышто пытартыш возен моштымаш 1. Пералтыш о, у, ё, ю йоҥйӱк ӱмбалан возеш гын, мут мучаште о возалтеш.
15714	Мутышто ъ ден ь йӱкпале-влакым возымаш Ъ ден ь йӱкпале-влак нимогай йӱкым огыт ончыкто.
15715	Мухамадеев Уалей (Шочын: 1911 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15716	Мухин дене вашлиймыже Г.Ефрушын сылнымут корныжым пеҥгыдемден. 1934 ийыште Георгий Захарович Марий педагогический институтын студентше лиеш.
15717	Мухин Марий автономийын кÿкшö постыштыжо Социалистический революций жапысе заслугыжым, мемнан кундемыште национальный политикым илышыш пуртымаште рольжым шотыш налын, партий, Совет правительство тунам ыштыме.
15718	Мухин марий искусство техникумышто театральный отделенийыште музыкальный грамотылан туныктен.
15719	Мухин Николай Егорович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15720	† * Мухино ( ) — пытыше ял.
15721	Мухин правительственный комиссийын составышкыже пура, Татаро-Башкирский Совет Республикым ышташ полшаш тÿҥалеш.
15722	Мухин-Сави Писатель ушемыште 1934 ий гычак шоген.
15723	Мухин тÿҥ редакторжо лийын.
15724	Мухин Фёдор Афанасьевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15725	Мухорин Алексей Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15726	Мучаш жапыште Твен возен шагал огыл рассказым религий темылан, кудышто воштылыт протестантский этикыште.
15727	Мучаш ий Шке колмыж марте 1910 ийыште тудо илен лектын кум йочам нылыт гыч йомдарымым, колен йӧратыме Оливия ватыжым.
15728	Мучаште Васли мыланна тыге увертара: ынде чумыр ешыже ече дене мунчалта, да тудын кум ияш эргыжат йодеш: «Ачий, мыланемат есе клес..
15729	Мучаште ешарен возымо: кызыт тюрьмаште шинча.
15730	Мучаш шедевырже мастарын улеш кугу»Преображение»(1518-1520) сӱрет кушто ончыкталтеш бароккон чертаже.
15731	Мушко вӱд Лаж эҥерыш йоген мия.
15732	«Мушко Мучаш» — Мушко эҥерын вӱдмучашыштыже верланыше ял.
15733	† * Мушкыдӱҥ (Ӱлыл Мушко) ( ) — ял.
15734	Мӱшкырым гына темаш шочшо вольык, сӧсна огыл!
15735	† * Мушмарий ( ) — пытыше ял.
15736	Мушмарий ял дене пырля ик пырляштарыме Ошытъял ялыш савырненыт.
15737	Муштаков Михаил Владимирович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15738	Муыт тудым, адак кол деке йодаш колтат.
15739	М.: Центроиздат, 1928. 30 с. * Яку: йоча ойлымаш.
15740	М.: Центроиздт, 1928. 22 с. * Юмын языкше: илыш гыч ойлымаш. 2-шо изд.
15741	М. Шкетан бюрократ, арамлогар, калык погым шолыштшо-влак ваштареш лым лийде кучедалын.
15742	М. Шкетан илымыж годым калык пиатель лÿмым налын огыл.
15743	М. Шкетан кызытсе пагыт дене келшен толшо мыскарам шуко муын, устан сÿретлен.
15744	М.Шкетан лÿмеш Марий кугыжаныш театрын сценыштыже 80 утла рольым чоҥымек, 1989 ийыште А.Андрианов Республикысе культура училищыште туныкташ тÿҥалын (1989-2005; актер мастарлык предметым вӱден).
15745	М. Шкетан литературный критик семынат тыршен, самырык поэт-влакын возымыштым лончылен, кушкашышт уло кумылын полшен.
15746	М. Шкетан марий ялыш у вий пурымым тудын гоч ончыктен.
15747	М. Шкетан «Ме тоштым сеҥена» (1931) очерк книгаште Марий кундемыште эн ончыч Оршанке МТС ыштымым ончыктен.
15748	М. Шкетан нерген фотосӱрет, сӱрет да шарнымаш: туныктышо-влаклан пособий / П. Е. Емельянов ямдылен.
15749	М. Шкетан ойпого тÿняште мемнан калыкын уш-акылжым шыҥдарен, шÿм-чонжым ойыплен, койыш-шоктышыжым негызлен.
15750	М. Шкетан, революций деч ончычсо марий ялысе илышым сÿретлышыжла, тошто вийын, тошто йÿлан, шке озанлык верч чот шогымо куатын чакныде кучедалмыжым ончыктен.
15751	М. Шкетан театрым почаш кÿлмö нерген «Йошкар кече» газетыште шуко статьям савыктен.
15752	М.Шкетан шкенжын статьяштыже возен: «Шемер марийым, марий поэт ден писатель – влакым шочмо пÿртÿсым алал кумыл дене йöраташ И.А.Шабдар туныктен.
15753	М. Шкетан шочмо кундемын ХХ-шо курымысо илышыжым кумдан, воштончышышто ужмо гай сÿретла.
15754	М. Шкетан шуко йыжыҥан писатель.
15755	М. Шкетанын мыскара ойлымашлаштыже ик ойыртемым поснак палемдыман: автор лудшо еҥым эре ужын, шижын шога, тудын дене пеҥгыде кылым кучаш тырша, кумылаҥден мошта.
15756	М. Шкетанын пьесыштыже Савлий ден Матра ÿдырыштым поян качылан пуаш тыршыме семынак, Петр ден Оксинат эргыштын шонымыжым ушышкат огыт нал.
15757	М. Шкетанын Савлийже изи эргыжым, книгатым йÿлалтем манын, а аваже эргымлан шотлаш ом тÿҥал манын лÿдыктылыныт гын, В. Ивановын повестьыштыже сурт оза Петр книгам йöратымыжлан эргыжым мокталта веле.
15758	М. Шкетанын тунамсе прозыжын вес проблемыже — еш коклам у йÿла шÿлышеш негызлымаш, марий ÿдырамашын тошто коса деч эрнымыже, волгыдо да эрык корнышко нелын толмыжо.
15759	М. Шолоховын романже рушла лектын веле шуын, Ал.
15760	Мые тудым чаманальым, Вÿдыш уэш колтальым.
15761	Мызеҥер ялеш шочшо ончыклык поэтын пÿрымаш корныжо вес кундемдене ÿмыреш кылдалтеш.
15762	Мый 1958 ий 26 декабрьыште тул гай йÿштö кастене шочын возынам.
15763	Мый гын, мутлан, тыге ом керт.
15764	Мый денем мутланымыж годым Евсеев Финляндийысе илышым пеш моктыш, тушто культур пеш кӱкшо, манне.
15765	Мыйже, чынак, илышым чиялтен, положительный геройым шонен луктын моштен омыл.
15766	Мый колымаш дене «модым» Ловать эҥер воктен.
15767	Мый куржам, камвозам, кынелам, адак куржам.
15768	Мый кызытеш кум тÿрлö предметым нангаем: маар.
15769	Мый лач тунам, бойыш пурымо деч ончыч, комсомолыш пуренам.
15770	Мый лӱмемат каласен моштен омыл, авай каласен коден..
15771	Мый малаш возам, а тудо ӱстел воктенак шинчен кодеш.
15772	Мый мурешем мотор тÿсетым Марий кундемыш наҥгаем, Да тыйын йоҥгыдо йÿкетым Шке калыкемлан пöлеклем.
15773	Мый нигунам ом мондо. 1944 ийыште Майым, илыше кодына гын, мемнан Йошкар-Олаштына пырля пайремлаш тӱҥалына.
15774	Мый ойлымаш-влакым возаш йӧратем, садлан ойлымаш-влакым возем.
15775	« Мый ом чоялане,- манеш тудо,- кеч-кöланат порым шонем.
15776	Мый писатель лӱмым налшашлан огыл возенам да возем, социализмым чоҥаш партий ден правительствылан полшаш шонем».
15777	Мый повестьшымат ом орло, тудын нерген шукерте огыл «Ончыко» журналеш савыкталтше «Историй, традиций, шÿшпык пыжаш да молат…» статьяштем ойленам ыле.
15778	Мый Слава дене самырык литератор-влакын «Сылнымут шыже-1978» семинар-совещанийыште палыме лийынам.
15779	Мый тетрадьшым нальым, пел тетрадь утла возымым лудын лектым.
15780	Мый туддеке коштам ыле.
15781	Мый тудым педагог, туныктышо семынат шуко ий палем.
15782	Мый тудым пешыжак паленат омыл.
15783	Мый тудын верчын кок кида йÿклем.»
15784	Мый тудын пачерыштыже шуко гана лийынам, но нигунам, икмыняр шагат шинчылтде, тудын деч лектын каен кертын омыл.
15785	Мый тудын творчествыж дене кугу cap жапыште палыме лийынам, а шкенжым сöй деч вара ужынам.
15786	Мый тунамак тыйым госпитальыш колтышым».
15787	Мый тунам, кум курсым пытарыше рвезе, ялыштем лийынам.
15788	Мый тунам повестьын мучашыже дене гына келшен омыл: геройлан кок ӱдырамаш гыч иктыжым огыл, а весыжыммарлан налыктынем ыле.
15789	Мый тунам ты книга нерген колынат омыл ыле.
15790	Мый тунам Юралан шкаланжакойленам ыле: тиде повестетым пел курымэртымекат йӧратен лудаш лиеш, тудо чын сылнымутан произведений.
15791	Мый тӱҥалтыш школышто тунеммем годымак мураш, кушташ, почеламутым каласкалаш пеш йӧратем ыле..
15792	Мый тыйым йомдаренам ыле.
15793	Мый тыйын верчет илем!
15794	Мый тымык эҥерыште йӱштыл, Йöратышым тыйым тӱргоч.
15795	Мый тыште, сузо аркалаште, Йоча жапем эртаренам Тÿрка вуян тумер коклаште Кочшаш эгельым погенам: Ошман пасушто ыш куш шурно, Пеле пушен менам куклен.
15796	' Мый тыште «тидыже сай, а тидыже уда» манын ынем ойло.
15797	«Мый, у мурым чот удалын, у эл дене кушкынам», – куана тудо.
15798	Мый утларакше Ипай дене связан улам ыле.
15799	Мый чоным пыштенам да, Удыл семым, Тендан дек ойпогем ден толынам.
15800	Мый чынак шоненат ом керт,кузе вес пашам ышташ тӱҥалам манын.»
15801	Мый шижам: йоҥылыш ом шоно, но «начальствылан» ÿшандараш йöсö».
15802	Мый шкежат самырыкем годым райком инструкторлан ыштенам, районысо чыла яллаште, эн мӱндыр озанлыклаште лиеденам, пасулам тореш-кутынь коштын пытаренам.
15803	Мый шкежат тудо жапыште нöргö тукымлан возаш тÿҥалынам да кугурак йолташемын творчествыжым чот эскерен шымлен шогенам.
15804	Мый шкетак кугыжа ваштареш лийынам шонышым…Тÿрлö умылыдымаш 1905 ий деч вара рашеме.
15805	Мый школышко рожын упш дене коштынам, пиж деч посна, а шокшо йолчием нерген ойлыманат огыл.
15806	Мый шонем, тиде модмашын моткоч кугу ончыкылыкшо уло, сандене тудым сувенир семын шкаланем налнем ыле.
15807	Мый шуко ужым фронтышто: почеламут // Марий коммуна. 1974. 22 июль.
15808	Мыйымат командований Йошкар Шӱдыр орден дене наградитлаш темлен улмаш.
15809	Мыйым «Патыр кугыза» лÿм дене возынеже ыле.
15810	Мыйым тый ончен-куштет, пашаште таптен, шуарет».
15811	Мыйынат илыш теҥызыште уло эҥертышем-тиде Нурумбал ялем,тушто верланыше шочмо суртем,ача-авам,школем.
15812	Мыйынат шочшем пеш мӱндырнӧ, Мӱкш шыже лийылде толжо ыле.
15813	Мыйын ачам пашам ышташ йӧратен.
15814	Мыйын вуйыштем кок тÿрлö план шочеш: икымшыже — кумшо лицан лÿмжö дене, илышыште кузе лийын, тугак возаш; кокымшыжо — ава лÿм дене.
15815	Мыйын казак-влакем мом ышташ тӱҥалыт, тыландат каяш нунын дене, ушнаш казак-влак деке».
15816	Мыйын кӱрыкем лийын огыл, но тудым ышташ туныктышем Степанова Анна Федоровна полшен. 1913 ийыште нылияш курсан земский училищым сайын тунем пытарыме неген свидетельствым нальым, чыла визытан отметке дене.
15817	«Мыйын лу илышем лиеш гын, пöлеклем улыжге тылат», – возен тудо ик почеламутыштыжо.
15818	Мыйын ойлымем чын возалтын, протоколым лудынам.
15819	Мыйын ончылно шогышо ӱдырат лач тыгаяк ыле, Да эше весела койышан, пӱсӧ йылман, чулымын тарванылше.
15820	Мыйын чонышто шошо ила, Садлан нигунам от шоҥгем.
15821	Мыйын шонымаште, лач тыгай годым тудо сылнымутым йöраташ, илыш, поро ден осал нерген шонаш тунемын.
15822	Мыйын шонымаште, нунын гочак пÿртÿсым философла ончалаш тунемын, тыглай пейзажыште илыш вийым, алгаштарыше сÿретым муаш тыршен.
15823	Мыйын шонымаште, тиде тудын ик изи ужашыже веле.
15824	Мыйын шонымаште, тудын ятыр почеламутшымат калык пала.
15825	Мый эше изи учитель веле улам.
15826	Мый «Яктер» повесть нерген ойлем.
15827	Мылам гын, тудын ты ончалтышыже поснак импонироватла.
15828	«Мылам кызыт тыге чучеш: Абукаевын поэзий гычын прозышко, драмышке, публицистикыште куснымаштыже рÿдӧ чий – лирикын шке авторжым ишаш тÿҥалмаштыже.
15829	Мылам туге чучеш, пуйто тудо кызытат геройла верыштыже вурс меҥгыла тура шога, кидыштыже боевой йошкар знамя лойга.
15830	Мылам тунам кум ий гына ыле.
15831	Мылам тыге чучеш: Гриша романын кокымшо книгаште, моштен-мошьыдерак гынат, совет мафий, коммунист коррупций ваштареш тарванаш тоштеш гын, тиде-рвезын чоныштыжо Шымавийын ю куатше модаш тÿҥалын.
15832	Мылам шукертсекак коло вич ий огыл, кумло визытат огыл, мылам витле вич ий, мыйын уныка-влакемат улыт, ала-мыняр оҥай изи йоча-шамыч, садлан возымо паша веле огыл, шуко мӧҥгысӧ паша вуча.
15833	“Мыланем гын тудо – Морко велысе Эҥерсола ялем.
15834	Мыланем ик йолташем «Теве тиде — Вениамин Иванов» мане МарГИЗ-ыште лиймына годым.
15835	Мыланем ойлымаш формо гына аҥысырын чучеш.
15836	Мыланна 4 ий концерт годым.
15837	Мыланна басньым серыше семын палыме.
15838	Мыланна калык-влак кокласе классан спорт мастер семын палыме.
15839	Мыланна ола руш жулик гын, марий-влаклан ме шке жулик улына».
15840	Мыланна опер мурызо семын палыме.
15841	Мыланна Станислав Валерианович мурызо семынат палыме: вет «Белая акация» романс фестивальыште сеҥыше радамышкат логалын.
15842	Мыланна тиде койыш ваштареш кучедалман.
15843	Мыланна тудым умылаш неле, но японийысе кучедалмаш-влакыште «Яра корно» у тӱҥалтышым ончыкта.
15844	Мыланна шергын шога юмын семын илымаш.
15845	Мыняр гынат ыҥлен, висен тушечын нальым: Чон дене ужын раш чын корнышко шогальым, Шкем ямдылен пашазе суртышко пураш.
15846	Мыняр еҥ тудлан полыш кидым шуялта!
15847	Мыняр малаш кӱлеш Таза айдеме суткаште 6-8 шагат наре мала, но южо еҥ-влаклан мален темашлан вес жап кӱлеш (4-10 шагат наре).
15848	Мыняр почеламутым намийымыжым ынде палаш ок лий, но кокытшо «Конкурс» рубрике дене 19 апрельыште савыкталтын.
15849	Мыняр тӱча пызле уло, каласаш неле да кузе ты сорт-влакым ойыраш ботаник-влакат каласен огыт керт.
15850	Мыскара гын веле: шӱшпык йӱкым икымше колмо годым тувырым кудаш почкалтет гын, шуршо витараш огеш тӱҥал.
15851	Мыскара интонаций писательын ятыр возымыжым сöрастара.
15852	Мыскара ойлымаш // Район илыш. 2000. 24 дек.
15853	Мышкар Курык «Мӱкшпыжаш Курык» Шернур районышто верланен. (мышкар, таҥастаре удмуртла «муш» - мӱкш, «кар» - пыжаш, ола, карман.
15854	Мыят ачам семын тувыр полдышем мучыштарем.
15855	Мыят Ипай дек коштеденам.
15856	Мыят кугу лиям: ойлымаш // Марий коммуна. 1990. 20 сент.
15857	Мыят кумдан палыме марий поэт йолташем Борис Данилов нерген возаш шичме деч ончыч ятыр ожнак почеламутым лудмо гыч, шинча-ваш ужын мутланен колтымо гоч когыньнан вашлиймынам шарналтышым.
15858	Мыят селькор пашамым, Вениамин Иванов семынак, Торъял районысо «Ударник» газетыш возыма гыч тÿҥалынам да тидым шойыштде каласен кертам.
15859	Мьюзикл театр сымыктыш радамышке кызыт пура, а вет шуко жам тудым театрал-влак шотышко налын огытыл.
15860	Мэн ( ) — УАШысе регион, штат.
15861	«Мэр-1995» конкурсын лауреатше лӱмым сулен.
15862	Мэриленд ( ) — УАШысе регион, штат. Мланде кумдык - 32,133 тӱж.
15863	Мэунт-Вильсон обсерваторий тыгак Плутон планетым почмаште тыршен да 1919 ийыште кугу почмашым ыштен.
15864	Мюзикылым шындаш – шуко оксаш шуеш.
15865	М.Ю. Лермонтовын «Мцыри» поэмыж гыч ик ужашым марла каласкалаш йöратен.
15866	Мямикеев Евгений Ильич — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15867	«На берегу пруда», «Калужница цветёт», «Заросший пруд» сӱрет-влакын авторжо. 5 ий ончыч Йошкар-Олаште Олег Богомоловын шке ончерже эртен.
15868	† * Навесной чодыра участок ( ) — пытыше посёлко.
15869	Наводчик дене пырля тудо орудийым кредалмашлан ямдыла.
15870	Наводчик Орудийым виктарыше танк командирын алмаштышыже улеш.
15871	Наврузлан пӱртӱс уэмдалташ тӱҥалеш.
15872	Надя пединститутын 4 курсыштыжо марий филологлан тунемеш.
15873	Назаров Борис Назарович — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15874	Назаров Василий Тимофеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15875	Назаров Герман Андреевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15876	Назаров Евгений Анисимович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15877	Назаров Захар Федорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15878	Наземцев Александр Дмитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15879	Найын образше кумда верым ок нал, но моткоч свежа да яндар.
15880	Налдымашын мый туге Коштым танемым мондаш.
15881	Налза пытартыш чон мутаршашыжымак – “Вÿротызам”.
15882	Налме аланыште термин-влак насталан, койышлан, нунын палык-влакыштлан да нунын коклаште кыл-влаклан серлагыше ыҥ семын суаплат.
15883	Налын пычалым, Шым лек кайыкетым лÿяш; Мый тыйын муретым кычалын, Тунам миенам куэрлаш; Мый тыйын муретым кычалын.
15884	Намийыме кочкышым мöҥгеш кондаш огеш лий.
15885	Н. Арбанын «Кеҥеж йӱд» пьесыже почеш шындыме икымше марий опперетыште Одокимын рольжым устан чоҥымыж дене ойыртемалтын.
15886	Наречий ден почешмутын икте-весышт деч ойыртемалтмышт Почешмутын лицаште каласалтмыже Лӱммутан кучылталтмыште лийа супикс-влак кок семын кучалталтыт — лӱммутышто але почешмутышто, мутлан: вует гыч — вуй гычет, тупышт гыч — туп гычышт.
15887	«Нарынче изи йочам» «Word-ыште» Джордж Б.Люкс сӱретлаш да чия дене чиялташ тӱҥалеш.
15888	«НАСТА» ушемыштат поро сомылым шуктен.
15889	Настий ÿдыржö варажым марлан каен Петрушка лÿман эргылан, кок ÿдырым ыштен – Такияным, Аннам… Тыгак Михаил Степановия мурымат серен, маныт.
15890	Наступленийым пÿтынь штаб, чыла полк-влак пеш чот вученыт.
15891	Натардя папайын пӧрт кӧргыжӧ йӧршешак вашталтын: юмоҥа йымалне кугу гына этажерке верланен.
15892	Наташан шке программыжат уло: кажне кушкыжмын кастене тудо ӱжмӧ уна-влак дене «Шинчаваш» передачыштыже кутыра.
15893	Наука доктор, профессор Н.И.Исанбаевлан 75 ий // «Чолман».
15894	Наука кандидатлык диссертацийжым 1969 ийыште Эстонийсе Тарту университетын ученый советыштыже сайын арала.
15895	Наука, студент-влак дек Георгий эреак мелын шоген.
15896	Наукын ачаже // Марий коммуна.
15897	Научный пашаже Марий йылмыште синоним нерген йодыш Марий йылмыште синоним нерген йодыш (Пауль Кокла Рец.: Е. Н. Мустаев.
15898	Национальный литературым ышташ, шке калыкдан культурыжым нӧлталаш кӱлеш…».
15899	Небесный тела-влакын кечышт да йӱдышт терминатор дене ужашлалтыт.
15900	Неваде ( ) — УАШысе регион, штат.
15901	Нева сер ӱмбалне, Входной флигель ваштареш дзотым нӧлтеныт.
15902	Негр-влак кугу надырым тыште пыштеныт, нунын кутырымашышт гыч мут-влак рок-н-роллын ойыртемже лийыныт.
15903	Негыз Алексей Александров-Арсак // Писатели Марий Эл: биобибл.
15904	Негызам Роберт Эдвард (Тед) Тёрнер пыштен. 1980-ше ийысе Кеҥежымсе Олимпий модмаш Моско олаште, Совет Ушемыште эртаралтын.
15905	Негыз *Васин К. Алексей Эрыкан/ К. Васин// Ончыко.
15906	Негыз * Васинкин А. Кавашке кÿзаш шочыт мландыште // Ончыко. 2003.
15907	Негыз * Гани Гадиатов // Писатели Марий Эл: биобиблиогр.
15908	Негыз Дмитриев В. Чынже денак сескем // Марий коммуна. 1986. 9 апр.
15909	Негызеш английысе раундерс модмашын налыныт.
15910	Негызеш регби модмашым налын.
15911	Негыз *Колумб В. Ойырен чумырымо ойпого.
15912	Негыз Литератур * Иванов & Сануков 1998: Марий калыкын историйже.
15913	Негызлыме нерген 2011 ийыште Марий Эл Радио эфирыштыже темлымашым луктын: марий -влаклан шке йӧратымаш кечым эртараш.
15914	Негыз *Марий йылме.
15915	Негыз * Марийская Биографическая Энциклопедия.
15916	Негыз * Марийская Биографическая Энциклопедия/Мочаев В.А., Йошкар-Ола, 2007.
15917	Негыз * Марийская Биографическая Энциклопедия, Мочаев В.А., МБЦ, Й-О.
15918	Негыз * Марий талешке-влак.
15919	Негыз * Марий Талешке-влак.
15920	Негыз * Марий Эл Радион архивыште Наташа Пушкинан ямдылыме увераҥарже.
15921	Негыз * Марла календарь.
15922	Негыз М. Шкетан // Писатели Марий Эл: биобиблиогр.
15923	Негыз * О. А. Калинина "Марий пайрем-влак.
15924	Негыз * Патыр курым.
15925	Негыз * Писатели Марий Эл6 биобиблиографический справочник / сост.
15926	Негыз * Писатели Марий Эл: библиогр.
15927	Негыз Писатели Марий Эл: биобиблиогр.
15928	Негыз * Писатели Марий Эл : биобиблиографический справочник / сост.
15929	Негыз Сапаев В. Поэт-фронтовик // Ончыко. 1983.
15930	Негыз Светлана Григорьева // Писатели Марий Эл: биобиблиогр.
15931	Негыз * Туныкта, шымла // Марий Эл.
15932	Негыз * "Ӱжара" гыч "Марий Эл" марте.
15933	Негыз шотеш седан кузов дене автомашиналан Fiat-124 автомобильым налме. 1967 ийыште тиде модель "Идалыкын автомобильже" лӱмым налын.
15934	Негызым 1957 ий 1 Пеледышыште пыштыме.
15935	Негызым 1975 -ше ийыште пыштыме.
15936	Негызым 1980 -ше ийыште пыштеныт.
15937	Негызым Геракл пыштен.
15938	Негызым пыштыме нерген ик легенде уло.
15939	Негызым пыштыше да вуйлатыше - Сергей Александрович Журавлев.
15940	Негызышкыже тунамсе илыш гыч налме материал возын.
15941	Негыз * Энциклопедия Республики Марий Эл - Йошкар-Ола, 2009.
15942	Нежнур сола деке ушалтын.
15943	† * Нежнур чодыра участок ( ) — пытыше илем.
15944	† Нежнур ял шотан илем * Нежнур ( ; ) — сола.
15945	Нежнур ял шотан илемын рӱдерже.
15946	Незер йоча илышын неле школжым тÿрыснек эртен.
15947	Незер кресаньык ньога кок тылзашак ача деч посна кодын.
15948	Некролог // Марий эл.
15949	Нектар да пеледыш пуракым погымо годым ик пеледыш гыч весыш чоҥештылеш, капштыже кушшо ӱп дене пеледыш пуракым пога.
15950	Нектарым да кочкыт, нектар - вийым, пеледыш пурак - да моло кӱлешан пуа.
15951	Неле жапыште кугезына-влак курыкыш толыныт да осал тушман деч пыдал налаш, порылыкым да тыныслыкым Курык Кугыза деч йодыныт.
15952	Неле ийлаште калыкын тӱҥ кочкышыжо пареҥге лийын.
15953	Неле – йöсö жапыште кузе лийшашым Саскавийын раш умылен, ужын моштымыжат Йынашым куандара.
15954	Неле-йöсö йоча пагытым чытен, Медведевыште шым классым да тудын деч вара Йошкар-Олаште, педучилищым пытарен.
15955	Неле йӧсӧ пагыт годым тиде вӱдым подылыныт, чоным кандареныт, киндым пыштыме, мелнам кӱэштме годым тиде вӱдым пыштеныт.
15956	Неле паша дене лунчыргышо, пелесокыр ачаже ныл шочшыжо – кум эргыже да ик ÿдырже – дене кодын.
15957	Неле пашам, пошкудо-влакын тӱрлő семын игылтмыштым «Йӱд пире» ойлымашын героиньыжлан чыташ перна Палемдаш кӱлеш, Юрий Галютинын 1990-ше ийласе прозыжо утларак келге шонкалымашан, шӱлыкан улмыж дене ойыртемалтеш.
15958	Неле шужымо ийла жапыште тиде театр чот шолдырген, вара йöршеш шаланен, петырнен.
15959	Нелылыклан кӧра, пилот-влак штурман дене пырля кудалыштыт.
15960	Нелын сусыргымылан кӧра шочмо кундемышкыже пӧртылын да кундемысе газет редакцийыште пашам ышташ тӱҥалын.
15961	«Немецкий блиндаж», «Кок пулемет», «Гвардий рядовой», «Снайпер Василь Миклайыч» ныл очерк cap деч вара лекше «Шӱмем ӱжеш» сборникыш (1946 ий) пуреныт.
15962	Немцев Виктор Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15963	Немцев Иван Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15964	Немцев Никандр Степанович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15965	Немыч-влак кокымшо ли­ний окопла гыч лектыныт да атакыш кынелыныт.
15966	Немыч-влакын авиацийышт Киевым, Житомирым, Севастопольым да моло ола-влакым бомбитлен..
15967	Немыч йылме (немычла Deutsch) — индоевропысо (герман) йылме.
15968	Немыч фашист-влак ваштареш лӱддымын кредалмыжлан "За отвагу" медаль дене палемдалтын.
15969	Ненче лавра, йошкын, ир шинчал вӱд, вольык амырчык, мланде йымач лукмо кӱртьӧ, шинчал, шӱй але тулен лукмо тулвӱд да яндар огыл тӱтыра дене вӱд аванам амыртыме деч эреак эскерыман.
15970	Нер ӱмбалныже — кугу гына шинчалык.
15971	Нестеров Иван Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15972	Неустроев Александр Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15973	Нефедов Иван Дмитриевич — Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15974	Нефедов Николай Григорьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15975	Ниагаре вӱдшуҥгалтыш ( ) — вӱдшуҥгалтыш тӱшка Ниагаре эҥерыште.
15976	"Нива" (2006 ий гычын Лада 4х4) АвтоВАЗын ик эн ончыл модельже семын йот элыш лийын кодеш.
15977	"Нива" автомашина икымше кече гычынак шкенжым чын внедорожник семын ончыктен.
15978	"Нивам" шуко йот элысе автозавод влак клонироватленыт.
15979	Нигер - Африкыште кумшо кужутан эҥер.
15980	Нигерийыште эн кугу икымше ола.
15981	Нигӧат тыланда штрафым тыште ок пу, молан манаш гын, виктарчыкым нигӧат ок пудырто.
15982	Нигӧмат пасу гыч поктен огыт колто.
15983	Нигунамат сай илышышке огыда шу» манын.
15984	Нигунам ом мондо чатка кап-кылан, офицер кительжымат эше кудашдыме, яндар чурийвылышан, йомартле вараксим гай шинчаончалтышан рвезе поэтым "Марий коммуна" газет редакцийыште первый гана кидым кучен вашлиймем.
15985	Нигушеч кочкаш муде, пурыс руаш миен.
15986	НИДС (СПИД) деч колышо-влакым шарнымаш почто марке, 1993 (налме иммунитет дефицит синдром, рушла - СПИД, синдром приобретенного иммунодефицита; англ.
15987	† * Нижний Выжум чодыра пӧрт ( ) — пытыше илем.
15988	Н. И. Исанбаев таче Марий Элыште финн-угор шанче дене ик эн тале специалистлан шотлалтеш.
15989	Никандр Лекайн суд деч поснак шинчен лекташыже пернен гынат, тудым лӱмжым общество шкеак реабилитироватлен, чапшым совет печать ден историй науко арален коденыт.
15990	Никандр Семенович Попов 1950 ийыште 12 кечыште Пургыж тылзыште Поранча кундемышто Памашъялеш шочын.
15991	Никитин Александр Петрович — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15992	Никитин Владимир Терентьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15993	Никитин Митрофан Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15994	Никитин Михаил Павлович — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15995	Никитин Моисей Пантелеймонович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15996	Никитин Николай Никитович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15997	Никитин Павел Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15998	Никитин Петр Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
15999	Никитин Серафим Никитич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16000	Никифоров Григорий Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16001	Никифоров Иван Никифорович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16002	Никифоров Никанор Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16003	Никифоров Семён Никифорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16004	Николаев ) 2. Марий Элна, мемнан чонышто эн келгыште тый улат.
16005	Николаев Алексей Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16006	Николаев Андрей Яковлевич — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16007	Николаев, А. Юзыкайн ыштеныт. 1988 ий гыч - А. Тимиркаев.
16008	Николаев Василий Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16009	Николаев Виктор Семёнович — I степенян Ачамланде сар орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16010	Николаев Георгий Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16011	Николаев Дмитрий Терентьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16012	Николаев Егор Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16013	Николаев Иван Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16014	Николаев Иван Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16015	Николаев Изосим Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16016	Николаев Илья Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16017	Николаев Михаил Николаевич (Шочын: 1916 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16018	Николаев) Нимо деч гоч ом чыте тулым..
16019	Николаев Роман Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16020	Николаев "Салика", 1959) * Макар кугыза (К.
16021	Николаев, «Салика»), Флипотаже да Лояльже (Ж.
16022	Николаевский ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже верланыше Чакмарий ял шотан илемыш пурышо выселке.
16023	Николаев С. Тиде книгам лудса // Ужар патруль.
16024	Николаев «Шывага книгалан возымо ончылмутыштыжо тыге палемда: «Тиде авторым мый, манмыла, йочаж годсекак рукописьыште лудынам.
16025	Николай II Манифестше лектын.
16026	Николай Акреев йолташыже дене, Алексей Лисов дене, тюрмаш логалме деч утлаш манын, Уралыш шылын каят.
16027	Николай Безруков Горький оласе оперный театрыште мура.
16028	Николай Исанбаевич марий кокла гыч икымше лийын, тушто марий-влакланат корным почын.
16029	Николай Сидорович медицине наукын докторжо лийын.
16030	Николай Старшинов **Шÿм пелен.
16031	Николай Тихонович аспирантурыш пураш темлен. 1961 гыч 1964 ий марте Зиновий Васильевич аспирантурышто шинчымашыжым келгемден.
16032	Николай Тихонович калык поэзийым сай пален.
16033	Николай Тихонович марий такмак-влак да нунын жанрышт, сылнылыкышт нерген рушла посна шымлыме пашам возен, савыктен гына шуктен огыл.
16034	Николай Тихонович СССР Наука академий пелен Тунямбалсе финно-угор комитетын членже, Финляндийысе Финно-угор обществын вес элысе членже лийын.
16035	Николай Тихоновичын лӱмжым вес элласе ученый-влакат палат.
16036	Николай фамилийжымат вашталта – ачажын лÿм гыч шкаланже Семеновым возыктен.
16037	Николай Фёдорович – Марий Эл кугыжаныш да Олык Ипай лӱмеш премий -влакын лауреатше, Марий элысе сымыктышын сулло пашаенже.
16038	Николев моткочак чын воза: «…Имньым пытарыме проблеме «производство» авыртыш лийын.
16039	Николевын, А.Александров-Арсакын, В.Абукаев-Эмгакын да пытартыш жапыште Г. Сабанцев-Ояр ден В.Осипов-Ярчан серымыштым, марий сылнымутын вияҥме корныжым эскерыше статьялаштым вашлийын кертына.
16040	† * Никольский высылке ( ) — пытыше илем.
16041	Никулин Александр Семёнович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16042	Нил ден Конго веле кужурак улыт.
16043	Нимогай аппаратым ты годым спортсмен-влак огыт кучылт.
16044	Нимогай книгашкат пурен огыл.
16045	Нимомат Ош Поро Кугу Юмо эпере тавален каласен огыл, эпере тавалет-икшыветлан ок код.
16046	“Нимом ойлаш: мотор мыйын кундемем.
16047	Нимом от ыште - тыгае мланде ӱмбалсе илышын савыртышыже.
16048	Нина ӱдыржӧ Зинаида ӱдыржӧ Ираида ӱдыржӧ Оҥай факт-влак Дим.
16049	Нине вашталтымаш-влакым 2012, 2013 ийыласе Тӱнямбал чемпионатлаште вийым налыт.
16050	Нине газет-влак шке калыкыштым лудаш-возаш туныктеныт, сандене нуным тыглай кресаньык-влак шукын йодыныт.
16051	Нине да моло йодышлан вашмутым налаш жап.
16052	Нине еҥ-валкын чурийышт тудо шошо кастене ыштыме снимкыште аралалтыт.
16053	Нине еҥ Охлер ден Клут лийыныт.
16054	Нине илемыште Чепиш, Ормыза, Тойки, Ипон Эшплат илат.
16055	Нине йодыш-влаклан вашмутым кычалше лирический геройжо – илышыште ондалалтше, но але ÿшаным йомдарыдыме, сайын гына вучышо айдеме.
16056	Нине кажне кочкыш гычын изишак катен налыт да тулышко шуат.
16057	Нине кече-влак марий калыкын йылме вияҥашыже негыз лийын.
16058	Нине кечылаште кугу йÿк-йÿан шургымаш, моло уда койыш лийшаш огыл, кочывÿдымат йÿаш огеш лий.
16059	Нине кок апостол Шнуй Павелын тунемшыже лийыныт.
16060	Нине комикслаште эн тӱҥ герой клоун да пий шотлалтынынт.
16061	Нине корныла-влакым Славан пашам лым лийде, йӱдшӧ кечыже ыштымыж денак кылден умылем.
16062	Нине корнылаште автор дилогийын вуймутшым умылтара, илышым келгын да кумдан, чын да раш ончыкташ шонымыжым палемда.
16063	Нине кугыжанышлаште шкеныштын эрыкан калык ассоциацийышт уке, но нуно ИИХФ-н южо турнирлаштыже таҥасат.
16064	Нине курс-влак шке кӧргӧ содержанийышт денак шочмо йылме умбак вес шинча дене ончалаш кумылым луктыт, тудын кӧргӧ куатшым келгынрак шижаш туныктат, тудын поянлыкшым литератур йылмым вияҥгды-маште турысрак кучылташ сымыстарат.
16065	Нине кучык лирический этюдышто тÿҥ герой – автор – повествователь шкеже да тудын шочмо кундемже, мемнан сылне марий пÿртÿсна, ужар сывынан Марий Элна.
16066	Нине лӱдыктышӧ ойлымаш-влакым лудшыжла тудо пуйто «мӧҥгыжӧ пӧртылын». 1960 ийыште Кинг шке йолташыж Крис Чесли дене(англ.
16067	Нине машина-влак тичмаш тергыме циклым кудалышт эртеныт.
16068	Нине муро-влаклан талантан марий композитор-влак К.Смирнов, А.Искандаров, А.Эшпай, Э.Сапаев, Е. Волков, И.Молотов да молат семым возеныт.
16069	Нине мут образ-влак пол-шымо дене сылнымутын структур чаткалыкше лектеш.
16070	Нине мутым кушко пурташ?
16071	Нине, нуно олмештышмут почеш шогышо лӱммут множественный чотыште лиеш, мутлан: Нине олмапу-влак кугу йӱштымат чытат.
16072	Нине ныл-вич ий Г. Ефрушын илышыштыжат, пашаштыжат эн лектышан лийыныт.
16073	Нине ойлымаш-влак калык мутланыме йылме дене возымо улыт да шонымашым кÿчыкын, сылнын да раш шыҥдарыме дене ойыртемалтыт.
16074	Нине ойлымаш-влак кумлымшо ийла тÿҥалтыште савыкталтыныт.
16075	Нине ОКБ отдел негызеш шуко чапле сарзе техника-влак шочыныт, Кугу Ачаэл сар годым сайын ончыктеныт.
16076	Нине пале мут-влак предметын признакшым вий, уш, шот, шомакла, полшымо дене рашемдат.
16077	Нине паша-влак икшыве-влакланат оҥай, кӱлешан улыт.
16078	Нине пашалаште тудо шагал огыл йӱлам, верам, мут-влакым, муро еҥ модмаш-влакым келгын ончыкта, нуным ме тудын пашаж деч посна ала нигунамат огына пале ыле.
16079	Нине повестьын сюжетышт оҥай.
16080	Нине посна шотан ойыртемым шымлен налмаш чумыр калыкын ожнысо илыш-корныжым, йылме вияҥмым, моло родо-тукым йылме дене тудын могай кыл дене кылдалтмыжым эше рашрак пален налаш полша.
16081	Нине почеламутлан жапше годым композитор-влак мурым возеныт…А.
16082	Нине почеламутшо деч вара Пет Першут шкежат, пашажым коден (тунам тудо Йошкар-Олаште Наукым шымыше марий институтышто ыштен),1941 ийыште шыжым Кугу Отечественный сарыш лектын кая.
16083	Нине проблеме-влак дене тудо йылме наукыш моткоч серыпле надырым пыштен.
16084	Нине произведенийлаште писатель айдемын пÿтынь пÿрымашыжым, ончыкылык илышыжым каргыше шучко жапым ончыкта.
16085	Нине публикацийлаштат марий йылмын сылнылыкшым, ойыртемжым сайын палыше еҥын серымыже коеш.
16086	Нине самырык еҥ-влакын Йынаш ден Саскавийын характерыштым В. Иванов моштен ончыктен.
16087	Нине спектальлаште актёрын поро кумылжо, весела койыш-шоктышыжо раш почылтыт гын, Г. Гордеевын ожнысо илыш трилогийыштыже тудын модмо герой-влак келге драматизм шӱлыш дене ойыртемалтыт.
16088	Нине статьяште сылнымутын партийностьшо да идейностьшо шотышто йодышлан поснак кугу вниманийым ойырен.
16089	Нине стих «Ӱжаран куэрлаште» сборникыш пуреныт,а индеш кечылан варарак савыкталтше « Поэт ден шӱшпык» почеламут ала-кузе йомын кодын (книгаш пурыдымо стих эше ятыр).
16090	Нине сӱрет-влак шукыж годым религий сынан лийыныт.
16091	Нине теорий-влакын ситыдымашыштлан шотлан тудым, нуно умылтарен пуэн огыт керт, молан сынланаш мут «mlima» олмеш кӱчык «kilimо» мутым кучылтыт.
16092	Нине термин-влак шомакын чоналтме тусшым утла¬рак чын почын пуат да йылме наукышто кумдан кучылталтше семын келшен толыт.
16093	Нине фильмлаште муро шагал лийын, сандене угычын музыкально-комедийный жанрыш пӧртылаш логалын.
16094	Нине эллаште У ий кечытӧрлан тӱҥалеш * Иран см.
16095	Нине эпитет-влак марий калыкын моторлыкым умылымыжо дене кылдалтын, поснак ший, чевер шомак-влак.
16096	Нинышт ончыктымо явленийын писылыкше дене пырля икшырымын огыл эртымыжым суретлат.
16097	Ни пачер, ни оласе прописке уке, шым ий илен пашам ышта.
16098	" НКВД-лан тиде пунчал ситен веле.
16099	НКВД тройкын пунчалжым 1937 ий 11 ноябрьыште 7 шагат кастене палач – влак шуктеныт, нуно Шабдар Осыпым лÿен пуштыныт.
16100	Н.К. Крупской, заслуженного деятеля науки Республики Марий Эл – 2006: знаменат.
16101	Н. Лекайнын волгыдо лӱмжӧ огеш мондалт, тудо мемнан коклаште ила.
16102	Н. Лекайнын романже М.Горькийын романжылан вигак «келыштарен» возымо манын она ойло.
16103	Н. Лекайнын творчествыжлан пытартыш ийлаште руш литература деч тыршен тунеммыжат кугун полшен.
16104	Н.Мухинын почеламутлаштыже тудо А.Кольцов ден И.Никитинын пеш кугу влиянийжым ужын.
16105	Н. Некрасов, А. Пушкин, М. Лермонтов, Л. Толстой да молат рвезе писательлан шке шотан туныктышо лийыныт.
16106	Но 1886 ий шошым тудокумдан палыме руш литератор Дмитрий Григорович деч серышым налын.
16107	Но 1902 ийыште Чехов да В.Г. Короленко тиде званий деч шöрленыт, молан манаш гын Николай II Максим Горькийым почетан академик званий деч кораҥдаш распоряженийым луктын.
16108	Но 1915 ий мучаште губерний земство газетым лукмаште окса полышым пуэн шоген огыл.
16109	Но 1924 ийыште Пауль Эренфестын йодмыж почеш тудым Римыште кычалыныт, да Георг Уленбек Лейденский университетыш Ужын.
16110	Но 1937 ийыште Кылме тылзын Никита Сапаевым "калык тушман" семын четлык коклашке шындат, тулыкеш кодшо ешлан нелылык деч посна шуко мыскылтышым чыташ логалеш.
16111	Но 1948 ийыште телым тудын илышыже йӧршын вашталтеш.
16112	Но 1955 ийыште нине ныл эл-влакын тыршымышт дене бенди виктарчыкым келыштареныт; тиде ийынак у правиле почеш икымше калык-влак кокласе вашлийымаш Совет Ушем да Швеций сборныйла коклаште эртен.
16113	Но 1973-шо ийыште шочмо кундемышкыже пӧртылын да Марий кугыжаныш университетыште пашам ышташ тӱҥалын – марий йылме кафедрын профессоржо марте шуын.
16114	Но 1981-2010 ийысе нормо почеш Российын Европо ужашыштыже эн йӱштӧ тылзылан Пургыж тылзе шотлалтеш.
16115	Но 1981 -ше ий гыч тудо райисполкомышто секретарьлан шогалын, а 4 ий гыч вуйлатышын алмаштышыже лийын, 1992-шо ий гыч Шернур кундемысо администраций вуйлатышын алмаштышыжлан шогалын да 14 ий ты сомылымак шуктен шоген.
16116	Но 1997 ийыште Кинг контрактым чарен, молан манаш гын тидын деч посна тудо $17 млн теҥгем «Мешок с костями» книгажлан налаш шонен.
16117	Но 1 гыч тӱҥалын 1000 чыла числам ешараш - ятыр жапым да шуко полдыш темдалмашым налеш, да тиде сомылыште йоҥылышым ышташ неле огыл.
16118	Но 2000 ийыште тиде балетым автор шкеак, паленак, репертуар гыч кораҥден.
16119	Но 2008 ийыште Квебек олаште, кажныже 8 сеҥымашым налын, финалыште адакат Канадын да Российын чумыр командышт вашлийыныт.
16120	Но 30-50 грамм наре гына.
16121	Но 80 %-тан автомат дене модмо годым 100 теҥгем чыкымеке вигак 80 теҥгем вучыман огыл.
16122	Но 9 ий Марий кугыжаныш университетын шанче паша шотышто проректор лийын да уэш институтышко куснен.
16123	Но аважын «Артист паша – паша огыл» манын вурсымыжлан кӧра, ÿчым ыштен, Ежово селасе Марий совхоз-техникумыш зоотехниклан тунемаш пурен.
16124	Но автозаводын ветеранже-влакын ойлымышт почеш "Жигули" лӱмым конструктор А.М. Черный темлен, 1967 ийыште завод директор Поляков официально пеҥгыдемден.
16125	Но автор ала-молан ончыл мутым пуртен огыл, «пöртöнчыл» пример дене гына серлаген.
16126	Но автор чынже дене морфологический ойыртемым огыл, а оҥартышмутын структура тусшым почын пуа.
16127	Но автор шеен еҥже-влакым уэмдаш, кушташ ок вашке.
16128	Но автор шке геройжым – Ормокым – монгыш портылта: тудат салтак гыч шылын толеш.
16129	Но адак нигӧ уто тӱткышым ойырен огыл.
16130	Но айдемын шоктен да возен моштымыжо ик вуйлатышымат сымыстарен огыл.
16131	Но Акрет Египетыш да Кипрыш пӧртысӧ пырыс Лишыл Эрвел гыч куснен.
16132	Но актриса министрлан тореш лийын. 1937 ийыште Германийыш пытартыш гана толмеке, национал-социалист-влакын предложений дечын адакат кораҥын. 1939 ий 9 сÿрем тылзын Марлен Дитрих американ гражданствым налын.
16133	Но амызе годсо койыш, тошто ушакыл у койшылан, прогрессивный мировоззренийлан корным петырен шога.
16134	Но Английысе футбол федераций тидымак ышташ келшен огыл.
16135	Но Андри Йыван ик мутымат ок пелеште, шушкылмо уш¬кыж гай логар пундаш дене лор да лор шулен кая (туштак, 118).
16136	Но ачаже вес семын шонен.
16137	Нобелевский премий да эмиграций Фермин тӱшкажын пашаже пеш кӱкшӱ отметкым налын научный тӱняште, тудо нейтронный физикын тӱҥалтышыже лийын.
16138	Но Бетховен шке шкланже туныктышым ойырен налын – Антонио Сальери.
16139	Но Борисын пашажым йöрдымашке луктыт.
16140	Но букварьын пярымашыже тыгай: Йошкар-Олаш тиде паша шотышто Илья Михайлович шкеже толын коштын кертын огыл, а икмыняр жап гыч у букварь Ломберскийын кумылжым волтен.
16141	Но вараже, тÿрлö семан йÿкыштым почын, оҥарен, шке творческий корныштым муыныт да калыклан кумдан палыме лийыныт.
16142	Но вараже тиде шонымаш деч кораҥын.
16143	Но варажым Канаде мыланна 15 минутышто кум голым чыка.
16144	Но варажым тудо Сахалиным ойыра.
16145	Но вашке Кугу Отечественный сар тӱҥалеш да Борис Даниловым Йошкар Армийыш налыт.18 ияш рвезе салтак шинельым чия.
16146	Но вашке тудо пагар чер дене нелын черланен.
16147	“Новелла” умылымаш изишак весе, очыни.
16148	Но Вениамин Ивановым кöргö чонжо тургыжландарен.
16149	Но вес «Двойник» книгам нигӧ умылен огыл.
16150	Но вес тургымышто гына тӱҥ составыште кӱемалт кодын кертын.
16151	Но вет шонат гын, тидым ыштен кертытыс, вийышт, шинчымашышт ситыше.
16152	Но В. Иванов шочмо еш калыкшын йÿлажым сÿретлымаште чот ойртемалтын.
16153	Новиков Анатолий Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16154	Новиков Иван Михайлович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16155	Новиков Николай Абрамович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16156	Но власть чыным кузе - гынат шылташ толашен. 1950 - ше ийлаште Олык Ипайын родо - тукымжылан увертареныт, пуйто тудо 1944 ий 31 майыште колен.
16157	Новоакбулатово) * Руш Байбак (руш.
16158	Новокузнецк — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
16159	Новокшонов Михаил Сергеевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16160	Новолипецк металлург комбинатыште слесарьлан пашам ыштен.
16161	Но вольыкым ончышо калык колым кучен огыл.
16162	† * Новомадарский казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
16163	Новоселов Георгий Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16164	Новоселов Николай Григорьевич — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16165	Новоселов Николай Димитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16166	Новоселов Филипп Трофимович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16167	† * Новоселы казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
16168	† * Новосёлово ( ) — пытыше ял.
16169	Новосибирск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
16170	Новосибирск - калыкчот шотышто визымше ола Российыште, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
16171	Новосибирск олаште верланен.
16172	Но вот молан Михаил Шолохов, кӱчык жапыште «Тихий Дон» кугу эпопейым возен кертше, «Поднятая целина» романжын кокымшо книгажым пеш кужу жап серен, кошартен ок керт?
16173	Новоторъяльский районым пытареныт, тудын мландыже Советский районыш ушнен.
16174	Но вот писатель радамышке пурыш Юрий Артамонов..
16175	Ногаев Иван Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16176	Но Дитрих тудым ÿмылтен кертын.
16177	Но дуэт-влакымат чоҥен, тыге, Роза Искакова да Александр Речкин дене пырля мурымыжо сайын палыме улеш.
16178	Но Е. Ибраевын творчествыштыже поснак кугу верым М. Горькийын драмыж почеш шындыме «На дне» спектакль гыч Актерын да Г. Гордеевын «С.
16179	Ноенат огытыл, шоналтен тунам.
16180	Но ешпиалан ок лий.
16181	Но жап дене койышыж вашталтын.
16182	Но журналистик пашаштат шуаралтеш: «12 регион телекомпаний» ушемыште тырша.
16183	Но изиж годсек муро дек кумылаҥмыже тиде ийготыштат тудым савырен кертын.
16184	Но изи писылыкланже кӧра эн лӱдыкшыдымо.
16185	Но изи Федерико лушкыдо тазалыкан лийын, садлан шочмыж деч вара кок арня гыч колен.
16186	Но изиш жап эртен, Сильвер виктарчыкым вашталтен.
16187	Но ик жап гыч мӧҥгыжӧ пӧртылын.
16188	Но ик ий гыч аважат илыш дене чеверласа.
16189	Но ик лаштык - кажне гана ик произведенийлан ок шотлалт.
16190	Но икмыняр жап гыч паша корныжо Озаҥ оласе театр училищишыке куснен: тыштат тудо туныктышылан тыршаш тӱҥалын.
16191	Но икмыняр кече гыч газетыште ватыжын сÿретшым ужеш, ойлымо ойжым лудеш.
16192	Но икмыняр тат гыч Луи Леплем колышым муыт да титакым титакым Эдит ӱмбак шуаш толашеныт.
16193	Но ик ситыдымашым палемден кода: «Шукыж годым Ломберский шке геройжыланат, лудшо енланат шоналташ, кÿлеш выводым ышташ эрыкым ок пу».
16194	Но иктаж-мо оҥайым шонен муам гын, садак чыла нелылык нерген монден колтем чай.
16195	Но икте раш: тиде шомакыште нимогай лӱмдылтышат, айдемым мыскылымашат лийын огыл.
16196	Но икте раш: тылеч вара Ефремов шкенжынат, палымыже-влакынат «сулыкышт» нерген ойлаш тÿҥалын.
16197	Но иктым пален налман: положительный геройын тушманжым плакатно суретлен гын, положительный геройын качествыжат волен кертеш.
16198	Но Икымше тӱнямбал сарлан кӧра бэнди кужу жаплан йомын. 20-шо ийылаште калык федераций-влак але шаланен пытеныт (кузе 1924 ийыште Данийыште лийын), але "канадысе" хоккейын виктарчыкшым налыныт (кузе 1922 ийыште Венгрийыште ).
16199	Но ик эн суапле пашажлан архив фондышто С.Г. Чавайнын «Элнет» романжын кокымшо книган рукописьшым муымыжым шотлена.
16200	Но ила да илаш тӱҥалеш марий сылнымутын патыр пушеҥгыже.
16201	Но илаш лиеш, пукшат сайынак, манаш лиеш, эмлыме шотат сай..
16202	Но илыш пӱрымашыже У Торъял кундемыш конден.
16203	Но илыш, сылнымут илышат тидын дене чарнен ок шогал.
16204	Но илыш чын деч кораҥын кертдыме-влакат эше лийыныт да шке возымышт дене совет кучемын тушманышкыже савырненыт.
16205	Но илышыжым вучыдымын кылден весе дене.
16206	Но "имнискарис" мутым "черемис" мут дене таҥастараш йӧсырак.
16207	Но ИОК модмаш-влакым эртарыме верым кажне ныл ий вашталтыме нерген тӱрлӧ эл коклаште пунчалым луктын.
16208	Но йöратымашышт кугу тургымыш логалеш.
16209	Но йодыш, чоҥалтме ойыртем, стиль шотышто нуно писательын реализм шÿлышан ойлымашлаж иктöрак шогат, манаш лиеш.
16210	Но йодышым кумданрак да келгынрак ончалме годым - вашталтышымат ятыр ешараш амал ситышын уло.
16211	Но йолташыже-влак коклаште тудо чонжымак айдемылан кумылан улмыж дене ойыртемалтеш.
16212	Но йолым сай эмлымылан кӧра тиде йодышым петыреныт.
16213	'Но йӧратем веет утларакшым' Айдемын мурым колышташ.
16214	Но йорло енын тыгай ойжо поян кумылан кора йордымыш лектеш.
16215	Но йочала куанымашыжым вашке тургыжланымаш алмашта: тыгай патыр рвезе еҥ шканже куштылго пашам ойырен налын – колхозник-влак ончылнго вожылмаш.
16216	Но йоча, шортмыжым чарнен, пионер илыш нергенак йодыштеш.
16217	Но Йӱдвошт Йӱр вошт Ленинградым Чарныде ончен шогем, - манеш салтак.
16218	Но йӱр лиеш гын, шушаш шыже кукшо лиеш, - манын шоненыт.
16219	Но йыгыр-влак 1843 ийыште коленыт.
16220	Но Йынаш лушкыдо айдеме огыл, тудо эше пашак самырык, ача-аваж шулдыр йымалне кушкын, сандене шкенжын эрык вийже атыланен, пеҥгыдем шуын огыл.
16221	Но Йынашым, шувырчык каче манын, йолташыже-влак мыскылаш тÿҥалмекышт, Саскавий кумылжым вашталта.
16222	Но кажне упражненийым ончыкташлан 1,5 минут деч шукырак огыт пу.
16223	Но кажныштыже ме еҥын ару шӱм-кылжым, йӧратен да ӱшанен моштымыжым, пиалым аклен да тудын верч кучедал моштымыжым ужына «Пиалем», «Салтак моҥго пӧртылеш», «Кузык»… Ятыр возымаштыже поэтын мыскараче кумылжо раш палдырна.
16224	Но каласыде ок лий: Ал.
16225	Но калык палымат эскерен: ты кече марте кайык-влак поланым тӱкен огытыл гын, шушаш теле сай лиеш.
16226	Но калык тыште 100 ий тиддеч ончычат илен, южо тошто официалле кагаз-влак мемнан марте аралалт кодын огытыл.
16227	Но калык ушеш, лудшо еҥын чонеш посна пагытыште, чынжымак, ик-кок поэт-прозаик гына шарналтын кодыт.
16228	Но калыкын илышыжым чылаж годым чын ончыктен кертын огытыл.
16229	Но катастрофылан кӧра эн тале спортсмен-влакым Чехословакий йомдарен.
16230	Но келгынрак ончалат гын, нкно эксплуататор кашакым аралат.
16231	Но келгырак шинчымашым налаш 1950 ийыште тудо Н.К Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш педагогике институтын филологий факультетышкыже тунемаш пура, 1954 ийыште тудым тунем пытара.
16232	Но кеч-мо гынат, Борис Данилов мыланем поэт, прозаик семын утларак палыме да лишыл, вет тудо эше лучко ияш улмыж годымак йоча-влаклан почеламутым возаш тӱҥалын.
16233	Но кӧ группылан Beatles лӱмым пуэн, тачат раш пале огыл.
16234	Но колхозник-влак, тидым шотыш налде, у парикмахерскийым вуйлатышын пондашыжым тÿред налме дене почаш пунчалыт.
16235	Но командылан пайдам конден, вет модмаш 5:3 счет дене пытен.
16236	Но кӧм-гынат утларак пагален, Жап эртымек шарналтет.
16237	Но композиторын калык шӱмыштыжӧ ончыкыжат илаш тÿҥалмыжлан поэт ок ÿшане, ойгылан вуйжым пуэн, Палантай « моло гаяк, мондалтеш », « тудын илыш – ужмо омо », манеш.
16238	Но Кочетов огыл!
16239	Но Кочетовын пиалже улмашынак: шуко жап кужу тергымашым эртымеке, армийышке налыт, эрвел фронтышко, самурай кашак ваштареш кредалмашке колтат.
16240	Но… кресаньык, марий кресаньыкат, чылаж годымак молан эре йорло да лудын моштыдымо лийшаш?
16241	Но кугурак верже марий терминологийлан ойыралтын.
16242	Но кузе оҥайын, шке семынже почын пуэн тылеч ончыч тÿжемле пачаш каласыме тиде шонымашым: «Вуеш шушо марий ÿдыр, мурен-мурен, тÿрым тÿрла.
16243	Но кунам Гермагийысе фашист-влак, тӱняштым монден, эше шкеныштын элыштак веле, чот осалланыш, вӱрлан сутланаш тӱҥальыч, Пет.
16244	Но кунам Йошкар-Олаште университетым почыныт, тушко пураш угычын экзаменым кучен. 1972–1977 ийлаште Марий кугыжаныш университетын историко-филологичкеский факультетыштыже, руш филологий отделенийыште, тунемын, тыштак сылнымутым возаш тӱҥалын.
16245	Но кызыт серен кодымыжат тудлан шöртньö памятник семын лиеш.
16246	Но кызыт, шагал тунемшылан кӧра, школым петыраш шонат.
16247	Но кызыт шонем, тудо тендан дене кийышаш".
16248	Но кымдан шäрлен кеäш манын, М.-лäн XX-шы курым тӹнгäлтӹш дä ”измвлäн” культуры нырышкы толмышты якте вычаш варештӹн.
16249	Но лач мечым кучышо команде гына тайм-аутым налын кертеш.
16250	Но Левассор лӱман сеҥыше «Панар-Левассор» машина дене 48 шагат 48 минутышто эртен.
16251	Но: лира, муза (поэзийыште), ода (почеламут), меря (калык), роза (пеледыш), эра, республик, коммун.
16252	Нӧлпер Нӧлпер ( ) — нугыдын (пырля) кушкын шогышо нӧлпӧ -влак але нолпӧ гыч гына лийын шогышо лышташан чодыра.
16253	† * Нӧлпер почиҥга ( ) — пытыше ял.
16254	Нӧлпӧ ( ) — кумдан палыме пушеҥгын урлыкшо.
16255	Нӧлпӧ пу вӱд йымалне сайын арален кодеш, садлан вӱд йымалне куштылго чоҥымашлан келша.
16256	Нӧлтышын кодшо рекордым Казахстан гражданин Андрей Пучинин шынден. 2009 ийыште Маранга корным вич шагат коло ныл минут нылле секундышто эртен.
16257	Но лудшо-влак тудым поэт-лирик семын палат.
16258	Но лӱйкалатше пневматический саркурал дене.
16259	Нольо кундемын рӱдыжӧ.
16260	«Нольыкмарий» — Нольык эҥер воктене илыше марий-влак.
16261	Нольыкмарий ял деке ушалтын.
16262	† * Нолянур (Элпанур почиҥга) ( ) — пытыше ял.
16263	Но марий-влак тиде эҥерым тӱрлын лӱмдат: Шолеҥер корем, Эҥервал корем, Тӱрек корем.
16264	Но марий ден эстон калык илыш-йÿлаште ятыр икгайлык улмым ончыктышыжла, В. Иванов советский патриотизмын кушеч лектын шогымыжым ок мондо.
16265	Но марий йылмын синонимлан поян улмыжо рашак коеш. 1986 ийыште марий синоним мутер школлан пособий семын лектын.
16266	Но марий литературышто Я.Элексейн утларакшым «Ормок» повестьше дене палыме лийына.
16267	Но Маркантонио Райьонди ыштен шуко гравюрым сӱрет почеш тидлан верчын мемнан марте толын шуын.
16268	Но Марлены нмоторлыкшо шоктызо-влакым эре кораҥден шо-ген (оркестрыште ÿдырамаш тудо гына лийын), сандене тылзе гыч тудым паша гыч луктын колтеныт.
16269	Но мемнан жаплан тиде келшен ок тол.
16270	Но ме тиде статьяште рок-н-ролл семтолкыным шотыш налына.
16271	Но ме тидым огына уж.
16272	Но Микайын илышыштыже 1904 ий дене кылдалтше ик лаштык нерген чыла шымлышат ала-молан лач поэтын возымыж дене гына серлагат: «1904 ий 20 декабрьыште кугыжан ваштареш первый почеламутым шолып гына серышым.
16273	Но милиций-пашаеҥ-влакын тӱткылыкыштлан кӧра 34 еҥым кученыт.
16274	Номинаций-влак Конкурс икмыняр номинаций дене эртаралтеш: * Кугыжаныш кучемын эн сай сайтше.
16275	Но мландым хуторыш лекше кулак-влак руалтен налыт.
16276	Но могай улмыжым тудын сулло пашаже нимогай мут деч сайын он-чыкта.
16277	Но могай шучко, шӱмдымӧ айдеме лийман черле, ӱнардыме, титакдыме еҥым пушташлан.
16278	Но модшо-влак ролик коньким чиен модыт.
16279	Но моло дене таҥастарымаште И. Осминын ик пайдале ойыртемжым палемдашак кÿлеш: тудо оригиналын ямжым лийме семын аныклаш тырша, но тунамак марий йылмылан келыштара.
16280	Но моло писатель-поэт семынак творческий пашажым пытартыш кечылаж марте огеш кудалте.
16281	Но моло синоним тӱшка деч ойыртемалтын, тыште тун, энертыш, але доминанта, шомакым ончыкташ ок лий, очыни.
16282	Но мом возымыжат мыланна шерге.
16283	Но, мом ыштет, огеш лий ужын пӧртылаш: «ушан изаже – влакын» кумылым ужмаште "Сонет - влак" Ужатышна пытартыш корнына мучашке.
16284	Но мом ыштет, тыгай сылне тӱняште кеч-кӧнат кужу ӱмырым илымыже шуэш.
16285	Но Моско олашке делегат семын лач Йошкар-Ола гыч айдеме лийын, тудак тиде ола вер мутым кучен, сандене Йошкар-Ола кызыт Марий Элын рӱдолаже улеш.
16286	Но мурызо шке йöратыме пашаж деч ик жапланат кораҥын огыл, шерге Музылан эреак шÿмышкен кодын.
16287	Но мутер чылажымак мучаш марте рашемден шуктен огыл.
16288	Но мучаш вучыдымын савырна: Микитам паша гыч кораҥдат, судыш пуат, петыренат шындат.
16289	Но мый ÿшанем: ты произведенийым чон вургыжын лудшыжо шукырак лиеш.
16290	Но мыйизиш вожылынам да калык ончылно мурымем шуын огыл».
16291	Но мый повестьым «Мӱндыр корно» манын вес шот дене лӱмденам.
16292	Но мыйын паша лектышем пеш иземын, тиде чынак тыгак лийшаш.
16293	Но национальный кышкареш анышыремше мировоззренийжлан кора южо писательже тидым нигузе ыштен кертын огыл.
16294	Но нигунамат печатлен огыл.
16295	Но нимучашдымын йӧратыме Люсяшт!
16296	Но нине автомашина-влак серийно конвейерыш шогалаш ямде лийын огытыл.
16297	Но нине группо-влакын пашашт мучаш марте каен шуктен огыл.
16298	Но нине пьесе – влак жапыштыже савыкталтын огытыл, варажым йомыныт.
16299	Но нуно гын пеш келшат ыле.
16300	Но нуно ямде поянлык денат шкаланышт улан илы¬шым ыштен кертын огытыл, молан манаш гын, еҥ ямдылан ÿшаныше, кöраныше-влакым у семын илаш тÿҥалыкташ йöсö да тидым ышташат, очыни, ок лий.
16301	Но нуным рончен, сай ден удажым ойыркален, поэт кажнылан шке приговоржым луктеш.
16302	Но нуным эрвел гыч тюрк-влак шӱкеныт, касвел могырым славян-влак поктылыныт.
16303	Но нунын йомакышт почеш ковбой олмеш чодразе шамыч лийыныт.
16304	Но нунын творчествыштлан тӱрыс акым эше нигӧ пуэн огыл.
16305	Но образованийже шагал лиймылан кӧра марий рвезым тунемаш налын огытыл.
16306	Но оза вате ончыкыжат ушкалаш презе шочшо манын шона гын, тиде киндым рвезе йочалан огеш пу.
16307	Но ойлат, Йӱштӧ Кугызан кызытсе образшым Шнуй Николай – Санта-Клаусын, да славян-юмо-влакын койышышт гыч чоҥеныт.
16308	Но ойлымашлаште психологизм келгыжак огыл.
16309	Но ойлымашын кышкарже агысырла чучеш, сандене, öрын-лÿдын шогыде, романым сераш шинчеш.
16310	Но оксаже банкеш йомеш, а кодшыжым марлан налме удыр шолыштеш, а Кавырлялан, монго велыш толын,адак тарзе лияш верештеш.
16311	Но онартыш мутын посна ойлымаш ужаш лийын кертмыж нерген М. Сахарован пашаштыже ик шомакымат каласыме огыл.
16312	Но Оҥартышмутын турло-турло значенийжылан садыгак могай-гынат ик семантический кылым муаш лиеш.
16313	Но ончык вӱдышӧ шӱдыржӧ, шке манмыжлан.
16314	Но ончыклык писатель ачан суртышто илымыж годым сайжым пеш шагал ужын.
16315	Но ончычсо йолташ – влакым нигунамат она мондо, нунын тÿҥалме негызышт ÿмбаке у кермычым пышташ, тÿшка мурышко шке йÿкнам ешараш эреак тунем толын.
16316	Но ончыч эскереныт: ломбо пеледаш тӱҥалын але уке.
16317	Но осал вий телым шонен луктын.
16318	Но официальный документлаште нуно ик Памар сола але «село Космодамианское» манын ончыкталтыныт.
16319	Но падеж система марий йылмыште тунам эше келгын шымлыме лийын огыл, сандене нине падежым вараже наречийлан шотлаш тÿҥгалыныт.
16320	Но «пакет дене» (1927) ойлымаш нерген тыге каласен кертына: действий империалистический сар годым кая.
16321	Но Паркерын сценарийже илышыш пурталтын огыл.
16322	Но партитур неле улмылан кӧра дирижор тудым тунемаш торешлана.
16323	Но пасуш лекташ тыршен огытыл, волгенче пера – маныныт.
16324	Но пашаже кузе пыта але каласаш йӧсӧ, империалистический сар тӱҥалеш, меж машина семын, тиде машинажат, очыни, адак «йывылдик» лиеш.
16325	Но паша корныжо Моско олашке наҥгаен.
16326	Но педкурсым (варажым педтехникумым) пашам сайын виктарен моштышо, кугу шинчымашан еҥ – Л. Я. Мендияров вуйлата.
16327	Но пейнтбол дене таче кеч кӧат модын кертеш.
16328	Но пел курым утла ончыч возымым тачысе лудшылан нимогай умылтарымаш але сноска деч посна тушкаш келшен толеш мо?
16329	Но первый мелна когарген огыл, тунамак «Ончыко» журналеш тудын нерген А. Е. Китиковын статьяже печатлалте.
16330	Но переправым шалатен ышт керт..
16331	Но печатлыме годым тиде шолып лӱмын первый букваже лектын возын, сандене вучыдымын у псевдоним – Дим.
16332	Но писатель мыланна шижтарен кода: Микак ден Настий авашт гае поянлан умыр мучко кул огыт лий, нуно капиталистический обществын эныремышвотшо гыч утлат.
16333	Но писе омо годым айдемым кынелташ йӧсырак, да лӱдыкшырак.
16334	Но повесть возен пытаралтде кодын. 1937-ше ий декабрь тылзыште серызым контрреволюций пашам вӱда манын кучен наҥгаеныт да вес ий январь тылзыште лӱен пуштыныт.
16335	Но повесть «Ончыкышто» ыш печатлалт.
16336	Но повесть совет кучем ваштареш виктаралтын огыл, а мӧҥгешла, тудо жапысе тӧрсырымым кораҥдаш, илышым тӧрлен, шотыш кондаш шонымо гыч сералтын.
16337	Но погнымаште тыгай лӱм-влакым шӧреныт.
16338	Но поснак ойырен палемдыман И.Актугановын М.Горькийын «На дне» драмыштыже Актёрын образшым чоҥымо мастарлыкшым.
16339	Но поэзий дечын «ойырлымаштыжат» почеламутын шагал шомак дене лыҥ ойлен кертмыже, ойсавыртышын чолгалыкше, тÿрлӧ сылнештарыме йӧнын кӧргӧ куатше – прозаикын поян корно кургыжо почылто.
16340	Но поэзий тудын чумыр мурпамаштыже вигак рӱдӧ верым налеш.
16341	Но поэма шке шотан: тудын йÿк-йÿанжат весе, вÿршержат у семын пырткалта, а сылнылык шотышто гын тыгайым уста марий мурызо веле шочыктен кертын.
16342	Но преступник-влакат шке коклаштышт огыт келше.
16343	Но программе деч шукырак книгам лудаш кумылаҥдаш тӧчымыжым шижам ыле.
16344	Но произведенийын уло содержанийже, сюжетше, сылне образше руш поэт В.Гусев возыма гыч налме да устан марлаҥдыме, марий илышлан йöнештарыме.
16345	Но пӱрымаш нуным Йошкар-Олаште ваш ыштен.
16346	Но пӱрымашыже ойган корныш савырналын: трукышто ачаже колен колта да авжын окса ситыдымылан кӧра рвезе 1937 ий тӱҥалтыште шочмо кундемышкыже пӧртылеш.
16347	Но пытартыш жапысе овда нерген возымыжо поснак серыпле, сылнымут пӧлкашке шогалаш тӧр праван.
16348	Но пытартыш жапыште Елизавета Александровна режиссёрын полышкалышыже семынат тырша.
16349	Но пытартыш жапыште тудын усталыкшым у семын ончалын аклымаш палдырна.
16350	Но пытартыш стих («… чыла монден, тылат ойлен?») утыж дене ойган: лирический герой йӧратыме еҥын титакшым шарна, йӧратыме пӧъеҥже тудым ала-мо дене таклан ойгандарен, шӱмыштыжӧ сусыр палым коден.
16351	Но пьесыштын ош тÿняш лекмыжым вучен огыт шукто. 1928 ийыште возымо «Рвезе вий» пьесыже писательын архивешыже аралалт кодын.
16352	Но райыш ом шу: трук шен¬гечын ушкалыше саде пермак чыр-рон сакалта мылам «кнечым».
16353	Но рашемден шуктыдымо йодыш-влакат кодыныт.
16354	Норвегийысе археолог-влак викинг калыкын илыме верыштым шымленыт, да тушто лапта тоям кычал муыныт.
16355	Норвег йылме (норвегла norsk) — индоевропысо (герман) йылме.
16356	Но рвезе изинекак чыла палаш тыршымыж дене ойыртемалтын.
16357	Но рвезе кушкын, ушым поген, илышым умылаш тыршен, тунемын да кугу айдеме лияш шонен.
16358	Но рвезе, умбакыже тунемаш кÿлеш манын, Сотнур кыдалаш школыш кошташ тÿҥалын да 1949 ийыште тудым ший медаль дене тунем пытарен.
16359	Но рвезым нимоат чактарен огыл.
16360	Но революций деч ончыч марий йочалан шинчымаш тÿняш кок корно веле лийын: инородческий манме учительский але духовный семинарийыш.
16361	Но революцийым марий калыкын гимнже да социально-национальный муро-влак дене вашлийынам… Революций нерген ойлаш тÿҥалме деч ончыч шке чоныштем революцийым ыштенам».
16362	Норильск - кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
16363	Нӧрӧ кундемын рӱдыжӧ.
16364	Но ролик коньки дене модашлан ий огеш кӱл, сандене инлайн-хоккей дене кеч могай жапыштат модаш йӧнан.
16365	Но романым 1958 ийыште посна книга дене савыктыме годым редактор-влак К. Васин ден И. Осмин нине поэзий ужашлам луктын кышкеныт, нунын содержанийыштым ик-кок шомак дене умылтарен коденыт.
16366	Но романым сераш шичмек, Алексей Николаевичлан литературоведений деч мыняр гынат торлаш логалын.
16367	Но романын рӱдӧ кышкарыштыжн тудлан вер уке.
16368	Нӧртен ямдылыме шоган вӱдеш муным чевертеныт.
16369	Нӧртымӧ кагазеш сӱретлыме технике шкешотан куштылго, волгыдо моторлыкым почын пуа.
16370	Но савыкталтмыштым ужын огыл.
16371	Но садак йол пеш чот корштен, авторлан пеш чот корштымашым шижаш логалын.
16372	Но садак тӱнямбал кӱкшытыште художественный аланыште моло уста сӱретче-влак таҥастарымаште кугу надырым пыштен.
16373	Но сайын служитлымыжым шотыш налын, полк командир Ганим ныл-вич тылзылан ондак, сÿремын, «эрыкыш луктын».
16374	Но самырык автор ӱмбак лавырам кышкыше-влакат лектыныт, сандене тудлан республик деч ӧрдыжкӧ каяш логалын.
16375	Но самырык еҥын наукыш тошкалме корныжым кугу сар кӱрлын.
16376	Но самырык рвезым лач шке шочмо йылмын шанчышкыже веле шупшын.
16377	Но Саскавий марлан лекмашым модышлан ок шотло, ончыкыжо могай илыш лийшашым вигак умыла.
16378	Но Семоным мурызылан тунемаш огыт нал.
16379	Но сеҥышым моткоч оҥайын ойыреныт.
16380	Но серышым возен колтен.
16381	Но СИЗО полатлан инвестор-влаклан кӱлеш гарантийым пуен огытыл.
16382	Но Симфониеттым мучашлымеке гына опер деке ушнаш шонен пыштеныт.
16383	Но Скандинавийыште ик виктарчык почеш таҥасеныт, Совет Ушемыште - весе почеш.
16384	Но скелетонын издерже ойыртемалтеш.
16385	Но содыги крокет илен лектын.
16386	Но сӧй тургымышто тудо шкенжын чолгалыкшым ончыктен ок шукто, тылзе утла окруженийыште коштмеке, пленышке логалеш, ныл ий наре йот кундемыште орлана.
16387	Но Солт-Лейк сити оласе Олимпиадыште Екатерина Миронова 7-ше верым налын.
16388	Но сонар радамыш янлыкым пуштмаш гына огыл пура.
16389	Но социализмын тушманже-влак нунылан у илыш корныш лекташышт тÿрлö семынат чаракым ыштылыт.
16390	Но сюжетын чоҥалтмыж нерген ойлаш гын, тидымат каласаш лиеш: романын мучашыжым эше писыракын чоҥаш лиеш ыле.
16391	Но тазалыкше начареммылан кӧра мӧҥгӧш пӧртылтеныт.
16392	Но танашыже-влак деч уш чолгалыкше дене, тунемаш кумылан улмыж дене ойыртемалтын.
16393	Но тематика але чылажым ок решатле.
16394	Но тиде декретыште автономийым увертарыме гына.
16395	Но тиде жапыштак кугырак тукым Преслин могырыш шыдешкенрак ончен. 1956 ийын кеҥежым «Hound Dog/ Don’t Be Cruel» сингл, а шыжым кокымшо альбом «Elvis» лектыныт, кокытшат икымше верым налын шогеныт.
16396	Но тиде жапыште сар тӱҥалын.
16397	Но тиде идеализа¬ции деч, уэш ойлем, писатель утлен кертын огыл.
16398	Но тиде ийыштак Марий пединститутын шÿдымыж почеш Йошкар-Олашке пöртылеш, да пединститутын марий йылме да сылнымут кафедрыштыже тыршаш тÿналеш.
16399	Но тиде ик тӱжвал сӱрет веле.
16400	Но тиде илем марий илымверлан шотлалтеш.
16401	Но тиде империалист сарым поян-влак ваштареш сарыш, граждан сарыш савыраш кÿлеш, тунам гына шемер калык утла.
16402	Но тиде йолчиемат пагалымашым сулен огыл.
16403	Но тиде лӱм эше кучылташтеш: * Йошкар-Ола - Марий Элын рӱдӧ олаже.
16404	Но тиде моткоч кугу теме, коло ий наре жапым авалтышаш да ятыр лӱмлӧ серызын айлышаш.
16405	Но тиде пиал шукыланак огыл.
16406	Но тиде «полыш» йорлылан моткоч шергын логалын.
16407	Но тиде рольым тудо кужу жап модын шуктен огыл.
16408	Но тиде спорт тӱрлыкм калык ужын, аклен.
16409	Но тиде фильм кумдан шарлен шуктен огыл.
16410	Но тиде шижтарымашыже адакат предмет дене лийше ситуа¬ций дене веле кылдалтеш.
16411	Но тиде эпизод гыч Кришан Йыванын могай улмыжым раш ужына.
16412	Но тидлан чот тыршыман».
16413	Но тидо орын капкаже-влак тачат шогат, нунын кокла гыч эн палымыже - Намдэмун ден Тондэмун.
16414	Но тидыже лийын кертын огыл: поэтын возымыж почеш тудо 1915-1918 ий марте фронтлаште лийын; *Ойлымаште лудына: «Мыйже, чынак, рвезе омыл – 26 ияш улам».
16415	Но тидыжым нкмыняр страницыште почын пуаш ок лий, очыни.
16416	Но тидын годымак нуно национальный характерышт дене чот ойыртемалтыт.
16417	Но тидын годым иктым шотыш налын огыл шоналтеш: кугжан самодержавийже нигунам шке патриотизмже дене ойыртемалтын огыл.
16418	Но тидын дене гына ок серлаге.
16419	Но тидын деч посна Василий Александрович кугыжаныш пашаштат тыршен: республикысе кÿшыл погынын депутатше лийын.
16420	Но тидын деч посна Римма Андреевна 1970-1974-ше ийлаште Совет Ушемын кӱшыл погынын депутатше лийын.
16421	Но тидын деч посна тале спортсменка мыланна Россий спорт мастер семын палыме.
16422	Но тидын марте шуко теле-кенеж эртен, шуко вÿд йоген пытен.
16423	Но тичмашын, тӱҥалтыш гыч мучаш марте шке пашажым Эрик Сапаев гына ыштен кертын.
16424	Но товаҥше пагытым уэш рудаш шоныдымо-влак ойленыт: кызыт личность культ жап нерген огыл, а Совет властьлан 50 ий темме лÿмеш произведений кÿлеш.
16425	Но торговой айдеме Толбай Водырлан тыге манеш: «Йыдалетым ужален толын от шукто, эрла правлений гыч старшина ден урядник йозаклан ужалаш толшашлык улыт.
16426	Но тошто лӱм-влак йомын огытыл.
16427	Но туге гынат, вакшыш пырчым йоҥышташ наҥгаеныт.
16428	Но, туге гынат, Кечывалвел полушарийыште Коркашӱдыр гай тӱшкашӱдыр уло, тудо дене Йӱдвел полюсын велжым муаш лиеш.
16429	Но туге гынат, мутлан, Григорий Орлов тыгай амалым палемден: Антонио черке службым коден ризницыш каен, вуйушыш толшо у мелодийым возен шукташ манын.
16430	Но туге гынат, национальный вопрос романыште шижалтеш.
16431	Но туге гынат нуно пайремын икымше кечыжлан кугарням шотлат (ожно ты кече кугезына-влакын каныш кечышт лийын).
16432	Но туге гынат шке шочмо вернам, ача-аванам мондышаш огынал.
16433	Но тудет Алтай крайыш кудалеш, тушто механизатор лиеш, ешым пога.
16434	Но тудлан ача-аваж семын педагог лияш пÿралтын огыл улмаш- чолга ялкорым Москошко «Марий ял» газет редакцийыш ÿжыт.
16435	Но тудлан кок осал тушман деч утлаш огеш лий.
16436	Но тудлан пиал лийын огыл: нелын сусырген, вашке ушыжымат йомдарен.
16437	Но тудо ешыште шкенжым кучен ок мошто, ватыжым ондала, ÿдырамашым ок акле.
16438	Но тудо ик мут пелештыде кынел шогале, аваж почеш кудывечыш ошкыльо».
16439	Но тудо илышыштыже мыняр поро еҥым вашлиеш!
16440	Но тудо "йывыштык" лийын кертеш, айдемылан чурийым палымашлан нимогай сомылым эртараш огеш кӱл.
16441	Но тудо нигом тюрмаш кушкаш огеш тунал, нигом плетье дене кыраш туналеш, пытатляш, костерыште улалташи сыллкыш колташ, шке подданный шамычыжым пашам ышташ заставлялташ кандаш час кечылани шужыкташ и йушто дене индыраш.
16442	Но тудо ойырен налме корныжлан нимыняр ок öпкеле, вуянчык улмыжо ок вашталт.
16443	Но тудо пӱйжым пурын, ты йӧсылыкым сеҥаш тырша, пассивно огыл, а сознательно кучедалеш.
16444	Но тудо сеҥалташ огеш шоно да кумдан палыме кабаре актриса Роза Валетти деке кая.
16445	Но тудо, теве тыге илыза, моло семын илаш ида тошт манын, вига кок ойло; писатель пала: лудшо чын вывод деч молым огеш ыште.
16446	Но тудо тидын нерген нигöлан ойлен огыл, шке ешланжат.
16447	Но тудо чодыражым аклен огыл, промышленник Ушковлан ужален колтен.
16448	Но тудо шке пашалажым савыкташ вашкен огыл, ваштарешла, йышт возкален, южо возымыжым кызытат расшифроватлалтын огытыл.
16449	Но тудо эссер улмаш.
16450	Но тудым автор мучашлен ыш шукто, эше пытартыш ужашым серынеже ыле..
16451	Но тудым тошто илышын койышыжо йоршын тунчыктарен.
16452	Но тудым тӱҥалаш пеледыш тылзын 1942 ийыште Гейдрихым пуштмо событий мешаен.
16453	Но тудын денат ынде кок ий ила, тудыжат ок мӱшкыраҥ.
16454	Но тудын пÿртÿсшö ончен куанаш огыл, а илыш семынак уэм, вашталт толеш.
16455	Но тудын поро пашажым, суапле лӱмым шарнен, йолташ ден -влак тиде сомылым мучаш марте сӧрат.
16456	Но тудын тӱҥ тӱткышыжӧ туге гынат эрвел кундемойын ойыртемжым да марий-тюрк йылмыла кокласе кылым рашемдымаш йодыш-влак ӱмбаке виктаралтын.
16457	Но тудын ушан мутшым шукак колышташ пернен огыл - туныктышо армийыш каен. 1941 ий тӱҥалтыште Б.Данилов поэт лӱмеш стихым серен: Ший кече йоллажым шарале, Кӱзале кӱш, порсын каваш..
16458	Но тудын ыштен кодымо пашан ÿмыржö нимучашдымын кужу да пиалан.
16459	Но Тужаров шке пашаж дене тудым эше ик гана пенгыдемден.
16460	Но тунам але тудо революций паша деч тораште шоген.
16461	Но тунам да шуко вараракшат Борис Данилов нерген тидым ойлаш ок лий.
16462	Но тунамсе пагытым тоталитаризм режимын вияҥмыже, сталинизмын озаланымыже койдарен, чот локтылын.
16463	Но тунамсе пашеҥ-влак, ончыкылыклан ӱшанен, шке вийыштым, уш-акыл куатыштым, моштымыштым калык илышым сӧрастарымашке пыштеныт.
16464	Но тунам тиде кундемым Элкӧргӧ сар авалтен, пырля автономийым почаш йӧн лийын огыл.
16465	Но тӱҥалтышыште Йӱштӧ Кугыза канде да южгунам ош мыжерым чиен.
16466	Но тӱҥалтышыште пьесе калыклан келшен огыл. 1882 ийыште Н. А. Римский-Корсаков "Снегурочка" пьесе почеш тыгай лӱманак оперым шынден.
16467	Но тунемше-влаклан возымо эн кугу кнагаже «Марий йылмэ лончыш» лийын да 1926 ийыште 2 том дене лектын.
16468	Но тӱня пӱрымаш тугай шол, мом ыштет, чыла вашталтеш уэмеш, угыч шочшо нӧлталт кӱза, тоштым умбаке шӱка.
16469	Но тушман керек-мыняр чоялана гынат, тудо садак сеҥалтеш.
16470	Но тыгай вер гыч верыш куснылшо сонарзе-влакым марий-влакын кугезышт манын огына керт.
16471	Но тыгайже ик произведенийыштак кок-кум персонаж деке куснен кертеш.
16472	Но тыгай лавыра шомак Артамонов ӱмбалан ыш код, тудым лудшо еҥ ондаксе семынак йӧратен, ик эн ончыл писатель семын аклен.
16473	Но тыгай сынан модмашлан тӱҥалтышым акрет жапыштак пуеныт.
16474	Но тыгайышке тудат кенета ок шу.
16475	Но тыге гынат, калыкыште кутырат фламенко куштымаште кастаньетан кугу верже.
16476	Но тыге гынат, кокымсо тӱнямбал сар деч вара супергерой-влакын кумдан палыме верышт йомаш тӱҥалын.
16477	Но тыглай клюшко дене таҥастарымашште акше шергырак.
16478	Но тыглай модшо-влак кеч могай пасу денат сӧрасат.
16479	Но тыгодымак газет паша шижтара: тунемаш кӱлеш.
16480	Но тыгодымак районысо погынын депутатше улеш.
16481	Но тыгодым кажне персонажын тӱсшӧ, акше нунын действийышт гоч рашемеш.
16482	Но ты годым школ директор А.Б. Ефимов каласен: «Мый декем ученый З.Ф. Дружинина йыҥгыртен, тудо СССР наука Академийын член-корреспондентше Д.Б. Бубрихын шÿдымыж почеш Ленинградысе университетыште марий пöлка почылтеш манын увертарыш».
16483	Но ты кÿчык илышыжат тудлан 40 наре тÿрлö пашам кодаш ситен.
16484	Но тыланыме вашмутым ты ганат вучен ок шукто.
16485	Но тыланыме вашмутым ты ганаят вучен ок шукто.
16486	Но тылеч вара талукат ок эрте, Т.Е.Ефремовым коммунист партий радамеш кодаш лийдыме нерген йодыш шындалтеш.
16487	Но тылеч ончыч Миенрва, Кронос, да Плутон лӱм-влак шотышто сайлысмаш эртен Лоуэлл обсерваторийысе пашаеҥ-влак коклаште.
16488	Но тышке шумеке, тудлан неле илыш корным эрташ верештын.
16489	Но тыштат тудын йоҥылышыжо уке.
16490	Но тыштат шке семын йоҥга: иктыже утларак илышын тӧрсыржӧ нерген воза, весыже – йӧратымаш, пÿртÿс, шочмо мланде нерген.
16491	Но тыште те йолташым муын кертыда, а йолташ эре полшаш ямде.
16492	Но тыште шке усталыкшым тичмашын кучылташ эрыкым огыт пу. 1928 ий октябрьыште советско-озанлык аппаратым «эрыктыме» годым Тихон Ефремовичым техникум гыч кожен колтат, «ончычсо поп улат» манын, сайлаш права деч посна кодат.
16493	Но тыште шоналташтык самырык авторын кичкыме огыл вийже шкетшым кӱшкӧ налын.
16494	Но тыште Эшпай Аркушын Агавий ден ватыже Окачий денат отношенийже шеҥгелан кодшаш огыл.
16495	Но тюрьмаштат тудлан шымлымаш пашам умбакыже шуяш йöным пуэныт.
16496	Но УАШ -ышто да южо эллаште тиде йӧнозанлыкым айдемын тазалыкшылан эҥгекым конден кертшылан шотлат.
16497	Но уке-уке да кокланже кумыл волтышо сӱретымат ужаш перна.
16498	Но уло литература гыч: 1861 ийыште кагазыште Vanity Fair лектын оҥай ойлымаш Артемус Уордан «Северная звезда» кум моряк-влак нерген, иктыжым Марк Твейн маныныт.
16499	Но умбакыже шинчымашым пойдараш шонен пыштен да Москосо экономик институтыш тунемаш пурен.
16500	Но учитель лияшыже ок верешт: 1915 ийыште кандаш тылзе окоплаште коштеш, ныл гана наступленийыште лиеш. 1916 ийын сусырга, госпитальыште кия.
16501	Но ӱшандарыше вашмут але мартеат уке.
16502	Но ушнымаш лийын огыл.1974-ше ийыште группын шаланымыж деч вара ик джем-ситшн гына лийын кушкыжо Леннон ден Маккартни веле пуреныт.
16503	Но Феллини умылтарынеже улмаш, илышын шерыжым кажне еҥ тамлен кертеш, тудым пален налаш гына кӱлеш.
16504	Но финикий йылмыште тиде йӱкпале дене соҥйӱкым палемденыт, тачысе «о» тудын деч шочын.
16505	Но Харламов, Борис Михайловын пасшым налмеке Канадым поктен шуын.
16506	Но ХХ-шо курымышто шанче пашан чот шарлымыж да вияҥмыжлан кӧра информацийын кӱлешлыкше эше чот кугемын.
16507	Но Чавайн деч ончыч Павел Глезденёвын "Вараксим" лӱман почеламутшым савыктеныт.
16508	Но чаманаш веле кодеш, илыш ик верыште шоген ок мошто, чодыра покшелсе изенер семын йыргыктенак-йыргыкта, ала-кушко вашка, вашка, вашка..
16509	Но, чаманаш логалеш, кокымшо ужаш пÿтынек аралалт кодын огыл.
16510	Но чаманаш логалеш, писатель шке произведенийын лекмыжым ужын шуктен огыл.
16511	Но чамане каласаш логалеш, 1954 ийыште 3 ноябрьште илыш дене чеверласа.
16512	Но Чепишлан тиде ок сите.
16513	Но черле улмыжлан кӧра мӧҥгыжӧ пӧртылеш да адак волисполкомышто пашам ышта, ик жап туныктышылан шога.
16514	Ночи Кабирии Шагал палыме «Мошенники» (1955) фильм деч вара Феллини адакат ик шедеврым сниматла — «Ночи Кабирии» (1957).
16515	Но чонжо дене мурызак лияш ӱжын.
16516	Но чон йодмым ом керт шуктыде: Ачий уламыс шкат, кеч кушкым ачаде; Ок пыште илыш тыйын вачышкет титакшым.
16517	Но чыла тиде поянлык дене пайдаланаш огеш лий.
16518	Но чыла шонымаш проектешак веле кодын.
16519	Но чын автомашина дене ӱчашен кудалыштмаш 1895 ийыште эртен, тыге южо-влак шонат. 1200 меҥгеаш Париж-Бордо-Париж корнышто таҥасымаш лийын.
16520	Но чынже дене гласный алмаштыш тылеч кумдарак, мутлан: рышт-рошт, тирит-торот, жи-жу, тра-та-та да молат.
16521	Но чынжым, кече шичме, вузалтме жапыште давлений, юж толкын, температура вашталтеш.
16522	Но чын илышыште Николай Ильич ойыртемалтын Николай Ростов дечын сай туеммаш дене гына огыл, но и убеждений же дене тудо Николай ик годым служитлаш пуэн огыл.
16523	Но шагал кö тиде модмаш нерген пален.
16524	Но шинчаваш кутыраш ала-мо шот дене верештын огыл.
16525	Но шке калыкше шке коклаште шке йылмыштым кокуго (國語 или 国語) манын лӱмдат.
16526	Но шке командыж дене Третьяк Моско чемпион лӱмым сула, эн сай капкаорол семын пӧлекым налеш.
16527	Но шкенжым тудо литераторлан шотлен огыл, кузе шонен, тугак возен, садланак тудын прозыжо XV курымысо интеллигенцийын кутырымо образецшылан шотлалтын.
16528	Но школ Совет Ушем Талешке Ишкинин Ишмай Иштубаевичын лӱмжым нумалын.
16529	Нӧшмым воктенсе илемыште илыше Эштывай кугыза деч налыныт.
16530	Но шонымашыже репрессийлан кӧра шукталтын огыл.
16531	Но шонымашыжым шукташ пӱралтын огыл улмаш: институтым кодаш перна.
16532	Но шонымыжым автор тичмашын почын пуэн огыл.
16533	Но шорыкйол тылзын 1963 ийыште англичан шымлызе Эрик Пол Брагорышто Святой Иоанн черке приходышто возымашым муын, куштыжо Вивальдин чын шочмо ийжым палемдыме.
16534	Но шукерте огыл официал кагазым муымо.
16535	Но шуко фламенко куштымаште тыгак кастаньета кучылтмым кораҥдат, вет нуно сай кидвылыш ончыктышлан сай лектышым ышташлан огыт пу.
16536	Но шукыж годым куштымо йӱк каблук(сапатеадо) дене шукталтеш, тыгак парня йӱк дене(питос) фламенко куштымашын шкешотан ойыртемжым, моторлыкшым ончыкта.
16537	Но шукыжым обществылан вызов манын шотленыт.
16538	Но ынде мемнан деч чаманымашым ит вучо, Ты учо - шкендын шакше пашат верч!
16539	Но ынде пошкыр-шамыч тореш лийыныт.
16540	Но ынде ятыр ий Йошкар-Оласе спорт ушемлаште пашам ышта.
16541	Но ындыжым Г. Эвайн угыч ик почеламутымат возен огыл.
16542	Но ыштыме йӧн, кучылтмо материал когынек клюшкыштат икгай.
16543	Но экраныште койшо сӱрет - кумылым нӧлташлан гына.
16544	Но эксгумироватлыме колышо кап-влакым пытараш чукталтше бомба-влакым кучылтмо йӧн нимо сайым конден огыл.
16545	Но эн келге кышам тудо марий илышыште литератур йылмым вораҥдыме сомылжо дене коден.
16546	Но эн кугу вашталтмаш 1968 ийыште кеҥежым лийын.
16547	Но эн ончыч эргын аваж ден ачажлан чикта.
16548	Но эн тÿҥ верым кызытсе самырык еҥ-влакын илышышт налын шога.
16549	Но эн тÿҥжö - илыш дене тöр ошкылаш, шочмо калыкым сымыстарыше ой дене кумылаҥдаш.
16550	Но эн тӱҥжо, кажне тылзысе «Famous Funnies» журнал тыгак лектеш, тудын тиражше тӱҥалтышыштак пеш кугу лийын (400 тӱжем экземпляр дене).
16551	Но эргыжын илышыже ачаж деч варарак кÿрылтын.
16552	Но эргыштын кумылжым нуно келгын огыт умыло.
16553	Но Эрих чот ӱшана: шемер калык, иктыш чумырген, фашист тӱшкам сӱмырен, кӱртньӧ печым садак пудырта!
16554	Но эрлашыжым ме адак тунемаш мийышна.
16555	Но эртарымашыште кугу лектыш лийын огыл.
16556	Но эше тидын деч ик ий ончыч ачаж ден аваже тÿрлӧ вере илаш кусненыт.
16557	Но южо еҥ кажне йÿлам эскерен ок шого.
16558	Но южо кундемлаште маке кушкылланат кугу тӱткышым ойыреныт.
16559	Но южо отрицательный геройжо саадак сындымын коеш, молан манаш гын, тудын чевер, таза тӱсшат шакше кӧргӧ коцышыж дене келшен ок шого (Ведыркен кува, Омылька да молат).
16560	Но южо семын нигунарат койышланымаш, шкем кугуэш ужаш тöчымаш, енлан шÿрден пелештымаш уке ыле.
16561	Но Юмо тудын илыш-пӱрымашыжым садиктак ты корно дене виктарен шоген ала мо?
16562	Ноябрь марте нунылан нимогай пашам ыштыктен огытыл, рекрутлан службо деч ончыч сайын каналташ пуэныт.
16563	Ноябрь: почеламут // Марий коммуна. 1960. 23 нояб.
16564	Но "Ямде лий" газетыште мый эре Абукаев семын печатлалтынам.
16565	Но Я.Элексейн шке геройжо-влакын илышыштым пала, да тудын геройжо-влак писательын шонымыж почеш огыт иле, а шке койышыштлан кора илат.
16566	Н.С. Мухин тыште завучлан ыштен, студент-влак дене спектакльым, поэзий касым чÿчкыдын ямдылен.
16567	Н. С. Попов — "Марий ушем" мер -политик толкыным вуйлатен.
16568	Н.Толстой и сопровождающий шамыч каеныт Шамордино гыч Козельскыш,кушто шинчыныт уже вокзалыш толшо 12 номеран поездышвес южный могырыш.
16569	Н.Т.Пенгитов ик гана веле огыл оласе Советын депутатшылан сайлалтын, партий Йошкар-Ола горком член да партий обком членыш кандидат, институтысо партбюро член лийын.
16570	Н.Т.Пенгитов – кумдан палыме йылмызе.
16571	Н.Т.Пенгитов марий йылме шымлыме наукалан у шӱлышым пуэн.
16572	Н.Т.Пенгитов поэт С.В.Николаев дене пырля такмак-влак сборниклан ончыл мутым возен, ятыр иктешлыше оҥай шомакым каласен.
16573	Н.Т.Пенгитов редактор семын кажне шомакын ойыртемжым арален кодаш тыршен.
16574	Н.Т.Пенгитов тӱҥ редактор семын самырык шымлышылан кугу полышым пуен.
16575	Ну а икымше гана тудым канадысе чемпион «Монреаль» клуб сулен.
16576	Ну а мый тугеже …» *«Таче пешак пÿчö лиймем шуо!.
16577	НУ а теве 2001 ийыште ГАЗ завод белоруссийысе ММЗ Д-245.7 дизель двигательым уэш лукташ тӱҥалме ГАЗ-3309 модельышке шынденыт.
16578	Ну а теве Аушвиц, Берген-Бельзен лдагерьлаште тиде операций эртаралтын огыл.
16579	Ну а чылажге серийно лукташ тӱҥалме дечын вара (1970-1980) 4,85 миллион Ваз-201 седан кузов дене автомашинам лукмо.
16580	Ну а эн шуко тиде модельым заводышто 1973 ийыште луктыныт.
16581	Нужавлак ял шотан илем * Нужавлак (Лужабеляк) ( ) — ял.
16582	Нужавлак ял шотан илемын рӱдерже.
16583	† * Нужа ( ) — пытыше ял.
16584	† * Нужа химзавод илем ( ) — пытыше илем.
16585	Нужна Лаксын ден тудын Эвраш эргыже, поян Яндукым чытен кертде, у верыш илаш куснен каят да, чодырам куклен, киндым куштат, сонарзе пашам виктарат.
16586	«Нужъял» — Нуж эҥер воктен верланыше ял.
16587	Нужъял ял шотан илем * Нужъял ( ) — посёлко.
16588	Нужъял ял шотан илемын рӱдерже.
16589	Нуктыж ял деке ушалтын.
16590	'Ну молан почешетше шым вашке' 'Тыйым шӱм мутем дене кучаш?
16591	Ну, молан тыгай койыш лектеш?
16592	Нунак шкаланышт тыгай ролик коньким ыштеныт.
16593	Нунат йылмышкына пеленышт турло значенийым пуртеныт да ончыктат: * колмым, мутлан: Умшаже выр-выр веле шокта (А.
16594	Нунат кок кече кочкын огытыл.
16595	Нунат лӱммут деч посна каласалтмышт годым вочмык дене вашталтыт, ойлончын тӱрлӧ йыжыҥже лийыт, мутлан: И. нигӧ, Р. нигӧн, Д. нигӧлан, В. нигӧм.
16596	Нунат моткоч тале сӱретче лийыныт.
16597	Нунат ойлончышто тӱрлӧ йыжыҥ лийыт, мутлан: 1. Кӧ пашам ышта чот, тудлан почет.
16598	Нунат турло улыт: * мучаште шуйдаралтше гласныян Оҥартышмут-влак, мутлан: Майруш, шу-у-у шоктен, путырем вудыш, вакш вудыш, камвозеш (М.
16599	Нуно 16 квадратан сӱрет-влак гыч шогеныт( тиде классик сынан испан «аллилуя», тушко иктаж 48 сӱрет пурен).
16600	Нуно 1914 ийыште Озаҥыште савыкталтыныт.
16601	Нуно 32 лаштыкан «Finnies On Parade» комиксым печатленыт, кудыжо 10 тӱжем тираж дене лектын, варажым 0,25 миллион марте кушкын.
16602	Нуно 3-4 смена дене маленыт ( 1996 ийыште тыгай камерылаште 120 еҥ наре лиеден).
16603	Нуно 50 меҥгым сар вургем да саркурал дене ечым чиен куржыныт.
16604	Нуно Австралий да У Зеландий деч тораште верланеныт.
16605	Нуно ака ден шольо лийыныт.
16606	Нуно архив гыч 1931 ийысе дела-влакым муын луктыныт да, мо кÿлешым возен налын, Кармазинын «папкышкыже» урген шынденыт.
16607	Нуно Буганде кугыжаншын корольжым христиан вераш савыреныт.
16608	Нуно веле Таҥ-шӱмбелла Рӱжге ошкылыт пашаш, — куанен поэт тыге, кумыл нӧлтын, ваш келшен илыше шуко-шуко тӱрлӧ калыкын ик шонымашан, ик шӱлышан, ик оян кугу ешлан… Поэт Юлын сылне ончыкыкшымат мастарын сӱретлен.
16609	Нуно Виннипег олаште ты годым лийыныт.
16610	Нуно вияҥдыме пурла ончыл колесан подвеска пружин дене ойыртемалтыныт.
16611	Нуно вия шÿлышан, мурсеман улмышт, ушан оным пуымышт дене чонетым тарватен куанларат.
16612	Нуно вольыкым онченыт, сонарыш коштыныт, колым кученыт, чодыра мӱйым погеныт.
16613	Нуно Вӱтлам да Вӱтла- Виче эҥер коклам веле огыл, тыгак Вӱтлан касвел могыржымат айленыт улмаш.
16614	Нуно городецкий да азелинский калыкын йӱла ойыртемжым арален коденыт.
16615	Нуно грамотдымылыкым пытарышаш верч тыршеныт.
16616	Нуно дене винаматан еҥ-влакым логалтеныт.
16617	Нуно диалект материалым погеныт, МАССРын эр–йÿдвелыште илыше-влакын да Киров областьын Советский районыштыжо кутырымо ойыртемыштым шымленыт.
16618	Нуно Ежовысо монастырьлан колым кучен илышаш улыт улмаш.
16619	Нуно еҥ коклаште колмо тÿрлö манеш-манешым каласкаленыт.
16620	Нуно еш кугыза-влак лийыныт, йӧзакым тӱленыт.
16621	Нуно зондеркоманде 1005-ын ужашыже лийыныт.
16622	Нуно изи эҥер воктене ямле верым муыныт.
16623	Нуно ик герой ден вес герой коклаште мутланыме годым вашлиялтыт.
16624	Нуно иктаж-могай гынат кылым комикс ден кучышаш улыт, мутлан, лийын кертыт шкешотан комикс ӱмбал-влак.
16625	Нуно иктаҥашрак улыт ыле.
16626	Нуно икте-весым ешарат, кокытыштыжат колхоз ыштыме жапыште ялысе калыкын илышыже пужлымым, икте-весе дене пуредылмым, туманлымым, ваш-ваш чогымым, улан-поян еҥым НКВД-лан кучен пуэн, ссылкыш колтымым, четлыкыш петырымым сÿретлыме.
16627	Нуно икте почеш весым, ваче гыч кучен, палемдыме верыш тын-тын-тын куржык¬тат (Н.
16628	Нуно илышын могай-гынат ик палыжлан мут образ сыным пуат.
16629	Нуно, йошкар флагым нумалын, салтак строй почеш рÿжге ошкылыныт, а ÿмбалнышт муро ийын: Чевер ÿжара волгалтын, Шем пычкемыш шаланыш.
16630	Нуно йӱмо шотым ыштат.
16631	Нуно кавасе вӱд аван помышешыже мланде шарын кушкын кертмыжлан инаненыт.
16632	Нуно кажне калык шке веражым кучаш праван, кажне верам пагалыман манын эреак шоненыт да тидлан ӱшанат.
16633	Нуно калык ден вашлийын мутланеныт, черкылаште Юмын сомылым шочмо йылме дене шукташ полшеныт.
16634	Нуно калыкын пагалымыжым сулен налыныт.
16635	Нуно касвел могырышто верланеныт (Андалусия провинцийыште).
16636	Нуно келшаш тӱҥалыныт, кажне кастене пырля лийыныт.
16637	Нуно коктынат мемнан илыш дене кылдалт шогат, эн лишыл таҥ улыт.
16638	Нуно коктынат Пошкырт кундемысе Мишкан район гыч улыт.
16639	Нуно кокытынат икте-весышт дечын ойыртемалтыныт.
16640	Нуно «Кресты»м самолёт, артиллерий бомбардировко дечын араленыт.
16641	Нуно кугыжан тӧраже-влакым пуштеденыт, кодшыжым поктен колтеныт, йозак погымо книгам, моло кнагам йӱлалтеныт, поян-влакын суртыштым толеныт да олаште, уездыште шкеныштым «оза» ман увертареныт.
16642	Нуно лирический геройын состоянийжым, тудын кӧргыштыжӧ тӱрлӧ шижмаш кучедалмым ончыкташ полшат.
16643	Нуно лирический сынан улмышт дене ойыртемалтыт.
16644	Нуно литератур касым эртарылыныт, шке возымыштым пырля погынен лудыныт, каҥашеныт.
16645	Нуно марий айдемым шыгыремдылаш тӱҥалыныт.
16646	Нуно «Марла календарьыште», букварьыштыже лектыныт, но шукыжо савыкталтде кодыныт.
16647	Нуно мемнам ышт сеҥе?
16648	Нуно моло дечын шулдыраҥше кумылышт, секскемалтше шинчаончалтышыт дене лйыртемалтыт.
16649	Нуно наречий семынат почешмут семынак кучылталтыт.
16650	Нуно ни шижмашым, ни кумылым огыт ончыкто.
16651	Нуно объективный тунясе йук-йуаным, волгалтмым да перкалалтмым ончыктат, но тиде объективный тунян корго ойыртемжым але огыт палдаре.
16652	Нуно ойлончышто лӱммут ончылно шогат да чот денат, вочмык денат огыт вашталт, шукыж годым рашемдык лийыт, мутлан: 1. Корем ты могырымат, корем ту могырымат эртен кайыше-влакым Павыл кугыза каван вуй гыч ончен.
16653	Нуно ола мучко эҥгекыш логалше йоча-влакым утарен коштыныт.
16654	Нуно Олык Ипай дене вашлийыныт, тудын дене мутланеныт.
16655	Нуно, ошо-влак деч шылын, чодыра дене каят.
16656	Нуно паек шотеш кремга киндым, изишак шылым, шӱрашым, шинчалым налын шогат.
16657	Нуно паленыт: Ипайым уже поген налме.
16658	Нуно палымут семынат, лӱммут семынат кучылталтыт: Ужар шӱман рвезырак олмапу тӱҥыш мераҥ нултымо деч кож лӱсым шондаш гай пидме.
16659	Нуно пеш кÿчык улыт, икмыняр ойым гына кучат.
16660	Нуно, Пижме эҥер воктене илыше (Угарман вел) Тоншай марий-влак семынак, Марий кундемысе калык дене нимогай кылымат огыт кучо манме гаяк.
16661	Нуно «поранан годым икте-весе дек лишем пызныше сарси семын» йыгыре шиечат.
16662	Нуно посна пöртыш погыненыт да пайремленыт.
16663	Нуно посна пӧлем кугытан лийыныт.
16664	Нуно посна-поснаже кугу шот дене шуко верым огыт айле гынат, келге шонымашан, сылнын чоҥымо улыт.
16665	Нуно предложений ден посна мутлан ешартыш вийым пуат.
16666	Нуно предмет нерген шижтарен, предметын образшым суретлен пуэн гына кертыт.
16667	Нуно Преслим ӱмыржӧ мучко эр-кас авырен шогеныт.
16668	Нуно пычкемыш марий ял гыч толшо рвезым шочмо йылмым, шочмо йылме дене каласыме сылне, поэтический шомакым йöраташ кумылаҥденыт.
16669	Нуно Семен Вишневскийыи кидше йымач утларакшым 1944 ийыште лектыныт.
16670	Нуно содержаний дене оҥай улыт, автор куштылго йылме дене воза да кӱлешан проблеме-влакым тарвата.
16671	Нуно Спасо-Юнгинский монастырьым руалтен налыныт, монастырьысе мланде нерген кагазым йӱлалтеныт.
16672	Нуно суртоза-влакым У ий дене саламленыт, еш пиалым, азанлык вияҥмым, шорык ешаралтмым сугыньлекыт.
16673	Нуно тÿҥ шотышто калык мыскара негызеш шочыныт.
16674	Нуно тÿҥ шотышто кугу ийготан, ушан-шотан еҥ улыт, кресаньыкым волгыдо корныш лукшо совет властьым нимо деч чоч аклат да чыла тидым кушкын толшо тукымын уш-акылышкыже, шÿм-чонышкыжо шыҥдараш тыршат.
16675	Нуно, тÿҥ шотышто, кызытат кучылталтыт.
16676	Нуно тÿрлö изданийлаште савыкталтыныт, посна книга семын лектыныт.
16677	Нуно тÿрлö кумылым луктыт: кöжым чаманет, пеленже ойгырет, а кöжым шылталаш веле кодеш.
16678	Нуно творческий пашам тÿҥалме ийлаште возалтыныт, колхозым ышташ тÿҥалме жапым ончыктат да пÿсö класс кучедалмашым сÿретлат.
16679	Нуно тиштерыш огыт пуро.
16680	Нуно тошто семынак Юл воктене толен иленыт.
16681	Нуно «Трагедия любви» кином сниматлымаште палыме лийыныт, куштыжо Дитрих ик эпизодический рольым модын. 1924 ий теле тылзын нунын Мария ÿдырышт шочеш.
16682	Нуно туныктыш системым, инвалид ден ветеран-влакын окса кугытыштым авалтен.
16683	Нуно тушкан тойымо шугарлам почеден колышо капым йулалтеныт.
16684	Нуно тыгак идалык мучко толын шогышо пайрем негызеш возалтыныт.
16685	Нуно утларакшым калык ойлымаш, мыскара, шулдыран мут-влак негызеш чоҥалтыныт.
16686	Нуно ӱшаненыт: айдемылан юмо лач ончыкылыкшо нерген шижтарашлан омым колта.
16687	Нуно черке деке лишкырак шке пӧртыштым шогалташ тыршеныт, тыге марий ял воктене руш урем шочын.
16688	Нуно Чикагоште, Форт-Уэйныште(Индиана штат), Малденыште(Массачусетс штат), Уэст-Де-Переште(Висконсин штат), Стратфордыште(Коннектикут штат), вара кужу жаплан нуно Западный Даремыш илаш кусненыт, тиде ола 30 меҥге тораште Скарборо(штат Мэн) верланен.
16689	Нуно чыла еҥерыш волат, садлан ялым тыге лӱмденыт.
16690	Нуно чыла касвелнерак верланеныт.
16691	Нуно чыланат ваш келшен илат.
16692	Нуно чыланат шке шотан, кумылым савырыше, йöршынак «осминский» улыт.
16693	Нуно чыланат шотлымо чотмут радамыш пурат.
16694	Нуно чылан гаяк СССР художник ушем радамыште шогеныт.
16695	Нуно чын йöратымашын кугу вийжым почын пуат.
16696	Нуно чын лийше факт, событий-влак негызеш возалтыныт, тыште авторын позицийжат утларак раш коеш.
16697	Нуно шке возымашыштым 1929 ийыште Москошко, Центриздатын марий секцийышкыже, колтат, тушеч савыкташ сöрен каласыме вашмутым налыт.
16698	Нуно шке кид вий паша дене илат, уло укештым мланде паша, вольык ашныме да чодыра паша дене ситараш тыршат.
16699	Нуно шке кугыжанышым чумырен кертын огытыл.
16700	Нуно шке «Листок Дэйва» информационный вестникыштым ыштеныт, кажне лекмашым тошто мимеографыште шаркаленыт да Западный Даремыште пошкудо-шамыч коклаште ужаленыт.
16701	Нуно шке шымлызыштым вучат.
16702	Нуно шке ял шотан илемым чоҥеныт да рушла Сундырь манын лӱмденыт.
16703	Нуно школым пытарымышт деч вара «Кумыньышт кокла гыч кӧ ондак марлан лектеш, тудлан пӧлек лиеш» манын ӱчашеныт улмаш.
16704	Нуно Шубертлан ятыр полшеныт.
16705	Нуно ынде Юл воктене веле огыл иленыт, тыгак моло изи эҥерла дене умбаке, чодырашке шарленыт.
16706	Нуно эрыкан лицензий почеш шаркалалтыт.
16707	Нуно эрык верч кредалше марий калыкын пытартыш вийжым темдалыныт, вуйлатен шогышо еҥ-влакым пеш шучкын орландарен пуштеденыт.
16708	Нуно эше кугезына-влакын тыглай огыл тÿня умылымашышт дене, еш кокласе илыш дене кылдалтыныт.
16709	Нуно эше кугезына-влакын тыглай огыл тӱняумылымашышт дене, еш кокласе илыш радамжым йӧнештарен колташ, родо-тукым дене пеҥгыде кылым кучен, келшен илаш полшен.
16710	Нуно эше кугыза-влакын тыглай огыл тÿня умылымашышт дене кылдалтын.
16711	Нуно ял-влак уэш кушкаш тӱҥалыныт.
16712	Нуныжо эрык верч кузе кучедалаш кÿлмö нерген каҥашеныт.
16713	Нунык вачыште шинчаш сай огыл, сандене колхоз пашашке кошташ тӱҥ-алеш.
16714	Нунылан ваштареш ончычсо каратель Сайпола да тудын йыр чумыргышо, весын кÿшеш илаш тунемше еҥ-влак шогат.
16715	Нунылан вес тӱрлӧ ӱй кӱлеш. 3. Мый Орлай Костям гын савырен моштем, тугай еҥым тӱняште шуко ужынам.
16716	Нунылан Дессаушко куснаш логалын.
16717	Нунылан кӧра шуко брошюр, книга, журнал да газет-влак шке шочмо йылме дене ош тÿням ужыныт.
16718	Нунылан посна вÿдым шындыман улмаш.
16719	Нунылан почеламутым лудынам, кунамже кажныштлан посна пӧлеклен серенам.
16720	Нунылан чылаштланат – амал деч посна титаклен пуштмо-влакланат, пуэн овартыме чапым налше-влакланат – пагыт чын акым пуа.
16721	Нуным 1992 ийысе «Марий орфографий мутер» да 1972 ийысе тыгаяк книгаште савыкталтше пунктуаций правил-влак негызеш ямдылыме.
16722	Нуным Березовский гоч колхозник-влак пукшат, Селифонов гоч обком да правительство саклат, Червяков гоч шинчан да пылышан-влакым пытырат, пуштедат.
16723	Нуным Г. Г. Кармазин да В.М. Васильев ямдыленыт.
16724	Нуным икте-весышт ваштареш тавадаҥ шогалаш, кредалаш таратен огыл, ик калыкымат весын деч кӱшкӧ шындаш тӧчен огыл.
16725	Нуным каласаш посна суффикс-влак кучылталтыт.
16726	Нуным калык йӧратен лудеш» (Илыш эҥер.
16727	"Нуным кӱлеш семын переген, арален моштен омыл", - манеш ыле учёный.
16728	Нуным кумдан палыме руш поэт-влак С. Поделков, Г. Пагирев, С. Мака¬ров, А. Казаков да молат кусареныт.
16729	Нуным кум тÿшкалан шелаш лиеш: тÿн герой-влак; кокымшо планан герой-влак; эпизодический герой-влак.
16730	Нуным куштылго, умылаш лийше йылме дене возымо.
16731	Нуным кызыт, у кырымышто, кок поэт ямдыленыт: Герман Пирогов ден Анатолий Спиридонов.
16732	Нуным кычкырен, йӱкым луктын, ваптыш велыш поктеныт.
16733	Нуным лудшо-влак куанен вашлийыныт да критик-влакат кÿкшын араленыт.
16734	Нуным лудшо калык йöратен лудаш тÿҥалеш.
16735	Нуным лукмаште тÿн суапше, мутат уке, Тужаровын.
16736	Нуным марий-влак «визирь» маныныт.
16737	Нуным моло деч коч илыш пӱрымашыштын икгай улмыжо тыге писын лишемден докан: Юрийын да Эмилиян ачаштым, писательым да радиокомитет председательым, ик кечынак лӱен пуштыныт.
16738	Нуным партий гыч лукташ кутырен келшыме.
16739	Нуным писатель йорло качымарий Водыр ден тулык вате Лычийын образышт гоч ончыктен.
16740	Нуным писатель пеш йоратен суретла, таза ушан улмыштым, илышым умылен моштымыштым, искусствым йоратымыштым палемда.
16741	Нуным посна поген пышташ лиеш.
16742	Нуным Таврический полат гычын «Кресты» казаматышке конденыт.
16743	Нуным таҥастарен, кӱкшытшым палемден аклыше эше нигӧат лийын огыл докан.
16744	Нуным шочмо калыклан пӧлеклаш уло мастарлыкшым да вийжым пуаш тырша.
16745	Нуным «Ямде лий», «Пионер йӱк» журналлаште савыктеныт. 1993 ийыште йоча-влаклан возымо почеламут-влак посна книга дене савыкталтыныт («Эн мотор пӧлек»).
16746	Нуным Я. Ялкайн кусарен.
16747	Нунын 11 йочашт лийын.
16748	Нунынат шонымашышт моткоч тÿрлӧ, шкешотан.
16749	Нунын ваштареш руш пашазе-революционер Матвей шога.
16750	Нунын ваштареш чот кучедалаш пернен.
16751	Нунын гоч шочмо йылме деке ик тукым марий икшыве веле огыл шÿмештаралтын.
16752	Нунын деке эреак кудалыштын.
16753	Нунын деке юбилярын пырля ыштыше йолташыже-влак, тужемле еҥан студент еш, палымыже ден сулло шанчызе ден йолташыже-влак ушнат да маныт: Ош кугу Юмо Тылат пеҥыде тазалыкым да порсын лаймыкын шуйналт вочшо кужу умыргорным сӧрыжо.
16754	Нунын дек шке значенийышт дене мужыран оҥартышмут-влак лишем шо¬гат.
16755	Нунын дене пырля Николай Исанбаевичат тыршен, шанчызе семын кушкын.
16756	Нунын ден пырля легенде да преданийысе талешке-влакат салам мутым ойлат.
16757	Нунын илемышт воктен шуко куп-влак лийыныт.
16758	Нунын илышыште тӱрлыжат лиеш: ӱчашенат налыт, икте-весышт дене сырен да сӧрасенат кудалтат, но неле жап годым, чыла монден, йолташлан полшаш эре ямде улыт, тыгай годым икте-весе деке утларак лишемыт.
16759	Нунын йöратымашышт драматичный, тыште герой-влакын илышышт гÿжланен шолеш.
16760	Нунын йолташ семын келшымышт 1827 ийгыч 1830 марте шуйнет.
16761	Нунын йочашт шочеш.
16762	Нунын йылме наукышто диалект маныт.
16763	Нунын каҥашыштым колыштын, Эчан олашке толешат, музыкальный училищыш тромбоным шокташ тунемаш пура.
16764	Нунын кокла гыч 20 миллион - ӱдырамаш-влак. 1,5 миллион команде да 300 000 профессионал клуб регистрацийыш пурен.
16765	Нунын кокла гыч Айю, амфидром кол, мечехвост, теҥыз сӧсна, ош акул (еҥ валкат кержалт кертеш).
16766	Нунын кокла гыч: венгр-влак — 14 миллион, финн-влак — 5 миллион, эстон-влак — 1 миллион, мордва — 843 тӱж., одо — 637 тӱж., марий — 604 тӱжем наре еҥ.
16767	Нунын кокла гыч ик ончыл верыш Иван Осмин лектын.
16768	Нунын кокла гыч иктыже – ÿдырамаш.
16769	Нунын кокла гыч иктыже – «Кумыж эртене» (1925).
16770	Нунын кокла гыч иктыже – марий йылмын мутвундыжым пойдарымаш. 20-шо ийлаште тудо марий йылмыш ятыр у мутым пуртен, иктыштым шке гыч шонен луктын, весыштым, значенийыштым вашталтен, у илышлан келыштарен, кумшыштын – суффикс значенийыштым кумдаҥден.
16771	Нунын кокла гыч иктыже - поэт, «Югорно» эпосым кусарыше - Анатолий Мокеев, поэтесса - А. И. Мокеева, филологий шанче кандидат - Г. Н. Сандаков.
16772	Нунын кокла гыч Куженерысе III Интернационал лÿмеш школ – городок ик эн сайлан шотлалтын.
16773	Нунын кокла гыч кумытшым кугыжаныш арала.
16774	Нунын кокла гыч марий -влак дене эн чот кылдалтыныт: * Кукарка кундем — тыге марий-влак Виче велыште верланыше Советский районым лӱмдат.
16775	Нунын кокла гыч Марий Элыште сайын палыме «Аяр» группо улеш.
16776	Нунын кокла гыч нигӧ сеҥен огыл.
16777	Нунын кокла гыч Н.С. Мухинын лÿмжым эн ончыч каласыме шуэш.
16778	Нунын кокла гыч У Роҥгышто — 10 600 еҥ.
16779	Нунын кокла гыч шукынжо марий йылмылан моткоч келшен толыныт да кутырымаште тунам кумдан кучылталтыныт.
16780	Нунын кокла гыч шукышт литературный йылме дене чын кутырат, лач Габдулла веле пеле марла, пеле татарла ойла, тыгак землемер пеле марла, пеле рушла кутыра.
16781	Нунын кокла гыч южыжо марий школласе тÿҥалтыш класслаште лудаш лукмо учебниклаште пурен.
16782	Нунын кок-лашке Л. Барцеват ушнен.
16783	Нунын коклаште 9 букварь, 3 грамматике, 20 утла шымлыме статья да тулеч молат.
16784	Нунын коклаште А.И.Искандаров, Н.А.Сидушкин, Я.А.Эшпай … Училищыште ончыклык актер-влакымат ямдыленыт.
16785	Нунын коклаште вич минут каналташ лиеш.
16786	Нунын коклаште Г. Эвайнат лийын.
16787	Нунын коклаште И. С. Галкин дене пырля возымо кумдан палыме «Кызытсе марий йылме.
16788	Нунын коклаште йӧратымаш шочеш.
16789	Нунын коклаште «Йыланда», «Мӱкш отар» (1928), «Акпатыр», «Элнет» произведенийже-влак кызытат кумдан чапланат.
16790	Нунын коклаште касвел – йÿдвел наречий нерген пырля лукмо кок книгана – «Северо – западное наречие марийского языка» да «Словарь северо – западного наречия марийского языка».
16791	Нунын коклаште Квавар,Седна, Эридам палемден кодаш лиеш.
16792	Нунын коклаште посна радам дене инлайн-хоккей шога.
16793	Нунын коклаште почеламут, ойлымаш, мыскара орлаҥге улыт.
16794	Нунын коклаште «Почын веле шуктышым окнам», «Ленинград ӱмбалне йӱд», «Мардеж балладе – поснак ойыртемалтыт.
16795	Нунын коклаште Совет Союз Герой М.В. Лебедев нерген "Миша-артиллерист" документальный повесть, "Мемнан корнына", "Ямде лий", Йӧраташ гын, йӧраташ" сборник да молат.
16796	Нунын коклаште шуко кӱлешан да оҥай монографий, учебник, статья-влак улыт.
16797	Нунын коклаште шукыжын историй жанрыште возымо улыт.
16798	Нунын коклаште – «Шыже жап»: Чевер кече почешет Вашталтеш игечет.
16799	Нунын кӱкшытышт кок метр наре лийшаш.
16800	Нунын кумылзак авашт 1968 ийыште колен.
16801	Нунын курымла дене вашталт толшо чон поянлыкышт пӱртӱс вий дене кылдалтын.
16802	Нунын лапыштышт шуко чодыра ер уло.
16803	Нунын лектыш гыч парняпалым ышташ лиеш.
16804	Нунын марийышт кидым совен, чӱчкен шогат.
16805	Нунын матч-влакышт кок период гыч гына шогат.
16806	Нунын мландышт Озаҥ деч Ока эҥерын аҥже марте шуйнен.
16807	Нунын нерген пеш шуко сай почеламут, поэма, муро, легенда да молат возалтыныт.
16808	Нунын ончылно ынде неле чон йодыш шогалын: але у кучем дене келшен илаш, але тудын ваштареш шогалаш.
16809	Нунын пиалыштым вучыдымо ойго лугыч ышта: Мичум 1937 ийысе ик йÿдым шояк донос почеш арестоватлен наҥгаят.
16810	Нунын поро илышым конден кертмыштлан ӱшанат.
16811	Нунын пызырен илымышт ынде эртыш».
16812	Нунын сарыш лекме ӱзгарыштат сарлык ӱзгар лийын огыл, тыныс илышыште кучылтмо тарман лийын.
16813	Нунын синтаксический позицийышт - умыландарыше членын верже.
16814	Нунын суапле пашаштым кызыт Кугу Мушко ялын эше ик шӱвырзыжö Виталий Чемышев шуя.
16815	Нунын тукым гычак вер-шӧр лӱм-влак шарлат.
16816	Нунын тунам кок ияш приемный йочашт лийын улмаш – Дэвид Виктор.
16817	Нунын тӱҥышт гыч икмыняр шелше эрвео могырыш кая, Кугу да Изи Барранкомым пурташ лиеш (англ.
16818	Нунын туныктымо ойышт негызеш тӱнямбалне шуко у религий-влак шочыныт.
16819	Нунын у вариантышт икымше изданий деч форма шотыштат, содержаний шотыштат ятыр ойыртемалтыт.
16820	Нунын чоҥалтмышт шке шотан, оҥай, лудшым сымыстарыше.
16821	Нунын шакшын йÿын орымыштлан кӧра ончысо райком секретарь кавара, титаканже, адакат первый ончалмаште, тунам але самырык партаппаратчик Березовский.
16822	Нунын шке йӱлашт, шкаланышт келшыше тӱвырашт пеҥыдемын.
16823	Нунын шонымышт почеш, пасуводыж ӱчым ыштен, тӱрлӧ азапым конден кертеш.
16824	Нунын шум-чонышт чыла айдеме чувство деч коранын, айдемын сай койышыжат нунын коргыштышт «шумдымо чистоганыш» савырнен.
16825	Нуныт коклаште уло Диоген шке мискыж ден,кӱзышӧ тошкалтыште, фигуро- пеш шонымо шке отрешенностьышто и шке моторлыкшылан лиеш мокташ и пеш йӧрыше тудлан вургемже.
16826	Нунышт вашештат: «Шӱльӧ кужу лиеш, уржа сайын шочеш, шыдаҥ лийын шушо лиеш, айдемылан илаш мотор лиеш».
16827	Нунышт тыге лӱмдалтыныт «Сон рыцаря» ден «Три грации» (коктынат 1504 ийыште сӱретлалтыныт).
16828	Нунышт удырлан вашеш оксам пуат, сугынь мутым пелештат.
16829	Нунышт эрык верч кучедалмаште Мачуклан чын корным ончыктен, полшен кертыныт.
16830	Нурдамучаш ял деке ушалтын.
16831	Нур ден пасун образыштат З. Дудинан поэзийыштыже кумдыкым ик-тешлыше семын палдырнат, нуно лирикыштыже йошкар шӱртӧ семын шуй-налтыт: «ӱмыр аҥа», «кугезе нур», «шере нур» да т.м. Поэзийыштыже «ший» эпитетат чӱчкыдын коеш, тудо яндарлыкым, волгыдым шара.
16832	Нурмучаш ял деке ушалтын.
16833	«Нурсола» — нурышто верланыше ял.
16834	† * Нурӱмбал ( ) — пытыше посёлко.
16835	Нурумбал ял деке ушалтын.
16836	«Нуръял» — нурышто верланыше ял.
16837	Ну, чеверын,йолташем-влак, Мый каем осал бойлаш.
16838	«Ну,чеверын » почеламутым возен.
16839	Ну, чеверын, шӱмбел танем, Ок кӱл йӧршын ойгырмет.
16840	Ну, шоналтышым, адак ик землякем йомо.
16841	Ныжылге кумылан улыт тудын лирический почеламутшо-влакат.
16842	Ныжылге чон дене каласыме тиде кумылан мут профессорлан чынжымак келшен толеш.
16843	Ныжылгылыкым чонышто шочыкта марла моштышо руш Иван Петровичын касеш шкет кодшо Семоным мӧҥгышкыжӧ наҥгайымыжат: Пич урем дене Эркын кок айдеме — Руш ден марий — ме ошкыл эртена.
16844	«Ныжыл лыве» муро дене клипым ыштеныт.
16845	Ныл адрес дене колтымо вуйшиймаш марий цензурын шкенжын пашажым шымлен лекташ амалым пуэн.
16846	Ныл ий жапыште шуко еҥ шужен колен. 800 еҥ гыч 474 еҥ гына кодын. 1922 ийыште селаште "Звезда" сельхозартель чоҥалтын.
16847	Ныл ий жапыште ятыр шанче пашам савыктен, институтышто тунемаш лукмо учебниклан «Союз» ден «Наречий» раздел-влакым возен.
16848	Ныл ий лиймеке пушкинын югышто-у роман этап кушмо поэт семын.
16849	Ныл ий наре Тӱвыра да сымыктыш колледжыште тунемын. 1996-2000 ийлаште СКД пӧлкан педагог-организатор художествено-массовых форм досуга специальностьым налын.
16850	Ныл ийым Масканур школышто ыштымеке, пелашыжын шочмо поселкыш, У Торъялыш, куснат.
16851	Ныл ий эртымеке 1922 ийыште тудо Высший школым сайын тунем пытарен, Пазиат университетыште рентгеновский луч экспериментлан икымше степеньым пуэныт.
16852	Ныл ий эртыше сар нерген композиторат, поэт-влакат шуко возеныт. 60 ий эртымеке, ынде калык тиде шучко сарым кузеракын шарна?
16853	Ныл каналан АЦВ АЦВ, Аналог-Цифр Вестӱрлемдыше ( ) — аналогсигналым цифрсигналышке (дискреткодышко) вестӱрлемдыше явала.
16854	Ныл кече гыч, кунам тудо университетым кода Ясный Поляныш толеш Кавказыште служитльыше Лев Николаевичын изаже, кудо ужын шоляшыжым армий службыш ужын Кавказыш.
16855	Нылле ик тушманым тошкалын, нылле ик порылыкым налын, сӱан лупш ончыкылык илышлан сото корным почын.
16856	Нылле пайремлан колышын ешыже ончычак ямдылалташ тÿналеш: шуко сийым ямдылат, родо-тукымым ÿжыт.
16857	Ныл тургым почыла Чемпион Лигыште матч-влак йӱдшӧ-кечыже эртеныт.
16858	Ныл уныкаж пелен самырык кова илыш ямым налеш да уло куатшым нунылан пӧлекла.
16859	Нылымше башне (моло семынак пу гыч ыштыме, но тидын гана 17 метр кӱкшытан) 1925 ийыште чоҥалтын.
16860	Нылымше йоча семьяштыже лийын.
16861	Нылымше классым моктымо лист дене пытарен.
16862	Нылымше классым тунем пытарымешке Куяр поселкышто лийын.
16863	† * «Нылымше склад» чодыра участок ( ) — пытыше илем.
16864	Нылымше ужашым южгунам ешарат: Неоплатонысе, да Варасе Акрет жапын Христиан филосов-влак.
16865	Нылымше эрдене тудо Дантеслан серышым колтен.
16866	Нылытше марла возалтыныт, а визымшыже – марла гыч руш йылмыш кусарымаш.
16867	Нылытынат МВЕ орден дене палемдалтыныт. 2001 ийлан США-ште группын 163 миллион утла дискым ужалыме.
16868	Ныл эн кугу ола элыште.
16869	Ныным Илиева А.А. эре поро мут дене шарналта, тау мутым ойла.
16870	Ныргынде ( ) — Российыште Одо Элын Карагӧл кундемыштыже верланыше Ныргынде ял шотан илемыш пурышо марий ял.
16871	Нью-Гэмпшир ( ) — УАШысе регион, штат. Мланде кумдык — 24,217 тӱж. км². Калык чот — 1 318 тӱж. еҥ (2011). Административ рӱдер — Конкорд ола.
16872	Нью-Джерси ( ) — УАШысе регион, штат. Мланде кумдык - 22,608 тӱж. км². Калык чот - 8 821 тӱж. еҥ (2011). Административ рӱдер — Трентон ола.
16873	Нью-Йорк ( ) — УАШысе регион, штат. Мланде кумдык — 141,300 тӱж. км². Калык чот — 19 465 тӱж. еҥ (2011). Административ рӱдер — Олбани ола.
16874	Ньютон шонен урлыкжын шотландысо дворян вож уло, кеч кузе гынат эртымгорно шанчызе-влак шонат пуйто тудын вожжо 1524 ийыште нужна кресаньык лийыныт.
16875	«Ню» жанрыште специалистлан шотлалтеш.
16876	Н. Ялкайн дене когылянышт изирак пачерым пуат. 17 ноябрь гыч «Мария коммуна» газет редакцийыште корректорлан ышташ тÿҥалеш. 1962 ий кеҥежым ссылка верыш миен толеш, эрге-влакын полшымышт дене шÿгар ÿмбалан памятникым шынден кода.
16877	Облоно вуйлатышылан ыштымыже годым, тудо пеле профессиональныйлан шотлатлтше марий театр пелен кугу квалификациян актер-влакым ямдылаш студийым почмо шотышто шуко тыршен.
16878	Облоно-н шанче-методика бюрож пелен улшо у мутым ыштыше комиссийыш пурен. 1924 ийыште лингвистике терминын да литератур йылмыш пуртышаш шомак-влакын спискыштым ямдылен.
16879	Оборин Константин Иванович — II степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16880	Образований шот дене нуно тыге шеледалтыныт : икте туныктышо семинарийым тунем пытарше лийын, визыт – рÿдӧ школым, кандаше – второклассный школым, икте – оласе училищым, икте – духовный училищым; ик еҥ самообразований шот дене тунемын.
16881	Обращений семын каласалтше лӱммут ойлончо йыжыҥ ок лий.
16882	Обухов Владимир Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16883	Обухов Иван Ильич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16884	Обухов Михаил Филиппович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16885	Обухов Никифор Петрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16886	† * Обухово ( ) — пытыше ял.
16887	Обухов Пётр Александрович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16888	Обухов Пётр Васильевич — II степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16889	Обухов Пётр Ильич — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16890	Обшияр ял шотан илем * Нурсола ( ) — ял.
16891	Общественный паша верч эреак вургыжшо шÿман тиде ÿдыр чÿчкыдынак фермеш моло деч почеш кодеш, презе-влакым сайын ончаш тырша.
16892	Общинын пунчалже деч посна нигӧат шке мландыжым ужален але коден каен кертын огыл, молан манаш гын, тудын налогшо вара община ӱмбак возеш ыле.
16893	«Овалжымучаш» — Овалже эҥерын вӱдмучашыштыже верланыше ял.
16894	Оваций шуко жап шуйнен.
16895	Овийын ойжо почеш ватыжым ойырен колта.
16896	Овсянников Павел Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16897	Овчинников Григорий Арсентьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16898	Овчинников Иван Леонтьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16899	Овчинников Михаил Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16900	Огародо ял дене пырля Изи Илешъял ялыш савырненыт.
16901	Огеш утло пирыжат, Шылын ок керт бандитшат.
16902	† * Огибное ( ) — пытыше посёлко.
16903	Огородников Арсентий Сергеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16904	Огородников Геннадий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16905	Огородников Георгий Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
16906	Огыт эҥерте гын – тиде модшо кон гыч пӧртыш куржын шуеш да угыч тоя дене мечым пералта.
16907	Одарланен кушшо пушеҥге гай мутсаска корныжо 1937 ийыште лугыч лийын. 1937 ийын 11 Кылмыште Чавайным репрессий почеш лӱен пуштыныт.
16908	Одар ял – марий ял, шокшо велышкыла 2 меҥге тораште рӱдӧ Исменца ялын сельсовет деч верлана.
16909	Однакшым Лычий нимо шот денат вес ялыш марлан ынеже кае.
16910	Одо АССР-ын сулло туныктышо.
16911	Одо тиштерыште 13-ше тиште.
16912	Одо тиштерыште 30-шо тиште.
16913	Одо тиштерыште 8-ше тиште.
16914	Одо Эл Воткинск олаште шочын.
16915	Одо Эл да Одо Республик лӱм-влак икгай лийыт.
16916	Одо Элыште икмыняр ий пашам ыштыме деч вара Марий Элышке толын. 2002-шо ийыште Марий Эл президентын палемдыме «Шӧртньӧ перо» премийын лауреатше лийын. 2003 ий гыч Маргарита Аркадьевна Марий радио вуйлатышын алмаштышыжлан тырша.
16917	Одо Элыште шочын.
16918	Ожно ÿдырым ончымаш самырык еҥын чурийвылышыжым огыл, тудын уш-акылжым, койышыжым аклыме йöн лийын.
16919	Ожно ала тудо пассивный лийын?
16920	Ожно годым шакше мутым коденыт, юмын лÿмым, поро койышым нöлтеныт.
16921	Ожно гын, олмам чыла нужна-влаклан луктын пукшеныт.
16922	Ожно калык тиде кечын полангичкым поген.
16923	Ожно калык тиде кечын чырам ямдылен.
16924	Ожно калык тура кечывал жапыште эҥер да ер серышке лектын, вӱдым ончен: вӱд ласкан йога гын, шушаш шыже ласка лиеш.
16925	Ожно калык тыге манын: «Ефимий пӱртӱсым телылан малаш пышта».
16926	Ожно калык ты кечын чеснокым да шоганым луктедаш тӱҥалын.
16927	Ожно кугезына-влак кокияш шурным ӱдымӧ нур ӱмбалне каван семын лум орам ыштеныт.
16928	Ожно лийше узгарын лумжо гына кодын, тудыжат кызыт мондалташ туналын.
16929	Ожно лӱмат тыгай лийын.
16930	Ожно, Марий областьым почмо деч ончыч, Оршанка вер-шöр Вятке губернийысе Яраҥ уездыш пурен. 1920 ий шошым Я. Майоровым Яраҥ уездысе исполком пелен ыштыме национальность пöлкаште (уотнацыш, рушла — уздный отдел национальностей) пашам ышташ ÿжыт.
16931	Ожно мланде верч кажне ялыште гаяк виян кучедалыныт.
16932	Ожно онаеҥ шочшо-влаклан лӱм-влакым пуеден, сӱаныште сугыньым пуен, колышо-влакым пытартыш корныш ужатыме мутым ойлен.
16933	Ожно селаште вӱдвакш, арака клат, межым лӱлыктымӧ вер лийын.
16934	Ожно сонарзе-влак гына шке тукымыштым шылым пукшеныт, санденак сонарзе-влак эн кугу пагалымашым суленыт.
16935	Ожно таве-шамыч лийыныт, кызыт тиде ялыште водопровод вӱдым йӱыт.
16936	Ожно тиде илем марий он Аказын онлыкышкыже пурен.
16937	Ожно тиде кечым мардежвакшым кучышо-влак чот вученыт, мельник-влак кугу пайремым ыштеныт.
16938	Ожно тиде кечын кладым кычалаш кӱлеш маныныт.
16939	Ожно тиде кечын кресаньык-влак вӱташтым, сарайыштым, нӧрепыштым тергеныт.
16940	Ожно тиде кечын куван кеҥежым вученыт, ӱдырамаш-влак кыне кылтам олыкыш кошташ луктыныт.
16941	Ожно тиде кечын мӱкшызö-влак чыла омшаньыкым тергеныт, телылан ямдылалтыныт.
16942	Ожно тиде кечын ӱдыр-влак ончыкылык пӱрымашышт нерген мужедыныт.
16943	Ожно тиде ялыште45-50 наре сурт лийын,калыкат пеш веселан иленыт.
16944	Ожно тудым кочаж ден ачаже обижаеныт.
16945	Ожно тыгай йÿлам шуктеныт: лишыл еҥыштын шÿгарÿмбакышт миен, шÿчым урен коденыт – тиде нунын чоныштым лыпландараш полша, манын ÿшаненыт.
16946	Ожно ты кечын каваште шӱдырым эскереныт.
16947	Ожно ты кечын мужедыныт: поснак окса дене кылдалтше турло йодышым рашемдаш тыршеныт.
16948	Ожно ты кечын сӱаным ышташ тыршеныт, вет юмын пайрем кечын ушнышо мужыр пеҥгыде лиеш, манын ӱшаненыт.
16949	Ожно ты кечын ӱдырамаш-влак шке тошто олым тӱшакыштым йӱлалтеныт.
16950	Ожно ты кечын шыже ужатымаш пайремым эртареныт.
16951	Ожныжо тудо лесопромышленник улмаш, моло лесопромышленникын чодыраштым шолыштынак, поянлыкшым ешара, варажым купеч-влак коклаште илаш амал лектеш.
16952	Ожныракше тудым кажне еш шуктышаш улмаш.
16953	Ожныракшым, мемнан Петъял кундемыштына, Кугече кечын эрден-эрак пошкудо-влак мончаш пураш толыныт.
16954	Ожнысек калык тиде кечын ушменым луктын, да тиде пакчасаска дене тӱрлӧ кочкышым ямдылен.
16955	Ожнысек ты кечын имне кичкыме ӱзгарым тергеныт да ачаленыт.
16956	Ожнысо илышыжым шарналтен, кочан логарышкыже кочо комыля толеш, но тудым колхоз пасу куандара, вет тиде пасун озажлан тудо шкенжымат шотла.
16957	Ожнысо илышын тӱрлӧ йыжаҥан улмыжым почын пуымо дене пырля автор кугезе тукымын психологийжым, тӱняужмыжым, йот тушман ваштареш пеҥгыдын шогымыжым, уш-акыл ден чоялыкшыммоштен кучылтмыжым яндар поян йылмедене сӱретла.
16958	Ожнысо йÿла радам тыгак мер калыкын илыш радамжым йöнештарен колташ, родо-тукым дене пеҥгыде кылым кучен, келшен илаш полшен.
16959	Ожнысо йÿла радам тыгак мер калыкын илыш радамжым йöнештарен колташ, родо-тукым дене пенгыде кылым кучен, келшен илаш полшен.
16960	• Ожнысо йӱла почеш ик-кок шагат марте нимом умшаш налман огыл.
16961	Ожнысо марий калык шуко чотан лийын да кумда мландым айлен.
16962	Ожнысо пайдале традицийым Г. Алексееват шке повестьыште öрдыжыш ок шÿкал.
16963	Ожнысо пайрем годым суртышто лыжга семан шочмо мурат шергылтын, ик жаплан ойгым мондыктен.
16964	Ожсо илышыште кок мутшат вашлиялт кертыныт: ик вере — черемиса, вес вере черемиса манын керыныт.
16965	Оза-влак родыштым, еш йолташыштым, юмын таҥыштым унала ӱжыныт.
16966	Оза ден тарзе лийыныт гын, ала нуно чынак икте-весышт дене татун, келшен иленыт?
16967	Оза йодеш: «Вольыкна таза лиеш мо?»
16968	Озаҥ губернийысе Пермь провинцийын Кӧҥгыр уездыштыжат марий-влакын изирак тӱшкашт илен.
16969	Озаҥ гыч марий йылмым туныкташ В. М. Васильев толеш.
16970	Озаҥ консерваторийым тунем лекме деч вара опер да балет театрыште пашам ышташ тӱҥалын.
16971	Озаҥ Моско деч эрвел могырышто, 797 меҥге тораште верланен.
16972	Озаҥ оласе медицин университетым йошкар диплом дене тунем пытарымек, Йошкар-Оласе пӱй эмлыме поликлиникыште тыршаш тӱҥалын.
16973	Озаҥ оласе сылнысем училище пеленсе регент-влакым ямдылыше курсым 1909 ийыште да Петербургысо Придворный капелла пеленсе дирижор-влак курсым 1915 ийыште тунем пытарен.
16974	Озаҥ олаште 1912 ийыште «Марла календарь» луктын шоген.
16975	Озаҥ олаште шочын.
16976	Озаҥсола ял деке ушалтын.
16977	Озаҥ ханствым сӱмырал шумекышат, Иван IV-лан товатлымекат, марий мландыш тыныс илыш толын огыл.
16978	Озаҥысе вокзал ( ) — кӱртньыгорно станций РКК -ын Москосо кӱртньӧ корнышто.
16979	Озаҥысе консерваторийым кӱшыл квалификациян музыканче-влакым (туныктышо, йоҥгалтарыше, семлызе ) ямдылыме рӱдер семын ышталтын.
16980	Озаҥысе консерваторийыште студент-влак ден тунеммаш кая.
16981	Озаҥысе кугыжаныш консерваторий ( ) — Озаҥ оласе кӱшыл семлык тунемме тӧнеж. 1945 ийыште почылтын.
16982	Озаҥысе пединститутышто тунеммыж годымак Совет Ушем спорт мастер лӱмым сулен.
16983	Озаҥысе сем консерваторийыште 1953 ийын кеҥежым Семлызе-влак ушем да Тӱвыра Министерстве Эрик Сапаевын произведенийже-влак колыштмашым эртареныт.
16984	Озаҥысе университет каҥаш шке ойжым пуен: церковно-приходской училищым Сотнурышто да Ронгышто ышташ.
16985	Озаҥыш большевик-влак толыныт, ошо-влак каеныт, садлан газетыште возымо келшен огыл.
16986	Озаҥыште журналистик пӧлкаште шинчымашым нӧлтымӧ деч вара «Марийская правда» газет редакцийыште тыршаш тӱҥалын: тӱҥ редакторжат лийын.
16987	Озаҥыште П.П.Глезденевын тунемме жапше революций жап дене лачешт толын.
16988	Озаҥыште савыкталтын.
16989	Озаҥыште тунемме татыштыже Глезденев духовный семинарийыште тунемше В. М. Васильев дене палыме лиеш.
16990	Озаҥыште тыршымыже утларак чапле лектышан лийын.
16991	Озаҥыште шуко марий калык илен, Тӱтан Йыван чылам танле тыныш савырнеже ыле, марий-влаклан пеш йӧсӧ илыш толын.
16992	Озан ик курика киндыже веле улмаш.
16993	Озанлык технике дене ялласе урем-влакым эрыктат.
16994	Озанлык ферме, олык, пасу, нур-влакше икмыняр яллаште верланеныт, но вуйлатыше-влак, бухгалтерий, технике гараж, ачалыме вер, тӱҥ аппарат-влак Вӱлеҥерыште улыт.
16995	Озанлыкын 190 гектар мландыже лийын.
16996	Озан ола воктене сеналтмеке, кресаньык восстаний вуйлатыше, Элнетым вончен, канаш тышак шогалын.
16997	Озанысе Восточно – педагогический институтын студентше Иосиф Архипович Шабдаров Буймышто ял озанлык практикым эрта.
16998	Озаныште Юридический институтым тунем пытарен, Параньгаште, Мари-Турекыште, Моркышто да Шернурышто ондак уголовный розыск, вара адвокат пашам нангаен шоген.
16999	Оза ола модмаш пайремым да радам шотым Олимпий Хартий дене келшен эртарашлан вуйшогын улеш.
17000	† * Озисола (Онизсола) ( ) — пытыше ял.
17001	Озьорка ял деке ушалтын.
17002	Озьорка ял шотан илемын рӱдерже.
17003	Ой-влакат кӱчык да раш лийыныт.
17004	Ойган муро-влакым мурымо дене чапланен.
17005	Ойгыжо, шыде - кочыж дене Пасет сокыр Эвикам кырен, коремыш Яндиарым луктын шуэн.
17006	Ойгыш логалше-влакын чоныштым лыпландараш, черле-влакым шучко чер деч утараш йодын кумалыныт.
17007	Ойкаҥаш BMX-лан тунемаш шонеда гын, шуко вийым пыштыман.
17008	Ойкаҥаш Вӱд йымалсе туле вӱдлан кылмаш ок пу.
17009	Ойкаҥаш Мечым налме деч ончыч пален налман, кушто те модаш тÿҥалыда – уремыште але спортзалыште.
17010	Ойкаҥаш Чӱчкыдын модаш шонеда гын, шлемым шкаланда шке налза.
17011	Ой, кертна вет, кертна вет Кугу тумым йöрыктен.
17012	Ой, кертна вет, кертна вет Ӱдырым ватыш савырен, – моктанен мурен сÿан калык.
17013	Ойлат,пуйто тиде верышке эн ондак Матвуй лӱман пӧръен Маршан могыр гыч толын.
17014	Ойло‘нчо -- рашлык, йылмылончыш да ойсем шотышто тичмаш мут ушем, айдеме ойлымышыжын иктыкше.
17015	Ойлончышто койыш мут утларакше сказуемый лиеш.
17016	Ойлончышто олмештышмут утларакше подлежащий, дополнений да лиеш.
17017	Ойлончышто утларакше (действий кузе лиймым) умландарыше йыжыҥ лиеш.
17018	Ойлыде ом керт, мыйын ялем моткоч легенде ден преданийлан поян.
17019	Ойлыманат огыл, сÿретчын усталыкше романын идейжым, герой-влакын образыштым лудшылан сайынрак почын пуаш полшен.
17020	Ойлымаш-влак Илья Ломберский роман деч посна шуко ойлымашын авторжо.
17021	Ойлымаш-влакын композицийышт проста, тидыже произведенийын идейжым утларак тичмашын почаш полша.
17022	Ойлымашла гыч герой-влакын илыш пÿрымашышт икгай огыл: икте ÿмыр мучко йорло илыш дене йöслана, весе, колхозыш пурен, илышыжым тÿрыснек вашталта, уэмда.
17023	Ойлымашлаште Илья Ломберский тÿрлö койыш-шоктышан герой-влак дене лудшо-влакым палдара.
17024	Ойлымаш лирический описаний дене, калык муро дене пойдаралтын.
17025	Ойлымаш // Марий коммуна. 1958. 6 сен.
17026	Ойлымаш // Марий Эл. 1998. 24–30 окт.
17027	Ойлымаш нерген мут лекмеке, тидым ешарыман: “Ӱшаным ÿжара конда” книгаште тыгаяк лÿман изи повесть деч посна ятыр верым ойлымаш-влак налыт.
17028	Ойлымаш тачысе кечым, лудшын шинчаж ончылнак эртыше илышым сÿретлен ончыкташ кугу йöным пуа, тудо писынрак возалтеш да лудшо дек кÿчык жапыште шуын кертеш.
17029	Ойлымаште кок ÿдыр- Нина ден Дарья – ончыкталтыт.
17030	Ойлымаш ужаш-влакым, ожнысо семынак, знаменательный да служебныйлан шелме, а оҥартыш мут ден междометийым ни знаменательный, ни служебный ойлымаш ужаш-влак тÿшкаш пуртымо огыл.
17031	Ойлымаш ужаш // Ямде лий. 1979. 3 нояб.
17032	Ойлымашыже-влак Марий йоча прозышто Васильев-Ӱпымарий шке волгыдо сылнымут кышажым коден.
17033	Ойлымашыже да пьесыже-влак тӱрлӧ ийлаште тÿрлӧ конкурслаште сеҥышыш лектыныт да марла гына огыл, тыгак коми, мордва, удмурт, хант да манси, эстон, чуваш, татар, пошкырт.
17034	Ойлымашын вийже лач тыште.
17035	Ойлымашын идейже студент-влак Петр ден Йыванын образышт гоч почылтеш.
17036	Ойлымашын изи ужашыж гыч вигак коеш: Элекксейн «Ӧрмӧк» повестьшын темыжым эше 1925 ийыштак «Кочайын мутшо» олымаштыже палемда, а «Ӧрмокыштӧ» тиде темым утларак келгемда.
17037	Ойлымашын кокымшо варантыштыже автор илышын социальный могыржымат келгынрак почын.
17038	Ойлымашын лудшо дек толмо пагытлан Никандр Еремеев изи огыл опытым поген шуктышо ялкор да ликвидатор лнйын (кугыеҥым туныктышо, грамотдымылыкым пыгараш полшышо чолга еҥ-влакым ликвидатор маныныт).
17039	Ойлымашын сюжетше Пашкаровын колхоз сöснам пазарыште мошенник семын ужалымыж негызеш чоҥалтын.
17040	Ойлымашыште тудын тÿжвал тÿсшö тÿрыснек вашталтеш.
17041	Ойлымаш ял калыкын Москвашке Ленин деке колтымо еҥ ден пÿтынь шемерын вождь коклаште мутланымаш семын чоҥалтын.
17042	Ойлышо коклаште фронт гыч толшо писатель-влак Дим.
17043	Ойлышт: Борис Григорьевичын вуйлатыме ты отделыште пашам ышташ, культур да йылме дене материалым ямдылаш тӱҥалат.
17044	Ой ( ) — мутланымаш дене кылдалтше кумда термин.
17045	Ойӧрӧ-влак Кугече годым могай ойӧрӧ-влакым кучылтыт • Кечывал эртымеш пошкудо деке пураш ок лий.
17046	Ойӧрӧ-влак марий йӱла дене пеҥгыдын кылдалтыныт Ойӧрӧ (южгунам ойоро маныт) ( ) — иктаж-мом ышташ але иктаж-могай ӱзгарым, мутым кучылташ чарымаш.
17047	Ойӧрӧ-влакым умылен моштымаш Но ойӧрым лачак юмылан ӱшаныме, пӱртӱс вийым умылыдымо дене гына шонен лукмо манаш огеш лий.
17048	Ойӧрӧн умылтарымашыж почеш чара мландышке возын малаш ок лий — путо умшашкет кишке, шыҥшале пура.
17049	Ойпелештыш-влак синтаксис да виктарчык дене ойыртымалтыт, программлымаш йылмын спецификацийыште рашемдалтеш.
17050	Ой, перемет, перемет, Марий муро йыр йонгалте: Вÿдшын писе йогынет Муро дене лай варналте.
17051	Ойпидышыште возымо: «1936 ийыште Мрирй АССР кундемыште контрреволюционный угро-финский националистический повстанческий организацийым тÿжвак лукмо да пытарыме.
17052	Ойыпышто сӱретлыме: кандалге тӱсан геральдик щитыште ший шордо сӱретлалтын.
17053	Ойыраш келыштарыме полосаште транспорт-влаклан кудалышташ чаралтеш.
17054	Ойырен налме профессийже дене шинчымашым Марий кугыжаныш университетын ял озанлык факультетыштыже поген.
17055	Ойырен налме профессийже дене шинчымашым Озаҥысе консерваторийыште налын.
17056	Ойырен налме событий ден факт-влак писательын мом каласаш шонымыжлан, произведенийын идейжылан лач келшен толыт.
17057	Ойыркалымаш ( ) — пуымо объект-влакым иктаж-могай палемдыме радам дене пужен тӱшкалымаш.
17058	Ойыркалыме амалышт онай: изобразительный мут предложенийысе иктаж-могай мут дене ок кылдалт гын, тиде изобразительный междометий лиеш; глагол дене кылдалтеш гын - изобразительный наречий.
17059	Ойыртемже-влак Кеҥеж Кечывалвел полушарийыште теле тылзе гыч пургыж тылзе марте, а теле — пеледыш тылзе гыч сорла тылзе марте.
17060	Ойыртем Ик минутышто тӱмыр 140-180 гана пералта, размер - 4/4 (ныл чырык), семӱзгар-влак кокла гыч электрогитар, бас, тӱмыр да пианино эн чӱчкыдын кучылталтыт.
17061	Ойырымаш деч вара финал турнирыште ик тылзе жапыште 32 команде таҥаса (31 - команде ойырымаш гоч эртен, 1 команде - оза элын чумыр командыже).
17062	Ойырымо аудиторийыште электротулым йӧрыктат, сорта-влакым ылыжтат, южгунам чайым йӱыт.
17063	Ойырымо жапыште эн шуко да эн неле трюкым ышташ кӱлеш.
17064	Ойырымо канал ( ) — компьютер-влак коклаште информацийым вончештарылаш (трансферлаш) тутыш кучылталтше кыл канал.
17065	Ойырымо сӱрет кажне секундышто чокым вашталтеш.
17066	Ойышт тÿн шотышто моктымо шотан ыле.
17067	Ой, юмыжат, чыла тиде мемнан йыр, мемнан илышыште, мемнан «перестройка» тÿжлымаште ышталте.
17068	Окалче эскерен ончен кодо.
17069	ОК ВЛКСМ-ын лектор тӱшкалан вуйын шоген, "Кугарня" газетын тӱҥ редакторжылан ыштен (1991-1994).
17070	Окишев Алексей Петрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17071	Окишев Кузьма Прокопьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17072	Ок кӱл ыле тувырат, Ынде шагал мыжерат.
17073	Ок лий: почеламут // Ончыко. 1966.
17074	Окса верч, лиеш гын, нуно шкеныштымат ужалат, а еным ондалаш, окым йорлештараш нунылан шувылвудым нелме дечат куштылго.
17075	«Окса ден кечыдарым пуэн кӱклыктен огыл, - кочмылан кеҥежым пашам ыштыктен, телым кинде йодаш кӧ толын гын, шурен луктын.
17076	Оксажын кугу ужашыжым шке кӱсенешыже шолып пыштымыжым шижын, тудым йолташыже-влак пуштыт.
17077	Окса иктык (Валюто; ) — вес элысе окса.
17078	Окса йоммо деч вара Токташлан шешкыж деч «йудыгышо», «албаста» шомакым колаш перна.
17079	• Оксам арымеш огыт пу.
17080	Оксам кочкаш ок лий, окса дене мÿшкыр ок тем, эртак кÿлеш юмын пÿрымö.
17081	Оксам пуэн огытыл, тӱҥ пашам ыштен огытыл.
17082	Оксам тыш шагалрак чыкыман, кудалыштмаш кӱчыкрак, но ончаш шукорак уло.
17083	Оксам ышташ шонымаш дене суртоза Федор Иванов Урал велыш лектын кая, тусо Богословск кундемыште ик жап пашам ыштен ила.
17084	Оксан, поян лияш, йон толмо годым поянлыкет дене моктанен колташ – ик паша, а шке поянлыкетым кучен мошташ – вес паша.
17085	Окса поянлык огыл, уш-кид дене ыштыме пого-кугу поянлык.
17086	Окса чон налше.
17087	Окса чӱдылан кӧра тунеммашым кудалтен.
17088	Окса чӱдылыклан кӧра, тунеммашым кодаш логалын. 1949-ше ий гыч 1954-ше ийыште Ленинградыште Островский лӱмеш театр институтысо марий студийыште тунемын.
17089	Ок сите, 17 - 18 курымласе тума нергенат каласкала.
17090	Оксфорд округысо Мэтт Бейкер шерифын йодмашыже почеш Кингым туп могыр гыч тӱкен каеныт, южо свидетель-влакын каласымышт ден водитель виян кудалын огыл, тудо тыгак кочо вӱдым йӱышо огыл.
17091	Октябрь: почеламут // Марий коммуна. 1960. 23 окт.
17092	Октябрь революций деч вара Бутырка дене следственный да пересыльный казамат семын пайдаланеныт. 1921 ийыште тиде казаматыште командарм Ф.К.Миронов шинчен.
17093	Октябрь революций деч вара купечын чыла поген налыныт, суртыштыжо школым почыныт.
17094	Октябрь революций деч вара П. П. Глезденев миссионер вургемым кудаш кудалта.
17095	Октябрь революций деч вара Черемис Пыламарий села Уржум уездыште волостной рӱдерыш савырнен. 1918 ийыште Пеледыш тылзын Йошкар Армийыш колташлан селаште имньым погеныт.
17096	Октябрь революций деч ончыч туныктышо радамыште Сергей Ефимович Ефимов ден Николай Алексеевич Николаев лийыныт.
17097	Октябрь революций жапыште, революций ваштареш кайыше генерал ден офицерым арестоватлыме деч вара, 9 армийысе илышыш 29 корпусын командиржылан сайлалтеш.
17098	Октябрьский революций деч вара, утларакше чех-шамычын Озаҥыш наступатлымышт годым, нуно кулак-шамыч дене пырля Советский власть ваштареш ятыр вере контрреволюционный восстанийым нöлталыныт.
17099	«Октябрьский революций лийме годым мый але йоча улам ыле,- варажым тиде жапым шарнен, возен Ал.
17100	Октябрьский революцийын 25-ше идалыкше лӱмеш приказыштыже И.В.Сталин «Мемнан уремыштат пайрем лиеш» калык мут дене тыге ончыктен ыле.
17101	† Октябрьский ял шотан илем * Октябрьский ( ) — ола сынан посёлко.
17102	Октябрьский ял шотан илемын рӱдерже.
17103	Октябрьыште Опанасаулышто ышташ тÿҥалеш: оньыжо, Николай Семенов- школ вуйлатыше, шешке- тыглай туныктышо.
17104	Окулист А. Н. Николаев Ленин орден дене палемдалтын.
17105	Окулов Николай Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17106	О кунар мыланна тыгай ÿшандарыше шÿлык ок сите, утларакше шÿлык шке пöрдемышкыже ныжыл чоным шупшын пурта да эрыкыш лекташ огеш пу.
17107	Ок шокто муро, Ок кой ош солык, Кандалге вӱдат Шинче шемем.
17108	Ӧкымеш эмлаш толашымым кум арня чытымеке, Юрий тушеч шылын куржын.
17109	Ола возен кодымо важлаште икымше гана 1030 ийыште ушештаралтын.
17110	Ола воктене Бирюзам луктыт.
17111	Олавуй ( ) — олан администрацийын, шуктызо кучемын вуйлатышыже.
17112	Ола гоч Душанбинка эҥер йога.
17113	Ола ден ял кокласе кылым пенгыдемдаш 20-шо ийлаште кугу верым налын.
17114	Ола йыр изи ял, сола-влак шочеденыт.
17115	Ола касвел Онега серыштыже.
17116	Олалаште руш-влак гына иленыт, марий-влакым пуртен огытыл.
17117	Олам чоҥаш тӱҥалме дене ты кундемыш руш -влак толыныт.
17118	Олан калыкчотшо 278 967 еҥ ( 2009 ).
17119	Олан калыкчотшо 3 138 295 еҥ ( 2009 ).
17120	Олан калыкчотшо 3 802 000 еҥ ( 2007 ).
17121	Олан калыкчотшо 6 136 652 еҥ ( 2006 ).
17122	Олан калыкчотшо 6 448 837 еҥ ( 2009 ).
17123	Олан калыкчотшо 7 129 629 еҥ ( 2010 ).
17124	Олан калыкчотшо 7 937 932 еҥ ( 2006 ).
17125	Ола * Нӧрӧ (ола) — ола Кострома велыште.
17126	Олан тошто лӱмжӧ - Маска-ава.
17127	«Ола» повесть самырык калыкын Моско университетыште шинчымашым налмыжым ончыкта.
17128	Ола Утлиберг да Цюрихберг курык-влак коклаште шога.
17129	Олашке пашам кычал куржеш да ик купеч дек приказчиклан пура.
17130	Ола шола Юл серыштыже, Йошкар-Ола деч 101 меҥге тораште верланен.
17131	Олаште да ялыште мотор койышлан тудым шындат.
17132	Олаште илыше-влак шукынрак улыт.
17133	Олаште илыше-влак шукырак улыт.
17134	Олаште илыше шоҥго кочалан олаште илымвержым шуко жап тӧрлатен огытыл, тудо, сырымекыже, капкам ылыжтен.
17135	Олаште купеч дене родым кучен, тудын ӱдыржым марлан налын, сай илышым ыштынеже ыле.
17136	Олаште университет уло.
17137	Олаште чӱчкыдын мланде чытырналтмаш шижалтеш.
17138	Олаште Юрийым ешыже вучен: пелашыже, шым ияш Сережа да ныл ияш Танюша.
17139	Ола Юл ( Шовакшэҥер вӱдаралымвер ) кӱкшö пурла серыштыже верланен, Йошкар-Ола гыч 104 уштыш кечывалвел-касвелнырак.
17140	Олег Арсентьевич тале шымлызе веле огыл, тыгак уста туныктышо да марий шÿлышан, калык верч шогышо айдеме.
17141	Олег Арсентьевичын тунемшыже-влак кокла гыч шукынжо Россий да тӱнямбалсе кӱкшытысŏ таҥасымаште сеҥыше радамыш лектыныт.
17142	Олег деч вара (1923 ий 11 июльышто) шочшо Максим эргыже Микайын кугу куанже лийын.
17143	Олег Дмитриевич – Россий Федерацийын образованийын отличникше.
17144	Олег Логинов Эрик Сапаев лӱмеш опер да балет театрыште ынде ятыр ий пашам ышта, калыкым шке мастарлыкше дене куандара.
17145	Оленев Владимир Дмитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17146	Олимпиадын программышкыж вӱд поло ик эн ончыч пурен, 1900 ийыште.
17147	Олимпиадын программышкыж пура.
17148	Олимпиадын программышкыж пуртымо огыл.
17149	Олимпиадын программыште 1896 ий гыч.
17150	Олимпий модмаш-влакым уэш пӧртылмаш нерген шонымашым Панайотис Суцос почеламутчо темлен, а илышыш тудым мер пашаеҥ Евангелис Заппас шыҥдарен.
17151	Олимпий модмашым угыч нӧлталмаш тудын шонымыж почеш ты экшык-влакым тӧрлашлан эн сай йӧн лийын.
17152	Олимпий модмашым угыч пӧртылмаш Барон Пьер де Кубертен Олимпий шонымаш акрет таҥасымашым чарыме деч вара йӧршынлан йомын огыл.
17153	Олимпий пайрем шуко йӱлам да -влакым налеш (мутлан, Олимпий тистыже да Олимпий тул), тыгак Почмаш да Петырымаш улыт.
17154	Олимпийысе вӱд поло модмашыште ик ужаш 8 минут шуйна.
17155	Олимпийысе шонымашым да тӱвырам угыч нӧлтал колтымо нерген ой Европо мучко моткоч вашке шарлен.
17156	Олма кугызайын эмже: ойлымаш // Ямде лий. 1986. 9 авг.
17157	Олмет ыле тöрыштö, Лÿмет – мланде шöрыштö.
17158	Олмештышмутан южо кучылталтмыште лица супикс почеш мутышто гына каласалтеш, мутлан: мый денем, тый денет.
17159	Олорысо кыдалаш школым 1991 ийыште тунем пытарен да Марий кугыжаныш университетын историй да филологий факультетшын марий йылме да литератур пӧлкашкыже тунемаш пурен.
17160	Олор ял деке ушалтын.
17161	Олык Ипай 1933 ийысе ик почеламутшым " Ал.
17162	Олык Ипай 1933 ий январьыште Олык Ипайым Писатель ушемын поэзий секторжым вуйлатышылан ойырат.
17163	Олык Ипай 1935 - 1937 ийлаште эпос сынан произведенийым возышыжла лирика шÿлышан ятыр почеламутым возен ( " Шыже кечын ", " Тыланет ", " Йолташем ", " Ош висвисым тые кÿрлын ", " Кок муро " ).
17164	Олык Ипай 30 - шо ийла кыдалне моло калык поэзий деке эше утыр шÿмештын.
17165	Олык Ипай ден Епрем Содорон лишыл таҥ ыльыч.
17166	Олык Ипай калыкмутын ойртемжым, ойсавыртыш йöнжым тÿрыснек арален коден.
17167	Олык Ипай коммунист партийын виктарыме пашажым тунамсе политика пашалан пеҥгыдем шудымыж дене умылен огыл.
17168	Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше.
17169	Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше.
17170	Олык Ипай лӱмеш марий комсомол, республикысе кугыжаныш премий-влакын лауреатше.
17171	Олык Ипай лӱмеш премий Комсомоллан пел курым темме жапыште 1968 ийыште ВЛКСМ Марий обком республикысе самырык талант - влакым кумыландышашлан премийым негызлаш да тудлан Олык Ипайын лÿмжым пуаш пунчалын.
17172	Олык Ипай марий поэзийыш ятыр ум конден, почеламутын тӱвырам вияҥдаш чот полшен.
17173	Олык Ипай нерген икмыняр мут: Осмин Йыван: " Ме, Казаков, Ефруш, Федоров, литератур пашам пырля тÿҥална.
17174	Олык Ипай " Пире " йомак - поэмыште тÿҥалме гуманист шонымашыжым " Айдар " йомак - поэмыштыже умбакыже шуя.
17175	Олык Ипай, произведенийын рÿдö шонымашыжым сайынрак рашемдаш манын, туҥ геройжылан Илыш патыр лÿмым пуэн.
17176	Олык Ипай семынак, тудо кумлымшо ийлаште писын кугу кӱкшытыш шуын.
17177	Олык Ипай чылт у темылан келшыше сылнештарыме йöным кучылтын, марий сылнымутын мутержым пойдарен.
17178	Олык Ипай шинчен лектын улмаш гынат, тудлан творческий пашаште нимогай чаракым шынден огытыл.
17179	Олык Ипай шке пашаж дене тушман - влаклан полшен.
17180	Олык Ипайым арален кодышаш верч комсомол организаций мом каласен кертеш?
17181	Олык Ипайым лирик поэзийыш, пастернаковщиныш куснымекыже веле, " марий литературын онарже - влак " Ипайым " призиратленыт ", чын поэтлан шотлаш туҥалыныт.
17182	Олык Ипайым ынде моло калык поэт - влак сайын палаш тÿҥалыныт. 1936 ийыште Йошкар - Олаште Москва ола гыч кок рвезе поэт - Константин Симонов ден Евгений Долматовский творчестве паша толыныт.
17183	Олык Ипайын марий сылнымутыштыжо Н.Тишин семынак индустрий темым виян нолта.
17184	† * Олык Куплоҥго ( ) — пытыше ял.
17185	Олык Марий Википедий — марий йылмын олыкмарий кундемойжо дене возымо Википедийын ужашыже.
17186	Олык марий-влак йозакым погышо еҥ-влакым кыреныт да шкешт Озаҥ могырыш тарваненыт.
17187	Олык марий -влак Озаҥ губернийын Чарла, Озаҥ, Шовакшэҥер уездлаште, Виче губернийын Вӱрзым, Яраҥ уездлаштыже мландым айленыт.
17188	Олык марий-влакын калык сем негызеш возалтын, Торъял кундемын муро ойыртемжым ончыкта.
17189	Олык марий йылме дене «Йоласъял» лийын лектеш.
17190	Олык марий йылме дене «Кугусола» лийын лектеш.
17191	Олык марий йылмым кучылтыт.
17192	Олыкмарий йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе олыкмарий тиштер руш тиштер гыч 33 буква да 4 ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
17193	Олык Марий мут : Марий Эл тый улат : Авай гай кажнылан. : Шке сурт гай тый кÿлат : Чыла мÿндыр марийлан.
17194	Олык марий пылвомыш вате-влак (Олыкмарий-влакын кавасе ватышт; ) — Российысе кинофильм.
17195	Олыкмарий-Эрвелмарий тиштер Курыкмарий тиштер Тыгак ончо * Тисте (тамга) Примечания Литератур * Иванов И. Г., Вехи марийской письменности, Йошкар-Ола, 2007.
17196	Олыкшат кугу, саважат нушко, солалтен колташ калакшат уке.
17197	Олык — шке семын шочшо да ӱдымӧ шукияш шудо дене айлалтше мланде кумдык.
17198	Олыкыш волет — шинчат куана, чодыраш пурет — кумылет тарвана,— каласкала Ю.М. Артамонов.
17199	Ольнев Илья Архипович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17200	Ольош изиж годсекак шке йолгорныж дене топкен.
17201	Ольош – кажне ошкылжым шонкален, вискален тунемше айдеме, сандене илышыже тыге окмакын кÿрылтме изишак öрыктара.
17202	Ольош, кугурак эргышт, йöршын вес семын кушкын, школышто тунеммыж годсеак чояланаш йöратен.
17203	Ольошын ачаже Павыл деч, мöҥгешла, ик шомакымат от кол, а кресачаже Вачи – пешак мыскараче, тудын тÿрлö томашаже, манеш-манешыже пытыдыме.
17204	Ольошын олаште ватыже, ешыже улмо нерген ме öрдыжъеҥ-влак деч веле пален налына, адакшым южгунамже тидын нерген лудшылан автор-повествователь шкеже шижтара.
17205	Олянан ачаже ончыл шонымашан еҥ лийын, 1905-1907 ийласе руш революций годым шемер калыкын пиалже верч кредалшыжла колен.
17206	«Оляна» повестьын тӱҥжылан, писательын шке ойлымыж почеш, Марий Пижай ялыште лийше событий-влакым кучылтмо.
17207	Омарта воктеч эртен кайыме годымат «Мӱкш-влак, олыкышко кайыза.
17208	' ''Ом мондо мые нуным ик ганат.'
17209	Омо дене пÿ лекме, у пöртым чоҥымо, сÿаным ыштыме сай омылан шотлалтын огыл.
17210	Омо кусарымаш Омо тогедыш книга. 1883 ий.
17211	Омо нерген симфоний, классик сем, опер -влак возалтыныт, Шекспир "Кожла кокласе омо" (руш.
17212	«Ом ӧпкӧле» да «Шӱдыр корно» почеламут ойпо-влакын авторжо.
17213	Омо пычкмыш але йӱдыштӧ эртышаш.
17214	Омо тогедыш книга марий йылме денат возалтын.
17215	Омо физиологий Нормо почеш айдеме кажне кечын, кажне 24 шагат гыч малышаш.
17216	Омса воктенсе кӱртньӧ кровать канде покрывал дене леведалтын, лум гай ош кок кӱпчыкшӱргӧ мотор марий тӱр дене сӧрастаралтын.
17217	Омсам тык¬-тык-тык пералтышат, шешкышт тунамак почын пуртыш, манеш (Н.
17218	Омск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
17219	Омск — калыкчот шотышто Российыште кандашымше ола, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
17220	Ом титакле нигӧмат; Куэр: почеламут-влак // Шернур вел. 2004. 24 дек.
17221	Омыдымо йÿд: ойлымаш // Марий Эл. 2008. 10,11 янв.
17222	Омыдымо: почеламут // Ончыко. 1999.
17223	Омым кусарашлан омо тогедыш-влак возалтыныт.
17224	Омыштышт нунын шонымашышт илыш вийым налыт: пеледыш, кайык-влак мурат, сцене гыч мурышо мотор ÿдыр ял гыч толшо рвезым йöратен шында, чылаштымат муро иктыш чумыра.
17225	Онаеҥ-влак, толшо-влак дене вашлийын, тӱрыс чын вашмутым пуаш тыршат да ончышо-колыштшо еҥ деке тыгаяк увер миен шужо манын эскерат.
17226	Онаеҥ, Карт кугыза ( ) — Чимарий кумалтышыште йӱлам шуктышо еҥ.
17227	Онаеҥ марий юмынйӱлам палышаш, писын да раш ойлен моштышаш, илышыже шотан лийшаш.
17228	Онар калыкын эргыже Айдеме да писатель семын мом да кузе ышташ кӱлмым Орай сайын умылен, шке пашажым тидлан келшышын чоҥен, виктарен.
17229	Онар калыкын эргыже: Писатель Дим.
17230	Онар нерген марий сылнымут произведений-влак: * "Онар", роман.
17231	Онартыш мут шуко гынат, финн ден венгр грамматика-влакын авторышт нуным посна ойлымаш ужашыш огыт ойыро.
17232	Онартыш мутым финн-угор языкознанийыште шымлыме историйым кучыкын ончен лекма гыч раш лиеш: тыштат келге вашмутым вучышо йодыш але ятыр.
17233	Онартыш мутын иктешлыше вийжым ученый ончычсо деч путы¬рак онайын почын пуа, нине шомак тушкам кузе чын шымлы¬шаш корным раш ончыкта.
17234	Онартыш мутын йылмым сорастарыме вий-куатше чылт кугу Юлын гай.
17235	Оҥай деч оҥай рольым устан чоҥен, ончаш толшо калыкын кумылжым савырен моштен.
17236	Оҥайже эше теве тышеч лектеш: парикмахер шотеш Моско парикмахерскийыште ожно шверцарлан шогышо Кавырлям шогалтыме.
17237	Оҥай содержаниян изирак ойлымаш.
17238	Оҥай сюжет почеш каен, автор герой-влакын характерыштым келгынрак почшаш ыле но персонаж-влак икте-весышт деч кугунак огыт ойыртемалт.
17239	Оҥай тугай кугыза… Нунын шочмо-кушмо Макарсолаш кечывал эртымек иже логальым.
17240	Оҥай: тыгай пунчалым тиддеч ончыч Совет кучем верч чот шогышо кок еҥ - Озаҥ марий комиссар В.А.Мухин да Ӱпӧ марий комиссар А.К.Калистратов - темленыт.
17241	Оҥай факт-влак Маркын ик пьесыже гына лийын.
17242	Оҥартышмут-влакын чоналтме да йылмыште кучылталтме ойыртемыштым шотын налын, нуным мемнан шонымаште, тугай кум кугу тушкашке ойыраш лиеш; простой, сложный да составной.
17243	Оҥартышмут чучкыдынак айдемын паша тургыжмым ончыктышо йон семын вашлиялтеш да турло-турло сомыл йукым чонанше суретыш савыра.
17244	Оҥартышмутын действийым copacтapымe куатше лач тыгай почеламутлаште веле тичмашын почылтеш манаш ок лий.
17245	Оҥартышмутын значенийже моткоч кугу.
17246	Оҥартышмутын синонимийже Ик явленийымак тӱрлӧ сынан сӱрет гай ончыктымыжлан кӧра оҥартыш мут синоним ешлан поснак поян.
17247	Оҥартышмутын чоналтмыже Тиде йодышым марий наукышто эн ончыч Ф. И. Гордеев шымлен.
17248	Оҥго да тудын рӱдыжӧ Оҥго — пуымо точко деч иктӧр тораште улшо тӧрлыкысӧ чыла точко гыч шогышо геометрий фигур.
17249	Оҥго дене кудалыштмаш ончышо-влак коклаште эн пагалыме улеш, вет эре ала могай машинам ужаш лиеш.
17250	Оҥгыран гармонь йÿк почеш нуно Чавайотыш погынат.
17251	"Оҥгыран оргамак" Гадиатов марий йÿлам, кугезе койышым, фольклорым рвезынек сайынак пален, ты шотышто чонжым, уш-акылжым пойдараш студент жапыште уста фольклорист Виталий Акцорин дене пыдля тÿрлӧ вере ойпого чинчым шымлен-чумырен коштмыжо ятыр полшен.
17252	Оҥ ден оҥ, штык ден штык ваштареш лийыч.
17253	«Онго» романын икымше ужашыжат тыштак ош туням ужеш.
17254	«Онго» романыште марий калыкын вес калык-влак дене кыл кучымаште шуаралтмыжым, ушакылже помыжалтмым ончыктымо.
17255	Ондакак корным ямдылат, тушто 12 препятствий да 6 савырнымаш марте лийын кертеш.
17256	Ондак Ануш пешӱдыр икшывым ыштынеже улмаш, ынде кызыт шочшо ӱдырлан тудын нимогай куанымашыжат уке.
17257	Ондак гимнастке-влак шке моштымашыштым фортепиано сем почеш ончыктеныт, кызыт оркестр йӱкым фонограмме дене колтат.
17258	Ондак Гурий ялысе школышто тунемын, тудым 1896 ийыште тунем пытарен.
17259	Ондак колызын пашаже ешым пукшашлан кӱлеш лийын гын, кызыт (утларакышым пӧръеҥ -влак) кол кучымашыш каныш семын каят.
17260	Ондак «Кыралшы» газетын корреспондентше лийын.
17261	Ондак машинист сценылан тӱналмеке, пел ий гыч актер-кукловод лийын.
17262	Ондак М.Калашников ден С.Ибатов возеныт, маныт.
17263	Ондак моло семынак тӱшкан мурымаште лиеш.
17264	Ондак пелота мечым тыге ыштеныт: изи кӱйым шорык межыш пӱтыралыныт.
17265	Ондак Плутон планете тӱшкашке пурен, но кызыт астроном-влак тудым Койпер поясыште эн кугу карлик планетылан шотлат.
17266	Ондак Пыжайыште иленна, вара Метрий Шернурышто пӧлемым муо да мыйым тушко наҥгайыш.
17267	Ондакрак тиде чадырам «Усып кожла» маныныт, молан манаш гын, тунам тудым Юсупов тукымлӱман кугыжан офицерже кучен шоген.
17268	Ондакрак чылт марий-влакын гына илыме Памар илемыштышт Косма ден Дамиан лӱмеш Сиза эҥер воктене черкым чоҥеныт.
17269	Ондак революций мутым астрологий ден алхимийыште гына кучылтыныт.
17270	Ондак техник-интендант, вара старший лейтенант лийын.
17271	Ондак тиде ял Топкавлак солаште эн кугу лийын, арам огыл тудым Кугу Чашкаял манын лӱмденыт.
17272	Ондак тудо марий йылме гыч чыла йот мут-влакым кораҥдаш шонен пыштен, пуйто тыге йылме «яндар» лиеш.
17273	Ондак тудым ныл цилиндр 8 клапан карбюратор бензин двигатель дене луктыныт.
17274	Ондак Унчо школышто ыштен, вара Помар двухклассный школышто.
17275	Ондакше Кече лекме жапым «эр» манын лӱмденыт, тыглай гын, ты мут дене айдемын помыжалтме але Кечын лекме жапше гыч тӱҥалын кечывал марте жапым палемдат.
17276	Ондакше Линней тӱрлык-влакым тӱшкаш погымыж годым тудын кап-кыл ойыртемжым шотыш налын.
17277	Ондакше Марий писатель ушем гыч мылам тыгай серыш толын ыле: «Мо, Элексей, тыйын ялыштет икушан-шотан айдемат уке мо?
17278	Ондакше, тÿҥ энертышым муде, йомын коштына ыле.
17279	Ондакше Токмырзан, Менчламарий, Ломберн псевдонимла дене возен, изиш варак Ломбеский лÿмжö лектын.
17280	Ондак шоненыт: Татаро-Башкирский Республикышке татар ден башкир-влак гына пурат.
17281	Ондак шочмо ялыштыже тӱҥалтыш, вара Калтаса кыдалаш школышто тунемын.
17282	Ондакшым Медведево школышто тунемеш, вара Йошкар-Ола педучилищым пытара.
17283	Ондакшым тудо шагал шарлыше лийын, XVI курымын покшелныже тудын чапше дворян коклаште кӱзен, но эн чотшо кавалерийыште чот шарлен толын.
17284	Ондакысе повестьлаштыжат писатель паша поэзийым чаҥган почеш, кеч илышын тиде могыржым тудо южгунам ончыкташ тыршен да лудшо-влакым кандерен.
17285	Ондак Юрий Михайлович Смирновмыт дек шкетын миеден.
17286	Ӧндалалтмаш пӧлекым яра кеч кӧланат пӧлеклаш лиеш.
17287	Ондалаш поян Изибай капиталистический обществын моральже деч тунемеш.
17288	Ондри Йыван, мутлан, колхозлан эн шыгыр годым коктеланыше пошкудыжлан тÿргоч сырыде, «Эх, ораде!»
17289	Ондри Япык эре юмын лӱм дене кутыра, шкенжым юмын еҥжылан шотлыктынеже.
17290	«Онодӱр» — Оно эҥер тӱрыштӧ верланыше ял.
17291	Онодур ялыште пекарньым вуйлатен, бригадирланат, бухгалтерланат ыштен.
17292	Оно-Морко, Моркинер Шернур кундемысе ял-влакын лӱмышт ойла: тышке Морко кундемысе марий-влакат илаш толыныт.
17293	«Ономучаш» — Оно эҥерын мучашыштыже верланыше ял.
17294	Онтон нимогай пайремым пален огыл, эре пашам ыштен: веет ешым пукшаш кÿлын.
17295	Онтонын ожнысо илышыжым кызытсе дене танастарашат огеш лий.
17296	Онучин Григорий Никифорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17297	Онучин Николай Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17298	Ончалаш гын, марий малтыме муро пеш шагал.
17299	Ончалаш ыле шке шинча дене чот йӧратыме олам да уэш каяш тушманым кыраш..
17300	Ончалза теве: Шӱргыял,Чодрасола, Пӱнчыдӱр, Тумерсола да молат.
17301	Ончаш-толшо-влакым шке мотор куштымашышт дене куандарыман.
17302	Ончаш чарненыт, УЕФА-лан окса толмо иземын.
17303	Ончем, погонан – влакет кумытын пурен шогальыч.
17304	Ончерже-влак Марий кундемыште да Моско олаштат эртеныт.
17305	Ончерже-влак Российысе тӱрлӧ олалаште да йот эллаштат эртеныт.
17306	Ончо: И.С. Ключников-Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледж * 1941 ий — Воронеж оласе Коминтерн лӱмеш заводышто икымше «Катюша» сарзе машина-влакым ыштен лукмо.
17307	Ончыде посна неле шонымаш, икымше Михайловский шыже поэтлан плодотворный лийын, тудо шуко лудын, шонен, пашам ыштен.
17308	Ончыза, шекланыза, тиде паша кугу вет: Вара тунем шуктена гын, пиал муде она код.
17309	Ончыклажым Григоровичын ой-каҥашышке Алексей Суворин, Виктор Билибин да Алексей Плещеев ушненыт.
17310	Ончык лектеш шке кугыжанышше ден «Мадонна Альба» (1510), «Мадонна Фолиньо» (1512), «Мадонна с рыбой» (1512—1514), «Мадонна в кресле» (иктаж 1513—1514).
17311	Ончык лекшылан пöлекым мойн пуымаш уке.
17312	Ончыклык писатель школ-коммунышто ик ий утларак ила.
17313	Ончыклык туныктышын да поэтын школышто тунеммыж годымак черкын туныктымыж дене келшыдымаш-влак лектедаш тÿналыныт – тидыже вара тудым Элнет гыч колташат, моло верлаштат шуко тÿн амал лийыныт.
17314	Ончыклык фильмлажын сюжетыштыже Элвис Пресли 10-12 муро наре мурышаш улмаш, сандене роль шотыштат тӱрлӧ герой-влакым модаш логалын.
17315	"Ончыко" журналнам лудшо-влак лӱм дене пагалыме поэтна Борис Григорьевич Даниловым ме 50 ий темме юбилей дене шокшын, кид кучен, саламлена: Эл куанлан муро, воштыл, Нелым – пайле ик висаш, Штык-перот ден ончык ошкыл, Фронтовик, поэт, йолташ!
17316	«Ончыко» журналын редакцийышкыже пурышо почеламут-влак обзор // Ончыко. 1965. 6 №.
17317	"Ончыко" журналын тӱҥ редакторжо.
17318	«Ончыко» журналышкат возен. 1993 ийыште Маргарита Ушакова дене пырля «Авамын куэже» ойлымаш сборникым луктыныт.
17319	«Ончыко» журналыште, Марий книга савыктышыште тыршен.
17320	Ончыко — марий журнал.
17321	Ончыктымо сÿретын проблемыжын чыла сложностьшым автор тичмашын ончыктен огыл.
17322	Ончыктымо ситыдымаш-влак кугу огытыл, нуным автор вес книгаштыже палемден кертеш, а мо ÿчашымашан гын, кумдарак материал дене доказатла, шонена.
17323	Ончыкшат тыгак лийман гын, ме Ош кече йымач лектын возына, тыйын сандалыкыштет ик поро шӱдырым, эн сылне, эн чевер Мландынам шем йӱд курымешлан петыра.
17324	Ончыкыжымат возен шого.
17325	Ончыкыжым тудо Преслин илышыштыже эн кугу верым налын шогаш тӱҥалеш.
17326	“Ончыкылан” ончылияк сöрымö “Тылзе ÿдыр” повестем кунам-гынат мучашке шуэш, шонем.
17327	Ончыкылык авалан мом ышташ ок йöрö: 1.Сöснам чумалаш ок лий – азан тупышто сöснашу лиеш.
17328	Ончыкылык писатель комсомолец-влак денат пашам шуко ыштен.
17329	Ончыкылык писатель шинчымашан тошкалтыш семын уш-акылжым эре вияҥден, шарен толын.
17330	Ончыкылык писательын илышыштыже у йыжыҥ палемдалтеш.
17331	Ончыкылык писательын йоча пагытше пиалан лийын манына гынат, йоҥылыш ом ойло, очыни.
17332	Ончыкылык профессийжым ойырен налмек, Йошкар Оласе художественный училищыште уш - акылжым пойдарен.
17333	Ончыл верыште сӱан тарватеше.
17334	Ончылгоч модмаш деч посна тӱҥ турнирыш эн виян команде-влакым вигак пуртат.
17335	Ончылмутын авторышт такмакын жанрышт шотыштат ойым луктыныт, тӱҥ шотышто тема шот дене веле шеледеныт, чын жанр ойыртем але ончыкталтын огыл.
17336	Ончылмутышто, 3-ан лаштыкыште возымо: I Пӱтынь Российысе марий-влакын погын.
17337	Ончылно шогышо кок мутшо шнуй Иоанн Златоустын лӱмжӧ, илышыште Моцартым лӱмдымӧ годым тиде мут-влакым кучылтын огытыл.
17338	Ончылношогышо ӱдыр пурам йӱктен коштеш.
17339	Ончылно эше тӱжем меҥге.
17340	Ончыл пашаеҥ Долгова Нина яндар шÿм-чонан совет айдеме семын сÿретлалтеш, тудо тÿшка пашалан уло вийжым, моштымыжым пуа.
17341	† * Ончылсола (Поснасола, Аҥсола) ( ) — пытыше ял.
17342	Ончыл урвалтышыштыже ик лашка гай тур.
17343	Ончылыкын наступленийлан шифровальщик, офицер, мемнан землякна марий писатель Владимир Павлович Семеноват чот ямдылалтын.
17344	Ончычак чевер муным, вара моло чесым кочкыт, пÿрам йÿыт.
17345	Ончыч Анатолий Александрович Россий Федерацийысе сӱретсымыктыш фондын Марий пӧлкаштыже шуаралтын.
17346	Ончыч «Волжская правда» газет редакцийыште, вара школлаште тыршен. 5 книган авторжо.
17347	Ончыч «Волжская правда» газетыште, вара «Марий коммунышто» тыршен.
17348	Ончыч Звенигово, вара Параньга кундемласе ял озанлык кучемыште зоотехниклан тыршен. 33 ий Михаил Михайлович Медведево кундемысе «Азановский» ушемым вуйлатен.
17349	Ончыч инспекцийыштат тыршен.
17350	Ончыч инструкторлан, вара секретарьлан шогалтат, а 1920 ий Сорлатылзе гыч Яков Павлович Яраҥ уотнацын вуйлатышыже лиеш.
17351	Ончыч ИОК ты модмаш-влакым Олимпийысылан шотлен гын (кеч нуно кажне кок ий гыч эртаралтыныт, а ныл ий гыч огыл), кызыт нуно Олимпий модмашлан огыт шотлалт.
17352	Ончыч Иркутск олаште военный училищыште тунемеш, тыште младший офицер лиеш, вара запасной полкышто шога, румын фронтышто кредалеш.
17353	Ончыч Йошкар-Оласе «Дружба» командыште модын, а вара Совет Ушемын сборныйышкат ушнаш ӱжыныт.
17354	Ончыч Йошкар-Оласе тӱрлӧ чоҥышо ушемлаште, вара 15 №-ан СМУ–што пашам ыштен.
17355	Ончыч калык семлан у шӱлышым пуен, вара изи пьесе дене муро-влакым возгален.
17356	Ончыч Килемарысе, вара Йошкар-Оласе суд-влакын судьяже лийын. 1991-ше ий гыч тудо республикысе юстиций министерствын тӱҥ специалистше.
17357	Ончыч Китня (кызыт Марий Тӱрек кундемыште ), вара Ядыкплак (кызыт У Торъял кундемыште ) черемис училищылаште туныктен.
17358	Ончыч кок тӱшка гына лийын, кок ий гыч ныл тӱшкашке команде-влакым пуртылыныт.
17359	Ончыч комсомол, вара партий пашаште шуаралтын. 1994-1996-шо ийлаште кугыжаныш погынын вуйлатышыже лийын.
17360	Ончыч Кугу-Поратысе кандашияш школын вуйлатышылан пашам ыштен, вара Куженер райисполкомышто, республикысе комитетыште тыршен. 7 ий тиде чолга ӱдырамаш Чапкӱ-влакым аралыме ушемын вуйлатышыже, ятыр мероприятийын организаторжо да авторжо лийын.
17361	Ончыч кугыжаныш комитетыште пашам ыштен, вара Марий политехник институтышко вончен да ректор сомылым шукташ тӱналын. 32 ий вуйлатыме жапыште тиде тӧнеж кӱшыл шинчымашым пуышо 100 эн сай тӧнеж радамыш пурен.
17362	Ончыч Кузнецово тӱвыра пӧртын вуйлатышыжлан тыршен, вара, актёрлан тунем лектын, Шкетан театрышке пашам ышташ толын. 35 ий жапыште 100 утла рольым устан чоҥен, шке мастрлыкше дене калыкым куандарен шоген.
17363	Ончыч марий-влак руш да суас ӱчашымаш деч Юл сер деч Вӱтла эҥерын кӱшыл ужашышкыже куржыныт.
17364	Ончыч «Марий Коммуна», вара «Кече» йоча журнал редакцийлаште тыршен. 10 ий утла тудо ты журналын тӱҥ редакторжо лийын.
17365	Ончыч марий филологий кафедрын вуйлатышыжлан тыршен, вара историй да филологий факультетын деканже лийын.
17366	Ончыч «Марспецмеханизация» ушемыште инженерлан тыршен, вара паша корныжо Йошкар-Ола администрацийышке конден. 1991-2000 ийлаште Вениамин Васильевич Йошкар-Олан мэрже лийын.
17367	Ончыч Машина чоҥымо заводышто инженерлан пашам ыштен, вара Политехник институтышко куснен.
17368	Ончыч «Молодой коммунист» да «Марий коммуна» газет редакцийлаште, вара 26 ий КГБ-ыште тыршен. 5 ий лӱдыкшыдымылык федерал службын кучемысе ветеран-влак ушемын вуйлатышыже сомылым шуктен шоген.
17369	Ончыч Морко, вара Параньга педучилищыште тунемын.
17370	Ончыч Морко тӱвыра полат вуйлатышын алмаштышыже лийын, 2 ий наре директор сомылым шкежат шуктен.
17371	Ончыч нигӧнат кӱлешлык кумылжо лектын огыл.
17372	Ончыч паша корныжо Марий кугыжаныш филармонийыште шуйнен.
17373	Ончыч пионер ушемым вуйлатен, а 1992 ий гыч «Эр вий» ушемын вуйлатышыжлан шогалын.
17374	Ончыч портал Санкт Петербургысо СМИ нерген данный базе семын палемдалтын.
17375	Ончыч поян-влакым ужмышудымын ончаш тунемеш.
17376	Ончыч прозым возен.
17377	Ончыч, пӱя олмеш ялыште вакш шоген.
17378	Ончыч пырт ӱҥышынрак поэзий тӱҥале, драме ушныш, проза тошто – ала саде у озымна атылана?
17379	Ончыч "Рвезе коммунист" газетыште отделым вуйлата, редакторын алмаштышыже лиеш.
17380	Ончыч республикынан тӱрлӧ районлаштыже школ туныктышылан пашам ыштен, а вара Александров лӱмеш ансамбльын солистше лийын.
17381	Ончыч Россий Федерацийысе тӱссымыктыш фондын марий пӧлкаштыже шуаралтын.
17382	Ончычсо мутер-влак дене таҥастарымаште тудо ятырлан кугу лийын, марий мут поянлыкым тичмашынрак ончыктен.
17383	Ончычсо паша корныжо Бутяков лӱмеш судным ачалыме завод дене кылдалтын. 1982-шо ийыште исполком вуйлатышылан сайлалтын. 5 ий Курыкмарий кундемысе администраций вуйлатыше сомылым шуктен, кугыжаныш погынын депутатше лийын.
17384	Ончычсо паша корныжо «Маригражданстрой» ушем дене кылдалтын.
17385	Ончычсо паша корныжо Марий политехник институт дене кылдалтын, а вара Марий кугыжаныш университетышке вончен: 3 ий ректоржат лийын.
17386	Ончычсо паша корныжо Марий самырык театр дене кылдалтын.
17387	Ончычсо паша корныжо Медведево кундемысе комитет дене кылдалтын, вара Параньгасе комитетыштат тыршен. 1984-ше ий гыч Морко райисполкомын вуйлатышыже, икымше секретарьже лийын. 2 ий Марий Элысе калык дене пашам ыштымаште министрын алмаштышыжлан тыршен.
17388	Ончычсо паша корныжо министр-влак ушемыште шуйнен, а вара юстиций министерствышке куснен: тыште тудо министр сомылымат шуктен. 1997-ше ийыште «Мариэнерго» ушем вуйлатышын правовой йодыш-влак шотышто алмаштышыже лийын.
17389	Ончычсо паша корныжо «Одо чодыра», «Сельхозтехник» ушем-влак да «Знамя» колхоз дене кылдалтын. 4 ий Шернур кундемысе администрацийын вуйлатышыже лийын.
17390	Ончычсо паша корныжо телевидений дене кылдалтын.
17391	Ончычсо паша корныжо тӱрлӧ ушемла дене кылдалтын. 1995-1998-ше ийлаште Марий Эл виктер вуйлатышын службыштыжо пашам ыштен.
17392	Ончычсо паша корныжо шочмо кундемласе школла дене кылдалтын. 1989-ше ийыште тудо кундемысе туныктыш пӧлкан вуйлатышыже лийын, а 1992-шо ийыште туныктыш министр сомылымат шуктен.
17393	Ончычсо паша корныжо шочмо кундемысе «Родина» колхоз дене кылдалтын: тыште тудо вуйлатышыланат тыршен. 7 ий Морко кундемысе администраций вуйлатыше лийын. 2001-ше ий гыч - Марий Эл ял озанлык министрын алмыштышыже.
17394	Ончыч тиде эн кӱшыл ранг ыле.
17395	Ончыч толшо команде сеҥымашыш лектеш.
17396	Ончыч тудым автор «Аня» манын лӱмден.
17397	Ончыч тӱрлӧ газет редакцийыште литсотрудниклан пашам ыштен, а 1971-ше ий гыч комсомол пашаш куснен. 27 ий ончыч телевидений да радиовещаний комитетын вуйлатышыжлан шогалын, вара «Марий Эл» телерадиокомпанийын вуйлатышыжлан тыршен.
17398	Ончыч У Торъялысе школышто тӱҥалтыш класслам туныктен, вара 30 ий утла Тошто Торъялысе школышто пашам ыштен. 11 йочам ончен-куштен – «Мать-Героиня» орден дене палемдалтын.
17399	Ончычшо врач лияш шонен.
17400	Ончыч шочмо Башкирийыште, вара Мари-Турек районысо школлаште туныктышылан тыршен.
17401	Ончычшо Эсеней паша деч вара эре книгам лудын, садлан дыр ушыжо каяш тӱҥалын.
17402	Ончычшым тиде акдыме заметке-влак мастарын йӧратыме тунемшыж дене Франческо Мельци дене лийыныт, но тудын колымекыже чыла рукопись-влак ала-кушко йомыныт.
17403	Ончычын ялым У Калтак маныныт, а варажым У ял манаш тӱҥалыныт.
17404	Ончыч ялысе школлаште туныктышылан, вара марий газет-влакын редакторжылан тыршен.
17405	Ончыч «Ямде лий» газетын пашаеҥже лийын гын, кызыт «Ончыко» журнал редакцийыште тырша.
17406	Онычсо паша корныжо Марий совхоз техникум дене кылдалтын: агрономлан, вуйлатышын алмаштышыжланат тыршен.
17407	Онюшкин Николай Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17408	О-о-о изием чукаем О-о-о изием чукаем Чодыра мераҥ ачат лийже Кашта помыж ават лийже Шопке лышташ мелнат лийже Писте лышташ когыльет лийже О-о-о изием чукаем Каен колтем, чеверын.
17409	«О-о, теве тудо!
17410	О, пале, эше 25 ийымат темыдыме самырык марий поэтлан кужу да неле фронтовой корным эрташ пернен.
17411	Опалик выселке дене пырля ик пырляштарыме Опалик ялыш савырненыт.
17412	† * Опалик выселке ) — пытыше илем.
17413	Опалик ял деке ушалтын.
17414	Опарин Василий Георгиевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17415	Опарин Михаил Георгиевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17416	Опарин Павел Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17417	Опер 1963 ийыште шындалтын, но палыман, икымше постановкышко оксам нигӧ ойырен огыл, чылан шке кумылышт почеш тыршеныт. 5 Вӱдшор - икымше марий оперын шочмо кечыжлан шотлалтеш.
17418	Опера Грацио Браччьолин либреттолан возен, кудыжо итальян поэт Лудовико Ариостон «Неизвестный Роланд» поэмын эрыкан переработкыжо лийын.
17419	Опера дек сеҥымаш 1814 ийыште веле толын, кунам тудым Веныште, вара Прагыште, Берлиныште шындалтын.
17420	Опера кугу кÿкшытыш лектын, молан манаш гын венециан импресарион внимниййышке логалын.
17421	Операций 1005 тыгак 30-шо ийлаште нацист-влакын еврей-влакым тӱшкан пуштмо верлаште эртен.
17422	Операций 1005 ( ), тыгак "эксгумаций операций" — Кокымшо тӱнямбал сар годым нацист Германийын Рейнхард операций годым миллион наре еҥым пуштмо кышам петырашлан эртен.
17423	Операций годым коваштым, але кӱлеш верым пӱчкыт, кӱлеш орган дене эмлыме пашам шуктат, вара пӱчмӧ верым ургат.
17424	Операций официал Собибор концлагерьыште тӱҥалын.
17425	Операций почеш СД команде да порядкым эскерыше полиций эскерен.
17426	Опер да балет театрын вӱдышӧ солистшылан шотлалтеш.
17427	Опер ( ) — театрыште ончыкташлан возымо музыкально-драматический произведений; театрысе тыгай представлений.
17428	Оперысе тӱҥ роль-влакым йот ола гыч ӱжын кондымо руш мурызо-влак муреныт.
17429	Оперыште мураш келша гынат, марий композитор-влакын мурыштым ончыл верышке шында.
17430	Ӧпкела гынат, ок ойгыро, келшымаш лийын кертмылан ÿшаным ок йодаре.
17431	Опкын пире, тÿрлö семынат лÿдыктен, ондак чал кугызан чыла шорыкшым, выражым - йошкар пийжым кочкеш, пытартышлан куважымат нумал наҥгая.
17432	Опойжо вес ӱдырамаш деке, Овий деке, коштеш.
17433	«Опой кува», «Сöсна поминка», «Команмелна» сатир сынан, але автор манмыла, мыскылчык тÿсан улыт.
17434	Опой пеш сыра, Тайрам пеле колымешкыже кырен кода.
17435	О поро Кугу Юмо!
17436	Оппонент-влак ойлат, тиде вӱдкумдыкыш шкешотан вӱдушык да залив-влак пурат.
17437	Опытым погымо дене семлызе-влак тӱрлӧ жанрыште ик семын сайын пашам ыштен кертыт.
17438	Орава але южгунам Тыртыш — йыргешке гай ӱмбач койышо ыштендыш, пӧрдеш.
17439	Орава изобретений кӧра айдеме вес вереш каяш ( ) кертын да йыр улшо пӱртӱсым виктараш лие.
17440	Орадым шорвондо туныкта Ик еҥ эргыжым олашке тунемаш колтен.
17441	Орай 1909–1913 ийлаште Удельно-Пижайский начальный земский училищыште тунемын.
17442	Орай 1939 ийыште.
17443	Орай 1944–1949 ийлаште возен.
17444	Орай) 2. Молан теве нине ушкал-влак таза, тичмаш улыт, а нуно ушкалышт — явык?
17445	Орай) 3. Эр марте йошкаргылан полыш толын шуын.
17446	Орай) 4. Эше ынеж каласе вет, воштыл-воштыл толдалеш.
17447	Орай бюрократ-влакын чын илышым ужын моштыдымыштым, Совет властьлан кӧ таҥ, кӧ тушман улмым пален моштыдымыштым ончыкта.
17448	Орай дене чеверласаш кок тӱжем утла еҥ погынен. 1954 ий сорла тылзын 6 кечынже шӱгарже ӱмбалне памятникым почмо.
17449	Орай ешаҥын: Токтамыж ял гыч Мария Савельевам марлан налын.
17450	Орай) Игылтме сыным -ышт ден -алышт суффикс-влак ыштат, мутлан: 1. А мый, шонет, таклан тыге кутырыштам.
17451	Орай йорло кресаньык ешеш шочын.
17452	Орай Йошкар Армий радамыш кая.
17453	Орай) Йыжыҥан радам чотмутышто пытартыш мутшо вочмык дене вашталтеш, мутлан: шӱдӧ коло кумшылан.
17454	Орай «Карш корно» повестьым возаш тӱҥалын да «Чодыраште» ужашыжым «Рвезе коммунар» газетеш, 1931 ий 14 кылмын лекше номерешыже савыктен.
17455	Орай) * кок икгай палымут деч почеш мут дене кучылталтеш, мутлан: Кумда деч кумда пасу теле кечым южатышат, ош мыжерже дене леведалтын малаш возо.
17456	Орай Косолапово районысо газет редакцийыште ответственный секретарьлан ышташ тӱҥалеш.
17457	Орай – кумдан палыме писатель.
17458	Орай, латныл ияш рвезе, Кузнецовский волостной правленийышке переписчиклан пура.
17459	Орай литературыш 1929 ийыште толын да коло ий жапыште «Тӱтыра вошт» романным, «Йотештше», «Карш корно», «Оляна», «Чолга шӱдыр» повесть-влакым, ятыр ойлымашым, очеркым, фельетонным, мыскарам возен.
17460	Орай лӱм дене чапланен.
17461	Орай лӱмеш) Пыжай марийын Сылнымут лай олыкшо Ыш лий марий лудшылан Кумыл волтышо.
17462	Орай, Макс Майн, Никандр Лекайн да молат лийыныт.
17463	Орай мыскара ойлымашлаштыже положительный герой-влакым ончыктен огыл, туге гынат положительный вий кажне ойлымаште уло.
17464	Орай нерген шарнымаш Ираида Дмитриевна (Дим.
17465	Орай, Осып Ваня, 105).
17466	Орай: писатель, журналист, айдеме: статья, ой-шомак, серыш, шарнымаш.
17467	Орай прозо деке утларак шӱмаҥын да варажым ятыр ойлымаш ден повестьым возен.
17468	Орай рвезе тӱҥалтыш школым сайын пытарен гынат, умбакыже тунемаш каен кертын огыл. 1914 ийыште империализм сар тӱҥалын.
17469	Орай «Тӱтыра вошт» романжым возен пытарен огыл.
17470	Орай «Тӱтыра вошт» романын действийже эртыме рӱдӧ верым – Озамбай ялым – сӱретлен.
17471	Орай тыге возен: «Эрлашыжым авай мыйым вӱдыш да школыш наҥгайыш.
17472	Орай «Чолга шудыр» повестьым возен.
17473	Орай Шернурысо земотделыште пашам ыштен.
17474	Орайым партий радамыш пуртеныт.
17475	Орайын «Ача-ава кумыл» ойлымашыже марий ӱдырамашын еш илышыжым ончыкта.
17476	Орайын икымше заметке ден статьяже-влак «Йошкар кече» газетеш лектыныт.
17477	Орайын «Йотештше» повестьшым посна книга дене луктын.
17478	Орайын «Кӧ каен, тудо кышам коден» мыскаражым печатлен.
17479	Орайын «Ойлымаш-влак» книгаже Москваште «Художественная литература» издательствыште (ГИХЛ) лектын.
17480	Орайын повестьше эше 30-шо ийлаштак савыкталтын ыле, тудо «Йотештше» маналтеш.
17481	Орайын произведенийыштыже тунамсе нравственный йодыш-влак пешак куштылгын ончыкталтын.
17482	Орайын ӱдыржӧ) «Ожно пайрем шуэнрак лийын.
17483	Орай ятыр произведенийыштыже нэп жапысе марий ялым ончыкта («Немда кугыза», «Ача-ава кумыл», «Йотештше»).
17484	Оралте-влакшат комбо гаяк ошо улыт, шукышт ынде кермыч дене чоҥат, ÿмырашым.
17485	Организацийым тудо пагытыште Александр Михайлович Юзыкайн вуйлатен, а тудын ӱмыр лугыч лиймекыже, онаеҥ-влак вуйлатышым кум ий сайлаш огыл манын мутланен келшеныт.
17486	Организационный да туныктымо пашашке уло кумылын пижеш.
17487	Орджоникидзе мут ончыктен кертеш: Фамилий-влак * Орджоникидзе, Григорий Константинович — совет политик.
17488	Ордыжко пуэна гын, онайрак лиеш.
17489	Оренбург вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
17490	Орехов Иван Филиппович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17491	† * Орехово ( ) — пытыше ял.
17492	Орехово ял деке ушнен.
17493	† * Орехов Яр пристань ( ) — пытыше илем.
17494	Орёл — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
17495	Оригинал грек мут 1. Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν, Πατέρα, παντοκράτορα, ποιητὴν οὐρανοῦ καὶ γῆς, ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων.
17496	«Орлаш ок лий ынде» - манын, Чимош лок-лок воштыл колта (туштак, 20).
17497	Орлов Василий Васильевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17498	† * Орловка ( ) — пытыше ял.
17499	† * Орловка ) — пытыше ял.
17500	Орлыкан еҥ тушто пий - влаклан ямдылыме кочкышым кочкеш.
17501	Ӧрмашан огыл, нуно чоҥга марте кӱзен кертын огытыл, туге гынат лум границе марте шуыныт.
17502	Ӧрмашан пӱртӱсым Ришат Структурыште (Мавританийыште) ужаш лиеш.
17503	Ормок кечыгут куралеш, а Лотай ик йырымат савырнен огеш керт: веет тудо эше «изи», модын кошташ веле йората.
17504	Ормок – повестьын тун геройжо, йорло Ормызан латшым ияш эргыже.
17505	«Ӧрмӧк» повесть Я.Элексейн «Ӧрмӧк» повестьше – марий калыкын ожнысо илышыжым ончыктышо первый прозаический произведений-влак кокла гыч иктыже, манаш лиеш.
17506	Ормокын йоратыме удыржым, Ямбикам, поян суртыш окымеш марлан пуат.
17507	Ӧрмӧк Яков Элексейнын кусарыме книга-влак *Тиде лийын Тоймаксолаште.
17508	Оройым ончен, колхоз пашам ыштен, капка ороллан його Сави ватыже семын уэмеш, калык тÿшкашке ушна.
17509	Орудий-влакым огневой позицийыш лукмо годым дивизий командир Зарецкий толын лекте.
17510	Орфографийым да алфавитым тöрлатымаш Г. Г. Кармазин 1925 ийыште лукмо икымше марий орфографийын авторжо лийын.
17511	Орфографийым тöлатыме да марий йылмым латинлыме пашан онаеҥже лач Гурий Кармазин лийын.
17512	Оршанка кундем Изи Кугунур ялыште шочын.
17513	Оршанка кундем кӧргысӧ мер пашаштат тиде чолга ӱдырамашын надырже моткоч кугу: кундемысо «Мари ушемын» вуйлатышыжланат шогалын.
17514	Оршанка кундем Тошто крешын ялыште кресаньык ешеш шочын. 1945-ше ийыште шымияш школым тунемын пытарымеке, фельдер-акушер школышко тунемаш пурен.
17515	Оршанка кундем Тошто Крешын ялыште шочын.
17516	Оршанка кундемыште шочын. 30 ий тудо полупроводник прибор заводышто кыртмен ыштен.
17517	Оршанка район Овечкино ялыште шочын.
17518	Оршанка районышто шочын.
17519	Оршанке кок ступенян школым пытарымек Озаҥ оласе Восточно-педагогический институтыш тунемаш пурен. 1931 ийыште тудым тунем пытарен.
17520	† Оршанке кундем Оршанке ола шотан илем * Оршанке (Ӧрша, Ӧршасола, Ӧршаҥге, Оршанка) ( ) — ола сынан посёлко.
17521	Оршанке кундем Покровск ялыште кресаньык ешеш шочын.
17522	Оршанке кундем Упша селаште шочын. 16 ий У Роҥго кундемын тӱҥ ветврачлан тыршыме деч вара, Озаҥ олаш илаш куснен, шанче пашаште шуаралташ тӱҥалын. 110 наре шанче пашан авторжо.
17523	Оршанке кундемын рӱдыжӧ.
17524	Оршанке кундемысе Шарово ялыште шочын. 35 ий тудо Марстройтрест ушемыште бульдозеристлан пашам ыштен.
17525	Оршанке кундемыште Виче Арка курыкышто тӱҥалеш.
17526	Оршанке ола сынан посёлко деке ушалтын.
17527	Оршанкыcе туныктышо-влакым ямдылыше училищым тунем пытарен.
17528	«Ӧрыктарыше лыве» ойлымашын геройжо Витя але школыш веле кайышаш, но чулым рвезе эре уым пален налаш тырша.
17529	Осал ваштареш кучедалмыштым тÿналтыш гый мучаш марте эскераш лиеш.
17530	Осал дене тӱкнен самырык жапым, кӱчык нӧргӧ йоча татым шарналтет, да тыгодым чаманен шарналтет: Шке шочмо сурт гыч, Кудалтен эн сайжым, Молан гын мые Кайышым ала?.
17531	Осал илышым ончен, чонем шолеш вет!»
17532	Осал мардеж гÿж-ж лектеш, Теҥыз вÿдым лупшыштеш.
17533	Осал мут ден ида шарне, Шем тушманым сеҥымек, Сеҥымаш ден чапым налын, Толам угыч тендан дек… Армийыште А.Бик военный училищым тунем пытара, Калининский ден 2-шо Прибалтийский фронтлаште кредалеш.
17534	Осалчык ден касартыш, Идиот да Карамазов иза-шольо роман-влакым возымаш кӧра палыме лийын.
17535	Осал ыштыше осалын пыта, сайым ыштыше сайын шуна».
17536	Осетин йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе осетин тиштер 1937 ийыште пеҥгыдемдалтын.
17537	Осинкин Алексей Аркадьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17538	Осинкин Борис Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17539	Осинкин Пётр Егорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17540	† * Осипаҥа ( ) — пытыше ял.
17541	Осипов Александр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17542	Осипов Александр Осипович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17543	Осипов Александр Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17544	Осипов Василий Осипович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17545	† * Осиповка ( ) — пытыше ял.
17546	Осипов Михаил Иванович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17547	Осипов Михаил Игнатьевич (Шочын: 1924 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17548	Осипов Николай Васильевич — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17549	Осипов Филипп Иосифович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17550	Осман Империй ваштареш Грек Шкевуя верч Сарыш каен. 36 ияш колен.
17551	Осминже тунам тудлан кок могырымат коллега лийын, веет коло ВИЧ ияш поэт кугурак йолташыж семынак школышто туныктен.
17552	Осмин Йыванат кодын огыл: вет Дубовка ялже Элнет воктенак верланен, самырык илышыжым тыштак эртарен.
17553	Осмин Йыван музыкам чот йöратен, шÿм-чон деке тудым лишемден.
17554	Осмин Йывн – устно-поэтический творчествын ик эн тале мурызыжо.
17555	Осмин пÿртÿсым пеш йöрата да умылен мошта.
17556	Осмин утларакшым колхоз паша нерген, пашам тыршен ыштыше колхозник - влак нерген воза.
17557	Осмин, Фёдоров, мыят ты корныш логалынна ыле.
17558	Осмин шке произведенийжым шукыж годым пеш шыма, сылне, куштылго йылме дене воза.
17559	Осминын поэмым возымо мастарлыкше «Ава кумыл» (1936) поэмыштыже утларак почылтеш.
17560	Осминын тиде «Поэма-влак» сборникше ты шотышто первый опыт.
17561	Остап ден Микале, чурк лийын, ончал колтат - Епишым ужыт (М.
17562	Островский Израиль кундемыш илаш куснен, тушто тудо Вӱдйымал спорт Федерацийым вулаташ тӱҥалын.
17563	Островскийын «Снегурочка» пьесыштыже Йӱштӧ Кугыза осал да виян коча улеш.
17564	Осып Ваня, 25); Шем ожын нугыдо оржаже мардеж дене выл-выл модылта (И.
17565	Осып Ваня, 32); Пагул, чурик лийын, Санковым савырнен ончале (М.
17566	Осып изирак эргыже лийын.
17567	† * Осып почиҥга (Марий почиҥга) ( ) — пытыше ял.
17568	† * Отар автогараж илем ( ) — пытыше илем.
17569	Отар ( ) — вольыкым лукмо але коштыктымо вер.
17570	† * Отарке ( ) — пытыше ял.
17571	Отар мут ончыктен кертеш: * Отар — вольыкым лукмо але коштыктымо вер.
17572	† * Отар пристань илем ( ) — пытыше илем.
17573	Отар ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже лийын шогышо выселке.
17574	† * Отар чодырам аралыме пӧрт ( ) — пытыше илем.
17575	Отделыштына тыгак чапланыше поэт Э. Анисимов тыршен.
17576	Отец Павел православный лийын гынат, чий верам нигунам монден огыл.
17577	Ото гыч лекме деч ончыч, чыла шÿкым поген тулыш кудалтеныт да вуйым савеныт, вара кум гана ото йыр савырнымеке мöнгö тарваненыт.
17578	Ото - тиде икымше возымо марий почеламут.
17579	Отрицательный олмештышмут Отрицательный олмештышмут-влак настам, тудын палыжым да чотшым шӧрен каласат.
17580	Отро-влакыште нигӧ ок иле, Уиллис отролаште метеорологий станцийым вераҥыдме.
17581	Отрон вуйлатыше-влак политический заключенный дене кутырымым чарен, но туге гынат тиде чарымашым пудыртен.
17582	Отросо кугыжаныш-влак коклаште эн кугу улеш.
17583	Отро тӱшкам архипелаг лӱмдат.
17584	Отрошто илыше-влак нерген шуко тÿжем карточкым поген, тудо Сахалиныште калык переписьым эртара.
17585	Отрывокшо роман гыч 1805 ийыште «руш вестникыште»1865 ийыште; 1868 ийыште лектыныт кум тудын ужашыжекудо ден шукерте гыч кодшыжо каеныт кокыт.
17586	Отряд совет председательлан да "Тунемшаш верч" пырдыж газетын редакторжылан шогенам.
17587	Отчим 1653 ийыште Ньютоным лишке шогышо Грентемысо школыш тунемаш пуэныт, кушто тудо аптекарь Кларк пӧртышто илен.
17588	Отышто кугу шоҥго писте шога.
17589	Официал лӱмжӧ - Эстоний Республик.
17590	Официал лӱм — Индонезий Республик.
17591	Официально Плутон лӱм планетылан 1930 ий 24 мартыште пеҥгыдемдалтын.
17592	Официальный лӱм- Санкт-Петербургысо УФСИНын 1-ше номеран изоляторжо.
17593	Официальный оппонент-влак коклаште Эстонийысе Наука академийын действительный членже П.Аристэ лийын.
17594	Охотин Александр Александрович — кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17595	Охотин Вадим Иванович — прозаик.
17596	Охотин Владимир Александрович — кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17597	Охотин Николай Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17598	Охотников Даниил Якимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17599	Охотников Иван Филиппович — I степенян Ачамланде сар орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17600	Охотников Константин Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17601	Ох, ӱдыр-шамыч, Ох, рвезе-шамыч, Шке ушдам чот кучыза.
17602	Очеркше-влак нерген Ким Васин Уло ял дене» шымлымаш статьяштыже палемден: «… И.Ломберскийын творчествыштыже лушкыдо могыр-влакат койыт: тудын 1934-1936 ийлаште возымо произведенийже-влак («Йогорын секретше», «Комбайн тольо»…) схематичный улыт.
17603	Очеркын геройжо-влак коклаште Содорон Епремым, Элнет Сергейым вашлийына.
17604	Очеркын пытартыш ужашыштыже лудына: «..
17605	Очий лук, Пидал лук тиде лӱм-влак кызытат аралалт кодын.
17606	Очыни, арам огыл калык Чепишым Пугачевын лумжо дене лудыкта, но тидым автор ик гана веле ушештара.
17607	Очыни, герой – влакын реальный прототипыштат лийыныт. 1932 ийыште студент улмыж годым Шабдар Татар АССР – ысе ( кызыт Татарстан ) Буймо лÿман марий ялыште ял озанлык практикыште лийын.
17608	Очыни, Марий Эл чонжым шупшын, тушко кайымыж дене тудлан творческий пашажым вияҥдаш йöн лекте.
17609	Очыни, пич, шыгыр чодырасе улмаш.
17610	Очыни, сай муро текст – эн кӱкшӧ поэзий.
17611	Очыни, тиде йӱкшӧ эргыж дек ачаж дечак куснен.
17612	Очыни, тудо шкежат куштылго ушан рвезе… Туге шонкалымаш писательын шонымыж деч мÿндыркö торла, тидыже посна образ-влакым куакшынрак сÿретлымылан кöра лийын.
17613	Очыни, тунам, мыйын годымжо, саман пагытше весе улмаш, Орай годсо гай куандарыше огыл.
17614	Очыни, тышечынак литературым йӧратымашыже шочын.
17615	Очыни, чылалан огыл тудын пашаже-влак келшат.
17616	Очыни, Я. Ялкайн тунамак Толян талантшым пален налын да тыршен тунемаш кӱлмым шижтарен.
17617	О.Шабдар 1937 ий 22 апрельыште ВКП (б) ЦК – н партконтроль комиссийышкыже да «Правдышке» 5 страницан йодмашым возен.
17618	Ош бандит-влак нуным шучкын орландарен пуштыт.
17619	Ош вуй коҥгырга - Тӱжем шӱгарла.
17620	Ошет ял деке ушалтын.
17621	«Ош йӱксӧ» поэмыште автор пеш кӱлешан темым нӧлталеш, тиде — рвезе тукымым пашам йӧратышым ончен-куштымаш.
17622	«Ош когаршыжат», «Тревогыжат» самырык авторын але тӱҥалтыш опытшо веле улмаш.
17623	Ош кугыза аптыраныш, Кок шинчажым ялт карыш: «Вуй тÿҥалын ошемаш, Кол йÿк колшашат улмаш.
17624	Ош кугызам чаманал, Тыге ший кол мутлана: «Ит шоналте, ит муҥае, Теркет пöртыл веле, кае.
17625	Ошкылза мöҥгышкыда: ойлымаш // Ончыко. 1991.
17626	Ошкылмо годым Людвиг ала-могай мелодийым мурен каен.
17627	Ошкылмо, куржмо, тавaлтыме йук шке синоним ешыж дене йонгалтеш, мутлан: Кертеш гын, Максим йол умбак шога¬леш ыле, йочала топ-топ-топ куржын колта ыле («Ончыко», 5№, 1979, 49).
17628	Ошлан ял деке ушалтын.
17629	Ӧшлӧк — вуйым аралыше ӱзгар.
17630	«Ош лум велеш» почеламутым ончалаш гын, ош лум велме дене авторын чонжо шортеш да тунам йöратымашыже пöртылмылан ӱшана.
17631	Ош лум велеш, чонем шортеш.
17632	Ош лыве Ош лыве (Ковышта лыве; ) — шыҥа-копшаҥге, лыве.
17633	Ош марийын йöратымыже Ынде толын шуылдале… Муро шомак шукыштлан палыме лийын, вет тудо тылеч индеш кече ончыч гына Виче кундемысе марий-влакын газетыштышт – «Марий коммунистеш» - савыкталтын.
17634	Ош марийын йöратымыжым Ефремоват пеш йӧртатыш.
17635	Ош маска: почеламут // Ямде лий. 1983. 5 февр.
17636	Ош мераҥет Эше чот, Эше чот Кудалеш.
17637	"Ошо"-влак кундемыштышт озаланыме годым шукын нунын армийыш логалыныт: кӧ шке кумылжо дене, кӧ виеш.
17638	О шочмо ял Керебеляк!
17639	Ош пеледыш ден вашкенат, а мый тодыштым, А пӧлекше нерген ом каласе, ынем шарне тоштым.
17640	Ош Поро Кугу Юмо авам-ачам ончен-колыштын илаш каласен.
17641	Ош тÿняште илынет гын, тунем шуаш кÿлдалеш.
17642	«Ош теркупш» - арамланак огыл тыге маналтын пьесе икымше вариантыште.
17643	Ош тӱс – ший тӱс, марий калыкын йӧратыме шергакан кӱртньыжо.
17644	Ошуев Сергей Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17645	О.) Шукерте мо ыльыч изи пачката?
17646	Ош ӱпан, чурийже ош тӱсан, кандалге-ошо вургемым чиен, мотор упшым упшалын.
17647	Ошӱргӧ ял деке ушалтын.
17648	Ош Холунице кундемын рӱдыжӧ.
17649	«Ош шÿшпык - влак» поэмыштат автор мотор ÿдыр - влакым йытыным моштен ончен куштымыштлан, кидпаша мастарлыкыштлан, шочмо элнан патриоткаже - влак улмыштлан уло кумыл дене мокта.
17650	Ош шорык логалын гын, ошалге чурийвылышан марийлан марлан кает, шеме гын — шемалгылан, шоҥго гын — илалшылан, самырык гын — рвезылан.
17651	Оычни, тиде пагытыштак Малмыж марий онар Болдуш колен.
17652	"О языках в Республике Марий Эл" законым пуртымаштат суапле пашажым палемден кодыде огеш лий.
17653	Ояр кече годым Метрий куэр йымалсе ӱстел воктене возен шинчен.
17654	Пöлекым налше калык вашмут семын рÿжгö мурен-куштен тауштен.
17655	Пöлкан занятийышкыже погынен, рвезе ден ÿдыр-влак марий сылнымут нерген мутланеныт, шке возымыштым лудыныт, утларак сайжым редакцийлашке колтеныт.
17656	Пöртшö темын, лыҥ уна, Йот еҥ-влакат лыҥ гына.
17657	Пöртыл, кае, мий теркет, Шочмо-кушмо верышкет, Порылыкем ит мондал, Кÿлеш годым ит кодал», – Манын, шоҥго кутыра, Изи колжым утара.
17658	Пöртылмекыже, угыч йоча газетым ыштыме пашаш ушнен.
17659	Пöртыл шуэш теркыже Мом ужылда шинчаже: Тÿрын шога кудыжо, Шелалден кия волжо.
17660	Пöртыл шуэш теркыже, Налаш лектеш куваже.
17661	Пöртыл шуэш теркыже, Налаш ок лек куваже.
17662	Пöртыл шуэш эр чайлан, Ойлен пуа куважлан: «Юмем колтен рыскалым: Мый кучышым ший колым.
17663	Пöртыш пурымем годым писательын ачаже ончыл пöлем омса шеҥгелне койкышто шинча ыле.
17664	Пöртыш пурымо годым оръеҥым эскереныт: каче деч ончыч омса лондемым тошкал пурен гын, ешыште тудо оза лиеш, маныныт.
17665	Пöртыштö уло арвер-влакым алмаштарен пытарышт – Васлийынат ушыжо садыгак алмаштаралтше манын тöчышт» («Майтук»).
17666	Пöръеҥ толеш гын, оза ватын ушкалже ончыкыжо ушкыжаш презым конда.
17667	Пÿрö оласе революций демократ-влак дене кылым кучымыжлан, тÿрлö листовкым шемер калык коклаште шолып шаркалымыжлан 1908 ийыште полиций тудым арестоватлен, да Гурий Кармазин ик жап тюрьмаште шинчен.
17668	Пÿрö учитель школым тунем пытарен, ятыр ий Пошкырт кундемыште йоча-влакым туныктен.
17669	Пÿртÿс айдемым тÿрлö тор, кÿлдымаш койыш деч эрнаш ÿжеш, яндар илыш корныш лекташ кумылым ылыжта.
17670	Пÿртÿс йöратыше воза: почеламут // Марий коммуна. 1965. 13 окт.
17671	Пÿртÿс кеч-могай жапыштат айдемылан ласкалыкым пуа, илышым лончылен шераш полша.
17672	Пÿртÿс лирический геройын поро таҥже семын ончыкталтеш.
17673	Пÿртÿс лоҥгаште, шыпыште кушшо рвезылан тидыже моткочак келшен огыл.
17674	Пÿртÿс мемнам пукша, йÿкта, чикта, йол ÿмбак шогалта, шке моторжо-чеверже дене куандара.
17675	Пÿртÿс тема деч посна йöратымаш нерген почеламут-влакшат сылне улыт.
17676	Пÿртÿсым öрдыж гыч куанен гына ончымаш (созерцаний), ик-кок строкам сералтымаш – тиде моткоч шагал.
17677	Пÿртÿсым писатель айдеме илышын ойыраш лийдыме ужашыж семын ончыкта.
17678	Пÿртÿсым чын художник семын йöрата да тудым сÿретлаш эн ныжылге шомакым муэш.
17679	Пÿртÿсын эрже: почеламут // Марий коммуна. 1963. 30 март.
17680	Пÿсö ушыжлан, мöҥгыштö шуко лудмыжлан кöра Алексей тиде группышто ик талук гына тунемын.
17681	Пÿтынь роман колхоз ыштыме паша кумдан шарлаш тÿҥалме гыч кызытсе жап марте колхоз чоҥымаш атыланен толмо корным ончыктышо лиеш.
17682	Пÿтынь элыште ятыр миллион титакдыме еҥ репрессийыш логалын.
17683	Пÿчӧ мут шотыштат «шуан» шомакым каласаш логалеш.
17684	Паасилиннан возышыжо почеш икмыняр кином ыштыме да спектакльым шындыме.
17685	Павел Глезденевын миссионер пашаже марий коклаште гына огыл, тыгак удмурт калык коклаштат вияҥ шоген.
17686	Павел Егорович Абрамов шуко хор дене пашам ыштен, мутлан Озаҥ оласе Никольский кафедрал соборышто. 25 ий жапыште черке хорлан семым возен шоген да шке надыржым пыштен, да ола гыч олашке коштын.
17687	Павел Егорович Никифоров (1920 - 1955) Негыз * Патыр курым.
17688	Павел Егорович талантан музыкант, тале хормейстр да тыгак сай да поро еҥ, кудо эртык марий йӱлаште шке кышажым коден.
17689	Павел Егоровын аваж ден ачажат, Егор Егорович ден Фекла Николаевна, моткоч мураш йӧратеныт.
17690	Павел Егоровын шочмо Элнет школышко пӧртылеш.
17691	Павел Петрович Глезденев 27 ноябрьыште 1916 ийыште серышым возен.
17692	Павел Петрович Глезденевын просветитель шÿлышыжат тыште ончыкталтеш.
17693	Павел Петрович шочмо калыкше, тудын ончыкылыкшо нерген шонкалаш тÿналеш.
17694	Павел Петровичын кÿштымыжым шуктен, курсист-влак верысе кутырымо ойыртемым эскереныт да возен налыныт, муро семым, калыкмутым, йомакым, преданийым, тÿрлӧ ÿшанымашым да кумалтыш мутым погеныт.
17695	Павел Петровичын чимарий лÿмжӧ Исламгарей Мендиаров улмаш.
17696	Павел Рублёв вес вере логалын: «Западный фронт,72-шо Сибирский полк, 2-шо рота».
17697	Павлов Александр Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17698	Павлов Алексей Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17699	Павлов Андрей Ильич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17700	Павлов Григорий Павлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17701	Павлов Иван Павлович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17702	Павлов Николай Павлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17703	Павлов Пантелей Павлович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17704	Павловский Петр Тимофеевич — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17705	Павлов Яков Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17706	Пагален ӱжам: почеламут // Марий коммуна. 1981. 10 окт.
17707	Пагалыме да палыме учёный Зиновий Васильевич Учаевын полшымыж дене тудо Марий книга савыктышыште корректорлан пашам шуктен шоген.
17708	Пагул, тон шогалын, ала-мом шоналта, вара, нимом ыштыде, кидшым рузалеш да адак ошкылеш (М.
17709	Пагыт шуын куралаш, Шурным луктын ÿдалаш.
17710	Пайбердин Алексей Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17711	Пайгаз университет илышым тӱрлӧ нациян ешыште тӱҥалеш, рвезе калык кокласе келшымаш шӱлышеш шуаралтеш.
17712	Пайгачкин Викентий Яковлевич — кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17713	† * Пайгаш ( ) — пытыше ял.
17714	Пайдаже лектын огыл, тудым воштылыныт гына.
17715	Пайдаланыше-влак шке ТУЙ нерген информацийым пуртат да кӱлеш годым вашталтышым пуртен шогат.
17716	Пайдале сай йӧнлан кӱртньӧ решоткашке але кӱртньыгорно рельсыш колышо капым да пум почела оптен нуным йӱлалтымаш шотлалтын.
17717	Пайдемиров Пётр Семёнович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17718	Пайдыганов Фёдор Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17719	Пайлыше вал деч вӱдорва дене ваге ушна.
17720	† * Паймаренки ( ) — пытыше ял.
17721	Паймеров Алексей Иосифович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17722	Пайметов Виктор Пайметович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
17723	Пайрем але уна-влак лийме годым Янаевым калык ончылно мурыктен да сай кочкыш-йӱыш дене сийлен, мурызо дене ласкан мутланен.
17724	Пайрем вашеш ямдылыме ӱстел сий шке поянлыкше дене ойыртемалтын.
17725	Пайрем-влак * 1926 — Геннадий Евграфович Пахмутов, Россий Федерацийын сулло рационализаторжо.
17726	Пайрем-влак * 1957 — Марий АССР-ын кӱшыл погынжо «Калык писатель» да «Калык поэт» чап лӱм-влакым пеҥгыдемден.
17727	Пайрем-влак * 25px Автомобиль деч посна эртарыме кече палемдалтеш.
17728	Пайрем-влак * 25px Астрологийын тӱнямбал кечыже.
17729	Пайрем-влак * 25px Илалше-влакын калык-влак кокласе кечышт.
17730	Пайрем-влак * 25px Инвалид-влакын правашт верч кучедалме кече.
17731	Пайрем-влак * 25px — Йолташ-влакын тӱнямбалсе кечыже палемдалтеш.
17732	Пайрем-влак * 25px Йыр улшо пӱртӱсым аралыме кече палемдалтеш (эколог-влакын кечышт) палемдат.
17733	Пайрем-влак * 25px Колышо мотоциклист-влакым шарныме кече * 25px Вӱдын качествыжым эскерыме тӱнямбал кече.
17734	Пайрем-влак * 25px Кусарыше-влакын калык-влак кокласе кечышт.
17735	Пайрем-влак * 25px — Паркинсонын черже ваштареш кучедалме кече.
17736	Пайрем-влак * 25px Почтын тӱнямбалсе кечыже палемдалтеш.
17737	Пайрем-влак * 25px Студент-влакын тӱнямбалсе кечышт палемдалтеш.
17738	Пайрем-влак * 25px Тазалыклан пайдам гына кондышо кочкышын кечыже палемдалтеш.
17739	Пайрем-влак * 25px Чыган-влакын калык-влак кокласе кечышт.
17740	Пайрем-влак Ага тылзын икымше кенчынже икымше май пайрем эртаралтеш.
17741	Пайрем-влак * Ага тылзын пытартыш кечынже адвокатурын кечыже палемдалтеш.
17742	Пайрем-влак * Айзербайджаныште айдеме праван кечыже палемдалтеш * Молдовышто историкын кечыже.
17743	Пайрем-влак * Бутан кугыжанышын Национальный кечыже.
17744	Пайрем-влак — Вӱд ӱмбалсе, вӱд йымалсе да южысо пуш/корабль-влакын командирыштын пайремышт палемдалтеш.
17745	Пайрем-влак * - Гимнастикын кечыже палемдалтеш.
17746	Пайрем-влак * Гомофобий ваштареш кучедалме калык-влак кокласе кече.
17747	Пайрем-влак * Граждан аралымаш тӱнямбалсе кече.
17748	Пайрем-влак * Демократийын кечыже Лӱмгече Идымын латвизымше кечынже Антон, Иван да Федот – влак лӱмгечыштым палемдат.
17749	Пайрем-влак * Диабет ваштареш кучедалме тӱнямбал кече палемдалтеш.
17750	Пайрем-влак * Ди-джей-влакын тӱнямбал кечышт.
17751	Пайрем-влак — Ешын кечыже Лӱмгече * Танле лӱм-влак: Афанасий, Борис, Глеб, Зоя, Михаил, Роман, Давид.
17752	Пайрем-влак * Икымше Ачаэл сарыште колышо-влакым шарныме кече.
17753	Пайрем-влак Йоча футболын кечыже.
17754	Пайрем-влак * Йӱштӧ Кугызан шочмо кечыже.
17755	Пайрем-влак * — Калыкын икоян улмо кечыже палемдалтеш.
17756	Пайрем-влак * Кинде Илян кече палемдалтеш.
17757	Пайрем-влак * Книгапӧрт-влакын кечышт палемдалтеш.
17758	Пайрем-влак * — Космический войскан кечыже палемдалтеш.
17759	Пайрем-влак кугыжаныш, калык да профессиональный улыт.
17760	Пайрем-влак * Кӱртыньогорно пашаеҥын кечыже палемдалтеш.
17761	Пайрем-влак Кылме тылзын 27 кечынже теҥыз пехотын пайремже палемдалтеш.
17762	Пайрем-влак Кылме тылзын 28 кечынже Ава кече палемдалтеш.
17763	Пайрем-влак * Лицеистын кечыже Лӱмгече Шыжа тылзын латиндешымше кечынже Йыван, Архип, Макар, Никанор – влакын лӱм кечышт.
17764	Пайрем-влак Лӱмгече Ага тылзын коло кокымшо кечынже Николай, Северин, Эмилия–влакын лӱм кечышт.
17765	Пайрем-влак Лӱмгече Ага тылзын кумлымшо кечынже Андрон, Давид, Евдокия, Ефросиния, Степан, Юния, Лолита–влакын лӱм кечышт.
17766	Пайрем-влак Лӱмгече * Агафья, Зиновий, Игнат, Никанор, Петр, Семен, София, Григорий, Иоанн-влакын лӱм кечышт.
17767	Пайрем-влак Лӱмгече * Александр, Денис, Альберт, Алексей.
17768	Пайрем-влак Лӱмгече Вӱдшор тылзын нылымше кечынже Василий да Исаакий – влакын лӱм кечышт.
17769	Пайрем-влак Лӱмгече * Ефим, Макар, Мария, Людвина, Юстина, Валерьян, Ламберт Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1931 — Владимир Фёдорович Быков, механизатор да паша герой, Россий Федераций ял озанлыкын сулло механизаторжо.
17770	Пайрем-влак Лӱмгече Идым тылзын визымше кечынже Елизавета-влакын лӱм кечышт.
17771	Пайрем-влак Лӱмгече * Идым тылзын коло визымше кечынже шке лӱмгечыштым Семён да Юлиан-влак палемдат.
17772	Пайрем-влак Лӱмгече * Идым тылзын коло индешымше кечынже Виктор, Куприян да Людмила-влакын лӱмгечышт палемдалтеш.
17773	Пайрем-влак Лӱмгече * Идым тылзын коло кумшо кечынже Андрей, Павел да Петр-влак палемдат.
17774	Пайрем-влак Лӱмгече Идым тылзын кудымшо кечынже шке лӱмгечыштым Арсений, Георгий, Евтихий, Пётр-влак палемдат.
17775	Пайрем-влак Лӱмгече Идым тылзын латнылымше кечынже шке лумгечыштым Марфа да Семен – влак палемдат.
17776	Пайрем-влак Лӱмгече Идым тылзын шымше кечынже Владимир да Иван-влакын лӱмкечышт.
17777	Пайрем-влак Лӱмгече Кылме тылзын кокымшо кечынже Артем, Илларион, Герман, Герасим да Маргарита – влакын лӱм кечышт.
17778	Пайрем-влак Лӱмгече Максим, Мария, Марфа, Христиан, Христина, Юлиан Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 — Яан Кросс, эстон писатель.
17779	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын * 2001 - Википедийын сайт www.wikipedia.org почылтын иле.
17780	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: * 1918 – Эстоний эрыкан лиймаш.
17781	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: * 1940 — Волжск олалан негызым пыштыме.
17782	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: * 1991 — Марий калык Марий Эл Республикын икымше президентшым В. М. Зотиным сайлен.
17783	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1805 - Ф. Видеман, финн-угор йылмылам шымлыше.
17784	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1886 - Ключников-Палантай, Иван Степанович - марий композитор, профессионал марий музыклан негызым пыштыше еҥ.
17785	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1897 — Аммосов Максим Кирович, Саха, Россия, Казахстан, Кыргызстан политик деятель (колен 1939 ).
17786	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1897 — Оскар Лутс, эстон писатель.
17787	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1905 — Анастасия Гавриловна Страусова, кумдан чапланыше артистка, Марий республикын калык да Россий Федерацийын сулло артисткыже.
17788	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1905 — Пауль Аристэ, ээсти йылмызе-шанчызе ( 1991 колен).
17789	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1909 ийыште Йыван Кырла шочын.
17790	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1910 - А. Айзенворт (А.
17791	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1910 — К. И. Беляев, писатель, музыкант.
17792	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1910 — С. Эман (С.
17793	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1912 - Иван Михайлович Смирнов, марий артист, возышо, кусарыше.
17794	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1915 — Анатолий Бик (А.
17795	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1915 - А. Т. Январев-Чатлама, поэт.
17796	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1917 — Чалай Васлий, марий поэт (колен 1979 ).
17797	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 — В. Т. Тимофеева, ученый-йылмызе.
17798	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 — М. А. Георгина, критик-литературовед.
17799	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1935 — Ксенофонт Сануков, шанчызе, профессор, историй наука доктор.
17800	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1936 — Александр Сергеевич Бакулевский, марий график.
17801	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1936 — Петер Домокош, венгр ученый, писатель.
17802	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1937 — Александр Васильевич Селин (Селедкин), марий поэт.
17803	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1938 — Алексей Александович Александров-Арсак, поэт, прозаик.
17804	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1940 — Б. Н. Нухов, семлызе.
17805	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1944 — Евграф Михайлович Поствайкин, марий прозаик.
17806	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1949 — Анатолий Иванович Мокеев, марий поэт, прозаик.
17807	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1953 — Геннадий Николаевич Смирнов, марий поэт.
17808	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1954 — Виталий Альбертович Петухов, марий поэт, прозаик.
17809	Пайрем-влак Лӱмгече Пургыж тылзын латкудымшо кечынже Адриан, Анна, Влас, Николай, Роман, Семен, Юлиана–влакын лӱм кечышт.
17810	Пайрем-влак Лӱмгече Сорла тылзын кандашымше кечынже Ермолай, Игнат да Фёдор-влакын лӱмкечышт.
17811	Пайрем-влак Лӱмгече Сорла тылзын коло визымше кечынже Александр, Капитон, Фотий – влакын лӱм кечышт.
17812	Пайрем-влак Лӱмгече * Сорла тылзын коло кумшо кечынже Лаврентий, Роман – влакын лум кечышт.
17813	Пайрем-влак Лӱмгече Сорла тылзын коло нылымше кечынже Александр, Василий, Клавдий, Максим, Федор-влакын лумкечышт.
17814	Пайрем-влак Лӱмгече Сорла тылзын колымшо кечынже Митрофан-влакын лӱмкечышт.
17815	Пайрем-влак Лӱмгече Сорла тылзын кумлымшо кечынже Куприян, Мирон, Павел, Ульяна, Филипп, Фирс, Маргарита, Роза – влакын лӱм кечышт.
17816	Пайрем-влак Лӱмгече Сорла тылзын латкандашымше кечынже Евстигней, Агапит, Флор, Лавр – влакын лӱм кечышт.
17817	Пайрем-влак Лӱмгече Сорла тылзын латшымше кечынже шке лӱм кечышытым Антон, Денис, Евдокия, Константин, Иван – влакын лӱм кечышт.
17818	Пайрем-влак Лӱмгече * Сорла тылзын шымше кечынже Александр, Ираида, Макар-влакын лӱмкечышт.
17819	Пайрем-влак Лӱмгече Таче шыжа тылзын латкокымшо кечынже Киприан, Серафим – влакын лӱмгечышт.
17820	Пайрем-влак Лӱмгече Ӱярня тылзын нылымше кечынже Агафон, Георгий, Корнелий, Лев, Нонна, Ольга, Тимофей, Люция, Казимир–влакын лӱм кечышт.
17821	Пайрем-влак Лӱмгече Шорыкйол тылзын кумлымшо кечынже Антон, Евлампия да Серафима-влакын лӱм кечышт.
17822	Пайрем-влак Лӱмгече Шорыкйол тылзын нылымше кечынже Анастасия, Дмитрий, Федор, Григорий да Евгений–влакын лӱм кечышт.
17823	Пайрем-влак Лӱмгече Шыжа тылзын коло кудымшо кечынже Вениамин, Иннокентий, Карп да Никита – влакын лӱм кечышт.
17824	Пайрем-влак Лӱмгече Шыжа тылзын латкандашымше кечынже Алексей, Григорий, Матвей, Филипп – влакын лӱмгечышт.
17825	Пайрем-влак Лӱмгече шыжа тылзын латкумшо кечынже Григорий, Леонид, Вячеслав, Александра да Михаил – влакын лӱмгечышт.
17826	Пайрем-влак * Марий калык йӱла календарь почеш Луымшо Шнуй кугарня палемдалтеш.
17827	Пайрем-влак * Метрологын тӱнямбалсе кечыже.
17828	Пайрем-влак * Мӱкш илян кече.
17829	Пайрем-влак — Нужналык ваштареш кучедалме кече.
17830	Пайрем-влак * Окмакын кечыже але Воштылчык кече палемдалтеш.
17831	Пайрем-влак * — Памятник ден историй верлам аралыме тӱнямбал кече палемдалтеш.
17832	Пайрем-влак Пеледыш тылзын коло кудымшо кечынже наркоманий ваштареш кучедалме кече палемдалтеш.
17833	Пайрем-влак * Поро кумылым ончыктымо кече палемдалтеш Лӱмгече Пургыж тылзын латшымше кечынже Георгий, Кирилл, Николай, Сидор, Юрий, Лука, Юлиан–влакын лӱм кечышт.
17834	Пайрем-влак * — Пушкинын кечыже палемдалтеш.
17835	Пайрем-влак * Радиоэлектрон кучедалмаш шотышто специалистын кечыже палемдалтеш.
17836	Пайрем-влак * Россий савыктышын кечыже (Россий печать кече).
17837	Пайрем-влак * Россий Федераций Инженер войскан кечыже (шарнымаш кече).
17838	Пайрем-влак * Россий Федераций кугыжаныш тистын кечыже.
17839	Пайрем-влак * Россий Федерацийын Сарзе вийысе радиаций, химий да биологий аралалтмаш войскан кечыже палемдалтеш.
17840	Пайрем-влак * Россий Федерацийысе Сарзе Вий тылын кечыже палемдалтеш.
17841	Пайрем-влак * Россий Федерацийысе сарзе вийын ядер вораҥдарымаш специалист-влакын кечышт палемдалтеш.
17842	Пайрем-влак * Российысе кино кече палемдалтеш.
17843	Пайрем-влак * — Российысе сарзе-теҥыз флотын шочмо кечыже.
17844	Пайрем-влак * Российысе сарзе чап кече.
17845	Пайрем-влак * Российысе сарзе чап кече палемдалтеш.
17846	Пайрем-влак * Российысе транспорт милиций кече Лӱмгече Пургыж тылзын латкандашымше кечынже Агафья, Антоний, Макар, Феодосий, Симеон–влакын лӱм кечышт.
17847	Пайрем-влак * — Сарзе чап кече.
17848	Пайрем-влак * Саска Илян кече палемдалтеш.
17849	Пайрем-влак * Сбербанк пашаеҥ-влакын кечышт палемдалтеш.
17850	Пайрем-влак * Святитель Григорийын кечыже Лӱмгече Григорий, Макар, Павел, Феофан, Мария Мо лийын * 1755 - Елизавета Петровна императрице Москошто икымше университетым почмо нерген кӱштыкыш кидпалым пыштен.
17851	Пайрем-влак * — Секретарьын кечыже Лӱмгече Ты кечын шке лӱмгечыштым Константин, Иван, Алексей да Ефим-влак палемдат.
17852	Пайрем-влак * скейтбордист-влакын тӱнямбалсе кечышт.
17853	Пайрем-влак * Сорла тылзын кокымшо кечынже Илян кече палемдалтеш.
17854	Пайрем-влак * — Социал пашаеҥын кечыже палемдалтеш.
17855	Пайрем-влак * Спорт журналист-влакын пайремышт палемдалтеш.
17856	Пайрем-влак — Страховой ушемыште тыршыше пашаеҥ-влакын пайремышт палемдалтеш.
17857	Пайрем-влак * — Таможньо пашаште тыршыше-влакын кечышт палемдалтеш.
17858	Пайрем-влак Таче калык-влак кокласе келшымаш кечым палемдат.
17859	Пайрем-влак * — Таче паша укелык ваштареш кучедалме кечым палемдат.
17860	Пайрем-влак * Тиде кечын тунямбалне поэзий кече палемдалтеш.
17861	Пайрем-влак * — Товло кече Лӱмгече Вӱдшор тылзын визымше кечынже Акакий, Лидия, Никон, Вацлав, Исидор–влакын лӱм кечышт.
17862	Пайрем-влак * Тӱрлö юмынйӱла, национальность дек чытымашым ончыктымо кече палемалтеш.
17863	Пайрем-влак * Ӱдырамаш-влакын калык-влак кокласе кечышт Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1952 — Валерий Данилович Дубников, озанлык вуйлатыше.
17864	Пайрем-влак * — Ӱдыр-влакын тӱнямбал кечышт.
17865	Пайрем-влак * Уло тӱнямбалне таче эмлызе-влакын тыныслык верч шогымыштым палемдат.
17866	Пайрем-влак — Уш пудыраҥме ваштареш кучедалме кече Лӱмгече Таче шыжа тылзын луымшо кечынже Зинаида, Игнат-Игнатий, Виктор, Дмитрий да Пётр– влакын лӱмгечышт.
17867	Пайрем-влак * Фашизм, расизм да антисемитизм ваштареш кучедалме кече палемдалтеш.
17868	Пайрем-влак * Шкем пуштмаш (самоубийство) ваштареш кучедалме кече палемдалтеш.
17869	Пайрем-влак * Шолагай-влакын кечышт палемдалтеш.
17870	Пайрем-влак Шорыкйол тылзын латнылымше кечынже Россий Федерацийысе трубопровод войскан кечыже палемдалтеш.
17871	Пайрем-влак * — Элкӧргӧ паша министерствын вневедомственный аралтыш службышто тыршыше-влакын профессионал пайрем кечышт палемдалтеш.
17872	Пайрем-влак * — Ялысе ӱдырамаш-влакын кечышт.
17873	Пайрем годым калык ятыр ойöрöм эскерен: мланде пашам ышташ огеш лий улмаш, ÿдырамаш-влак шÿртым чиялтен, вынерымат ошемден огытыл.
17874	Пайрем годым калык ятыр оййöрам эскерен: мланде пашам ышташ огеш лий улмаш, ÿдырамаш-влак шӱртым чиялтен, вынерымат ошемден огытыл.
17875	Пайрем годым кугезына-влак шошо пагытын йӱла радамжым мучашленыт.
17876	Пайрем годым ойӧрӧмат эскереныт.
17877	Пайрем ден йÿла-влак калыкын ыштен шогымо пашаж дене чак кылдалтыныт.
17878	Пайрем деч вара вес кече "Йом-Кипур" (ивр.
17879	Пайрем деч ончыч, 2 кылмыште, Совнаркомын эше ик заседанийже лийын.
17880	Пайрем жапыште ял калык унам вашлиймылан, унала коштмашлан кугу верым ойырен.
17881	Пайрем йÿлам сÿретлымаш марий сылнымутышто пеш шукерте ожнак пенгыде традицийыш савырнен.
17882	Пайрем Йошкар-Олаште эртен.
17883	Пайрем йӱлам шуктымо годым агун озамат кинде да пучымыш дене сийленыт.
17884	Пайрем йӱла порылык шӱлыш, тауштымо кумыл дене эрта.
17885	Пайрем йӱла почеш кеч могай палыдыме айдемым ты кечын йолташ семын ӧндалаш лиеш.
17886	Пайрем йӱла радам Йӱла радам ожно пайремын чыла кечыштыжат шукталтын.
17887	Пайрем йӱла радам Пайрем кышкар ял озаҥлык пашам ю шӱлыш дене авалтыше кумылан лийын.
17888	Пайрем йӱла радам Пайрем модыш-влакым икымше кечынак тӱҥалыныт: шочмын эрден эрак ӱярня курыкышто мунчалтеныт.
17889	Пайрем йула радам Сӱрем тыглай огыл йӱла радам гыч шоген.
17890	Пайрем йӱла радам Угинде пайрем еш кумалтыш семын эрта.
17891	Пайрем йӱла радам Яллаште Пеледыш пайрем чыла вереат ик семын эрта.
17892	Пайрем йӱла шурным ӱдымӧ пашан лектышыже сай лийже, мланде шке куатшым аралыже, шурно кушкыл сайын нӧлталт кушшо, сай кинде лектышым шочыктыжо манме шонымашым шыҥдарен.
17893	Пайрем кажне ийын 26 Вӱдшорышто эртаралтеш.
17894	Пайрем калык тӱрлӧ вургемым чиен, урем дене эрта, пайрем Каныме паркын тӱҥ верыштыже почылтеш.
17895	Пайрем - кече, кунам айдеме паша деч кана, веселан мурен-куштен эртара, пайрем сийым ямдыла, тӱрлӧ йӱлам шукта.
17896	Пайрем кечылан 24 май, изарням, палемденыт.
17897	Пайрем кечын мончаште мушкылтыныт, ару вургемым чиеныт, ваш-ваш мелна, когыльо, салмамуно, туара, пÿрö дене сийленыт.
17898	Пайрем кечын мончаште мушкылтыныт, ару вургемым чиеныт, ваш-ваш мелна, когыльо, салмамуно, туара, пӱрӧ дене сийленыт.
17899	Пайрем кечын ойӧрӧм эскереныт: шӱртым чиялташ, вургемым мушкаш, кугу йӱкын мутланаш ок лий улмаш.
17900	Пайрем кечын у шурно пырчым йоҥыштен, киндым кӱэштыныт, пурам шолтеныт.
17901	Пайрем кечын эр кынелын, мончаш олтат, команмелнам кÿэштыт, торык подкогыльым шолтат, торык дене коҥга когыльым ыштат, туарам, моло кочкышым ямдылат, муным шолтат, но шылан кочкышым огыт ыште, кокымшо кечынже кол шÿрым шолтеныт.
17902	Пайрем кочкыш годым олмам мӱйыш тушкалтен кочкыт.
17903	Пайрем кочкышлан чыве шыл дене ямдылыме кочкыш шотлалтын: тудым шолтеныт, жаритленыт, тулеш куктен кочкыныт.
17904	Пайрем кугарнян пура да арня гыч ты кечынак мучашлалтеш.
17905	Пайрем кӱлешлыкше Ӱярня марий калыкын пеш тошто пайремже.
17906	Пайремлан кушкыжмо гычак ямдылалташ тÿҥалыныт.
17907	Пайремлан негызым Совет Ушемын Кӱшыл Каҥашын Президиумжо 1945 ий 8 Агаште пыштен.
17908	Пайремлан у ош вургемым чият.
17909	Пайремлан шуко ий темын огыл гына, тудлан негызым пыштышым муаш йӧсӧ.
17910	Пайремлан шӱльӧ пучымышым шотленыт, тамле шергинде кӱэшталтын.
17911	Пайремлан ямдылалтмаш да пайрем эртаралтмаш кажне веран тÿрлö лийын.
17912	Пайремлашке уныка – Лумӱдыр дене пырля толеш.
17913	Пайрем лукмаш Тиде кечын Шнуй Шӱлыш Юмын апостол-влак ӱмбаке волен.
17914	Пайрем нерген возат Пеледыш пайремым эртараш шонымаш икымше гана 1920 ий 27 февральыште Вятка губернийысе Малмыж олаште эртыше II калык погынышто шоктен.
17915	Пайрем нерген Марий йӱлаште вӱд эреак юзо, шнуй вийже пале.
17916	Пайрем ожно арня мучко шуйнен.
17917	Пайрем радам кок ужаш гыч чоналтеш: саламлыме да весела кумылым лукшо.
17918	Пайрем радам кок ужаш гыч чоҥалтеш: саламлыме да весела кумылым лукшо.
17919	Пайрем тӱҥалтыште, ончычсо пагытлан, кинде пеледме жаплан увертарыме, Мланде Аван тымыкшым аралыше ойӧрӧм чарыме йӱлам эртареныт.
17920	Пайрем ужатымаш тыге эртен.
17921	Пайрем ӱстел шуко тӱрлӧ кочкышлан поян лийын.
17922	Пайрем шке кышкарышкыже адакат мланде паша нерген азапланымым шыҥдарен.
17923	Пайрем шочмын пура да ик але кок арня жап шуйна.
17924	Пайремым вучымо да эртарыме радам турло кундемыште турло лийын.
17925	Пайремым муро да куштымаш, весела модмаш мучашлен.
17926	Пайремым пура гыч тÿҥалман.
17927	Пайремым Тет (Тэт) лӱмдат, у ийын у тургымын икымше тылзын икымше кечынже палемдат.
17928	Пайремым эртараш марий калык ончылгоч ямдылалтын.
17929	Пайремын волгыдо койышыжо лач пÿртÿс лоҥгаште, чодыра, эҥер але ер воктене эртарымаште улмаш.
17930	Пайремын икмыняр лӱмжӧ уло.
17931	Пайремын икымше кечыже карт-влакын мутланен келшымышт почеш палемдалтын.
17932	Пайремын кокымшо кечынже сурт еда коштын пура дене силалтыныт.
17933	Пайремын кӱлешлыкше Агавайрем - кугезына-влакым мландым жаплыме пайремже.
17934	Пайремын кӱлешлыкше Пеледыш пайрем икымше гана Йошкар Пеледыш пайрем лӱм дене 1920 ийыште Шернур илемыште эртаралтын.
17935	Пайремын кӱлешлыкше Семык толмо дене ме кеҥежын толмыжым умылена.
17936	Пайремын кӱлешлыкше Сӱрем юмыйӱла радамым шуктымаште кумда верым налеш.
17937	Пайремын кӱлешлыкше Угинде - шыже пагытыште эртыше пайрем-влаклан тӱҥалтышым ышта.
17938	Пайремын кӱлешлыкше У пучымыш пайрем ялысе калыкын илышыштыже кугу верым налын шога.
17939	Пайремын кӱлешлыкше Шорыкйол пайрем идалык мучко толын шогышо пайрем радамыште ик тӱҥ верым налын шога.
17940	Пайремын моло кечынже калык жапым веселан эртараш тыршен.
17941	Пайремын тӱҥ шонымашыже - у кинде лектышым налаш йӧным ыштыше Юмылан тауштымаш, ончыкыжымат у куат дене, у шонымаш дене тыгак таза уш-акыл дене илаш йӧным йодмаш.
17942	Пайремын шарлыме кумдыкшо Марий Тиште кече уло марий калыкын пайремже семын Марий Элыште да тыгак марий калыкын тӱшкан илыме ӧрдыж кундемлаштыштат пайремлалтеш.
17943	Пайремын шарлыме кумдыкшо Пайремым Марий Элыште илыше олык марий-влак, эрвел марий-влакат эртарат.
17944	Пайремын шарлыме кумдыкшо Сӱрем олык марий да пошкырт марий-влак коклаште аралалт кодын.
17945	Пайремын шарлыме кумдыкшо Угинде пайрем чыла кундемаште илыше марий-влак йӱлаштышт уло.
17946	Пайремын шарлыме кумдыкшо Ӱярням чыла марий-влак пайремлат.
17947	Пайремын шарлыме кумдыкшо Чыла тӱрлӧ марий-влак пайремлат.
17948	Пайремын эртымгорныжо Тиде пайремын шочмо вержылан Кугу Британийым шотлат.
17949	Пайремышке пеш шуко калык погынен,уна-влакат тиде пайремым сӧрастараш полшеныт: Зоя Берникова,Светлана Дмитриева,Влад Николаев, "Морко кундем" ансамбль.
17950	Пайрем эрденак рÿдö уремла дене ошкыл эртыме дене тÿҥалын, вара Пÿнчерыш куснен.
17951	Пайрем эртарыме верым сылнештареныт.
17952	Пайскурык ял шотан илемын рӱдерже.
17953	«Пакет дене" ойлымашыже марий литературышто граждан сар нерген возымо первый ойлымашла гыч иктыже.
17954	«Пакет» ойлымашым серыме амалже оҥай.
17955	Пакистаныште эн кугу икымше ола.
17956	Пакистаныште эн кугу кокымше ола.
17957	П.А.Клюкин ден А.Н.Глушкова ямдыленыт.
17958	Пакча саскам, мÿкш ончымо пашам Микай моткочак сайын пален – кодшо курымын 60-шо ийлаже марте Чапийын озанлыкыштыже могай гына олмапу, шоптырвондо кушкын огыл!
17959	Палантай 180 еҥан хорым пайремыште мураш ямдылен.
17960	Палантай лÿмеш погымо научный сессийыште доклад дене выступатлен.
17961	Палантай лӱмеш сем училищыште тунемын.
17962	Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжым тунем пытарымек, калык усталык рӱдерыште тыршаш тӱҥалын.
17963	Палантай шуко оҥай хор произведенийым возен да ятыр марий калык мурым хорлан келыштарен: "Йывырте", "Мурызылан","Куаныме муро", "Кӱсле" да молат.
17964	Палантайын Краснококшайск педтехникум пелен чумырымо хоржо 1923 ийыште Совет Российысе хор Олимпиадыште лийын да кӱкшӧ мастарлыкым ончыктен: Пятницкийын хоржо деч вара кокымшо верым сеҥен налын.
17965	Палат тудым пошкудо республиклаштат, сайын палат Эстонийыштат, моло вереат.
17966	Палаш кӱлеш, мей да тей ик ял гыч улына-с… Тудым оҥарен, Веруш воштылеш: -Не тӱкевей!
17967	Пале Арысланын палыже ♌.
17968	Пале-влак: 1.Нер мучаш лÿгышта гын, колышым колат.
17969	Пале Ирказан палеже ♑.
17970	Пале, йомак-поэмын сюжет кышкаржылан автор А. С. Пушкинын «Сказка о рыбаке и рыбке» йомакшым налын, туге гынат рушла текст деч ятырлан торлен, сюжет йогыным марий илыш-йÿлалан келыштарен, шкегычат уым ешарен.
17971	Пале Йыгырын палыже ♊.
17972	Пале Колын палыже ♓.
17973	Палемдаш уто огыл, И.Актуганов театрын тачысе репертуарыштыже улшо чыла гаяк йомакыште модын шога.
17974	Палемдыде огеш лий, тудо жапыште организаций Россий Федераций юстиций министерствыште регистрацийым йомдарен.
17975	Палемдыман, ожно ӱдырамаш-влак азам мончаште ыштеныт.
17976	Палемдыме мурсаска ужашыште икымше строфан нылымше поэзий корныжо чоҥешта мут дене мучашлалтын.
17977	Палемдыме мурсаскаште кӧраныза мут посна строка тÿҥалтышым «тÿрла», икгай йÿк йоҥгалтмашым, шкешотан рифмым ышта.
17978	Палемдыме умылтарымаш-влак кокла гыч чын деке эн лишне «чодырасе айдеме» ой шога.
17979	Палемдыше мутан марий вершӧр лӱм-влак кореш деч посна возалтыт: Мари-Турек – Марий Турек, Мари-Билямор – Марий Пыламарий, Руду-Шургуял – Рӱдӧ Шӱргыял.
17980	Палем, пылде-полдо еҥым тудо шке декыже ок нал.
17981	Пале мут могай?
17982	Пале мут – предметын палыжым, могай улмыжым ончыктышо ойлымаш ужаш.
17983	Пале мутын тÿналтыш формыжо тыглай признакым лумда, тудын качество ойыртемжым ешарен ок рашемде, мутлан: чапле шурно, лыжга мардеж, кумда пасу, ужар олык.
17984	Пале мутын танастарыме степеньже Качественный пале мут-влак вашталт кертше, тÿрлö вий дене палдаралтше признакым ончыктат.
17985	Пален налаш гына кӱлеш — шулдыр-влакат лийыт!», — Леонардо да Винчи каласен коден.
17986	Пален налына: ончыклык туныктышо Г.Миклай ден пырля учительский семинарийым экстерн дене пытарен, туныктышо лÿмымы налын.
17987	Пален: тиде кугу наступлений Верховный Главнокомандующийын пеш ответственный задачыжым сайын шуктышаш, Орел олам да Орловский областьым тушман кид деч йöршын утарышаш.
17988	Пале Пикшызын палеже ♐.
17989	Пале Презын палеже ♉.
17990	Пале Ракын палеже ♋.
17991	Пале Скорпионын палеже ♏.
17992	Палет мо, ала икмыняр жап гыч тиде блиндажышкат лупшалеш..
17993	Пале Ӱдырын палеже ♍.
17994	Пале шомакын значенийже моткоч кумда.
17995	Пале Шорыкын палеже ♈.
17996	Палыдыме вӱдшинча, памаш гыч вӱдым йӱмӧ годым Юмым, вӱдавам пелештен подылман.
17997	Палыдыме кечывалвел мланде нерген йомакым Акрет Римыште ойленыт, Кокласе Курым пагытысе книгалаште возгаленыт, но чын нигӧ пален огыл.
17998	Палыдыме салтакын шÿжарже воктене: почеламут // Рвезе коммунист. 1965. 31 авг.
17999	Палыман: таҥасыме годым спортсменын 200 тӱкалтымаш марте кӱза.
18000	Палыме мемнанлан,что тудо справедливый, благостен, поро, милосерден, сострадателен?
18001	Палыме националист-влак (Владимир Мухин да молат) тудым «марий калыкын гимнжылан» шотлат ыле».
18002	Палыме рвезе: ойлымаш // Марий коммуна. 1965. 15 авг.
18003	Палымыже, йолташыже-влак деч чÿчкыдынак колаш логалын: кеч-могай игечыштат, лавыран годым поснак, максим эре яндар катан але кеман коштын.
18004	Палынак олык марий -влак шагалемыныт, курык марий -влак тӱшкан эрвеке кусненыт, башкир-влакын мландыштышт тыге эрвел марий -влак шукемыныт.
18005	Памар ( ) — кӱртньыгорно станций РКК -ын Горькийысе кӱртньӧ корнышто.
18006	Памар сола кок ужаш гыч лийын шогаш тӱҥалын: руш да марий.
18007	Памар солам условно кок ужашлан пайлаш тӱҥалыныт: руш ужашлан — Руш Памар але «село Космодамианское» да марий ужашлан — Марий Памар але «Черкасола».
18008	Памар солам условно кок ужашлан пайлаш тӱҥалыныт: руш ужашлан — Руш Памар але «село Космодамианское» да марий ужашлан — Марий Памар але «Черкысола».
18009	Памар ял шотан илем * Памар ( ) — сола.
18010	Памар ял шотан илемын рӱдерже.
18011	«Памаш ден сад» сборникше деч вара тудо йоча илыш гыч мыскара ойлымаш-влакым воза.
18012	Памаш мут ончыктен кертеш: * Памаш — мланде ÿмбак йымач лекше вÿд.
18013	«Памашсола» — памаш воктене верланыше сола.
18014	Памашсола ял дене пырля ик пырляштарыме Кужнур ялыш савырненыт.
18015	† Памашсола ял шотан илем * Памашсола ( ) — ял.
18016	Памашсола ял шотан илемын рӱдерже.
18017	«Памашъял» — памаш воктене верланыше ял.
18018	Памашым, тавам эреак арулыкышто кученыт.
18019	† * Памъял мехлесопункт ( ) — пытыше илем.
18020	† * Памъял ( ) — пытыше ял.
18021	Памятникын возымашыштыже икмыняр йоҥлышым палемдаш лиеш: Оболенский-Ноготков Йошкар-Олалан негызым пыштыше семын возалтын.
18022	Панаме канал - калыккокласе сатуланымашлан пеш кӱлешан канал.
18023	Панаме перешеек гыч канал кая.
18024	Паҥшемер ял гыч лекше Кугу Авамланде Сарыште колышо-влак лӱмеш.
18025	П.Андреев, А.Эльчибаев, С.Ситников, Г.Голубкин, Г.Микин да икмыняр молат писатель радамым эрыкташ, да пашам кызытак виянден колташ кулмо нерген ойленыт.
18026	Панов Алексей Александрович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18027	Панов Аркадий Иванович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18028	Панов Георгий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18029	Панов Михаил Антонович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18030	† * Пантуши ( ) — пытыше ял.
18031	Панфилов Борис Максимович (Шочын:1910 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18032	Парадым маршал Георгий Жуков вуйлатен.
18033	Парамонов Георгий Алексеевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18034	Паранин Сергей Егорович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18035	Параньга кундем Усолаште шочын.
18036	Параньга кыдалаш школым 1946 ийыште тунем пытарен.
18037	Параньга посёлкышто шочын.
18038	Параньга район Котяминер ялыште шочын.
18039	Параньга район Олор ялыште шочын.
18040	Параньга район Усола ялыште шочын.
18041	Параньгасе йоча спорт школышто ынде ятыр ий тренерлан пашам ышта.
18042	Парапланерист мини Парапла́н (кок руш мут гыч: "ПАРАшют" "ПЛАНирующий" чоҥалтын) — двигатель деч посна чоҥештылше аппарат.
18043	Парат кундем * Ошландер ( ) — сола.
18044	Парат кундемын рӱдыжӧ.
18045	Париж гыч Руан ола марте 126 меҥге.
18046	П. Аристэн вуйлатымыж почеш "Послелоги в марийском языке" темылан кандидатлык диссертацийым возен, 1988 ийыште Тарту университетын Специализаций тудым арален.
18047	П.Аристэ шке финн-угор шанче школ денже уло тÿнялан палыме.
18048	† * Паркинский пристань илем ( ) — пытыше илем.
18049	Парламент кучем кылрадамыште виктевуйым шуэн огыл премьер-министр, виктер вуйлатыше семын да т.м. лӱмдат.
18050	Парнасыште ончыктымо Аполлон индеш музо ден йырже лат кандаш палыме древнегрек, древнерим и итальян поэт-влак.
18051	Парня вошт йоген кая.
18052	Парнян крачын чоҥгаже гочын чернила ӱмбаллыкыш пижын кодеш.
18053	Парняпале — чыла вере парняште йыгалтмашын рӱдӧ крачже-влак.
18054	Паровоз йӱлтышлан, пычал да автомат прикладлан, топын лафет пырням, ечым ышташлан пушеҥгым кучылтмо.
18055	Парсаев Иван Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18056	Партий XXII съезд 1961 ийыште эртен, но Вениамин Ивановын вуйышкыжо личность культ жапысе репрессий нерген возаш шонымаш 1964 ийыште веле толын.
18057	«Партий кандидат семын типографий пашазе-влак ончыло кок гана докладым ыштенам, шефыш налме ялыш кок гана миен коштынам, Октябрь пайремым эртараш полшенам», - ойлен тудо тергыше комиссийлан.
18058	Партийный дисциплин ден этика ончылно шÿм-чонем да кап-кылем дене яндар улам».
18059	Партий пашаштат шуко ий тыршен.
18060	Партий: почеламут // Рвезе коммунист. 1961. 14 сент.
18061	Партий ӱжмылан / Г. Матюковский кусарен // Марий коммуна. 1985.
18062	Партий членыш кандидат гыч лукмеке, паша гычат корандат.
18063	Партийын xx съездше Сталинын осал пашажым тÿжвак луктеш.
18064	Партколлегийын пунчалыштыже ик фактше гына чын: Ефремов 28 ий духовный лӱман (дьякон да священник) лийын.
18065	Парфенон Акрет Греций (руш.
18066	Парыман илыш: мыскара ойлымаш // Марий Эл. 1999. 10 нояб.
18067	Парыш кугу лектеш, верысе калыклан пашаверым пуа.
18068	Пасет ачаже, пеш нужна еҥ, нигунамат пиалым ужын огыл.
18069	Пасет ешыжге Нартасыш Батурин дек пашам кычал кая.
18070	Пасетым Батурин пий вÿташ пашам ышташ колта.
18071	Пасу вес велне, курык чоҥгалаште – ял-влак.
18072	Пасу кеҥеж пагытыште Кеҥеж - ныл гычын икте ийын пагытше.
18073	Пасулаште эсогыл ял еҥ огыл, а ола гьчкондымо «турак тарче-влак» тыршеныт.
18074	Пасум кок ужашлан шелыт.
18075	Пасынков Алексей Григорьевич — I степенян Ачамланде сар орден, III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18076	Пасынков Иван Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18077	Пасынков Пётр Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18078	† * Патрашкино ( ) — пытыше ял.
18079	Патриарх марийского языкознания // Валериан Михайлович Васильев.
18080	Патриотизм чувство В. Элмарым возаш тӱналме годымак кумыланден да тудо партий ден правительствын решенийыштлан, политикыштлан вашмут семын шке йӱкшым пуэн ятыр почеламутым возен.
18081	Патриотический шӱлыш дене шындаралтше почеламут-влакым А. Бик тул кокла гыч, атака гыч луктын!
18082	Патронжо пытен улмаш, очыни.
18083	Патрушев Александр Никифорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18084	Патрушев А. С. Илышын нелыжым чытен, лӱмлӧ шанче пашаеҥ лийын // "Марий эл".
18085	Патрушев Г.С. * Профессор Н.Т.Пенгитовлан-50 ий (Профессору Пенгитову Н.Т.-50 лет) // Ончыко.
18086	Патыр боец «За отвагу» медаль да Чап орден дене палемдалтын.
18087	Пауль Аристэн вуйлатымыже почеш " Названия растений в марийском языке" теме дене кандидат дисертацийым возен да 1987 ийыште, уярня тылзыште арален.
18088	Пауль Аристэ шымлыме пашаже-влак тӱҥ шотышто Балтик теҥыз воктенсе финн-угор-влаклан пӧлеклалтыныт, поснак эстон ден водь йылме-влак дене кугу специалист лийын.
18089	Пауткин Иван Матвеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18090	Пауткин Михаил Матвеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18091	Пахмутов Василий Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18092	«Пачемыш» журналымат вуйлатен шоген. 70-ше ийлаште тыгай книгаже-влак лектыныт: «Ида вашталте мылам шӱмым», «Кум эргы», «Шӱдыр аршаш», 80-ше ийлаште – «Туан сандалык», «Сеҥымаш корно дене» роман.
18093	«Пачемыш» журналыштат ыштен шуктен.
18094	Пачерлан тӱлымӧ терминал Тӱлымаш терминал ( ) --- электрон программе почеш пашам ыштыше аппарат, еҥ-влак деч тӱлымӧ оксам налеш.
18095	Пачкашем темен макым ÿдем, Мÿкш аваже укешат, куана.
18096	Паша * 1930 ий гыч "Комсомол юк" самырык-влаклан курыкмарий газетын редакторжылан ыштен.
18097	Паша Бауманский лицей пелен верланыше йоча сымыктыш школышто вуйлатышылан ышта ( 1995 ий гыч), «Узоры» мурышо да куштышо йоча ансамбльым вуйлата.
18098	Паша верже Куженер кундемысо рӱдӧ эмлымвер дене кылдалтын.
18099	Паша вержым Марий кугыжаныш филармонийыште муын: хор капеллыште мура.
18100	Паша вер чылалан сита.
18101	Паша-влакыште Кафка пеш чӱчкыдын сурреализм йöным кучылтеш.
18102	Паша годым медик-влак 2 тӱжем еҥым тушко налыныт.
18103	Пашагорныжым Морко районысо "Колхозная правда" газетын литератур шотышто пашаеҥже семын тӱҥалын.
18104	Паша гыч мастарлык памаш шочеш.
18105	Пашадар- 200 тенге». 15 февральыште «Марий коммунын» икымше номерже лектеш, а лу кече гыч Алексей Николаевичым газетын отвественный секретарьжылан шогалтат.
18106	Пашаде кочкын илаш каласыме огыл, юмын еҥ пашаште тырша, капыштыже эреак вÿр коштеш, таза лиеш.
18107	Паша Дипломым кидыш налмеке, Марий Эл радиош логалынам.
18108	Пашаж дене чаплана: почеламут // Чодыра памаш.
18109	Пашаже Андрей Эшпай 23 Ага 2013 ийыште Йошкар-Олаш толмыж годым автографым пуа.
18110	Пашаже-влак гоч сӱретче марий койышым да шӱлышым тӱрыснек почын пуа.
18111	Пашаже-влак тӱҥ шотышто калык илышкыл аралтыш дене кылдалтше улыт. 1999-ше ийыште Ольга Васильевна Марий Эл президентын «Шӧртньӧ перо» премийым сеҥен налын.
18112	Пашаже-влак утларакше марий сылнымут дене кылдалтыныт.
18113	Пашаже Карт кугыза-влаклан ӱссӧ-влак полшат.
18114	Пашаже Тӱҥ Ош Кугу Юмо сандалык кӧргысӧ каваште мландӱмбалне вияҥше илышлан да тыгак тоштыеҥ-влакын вес тӱнясе илышыштлан оза.
18115	Пашаже ятыр лийын гынат, студент-влак дене кружокым эртарен,чÿчкыдын археологий да этнографий экспедицийыш лектын коштын.
18116	Пашажлан Ленин да Йошкар Знамя Паша орден-влак дене палемдалтын.
18117	Пашажым аклен, Евгений Ивановичым «Знак Почёта» орден дене палемденыт.
18118	Пашажым аклен Калык-влак кокласе электротехник комиссий 1930 -шо ийыште шанчыеҥын тукымлӱмжым шотлымаш радамыш пуртен.
18119	Пашажым аклен, тудым «Знак Почёта» орден дене палемденыт.
18120	Пашажым аклен, тудым Октябрь Революций, Ленинын да Йошкар Знамя Паша орден-влак дене палемденыт.
18121	Пашажым кӱкшын аклен 1997 ийыште Кугыжаныш премий дене палемдалтын.
18122	Пашажым кӱкшын аклен, Эльвира Трифоновалан Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже лӱмым пуеныт.
18123	Пашазе класс кокла гыч лекше айдеме шемер калыкын ойгыжымат раш пала.
18124	Паша, илыш тудым ятырлан туныктат, ончыкылык писатель шуко лудеш, шке шинчымашыжым эреак нӧлтен шога.
18125	Паша – илышын символжо, ончыко нангайыше вийже.
18126	Паша Йошкар Тисте орден Малов Виктор Афанасьевич — II степенян Ачамланде сар орден да Паша Йошкар Тисте орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18127	Паша кокла гычак фольклор материалым поген, Озаҥ университет, Венгрийын шанче академийже да Финляндийысе финно-угор обществе дене кылым кучаш тÿҥалын.
18128	Паша корныжо 1944 -ше ийыштак тӱҥалын: тунам тудо шочмо Юлсер кундем Учимсола школын кумшо классын туныктышыжо лийын.
18129	Паша корныжо 1965-ше ийыште ГАИ-ште тӱҥалын: тыглай инспектор гыч тӱналын вуйлатыше мартеат шуын. 15 ий тудо республикысе кучемын вуйлатышыже лийын, а вара нефтеинспекцийыште тиде сомылымак шуктен шоген.
18130	Паша корныжо 1974-ше ийыште Моркысо «Контакт» заводышто тӱҥалын. 1983-ше ий гыч Евгений Валерьянович Урал армийын «На страже» газетын корреспондентше, тӱҥ редакторын алмаштышыже лийын.
18131	Паша корныжо 1980-ше ийыште Марий сем театрыште тӱҥалын, а кок ий гыч тудо Перьм оласе опер да балет театрышке куснен.
18132	Паша корныжо Волжск олаште тӱҥалын, тыште тудо газет редакцийыште тыршен.
18133	Паша корныжо «Восход» ушем дене кылдалтын.
18134	Паша корныжо гын «Марий Эл» газет редакций дене кылдалтын, Вениамин Тимофеевич тыште пӧлка вуйлатышыланат тыршен.
18135	Паша корныжо Звениговысо йоча да самырык спорт школышто тӱҥалын.
18136	Паша корныжо Йошкар-Оласе комитетыште тӱҥалын: тыште тудо чоҥымаш кучемын инженержылан да вуйлатышылан тыршен.
18137	Паша корныжо Йошкар-Оласе театрын оркестрже, сем училищ да 1-ше №-ан школ-интернат дене кылдалтын.
18138	Паша корныжо Йошкар-Оласе чоҥышо ушемыште тӱналын, а вара партий пашашке куснен.
18139	Паша корныжо Йошкар-Оласе эмлыме вер дене кылдалтын: тыште тудо тӱҥ эмлызе мартеат кушкын.
18140	Паша корныжо Йошкар-Оласе эмлыме вер дене кылдалтын: тыште уста специалист терапевтлан тырша.
18141	Паша корныжо Йошкар-Оласе ял озанлык техникум дене кылдалтын: тыште тудо туныктышылан пашам ышта.
18142	Паша корныжо Красноярскысе книгапӧртыштӧ тӱҥалын, 1997-ше ий гыч Лидия Аркадьевна кундемысо тӱвыра пӧлкаште пашам ышташ тӱҥалын, а 2 ий гыч вуйлатышыжат лийын.
18143	Паша корныжо кугу вольтан аппаратура завод дене кылдалтын: тыште тудо вуйлатышыланат тыршен.
18144	Паша корныжо Куженер районысо Руш-Шой кыдалаш школышто тӱҥалын. 1998-ше ий гыч Иван Алексеевич ты школ вуйлатышын алмаштышыже лийын. 15 ий жапыште «Международник» политик клубын президентше лийын.
18145	Паша корныжо Кужмарасе музык школ дене кылдалтын: тыште тудо вуйлатыше сомылым шуктен.
18146	Паша корныжо Кужэҥер кыдалаш школышто тӱҥалын.
18147	Паша корныжо кундемысе администраций дене кылдалтын.
18148	Паша корныжо лӱдыкшымыдылык шотышто федерал службышто эртен. 1995-ше ийыште Марий таможньын вуйлатышыжлан шогалын.
18149	Паша корныжо МарБум комбинат, элекромеханик завод дене кылдалтыныт.
18150	Паша корныжо Мари-Билямор ялысе тӱвыра пӧртыштӧ тӱҥалын.
18151	Паша корныжо Марий книга савыктыш дене кылдалтын.
18152	Паша корныжо Марий книга савыктыш дене кылдалтын: тыште тудо ятыр ий графиклан, иллюстраторлан пашам ыштен.
18153	Паша корныжо Марий кугыжаныш педагогик институт дене кылдалтын.
18154	Паша корныжо Марий кугыжаныш техник университет дене кылдалтын.
18155	Паша корныжо Марий кугыжаныш техник университет дене кылдалтын: ончыч ассистент, а вара кафедра вуйлатыше лийын. 1991-ше ий гыч машина чоҥышо-механик факультетын деканжылан тыршаш тӱҥалын. 100 утла шанче пашан авторжо.
18156	Паша корныжо Марий кугыжаныш техник университет дене кылдалтын, тыште тудо «Политехник» регби командым чумырен.
18157	Паша корныжо Марий кугыжаныш техник университет дене кылдалтын: тыште тудо финанс да экономик кафедрын вуйлатышыжлан тырша.
18158	Паша корныжо Марий кугыжаныш университет дене кылдалтын.
18159	Паша корныжо Марий кугыжаныш филармонийыште тӱҥалын, тыште тудо 1985-ше ий гыч тырша, концерт-влакым вӱда.
18160	Паша корныжо марий кундемысе опер да балет театр дене кылдалтын. 1975-ше ий годсек тудо солистлан тыршаш тӱҥалын.
18161	Паша корныжо Марий машина чоҥышо заводышто тӱҥалын: тыштак партий пашаште шуаралтын. 1998-ше ий гыч кугыжаныш пашаште тыршаш тӱҥалын: Марий Эл президент администрацийын, виктерысе тӱвыра да калык-влак кокласе паша шотышто пӧлкан вуйлатышыже лийын.
18162	Паша корныжо Марий политехник институт дене кылдалтын: кафедре вуйлатышыланат, деканланат ятыр тыршен. 1995-2001-ше ийлаште Козьмодемьянск тоштер-заповедникын вуйлатышыжлан тыршен.
18163	Паша корныжо Марий самырык театр дене кылдалтын: тудо тыште шуко рольым устан чоҥен.
18164	Паша корныжо Марий самырык театр дене кылдалтын, тыште тудо ятыр онай роль-влакым чона, ончаш толшо калыкым шке мастарлыкше дене куандара.
18165	Паша корныжо «Марийскгражданпроект» ушемыште тӱҥалын, умбакыже уста архитектор «Артель» ушемым почын да шкеак вуйлаташ шогалын. 4 ий Йошкар-Олан тӱҥ архитекторжо сомылым шуктен шоген.
18166	Паша корныжо марий телевиденийыште тӱҥалын, вара «Молодой коммунист» газетыште, « Пачемыш » журнал редакцийыште шуйнен.
18167	Паша корныжо Марий тӱвыра да сымыктыш колледж дене кылдалтын: тыште тудо ятыр ий туныктышылан тыршен.
18168	Паша корныжо Марий шанче да шымлымаш институт дене кылдалтын.
18169	Паша корныжо Марий шанче да шымлыме институт дене кылдалтын: тушто тудо марий йылме пӧлкан вуйлатышыже сомылым шукта.
18170	Паша корныжо Марий шанче да шымлыше институт дене кылдалтын.
18171	Паша корныжо Марий шанче да шымлыше институтышто тӱҥалын, умбакыже «Марий Эл» да «Кугарня» газет редакцийлаште шуйнен. 1993-1995-ше ийлаште Марий Эл президентын пресс-секретарьже лийын.
18172	Паша корныжо «Марий Эл» газет редакций дене кылдалтын.
18173	Паша корныжо Марий Элысе прокуратурышто тӱҥалын. 9 ий республикысе кӱшыл суд вуйлатышын алмаштышыже лийын.
18174	Паша корныжо Маскасола кундемысе тӱвыра пӧлка дене кылдалтын: 2003-шо ий гыч тудо тыште вуйлатышылан шогалын.
18175	Паша корныжо Медведево кундемысе тӱрлӧ школла дене кылдалтын.
18176	Паша корныжо Медведево кундемысо спорткомитетыште тӱҥалын, 7 ий гыч «Победитель» колхоз вуйлатышылан шогалын, а 1992-шо ий гыч администраций пашашке куснен. 1997-2001-ше ийлаште Марий Эл республикын президентше лийын.
18177	Паша корныжо Медведево районысо ял озанлык ушемыште тӱҥалын.
18178	Паша корныжо Менделеевск кундемысе Элнет тӱвыра пӧрт дене кылдалтын.
18179	Паша корныжо Мишкан кундемысе «Дружба» газет дене кылдалтын.
18180	Паша корныжо Морко кыдалаш школышто тӱҥалын.
18181	Паша корныжо мӱндыр Хант-Мансийысе кугыжаныш университетыште шуйна. 2003-шо ийыште тусо педагогик да психологий кафедрын доцентше лийын.
18182	Паша корныжо Озаҥысе пединститутышто тӱналын, вара шанче рӱдерысе машина чоҥымо да механик институтышко куснен.
18183	Паша корныжо Оршанка кундемысе «За мир» да Шкетан лӱмеш колхозла дене кылдалтын.
18184	Паша корныжо Оршанка кундемысе музык школ дене кылдалтын.
18185	Паша корныжо Оршанке, Морко, Куженер районласе комитетла дене кылдалтын.
18186	Паша корныжо Оршанкысе «Мелиоводстрой» трест дене кылдалтын, тыште тудо 30 ий пашам ыштен.
18187	Паша корныжо «Пенсионер» да «Семейная газета» савыктыш-влак дене кылдалтын: тыште тудо тӱҥ редакторлан тырша.
18188	Паша корныжо Пошкырт Элыште тӱҥалын.
18189	Паша корныжо «Прогресс» колхозышто тӱналын, вара У-Торъял районысо администрацийыште тыршен. 2001-ше ий гыч ял озанлык министр сомылым шукташ тӱҥалын.
18190	Паша корныжо Пуял школ, « Ямде лий » газет, Тошто Торъял школ да «Марий Эл» газет редакцийыште эртен. 2001-ше ий гыч У Торъял кундемысе газетыште тыршаш тӱҥалын, а ик ий гыч «Торъял ӱжара» газетым почын.
18191	Паша корныжо районысо тӱвыра пӧлка дене кылдалтын, тушто тудо мурызо семынат шуаралтеш.
18192	Паша корныжо республикысе тӱрлӧ партийный орган-влак дене кылдалтын.
18193	Паша корныжо Россий Федерацийысе илышкыл страхований фондын Марий пӧлкаж дене кылдалтын.
18194	Паша корныжо сарзе сомыл дене кылдалтше лийын гынат, Павел Васильевич шке вийжым сылнымутыштат терген: 2 книгам савыктен луктын, тышеч «Неизведанный путь» лÿман повестьше шочмо ялжын историйже нерген палдара.
18195	Паша корныжо сем училищ, йоча школ-интернат, тӱвыра да сымыктыш колледж дене кылдалтын.
18196	Паша корныжо Советский кундемысак Мананмучаш да Алексеевский посёлкысо школла дене кылдалтын.
18197	Паша корныжо Советский посёлкысо 1 №-ан школышто тӱҥалын.
18198	Паша корныжо Советский посёлкысо тӱвыра пӧрт дене кылдалтын. 2011 ийыште Светлана шкеж гаяк муро кумылан еҥ-влакым шке йырже поген «Мурызо тукым» ансамбльым чумырен.
18199	Паша корныжо Советский районысо школ-влак дене кылдалтын: 1956-1982-шо ийлаште Кугу Оваснур, Ашламаш, Кораксола школлан вуйлатышыже лийын.
18200	Паша корныжо тӱвыра министерстве, «Пачемыш» журнал редакций, писатель ушем дене кылдалтын.
18201	Паша корныжо тӱҥ шотышто Верх-Ушнур кыдалаш школ дене кылдалтын, тыште Валерий Фёдорович вуйлатышылан тырша.
18202	Паша корныжо тӱҥ шотышто Йошкар-Оласе суд дене кылдалтын: ончыч судья, вара вуйлатышат лийын. 1975-1992-шо ийлаште Марий Элысе юстиций министрын алмаштышыже лийын.
18203	Паша корныжо тӱҥ шотышто «Маригражданстрой» ушем дене кылдалтын: 1985-ше ий гыч ты ушемын вуйлатышыжлан тыршаш тӱналын.
18204	Паша корныжо тӱҥ шотышто Марий кугыжаныш педагогик институт дене кылдалтын.
18205	Паша корныжо тӱҥ шотышто Марий кугыжаныш педагогик институт дене кылдалтын: тыште тудо 1963 -шо ий гычак туныктышылан пашам ышташ тӱҥалын.
18206	Паша корныжо тӱҥ шотышто Марий кугыжаныш университет дене кылдалтын.
18207	Паша корныжо тӱҥ шотышто шочмо кундемысе Виловатово школ дене кылдалтын.
18208	Паша корныжо туныктымаш сомыл денат кылдалтын, вет Василий Филиппович Морко кундемысе да Йошкар-Оласе тӱрлӧ школ-влакын вуйлатышыже лийын.
18209	Паша корныжо туныктыш министерствысе самырык-влак паша шотышто пӧлка дене кылдалтын.
18210	Паша корныжо тӱрыснек Йошкар-Оласе сем училищ дене кылдалтын: тыште Роза Вениаминовна музык теорий дисциплиным туныктен.
18211	Паша корныжо Шернур кундемысе «Казанский» совхозышто тӱналын.
18212	Паша корныжо Шернур кыдалаш школышто пашам ышташ тӱҥалын.
18213	Паша корныжо Шернур районысо эмлыме вер дене кылдалтын.
18214	Паша корныжо школыштат, кундемысе комитетыштат эртен.
18215	Паша корныжо шочмо велысе «Родина» колхоз дене кылдалтын: тыште тудо 26 ий ушкал лӱштышылан тыршен.
18216	Паша корныжо шочмо оласе йоча-влаклан школ дене кылдалтын.
18217	Паша корныжо шочмо районысо Казанский тӱвыра пӧртыштӧ тӱҥалын.
18218	Паша корныжо штукатур сомыл дене кылдалтын: Марстройтрестыште, СПМК-ште тыршен.
18219	Паша корныжо эн ончыч Марий шанче да шымлыше институт дене кылдалтын: тыште шанчыеҥ 22 ий вуйлатышыланат шоген.
18220	Паша корныжо Эрик Сапаев лўмеш опер да балет театр да Палантай лӱмеш сылнысем училище дене кылдалтын.
18221	Паша корныжым кыдалаш школышто туныктышо семын тӱҥалын.
18222	Паша корныжым шочмо кундемыштыже тӱҥалын: журналистика корным ойырен.
18223	Паша корныжым элктрослесарь семын тӱҥалын.
18224	Паша корныжын ик кугу ужашыже туныктымаш дене кылдалтын.
18225	Паша корным мӱндыр Карелийыште тӱҥалын.
18226	Паша корнын пытартыш ужашыже верысе тоштерыште эртен.
18227	Паша «Кугарня» газетыште тыршымыж годым Паша корныжым 1989 ийыште Шернур комсомолын райкомыштыжо тӱҥалын, вара РОНО-н методистшылан тыршен. 1992-1994 ийлаште Куженер кундемыште фермер озанлыкым вуйлатен.
18228	Паша куштылго лийын огыл, да калыкшат тÿн шотышто утларакшым поян чодыра оза-влаклан веле ыштеныт.
18229	Пашалан верч йочаштым тунемме деч нигунамат коден огытыл.
18230	Паша Марий калык коклаште талантан уста организатор, мер пашаеҥ, журналист да серызе семын палыме.
18231	Пашам йöратымыжак тудым у саманыште айдемышке луктеш.
18232	Пашам йöратыше уста ÿдырамаш калык верч вуйын шога.
18233	Пашам «Марий Эл» газет редакцийыште ыштен.
18234	Пашам сайын ыштымыжлан Ленин орденым да «За трудовую доблесть» медальым налын.
18235	Пашам Шернур кундемысе Кускин школышто ыштен: завуч, вуйлатышат лийын.
18236	Пашам ышташ Йошкар-Олаш Рӱдӧ марий тоштерыш толеш, пел ий гыч илаш Москошко кусна.
18237	Пашам ышташ тӱҥалме жап Тылеч вара тудо мöҥгыштö илен, озанлык пашаште полышкален.
18238	Пашам ыштен кертдыме лишыл еҥ-влак сугыньлык йодмашым ончыде пайыш пурен кертыт.
18239	Пашам ыштыктен ашныше поян венгр, Янаевын сай мурызо улмыжым пален налмеке, тудым пагален ончаш тӱҥалын.
18240	Пашам ыштыме жап 1958 ийыште шочмо ялыштыже клубым вуйлатен, иканаштак колхозысо комсомол организацийын секретарьже лийын.
18241	Пашам ыштыме жап 1971 ийыште кыдалаш школым пытарымек, Марий университетын почылтмыжым вучышыла, ик ий «Марий коммуна» газет редакцийыште ыштен.
18242	Пашам ыштыме жап 1976 ийыште Марий совхоз-техникумым тунем пытара да Советский район Кугунур ялысе «Вперед» колхозышто зоотехниклан ышташ тÿҥалеш.
18243	Пашам ыштыме жап Вӱд полат кажне кечын 08:00 гыч 20:00 шагат марте пашам ышта.
18244	Пашам ыштыме жап Дим.
18245	Пашам ыштыме жапыштак Российысе Театр Искусство Академийын актер отделенийыштыже мастарлыкым нöлта да 2005 ийыште ты вузым пытарыме нерген (ожно кÿчыкынжö ГИТИС маналтын) дипломым налеш.
18246	Пашам ыштыме радам Кызыт эн чӱчкыдын сенсор экранан терминал-влак вашлиялтыт.
18247	Пашам ыштымыж годым нигунамат тувыр мел кандыражым кылден огыл, а орай коштын.
18248	Пашам ыштымыжлан радиоактивный элементым, нейтронный бомбардировко почеш да ядерный реакцийым почмыжлан 1938 ийыште Энрико Фермилан Нобелевский премийым физика ден кучыктен пумо.
18249	Пашам ыштыше-влак Кызыт пашам ыштат * Александр Курмузаков — директор.
18250	«Пашан ветеранже» медальже, «Калык просвещенийын отличникше» значокшо, сар дене кылдалтше икмыняр медальже уло.
18251	Паша Олег Иркабаевын пашаже Шкетан лӱмеш кугыжаныш театрыште 1979 ийыште тӱҥалын.
18252	Паша * Председательын икымше алмаштышыже (Икымше оналмаш) * « Марий Эл Радио » директорын алмаштышыже ( 2007 ).
18253	Паша сайын кая, оксат уло – кажнылан йолташ улат.
18254	«Пашасе ойыртемлан» медаль «Паша ветеран» медаль «Чапле пашалан.
18255	Паша: уже вич почеламутым возенам.
18256	Пашаче йырйужыш тудо кеч-куштат марий илыш семым шава.
18257	Пашаче, поро чонан, тунамак орлыкан Микалат лудшо еҥлан пеш келша.
18258	Пашаш колтымо годым порталыште 450 компаний ден изданий нерген увераҥар лийын.
18259	Пашаш от лек гын, ит вучо нимогай техникым, вольыклан кормам… Тӱҥ агроном Надя тудын ваштареш шогалеш, тӧран шинчашкыжак ончен, туран йодеш: молан тый калык дене кредалат?
18260	“Пашаштыжат пешыжак йоштырнылмеш ок толаше”, – лудына, мутлан, ме “Ӱшаным ÿжара конда” книгаш пурышо “Ошкылза мöнгышкыда” ойлымаште (83 с.).
18261	Паша шуко, а жап пеш шагал кодеш.
18262	Пашкан корем маналтеш.
18263	ПВО войскаште службым эртен.
18264	П. Глезденев кучемым ÿшандарен кертын да икымше империалист сар нерген умылтарыме амал дене марла газетым лукташ тÿналын.
18265	Педагогике училищыште скрипке классым вӱда.
18266	Педагогик Институтын пӧртыштыжӧ 3-шо пачашыште факультет верланен.
18267	Педагогик туныктыш шанче академийын академикше.
18268	Педагогик туныктыш шанче академийын чолга корреспондентше.
18269	Педагогик шанче доктор.
18270	Педагогический инситутышто философийым, зарубежный литературым, театральный студийыште музыка теорийым туныкта. 1927 ийыште Мухин ВКП ХV съездын пашаштыже уна семын лиеш.
18271	Пединститутым пытармек, Марий шанче-шымлыше институтышто ыштен, вара Марий АССР серызе ушемын ответственный сектетарьжылан сайлалтын.
18272	Педтехникум деч вара 1932 — 1936 ийлаште сылнымутчо совпартшколышто марий йылмым да сылнымутым туныктен, шуко гана чапкагаз да премий дене палемдалтын.
18273	Педтехникумын студентше Алексей Семенов тылеч вара, 1929-1930 ийлаште, Ал.
18274	Педтехникумыш ныл класс деч вара толшо-влакым вигак икымше курсыш налын огытыл, а кок ийлан ямдылалтме группыш шынденыт.
18275	Педтехникумышто марий да руш хор-влак чапланат.
18276	Педтехникумышто Семен Николаев изирак ойлымашым, почеламутым возкалаш тӱҥалеш, южышт техникумышто лекше журналеш да пырдыж газетеш савыкталтыныт.
18277	Педучилище деч вара мыняр ий школышто ыштымек, пединституты шпура.
18278	Педучилище деч вара Юрий Михайлович Советский районысо Монакмучаш тӱҥалтыш школышто йоча-влакым туныкта.
18279	Педучилищым тунем лекмеке, В. Ивановлан рвезе тукымым туныкташ ок логал.
18280	Педучилищым тунем пытарымек, «Коммунар» Шернур кундемысе газетыште ыштен. 26 ий «Марий коммуна» газет редакцийын пӧлка вуйлатышылан пашам ыштен.
18281	Педучилищыште тунеммыж годымак ончыкылык туныктышо сылнымут пашашке ушна, самырык рвезын шӱмыштыжӧ творчество тул чӱкталтеш.
18282	Пезмучаш ял Пезмучаш уремыш савырнен.
18283	Пейзаж гоч ме еҥ-влакым да нунын кугу пашаштым ужына.
18284	Пекин - Китай элын рӱдолаже.
18285	Пекунькин Валериан Тихонович — I степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18286	Пекшиксола ял шотан илем * Пекшиксола ( ) — ял.
18287	Пекшиксола ял шотан илемын рӱдерже.
18288	† * Пекыл ( ) — пытыше ял.
18289	Пелашыже дене пырля.
18290	Пелашыже, Ольга Леонардован, шарнымашыж гыч: йÿдым Чехов помыжалтын да икымше гана эмлышым ÿжыкташ шке кÿштен.
18291	Пелашыже семынак 52 ияш ош тӱня дене чеверласен.
18292	Пелашыже шӱк корзинкаште «Кэрри» романын черновикшым муэш, Кинг тудым сайлан огыл шотла, но Табита тудым возен пытарашлан тарвата.
18293	Пелашыжын илыш гыч каймыж деч вара тудо эше ик гана ӱдырым налеш, 1833-шо ийыште 20 ияш Александра Андреевна Ассиерым (1813-1854)француз скульпторын Мишель-Виктор Ассиерын уныкаже.
18294	Пелашыжыт сӱретче лийын.
18295	Пелганде кава ласкан онча.
18296	Пелдыш пурак ден нектар иктеш варалтыт, тиде нугыдым оптат, ӱмбакыже мӱкш муным пыштат, вара караш петыратлтеш.
18297	Пелед тӱзланен шогышо у илыш поэтын кумылжым нöлтен, возаш тарватен.
18298	«Пеледше тукым», «Самырык тукым» республикысе йоча смотр-конкурсым эртарен колтымаште тыршен.
18299	Пеледше укш ден пеледыш аршаш-влак дене уремымат сӧрастарат.
18300	Пеледыш-влакым Иктымат ом керт тӱкен, Вӱр конча.
18301	«Пеледыш лӱман мурызо» спектакльыште тӱҥ рольым модын.
18302	Пеледыш мут ончыктен кертеш: * Пеледыш тылзе — ийын кудымшо тылзыже.
18303	Пеледыш пайрем йӱла да муро-влак Пеледыш пайрем — жапым веселан эртараш йöратыше-влакын эн вучымо кече.
18304	Пеледыш пайрем кенеж толмо дене кылдалтын.
18305	Пеледыш пайремыш толшо калык марий калыкын тистыж дене. 2011 ий.
18306	Пеледыш тылзын Пеледыш пайрем эртаралтеш.
18307	Пелен мужыр йыдалым налаш монден огыл.
18308	Пелештышыч, Вучет вашмутым, Но мом гын мыйже каласем?
18309	Пелештышыч, Да пуйто лыве Тарватыш ныжыл шулдырнам.
18310	Пел ий нунын ялыштым немыч-влак авыреныт.
18311	Пел ий пашам муын кертын огыл.
18312	Пелйӱд деч вара лач ик шагатлан телефон дене команда пуалте.
18313	Пел корнышко шумек, Чыла-чыла мондаш?
18314	Пел курым эртымеке, ялыште 116 еҥ илен.
18315	Пел обетных заутренейым служитлыме деч вара, Вивальди Лукреция Тревизанын заказ дечын черле лиймылан кöра шöрлен. 1705 ийыштеДжузеппе Салан издательство Венецийыште тудын скрипкалан 12 сонетым печатленыт.
18316	Пелотрон кумдыкшым висыме годым цифрым пеҥгыдын каласаш ок лий.
18317	Пел финалыште сеҥалтше-влак кумшо вер верч таҥасат.
18318	Пелыж деч утла Санкт-Петрбург да Ленинград велыште илат.
18319	Пенальти дене пуртымо гол-влакын чотышт когынек командын ик гай лиеш гын, пенальти-м почыла, мужыр дене чумат.
18320	Пеҥгыде суртпече, поян озанлык, икманаш, чиен шогалаш, кочкаш-йÿаш нунын чылажат ситыше, чылажымат шке пашашт, пÿжвÿдышт дене эркын-эркын чумыреныт.
18321	Пенза вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
18322	Пенза велыште шочын-кушкын да Марий Элыште чапланен.
18323	Пенза кундемысе Ильмино селаште шочын.
18324	Пенсильваний ( ) — УАШысе регион, штат.
18325	Пеньков Анисим Трофимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18326	Пеньков Дмитрий Алексеевич — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18327	Пеньков Дмитрий Алексеевич — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18328	Пеньков Емельян Ильич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18329	Первичный сигнал-влак радамыш телефон, йӱк вещаний, факс, телевидений, телеграф электрон сигнал-влак пурат.
18330	Первичный электросигнал передатчик гоч вторичный электросигналыш савырна, тудым ынде кыл линий гоч колташ лиеш.
18331	Первомайский, Йошкар Армий, Осипенко урем-влак да Ленин кугурем (проспект)-влак коклаште верланен.
18332	† * Первомайский чодыра участок ( ) — пытыше илем.
18333	Первоуральск - кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
18334	Первый гана тудым эше студент улмем годымак вашлийынам ыле.
18335	Первый империалист сар жапыште кугыжан еш йыр тÿрлö шпион да предатель-влак чумыргеныт.
18336	Первый империалист сар тӱҥалмек, Яков Алексеевич фронтла гыч толшо тӱрлӧ уверанарым калыклан лудеш, умылтара.1916 ий 1 январьыште шкенжымат салтакыш налыт.
18337	Первый кечын школыш: почеламут // Ямде лий. 1982. 4 сент.
18338	Первый марий поэзийжым тÿҥалше-влакын пашаштым шымлен, руш классик-влакын творчествышт дене таҥастарен.
18339	Первый ончалмаште тыге коеш: пьесыште илыш – йÿла гына сÿретлалтын; иза-шольын, шешке ден шешкын, ачаж ден эргыштын шыдешкымышт Савлийын кугу ешыжым шолдырта.
18340	Первый ужаш «сеҥымаш-влак деч вуй савырнымаш» жапым ончыкта.
18341	Перевозчиков Михаил Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18342	Перевязкым ышташ манын, кугурак снаряд вынемым муаш шонен, ӧрдыжкыла ончальым..
18343	Передаче-влак вияш эфирыштат, возымашыштат каен кертыт.
18344	Перескоков Иван Егорович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18345	Перетягин Александр Васильевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18346	Перетягин Григорий Дмитриевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18347	Перетягин Николай Михайлович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18348	«Периодик тӧртык» терминым икымше гана 1870 ийыште Кылме тылзыште кучылтмо.
18349	"Периодическая печать" да "Радиовещаний" специализаций-влак улыт.
18350	Периодылык туннемаш Менделеев илыш мучаш марте вияҥден.
18351	«Перкан кинде» книгаш повесть ден ойлымашыже-влак, шым ийлаште возымо «Какшан» лӱман романже тӱрыснекположительный геройым кычалме шӱлыш дене ышталтыныт.
18352	Перминов Андрей Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18353	Перминов Николай Максимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18354	Пермио́н (Энрике Перми физик тукымлӱм гыч) — кызытсе шанче почеш: чоҥышо тӱҥлык пырче-влак.
18355	Пермьыште вольный борьба дене Российын первенствыштыже Алла шке ийготан-влак коклаште икымше верым сеҥен налын.
18356	Пермяков Михаил Маркович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18357	Перов Василий Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18358	Персонаж-влакын йылмыштат шкешотан да ушеш лакемалтше, санденак Пасук лÿм пелен критик «вÿрзÿмбайым» (геройын йӧратыме ойжо – А.В.) ешара.
18359	Перстнев Александр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18360	Пертюков Аксентий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18361	Перуджи университет гыч Джанкарло Джентилини да Карло Сиси шымлызе-влак 1990 ийыште мумо да таче кече марте аралалт кодшо терракотовый вуй Ленардо да Винчин единственный скульптур пашажлан шотлат.
18362	Перушто да Боливийыште верланен.
18363	Першут возаш тӱҥалше-влаклан кугу полышым пуэн шоген.
18364	Першут дӓ кырык мары фольклор // У сем. 1999.
18365	Першут – калыкын яратымы поэтшӹ // У сем. 1999.
18366	Першутын шочмыжлан 90 ий // Ончыко. 1999.
18367	Петербургысо метрополитен ( ).
18368	Петербургышто фламенко фестиваль кажне ийын эртаралтеш.
18369	Пет Першутын сылнымутшым аклымаш Библиографий Воздвиженский А. Кӱрылтшӧ муро: очерк / Н. Ильяков курык марлашке кусарен // Курык серыште. 1968.
18370	Петр I-ын реформыж деч вара, кугу йозакым палемдымеке, неле илыш, кумдан шарлыме чер, шужен ий-влак шуко марий еҥын ӱмыржым лугыч ыштен.
18371	Петр Григорьевич, чынжымак, нелын черланен.
18372	Петр ден Оксина эргыштлан ÿдырым налаш шонен пыштымеке, тудын кумылжым шуктат: йöратыме ÿдыржым налын пуат.
18373	Петр Ильичын аваж ден ачаже музыкым йоратеныт.
18374	Петров Александр Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18375	Петров Анатолий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18376	Петрованат, Эвай Пöтыр семынак, акрек годсо марий ялым коден, Уралысе кугу заводы пашам ышташ кая да, пролетарский шÿлыш дене шуаралтын, шочмо ялышкыже пöртылеш.
18377	Петрован гай герой марий литературышто Эрыканын романже мартеат лийын.
18378	Петрован- элыштына сициалистический революцийым ыштыше тукымын представительже.
18379	Петров А. Российысе самырык писатель-влакын ончыклык корныштым рашемдыме // Кугарня. 2004. 5 нояб.
18380	Петров Василий Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18381	Петров Василий Петрович — Йошкар Шӱдыр орден, III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18382	Петров Владимир Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18383	Петров Захар Андреевич (Шочын:1922 ий) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18384	Петров Иван Никитич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18385	Петров Илья Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18386	Петров Калистрат Петрович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18387	Петров, Коведяев, Паткиевич да Те, Николаев йолташ, кушто тунемында?»
18388	Петров Николай Петрович (Шочын:1912 ий) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18389	Петров Семен Петрович (Шочын:1903 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18390	Петров Феоктист Васильевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18391	Петров Фёдор Павлович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18392	Петрозаводск ола Карелийын рӱдӧ олажлан шотлалтеш.
18393	† * Петропавловка ( ) — пытыше ял.
18394	Петр, тидым чытен кертде, омашыш каен шылеш, а ойлымаш мучаште шке титакше нерген чыла калык ончылан ойла да тöрланаш мутым пуа.
18395	Петруханов Тимофей Семёнович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18396	Петряев Леонид Романович (1923 — 20.02.1945) — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже (колымыжо де вара), 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18397	Петряев Михаил Пантелеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18398	Петухов Александр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18399	Петухов Алексей Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18400	Петухов Василий Тимофеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18401	Петухов Дмитрий Семёнович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18402	Петухов Егор Андреевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18403	Петухов Иван Сергеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18404	Петухов Михаил Исаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18405	Петухов Михаил Никифорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18406	Петухов Пётр Захарович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18407	Петухов Сергей Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18408	Петухов Степан Степанович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18409	Петъял калык моло Петъял сельсоветыш пурышо ял-влак дене пырля Пеледыш пайремым утларакшым Петъялын мотор пÿртÿс коклаштыже эртара.
18410	Петян мурыжо: ойлымаш // Ончыко. 1963.
18411	† * Пехметенки ( ) — пытыше ял.
18412	Печатлалташ 1961 ийште тӱҥалын.
18413	Печатлаш шоныде, шкаланже шке почеламутым, мурым эреак возен шоген.
18414	Печатьыште пашам ыштымыже М. Шкетанлан у илышым чоҥымаште агитатор да пропагандист лияш, мер илышыште эре ончылно шогаш полшен.
18415	Печатьыште Юрий Чавайнын поэзийже нерген шомакым икымше гана Чалай Васлий луктын.
18416	Печоро да Вычегде эҥерлаште гына вашлиялтыт.
18417	Пешакат кугун чытыше Александр Фадееват варажым илыш тӧрсырым сеҥен ок керт, шоя ондалчыкыште йӧсланен, пытартыш тӱрыш шуын докан, лӱялт колен.
18418	Пешак чот ойгырымо, йӧсланыме годым але кумыл тӱргоч нӧлтшӧ, юарлыше гын…» «Писательын шӱм-чонжо пешак ныжыл йӱкан семӱзгар гай.
18419	Пешак чын каласыме.
18420	Пеш вашке Пресли сценысе образшым муын.
18421	Пеш кугу марий элем, Пеш мотор Волжск районем, Шерге-шерге мыланем Шочмо-кушмо вер-шӧрем.
18422	Пеш неле ритм, шкешотан технике эн сай возымашлан эрыкым огеш пу.
18423	Пеш неле философский проблемымат тыглай айдемылан умылаш лийышын ойлен.
18424	Пеш оҥай, шкешотан ончычсо туныктышо Антон Антонович, Онтон.
18425	Пеш сай, куандарыше паша.
18426	Пеш серыме шуэш да пырче яра жапым муаш огеш лий».
18427	Пеш таза, виян марий улмаш.
18428	Пеш ӱлык волен, но ынде лӱйкален огыл.
18429	Пеш чот чоныш вита да чодыраш куржам ыле.
18430	Пеш чын, нигунам тоштемдыме шонымаш.
18431	Пеш чын шонымаш.
18432	Пеш шукерте ожно шергакан, мотор ший ÿзгарым моктеныт.
18433	Пеш шукерте сер воктене Пугачев мурен шинчен, Марий семым шÿшкалтен дыр – Элнет, мый тыйым йöратем!
18434	Пеш шуко еҥын ик верыш погымыжо да тошто марий религийым чот пагалымым ончыктымыжо кугыжан кучемымат, православный духовенствымат тургыжландареныт.
18435	Пеш шуко ий эртымек, шочмо Токтар школыш мийымем годым, кидышкем мыйын тунемме икымше классын журналже логалын.
18436	Пеш шуко мланде руш монастырь, помещик, тӧра-влакын кидышкышт вончен.
18437	Пеш шуко читатель-влак Диккенсын тиде романжым лудаш пижыныт.
18438	Пётр Андреевич Апакаев (02 август, 1936, Оръямычаш сола, Калтаса район, Башкортостан ) - туныктыш пашаеҥ, педагогик шанче доктор, профессор, Марий республикын сулло шанчыеҥже.
18439	Пётр Ильич Чайковский (25 вӱдшор 1840, Вятский губернийыште шочын, Российский империй 25 октябрь1893, Санкт-Петербург)- руш композитор, дирижёр, туныктышо, музыкально-общественный деятель, музык журналист.
18440	"Пиалан илыш" альманахым лукмаште кугу полышым шуктен шоген.
18441	Пиал дене коштын толза.
18442	Пиалдыме кече: ойлымаш // Марий Эл. 1997. 30 авг.
18443	«Пиал нерген муро», «Илыш эҥер», «Усталык шӱдыр», «Мучашдыме паша», «Муро сугынь» книга–влакын авторжо.
18444	Пиал нунылан шыргыжалын.
18445	" Пиал " почеламут тÿрыснек рушла гыч вончештарыме гынат, йöршеш оригинальный произведений манаш лиеш.
18446	Пиаф лӱмеш Парижыште Эдит Пиаф чап кӱм шогалтыме.
18447	«Пигурык» — курык воктене Пи эҥерын серыштыже верланыше ял.
18448	† * Пижай почиҥга ( ) — пытыше ял.
18449	† * Пижанка ( ) — пытыше ял.
18450	† * Пиженшинангерский казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
18451	Пижма ял деке ушалтын * Сапарсола ( ) — ял.
18452	Пижма ял шотан илем * Пижма ( ) — ял.
18453	Пижымбал кундемын рӱдыжӧ.
18454	Пижымбал, ) — ола сынан посёлко.
18455	Пий йӱк сеын тудо кумдыкеш шарла.
18456	«Пий опта - караван ончык кая» манме семынак, критик- влак вурсеныт – писатель пашам ыштен. 1937 ийыште Н. Лекайн икымше романжым серен пытара.
18457	Пий-шамыч маскам кынелтеныт, а вынем лекмашыште тудым сонарзе-влак умдо дене вашлийыныт.
18458	Пикассо шуко скульптур,керамика,график шотышто пашам ыштен.20-шо курымын тӱвыражлан тӱҥалтышым пыштен.
18459	Пиктографий возымаште ик тамга ала могай ончыкта (шемер калыкын ).
18460	Пикша эҥер шыргыктен йога, ÿмбаланже мамык тÿтыра налеш, кас еда ÿдыр муро шергылтеш.
18461	Пикшыже тыглай огыл - кишке аяран.
18462	Пикшызын тамгаже Пикшызе Пикшызе — индешымше зодиак тамга.
18463	Пилот-модель комплексыште Леонид Михайлович кугу специалистлан шотлалтеш.
18464	Пилькален ола верч бойышто мыйын батареемат чыла приказым тӱрыс шуктыш.
18465	† * Пильмучаш ( ) — пытыше ял.
18466	Пильмучаш ял дене пырля ик пырляштарыме Степаново ялыш савырненыт.
18467	Пименов Иван Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18468	Пинаев Виктор Алексеевич — III степенян Чап орденын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18469	Пинаев Иван Васильевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18470	Пиранделло, «Айдеме, янлык да чон яндарлык»), Еремеевше (А.
18471	" Пире " йомак - поро урок, тудо шижтара: осал вий ончылно ит чакне, осал деч ончылгоч лÿдын, сут вийлан вуйым ит пу.
18472	" Пире " йомак " Сарманий ден куваже " лÿман эрвел марий йомак негызеш возалтын.
18473	Пире ынде тудым шкенжым кочкаш толеш, а кугыза, пире деч утлаш манын, " конгамбак содор куза, шында шуарым аралаш ", Пире, ынде аптраныде, пöртыш пура, коҥга деке лишемеш да шке сут мурыжым муралта.
18474	Пирогов Александр Васильевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18475	Пирогов Алексей Максимович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18476	Пирогов Анатолий Прокофьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18477	Пирогов Иван Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18478	Пирогов Леонид Аксентьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18479	Пирогов Макар Автономович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18480	Пирогов Павел Спиридонович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18481	Пирогов Софрон Ефремович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18482	Пирогов Степан Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18483	Писатели Марий Эл.
18484	Писатели Марий Эл: библиогр.
18485	Писатели Марий эл: биобиблиогр.
18486	Писатели Республики Марий Эл: автобиобиблиогр.
18487	Писатель ÿдырамашын социалистический обществым ыштымашке корныжым, революций деч вара совет марий ÿдырамашын угычын шочын – кушмыжым ончыктен.
18488	Писатель айдемым пÿртÿсын шочшыжлан шотлен акла.
18489	Писатель вашмутым кычалеш: молан колхоз кумыкталтын, сӱмырлен, молан кресаньык тӱшка паша деч йӱкшен?
18490	Писатель-влак коклаште «Артамонов списался» манме шомакат шоктыш.
18491	Писатель-влакын творчествыштым ончымо годым эше ик чыным шотыш налде ок лий.
18492	Писатель возымым чарна гын, тиде – азап.
18493	Писатель герой-влакын поступкыштым, койы-шоктышыштым пихологически чын чоҥа, кöргö чоныштым тÿрлö велым почын ончыкташ тырша.
18494	Писатель да публицист-влак ассоциацийын чолга еҥже.
18495	«Писатель да тÿҥалше автор – влак нерген ойлымо годым, – сера М.Сергеев, – О.Шабдарын 1934 ийыште возымо «Марий поэзий ден поэт – влак нерген» пашажым палемдыде огеш лий.
18496	Писатель да учёный шочмо велже дене кугешнен, тудын дене эреак кылым кучен шоген.
18497	Писатель ешыштат у тукым кушкын шога огыл мо?
18498	Писатель илышын тÿрлö йыжыҥжым сÿретла, поро вийын сеҥен толмыжым ончыкта.
18499	Писатель критикыште коедыше йöрдымö койыш – влакым: художественный произведенийым ÿмбачын гына лончылымым, писательын мастарлыкшым терген моштыдымым чот вурсен».
18500	Писатель Ленинын пеш проста айдеме улмыжым мастарын, ÿшандарен сÿретла.
18501	«Писатель лу ий наре жап шкенжын эн сылне произведенийжым – «Удырамаш корно» романым – возен да марий литературышто у, социально – психологический произведенийлан негызым ыштен… – лудына Сергей Черныхын «У илышым моктен» статьяштыже.
18502	Писатель лӱмым серызылан 1975-ше ийыште лекше "Мераҥ ийгот" кнагаже конден.
18503	Писатель мемнан кажне ошкылнам шоналтенрак ышташ ÿжеш.
18504	Писатель, мутлан, илышым сайын палыше еҥым сӱретлаш шона гын, шкежат илышым сайын палышаш.
18505	Писатель оласе калык, интеллигенций нерген йомаклымыж годым ял илышымат сӱретлаш ок мондо.
18506	Писатель реальный илышлан келшышын шке произведенийыштыже кӱлеш конфликтым палемда, персонаж-влак кокласе отношенийын шарлен толмыжым сӱретла; но чыла тиде илышым художник шке, умылымыжо семын ончыкта.
18507	Писатель Сайполан чын тÿсшö, тушман койышыжо калыклан эркын-эркын почылташ тÿҥалмым, тудын пытышаш ончыко шумыжым романын пытартыш главаштыже шижтара.
18508	Писатель семынат кугу чапым сулен: прозо книган авторжо.
18509	Писатель Сергей Суворовым шкенжымат пеш сай пален.
18510	Писатель тачысе илыш деч шеҥгелан кодшо, чаҥга, воштылтышыш лекше ача-авам ончыкта.
18511	Писатель тидлан олам титакла; манеш, пуйто марий еҥ ял, пӱртӱс деч торлымыжлан кӧра пужла, локтылалтеш.
18512	Писатель тушто ужмо – колмыж негызеш «Телеграмма» вуймутан повестьым воза.
18513	Писатель тыге ойлен: «Мый Орайым шонен луктын омыл.
18514	Писатель тылзе наре Йошкар-Оласе военкоматыште ыштен, вара Косолапово район газет редакцийыш ответственный секретарьлан шогалтеныт, а сӱрем тылзыште редакторлан шогалтеныт.
18515	Писатель тыште, шке ойжым сылнештараш манын, тудым глагол деч лÿм мут дене ойырен.
18516	Писатель у произведенийжым вес у ий тÿҥалтышыште возен пытарен.
18517	Писатель ушем вуйлатышылан шукерте огыл шогалтыме Василий Патраш ( В.М.Петухов ) 27 июльышто правленийын кумдаҥдыме заседанийжым пога.
18518	Писатель ушемыш пуэн.
18519	Писатель фронтовик-влак нерген/ М. Казаков// Йошкар-Ола.
18520	Писатель характер-влакым ваштарешла шогалтыме йöным тиде ойлымаште чынжымак моштен кучылтын.
18521	Писатель черетан письмаштыже увертарыш: «Ава шÿм» повестьым «Ончыко» журналын кокымшо номерыштыже савыктышаш ыльыч.
18522	Писатель чынжымак мут мастар лийын, моткоч кугу сылнымут поянлыкым пӧлеклен, илыш чыным почын пуымаште кугу мастарлык дене ойыртемалтын.
18523	Писатель шке геройжын илыш-корныжым, кушмыжым тичмашын почын пуа.
18524	Писатель шке йырже мом ужеш, колеш, тÿткын шымла.
18525	Писатель шкенжымат очеркыште Лекай лӱм дене ончыктен.
18526	Писатель шке романжын икымше ужашыжым шонымыж семын 1933 ийын тÿҥалтыш пелыштыже серен пытарен огыл, сандене тудлан вес ийжылан «У вий» журнал гоч уэш увертараш пернен: «Кучедалме тулеш» романым тений возен шуктем».
18527	Писательым илышын чурийончыш ден градусникше, калыкын пылыш ден шинчаже, уш-акыл ден шÿмжö маныт.
18528	Писательын 2005-ше ийысе шарнымашыже (возымыжо) гыч: Эҥерсола ялысе тÿҥалтыш школышто 4 класс марте тунемын.
18529	Писательын 350 миллион утла книгажым ужалыме, кудыж ден шуко кино лектын, телевизионный шындымаш-влак, тыгак комикс-влакым сӱретлыме.
18530	Писательын ватыже – Надежда Ялкайн – пелашыжын койыш-шоктышыжо, илыш-корныжо, творческий пашаж нерген икмыняр статьям савыктен.
18531	Писательын ик эн сылне произведенийжылан «Муро орлаҥге» (1935) шотлалтеш.
18532	Писательын илышыже, поро чапше калык коклаш чот шыҥен.
18533	Писательын илышым шымлыме кумылжо вияҥеш, икмыняр почеламут аршашыже шочеш.
18534	Писательын «Йылме» почеламутшат келге шонымаш дене шыҥдаралтын.
18535	Писательын колаткажым Москошко «Устрица» возыман поезд вагон дене конденыт.
18536	Писательын овда-влакат айдеме семынак иленыт да марий-влак дене лугалтыныт манме шонымашыже ӱшандарыше, илыш чын деч тора огыл, очыни.
18537	Писательын ойыртемжым, чолгалыкшым нер- гелыме деч ончыч эше иктым шарналтыме шуэш.
18538	Писательын "Первый ошкыл" лӱман икымше ойлымашыже саде газетыште 1960 ийыште савыкталтеш.
18539	Писательын повестьыштыже марий ӱдырамашын образшым у семын почын пуымо.
18540	Писательын произведенийже тачат тунамсе семынак кÿлешан, тудо нимынярат тоштемын огыл.
18541	Писательын публицистикыже илыш гай кумда, тÿрлö йыжыҥан, тунамсе саманын йогынжым тичмашын сÿретлен, моткоч шуко да пÿсö проблемым шыҥдарен.
18542	"Писательын пӱсӧ ушыжо ала-кушко умбаке чоҥештен каен — лач очкиже гына таве ӱмбалан киен кодын", — шоналтен Арбан ял марий.
18543	Писательын самырык илышыже 1837 ий Достоевскийлан пеш ойыртемалтше дате лийын.
18544	Писательын сар корныжо кузе эртыме нерген 1941–1943 ийлаште фронт гыч шочмо вер-шӧрыш колтымо серышыже-влак гоч пален налаш лиеш.
18545	Писательын сылнымут традицийже кызытат марий писатель-влаклан кушкашышт эҥертыш лийын шога.
18546	Писательын тӱҥ идейжым «Йотештше» манме мутшак ончыкта.
18547	Писательын «Царевококшайск – Йошкар-Ола» романже, Юл серысе кагаз комбинат нерген документальный повестьше илышым ужде йомыныт.
18548	Писательын чапше тунам моло вереат шарлен.
18549	Писательын шинча ончылныжак ял илышын социализм, коллективизаций корныш шогалмыже рашемын.
18550	Писательын шӱмжӧ 1993 ий 1 ноябрьыште кырымым чарнен.
18551	Писательын южо ойлымашыже-влакым руш, татар, башкир, чуваш йылмылаш кусарыме, а «Ача-ава кумыл» ойлымашыже Будапештыште венгрла савыкталтын.
18552	Писательын ятыр ойлымаштыже айдемын йöрдымö посна ситыдымашыже сÿретлалтеш.
18553	Писатель эре ÿшанен илен: «Ава шÿм» повесть кунам-гынат лудшо дек миен шуэш.
18554	Писателят – тушман, але Кузе ойлымаш шочеш // Марий Эл. 1997. 11 янв.
18555	Писе омо - омын визымше стадийже.
18556	Писе ушан, тале да тыршыше улмыжлан кӧра, МарКУ-со историй да филологий факультетыште деканын алмаштышыже лиеш.
18557	Писов Степан Борисович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18558	Писте мӱй ӱпшым пуа, иман пушеҥге -влак кишак ӱпшым пуат да шопке - шудо ӱпшым.
18559	Писте пеледеш: почеламут-влак // Марий коммуна. 1979. 27 июнь.
18560	Пистер ( ) — нугыдын (пырля) кушкын шогышо писте -влак але утларакшым писте гыч гына лийын шогышо лышташан чодыра.
18561	Пистолетше чия дене лӱйкален.
18562	Писын чоҥештен эртыше, куштылго да шыдын койшо пыл коклаште йошкар ÿжара йолген модеш.
18563	Писын шӱкшемыт, шуко информацийым тушко пурташ ок лий, сандене нуным CD-влак да флеш-карте-влак алмаштеныт.
18564	Письмаште композитор шке ойгыжо нерген воза.
18565	Питер Капальди (Peter Dougan Capaldi) ( ) — шотланд актёр да режиссёр.
18566	Пич йÿд эртыш ÿмбачет, Ÿжара, ужат, коеш… Теве вашке сай кечет Тыйым лектын ончалеш!
18567	Пичугин Павел Андреевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18568	Пич чодырам, марийжым коден, Олю Пöдыр дене пырля олаш кая, адакат педтехникумышто тунемаш тÿҥалеш.
18569	† * Пиштер ( ) — пытыше ял.
18570	Пиштэҥер ял деке ушалтын.
18571	Пиямба‘р ( персла : پیامبر) — ойко‘ндышо — Юмын ойжым да эрыкшым кондышо айдеме.
18572	Пият турлын опталта, мутлан: Лачак капка йымачын, Потырын ошкылмо йукшылан льып-ляп ыштен, пий-влак опталтат (М.
18573	П. Кокла нерген.
18574	Планета Висан планетше — Чолпан.
18575	Планета Вӱд йоктарышын планетше-влак — Сатурн ден Уран.
18576	Планета Пикшызын планетше — Юпитер.
18577	Планета Скорпионын планетше-влак — Марс да Плутон.
18578	Планета Ӱдырын планетше — Меркурий.
18579	Планета Шорыкын планетше — Марс.
18580	Планет-влакын кугытышт (шола гыч пурлашке): кӱшнӧ: Уран ден Нептун; ӱлнӧ: Мланде, ош карлик Сириус В, Чолгашӱдыр.
18581	Планет Ирказан планетше — Сатурн.
18582	Планет Йыгырын планетше — Меркурий.
18583	Планет Колын планетше — Нептун.
18584	Платаев Николай Петрович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18585	Платов Николай Ефремович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18586	Платонов Иван Никифорович — кок I степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18587	Плахин Борис Степанович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18588	Плахин Пётр Константинович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18589	П. Лебедев) ден А. Айзенворт маныныт: Эрыкан романым возаш сöрен, кунам вучен шуктена гын?
18590	Плен гыч куржашлан йöн лийын.
18591	Плетнев Иван Михайлович — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18592	Плешков Антон Тимофеевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18593	Плешков Пётр Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18594	"Плёс" ООО-н менеджерже (2003 ий гыч).
18595	Плотников Степан Данилович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18596	Плотник Петр ден тудын ватыже Оксина Йынаш эргыштлан ÿдырым налын пуат.
18597	Плутон икымше гана почмо дечын вара шке Кече системе дечын торасе точкышко шуеш.
18598	Плутон Кече системе йыр тичмашнек пӧрдын савырна.
18599	Плутон лӱмеш Мландыштына химий ужашлан лӱмым пуеныт:плутоний.
18600	"Плутон" лӱмым икымше гана Оксфорд ола гычын изи ӱдыр 11 ияш тунемше Венеция Берни пуаш темлен.
18601	Плутонын астрономий P ден L гычын шогышо монограмме шотлалтеш.
18602	Плутонын орбитыже Плутонын орбитыже моло планете-влак дене таҥастарымаште чот ойыртемалтеш.
18603	Плутонын пӧрдмӧ орбитыже кугу эксцентрицетан да эклиптика шотышто чот тайныше.
18604	Плутонын тыгак эше кум изи спутникше уло: Никта ден Гидра.
18605	Плутон южгунам Нептун дечын Кече деке лишкырак мия.
18606	Плюшкин Василий Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18607	Повествований, вуймут гыч тÿҥалын, пытартыш страницыла марте романтический шÿлышан.
18608	Повествований тÿҥалтыште Елуш ден Миклайын олыкышто таҥасен шудым солымо эпизодым чынжымак кÿлеш семын, келыштарен сÿретлыме.
18609	Повествованийыш калыкмут, ойсавыртыш, муро-влакым моштен шындарыме, историй документ-влакым, этнографий, социологий материалым кучылтмо.
18610	Повесть аланыште 1936 ийыште Н. Лекайнын «Кандаш вате» лӱман повестьше савыкталтын.
18611	Повесть ден роман-влакна могай улыт?
18612	Повестьлаже «Ончыко» журналеш савыкталтыныт гын, кӱчык изи ойпымашыже-влак республикыште лектын шогышо газетлашке пуреныт.
18613	Повесть // Марий Эл. 1995. 13, 16–20 май.
18614	Повесть молодежный огыл, а ава нерген.
18615	Повесть тичмаш ончымаште такше уда огыл, но тыште герой-влакын коклаште умылыдымаш конфликт уке гаяк.
18616	Повестьшым возен пытарыме огыл.
18617	Повестьшын темыжлан тудо моло произведенийлаж семынак сайын палыме, шке кундем вел eҥ-влакын пÿрымашыштым налын. 1964 ий 10 августышто тудо мылам возен ыле: «Кызыт мыйын вуйыштем пеш оҥай план шочеш.
18618	Повестьым Зинан шарнымашыж семын возымо.
18619	Повестьым лудшыла, ме ончылнына проста чонан еҥым, ÿдырым йöратен шындыше самырык качым, шонкалыше, кногам йöратыше поэтым ужына.
18620	Повестьым руш йылмыш В. Муравьев кусарен.
18621	Повестьым, шуко моло автобиографический произведений семынак, икымше лица дене возымо.
18622	Повестьым шымлен лудына гын, тиде йодышлан тыгай вашмутым муына: шемер марий поян ваштареш ик гана веле огыл шыдыжым ончыктен.
18623	Повестьын геройжо Ямет ялыште илымыж годым активист ыле.
18624	Повестьын динамичный сюжетше пеш келша.
18625	Повестьын ик виян могыржо тыште.
18626	Повестьын йылмыже лывырге, поян.
18627	Повестьын ойыртемже тушто: тыште обществын чыла лончыжат, тусо калыкын чыла гаяк представительже ончыкталтын.
18628	Повестьын содержанийже да илыш факт-влакым танастарымаш пенгыде шонымашыш кондат: Хасан Рашитов гоч писатель Муса Джалильым ончыктен пуэн.
18629	Повестьын стильышкыже калык поэтика шыҥдаралтын.
18630	Повестьын тӱҥ геройжо – Адай Айдемыр.
18631	Повестьын тӱҥ геройжо Толоконцев вараш кодшо бригадым кӱчык жапыште ончал бригадыш луктеш.
18632	Повестьын тыгай мучашыж дене Я.Элексейн кумлымшо ийлаште кулакым класс семын йоршын шалаташ ужеш.
18633	Повестьын формыжо мучаш марте 1965 ий тÿҥалтышыште рашемын.
18634	Повестьысе действий да событий-влакат пеш писын эртат.
18635	Повестьыште тÿрлö калык гыч лекше икшыве-влакын келшен илымышт нерген ойлалтеш.
18636	Повестьыште тӱҥ герой семын Никитин Йогор, тудын йӧрдымӧ койышыжо ончыкталтыт.
18637	Повестьыште эше кумшо социальный вийым ончыктымо – тиде йорло-влак.
18638	Повкстьын тÿҥ геройжо-влак у тÿняште илыше у койышан еҥ-влак улыт.
18639	Повстанческий организацийын могай улмыжо да пашам кузе ыштымыж нерген финн разведке орган-влаклан увертарен шоген.
18640	«Погонан рвезылык» лÿман книгаштыже эше «Тулык чон» повесть пурен.
18641	Погонан рвезылык: повесть // Ончыко. 1985.
18642	“Погонан рвезылык” повестьысе Данис Пашкавичюс нерген ончылно каласкалышым, тиде сюжетым посна ойлымаш семын савыкташ келша манын палемдышым.
18643	«Погонан рвезылык» повестьыште поснак кумылым савырыше образ тиде – литовец Данис Пашкавичюс.
18644	“Погонан рвезылыкыште” автор тÿрлö сылнештарымаш йöн дене öрмалгенрак пайдалана гын, “Тулык чонышто” тудын сылнымут арсеналже койынак чумырга, пайдаралтеш.
18645	Погымо балл-влакым (да моло лектышымат) икымше этап семынак, кокымшо этапыштат шотлат.
18646	Погымо материал мыйым пÿтынек авалтен.
18647	Погынашлан эн ончыч кутырен келшыме сурт уло.
18648	Погынымаште Владимир Алексеевич Мухин «Уньжо бачышкан, Тикын Епремычын, «Марий калыкым волгыдыш ÿжмö мурыж» нерген ынылтарен.
18649	Погынымашыш толшо-влак Морко кундемын Октябрьский кугыялысе школа-интернатыште иленыт.
18650	Погышо-влаклан ой-каҥаш шот дене вара лӱмынак статьям серен да «Ленин ойын» 1936 ий 14 сентябрьысе номерешыже печатлен… <…> Писатель-влак могырым сайжымат, йӧрдымыжымат ятырак ужынам.
18651	Подбойкин Александр Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18652	Поезд тарвана, каяш кулшо скоростьым налын кылт-калт, кылт-калт каен колта (Д.
18653	Пожалталын, вуй нöлталын, Кунам йырваш ончалат?
18654	«Пожар» ойлымашын сюжетше почеш, Элнет кундемыште йӱлышő дачыште пуштмо еҥын капшым мумек, сследствий Озаҥ олаште йолчиемым ыштыме «Мук» фирмым озашт деке миен лектеш.
18655	Поживетеров Валериан Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18656	Пока тудо мушкыран лийын, Ли Вайын аважлан омо койын,кугу ош звезда- шамыч,кава гычын йогышо.
18657	† * Покровский почиҥга ( ) — пытыше ял.
18658	† * Покровск ( ) — пытыше ял.
18659	Поктымаш Пӧръеҥ-влак 12,5, ӱдырамаш-влак 10 меҥгым куржыт.
18660	Покшел Пуял ял дене пырля ик пырляштарыме Пуял ялыш савырненыт.
18661	Полангичке дене тӱрлќ йӱышым шолтеныт: поснак полан аракам ямдылаш тыршеныт.
18662	Поланур ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже лийын шогышо выселке.
18663	Полат кӧргыштӧ 120 наре пӧлем уло.
18664	Полатым чоҥымо годым пытартыш технологий дене пайдаланыме, у архитектур шинчымашым кучылтмо.
18665	Полатэҥер ял Полатэҥер уремыш савырнен.
18666	Полевщиков Михаил Дмитриевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18667	Пӧлеклан губернатор йывыртен, ӱстелтӧрыш пуртен шынден да пукшаш кӱштен.
18668	Поле-Кугунур ял деке ушалтын.
18669	Пӧлекым налме годым кажне еҥ мом-гынат сӧра.
18670	Полетаев Фёдор Егорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18671	Полиглот // Ямде лий.
18672	«Политехник» кӱшыл лига командын тренерже.
18673	Политик паша Паша корныжо Медведево кундемысе спорткомитетыште тӱҥалын, райсовет инструкторлан ыштен.
18674	Политпашаеҥ- влак курс деч вара Ф. Энгельс лӱмеш военно-политический училищым тунемын.
18675	Пӧлка-влак Филологий Филологий пӧлкам тунем пытарыше-влак "Филолог.
18676	Положительный герой-влак икгай улыт, отрицательный-влакат ик могырым гына сÿредлалтыт.
18677	Положительный герой мемнан йырысе илыше айдеме огыл, а шонен лукмо, «тыгай лийшаш» манме умылымаш гыч чоҥымо образыш савырнен.
18678	Положительный геройын образшым сайын суретлен пуашлан писатель геройын реальный илышыжым сайын палымаш.
18679	Полтыш (Болтуш) — Малмыж кугыжаныш марий он, 1556 ий 26 вӱдшорышто шочмо мландыжым лӱддымын аралышыла колен.
18680	"Полтыш" нерген легенде.
18681	Полтыш нерген легенде. 2003.
18682	Полузащитник - пасу покшелне модыт, нуно защитник але форвард-влаклан полшат.
18683	Полысалов Степан Кондратьевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18684	Полышпроцессор ( ) — рӱдӧ процессорын стандартле команде тӱшкашкыже пурыдымо, математик да логик ыштыкым шукташ кучылталтше ешартыш процессор.
18685	Полышым Тӱвыра Министерстве пуэн.
18686	Польшын кугыжаже Стефан Баторий Рига олаште у кечышотым пуртен (1584 ий), купец-влак тудын ваштареш лектыныт, вет 10 кечым йомдарымеке, шукыштлан сатум кондымо жапышт шагалемеш - парыш ок лек.
18687	Поляк йылме (полякла język polski) — индоевропысо ( славян ) йылме.
18688	Поляков Захар Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18689	Поляков Иван Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18690	Поляков Степан Осипович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18691	Полянин Василий Артемович — «Лӱддымылыклан» медаль дене наградитлалтын, Кугу Ачамланде сарын участникше.
18692	† * Полянино ( ) — пытыше ял.
18693	† * Поляновка ( ) — пытыше ял.
18694	Полярный круг-влак деч кӱшнӧ лийын шогышо широталаште йӱдын кужытшо кечын кужытшым эртен кертеш (полярный йӱд).
18695	Помар кыдалаш школым тунемын пытарымек, Палантай лӱмеш музыкал-театрал пӧлкашке тунемаш пурен.
18696	Помыжалтме годым ужам: эшеат возын огыл, серкален шинча.
18697	Поҥго: ойлымаш-влак; Август: почеламут // Ямде лий. 1979. 11 авг.
18698	Поҥгызо-влак чодыраште ошвонҥгоым кычалыныт, тиде кече деч вара нуно тетла огыт куш – маныныт.
18699	Попланже шым кае, Озаҥышак Каван ер воктенсе семинареш коден, тӱрлӧ йылме дене кнага возкалыме, лукмо верешыже.
18700	Попов Александр Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18701	Попов Иван Александрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18702	† * Поповка чодыра участок ( ) — пытыше илем.
18703	Попов Кондратий Семёнович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18704	Попов Яков Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18705	Поп урем лӱмым налын, вес мучашыжым Кабак урем маныныт.
18706	Поранча кундем Кугу пумарий ялыште шочын-кушкын. 1987-ше ий гыч тудо Арбор кыдалаш школ вуйлатышылан пашам ышташ тӱҥалын.
18707	Поранча кундем Олор ялыште шочын.
18708	Поранча кундем Олор ялыште шочын-кушкын.
18709	Поранча кундем Поранча ола шотан илем * Поранча ( ) — ола сынан посёлко.
18710	Поранча кундемын кумдыкшо — 800 км² шуеш.
18711	Поранча кундемын талантан шочшыжо.
18712	Поранча кундемысе Памашъял гыч.
18713	Пораным автор чонан семын сӱретла.
18714	«Пӧрдеш тÿня, чон йӧсын кычкырен» манмыж дене уло элнан йӧсланен илымыже, сар деч вара кугу ойгым ужмыжо нерген ойла.
18715	Поро еҥ-влак паша верым муаш полшат.
18716	Поро кайык семын лачак тидын годым Шӱм-чон шулдырем ден чоҥештен колтем.
18717	Поро, келге йӧратымаш кече гай ырыкта, илышым волгалта, пиалым конда.
18718	Поро мурызым йӧратыме да пагалыме кумыл,тунамсе куан шулыш шӱм-чонешем ӱмырешлан кодыныт.
18719	Поро Ош Кугу Юмын образшым ме ваш-ваш келшен илыше индеш Кӱшыл Юмын поро пашашт гыч рашемден сеҥена.
18720	Поро паша туртшо чоным кандара.
18721	Поро сескем: почеламут, поэме.
18722	Поро чонан, кугу талантан писатель ыле Вениамин Иванов.
18723	"Поро чон модмашын" логотипше Поро чон модмашым почмаш.
18724	Порошин Дмитрий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18725	Порошин Иван Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18726	Поро шинчаончалтышыже, шыма йÿкшö вигак чоным авалтыш, уста, талантам айдеме дене палыме лиймемлан шÿмем куаныш.
18727	† * Порошковый ( ) — пытыше посёлко.
18728	Порсын шовычна уло, шиян ӱштына уло, Пайрем годым чиен лекташ огына вожыл.
18729	Портал типографий да медиа тӱшкан интерактивный карте-влакым арала.
18730	Порталын увер сервис влак Пресс-релиз, событий-влак да Лудаш ужаш дене палемдалтыныт.
18731	Пӧртанур ял деке ушалтын.
18732	Пӧртанур ял шотан илем ( ) — Марий Эл республикыште Поранча кундемын ял шотан илемже.
18733	Пӧртанур ял шотан илем * Пӧртанур ( ) — ял.
18734	Пӧрт-влак чыла посна шотан улыт.
18735	«Пӧрт воктене», «Гармонь койышет», «Шочмо кече», «Авамланде» муро-влакым йоҥгалтарыме дене кугу чапым налын.
18736	Порт воктенет эртен ошкылмыж годым тун-тун сур¬гыктен кода (Д.
18737	Пӧрт — керек-могай сооружений, кушто айдеме ила.
18738	Порт ( ) — компьютерлаште ыҥпале-влакым наледылше да колтылшо ушык.
18739	Пӧрт тӱрлык-влак Тыгодсо тыгай кум пӧрт тӱрлык-влакым ойыртемат: Шкен пӧрт, викториан тӱсан. 1855 ийыште УАШыште чоҥымо. 12-пачашан шуко-пачеран пӧрт Российыште Таунхауз-влак.
18740	Португал йылме (португалла português) — индоевропысо (роман) йылме.
18741	Пӧртшӧ кум этажан лийын.
18742	Пӧртылеш, а нуно эшеат почеламут нерген мутланен шинчат.
18743	Пӧртылмеке, Мари-Кужер кандашияш школышто пашам ышташ тӱҥалын да 1980-ше ий марте тыршен – вуйлатыше лийын.
18744	Пӧртылмек, Шернур посёлкышто илен.
18745	Пӧртылмекше тиде книгам вучен кугу пиал.
18746	Пӧртылмекыже, 1973 ийыште Василий Васильевич студент радамыш шогалын.
18747	Пӧртылмӧ годым ваштареш шогышо командын модшо-влак мече дене тиде еҥым эҥерташ тыршат.
18748	Пӧртылшаш корнем западыш шуйналтын, Чапле сеҥымаш дене тый декет мия.
18749	Пӧртым чоҥенын, кок йочашт шочын: 1965 ий кеҥежым – Эрик, вич ий гыч – Люда.
18750	Пӧртыш погынымеке, ӱдыр-шамыч толшо калыкым ӱстелтӧрыш шындат, мурен-мурен, пурам йӱктат.
18751	Пӧртыштӧ гын йӱдым, ӱдыр-влакын малаш вочмекышт, воза ыле».
18752	Порфирьев Николай Порфирьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18753	Пӧръеҥ-влак кокласе вӱд поло дене тӱнямбал чемпионат 1973 ий гыч эрта, Ӱдырамаш-влак коклаште - 1986 ий гыч.
18754	Пӧръеҥ да ӱдырамаш Айдеме ( — Айдеме ыҥле) — кок йол дене коштшо примат, Homo sapiens видыш, Гоминиды ешыш пура.
18755	Поръеҥ, ластым чиен, 50 метрым эртен кертшаш, рвезе - 25 метрым.
18756	Пӧръеҥ ӱдырамаш деч виянрак.
18757	Пӧръеҥым лӱмдымаш 13-15 ияш марте — рвезе, эрге, полмезе.
18758	Порылык, 48) Энгек-туткарыш логалше талгыдын йол йукшо мут дене пырля йонгалт толеш: :Ик янлык ончычын корным пучко, :Кержалтыч молышт – :Тывыдоп, тып-туп :Торшталтыш талгыде!
18759	Порылык — айдеме койыш, порым ышташ тыршымаш.
18760	Порын, сайын ончымылан, патыр пöлек шотеш пуа ÿдырлан кок пикшым.
18761	Посёлко гоч чӱчкыдын регион-влак кокласе автобус-влак коштыт.
18762	Посёлко лӱм Лӱмжӧ «тӱр» мут деч шочын.
18763	Посёлко лӱм Посёлкылан лӱмым воктен шогышо Шолэҥер ял пуэн.
18764	«После дождичка» спектакльлан кугыжаныш премийымат налын.
18765	Посна автобиографийым монь возгален тӧчашат ок кӱл.
18766	Посна аланым почо Валентин Колумб.
18767	Посна ик проблемымат ойырен ончыктымо огыл.
18768	Поснак йöратен да жаплен тудо Сергей Есенинын почеламут ден поэмылажым.
18769	Поснак кугу кышам Сергей Карповын усталык пашаштыже Марий Эл Республикысе Курчак театрыште тыршымаш коден.
18770	Поснак малтыме годым ава, йочам кидыш кучен, шке семынже шыматен, рÿпшен муралтен.
18771	Поснак марий йылмысе синтаксис, диалектологий, фонетике да лексикологийыште лектын шогышо йодыш-влакым шымлаш да рашемдаш кумылаҥда.
18772	Поснак мастарын Саскавийым сÿретлыме, тудын национальный характержым, марий ÿдырын койыш-шоктышыжым лудшо еҥ вигак ужеш.
18773	Поснак нуно историйым нергелаш кумылан улыт.
18774	Поснак ойыртемалтше улыт «Ломберсолаште», «Саскавий», «Кок илыш» повестьше да «Тӱтан» ден «Арслан» романже-влак.
18775	Поснак оҥай ыле мыланем «Ош кече йымалне» спектакльын премьержым ончаш.
18776	Поснак тиде кечын Сергий Радонежскийым порын шарналтеныт.
18777	Поснак тиде шижалтеш марий мутвундым пойдарыме, марла возымым тӧремдыме нерген шонкалымаштыже.
18778	Поснак тидым палемдыман: мемнан современник – влакын койыш-шоктышышт, психологийышт, моральышт ваштлалтмым В. Иванов повестьыштыже иктешлен ончыктен моштен.
18779	Поснак тидым палемдыман: писатель колымшо ийла тÿҥалтыштак озанлыкым йол ÿмбак шогалтымаште, илышым саемдымаште кооператив шемер кресаньыклан моткоч кугу пайдам пуэн кертмыж нерген раш умылтарен, шуко возен, марий калыкым кооператив ушемлашке ушнаш ÿжын.
18780	Поснак тудын аваже, Путлибай, вераштлан чот ӱшаныше лийын.
18781	Поснак тура кечывал шумек чот шекланыман улмаш.
18782	Поснак тыгай черта дене «Спать хочется», «Бабы» да «Княгиня» произведений-влак ойыртемалтыт.
18783	Поснак финн-угор калык-влакын мурыштым сценыш лукмыж дене кумдан палыме мурызыш савырнен.
18784	Поснак «Чаҥ», «Тау», «Вож» книга-влакшым палемдыме шуэш ыле.
18785	Поснак шуко Йӱштӧ Кугызан вургемже нерген ӱчашат.
18786	Поснак эрвел марий коклаште кугу шеледымаш лийын.
18787	Поснак Эрыканын творчествыжлан М. Шолоховын «Савырыме сöрем» романжын пайдале влиянийжым палемдыде огеш лий.
18788	Посна мутлам кучылтмаштат вес семын ойлымаш тыште ситышынак уло.
18789	Посна насталан пуымо лӱмым собственный лӱммут маныт, мутлан: Таир ер, "Ямде лий" газет, Учимсола, Марий Эл, Юл.
18790	Посна ойсавыртышлаштат тудын ямже сайын аралалт кодеш.
18791	Посна пашаеҥ-влаклан келыштарыме энциклопедий-влакат улыт, мутлан, сар паша, юриспруденций, философий, медицине нерген.
18792	Посна тÿткышым суртводыжлан ойыреныт: тудым пырля кочкаш шинчаш ÿжыныт, лÿмын пучымышым шолтеныт.
18793	Посна тӱткышым тиде кечын шоганлан ойыреныт.
18794	Посна фрагмент-влак XVIII-XIX курымлаште „лектедаш“ тӱҥалыныт.
18795	Посна эше умылымо омо уло.
18796	Поспелов Александр Яковлевич (Шочын: 1910 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18797	Поспелов Владимир Николаевич (Шочын: 1925 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18798	Постулат: чыла топонегыз-влак тӱҥ шотышто тамга улыт.
18799	† * Потапкино просек ( ) — пытыше илем.
18800	† * Поташ почиҥга ( ) — пытыше ял.
18801	Потехин Виталий Николаевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18802	«Пӧтъял» — Пӧт эҥер воктен верланыше ял.
18803	Пӧтъялысе кыдалаш школыштат марла туныктеныт.
18804	Пӧтъял ял шотан илем * Пӧтъял ( ) — ял.
18805	Пӧтъял ял шотан илемын рӱдерже.
18806	Пӧт эҥерын шола эҥерйолжо.
18807	Почеламут-влак // Марий коммуна. 1980. 9 авг.
18808	Почеламут-влак // Марисолан мут сылныже: сылнымут кружокыш коштшо-влакын ойпогышт.
18809	Почеламут-влак обзор // Марий коммуна. 1965. 19 нояб.
18810	Почеламут-влак «Под гвардейским знаменем» фронтовой книгаште, авторын Марий издательствыште лукмо «Клятва» (1942), «Родина верч!»
18811	Почеламут-влак // Эрвий: республикысе марий сылнымут мастар-влакын мурпашашт.
18812	Почеламут ден поэма-влак, 3151) Чонан-влакат шке йукышт дене мурпаша погым пойдарат да сылнештарат.
18813	Почеламут кок ужаш гыч шога.
18814	Почеламут кугыт шотышто изи гынат, тудо кугу кӧргӧ шонымашлан, шижмашлан поян да формыж дене виян.
18815	Почеламутлан келыштарыме муро-влак * «Кузе илет, авай?»
18816	Почеламут // Марий коммуна. 1965. 15 сент.
18817	Почеламут ( ) — ритмике дене келшышын возымо поэт произведений.
18818	Почеламут тӱҥалтышыште лу-лучко фашист корно дене кая.
18819	Почеламутчо семын Санян Вачи тыгакак почеламут -влакым возгала.
18820	Почеламутчын 25 ияш улмыж годым кӱрылтын.
18821	Почеламутшо – влак «Йошкар кече», «Марий коммунист» ( «Марий илыш» ), газетлаште лектын шогеныт.
18822	Почеламутшо испан мландысе шучко сӧйым да тушто калыкын чот орланымыжым сӱретлен ончыкта.
18823	Почеламутшым тыге кошарта: Тек курымжым ласкан ила Войнам киношто ужшо тукым.
18824	Почеламутымат, ойлымашымат, пьесымат, повесть ден романымат возен.
18825	Почеламутым возыма гычак тӱҥалме творческий корныжо умбакыжым шошо эҥерла ташлен.
18826	Почеламутым возышо еҥ гына тынар кучык жапым уш дене шотлен моштен.
18827	Почеламутым ритм, рифме могырымат ончалаш оҥай, вет нуно тудын содержанийжылан пеш келшен толыт.
18828	Почеламутым рушлаш Анатолий Спиридонов кусарен.
18829	"почеламутым савыктен.
18830	Почеламутым школыштак возаш тӱҥалын.
18831	Почеламутын пытартыш стихшын смыслжым шотыш огына огына нал гын, тыгай шонымаш лектеш: лирический герой изиш аптыранен («Но мом гын мыйже каласем?»
18832	Почеламутын пытартыш строфажын икымше поэзий корныштыжо шыже мут уэш-пачаш каласалтын, обращений семын йоҥгалтеш, кумылым савыра.
18833	Почеламутын тиде тӱналтыш ныл строкаштыжак автор чыла советский калыкын кöргö шонымашыжым, Родина – авам чын эргыже семын шокшын йöратымыжым кӱчыкын, раш, сылнын почын пуэн.
18834	Почеламутын тӱҥ шонымашыже – калыкын илышыж ден элын пурымашыжын чак кылдалтмышт.
18835	Почеламутышто койдымо, йӧратыше еҥ лирический герой деч вашмутым вуча.
18836	Почеламут // Ямде лий. 2003. 6 сент.
18837	Почелин Алексей Петрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18838	Почеш толшо-влакым ял калык уна лияш ÿжыныт.
18839	Почешыштак 1879 ийкугыжанышын у корольжо Мванге христианин, католик, мусульман-валкым эл гыч покташ тӱҥалын.
18840	Почиҥга ( ) — Российыште Одо Элын Грак кундемыштыже верланыше Каменное ял шотан илемыш пурышо марий ял.
18841	Почтенев Матвей Герасимович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
18842	Почтым наледаш POP3 але IMAP протокол-влак кучылталтыт.
18843	Почыла-почыла куржаш тӱҥалыт.
18844	Почылтса, волгалтса, пычкемышым кодыза, Моло гаяк ош тÿняште чыла пого ден куаныза.
18845	Пошкудо селаште' Вуча мыйым ӱдыр йолташ.
18846	Пошкудо Суас Элыште Агрыз кундемысе Буймо шымияш школышто тунемын. 1950 ийыште, шымияш школым тунем пытарымеке, Чолман ден Юл эҥерлаште сплавщиклан пашам ыштен.
18847	Пошкудо ӱдыр; Тӱтыра, тӱтыра: почеламут-влак // Шернур вел. 1996. 27 дек.
18848	Пошкудо школла гыч йоча – влак экскурсий дене чÿчкыдын коштыныт.
18849	Пошкудо ялла гыч гына огыл, Морко гычат ты ялысе школыш тунемаш коштыт.
18850	Пошкудыжат тудым шке семынже лӱмден.
18851	Пошкудыжо-влак тудлан ялысе сут поян Сардайын лÿмжым мыскылен, игылт пуэныт.
18852	Пошкырт вел Калтаса кундемыште шочын.
18853	Пошкырт вел Мишкан кундемыште шочын.
18854	Пошкырт велне ойлат: Игечым эскерымаш Тыгак Кугече кечын игечым эскереныт.
18855	Пошкырт йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе пошкырт тиштер 1940 ийыште пеҥгыдемдалтын.
18856	Пошкырт кундемын шочшыжо шке паша корныжым Марий Элыште муын. 1994-ше ий гыч «Ланар» реклама агенствыште консультантлан тыршен, а вара «Телец» кевытын вуйлатышыже лийын.
18857	Пошкырт мландыште, шочмо Эшым ялыштыже, шымлызе лÿмеш историк-краевед тоштерым почмо.
18858	Пошкырт Эл Калтаса кундемысе Кокуш ялыште шочын.
18859	Пошкырт Эл Калтаса селаште шочын-кушкын.
18860	Пошкырт эл мер толкынышто кугу надырым пыштен.
18861	Пошкырт Эл Мишкан кундемыште шочын. 2006-шо ий гыч тудо шочмо кундемысе тӱвыра пӧлкан вуйлатышыжлан тырша.
18862	Пошкырт Эл Мишкан район Чобык ялыште шочын.
18863	Пошкырт Эл Мишкан селаште шочын-кушкын.
18864	Пошкырт Элысе Эшым (Ишимово) ялын эргыже.
18865	Пошкырт Элыште илымыжлан кӧра концертлаште утларакшым татарла мурашыже логалын.
18866	Пошкырт Элыште илыше южо марий-влак Агавайремымат, суас Сабантуйымат пайремлат.
18867	Пошкырт Элыште шочын, Марий Элыште шке пашаж дене чапым налын.
18868	Пошкырт Эл Янаул кундемысо Тумна ял гыч.
18869	Пошкырт Эл Янаул кундемыште шочын-кушкын. 1968-ше ийыште Евсеев лӱмеш тоштерыште тыршаш тӱҥалын, да вуйлатыше сомылым 16 ий шуктен.
18870	Пошкырт Эл Я. Ялкайнлан «кечан эл, ямле, киндан, шортнян, нефтян – чыла улан» кончен, «тушто южшат яндар, памаш вӱд гае тамле», «завод йӱкшат шокта чыла эллан».
18871	Поэзий аланыште тудо моткоч кугу кӱкшытыш шуын: Зоя Михайловна «Мый шкежат суксо омыл», «Колыштса шӱшпык чон шортмым», «Эрелан йӧратыме тат» почеламут ойпого-влакын авторжо.
18872	Поэзий аршаш: Авий ден пырля.
18873	Поэзий аршаш: Ида тылане мыланем йӧратымашым.
18874	Поэзий аршаш: О Поро Юмо.
18875	Поэзий аршаш: Чеверын код, овда тӱня.
18876	Поэзий аршаш: Черланымаш Чарла олаште.
18877	Поэзий верчынат кучедалмаш улеш.
18878	Поэзий гыч прозыш 1927 ий марте Шабдарат туҥ шотышто поэзийыште тырша.
18879	Поэзий да прозо коклаште ойыртем уло.
18880	Поэзийже нерген шуко мутланаш лиеш, но мый ик ойыртемым гына палемдынем: тудо утларакшым мурылык поэзийым шочыкта.
18881	Поэзийже ойыртемалтше йÿан лийже манын, автор лым лийде тырша.
18882	«Поэзий – илыш » маналтеш тудо.
18883	Поэзий кӱкшакаште: С. Николаевын «Эл шижме тат» почеламут книга почеш шонкалымаш // Марий коммуна. 1988. 10 июнь.
18884	Поэзий кумыл литературын чыла жанрыштыжат лийшаш, тидыжым ме В. Абукаевын творчествыштыже, поснак «Шочмо тувыр» романыштыже тичмашын ужына.
18885	Поэзий, марий литератур нерген ойлаш тӱҥалешат, мучашым ит вучо ыле.
18886	Поэзийым шÿм памаш манме (15 с.).
18887	Поэзийын тÿрлӧ жанржым моштен кучылтын, шочмо литературнам шуко у произведений дене пойдарен кертеш.
18888	Поэзийыштыже Владимир Маяковскийын стильжым кучылтын, тудын дене Озаҥ олаште икана вашлийын.
18889	Поэзийыштына лирика йыжыҥ кызытат эн виян.
18890	Поэма лектын фрагментан, пуйто шулышо шкенжын коргыштыже ала мо кутырен пытарме, мо и пуен тудлан особый моторлыкым, возбуждающий лудмо восприятийыште пенгыде эмоциональный пасум.
18891	Поэма моральный темым гына ок тарвате, лач Тамара ден Геню кокласе илыш пышкемым гына ок рудо.
18892	Поэме 1910 ийыште Г. Икумарийын (Леонтьевын) погымо «Марий калыкын туштыжо, йомакше, тошто мутшо» сборникыштыже угыч савыкталтын.
18893	Поэме 1910 -шо ийыште Г. Икумарийын (Леонтьевын) погымо «Марий калыкын туштыжо, йомакше, тошто мутшо» сборникыштыже угыч савыкталтын.
18894	Поэме геройын - Актуганын - мутшылан ÿшанаш гын, чыла нине событийым тудо шке шинчаж дене ужын, чыла событий шинча ончылныжак эртен.
18895	Поэме ( ) — иктаж-могай явала нерген, рифмоватлен возымо кумда повествований ойсаска.
18896	Поэме-йомак фольклор материал негызеш шочын, тидыже произведенийын стильыштыже раш коеш.
18897	Поэме марий шемерын революций дес ончычсо йöсö илышыжым, саман тöрсырым, граждан сар годсо тудлан событий - влакым сылнын сÿретла.
18898	Поэме мучаште калык депутат Когой Семон cap деч вара, шуко ий эртымеке, чалемше шоҥго еҥым вашлиеш.
18899	Поэме пÿтынек калыкмут дене пыта: Йомак умбак, Мый тембак, Йомак мешак коҥгамбак..
18900	Поэмым кугу романтический шӱлыш дене возымо, рвезе жапын семже, шӱлышыжо чонеш пижше, шонаш таратыше, волгыдо, кеч нелылыкат тушто шуко лийын.
18901	Поэмым тӱрлö ритм дене возымо, у рифма-влак сылнештарат.
18902	Поэмын икымше ластыклаже гычак куван осал «чурийже» почылтеш: героиня эре вурседылеш, тыгодымак шукыж годым икгай ойсавыртыш дене пайдалана, тидыже тудын лапка чонан улмыжо нерген ойла.
18903	Поэмын кум ужашыжат пÿртÿс дене айдемын чак кылдалтмыштым ончыкта.
18904	Поэмын тÿҥ идейже общественный интересым личный деч кÿш шындымаш.
18905	Поэмын шинчаончалтышыжат эше кумдарак лийшаш.
18906	Поэмысе страницыласе сÿрет айдемым космический кÿкшыт марте нöлтен да Кугу Октябрьын исторический значенийжым палемден.
18907	Поэмысе ший онгыран гармоньжо – тиде поэзийын символжо, условный тамгаже.
18908	Поэмыште 1930-шо ийласе марий ӱдыр ден рвезе-влак, ончыклык марий интеллигенций, ончыкталтыт.
18909	Поэмыште калык кокла гыч лекше патыр-влакым (Пугачёвым, Чоткарым) ончыктымо.
18910	Поэмыште «марий интеллигенцийын кушкын толмо корныжым, личность культын озаланымыжлан кӧра марий интеллигенцийын кугу эҥгекыш логалмыжым вием шутымо семын ончыкташ шонем.
18911	Поэмыште ончыклык артист-влакын тунеммышт, келшымашышт, йӧратымашышт нерген возымо ушеш кодеш.
18912	Поэмыште тÿҥ вер чапым налше лÿмлö интеллигент-влаклан ойыралтын – С. Чавйн ден С. Николаев ( «кок Сергей да кок йолташ»), М. Казаков.
18913	Поэтат тиде мут денак пайдаланен.
18914	Поэт Барнаул ола гыч 3 июльышто увертарен: «Фронт гыч каяш тарванымем годым мыйым правительственный наградылан представитленыт».
18915	Поэт веле огыл, пÿртÿсшат пуйто осал куван йöрдымö койышыжо ваштареш шогалеш, тыгай вийлан мучашым ыштынеже.
18916	Поэт В. Колумбын йылме сöраллыкше нерген // Марий коммуна. 1974. 19 май.
18917	Поэт-влак айдеме койышын тӱрлӧ могыржым, илышын кочо-тамлыжым, ушеш кодшо строкалашке шыҥдарен ончыктат.
18918	Поэт-влак кокла гыч Вячеслав Абукаев-Эмгак öрыктарымым ок чарне.
18919	Поэт-влакынат лач тыгак лиеда.
18920	Поэт да Гражданин Ю. Чавайнын шочмо кечыжым палемдымаште тыгак «Морко мланде» райгазет пашаен-влакат лийыныт.
18921	Поэт да киноактер Йыван Кырлян шочмо мландыштыже кушкын шуаралтын.
18922	Поэт да киноартист Йыван Кырля нерген поэт ик гана веле огыл луктын каласен, молан манаш гын нуным когыньыштымат ик шочмо вер ушен шога, тиде – Купсола ял.
18923	Поэтесса пӱртӱсын ямжымат ужын мошта, тудым сӱретлаш сылне чиям муэш.
18924	Поэтесса тӱрлӧ темылан воза, йӧратымашын тамже тӱрлӧ: полан гай кочо, мӱй гай тамле, шӱлыкан да куанан.
18925	Поэтессылан марий Эл тиде «муро чон», «пӱнчеран куэр», «канде Какшан», «сывын гай пасу», «мӱй таман памаш», «тыныс мланде».
18926	Поэтессын кум почеламут сборникше лектын: "Чылажат- шочмо верын", "Йоратымем, тылат…", "Шыже блюз".
18927	Поэт жапым пыртлан чарналташ йодеш: Адак эртем мєран лап мучко, Но мый ом вашке молын гай.
18928	Поэт индустрий тема деке шÿмаҥын гынат, эн сай произведенийлажым яллан пöлеклен.
18929	Поэт йöратыме еҥже верч чыла ышташ ямде, лач тудын пелен гына лияш: Тыланетше кöра лийнем кайык мый кӱшнö, Шара нурым мокталше шышталге уржа.
18930	Поэт, калык легендым шотыш налын, кугезе марий-влакын илышыштым почын пуэн.
18931	Поэт куанен возен: Тый, конечно, ужынат ты рвезым, Тудо ты олаште ятыр ий илен.
18932	Поэт кугу жанран поэзий деке утларак кумылаҥеш.
18933	Поэт кунамже шке чон ойгыж нерген веле воза, кÿлешан мер илыш идей деч кораҥеш.
18934	Поэтлан «вынер корнан» шочмо ял, сурт – тиде «кинде сукыр», «эр шошо порсын».
18935	Поэтлан гын тиде чоным лыпландарыше, творческий вийым пуэн шогышо, юзо шӱлышан вер.
18936	Поэтлан угыч толмыжлан ссылке гыч лийшаш ыле шкенжын кугу покровительство и обычный цензуро деч освобидитльышаш.
18937	Поэтлан шочмо калыкше – ший калык.
18938	Поэт лирика почеламут циклыштыже тале мурызо улмыжым, айдемым кугун пагалыме, йöратыме кумылжым уло куатше дене почылтарен.
18939	Поэт-лирик С.Вишневский еҥ-влакын ваш-ваш келшымашышт, йӧратымашышт нерген кугу чон шижмаш дене воза.
18940	Поэт литература темылан ятыр статьям, рецензийым возен. 1976 ийыште Кугу Отечественный сар жаплан полеклалтше «Тул вӱд вошт» романжын икымше книгаже лектын.
18941	Поэт лым лийде ончыко ончен, шке почешыже самырык тукымым ÿжын.
18942	Поэт манмыла, «Могай туныктышо тунам мые, шкат йоча!»
18943	Поэт мемнам, шкем чаманыде, шочмо элым аралаш ӱжеш.
18944	Поэт М. Кастрен ушемлан «Угро-финн тумо» почеламутым пöлеклен.
18945	Поэт мӱндырно вучен илыше еҥлан эн шерге ойжым каласа, тудым ужаш да чон почын мутланаш шонымыж нерген увертара.
18946	Поэт нине почеламутла гоч марийын йулажым гына огыл, чонжым, шонышыжым, философийжым почын пуа, Юмо дене «кутырымыжым» он-чыкта, туддеч аралтышым йодеш.
18947	«Поэтнур» колхозлан негызым пыштен.
18948	Поэт Октябрь революцийым, Лениным, марий автономийым, шочмо калыкын эрыкан илышыжым моктен мура.
18949	Поэт, олицетворений йӧн дене пайдаланен, сылне образ-влакым чоҥа.
18950	Поэт – педагог Шабдар тÿрлö школлашке, педтехникумлашке миеден, студент ден йоча – влак коклаште поэзий тул шочмым пален налаш да тудым куштышаш верч чарныде тыршен.
18951	Поэт почеламутшым кугыеҥ-влаклан гына огыл, тыгак йоча-влакланат пöлекла. 1997 ийыште журналист-влак коклаште республиканский конкурсышто «Йоча да самырык тукымлан эн сай савыктыш» номинацийыште сеҥышыш лектеш. 1997 ий гыч Россий журналист ушемын членже.
18952	Поэт, прозаик Б.Г. Данилов чылаже кандаш книгам савыктен.
18953	Поэт, прозаик, драматург, литературный критик але публицист?
18954	Поэт пукшышо, илаш полшышо нурым сӧрастарыше ший эпитет дене моктен каласен.
18955	Поэт революций волгыдеш, эрык кече куатеш чылт у айдеме-тÿнян озаже шочмым кумыл нöлтын, кугу пафос дене сÿретлен пуэн.
18956	Поэт Семен Вишневскийын шочмыжлан 75 ий Семен Алексеевич Вишневский марий поэзий ден культурышто пале кышам коден.
18957	Поэт сылнымут дене сорастарен каласышаш олмеш чучкыдын лозунг-влакым рифмоватлен.
18958	Поэт тидым тыге умылтара: тиде рвезе тÿням уэмдыше да чыла шемерын изаже лийшаш,тÿнян моторжо лийшаш.
18959	Поэт тидын шотышто пеш чот ойгырен.
18960	Поэт тумын лышташыже-влакым родо дене таҥастара: Лöза лышташ-влак улыт родо, Мый йыгыре илаш келшем.
18961	Поэт тыгак тудын семынак фронтышто кредалше М.Калашников, М.Казаков, В.Чалай, В.Элмар, И.Пайдыганов йолташыже-влакым чапландара, айдемын чон моторлыкшым почын ончыкта.
18962	Поэт умбакыже эл аралаш шогалмым, сареш вурс гай шуаралтмым возымек, йолташыж ончылно, пошкудыж ден марий шемер, уло совет калык ончылно клятвым пуымо семын почеламутшым кошарта: Волгалташ тӱҥалме пагыт годым мые, Угычын кынелын, бойышко каем.
18963	Поэт утларак пÿртÿсым йöратымыж нерген возен, садлан тудым поэт-лириклан шотлат.
18964	Поэт фольклор образым космос пафосан шонымаш дене иктыш ушышыла чумыр марий сылнымутын муро кумылжылан моштен эҥертен.
18965	Поэт фольклорын кугу вийжым, сылнылыкшым пеш сайын пален, шке творчествыштыже моштен кучылтын.
18966	Поэт - фронтовик (Борис Даниловын шочмыжлан 60 ий темме вашеш) Сеҥымаш пайремлан 35 ий темме вашеш 60-шо Севско-Варшавский Краснознаменный, Суворов орденан стрелковый дивизийын ветеранже-влак Москваште вашлийыныт.
18967	Поэт — чынжымак калыкын эргыже.
18968	Поэт чыным вараш кодын умылымыж нерген ойла.
18969	Поэт шке илышыжым шыже дене таҥастара.
18970	Поэт шочмо кундемын пӱртӱсшым мокта («Чодыра лоҥгаште»).
18971	Поэт шочмо эллан, совет калыклан поро кумылын, психологически келгын возымо ятыр почеламутым, поэмым пöлеклен.
18972	Поэтын биографийже але мучаш марте шымлымым вуча… «Ончыко» журнал гыч (1999. № 9).
18973	Поэтын возымо произведенийже-влак кокла гыч поснак сюжетан почеламут-влак ойыртемалтыт.
18974	Поэтын возымыжо, сылнымут вий-куатше калыклан пӧлеклалтын.
18975	Поэтын возымыж почеш, эше тунамак марий-влак коклаште поян ден нужна тӱшкалан шеледалтмаш шарлен толын..
18976	Поэтын икымше почеламут книгаже – "Мемнан корнына" – 1954 ийыште савыкталтын.
18977	Поэтын илымыж годымак тудо 5 гана тÿрлö сборниклаште савыкталтын.
18978	Поэтын илымыж годымак тудо вич гана тÿрлö сборниклаште печатлалтын.
18979	Поэтын йылмыже моткочак лывырге, образный.
18980	Поэтын кÿчык почеламутшо-влак мылам пеш келшышт, южыжым наизусть тунемым».
18981	Поэтын книгаже руш да моло родо-тукым йолташыже-влаклан пӧлек семын лийын.
18982	Поэтын колызыжо икымше корнылаштак «йокрок серын мурызыжо» манын палемдалтын, тудо шкеже пешак нужна, шот дене суртшат, чияш сай вургемжат, моло погыжат уке, лач шелын вочшо волжо гына чоным иша.
18983	Поэтын кумылжо почеш, рвезе онарле куатым пога да волгыдо кече деке кидшым шуя.
18984	Поэтын курорт гыч пöртылмö жаплан марий интеллигенцийын радамже эшеат шуэмын улмаш.
18985	Поэтын кусарыме произведенийже-влак моткочак шуко.
18986	Поэтын лирикыштыже «Окна воктене», «Шыже эрдене», «Коктын ик шÿдырым ончена» да моло почеламутат волгыдо кумылан улыт.
18987	Поэтын поян йылмыже.
18988	Поэтын творчествыжлан кушкашыже руш йылме гыч мариий йылмым кусарыме пашажат полшен.
18989	Поэтын творчествыштыже кумда верым кусарыме паша налын шога.
18990	Поэтын традицийже Ли Байын лийын кугу ощущений шкежлан часть семын поэт традиций.
18991	Поэтын тыгай ойжым творческий кредолан - рÿдö корнылан шотлаш лиеш, вет эн сай произведенийлаштыже тиде раш почын пуалтын.
18992	Поэтын шонымыжо – пеш яндар вÿд пырче гай: Кажне ен мужо шкенжын пиалым, Кажнылан илыш лийже сöрал.
18993	Поэт эре мурен ок иле, пелашыжат эре тудым ончен шыргыж ок шинче.
18994	Поэт ятыр жап «Пачемыш» журнал редакцийыште пашам ыштен.
18995	Поян ваштареш шке статьяже, репортажше, очеркше дене тушман ваштареш кучедалын.
18996	Поян еҥ-влак нужна родо-тукымыштлан, пошкудыштлан пöлек шотеш чывым пуэныт.
18997	Поян материалым кучылтын, малмыж говорын эрвел наречийлан шотлалтмыжым келгын нергела.
18998	Поян пӱртӱсым шижын, умылен моштышо мастар йоча жапыштак чодырам, кайык да янлык-влакым шымлен, сонар да кол кучымо сомыллан тунемын.
18999	Поян пызырымылан иктаж-мом пелештет – ӱмырешет салтакыште илет.
19000	Поян семын эре кучемым вурса.
19001	Поянсола-1 ял дене пырля ик пырляштарыме Поянсола ялыш савырненыт.
19002	Поянсола-2 ял дене пырля ик пырляштарыме Поянсола ялыш савырненыт.
19003	«Поянын намысшын пундашыже уке», - манне марий калык.
19004	Поян эрге да незер икшыве нерген Илья Михайлович «Чын лӱмжö Кузьма» ойлымашыште тыге ончыктен: «Сапан ӱмбалне кöгöрчен он гай йÿлышö сатин тувыр, йолыштыжо чувар портышкем, ÿй дене шÿрымö ÿпшö салма гай йылгыжеш…».
19005	Правам аралымаш : Тӱҥ статья (рушла): Викитека: Авторские права Кеч-могай возымашым Викитекыш вераҥдаш огеш лий.
19006	Правил-влакым Марий Эл Республик Виктерын пунчалже дене пеҥгыдемдыме.
19007	Правиле почеш эн спортсменын кӱчыжӧ пӱчмӧ лийышаш.
19008	Правил, тактике шотышто нунын коклаште шуко ик гай уло.
19009	Правилы почеш чыла ыштеда гын, тиде модмаш тазалыкланда нимогай эҥгекым ок кондо.
19010	Правленийын заседанийыштыже лийше самырык автор - влак, тыгак Ипайжат 25 ияш гына улмаш - тудын ончылно шке шонымыштым ойлаш тоштын огытыл.
19011	Правленийыш миет - тушто мемнам Карпов гай тушман - шамыч öрдыжкö шÿкалаш гына толашышт.
19012	Православий йӱла 19 Шорыкйол крещений пайремым паремла гын, марий йӱла дене тиде кече - вӱд модмо кечылан шотлалтеш.
19013	Праге ( ) — Чехийын рӱдолаже.
19014	Практика: 8-9 класслан учебник / З.В. Учаев, Г.Н. Сидорова, Г.С. Эшкинина.
19015	Прауныкажын черта-шамычше Петр Андреевичын, Илья Андреевичын, пуалтыныт «Сар да мир» поро чонаным, непрактичный шоҥго граф Росстовлан.
19016	Превосходный таҥдыш Палымутын превосходный таҥдышыже марий йылмыште ушныман сынжан гына.
19017	Предметын образше чын, ситуацийын образше негызеш ышталтеш.
19018	Предметын признакшым ончыктен шогымылан кöра пале мут предложенийыште кок тÿҥ синтаксический рольым шукта: 1) Определений лийын, лÿм мут пелен примыканий йӧн дене кучылталтеш, мутлан: Ах!..
19019	Председательлан Лебедевым шогалтыме.
19020	Председательлан Степанов пашам ыштен.
19021	Председательлан ыштыме паша тудлан шке шотан практикум лийын.
19022	Представленийжым кугу кандра ден кышкар радамлык вуйлатен.
19023	Презе шочмеке, кугезе йÿлам жаплыше кажне оза вате кишан шÿжерым икмыняр кече посна лÿштен.
19024	Президент виктарымаш кугыжанышлаште президент эше исполнительный кучемын озаже улеш, парламентан кугыжанышлаште - лач кугыжаныш вуйлатыше гына.
19025	Президент республиклаште але монархийлаште виктервуй кугыжаныш вуйлатыше лийын кертеш, тунам тудым президент але монарх семын лӱмдат.
19026	Президентын лӱмжым Марий Кугыжаныш технологий университетысе ик аудиторийже нумалеш.
19027	Презын тамгаже Презе Презе — кокымшо зодиак тамга.
19028	Премийым налше-влак "лауреат" чап лӱм дене лӱмдалтыт; нунылан диплом ден оҥ значокым кучыктат.
19029	Премьере марте изиш гына кодын, но..
19030	Премьерыже 17 ага (май) тылзын тудо ийыштак Театро делле Грацие (Teatro delle Grazie) венециан сценыште лийын.
19031	† * Преображенский почиҥга ( ) — пытыше ял.
19032	Преподаватель древнерусский литературым туныктен, тудым поснак «Слово о полку Игореве» нерген эртарыме занятийже ушеш кодын.
19033	Преподаватель" квалификацийым налыт.
19034	Пресвитер ден министрант-влак консисторийыш пурат.
19035	Пресли дене вашлиймаш The Beatles-лан кугу кышам коден.
19036	Пресли концерт ончыктымашым чарнен, но киношто сниматлалташ тӱҥалмыжлан кӧра ала-мыняр миллион айдеме тӱня мучко шуко гана ужын кертын.
19037	Преслилан Том Джонс, 1960 ийла мучаште Лас-Вегасын отельлаштыже выступатлыше, пример семын лийын.
19038	Преслин ешыже нужна лийын: ачажын тюрьмаш логалмыж деч вара илаш эше чот неле лийын (ачажым кок ий гыч веле луктыныт).
19039	Пресли нигунамат музык образованийлан тунемын огыл да йӱк дене модаш тунемын.
19040	Преслин икымше фильмласе музык материалже кугу кӱкшытанлан шотлалтеш.
19041	Преслин кинокарьерын мучашыже 1967 ий мучаште Элвис Преслим икгайрак сюжетан кино шыгырешташ тӱҥалын.
19042	Пресли тиде жаплан келшыше лийын огыл, тудо возымо мурым мурен але кызытсе мурылам мурен, – Преслин тӱрыснек шке шонымо мурыжо лийын огыл.
19043	Привалов Николай Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19044	Прилуков Захар Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19045	Примерлан либеральный, но поэтический влиятельный, кусарымаш-шамыч, адаптаций, японын версийже тудын стихижым ыштеныт, значительный степеньыште паша основыште Эрнест Фенолоса и профессор- шамыч Мори и Арига.
19046	Пример шотеш «Марий калык тÿзлана» статья гыч ("Йошкар кече", 1922 ий 13 март) ик ужашым темлаш лиеш: «Кайышаш корнына кужу вет, шуктышаш пашана пеш кугу.
19047	Примерын диапазонышто поэзий гыч живопись деке и литературо.
19048	Примечаев Тимофей Архипович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19049	Пристань мут ончыктен кертеш: * Пристань — судно лишем шогалаш сереш йӧнештарыме вер.
19050	Пристань — судно лишем шогалаш сереш йӧнештарыме вер.
19051	† * Провал ( ) — пытыше ял.
19052	Провой кундем Аркамбал ялыште шочын.
19053	Провой кундем Какшамарий ялыште шочын.
19054	Провой кундем Кожласолаште шочын.
19055	Провой кундем Кокшамар селаште шочын.
19056	Провой кундем Мари-Отар ялыште шочын. 10 ий Волжск оласе комитетым вуйлатен шоген, а вара 14 ий министр-влак ушемын вуйлатышыжлан пашам ыштен.
19057	Провой кундем Провой ола шотан илем * Провой ( ) — ола.
19058	Провой кундем Пӱнчылӱвал ялыште шочын.
19059	Провой кундемысе Кожласола ялын эргыже.
19060	Провой кундем Янашбеляк ялыште шочын. 1973-шо ийыште тудо республикысе туберкулёз диспансерыште тыршаш тӱҥалын, а 1982-шо ий гыч тӱҥ эмлызыже лийын.
19061	Провой олаште ила.
19062	Провой олаште колен. 30-шо ийлаште Кокшамары ялыште туныктен.
19063	Программе вораҥдыш ( ) — кужу жап аралалтше компьютершарнышын чыла явалаштыже улшо программе тӱшкалык.
19064	Программе ( ) — рашемдыме лектышыш шуашлан кучылталтше почела кайыше машин команде-влак.
19065	Программе шукталтмаш книга лудмаш семын улеш.
19066	Программирований кертмаш дене компьютерын шонен луктын.
19067	Программист сомылым шуктышо Алевтина пелашем дене пырля ик пӧлемыште шинченыт.
19068	Программлымаш ( ) — программе-влакым возымаш да лачештарымаш процесс.
19069	Программлымаш системе-влак ( ) — рашемдыме программлымаш йылме дене программым ямдылаш кучылталтше программе системе.
19070	Программ Тачысе компучырын ик эн тӱҥ ойыртемже - компучырым программлаш лиеш.
19071	Программын кодшым канде тӱс дене ончыктымо.
19072	Программын кодшым куштылгын умылаш манын ойпелештыш-влакым ешарат.
19073	Проект-влакымат тудлан возаш ӱшаныме.
19074	Проект тӱҥалме гыч Йӱштӧ кугызалан тӱрлӧ элла гыч миллион утла серыш толын, олаште сатукоштмаш (товарооборот) 15 пачаш кугемын, пашадымылык иземын.
19075	Проект шке пашажым 20 Пеледыш 2003 ийыште тӱҥалын.
19076	Проектым "Марийскгражданпроект" проект институт ыштен.
19077	Проектын тӱҥ шонымашыже Проект кок ужаш гычын шога.
19078	Прозаиквлä логӹц модернизм йöн доно Витали Петухов (ш.1954) сирä.
19079	Прозаик семын чот тыршен.
19080	Прозаик тыгак мастарын марий ялын традицийжым, поснак пайрем йÿла-влакым келыштарен ончыкта.
19081	Прозаик тыште мыланна лишыл еҥна – влак нерген мондаш тÿҥалмына нерген шижтара.
19082	Прозаик шкеже тудым “Шÿмсем аршаш: лирический новелле-влак” манеш.
19083	Прозаик шке произведенийыштыже ача-ава да икшыве кокласе курымашлык конфликтым тарваташ ок шоно, лач иктым каласынеже: южгунам олма олмапу деч öрдыжкат камвозын, пöрдын каен да йомын кертеш.
19084	Прозаикым ме утларакшым повесть жанрын мастарже семын палена, утларакшым ялысе илыш нерген каласкала.
19085	Прозаикын возымыжым лудын, контекст гыч умылена, тудым рушлаже “конек” маныт.
19086	Прозаикын шочмо йылмын сылнештарыме йöҥжо денат моштен пайдаланыме, кÿлеш шомакым лач шке верыштыже кучылтмо шижалтеш.
19087	Прозаикын шочмо йылмын сылнештарыме йонжо денат моштен пайдаланыме, кÿлеш шомакым лач шке верыштыже кучылтмо шижалтеш.
19088	Прозо дене возымо ныл книган авторжо.
19089	Прозо дене серымашке тыгай почеламут корнылам Ал.
19090	Прозо нергенат ок мондо.
19091	Прозо, поэзий: туныктышылан полыш.
19092	Прозышто веле огыл, драматургийыштат, литературно-критический статьялаштыжат, эсогыл – публицистикыштат.
19093	Проигрывательын пӧрдмӧ писылыкым вашталташ лиеш.
19094	Произведенийже-влак 1. Мый шкежат суксо омыл: почеламут-влак.
19095	Произведенийже-влак 1. «Ойлымаш-влак» (Маргарита Ушакова дене пырля).
19096	Произведенийже-влак посна книгаш лектыт. 1957 ийыште «Илыш корно» ойлымаш-влак книгаже, 1965 ийыште «Илыш туныктен» вес книгаже савыкталтыныт.
19097	Произведений йомак семын возалтын.
19098	Произведений кок ужашан: иктыже - " Шиялтыш сем ", весыже - " Тул ".
19099	Произведений лирический геройын монологшо семын пуалтын, а такшым тыште кок еҥын вашлийын кутырымышт шижалтеш; лирический герой конкретный еҥ дене – йӧратыме да йӧратыше еҥ дене – чон почын мутлана.
19100	Произведений мучашыште Василий скрипка олмеш аккордеон дене шокташ тӱҥалеш, мӱндыр өрвел теҥыз декат тиде семӱзгарым шоктенак поездыште кая.
19101	Произведений содержанийже дене документ сынан, тудым илыш факт негызеш чонгымо.
19102	Произведений тӱҥалтышыште событий Пошкырт вел марий-влак коклаште эрта.
19103	Произведений- шамычше, рафаэльын ыштымыже лийыныт классический эн чын значений тиде мутын, то есть налме чыла признанийым.
19104	Произведенийын моральже чумыр повествований гыч, содержаний гыч лектын шога.
19105	Произведенийын тÿҥ ужашыштыже рÿдö герой-влакын илышышт гыч икмыняр эпизодым ончыкта.
19106	Произведенийын тӱҥ геройжо-влак Ачин Пайгаз – тудын прототипше автор шкежак лийын, Рашитов Хасан – татар калыкын эргыже.
19107	Произведенийын тӱҥ геройжо Ямиданов Макси – икмарда кресаньык эргыже.
19108	Произведенийысе чыла событий фронтышто эрта.
19109	Произведенийыш поэт шкежат лирический герой семын «шеҥын» пура, событий-влаклан вияҥаш ешартыш вийым пуа: «Кӱслеже Ямайын йомартлын шокталтыш.
19110	Произведенийыште калыкын илыш-йӱлажым фольклор да этнографий материаллан эҥертен почмо.
19111	Произведенийыште марий ялын сар деч ончычсо да сар жапысе илышыже, совет салтакын фронтышто илаш-колаш кредалмыжым ончыктымо.
19112	Произведенийыште, мутат уке, икымше йыжыҥлан кумда верым ойырымо.
19113	Произведенийыште сöрал образшат, мут савыртышыжат шукыж годым йомакын огыл, а литературный поэмын.
19114	Произведенийыште тидым поснак ойыртемын ончыктымо.
19115	Производственно-нравственный конфликт ончыл верыш лектеш.
19116	Прокопьев Василий Гаврилович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19117	Прокопьевск — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
19118	Прокофьев Матвей Павлович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19119	Проповедник-влакым министрант эше лӱмдат.
19120	Проповедник юмызылан ок шотлалт, тудо службышто тырша.
19121	Просветительский пашаже школыш туныкташ кайымекыже чот вияҥеш.
19122	Просвиркин Михаил Яковлевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19123	Протестантизмыште манак да монастырь-влак уке улыт.
19124	Протестантизмыште Протестантизм черке мерым кугыза (руш.
19125	Про­тивник тунам кугурак огыл кӱкшака верыште чараштак шоген.
19126	Профессий дене тудо врач.
19127	Профессийжылан келшыше шинчымашым Марий политехник институтышто налын. 1977-ше ий гыч «Кристалл» ушемыште инженерлан, вара пӧлка вуйлатышыланат тыршен.
19128	Профессийлан келышыше шинчымашым Пошкырт кундемысе медицин институтышто налын.
19129	Профессионал марий вокал искусствым негызлымаште Вера Смирнован надырже моткоч кугу.
19130	Профессионал спорт чот вийым погаш тӱҥалын, вуйчо команде-влак деч чот ойыртемалын, сандене ФИФА тӱнямбал чемпионатым эртараш шонен пыштен.
19131	Профессионал таҥасымашште тыгайын икымше гана лийымыж деч вара спортсмен-влакын кидыштым ӱштӧ дене кылдат.
19132	Профессор Борис Робертович Виппер пуен тыгай определенийым Портретист Рофаэль лан: « Рафаэль лийын пеш сай сӱрет возышо.
19133	Профессор-влак И.Г. Иванов да К.Н. Сануков дене мутланымаш.
19134	Профессор И. Г. Иванов марий йылмын лексике йодышлажым келгын шымлен.
19135	Профессор, историй шанчын докторжо Г. Н. Айплатов нерген.
19136	Профессор Леонид Петрович Грузов йылме кокласе кылым шымлыме пашам палынак саемден.
19137	Профессор марий йылмын фонетике могыржым возымаште ончыктымылан шоген.
19138	Профессор Н.Г.Пенгитовын вуйлатымыж почеш Киров областьысе Малмыж марий-влакын йылмыштышт йÿк ойыртемым шымла.
19139	Профессор Н.Т. Пенгитовлан – 60 ий // Марий коммуна.
19140	Профессор Н.Т. Пенгитов туныктен моштен, айдеме кумылым савырен кертын; лекцийже кеч-кунамат оҥайлыкше дене ойыртемалтын, шонаш таратен, шымлымаш пашаш кумылаҥден.
19141	Профессор П. Аристэн шочмыжлан 80 ий темме лӱмеш.
19142	Профессор Пенгитов чумыр йылме школым поген.
19143	Профессор Пенгитовын кугу научный ден педагогический пашажым партий ден правительство кӱкшын акленыт.
19144	Профессор, туныктышо, факультетысе шанче пашаеҥ-влак дене сайлалтеш, пашаштыже ректор шке кӱштыкшӧ дене пеҥгыдемда.
19145	Профилян класс-влак почылтмо дене тунемше-шамыч ынде ӧрдыж ялла да кундемла гычат тышке тунемаш толыт.
19146	Профсоюз полша гын, тудлан куштылгырак пашамат муаш лиеш ыле…» <…> Никандр Сергеевич шкежат поэзийлан путырак шӱман лийын.
19147	Профтехучилище деч вара заводыш пашаш пурышо эргышт икымше пашадарым налме кечын изи сийым поген – кугурак-влак йодыныт.
19148	Процент ( — шӱдылан) семынак проста дробь дене возымаш гыч шочын: 27/1000 → 27 ‰; кум нульжо 1000 цифрыште нуль-влакын чотышт гыч налалтын.
19149	† * Прудки ( ) — пытыше ял.
19150	Псевдоним-влак Чехов шканже тÿрлö псевдоним-влакым кучылтын.
19151	Псевдонимже Клеменс каласен «Марк Твен» налалтын самырык годым эҥер мут гыч.
19152	Психологизм «Миллион-влак» романыште келге огыл.
19153	Психологий дене кандидатлык диссертацийым арален.
19154	Психологий шанче кандидат.
19155	Психологический сына сÿрет-влак, лондонысо калыкын портретше-влак ондак газет вариантыште лектын шогеныт, да тыге Диккенсын лÿмжö калыккоклаште писын шарлен.
19156	Псков вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
19157	Псков — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
19158	Публицистике Илья Ломберский эше вес жанрыште – очеркыште – вийжым терген ончен.
19159	Публицистикыште лым лийдыме, литературоведенийыште тул йылман… Проза манмаште, Абукаевын кушмо эволюцийже ойыртемынак паш палдырна – ойлымашлаштыже, мутлан, кÿлешан (тÿҥ шотышто мораль да этика могырым) лыҥ темылан пижеш.
19160	'Пу волям шке изи шӱметлан,' Тиде шотышто тудо оза, 'Да ӱшане тый тудын йӱклан-' 'Шӱм-чон раш тыланет каласа' Лудщо йолтш-влаклан шкаланышт таҥастарен ончаш тиде йӧратымаш саскан рушла кок вариантшым темлена.
19161	Пӱгеш оҥгырым сакыме имне дене ял йыр кудалышт савырнымаш осал шӱлышым поктен колтымо семын умылтаралтын.
19162	† * Пӱгыльмаш ( ) — пытыше ял.
19163	Пугышто кечыше онгыр, мыйын кумыл волымемым шижме гай, тиде гана шулыкын гына йукым лукто: йын-йон, йын-йын, йы-йон… (А.
19164	Пудештше тар печке семын илыш вашталтмаш, тошто йÿла дене у жапын вашпижмашышт.
19165	† * Пузо почиҥга ( ) — пытыше ял.
19166	† * Пузо ( ) — пытыше ял.
19167	«Пузымучаш почиҥга» — Пузо эҥерын мучашыштыже верланыше ял.
19168	Пуйто ÿмыр сортан йöрымыжым кок ий ондак шижын, шке пашажым акла, ÿшана… Но садак ты ÿшан шенгелне – шÿлык.
19169	Пуйто ала мом эскерен, еҥын шинчаолмаже шинчагомдыш йымалне тарванылаш тӱҥалеш, айдеме чӱчкыдын шӱла, вӱршерже чот кыра, чогашылже лушкыдемеш.
19170	Пуйто прозаик “Тулык чон” шотышто аклыме мутлан, чынжым гын каргыме ойлан ала öпкелен, ала лÿмынак воштылын критикын йодмыжлан келшыше романтический йöратымаш историйым сÿретла.
19171	Пуйто тудо Г.Яковлев Ф.Егоров да моло дене пырля религийын туныктымыжым шаркален, калыкым пычкемыш илышыш шупшын шоген.
19172	Пуйто тыге ыштыме дене чонет утларак кана да пашалан чулым лият, шурно озымет кÿкшö лиеш.
19173	Пу колотка Этимологий «Колотка» руш мут колода («кашка») гыч.
19174	Пу кочкыш ӱстел ден пӱкен-влак.
19175	Пулышем гыч кучыш да ала-мом шыматен ойлен-ойлен пуртыш.
19176	Пульӧ олмеш изи шарик шамыч.
19177	«Пульс-радиоштат», телевиденийыштат марий йылме дене передаче-влакым вӱден.
19178	Пуля-влак, чиуф-чун-дрин шоктен, вуй умбач эртат (Н.
19179	Пумарий ял деке ушалтын.
19180	† Пумарий ял шотан илем * Кугу Пумарий (Пумарий) ( ) — сола.
19181	Пундашыже утыждене пушкыдо лийшаш огыл, кугу кӱкшыт гыч тӧрштет гын – йолетым сусыртен кертат.
19182	Пундашыште вӱдын температуржо 3 °С марте вола.
19183	Пундымо пырыс-влакын кап температурышт моло-влак деч ок ойыртемалт, но меж уке улмылан кӧра сфинкс але петерболд урлыкан пырыс-влак шокшырак гай айдеме кидлан чучалтыт.
19184	Пундыш ӱмбалсе оҥго-влакым шотлен пушеҥге ийготшым палемдаш лиеш.
19185	Пункт ( ) — дюймын 1/72 наре ужашыже лийше кӱшычын ӱлык шрифтын висымкугытшо.
19186	Пӱнчер мут ончыктен кертеш: * Пӱнчер — пӱнчӧ гыч лийын шогышо иман чодыра.
19187	Пурам шолтен, шуаш шынденыт.
19188	Пура: * Пура — пырня дене чоҥымо сооружений.
19189	Пургыж тылзын 1970 ийын у сезоныштыжо мурызо йылгыжше ош костюм-комбинезон дене лектеш.
19190	Пургыж тылзыште 4 кечынже 2001 ийыште «Алдиар» оперын премьерыже лийын.
19191	Пургыж тылын 1990 ийыште Душанбеште сар кредалмаш-влак эртеныт.
19192	Пурла Азов теҥызын серыштыже верланен.
19193	Пурла велне — Николай Арбанын шочмо пӧртшӧ, шола велне — "Кеҥеж йӱд" пьесе гыч ик геройын, Марка кумын, прототипшын суртшо, тушто тунам литературный геройын "уныкаже" Анатолий Яковлевич Смирнов илен.
19194	Пурла Вӱтла серыштыже верланен.
19195	Пурла руль дене Шола могыр дене куалыштме эллашке Волжский автозавод кок модельым экспорт семын колтен шоген: Ваз-21012 ден Ваз-21014.
19196	Пурла рулян "Нива" эн шуко Великобританийыште ужалалтын.
19197	Пурла Шем теҥызын серыштыже верланен.
19198	Пурлыклан: верысе пӱртӱс шотлалтеш.
19199	Пурлыклан: Мотор верысе кундем, чапланыше марий-влаклан да Кугу Ачамланде сар годым вуйыштым пыштыше-влаклан памятник – обелиск-влак, Архангел Михаил лӱмеш черке шотлалтыт.
19200	Пурлыклан: Ронга эҥер, ялысе вер-шöр шотлалтыт.
19201	Пурлыклан: чодра, кумда пасу, Она эҥер, кӱсото шотлалтыт.
19202	Пурлыклан: ялысе вершӧр шотлалтеш.
19203	Пурлык Посёлкышто кум памятник уло: икымше Студенка эҥер воктенысе памаш, Крешын вӱдлан тушко коштыт, кокымшо – ИЛ-4 самолетын фюзеляжше.
19204	Пӱрӧ мут ончыктен кертеш: * Пӱрӧ — руштыктарыше напитке.
19205	Пӱрӧ олаште Ола эрвел марий-влакын рӱдӧ верыштлан шотлалтын.
19206	Пурсанур ял шотан илемын рӱдерже.
19207	Пуртов Иван Тимофеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19208	Пуртус йукым, вольык, янлык, кайык кычкырымым да айдемын кап-кыл пашаж дене кылдалтше йукым онарыше «звукоподражательный мут-влак» изобразительный междометий лийыт.
19209	Пӱртӱс йырым-йыр шӱм-чоным куандара.
19210	Пӱртӱс лирикыже «Пӱртӱс кеч-кунамат ямле», тыгай калыкмут дене почылтеш С.Григорьеван 2004 ийыште лекше почеламут сборникшын ик ужашыже.
19211	Пӱртӱс лонташте кушкын, лывырге марий ойсемеш рупшалтын, ушакыл вийым поген.
19212	Пӱртӱс поянлык Республикын тÿҥ мландыкöргö поянлыкше — нефть.
19213	Пӱртӱс пуымо йылмышижмашьгже самырык туныктышым шочмо йылмына да тудым вораҥдарыме ӱмбак у семын ончалаш кумылаҥден.
19214	Пӱртӱс темым почын пуымаштыжат шыже игечым воза.
19215	Пӱртӱс чонан да чондымылан шелалтеш.
19216	Пуртымо экзаменлан ямдылалташ тӱҥалеш.
19217	Пуршаш экзаменыште тудо, в частности, ончыктен мотор результатым обьязательный пурашлан «турецко-татарский йылмыш».
19218	Пурымына годым Юрий Михайлович ӱстел коклаште ала-мом возкален шинча ыле.
19219	Пурынычев Василий Григорьевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19220	Пӱрыштӧ туныктышылан ямдылыме школыш пурен.
19221	Пусаксола ял гыч Макарсолаш марлан толмекше, эн ончыл ÿдырамашлан шотленыт.
19222	Путилов Александр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19223	Путилов Александр Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19224	Путилов Алексей Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19225	Путилов Алексей Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19226	Путилов Василий Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19227	Путников Михаил Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19228	Пӱтым кучышо-влаклан таче мӱйым кочкаш лиеш.
19229	Пӱтынек ужар-шуналге тӱс дене сӧрастарыме «Грязный затон» ден таҥастарымаште, тиде сӱрет чапле чия тӱсшӧ дене сымыстара.
19230	Пӱтынек чын кидвозыктышыжым Кинг 1973 ийыште кокымшо пачаш гана возен, тиде кидвозыктыш публикацийлан кӱлын.
19231	Пӱтынь повестьыште тиде ужаш ик эн виян, шӱм-чоным тургыжландарыше, кумылым тарватыше.
19232	Путынь эл дене пырля марий кундемын кушкын, виян толмыжо мурызын чоныштыжо шуко чапле строкам шочыктеныт.
19233	Путырак пушкыдо кумылан.
19234	Путырак сай ак диссертацийым аралыме годымат Тарту университетын конференц-залыштыже ик гана веле огыл йоҥгалтын.
19235	Путыракшым мемнан марий литературышто кокла кресаньыкын кокытеланымыже чÿчкыдын ончыкталтын.
19236	Пуч йÿк тунам ик жаплан чарныде мӱгырен шога.
19237	Пӱчкын шуктет гынат, кӧргышкӧ сравоч деч посна пурымеке чия дене баллон-влак пудештыт да чыла оксам чиялтат.
19238	Пушеҥгет лиям эн писе ур гай, Моло пырче лийын, тыйым ончалам.
19239	Пушеҥге тӱҥ Тӱҥ — кушкылын пушеҥге вондо.
19240	Пушеҥгылаште илыше пушкыдо почан изи чодыра янлык.
19241	Пушеҥгым арам кÿрышташ-тодышташ каласыме огыл.
19242	Пушеҥгын ик кугу тӱҥже, а тыгыдерын шуко да изи тӱҥ-влак.
19243	Пушеҥгыште лышташ-влак шошым вийым налыт, шыже шумеке пушеҥге деч ойырлаш логалеш.
19244	Пуш кöргеш шинчылден, Рвезе мотор иеш.
19245	Пушкарев Василий Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19246	Пушкин, Александр Сергеевич ( — ) — руш почеламутшо.
19247	Пушкин Гурзуфыштеала мыняр арням гына эртаренкенежым и шыжым 1820 ийыште.
19248	Пушкин ден Гогольым, Некрасов ден моло руш классикым шуко лудеш.
19249	Пушкин, Лермонтов, Шекспир, Байрон, Маяковский, философ-влакын книгашт тудын кид гыч ойырлен огытыл.
19250	Пушкин семын), тушко угыч толаш сӧра.
19251	Пушкин чучкыдын сосед деке коштын имений дене П.А. ОсиповТригорскийыштеи библиотекы дене кучылтын.
19252	Пушкинын высылкыж деч вара поэме йыр учашымак лектыныт.
19253	Пушкинын лирикыже подражательный,тич литератур штамп и условность, туге гынат шагал огыл уже тунамтӱҥалше поэт ойырен шке корныжым.
19254	Пушкинын родыжо шуко вере илат.
19255	Пушкинын туныктышо Батюшков лийыныт мастар «куштылго поэзийыште»и главный отечественный романтизмыште.
19256	Пуштареков Алексей Васильевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19257	«Пуэм гынат, садыгал огыт печатле», - шонен.
19258	Пӱя гоч вес могырышто Изи Йырсе ( але Верхний Выселок) ял верланен.
19259	Пӱя гоч умбакырак ялысе тошто марий шӱгарла верланен.
19260	Пӱясер ял шотан илем * Пӱясер (Нурмо) ( ) — сола.
19261	Пўсӧ мыскара сынан кугу произведеният уке гаяк.
19262	Пхеньянысе калык-влак кокласе фестивальын икымше премийжымат сеҥен налын.
19263	Пыжанъю деч 3 меҥге тораште.
19264	Пыжанъю кундем * Вӱлеҥер ( ) — ял.
19265	Пыжанъю кундемын рӱдыжӧ.
19266	Пыжанъю кундемыште верланен.
19267	Пыжанъю Происхождение марийского народа.
19268	Пыжашым мландыште але пушеҥгын ӱлыл укшыштыжо, мланде дек лишкырак опта.
19269	Пыжаш — янлыкын игым лукташ ыштыме верже, шуэнрак тудо шылме вер семынат кучылталтеш.
19270	Пызалзе: почеламут // Марий коммуна. 1965. 24 янв.
19271	Пызле Пызле саска Пызле ( ) 100-200 тӱрлӧ лийын кертеш.
19272	Пызле роза (Rosaceae) кушкыл-влакын тукымыш пура, тудо чыла Европо кумдыкышто, Йӱдвел Америка ден Азийын шокшырак вер-влакыште кушкеш.
19273	Пызыкнур сола деке ушалтын.
19274	Пызыкнур ял шотан илемын рӱдерже.
19275	Пызырналтше калык тудым утарен кертше вийлан ушанен ила.
19276	Пызырьгуп ял деке ушалтын.
19277	Пылаев Лев Фёдорович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19278	«Пыламарий» — Пыла эҥер воктене верланыше марий-влак.
19279	Пыламарий школышто шинчымашым погышо Ведерников, Кальсин, Хлебников, С.Л. Щеклеин варажым шанче доктор да профессор лийын ыт, С.Р. Суворов - Совет Ушемын Геройжо лӱмым сулен, И.С, Гусем КПСС Марий обкомын икымше секретарьже лийын.
19280	Пыламарий ял шотан илем * Марий Пыламарий ( ) — сола.
19281	Пыл лоҥга гыч кече ончалеш гын, тудын волгыдыжо юзо виянлан шотлалтеш – чыла чер дечат эмла.
19282	Пылт-полт, Пылт-полт Койын кодо ош мераҥ.
19283	«Пынгель Усола» — Пынгель эҥер воктен верланыше у сола.
19284	Пырдыжысе вургем сакалаш келыштарыме ишке-влак раш ойлат: шке жапыштыже тыгай кугытан камерыште 25 еҥ наре кучаш палемдыме.
19285	Пырля тудо акватлон маналтеш.
19286	Пырля тӱҥалмаш Пӧреҥ-влак 15 меҥгым куржыт, ӱдырамаш-влак 12,5-ым.
19287	Пырля шокталтше кидсовыш-влак куд долян группа дене ышталтшаш улыт.
19288	Пырче уке пураште, Олым падыраш шагыште, Аҥат кия куралде, Шурнет шога тÿредде.
19289	Пырчым коля да комак деч оролаш кӱлын.
19290	Пырыс але Пӧртысӧ пырыс ( ) – мӧҥгысӧ янлык, мӧҥгыштӧ эн чӱчкыдын пырыс ден пийым ашнат.
19291	Пырыс-влак тукым гыч янлык-влак уло тӱня мучко вашлиялтыт: камышовый пырыс (Felis chaus) Кечывалвел-Эрвел Азий гыч, Европысо чодыра пырыс (F. silvestris silvestris), олык пырыс (степной кот) (F. s. lybica), бархан пырыс (F.
19292	«Пырыс ден шыл», «Поян веҥе» баснят пеш оҥай, пӱсӧ умдан.
19293	П(ы)сиям, п(ы)сиям, п(ы)сиям, п(ы)сиям, Кува окса кушто, изи кудо шегалне, Мÿкш омарта йымалне Кöршöк тич, пулдыр тич, Мыскыр, мыскыр.
19294	Пыта гын, калыкат пыта.
19295	Пытартыш 11 ий Марлен Дитрих койко гыч кынел кертын огыл, лач икмыня рпалымыжлан гына толаш кӧнен.
19296	Пытартыш, 31-ше сылнымутан фильмжылан «Перемена характера» (1969 г.) шотлалтеш.
19297	Пытартыш автобус: ойлымаш // Марий коммуна. 1987.
19298	Пытартыш гана 22 июльышто йодыштыныт.
19299	Пытартыш гана актриса «Прекрасный жиголо – бедный жиголо» киношто эпизодический рольым модын, кудыжо экранышке 1978 ийыште лектын.
19300	Пытартыш гана тыгай Плутон дене 1979 ий пургыжын 7 кечыж гычын 1999 ий пургыжын 11 кечыже марте лийын.
19301	Пытартыш жап марте художественный гимнастике дене ӱдыр-влак гына таҥасеныт, но XX-шо курым гыч японийысе гимнаст-влакын тыршымышт деч вара ынде пӧръеҥ-влакат художественный гимнастикыште шуаралташ тӱҥалыныт.
19302	Пытартыш жапысе уста возышо-влакым мужырлаш гын, Юрий Артамонов ден Семен Николаев ончыко лектыт.
19303	Пытартыш жапыште 30-шо ийласе шучко туткар пагыт нерген моткоч шуко пашам савыктен, але марте луктын каласаш лийдыме йыжыҥ дене палдарен.
19304	Пытартыш жапыште Алексей Александров-Арсак «Ончыко» журналыште «Роза» ден «Каче таҥ» повестьлажым савыктен.
19305	Пытартыш жапыште, англичан да моло йылмылаште "руш хоккей" мутым чӱчкыдынрак кучылтыт.
19306	Пытартыш жапыште водь йылме мутерым ыштымаште чот тыршен.
19307	Пытартыш жапыште возымем чумырен, “Куку муро ойган” повесть ден ойлымаш-влак книгам чумырен шуктенам.
19308	Пытартыш жапыште «Каче-влак» лирик сынан муро-влакым йоҥгалтараш тӱҥалыныт.
19309	Пытартыш жапыште кино, мультфильм-влак гыч сӱрет-влакым кучылтыт, айдемым тидын дене автомат воктене шогыктынешт.
19310	Пытартыш жапыште Константин Коршунов уке лие, Александр Селинын ӱмыржӧ рошт кӱрылтӧ, ынде теве Юрий Артамонов..
19311	Пытартыш жапыште латыш йылме дене кутырышо еҥ-влакын чотышт иземын молан манаш гын Латвий деч моло эллаште тиде йылме дене кутырышо - влакым шыгыремдылыт.
19312	Пытартыш жапыште моткоч шуен концертлаште шуаралтеш.
19313	Пытартыш жапыште Надежда Марий самырык театрыште шуаралтеш.
19314	Пытартыш жапыште паша корныжо Москонцерт дене кылдалтын.
19315	Пытартыш жапыште савыкталтше произведенийла кокла гыч кöн серымыжым сай але уда могырым палемден кертат але тыланыме мутет могай лиеш?
19316	Пытартыш жапыште футболын шуко тӱрлыкшӧ шочын, мутлан, регби (англ. rugby football). 1880-ше ийылаште Америкыште «соккер» (англ.
19317	Пытартыш ий-влак Марлен Дитрих 1956 ийыште 1975 ийыште Сиднейыште актрисан бедро шейкын кÿрлмаш лийын, тидлан кӧра Марленын ка-рьерыже пытен.
19318	Пытартыш ийлам Чехов тазалыкым пеҥгыдемдаш манын (туберкулез обострений лийын), шкенжын Ялтысе пöртыштыжö эртарен.
19319	Пытартыш ийлаште 1951 ийыште Кузьма Смирнов «Марий АССР сымыктышын сулло пашаеҥже» лӱмым пуэныт. 50-ше ийла семлызын усталык илышыже фольклорым погымыж дене ойыртемалтеш.
19320	Пытартыш ийлаште автор тудым ӱмбакыже возен, но пашажым, тыгак ятыр моло творческий шонымыжым мучашке шуктен кертын огыл - 1980 ий декабрьыште ӱмыржо лугыч лийын.
19321	Пытартыш ийлаште Вапштӱня технологий ончыко каен, поснак Юникодым кучылтмаште.
19322	Пытартыш ийлаште Давлет Шаймуратович "Ончыко" журнал редакцийыште отделым вуйлатен.
19323	Пытартыш ийлаште «Калевала» карело-финский эпосым марлаш кусарен.
19324	Пытартыш ийлаште лабораторийын вуйлатышыже лийын.
19325	Пытартыш ийлаште Людвигын возымыж гыч эн тӱҥланже кок пашаже шотлалтыт – «Торжественная месса» да Индешымше номеран Симфоний сочиненийже-влак.
19326	Пытартыш ийлаште Марина Валентиновна йоча тренерлан тыршен.
19327	Пытартыш ийлаште Мухин Ефремовлан тÿрлö семын полшаш тыршен, тудлан йыштак пашам пуэден».
19328	Пытартыш ийлаште руш йылме кафедрын доцентше лийын.
19329	Пытартыш ийлаште тудо Йошкар-Оласе техникумын вуйлатышыже сомылым шуктен шоген.
19330	Пытартыш ийлаште Эдит Пиаф «Моя жизнь» автобиографий сынан книгам возен.
19331	Пытартыш ийлаште Югор кугыжаныш университетыште калык историй да культур йылме институтын директыржылан пашам ыштен (Ханты-Мансий ола).
19332	Пытартыш ий периодын мучаште саҥга курыкышто айдеме илаш тӱҥалын.
19333	Пытартыш ийысе ик эн кумдан палыме Бутыркысе арестант-влак кокла гычын Владимир Гусинскийым палемдыман.
19334	Пытартыш кок йӧн дене лӱммут-влак ышталтыт.
19335	Пытартыш корныш ужатымаш «Шочмо деч кодын огынал гын, колымо деч огына код», – ойла марий калык.
19336	Пытартыш кугу произведенийже «Ончыко» журналын кок номерешыже лудшо-влакын «йол ӱмбалне шогыктен» лудыктыш.
19337	Пытартыш курика Нужна еҥ дек кÿчызö толын пурен.
19338	Пытартышлан, 1965 ийыште сорла тылзын 27 кечыштыже вашлиймаш Преслин пӧртыштыжӧ Калифорнийыште эртен.
19339	Пытартышлан «Осалже кайже, сайже мылам кодшо» манын, тул гоч тöрштат.
19340	Пытартышлан писатель чылажымат айдемын илыш радамже дене таҥастарен сÿретла: “Шошым калыкат чона.
19341	Пытартышлан, Стапан Йыванын меж почкымо машинажым пел акеш налын, кугу оксам пога.
19342	Пытартышлан увертарымаш оҥаште виктарчык дене кагазым сакеныт.
19343	Пытартышлан шке шонымашышкышт нуно тӱшка вий дене шуэныт.
19344	Пытартышлан эше тидым каласыман: «Саскавий» повестьыште пмсательын шке шотан улмыжо чот палдырна.
19345	Пытартыш лу ий жапыште ялыште 14 у кӱ пӧртым чоҥымо.
19346	Пытартыш лу ийыште веле тиде йодышлан кугу вниманий ойыралтын.
19347	Пытартыш номерже 1917 ий 15 Идым тылзыште лектын.
19348	Пытартыш огыл, теҥызым - поян энергий ресурсыш савыреныт, ископаемый топливым, мардежым да ловык энергийым пайдарат.
19349	Пытартыш ойсавыртыш авторын йоча йылмым сайын палымыжым ончыкта.
19350	Пытартыш паша верже – телевидений лийын.
19351	Пытартыш редколлегий тӧрлатыме пашам поснак тӱткын шуктен.
19352	Пытартыш романже возалтын «Руш вестникыште»Михаил Катковын.
19353	Пытартыш таҥасымаш чокым эртен.
19354	Пытартыш технологий изобретений-влак, савык машина, телефон да Интернет коммуникацийлан физический каватӱрым мӱндырко кумдаҥден, айдеме тукым тӱнямбалне чыла вере ваш-ваш мутланен кертеш.
19355	Пытартышше Рафаэльын исскуствыжо пижын тӱрлӧ традиций дене и итальянский сӱретче – шамыч деке отношенийже.
19356	Пытартыш шым ийжым- колымаште.
19357	Пытартышыжлан тудо У Торъял кундемысе ойган да куштымаш сем-влакым воза.
19358	Пытартышышт нерген посна мутым лукташ уто огыл.
19359	Пытарымекыже Ӱпӧ оласе семинарийыште музыкым туныктен.
19360	Пытарыш ийла 1958 ий деч вара Пиафын пеш кугу концерт программыже тӱрлӧ эллаште эртен, а тазалышкше койын лушкыдемын.
19361	Пычалым мӧҥгыштӧ ашнашлан шуко условийым шуктыман.
19362	Пьесе дене таҥастарымаште, тиде кышкарже моткоч изи, а шонымаш, идей, эсогыл сюжетат тугак верыштыже да келге лийшаш улыт».
19363	Пьесе мучаште кугыжан пинерешкыже-влак Мачукым сорлыклат, арестоватлат, четлыкыш петырат.
19364	Пьесым режиссер шкеак возен.
19365	Пьесым шымлыдымылан кӧра тудын значенийжат марий литературышто иземдалтын.
19366	Пьесын мучашыже раш развязка дене ончыктымо огыл.
19367	Пьесын сай могыржылан пьесыште улшо кугу драматизмымат ончыктыде ок лий.
19368	Пьесын тÿҥ ситыдымашыжлан драматизм вияҥ шогымыжым последовательно огыл ончыетымашым, развязкым кужын шуйымашым ончыкташ кÿлеш.
19369	Пьесын тÿҥ темыже: у строительствыште вуйлатыме пашашке шÿшкылт шичше тушман-шамычын вредительствышт ваштареш кучедалмаш.
19370	Пьесыште «Партбилет» кино ден «Павел Греков» пьесын сюжет влияний уло гынат, тÿҥ шот дене тиде оригинальный пьеса.
19371	П.Я. Вяземский возен Москва гыч тидын шот нерген.
19372	Пякшин Алексей Фёдорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19373	П.Я.Семенова (1909-1986) Мишкан районысо Кугу Соказа ялеш шочын кушкын.
19374	Рада‘млык — иктыш чумырен погымо ваш кылдалтше -влакын шукылыкшо.
19375	Радам чотмут лӱммут деч посна кучылталтмыж годым веле вочмык дене вашталтеш, мутлан: Латкандаш ийым темен, латиндешымшыжлан Сергей элым аралаш шке кумылын кая.
19376	Радамым кажне айдеме, еш, тукым шуктышаш улмаш.
19377	Радиовӱдышӧ мурым гына огыл чӱктышаш, передаче-влакым наҥгайшаш, шке йӱк дене ойлышаш.
19378	Радио дене колмо у семым тунамак калыклан гармонь дене шокташ тӱҥалын.
19379	Радион икымше кечылаж гычак тыште пашам ыштем.
19380	Радиоприёмник-влак радиостанций-влак радамышке пурышаш улыт гынат, чынжым илышыште, сылнымутышто, документ кагазлаште радиостанций шотышто колтылшо да налме-колтылшо техник аппаратурым умылат.
19381	Радиошто, «Марий коммуна», « Кугарня » газетлаште, «Кече» журналыште журналистлан пашам ыштен.
19382	Радюшкин Порфирий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19383	Раевка) * Пӱнчер (руш.
19384	Разведчик-влак "йылмым" руалтен конденыт, пленыш логалше немыч офицер да тудын картше гоч мемнан командований тушманын планжым пален налын: нуно олаште ятыр объектым, складым да зданий-влакым пудештараш шонат.
19385	Разведчик: ойлымаш // Марий коммуна. 1961. 20 янв.
19386	Разинов Роман Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19387	Раиса Николаева сылнымутыш кугу ийготан толын.
19388	Райков Фёдор Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19389	Район газетыште ыштен.
19390	Районлаште да яллаште улшо чапкӱ, кугезына-влакын шӱгарлашт нергенат ты кечын шагал еҥ шарналтен.
19391	Районышто 9 наре мурышо да куштышо калык ансамбль уло.
19392	Райцентр дечын 12 км тораште улеш.
19393	† * Раменский ) — пытыше ял.
19394	Ранние годы Чосерын ачаже виноторговец лийын, корольын дворышкыжо вином конден.
19395	«Расплата» пьеса почеш спектакль I-ше степенян дипломым Всесоюный драматический театр ончымашыште Моско олаште налын.
19396	Распопин Василий Петрович — I степенян Ачамланде сар орден ден Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19397	Распопин Егор Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19398	Распопин Павел Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19399	Рассказ о географических названиях Марийского края" (1991), "Марий ономастика" (2000), "Топонимика Республики Марий Эл.
19400	Раунд-влак коклаште 1,5 минут наре каналташ лиеш.
19401	Рафаэл Санти сӱретлен, ''Афинысе школ маналтеш.
19402	Рафаэльлан 37 ий веле лийын.
19403	Рафаэль лийын непревзойденный мастар гына лийын огыл идеально уравновешанный композиций : тудым колорит, волгыдо и йылгыжше и ик жапысе прозрачный и лушкыдо, сайын сочетатля тудын сӱрет –шамыч дене.
19404	Рафаэльын возымо сӱрет-шамычше тунемыже уло шке самостоятельный палыже тудлан шке областьыштыже творществыже шукурак шижме ужмо реалистический основ чыла тудын исскуствыжо,.
19405	Рафаэльын палмыже эре кушкеш, тудо шуко заказым налеш святой шамычын образыштлан-"Святое семейство со св.
19406	Рафаэльын портрет- шамычше шелалтын кок группылан: эр портрет,возымо римыш каймыж деч ончыч,преимущественно флоренций и Леонардо да Винчийын воздействийже почеш, и сӱрет кушшо жап творществыште,Риммыште возымыжо 1508-1520 ийлаште.
19407	Рафаэльын сӱрет живописше Рафаельын сӱрет-шамычше погат самостоятельный и пытарме творществын областьшым художникын.
19408	Рахманов Егор Николаевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19409	Раш да сöрал лийже // Марий коммуна.
19410	Рашемдена: ончыл марийже — маари, шеҥгел марийже — черемис.
19411	Рашемден каласаш гын, партийный номенклатурылан, власть идеологийлан келыштаралтше писатель манын вурсышт.
19412	Рашемдыше частице – влак шуко тÿрлö улыт.
19413	Рашитовым произведенийыште кугу опытан, илыш проблемым сайын палыше йолташ семын сӱретлыме, тудын университет деч ӧрдыжат палымыже шуко уло манын ончыктымо.
19414	Раш, мотор серем иле, Тунеммашем вел изи.
19415	" Раш огыл: 13 февральыште тудым арестоватленыт але следствийым эртараш пунчалыныт?
19416	Раш огыл числам ончыктышо мужыран йыгыр чотмут-влак кореш гоч сералтыт, мутлан: кум-ныл, лу-латкок, шымле-кандашле.
19417	Раш эстетический позиций, возымо мастарлыкым кукшын аклымаш писательлан сылнымут пашаштыже тыгай кӱкшытыш шуаш йӧным ыштат.
19418	Раюков Климентий Степанович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19419	Рвезалге вÿр ал чапше дене перен-перен колта, кычкалтынат гын, шогалаш ок лий манын (А.
19420	Рвезе автор–влак молан ок лийжым шке статьяштышт почын пуаш тöченыт.
19421	Рвезе автор Фадеевын книгажым лудын лектынат, тиде книган содержанийжым шке гыч умбакыже шуяш шонен пыштен.
19422	Рвезе вигак пианист-виртуоз семын чапым налын.
19423	«Рвезе вий» лӱман литературный журналым луктынна.
19424	Рвезе-влак кугу йӱк-йӱаным луктын имне дене ото йыр, пасу мучко, ял покшеч кудалыныт да сӱрем пучым пуалтеныт, сурт-пучым сола дене лупшеныт, пуч ден солам пудыртен, палемдыме верыш кудалтеныт але чодырасе укшеш сакен коденыт.
19425	Рвезе гимнастик имне валне моштымыжым ончыкта Гимнастике – ик эн чӱчкыдын вашлиялтше спорт тӱрлык.
19426	Рвезе годсо йолташыже, роно вуйлатыше, школышто верым пуэн.
19427	Рвезе мурен гына огыл, тыгак Йозеф Йайднын да Вольфганг Амадей Моцартын творчествыж ден палыме лийын.
19428	Рвезе ныл ияшак гармонь дене шокташ тунемын.
19429	Рвезе ойгыраш тӱҥалын, шуко шоныде, каче шке шӱвырым кидыш кучен да тыге ойлен:" Мыйын шинчавӱдем гай яндар памаш лекше..
19430	Рвезе пагытна верч, тыныс илыш верчын Ом чамане вийым, нӧргӧ кап-кылем.
19431	Рвезе писатель книгам лукшо марий издательствыште пашам ышташ тÿҥалеш.
19432	Рвезе писатель партизан-влакын подвигыштым романтический чия дене сÿретла, садланак тудын геройжо-влак патетика койышан шомаклам ойлат, пÿртÿсат, герой-влак йыр улшо обстановкат сюжетын действийшкыже активнын ушнат.
19433	Рвезе писатель - шамыч нерген ойлымо годым теве мом каласаш кÿлеш: 1935 ийыште мемнан коклаште утларакшым формализм кугу верыште ыле.
19434	Рвезе поэтын «Кама», «Пÿрö серыште», «Кок куэ да ик тумо» почеламутшо-влакым лудын лекмеке, Г. Ефруш тушто чын поэзий кумылым, лирика чоным шижын.
19435	Рвезе тÿҥ тулык кодын.
19436	Рвезе черланыше шочын.
19437	Рвезе шке таҥаш йолташыже-влак дене икте дене ойыртемалтын: кечыгут шомакым пелештыде шонен коштын кертын, вара шонымашыжым кагазеш возалтен.
19438	Рвезе школышто тунеммыж годымак «Ямде лий!»
19439	Рвезе, шочмо ялжым коден, первый гана тора корныш лектеш, садлан ойырлашыжат куштылго лийын огыл: Ял мучашке лектын шумо годым Уэш ялемым ончалде шым керт: Вет тушто мыйын йолташ-влак кодыт.
19440	«Рвезе шочын кертеш, туге гынат пӧръеҥ лияшлан тиде шагал, кугу пашам ыштыман.
19441	Рвезылык 1849 ийыште еш Алапаевск олаш кусаралтын, а 1850-ше ийыште – Санкт-Петербургыш.
19442	Рвезылык мут ончыктен кертеш: * Рвезылык — социал-ийгот тӱшка.
19443	Рвезылык – поэтын туҥ темыже. 1961 ийыште лекше «Шошо мардеж» почеламут ден муро книган лӱмжо гына огыл, а путынь содержанийже леве шошо мардеж гай!
19444	Рвезылык Пушкин куд ийым Царсткосельский лицейыште эртарен 19 октябрьыште 1811 ийыште почмым.
19445	Рвезылыкым таҥлышым у эр ден, Эр жапшат вашке эрта улмаш.
19446	Рвезым вара иже муыныт да эмлымверыш наҥгаеныт.
19447	Рвезын 13 ияш лиймыж годым изаваже йочам ыштышыжла колен.
19448	Рвезынек шӱгарыш возыч – Илыш ок пӧртыл уэш.
19449	Рвезын йӧратыме писательже-влак-Гомер, Плутарх, англичан драматург Шекспир, немыч поэт Гёте да Шиллер.
19450	Рвезын мастарлыкшым, тыршымыжым ужын, вуз деч вара тудым историй кафедреш пашаш кодат.
19451	Рвезын чоныштыжо шке гыч возаш кумыл утларак вияҥеш.
19452	Ревкомын пунчалже почеш тыгай пайремым 1 ӱярняште эртарыме.
19453	Ревматизм ден фибромиалгий чер деч эмлалташ полша.
19454	«Революций водын» ойлымашын геройжо Пактай Когой кум ий годым империалист сарыште лийын, мо верч кредалмыжым пален огыл.
19455	Революций дене таҥастарымаште эволюций - тиде икшырымын да эркын вашталтымаш.
19456	Революций деч вара 1920 - 1923 ийлаште Александр Васильевич Крылов да Сергей Ефимович Ефимов туныктеныт.
19457	Революций деч вара Кораксола школыш 18 ияш марий рвезе Иван Данилов туныкташ толеш.
19458	Революций деч вара Томск губернийысе школлаште ыштен, а 1924 ийыште Йошкар-Олаш толын.
19459	Революций деч вара тудо Вятка губернийысе земствыште тыгыде калыкым туныктымо отделым вуйлаташ тÿҥалеш.
19460	Революций деч вара элын тӱвыран да шинчымашлыкын вияҥмыже.
19461	Революций деч ожно кажне 330 кресаньык ешлан кокла шот дене ик помещик еш лийын, а мландыже гын, тыге верештын: ик помещик ешлан кокла шот дене 2300 десятин, а ик кресаньык ешлан - 7 десятин.
19462	Революций деч ончыч Верысе калыкым 1740 1750 ийлаште ыресленыт.
19463	Революций деч ончыч казамат пелен столяр, книга ургымо,кем ургымо, вургем ургымо мастерской-влак верланеныт.
19464	Революций деч ончыч Лумӱдырын фигуркыжо-влакым у ий кожыш сакаленыт, ӱдыр-влак тудын вургемжым чиеныт, йомак, пьесе да опера гыч южо ужашым кучылтын, пайремлаште модышым ончыктылыныт.
19465	Революций деч ончычсо интеллигеций тÿҥ шотышто шемер калык деч торлышо лийын.
19466	Революций жап ончыкылык марий интеллигенцийын Озаҥ духовный да туныктышо семинарийыште тунемме жапыштыште демократий мер илыш дене кылдалтше шÿлышым, марий калыклан духовный илышыш лекташ вийым пуртен.
19467	Революций лиймеке, тудым «Совет солдатских депутатов» манмашке сайленыт.
19468	«Революций, мый тыйын айдемет улам!»
19469	Революций, Совет кучем, колхоз огыт лий гын, «Мо лиеш ыле?»
19470	Революцийын икымше ийлаж гычак тудо у пашаш уло кумылын пижеш.
19471	Революцийын шемер ончылно нимогай титакше уке, да тудын саскажым шке лавыран кидышкыже Иосиф Джугашвили-Сталин пÿтынек поген налын, илыш-корным важык колтен.
19472	Революционер-влак дене кыл кучаш тунальым.
19473	Регион-влак кокласе "Марий ушем" мер организаций.
19474	Регистраций нерген свидетельстве- Эл №ФС77-27239.
19475	Редактор Анатолий Смирнов воза: кусаре, пашат шотлан толеш, повесть чынжымак пеш оҥай.
19476	Редакторат але секретариат могырым самырык журналистлан шылталыме мутым ойленыт гын, Данилов эреак арален налаш тыршен.
19477	Редактор-влакын тунам эше бюрократический штат дене лочыдымо кабинетлашт гыч поэт-влакын почеламутым лудмо йӱкышт йоҥгалтын.
19478	Редактор Максим Кузнецов (Апшат Макси) эре поро каҥашым пуэн да первый сборникым ямдылаш таратен.
19479	Редактор М. Байков да тудын алмаштышыже В. Иванов культур, литератур да сымыктыш отдел вуйлатыше Б. Данилов дене палымым ыштышт.
19480	Редакцийже Йошкар-Оласе Савык пӧртыштӧ верланен.
19481	Редакций Йошкар-Олаште Савык пӧртыштӧ верланен.
19482	Редколлегий член-влак тудым чыланат сайлан шотлышт.
19483	Редколлегийын пунчалже почеш «Роза» повестьшылан «Ончыко» журналын 1996 ийысе лауреатше лӱмым пуымо.
19484	Редуктор - механизм лекмашан валыште пӱтыралаш моментым кугемдашлан да лукын писылыкым шагалемашлан.
19485	Режиссер – Николай Экк (чын лӱмжо – Николай Ивакин).
19486	Режиссёр-влак – Тимоти ван Паттен, Брайан Кирк, Дэниель Минахан да Алан Тейлор.
19487	Режиссёр илыш мондалтыме тат гыч шога, кудыжым шере вино семын йӱмӧ шуэш.
19488	Режиссёр паша Марий Элыште Марий кинематограф але ты жаплан кугу вийым поген шуктен огыл.
19489	Режиссёр пашам ыштымыж годым (Сесиль де Милль) Режиссёр ( — «заведующий», — «виктарем» деч) — спектакльым, киносӱретым, радиопередачым да монь ямдылыше еҥ http://dict.
19490	Режиссёр паша театр пелен шочын.
19491	Резине дискым шайбе маныт.
19492	Резине сланце-влак ийыш кылмен шинчыт.
19493	Рекламе да декораций реш дене тисте композиций кучылталтен кертат.
19494	Реконструкцийым ончыкта, кудо акрет годсо биографий жанрлан келшен толеш.
19495	Рекрутер-влак паша верыш кӧм налаш, кӧм уке рашемдат, кӱлеш еҥым кычалыт.
19496	«Рекрут муро» вокал циклын, симфоний да камер сем, муро-влакын авторжо.
19497	Ректор, тунеммаш пӧлкан проректорын кид йымалныже улеш.
19498	Религийын калык уш-акылым аҥыртарымыже, тошто йÿлан осалже, амыше улмыжо – нунын тÿҥ проблематикышт.
19499	Ремзаев Василий Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19500	Ремизов Дмитрий Еремеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19501	Ремизов Михаил Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19502	Ремизов Михаил Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19503	† * Ремизово ( ) — пытыше ял.
19504	Ремиксын шке тӱрлыкшӧ уло.
19505	Реннесанс жапже Йывропысо математиклан да шонен чонымашлан у вийым пуэн.
19506	Рентген фотосӱрет Южгунам тавалыше-влак кидыштым колтат.
19507	Репин Иван Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19508	Репин Кузьма Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19509	Репортаж сынан тиде кугу стих ола воктенсе Сурок лестранхозыш кодшо ийын декабрьыште миен коштмо негызеш сералтын.
19510	Репортажыште Вуртем вел шемер-влакын землякыштым кузе чот йöратымыштым, пагален аклымыштым раш почын пуымо.
19511	Репрессий деч вара Эрикын аваже Вера Евдокимовна Сапаева йоча-влак дене пырля марийжын шочмо верышкыж, У Торъял кундем Чобык ялыш илаш куснен.
19512	Републикысе театр-влаклан 20 утла пьесым марлаҥден.
19513	Республика Дагъустан, ) — Россий Федерацйын ужашыже, Тудо Йӱдвел Кавказ федерал йырвелыш пура.
19514	Республиканец ден интернационалист-влак фашизмым сеҥен ышт керт.
19515	Республиканская научно-практическая конференция «Йыван Кырла лудмаш: диалог культур и история марийского края».
19516	Республик — ик жаплан сайлыме властьым кучышо органан эл, тыгак элын, территорийын посна ужашыже.
19517	Республикын касвелныже Юлыш Вӱтла кугу эҥерйол ушна.
19518	Республикын кечывалвелныже Ромашкино да Альметьевск ола воктенысе Новоелхово нефть улмо вервлак Российыште ик эн кугу улыт.
19519	Республикын кугырак ужашыже Юлын шола серыштыже улеш.
19520	Республикын кужытшо йӱдвел гыч кечывалвелыш — 290 меҥге да касвел гыч эрвелыш - 460 уштыш.
19521	Республикын Кӱшыл Каҥаш Президиумын кӱштыкшӧ почеш 7 Шыжаште 1998 ийыште Зоя Берникова Марий Эл Республикын калык артисткыже лӱмым налеш.
19522	Республикын мландыкöргыштыжö тыгак поркÿ (известняк), доломит, чоҥымо ошма, кермычым ыштыме шун, чоҥымо кÿ, сирапор (гипс), шаргÿ дене варналтше ошма, тургыж (торф) уло.
19523	Республикын территорийже тöрвер да чодрастепян зонышто улеш, Юлын пурла серыштыже изи кÿкшакавлак вашлиялтыт. 90% кумдыкшо теҥӹзÿмбал деч 200 м марте кÿкшытыштö верланен.
19524	Республикын эрвел ужашыже Виче арка тураште верланен, аркан кӱкшытшö 275 м марте.
19525	Республикысе калык усталык рӱдерын вуйлатышыже гыч тӱҥалын тӱвыра, печать да калык-влак кокласе паша шотышто министр марте шуын. 2002-шо ий гыч Виктер вуйлатышын алмаштышыже.
19526	Республикысе краеведений тоштер тудын лӱмым налын.
19527	Республикысе кугыжаныш погынын депутатше лийын.
19528	Республикысе марий газет.
19529	Республикысе радиокомитетыште редакторлан, Марий АССР писатель ушемыште литературный консультантлан ыштен.
19530	Республикысе тӱрлӧ чоҥышо ушемлаште тыршыме деч вара министрествыште да виктерыште пашам ыштен. 1996-2004 ийлаште кугыжаныш погынын депутатше лийын.
19531	Республикысе ӱдырамаш-влак ушемым 8 ий вуйлатен шоген.
19532	Республикыште 800 млн тонн лукташ лийме нефть уло; чылаже 1 млрд тонн шапаш лийын кертеш ман шонат.
19533	Республикыште илыше огыл марий-влак нерген.
19534	Республикыште тыгай радиостанций икте гына.
19535	Республикыштына мыняр йылмызе уло гын, чыланат, манаш лиеш, тудын уш-акыл ден алал кумылжо вошт эртеныт.
19536	«Ресурсы Марий Эл» газетын эртарыме йодыштмаш почеш 2001-ше ийыште тудо 60 эн сай бизнесъеҥ-влак коклашке логалын.
19537	Речкин Александр Сергеевич ( 1980 ий 8 Сорла тылзе ) — марий мурызо, рушлаат мура.
19538	Речкинмыт еш Йошкар-Олаш пӧртылын, аваже йочасадыште, ачаже «Гармонь» ансамбыльште пашам ышташ тӱналын, вара «Калинушка» калык коллективым да Пелевӱдышӧ заводын хоржым вуйлатен.
19539	Решетов Алексей Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19540	Решетов Николай Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19541	Риге ( ) — ола, Латвийын рӱдолаже.
19542	Рим империй годым тыге озажым сай пушым пуышо ванныйыште йӱштылаш пуртышо лӱмденыт.
19543	Римини олаште Федерико Феллини лӱмеш парк воктене ончыктыш Федери́ко Фелли́ни (итал.
19544	Рим ( ) — Италийын рӱдолаже.
19545	Рим кугыжа Юлий Цезарь Шорыкйол тылзын 1 кечынже пайремлаш темлен.
19546	Римлян-влак тиде кечым Януслын - омса, пурымаш-лекмаш, тӱҥалтыш, негызлымаш юмылан пӧлекленыт.
19547	Рим пагыт (1723—1724) Мантуйышто кум ий службо деч вара Вивальди Венецийыш пöртылын. 1723 ийыште икымше гана Римыш «Ercole sul Termodonte» («Геркулес на Термодонте») у опера постановке дене кая.
19548	Римын мадонна-влакше Римыште Рафаэль возен иктаж лу Мадонным.
19549	Рис дене Карл Черни пашам ышташ тӱҥалын.
19550	Рифме дене кылдалтше мут-влак текстыште идейым почын пуымаште тӱҥ улыт: леве – лыве, садернам – шулдырлам, вашмутым – мутым, каласем – ойлен.
19551	Ричард Бахман псевдонимым чыныш лукташ Вашингтон гыч книга магазинын ужалкалшыже Стив Браун полшен, тудо Бахманын тошто пашаж ден Стивенын у пашаж дене икгайлыкым ужын, 1982 ийыште «Стрелок» книга лектеш – «Тёмная Башня» циклын икымше романже.
19552	РКГУ -н Историк-архив институтым ( 1994 ) тунем пытарен.
19553	«РККА-лан XX ий» юбилей медаль Ушнурцев Владимир Герасимович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19554	РКК-ын логотипше Российысе кӱртньӧ корно-влак ( ) — Российысе кӱртньыгорно компаний.
19555	РМЭ серызе ушем виктемын сылнымут консультантше.
19556	Рогов Виктор Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19557	Роджерс Твенлан чыла финансовый йодыш дене полшен нуныт сай йолташ шамыч лийыт.
19558	«Родина» вес мурсаскаште лирический геройынн шочмо мландым, пӱртӱсым алал кумылын йőратымашыж нерген ойлалтеш.
19559	Родин Кузьма Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19560	Родионов Александр Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19561	Родионов Геннадий Яковлевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19562	Родник Памаш — мланде ÿмбак йымач лекше вÿд.
19563	«Родной олаште» лӱм дене тудым «Марий коммуна» газетеш печатлат.
19564	«Родной ял воктечын» почеламутышто сылне эрдене родной Мӱшыш, родной Кожлаcола ял воктечын тушманлан ӱчым шукташ кайыше боецым сӱретла.
19565	Родо-тукым-влак дек унала коштыныт.
19566	Родо-тукым йылмыла гыч кодшо апеллятив-влак.
19567	Родо-тукым кажне кайыше нерген тургыжланен, вес тÿняш вончаш тудлан йöным ыштен, тыгодым шкеж нергенат азапланен, тоштыеҥ-влак деч ойго, орлык, чер деч аралаш йодын, кажне кечын ыштен шогымо сомылым йöнештараш ÿжын.
19568	Родо-тукым термин-влак марий йылмын олыкмарий, курыкмарий, эрвелмарий наречийлаж дене кажныже посна ончыкталтыныт.
19569	Родо-шочшыштын фотокартычкышт коклаште Ленинын фотографийжым ужын, йоча йодеш: «Чынак мо тиде Ленин?»
19570	Родыштым шарналтеныт, мурым муреныт: Тенданат лай уремда лаке-луке, Кататлаш лай лектына гын, тӧрлана.
19571	Родюшкин Иосиф Тихонович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19572	Роженцов Валентин Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19573	Роженцов Пётр Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19574	Роженцов Сергей Кузьмич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19575	Роза Искакова кызыт Республикысе Калык усталык да тӱвыра ден каныме пашан наука-методика рӱдерыште тырша, тыгак МарГУ-што заочно тунемеш.
19576	Розан аважат, Алевтина Дмитриевна, моткоч тыматле кумылан ӱдырамаш.
19577	Розан репертуарыштыже тыгай кумдан палыме муро-влак улыт: «Тӱкалтем мо окнатым», «Волгыдо йӧратымаш», «Кузе илет, авай», «Тол манам», «Кайышашлык корнына» да молат улыт.
19578	Роза шкеже Одо Эл Грахов кундем Мари-Возжай ялыште шочын-кушкын.
19579	Рок-н-ролл Кугыжа тудым тачат лӱмдат.
19580	"рок-н-ролл" терминым Алан Фрид лӱман ди-джей калыкыш пуртен.
19581	«Рок-н-роллын» имиджшылан келшен толшо шем кожаный курткым чиен, мурызо шкенжын тошто хитлажым «Heartbreak Hotel», «Blue Suede Shoes», «All Shook Up» да у композицийлам «Guitar Man», «Big Boss Man» да «Memories» да тулеч молымат шергылтарен.
19582	"Рок-н-роллын король" лӱмым тудлан пуеныт, тудын лӱмжак уло тӱнялан рок-н-роллым сай могыр гыч ончыктен.
19583	Рок-н-роллын тачысе шоктымашыжым нине еҥ-влак чоҥеныт: Билл Хейли, Элвис Пресли, Чак Берри, Фэтс Домино.
19584	Ролик коньким шонен шуктышылан Бельгий гыч Жозеф Мерлин шотлалтеш.
19585	Ролик коньки у спорт тӱрлык-влаклан негызым пыштеныт.
19586	Роль-влакым устан чоҥымыж дене театрыште ончыл актер лиеш.
19587	Роман Анай ден йолташ ÿдыржын, Зоян, кугу кÿрылтыш деч вара вашлийме сÿрет дене пыта.
19588	Роман-влак Н. Лекайн "Кӱртьӧ вий" книган комжо.
19589	† * Романенки почиҥга ( ) — пытыше ял.
19590	Роман жанр деке лишемаш Шабдарым чумыр творчествыже ямдылен.
19591	Роман кузе шочын, але Интервью олмеш авторын вашмутшо // Ончыко. 2000.
19592	Роман-мемуар манашат нимогай чарак уке.
19593	Роман Мусагитов 1997 ийыште, Анач кыдалаш школым тунем пытарымек, Благовещенск оласе педагогический колледжыш социальный педагоглан тунемаш пура. 2002 ийыште тунем пытарымек тыштак туныктышылан кодеш. 2004 ийыште Бирск пединститутым пытара.
19594	Роман Мусагитов 2 январьыште 1981 ийыште Пошкырт кундем Илиш район Анач ялеш шочын кушкын.
19595	Роман мучко ме марий калыкын у илышым чоҥымашке неле, оргажан, лакылан корно дене толмыжым ужына.
19596	Роман мучко революций идейым шарымаш раш коеш.
19597	Романов Василий Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19598	Романов Вячеслав Ипполитович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19599	Романов Иван Егорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19600	Романов Иван Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19601	Романов Михаил Семёнович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19602	Романов Никандр Николаевич — Совет Ушем Социалистический Паша Талешке, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19603	Романов Николай Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19604	Романов Яков Трофимович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19605	Роман религийын аяр косаже ваштареш виктаралтын.
19606	Роман тӱрлӧ событий-влак гоч тӱрлӧ социальный тӱшка-влакым сӱретла: кресаньык Эман, тудын Орванче ачаже, Эбат, эре пояш гына шонен илыше Орлай Кости, семинарист Аланов, туныктышо Моркын, эрык верч кучедалме корныш шогалыше рвезе Аик Ардаш.
19607	Роман чоҥалтмыж дене шуко сюжет корнан.
19608	Романым автобиографий сынан манаш лиеш.
19609	Романым журналеш савыктыме годым Ал.
19610	Романым, кӱчык историйым возен.
19611	Романым мучаш марте возен шуктымо огыл. 1870 ийыште пеледыш тылзын 7 кечынже 58 ияш Диккенс инсульт деч шке мöнгыштыжö Гэдсхилл Плэйс Хайэмялыште колен.
19612	Романым финн йылмышкат кусарыме. 1908-1917 ийысе марий-влакын илышышт, шонымашышт нерген роман.
19613	Романын геройжо-влак сар ынже лий манын тыршат, тудын ваштареш кучедалыт.
19614	Романын йылмыжым ояр кенеж кечын тÿрлö тÿсын йылгыж шогышо вÿд дене танастараш лиеш…» Мер да школ илыш Иосиф Архипович Шабдарын ойпогыжо ойыраш лийдымын туныктымо пашаж дене кылдалтын.
19615	Романын кокымшо книгалан прологыштыжо автор тыгайрак шонымашым каласа: «О Кава Кугу Юмо!
19616	Романын пытартыш ужашышкыже автор «Пакет» ойлымашым пӱтынек пурта, но тыште геройжо вашталтеш – Василий Краснов огыл, а Элексей Эчан.
19617	Романын рукописьшым Валентин Борисович Исенековлан Серызе ушемыш нангаяш кучыктен.
19618	Романын тÿҥ геройжо – йорло марий рвезе Чолпан Иван, Матвейын чынжым умылен налын, тудын дене келшаш тÿҥалеш да революционный пашашке ушна.
19619	Романын ужашыжым серен пытарымаш –мыйын кызытсе тÿҥ паша.
19620	Романыште Зорин але самырык революционерла коеш гынат, умбакыже тудын виян, тале коммунист лийшашыже раш палдырна.
19621	Романыште ик тÿҥ герой ялысе туныктышо лиеш.
19622	Романыште илыш чын верч чолган кучедалше журналист Иван Чернов ончыкталтын.
19623	Романыште интеллигецийлан кумда верым ойырымо.
19624	Романыште кодшо курымысо марий ялын илышыжым, йӱлажым, тӱрлő пайремын ойыртемжым ончыктымо.
19625	Романыште мо умбакыже лиеш пале огыл.
19626	Романыште нэпын шуко йыжыҥжын вияҥмыже — тудын сай ден осал могыржо, яжо да торжа чурийже — мыланна раш, воштончышто ужмо гай коеш.
19627	Романыште партизанка Аня эн кугу верым налеш.
19628	Романыште татар ден руш герой-влакат улыт.
19629	«Романыште эше моткоч органический ик жанр – литературный очерк – уло, тудо эпистолярий форма гычын раш койынак посна лектын шога.
19630	Роҥго черкын ончышыжо Матвей Богородицкий шке серышым Озаҥ губернийыш почетный смотритель А. А. фон Келлерлан возен: « Ронго селаште черке «Пресвятой Покров Богородицын» 1814 ийыште почмо.
19631	Роҥго ял шотан илемын рӱдерже.
19632	Роно Мичум Арслан лÿман ялыш колта.
19633	Ронон, школын ӱшаныштым сулен гынат, илыш оравам поктен шуаш тыршен, 1953 ийыште МарКПИ кугырак образованиян туныктышо лияш шонен пышта, историй да филологий факультетысе марий йылме да литератур пöлкан студентше лиеш.
19634	Росляков Михаил Васильевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19635	Россий Банкын лукмо кӱртньӧ оксаже.
19636	Россий гыч ончыл еҥ Францийыш толмекыже армийым ончаш пурен, ужын, кузе чиям лӱйкалыше пычал дене тренировкым эртарат.
19637	Россий Империй гыч Махальский, а вара Голубицкий изобретатель-влак шке праваштым шӱй микрофон-шотышто вурсен аралынешт ыле.
19638	Россий Империй Кугыжаныш Думын депутатше,монархист Ошо -влакын лидерже.
19639	Россий калык чот деч тиде 4,61 %.
19640	Россий кӱкшытысӧ да калык-влак кокласе муро конкурслаште дипломант лӱмым сулен.
19641	Россий кӱкшытысӧ икымше биатлон чемпионат 1957 ийыштак Свердловск воктене эртен.
19642	Россий кӱкшытысӧ ушем-влак улыт.
19643	Россий кӱкшытыштӧ 1999 ийыште 7 Пеледышыште Россий Федераций президентын Кӱштыкшӧ почеш Россий шанче кечылан пайремлыме кечым палемденыт.
19644	Российлан тиде сар ыле, садлан Кугу Авамланде Сар маналтын.
19645	Российлан шуко ола да крепость куснен.
19646	Россий писатель ушемын (2012), Калык кокласе писатель ушемын членже ( 2013 ) улеш.
19647	Россий президентын кӱштыкшӧ почеш 2000 ий Ага тылзын 13 кечынже ышталтын.
19648	Россий Федераций кугыжаныш погынын депутатше лийын.
19649	Россий Федераций кумдык деч тиде йырвел 30 % айла.
19650	Россий Федераций кумдыкышто тудын аэроклуб-влакше улыт, Йошкар-Олаштат уло.
19651	Россий Федераций кӱшыл погынын депутатше лийын.
19652	Россий Федераций кӱшыл школын сулло пашаеҥже.
19653	Россий Федераций президентын кӱштыкше почеш пайремлат.
19654	Россий Федераций сулло спорт мастер «Россий Федераций сулло спорт мастер» - 1992 ийыште спорт чап лӱм.
19655	Россий Федераций хоккейыште шуко жап ойыртемалт кертын огыл.
19656	Россий Федерацийын 11 субъектше тыш пура: Карелий ден Коми республик, Архангельск, Вологда, Мурманск, Ленинград, Новгород, Псков, Калининград вел-влак, Ненец автоном йырвел, Санкт-Петербург ола.
19657	Россий Федерацийын 3-шо классан кугыжаныш советникше.
19658	Россий Федерацийын икымше классан советникше.
19659	Россий Федерацийын Коммунист партийжеысе Рӱдӧ комитетын председательже (с 1995 ).
19660	Россий Федерацийын культура министерствыже да Россий культура пашаеҥ-влакын профсоюзышт, тÿвыра да сымыктыш аланыште тудын кугу пашажым кÿкшын аклен, Почетный грамота дене наградитленыт.
19661	Россий Федерацийын сулло артисткыже.
19662	Россий Федерацийын сулло спорт мастерлан оҥ тамга Сулло спорт мастер ( ) - спорт аланысе чап лӱм.
19663	Россий Федерацийын сулло транспорт пашаеҥже.
19664	Россий Федерацийын сулло химикше.
19665	Россий Федерацийын сулло чоҥышыжо.
19666	Россий Федерацийын сулло шанче пашаеҥже.
19667	«Россий Федерацийын сулло эмлызыже» ( ) — Россий Федерацийысе кугыжаныш чап лӱм.
19668	«Россий Федерацийын сулло эмлызыже» чап лӱмым посна радам дене пуат.
19669	Россий Федерацийын чемпионкыжо.
19670	Россий Федерацийысе кумдык деч Юлсер йырвел 6,08 % налеш.
19671	Россий Федерацийысе писатель-влак ушемын чолга еҥже.
19672	Россий Федерацийысе тӱвыран сулло пашаеҥже лӱм денат палыме.
19673	Россий Федерацийысе Федерал Погынын VI-ымшо Кугыжаныш Думышкыжо сайлымаш — пӱтынь российысе сайлымаш 4 Теле 2011 эртаралтын.
19674	Россий Федерацийысе финн-угор фестивальын дипломантше.
19675	Россий Федерацийыште тиде йылме дене кутырышо-влакын чотышт кумшо верым айла ( руш да англичан йылме деч вара), Суас Элын (Татарстан Республикын) кугыжаныш йылмыже.
19676	Россий Федерацийыште тиде кече шошо да паша пайрем семын палемдалтеш.
19677	Россий Федерацийыште Шукын Российын рӱдӧ, кечывалвел да йӱдвел-касвел ужашыштыже илат, тыгак Уралыште. 2002 ийлан субъект-влак кокла гыч руш-влак эн шукын Вологдо велыште илат (96,56 %).
19678	Россий чапмуро Марий Эл Республикысе чапмуро Тичмаш статьям Марий Элын чапмурыжо лаштыкыште муын кертыда.
19679	Россий чемпионатыште кӱшкӧ тӧрштылмаш дене шуко гана сеҥышыш лектын.
19680	Россий, Швеций, Финляндий, Норвегийыште чот шарлен.
19681	Россий шеҥгелан кодеш.
19682	Россий шкенжым скелетонышто тергаш тӱҥалын гына. 1994 ийыште, тӱнямбалсе таҥасымашште.
19683	Российшке ныл пычалым конден, но российысе армийын кӱшыл еҥ-влак у толкыныш пураш кумылышт лийын огыл.
19684	Российын Rалык артистше (1996 ий), Чап орденын да "За заслуги перед Отечеством" IV степенян орденын кавалерже.
19685	Российын икымше газетыже лийын.
19686	Российын историй мучко руш мландыш йот элысе захватчик-шамыч шуко гана керылт пуреныт, Москва декат толыныт, но нуно иктым монденыт:пурен кö элнашке эре тудо пытен.
19687	Российын сар-теҥгыз тисте Ондрий тисте улеш, тыгодым сатулымаш тисте (граждан флот карап-влакын тистыже) семын кугыжаныш тисте кучылталтеш.
19688	Российын спорт да капкультурым виктарыме дене кӱшыл орган гына лӱмым пуен але поген налын кертеш.
19689	Российысе биатлонистке Светланы Ишмуратовой Теле Олимпиадыште куржеш.
19690	Российысе ВУЗлаште тачысе кечын 700 000 утла студент юрист шинчымашым пога.
19691	Российысе журналист-влак ушемын чолга еҥже.
19692	Российысе журналист-влакын ушемыштын 2013 ийыште эртарыме конкурсышто «За верность национальным традициям» номинацийыште диплом дене палемдалтын.
19693	Российысе инвестиций -влак кокла гыч Юлсер федерал йырвелыш пуртымо инвестиций кугыт 15,3 % наре.
19694	Российысе писатель ушем член (2005 ий гыч).
19695	Российысе Сар Вийыште штат сомылвер - зарядым чыкыше (руш.
19696	Российысе Сар Вийыште штат сомылвер - механик-виктарыше (руш.
19697	Российысе Сар Вийыште штат сомылвер - наводчик-оператор.
19698	Российысе Сар Вийыште штат - танк командир (руш.
19699	Российысе спортсмен-влакын скелетонышто тиде икымше медальышт лийын.
19700	Российысе спортсмен-влакын эн тӱҥ тавалышыже японысо команде лийын.
19701	Российысе таҥасымаш-влак Телымсе марафон ийымаш — финн таҥасымашлан моткоч келшен толеш, но вӱдын температуржо 15 градус деч йӱштырак лийышаш, ийыме корно - 200 метр.
19702	Российысе Тошто У ий пайрем семын.
19703	Российысе Федерал Тӧртык «журналист» понятийым тыге умылтара: журналист — регистрацийым эртыше средство массовой информации-н редакцийланже материал да увертарымаш-влакым ямдылыше, погышо, возышо, тӧрлатыше еҥ.
19704	Российысе чемпионатын ший, Совет Ушем чемпионатын той призёржо лийын. 1990-ше ийыште – Марий Элын эн сай спортсменже.
19705	Российысе шанче Академийым почмын 275 ий теммылан пӧлеклалтын Пӱртӱс шанче Российысе шанче кече 8 Пургыжышто Россий президентын № 717 номеран кӱштыкшӧ почеш негызлалтын, 7 Пеледыш 1999 ийыште.
19706	Российысе Шӧртньӧ оҥго — турист маршрут-влак.
19707	Российыште 1994 ийыште Сӱрем тылзын шымше кечынже Моско олаште «Москосо «Дайдо-джуку каратэ-то» федераций регистрацийым эртен.
19708	Российыште MSK кӱчыкемдымаш дене возалтеш, UTC деч + 4 шагатлан ойыртемалтеш.
19709	Российыште абазин йылме дене 37 831 еҥ мутлана (2010), Турцийыште - 10 000 наре еҥ (1995).
19710	Российыште адвокат - правовой йодыш дене кылдалтше йодыш-влаклан полышым пуышо профессионал каҥашеҥ ( советник).
19711	Российыште Акрет Русьышто шуко курым адвокатура виян кертын огыл, молан манаш гын, тортыкым пудыртышо еным Юмын суд почеш судитленыт, а Юмын судшо лачак истец да вашмутым пуышо ответчикын мийымыжымат ситышылан шотлен.
19712	Российыште Аргентин тӱвыра идалык, да Аргентиныште Россий тӱвыра идалык семын палемдалтеш.
19713	Российыште бэнди модмашым "руш хоккей" лӱмденыт, молан манаш гын, шайбе дене хоккей Канадыште шочын.
19714	Российыште григориан кечышотым 1918 ийыште Совнаркомын декретше почеш пуртеныт.
19715	Российыште дайвер-влак 2008 ий гыч таҥасаш тӱҥалыныт.
19716	Российыште икымше аптекым 1581 ийыште почыныт.
19717	Российыш теле йӱдвел-касвел гыч толеш.
19718	Российыште официалле терминлан "хоккей с мячом" шотлалтеш.
19719	Российыште сылнымут идалык семын палемдалтын.
19720	Российыште тиде модель официально ужалалтын огыл, но южо вере Японий гычын кондымо пурла руль дене икмыняр R2 вашлиялтыт.
19721	Российыште тиде эн изи федерал йырвел, пырля шотлымо моло калык-влак дене таҥастарымашыште руш калыкын чотшто тыште шагалрак.
19722	Российыште тудым икымше гана 2012 ийыште Пушкин лӱмеш театырыште ончыктеныт.
19723	Российыште Тӱнямбал Фламенко Фестиваль «¡VIVA ESPAÑA!»
19724	Российыште эн ончыч биосфер нерген тунеммашым ыштеныт, космосышко Мландын икымше ыштыме спутникым колтымо, российысе айдеме эн ончыч космосыш чоҥештен, икымше атом электростанций пашам ышташ тӱҥалын.
19725	Российыште - эрвелне, Байкал марте.
19726	Российыште юмызым калыкыште чӱчкыдын «поп» лӱмдат.
19727	Российыште юрист паша пагалыме, но ты жапыштак моткоч нелылан шотлалтеш.
19728	Россий, Японий, Корей республик да КНДР кундем-влакын сирыштым мушкеш.
19729	Ростов вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
19730	Ростов-на-Дону — калыкчот шотышто луымшо ола Российыште, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
19731	Ростов ола воктене верланен.
19732	Рохир Блокланд (2014) Рохир Блокланд ( 16 февраль 1971, Дордрехт) — нидерланд шымлызе-лингвист, 2014 ий гыч Уппсала университетыште финн-угор йылме-влак дене профессор.
19733	Рош Ха-Шана годым айдемын пӱрымашыже ик идалыклан ончыко чоҥалтеш.
19734	РСФСР Кӱшыл Каҥаш Президиумын кӱштыкшӧ почеш 11 Ӱярня 1959 ийыште Пектубаевский районным пытареныт да тудын илмывер-влакше тӱҥ шотышто Новоторъяльский районыш пуреныт.
19735	РСФСР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Кӱштыкшӧ почеш 1 Пургыж 1963 ийыште у административлымаш системе почеш Марий АССРыште 7 ялозанлык район ышталтын.
19736	РТС — «Останкино» телекомпаний 1995 ий гыч 2001 ий марте.
19737	Рӱдер — Роҥго сола.
19738	Рӱдӧ Европышто верланен, теҥыз дек лектышыж уке.
19739	Рӱдолаже — Алжир ола.
19740	Рӱдолаже Нанкин, эн кугу олаже Тайбэй.
19741	Рӱдӧ — Макарля ола.
19742	Рӱдӧ марий пӧлкам вуйлаташ шогалтыме Сергей Алексеевич Черняковлан Совет правительствылан кӱлеш документ-влакым ямдылаш шӱденыт.
19743	† * Рудометово ( ) — пытыше ял.
19744	Рӱдӧ — Нӧрӧ ола.
19745	Рӱдӧ — Паназыр ола сынан посёлко.
19746	Рӱдӧ — Пижымбал ола сынан посёлко.
19747	Рӱдӧ — Сендевӱд ола.
19748	Рӱдӧ — Урын ола.
19749	Рӱдӧ федерал йырвел ( ) --- Российын касвел ужашыштыже чоҥымо административ формирований.
19750	Рӱдӧ федерал йырвелыш пура.
19751	Рӱдӧ — Шараҥге ола сынан посёлко.
19752	Рӱдӧ эмлыверыште хирурглан тыршаш тӱҥалын, 23 ий неврологий пӧлкан вуйлатышыже лийын.
19753	Руйко ял деке ушалтын.
19754	«Руймучаш» — Руй эҥерын вӱдмучашыштыже верланыше ял.
19755	Рукописьдам тыгай адрес дене: Малая Никитская, 6, колташ але кондаш Тендам кумылын йодам.
19756	Руль виктарыме системышкат икымше гана российысе грузовик кокла гыч руль гидровий пура (ГУР). 4,5 тонн нелытан ГАЗ-3307 (4×2) 125 имне куатан ЗМЗ-511 двигатель дене грузовой автомашинам 1989 ий мучашыште серий дене лукташ тӱҥалме.
19757	Руль воктене шинчыше Ирина ночко корнышто машинам виктарен шуктен огыл, «Волга» машина ваштареш корныш лектын кудалын, тушто ЗИЛ грузовик дене тӱкналытн.
19758	Румянцев Давид Иванович — I степенян Ачамланде сар орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19759	РУНЕТ – тиде рушла Интернет.
19760	Русаков Игнатий Никифорович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19761	«Руслан и Людмила» ушымо руш- француз йылме приемым выраженийжым, просторечий дене и фольклорный стилистикыжым ужын упрекым и аралыше могырым демократический калык литературышто.
19762	† * Русская Гарь ( ) — пытыше ял.
19763	† * Рутка станций ( ) — пытыше станций.
19764	† * Рутка чодыра участок ( ) — пытыше илем.
19765	Рутул йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе рутул тиштер 1990 ийыште пеҥгыдемдалтын.
19766	† * Ручей ( ) — пытыше ял.
19767	Руш Адымаш ял дене пырля ик пырляштарыме Йыр ялыш савырненыт.
19768	† * Руш Аппак ( ) — пытыше ял.
19769	Руш Аппак ял дене пырля ик пырляштарыме Аппак ялыш савырненыт.
19770	Рушарня деч варасе кече семын кусаралтеш.
19771	Рушарнян арня пыта (ожно руш йылмыште рушарням «неделя» манын лӱмденыт).
19772	Рушарнясе газет эн ончыч комиксым 8 лаштыкыште ончыкта, варажым 16 страницыште.
19773	Руш "Будь готов" марий "Ямде лийыш" савырнен.
19774	Руш-влак, Александр Невскийын вуйлатымыж почеш Чудской ерыште немыч рыцарь-влакым кырен шалатеныт.
19775	Руш-влак тылеч вара Кугу да Изи Какшан воктене Кокшайск олам чоҥаш тӱҥалыныт, тыге марий калыкым эше утларак кулыш савыраш шоненыт.
19776	Руш-влак эн шукынжо танле тын йӱла почеш илат.
19777	Руш войска-влак Наполеонын армийжылан кугу эҥгекым конденыт.
19778	† * Руш Вӱрзымнольо ( ) — пытыше ял.
19779	Руш да йотэл литератур кафедрын доцентше.
19780	Руш дене марий-влакым пырляштарыме руш ужаш — Кырмегесола ( ), тугак посна ял семын палемдалтын.
19781	Руш ден марий писатель-влакын возымыштым йöратен лудын.
19782	† * Руш Йошкарэҥер ( ) — пытыше ял.
19783	Руш йылме да литератур Руш йылме да литератур пӧлкам тунем пытарыше-влак "Руш йылмым да литературым туныктышо" квалификацийым налыт.
19784	Руш йылме дене мутланат.
19785	Руш йылме (рушла русский язык) — индоевропысо ( славян ) йылме.
19786	Руш йылмым палымыжлан кöра тудо руш да вес элласе классик – влакым чарныде лудын шоген.
19787	Руш йылмысе тиште-влак : 750px Кызытсе руш тиштер 1918 ийыште пеҥгыдемдалтын.
19788	" Руш йылмыш кусарыме. 1957.112 с. * " Почеламут ден поэма-влак.
19789	Руш йылмыште «понедельник» мут «арня деч вара» мут кылдыш гыч шочын.
19790	Руш калыкын ушемыштыже лийын, тудлан Михаил Архангелын значокшым пуымо, маныт».
19791	† * Руш Кодам ( ) — ял.
19792	Руш крепостной, мордва, татар, чуваш, марий-влак шке кумылын сарзе-влак радамыш шогалыныт, Симбирск, Алатырь, Саранск ола воктене онарла кредалыныт.
19793	Руш Кугунур сола деке ушалтын.
19794	Руш Кугыжан ешыже, Федор Шаляпин, Анна Павлова, крокет мастарлан шотлатыныт.
19795	Руш Кукмор ял деке ушалтын.
19796	Руш Кукмор ял шотан илем * Руш Кукмор ( ) — ял.
19797	Руш Кукмор ял шотан илемын рӱдерже.
19798	† * Руш Купто ( ) — пытыше ял.
19799	Руш Купто ял деке ушалтын.
19800	† * Руш Куптӱр ( ) — ял.
19801	Руш-курыкмарий, курыкмарий-руш мутерлам лукмаште тыршен (2003 ий). 2005 ий гыч 2006 ий марте Марий кугыжаныш университетыште калык кокласе кыл факультетыште тунемме да методике паша шотышто специалист семын тыршен.
19802	Руш кусарыше-влак Олык Ипайын возымыжым кусарат да «Огонёк» журналеш, «Горьковская коммуна», «Молодой ленинец», «Марийская правда» газетлаште печатлен луктыт.
19803	Руш Кӱшыл Ӱшӱт ял дене пырля ик пырляштарыме Кӱшыл Ӱшӱт ялыш савырненыт.
19804	† * Руш Куэр ( ) — пытыше ял.
19805	Рушла возымо «Большие Ключи» официальный вариантше ялыште кугу памаш лийын шогымыжым ончыкта.
19806	Рушла возымо (Мари-Кугунур) официальный вариантше ялын марий ял лийын шогымыжым ончыкта.
19807	Рушлаже тудым «Мой брат Эйно» манын лÿмдымö.
19808	Рушлаже ты фигурым «Мёртвая петля» маныт.
19809	Руш Лажмарий ял шотан илем * Руш Лажмарий ( ) — ял.
19810	Руш Лажмарий ял шотан илемын рӱдерже.
19811	Рушла йоҥгалтара.
19812	Рушла кок официал урем веле уло: * Правовозжайская * Левовозжайская Тӱвыра Ялыште ансамбль "Памаш" ышта, клубышто чӱчкыдын концерт-влакым шындат.
19813	Рушла-марла мутерым, марий толковый мутерым тӧрлымашке да ыштымашке кугу надырым пыштен (1960).
19814	Рушла нуным «группа поддержки» маныт, нуно таҥасыме деч ончыч, каныш жапыште мотор куштымашым ончыктат, командым куандарыше мутым мурен кычкырат.
19815	Рушла ойлен огеш мошто улмаш.
19816	Рушла тиде возыктыш Ольга Морозован савыктымаштыже 2006-шо йыште лектын.
19817	† * Руш Лебляк ( ) — ял.
19818	Руш летописьыште Руш калыкыште черемис нерген икымше гана XII курым тӱҥалтышыште ушештарат.
19819	Руш лудшо еҥын эн чот йӧратыме поэтше Сергей Есенин эше 1925 ийыштак шке вӱргорныжым пӱчкеш да вӱржӧ дене пытартыш корнылам возен кода: «До свиданья, друг мой, до свиданья..
19820	Руш лӱм «водород» 1824 ийыште М. Ф. Соловьев темлыш.
19821	Руш лӱмжат садымак ончыкта.
19822	Руш, марий да чуваш сем-влакым моткоч сылнын йоҥгалтарен.
19823	Руш мутым — Вл.
19824	† * Руш Нольдӱр ( ) — ял.
19825	Руш Нужа ял дене пырля ик пырляштарыме Нужа ялыш савырненын.
19826	Руш Нуръял ял дене пырля ик пырляштарыме Нуръял ялыш савырненыт.
19827	† * Руш Оръю ( ) — пытыше ял.
19828	Руш Писташ ял дене пырля ик пырляштарыме Писташ ялыш савырненыт.
19829	† * Руш почиҥга ( ) — пытыше ял.
19830	Руш поэзийым ойлыманат огыл.
19831	Руш православий йӱлам кучышо-влак тиде кечым Шнуй Юмынаван Успений кечыже маныт.
19832	Руш революционер Блинов дене вашлийын мутланыме тудын ушыжым помыжалтара.
19833	† * Руш Руя ( ) — ял.
19834	Руштанов Иван Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19835	† * Руш Тойсола ( ) — пытыше ял.
19836	Руш тукымлӱм-влак коклаште 10-шо верым айла.
19837	Руш Тумньо ял дене пырля ик пырляштарыме Тумньо ялыш савырненыт.
19838	Руш феодал-влакат кресаньык деч поген налме мландыштым мӧҥгеш пӧртылтышаш улыт улмаш.
19839	Руш феодал-влак мер мландымат чӱчкыдынак шканышт налаш толашеныт, южо вере вашпижмашкат шуыныт.
19840	Руш черкын йӱлажым шуктен илыше марий-влак христиан Роштом пайремлат.
19841	Руш Чодыраял ял дене пырля ик пырляштарыме Чодыраял ялыш савырненыт.
19842	Руш Шой ял шотан илем * Руш Шой ( ) — сола.
19843	Руш Шой ял шотан илемын рӱдерже.
19844	«Руш Шолэҥер» — Шолэҥер воктене верланыше руш ял.
19845	† * Руш Шолэҥер ( ) — ял.
19846	† * Руш Шуй ( ) — ял.
19847	Руш Шӱргыйымал ял дене пырля Кугу Шӱргыйымал ялыш савырненыт.
19848	Рушэҥер ял деке ушалтын.
19849	Руэм мут ончыктен кертеш: * Руэм — пушеҥге -влакым руымо вер.
19850	Руэм ял шотан илем * Руэм ( ) — посёлко.
19851	Руэм ял шотан илемын рӱдерже.
19852	Рыбаков Александр Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19853	Рыбаков Алексей Емельянович — II степенян Чап орден ден III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19854	Рыбаков Алексей Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19855	Рыбаков Аркадий Тимофеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19856	Рыбаков Афанасий Архипович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19857	Рыбаков Петр Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19858	Рыбаков Степан Васильевич — кок I степенян Ачамланде сар орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19859	Рыбаков Степан Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19860	Рыбаков Фёдор Софронович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19861	Рыжков Александр Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19862	Рыжков Андрей Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19863	Рыжков Иван Федорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19864	Рыжков Пётр Тимофеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19865	Рэйс таҥасымаште спортсменын ийготшо 6 гыч витле ий марте лийын кертеш.
19866	Рэйс Эн куштылго таҥасымаш.
19867	† * Рябинка ( ) — пытыше ял.
19868	Рябиновка ял деке ушалтын.
19869	Рябков Иван Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19870	Рябчиков Иван Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19871	Рязанов Иван Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19872	Рязань вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
19873	Рязань кундемыште шочын-кушкын, Марий Элыште чапланен.
19874	Рямзаев Иван Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19875	С. 10. Смоленцев В. Вургыжшо шӱман, поро кумылан: Борис Даниловын шочмыжлан – 90 ий // Марий Эл. 2013. 31 авг.
19876	С. 128. — «игече ер, кавасе ер» гыч.
19877	С. 136. Анатолий Мокеев // Писатели Марий Эл: биобиблиогр.
19878	С. 136. Анатолий Мокеев // Писатели Республики Марий Эл: автобиобиблиогр.
19879	С. 14. * Пушкин А.С. Малыше кугыжа ӱдыр ден шым патыр нерген йомак // Пушкин А.С. Йомак-влак.
19880	С. 16. * Альберт Васильев // Писатели Марий Эл: биобиблиогр.
19881	С. 23-25; Тудак // Марий коммуна. 1939. 22 ноябрь.
19882	С. 240. Мокеев Анатолий Иванович // Ончыко. 1994.
19883	С. 277. Писатели Марий Эл: биобиблиогр.
19884	С. 2. Кӱртньӧ стройыш шогалам: почеламут // Марий коммуна. 1969. 22 май.
19885	С. 312. В. Колумбын руш йылмыш кусарыме сылнымутшым тыгай книгаште муаш лиеш: Колумб В. Ойырен чумырымо ойпого.
19886	С. 406. * М. Шкетан: аклыме да шарныме ойпого.
19887	С. 44. Анатолий Мокеев // Писатели Марий Эл: биобиблиогр.
19888	С. 52. * Альбертина Иванова // Писатели Марий Эл: биобиблиогр.
19889	С. 533. В.Кириллов. Ушан критик: Г.Ефрушын шочмыжлан – 70 ий Писатель Геогрий Ефрушым марий калык утларакшым прозаик да драматург пашаже гыч пала.
19890	С. 6. * Шулдырдымо талант: ойлымаш // Морко мланде. 2010. 12 март.
19891	С. 6. Ю. Галютин-Ялзак кусарыше семын Руш йылме гыч кусарыме пашаже * Пирогов Герман.
19892	С. 742. * Шкетанын мутшым модына: драматургын 100 ийжылан / М. Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш театр.
19893	С. 7. Басне-влак // Эрвий: республикысе марий сылнымут мастар-влакын мурпашашт.
19894	С. 7. * Кӧ ял нерген воза мемнан деч весе?.
19895	С. 7. * Ом вучо шыжым леве йÿрым: почеламут-влак // Марий Эл. 2009. 29 авг.
19896	С. 7. Писатель таче утышо // Марий Эл. 2005. 17 февр.
19897	С. 7. Шабалина С.Б. Даниловын сар темылан возымо произведенийже-влак: реферат паша.
19898	С. 7. * Ял покшелне: почеламут // Ончыко. 2010.
19899	С. 83. * Мурзашев А. Путырак лишыл йолташ ыльна // Марий Эл. 2003. 15 авг.
19900	Сhris Chesley) икмыняр кӱчык ойлымаш-влакым «Люди, места и вещи» шке ыштыме сборникыште савыктен(англ.
19901	Сöйыштö илыш умылымашышт кушкын толеш.
19902	Сöрал серган окнаж дене коремысе памаш вÿдым да посна шогылтшо пушеҥгым эскерышыла коеш.
19903	«Сöсна поминка» ойлымаште ожнысо черке пашаеҥ Пашкаров лÿмжö могай улмым, шотдымо тÿсшым палемда.
19904	Сÿанвуй сÿан калыкым пукшен-йÿктен, ÿдыр ялыш тарватен.
19905	Сÿан деч вара самырык ÿдырамашым шке лÿмжо дене ойлымым чарненыт, марийжын лÿмжӧ дене лÿмденыт (кызыт ÿдырамаш пöръеҥын тукымлӱмжым налеш).
19906	Сÿан илышыште ешын тÿҥ верым налын шогымыжым умылаш полша, самырык-влакын илышыште у ошкылым ыштымыштым шижтара.
19907	Сÿан калык кастене качын суртышкыжо погынен.
19908	Сÿан калык, качын суртыш толмек, самырык-влакым, вынерым мландыш пыштен, оксам тошкалыктен, кудывечыш пуртат.
19909	Сÿан мужырышто кеч-кунамат ик еҥ ситышаш огыл улмаш, вет сÿан калык ÿдыр кондаш, мужырым ышташ шонымаш дене каен.
19910	Сÿан – у ешлан негызым пыштыше, ÿдыр ден рвезын йоратымаш кумылыштым пенгыдемдыше пайрем.
19911	«Сÿаным кузе эртарет, туге илаш тӱҥалат» Марий сÿан – моткоч сылне, чоным куандарыше йÿла.
19912	Сÿан эртымеке, икымше пайремлан самырык мужыр марлан лекше ÿдырын ача-аваже деке унала кая.
19913	Сÿрeм пайрем Кугезе йÿла почеш шудо солаш лекме деч ончыч калыкна кеҥеж пагытеш толшо ик эн тÿҥ пайремжым эртарен.
19914	Сÿрем деч вара пайрем ок лий, паша тÿҥалеш.
19915	Сÿрем калык, ончык лекшым ончен, кычкырен моктен гына шога.
19916	Сÿрем лийшаш раш палдырнымеке, рвезе-марий-шамыч Сÿрем пуч ден Сÿрем лупшым ышташ лÿмын кугу чодыраш каят.
19917	Сÿремым ужатыме Эрлашыжым, кечывал деч ончыч, марий-шамыч уржа пасуш Сÿремым ужаташ погынат.
19918	Сÿремыш лекме Сÿрем кечыште, кечывал эрталтымеке, марий-шамыч пеш чаплын такыр пасуш лектыт: кугырак-шамыч тарантасым, повозкым кичкен, ватыштым-шочшыштым шынден кудалыт; рвезе-марий-шамычше яра имне дене кудал лектыт.
19919	Сÿремыште нергежым чыла шуктен пытарымеке, каяш тарваныме деч ончыч, яра имнешкан-шамыч, чыла погынышо калык йыр, у-у-у!
19920	Саам йылме, манеш автор, ятыр турло фонема ден нунын вариантыштлан путырак поян.
19921	Саам йылме — урал йылме.
19922	Саам йылмысе онартыш мут дене В.В. Сенкевич-Гудкова палдара.
19923	Сабанцев Г. Мом таче ышташ лиеш, тудым эрлалан ит кодо / Г. Сабанцев // Марий Эл.
19924	Сабанцев мутланен // Марий Эл. 2002. 1 нояб.
19925	Сабанчеев Гариф Бодредтинович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19926	«Саба» — Савак эҥер лӱм гыч.
19927	Саватеев Дмитрий Ильич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19928	Савельев Виктор Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19929	Савельев Пётр Михайлович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19930	Савельев Яков Кугергович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19931	Саверова Г. Огеш лий чоным вÿраҥлаш // Район илыш. 2007. 27 апр.
19932	Савер ял деке ушалтын.
19933	Савинов Михаил Матвеевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19934	Савинов Семён Степанович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19935	Савинцев Иван Кузьмич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19936	Савинцев Иосиф Андреевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19937	Савинцев Пётр Кузьмич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19938	Савиных Фёдор Егорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19939	Савкин Иван Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
19940	Савлий тунамак руалеш: «Ойгыраш тыйын пашат уке!»
19941	Савуш сӱан йӱла шот дене, радам дене шукталтмым эскера.
19942	Савыкталтдыме, возен кодымо оҥай материал калыклан палыде кийышаш огыл.
19943	Савыктыме сылнымутшо Книга дене лукмо произведенийже-влак *Палыме лийына: почеламут-влак.
19944	Савыктыше губерний земствылан 100 экземпляр газетым кажне 3 йылме дене лекшым яра пуышаш.
19945	Саде öрыктарымашыже – тÿняжын, илыш ужмашыжын, пÿртÿсын, калыкын ужашыже.
19946	Са¬де качествыже кугыракат, изиракат лийын кертеш, мут¬лан: «Кыргорий изиш яра лиеш гын, эре книгам лудеш..
19947	Саде контрреволбционный кружок националистический пашам шолып шуктен шоген, финн культурым моктымо да марий культурым финн культур марте нöлтымö нерген идейым шаркален.
19948	Саде Макарсола курык чоҥгаш мыят кок-кум гана миенам.
19949	Саде мландым пуэт гын, ончыл перкежым эре тыланет пӧлеклен шогаш тӱҥалына ыле…» Епрем - типичный марий кулак.
19950	Саденак, очыни, ожно марий коклаште ушнен-ойырлен модшо пеш шагал лийын.
19951	Саде пластинка гыч марий муро-влакым ойырен налын, венгр таҥна-влак вес пластинкым луктыныт.
19952	Садерем: почеламут // Ончыко. 1955.
19953	Садероманлан Шарль Нодьесай критикым пуа, а варажым Гюго дене лишыл йолташ лийыт.
19954	Саде чер Эдитланат пижеш.
19955	Садлан адак кечеш икмыняр гана нунын деке пурымек, шомак ярым илыш, литератур, театр йыр пӧрдын.
19956	Садланак Веруш, чонеш пиждыме поян каче-влакым пелке шӱкалын, йорло Эчанланак марлан лектеш.
19957	Садланак верчын оръеҥ сӱан эрлашыжым, икымше гана тавае дек мийымыже годым, Вӱд авалан марлан толмышт, эреат-касат вӱдлан кошташ шонымашышт нерген шижтарат, тудын деч аралтышым йодын, пӧлек шотеш икмыняр шерым кудалтыт.
19958	Садланак дыр тысе марий – влак йомакым, тоштыеҥ ойым каласкалаш да колышташ путырак йöратат.
19959	Садланак дыр шке жапыштыже икымше марий газетым шагал огыл орленыт.
19960	Садланак кеч-могай темым тарвата гынат, тушко уло шÿмжым пышта, лирический шÿлышым пуа.
19961	Садланак нуно рассудочный улыт.
19962	Садланак огыл мо Георгий «Тойватыр кугызан ешыже» ойлымашын первый вариантыштыже авам тыге сÿретлен: «…Тойватыр кугызан пелашыже илалше гынат, йытыра койышан, яндар чурийвылышан, пашалан чулым.
19963	Садланак, очыни, автор сылнымутан произведенийже йымалан шке псевдонимжым шынден.
19964	Садланак, очыни, ялжымат «Дубовка» маныныт.
19965	Садланак пашам уэш тӱҥалме.
19966	Садланак поэт ӱдыр лӱмеш возымо йöратымашан ятыр почеламутлаште интимно – лирический темым общественно – политический теам дене кылден сӱретла.
19967	Садланак серызе, почеламутчо шочмо йылмым изинекак йӧраташ, тудын дене мутланаш, эреак перегаш ӱжын возен.
19968	Садланак тудо кугешнен ойлен кертын: «Комсомол, тыйын мурызет, тыйын поэтет мый улам.
19969	Садланак тудо шыдалын вийым ок пу, пошкудыжым порын, чаманен вурса.
19970	Садланак тудым прозо дене возымо поэме манаш лиеш.
19971	Садланак чыла предмет дене сайын тунемын. 1931 ийыште школым пытарымек, рвезым ачаж дене пырля туныкташ шогалтеныт.
19972	Садланак эсогыл кандидатлык ден докторлык диссертацийым аграрный йодыш денак араленам.
19973	Садланак Эчей Васекын чон сусыржым озан порылыкшат, мыняр-гынат эрыкан илышыжат ок паремде.
19974	Садлан Васинкинлан тыгай тыланыме ойым каласыме шуэш: суапле пашажым умбакыже шуяш кумылжо лийже.
19975	Садлан веле ик шомакын шуко значенийже нерген ойлаш ситыше амал лектеш.
19976	Садлан верчын Унчо школышто тунемше-шамычым вераланат, кумалашат сайын кынелын, шÿргым мушкыт да Юмым кумалыт.
19977	Садлан весела кумылан, кеч-кӧ денат кылым муын моштышо, айдемым пагален илаш тунемше кушкын.
19978	Садлан виктер пеленсе йылме комиссий правил ден мутерым тӧрлаташ да савыкташ ямдылаш эше икмыняр гана тӱрлӧ комиссий ден редколлегийым ыштен.
19979	Садлан возышо еҥлан чыла тидым ужын моштыман, тудын шке шонымашыже лийшаш да тудым шке произведенийыштыже мастарын, сылнын да раш почын ончыктен кертшаш, лудшын чонжым тарватен моштышаш.
19980	Садлан Георгий йолвара дене мунчалтыме верым ышташ мутым луктын.
19981	Садлан гитаристынат, куштышынат, мурышынат искусствышт мастар деч тунемшылан пуалтеш.
19982	Садлан илымыж годымак тудым марий сылнымутын пионерже да классикше манын пагален лӱмденыт.
19983	Садлан кажне гаяк ойлымашыште мемнан элын капиталист илышыш вончымыжым, рынке отношенийын шарлымыжым, тидлан кӧра айдемын койышыжат пужлымым, икте-весым шотлыдымашым ужын кертына.
19984	Садлан кидыштыже сола дене пырля эреак книга лийын: то А.Пушкинын, то И.Тургеневын, то А.Чеховын. Южгунам марий писатель-влакынат сылнымут аршашышт верештын.
19985	Садлан, конешне, шке формыжым вашталтыше шомак тыште иктат ок пуалт.
19986	Садлан лиыйн ме тудлан тунемаш, адакат ончык каяш кӱлеш манына.
19987	Садлан марий ӱдыр-рвезе-влак утларак куатле йöным кычалыт.
19988	Садлан ме пÿртÿсым аралышаш, поянлыкшым моштен кучылтшаш улына манын, пеш кÿлешан ойым шыҥдарен.
19989	Садлан Микай, тошто школышто мо сай улыжым налын, кертмыж семын кучылтын, шке у программым ышташ тÿналеш.
19990	Садлан Миклайлан корным умбаке шуяш верештын.
19991	Садлан мутланымашыштат тыгодым омсадÿрыштö эрта.
19992	Садлан мыйынат южо почеламут йöршын формалистический.
19993	Садлан нуно Анушым сайлымаш кампаний годым шылын коштмыжлан лу ийлан лагерьыш шындат.
19994	Садлан нуным наречийыш пурташ ок лий: тыште тошто падеж суффикс-влакын шке тÿҥ значенийышт аралалт кодын.
19995	Садлан,очыни,поэтын тыгай образ шочын.
19996	Садлан пелен могай-гынат аралтышым налыныт.
19997	'Садлан пуэна, тышке полын,' Тудлан аралаш пиалнам.
19998	Садлан радион вияҥме корныжым, калыкыште йӧратыме да колыштмо лиймыжым шке шинчаж дене ужын, шкежат шуко вийым ты пашашке пыштен.
19999	Садлан сигнал-влак сенсорный нерв-влак марте сайрак шуат.
20000	Садлан синоним тÿшкалаште нунын кучылталтме кумдыкыштым да вес шомак дене кучылталт кертмыштым ончыктымо.
20001	Садлан ситыше жапым да шарнымверым (storage) пуаш гын, вапшбук гычын тӱҥалын суперкомпьютер марте икгай шотлымаш сомылым чыланат ыштен кертыт.
20002	Садлан станже йӧсӧ ярныкте сӱретым автоматик семын куаш кертын.
20003	Садлан судыш молан ӱжыктымымат иканаште умылен ок шукто.
20004	Садлан сюжет ик корно дене кая, Анушын илышыж йыр чумыргышо действий, образ-влак гына ончыкталтыт.
20005	Садлан тÿҥ геройлан Тайрам налын.
20006	Садлан тиде жанрым ятыр вияҥдыман.
20007	Садлан тораш ужшо, келгын шонышо кугу писательмыт тунам илышын осалжым сÿретлаш важмалдыкын каласыме-шыҥдарыме шонымашан произведенийлам возеныт, савыктеныт.
20008	Садлан тудо тиде почеламутыштыжо «илыш корным, мотор корным, комсомолжо виктара» манме ой дене коммунист партийым вуйлатымыжым ончыктымо олиеш комсомолым партий олмеш ончыктен.
20009	Садлан тудо, чыла чаракым сеҥен лектын, Совет Ушемысе йылмешанчын тӱҥ рӱдерышкыже пурен кертын.
20010	Садлан тудым кундемысе погынымашыш делегатлан колтеныт, а туде погынымаште облисполкомыш сайленыт.
20011	Садлан тудым Пайдуш уныкажат, Тойки эргыж ден шешкыжат вашке ондален кертыт, да умыр мучко кумыр дене погымо оксаже нунын кидыш верештеш.
20012	Садлан тудын «активисткыш» савырнымыжлан ÿшанаш ок лий.
20013	Садлан тудын нерген калык тыге ойла: «Ачаже чоя марий ыле, а эргыже тудымат эрта».
20014	Садлан тудын творчествыштыже мыскара ден койдарчык сынан почеламут-влак улмылан ӧрман огыл.
20015	Садлан тыгай еҥым вашке ондалаш лиеш.
20016	Садлан тыланет лийнем мурызо шкет!
20017	Садлан Феллини фильмым шке войзен.
20018	Садлан чонем куан кумыл авалтыш.
20019	Садлан чынвозыш - тиде мер кӱлешлык.
20020	Садлан шке савыктышышкына Микайын революций дене кылдалтше пашажым шкенжын шарнымашыж гыч веле кÿчыкын кÿсенлена.
20021	Садлан южо лекцийым пырля колыштыныт.
20022	Садлан Яков Алексеевич школыш лу ий теммек иже кошташ тӱҥалеш.
20023	Садлан Я. Ялкайнын творчествыштыжат тиде тема ӧрдыжеш кодын огыл.
20024	Саднене шовычым шкеак у финагентлан пуэн колта.
20025	Садовников Арсений Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20026	Садыгак, муро-влак деке шӱмаҥмаш Сапаевын пашаштыже кугу верым налеш. 1955 ийыште тудо шке ойпогыжым ямдыла.
20027	Садыге гына сайын илена гын, Айдеме огыл, Ош Юмо куана.
20028	Садыге, иктаж-могай ончычсо шотлымашын лектышыже але ӧрдыж событий почеш тӱрлӧ инструкций радамым шукташ лиеш.
20029	Садылан тудым сувенир-влаклан веле кучылталтеш.
20030	Сазанкин Петр Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20031	Сазонов Александр Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20032	Сай еҥын ÿмыржö кÿчык лиеш, маныт калыкыште.
20033	Сай илыш мемнан – Колхозна поян!
20034	Сай лектыш 1977 ийла кыдалне самырык кинематографист-влакын жапышт тӱҥалын, шукышт Кингын изирак ойлымаш-влакшым кугу экраныш лукнешт: «Ночная смена» 1970-ше ийла мучаште – 1980 ийла тӱҥалтыште Стивен Кинг Ричард Бахман псевдоним ден(англ.
20035	Сай пашажым Марий АССР Верховный Совет Президиум По­четный грамота-влак дене палемден.
20036	Сайполан тушман чурийжым пален налде, тудым партий радамыш логалше карьерист ден бюрократ-влак: Кротов, Баймаков да молат пыдал налыт.
20037	Сайпола шылын кайше кулак Акуш дене шолыпак кылым куча.
20038	Сай тӱҥалтыш рвезе авторым кумыланда, утларак возаш тарата.
20039	Сайым моктен, ситыдымашым тÿжваке луктын.
20040	Сайын лÿйкалашлан кöргышто чон ласкалык лийышаш.
20041	Сайын тунеммыжланак туныктышо Декин олмеш Колумб фамилийым налаш темлен».
20042	Сайын шарналтеш 1980 ийым, республикысе культур пашаеҥ-влакым газет редакцийыш поген, "йыргешке ӱстелым" эртарымым.
20043	Сайын шымла живописьын техникыжым Леонардо да Винчин,Микеланжелын.
20044	Сайышке тиде шуктен огыл. 1888 1892 ийлаште реллигий дене кылдалтше сар каен шоген.
20045	Саканов Евстафий Фёдорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20046	Саков Пётр Фёдорович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20047	Сакой семын сулыкыш пура, сулыкыш пурымо ÿмбач мланде валне илыш пужла, юмын ÿмыр еҥ деч торла, осал койыш вожаҥеш.
20048	Саламлымаш олык марий дечат да эрвел марий дечат ойртемалтеш.
20049	Саламлыме мутем: почеламут // Марий коммуна. 1984. 6 окт.
20050	Салам, поро мланде!
20051	«Салика» спектакльыште Эчукын рольжым модмылан 1959 ийыште РСФСР тӱвыра министерствын I степенян дипломжо дене палемдалтын.
20052	«Салика», «У саска», «Вӱдшӧ йога», «Айвика», «Кугу толкын», «Комиссар-влак» - нине да моло пьесыже-влакым калык йӧратен лудеш.
20053	Салов Вениамин Порфирьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20054	Салтак армий Озаҥ ола гыч толын шоген.
20055	«Салтак-влаклан «ты» манын ок ойло, эре «вы» манеш».
20056	Салтак-влак нойымымат мондат, кужу корнат эре кӱчыкемеш.
20057	Салтак-влакым фронтыш Сибирь гоч Белоруссийыш нангаят.
20058	Салтак гыч пӧртылмекше, шочмо йылмым, сылнымутым йӧратыше да тудым умбакыжат шымлаш кумылаҥше специалист 1972 ийыште, Марий кугыжаныш университет почылтмеке, факультетыш Марий йылме да тунемаш пурен.
20059	Салтак илышыже мӧҥгысыж деч шагал ойыртемалтын, вет тудо полковой штабын писарьже лийын.
20060	Салтак илышым тудо чытен кертын огыл.
20061	Салтак илышын акшым пала,кажне бой деч вара землянкыш ик шонымаш дене толеш: «Мый таче угыч илыше кодым, тыге ынде мыняр гана.
20062	Салтак кумылым серыш-влак нӧлтат, кредалаш вийым пуат («Миена», «Вучал, сеҥен мием»).
20063	Салтак лийме жапыште вокально-инструментальный ансамбльыште шоктен.
20064	Салтакъял сола деке ушалтын.
20065	Салтакъял ял шотан илем * Салтакъял ( ) — сола.
20066	Салтакъял ял шотан илемын рӱдерже.
20067	Салтакым сар гыч мöҥгыжö илаш-колаш колтеныт.
20068	Салтакыш кайше еным Я.Элексейн Эшплат эрге Эшполдын образше гоч ончыкта.
20069	Салтакыш каяш ямдылалтше рвезе педагогым школ директор отсрочкым налын кода, а вараже, тунемме ий мучаште, тудым пӱтынь школ дене салтакыш ужатат.
20070	Сальвадор Фелипе Хасинто-Доминго Дали Доменек 1-ше Маркиза де Дали де Pubo (11 мая 1904 - 23 январьыште 1989),кумдан палыме Сальвидор Дали,суретче-сюрреалист Фигерас,Испанийыште шочын.
20071	Самакаев Демид Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20072	Саман № 2: 57 «Кӱртньӧ вий» романыште ятыр вере шочмо пӱртӱс сӱретлалтеш.
20073	Самара вел Сызрань ола гыч.
20074	Самара - калыкчот шотышто шымше ола Российыште, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
20075	Самара олаште шочын.
20076	Самара олаште шочын-кушкын, но суапле пашаж дене Марий кундемыште пашам ыштымыж годым кугу чапым сулен. 10 ий ончыч Йошкар-Оласе тӱссымыктыш училищын вуйлатышыже лийын.
20077	Самбар ончылно куд мужыр чай чукыр волгалт шинча, порт гыч ошкыл колтымо годым кыр-гыр-гыр шоктен кодыт (Д.
20078	Самихин Михаил Платонович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20079	Самоварет, керосин лампет, смола ден скипидар заводет тудын да тудын гай ен-влак гоч марий ялыш пура.
20080	Самодеятельный композитор семын 1983-шо ийыштак чапланен.
20081	Самойлов Владимир Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20082	Самолет-влак шке бомбыштым ола умбак кышкат.
20083	Самолет лӱйылтын да уэш кӱзен каен.
20084	Самырык 1817 ийыште Пушкин лицейжым пытарен.
20085	Самырык ÿдыръеҥ-влаклан Юмо деч сай пöръеҥым вашлияш йодыныт.
20086	Самырык ÿдырын яндар шÿм-чонан, ушан-шотан улмыжым ме тудын еш дек могай шинча дене ончымыж гочак ужына.
20087	Самырык ава да мӱшкыран ӱдырамаш-влак Юмо деч йочаштлан тазалыкым йодын кумалыныт.
20088	Самырык автор денат тыгак лийын.
20089	Самырык аспирант марий йылмышанчыште, рвезе тукымым туныктымаште шкенжым ончыктен, калыкын ӱшанжым сулен, марий шанчым чапландарыше-влак коклаште шке вержым муын.
20090	Самырык Бай шуко лудын, туштак конфуцианский классика, например, Классический Поэзий и историй Классике, тыгак турло астрологический и метафизический материал, кудо конфуцианцев, кузе правильно, куржталыт.
20091	Самырык-влак дене пашам ыштыме секцийым Семен Николаев вуйлатен.
20092	Самырык-влак коклаште южгунамже “чыве сар” лийын кудалта гынат, чылажат пешак куштылгын рашемеш, писын эрта.
20093	Самырык-влаклан марий газет.
20094	Самырык-влаклан тудым тунемаш да тунемаш тылана.
20095	Самырык-влак Солын пуэн, Вӱд йоген да т.м. модыш денат вӱд воктен модыныт, лӱҥгалтышыште лӱҥгалтеныт.
20096	Самырык-влак тиде йӱдым мыскарамат ыштылыныт, рвезе-влак, мутлан, капка ончык пырням ораленыт, леведыш ӱмбак кӱзен, тӱнтык рожым петыреныт, мончаште вӱд подым кумыктен кертыныт.
20097	Самырык-влак ты йÿдым мыскарамат ыштылыныт, рвезе-влак, мутлан, капка ончык пырням ораленыт, леведыш ÿмбак кÿзен, тÿньык рожым петыреныт, мончаште вÿд подым кумыктеныт.
20098	Самырык-влак школлаште, колледжлаште, университетлаште модыныт.
20099	Самырык-влакым туныкташ, могай корно дене виктарен колташ шонаш кӱлын.
20100	Самырык еҥ ÿмыр лугыч кола гын, юмын кумылжо дене кола, манын, умылтареныт.
20101	Самырык ешыште эрге да ӱдыр шочыныт.
20102	Самырык жапше нерген каласкалыме оҥай случайым йолташыже-влак кызыт порын шарнат.
20103	Самырык журналист чоныштыжо фашист ваштареш оварыше шыдым почеламут корнылашке шыҥдарен.
20104	Самырык йорло удыр Изибай ден ватыж деч Изи Элексейын Йогор эргыжлан марлан лектын утла, а тудо кечынак Микак Новоселовын полшымыжлан кора Озан олаш кая.
20105	Самырык йылмызе Яраҥ марий-влакын кутырымыштым лончылен лектын.
20106	Самырык кайквусылан, вольыклан, рвезе калыклан еҥын осал шинчаже вочмо деч вара, вӱдым шыжыктен, осалжым мушкын колташ лиеш.
20107	Самырык калык тунемме деч посна ял озанлык пашаш ушна, пакчасаскам ончен кушта, мастерскойышто илышлан мо кӱлешым шке ямдыла….
20108	Самырык коклаште тыгай мурым муреныт: Изи вӱдет, кугу вӱдет, Ведра кылдам чот кучыза.
20109	Самырык лейтенант, рвезе поэт Сеҥымаш волгыдо кечылан чот ÿшанен.
20110	Самырык лейтенант, стрелковый батальонын комсоргшо, 1944 ийын Западный Украиныште тушман ваштареш талын кредалеш.
20111	Самырык мужыр гын, ача-авашт дек ÿян мелнам кочкаш коштыныт.
20112	Самырык мужырын тиддеч ончыч эше Шорыкйол тылзынак Александр лӱман эрге шочын.
20113	Самырык мурызо изиж годсек муро деке шӱмаҥын, молан манаш гын тудын ача-аважат тӱвыра дене кылдалтше улыт.
20114	Самырык пагыт Ачажын соборышто пашам ыштымыже Антонио ончыклыкланже негыз лийын.
20115	Самырык пагытше Кугу Ачаэл сар дене кылдалтын.
20116	Самырык поэт вашмутым кычалеш да, молан самырык тукым кола?
20117	Самырык поэтын таче кечылан илышыш лекше, калыкыште кумылын налме вич шӧртньӧ падыраш гай книгаже уло.
20118	Самырыкракше шорчол вургемым лач веселан жапым эртараш гына уремыш чиен лектеш.
20119	Самырык рвезе-влак "Сокыр тага", "Ний кучен" модыныт, ӱдыр-влак мужедыныт, шоҥго-влак калык ойпогым каласкален, йомакым, илышыште лийшым шарналтеныт.
20120	Самырык рвезе Москосо Сылнымут институтышко савыктен лукмо книгаже дене пураш шонен, тидлан пенгыдын ӱшанен да 1954 ийыште тудо ош тӱням ужеш манын, чонжым вучкен, но шке самырык ончалтышыж дене ондалалтын.
20121	Самырык рвезе сай шинчымашым да паша лектышым ончыкта.
20122	Самырык рвезылан Кугу Ачаэл сарыш каяш логалын, Кёнигсберг (кызыт Калининград) олам штурмоватлыме годым чот ойыртемалтын да тиде кредалмаштак колен.
20123	Самырык рвезын шÿм-кылеш нуно суапле пыжашым оптеныт, творческий корныш лекташ таратеныт… Вара кушеч лектын пÿртÿсым тынар жаплымаш, тыге ныжыл кумылын моктен мурымаш?
20124	Самырык романист нерген каласыме: «Алексей Эрыкан (Семенов)- молодой марийский писатель.
20125	Самырык салтакшымат палыш: тиде бой деч ончыч тудым комсомолыш пуртеныт, дивизийын штабышкыже комсомол билетым налаш пырля миеныт ыле.
20126	Самырык тукым куштымаште сÿан кугу верым налын: йÿлам, илыш шотым пагалаш, кугыракын ойжо дене келшен илаш, чон моторлыкым, кап тазалыкым аралаш кумылаҥден.
20127	Самырык тукымлан возымо ойлымаш-влакын шке сылнымут тÿсышт палдырна.
20128	Самырык тукым четлыкыш петырыме кайыкыла эрыкыш корным кычалеш.
20129	Самырык ӱдыр-рвезе-влак ӱчашымаште жапым пытареныт.
20130	Самырык улмыж годым 1961 ийын Ӱярня тылзын Харламов ангине дене черланен, чер, шарлымеке, вес органлашке куснен.
20131	Самырык улмыж годым 1961 ийыште Йошкар-Олашке толешат, ик ий культпросветучилищыште тунемеш.
20132	Самырык улмыж годым аваже тудым Грандчампыш монастырь школыш колтен. 1860 ий гыч тудо Парижышысе консерваторийыш кошташ тӱҥалын, мучашыште тудо Франсез комедийыште тунемше лийын.
20133	Самырык улмыж годым Изи годсо жапше Элвис Пресли 1935 ий шорыкйол тылзын 8 кечыштыже Тьюпело оласе Миссисипи штатыште Вернона ден Глэдисын ешыштыже шочын.
20134	Самырык ученыйым, шымлызе усталыкшым ужын, тышанак, ССРУ Шанче академийым Языкознаний институтешыже, шанче пашаеҥлан кодат.
20135	Самырык ученыйын диссертацийжым оппонент-влак филологий доктор профессор К.Е. Майтинская (Москва) ден филологий кандидат Х. Рятсеп (Тарту) кÿкшын акленыт.
20136	Самырыкше годым кӱслем, тальянкым шоктен.
20137	Самырык шофер, ватыж дене ойырлымашке шуыт да, мӧҥгысӧ чыла ӱзгарым, мебельым монь, бензопила дене пеле гыч пӱчкеда—пелыже ватыжлан, пелыже шканже, вара пытартышлан улыжат ик ӱдырыштым гына пайлаш кодеш, тудыжымат пӱчкаш мо манын шортын йӧрлеш.
20138	Самырык шымлызат ты пашашке шунгалтын.
20139	Самырык шымлызе-влак шукын улыт.
20140	Самырык эргым толшо уна моктен да музык училищыш тунемаш пураш ӱжын.
20141	Саҥга курык 80-55 амион ий ончыч ышталтын ыле Ларамий орогенез годым.
20142	Саҥга курыкын верланымаш Саҥга курык ( ) — Йӱдвел Америкын касвел могырышто ик эн тӱҥ курык тӱпрӱдӧ.
20143	Саҥга курыкын кужытшо 4 830 км, касвел Канадын Британийысе Колумбий гоч кечывалвел-касвел АУШын Нью-Мексико марте.
20144	Сандалык кужыт дене ончаш гын тиде 29,6 гычын 49,3 астрономический единице марте лиеш.
20145	Сандалык Юмым мондышо-влак Пиамбар да шнуй еҥ-влакым посна Юмо семын пагалаш, нунылан кумалаш тӱҥалыныт.
20146	Санденак Арсенийлан ятыр оперыште мурашыже пернен.
20147	Санденак варажым ятыр марий поэт, тидлан эҥертен, шке почеламутшым возен.
20148	Санденак вет мыят Шымавийым марий лудшылан пӧлеклыше авторым прозыштат поэт манам.
20149	Сан-денак возымаштыже тудо келге вожым «колтен», шӱлыкан лирикым шочык-тен.
20150	Санденак икымше почеламут сборникшым «У тукым» манын, нунылан пöлеклен.
20151	Санденак «Йошкар кече» газет 1923 ий 17 майыште тудын нерген тыге серен: «Революций лиймеке, Ефремовын чонжо рудалт кайыме гай куаныш.
20152	Санденак огыл мо В. Колумб шке жапыштыже кугешнен каласен: «Алексей Эрыкан 23 ияш годымжак романым возен!
20153	Санденак повестьшым писателят арам огыл Йынашлан каласкалыкта.
20154	Санденак тудо яранла ойлымым изинекак колын веле огыл, но тыгак чот йöратен.
20155	Санденак ты ялысе школ грантым налын, у технологийым да инновацийым кучылтмо шотышто чот ончыко каен.
20156	Санденак школышто тунемме жапыштат тыште да тушто илен коштын.
20157	Санденак южо мурызо артист-влак сольный концертым ышташ кумылаҥыныт.
20158	Сандене 1766 ийыште тыште пу черкым шогалтеныт.
20159	Сандене 1917 ийлан «Война Увэрым» да моло газетшымат талукышто 24 номерым лукташ пунчалыныт.
20160	Сандене 1952 ийыште, институтым сайын пытарымекыже, тудым вигак аспирантурыш колтат.
20161	Сандене ÿдыр-каче ушнымо кечын «индеш эрган, шым ÿдыран лийза» манын тыланеныт.
20162	Сандене ÿдыр марлан лекташ ок кöнö.
20163	Сандене ÿстембалсе тувыртыш кÿмыж йымаке ик кормыж шудым але шÿльö, уржа олымым пыштат.
20164	Сандене автор шкежак тиде книгам кÿрылтде иканаште лудаш огеш темле: “Тиде возымемат тугак иканаште, ик шичмаште лудын лекташ ок лий, товро.
20165	Сандене алтимат фрисби эн ончыч шӱмытӧ ныжылгылыкым вияҥда.
20166	Сандене Арсенийлан опереттылаштат мурашыже перна.
20167	Сандене газет странийылаште шке почеламутем кычалме, ончымо шот денат, мый тушан печатлалтше вес авторын кажне почеламут строкажым шкемынлан шотленак йӧратен, весе деч тунемаш шонен лудынам.
20168	Сандене индоиран калык шокшырак верышке Индий, Иран кундемыш илаш кусна.
20169	Сандене йочам öрдыжъеҥлан ончыктен огытыл.
20170	Сандене кажне ешын ӱстелыштыже поҥго кочкыш лийын: шӱр, когыль…
20171	Сандене Керебеляк марий-шамыч пеш ожнысек кол кучаш, сонарыш кошташ, чодыра руаш, тегытым шолтен лукташ, тунемше лийыныт.
20172	Сандене киндым кеч-могай йӱлам шуктымо годым пеленак кучен.
20173	Сандене койыш-шоктышыж денат марий пӱртӱс гаяк тыматле, почылтшо чонан, одарланыше уш-акылан айдеме семын пеҥгыдемын.
20174	Сандене, колышо дене пырля колоткаш кум тÿрлö арверым пыштеныт: 1.Аралыше: тынеш пурышын – ырес, тынеш пурыдымын – ший окса, пызле укш, тоя, име ден шÿртö.
20175	Сандене коми калыкым кок тӱшкаш шелаш лиеш - йӱдвелне зырян коми-влак (228 235 еҥ) да кечвалвелне пермь коми-влак (94 456 еҥ).
20176	Сандене, кочкын лекмекат, икшывылан икмыняр жап вÿдым йÿаш огыт кÿштö ыле; *тувыртыш кочкаш ÿжмö еҥ тувыртышым шер теммешкыже авызлышаш.
20177	Сандене кызытсе тӱҥ термин да кӱчкыемдымаш-влакыште француз йылме кучылталтеш.
20178	Сандене Максим Степанович облонон командировкыш почеш Москвасе редакционно-издательский техникумыш тунемаш кая.
20179	Сандене марийлан Менлыш ешартыш лÿмым пуэныт.
20180	Сандене мурын марий калык гимныш савырнымекше, тудым Иван Степанович Палантай уста кидше дене тöрлатен, сылнештарен.
20181	Сандене мый гын туныктышым артист дене тор шындем, мыйын вием лиеш гын, туныктышылан тунемаш налме деч ончыч рвезе-ӱдыр-влакым артист семын профессионал мастарлыкыштым тергем ыле.
20182	Сандене, мыйын шонымаште, тиде операций повестьын кульминационный точкыжо лийшаш ыле.
20183	Санденен тудо ушеш кодеш, ик тукым гыч весыш куснылеш.
20184	Сандене нунын коклаште руш йылме пеш писын шына.
20185	Сандене нунын коклаште чыла шотыштат, да эн ончычак кутырымыштышт, тÿрлö ойыртем лекташ тÿналын.
20186	Сандене ойсавыртыш ден куплетше лудмо семынак ушеш кодыт: — Сыренам мый — тиде раш, Вик каем пич чодыраш… — Тушто пире ден маска, Тыланет ок лий ласка.
20187	Сандене оласе уремлаште увертарымашым сакаленыт.
20188	Сандене ончылнысыжлан кораҥ шуктыман, уке гын чыланат ӱмбакет оралалтыт.
20189	Сандене пеш неле илыш гыч налме материал негызеш возымо гынат, Тендан повестьда лудшын чоныштыжо кугу ÿшаным шочыкта.
20190	Сандене писатель сюжет ден образым чоҥымыж годым бухгалтерла "кокла шот" дене ок ончыкто, а, пӱсемден, келгемден, рашемден, художникла сӱретлаш тырша.
20191	Сандене посна диалект-влакын мо дене ойыртемалтмыштым шымлен налмашым ученый-влак кÿлешан пашалан полшат.
20192	Сандене посна ик йодышлан тÿткышым ойырымо огыл.
20193	Сандене, приставын ойжо почеш, ялын старостаже Лазыр хуторской мландым пуэн, тудым шке векыже, хуторян-влак велке савырынеже.
20194	Сандене произведенийын тÿҥ геройжо, уэш ялыш пöртылмек, утыш йотештшыш лектеш.
20195	Сандене пызле укшым капкаш, омсаш, окнаш кереденыт.
20196	Сандене сайын пала: тушто илыш нерген шонкалаш жап утыж дене.
20197	Сандене С. А. Черняков у декретым ямдылен, да тудым 25 кылмыште пеҥгыдемдыме.
20198	Сандене серымашкем ойлымаш формо пÿтынь почеламут формымат, пьесе формымат пуртем.
20199	Сандене схемын первый клеткажым «ойлымаш ужаш-влак» огыл, а «мут-влак» манаш гын, чынрак лиеш ыле.
20200	Сандене тиштер-влакат кугыт дене ойыртемалтыт.
20201	Сандене тудлан Кожеръялыште мландымат пуэн огытыл.
20202	Сандене тудо ял покшелсе чара верыште илыше айдеме гай чылажат ик шинча ончылно.
20203	Сандене, тудым, да эше кум эргым москосо клубыш налыныт.
20204	Сандене тудым калык кызытат порын шарнен ила.
20205	Сандене тудым каныме комплексыш савырашлан полатын у планым перепланировкым ыштыман.
20206	Сандене тудым курык марий наречийын, кузе ончыч южышт шотленыт, йÿдвел говоржо манаш ок лий.
20207	Сандене тудын мутшылан возымо Н. Сидушкинын, А. Искандаровын, Л. Сахаровын, К. Смирновын, В. Алексеевын, В. Даниловын мурсемыштмоткоч сылне, умылаш лийше.
20208	Сандене тудын произведенийже-влакым вес йылмыш кусараш куштылго лийын огыл: икгай идиомжо тушто шагал.
20209	Сандене тудын тукымлӱмжым налын манын иктышт ойлат.
20210	Сандене тӱҥалтыште Йӱштӧ Кугыза шке калык надырым поген коштын, уда йоча-влакым мешакыштыже наҥгаен.
20211	Сандене, тӱҥалтыш школышто туныктышо лияш шонен, экстерн дене экзаменым сдатлен.
20212	Сандене тӱҥалтышыште тудым "Европо чемпион-влакын Кубокышт лӱмденыт".
20213	Сандене, тыгай омым, еҥлан ойлыде, уремысе меҥгым чумалын, «меҥгылан омо лийже», манын, пелештыман, але пий ден пырысым ниялтыман.
20214	Сандене Тыланда повестьым ачам реабилитироватлыме дене пытараш кÿлеш ыле».
20215	Сандене умбач ончымаште пеш проста: кудал толеш яра имньын таве деке тале марий патыр Актуган, а тушто, таве воктене, мотор ÿдыр шога.
20216	Сандене утларакшым сар паша нерген возен.
20217	Сандене финн-угровед коклаштат, чумыр йылмышанчым лончылышо специалист-влак коклаштат кумдан чаплана.
20218	Сандене «Фронтовой корныш» поэт cap деч ончыч возымо икмыняр почеламутымат пурташ шонен.
20219	Сандене чыланат оролаш лектыныт: но ончыч ӱмбал вургемыштым савырен чиеныт да кидышкышт тулвондым налыныт.
20220	Сандене шемер кресаньык-влак Якимын политический демагогийжым вашке пален налыт.
20221	Сандене шошым Куку эре тыге кычкырен коштеш: Ку-кук!
20222	Сандене шуко еҥ ты ийлаштак шке вуйжым пыштен. 1945 ий 9-ан май Сеҥымаш кече марте шагалын илыше кодыныт. 55 еҥ сареш колен.
20223	Сандене ынже шапалге, ынже вульо манын, тиде шöртньым аралаш кÿлеш.
20224	Сандене ышттыше-влак вургым - алюминий гыч, а ыргакам - пу гыч ышташ тӱҥалыныт.
20225	Сандене южгунам тыште икте-весе ваштареш товадан шогалын лÿшкеныт.
20226	Сандене Яндиарын кöргö тÿняжат поян, кумылжат поро.
20227	Санкт-Петербург оласе моло изолятор влакынат тыгай нелылык вашлиялтеш.
20228	Сан-Паулу Бразилийын да чумыр кечывалвел пелшарын эн кугу олаже.
20229	Сантьяго де Чили Сантьяго ( ) — ола, Чилин рӱдыжӧ.
20230	Санчурск педучилище деч вара шинчымашым Киров кундемысе педагогик институтышто келгемден.
20231	Санян Вачи мурызын йоҥгалтарыме "Омо" мурыжо Марий Эл Радион Идалыкысе хит-парадыштыже 2010 ийыште 6 верым айлен.
20232	Санян Вачи -н почеламутшо негызеш икмыняр мурылан семым возен.
20233	Сапаго 7 ийлан гына Эдитдеч шуко ила.
20234	Сапаев «Акпатыр» — Карт.
20235	Сапаев В. Борис Данилов // Ямде лий. 1980. 23 авг.
20236	Сапаев В. Кумло вич ий гыч: очерк // Арслан тукым.
20237	Сапаев В. Чолга тукымын мурызыжо: Борис Даниловлан – 60 ий // Марий коммуна. 1983. 1 сент.
20238	Сапегин Николай Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20239	Сар 30 ий наре шуйнен, кум гана шыпланен, угыч ылыжын.
20240	Сара Бернар ( ) — француз актрисе, XX курым тӱҥалтыште тудым «айдеме эртык мучко эн пагалыме актриса» маныт ыле, "Юмын Сара" лӱмшотмутым налын.
20241	Саракеев Анатолий Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20242	Сарандаев Георгий Степанович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20243	Саранскысе кооператив техникумым тунем лекмек, Советский посёлкысо райпошто пашам ышташ тӱҥалын, вуйлатыше мартеат шуын.
20244	Саратов вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
20245	Саратов — калыкчот шотышто латкудымшо ола Российыште, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
20246	Саратов кундемысе Балаково олаште илат.
20247	Саратов кундемыште шочын, но Москосо консерваторийым тунем лекмек Эрик Сапаев лӱмеш опер да балет театрышке толын да 17 ий тыштак тыршен.
20248	Саратов оласе мединститутым тунем пытарыме деч вара Йошкар-Олашке толын да оласе эмлыме верыште тыршаш тӱҥалын. 1992-шо ий гыч травматологий диспансерыште тӱҥ эмлызе семын пашам ышта.
20249	† * Саратовский чодыра участок посёлко ( ) — пытыше посёлко.
20250	Сар годам Осмин «Марий коммуна» газетыште ял озанлык отделым вуйлатен шоген, паша сомыл дене чÿчкыдын тудлан яллаште лияшыже логалын.
20251	Саргулитов (Сарбулатов) Аркадий Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20252	Сар гыч пӧртылмек, кермыч заводын вуйлатышыжлан ыштен.
20253	Сардаев Прокопий Романович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20254	Сар да йӧратымаш – нине кок умылымашым тунамсе жап пеш чот лишемден, ойыраш лийдымын кылден.
20255	Сардайын арже йылт йомын огыл, садлан чонжым «пырыс удыркала», уш-акылжым йöсландарен, чот шоныкта.
20256	Сар деч вара (1360—1367 гг.
20257	Сар деч вара 1944 ийыште тазалыкше начарештмылан кӧра шочмо кундемышкыже пӧртылеш.
20258	Сар деч вара Аркадий Крупняков Марий Эл да Татарстан икмыняр газетыште тыршен. 50-ше ийла тӱҥалтышыште тудо Белогорск олашке илаш вончен да «Крымская правда» газетыште пашам ышташ тӱҥалын.
20259	Сар деч вара армий радамыштак тыршаш тӱҥалын, гвардий подполковник марте шуын.
20260	Сар деч вара верысе колхоз-влак ушнаш тӱҥалыныт.
20261	Сар деч вара, верысе колхоз-влакым иктыш ушен «Дружба» колхозым почмо.
20262	Сар деч вара икымше кугу танасымаш 1948 ийыште лийын.
20263	Сар деч вара Кресаньык сар деч вара кугыжан властят шканже иктешлымашым ыштен.
20264	Сар деч вара крокет модмаш угыч шочын, манаш лиеш.
20265	Сар деч вара Лумӱдыр Йӱштӧ Кугыза деч посна у ий пайремыш огешат тол.
20266	Сар деч вара Москосо консерваторий пелен сем училищыште фортепианный да композиторский факультетлаште тунемын. 1953—1956 ийлаште аспирантурышто тунемын.
20267	Сар деч вара первый ийлаштак Марий АССР Писатель ушемын правленийже, самырык автор-влакым поген, семинарым эртарен.
20268	Сар деч варасе сÿретым чын ончыктымыж дене тудо тачат шке акшым йомдарен огыл.
20269	Сар деч вара Сеулым моткоч писын тӧрлатеныт, тудо угыч кугыжанышын политик да экономик рӱдерыш савырнен.
20270	Сар деч вара ӱдырамаш-влак азам ышташ ӧрын-лӱдын огытыл.
20271	Сар деч вара ятыр ий химвойскам вуйлатен.
20272	Сар деч ончычак Совет Армийыш служитлаш кайымыже, 1941 ий кеҥежым фронтеш геройла колымыж дене чыла шонымыжым почылтарен, йöнештарен ыш шукто.
20273	Сар деч ончыч советско-польский границыште служитлен.
20274	Сар дечын вара казаматын чыла инженер коммуникацийым вашталташ кӱлын.
20275	Сар жап Армий деч утлаш манын, Федерико тӱрлӧ чер-влакым симулироватлен.
20276	Сар жапысе фото.
20277	Сар жапыште возымо произведенийлаштыже Макс Майн совет калыкын кӧрго чон моторлыкшым, сеҥаш лийдыме куатшым, фронт ден тылын, ваш полшен гына, сеҥен кертмыштым, иза-шольо калык-влакын тушман ваштареш ик еҥла шогалмыштым ончыкташ тырша.
20278	Сар жапыште возымыжым чумырен, вес ийжылан «Толмо корно »книгам луктеш.
20279	Сар жапыште еҥ-влакын, ача-аван, ӱдыр-таҥын, пелашын-образышт путынь Родинын образше дене иктыш ушнен.
20280	Сар жапыште лӱддымылыкым ончыктымыжлан «За отвагу» медаль дене, Йошкар Шӱдыр кок орден дене палемдалтын.
20281	Сар жапыште ынде тудлан (Епремлан) киндым шуко ышташ утларак йöнан (Н.
20282	Сар жапыште Яков Алексеевич пулемётчик лийын кредалеш. 1917 ийысе первый революцийым пулемёт воктенак вашлиеш.
20283	Сарзе водитель тыгак тиде йодмаш шотышто Сарзе автомобильный инспекцийын сотрудникше-влакын йодмашыштым шуктышаш.
20284	Сарзе шанче кандидат лийын.
20285	Сар ийласе илыш Колумбын ешыжланат пеш неле да йӧсӧ лийын.
20286	Сар корно писательын илыш умылымашыжым, уш-акылжым пÿсемда.
20287	Сар корно Семен Вишневскийлан кӱчык лийын огыл.
20288	Сар корно Шыжым,1941 ийыште, Кугу Отечественный сар тӱҥалмеке, фронтыш логалеш.
20289	Сар корным Берлин марте эртыше прозаик да журналист Елизар Янгильдин шке рецензийыштыже (1968) палемден: «Автор Днепр гоч вончышаш вашеш шке геройжылан тиде операцийым сайын эртарышаш нерген огыл, а тӱрлӧ кӱлдымаш нерген шонкалыкта..
20290	Сар кум континентыште да ныл топтеҥызыште эртаралтын.
20291	Сар мучаште Арсений школыш тунемаш кошташ тӱҥалеш. 1951 ийыште Пайскырык (Пайгусово) ялысе шымияш школым тунем пытара.
20292	Сар нерген книга-влак коклаште тудо ойыртемалт шога да писательын творчествыштыже да марин литературым пойдарымаште ончыко кугу ошкылым ыштен.
20293	Сар пагытыште Ермолаева Анастасия Степановна (1925 ийыште шочын) туныктен.
20294	Сар пагытыште Ленинград блокаде годым казамат яра шинчен.
20295	Сар пашам шуктымо годым наводчик танкысе да пулемёт гыч лӱйкала.
20296	Сар пытыме деч вара 1944 ийыште гына марий музыкант уэш тунемаш тӱҥалеш, но ты гана – Моско консерваторийыште Д.Шостаковичын классыштыже.
20297	Сар пытымеке, Ераносьян "Советская Башкирия" газет редакторлан шуко жап ыштен.
20298	Сар пытымек, тудо чыла радамлен шарналтен: «Тый дечет тораште огыл кугу снаряд пудеште.
20299	Сар Совет Ушемын кажне ешыже деке тӱкнен, тугак варале марий-влакым посна коден огыл.
20300	Сар тӱҥалме годым ача-аваже Йошкар-Олашке илаш кусненыт, но 16 ияш годымжо Валерий Николаевич Киевыш пӧртылын да тусо «Киевторгмаш» заводышто тыршаш тӱҥалын.
20301	Сар тӱҥалме годым Йошкар-олашке эвакуироватлалтыныт.
20302	Сар тӱҥалме годым Литваште лийын, Касвел фронтышто кредалын.
20303	Сар тӱҥалмекат, плен гыч кок гана куржмекат, купышто колымашым вучен кийыме жапыштат тиддеч коч кугурак орлыкым, йӧсым тудо шижын огыл.
20304	Сар тӱҥалме пагыт гычак Йошкар Армий радамыште тушман ваштареш кредалаш тӱҥалын: ончыч взвод, а вара батарей командир лийын.
20305	С.Архипов ден С.Р.Суворов деч, орденоносец-влак Стрельников, Калашников да моло деч примерым налына».
20306	Сарын икымше кечылаж гычак фронтыш кая, фашист-влак ваштареш талын кредалеш.
20307	Сарын икымше кечылаштыжак неле, вÿр йоктарымашан вашпижмаште писательын ÿмыржö кÿрылтын.
20308	Сарын икымше кечынжак шке кумылын кайше – влак 20 заявленийым возеныт.
20309	Сарын первый кечылаж гычак тар шикшым ӱпшынчын веле огыл, тудын вошт эртен, тул йымалне коштын, тушманым талын почкен.
20310	Сарын тул лонгаштыжат Максим Степанович сылнымут пашажым кудалтен огыл.
20311	Сарысе хирургийлан негызым пыштыше.
20312	Сарыште ачаже колмо деч вара аван кидыштыже кодыныт кум икшыве, садлан Йываным Арин йоча пӧртыш кодаш логале.
20313	Сарыште лиймыже Юнкер лиймек,Лев Николаевич кодын кок ий кавказыште кушто участвоватлен шуко горцкий стычкыште и логалын шуко опасностьышке военный кавказ илышлан.
20314	Сарыште тöра-влак, «кугыжан опричникше-влак» озаланеныт гын, фронт вес могырышто кулак-влак тыглай шемер калыклан эрыкым пуэн огытыл.
20315	Саска аршаш: почеламут-влак // Сылнымут пого.
20316	Саскавий арам огыл тудым йöратен, шкаланже келшыше йолташым пален.
20317	Саскавий верже гычат ок тарване, шоналтышым.
20318	Саскавий, Йынашым кудалтен, аваж деке пöртылмеке, Петр ден Оксина эргыштлан вес ÿдырым налын пуаш сöрат.
20319	Саскавий колхозышто Йынашлан келшыше пашам муаш полша, сай каҥашым пуа, пашам йöратен ышташ кумылаҥда, еҥ-влаклан пайдам да куаным кондымо нерген ойла.
20320	Саскавий – колхозышто пагалыме еҥ, Йынаш – комбайнер, но чыла тиде нерген ÿмбач гына ойлалтеш.
20321	Саскавийлан сомыл ышташыже Йынаш полша.
20322	«Саскавий» марий ӱдырамаш-влакын ушемыштышт шога.
20323	Саскавий пала: Йынаш тудым уло шÿмын йöрата, ача-аважымат пагала.
20324	«Саскавий» повестьыште В. Иванов лудшо-влаклан ик гана веле шарныктара: тудын геройжо-влак пашам йöратыше улыт.
20325	Саскавий повестьыште порсын йолван куэ, Йынаш таҥаш пушеҥге, пöрт воктене я куанен, я шÿлыкын лÿшкалтеш.
20326	Саскавий – советский айдемын уш - акылжым, мемнан обществыште гына шочшо, пеҥгыдемше, вияҥше койыш-шоктышым шыҥдарыше еҥ.
20327	«Саскавий» ӱдырамаш ушемын еҥже.
20328	Саскавий шудо солаш каяш шовырым чиен огыл.
20329	Саскавийын ушан-шотан улмыжо, раш да поро кумылжо Поланур ялысе марий-влакланат пеш келшен.
20330	Саскавийын ушыжо, илышым умылен моштымыжо, еҥ - влакым пагалымыже да пашам йöратымыже Йынашым эреак кумылаҥден шогат.
20331	Саскавийын шке шотан характержым литературышто вес героиня дене таҥстарен ончалаш гын, тудо утларак рашемеш.
20332	Саскам погышо да сонарзе-влак дене пырля колызо-влак уло калыкым пукшеныт.
20333	Саска — муныклеткын (муныгудын) тӱлаҥмыж деч вара кушкылын саскалыкше гыч лийше чумырка.
20334	Саус саде пӧлек налше-влакын мутыштым угыч ойла: «….
20335	Сафиулин Латфула — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20336	Сафронов Алексей Федорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20337	Сафронов Иван Афанасьевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20338	Сахалин гыч Чехов Доброфлотын «Петербург» пароход дене пöртылын.
20339	Сахаре пустынь космос гыч Сахаре — тӱняште эн шокшо пустынь, Антарктиде ден Арктике деч кумшо эн кугу пустынь.
20340	Саша тӱвыра аланыште тырша.
20341	Саяк лийже ыле паша лектышышт, тудым кажнылан шканже да мыланнат, лудшышт-влаклан, ужаш да пырля куанаш Юмо пÿрыжö.
20342	Саяк лийже ыле тыгай неле сомылым шуктышо, сылнымут аҥам курал-ÿден тыршыше писатель йолташем-влакын илышышт.
20343	Сбоев Борис Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20344	Сбоев Василий Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20345	Сбоев Викентий Григорьевич — I степенян Ачамланде сар орден ден III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20346	Сбоев Иван Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20347	Сборник лекме деч вара шукат огеш эрте, поэтым Йошкар-Олаш ӱжыктеныт.
20348	Сборник тÿҥалтышыштак кок почеламутым ончалына: иктыже «Ленин» маналтеш.
20349	Сборникын лекмыжым Семен Виш­невский шӱм вургыж вучен.
20350	Сборникыш пуртымо почеламутлам марий йылмыш М. Казаков, В. Рожкин, В. Чалай да молат кусареныт.
20351	Сборникыш пурышо кугу произведений – «Ленин» поэме (1934).
20352	Сборникыш пурышо произведенийлаште автор тукым ден тукым кокласе кылым, айдемын чон моторлыкшым лудшылан почын ончыкта, илыш нерген келгын шонаш тудым тарата.
20353	Сборникыш тӱҥ шотышто лирика сынан почеламут-влак пуреныт.
20354	Свежий воздух журналлан шке интервьюштыже, кудыжым Терри Гросулан пуэн тунам, Кинг тиде туткар деч вараят автомобольым шуэн, перкален колтымыжо шуын.
20355	Свердлов вел Куркеде лӱман марий ял гыч.
20356	Свердловск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
20357	Свердловск областьыште шочын-кушшо, но Марий Элыште шке пашажлан чапым налше. 1983-шо ийыште тудо Волжск оласе МарБумКомбинатыште тыглай мастерлан тыршаш тӱҥалын, а 2001-ше ий гыч тиде ушемынак вуйлатышыже лийын.
20358	Свердловскысо, Пермь оласе да Брестысе театрлаште тыршыме деч вара Марий кугыжаныш драмтеатрыш толын.
20359	Светлаков Аркадий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20360	Светлана Григорьева (Архипова - Григорьева Светлана Дмитриевна) (1967 ий, шыжа тылзын 14-ше кечыжын шочын).
20361	Светлана Григорьеван почеламутшо-влак деке композитор-влакат мелын савырненыт.
20362	Светлана кумшо лийын.
20363	Светлана мыланна ятыр мурылан почеламутым серыше автор семын палыме Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Куприянын да Устиньян кечыже.
20364	Светланан «Тыйым вел йӧратем…» лӱман ойлымаш, новелле да почеламут сборникше савыкталтын.
20365	Светлана спортивный да музыкальныйыш коштын.
20366	Светлана Сушкина ( 14 Шорыкйол 1946 ий Марий Тӱрек кундемысе Кукурем ял) — марий мурызо, йӱкшӧ — мецц-сопрано.
20367	Светлана Яндукован семже почеш возымо ныл мурым мурат.
20368	Светлов Василий Никитович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20369	† * Светлый Исток ( ) — пытыше ял.
20370	Свидетельствын оригиналже (кузе палемдыме копийыштыже) Вятский губерний, Елабуга уездысе инспекцийын архивыштыже аралалтеш.
20371	Свинина Анастасия Петровна — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20372	Свинин Василий Антонович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20373	Свинин Сергей Петрович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20374	Свистунов чынжымак устан шӱшкалтен мошта.
20375	Свистуновын шӱкшӧ оралтыже, лапка пӧртшӧ, оҥа дене тумыштылмо изи окнаже, терыс дене пеле петырыме пырдыжше, шогаш лийдыме лапка пӧрт кӧргыжӧ - теве тудын уло поянлыкше.
20376	С. Вишневский «Митяй ден Витяй» поэмыште йоча-влакын илышышт, ойго-куанышт нерген воза.
20377	С. Вишневский «Мӱндыр корно» поэмыжым «Рвезылык сем» сборникеш савыктен.
20378	С. Вишневский нерген шарнымаш-влак Александр Селин.
20379	С.Вишневский «Ош йӱксӧ», «Мӱндыр корно» повестьлам почеламут дене, ятыр поэмым возен.
20380	С.Вишневский сылнымут литератур деке кумылан кушкын, поснак поэзийым йӧратен.
20381	С.Вишневскийын сар корныж гыч эпизодым кондена: «Салтак-влак ий ӱмбалне киеныт.
20382	С. Вишневскийын сылнымут поянлыкыштыже эше ик ойыртемым ончыктыман — тиде мыскара сынан почеламут ден басне-влак.
20383	С.В. Николаев «Мутын нелыже да ямлыже» книгаштыже В. Абукаев-Эмгакын творчествыжлан ятыр верым ойыра да кÿкшӧ акым пуа.
20384	С.В.Смирнов 1947 - 1975 ий марте директор лийын, пеш кугу надырым школын ончыкылыкшым вияҥдымашке пыштен.
20385	Святой Сессилий рим консерваторийыште лач ораторийын текстше да исполнитель-влакын лÿмышт кодын, кушечынже коеш: чыла партий-влакым тунемше ÿдыр-влак модыныт, пöръеҥынымат.
20386	Свяществе (хиротоний) да миропомазаний таинстве-влакым гына нунылан шукташ ок лий.
20387	С. Галкин нерген) * Ик еш гыч улына: финн-угровед-влак VII тÿнямбал конгресс вашеш // Марий комунна.
20388	С. Григорьеван возымаштыже эн ончыч лудшо-влаклан у мут-влак дене пайдаланымыже шинчашке перна.
20389	С. Г. Чавайн йоча-влакланат ятыр возен.
20390	С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше-влак: * Геннадий Матюковский - 1972.
20391	С. Г. Чавайнын да М. Шкетанын произведенийышт йот элыште.
20392	Себеусадысе кыдалаш школышто физкультур туныктышылан 25 ий кыртмен ыштен.
20393	«Севастопольым аралымылан» медаль Милочкин Александр Иванович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20394	Севастопольым аралымылан Толстой награжден лийын орден Святой Анны нылымше степеньян возымо «за храбрость» дене медаль «За защиту Севастополья 1854-1855» и «В память войны 1853-1856 ийыште».
20395	Северодвинск - кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
20396	Северск — кӱлешан экономик рӱдыжӧ.
20397	Седов Вениамин Никандрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20398	Седов Иван Петрович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20399	Седов Никандр Ильич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20400	Сезон контракт почеш Пресли тиде отельыште кажне сорла да пургыж тылзын вич ий мучко ик кечылан кок концерт дене выступатлышаш лийын.
20401	Секретарь да техред паша изданийым сöрастарыме, полиграфически чаткандыме дене кылдалтын.
20402	Селажын лӱмжӧ веле, ик пӧртат кодын огыл.
20403	Селаште арестант пӧрт лийын.
20404	Селаште вӱд пучым, газым шупшмо.
20405	Селаште тыгак 22 эвакуированный ен илен. 1970 ийыште Масканур селаште 58 пӧръеҥ да 80 ӱдырамаш илен. 1999 ийыште 150 сурт пече лийын, тушто 212 пӧръеҥ да 229 ӱдырамаш, 238 руш, 185 мари да 18 ен моло национальность тӱшкаш пурышо влак иленыт.
20406	† * Селиваново ( ) — пытыше ял.
20407	Селиверстов Андрей Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20408	Селин (Селёдкин) Александр Васильевич — почеламутчо.
20409	Селиш теҥыз ( ) Йӱдвел Америкын йӱдвел касвел серыштыже верланыше теҥыз.
20410	Сельдь, сардине, краб, омар, трепанге, теҥыз водоросль-влакым погат да кучат.
20411	Сельдюков Андрей Алексеевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20412	Селькор пашашке, вара литературыш толмо тӱҥалтыш жап гычак Дим.
20413	Селькуп йылмысе тиште-влак : 750px Кириллик тиштер негызеш кызытсе селькуп тиштер 1937 ийыште пеҥгыдемдалтын.
20414	Сельсовет вуйлатышыланат 14 ий шоген.
20415	Сельсовет уло, книгагудо уло, шуко кевыт да молат.
20416	Сельхозпочинка ялыш пурен.
20417	Сембер вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
20418	Семеев Василий Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20419	Семелин Яниста Селиванович (Шочын: 1911 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20420	Семен Алексеевич корнышто лияш йӧратен, мурпашалан уло вийжым пуэн, пытартыш жапыште ий еда у книгам марлат, рушлат луктеден, самырык поэт-влакым кушташ полшен.
20421	Семен Алексеевич фронтышто веле огыл совет воиным ончыко ужын, сеҥымашыш кумылаҥден.
20422	Семен Алексеевичым «мемнан командирна» маныныт, а командований тудым «За отвагу» медаль дене наградитлен».
20423	Семен Вишневският мо шонымыжым почын пуэн.
20424	Семен дене ик жапыште тунемыныт И.Россыгин, Г.Пушкин, А.Страусова… Марий театр йол ӱмбак шогал шуктен… Олаште литератур илыш шолын.
20425	Семен Николаевын усталык корныжо эше 30-шо ийла тӱҥалтыштак палемдалтын.
20426	«Семеновко» совхозын партком секретарьже лийын.
20427	Семен Черных ден Ахмет Асылбаев посна писатель-влакын творчествыштым шымленыт.
20428	Семён Вишневский – кугыжаныш премийын лауреатше, Марий республикын калык поэтше.
20429	Семёнов Владимир Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20430	Семёнов Егор Семёнович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20431	Семёнов Изосим Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20432	Семён Яковлевич мыланна тыгак «Марий лӱм» мутерын авторжо семын палыме.
20433	Семикеев Алексей Семикеевич (Шочын: 1916 ий) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20434	Семинарий деч вара Унчо ден Помар школлаште ышта, сылнымутым йöраташ йоча-влакым туныкта.
20435	Семинарийым пытарымеке, 1908-1915 ийлаште Чавайн Сотнур волостьыш пурышо Пӧтъял, Руш-Шайра ялласе школлаште да Сотнур кок-классан школышто туныктен.
20436	Семинарист-влак Казаньысе пашазе дене пырля революционный шÿлышым авалтеныт.
20437	Семисола ял шотан илемын рӱдерже.
20438	Семлызелан тиде неле увер лийын.
20439	Семлызе паша Музыкым тунеммыж годымак возаш тӱҥалын.
20440	Семлызе семын Светлана Яндукова шуко мурылан семым возен.
20441	Семлызе чыла репетицийыште лийын, шке тыршен.
20442	Семон артист ок лий, но, жап эртымеке, тудо «илышын мурызыжо» лиеш: Пижна ме Искандаров дене пашашке: Мый мутым, тудо семым кычалеш..
20443	Семон нудна лийын гынат, пашалан вуйым шупшын огыл.
20444	Семон театрым кудалтен кая.
20445	Семонын мурызо лияш шонымыжо ок шукталт, экзаменыште Искандаровын каласымыжат лӱдшын чонжым корштара: Пелештыш эркын, пеш шыма йӱк дене: — Уке, Семон!
20446	Сем почешат, сем деч поснаат (a cappella) мурат.
20447	Сем тӱняшке икымше ошкыл Ик кастене, Шорыкйол тылзын уло еш дене погынен, мӧҥгыштӧ чылан шинченыт.
20448	Сем училищым тунем лекме деч вара шочмо Шернур тӱвыра пӧртыштӧ пашам ышташ логалын.
20449	Сем училищыште тунемме жапыште Кугыжаныш музык театрыште (кызыт - Э.Сапаев лӱмеш опер да балет театр) пашам ышташ тӱҥалеш.
20450	Семык пайрем йӱла Семык Кугече деч вара, шым арня эртымеке, вÿргечын пурен, да рушарнян Трочын кечын мучашлалтын.
20451	Семык пайрем Семык – шочмо калыкнан ик эн жаплыме да йöратыме пайремже.
20452	Семык толеш тан кучаш.
20453	Семык толмо дене кеҥежын толмыжым умылена.
20454	Семык — шочмо калыкнан ик эн кугу жаплыме да йöратыме пайремже.
20455	Семыште джаз, рэгги стиль-влакым кучылташ тӱҥалыныт.
20456	Сеҥалтше таҥасымаш гыч кораҥеш.
20457	Сеҥаш вӱр фашизмым Ӱжеш элна мемнам («Ме сеҥена») Тиде кредалме корнышто салтак шкет огыл.
20458	Сеҥаш лийдыме вий, 16); Той пучан тарантасше Шолеҥер уремет мучко йылде-юлдо йулалын кая (Д.
20459	Сеҥена, салтак // Патыр курым.
20460	Сеҥен налме Задыбы селаш кужун ышт шогал, ончылно – Ковель ола.
20461	Сеҥымаш-влак 2008 ийыште Олимпий чемпион лийын, 2005 ийыште самырык-влак коклаште тӱнямбал чемпион (турнирын эн сай модшо да эн сай бомбардир).
20462	Сеҥымаш-влак "Российын 100 эн сай ВУЗ" ( ) да "Идалыкын ректоржо" - 2009 ийыште конкурс-влакын лауреатше лийын.
20463	«Сеҥымаш ден пöртылметым Вучем», - манын кодалеш… Тыгодымак Осмин публицистика шÿлышан кок поэме очеркым возен – «Шайра» да «Передовик» колхозын отчетшо.
20464	Сеҥымаш ден сеҥалтмаш чокым лектеш.
20465	Сеҥымаш Кече ( ) — фашист Германийым шалатыме лӱмеш пайрем.
20466	Сеҥымаш кечым В. Иванов моло семынак куанен вашлиеш.
20467	Сеҥымаш кечым тушто вашлиеш, но службыжо 1947 ий марте шуйна.
20468	Сеҥымашым тиде фильм конден огыл, но моло кокытшо – «Маменькины сынки» ден «Любовь в городе» (коктынат — 1953 ийыште) калык да критика порын вашлийыныт.
20469	Сеҥымашын XXX-шо идалыкше лӱмеш тӱвыра полат. Йошкар-Ола. Сеҥымашын XXX-шо идалыкше лӱмеш тӱвыра полат ( ) — Йошкар-Оласе тӱвыра тӧнеж.
20470	Сеҥыше-влак, пӧлек-влак деч посна.
20471	Сеҥыше-влакым тӱрлын палемдат: эн кугу, эн изи колым кучымылан; эн шуко, эн шагал кучымылан, да т.м. Тиде кечын колызо-влак эҥер да ер-влак серыште погынен, колым кучат, пайремлат.
20472	«Сеҥыш» ойлымаште Семон пионер лийнеже, ачаж ден аваже тудлан ваштареш улыт.
20473	Сеҥышыш тудо команде лектеш, кудо ончыч савырнен толеш.
20474	Сенде ялыш савырненыт.
20475	Сенихин Семён Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20476	Сенихин Сергей Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20477	Сент-Луисысе модмаште утларакше американ спортъеҥ-влак лийыныт, молан манаш гын Европысо калыклан теҥыз гоч вончаш технический амаллан кӧра моткоч неле улмаш.
20478	Сентябрь // Марий коммуна. 1965. 13 февр.
20479	Сентябрь покшелне Пушкин арнянар Симферопольыште жапым эртарен,таврический губернаторын Баранов Александр Николаевичын портыштыже,шонго палмыже поэтын Петербург гыч.
20480	Сентябрь: почеламут // Марий коммуна. 1960. 18 сент.
20481	Сентябрьыште 1820 ийыште Симферопыль кайме корныштыжо Бахчисараеште лийын.
20482	Сенькан ял деке ушалтын.
20483	Сенькан ял шотан илем * Сенькан ( ) — ял.
20484	Сенькан ял шотан илемын рӱдерже.
20485	Сенюшкин Иван Данилович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20486	Сенюшкин Пантелей Данилович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20487	Сенюшкин Фома Данилович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20488	Серам, Буру, Сула, Оби, Мисоол отро-влак да Чендравасих пелотро коклаште верланен.
20489	Серам, Церам ( ) — Малай архипелагыште верланыше отро-влак кокласе теҥыз.
20490	Серафима Ивановна Апсатарова Серафима Ивановна Апсатарова ( Башкир АССР, Мишкан район, Монар ял) — марий йылмызе, филологий шанче кандидат (1999), доцент (2008).
20491	Сервер-влак Майами олаште верланеныт.
20492	Сер воктене коралл риф-влак.
20493	Сергеев Александр Владимирович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20494	Сергеев Виктор Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20495	Сергеев Изосим Сергеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20496	Сергеев Илья Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20497	† * Сергеевка ( ) — пытыше ял.
20498	Сергеев Семён Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20499	Сергеев Яков Ильич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20500	Сергей Витальевич дзюдо дене Совет Ушем сборныйын тренер-влак ушемыштат лийын.
20501	Сергей Вишневский Теве кузе Сергей Вишневский нерген Андрей Бакулевский, Россий сÿретче-влак ушемын еҥже ойла.
20502	Сергей Владимирович ден Ангелина Сионьевна музык училищыште пырля тунемме годым палыме лийыныт, тунемын пытарыме деч вара ешым чумыреныт.
20503	Сергей Владимирович Карпов (тыгак Мыскараче Сергуш лӱм дене палыме) ( 5 Шорыкйол 1975 ий, Кужэҥер кундем Саламатнур ял) — Марий Эл Радион вӱдышыжӧ, мыскараче, амалкалче.
20504	Сергей Григорьевич тиде мутым шке алмашлӱмжӧ семын налын, молан манаш гын тудо шкеже Чавай лӱман кугезын тукым гыч лийын.
20505	Сергей Григорьевич Чавайн дене пырля ӱшанле негызым пыштен манаш лиеш. 1909 ийыште «Марла ойлымаш-влак» лектын.
20506	Сергей Есенинын шочмо кечыже лӱмеш эртаралтеш.
20507	Сергей Есенинын шочмыжлан – 80 ий // Марий коммуна. 1975. 2 окт.
20508	Сергей Иванович Юлсер кундем Элнеттӱр ял гыч.
20509	Сергей изиж годсек мураш-кушташ йӧратен кушкын.
20510	Сергей Карпов вӱда.
20511	Сергей Карпов ямдыла.
20512	Сергей Николаевич 1958 ий гыч Марий Элын Калык серызе улеш.
20513	Сергей Николаевын «Айвика» драмыже почеш спектакль лийын.
20514	Сергей Николаевын тылеч варасе илышыже, пашаже кӱрылтде гаяк Йошкар-Олаште эрта.
20515	Сергей Павлович правил-влакым ок шотло, но гармонийымат ок пудырто.
20516	Сергей политике дене кылдалтше огыл, но сюжетан сӱретше-влакым айда лийже ок ончо.
20517	Сергей Чавайн дене кылым кучен.
20518	Сергей Чавайнын, Шабдар Осыпын, Олык Ипайын лÿмышт эн чÿчкыдын йоҥген.
20519	Сергей Эманынат Илья Ломберскийын творчествыжым шымлымаште суапше кугу.
20520	«Серги чÿчÿ» ойлымашыже да икмыняр почеламутшо «Мут орланге» ден «Сылнымут памаш» сборниклаш пурталтыныт.
20521	Сердан Эдит деке Нью-Йоркыш чоҥешты-мыж годым авикатастрофышто кола. 1952 Эдит автокатастрофыш логалеш, да туддеч вара наркотик дек кылдалтеш.
20522	Сер ден Отролаште кайык пазар.
20523	Сердыж эҥерын шола серыштыже лийын шога.
20524	† Сердыж ял шотан илем * Кугу Сердыж ( ) — ял.
20525	Сердыж ял шотан илемын рӱдерже.
20526	Серебряков Павел Филиппович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20527	Сереев Василий Леонтьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20528	Серен йытыран, сöралын, шочмо йылмын поянлыкшым пеш мастарын кучылтын.
20529	Серийно 1977 ий вӱдшор 5 гычын кызытсе жап марте лектын шога(2006 ий гычын Lada 4x4 лӱм дене).
20530	Серийно лукташ кӱштыкым официально 1975 ий сӱрем 31 кечын пенгыдемдыме.
20531	Сернов Вячеслав Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20532	Сернур кундемыште Шорыкэҥер ялыш шочын.
20533	Серов - кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
20534	Серызе-влак Максим Горький ден Герберт Уэллс эре ваш-ваш таҥасеныт.
20535	Серызе-влак серыш гоч тÿрлö тора кундемла дене, йолташышт дене але тыглай лудшо, творчествыштым пагалыше-влак дене кылым кучат.
20536	Серызе, драматург, прозаик, литературовед-влаклан пуалтеш.
20537	Серызе кыртмен пашам ышта, ужаш почеш ужашым воза.
20538	Серызе марий сылнымутышто прозын кушмаштыже кÿлеш мутым каласен кертын.
20539	Серызе мурымат кучылтде кодын огыл.
20540	Серызе организацийыште да альманах лукмаште паша вияндаш В. Элмар кугун полша.
20541	Серызе-туныктышо Семинарийым пытарымеке, В.Мухин ялысе туныктышо лиеш.
20542	Серызе шке мутсаскаштыже чыла тиде проблемым рашемден, лудшылан лийшын почын пуа.
20543	Серызе эсогыл пелашыжымат балалайка дене шокташ туныктен.
20544	Серызын ÿмыржö кÿчык лийын, коло вич ияшыж годымак кÿрылтын, творческий корныжо улыжат шым-кандаш ий чоло гына шуйнен.
20545	Серызын икымше драмыжым кӱкшын акла да тудлан Марий АССР лӱмым пуа.
20546	Серызын йочалан лудаш возымо ойлымаш-влак шке тӱсышт дене ойыртемышт уло.
20547	Серызын чыла серымыж гыч посна верым «Колымо ок шу» (1931) ойлымаш налын шога.
20548	Серыме почешак студент Чавайнын йолташыже, Эрик Сапаев, ты шомаклан сылне сеемым шочыктен.
20549	Серымымат кудалташ шонен, но кертын огыл, уло кумылжо сылнымутыш шупшын.
20550	Серыш: кок ойлымаш // Марий коммуна.
20551	Серышла гоч коеш: серызын лÿмжö сылнымут верч чот йÿлен.
20552	Серыш пелен ончыкылык казаматын кышкаржат лийын.
20553	Серышын акше ик теҥге марте иземын.
20554	Серышын ойжо дене почетный смотритель келшен.
20555	С. Есенин ден Ф. Тютчевын книгашт эре пеленжак ыле, чÿчкыдынак мыланна наизусть лудын.
20556	С.Захарова.- В кн.: Кече чодыра умбалне.
20557	Сибаторкин Митрофан Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20558	Сибирь гоч корно 82 кечым налын.
20559	«Сибирь гыч лекмыланна лу кечат лие.
20560	Сибирьыш колтымо арестант -влак дене тудо Николаевский вокзал марте каен.
20561	Сибиряков Георгий Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20562	Сиваев Дмитрий Кузьмич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20563	Сиванов Николай Прокопьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20564	Сиваньков Евстафий Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20565	Сиватеев Никонор Николаевич — I степенян Ачамланде сар орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20566	Сивыр федерал йырвелыш пура.
20567	Сигнал-влак Сигнал тӱрлык-влак коклаште аналог да электрон (цифровой) кылым ойырат.
20568	Сигналын шке параметр-влакше уло: кӱкшыт H (динамике диапазон), кумдык F (спектр кумдык), кужут T (сигналын шуйнымо жапше).
20569	Сидоркин Артём Васильевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20570	Сидоркин Егор Дмитриевич — Йошкар Тисте орден, I степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20571	Сидоркин Иван Лаврентьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20572	Сидоров Алексей Иванович (Шочын:1922 ий) — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20573	Сидоров Иван Егорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20574	Сидоров Михаил Ефимович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20575	Сидоров Николай Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20576	Сидорово ял шотан илемын рӱдерже.
20577	Сидор ожно поян кидыш верештмыже да Немда кугызалан кумал илымыже нерген ойла.
20578	Сидорон, Эрыкан, Ипай - ик тÿшка.
20579	Сидуганов Евгений Лазаревич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20580	Сидуков Александр Емельянович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20581	Сидуков Василий Михайлович — I степенян Ачамланде сар орден lf III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20582	Сидуков Тимофей Архипович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20583	Сидушкин Апполон Ильич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20584	Сидушкин Сергей Всеволодович — II степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20585	Сидыганов Фёдор Прокофьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20586	Сий-кӧрмат – чыла уло.
20587	Силаев Георгий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20588	Силов Геннадий Леонидович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20589	Сильвер тунамак каласен: «Иктаж кунам уло туняште алтимат фрисби дене модаш тӱҥалыт».
20590	Сильвер шоналтен: «Тугеже гын, модмашым джентльмен-влаклан келыштарыман».
20591	Симметрий линий-влак * Квадрат чыла ныллук-влак кокла гыч эн шуко симметриян лийын шога.
20592	Симолкин Митрофан Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20593	Симона йолташна вӱд валне маске дене ийышаш ыле.
20594	Симфонийым кӱкшын аклыме деч вара Кузьма партитурым Екатеринбургышко колта.
20595	Симфонический оркестр нерген шонен, марий театрын сценыштыже классик-влакын произведенийыштым шындаш ÿжын.
20596	Синоним йылмым пойдара // Марий коммуна.
20597	Синоним-йылмын ямже, поянлыкше // Ончыко.
20598	Синоним мут–влакым тудо эше 1968 ийыштак погаш тÿҥалын.
20599	Синоним радам–влак мутерыште алфавит почеш возалтыныт.
20600	Синонимым ыштыше важ семын мутын кусарыме значенийже ончыкталтеш.
20601	Синтаксис тыгай: команде1 > файл1 команде1 командым ыштен шукта, лектыш файл1 файлыш кая.
20602	Синтаксический йöн годым ик мутаr пачаш-пачаш каласалтеш, да качествын кугырак степеньже ончыкталтеш, мутлан: Кудывече покшелне лопка-лопка кудо шинча (Я.
20603	Синяков Иван Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20604	Ситарен шуктымеке, тудым кöршöкыш иктаж 4 — 5 муным чÿчен, луген колтен.
20605	Ситников Анатолий Александрович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20606	Ситников Павел Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20607	Скандинавийыште ик эн кумдан шарлыше йылме.
20608	Скафандрым чийыше водолаз кандырам шупшыштын, кӱшкӧ сигналым колтылын.
20609	Скворцов Абрам Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20610	Скворцов Алексей Савельевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20611	Скворцов Арсений Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20612	Скворцов Фёдор Владимирович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20613	Скворцов Филипп Михайлович (Шочын:1904 ий) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20614	Скелетон Скелетон (англич. skeleton — скелет, каркас) — Телымсе Олимпиадын спорт тӱрлыкшӧ.
20615	Скелетонын лишыл родыжо бобслей да издер дене тыгалай мунчалтымаш.
20616	С. Ключников-Палантай – икымше марий композитор» да моло книга-влакын авторжо.
20617	Скобелев Алексей Данилович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20618	Скобелев Василий Анисимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20619	Скобелев Василий Данилович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20620	Скобелев Герасим Анисимович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20621	Скобелев Дмитрий Анисимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20622	Скобелев Иван Тимофеевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20623	Скобелев Филипп Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20624	Скобкышто - альтернатив тиште-влак, ужарге дене заимствованийлаште кучылталтше тиште-влак.
20625	Скобкышто - альтернатив тиште-влак, ужарге дене кужу гласный-влак ончыкталтыныт (тиштерыш огыт пуро).
20626	С. Козырев), поэт.
20627	Скорпион ( ) — зодиак тӱшка шӱдыр, Виса да Пикшызе коклаше верланен.
20628	Скорпионын тамгаже Скорпион Скорпион — кандашымше зодиак тамга.
20629	Скрипка деч кораҥмаш, йолташым ужалымаш дене иктак.
20630	Скрипка шортеш Писатель А.Александров-Арсак композитор В.Кочетовын илыш пӱрымашыж негызеш «Скрипка шортеш» повестьым 2005 ий 6 номереш (103-157 с.) савыктен.
20631	Скрипке дене шокташ тунемын. 1953 гыч Озаҥысе кугыжаныш консерваторийыште композицийлан тунемын.
20632	Скрипке специальность дене Сахаров тудым факультатив семымын туныкташ тӱҥалеш.
20633	Слава курымешлан мемнан деч кайыш манын, нигузеат ӱшанен ом керт.
20634	Слава тӱҥалше авторын ойпогыжым эр гыч кас марте лончылен, возымыжын кажне корныжым тыглай гына тӧрлен огыл, а пырля каҥашен, ончыкылык корным рашемден.
20635	Славян-влак пӱртӱс вийлан ӱшаненыт.
20636	Славян калыкын Лумӱдыр Йӱштӧ Кугыза да Шошын шочшыжлан шотлалтын.
20637	«Сладкая жизнь» йот элыште да Италийын демократический ужашшылан келшымылан кӧра оппенент-влак чарналтыныт.
20638	Сладкая жизнь Федерико Феллинин кӱкшӧ точкылан 1960 ийысе «Сладкая жизнь» фильм лийын.
20639	Следствий тиде йодышлан чын вашешташ, чон почын ойлаш кÿшта.
20640	Следствий ты «чон почын» ойлымо дене серлагаш лиеш манын шотлен, векат.
20641	Словак йылме (словакла slovenčina) — индоевропысо ( славян ) йылме.
20642	Словен йылме (словенла slovenščina) — индоевропысо ( славян ) йылме.
20643	Сложный мутын туналтышыжат пачаш-пачаш каласалт кертеш, мутлан: Тудо (турий) тыге мура: «Тури-тур-тур!
20644	Сложный Оҥартышмут-влак икгай, лишыл але турло мутвож-влакын мужыралтмышт дене лийыт, садлан нуным мужыран оҥартышмут-влак манашaт йонылыш огыл.
20645	Сложный предложений синтаксис дене паша пого (Современный марийский язык.
20646	Служитлен кызытсе пошкудо элыште- тунамсе Украин ССР-ыште.
20647	Смелов Василий Романович — Йошкар Шӱдыр орден, III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20648	СМИ радамыште улшо "Радиостанций" чӱчкыдын шке радиостанцийжым ок кучо, весе-влакын эфир жапым айла але интернетышке шке эфиржым колта.
20649	Смиренский Арсений Романович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20650	Смирнова Екатерина Петровна — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20651	Смирнов Александр Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20652	Смирнов Александр Николаевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20653	Смирнов Алексей Иванович — кок II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20654	Смирнова, Прасковья Алексеевна ( 1909 17 Шыжа — 1947 ) — икымше марий ӱдырамаш артист кокла гычын калык артистше.
20655	Смирнов Архип Васильевич — Йошкар Тисте орден, I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20656	Смирнов Афанасий Гаврилович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20657	Смирнов Василий Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20658	Смирнов Василий Максимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20659	Смирнов Виктор Иванович — кок II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20660	Смирнов Владимир Евграфович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20661	Смирнов Гаврил Тихонович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20662	Смирнов Гаврил Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20663	Смирнов Григорий Васильевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20664	Смирнов Григорий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20665	Смирнов Григорий Филиппович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20666	Смирнов Дмитрий Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20667	Смирнов Дмитрий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20668	Смирнов Егор Ефимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20669	Смирнов Иван Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20670	Смирнов Иван Васильевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20671	Смирнов Иван Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20672	Смирнов Илья Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20673	Смирнов Иосиф Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20674	† * Смирновка ( ) — пытыше ял.
20675	Смирновка ял деке ушалтын.
20676	Смирнов Константин Григорьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20677	Смирнов Константин Матвеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20678	Смирнов Максим Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20679	Смирнов Михаил Александрович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20680	Смирнов Николай Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20681	Смирнов Николай Никифорович — кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20682	Смирнов Павел Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20683	Смирнов Семён Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20684	Смирнов Трофим Афанасьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20685	Смирнов Фёдор Филиппович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20686	Смоленск — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
20687	Смоленцев Андриан Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20688	Смоленцев Василий Иванович — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20689	Смоленцев Геннадий Дмитриевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20690	Смоленцев Гордей Иванович — I степенян Ачамланде сар орден ден III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20691	Смоленцев Иван Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20692	Смоленцев Иван Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20693	Смышляев Алексей Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20694	Смышляев Евгений Васильевич.
20695	Смышляев Пётр Александрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20696	† * «Собачья Нора» кордон ( ) — пытыше илем.
20697	Соболев Константин Петрович — кок I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден, II степенян Чап орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20698	Событий-влак колымшо курым тӱҥалтыш гыч первый империалист сар ( 1914 ) марте эртат.
20699	Совет Армий автопаркын ик эн тӱҥ автомашинаже лийын.
20700	Совет Армий концлагерь верлашке толын шуктен.
20701	Совет Армий радамыште лийын. 1980-1982 ийлаште пашажым МарНИИйыштак шуен. 1982-1985 ийлаште Тарту кугыжаныш университетын финн-угор йылме кафедрын аспирантше лийын.
20702	Совет Армий радамыште служитлен.
20703	Совет Армийыште службым эрытмеке Республикысе кугыжаныш руш драмтеатрыште ыштен (1982-1987).
20704	Совет Армийыште служитлен толмек, Марий пединститутышто тунемын.
20705	Совет власть годым кумалтышым эртарымаште чаракым, поктылмашым шижын гын, 1991 ийыште марий юмыйӱла у шӱлышым налын.
20706	Совет власть годым сай активист социализм верч кучедалын, илышым ышташ тырша.
20707	Совет власть жапыште у марий интеллигенций кушкын.
20708	Совет власть толмеке Шернур посёлко эшеат моторешташ, тӱзаҥаш тӱҥалын. 20 курымын 20-шо ийла мучаште Шернур калык «3-шо Интернационал» коммуным почыныт. 1-ше трактор 1929-ше ийыште пашам ышташ тӱҥалын.
20709	Совет власть шочмек, илыш саемаш тÿҥалеш.
20710	Совет властьым сÿмырал шуымек, тудо шке кундемын озаже лияш шона.
20711	Совет жап годым куржмаш нерген официально палемден огытыл.
20712	Совет жап деч вара: * 1992 ийыште "Бутырка" гычын кок арестант куржын * 1996 ий сӱрем тылзын "Бутырка" гычын икымше ӱдырамаш куржын (НАталья Сорокожердева, 26 ий).
20713	Совет жапыште атеизм лие, тиде пайремым чареныт, садлан юмынйӱла Агавайремым мер Пеледыш пайрем вашталтен.
20714	Совет жапыште тиде пайремым Телым ужатымаш лӱм дене эртареныт.
20715	Совет жапыште черкым петыреныт, санденак тудым шалатен огытыл.
20716	Совет кучем лиймеке, кресаньык социализм дек мелын савырнен, тудо социализм деч посна шкенжын илышыжым нигузеат саемден кертын огыл.
20717	Совет кылкучем тыгай тÿшкалан корным петырен.
20718	Совет писатель тиде пашам активный позиций гыч – Леонид Леонов семын!
20719	Совет правительстве черке, реллигий ваштареш кучедалаш тӱҥалын.
20720	Совет сеҥымеке, тунеммаш, материалистический мировоззрений шемер марий коклаштат шарла.
20721	Советский кундем Кукмарий ялыште шочын.
20722	Советский кундем Лайсолан эргыже ойырен налме профессийже дене шинчымашым М. Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театр пеленсе студийыште налын да пел курым тыштак пашам ыштен.
20723	Советский кундем Шурга ялыште шочын.
20724	Советский кундем Якайсола гыч. 7 ий Марий радиошто йоча передача–влакын редакторжо лийын.
20725	Советский патриотизм огеш ойыркале, а, мöнгешла, мемнан элысе чыла наций ден калыкым иза-шольо ешыш иктыш уша.
20726	«Советский патриотизмын вийже тыште: тудын негызыште расовый але националистический шонышан койыш огыл, а шке советский Родина дек калыкын келгын преданный да ӱшанле улмыжо, мемнан элысе чыла наций шемер-шамычын иза-шольыла келшен илымашышт улеш.
20727	Советский патриотизмыште калык-шамычын национальный традицийышт да Советский Союзысо чыла шемер-шамычын общий илыш интересышт келшен кылдалтеш.
20728	Советский поселкын краеведческий тоштерже землякшын экспозицийлажым эреак налын шога.
20729	Советский поселкышто ила.
20730	Советский район Кельмаксола ялеш шочын. 1975 ийыште Кельмаксола тӱвыра пӧртын вуйлатышыжлан шогалын.
20731	Советский район семын Российыште шуко кундемым лӱмденыт.
20732	Советский район Ямайсола ялеш шочын.
20733	Советский салтак: ойлымаш-влак // Йошкар-Ола: Книга лукшо мар.
20734	Советский эпохын эн уста поэтше В.В. Маяковский семынак В. Элмар национальный гордостьым ончыкта, советский гражданин улмыж дене кугешна: :Марий ешеш илен мый кушкым :Улам марий!
20735	“Советское финно-угроведение” журналын икымше номерже гычак Пауль Аристэ тӱҥ редактор лийын.
20736	Совет Социализм Республик-влак Ушем (ССРУ), тыгак Совет Ушем ( ) - 1922-1991 ий жапыште Европо да Азий континент-влаклаште верланыше кугыжаныш.
20737	Совет социалистический республикыште илыше калык-влакын творчествышт» лӱм дене лукташ шонымашыжым каласа.
20738	Совет социалистический республикыште илыше калык-влакын творчествышт» лӱм дене сборник-влакым лукташ.
20739	Совет Союз кӱкшытыштӧ эртаралтше ончерлаште ятыр гана лауреат лӱмым налын.
20740	Совет спортсмен-влак сӧрымыштым шуктеныт, финалыште Канадым 8:1 счет дене сеҥеныт.
20741	Совет Ушем жапысе шочмо нерген таныккагаз.
20742	Совет Ушем жапыште тунемынна йошкар мыжерым ужаш, а пытартыш жапыште ала могай канде тӱсан мыжерым йӱштӧ кугыза-влак чият.
20743	Совет Ушем жапыште Тыштак Марий Автономий областьыште икымше электростанцийым шогалтеныт, тыштак икымше электролампычке ылыжын, тыштак икымше йӱкын ойлышо радооустановко пашам ышташ тӱҥалын, Моско олан йӱкшым марий ялыш конден.
20744	Совет Ушем — Канаде Суперсерий (1972) Канадысе профессионал-влак дене 1972 ийысе модмаш радамыште Валерий Харламов калык-влак кокласе пагалымашым сулен.
20745	Совет Ушем — Канаде Суперсерий (1974) Харламовын илышыштыже Суперсерий-74 кугу кышам коден. 8 модмашыште тудо 2 шайбым гына пуртен, но когыньек голжо шедеврлан шотлалтеш.
20746	Совет Ушем кӱшыл погынынат депутатше лийын.
20747	Совет Ушем кӱшыл погынын депутатшат лийын.
20748	Совет Ушем мландын ("суша" умылымашште)1/6 ужашыжым айлен, да кумдык шотышто Мланде ӱмбалне эн кугу эл лийын.
20749	Совет Ушем спорт мастер.
20750	"Совет Ушем спорт мастер" оҥ тамга.
20751	Совет Ушем уло ончыл айдеме тукым дене пырля уло тӱнямбалсе пенгыде мир верч леш, тудын виян йӱкшö йонгалтеш.
20752	Совет Ушем чемпионатлаштат тӱҥ судья сомылым шуктен шоген. 250 наре шанче пашан авторжо.
20753	Совет Ушем чемпионатлаште 482 матчым модын эртарен; тӱнямбал чемпионат да Олимпий Модмашлаште 117 матчым.
20754	Совет Ушем шаланыме дене Коми республикысе промышленность чот пытен, сандене тышеч калык вес кундемлашке каен (1990—2007 ийлаште калыкчот 22 %-лан иземын).
20755	Совет Ушем шаланыме дене пайрем Российыште шарлен.
20756	Совет Ушем шаланыме дене тиде чап лӱмым 1992 ийыште Ушымо командыште ойыртемалтмылан пуеденыт. 1992 ий гыч ондак Совет Ушемыште лийше южо кугыжанышлаште спорт чап лӱм-влакым уэмденыт.
20757	Совет Ушем шелалтме дене калык-влак кокласе бенди-шке Казахстан, Беларусь, Эстоний, Латвий, Киргизий ушненыт, а 2006 ий гыч чемпионатлашке Монголийын сборныжат ушна.
20758	Совет Ушемын Калык артистше.
20759	Совет Ушемын Калык артистше ( 1981 ).
20760	Совет Ушемын калык-влак кокласе кӱкшытан спорт мастер (руш.
20761	Совет Ушемын Кӱшыл Каҥаш Президиумын кӱштыкшӧ почеш 1968 ийын Кылме тылзын 1 кечынже тиде кечым пайрем семын палемденыт.
20762	Совет Ушемын самырк чумыр командыже Европо чемпионатыш кая, Владиславым кокымшо капкаорол семын налыт.
20763	Совет Ушемын сборныйжынат чапшым моло таҥасымаште арален.
20764	Совет Ушемын сулло лётчик-испытательже.
20765	Совет Ушемын сулло спорт мастерже ( 1969 ). 2 гана Олимпий чемпион (1972-1976), 8 гана тӱнямбал чемпион лӱмым сулен.
20766	Совет Ушемын южо регионлаштыже кол кучымаш тӱҥ озанлыклан шотлалтын.
20767	Совет Ушемын юниор чемпионатын пытартыш турнирыштыже Минск олаште 1967 ийыште Харламов шкенжым моткоч талын ончыктен.
20768	Совет Ушемыште Икымше гана Йӱштӧ Кугыза 1910 ийыште Роштолан калыкыш лектын.
20769	Совет Ушемыште колызо-влакын кечыштлан урем, стадион концерт-влак эртаралтыныт.
20770	Совет ушемыште тыглай виктарыше-влакым туныкташлан Слаломым пуртеныт.
20771	Совет хоккейыште тиде тройко эн ончыч вий дене таҥасен модын.
20772	Советысе да российысе шанчыеҥ-влак Нобельын премийже дене палемдалтыныт.
20773	Советысе марка, 1958 ий 1957 ий гыч тӱҥалын, Ленин лӱмеш премий кажне ийын В.И. Ленинын шочмо кечыжлан пуеденыт, 1967 ий гыч 2 ийыште ик гана.
20774	Советьышт, тидын нерген умылымашыштат тÿрлö, векат» (98 с.).
20775	Совет элым аралаш – кажне енын священный долгшо.
20776	Совещаний деч вара кум тылзат ыш эрте, поэтын кокымшо сборникше — «Эрвел мардеж» — лекте.
20777	Современник-влак Чехов тиде жанрыштак кодеш манын шоненыт.
20778	Совхоз директор пасу тӱр чашкереш «йомдарен» кодымо гусеничный тракторым вӱраҥ кандыра дене шкетынак шупшын толеш.
20779	† * Содомиха ( ) — пытыше посёлко.
20780	Содоронлан тудо воштыл ойлен: - Тый, Епрем, ушет дене восточный философ гай улат.
20781	Содыги бэнди модмаш футбол деч шукырак налын.
20782	Соколов Бедко Аразаевич (Шочын: 1917 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20783	Соколов Борис Фёдорович — Йошкар Тисте орден, I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20784	Соколов Василий Максимович — кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20785	Соколов Виталий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20786	Соколов Михаил Андреевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20787	Соколов Николай Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20788	Соколов Павел Фёдорович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20789	Соколов Петр Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20790	Соколов Петр Николаевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20791	Соколов Филипп Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20792	Сокыр-влак дек поро кумылым ончыкташ манын эртаралтеш.
20793	Сокыр-влак мер "Карат" ыштыкверын пашаеҥже.
20794	Сола воктене Чӱкшӧ эҥер йоген эрта.
20795	Сола гоч Оръю эҥер йоген эрта.
20796	Солалан негызым руш -влак пыштеныт, сандене солан кокымшо лӱмжӧ «Руш Шарача».
20797	Сола лӱм Сола калыкын ойлымыжо почеш солалан лӱмым Морко кундем гыч куснен толшо-влак пуэныт.
20798	Сола лӱм Солан лӱмжӧ икымше куснен толшо «Йолас» лӱман еҥын лӱмжӧ да «(й)ал» мут-влакым ушымо гыч лектын.
20799	Сола лӱм Солан лӱмжӧ ушымо кок мут гыч лектын.
20800	Сола лӱм Солан лӱмжӧ Шарача эҥерын лӱмжӧ гыч лектын.
20801	Солан эрвелныже — шуко колан ер уло, кечывалвелныже — Изи Какшан вӱд йога.
20802	Сола, тыгак села ( ) — черкан ял.
20803	Солашке савырнымаш 1838 ийыште ты верыште Озаҥ-Юмынава черкым шогалтеныт.
20804	Солдатов Алексей Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20805	Солист семынат чапланен.
20806	Соловьев Георгий Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20807	Соловьев Николай Емельянович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20808	Соловьев Николай Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20809	Соловьев Павел Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20810	Соловьев Семён Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20811	Соловьев Фёдор Алексеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20812	Соловьёв Василий Иванович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20813	Соловьёв Николай Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20814	«Соловьиный родник» антологийлан лу наре стихым эше 1960-шо ийлаштак Александр Казаков келыштарен.
20815	Соломин Иван Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20816	Соломонысо, У Британий, У Гвиней отро-влак коклаште верланен.
20817	«Солык пуэн» модыш дене Агавайрем пайремыште гына модыныт.
20818	«Солык пуэн» Ӱдыр-каче-влак уремлан кутынь рат дене шогалыт.
20819	Солык шке шотан символ лийын.
20820	Сольный концертым ончыкташ мурызын йӱкшат, мастарлыкшат ситышын уло.
20821	Сольфе́джио ( — соль ден фа музык ното лӱмла гыч ыштыме) — икмыняр ыҥан музык термин.
20822	Сомбатхей, 1975. 6 №. 485 с. (венгр йылме дене).
20823	Сомбатхей микрорайон гыч тӱҥалын, Какшан эҥер гоч эрта, Рӱдӧ парк марте шуйна.
20824	Сонарзе-влакат Артамонын кечыжым чон вургыж вученыт: вет тиде кечын кеч ик мераҥым лӱет гын, идалык мучко сонарлаш куштылго лиеш.
20825	Сонарзе-влак гын ешыштым мераҥ шыл дене сийленыт.
20826	Сонарзе-влак пикш да умдо дене Лудо-влаклан лудо ваптышым ыштеныт – ер але эҥер воктене олыкым кумда ваптыш дене леведыныт.
20827	«Сонарзе» поэма деке чак кылдалтыныт «Браконьер», «Сонарзе» стих-влак.
20828	Сонарыш коштыныт. 18-ше курым покшел гыч селашке руш шамыч толаш тӱҥалыныт. 1761 ийыште тыште кугу огыл пу черке чоҥалтын.
20829	Сонарыште янлыкым кучышо кайыкым сонарзе лӱмдат.
20830	"Сон в летнюю ночь") пьесым возен, Марий Кугыжаныш театрыште марий йылме дене шындалтын.
20831	Соҥгыралыкше верчын Людвиг шуэн уремыш лектеш.
20832	Соҥйӱк дене пытыше чотмутыш -ымше (-ымшо) супикс ешаралтеш, мутлан: ик - икымше, кок - кокымшо, ныл - нылымше.
20833	Сонет – тÿнямбал поэзийын эн неле формыжо, арам огыл итальян йылме гыч лекше «сонетто» «пенгыде форма» манмым ончыкта, но сонет шке кужу курымыштыжо шкенжым эше ик гана да курымешлан нелемден – сонет аршаш лÿман тулечат чоткыдо кышкар формым налын.
20834	Сопровождавший шамыч вара тоже каласеныт что нимогай цельже путешествийын лийын огыл.
20835	Сорла мут ончыктен кертеш: * Сорла тылзе — ийын кандашымше тылзыже.
20836	Сорла тылзын 19 кечынже машина-влакым эше ик гана тергеныт да эше ныл машинам таҥасымаш деч кораҥденыт.
20837	Сорокин Венедикт Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20838	Сорокин Денис Порфирьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20839	Сорокин Иван Васильевич — кок II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20840	Сорокин Тимофей Кузьмич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20841	Сорокин Филипп Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20842	Сорочинский чодыра пункт ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже лийын шогышо пытыше чодыра пункт.
20843	«Сорта», «Вестник Уральского пробства церкви Ингрии», «Марий кумалтыш» (сборник), «Айста кумалына» (молитвослов), «Юмылан чапмуро» (духовный мураршаш), приходской школлан тунемме книга – тыгай савыктыш-влакын организаторжо лийын.
20844	Сорта тул йÿлмым вучен, намийыме кочкышым кочмеке мöнгö тарваненыт.
20845	Сорта шыште гыч пÿтырымö лийшаш.
20846	Сӧсна фермым почыныт, клубым чоҥеныт, апшаткудым, кермыч заводым, мастерскойым почыныт.
20847	Сосновка) * Кугу Соказа (руш.
20848	Соснов Кирилл Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20849	Соснов), молат пашам ыштеныт.
20850	Соснов Филимон Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20851	† * Сосновый казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
20852	† * Сосновый пристань ( ) — пытыше илем.
20853	Состав дене лончылымо годым кум, шым, тӱжем мутвожым да -мшо (-мше) супиксым каласыман.
20854	Составной оҥартышмут-влак шке структурыштышт турло посна шомакым ушен шогат.
20855	Сотнур кыдалаш школышто туныктышылан ятыр ий пашам ышта.
20856	Сотнур школышто, Марий целлюлоз кагаз техникумышто тунемын.
20857	Сотнур школышто тунеммыж годым тале математик-влак радамыште улмаш, сандене шукынжо раш наука дене таҥлалтеш манын ÿшаненыт.
20858	Сотнур - Юлсер-Ола корнышто верланен.
20859	Сотнур ял шотан илем * Сотнур ( ) — сола.
20860	Сотнур ял шотан илемын рӱдерже.
20861	Сотрудник-влак (шоҥго да ӱдырамаш-влак) казарменный илышыш кусненыт.
20862	Сотский Атбаш Вӧдырым налаш гын, тудо утларакшым унтер Пришибеевлан келшен толеш.
20863	Соуль мут тоштокорейысе йылме гыч толын, соболь але сораболь мут дене рӱдӧ олам лӱмденыт.
20864	Софин Иван Гордеевич — кок II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20865	† * Софронов Ваштаршу ( ) — пытыше ял.
20866	Социализм веле айдемылан чын илышым пуа, айдемын ушыжым почын пуа.
20867	Социализм шӱлышан произведенийлам возкален, прозышто виян лийын.
20868	Социалистический реализм - илышым исторически конкретно, революционно кушкын толмыжо негызеш сӱретлаш йодеш.
20869	Социал философий, антропологий дене кылдалтше 100 наре шанче пашам возен.
20870	Соцкультбыт учреждений-влак уке улыт.
20871	Сочи — кӱртньыгорно станций РКК -ын Йӱдвел Кавказ кӱртньӧ корнышто.
20872	Спасский Анатолий Викторович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20873	Спектакль кӱчыкрак да кумылым нӧлтышӧ, шинчам сымыстарыше лийже ман ыштеныт.
20874	Спектакльлаште тӱҥ роль-влакым модын.
20875	Спектакльым калык пеш шокшын вашлиеш.
20876	Спектакльым ончымеке, рашеме: автор ягылтен пытарыме темыштат чинче падырашым муын да калыклан намиен шуктен.
20877	Специалистын усталыкше // Марий коммуна.
20878	Специальность дене Л.И.Мишуринан классыште тунемеш.
20879	Специальностьым ойырен налмыж годым Зиновий Васильевичын коктеланымашыже лийын.
20880	Спецслужбын пашаеҥже-влак иктаж могай сар операцийлат ямдылалтме годым краске дене лӱйкалыше саркурал дене пайдалаленыт.
20881	СПИД --- Синдром приобретенного иммунодефицита) семын палыме.
20882	Спикын экспедицийже толын лектын.
20883	Спискыште, Степановын фамилийже тураште, «частьыш пöртылаш» палемдыме.
20884	С. Попов, А.И. Таныгин) книгам да «Ото» журналым, 2012 ийыште «Ош сандалык ончылно» (А.
20885	Спорт аланыштат кугу кӱкшытыш шуын: ече дене коштмаш да пауэрлифтинг дене спорт мастер лӱмым нумалеш.
20886	Спорт арвер семын самолёт кучылталтеш.
20887	Спортгимнастикыште калык-влак кокласе турнирлаште 14 медаль комплектым пуат.
20888	Спорт гыч каймыж деч вара тудо тренер лиеш и пеш сайын Китайский Тейбэйыште тренерлан пашам ышта, кушто эн кугу сегымаш 1954 ийыште Азиятский модмаште лиеш.
20889	Спорт денат кугу кылым куча.
20890	Спортлан шуко жапым ойыреныт.
20891	Спорт мастер кандидат.
20892	Спорт мастер (руш.
20893	Спорт модмаш коклаште тудо ик эн самырык улеш.
20894	Спортсмен-влак вӱдйымал маскым, ластым чият.
20895	Спортсмен влак почыла-почыла куржмашышке ушнат.
20896	Спортсмен-влак, тӱрлӧ препятствийым эртат, лавырам, пырдыжым, трамплиным, ты годым тыйым эре ончылташ тыршат.
20897	Спортсмен-влак шкетынат, эстафете денат 25 метрым иен эртышаш улыт.
20898	Спортсмен-влакын вуйышт, эн ончыч чурийышт ӧшлӧк дене аралалтеш.
20899	Спортсменке-влак обруч, мече, булава дене лектын кертыт.
20900	Спортсмен мунчалтымыж годым издерыште вуй ден ончыко, мӱшкыр валне кия.
20901	Спортсмен тыгодым вӱдйымалсе тошкалтышыште шога, ваче марте вӱдыштӧ.
20902	Спортсменын вич мишеньлан кандаш патрон уло.
20903	Спорт Спорт - мер илышын да капкультурын ужашыже, таҥасымаш да да таҥасымаш-влаклан ямдылалтмаш гыч чоҥалтеш.
20904	Спорт таҥасымаш-влак тылзе дене шуйненыт да ончышо калыклан оҥай лийын огытыл.
20905	Спортъеҥ ӱлыкӧ волымо годым Модмаш нерген Курык вуй гыч ӱлыкӧ, лум валчын спортсмен ече дене вола.
20906	Спортын моло видше дене таҥастарымаште, пейнболышто сусыргышо-влакын чотышт икмыняр пачашлан изирак.
20907	Спортышто шкенжым кугурак тренер семын ончыктен. 1990-ше ий гыч капкультур, спорт да туризм министерствыште министрын алмаштыже лийын.
20908	«Справной еным» пырдыжгазетеш койдарен сÿретленыт: «Миеклай пырдыжыш онча, пырдыж гыч Миклайым весе, тудын гаяк Миклай онча.
20909	Спутник гыч ыштыме Кечывалвел Андын фотосӱретше Анд але Анд-влак — эн кужу континентальне курык тупрӱдӧ, Кечывалвел Америкыште верланен.
20910	С. Пушкин гыч) // Рвезе коммунист. 1935. 27 январь.
20911	С.Пушкин марий литературышто» (1937) да т.м. Элыштына 30 – шо ийлаште социально – политический илыш чот нелеммылан кöра марий литература илышат палын пужлен.
20912	«Сравнительная таблица названий родства у угро-финских народностей» лÿман таблицыште руш йылмысе 78 умылымашлан нунын финн-угор йылмыласе пелашышт пуалтын.
20913	Сравнительный ден совместный падеж-влак нерген шукертак возалтын.
20914	Средин Василий Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20915	Средин Дмитрий Анисимович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20916	Средний Поволжье ден Приуральем ошо-влак деч утарыме деч вара, у исторический условийыште, Башкир, Татар автономный республика, Чуваш, Марий, Удмурт автономный область-влак шочыт.
20917	С. Сайфуллин) 1970-ше ийлажын кокымшо пелештыже марий сылнымутыш пеҥгыдын тошкалын.1978 ийыште «Ончыко» журналыште «Нигунам от пӧртылтӧ» лÿман икымше кугу ойлымашыже савыкталтеш.
20918	ССРУ Сарзе Вийын шымлымше идалыкше лӱмеш (70-летия Вооруженных Сил СССР) урем, 20 номеран пӧрт адрес дене верланен.
20919	СССР Калык-влак Рӱдӧ савыктыш.
20920	СССР-на, Эн чеверна, Патыр да куатле пеш.
20921	СССР писатель ушемын членже (1961 ий гыч).
20922	СССР (Россий) Писатель ушем член, Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш молодежь премийын лауреатше, Марий Эл сымыктышын сулло пашаеҥже.
20923	СССР СП членыш пурташ кушкын шуын манын, ондак правленийыште, вара писатель погынымаште кид нӧлтен йÿкленыт.
20924	Ссыльныйын ватыжлан школыш корно петыралтын улмаш, сандене Семеновалан сплавыште десятникат, йошкар пусак вуйлатышат, кевытчат лияш перна.
20925	Ставрополь мланде ( ) — Россий Федерацийысе регион.
20926	«Сталинградым аралымылан» медаль Аверков Роман Андреевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20927	«Сталинградым аралымылан» медаль Александров Александр Николаевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20928	«Сталинградым аралымылан» медаль Аматюхин Тарас Тимофеевич — Йошкар Тисте орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20929	«Сталинградым аралымылан» медаль Анисимов Касьян Яковлевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20930	«Сталинградым аралымылан» медаль Афанасьев Александр Афанасьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20931	«Сталинградым аралымылан» медаль Белов Венедикт Николаевич — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20932	«Сталинградым аралымылан» медаль Григорьев Василий Григорьевич (Шочын: 1918 ий) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20933	«Сталинградым аралымылан» медаль Емельянов Евгений Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20934	«Сталинградым аралымылан» медаль Золотарев Степан Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20935	«Сталинградым аралымылан» медаль Ильмошкин Виктор Фёдорович — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20936	«Сталинградым аралымылан» медаль Калинин Иван Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20937	«Сталинградым аралымылан» медаль Кожевников Владимир Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20938	«Сталинградым аралымылан» медаль Кузьмин Иван Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20939	«Сталинградым аралымылан» медаль Кутузов Григорий Фёдорович — II степенян Чап орден ден III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20940	«Сталинградым аралымылан» медаль Ласточкин Василий Иртыганович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20941	«Сталинградым аралымылан» медаль Лопарев Василий Павлович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20942	«Сталинградым аралымылан» медаль Малинов Геннадий Фёдорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20943	«Сталинградым аралымылан» медаль Мамуткин Павел Ефимович — кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20944	«Сталинградым аралымылан» медаль Муравьев Александр Фёдорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20945	«Сталинградым аралымылан» медаль Павловская Александра Ивановна — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20946	«Сталинградым аралымылан» медаль Петров Семён Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20947	«Сталинградым аралымылан» медаль Смирнов Василий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20948	«Сталинградым аралымылан» медаль Смирнов Егор Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20949	«Сталинградым аралымылан» медаль Якимов Анатолий Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20950	Сталин культ жапысе жертве-влакым шарныме «Мемориал» ушемым вуйлата.
20951	Сталинский премийын лауреатше Казаков Миклайн, Шадт Булатын, Василий Рожкинын, Никандр Ильяковынида моло поэт-шамычын шыде, виян поэтический йӱкышт шокташ тӱналеш.
20952	Сталинский репрессий-влак 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сар 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сар чыла марий калыклан неле жапым конден.
20953	Сталинский репрессий жапыште кузе айдемым шотлыдымо, тудын праважым лавыраш, вÿреш варен тошкымым шÿм вургыжын сÿретлыме, почын пуымо.
20954	«Сталин – тачысе Ленин», «Стылинын шӱмыштыжö Ленин вий» манын, поэт1939 ийыште «Сталин – илышнан шöртньö кече» почеламутыштыжо воза.
20955	Стамбул але Истанбул ( ) — Йӱдвел-касвел Турцийыште ола да Стамбул ильын чыла кундемже.
20956	Стандартле клюшкым кучылтыт, клюшко пудырга гын - тудым вигак кораҥдыман.
20957	Стандартле пурымаш да лектымаш йогыным колтымаш Шукыж годым, колтымашым специальле ушнымаш дене ыштат.
20958	Станислав Валерианович - 22 изобретенийын авторжо.
20959	Станислав Шакировын муро-влакше чӱчкыдын Марий Эл Радион эфирыштыже йоҥгат.
20960	Станковый — сӱретчын тӱҥ паша шӱлышыжӧ.
20961	Стапан Йыванын ола пийже, капка ончыч тарванен, хам-хам хам, хам-хам-хам ляпкашат тунале (Н.
20962	Староарзоматово) * Озерки (руш.
20963	Староверов Владимир Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20964	Староверов Иван Данилович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20965	Старостан полшымыж дене тудо тулык удрамашын колышо марийже лумаш мландыжымат шупшын нала шок вожыл.
20966	† * Старцево кордон ( ) — пытыше илем.
20967	Старшев Иван Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20968	Статистике да правиле-влак Статистике почеш 1989 ийыште тӱняште пейнтбол дене кеч ик гана миллион еҥ наре модыныт.
20969	Статья 1966 ий сентябрьыште савыкталте, но повестьлан корно садак ыш почылт.
20970	Степан Андреевич Фирсов (1899 - 1941) Негыз * Патыр курым.
20971	Степанова И. Тудын когыльжат тамле, мурыжат сылне // Кугарня. 2015. 2 окт.
20972	Степанов Александр Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20973	Степанов Алексей Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20974	Степанов Алексей Фёдорович — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20975	Степанов Василий Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20976	Степанов Максим Степанович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20977	Степанов Михаил Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20978	Степанов Михаил Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20979	Степанов Павел Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20980	Степанов патыр кап-кылан, йошкар öрышан улмаш.
20981	Степанов Пётр Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20982	Степанов Фёдор Ефимович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
20983	Степановын творчествыж нерген) // Ончыко. 1970. 1 №.
20984	Степан Разинын сарзе вийже Аламнер курыкышто верланыше ял шотан илем марте шуын огыл, а теве Пугачевын сарзе вийже Нерядово ял воктене 1774 ийыште лийын.
20985	Степан Разинын участникше шке ешыже дене пырля кугыжан правительствыжын расправыже деч лӱдын шылын каен Кӧлӧгеш ( ) эҥер воктене пич кожлаш илемым негызлен.
20986	Степан (Стенка) Тимофеевич Разинын вуйлатыме 1670 – 1671 -ше ийласе сар деч ончычак, Юл воктенысе яллаште, тыгак марий яллаштат йозакым тӱлышӧ-влак коклаште пудыранчык тӱҥалын.
20987	«Степи» да «Скучная история» произведений-влакынн лекмышт деч вара, критик да лудшо-влак эше уым вученыт. 1888 ий 7 (19) шыжа тылзын тудо «В сумерках», 1887 ийышште лекше, кумшо сборниклан Шанче Академийын Пушкинский премийым налеш.
20988	Стивен Кинг пеш чот сусырген тиде туткарыште, а врач-влак йол пӱчмӧ нерген кутыраш тӱҥалыныт, молан манаш гын, йол сусыржо пеш чот лийын.
20989	Стивен Кинг Стивен Эдвин Кинг ( ; 1947 ийын 21 сентябрьыште шочын, Портленд, Мэн, США) – американ писатель; тӱрлӧ жанрыште шкенжым ончыктышо, тышке пурат: ужас жанр, триллер, фантастике, фэнтези, мистике, драме.
20990	Стивен тидын нерген газетыште улшо статья-влакым, фотосӱрет-влакым поген.
20991	Стиль шотыштат вийнен «Мой брат Эйно» повесть марий лудшылан веле огыл, руш лудшыланат оҥай.
20992	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Виса тамгаште 24 Идым гыч 23 Шыжа марте наре улеш, веда астрологийыште — 16 Шыжа гыч 15 Кылме марте улеш.
20993	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Вӱд йоктарыше тамгаште 21 Шорыкйол гыч 19 Пургыж марте наре улеш, веда астрологийыште — 15 Пургыж гыч 14 Ӱярня марте улеш.
20994	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Ирказа тамгаште 22 Теле гыч 20 Шорыкйол марте наре улеш, веда астрологийыште — 15 Шорыкйол гыч 14 Пургыж марте улеш.
20995	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Кол тамгаште 20 Пургыж гыч 20 Ӱярня марте наре улеш, веда астрологийыште — 15 Ӱярня гыч 14 Вӱдшор марте улеш.
20996	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Презе тамгаште 21 Вӱдшор гыч 21 Ага марте наре улеш, веда астрологийыште — 16 Ага гыч 15 Пеледыш марте улеш.
20997	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Рак тамгаште 22 Пеледыш гыч 22 Сӱрем марте наре улеш, веда астрологийыште — 17 Сӱрем гыч 16 Сорла марте улеш.
20998	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Скорпион тамгаште 24 Шыжа гыч 22 Кылме марте наре улеш, веда астрологийыште — 16 Кылме гыч 15 Теле марте улеш.
20999	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Ӱдыр тамгаште 24 Сорла гыч 23 Идым марте наре улеш, веда астрологийыште — 16 Идым гыч 15 Шыжа марте улеш.
21000	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Шорык тамгаште 21 Ӱярня гыч 20 Вӱдшор марте наре улеш, веда астрологийыште — 15 Вӱдшор гыч 15 Ага марте улеш.
21001	Стихотворений 1815 ийыште «Российский музеум» кагазыште лектын,тичмаш авторын подписьшылан.
21002	Стихым я возет тый, шинчын ӱмыр водын, Серышым возет ма аватлан колташ..
21003	Стокголмыш алаш лекмыж годым ешыж дене пырля, Фермин Италийыш пӧртылын огыл, кушто тиде жаплан закон лектыныт, еврей-влаклан.
21004	Столяров Макар Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21005	Стр. 82 * Марий йылмым туныктымаште лингвокультурологий аспектлан эҥертымаш // Диалог культур в истории марийского края.
21006	Стратилатов Алексей Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21007	Стрелков Алексей Анисимович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21008	Стрельников Александр Прокофьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21009	Стрельников Иван Ильич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21010	Стрельников Павел Сергеевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21011	Стрельников Пётр Яковлевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21012	Стрельников Тимофей Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21013	† * Стретенский высылке ( ) — пытыше илем.
21014	Структур шотышто ойлымашыште действий ик корно дене эрта, тӱҥ геройын ик илыш татшым ончыкта.
21015	Структур Эн пале фламенко куштымаш, тудо мурымаш да гитар аккомпанемент ден вашлиялтеш.
21016	† * Студеницкий казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
21017	Студент-влак деке чӱчкыдынак писатель, поэт-влак толеденыт, нунын дене вашлиймаш творческий пайремыш савырен.
21018	Студент-влак дене пашам ыштымаш, нуным лингвистический дисциплиным туныктымаште тудын чонжо эшеат чот марий йылмым шымлаш кумылжо лектын.
21019	Студент-влак йылме-влак, российысе да йотэлысе литератур дене шинчымашым налыт; университетым пытарымек, шанче-шымлымаш да моло пашашкат ушнен кертыт.
21020	Студент-влаклан сылнымутан литератур денат келге шинчымашым пуэныт.
21021	Студент-влак пален налме шинчымашыштым паша дене кылден шогат.
21022	Студент-влак руш йылмым да литературым туныкташ ямдылалтыт.
21023	Студент-влакым Марий Кугыжаныш Техник Университетыш кусареныт, тушто нуно тунемын шуктеныт.
21024	Студент-влакын кумылыштым на-лын мошта, эн покмор тунемшымат шке предметше деке савырал кертеш.
21025	Студент-влакын нине предметла дене возымо курсовой да диплом пашаштым вуйлата.
21026	Студент жапыште возкалымыжым пален омыл, тунемше йолташыштат, очыни, пален огытыл.
21027	Студент жапыште палынак творчество деке шуманын.
21028	Студент Зиновий Учаев кумылын да тыршен тунемын, йолташыже-влак коклаште адакат чолгалык да пÿсö ушыж дене ойыртемалтын, эреак ончыл радамыште лийын.
21029	Студент илыш Университетыште тунемаш куштылго огыл улмаш.
21030	Студент пагытыштыжак регби дек кумылаҥын.
21031	Студент радамыш шукынжо рвезе-влак логалыныт, марий филологий отделенийыште 25 еҥ гыч ÿдыржö улыжат 8 веле лийын.
21032	Студент-рвезе Чавайнын, Шкетанын, Шабдарын почеламутшым йöратен лудеш, южо почеламутшым наизустят тунемеш.
21033	Студент улмыж годымак фотографирований паша дек шӱмаҥын.
21034	Студент улмыж годым Сапаев Симфониеттым воза, эн кугу пашажым – «Акпатыр» лӱман марий калык оперым возаш тӱҥалеш.
21035	Студент чонлан эн йоҥгалтшыже, эн чеверже Марий театр лийын.
21036	Студентын активный илыш позицийже // Марий коммуна.
21037	† * Студёнка чодыра участок ( ) — пытыше илем.
21038	Стэнли Кубоклан профессионал-влак гына танасаш тунальыч.
21039	Стяжкин Павел Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21040	Стяжкин Сергей Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21041	Сӱанвате-влак кызыт гына сайлыме Карт ватылан мурым мурат, вара Эргын ача-аважым моктымо мурым мурат.
21042	Сӱанвате-влак мураш ушнат.
21043	Сӱанвате-влак пуртымо ача-авам, шоҥгырак ӱдырамаш-влакым моктен мурат.
21044	Сӱанвате-влак ӱдыр налаш кайыме мурым мураш туҥалыт.
21045	Сӱанвуй (онаеҥ) у ешлан пиалым, поро пӱрымашым, аралтышым йодеш.
21046	Сӱан деч вара икмыняр арня эртымек, Джульетта мӱшкыраҥын, но йоҥылыш камвочмылан кӧра, йочаже лектын возын. 1945 ийыште март тылзыште Феллинин эрге шочын, тудым ачажын лӱм дене лӱмденыт.
21047	Сӱан калык пуртымо ача-аван суртшо деке толат и мураш тӱналат.
21048	Сӱан калык ӱдырмодышыш кая.
21049	Сӱан калыкын сурт гыч суртыш коштмо корныштымат, ӱдыр-качын пӱрымаш деке эртышаш ошкылыштымат сӱанвуй лупш ден почкалтарен аруэштарен.
21050	Сӱан калык эргын суртыш лишемеш Ӱдыр вургемым чикташ тӱҥалеш.
21051	Сӱан лупш, кудо тӱмырым пералтыме, шӱвырым пуалме йӱк дене тӧр оҥгыр рӱзалт йоҥгалтеш, калык чӱчкен-мурен шогымо годым вуй ӱмбалне шонанпыл тӱс дене йолген волгалтеш.
21052	Сӱан лупш - осал койыш-шоктышым, шонымашым почкалтарыше, ӱдыр ден качым, сӱан калыкым аралыше ӱзгар.
21053	Сӱантарватыше ден ватыже, мурен-мурен, ӱстел йыр савырнат.
21054	Сӱантарватыше Марий Саус дек мия, тудлан оҥгыран солажым пуа.
21055	Суапле пашаже кӱкшын аклалтын: Олык Ипай лӱмеш премийын лауреатше.
21056	Суапле пашажлан 3-шо да 2-шо степенян Паша чап орден дене палемдалтын.
21057	Суапле пашажлан «За боевые заслуги» медаль да Йошкар Знамя, «Знак Почёта», Ленин орден-влак дене палемдалтын.
21058	Суапле пашажлан «За службу в ВС СССР», «За военные заслуги» да Йошкар Знамя Паша орден-влак дене палемдалтын.
21059	Суапле пашажлан Знак Почета орден да чап танык дене палемдалтын. 2006-шо ийыште «Российын 100 эн виян кыдалаш тунемме тӧнеж» конкурсышто «Идалыкын вуйлатышыже» лӱмым сулен налын.
21060	Суапле пашажлан «Знак Почёта» да Йошкар Знамя Паша орден-влак дене палемдалтын.
21061	Суапле пашажлан «Знак Почёта» да Паша Йошкар Знамя орден-влак, ятыр чап танык дене палемдалтын.
21062	Суапле пашажлан «Знак Почёта», Октябрь Революций, Йошкар Знамя Паша да келшымаш орден-влак дене палемдалтын.
21063	Суапле пашажлан «Знак Почёта» орден да ятыр чап танык дене палемдалтын.
21064	Суапле пашажлан «Знак Почёта» орден дене палемдалтын.
21065	Суапле пашажлан ик гана веле огыл кугыжаныш чап танык дене палемдалтын.
21066	Суапле пашажлан Йошкар Знамя Паша орден да чап танык дене палемдалтын.
21067	Суапле пашажлан Йошкар Знамя паша орден дене палемдалтын.
21068	Суапле пашажлан Йошкар Знамя Паша орден дене палемдалтын.
21069	Суапле пашажлан Йошкар Шÿдыр да Йошкар Знамя Паша орден-влак дене, ятыр чап танык дене палемдалтын.
21070	Суапле пашажлан Келшымаш орден дене палемдалтын.
21071	Суапле пашажлан кугыжаныш премий денат палемдалтын.
21072	Суапле пашажлан кугыжаныш премий дене палемдалтын.
21073	Суапле пашажлан кугыжаныш чап танык денат палемдалтын.
21074	Суапле пашажлан кугыжаныш чап танык дене палемдалтын.
21075	Суапле пашажлан Ленин да Йошкар Знамя Паша орден-влак дене палемдалтын.
21076	Суапле пашажлан Маргарита Михайловна ятыр чап танык дене палемдалтын.
21077	Суапле пашажлан Марий республикысе сымыктышын сулло пашаеҥже лӱм дене палемдалтын.
21078	Суапле пашажлан Мария Лазаревнам Россий Федераций виктер чап танык дене палемден.
21079	Суапле пашажлан Октябрь Революций, Йошкар Знамя Паша орден-влак дене палемдалтын.
21080	Суапле пашажлан Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш премий денат палемдалтын.
21081	Суапле пашажлан орден денат палемдалтын.
21082	Суапле пашажлан Почёт орден да ятыр чап танык дене палемдалтын.
21083	Суапле пашажлан таумут да чап танык-влак дене палемдалтын.
21084	Суапле пашажлан тудым «Калык просвещенийын отличникше» лӱм дене палемденыт.
21085	Суапле пашажлан ятыр кугыжаныш чап танык дене палемдалтын.
21086	Суапле пашажлан ятыр чап танык дене палемдалтын.
21087	Суапле сомылжылан кугыжаныш премий денат палемдалтын.
21088	Суас -влак тудым «Ак батыр» манын лӱмденыт.
21089	Суа́с йылме (суасла татар теле, ) — суас калыкын йылмыже.
21090	Суас Эл, Балтач кундем, Улисъялыште шочын. 1981-ше ий гыч Шернур районысо газет редакцийыште пашам ышташ тӱҥалын, вуйлатышат лийын, а вара ял озанлык пашашке куснен.
21091	Суас Эл Республик (Татарстан, Татарий, ; ) — Россий Федерацйын ужашыже, Тудо Юлсер федерал йырвелыш пура.
21092	Суас Элын Парат кундемыштыже Сумпу эҥерын да Сумпу ерын серлаштыже верланен.
21093	Суас ( ) ял деке ушалтын.
21094	Субботин Георгий Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21095	Субботин Михаил Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21096	Субдукцийын лукшо кугу лийын огыл, садлан Йӱдвел Америкыште кумда курык ӱштӧ ышталтын ыле.
21097	Суворов Арсентий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21098	Суворов Егор Гурьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21099	Суворов Леонид Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21100	Суворов Михаил Кузьмич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21101	Суворов Николай Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21102	Суворов Семён Васильевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21103	Суворов Сергей Романович (07.10.1922 — 17.07.1942) — Совет Ушем Талешке, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21104	Суворовын аваже, изаже-влак дене мутланен, тудын фронт гыч колтымо письма-влакше дене палыме лийын.
21105	Сӱвыль Происхождение марийского народа.
21106	Сугыльлыкым возышо физический лица тиде актым вашталтен серыме нерген нигӧланат каласышаш огыл.
21107	Сугыньлык кагазеш возымо лийшаш да нотариусын але моло уполномоченный лицан кидпалыж дене пеҥгыдемдалтшаш.
21108	Сугыньлык почеш налме пого наследований лӱмым нумалеш.
21109	Сугыньлыкым возышо еҥын пашам ыштен кертдыме родо-тукымжын кертыжше пудырталтеш гын, сугыльлык шотшышто суд ӱчашымаш лектын кертеш.
21110	Сугынь Нарашта-шамыч, мый ынде шоҥго улам, вашке вес тÿняш каем, капем мландеш возеш, чонем узьмакыште (райыште) лиеш.
21111	«Сугыньо памаш», «Илыше ватым тойымо» поэма-влакым да ятыр почеламутым возен.
21112	Судент пагытыштак «Рвезылык» ушемым чумырен да шкеак вуйлатен. 1 ий тудо Эстонийыште шинчымашым поген.
21113	Судын пунчалмутшо йöршын титакдыме еҥым шугыньо семынак пера: РСФСР Уголовный кодексын 58-ше статьяж почеш (8 ден 11 пункт) титаклыме Г.Г. Кармазиным лÿен пушташ, чыла погыжым шупшын налаш; приговорым кызытак шуктыман.
21114	Судья-влак чыла машинам тергыме деч вара икымше верым Пежо да Пан-Левасер машиналан пуен.
21115	Судьям да ончышо-влакым ӧрыктарашлан спортсменын вич минут наре уло.
21116	Сӱзлэҥер ( ) — Российысе кӱртньӧ корно-влакын Горькийысе кӱртньӧ корнысо Сӱзлэҥер кугыялыште верланыше кӱртньыгорно станций.
21117	Сузын шочмыжлан 70 ий/ И. Горный// Ончыко.
21118	Суксо мут ончыктен кертеш: * Суксо — ангел.
21119	Сулавеси, Калимантан, Манданао, Сангихе отро-влак да Сулу архипелаг коклаште верланен.
21120	Сулавеси теҥызын йӱдвел сер-влакше Сулавеси ( ), Целебес теҥыз — Тыныс тептеҥызын касвел ужашыштыже верланыше отро-влак кокласе теҥыз.
21121	Сулий эҥер ( ) — Чусовойын эҥерйолжо.
21122	"Сулло спорт мастер" чап лӱмым Совет Ушемыште 1934 ийыште пуртеныт.
21123	Сумельтинов Роман Федорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21124	Сумо дене Российын икымше чемпионжо.
21125	Сумпу мут ончыктен кертеш: * Сумпу — ер Суас Элыште ( Россий ).
21126	Сунжо эҥерын серлаштыже шога.
21127	† * Супдырь почиҥга (Руш почиҥга) ( ) — пытыше ял.
21128	Суперменын лекмыже пеш сай вашлиялтын, ала-мыняр жап эртымек супергерой-влак уло комиксым авалтеныт улмаш.
21129	Супикс дене ышталтше лӱммут-влак Ида мондо!
21130	Супикс кеч-кунамат мутвож почеш шога.
21131	Сурат (Surat — сай эл) — ола Индийыште, Гуджарат штатыште.
21132	Сургут - тошто ола улеш, 19 Пургыж 1594 шочын.
21133	Сургутысо Марий Ушем организацийын вуйлатыше.
21134	Сӱрем мут ончыктен кертеш: * Сӱрем тылзе — ийын шымше тылзыже.
21135	Сӱрем пайреман кажне суртоза кÿчан-межаным (тагам) але сурт кайыкым чоклаш ямдылен.
21136	Сӱрет-влак Художникын ушышкыжо да шӱмышкыжӧ шочмо марий кундемын пӱртӱсшо изинек шыҥен пурен.
21137	Сӱрет-влакше Файл:"Луга" Семен Вишневский.
21138	Сӱрет ден гравюро-влакше Аралалт кодын иктаж 400 сӱрет Рафаэльыню нуныт коклаште уло ямдылалтме сӱрет шамыч уло шке произведений шамыч.
21139	Сӱретлыме геройжо-влакын вияҥын толмыштым, илыш чынлан ӱшанле улмыштым иктешлыме.
21140	Сӱретсымыктыш тоштерыште тудын посна ончерже эртен.
21141	Сӱретче, семлызе, почеламутчо-влак омышто кончышым шке пашаштышт кучылтыныт.
21142	Сурок посёлко воктене верланен.
21143	Сурок посёлкышто шочын.
21144	Сурт-йÿла сÿретым, образысе деталь-влакым Эвайн тошто марий илыш гыч налеш, мутлан, кугыжа лиймекыже, кува «Луй кÿрыкым чиялын, у ший шуркам упшалын… суран ката йолышто…».
21145	Сурт кöргым, озанлыкым, уремым арум ыштен, кочкыш сийым ончылгоч ямдылен, поснак муным моткоч шуко погеныт.
21146	Суртоза-влак уна-влакым кыне шӱр, пӱкш, тӱрлӧ тамле дене сийленыт.
21147	Суртоза-влак шорыкйол маска лийын коштшо ÿдыр ден рвезе-влакым пура да пÿкш дене сийленыт.
21148	Суртоза, лишыл еҥже-влак могырыш савырнен, шыман шуйдарен муралта: Ешем-влак, шергаканем-влак, Шичса, кочса шер теммеш.
21149	Суртоза сӱанвате кокла гыч Карт ватым сайла – тудо унам ончаш, аракам йӱкташ тӱҥалеш.
21150	Суртпечын озаже Васли (тудо мыланна шке «ече чер» дене уло ешге черланымышт нерген каласкала) эргыжын йодмыж почеш ечым налеш.
21151	Сурт погым шалатен пытараш гын, Микывыр толешат, мом манеш?"
21152	Сурьянинов Сергей Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21153	Сусанин Фёдор Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21154	Сусыргашат лиеш, но тыш лӱддыме-влак гына толыт, вет тиде экстремал спорт.
21155	Сусыр куэ: ойлымаш // Марий коммуна. 1985. 16, 17 авг.
21156	Сусыр салтак, офицер дене мутланеныт.
21157	Сутка ( ) значений гыч — жапым висыме единице, Мландын шке рӱдыжӧ йыр пӧрдмын ик оборотшо.
21158	Сутка куржталмашын участницыже, Россий сборныйын чолга еҥже, Европа чемпионатын призёржо.
21159	Суткан ужашыже-влак кечытӧр кечын.
21160	Сутка шошымсо да шыжымсе кечытӧр кечын.
21161	† * Сухая Дорога посёлко ( ) — пытыше посёлко.
21162	† * Сушилка ( ) — пытыше посёлко.
21163	Суэц канал Суэц канал — Египетыште лӱмын ыштыме, теҥыз кӱкшытан вӱдкорно, Мландыпокшел теҥызым Йошкар теҥыз ден ушна.
21164	Суэц каналым 10 ий ыштыме деч вара 1869 ийын кылме тылзын почыныт.
21165	Суэц олаште верланыше Порт-Тауфик кечывалвел станций улеш.
21166	Сфере подсистемын тӱҥ ужашыже уждымо гало шем материй гыч шога.
21167	Сфере подсистемын Шӱдыр ужашыже тыгай ужаш гыч шога: населений-влак II (йыгешке чумыргымаш, субкарлик-влак, кӱчык периодан цефеид) кугу иготан да изи металличностьан, тӱрлӧ ужашыште ышталтше Шӱдыр-влак системе эволюций тӱҥалтышыште ыштатын.
21168	Сфере подсистемыште иктаж тынаррак шӱдыр уло, кунар Шӱдыр-влак тушкан дискыштыже.
21169	Сценарий-влакым возаш темлымаш деч ончыч шымшӱдӧ наре произведенийже тӱняшке ужын.
21170	Сценарий-влак // Эрвий: республикысе марий сылнымут мастар-влакын мурпашат.
21171	Сцене илыш Кызыт колледжыште, Марий кугыжаныш университетыште, яллаште марий дискотеке дене пайрем кумылым пурташ ӱжыт.
21172	С.Чавайн да марий литератур йылме // Чавайн лудмаш, 2011.
21173	С.Чавайнын «Ужара» почеламутыштыжат оҥартышмутым муын кертына.
21174	С.Чавайнын «Чодыра йук» почеламутыштыжо оҥартышмут чодыралан сылне семым пуа.
21175	США ден дипломатий келшымаш 1979 ийыште пудырген, алят илаҥдарен огытыл.
21176	С. Шамиева тудын каласкалымыжым дневникеш возен коден.
21177	США-н президентше Джон Кеннеди Куба дене экономический кылым кӱрлын.
21178	США-се да Флорида сайтысе тӧртык-влак почеш тиде текстым кеч кӧ кучылт кертшаш, тыгакак Россий Федерацийысе тӧртык-влак почеш нине текст-влак эрыкан лийшаш улыт.
21179	США тиде таҥасымашлан бойкотым пуен.
21180	США-ште гына эрта.
21181	Съезд деч вара Шабдарым Марий писатель ушем правлений членлан сайленыт.
21182	Сызык дене параҥге кӧрган когыльым мари вате-влак пеш тамлын кӱктен моштат.
21183	Сыктывкар – Ижевск – Йошкар-Ола – Саранск – Бадачоньтомай, 2011. 33 л. ( ) верчын Кечын шичмыжым да Кечын лекмыжым шкеланыме жап-влак Кечын каватӱр воктене лийын шогымо жап дене огыт келше.
21184	Сыктывкар ола Коми Республикын рӱдӧ олажлан шотлалтеш.
21185	Сыктывкарыште коми йылме дене урем лӱм Чӱчкыдын коми-зырян-влак шке йылмыштым коми-зырян йылме олмеш коми йылме маныт.
21186	Сылке деч вара Кастене 3 гыч4 сентябрьыште 1826 ийыште Михайловскийышке толеш нарочный псков губерний гыч Б.А. Адеркаса: Пушкин фельдьегеря ужатыме почеш Москваш толшаш лийын, кушто тудо жапыште Николай 1 лийын, короноватльыме 22 августышто.
21187	Сылне кайык-влак чаҥам чÿҥгаш тÿҥалыт, поктен колтат.
21188	«Сылнемут нерген мут» статьяштыже лудына: «Чынак сылне произведенийым ышташ пеш кугу культуран лияш кӱлеш».
21189	Сылнемут пашаже Марий Эл республикысе правительствын, Кугыжаныш Погынын, культур министерствын, Россий писатель ушемын Чап кагазышт дене палемдалтын..
21190	Сылне нур ден олыклажым каем мый аралаш.
21191	Сылнымут аланыштат Ираида Шымакшанын лӱмжӧ палыдыме огыл: «Мутшер» да шукерте огыл лукмо «Сай ма!»
21192	Сылнымут аланыштат кугу чапым сулен: «Мый шыргыжмашым шочынам тӱрлаш» книган авторжо.
21193	Сылнымут аланыштат кугу чапым сулен: «Шоҥго ӱдырын мурыжо» пьесыжым театрын сценыштыжат шынденыт.
21194	Сылнымут аланыште икымше ошкыл 1928 ийыште «У вий» журналеш Олык Ипайын «Комсомолын мурыжо» лӱман икымше почеламутшо лектеш.
21195	Сылнымут аланыште Микайын сылнымут пашаж нерген такшым шагал огыл возымо – архив материалымат тергыме да шымлыме.
21196	Сылнымут Алеко Юзыкайн тугак сылнымут прозым возен.
21197	«Сылнымутан книгам пуыза» серышыште («Марий ял», 1930 ий 7 октябрь) марий литературын тÿҥ темыж нерген йодышым таратыме.
21198	Сылнымутан литератур нерген мут лекме годым Владимир Алексеевич Мухин каласыш: «Мемнан коклаште почеламут возышо уло.
21199	Сылнымут-влак Почеламут-влак * Книга "Илыш кумыл", 1963 ий.
21200	«Сылнымут возаш моло мастарлыклан тунемме гаяк чот тунемман.
21201	Сылнымут йодыш да вашмут йöн дене сералтын.
21202	Сылнымут Книга-влак * Памаш сем: почеламут-влак.
21203	Сылнымут корныжо 1999 ийыште Светлана Григорьеван «Шыманрак ончынем шинчашкет» икымше почеламут сборникше ош тӱням ужеш.
21204	Сылнымут корныжо Альбертина Иванован лирике геройжо – яндар да ӱшанле, ныжылге да чолга, порылык да чынле кумылан, илышым йӧратыше, волгыдо чон верч кучедалше айдеме.
21205	Сылнымут корныжо "Ит őпкеле" Ю. Галютинын творчествыже шуко жанран.
21206	Сылнымут корныжо Почеламутым 8-ше классыште тунеммыж годымак возаш тӱҥалын.
21207	Сылнымут корныжо Туналтыш ошкыл Сылнымутшо Книгаже-влак Посна почеламутшо-влак Ужар чия ден чиялтем куварым..
21208	Сылнымут корныжо Шабдар сылнымут корныжым поэт семын тÿҥалын, Шернурышто тунеммыж годым да варажымат почеламут ден муро-влакым возен шоген.
21209	Сылнымутлан шӱман студентлан В. Колумбын, А. Степановын возымышт утларак келша.
21210	Сылнымут лаштыкым вӱден.
21211	Сылнымут мастар-влаклан М. Горькийын возымыжо чапле пример лийын.
21212	Сылнымут мастарын возымыжо тудын илыш ярымже дене чак кылдалт шога.
21213	Сылнымутна эн ончычак у илышым ыштымым ончыктен шогышаш, но кызытеш «колхоз паша, пашазе илыш кокла, комсомол, пионер илыш сылнымутышто кугу ок кой», сера рвезе писатель.
21214	Сылнымут нерген мут.
21215	Сылнымут огеш лий гын тӱняште Мо куан чонемым луштара?
21216	Сылнымут орлаҥге Т.Ефремов шочмо калыкшым нимо деч чот йöратен, марийым пиал корныш лукшаш вер мо кертмыжым чылажымат ыштен.
21217	Сылнымут паша аршаш В. Элмар почеламутым 1933 ийыште возаш тӱналын.
21218	Сылнымут паша Василий Патраш колхоз да самырык пашаеҥ-влакын пашашт нерген сайын каласкален моштен.
21219	Сылнымут пашажым 1926 ийыште тӱҥалын.
21220	Сылнымут паша Йоча пагытыштыже спорт дене кылым кучен, музык да литератур деке шӱман лийын.
21221	Сылнымут паша Йоча поэзий Валериан Михайлович эрекак сылнымутым возен шоген огыл.
21222	Сылнымут пашам 1920-ше ийыште тӱҥалын.
21223	Сылнымут паша Серызе сылнымут пашам 1924 ийын тÿналын.
21224	Сылнымут пашаште нылле ий чоло тыршен.
21225	Сылнымут пашаште эреак уло чон куат дене уым кычалме годым эше утларак сеҥымашыш шуаш лиеш.
21226	Сылнымут * Рита Ялаева «Шуктет гын ойӧрым — илышет лиеш поро» * Любовь Абукаева «Ойӧрӧ ойпого-влак»
21227	Сылнымут тÿняштат Гурий Гавриловичын лÿмжö палыме.
21228	Сылнымут тÿняштат Римма Васильевна изи огыл кÿкшытыш шуын: ойлымаш-влакым возен.
21229	Сылнымут тӱняште кугу кӱкшытыш шуын: 10 сборникше савыкталтын.
21230	Сылнымут усталыкым поген шуктышо серызе кугу шонымаш дене илен: тудо «Кугезе мланде», «Кӱртньӧ вий», «Кугу сарын тулыштыжо» кум романым ик сюжет дене чак кылден чоҥаш шонен.
21231	Сылнымутчо нерген паша-влак Библиографий * Анисимов Э. Поэтнурышто уэш пайрем // Ончыко. 1999.
21232	Сылнымутшо верым налыт С. Чавайнын «Элнет», М. Шкетанын «Эреҥер», Н. Игнатьевын «Савик», Я. Ялкайнын «Оҥго» романышт, повесть ден ойлымаш, поэм-влак … 1935 ийыште М. Горькийын произведенийже-влак «Ойлымаш-влак» лӱм дене савыкталтыт.
21233	Сылнымутым возкалыше-влакын произведенийыштым кӱлешлан шотлен да нунын ончыкылыкышт верч азапланен, «Молан рывыж кужу почан?»
21234	Сылнымутым йӧратыше, тунемаш да почеламутым возаш кумылаҥше, 1942 ийыште тудо Марий педагогический институтыш тунемаш пурен.
21235	«Сылнымутыштат, музыкыштат, сӱретыштат кок-кум фамилиян элитым мындыртен, «тулеч молат»- влакым нигунам ужын огытыл, санденак огыл мо искусствынан, шомакнан лочо жапышт пытартыш ийла марте шуйныш.
21236	Сымыктыш аланыште ятыр кумдан палыме сӱретче-влак, марий графика нерген возымо книгаже-влак дене чапланен.
21237	Сымыктыш Сымыктыш — процесс кунам тӱҥлык-влакым ик радамлыкыш уста ушнат, але тиде процессын лектыш.
21238	Сымыктыш тӱняште Виталий Прокопьевич контрабас дене шоктен, семӱзгарым шокташ йоча-влакымат кумылаҥден.
21239	Сымыктышын ыҥжым философийын эстетик ужаш шымла.
21240	Сымыктышыште Омо феномен сымыктышыште чӱчкыдын кучылталтеш.
21241	Сырейщиков Аркадий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21242	С. Элнетын кугу произведенийжын икымше ужашыже «Повесть» подзаголовок дене 1936 ийыште «У вий» альманахеш печатлалт лектын.
21243	Сюжет-влакым чӱчкыдын кумдан палыме произведений-влак гыч налалтыт: Бернард Шоу, Шекспир, Сервантес, Чарльз Диккенсын драме-влакыштым кучылтыт.
21244	Сюжет илыш негызеш чоҥалтеш.
21245	Сюжетлан тошто марий ойлымашым налме: йӧратымаш, чимарий-влакым тынеш пуртымаш.
21246	Сюжет линий тÿҥ герой Арсланов Микалын илышыж гоч вияҥ толеш.
21247	Сюжетше икгай:или Мадонна куча изи азам кидыштыже, или воктене модеш Иоанном Креститель ден, чыла мадонна икгай огытыл и отличатлялтешь ава мотор дене(Рафаельын пеш эр аважын колмыжо пеш кугу палым коден чоныштыжо.
21248	Сюжетым кузе чоҥымо шотышто кугун ойлаш ок логал.
21249	Сюжетым оҥайын чоҥаш тыршымыже авторын кажне произведенийыштыже шижалтеш.
21250	Сюжетын негызше — тӱҥ героинян драматический биографийже.
21251	Сюжетыште реальный илышын закономарностьшо ден художникын мировоззрейнийже иктешлалтеш.
21252	Сюжет ялысе класс кучедалмаш гоч вияҥеш.
21253	Т-34-85 танк Танк — гусенице йӧн дене кудалше, бронироватлыме сар машина, тӱҥ саркуралжылан шотлалтеш.
21254	«Тöрлатышаш паша-влак» стаьяже («Марий ял», 1929 ий 14 июль) «У вий» журналын пашажым вияҥден колтымо, тидлан мом да кузе ышташ кÿлмö нерген шонкала.
21255	Тöр огыл мечы дене моткоч уда модаш.
21256	«Тöрштылмаш» Йоча-влак сигнал почеш ик йол ÿмбалне тöрштылын савырнышаш улыт.
21257	Тÿалтыш школын 4-ше классшылан лукмо учебник (Марийский язык.
21258	Тÿвыра пашаеҥ шамыч, да аристократ-влак модмашым чот пагаленыт.
21259	Тÿжвал портрет деч посна И.Ломберский геройын психологический портретшылан, шонкалымашлан, пÿртÿс сÿретлан, описанийлан тÿткышым ойырен.
21260	Тÿналтыш школым похвальный грамот дене пытарышым да эше Гогольын «Тарас Бульба» книгажым пöлеклан пуышт.
21261	Тÿналтыш школым тунем пытарыме тунамсе рвезе-влаклан пеш кугу сенымаш.
21262	Тÿналтыш школым шочмо верыштыже пытарымеке, Геннадий Марий кундемыш толеш.
21263	Тÿҥал пыштыме произведенийже-влакат серен шуктыдеак кодыныт, но тудын пашаже-влак шочмо литератур историеш пале кышам коденыт, нуно калык шÿмыштö илат.
21264	Тÿҥалтыш гычак Дитрихым Гарбо дене таҥастараш тÿҥалыныт, да Марленын Голливудыш куснымекшат тавалаш логалын «Голубой ангелын» премьерыже 31 ÿярня 1930 ийыште сенсаций лийын.
21265	Тÿҥалтыш жапыште В.Виногоров эпизод дене кылдалтше роль-влакым веле модын, туге гынат тыштат тудын усталыкше раш палдырнен.
21266	Тÿҥалтыш класслаште почеламутым лудаш да тудым йӧраташ туныктышо Елизавета Семеновна Лисицына кумылаҥден.
21267	Тÿҥалтыш кум ийыште лагерь дене кыл лийын, серыш ваш-ваш коштын.
21268	Тÿҥалтыш кыдежысе сÿретше лач мемнан кундемысе илышым ончыктышаш ыле.
21269	Тÿҥалтыш ойлымашыштыже рвезе прозаик ялыште класс кучедалмаш кузе каен шогымым, у вий, у идеологий сеҥен толмым сÿретла.
21270	Тÿҥалтыш произведений-влак Олык Ипайын тÿҥалтыш произведенийлаж кокла гыч эн келшышылан, эн виянлан " Пиал " почеламутшо шотлалтеш.
21271	Тÿҥалтыш шинчымашым Койсола шымияш школышто поген.
21272	Тÿҥалтыш школым шочмо ялыштыже тунем пытарен.
21273	Тÿҥалтыш школым шочмо ялыштыже, шымияшым - пошкудо Савакмарийыште (руш Новокильбахтино) тунем пытарен.
21274	Тÿҥалше автор нуным Май Веню лÿм дене возен.
21275	Тÿҥалше автор произведенийыштыже, утыжым шуйдарыде салтак илышын эн чот ушеш кодшо татшке-влакым сÿретла.
21276	Тÿҥалше критик марий сылнымутын социалистический реализм корно дене кузе вияҥ толмыжым терген, тематика шотышто чарныде поен толмыжо нерген ойлен.
21277	Тÿҥ амалже – революционер-демократ улмыжлан 1908 -ше ийыште тудым, кучен, тюрьмаш шынденыт.
21278	Тÿҥ герой-влаклан Эрикын ачаже Никита Сапаев, тудын шÿмбелже налалтыныт.
21279	Тÿҥ геройын, Ольошын, ача-авашт, Павыл ден Вера, ÿмырышт мучко колхозышто тыршеныт.
21280	Тÿн геройлан Чапайым, Сергейым, Илья Токмурзиным, Павел Рублёвым шотлаш лиеш.
21281	Тÿҥ огыл геройын тиде шонкалымыж гоч писатель колхоз ялыште у айдемын кушмыжым ончыкта, волгыдо илышлан, тÿшка вийлан пеҥгыдын ÿшаныше да яндар шÿм-чонан еҥ-влак кушкыт манын, лудшылан куанен шижтара.
21282	Тÿҥ пашаже-влак * Марий йылме.
21283	Тÿҥ ужашыште шудо солышо колхозник-влакын паша деч вара канымышт ончыкталтеш.
21284	Тÿҥ шотышто Вивальди инструментан концерт-влаклан кöра палыме лийын, утларакшым скрипка дене.
21285	Тÿҥ шотышто Макарсола йыр ялла гыч ÿдыр-каче-влак погыненыт.
21286	Тÿҥ шотышто тушто 16 курымым ончыктымо, но поэт ты курым дене ок серлаге.
21287	Тÿн шотышто марий калык эреак кресаньык сословийыште лийын.
21288	Тÿньык окнан шем пӧртышкат пурат» ( 1916 ий, 12 ноябрь).
21289	Тÿнямбал конгресслаште эреак тÿрлö докладым ыштен. 1985 ийыште Гамбург университетысе немыч профессор Вольфганг Феенкер дене пырля «Немычла-рушла-марла разговорникым» Германийыште савыктен лукын.
21290	Тÿнямбалне кумдан палыме «Времена года» (тиде циклын ныл тÿҥалтыш концертше) эше тунамак колыштшо-влакын чонышкышт шуктен.
21291	Тÿня погым кучымаште молым поктен ок шу мо?
21292	Тÿня У ийым вашлияш ямдылалтын, садлан икшывым серыкташ вашкен огытыл. 1959 ий 5 январьыште шочшо семын варарак сереныт.
21293	Тÿп родо кокласе кылым ончыктышо шомак-влак посна огыт ончыкталт.
21294	Тÿрлö верыште шочын-кушшо, марий культурым кÿш нöлталше писатель, музыкант, ученый, артист-влакым автор пуйто ик пеледыш аршашыш чумырен.
21295	Тÿрлö жанрыште пашам ыштен.
21296	Тÿрлö йöрдымö койышым воштылын, автор лудшо еҥым яндар чонаным, поро ушаным, волгыдо йÿла дене илышым ужаш, ышташ шонен.
21297	Тÿрлö мыскарам шонен лукташ мастар, весела, моткоч ковыра ÿдыр доярка Тонян образше ушеш кодеш.
21298	Тÿрлö ола мучко кудалышташ, архивлаште пургедаш, прак гыч тудым кычал лукташ – кугу куан.
21299	Тÿрлö ситыдымаш да йоҥылыш нерген ойлымо годым Олык Ипайынат лÿмжö мондалт кодын огыл.
21300	Тÿрлö сонар-влак * сонар – шке кумылым шукташлан але кочкыш ӱстел чесым пойдарашлан пайдаланат.
21301	Тÿрлö характеран тÿрлö илыш опытан самырык рвезе-влак, салтак пучымышым кочкын, кирзе кемым таган шöрын кайымеш тошкенак, эркын-эркын пеҥгыде кап-кылан, уш-акылан поръеҥыш, элнан ÿшанле оролышкыжо савырнат.
21302	Тÿрлö черым, шинча вочмым кораҥдаш манын, тулеш когартыме лÿмегож укш дене, шикш дене " осалым коженыт ".
21303	Тÿрлö шонымашан еҥ-влак пöртыштö илат гынат, нунын татулыкышт лийын ок керт.
21304	Тÿрлö элыште модмо радам ойыртемалтеш.
21305	Тÿрлӧ таҥасымаште налме грамот иктаж лучко погынен.
21306	Тÿрын каен шем пöртет, Моло оралте – коҥгаштет.
21307	Тÿрыснек ончымаште, нине драме-влак коллективизаций годсо жапым пеш чын ончыктат.
21308	Тÿткын, моткоч тÿткын лудын лекна Микайын рукописьшым.
21309	Табасаран йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе табасаран тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
21310	Табашино ( ) — Российыште Марий Элын Оршанке кундемыштыже лийын шогышо станций.
21311	Таблицым шымлен лектын, икмыняр ойыртемалтше значениян шомак-влакым вашлияш лиеш.
21312	Тавалышын капыштыже кеч могай верыш логалын кертыда, такшым логарым, шоягоремым, тупым тарваташ огеш лий.
21313	Таве ӱмбалне шинчалык 1963 ий сентябрьыште Медведево районысо Арбан кандашияш школышко марий йылме ден литературым туныкташ у еҥ тольо.
21314	Тага вуйым шолта (тидлан ондакысат йора), юмылан чокла, кодшо ийын сайжым ушештара, у ийыште тазалыкым, тыныслыкым, пиалым, вольык тулем, чапле шурным йодеш.
21315	Таганрог — теҥыз порт, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
21316	Тадасеев Алексей Кузьмич — кок Йошкар Тисте орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21317	Тадасеев Григорий Михайлович — кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21318	Тӓдаси (Алексей Кузьмич Тадасеев) (1906 - 1970) Негыз * Патыр курым.
21319	Таза айдемын омыжо тичмаш цикл эрта.
21320	Таза айдемын омыжо тымык омын (медленный сон) икымше стадий гычыж тӱҥалеш.
21321	Таза енын илышыже весела, паша лектышыже кушно.
21322	Тазалык, йöнлö илыш, окса нерген мутым луктыныт.
21323	Тазалыкланат эҥгекым пурташ лиеш, сандене тавалыше-влак (противник) ваш-ваш полшат.
21324	Тазалыклан энгекым кондыде, лӱкалыше шамыч кидыштым да шинчаштым лӱйкалымылан ямдыленыт.
21325	Тазалыкшым, ешыжым йомдарен, но илышлан ӱшаным арален коден.
21326	Таинстве (рукоположений таинстве деч посна), да богослужений эртарен кертеш.
21327	Таир ер воктене кумда чоҥымаш 70 ийлаште тӱҥалын.
21328	Таир ер ден тыгаяк лӱман посёлкым чодыра йыр авыра.
21329	Таир ер — марий кундемын ик эн мотор кугу ержылан шотлалтеш.
21330	Таир лӱм мут ушем гычын лектын: ото да ер.
21331	† * Таир ( ) — ял.
21332	Тайрам ожно йӧратыме качыже, Вачий, утара.
21333	Тайран общественный ден производственный пашаште кушкын толмыжым келгын ончыктымо олмеш, автор тудлан личный, еш илышыжлан кугу верым пуэн.
21334	«Тайра» пьесыште колхоз вакш контролер Курносов Павлын, ватыже (Тайра) улмо ÿмбачак, вес ÿдрамашым йöратышаш верч вредительыш, класс тушманыш савырнымыже ончыкталтеш.
21335	Тайра суд дене Опой деч кокшӱдӧ витле теҥге оксам налеш.
21336	Такланак огыл тунамсе «Ончыко» журнал редакцийповестьын рукописьшым авторлан мӧҥгеш куд ганапӧртылтен, «антисоветчина» манын аклен датӧрлаш, пӱсӧ луклажым пытараш кӱштен.
21337	Таклан огыл эше С. Чавайнак Микайын «мланде паша тунемме кружокым» вуйлатымыже нерген палемден коден (кружокыштыжо эртарыме чыла пашам иктешлен, Микай варажым тудым посна книга дене савыктен луктын).
21338	Такмаклаште ик эн тÿн шонымаш – Совет элын виянмыже, улан колхоз илыш, пашам кыртмен ыштымаш, класс тушман деч эрныме шындаралтыныт.
21339	Такмак (тыгак частушка, частушко) — кок але ныл корнан лирический калык муро.
21340	† * Таксиволь ( ) — пытыше ял.
21341	Такт чӱчкыдылык ( ) — мегагерц (МГц) да гигагерц (ГГц) дене висыме, жапын иктыкыште (татыште) процессорын ыштыме цикл чотшым ончыктышо процессорын характеристикыже.
21342	Такше гын Яков Павлович тиде орвуян рвезылан öпкем кучышаш, сырен коштшаш ыле, вет шке жапыштыже (1932 ий июньышто) Ал.
21343	«Такше тыгай жапыште тыште кияш обидно»,-возен Миклай Казаковлан колтымо ик письмаштыже.
21344	Такшым айдеме, шӱлыде, шуко жап чытен ок керт, сандене, вӱд йымалне лияшлан вес йӧным кычалыныт.
21345	Такшым, ару суаппез йырюжышто шопештыш укелыклан кӧра айдеме илен ок керт.
21346	Такшым гын, ты чолга ӱдырамашын лӱмжым Йошкар-Олаштат колынам ыле.
21347	Такшым мый шкежат тидлан амалым пуэн омыл.
21348	Такшым республикыштына кумдан палыме ты писательым ончычак ужынам ыле.
21349	Такшым тӱҥлыкын «экаалюминий» (галлий), «экабор» (скандий) да экасицилий (германий) почмо деч вара тиде периодик тӧртык пагалымашым налын.
21350	Такшым южо специалист-влак тиде ойлымаш дене огыт келше.
21351	Такшым ял калыкын илышыштыже тыгай сцена чÿчкыдын лиеда, но тиде гана каныме сцена ойлымашын идейжылан пеш келшен толеш.
21352	Такшы пашам ыштыде, окса нерген шоныде кертын огыл, молан манаш гын тиде жаплан кок шочшан ача лийын.
21353	Талантан актёр тӱҥ шотышто «отрицательный» персонаж-влакын рольыштым устан чоҥен: айста М. Рыбаковын «Кок эрге» спектакльыште Элексем, Шкетанын «Ачийжат, авайжат!»
21354	Талантан актриса Пошкырт кундем Ӱпӧ олаште шочын-кушкын.
21355	Талантан актрисым «Соло», «Сквозь огонь», «Свидетель» да моло киноштат ужаш лиеш.
21356	Талантан марий поэтын «Гречанка», «Чеверын, Крым», «Шÿмеш пиждыме каче», «Шарнымаш эре кодеш» почеламутлажым Г. Ефруш пеш кÿкшын аклен, ончыкыжым М. Казаков кугу сылнымут мастар лийшаш, марий литературышто ончыл верым налшаш манын, палемден.
21357	Талантан режиссёр кызытак кугу чапым да пагалымашым сулен шуктен.
21358	Таланцев Илья Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21359	Тале артиллерист-наводчик неле салтак илышлан вашке тунемын, лӱйкалымаште, кап-кылым шуарыме занятийлаште эре ончылно лийын, эсогыл турникыштат «кечым» пӧрдын, йолташыже-влаклан – пример, ӱшанле йолташ.
21360	Тале командир кок Йошкар Шӱдыр да Александр Невский лӱмеш орден-влак дене палемдалтын.
21361	Тале кредалмаште пеш шуко еҥ колен, шагал огыл кресаньык пленыш логалын.
21362	Тале патыр тидын годым ÿдырлан ойла: Суртышкет лÿшкен толеш гын, Сарзыж дене тушман, Пикш - влакемым налын лек, Аралалт виян..
21363	Тале рационализаторым 1985-ше ийыште «Знак Почёта» орден дене палемденыт.
21364	Талешке кечын Йошкар-Оласе самырык-влак Марий паркым почмо йӱлам илышыш пуртеныт ыле.
21365	Таллинн ола да Таллиннысе аэропорт воктене верланен.
21366	Таллинн - рӱдӧ да эн кугу олаже улеш.
21367	Талукат пеле гыч Эчаным Казань гычат поктен колтат: тудо Ленский событий деч вара лийше забастовкышто участвоватлен.
21368	Талук мучаште губернийын земствыже инородческий газет редакцийлан оксам ойырымым чарнен, тунам П. Глезденев шке оксаж кӱшеш савыкташ тӱҥалеш, икмыняр спонсор ден лудшо-влак изирак окса дене полшеныт.
21369	Тамаксола ял шотан илемын рӱдерже.
21370	Тамара еш илышым тачысе шинча дене онча, оксалан кöра осал пашам ыштыше Геню деч ойырлымыж нерген вигак ойла: «мый уландыме лончышто шым кöнö почанын мерчаш».
21371	Тамбов вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
21372	Тамле орлык: почеламут // Марий коммуна. 1963. 17 февр.
21373	Тамык гыч илыше лекташ грамотан улмыжо полшен- вич ий конторышто счетоводлан ыштен.
21374	Тамык гыч – тамыкыш: повесть // Ончыко. 2000.
21375	Танастарыме степеньын аналитический (сложный) формыжо утларак шомак полшымо дене ышталтеш, тыгодым пале-мут тÿналтыш форманак кодеш, мутлан: Кас утларак кумда койышан (Н.
21376	Танастарыме степеньын простой формыжым -рак суффикс ышта, мутлан: Памаш яндар, мо яндар—яндаррак мемнан шÿмна.
21377	Танастарыме степенян пале мут эре, утыр, эше шомакла дене пырля каласалтмыж годым вашталтше, кугем толшо качествым ончыкта, мутлан: Каврийын кольмыжо ок чарне, вудлан эре келгырак, лопкарак корным ышташ полша (С.
21378	Танасымаш кум раунд гыч шога.
21379	Танатаркин Дмитрий Дмитриевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21380	Таҥасат Армспорт (Армрестлинг) спорткучедалмаш-влак радамыш пура.
21381	Таҥастарашлан Блинк компаратор наста шотлалтын.
21382	Таҥастарымашлан, Азий ӧрдыжтӧ эн кӱкшӧ курык - Аконкагуа ( Анд курык тупрӱдӧ) 6 961 м кӱкшытан веле улеш.
21383	Таҥастарымаш Наста-влакын икгай палышт тӱрлӧ ойыртеман — изи але кугу — лийын кертыт.
21384	Таҥастарымашыжым Альбертина Иванова пӱртӱс гыч налеш, тӱҥ мутшо-влак айдемылан эн чот келшыше пӱртӱс явлений-влак дене кылдалтыныт (леве мардеж, садер, лыве, шулдыр).
21385	Таҥастарыме таҥдышын кок сынже уло: тыглай да йыжыҥан.
21386	Таҥасымаш-влак Инлайн-хоккей дене икымше тӱнямбал таҥасымаш 1996 ийыште, Миннеаполис олаште эртен.
21387	Таҥасымаш-влак спорт ужаш дене гына эртат.
21388	Таҥасымаш-влак Чумыр команде-влак коклаште Олимпий хоккей турнир Калык-влак кокласе Олимпий комитет дене пырля Хоккей Федераций Телымсе Олимпий модмашыште пӧръеҥ да ӱдырамаш-влак коклаште шайбан хоккей дене турнирым эртарымылан вуйын шога.
21389	Таҥасымаш-влакын тӱрлыкышт Оҥго дене кудалыштмаш (кольцевые автогонки) Тыгодсо Формула-1 машина: McLaren MP4-24.
21390	Таҥасымаш Модмаш нерген Модмо диск Диск дене спорт модмаш.
21391	Таҥасымаш нерген Армрестлинг спортсмен-влак верыште шинчат, шуко огыт тарваныл да санде южо шоналтат: «Нимо нелыже уке, кид виян лийже веле».
21392	Таҥасымаш пӧртыш логалмылан кая.
21393	Таҥасымаш Таҥасымаш виктарчыкым эн ончыч (2000 ийыште) Финляндийыште пуртеныт.
21394	Таҥасымаш тӱҥалеш Авиамодель спорт — технике радамыш пурышо спорт тӱрлык.
21395	Таҥасымаш тыгак, уремыште эрта, но ты гана яклака асфальтыште.
21396	Таҥасымашын чапмурыжлан Фредерик Гендельын «Священник Садок» семым ойыреныт.
21397	Таҥасымашыште кажне командыште 4 еҥ лийышаш.
21398	Таҥасымашыште кок тӱшка вашлийыт.
21399	Таҥасыше-влак ече дене курык гыч волат да тидын годым нунылан пычал гыч мишенышке логалман.
21400	Таҥаш салтакын Пуйто мый шинчаш ончем.
21401	«Таҥемлан» стихат тыгайракак семан: Ом кычал мый весым тетла еҥ коклаште, Илышем сӧрастарыше шкетын улат.
21402	'Таҥем, ӧндалам гын, ок чаре,' 'Ок ойло: «Ок кӱл, еҥ ужеш».'
21403	Таҥем, тый шÿдыр гай улат!
21404	Танкист --- танк экипажын кеч могай еҥже (командир, наводчик, механик-виктарыше, зарядым чыкыше).
21405	Танк керек-могай жапыште кредалмашке пижаш ямде лийже манын механик-виктарыше техникын паша ыштымыжым эскера, кӱлеш гын - ачала, пытарымым эскера.
21406	Танк командир танк взвод командирын кид йымалне улеш.
21407	Таныккагаз нерген ХХ курым мучаште шочмо нерген таныккагаз изирак ужар тӱсан кнага семын лийын.
21408	Танян кок ияш улмыж годым Пчёлкинымытын ешышт Волаксола ялыш илаш куснен.
21409	Таня сӱретлыме еҥжат ава улмыж дене кугешна, йӧратыме йӧча-влаклан ныжыл шомакшым, шӱм шокшыжым пӧлекла: «Маныт тыйым – ава» (37-38 с.), «Маша ӱдыремлан» (38 с.), «Тау, пӱрышем!»
21410	Т.Апатеева авторын мастарлыкшым, кÿчык форман произведенийыште келге, сай шонымашым, образым почын моштымым мокта.
21411	Т.Апатеева «Марий прозаик И.Ломберский» литературно-критический статьяштыже серызын сылнымут корныжым шергалеш.
21412	Таракан мут ончыктен кертеш: * Таракан — шем але йошкаргалге тӱсан да кужу ӧрышан насекомый.
21413	Тараканов Михаил Андрианович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21414	Тарасов Александр Павлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21415	Тарасов «Звезда» командын тренержылан инструкцийым пуэн: «Те тудлан кажне кечын кум гана модаш йӧным пуышаш улыда.
21416	Тарасов Никифор Васильевич — II степенян Ачамланде сар орден, III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21417	Тарасов Степан Михайлович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21418	Тарванен, мардеж лектеш, Вÿд ÿмбалже шемемеш.
21419	Тарвата да угыч саде корно-влак ушыш толыт: …Мый иленам талукашым Арня але ик шагат.
21420	Тарзе, кÿтÿчö илышыжым шарналтен, Шабдар, педтехникумым пытармекыже, «Кÿтÿчын мурыжо» (1923) сылне почеламутым возен: Кумда тÿня – суртем уло, Вольык кÿтÿ – сай ешем, Изи шÿвыр – таҥем уло, Ужар олык – тöр вакшем.
21421	Тарзе Потр поян Каври деч Йошкар Армийыш каен веле утла, да, тушеч толмеке, пояным сенаш вийже шута.
21422	Тарту университетыште диссертацийым аралымек, Тюмень областьысе Ишим пединститутышто руш йылмым туныктен.
21423	Тарханов Виктор Александрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21424	Тар шикш гочын Ошкыл тольыч, Тый мемнан дек, Сеҥымаш!
21425	Тасман теҥызыште икмыняр отро уло.
21426	Татар рвезе Муса Джалиль ден Я. Ялкайн пырля тунемыныт.
21427	Татарстан кундемыште шочын.
21428	Татарстан кундемыште шочын-кушкын.
21429	Татарстан республик Балахна олаште шочын-кушкын.
21430	Татарстан республик Зеленодольск олаште тале шочын. 7 ий тудо Йошкар-Оласе «Дружба» командын нападающийже лийын.
21431	Татарстан Республик Черемшан селаште шочын.
21432	Татарстан республикыште Семиозерка ялыште шочын-кушкын.
21433	Татарстан Республикыште шочын.
21434	Тат-Чодыраял ял деке ушалтын.
21435	Татьяна Александровна шкежат гармонь да шиялтыш дене шоктен мошта.
21436	Татьяна Антропова воспитатель-педагоглан ышта, Матвей лӱман эргым кушта.
21437	Татьяна Васильева первый кум ийыште икшывын чонжым шке поро кумылжылан, шинчымашыжлан келшышын «нӧштылеш», тылеч вара эн йӧратымышке савырна: тудын деч порын, чытыдымын йодын моштышыжо лийынат огыл, кузе гына вурсен огыл.
21438	Татьяна Леонидовна 2000-шӧ ийын эн сай тӱвыра пашаеҥ лӱм дене палыме.
21439	Татьянан Сергей шольыжо да Наталья ден Людмила шӱжарже улыт.
21440	Татьяна Пчелкинан сылнымутыштыжо кугу верым йӧратымаш теме налын шога.
21441	Татьяна Пчёлкина 60 наре мурын авторжо улеш.
21442	Татьяна Пчёлкина Александр пелашыже дене 27 ий пырля улыт, кум ӱдырым ончен куштат.
21443	Татьяна Соловьёва ямдыла.
21444	Тау мутым шке йоратыме туныктышыжлан «Мария Федотовна» очеркыштыже каласен.
21445	Тачат гына мыланна Семык пайрем.
21446	Тачат тиде икымше микрофон кучылталтеш, телефон аппарат-влакым ыштыме годым.
21447	Тачат ял калык кок уремжым Сурлук ден Тогзянлук маныт.
21448	Таче автор кум книгам ямдыла: "Снеган вер-шӧр", "Шулдыран шум-чонем", "Российын ик моторжо - Марий Эл".
21449	Таче каласен кертам: тунам йоҥылыш лийын омыл.
21450	Таче кече марте ятыр йӱла радамже аралалт кодын огыл, а Васли кува ден Васли кугыза-влак, мужед модмаш пайрем жапым веселан эртараш полшат.
21451	Таче кечылан ялыште кок кевыт пашам ышта.
21452	Таче кугу лӱмгечыж кечын нуно чыланат туныктышыштым алал кумылын саламлат да тувыргӧ илышым тыланат.
21453	Таче марте А. Васильев театрыште 40 утла рольым модын да калыкын ик эн йöратыме актерышкыжо кушкын шуын.
21454	Таче марте эреак кылма.
21455	Таче мый шонкалымашем Юрий Артамонов йыр тарватен савырынем, шымлыше литературовед-влаклан тӱҥалтыш ойпидыш кеч лийже манын.
21456	Таче Олимпий Модмаш-влак кымылзо-влак да йӧратыше-влак кокла (кузе Кубертен ондакше шонен) гыч лектын да кызыт профессионал спортъеҥлак пайдаланат тудым.
21457	Таче Пеледыш пайрем марий калык культурын ойыраш лийдыме поянлыкше улеш.
21458	Таче теве прозыштат поэт-влак шочыт».
21459	Таче тиде критический температуро маналтеш.
21460	Таче тудын 1,5 амион наре йыжеҥже куд континентын нылле вич эллаштыже ила.
21461	' Таче чыла тидым лудат да шоналтыде от керт : «Пытартыш шагатышт лишеммым талантан еҥ-влак чынак шижын моштат мо?
21462	Таче школ у тукымым кушта 1997 ийыште у школын пӱрымашыже пӱтынек самырык вуйлатышын вачӱмбакыже возын.
21463	Таче школышто 310 тунемше шинчымашым пога.
21464	Таче Шорыкйол пайремым чыла марий калые уэш пайремла.
21465	Таче ынде сайын мый палем: Неле корно ден каяш куштылгырак.
21466	Таче эртыш гын, молыжо керек.
21467	Тачысе жаплан "Нивам" Усть-Каменогорск, Казахстанын "Азия-Авто" заводышто, тыгак Украиныште "Богдан" марке дене луктын шогат.
21468	Тачысе калькулятор — куштылго арифметическе операций-влакым шотлашлан электронне изи (кусеныш пура) шотпал, шулдо устройстве.
21469	Тачысе кече марте тудын 20 наре книгаже уло.
21470	Тачысе кечылан В. Виногровын репертуарыштыже лучко наре роль уло.
21471	Тачысе кечылан Владимир Мухин-Савин лӱмжым марий калыкын историйыштыже шӧртньӧ буква дене возымо.
21472	Тачысе кечылан Леонардон кодшо дневникла гычше 7000 лаштык аралалт кодыныт.
21473	Тачысе кечылан тиде олаште илыше-влакын чотышт Кечывалвел Корей калыкын ик лиеш.
21474	Тачысе кечылан тудын репертуарыштыже коло чоло роль погынен.
21475	Тачысе кечылан тӱнямбалне 600 млн утла мӧҥгысӧ пырыс уло, чылажге 256 урлык уло, кужу пунан (перс пырыс) гыч пундымо (сфинкс-влак) марте.
21476	Тачысе кечылан тыгай корнын геометрийжым вашталтылыт.
21477	Тачысе кечылан фламенко хореограф-влакын тӱткылыкыштым пеш чот налын, вет нуно тиде искусствыште кугу творческий пашам ужыт, тагак нуно шонат, тиде направлений дене шуко инновацийым хореографийыш пурташ лиеш.
21478	Тачысе кечылан Чапи тукым гыч лекше але тиде тукым дене кылдалтше-влак коклаште педагогика паша кум кандидат лÿмым нумалше ен уло.
21479	Тачысе кечылан шке лӱмжӧ уло.
21480	Тачысе кечылан шке семынже ойыртемалтше актёрын репертуарыштыже руш, йот элласе, мутат уке, марий драматургийын классикше-влакын произведенийлашт почеш шындыме спектакльласе роль-влак шагалынак огытыл.
21481	Тачысе кечын 10-15 миллион еҥ наре модыт.
21482	Тачысе кечынат тиде сомылым шуктен шога.
21483	Тачысе кечынат шукын кычалын тыге вӱд йымалне ийын коштыт.
21484	Тачысе кечын Батутым тачысе кечын тиде кӱртньӧ рамышке пыжыктыме резине сынан материал гыч ыштыме сетке.
21485	Тачысе кечын Елабуго пединститутысо тюрк филологий кафедрын профессоржо улеш.
21486	Тачысе кечын ешарыме жап почеш сеҥыше ой ойыралт гын матч деч вара пенальти-м чумаш тӱҥалыт: капка деч 11 метр тора гыч вич гана тӱрлӧ модшо-влак мечым чумат.
21487	Тачысе кечын Йошкар-Ола — финн-угор калык-влакын тӱвыра рӱдерыштлан шотлалтеш.
21488	Тачысе кечын калык кокласе таҥасымаш-влакат эртат.
21489	Тачысе кечын кӧ Марий Элыш кайынеже - Пыжанъю марте эн ончыч мийыман.
21490	Тачысе кечын комикс Пытартыш жап, кудым ме комиксын вияҥ толмо корныштыжо палемден кертына, тудо 1980 ийла гыч тачысе кечысе жапым авалта.
21491	Тачысе кечын могай батутым ужын кертына - тиде тудын пашаже.
21492	Тачысе кечын нине ял-влак олан микрорайонжо улыт.
21493	Тачысе кечын огыт кучылталт.
21494	Тачысе кечын тиде моторрак кояш тыршыме семын аклалт кертеш.
21495	Тачысе комикс эше чот илыш ден кылдалтмыжым ончыкта, тыгак комикслаште сай огыл герой-влакым пурташ тӱҥалыныт, тыгак сюжетын ала-могай палыдыме сынжым изиш ужына.
21496	Тачысе компьютерлан кок посна технологий негызым пыштен.
21497	Тачысе "мер ушем президент", "фирме президент" да т.м. тиде мут декак лишеммым ончыктат.
21498	Тачысе писатель-влаклан кодшо пагытым шергалын лектын, тушто лийше событийлан шке шонымашым каласен пуаш йӧн уло.
21499	Тачысе саманыште мончам олтымо годым шикш тӱньык гыч лектеш гын, а ожно шикш мончаш лектын, а вара шикш тупрашыште улшо тӱньык гоч каен, тыгайым шем монча маныт.
21500	Тачысе туныктышо // Марий коммуна.
21501	Тачысе юбилярна нерген эше шуко поро мутым каласаш лиеш.
21502	Таюков Христофор Иванович — Йошкар Тисте орден, I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21503	Твен возен шке издательжылан.
21504	Твен Европыш «Квакер-Сити» параход дене каен.
21505	Твен пуртен жапыште коштмым тидынлан верчын шуко кызытсе технологий ончыкталтыныт Английыште Король Артур жапыште.
21506	Твен чӱчкыдын Роджерс дек унала коштын нуныт йӱыныт покер ден модыныт.
21507	Твенын кӱсен оксалыкшат изиш иземын: тудын компанийыштыже петыралтын; тудо шуко оксам пыштен налаш у возымостанок-шамычым налаш, кудышт нигунам чӱктымо огыл; плагиатор-шамыч шолыштыныт ала мыняр тудын книгажым.
21508	Твенын пӧртыштыже ӱжгунам кутыреныт,кабинетыштыже шоген тыгай нугыдо тамак шикш, что шке озажым ужаш огеш лий уле.
21509	Тверь олан почётан гражданинже.
21510	Творческий кÿкшытышкыжö В.А.Мухин шкенжын идейный да художественный кушмаштыже улшо нелылыкым сеҥен толын.
21511	Творческий корно Шке творческий корныжым Стивен 1959 ийыште январьыште тӱҥалын, тунам тудо шке Дэвид изаж дене местный оласе газетым лукташ шонен пыштеныт.
21512	Творческий корныжо лач тиде ансамбль гыч тӱҥалеш.
21513	Творческий корныш поэт тӱҥ шотышто cap ийлаште лектын.
21514	Творческий паша корныш рыҥ шогалеш.
21515	Творческий таҥасымашым иктешлыме годым жюри студент Чавайнлан тиде мурыжлан 500 теҥгеаш кумшо премийым пуаш пунчалын.
21516	Творчествемым Вениамин Ивановын тыге чын аклен толмыжлан тудлан ÿмырем мучко таум ыштен илаш тÿҥалам.
21517	«Творчество – авторын чурийончышыжо» манашат келша.
21518	Творчество Кунам Римышке союзный войска пурен, Феллини йолташыже дене изи лавкыште сеҥыше-влаклан шарж дене ужаленыт.
21519	Творчество шӱлышан самырык ӱдыр ковыж дене устан шокта.
21520	Творчествыже 195px 195px Музык ден поэзий акак-шÿжарак улыт: икте-весым пойдарат, икте-весылан полшат.
21521	Творчествыже Сылнымут дек школ жап гычак шÿмаҥын.
21522	Творчествыже Шуберт 9 симфонийым, 2 фортепьянный сокатым, 10 очеркым, 6 мессым да ятыр произведеий-влакым хорла возен, да тыге 600 утла мурым сенен.
21523	Творчествыжым эре эскеренам, лудынам, тудын деч тунемын шогенам.
21524	Творчествыште художественный воображенийлан кугу вер кодшаш.
21525	Театр-влак тӱрлӧ улыт: драме театр, опер, балет, курчак, пантомиме да моло театр-влак.
21526	«Театр и жизнь» радиопередачын авторжо да вӱдышыжӧ.
21527	Театр пайрем годым 250px М. Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театр — Марий Элысе театр.
21528	Театр паша А. Васильевын театрыште чоҥымо икымше кугу пашаже - тиде Г.Гордеевын «Ял ÿмбалне мужыр йÿксö» пьесыж почеш шындыме музыкальный комедийште модмо весела кумылан Микытан рольжо.
21529	Театр паша Ты жаплан И.Актуганов Марий самырык театрыште 60 наре рольым чоҥен.
21530	Театрым почмо лӱмеш Э.Сапаевын «Акпатыр» опержым ончыкташ мутым пеҥгыдемденыт.
21531	Театрысе паша дене гына серлаген огыл, тӱрлӧ эстрадный концертлашкат коштын.
21532	Театрыштат уста артистка тӱрлӧ рольым чоҥен, ончаш толшо калыклан шке оҥайлыкше дене шарнымашеш кодын.
21533	Театрыште 1924-ше ийыштак модаш тӱҥалын. 40 ий наре модын: тӱрлӧ спектакльлаште модын – чылажге 500 утла рольым чоҥен. 4 ий Марий республик кӱшыл погынын депутатше лийын.
21534	Театрыште икмыняр модмо рольжо * «Акпатыр» (С.
21535	Театрыште ыштыме дене пырляк 2008 ий гыч Марий кугыжаныш университетын тÿвыра да сымыктыш факультетыштыже заочно тунемеш.
21536	Теве 1927 ий 4 ноябрьыште университетын актовый залышкыже В. В. Маяковский толын.
21537	Теве 1988 ий 13 мартыште Московский область, Пушкино оласе «Зеленая роща» санаторий гыч мыланем тыге возен: «Таче нылымше кече тыште пӧрдалам.
21538	Теве 1988 ийыште савыкталтше ик книгаште поп тÿшкан (Глезденевын, Ефремовын да молынат) марий шемерым ладын шикш дене пÿтырымыжö, Юмо деч лÿдаш, кугыжам пагалаш туныктымыжо, тыгодымак кÿчызö кид гыч пытартыш шултышым шупшын налаш тоштмыж нерген серыме.
21539	Теве 1998 ийыште «Марий Эл» газетеш Г.Инин Илья Ломберскийын Осмин Йыванлан возымо серышыжым веранден.
21540	Теве авторын эше у савыртышыже шочеш.
21541	Теве Белоруссийыште лиймыж годым 12-шо гвардейский стрелковый дивизийыште служитлыше Макс Майным вашлийын.
21542	Теве гына шÿмым пунчале Геннадий Гордеевын «Омса вес велне» повестьже, а ындыже – романак куандарыш!
21543	Теве Д. Орайын «Осып Ваня» ойлымашыжым шотыш налын, поэт «Кагаз тарзе» почеламутым возен.
21544	Теве Задыбы селам утарен налыт.
21545	Теве Изибай деке Толбай Водыр Озаныш коло вич мужыр йыдалжым ужален толаш йодын мия.
21546	Теве икмыняр корным «Керебеляк» почеламутшо гыч налына: Йырваш чодыра ден авыралт, Пасу ден олык, ял-влак Пиал ден темын пеледалтыт!
21547	Теве ик оҥай, пеш раш ончыктышо мужедме йöн.
21548	Теве ик почеламутыштыжо тудо тыге воза: Лач лийже муро, сур турийын муро, Пашаче еҥын сомылжым аклаш.
21549	Теве иктаж туткарышке логалат мо-чыланат воктечет кораҥыт ала-кушко йомыт” (102 с.), – тыгай шонкалымаш пöрдеш мемнан геройнан вуйыштыжо чеверласыме кастене.
21550	Теве икымше строфаште чевер саска нерген мутым лукмо.
21551	Теве йомак тÿҥалтышыжак поэзий радаман: Чийылден тумышан ош мыжерым, Ваче гоч котомкам сакалтен, Кÿчаш лектын Айдар киндан верыш, Чара нур дене тораш ошкеден.
21552	Теве «Йомшо шÿшпык» (1926) почеламут.
21553	Теве комбо, турняжат Шокшо мландыш чоҥештат.
21554	Теве кӧ тунам, Ковель ола верч кредалме годым, самырык лейтенантым, марий калыкын эргыжым, колымаш деч утарен: украин калыкын эргыже Григорий Павличенко!
21555	Теве куван акылже: Ош кугыжа лийнеже».
21556	Теве кӱдырчӧ гай куатле кугу шӱлыш дене шӱла, толкыналт шергылтеш мемнан кӧргӧ вийнам кынелта, тургыжланыше чоным пеҥгыде ӱшан дене лыпландара «Партий ӱжмылан» почеламутшо.
21557	Теве кудырчо йук утларак кугун дурр-р-р шоктен колтыш.
21558	Теве кузе возен 1931 ийыште тунамсе самырык поэт Илья Стрельников «Писатель погынымашлан» почеламутыштыжо: Писатель, поэт, пычалым эрыкте, Ит мондо, уло шем тушман: Ефремов, Егоров, Евсеев – поп тукым, Нуным ялт пытарыман.
21559	Теве кузе возен эше 1929 ийыштак поэт: …У пайремлан Порсын тувырым чиен, Вуй нöлталше мариемлан Эрык чапым мый пуэм.
21560	Теве кузе темленыт пусо шинчан цензор - влак.
21561	Теве кушан Абукаевын лыҥ жанрже ик волгыдо синтезышке савырнен!
21562	Теве кушан Абукаевын лыҥ жанрже ик волгыдо синтезышке савырнен!»
21563	Теве лудмо гутлаште писын вашталтше йук сем шергылт кая - шыдешкыше eнын ура писылыкше палдырна: :Омса шроп шоктыш, :кроп – капка!
21564	Теве марий тунемшын рушла ойлымаштыже чÿчкыдын вашлиялтше фонетический ойыртем нерген статьяштыже воза.
21565	Теве Мичу Петровын, ола дене чеверласен, ялыш паша ышташ лектын кудалме сÿрет: «Кÿшнö йорга кече модеш.
21566	«Теве могай сылне илыш ыле сар деч ончыч», - пуйто ойла автор.
21567	Теве могай шонымашыш толын автор шке диссертацийыштыже.
21568	Теве молан Г. Тужаров лач тиде диалектым ойырен налын.
21569	Теве Моско метром чоҥымаште гына шӱдӧ дене марий-влак тыршат: : - Палет?
21570	Теве мо тугай кинде!"
21571	Теве, мутлан, Аркадий Васинкинын кызытсе пытартыш пашаже.
21572	Теве, мутлан, лÿм мутын говорышто 11 падежше уло манеш (а литературный йылмыште, шкеат паледа, - 7 веле).
21573	Теве, мутлан, "Сонимаке пеледыш" повестьын тӱҥ геройжо Николай Воронцов ятыр пагыт олаште ила гынат, чонжо садак шочмо ялышкыже шупшеш.
21574	Теве, мутлан, Стапан йыван урядникым эсер Лазыр Якимын пуштмыжым пеш сай пала.
21575	Теве мӱшкыран ӱдырамашлан кадыр тоя, вӱдвара гоч вончаш ойӧрӧ, икшывыже кӧра гына, пӱгыр йоча огеш шоч, но сайынрак шоналташ гын, аван шочшаш икшывыже йоҥылыш камвочмо дене лугыч ынже лий манмым ончыкта.
21576	Теве «Мыйын шӱдырем» почеламутшымак налаш.
21577	Теве «Орадым шорвондо туныкта» ойлымаште шочмо йылмым пеш вашке мондышо еҥ нерген мыскара йöре ой радам чоҥалтын.
21578	Теве Ормыза тудын кидышкыже ешыжге верештын.
21579	Теве Отто Чолпанымак налаш («Алтай курык»), тудо кугу талантан журналист.
21580	Теве «О шочмо вер!»
21581	Теве пÿтынек налына «Мераҥ» почеламутым: Кож вуй гычын пÿгыльмö Кырт-корт камвозеш, Ош мераҥже лÿдын да Ну, кудалеш, кудалеш.
21582	Теве «Патыр тукым» поэмым налаш.
21583	Теве Петро пайремым Токмурзин окопышто кийымыж годым шарналта: «Эрла Петро кече.
21584	Теве Писатель ушем членыш пуртымо шотыштат тудак тыршыш.
21585	Теве повесть сынан «Чаҥ» ойлымашыже але кеч возаш тӱҥалме жапысе «Гармоньчо Вею» лӱман кӱчык изи ойлымашыжым нал — мондаш лийдымын ушеш кодыт, чонеш возыт.
21586	Теве почеламутысо ик строкаштыже гына уэш-пачаш каласымым ужына.
21587	Теве поэт сылнымут ойжым тыге чоҥа: «Корно гочын пÿчӧ ошкылеш ласкан» (29 с.).
21588	Теве поэт шулдыран ой семын воза: «Ял вет кугу олан аваже» (260 с.).
21589	Теве поян енын портретше: « Чепиш кугу капан.
21590	Теве примерлан кок авторын почеламутышт гыч строфам ончыктена.
21591	Теве пызле чатка капым Чылт чарам жаплан коден, Пызлыгичке-тӱрвö-влакым Шупшалашлан ямдылен.
21592	Теве пырля пашашке лектын ончо докан, шортметымат чарнет».
21593	Теве рово-рово йол йук муралте (Н.
21594	Теве «Сирень пеледеш» чонеш логалше почеламутшо кумдан палыме мурылан шулдырым пуэн.
21595	Теве «Справной еҥ» ойлымашыште рвезе-влак, погынымашыште улшо-влакым сотарен, тыге мурат: :Ваштар ялын паша шуко: :Мландым кенеж гоч пайлат.
21596	Теве «Тÿредме жап» ойлымашыжым налаш.
21597	Теве тиде каныш: почеламут // Ямде лий. 1980. 5 янв.
21598	Теве тиде кышкар кӧргышко Гани Гадиатоват икана да пеҥгыдын пурен шинчын да марий мурышто тудын илаш праван улмыжо уло вийын ончыкташ пижын.
21599	Теве тиде мом ончыкта: чыла осалым йÿлалтен колтымо, тÿрлö черым пытарыме, осал шÿлыш эртыже корныжо дене, мыланна ынже логал.
21600	Теве тидым «Кугезе мланде» романын сюжетшын неҥызшылан налме.
21601	Теве Тойки колдыршийлан лу вопшым Чепишлан шуын пуышаш.
21602	Теве трибуна ончыко кӱжгырак кап-кылан, шке ийготшо деч самырыкын койшо шӱргывылышан, но сар тулын ломыжшо гай сураҥше ӱпан еҥ лектын шогале.
21603	Теве тудо: «1938 ий 2 августышто ме, г/б (государственный безопасность) сержант-влак Львов ден Набатов, гр.
21604	Теве тудо Каспий тенызыш верештеш, черлана, Марве олаш миен лектеш, тушеч – Самаркандыш.
21605	Теве тудо мукш омарта-влакым ончен лектеш, шерева тояш палым ыштылеш, волен вочшо мукшым кидыш налешат, ятыр ончен шога.
21606	Теве тудо М.Шкетанын ныл кÿчык пьесылаже негызеш шындыме «Эх илышет, шеремет..
21607	Теве тудын ваштареш кужу шинель урвалтан фашист траншей гыч тӧрштен лекте.
21608	Теве тудын кок строфаште каласен кодымо чон ойгыжо: Каем тевыч, йыле каем, Шерем теммеш куанышымак.
21609	Теве турий муро оҥартышмут шулдыр дене йырым-йыр шарла: :Вуй умбалнем :Йук пучымыш-турий.
21610	Теве тушеч икмыняр строка: Май эрдене Тыныс кече Шыргыж легылдыш каваш.
21611	Теве тушеч иктыже: Курыкышто – кадыр кедыр, Тудо верым пала Петыр.
21612	Теве тыгае тиде йорло марий удрамашын образше.
21613	Теве тыгай ик сӱрет: «Суд зал пычкемышалтше тӱсан, шӱлыкын ончыкта.
21614	Теве тыгай материал ок сите кызытсе критикыште.
21615	Теве тыгай поэмын канваже.
21616	Теве тыгай сÿретым налына.
21617	Теве тыгай экстремальный ситуацийышке Музан верже да мучашдыме нелылыкше нерген шонкала Гани Гадиатов, нимом ок шылте – весым огыл, шкенжымак орла, весын орланымым ужын, шке орлана.
21618	Теве тыге самырык мужырын чоныштым, шонымыштым да поро келшымашыштым ончыктымаш – В. Ивановын повестьшын поэтический вийже.
21619	Теве тыланда шке ужмем-колмем.
21620	«Теве тылат пöртым ыштена, тудо тыланет келшыдымын чучеш гын, ит сыре», - манын пелештеныт.
21621	Теве «Фронт гыч серыш» почеламутын лирический геройжо — элын ÿшанле, патыр эргыже — cap тул кокла гыч келшыме ÿдыржылан серышым воза, шÿмыштыжö чаткан нумалме яндар чон шижмашыжым, кугу ÿшанжым почын каласа.
21622	Теве чайка чоҥешта: «Мурен - шÿшкен, пöрдын, теҥыз кайык öрдыш, кайыш кадыргылын, южышто онгешталт».
21623	Теве чара пасу тÿрыш толын лекна.
21624	Теве чевер муныжымат чиялтенам, Пуражымат подылде ида кодо.
21625	Теве «Чывиге ден лыве» почеламутышто чывиге лывылан каласа: — Но ава тӱняште икте, Шуко ок лий авана, — Рашемда изи чывиге, Чапаж дене тавалта.
21626	Теве «Шамкай куван чывже» ойлымаште опкын койыш ваштареш виктаралтын.
21627	Теве «Шошо» почеламутышто куандарыше жапын тӱсшым палемдыме: Чийыш мланде шонанпыл шергашым Калыкын шинчаже ончылан.
21628	Теве «Шӱм гыч шӱмыш» книгажым налаш.
21629	Теве шырчык толеш, шем корак коак-коак!
21630	Те возеда: « Шоныманат огыл,фольклор дене печатлалт лекше сборник-влак руш писатель-влаклан моткоч чот пошлат».
21631	Тевыс колхоз помым аклымыжак мом шога!»
21632	…Те илышым кава пöлек гай налын.
21633	Тек илыш йогын шогалеш.
21634	Тек кеч ты Юмын пайрем кечын тÿняште нимогай осал огеш ышталт, шыде койыш шагалемеш.
21635	Тек кечын ош халат йымалне Яндар да поро шум кыра.
21636	Тек мала изи кизат, Тек мала изи чапат.
21637	Тек марий мланде Вениамин Иванов гае еҥ-влак дене поя, чаплана.
21638	Тексталан ( ) — полдышоҥаште погымо печатлыме тиште -влакым налше объект.
21639	Тек тиде – ультиматум, изи забастовка лийже!
21640	Тек тыглай огыл шӱм-чонешдаже Ылыжеш пиал тул йöршешлан.
21641	† * Тектэҥер ( ) — пытыше ял.
21642	Телевыступлений да у возалтмаш-влак 1956 ий Элвис Преслин ӱмырыштыжӧ тӱҥ верым налын шога манаш лиеш.
21643	Теле да Кеҥеж коклаште эрта.
21644	Теле жапыш куснымылан кӧра тиде тылзе эн кужулан шотлалтеш (745 шагат).
21645	Теле игече Игычым эскерыше-влакын ойлымышт почеш теле йӱштӧ игече толмо дене тӱҥалеш.
21646	Теле — идалыкын ныл пагытше гыч иктыже.
21647	Теле йомак: почеламут // Ямде лий. 1981. 7 февр.
21648	Теле йӱштӧ годым, окна кылме годым Мыйын огыл чиен лекшаш перчаткем.
21649	Теле йӱштылмаш, моржланымаш ( ) — почмо вӱдыштӧ телымсе йӱштылмаш.
21650	Теле канышлан Эрик училище гыч скрипкым конден да тудын дене шоктен.
21651	Теле книга // Ямде лий. 1979. 29 дек.
21652	Теле пагытын икымше тылзыже.
21653	Теле пагытын кокымшо тылзыже.
21654	Теле пагытын кумшо тылзыже.
21655	» телепрограммын икымше эфирже лийын.
21656	Теле пытымым, шошо толмым Ӱярня пайрем увертарен.
21657	Теле тылзыште пычкемыш эн шуко жап шога, но Мландын атмосферыже вигак йӱкшен ок шу, сандене январь тылзыште умбакыже йӱкша.
21658	Телылан йот элыш чоҥештылеш, поснак Африкыште телым эртара.
21659	Телым 1850–1851ийлаште возаш тӱҥалеш «йоча пагыт».
21660	Телым вашке пычкемышалтеш, тулым чӱкташ кӱлеш.
21661	Телым вуча пÿртÿсат: почеламут // Марий коммуна. 1965. 22 окт.
21662	Телым ик илем гыч вес илемыш кошташ йӧсӧ, сандене тиде йӱла шочын.
21663	Телымсе кечышогымаш кечын кече кӱчыкеммыжым чарна.
21664	Телымсе полиатлон дене Марий Элын чемпионжо лӱмым индеш гана налын.
21665	Телымсе спорт ийымаш — ийыме писылык дене таҥасат.
21666	Тель-Авив-Яффе ( ; тыгак Тель-Авив ) — кок эн кугу ола Израильыште.
21667	Тема ден проблемым муаш йöсö огыл, нуно мемнан илышыште шкак лектын шогат.
21668	Тема ден произведенийын жанрже кылдалтын: тудым нравственно-бытовой семын аклаш лиеш.
21669	Тематика шотым налаш гын, Ефрушын пьесылаштыже тематика тачысе кечылан келшыше, актуальный улеш.
21670	Тембал Корембал дене пырля Корембал ялыш савырненыт.
21671	† * Тембал Корембал ( ) — пытыше ял.
21672	Теме да идей могырым гына мутйогынышт икгай лиеда.
21673	Теме да идей шот дене нуным кок тӱшкалан шелаш лиеш: агитационно – просветительский почеламут – влак да пӱртӱс нерген.
21674	† * Темеево ( ) — пытыше ял.
21675	«Темым почеламут денат почын пуаш лиеш, кок куплетат сита», – ешарен.
21676	Те, нарашта-шамыч, тыгане пашаш ида пиж, юмым жаплыза, изиракым аралыза.
21677	Теҥгече ныл фрицым снайперский винтовка гыч мландыш курымешлан пыштенам.
21678	Теҥгылыште, мындер ӱмбалне, иктаж изи икшыве шинча, вара, каяш тарванымеке, эрге садылан оксам але иктаж-могай пӧлекым пуа и иже мындерым, тыгак тӱшакым налеш.
21679	Теҥыз вÿдшö пеш ласкан Ший деч ошын йылгыжеш.
21680	Теҥыз вÿдым ончалеш, Изи колым вучалеш.
21681	Теҥыз деке лектыш уке.
21682	Теҥыз кӧргыштӧ эше ныл изи теҥыз, тыгак шуко теҥыз вӱдкундем ден вӱдушык уло.
21683	Теҥыз кумдык — 552 тӱж.
21684	Теҥыз лийже тек суртем, А ший колетше – кулем!»
21685	Теҥыз нӧлтык дечын 318 метр кӱкшытыштӧ верлана.
21686	Теҥыз шымлаш аппаратурым шонен луктын, тидын дене кугу чапым сулен.
21687	Теҥызын кумдыкшо 453 тӱж.
21688	Теҥызын сер-влакше Японийын да Российын кид йымалныже улыт.
21689	Тендам аралыше староста дене коктын ынде яллан вуй лийын улыда, чыла ялым кучеда.
21690	Тендан гай кугу тӧражын таган нарат лиеш дыр, хе-хе… - Тый мыскылет!
21691	Тендан еҥ-влак деч шÿм ок торло… Мочол ялыште кумылаҥдыш Моктен мураш ты вер-шöрлам.
21692	Тендан пашадам шке жапыштыже тӱҥалмылан да кӱлешлан шотлем – тудын литературный пайдалыкше нерген ме рукописьым ончымеке ойлаш тӱҥалына.
21693	Тендан повестьда — йоча-влаклан шке ачашт нерген каласкалыше сылнымут произведений кокла гыч иктыже.
21694	Тений марлан лекташ пиал лиеш гын, кöлан, мо пашам ыштышылан, поянлан але нужналан, поро чонанлан але ия гай осоллан?
21695	Тений Н. Островский лÿмеш Всесоюзный конкурс эрта.
21696	Тенийсе чевер муным сурт оза юмолукыш тыге манын пышта: «Поро суртпечем, еш кышкарем муно гай чулыраш пиал дене шогышт».
21697	Теннис семынак пелота модмашыште кок ен гына огыл танасен кертеш.
21698	Теодор – руш фортепиан школын основательже. 1858 ий гыч Лешетицкий Петербургышто илен, а 1862 гыч 1878 ий марте кызыт веле почмо консерваторийыште пашам ыштен.
21699	Теорий. 5-9 класслан учебник.
21700	Теорий деч посна нимом ышташ огеш лий манмым, тудо моткоч ондакак умылен да тиде шотышто тыге каласен коден: «Кӧ теорий дене огеш пайдалане гын, тудо руль да компас деч посна корныш лекше моряк дене иктак.
21701	Теорий шинчымашы Курык марий педтехникумышто налын.
21702	«Те паледа, мый тошто школышто ныл ий веле тунемынам, – ойлен Дим.
21703	Тептеҥыз-влакым канде тӱс дене ончыктымо.
21704	Тептеҥызын лӱмжӧ Атлас (Атлант) титанын але легендысе Атлантида отро-н лӱмжӧ деч шочын.
21705	Тергымашым Горьковский крайлит ден военный цензурын краевой полкаже эртареныт.
21706	Тергымашым эртараш Озаҥ гыч В. М. Васильев толын.
21707	Тергымашым эртыме годым пале лийын: мемнан климат, корно условийлан тиде машина келшен огеш тол.
21708	Терей-селаште теле: повесть // Марий Эл. 1997. 15, 18–22, 25, 27–29 март, 1 апр.
21709	Терек эҥерын серлаштыже шога.
21710	Терентьева Екатерина Терентьевна (Шочын: 1924 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21711	Терентьев Андрей Терентьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21712	Терентьева Э. Патрушевмыт ешыште - кум шанчыеҥ // «Кугарня».
21713	Терентьев Федор Терентьевич (Шочын:1907 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21714	Терешин Андрей Прокопьевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21715	Терминал-влакын пашаштым Интернет гоч эскераш лиеш.
21716	Терминал дене пайдаланымашлан терминал оза пайдаланыше-влак деч оксам налын кертеш.
21717	Терминал чын-шоя оксам да тудын кугытшым шке пален налеш.
21718	Термин тыгак полуприцеп, прифцеп-роспуск тӱшкамат авалта.
21719	Те сай еҥ-влак нерген возенда, а тыгайышт ош тÿняште шукырак улыт.
21720	Тетерин Александр Тимофеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21721	Тетерин Леонид Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
21722	Тетла нигӧ ок кӱл, сита.
21723	Тетла поэт йол ӱмбак кынел кертын огыл… Пытартышлан тидымат каласынем.
21724	Тетла угыч шочшат, илыш гыч кайышат ынышт лий ыле.
21725	«Те тулык огыдал» пьесыже Тиде пьеса ынде йӧршын мондалтын, манаш лиеш.
21726	Те уло вий дене шке калыкланда полышым пуышаш улыда.
21727	Т.Ефремовын шомакшылан И.Палантай эше ик мурым возен.
21728	Техник контроль деч вара 25 еҥ гына кодын.
21729	Техникумым пытарымекыже 1932 ийыште Марий пединститутыш пурен – шочмо йылмым тунемаш тӱҥалын.
21730	Техникумын литкружокшымат öрдыжеш коден огыл: самырык – влакын творчествыштым шымлен, кÿлешан каҥашым нунылан пуэн.
21731	Техникумыштат эреак возен шоген, икмыняр почеламутшо Медведевыште лекше «Коммунизм корно» райгазетыште савыкталтын.
21732	Техникумышто тунам уста марий педагог да литератор-влак В. Белинский, С. Опаев, С. Свинцов, И. Кузаиров, И. Суворов да молат пашам ыштеныт.
21733	Техникумышто тунеммыже годым тудо «Йошкар партизан-влак» ойлымашым воза.
21734	Техник шанче доктор.
21735	Техник шанче кандидат.
21736	Технологий материальный объектым, кудыжым айдеме пайдалана, ончыктен кертеш, мутлан, тӱрлӧ машинам, hardware(кузе кусарыман?
21737	Технологий мерым да тудын окруженийым икмыняр йӧн дене тарватен.
21738	Технологий мут грек йылме гыч лектын technología (τεχνολογία) — téchnē (τέχνη), 'сымыктыш', 'мастарлык' да -logía (-λογία), керек-мом тунемаш, шанчын ужашыже.
21739	Технологий шанче кандидат.
21740	Те шке лудын лекса да шоналтыза: руш сыным налше кудо почеламут авторын шонымаш йогынжым утларак тичмашын почын пуа?
21741	Те шке ончылныда пеш кугу задачым шынденда.
21742	Тжаровын илышыже да пашаже нерген литератур-влак: *Диссертация о языке яранских марийцев//Знамя коммунизма.
21743	Тидак марий мурым мураш тӱҥалтышым пуэн манаш лиеш.
21744	Тидак, очыни, Георгийым драматический искусство дек лишемдыш.
21745	Тидат авторын шкан гына келшыше интонацийым мумыж нерген ойла.
21746	Тидат веле огыл, тудлан ончыкыжо кеч-могай государственный учрежденийышке пашаш пураш корным петырат.
21747	Тидат, тудат Николай Тихонович деч посна лийын огыл. 1960-1961 ийлаште марий йылме дене шуко томан научный грамматика лектын.
21748	Тидат тудын деке айдеме семын, педагог семын пагалымашым луктеш.
21749	Тидат ушеш кодын : Борис Григорьевич возен, лудын шинча да шинчышылак чӱчкыдын мален колта ыле.
21750	Тидат ушеш кодын : тунам редакторын алмаштышыжлан К. Медяков пашам ыштен.
21751	Тидден пырля, 1928-ше ийыште тудо ӱдырым Лауре Кагоным налын, кудыжо еврей еш гыч лийын, 1938 ий дек лишке нунын кок йочашт лийын Нелла ден Гиулио.
21752	Тиддеч вара Данилов йолташ Медведево, Оршанка райгазетлаште тыршен.
21753	Тиддеч вараже икымше Белорусский фронтышто кредалын.
21754	Тиддеч вара Изибай пелйуд годым Лычий деке пунчедур марийым, Поликарым, арака дене намия.
21755	Тиддеч вара ик ий «Ямде лий» газет редакцийыште паша усталыкым поген. 1978–1979 ийлаште Мÿндыр Эрвелне Совет Армий радамыште служитлен.
21756	Тиддеч вара илыш йолгорнына йыгыре эрта.
21757	Тиддеч вара Кузьма Смирнов уэш тунемаш кӱлмӧ шонымаш дене ылыжеш да Ленинградысе консерваторийын семлызе-влакым ямдылыме факультетышкыже тунемаш пура.
21758	Тиддеч вара лудшо-влаклан «Каласынем тылат» (1982), «Короткое лето» (1984, Москва), «Шинчаваш ончен» (1988) книгаже-влакым пӧлеклен.
21759	Тиддеч вара Марий книга савыктышышке толеш.
21760	Тиддеч вара мемнан элыште улшо чыла йылме денак наука шке семынже вияҥаш, вораҥаш тӱҥалын.
21761	Тиддеч вара Опрось ÿдырет весылан марлан каен, шочын кок ÿдыр.
21762	Тиддеч вара «Полыхающая заря» да «Дикарь» фильм-влак лектыныт, но пеш кугу верым налын огытыл.
21763	Тиддеч вара российысе спортсмен-влак японийысе кугу таҥасымашыш каеныт.
21764	Тиддеч вара самырык ÿдыр эре газетыш возен шогаш тяҥалын. 1982-1987 ийлаште Елизавета Ивановна Марий кугыжаныш университетысе историй да филологий факультетын марий йылме да литератур пӧлкаштыже тунемын.
21765	Тиддеч вара самырык туныктышо шкеж гаяк марий йоча-влаклан шинчымашым пуаш тÿҥалеш, лу ий утла эрвел марий коклаште тÿрлö школлаште туныктышылан шога.
21766	Тиддеч вара Семенов «Ленин нерген муро», «Кö мемнан дене?», «Палантай» да тулеч моло почеламутым воза.
21767	Тиддеч вара тÿрлö вере ышта: грузчиклан, дворниклан, конгазын полышкашыжлан, баржыште-матрослан.
21768	Тиддеч вара тиде Юмым чыла юмым иктеш ушнен шогышо, ик эн тӱҥ, марий йӱлалан негызым пыштыше, эн чот шергакан Юмо семын пагалат.
21769	Тиддеч вара тудо аваж пелен Панькансолаште ик ий илен.
21770	Тиддеч вара тудын творчествыже рок-н-ролым йӧратыше-влаклан веле огыл, а тыглай колыштшо-влакланат адресоватлалтын.
21771	Тиддеч вара тӱҥ онаеҥлан Степан Андреевич Милютин тыршен. 1998 ий гыч тӱҥ онаеҥ - Таныгин Александр Иванович.
21772	Тиддеч вара Чепиш кид гыч Ормызе огеш утло, «сайрак веле Чепиш кидыш пурен шинчеш».
21773	Тиддеч вара школ илышым Иван Иванович Букетовлан ӱшаненыт.
21774	Тиддеч вара Шӧртньӧ Урда лиймеке марий-влак нунын дене сай кылым кученыт.
21775	Тиддеч вара Янаевын мурызо улмо лӱмжӧ 1933 ий гыч уэш кумдан чапланаш тӱҥалеш.
21776	Тиддеч ончыч тудо "старший лейтенант запаса" лийын.
21777	Тиддеч ончыч Туровин, Якимовка, Ольшановка, Ружин да моло яллам утарен налыныт.
21778	Тиддеч ончыч чоҥештылше дискым йол дене гына чумен модыныт.
21779	Тиддеч посна автор нимом ок ойло.
21780	Тиддеч посна автотаҥасымашын эше шуко видше уло.
21781	Тиддеч посна кажне метр коклаште мина-влак шындалтыныт.
21782	Тиддеч посна, Том Паркерын планже почеш, Преслин паша верже тыгак киноштат шарлышаш лийын.
21783	Тиддеч посна тудо критический статья-шамычым воза.
21784	Тиддеч посна шуко мурыжо да фортепьян произведений –влак савыкталтеш.
21785	Тиддеч посна Эльвира МарКТУ пеленысе «Светлица» руш калык мурым мурышо ансамбльым вуйлата.
21786	Тиддеч посна Ю.Евдокимовын, В.Алексеевын да моло семвозышын нигушто йоҥгалтдыме у мурышт дене палдарен.
21787	Тиддеч посна ятыр герой-влак кутырымышт годым туштым, калык мутым кучылтыт.
21788	Тиде 1889 ий марте шуйнен, кунам Чехов тыгай кугу паша дене ноен, возымаш деч шöрлен.
21789	Тиде 1918 ий пеледыш тылзыште Озаҥыште эртаралтше Марий калыкын 2-шо погыныштыжо тӱжвак лектын.
21790	Тиде 1948 ийыште лийын.
21791	Тиде 450 тӱжем гыч 1,5 миллион теҥге марте.
21792	Тиде – XIX-ше курымын ик эн кугу археологический находкылан шотлалтеш.
21793	Тиде азап деч вара ял калык умыла: ясльым почаш кÿлешак.
21794	Тиде айдеме нерген шуко пале огыл, ойлат, пуйто олык марий-влак дене кредалме годым вуйжым пыштен.
21795	Тиде айдеме Тасманий да У Зеландий марте Европышто илыше-влак кокла гыч эн ончыч миен шуын.
21796	Тиде айдемынак тыршымыж дене батут ӱмбалне тӧрштылмашым спорт радамышке гына огыл пуртеныт, эше Кеҥежымсе Олимпиадын программышкыж ешареныт.
21797	Тиде акретсе жап гычак марий йылмыш тюрк шомак-влак (калык, эрык да т.м.) пураш тӱҥалыныт.
21798	Тиде алгоритм шкеыҥжым гына муэш.
21799	Тиде Алексей, Роман, Семен.
21800	Тиде амал дене пайдаланен, кажне член ден кандидатым шкешотан «шокшо мончаш» пуртен луктыныт, илышыже да пашаж нерген тÿрлыжымат йодыштыныт. 1925 ийыште тидын гоч Ефремовланат эрташ пернен.
21801	Тиде аниме(япон жанрын мультипликацийже) жанрыш экранизироватлыме мангым ончыктымо деч вара вашталтын.
21802	Тиде ансамбль Олык Ипай лӱмеш премийын лауреатше лӱмым нумалеш. 1990-ше ийыште Смоленск олаште эртаралтше «Голоса России» телерадиоконкурсышто Фаина Викторовна «Соловей» трио дене дипломант лӱмым сулен.
21803	Тиде ачалӱмым писательын ачаже налын. 1949 ийыште, Стивенлан кок ий темымек, тудын ачаже ик кастене кевытыш тамакалан каен да мӧҥгеш пӧрылын огыл.
21804	Тиде Бабий Яр ден 9 форт лагерьлаште. 1944 ийыште Йошкар Армийын наступленийлан кора, СС обергруппенфюрер Вильгельм Коппе Генерал-губернаторство кумдыкысо 5 областьыште посна 1005 группо-влакым чумыраш шуден.
21805	Тиде банкетыште каласыме лийын,чтобы ончыкташ тудын пользыжым, даже кунам шкеже приваре тудын шурыжлан.
21806	Тиде бой деч вара ятыр идалык эртымек, шукерте огыл гына, Борис Григорьевич Кременчуг ола гыч Г.Ф. Павличенко деч серышым налын: "Тыйын передовойыш толметым, мыйым комсомолыш пуртыметым пеш сайын шарнем.
21807	Тиде вапш коклаште верланыше вапш.
21808	Тиде вариантым 1930 ийыште япон астроном Хоэй Нодзири темлен.
21809	Тиде вашлиймаш деч вара М. Лебедев газетеш печатлалташ тӱҥале.
21810	Тиде вашлиймаш и коранмаш лийыныт типичный случай стихосложенийлан традицийыште палыше китайын жапшым, например-пример, тудын Дю-Фу дек отношенийже.
21811	Тиде вашпижмашымат кырен шалатыме.
21812	Тиде вашталтыш шке ок тол, тудым пÿсö кучедалмаш, икте-весылан ваштареш виктаралтше тÿрлö шонымаш, илышым кок семын умылымо кокласе вашпижмашым конда.
21813	Тиде велат огыл, ойлымаш илыш гыч налме явленийым, образым утларак пÿсö вашпижмаш, тале кучедалмаш гоч да сылнын, лудшын шÿм-чонешыже келге кышам коден кертше йöн дене почын пуаш полша.
21814	Тиде вер М. Горькийын «Мать» ромныштыже Павел Власовым судитлымым ончыктышо сӱретымат шарныкта.
21815	Тиде вер ончыкылыкышто «Октябрьский» лӱман чодрапункт — «Октябрьский» ялкаҥашын рӱдыжӧ, Морко кундемыш пурымо омса лиеш.
21816	Тиде верысе вашталтмаш денат кылдалт кертеш, мутлан, чодыра йоммылан кӧра.
21817	Тиде верыштак, тидымак тудо ыштен.
21818	Тиде вет те шканда, нунылан огыл, чынже дене, Юмылан тыланеда.
21819	Тиде влиянийже эртаралтеш даже таче.
21820	Тиде возымем 2000 ий февральыште, Писатель ушемын погынымаш вашеш ямдылалтын ыле.
21821	Тиде Вӱд полатыштак тренажер-влак улыт, "Спорт" кафе да ӱптӱредмывер.
21822	Тиде вуйчием чурийым пластик гыч ыштыме петыртыш дене арала.
21823	Тиде газетлан Павел Петрович Глезденев да Валериан Михайлович Васильев негызым пыштеныт.
21824	Тиде газетын лаштыкыштыже Василий Васильевичын икымше почеламутшым 1966 ийыште савыктеныт.
21825	Тиде газетыште тудо икымше гана «Марк Твен псевдонимжым кучылтын. 1864 ийыште Сан-Франциско Калифорний штатыш кок газетлан пашам ышташ кая. 1865 ийыште Твен дек икымше гана пиал толеш.
21826	Тиде – Геннадий Матвеевич Тужаров, филологий наука кандидат, институтысо руш йылме кафедрын доцентше, филологический факультет деканын заместительже.
21827	Тиде герой-влак коктынат иктанаш улыт гынат, илышышт кок корно дене кая.
21828	Тиде годым тудо кумдан палыме поэт лийын шуктен чыла илыме шке илышыштыже автор семын, философ, алхимик да астроном лийын.
21829	Тиде годым шочмо сылнымутым вияҥдымаште чот тыршымыжым, сеҥымашыш шумыжым шотыш налыт.
21830	Тиде да экономике амаллан кӧра Герен олмеш президентлан Дэниэл Вулфоллым сайленыт.
21831	Тиде двигатель дене автомашина кужу мотор отсек дене ойыртемалтеш.
21832	Тиде двигательым ГАЗ-3309 у модельыш шындаш тӱҥалыныт.
21833	Тиде двигатель эше ЗИЛ-5301 "Бычок" грузовой автомашинаште пашам ышта.
21834	Тиде – Дмитрий Николаевич Екатеринин.
21835	Тиде, докан, машина тӱткар деч вара йол корштымыж ден кылдалтын – йол шинчаш эркым пуэн огыл.
21836	Тиде документла кокла гыч таче кече марте лач кумшо ужашыже гына аралалт кодын.
21837	Тиде документ модельлан регламентым пуа: кажне у автомашина модельлан але прицеплан у индекс пуалтеш.
21838	Тиде документыште йоча да ача-ава нерген возымо.
21839	Тиде европо радамлан негыз ыле.
21840	Тиде единственный свидетельство скульптурный генийын Рафаэльын-Божественный Санцио-умбакыже лийынолицетворений идеальный, погымо божественный художникын дарже.
21841	Тиде – еҥ ден еҥ коклаште икте-весылан поро айдеме семын полшен шогымо кумылын негызше.
21842	Тиде жанр дек писательын рвезыж годсек спектакльлаште йöратен модмыжат лишемден.
21843	Тиде жанрыштак тудын тӱҥ ойыртемже - лирике чоҥалтеш.
21844	Тиде жап гыч 22 ий эртен, но школ алят уке.
21845	Тиде жап гыч Аркадий Степанович исторический романым возаш кумылаҥын.
21846	Тиде жап гыч Володя Матвеевын муро-влакыштыже калык сем деке шӱмаҥмаш шижалташ тӱҥалеш.
21847	Тиде жап гыч Юл воктенысе ола Владимир Павловичлан ÿмыраш илыш пыжашышкыже савырна, вет тудо туштак школым да педтехникумым тунем пытара.
21848	Тиде жап деч вара шуко ий эртен, Кинг мӧҥгеш возашат тӱҥалын, но кунам тудлан «Тиде чын мо- те возымаш гыч кораҥында?»
21849	Тиде жаплан комикс-влак шке оҥай койышыштым йомдарен шуктеныт, манаш лиеш.
21850	Тиде жаплан оҥыштыжо «Лӱддымылыклан» медаль волгалтын.
21851	Тиде жап лан поэтын творществыже ончыкталтын у савырнымаш.
21852	Тиде жаплан тӱнямбалсе кокымшо сар уже тарванен ыле… Тӱнямбалсе тынысым аклыше чыла честный, прогрессивный шонымаш еҥ-влак фашизмын тиде осал койышыжым вурсаш, ятлаш, каргаш пижыч.
21853	Тиде жаплан Эйкон пален англичан, француз да Волоф йылме- влакым.
21854	Тиде жаплан Эрыканын пÿрымашыже рашемын улмаш: 10 ноябрьыште «тройка» манме закондымо орган Алексей Николаевичым лу ийлан тöрланыме верыш (исправительно-трудовой лагерьыш) колташ пунчалын.
21855	Тиде жаплан ялыште 179 еҥ илен, 173 мари да 6 руш.
21856	Тиде жап марте Преслим йот эллаштат колыштмылан кӧра, мурызо кӱшыл верыш лектын.
21857	Тиде жап мучко «Сияние» романым возен шуктен. 1970-ше ийла мучаште Ричард Бахман псевдоним дене Кинг «Смириться с этим» романжым «Ярость» лӱм дене савыкта.
21858	Тиде жап мучко Табита Кинг пелашыжын студийжын дизайнже дене чот пашам ыштен.
21859	Тиде жап нерген писатель тыге шарнен: "1975 ий 19 июльышто тенгечсе выпускник Йошкар-Олаш тольым.
21860	Тиде жапын лӱмдымаште икмыняр версий уло.
21861	Тиде жапысе творчествыжын тӱҥ палыже – айдемын да тудын дене кылдалтше событийын амалжым почмаш.
21862	Тиде жапыштак Александр Саратов олаште эртыше «Юта-2000» самырык эстрада мурызо-влакын тӱнямбал конкурсышто лауреат лийын.
21863	Тиде жапыштак диссертацийым воза да пургыж тылзын 20-шо кечыштыже 1998-ше ийыште «Марий йылмыште почеш мутан управлений» теме дене кандидатлык диссертацийым сайын арала.
21864	Тиде жапыштак нунын произведенийышт журнал да газетлаш савыкталтыт.
21865	Тиде жапыштак, паша деч кÿрылтде, Марий кугыжаныш университетым заочно пытара.
21866	Тиде жапыштак педагогический институтышто тунемын. 1930 ийыште, Москваште Эрвел калык-влакын институтшо пелен аспиратнурым тунемме деч вара, марий научно-шымлыше институт директор лиеш.
21867	Тиде жапыштак поэт лудшо-влакым ойлымаш дене сийлаш тÿҥале, прозылан утыр шумаҥе да вараже пÿтынек тушко кусныш.
21868	Тиде жапыштак Рафаэль тӱчкыдын мӧҥгыжӧ Перуджо гыч кудалыштеш.
21869	Тиде жапыштак республикысе тӱвыра да сымыктыш колледжыште туныктыш семын тыршен.
21870	Тиде жапыштак тÿрлö журналыште ятыр статьям печатлен.
21871	Тиде жапыштак тавалыше шке шар шымычыжым покта.
21872	Тиде жапыштак тудо Озаҥ оласе газетлаште да Петербургышто арня еда лекше «Вестник знания» журналыште марий нерген статья ден информацийым печатла.
21873	Тиде жапыштак тудо «Руслан и людмила» поэмым тӱҥалеш.
21874	Тиде жапыштак тудо уже чаплын, сайын писатель шамычым пален налын, шкак возаш шонен.
21875	Тиде жапыштак яллашке лектын, у илыш нерген докладым, беседым эртарен, бандит – влак ваштареш кредалын.
21876	Тиде жапыштак ятыр вес паша-влакым серен, а пытыртыш ик ий жапыште тудо биоблиографический ямдылымаште тыршен.
21877	Тиде жапыште 50 улта тӱрлӧ жанран спектакльым шынден.
21878	Тиде жапыште ала-мо гынат ешаралт але мӧҥгешла, шагалем кертеш.
21879	Тиде жапыште Анналан тольо Ньютонын туныктышоже Стокс, да туннемашым шуяш тудлан ӱедаш тӱҥале.
21880	Тиде жапыште Бетховен мурым возаш тӱҥалын, но шке произведенийжым возаш вашкен огыл. 1787 ийыште Бетховен Веныш миен коштын.
21881	Тиде жапыште Брайан Смит водительын тӱткылыкшым пий тӱкен улмаш, тидлан верчын водитель шке микроавтобусшо ден Кингым тӱкен, а тудыжо корно тӱрысӧ лакыш камвозын.
21882	Тиде жапыште Валентин Сергеев, сымыктышыште кумдан палыме еҥ, администратор Александрлан ик арнялан Башкирийыш марий репертуар дене каяш темлен.
21883	Тиде жапыште В.Сави «Йÿд» поэмым возаш тÿҥалеш ( чумыр поэмыже 1926 ийыште печатлалт лектын).
21884	Тиде жапыште вӱд ава кугу куатым налеш.
21885	Тиде жапыште В. Элмар «Ончыко» почеламут сборникым ямдыла.
21886	Тиде жапыште Гурий Гаврилович марий йылме дене ятыр учебникым серен.
21887	Тиде жапыште Ефремов облисполкомын архив полкажым вуйлатышылан ыштен.
21888	Тиде жапыште ешыж дене Йошкар-Ола воктене верланыше Кугысола ялыште ила.
21889	Тиде жапыште «Зимняя агротехника», «Агротехнические основы севооборотов и многолетние травы», «Углубление пахотного слоя» книга-влакым савыктен луктын.
21890	Тиде жапыште калыкын илышыштыже окса кугу рольым модаш тӱҥалеш.
21891	Тиде жапыште капелла дене пырля Россий мучко тӱрлӧ олалаште, шуко концертлаште лияшыже логалын. 1986 да 1988 ийлаште Венгрийыш миен коштыныт.
21892	Тиде жапыште койышыжо пытартышлан пеҥгыдемден шанче кумыл.
21893	Тиде жапыште марийвлак пошкудо Юлысо Булгарий дене, кудо кызытсе Суас Эл олмышто верланен ыле, лишыл кылым кученыт.
21894	Тиде жапыште «Марий ял» газетеш тӱрло темылан серыме нылле утла статьям савыкта, марий библиографийлан материалым пога.
21895	Тиде жапыште мланде пашам ышташ чаралтын.
21896	Тиде жапыште мо лийын, рестан дене мом ыштылыныт – тидым ме нигунамат пален огына керт, чылажат Коммунистический ден Советский уремла лукышто верланыше шучко пöртын тайныже лийын кодеш.
21897	Тиде жапыште нунын эргышт да ӱдырышт шочыныт.
21898	Тиде жапыште первобытно-общинный строй шаланаш тӱҥалын.
21899	Тиде жапыште персик, абрикос, мандарин, миндаль пушеҥге-влак пеледаш тӱҥалыт.
21900	Тиде жапыште псевдонимже шочеш.
21901	Тиде жапыште сылнымут да сымыктыш илыш дек утларак кумылаҥеш.
21902	Тиде жапыште Толстой муро дек шуманын.
21903	Тиде жапыште тудо науко пашаш чот келгемеш, марий йылмын йӱдвел-касвел наречий шымлымашым ончыко шуя.
21904	Тиде жапыште тудо «Тунемза», «Волгыдышко», «Таҥемлан», «Рвезыже, ончыко каена» да моло почеламутлам воза.
21905	Тиде жапыште тудо чӱчкыдын США-те и Английыште лекцийым лудын.
21906	Тиде жа-пыште тудо шÿдыр лияш манын шонен пышта да шке шонымашыж деке талын кая.
21907	Тиде жапыште тудо шке тӱҥ «Вишкыдылыкым шолен шындашлан температуро» почын.
21908	Тиде жапыште тудо шынден 40 утла радио-, телеспектакль да радиопьеса-влак. 1975-1980 ийлаште МАССР писатель ушемын литконсультантше лийын. 1981-1986 ийлаште М. Шкетан лÿмеш Марий кугыжаныш театрын сылнымут ужашыжым вуйлатен.
21909	Тиде жапыште тудын илышыштыже шуко нелылык вашлиялтеш,да йолташыже шкенжын ӱмыржым лугыч ышта.1902-1904 ийыште тудо шке пашаштыже шоҥгылыкым,колымашым,нужналыкым ончыкта.
21910	Тиде жапышт е тудын тыгай пашаже лектеш: "Мадонна около лестницы", "Битва кентавров".
21911	Тиде жапыште Чехов индеш очеркым возен, кудыжо «Из Сибири» ик лÿм дене чумыралтын.
21912	Тиде жапыште школышто кид дене возыман журнал лекташ туҥалеш.
21913	Тиде жапыште шуко почеламутым, икмыняр повестьым, романым, литературно-критический статья-влакым возен.
21914	Тиде жепӹм тӱвыран эртымгорныштыже (”измвлäн”) жеп семӹнь палат: импрессионизм, экспрессионизм, дадаизм, футуризм, сӱрреализм да молат.
21915	Тиде закон мемнам иктына-весына ваштареш шогалта, иктына-весынам пиктымашке шукта, а охранным вияҥдымаш тиде пиктымашым писемда веле».
21916	Тиде закон почеш кресаньык- влак ( чынжым гын, кулак- влак) община гыч хуторыш лектын кертыныт.
21917	Тиде изи натуралистический сцена лудшын чаманыме чувствыжым веле тарвата, а кузе тиде шужен ийым совет калык сенен лектын, тидым Я.Элексейн эше огеш ончыкто.
21918	Тиде изи ойлымаште писатель кугу чыным каласен моштен: марий йорлылан поян кидыште илаш моткоч неле.
21919	Тиде ий гычак Лидия Петровна Марий кугыжаныш университетысе чумыр да руш йылмышанче кафедрын заведующийже.
21920	Тиде ийлаштак Елизар Николаевич шанче да методика кÿкшытыштö йылме теорий, финно–угор йылмышанче да ойын культура почеш лекций–влакым лудын, диплом паша–влакым вуйлатен.
21921	Тиде ийлаштак «Советское финно-угроведение» журнал дене кылым кучен.
21922	Тиде ийлаште марий лексикологий, марий лексикографий дене шагал огыл пашам савыктен.
21923	Тиде ийлаште мыйынат почеламутем-влак "Марий коммуна" газетеш коклан-коклан савыкталтыныт.
21924	Тиде ийлаште Самырык Вивальди тыршен туныктымаш да композитор пашам ыштен.
21925	Тиде ийлаште шагал огыл возымыжо Москваште лекше «Марий ял» газетеш савыкталтеш.
21926	Тиде ийлаште ятыр почеламутым возен: «Лыдышвлӓ» (1935) погыкым, «Йымыдымын мырыжы» поэмым луктын.
21927	Тиде ийнынак Моско гыч олык марий мландыш у сарзе-влак тарваненыт.
21928	Тиде ийым кызыт Марий Тӱрекым негызлыме ийлан шотлалтеш.
21929	Тиде ийынак декабрьыште Москвашке диссертационный залыш да Ленин библиотекыш шанче паша дене коштеш. 2000 ийыште чыла материалым иктешла, кӱлеш статья-влакым савыкта.
21930	Тиде ийынак «Илыш муро» лӱман первый сборникше лектын.
21931	Тиде ийынак, кеҥежым Валерий Кудепст олашке сборыш кая.
21932	Тиде ийынак кеҥежым культур министерствын направленийже дене Ленинградысе консерваторийыш тунемаш кая.
21933	Тиде ийынак книга «Марий Элын идалыкысе книгаже» конкурсышто сеҥыше радамыш лектын да «Книга сымыктышым шуарыме да аралымаште» («За сохранение и развитие искусства книги») номинацийыште палемдалтын.
21934	Тиде ийынак Константин Коршуновлан «МАССР-ын сулло артистше» почётан лÿмым пуымо. 1962 ий шорыкйол тылзыште К. Коршунов Радиовещаний да телевидений шотышто кугыжаныш комитетыш пашаш куснен.
21935	Тиде ийынак "Марий памаш" ансамльыште шуаралташ тӱҥалеш.
21936	Тиде ийынак Россий кӱкшытысӧ калыкгокласе Таҥасымаш эртен.
21937	Тиде ийынак Совет Ушемын гражданинжын икымше гана АИВ-инфекцийым муыныт.
21938	Тиде ийынак С. Чавайн дене вашлиеш.
21939	Тиде ийынак Теле тылзыште Озаҥысе семинарийын канцелярийыштыже ятыр ен погынен.
21940	Тиде ийынак трудармийыш налыт.
21941	Тиде ийынак тусо духовный академийыш вольнослушатель семын кошташ тÿҥалеш.
21942	Тиде ийынак шыжым тудо Хэмпденыште(штат Мэн) англичан йылмым туныктышылан пашам ышташ тӱҥалеш.
21943	Тиде ийынак экзаменым кучымек, Арбан Миклай скрипке пӧлкаште тунемаш тӱҥалеш.
21944	Тиде ийынак ял "Ушэм" колхоз составышке пурен.
21945	Тиде ийын «У илыш» журналеш первый заметкыже печатлалтын.
21946	Тиде ийын, шошым салтак-влакым лукташ тӱҥалыныт, но Норд-Остысо трагедий деч вара тиде пашам чареныт.
21947	Тиде ийыштак «La costanza trionfante degl’amori e de gl’odii» («Постоянство, торжествующее над любовью и ненавистью») оперым Сан-Мозе венециан театрлан возен.
21948	Тиде ийыштак Антонын Иван изаже Воскресенск олаште учительлан пашаш пурен.
21949	Тиде ийыштак «Кас» эстрадный группым пога.
21950	Тиде ийыштак Менделеевым технический химий профессорлан пеҥгыдемденыт.
21951	Тиде ийыштак Москошко илаш куснен да Моско университетын медицине факультетыш тунемаш пурен.
21952	Тиде ийыштак Толстой Литературный фондышто участийым налын.
21953	Тиде ийыштак тудо тунемше-влакын концертыштын тÿҥ вуйлатыше лийын, 1713 ий гыч – «Пиета» ÿдырамаш консерваторийын директоржо («Ospedale della Pietà»).
21954	Тиде ийыштак «Шнуй Иероним» сӱретым возаш тӱҥалеш.
21955	Тиде ийыште сусырген пöртылеш, Шадт Булатат толеш, коктынат «Марий коммуна» газет редакцыйыште пашам ыштат.
21956	Тиде, ик могырым,поэтын чынже денак моткоч (южо голым эсогыл утыж дене) скромный улмыжым ончыкта – тидыжым ме тудын йолташаже, коллегышт-влакын шарнымашышт гыч, возен кодымо мемуарышт гыч утларак палена.
21957	Тиде икымше вашталтдыме чодрам руышо-влак лийыныт.
21958	Тиде — «Икымше книга да букварь эрвел наречий черемис йылме дене лудаш» ( 1914 ийыште Озаҥыште лектын).
21959	Тиде икымше тыгай эксперимент лийын.
21960	Тиде илем эҥер тӱрыштӧ гына огыл, марий мланде тӱрыштӧ верланен.
21961	Тиде илыш гыч налме произведений.
21962	Тиде имньыывечын председательже Иван Данилов лийын.
21963	Тиде институтым В.М. Зотин ончычсо президентын темлымыж почеш 1995 ийыште почыныт.
21964	Тиде исторический драме.
21965	Тиде исторический событийлан поэт «Онар» сборникшым пöлеклен.
21966	Тиде йöн гоч авторын кöргö шонымашыже утларак почылтеш.
21967	Тиде йÿдым шуко еҥже омо деч посна эртара, пайремлан ямдылалтеш.
21968	Тиде йÿышым кумдан кучылташ тÿҥалыныт.
21969	Тиде йодмылан чучу Уильям да аптекарьын родоже кембриджкысо университетын член ушнен.
21970	Тиде йодыш-влаклан тÿрыс вашмутым пуаш кÿжгö монографий кÿлеш, садлан кызыт поэтын сылнымутшо да ойыртемже нерген икмыняр шонымашым веле ойлынем.
21971	Тиде йодышым земский собраний калык образований шотышто постоянный комиссийлан пуэн.
21972	Тиде йодышым икана Мария Васильевналан пуышым.
21973	Тиде йодышым марий йылмышанчыште моло шымлызе-влакат нергеленыт.
21974	Тиде йодышым тудо фонологический кÿкшыт гыч ончалын.
21975	Тиде йомак, легенде, историй, факт-влак кокла гыч мо пейнтболын ача-аважлан шотлалтеш, каласаш нелырак.
21976	Тиде йомак шукыж годым мурен каласкалалтын.
21977	Тиде йӧн денак тудо моло кулак-влакым ончылтынеже.
21978	Тиде йӧным Карл Густав Йакоб Йакоби икымше гана 1846 ийыште темлен.
21979	Тиде йӱдым пеш кугу кредалмаш каен шоген, кресаньык-влак илаш-колаш ваш пижыныт, туге гынат олам налын кертын огытыл.
21980	Тиде йӱлам шуктышо самырык-влакым варажым шупшаш, аракам йӱаш, уда шомакым ойлаш, йӱк-йӱаным лукташ чарен.
21981	Тиде йылме-влак урал ешын финн-угор тӱшкаш пурат.
21982	Тиде йылме дене тӱнямбал сылнымутын икмыняр шедеврже возалтын.
21983	Тиде йылме логлан йылме такартыше улеш.
21984	Тиде калташте янау, тулку, шеен нигунам ок эксе.
21985	Тиде канал караплан Европо да Азий коклаште корнылаш йӧным пуа, Африкым кораҥ кошташ ок кӱл.
21986	Тиде канте хондо жанрыште раш коеш (тидын годым) неметрический вокал мелодий метрический ӱзгар сопровожденийыш возын кертеш.
21987	Тиде карьерыштыже повторный момент лийын да шке сеҥымышкыже Ушанвмаш ылыжын. 1925 ийыште тудо Флорентийском Ри университетыште туныктен.
21988	Тиде касвел Сибирьын ик эн тӱҥ корныжо.
21989	Тиде келге содержаниян лиро - эпический поэме, почеламут дене серыме романын тÿҥалтыш йыжыҥже.
21990	Тиде келшаымаш почеш тыгак 2 модельым лукташ кышкарым ыштыме: "Норма" комплектаций дене седан кузов дене Ваз-2101 ден универсал кузов дене Ваз-2102, тыгк "Люкс" Ваз-2103 автомобильым.
21991	Тиде кече 1982-шо ийыште Бейрут олам бомбардироватлыме туткарым шарныме лӱмеш палемдалтеш.
21992	Тиде кече дене шуко оҥай йӱла кылдалтын: южо кундемлаште у кинде мелнам кӱэштыныт, у пареҥгым кочкыныт.
21993	Тиде кече деч вара армийыш кайышаш рвезе-влакын пайрем пагытышт тӱҥалын.
21994	Тиде кече деч вара вольыкым ончымо шотышто тургыжланымым чарненыт: вольык теммеш кочкеш, ушкалат нугыдо шӧрым пуа.
21995	Тиде кече деч вара йӱдым эшеат йӱкшемда, а турня -влак кечывалвелыш тарванат.
21996	Тиде кече деч вара кишке-влак телылан ямдылалтыт.
21997	Тиде кече деч вара пӱкшым погаш лиеш, маныныт.
21998	Тиде кече деч вара ӱдырамаш-влак икте-весе дек унала коштыт, кидпашам ыштат.
21999	Тиде кече деч вара ӱдырамаш-влак ковыштам телылан ямдыленыт.
22000	Тиде кече деч вара чодырашке емыжлан коштмым чарненыт.
22001	Тиде кече кÿтÿчö-влакын пайремыштлан шотлалтын: нуным уло ял дене сийленыт.
22002	Тиде кече кугу мардеж да йӱр деч посна эртышаш.
22003	Тиде кече ожно пӧръеҥ -влакын пайремыштлан шотлалтын.
22004	Тиде кече ойӧрым шуктымо дене ойыртемалтын.
22005	«Тиде кече, тиде кас деч вара тудын шӱм-чонжо коршташ тӱҥале, чер перыме гаяк тиде коржмым шиже.
22006	Тиде кече шотышто ожно калык тыге шонен: «Кö ты кечын пӱтым куча, тудын 7 сулыкшо йомеш».
22007	Тиде кече шурно парчан амбарыш пурен вочмыжым ончыкта.
22008	Тиде кече - ядер оружий ваштареш кучедалме кече.
22009	Тиде кеч колмо, кеч ужмо, кеч шижме образ лийже, садыгак шукышт йылмыштe шонанпыл тӱсышт дене ончыкталтыт.
22010	Тиде — кечывалвел полушарийын эн кумдан палыме да эн изи кумдыкан тӱшкашӱдыр, Кечывалвел Ырест.
22011	Тиде кечылан сортам шке гына ыштеныт, черкыште налаш йӧрен огыл.
22012	Тиде кечылаште уло Мландыште (полюс-влакым шотлыде) кечын кужытшо йӱд кужыт дене иктак.
22013	Тиде кечым кеҥежын рӱдыжлан шотленыт, вет 22 июньышто кече эн кужун шуйна.
22014	Тиде кечым корнышто ласкалык озаланыже манын шонен луктыныт.
22015	Тиде кечым мöҥгыштак эртараш тыршеныт.
22016	Тиде кечым «Марий Эл» газетна палемдыде ыш кодо, поэзийыште ныжылге, кумылло, сöрале кышам кодымыж нерген каласкалыш.
22017	Тиде кечым тусо салтак ден офицер-влак дене пырля армий радамыште шогыдымо марий-влакат пайремленыт.
22018	Тиде кечын 10 кечаш юмым сӧрвалымаш тӱҥалеш.
22019	Тиде кечын 1556 ийыште кугыжан сарзыже-влак дене кредалмаште Малмыж орым аралыме годым марий талешке Полтыш колен.
22020	Тиде кечын 1790-ше ийыште Фёдор Ушаковын вуйлатыме руш эскадра Тендр мыс воктене турк эскадрым кырен шалатен.
22021	Тиде кечын 1875 -ше ийыште Парижыште эртыше конференцийыште метрологын кечыжым пайремлаш палемденыт.
22022	Тиде кечын 1989 ийыште Афганистан гыч совет войскам луктыныт.
22023	Тиде кечынак Моско оласе Зубовский бульварыште кучалтын.
22024	Тиде кечынак эше ик документ шочеш.
22025	Тиде кечын веселитлаш ок лий улмаш, кастене пырля погынен шинчыме годым ӱдыр-влак ойган мурым шуйдареныт.
22026	Тиде кечын гын колызо ден сонарзе-влакым саламленыт.
22027	Тиде кечын еҥ-влак шере пӧчыжым погеныт.
22028	Тиде кечын игече леве шога гын, лум варарак возеш – маныныт.
22029	Тиде кечын йӱр йӱреш гын – сай кинде лектышлан.
22030	Тиде кечын йӱр йӱреш гын – шушаш кеҥеж ночко лиеш.
22031	Тиде кечын йыргешке киндым але мелнам кÿэштыныт.
22032	Тиде кечын кеч-кöланат пеш вашке шинча возын кертеш манын шоненыт.
22033	Тиде кечын киндым кӱэштыныт да нужна-влаклан пуэденыт, шкан кочка шок лий улмаш.
22034	Тиде кечын ковышта вуйжым чумыраш тӱҥалеш, манын шоненыт.
22035	Тиде кечын кугу пашам тарватыман огыл улмаш.
22036	Тиде кечын кугу тӱткышым шӱльылан ойыреныт.
22037	Тиде кечын кум таве, але кум памаш гыч вӱдым налыт, тиде вӱд шнуй виян, тудо кужу жап аралалтеш.
22038	Тиде кечын куэрлаште куку шке йӱкшым пуа, маныныт.
22039	Тиде кечын лышташ чот велеш, а чодыраште поҥго ешаралтеш - маныныт.
22040	Тиде кечын Марий АССР прокурорын заместительже О.Шабдаровым «Марий АССР – ысе контрреворлюционно – националистический организацийын активный членже» семын арестоватлаш санкцийым пуэн.
22041	Тиде кечын марий-влак, шке кугезыштым шарнен, сортам чÿктеныт, нунын деч тыматле илышым, еш пиалым, сурт поянлыкым йодыныт, тошто марийым кычкырат, колышо лишыл еҥым,родым шарналтат, шужо маныт.
22042	Ти- де кечын ме окопым кунчышна.
22043	Тиде кечын мӱкш-влак дене кылдалтше огыл моло пашам ышташ ок лий улмаш.
22044	Тиде кечын ожно колым кочкаш ок лий улмаш.
22045	Тиде кечын ожно кресаньык-влак пакча гыч кешырым, ревым, ушменым поген пуртеныт.
22046	Тиде кечын ожно кылтам скирдыш чумыреныт.
22047	Тиде кечын ожно межым шӱдыраш да вургемым мушкедаш ок лий улмаш.
22048	Тиде кечын ожно пашам ышташ ок лий улмаш: пакчаште да пасушто шындыме кушкыл ден саскам шолем пытара – маныныт.
22049	Тиде кечын ожно сӱаным шуко ыштеныт, молан манаш гын, калык ой почеш тиде кечын ыштыме кугу паша нигунам ок рудалт, ок шалане.
22050	Тиде кечын ожно телылан пуым ямдыленыт: пӱчкыныт, нӱжыныт руэныт, шелыштыныт…
22051	Тиде кечын ожно шуанвондо кичкым погеныт.
22052	Тиде кечын ожно шыдаҥым ӱдаш лектыныт.
22053	Тиде кечын ожнысо калык кугу пӱтым кучен.
22054	Тиде кечын ондак кӱшӧ олмам погеныт, но кочкаш тоштын огытыл – олма спас кечым вученыт.
22055	Тиде кечын ондакрак, эррак кынелаш тыршеныт, лӱмегожлан чодыраш каяш тарваненыт.
22056	Тиде кечын ояр игече шога гын, кияр сайын шочеш.
22057	Тиде кечын пайрем годым погынышо шӱкым поген, варашке уржа култам келыштарен йӱлалтеныт да "Ӱярня каен!"
22058	Тиде кечын Советского Передвижного театра народа мари Тыныш Осыпын пьесыж почеш шындыме "Закон шӱмлык" икымше спектакльым ончыктен.
22059	Тиде кечын Совет Ушем фашист Германийын войскажым шалатен да Кугу Авамланде Сар (1941-1945) мучашлалтын. 1941-1945-ше ийлаште, Кугу Ачамланде Сарыште совет калык Фашист Германий ваштареш кучедалын.
22060	Тиде кечын тавым кӱнчаш верым кычалыныт.
22061	Тиде кечын тудо «Телым эрдене» изирак лирический эссем воза. 14 январь – Микай лÿмдымö почеламутым воза.
22062	Тиде кечын тулык еҥ-влаклан полшет гын, Юмо тый декет мелын савырна.
22063	Тиде кечын тыгак оръеҥ мелна пайремым эртарат.
22064	Тиде кечын у вургемым чиеныт, но чийме деч ончыч ӱмбакше шнуй вӱдым шыжыктеныт.
22065	Тиде кечын удыр-влак сӧрстарышыштым тӧрлат, ий мучко волгалт илаш манын.
22066	Тиде кечын у пареҥгым луктын кочкыт.
22067	Тиде кечын чÿчкыдынак сÿанымат тарватеныт.
22068	Тиде кечын чӱчкыдынак сӱанымат тарватеныт.
22069	Тиде кечын чывым руалыныт: тÿрлö кочкышым ямдыленыт.
22070	Тиде кечын чыла еврей-влак ваш-ваш поро сугынь дене вашлийыт: "Илыш Книгаште тек тендан лӱмда сай идалыклан возалтеш!"
22071	Тиде кечын чыла кугу пашам вораҥдараш тыршеныт.
22072	Тиде кечын шож ложаш дене киндым кӱэштыныт.
22073	Тиде кечын, шоҥгыеҥын ойжо почеш, воштырым кидыш йöршын налаш ок йöрö.
22074	Тиде кечын шочшо еҥ-влак пурса пучымышым кочкыныт, нунылан тиде ешартыш вийым пуэн.
22075	Тиде кечын шушаш теле могай лийшашым мужедыныт.
22076	Тиде кечын, эн нужна, йорлыжат мӱйым тамлышаш.
22077	Тиде кечын эше ик оҥай йӱлам шуктеныт: шинчалтыме ковышта але кияр дене печкем эҥер вӱд йымак чыкеныт.
22078	Тиде кечын Юмо кумшо шӱргыжым ончыктен, садлан тиде кечым Тройчын ( Кумытлын ) кечыжым лӱмденын.
22079	Тиде кино дене Марлен палыме лияш тÿҥалын.
22080	Тиде кинофильм "Юшут" кинофестивальын сенышыже лийын.
22081	Тиде киношто Марчелло Мастроянни пеш сайын модын.
22082	Тиде классификаций Карл Линнейын пашаште негызым налеш.
22083	Тиде клуб тачат уло.
22084	Тиде кнага школлан веле огыл, шанчыланат кÿлешан лийын.
22085	Тиде книга гоч Марк Твеным шукын палаш тӱҥалыныт.
22086	Тиде книга марий тӱҥалтышыжлан шотлалтеш.
22087	Тиде книгам Валентин Борисович Йошкар-Ола гыч конден, авторлан пуэн.
22088	Тиде книгам ямдылыме годым кÿчык-кужу илыш-корныштем ала-кунамак кудалтен кодымо поэзий таҥем дене, икымше йöратымашем дене вашлийым – мурылан шомакым сераш кÿлмö амал дене уэш почеламутым возаш тÿҥальым.
22089	Тиде книган куатше, кӱлешлыкше тачат йомын огыл, вет тӱрлӧ кундемысе ятыр оҥай такмакым савыктыме.
22090	Тиде книгат тугаяк куштылго, мотор марий йылме дене возалтын.
22091	Тиде книгашке пурышо произведений-влак нерген автор шкеже пешак чын аклен палемда.
22092	Тиде книгаште»Умдан шÿшпык – йолташем» ужаш уло.
22093	Тиде кок изи почеламут «Рвезылык сем» сборникын «Изи чӱчалтыш-влак» разделыш пуреныт.
22094	Тиде кок корнын керек-кӧланат йӧршашыже, куштылгыракше – газет да книжка-шамыч.
22095	Тиде кок уремым рушлаште ик уремыш тугат ушнымо.
22096	Тиде кок шеледымаш ден фламенко 50 подкласс жанрым палемден кертеш, нинын коклаште корным корен каяш пеш неле.
22097	Тиде кокымшо марий национальный опера Э.Н. Сапаевын «Акпатыр» деч вара.
22098	Тиде кок экспедицийжымат МарНИИ-н тунамсе директоржо, кумдан палыме ученый В.А. Мухин вуйлатен.
22099	Тиде колледж ден 30 наре ий илышын кыл куча.
22100	Тиде — "Колумбын шӱдыржӧ", "Чавайнын куэже" повесть-влак.
22101	Тиде колхлзым Иван Николаевич Баранов вуйлатен шога.
22102	Тиде команде file1 файлыште уло палым пӱчкедеш.
22103	Тиде команде Чехословакийын командыжым Москосо калык-влак кокласе турнирыште алмаштен.
22104	Тиде командыште мланде шӱй (каменный уголь) шахтын пашаеҥже-влак модыныт, но "Вест Окленд" турнирым сеҥен. 1911 ийыште англичан-влак Италийыш угыч пӧртылыныт, шке чап лӱмыштым аралаш кӱлеш лийын.
22105	Тиде компаний варжым IBM-лан негызым пыштен.
22106	Тиде конференцыйыште Кинг уло погынышо еҥ-влаклан эше ик Бахманын романжым муымыж нерген каласен, тудын лӱмжӧ «Блейз».
22107	Тиде коремыште иктаж-мыняр памаш лектеш.
22108	Тиде корно денак удмурт грамматика ошкылеш.
22109	Тиде корно дене чомала тöрштыл-модын, изи Георгий Горельский тÿҥалтыш школыш коштын.
22110	Тиде корнылаштак таҥастарымашым ужына.
22111	Тиде корнылаште раш коеш: империалист сарыште шуко ен пытен; самырыкше, шонгыжо- чыланат сай илышым ыштымаште вуйыштым пыштеныт, вÿрыштым йоктареныт.
22112	Тиде корнылын келыштарыме машина-влак улыт, нуным драгстер лӱмдат.
22113	Тиде корным эрташлан драгстер 5 секунды деч шагалрак жапым налеш.
22114	Тиде корнышто диагональыште огыл шогышо тӱҥлыкын чумыржо эн кугу лийшаш.
22115	Тиде крачже-влак коштыра да йывыжа настам кидыш налаш.
22116	Тиде кредалме верыш, кушан нелын сусырген, кумло вич ий гыч уэш миен коштын да туштак Борис Григорьевич тыгай почеламутым возен: Ончылно – пеледше олык, Ончылно – пич чодыра.
22117	Тиде критикылан писательын вашмутше ямде лийын: «У вий» журнал редакций кумшо номер гыч «Кучедалме тулеш» романым савыкташ тÿналын да тудлан верым куд номерыште почела ойырен.
22118	Тиде кугу погын лумеш поэт творческий программе сынан «Мыйын мурем» почеламутым серен: Тиде стихым Олык Ипай погынымашын трибунжо гыч лудын.
22119	Тиде кугурак поэтический произведений мучаште авторын чумыр шонымыжо коеш: Родина!
22120	Тиде кугыжан тӧра-влакшым, нунылан полшен шогышо еҥ-влакым чот лӱдыктен.
22121	Тиде кугытлык кучылталтеш:танго, тьенто, чыган румба, самбра ден тангильо куштымаште. 3/4 кугытлык.
22122	Тиде кӱлешан, суапле паша икмыняр жап гыч тӱрыснек шукталтын.
22123	Тиде кумал пелештымаште уло еш лийын, родо-тукымат, пошкудо-влакат ӧрдыжеш кодын огытыл.
22124	Тиде кум ужашан изи гына поэме.
22125	Тиде кумыл вучыдымыллыклан кöрат лектын, молан манаш гын тудо 1890 ий шошым уже путешествийыш каен.
22126	Тиде кундемласе икмыняр мурым Н.Т.Пенгитов возенат налын.
22127	Тиде кундем, тиде жап тудын произведенийлаштыже ятыр верым налыт.
22128	Тиде кундемым Андрей Эшпай шке шочмо верже семын пагала.
22129	Тиде кундемыште архитиктур-чапкӱ Пӧтыр да Павел Шнуй апостол-влак лӱмеш черке уло.
22130	Тиде кундемыште келге котловине уло, сандене гына теҥыз радамышке пурталтын.
22131	Тиде кундемыште моткоч шуко ыштыше вулкан уло.
22132	Тиде куржталмаш эркын-эркын вашталтын, спорт таҥасымашыш савырнен.
22133	Тиде курсым тунам Н. В. Чефранова ден П. В. Лесли вуйлатеныт. 1965 ийыште, тиде курсым тунем пытарымек, М.Шкетан лÿмеш Марий кугыжаныш театрыш толын да тыште коло ныл ий пашам ыштен.
22134	Тиде курсышто Я.Элексейнат тунемын.
22135	Тиде кутырымо гычак ме весымат ужына: йорло енлан тора лупшат чот логалеш, тидым, очыни, Чепиш вате арам ок ойло.
22136	Тиде кучедалмаш мемнан эрыкна,честьна, илышна верч.
22137	Тиде кучедалмашыште тавалышын вуйжым, шӱйжым тӱкаш ок лий.
22138	Тиде кушкылым пöрт мучко йÿлалтен коштыныт, эсогыл сарай, вÿта мучкат савырненыт.
22139	Тиде кӱштык почеш кажне салтаклан кечылан ик гана 100 грамм арака пуалтеш.
22140	Тиде куштылгын сӱретлашлан ышталтеш да лудшылан сайын персонажым умылашлан.
22141	Тиде кызытсе илыш умылымашлан, пагытлан моткочак келшыше иктешлымаш.
22142	Тиде кыл, ойлыманат огыл, сай саскам пуэн.
22143	Тиде лÿмым тудлан Юмо Законым туныктышо Фёдор Платонович Покровский пуэн.
22144	Тиде лийыныт юмо деке лишыл айдеме-влакын каласкалымышт, тиде каласкалымаш-влакым тӱрлӧ чиян кагазыште печатленыт («аллилуи»).
22145	Тиде лӱм-влакым марий-влак гына кучылтыныт, руш-влак коклаште тыгай пайлымаш-влак лийын огытыл, нуно шагал лийыныт, черкыште да волостной правленийыште гына ыштеныт.
22146	Тиде лӱмерыште Свердловск велыште улшо марий илымверла : Арти оласе йырвел * Изи Тавра (эрвел мар.
22147	Тиде лӱмерыште Угарман велыште улшо марий илымверла : Пижымбал кундем * Пижымбал (касв.
22148	Тиде маналтеш - программын вуйлымаш йогынже, тидыж дене кӧра компучыр сомылым уэш ыштен кертеш, айдеме нержым чыкмаш деч посна.
22149	Тиде мардеж, кава, мланде.
22150	Тиде марий-влак нерген келгын шымлыме первый паша.
22151	Тиде марий йылмыште сложный мутым возымо шумлык шочшо статья-влак улыт.
22152	Тиде марий калыкын илышыштыже кугу ошкылым ончыко ышташ полшен.
22153	Тиде Марий кундемыште археолог-влакын мумо эн акретсе (иктаж 30-20 тӱжем ий ончычсо) памятникше.
22154	Тиде – марий поэт Борис Данилов, 60-шо дивизийын ветеранже, ончычсо 1283 полкысо 1-ше стрелковый батальонын комсоргшо, отставкысе капитан.
22155	Тиде марла возымо икымше марий грамматике.
22156	Тиде матч историйыш кеч кузеат пурышаш ыле.
22157	Тиде матчыште Валерий 10 минуташ штрафым налын. 3-шо модмашыште ик шайбым пуретн.
22158	Тиде – мемна великий руш кугезына-шамыч: Александр Невскийын, Дмитрий Донскойын, Кузьма Мининын, Дмитрий Пожарскийын, Александр Суворын, Михаил Кутузовын мужественный образышт ончыко, сенаш ӱжын, кумыланда.
22159	Тиде мемнан илыш гыч налме сӱрет, тиде романыште сӱретлыме ятыр явленийже кажне ялыштат лийын кертын.
22160	Тиде Михаил Ломоносов ден граф Иван Иванович Шуваловын проектышт ыле.
22161	Тиде мландым «душа» («чон») шот дене пайленыт,ӱдрамашлан пуэн огытыл.
22162	Тиде могырым ончалаш гын, В. Сузын чыла ойлымашыжат икгай улыт.
22163	Тиде могырым ончалмаштат мемнан тачысе юбилярна чыла шотыштат келшен толеш.
22164	Тиде модель дене "Субару" ужалыме рынкыш микролитражный автомашинам пӧртылташ шонен.
22165	Тиде модельым у радиатор авыртыш дене луктыныт.
22166	Тиде модификацийын ойыртемже: поршень пундашын келгытышым волтымо (6,5 мм марте).
22167	Тиде модмаш айдемын тазалыкжымат, координацийжымат саемда.
22168	Тиде модшо модмаш гыч лектеш да вес модмашым вуча.
22169	Тиде – моло огыл, а прозо дене серыме кӱчык поэме, марий яллан да тусо пӱртӱслан ямле моктеммур.
22170	«Тиде монастырьыште Француз королевствын моткоч кумдан палыме сӱретчын, инженерын да зодчийын Ленардо да Винчин капше кия», — шӱгар кӱ ӱмбалныже возен кодымо.
22171	Тиде мотивым романыште утларак объективистически сӱретлыме, тугеже натуралистически ончыктымо манашат лиеш.
22172	Тиде моткоч келгын шымлыме паша.
22173	Тиде музык ойыртем-влак да икгайлыкышт фламенко направленийлан шочаш полшеныт.
22174	Тиде муро аршашыштыже Зоя Дудина курымашлык темым таравата – илыш да колымаш, йӧратымаш да ужмышудымаш, айдеме кокласе тыглай огыл кыл нерген каласкала.
22175	Тиде -«Муро орлаҥге», «Камзай изай», « Намысым пытарышт», « Композитор Палантай» да молат.
22176	Тиде мурым ожнысекак Юлсер кундемыште Шорыкйол кастене ик пӧртыш пырля чумырген муреныт.
22177	Тиде мут 1972 ийыште шочын.
22178	Тиде мутланыме годым пöлемыште ответственный секретарь Казаков Миклай ыле.
22179	Тиде мут чумыр налмаште кучылтын кертеш, але керек-могай сферым ончыктен кертеш, мутлан, медицине технологий але технологий.
22180	Тиде мут шанчыш Николай Коперникын «De revolutionibus orbium coelestium» (1543) книгаж гыч пурен.
22181	Тиде мутым кузе шочмыж нерген тӱрлӧ ой уло.
22182	Тиде мутым Мартин Блок лӱман радиовӱдышӧ шотышто кучылтын.
22183	Тиде мутын кузе шочмыж нерген тӱрлӧ ой уло.
22184	Тиде мутышто - кугу мастарын пашаж дене кугешнымаш, тудым йӧратымаш, ӱмыр шуде кайымыжлан кӧра пеш чот чаманымаш.
22185	Тиде мыйын шомакем огыл, акрет ырым.
22186	Тиде национальный (марийын гына огыл, чувашынат, одынат.
22187	Тиден денат, тудын карьерыже пытен возымыжлан сатирический мурылан,алмаштыме солдат семын.
22188	Тиде неле да пеш ответственный паша кӱчык жапыште ыштен шукталте.
22189	Тиде неле жапыште Ефремов шужышо-влаклан полшымо пашам виктарен шогышо организацийыш – Маробпомголыш – кусна, тудын уполномоченныйже лиеш, йÿд-кече пашам ышта.
22190	Тиде Нептун планете дечынат лишкырак.
22191	Тиде номер дене тетла нигӧ модын ок керт.
22192	Тиде нуным мемнан ваштареш шогалта (мутлан, имне фермым, икмыняр шудо каваным йӱлалтат, комбайн-влакым локтылыт).
22193	Тиде образ гоч автор социальный да нравственный йодышлам нергела.
22194	Тиде образ шке пагытшьшан моткоч келшыше.
22195	Тиде "Одесский листок" газетын редакторжын Навроцкийын париж гыч кондымо "Панар Левассор" лийын.
22196	Тиде ой деч вара протоколышто возен шындыме: «Николаев Унчышто тунемын».
22197	Тиде ойлымаш В. Бердинскийын «Игем-шамыч», «Колча», В. Абукаев-Эмгакын «Сорта йымал арака» семынак марий сылнымутышто пытартыш ийлаште серыме ойлымаш-влак кокла гыч ик ойыртемалтше произведений радамыште шоген.
22198	Тиде ойлымаште автор 1921 ийын шужен жапшым сӱретла.
22199	Тиде ойлымаште автор марий ялысе кенеж паша жапым сӱретла, тыгай жапыште шоҥго ден йоча-влакын суртышто кодмыштым, кутырымаштым ончыкта.
22200	Тиде ойлымаште писатель шкенжым гына йоратыше айдемын образшым суретла.
22201	Тиде ойлымашын 1940 ийыште печатлалт лекше вариантше йӧршеш вес тӱрлӧ.
22202	Тиде ойлымашын геройжо-влак Вӧдыр ден аваже колхозыш пурат, но аван чонжылан ласка огыл, тудо эр еда шортеш.
22203	Тиде ойлымашыште А. Фадеевын «Шалатен пытарымаш» романжын влиянийже вигак шижалтеш.
22204	Тиде ойлымашыште ончыктымо тема, айдемын пӱрымашыже кызыт- се жаплан келшен толшо.
22205	Тиде ой мемнан йолташналан моткоч келшен толеш.
22206	Тиде ок лий гын, газетшымат огыт луктыкто ыле.
22207	Тиде окса тукым гыч тукымыш куснен: тудын дене нимогай сатумат налын огытыл.
22208	Тиде ок сите – кажне рушарнян да пайрем годым черкыш коштмо деч посна эше церковный хорышто шке ученикше-влак дене пырля мурышаш улмаш, уке гын, неблагонадежный лият.
22209	Тиде ок сите, патырлан конда шоваш дене пÿрым, шудым - имньылан.
22210	Тиде ок сите, Чепишым йозак погаш шогалтеныт, ындыжым йозакшымат «йорлыжлан поян олмешат тулаш верештын».
22211	Тиде ола Везувий вулкан помыжалтмылан кöра йÿлен йомын.
22212	Тиде ола воктенак таҥасымаш-влак чӱчкыдын эрташ тӱҥалыныт.
22213	Тиде ола воктене совет салтак-влак фашист-влакым кырен шалатеныт.
22214	Тиде ола кӱзаш тӱн колтымо точкылан шотлалтеш.
22215	Тиде олаяк и илыше-шамыч варарак возалтыныт «Приключения Тома Сойера» произведенийыште возен (1876).
22216	Тиде олык вуйышто 2000 ийын Пеледыш тылзын 17 кечыныште чапкӱм шындыме.
22217	Тиде ончыкта: уло вӱд масса гыч 0,011 ужашым шинчал-влак айлат.
22218	Тиде ончыкылык илыш саска пеледаш пыштыме нӧшмӧ дене икгай.
22219	Тиде опера калыклан пеш келшен. 1724 ий пургыж тызын Вивальди «Giustino» («Джустино») оперын премьержылан уэш Римыш толеш.
22220	Тиде опер-влакын премьерышт 1716 ийыште карнавалыште эртен.
22221	Тиде оригинальный решений пеш сай лийын, 60 утла у радиоактивный изотопым пытарен налме да замедление нейтронов почмо, 1936 ийыште спективный поглощений нейтронов почмо.
22222	Тиде - Оршанке районысо " У вий " колхозын колхозницыже Осып Марфа.
22223	Тиде островышто ото тӱзланен кушкеш.
22224	Тиде очерк «Марийская правда» газетеш 1943 ий 30 майыште лектын.
22225	Тиде Ош Кугу Юмо!, Пӱрышем Кугу Юмо!, Пиямбар Кугу Юмо!
22226	Тиде ошкыл сай лектышан, келшен толшо лийын.
22227	Тиде ошкылын амалжым негызлаш тöчымö дене пунчалмутыш тÿрлö шоям шÿшкыныт: ".
22228	Тиде пÿсö кучедалмашы самырык прозаик келгын, тÿрлö велым почын пуэн.
22229	Тиде пагытысе почеламут-влакым «Денисьева циклыш» чумырымо, молан манаш гын, почеламут-влакым шке йӧратыме еҥгаже Е. А. Денисьевалан пӧлеклен. 1860-1870-ше ийлаште Тютчевын усталыкыштыже политик почеламут-влак ончылно лийыныт.
22230	Тиде пагытыштат нуно тӱҥ шотышто жапын йодмыж почеш возалтыныт, жапын койышыжым, шӱлышыжым авалтат.
22231	Тиде пагытыште 42 произведений возалтын.
22232	Тиде пагытыште тудо мутлончыш дене "Залоги в марийском языке" (1958) ятыр статья-влакым савыктен луктеш.
22233	Тиде пагытыште эн сай произведенийже-влакым возен – тÿрлö жанр дене, шуко тÿрлö темылан.
22234	Тиде пайрем 1993-шо ий годсек палемдалтеш.
22235	Тиде пайрем дене тÿрлö йÿла кылдалтын.
22236	Тиде пайрем еш кокласе кылым пеҥгыдемдаш полшен.
22237	Тиде пайрем йӱлам южо ял калык тачат арален ила.
22238	Тиде пайрем колызо-влакым ийгот, пӧръеҥ ӱдырамаш улмо дене, ок пайле.
22239	Тиде пайрем мландын куатшым чапландарыше, пӱртӱс вийын порылыкшылан ӱшаныме чапмуро семын лийын.
22240	Тиде пайрем пашам чаплын шуктышо калыкым саламла, марий айдемылан марий улмыжым шижаш, умылаш полша, иктеш ушнен, йылмым, муро, куштымаш поянлыкшым, сылне вургем ойыртемжым аралаш кумылаҥда, моло калык дене пырля келшен илаш ӱжеш.
22241	Тиде пайрем темлалтеш гына, калык коклаште але эше шарлен огыл.
22242	Тиде пайремым 1958 ийыште палемдаш тÿҥалыныт.
22243	Тиде пайремым шыже сомылым - тӱредмым, йоҥыштымым, пырчым поген оптымым - тӧрлаш кӱлмӧ нерген шижтара.
22244	Тиде пайремын ойыртемалтше кышаже весыштат палдырна.
22245	Тиде пайремыште калык мыняр шукырак, туран оза оҥчыкыжым уланрак, поянрак лиеш манын шоненыт.
22246	Тиде пале варажым чурий ӱмбалсе ойыртемым кычал муашлан кучылталтеш, мутлан шинчан чек, нер але оҥылашлу.
22247	Тиде палымаш Вивальдин ончыклык илышыштыже кугу кышам коден.
22248	Тиде палымыже «Алдиар» оперылан либреттым серымыж годым полшен, векат.
22249	Тиде — парный рифме («Йӱр дене пырля», «Илыш» да молат).
22250	Тиде пашажлан Вера Михайловна Ленин да Йошкар Знамя Паша орден дене палемдалтын.
22251	Тиде пашажлан тудо кугыжаныш премий дене палемдалтын.
22252	Тиде пашажым аклен Олык Ипай лӱмеш да Марий Эл кугыжаныш премий-влак дене палемденыт.
22253	Тиде пашажым аклыде кодымо огыл: ятыр чап танык дене палемдалтын.
22254	Тиде пашалан тудым чап танык дене палемденыт.
22255	Тиде пашам пытарымеке пашазе-влакым пуштыныт. 1942 ий теле тылзын операций Белжец концлагерьыш куснен, вара Треблинкыш.
22256	Тиде пашам Россий сымыктышын сулло пашаъеҥже Иван Егоров, концертмейстер Надежда Кузнецова шуктеныт, декорацийым сӱретче Б.Голодницкий ямдылен.
22257	Тиде пашан ойыртемже исторический значенийже огыл, а эн тӱҥжӧ — тудо мотор да яндар йылме дене возалтын.
22258	Тиде паша ончыклык писательын организатор усталыкшым вияҥдаш полшен.
22259	Тиде паша пеш мыланем келшыше, тиде чыла творческий паша, публикаций да калыкын вашмутшо тиде пашалан, ончымыжо.
22260	Тиде паша тудым тунемын пытарме шке институтышкыжо руш йылме кафедрыш вÿден.
22261	Тиде паша ушештарымаш шотан.
22262	Тиде пашаште тудлан А. К. Эшкинин да Н. Ф. Бутенин чот полшеныт. 8 шыжаште "Йошкар Кече" увертанен: Черняков Наркомнацыште Марий автономий шотышто докладым ыштен, ынде кагазым Совнаркомыш колтымо.
22263	Тиде пашаште тудо Коммунистический партийын политикыж велке мелын шогымым ончыкта.
22264	Тиде пашаште тудым эн ончычак революций саман, шемер калыкын у, йоҥгыдо илышыш лекташ тÿҥалмыже кумылаҥден шогеныт.
22265	Тиде пашаштыже говорын фонетике да морфологий ойыртем ончыкталтын.
22266	Тиде пашаш чонжо тудым изинек шупшын.
22267	Тиде пеҥгыдемдымаш кӱшылрак широталалан гына чын.
22268	Тиде пеҥгыде шинчаончалтыш шуко жап комикс-влакын сай улмыштым иземден.
22269	Тиде периудышто тудо шуко США нерген лудын да Англий нерген.
22270	Тиде Петербургысо шанче мер калыкын кугу протестым луктын.
22271	Тиде печатьыште икымше дебютшо лийын.
22272	Тиде пеш келге психологизм шонымашан ойлымаш, чылаж годым умылашат йӧсӧ.
22273	Тиде пеш чапле поэтический произведений тыгай сÿрет дене пыта: кресаньык шÿкшӧ пöртыштыжö эр ÿжара годым эрге шочеш.
22274	Тиде пеш чапле поэтический произведений тыгай сÿрет дене пыта: кресаньыкын шÿкшӧ пöртыштыжö эр ÿжара годым эрге шочеш.
22275	Тиде писатель-влак ончылно ыштен шуктыдымо порысна нерген, критика шотышто.
22276	Тиде - писатель-влакын эн йоратыме кайыкышт.
22277	Тиде –писательын кумшо книгаже.
22278	Тиде писательын первый сборникше лийын.
22279	Тиде повесть кызыт Москва олаште «Детская литература» издательствеш посна книга дене лектын.
22280	Тиде повесть – Муса Джалильым сылнымут гоч ончыктышо икымше произведений.
22281	Тиде повестьым возымыж годым Орай кок гана творческий командировкыш лектын коштын.
22282	Тиде повестьын сюжетшым оҥайымшташ гына огыл, а герой-влакын койыш- шоктышыштым почын пуаш полша.
22283	Тиде повестьыште кок вий – поян ден йорло – ваш-ваш шогат: ик могырым – поян Чепиш ден тудын Лотай эргыже, вес могырым – йорло марий Ормыза, тудын Ормок эргыже, шылше салтак Эшполдо, молат.
22284	Тиде повестьыште моло ситыдымаш-влакат улыт: наций вопрос шотышто, ялым ола ваштареш шогалтыме, ялым уто дене моктымо… (Зайниев Г.З, Таникеева В.Д. Лӱм верч огыл возенам: Дим.
22285	Тиде повестьыште, “Тулык чон” дене танастарымаште, тÿрыснек пиалан йöратымаш нерген ойлалтеш.
22286	Тиде погынын пашаж дене Марий автоном велым чоҥымо организационный пашам мучашлыме.
22287	Тиде политический йоҥылыш.
22288	Тиде пӧлкаште психологий, педагогик, у йӧн-влакым кучылтын урокым эртарымылан туныктат.
22289	Тиде пӧртыштак изи бассейын уло. 6-7 ий марте йоча-влаклан келыштарыме.
22290	Тиде поснак писатель-влакын возымыштым вияҥден колтымаште палдырнен.
22291	Тиде почеламут 1908 ийыште возалтын.
22292	Тиде почеламут 1945 ийыште "Родина верч" альманахын 2-шо номерыштыже савыкталтеш.
22293	Тиде почеламут аршаш кок ужаш гыч шога.
22294	Тиде почеламут возалтме шот денат моло дене таҥастарымаште ойыртемалтше.
22295	Тиде почеламут гочат ме Вл.
22296	Тиде почеламут корныла кызытсе усталык дене таҥастарымаште чыла могыр гычат пеш ӱлнӧ шога.
22297	Тиде почеламутлан композитор И. Палантай мотор семым йöнештарен.
22298	Тиде почеламутым Ковель ола верч кредалмаште вуйым пыштыше гвардий лейтенант М.А. Серебряковым шарныме лӱмеш серен.
22299	Тиде почеламутышто калык дек Ленинын пешак лишыл улмыжым, кугу вождьым калыкын йöратымыжым художественный образ гоч моштен ончыктымо.
22300	Тиде почеламутыштыжо тыгай оптимизм!
22301	Тиде почеш « Кӱртньӧ пече кӧргыштӧ» почеламут лектеш.
22302	Тиде поэма нерген поэтын первый шонымашыже 1955 ийыштак шочын.
22303	Тиде поэт семын йолӱмбак шогалме пагыт лийын.
22304	Тиде поэтын пытартыш почеламутшо.
22305	Тиде поэтын усталыкшым нолтал колташ чот полша.
22306	Тиде предложенийымак изиш весемда: Вет таза енын илышыжат весела, паша лектышыжат кушно.
22307	Тиде причинылан лийын поэтын отставкыжлан 8 июльышто 1824 ийышто службо деч.
22308	Тиде программ негызеш пединститутысо студент – влак марий литератур дене рабфакыште урок – влакым эртареныт.
22309	Тиде проектлан Wikimedia Foundation оксам пуа.
22310	Тиде произведений гоч автор келшымаш темым йоча-влакын ийгот ойыртемыштлан эҥертен почын пуа.
22311	Тиде произведений оҥайын лудалтеш, сылнын йоҥга.
22312	Тиде произведений шамычыште Рафаэль ушкален сӱретым и рельефым фасадный декорым особеностьым участокын и воктел зданий шамычым.
22313	Тиде произведенийым писательын творчествыштыже эн сайлан шотлыман.
22314	Тиде произведенийын сылнымут ойыртемжылан Семен Николаев «Мутын нелыже да ямлыже» книгаштыже тичмаш да чын акым пуэн, сандене тудын нерген уэш-пачаш ойлышаш уке.
22315	Тиде произведеният туҥ шотышто калыкмут негызеш возалтын.
22316	Тиде профессий дене шинчымашым нӧлталаш Москваште эртарыме курсышкат коштын толын.
22317	Тиде процент 80-95 процент наре.
22318	Тиде пунчал яндар чонан еҥым кÿдырчö рашкалтыме гай перен: «Партийыш случайно логалше Т.Е.Ефремовым ВКП(б) членыш кандидат гыч лукташ.
22319	Тиде пуртус суретым автор калыкын кумылжылан келшышын ончыктен, калыкын ойгыж дене кылден.
22320	Тиде пырдыжыште тӱнясе чыла йылме денат «мый тыйым йöратем» манын возымо.
22321	Тиде радамлык 1869 ийыште Менделеев дене почмо периодик тӧртыкын сӱретлыме ончыктымашыже улеш.
22322	Тиде радам почеш мутер, энциклопедийлаште мут-влакым вераҥдат.
22323	Тиде районыште лийыныт тошто Шелковын корнышто,и Лин ешыштыже, скорей всего, купей-шамыч лийыныт.
22324	Тиде Ренессанс жапын ик эн пагалыме пашаже.
22325	Тиде рецензийыштыжак М. Казаков йолташ Н. Лекайным ик ‘’оҥай’’ предложенийымак, мут савыртышым шуко гана кучылтмыжлан вурса.
22326	Тиде Ричард Аутколт художник лийын.
22327	Тиде рожан лаштыкым пайдалашлан тудо табуляторым да рожым-ыштыше кид-машинам шонен луктын.
22328	Тиде рольышто тудлан негр лияш пернен, сандене сценышке эртак шӱргым грим дене шемемден лектын.
22329	Тиде роман А.С. Крупняковлан лӱм-чапым конден. 1968 ийыште Аркадий Степанович СССР писатель ушемыш пурен.
22330	Тиде романын действийже адак Урал марий коклаште, Арслан ялыштак, революций деч ончыч эрта.
22331	Тиде романыште тудо ожнысо Английым тӱрлӧ верла гычше сӱретла, да поро чонан да оҥай палыже дене кугешна, кудо эн сай тыгыде англичан буржуазийлан келшен толеш.
22332	Тиде романыштыже автор, тыгеракын, личность культ жапысе илышым ончыкташ шонен.
22333	Тиде рукопись йомын ыле.
22334	Тиде сÿрет Миклайын чонжым пудыратен, шонаш таратен.
22335	Тиде сай огыл тӱткар нерген Кинг «Как писать книги» да «Темная башнян» шымше ужашыштыже возен коден.
22336	Тиде саманыште Вивальди Брагора площадь гыч пошкудо Сан-Проволо приходыш у, кугырак пöртыш илаш кусна. 1711 ийыште «L’estro armonico» («Гармоническое вдохновение») 12 концерт савыкталтын.
22337	Тиде сапондо дене шийыныт, шога дене куралыныт.
22338	Тиде сборникеш печатлыме произведений кокла гыч «Кокымшо илыш», «Тойбатыр кугызан ешыже», «Шошо», «Эше мо кÿлеш?»
22339	Тиде сборникше оҥайын чоҥалтын.
22340	Тиде сборникым 1931 ийыште немыч йылме дене «Марийские песни» манын лукмо, тудын редакторжо кумдан палыме финн шанчызе Ӱ. Вихманн лийын.
22341	Тиде сборникым поэт тар шикш коклаште ямдылен.
22342	Тиде сборникын, пожале, пеле утлажым шала сонет, вес семынже – аршашышке пурыдымыжо негызла.
22343	Тиде С.Г. Чавайн, В. Колумб, Йыван Кырля да мо-лат.
22344	Тиде С.Г.Чавайн да М.Шкетан. Иктыже «вуйлатыше редактор», весыже «колтымо возымашым виктарыше секретарь» лийыныт гынат, кумшо пашаеҥ «газетым келыштарен, тöрлатен лукмо» верч вуйын шоген.
22345	Тиде семантический ойыртем.
22346	Тиде семӱзгарын кумда диапазонжо неле партитур-влакым йоҥгалтараш йӧным пуа.
22347	Тиде сеҥымаште И.Актугановынат надырже кугу.
22348	Тиде Сергей Чавайнын возымо "Ото"-почеламутшо - икымше марла возымо почеламут.
22349	Тиде серыш Бутырский аралтыш пелен казаматым чоҥашлан кӱштык лийын.
22350	Тиде сингл лекмеке, группо ондакат турнеш лектын коштын. 1963 ийыште августышто The Beatles 4-ше синглым луктын – «She loves you» маналтеш.
22351	Тиде ситыдымаш "Куртньо вий" романыште пешак раш койын.
22352	Тиде скульптурыжо – мемнан столицыш толшо-влакым кинде-шинчал дене вашлийше ӱдырамаш.
22353	Тиде собственность чаҥгалыкым левед шога, туманлымашым, кредалмашым тарвата да трагически мучашыш конда: еш шалана, изаштым пуштыт.
22354	Тиде событий-влак «Степи» произведенийлан кумда материалым пуэн.
22355	Тиде событий деч варасе илышыж нерген шуко пале огыл, но аралалт кодшо документла почеш 1476—1481 ийлаште Флоренцийыште шке мастерскойжо лийын.
22356	Тиде событий историйыште келге кышам коден, вет пленыш логалше экипаж ик ий гыч талиб-влак деч шке самолётышт денак шылыныт.
22357	Тиде событийлан 1992 ийыште Российыште Савыктышын кечыже пайремым пеҥгыдемденыт.
22358	Тиде сӧй пеш кумдан шарлен, тышке татар, удмурт калык-влак ушненыт, башкир мландат шучко тул дене авалтын.
22359	Тиде Солт-Лейк-Сити оласе олимпиадыште лийын.
22360	Тиде сомылым мый шкетынак ыштылынам, манеш мурызо.
22361	Тиде социальный вашталтышлан кӧра шемер марий религиозный мировоззренийым сеҥен, тӱрлӧ ырымлан, уло-укелан ӱшанымыжым чарнен.
22362	Тиде спорт тӱрлык батут ӱмбалне тӧрштылмаш ден пенгыдын кылдалтын.
22363	Тиде спорт тӱрлык дене Россий кӱкшытысӧ таҥасымаш-влак Ханты-Мансийск олаште эртат.
22364	Тиде спорт тӱрлык дене Российыште спорт чап лӱм-влакым пуедат (кумшо гыч икымше марте спорт разряд-влак, спорт мастер кандидат, спорт мастер, калык-влак кокласе кӱкшытан спорт мастер, сулло спорт мастер).
22365	Тиде спортышто вигак шагал мом ыштен кертат.
22366	Тиде стадий кажен 1,5-2 шагат жапыште угычтаралтеш.
22367	Тиде статьяште автор-влак тыгай ойпелештышым коденыт: "У технологийлан кызыт ик палемдыме лӱм уке.
22368	Тиде статьяште ме тудын драматургийже нерген кÿчыкын ойлен пуэна.
22369	Тиде статьяште сай лектышан туныктымо жапшым эскерен кертына: «…Ильям волостной исполнительный комитетын председательжылан сайлат.
22370	Тиде степень кок йöн дене — синтетический (простой) да аналитический (сложный) йöн дене ышталтеш.
22371	Тиде степень моло предметын качествышт дене танастарымаште эн кугу качествым ончыкта.
22372	Тиде стилийыште gothic rock, industrial, darkwave, synthpop и да классик жанр-влакым шижаш лиеш.
22373	Тиде стильым нимогай поэт от луго.
22374	Тиде стильыште тыгак чыган муро шке палыжым коден – южо еҥ-влак фламенко стильым чыган-влакым чын нумалше-влаклан шотлат.
22375	Тиде студийыште Арбан ик ийым веле тунемеш, тудлан Москош театральный сӱретчелан тунемаш каяш путьовкым кучыктат.
22376	Тиде суапле пашажланат «Знак Почёта» орден да ятыр чап танык дене палемдалтын.
22377	Тиде суапле пашажлан «Знак Почёта» орден дене палемдалтын.
22378	Тиде суапле пашажлан кугыжаныш чап танык денат палемдалтын.
22379	Тиде суапле пашажлан тудо «За службу» 3-шо степенян орден дене палемдалтын.
22380	Тиде суапле пашажлан тудо Россий Федерацийысе тазалык аралтышын отличникше лӱм дене палемдалтын.
22381	Тиде сӱрет «Кугезе мланде» романын идейно-политический направленийже да чумыр содержанийже дене органически кылдалт шога, сандене тиде сӱретын «подражательный» тӱсшӧ лудшын шинчажлан виҥак ок перне.
22382	Тиде съёмкыжо 1968 ийын сӱрем тылзын 27-30 кечылаштыже эртен.
22383	Тиде сылне муремжым Окна воктен тунемынам.
22384	Тиде сылне муро – поэтын илышыжым моткочак чын возен кодымо документ.
22385	Тиде - тÿҥалтыш класслаште марий рвезе-влакым арифметике дене туныкташ ямдылыме книга.
22386	Тиде таблицыште кÿшнö ончыктен кодымо йылмыласе термин-влак таҥастаралт пуалтыныт.
22387	Тиде тагсастарыме степень деч почеш мутан лÿм мут дене пырля каласалтше пале мутышто поснак раш палдырна, мутлан: Курык деч нелырак, пелйÿд деч шемырак возо шÿмышкем неле шонымаш!
22388	Тиде тазалыкым пойдарыше гимнастике.
22389	Тиде талантан айдеме ик гана веле огыл Юл кундемысе самырык баянист-влак коклаште эртаралтше конкурсышто сеҥышыш лектын.
22390	Тиде талантан айдеме – «Маски» балетын, «Вальс под кукушку» монооперын, кум симфонийын авторжо. 5 ий Марий Элысе семмастар-влак ушемын вуйлатышыже лийын.
22391	Тиде талантан ӱдырамашын лӱмжӧ чылалан палыме: лач тудын вуйлатымыж почеш кӱслезе-влак ансамбль Россий кӱкшытыштӧ кугу чапым сулен.
22392	Тиде тале айдемылан Кугу ачаэл сар корнымат эрташ логалын.
22393	Тиде тачысе марий йылмышанчылан поснак кӱлешан йодыш.
22394	Тиде творческий пашан йодышлажым критикын чын умылен моштышыжо М. Шкетанлан келшыде кертын огыл, тудо «Кодшо румбыкым» негыздымын вурсымылан кöра шочшо öпкем монден.
22395	Тиде театр айдеме деч посна шке 10 минутан представленийжым ыштен.
22396	Тиде театр дене Вивальди последующие ийыштат кылым кучен.
22397	Тиде театрлан хорым погаш кÿлеш лийын.
22398	Тиде телевиденийын историйыштыже икымше тыгай эфир.
22399	Тиде телеканалыштак Марий Эл ТВ лектеш.
22400	Тиде — телым ужатыме да шошым вашлийме пайрем.
22401	Тиде тема эше ик повестьлык.
22402	Тиде темлымаш кызытсе Тӱҥямбал эҥыремышвотлан негызым пыштен, а Тим Бернерс-Ли кызыт Тӱҥямбал эҥыремышвот консорциумын ( ) директоржо улеш.
22403	Тиде температурын вашталтмыжлан кӧра лийын огыл, а лум шагал вочмылан кӧра.
22404	Тиде темылан «Палыде», «Вакшагур», «Чодыра лоҥгаште», «Микась Майрук» ойлымаш-влак возымо улыт.
22405	Тиде темымат поэт öрдыжеш коден огыл: Тыге ик эрден поген ото унам: Пöръеҥ, вате-влак шке ньогам Намийышт кӱсотыш, нумал пушмелнам, Неран тичмаш киндым, шаньгам.
22406	Тиде теҥыз гоч верысе калык-влак вашкылым ыштеныт.
22407	Тиде тептеҥызыште Антарктике гыч йӱдвелке йӧгышӧ вӱд субантарктик вӱд дене ушна.
22408	Тиде термин тыгак трактор ден шке кудалше машина-влакымат авалта.
22409	Тиде терминым тачысе ыҥже дене икымше гана Леавит да Вистлер 1958 ийыште Harward Business Review журналыште савыктыме статьяште кучылтеныт.
22410	Тиде технологий тачысе шотлышелан негызым пыштен.
22411	Тиде толкын "космецевтика" лӱмым налын.
22412	Тиде толкын тунам вашке шарлен шуктен огыл, лывыжген да 1933 ийыште йöршеш чарнен.
22413	Тиде толкын тунам пÿтынь Совет Ушем мучко тарванен улмаш – Г. Г. Кармазин улыжат ты йогын почеш веле каен.
22414	Тиде Тоншай ден Шаран велсе кутырымаш дене пярля посна диалект, марий йылмыште ынде нылымше(олык, курык, арвел).
22415	Тиде тӧртык почеш, кажне таҥасыше машинаште кок айдеме шинчышаш ыле, шагатыште куд меҥге писылык дене гын кудалын кертыныт, а машина ончылно, кидыште йошкар флагым кучен, айдеме ошкылшаш ыле.
22416	Тиде тоштыой да сылнымутан произведений гыч толшо образ.
22417	Тиде тувыр чыган-влакын чиемыштышт кугу шӱкалтышым ыштен.
22418	Тиде — тӱжем дене тунемшыже-влак.
22419	Тиде тужемле йыжынан сем, кечыгут - йудвошт йонгалтше йук-йуан.
22420	Тиде тӱҥалтыш лийын.
22421	Тиде тӱҥлыкым укелыкыш савыраш кӱлеш.
22422	Тиде тупела статьяште «Кодшо румбык» драмым «лончылымо» да тыгай иктешлымашым ыштыме: «Ты пьесе марийын пролетар литературышкыжо класс тушман румбыкым пурта.
22423	Тиде тур годым Das Ich да Gothika тӱшка-влак дене пырля мура.
22424	Тиде тургым жапыште тудлан шуко йӧсым чыташ логалын: калык тушман семынат титаклаш тӧченыт, поктылыныт, но тиде йӧсӧ жапым сеҥен лектын.
22425	Тиде туткар саманын чын тÿсшым писательмыт раш ужыныт, умыленыт гынат, шке произведенийыштышт вик ончыктен кертын огытыл.
22426	Тиде тӱшкашке 60 наре тӱрлӧ йылме пура.
22427	Тиде тыгак сӱретан альбом-влак лийыныт.
22428	Тиде увер куандарыш.
22429	Тиде ӱдыр чыла шот денак университетлык улмаш.
22430	Тиде ужаш RAM-машин негызлыме компучыр-влак нерген.
22431	Тиде ужаш пӱтынек таҥастарымаш-влак негызеш чоҥалтын: «пуйто лыве тарватыш ныжыл шулдырлам», «пуйто леве мардеж ниялтыш садернам».
22432	Тиде ужашым квалификаций лӱмдат.
22433	Тиде ужашым почеламутышто тӱҥлан шотлаш лиеш докан.
22434	Тиде ужашыште поэт у мут-влак дене (ыҥ — умылымаш, тöжык — изящный) пайдалана да эше кушкыл лӱм-влакым пурта.
22435	Тиде ужашыште прозаик чыла материалым шке ÿдыржын, палыме икшыве-влакын койыш-шоктышыштым эскерен чумырен.
22436	Тиде ужмо-колмыжым шарнен, варарак «Шужен ий» ойлымашым воза.
22437	Тиде улан куанен, иктым палемдыме шуэш: писательын шоымо усталыкше марте але мӱндыр.
22438	Тиде ӱлнӧ возымо кок колтымаш команде да жаплан ыштыме файллан келша: команде1 > жфайл команде2 < жфайл rm жфайл Интерактивдымо командле интерпретаторышто изиш интерактивлыкым налашлан echo (йӱксавыш) командым чӱчкыдын кучыт.
22439	Тиде у романыштыже писатель Арслан ялын илышыжым умбакыже сÿретлаш, марий ялын класс тушман деч эрнымыжым, ялыште колхозный илышын сеҥымашыжым да шочмо мландын пеледмыжым ончыкташ ямдылалтын.
22440	Тиде уста айдемылан шуко нелылыкым чыташ логалын: икымше тӱнямбал сарыштат кредалын, марий калыкым волгыдыш лукмо верч шкем чаманыде тыршен, репрессийыш логалын.
22441	Тиде уста айдемын паша корныжо Марисоласе кыдалаш школ дене кылдалтын: 20 ий утла Зинаида Васильевна йоча-влакым туныктымаште тыршен.
22442	Тиде уста пашаеҥ 34 ий Советский кундемысе «За мир» колхоз вуйлатышылан пашам ыштен.
22443	Тиде уста пашазе шочмо Курыкмарий кундемысе Мосолов лӱмеш колхоз вуйлатышылан 33 ий тыршен.
22444	Тиде уста ӱдырамаш Чакмарий тӱвыра пӧрт пелен «Чак» лӱман йоча ансамбльым чумырен улмаш.
22445	Тиде файл-влакым «Викимедиа» фондын тӱрлӧ проектлаште кучылташ лиеш.
22446	Тиде фантазийын амалже ачажын ойлымашыже-влак лийыныт, тудо корольын родо тукымжо.
22447	Тиде фестивальын участникше-влак тӱрлӧ фламенко тӱшка-влак Испаний да Россий гыч лийыт.
22448	Тиде фильм 4 «Оскар» премийым налын.
22449	Тиде фильмыште тӱҥ рольым Йыван Кырла модын.
22450	Тиде Флоренций деч тораште огыл верланыше Сан Донато а Систо монастырьлан ыштыме алтарный образ «Поклонение волхвов» (пытарыме огыл).
22451	Тиде - фон веле.
22452	Тиде фонышто тӱҥ герой Когой Семонын оҥай илыш-корныжо сӱретлалтеш.
22453	Тиде формо поэт-влакын традиционный лийын.
22454	Тиде форум 1963 ий гыч эрта да тӱнямбалне кумдан чапланен.
22455	Тиде — фронтысо илыш нерген ныл очерк. 1955 ийыште «Ик олаште» ойлымаш книгам савыктен.
22456	Тиде церковно-приходской (варарак – Миссионерский) школжо такшым Элнетыште огыл, а вÿд гоч гына верланыше Ямаслонго ялыште верланен.
22457	Тиде цикл тӱҥ шотышто 2002 ий гыч шыташ тӱҥалын да умбакыже пелед толын.
22458	Тиде Чавайнын «Ото» почеламутшо лийын.
22459	Тиде чапле пайрем дене тудым тунемшыже, йолташыже-влак алал кумылын саламлат да кужу ÿмырым, пенгыде тазалыкым, перкан шанче илышым тыланат.
22460	Тиде чапле пашан тудо ик авторжо да редакторжо лийын.
22461	Тиде чарымым шуктыдымо койыш шолемым але тӱтаным пасушко конден кертын.
22462	Тиде чер пылышыжлан эҥгекым конден, кудыжым антибиотик денат эмлен кертын огыл.
22463	Тиде чесым вÿдым йÿын-йÿын кочкаш тÿҥалат гын, оза ватын ушкалже лӱштымӧ годым шалаш тÿҥалеш.
22464	Тиде четлык тунемме кнагам ышташлан тӱҥ полшык лийын.
22465	Тиде чодыраште иктаж-мыняр тошто кӱнчем верланен, ончыч тушто рудам луктедылыт, кызыт нуным кудалтыме.
22466	Тиде чолга марий ӱдырамаш соцтаҥасымаште шке бригадыжын чапшым паша гоч ончыктен.
22467	Тиде чон йодмо шӱлыш Артамоновын «Каза шӧр» повестьыштыжекычкыралтыш знак семын сӱретлалте.
22468	Тиде чон сусырым паремдаш неле.
22469	Тиде чыла чонышко ласкалыкым пурта.
22470	Тиде чын аклымаш ыле.
22471	Тиде чын, вет Эрвел Азийыш шуко могай йӱла Китай гыч толын.
22472	Тиде шанче пашалан энертен, И.С. Галкин докторлык диссертацийым "Историческая морфология марийского языка" теме дене возен, кудо 1968 ийыште Таллиныште сайын аралалтын.
22473	Тиде шанче пашашке тыршенак ушнен.
22474	Тиде шапкым ондак пеш сайын ужаш лиеш ыле, а кызыт тудо пеш писын шула да эркын йомеш. 1912 ийыште 12,1 кв.
22475	Тиде шкешотан таҥастарымаш.
22476	Тиде шкешотан таҥастарымаш тышечын поэтын афоризм-влакым кучылташ тыршымыже шижалтеш.
22477	Тиде школым 1910 ийыште тунем лектеш да Роҥгысо второклассный учительский школыш пура.
22478	Тиде школышто 1914 ий гыч 17 ий марте тыршен.
22479	Тиде школышто 34 йоча шинчымашым поген.
22480	Тиде школышто Александрын ачаж ден аваже Сашан классше негызеш «Узоры» фольклор ансамбльым чумырат.
22481	Тиде школышто тӱрлӧ вер гыч самырык еҥ-влак лийыныт, йылме ойыртемыштат, калык ойпогыштат икгай лийын огыл.
22482	Тиде – «Шольымын возымашыже гыч» да «Ямде улына».
22483	Тиде шомак «пӧръеҥ», «айдеме» шомак дене иран шомак «мартйо» (айдеме) дене ик радамыште улеш.
22484	Тиде шомак пӧръеҥ, айдеме шомак дене, иран шомак мартйо ( айдеме ) дене ик радамыште улеш.
22485	Тиде шонанпылын чыла чевер¬же дeне йулышо тус, чарныде вашталт-алмашталт толшо койыш¬-шоктыш, сурет-кочкыш.
22486	Тиде шонен лукмаш-влак компьютерын чонымашыжын кӱлешлыкыжым чынленыт.
22487	Тиде шонымаш гыч ме геройын моткоч шучко айдеме улмыжым, айдемым нимош шындымыжым, шкенжым гына шонышо улмыжым ужына.
22488	Тиде шонымаш «История Лизи» романлан у ошкылым ыштен.
22489	Тиде шонымаш поснак авторын «Йӧратем» сборникыштыже палдырна.
22490	Тиде шонымаш у курымын шÿлышланже келшыше гай койын.
22491	Тиде шонымашымак автор «Марий кундемын 13 ийже», «Метро», «Эпохын шӱлышыжӧ» почеламутлаште почын пуа.
22492	Тиде шонымашым тудо лач 1890 ий шорыкйол тылзын почеш.
22493	Тиде шот гыч ончалмаште Тихон Ефремович суапле тыршымыж дене ойыртемалтын.
22494	Тиде шот денак повестьым аклыман.
22495	Тиде шотышто кызытсе ик марий поэтат танасен ок керт.
22496	Тиде шотышто пеш онай «Чеверын, чеверын кызытеш» стих.
22497	Тиде шотышто Я.Элексейнын творчествыжат чумыр литературный процесс деч ӧрдыжто огеш шого.
22498	Тиде шылын куржо-влак деч арала манын шоненыт.
22499	Тиде шымлымашым «Агротехника картофеля при посадке верхушками» брошюрышто иктешлыме.
22500	Тиде экстремал спортын тӱрлыкшӧ ВМХ маналтеш.
22501	Тиде эллаште (кумдыклаште) шкеныштын эрыкан хоккей ассоциацийышт уло.
22502	Тиде элын теҥызышке але таптеҥызышке лектышыже уке.
22503	Тиде Эмилия Гавриловнан шочмо кечыже ыле, калык ончылно шÿм-чон йÿлен каласкалымыж деч вара пöлекым кучыктышт.
22504	Тиде эҥергыште пӱям ыштыме.
22505	Тиде эҥертышыже-шке шочмо сурт,ешет,ялет огыл мо?
22506	Тиде эҥер УАШ элыште веле йога, Мексикысе вӱдлукыш вола.
22507	Тиде эн чот шарлыше хокке тӱрлык, сандене "Шайбан" мут деч посна тудым лӱмдат - хоккей.
22508	Тиде эн шуко (кокымшо верыште Рӱдӧ федерал йырвел ).
22509	Тиде эпизодым «Мать» романыште Павел Власовым да йолташыже-влакым судитлыме сӱрет дене таҥастараш гын, ятыр икгай могырым палемдаш лиеш.
22510	Тиде эпизодым писатель пешак шÿмеш пижшын ончыкта, тыгодымак мыскарамат верыштыже да моштен кучылтеш.
22511	Тиде эртымгорнышто икымше йӱд таран лийын.
22512	Тиде этапыште сеҥалтше команде лектын кая.
22513	Тиде этапыште тӱшка гыч 3 команде лектеш.
22514	Тиде юбилейлан композитор Юрий Бурдаков лÿмын «Шӧртньӧ сÿан» мурым возен.
22515	Тиде Юрий Михайлович Артамонов ыле.
22516	Тиде ялынак школжо шанчызын лÿмжым нумалеш.
22517	Тиде ялыште Вожай эҥер тӱҥалеш.
22518	Тиде ялыште тошто еҥ-влакым Илян кечылан 2 Сорлаште шарналтат, пошкудо яллаште Раздничалан веле шӱгарлашке коштыт.
22519	Тидлан 61-ше армийыш пурышо 12-шо гвардейский стрелковый полкат ямдылалтын.
22520	Тидлан öраш нимолан, вет нунын деч нылле ий ончыч веле огыл, тачат утлен огеш керт южо поэт.
22521	Тидланак верчын эрдене-эр, таве гыч вӱдым налме годым, ме Вӱд авалан тау мутым ойлена, яндар вӱдшӧ дене чурийым мушкына.
22522	Тидланак кӧра калык вес ялышке илаш кусненыт.
22523	Тидланак нуным калык ок йӧрате, йӧн улмо годым койдарен воштылеш.
22524	Тидланак тудым кугыжаныш чап танык дене палемденыт.
22525	Тидлан амажат шукак огеш кул.
22526	Тидлан амалжат лийын: 1930 ий марте марий кундемыште ик высший учебный заведеният лийын огыл, техникумжат шагал улмаш.
22527	Тидлан амалжат уло, вет автор ушеш кодшо ойым чоҥен мошта, междометийым келыштарен пурта.
22528	Тидлан верчынак нуно тошто илышым арален кодаш вуйын шогат.
22529	Тидлан верчынак Ормоклан кенеж гоч поянын пашажым ышташ верештын.
22530	Тидлан верчын Рафаэльын икымше пашашт-влак Перуджын стильыштыже улеш.
22531	Тидлан Ефремовын чонжо моткоч чот корштен,капшылан нелын чучын.
22532	Тидлан жапат шагал огыл кӱлеш, очыни, – поро тыланымашым ойлыш тунам Данилов.
22533	Тидлан жапымат, вийымат чаманыман огыл.
22534	Тидланже Бутыркын сотрудникше-влак дене кутырен келшеныт.
22535	Тидлан Зоил ден Георгий путырак чот йывыртеныт.
22536	Тидлан икмыняр примерым кондаш лиеш: «Эр кынелше öрш семын чонешталже пеш кугу, кугу салам».
22537	Тидлан йӧра Рафаэль икымше опытым ачажын мастерскойыштыжо налын.
22538	Тидлан йывыртен, Глезденев пÿтынь шинчымашыжым шке калыкшылан пуа.
22539	Тидлан кöра ик йодышым пуымат сита: тÿҥ конфликт шот дене икгайрак улшо «Джамиля» ден «Саскавий» кок повестьым лудмеке, молан шÿм-чонеш эстетический тÿрлö шонымаш атылана?
22540	Тидлан кöрак тудын каникул жапше йокрокын, шÿлыкын эрта.
22541	Тидлан «каратэ-до» толкын-влак деч ойыртемалтман ыле.
22542	Тидлан келшышын, кугыжан министрже Столыпин 1906 ий 9 ноябрьыште мланде дене пайдаланыме шотышто у законным луктын.
22543	Тидлан кок энерын ушнымо верыш миеныт, да кок атыш кок энер гычат вудым налын, монго конденыт.
22544	Тидлан кӧра ИОК модмашым вашталтен, саманым шотыш налын.
22545	Тидлан кӧрак яллаште шолыштмаш, йӱмаш, йогылык шарленыт, иктынат яра ыштымыже ок шу.
22546	Тидлан кӧра почеламутышто келге драматизм палдырна.
22547	Тидлан кӧра П. П. Глезденев «Война увер» газетым лукмашке шке вийжым пышта.
22548	Тидлан кӧра эргыже ондакак (17 ияш) Елизаветан, Лионель ватын, Эдуард III-ын пажа (слуга) семын дворыш логалеш. 1359 ийыште тудо Франций ваштареш походышто участийым приниматла, кудо годым тудым пленыш налыныт.
22549	Тидлан кугу надырым батутым ыштышыже Джордж Ниссен пыштен.
22550	Тидлан Ленин комсомол премий дене палемдалтын.
22551	Тидлан лӱмынак Немда энерыште ГЭСым чоҥеныт.
22552	Тидлан лӱмынак пу але картон гыч «курыкым» ыштеныт, тушко чиялтыме муно ден тӱрлӧ сувенирым оптеныт.
22553	Тидлан лычий чон йосын Изибай ден старостам шудал гына кертеш: « Ситарыза тугеже, Изибай, мыйын погем дене!
22554	Тидлан Матра кува öрынат, нунын деч лыжган йодын: - Мом тынаре воштылыда?
22555	Тидлан негызым Павел Петрович Глезденев пыштен.
22556	Тидлан негызым этнограф М. Маркелов пыштен.
22557	Тидлан ойлымашын геройжо веле огыл, а чыла калык куана.
22558	Тидлан омыл мо ава Алтаеш ынеж код!
22559	Тидлан пеҥгыдын ÿшанаш лиеш.
22560	Тидлан Писатель ушем гыч темлыман кагаз гына кӱлын.
22561	Тидлан пӱсӧ ушыжо веле огыл, тыгак ала-куш мӱндыр верыш чарныде ужшо шӱмжат кумылаҥден.
22562	Тидлан сигналын спектр кумдыкшым але динамике диапазонжым кугемдаш лиеш.
22563	Тидлан Томбо астрономым Астрономий ушем шӧртньӧ медаль дене палемден.
22564	Тидлан тудо руш писатель-влак деч, эн ончыч А. П. Чехов ден А. М. Горький деч тунемын.
22565	Тидлан тудым вара лÿен пуштыныт.
22566	Тидлан тудым калыкат пагала.
22567	Тидлан тунеммаш деч посна илышым шке шинча дене ужаш кӱлеш.
22568	Тидлан тунемше-влак Яшам пагаленыт, да шӱмыштышт порын коранымаш тул ылыжын, шке гыч возен ончаш шонымаш шочын.
22569	Тидлан туныктышем Василий Алексеевич Васильевлан тау.
22570	Тидлан ты календарьым 3 имне дене лектын кычал коштыныт, но календарьым нигуштат муын огытыл.
22571	Тидлан чÿчкыдын жапшат, йöнжат эре уке гай.
22572	Тидлан чоткыдо пикш йоҥеж кӱлеш лийын.
22573	Тидлан чын зоолог, ботаник гай лийман.
22574	Тидлан шийвундым ыштен налаш манын, рвезе тунемме кокла гыч Нартас вакшыш тарзылыкеш пурен да туштак илен.
22575	Тидлан шуко театр улмо полша.
22576	Тидлан ынде шуко ий эртен.
22577	Тидлан Юрий Глютин ӱшанен огыл.
22578	Тидо ÿшаным Вениамин Иванов чот возен шогымыжо да ятыр сай повестьше дене пеҥгыдемден.
22579	Тидыжак, очыни, йылме шымлызе лияш таратен.
22580	Тидыжак руш духовенствылан йӧршеш келшен огыл, вет тудлан религий пашам шуктымаште уто конкурент кÿлын огыл, сайрак да поянрак инородческий приходлашке логалаш руш духовенстве эре ямде лийын.
22581	Тидыжат тале кок журналист коклаште южгунам умылыдымашым луктын.
22582	Тидыжат шкенам пагалыдымым ончыкта огыл мо?
22583	Тидыже 1914 ийыште туналше войнан ик кугу причыныже лийын.
22584	Тидыже ÿмбач ончалмаштат, савыкталт лекше книга-влак чот гычат коеш.
22585	Тидыже айдеме капкылышкат вашталтышым пурта.
22586	Тидыже ВКП(б) обкомын 19-21 мартыште калыклан палдарыде эртарыме пленумыштыжо раш шижалтын.
22587	Тидыже герой-влакын характерыштым келгынрак почаш полшен.
22588	Тидыже ик могырым герой-влакын кӧргӧ шижмашыштым утларак келгын, тичмашынрак сÿретлаш полша.
22589	Тидыже илыш деке тура ончалтышым шочыктен.
22590	Тидыже илышым келгын да чын ончыктышо произведений-влакым возымо пашаште тудлан ÿшанле эҥертыш лийын.
22591	Тидыже йöршынат вес йодыш, мый кызыт тачысе кече, кызытсе произведений нерген кутырем, сандене эн ончычак тидым шотыш налаш кÿлеш.
22592	Тидыже кÿлеш лексемым да тудын синоним–влакшым куштылгын муаш полша.
22593	Тидыже кажне гаяк почеламутыштыжо коеш.
22594	Тидыже кугу сар лоҥгаште лиймыже годымат рашын койын.
22595	Тидыже кушеч толеш? 1933 ий январьыште МАО писатель ушемын оргкомитетше «У вий» журналын редколлегийжым пеҥгыдымден.
22596	Тидыже марий да руш йылме-влакым утларак шижын мошташ полшен.
22597	Тидыже, мутат уке, Олык Ипайын, Шабдар Осыпын, Йыван Кырлян муро ярымыштым кызытат рончен да шуен толмо дене кылдалтын.
22598	Тидыже, мутат уке, писательын сеҥымашыже.
22599	Тидыже мыйым моткочак куандарыш, чонем йывыртыктыш.
22600	Тидыже мыланна, южо моло калык семын шке йылмыжым кагазеш возен коден кертдыме калыклан, моткочак кÿлешан, вет калыкнан историйжым рашемдаш полшен кертше ик йылме ойыртемжак веле кодын.
22601	Тидыже нунын йöратымыштым эше вияҥда, еш тургымым сеҥымашке конда.
22602	Тидыже пайдале ой-канаш огыл мо?
22603	Тидыже пале мут-влакын -рак суффикс але мера да степень наречий дене пырля кучылталтмышт годым поснак раш коеш, мутлан: A илен пеш шонгго (О.
22604	Тидыже, пожале, писательын возымо пашажын да кöргö чонжын ик тÿҥ ойыртемже лийын.
22605	Тидыже почеламут сборникым сöралым ышташ полша.
22606	Тидыже поэзий корно гыч авторын кораҥшашыже, кунам- гынат прозыш куснышашыже нерген ончыл гоч шижтара.
22607	Тидыже самырык рвезе лийын.
22608	Тидыже славян-влакын IX курымысо илышыштым сӱретлыше «Повесть временных лет» летопись лийын.
22609	Тидыже тачысе пашаж гычат раш коеш.
22610	Тидыже теве мо нерген ойла: лудшо-влаклан книга келшен.
22611	Тидыже тунамсе журналист Петр Клюкинын шарнымашыж гыч коеш.
22612	Тидыже тунемме условийым саемдаш йӧным ыштен.
22613	Тидыже тыгак лийман, вет кö ондак пычкемышыште кул лийын илен, тудо у илышыште поснак куанымашыже да у койышыжо дене ойыртемалтеш.
22614	Тидыже тыгак лийшаш.
22615	Тидыже фашист Германийым кырен шалатыме дене налме отметке-влак ончыкталтыныт: кумытан иктат уке, нылытан-визыт, визытан-кудыт.
22616	Тидыже шорык йолым кучымо ю сынан йӱла дене кылдалтын.
22617	Тидыже шочмо йылмыж дек йöратымаш тулым утларак веле ылыжтен, кугу лиймекыже, тудым кÿлынак шымлаш таратен.
22618	Тидыже шуко марий еҥым куандарен.
22619	Тидыже шуко студентым ӧрыктарен.
22620	Тидыже шуко шотышто чыныш лектеш.
22621	Тидыже шӱмдымӧ ӱдырамашын неле кидше деч утлаш полшен… <…> Сылнымут сандалыкыш ыштыме икымше ошкыллан «Насти» ойлымашыже шотлалтеш.
22622	Тидыже ялыште класс кучедалмым виянда.
22623	Тидыжлан содыки режиссёрын ассистентше пашам кок ий наре ыштымыжат, режиссёр курсышто тунеммыжат кугун полшат: Б.Щукин лÿмеш Театр институтын режиссура отделенийыштыже тунемын, 2008 ийыште дипломым налын.
22624	Тидыжым автор мастарын сÿретла.
22625	Тидыжым авто-рын ача-авам эр йомдарыме денат умылтараш лиеш.
22626	Тидыжым "Кайык ӱжын ужата" повестьыштыжат шижаш лиеш.
22627	Тидыжым колышо еҥын ешыжлан йöсö ынже лий манын ыштеныт (ойгым шеледен пуыман).
22628	Тидыжым ме писательын шуко шӧрынан творчествыштыже тӱрыс ужына.
22629	Тидыжым ме поснак шочмо кундем, марий пÿртÿс нерген возымаштыже шижына.
22630	Тидыжым ме романыштат эскерен кертына.
22631	Тидыжым шочмо кундем, марий пÿртÿс нерген возымыштыжо шижына.
22632	Тидым 4 сентябрьыште ыштыза, тиде кечын мый Москоштак лиям.
22633	Тидым адакше воктенсе моло ой умылен-пален налаш полша.
22634	Тидым аклен, Йошкар Знамя Паша орден дене палемденыт.
22635	Тидымак палемден, поэтым чырык курымаш творческий корныж дене саламлен Валентин Колумб 1961 ийыште: «Тыгай шомак уло: cap кӱдырчӧ кӱдыртымӧ годым мурызо-влак шыпланат.
22636	Тидымак тыланыме шуэш: тек сылнымут эреак пеленетак лиеш, лудшыеҥым куандара.
22637	Тидымат каласыман: шуко самырык писательже ойлымаш гыч шке творчествыжым тӱҥалеш да ӱмыржӧ мучко тиде жанр деке пӧртылеш.
22638	Тидымат каласыш: Финляндийысе кö дене гына мутланаш логалын огыл, нуно чыланат марий калык, тудын илышыже да йÿлаж дене интересоватлалтыныт».
22639	Тидым Гельсий Зайниевын Пӱнчерский нерген возымо статьяштыже кӱжгӧ шрифт дене палемдыме («Ончыко» журнал, 6-шо номер, 2001 ий).
22640	Тидым икмыняр жап гыч гына ужыныт Вет эн ончыч кином Эмиль Янингсын сеҥымашыжлан шотленыт.
22641	Тидым илышыште лийше кугу вашталтыш дене умылтарыман.
22642	Тидым кажне боецлан умылтараш кӱлын.
22643	Тидым каласен мошташат йӧсӧ".
22644	Тидым каласыман еҥ-влак нергенат.
22645	Тидым калыкыште, «осал еҥ ончалын», маныт.
22646	Тидым колешат, ойган Пеналче, марийжын пÿрымашыжым пален шуктыдеак, кок йоча дене Уралыш, нунын коча-ковашт деке, лектын кудалеш.
22647	Тидым лица супикс-влак каласен пуат.
22648	Тидым ме «Студент-влак», «Презе ончышо-влак», «Шоҥго ваштар», «Руаш Петр», «Нерыште» ойлымашлаште ужына.
22649	Тидым ме тудын савык-ыме пашалаштыже, студент-влакым туныктымаштыже эскерена.
22650	Тидым ме тыгай корнылаште лудына: Рвезе пагытна верч, Тыныс илыш верчын Ом чамане вӱрым, Нӧргӧ кап-кылем.
22651	Тидым ме У Торъял пасушто колхозный йытын верч аван тургыжланымыж гоч ужына.
22652	Тидым ме «Ӱшанем» книгашкыже пуртымо «Ужар тӱс», «Кӱдыроҥгырым рӱзалын», «Шошо эрдене», «Шыже сӱрет» да моло почеламутлаште ужына.
22653	Тидым ме «Чеверын, Марксина», «Каем мый йывыртен», «Колхоз ялын ӱдыржö» да моло почеламутлаштат ужына.
22654	Тидым ме Чепишын Йуксо ото лишне чодырам чеклаш шонымыж гыч палена.
22655	Тидым ме шарнышаш улына: Кунам возалтын икымше мутна, У ошкыл шочын волгыдыш вигак.
22656	Тидым ме Я.Элексейнын «Изи пионер» (1925), «Сеҥыш» (1927) ойлымашлаштыже ужына.
22657	Тидым мый тудым айдеме семын чапландарыше койышлан шотлем.
22658	Тидым мый эреак сайлан шотленам.
22659	Тидым нимогай йӧсылык элым аралаш чарен ок сеҥе.
22660	Тидым официалkt правилыште пеҥгыдемдыме.
22661	Тидым палаш оҥай * 1997 ийыште Марий Эл Президент пеленысе Кугыжаныш Паша да Виктарымаш Институтым (Института Государственной Службы и Управления при Президенте Республики Марий Эл) петыраш кӱштыкым луктын.
22662	Тидым палаш оҥай Ош маска иктаж кӧм але мом кучымеке коваштым да коям гына кочкеш, молыжым — тетла нимом кочкаш уке годым гына пытара.
22663	Тидым палаш оҥай Российын чумыр командыже, Вячеслав Быков (тренер), Россий президент Дмитрий Медведев дене пырля. 2008 ийысе сеҥымаш.
22664	Тидым палаш оҥай * Сергей Шойгу министрлан 1993 ий 26 Вӱдшорышто переаттестаций радам дене "генерал-майор" сар лӱмым пуеныт.
22665	Тидым палаш оҥай Скелетон издер тӱҥалтыште шагатыште нылле меҥге писылык дене кудалеш.
22666	Тидым палаш оҥай Тыгай лӱман ял (Изи Пумарий) Марий Тӱрек кундемыште да Киров велыште уло.
22667	Тидым палаш оҥай * «Шуматкече» ансамбльым Кокласолаште чумыреныт.
22668	Тидым пален налмеке, класс тушман-влакым поктен колтышт, Яметым шкенжымат паша гыч кораҥдышт.
22669	Тидым писатель раш ужын да ятыр ойлымаштыже ончыктен.
22670	Тидым «Роль фольклора в развитии марийской литературы», «Муро ден литератур», «Чавайн ден фольклор», «Историй ден фольклор » да моло статьялаштыже почын пуа.
22671	Тидым «Саман, мый корныеҥет омыл» (1999) кокымшо сборникше пеҥгыдемда.
22672	Тидым Совет власть жапыште каласыме ыле.
22673	Тидым тÿн герой Илья Токмурзин шуктен шога, каласкалыше семын лектеш, кугу рольым модеш.
22674	Тидым таклан гына ок ыште: пÿртÿс сÿрет ойлымашын идейжым, тиде але вес геройын могайрак айдеме улмыштым утларак рашын почаш полша.
22675	Тидым тудо изинек умылен, шижын шоген.
22676	Тидым тудо шке пашаж дене сула.
22677	Тидым тудо шукыж годым герой-влак йырысе илыш гычак ойырен налеш.
22678	Тидым тудо Япар Микалын да тудын ватыжын, Онтина Настукын, еш кучемышт гоч ончыкта.
22679	Тидым ужын, поян ашак ваштареш изи шÿмыштем шыде тарваныш.
22680	Тидым умшам почын гына ончыман.
22681	Тидым умылаш манын тыгайым шоналташ лиеш: кече эре сотым шочеш, кече гыч эре шокшо лектеш.
22682	Тидым умылаш мыланна адак таҥастарымаш полша.
22683	Тидым умылен, писательын шонымашыже пеҥгыдемеш: мемнан илышыште Сталин эшеат ила да ончыкыжымат илаш тӱҥалеш.
22684	Тидым умылымеке, Липтон шке турнирышкыж Англий гыч "Вест-Окленд" лӱман клубым ӱжын.
22685	Тидым чыла еш кумыл, ешыште икте-весым умылымаш, келшымаш пуэн шогат.
22686	Тидым шарналтышыла, Ефремов ош ÿпан вуйжым савалта: - Чыла неле пашамат ышташ перныш, тÿрлö илышымат ужым.
22687	Тидым шижаш лиеш.
22688	Тидым ышташ куштылго огыл гынат, Нина шонымыж деч ок кораҥ.
22689	Тидым ышташ мыланна, — шарналта Семен Алексеевич, — Андрей Болтянский ден когылянна, шӱдышт.
22690	Тидым ышташ тоштмыжо, вашке казаматыш пурен шинчеш ыле, молан манаш гын, Эрыканым 1949 ий июльышто уэш поген наҥгаят да Сибирь ссылкыш колтат.
22691	Тидым ышташ тыгай йӧн уло - фотосӱретысе чурийын ойыртемжым базыште улшо чурий-влак дене таҥастараш.
22692	Тидым юзат, локтызат поктен луктын ок керт», «Йоча-влак вараш деч лӱдшӧ пӧрткайыкла, выж-ж веле койыч».
22693	Тидым ятыр произведенийыштыже ужына: «Ломбо шортеш», «Элнет ял», «Ошын койын, полан пеледеш», «Шемшыдан пасу», «Ава кумыл» (поэме).
22694	Тидым Я.Элексейн Чепишын образше гоч ончыктен.
22695	Тидым Я.Элексейнын «Чоя рывыж ний оптышеш пижеш» (1928) ойлымаштыжат палемда.
22696	Тидын годым автор айдеме чоным куандарыше чиям муын.
22697	Тидын годымак Володя шкенжым эстрада мурызо да драматург семын терга.
22698	Тидын годымак Иосиф Архиповичын шÿм – кылже самырык – влак пелен лийын.
22699	Тидын годымак историй да краеведений паша деке шӱмаҥын.
22700	Тидын годымак калыкын религийже калык-влакым посна тӱшкалан ойыркалаш, шеледаш нигунам ӱжын огыл.
22701	Тидын годымак Мухин школысо воспитаний нерген тÿрлö методический статьям возен.
22702	Тидын годымак ПВО командований гыч ятыр генерал ден офицерым луктын колтеныт.
22703	Тидын годымак писатель тошто коса ваштареш кучедалмаште тÿшка вийын пайдале улмыжым ончыкта.
22704	Тидын годымак писательын мыскараже осал пушан огыл, тудо айдемым йöршын кÿлдымашке ок лук, уда койышыжым гына воштылеш, тыйын ситыдымашым калык эре вурсаш тÿҥалеш, вашкерак тöрлане, сай айдеме лияш тырше манын шижтара.
22705	Тидын годымак сылнымут дене кугу кылым кучен.
22706	Тидын годымак тудо изи да йомаш тӱҥалше йылме-влаклан кугу верым ойыра.
22707	Тидын годымак «Ӱжара» газетым редактироватлен улмаш.
22708	Тидын годымак «Чодра сем», «Кумыл», «Эрвел мари» ансамбль-влакын чолга артистше.
22709	Тидын годымак шке озанлыкшымат пӱжвӱдым йоктарен кучаш тӧчен.
22710	Тидын годымат кеч-можымат шкаланже пайдашке савыраш тырша.
22711	Тидын годым вӱдын тамже нерген удам ойлаш лӱдыкшӧ.
22712	Тидын годым калык эгоизмым кораҥдаш тыршен да тыныслык ден калык кокласе келшымаш верч шоген.
22713	Тидын годым Кармазинын ойлымыжым тугерак савыралаш тыршеныт, пуйто тудо чыла осал пашажым «эстон шпион» Сайн дене иквереш шуктен шоген.
22714	Тидын годым кенета, Йынашлан Саскавийым марлан налаш шонен, Петр ден Оксина темлаш толыт.
22715	Тидын годым лӱдыкшӧ ыле, лейтенантын ӱмыржат кӱрлын кертын.
22716	Тидын годым тудын кокланже шыдыжат овара: «Мылам огеш кӱл йӱштӧ кумыл, ала-куш йомо чон йӱкет.
22717	Тидын годым тӱҥ режиссёр (чыла пашам вуйлатыше да виктарыше) «режиссёр-постановщик» лӱмдалтеш, тудын лишыл творческий полышкалышыже — «режиссёр» лиеш.
22718	Тидын годым Шавашар уездыш пурышо Юлын шола серысе марий мланде шотышто коктеланен возымо: тиде йодышым МАО да ЧАО-н вуйлатыше илтарман-влак, пырля каҥашен, келшен, решатлымаш улыт.
22719	Тидын годым шуко возен, почеламут сборник-влакым савыктен луктын.
22720	Тидын годым ятыр поэтический корныжо калыкмутым шарныкта.
22721	Тидын гоч автор социализмлан келшен толшо ыштыш-кучышым, совет обществын идеалже нерген умылымашым рашемда.
22722	Тидын гоч поэт советский калыкын у илыш дене, пиалан илыш дене илмыжым сÿретлен.
22723	Тидын дене 21 ий шуйнышо Йӱдвел сарым мучашлыме.
22724	Тидын дене вес ий муй лектыш сай лиеш, манын ушаненыт.
22725	Тидын дене Испаний Чемпионатын эртымгорныштыжо ойыртемалтше-влак коклаште эн самырык футболист лийын.
22726	Тидын дене келшаш лиеш: финн да эстон йылмылаште «mies».
22727	Тидын дене келшаш лиеш: финн йылмыште mies да эстон йылмыште mees.
22728	Тидын дене компучыр вес машина дечын ойыртемалтеш.
22729	Тидын дене ме кӱлеш семын Юмын шонымыжым шуктена".
22730	Тидын дене пырля, Шкетан – путырак шымлыше уло.
22731	Тидын дене Том Паркер пайдаланен: тудо 20th Century Fox да Paramount студий-влак дене контрактым кучен.
22732	Тидын дене тудо импрессионист-влак деке лишыл, кеч тудын паша йӧнжым ик мут дене каласаш ок лий.
22733	Тидын дене тудо мемнан элысе иза-шольо литературым пойдара.
22734	Тидын ден пырля тудо МАССР-лан коло ий теме юбилей кечын Сталин вождьлан марий калык деч колтымо письмам почеламут форма дене возымаште кугу пашма ышта.
22735	Тидын деч вара «I Want You, I Need You, I Love You» сингл лектын, тыгак кужун мурен шогышо «Elvis Presley» альбомжо икымше гана историйыште миллион отметкым эртен.
22736	Тидын деч вара Анри Матис кугу кумыл дене сӱретлаш тӱҥалеш.
22737	Тидын деч вара боксыш перчаткым пуртымо.
22738	Тидын деч вара икмыняр ий эртен.
22739	Тидын деч вара икымше телевыступлений-влак лекташ тӱналыныт, кудыжо Америкысе тӱжем рвезыеҥ коклаште кугу пудыранышым тарватен.
22740	Тидын деч вара Иоан Исусым тынеш пуртен.
22741	Тидын деч вара кажне ийыште тиде пайрем эртаралтеш.
22742	Тидын деч вара, кузе, лийын йушо состоянийыште,Ли Вай налын мутонан кемым,и Гао Лиши, чотырак политически влиятельный евнух дворецышто, савыртыме лийын йодмаш ышташ содействийым налаш тидын дене,император ончыч.
22743	Тидын деч вара Людвиг Рислан нимомат больше модын, колыштыктен огыл.
22744	Тидын деч вара Мамыч-Бердей вашпижмашке курык марий -влакымат ушаш шонен пыштен.
22745	Тидын деч вара Марк Твен писе вуян сатирым возаш тӱҥалеш.
22746	Тидын деч вара тудо театырм йӧратен шында.1819 ийыште литературын членже лиеш,кудыжо «Зеленая лампа» маналтеш.1818 ийыште Пушкинын «К Чааадаеву» почеламутшо лектеш.
22747	Тидын деч вара тудо эше палыме лиеш.
22748	Тидын деч вара тӱҥалше автор воза тетралогийым «ныл эпоха развития» мучаш ужашше «самырык жап» - тыгак и лектын огыл.
22749	Тидын деч вара яра кеҥеж але сыҥга жап (уржа пеледме, шыркам колтымо пагыт) тӱҥалын.
22750	Тидын деч вара яра кеҥеж (уржа пеледме) тÿналын.
22751	Тидын деч моло, Густав Малер интегрироватлен ныл ЛИ Вайын пашажым шке симфонический вокальный цикылым.
22752	Тидын деч моло, москваште Лев Николаевичын телым 1848–1849 ийлаште икымше гана лектын карт дене модмо увлечений лектеш.
22753	Тидын деч моло Российыште тиде икымше публичный похороны лийын свяченник деч посна Толстойын шкенжын пожеланийже.
22754	Тидын деч ончыч марий калык кум губернийын 10 уездыштыже илен.
22755	Тидын деч посна Александр Алексеевич поэт да драматург семын чапланен: «Кронуш», «Пупкин ӱдырым налеш» да моло пьесынат авторжо.
22756	Тидын деч посна вес темымат кумдан почеш.
22757	Тидын деч посна газетым 36 библиотек и 60 миссионер школ налын шогеныт.
22758	Тидын деч посна кӱртньыгорно вокзал, кок аптовокзал улыт, 14 кӱртньыгорно станций, 51 корнызо аптостанций, пурла Юл серыште Чыкма олаште эҥерпорт, 4 верысе порт да баржавлакым ястараш тӱрлӧ ӱзгарлык.
22759	Тидын деч посна самырык мастар сӱретлымаш, скульптур да моделирований дене амалкален.
22760	Тидын деч посна тале ӱдырамаш шуко рекордым шынден: тудак Байкалын йӱштӧ вӱдыштыжӧ 4 шагат утла ийын кертын, Кукын, Магелланын пролившымат ийын вончымылан тудым рекорд книгашке пуртымо.
22761	Тидын дечын вара Аристэн школжым Иван Иванов, Георгий Валитов, Валентин Васильев да шуко молат эртеныт.
22762	Тидын дечын ончыч "Нивам" Греций, Эквадорышто погеныт.
22763	Тидын лӱмеш кугу пайремым эртареныт, кугу яллаште гын ярминка лийын.
22764	Тидын негызеш пьесыште пÿсö социальный проблемым шыҥдарыме.
22765	Тидын негызеш ялыште социальный конфликтын чот келгеммыжым писатель «Кодшо румбык» (1931) ден «Шурно» (1933) драмылаштыже моштен ончыктен.
22766	Тидын нергенак ойла тений нунын «Тый марла кутырет?»
22767	Тидын нерген Йынаш таҥжылан ончылгоч шижтара.
22768	Тидын нерген кугыжан Думыштат ойленыт.
22769	Тидын нерген ме изиш варарак каласена.
22770	Тидын нерген ме моло статьяштат ойлышна,тыште адак ик гана ушештарена гынат, уто ок лий.
22771	Тидын нерген ме Ю.Артамоновын, М. Ушаковын да молом арий писатель-влакын произведенийлаштышт лудын кертына.
22772	Тидын нерген Микай шкежат «Сöйын пöлекше» мурыштыжо шылтыде ойла: «Чарныдыме сöй» манын, Йöратыме ÿд(ы)ремат, «Танем огеш тол» манын, Марлан каен вес енлан.
22773	Тидын нерген Миклансола ялыште илыше Л.Г. Герасимов тыге ушештара: - Георгий путырак кугу общественный шонымашан еҥ ыле.
22774	Тидын нерген Н.Ильяков тыге шарнен возен: «Поэзий нерген ойлаш тӱҥалеш гын, жап эртымым йӧршеш монда ыле.
22775	Тидын нерген ойлымо годым В.Мухинын аклен серыме мутшым ушештараш келшен толеш.
22776	Тидын нерген «Ранее шоу» Кингын интервьюштыже пале лиеш. 2002 ийыште Кинг возаш чарнымыже нерген йӱкын каласен.
22777	Тидын нерген «Тыйын лӱмеш» да моло сборниклашкат пурышо почеламут-влак ойлат.
22778	Тидын нерген уло кумылын, кычкыркалыме деч поснак сылнын, ушеш кодшын каласаш лиеш улмаш.
22779	Тидын нерген Чапи тукым дене кок пачаш родо лийше Геннадий Александрович Мальгин тыгерак каласкала: «Михаил Степавнович рвезе пагытше годым Алексей Платонович дене кок рвезе ÿдыр дене келшеныт.
22780	Тидын нерген Чыкма ваштареш, Юлын шола серыштыже мумо Изи Ахмыловский, Морко кундемысе Шоруньжаште мумо тошто ӱзгар-влак, Киров велын кечывалвелныже Шынчара кундемыште мумо Кубашевский тошто илем олмо да моло археологический памятник-влак ойлат.
22781	Тидын нерген Шабдар 1935 ий 12 агаште «Марий коммунеш» лекше «Кузе тӱҥальым» шарнымашыштыже шкежак каласкален пуэн.
22782	Тидын нерген Шабдар Осып поэмым возен.
22783	Тидын нерген Шабдар Осыпын творчествыжат раш ойла.
22784	Тидын нерген школ вуйлатыше 1912 ийыште тыге возен: «Марий-шамыч шуко вере, Христосын туныктымыжым шинчыде, пычкемыште илат, да Унчо школышто марий икшыве-шамычым вералан да кумалаш сайын туныктат.
22785	Тидын нерген «Шолагай йőратымаш», «Шőртньő ырес» произведенийлаште сӱретлен.
22786	Тидын нерген шуко возымо лийын, шке мутшым Е.Содоронат каласен: Шурно ял ден ший ола Таче ваш-ваш кутырат, Тан кычалше ÿдырла Мый денем пырля мурат.
22787	Тидын олмеш каныш кечылан 1 Шорыкйолым ойырымо.
22788	Тидын олмеш россий армий Чечня мучко "кугу да торжа операцийым" тӱҥалын.
22789	Тидын шот гыч ончалаш гын, З.В.Учаевын 70 утла шымлыме пашаже ош тÿням ужын.
22790	Тидын шотышто Москошто 1925 ийыште лекше «Чодра пеледыш» сылнымут аршашыште тудын редакторжо (С.
22791	Тидын шотышто оҥай шинчымашым мланде кузе лийме нерген каласкалыше миф гыч пален налаш лиеш.
22792	Тидын шотышто СССРын кумдыкышто автозаводым чоҥаш палемденыт.
22793	Тидын шотышто ты савыктышын пуртымо ятыр статья ден шымлымаш кÿлешан материалым ситышынак пуэн кертыт.
22794	Тимаков Александр Павлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22795	Тимаков Иван Андреевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22796	Тимаков Иван Ефимович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22797	Тимофеев Александр Тимофеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22798	Тимофеев Василий Дмитриевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22799	Тимофеев Василий Осипович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22800	Тимофеевский ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже верланыше Чакмарий ял шотан илемыш пурышо выселке.
22801	Тиндеч моло «Марк Твеным» Клеменс ик гана 1896 ийыште возалтын «сьер Луи де Конт гай - тиде лӱм денак луктын шке романжым «шке шарналтымаш Жанна Д’арк сьерра Луи де конта».
22802	Тираж писын кушкын. 1916 ий мучашлан газетлан возалтше-влак коклаште 412 марий, 222 суас, 360 одо лийыныт.
22803	Титакдам шылташ тӧчымыдам чарныза да чын показанийым пуыза.
22804	Титаклыме ойпидыш почеш 9319 №-ан делашке 10 еҥым ушеныт.
22805	Тите турнирыште эн сай форвард лӱмым сулен.
22806	Титуллыкым ом шого манын шонен).
22807	Тихомиров Александр Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22808	Тихомиров Савва Кирсанович — II степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22809	Тихондравов Егор Гаврилович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22810	Тихон Ефремовичат келшымаш верч шоген.
22811	Тихон Ефремович аяран мут оргажлан вашештыде кертын огыл.
22812	Тихон Ефремович музыкым сайын пален да шке жапыштыже хор вуйлатышылан ыштен гынат, семым келыштарыме шотышто кугу мастаржак лийын огыл.
22813	Тихон Ефремовичын псевдонимже-влак У пашаеҥ весын серымыжым савыкташ полшымо дене серлаген огыл, шкежат чÿчкыдын возен.
22814	Тихонов Алексей Тихонович (Шочын:1909 ий) — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22815	Тихонов Пётр Степанович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22816	Тихонов Яков Андреевич — II степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22817	Тичмашын аклаш гын, йоҥылыш ом лий шонем, тиде чумыр марий литературыштыжат Н.Игнатьевын «Савикше» деч вара кокымшо кугу сатирический произведений да эше виян социальный виктаралтышан.
22818	Тичмашынрак почмо тиде шонымаш «Сонарзе» поэмыште.
22819	Тиштер куат ( ) — алфавитысе тиште-влакын тичмаш чотшо.
22820	Тиштер пиктографий тиште деч ойыртемалтеш.
22821	Тиштерын эн тошто йӱкпалыже - «о».
22822	Тиштерыш пуртымо нерген мутланымым ужар тӱс дене ончыктымо.
22823	Тиштерыште ик тамга - буква - ик йӱкым ончыкта.
22824	Т-лимфоцит-влакым тудо пытарен.
22825	Тобольск губернийын Верхотурье уездыштыжат икмыняр марий кресаньык озанлык верланен.
22826	Товло́ кече — йӧратымаш кече, 5 Вӱдшорлан марий-влак пайремлат.
22827	† * Тогашевский высылке ( ) — пытыше илем.
22828	Тоеныт Биржай районысо Серголиски лÿман ялыште.
22829	Той — вӱргене цинк але ошвулно дене сплав.
22830	† * Тойдаковский казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
22831	Тойдемар илыме пӧртыште шарнымаш оҥа, Йошкар-Ола 1919 ийыште армиеш каен.
22832	Тойки ватыжын мурыжым колын, Изибай теве тыге шоналта: «Тиде мом туштен мурыш, икана палышаш ыле».
22833	Тойки ватын тиде мурыжак ен коклаште улшо чоя рывыжын опкын чонжым тарвата.
22834	Тойки деке оксам арымеш налаш миймыж годым, шонымыжым шылтен, шке семынже тыге шона: «Коркам кучымек, изишак подылат гын, йылмет вийна, мутланаш сайрак лиеш, вара ойлена… Мутланымыж годым тудо Тойким теве «изи», теве «Тойки тос» манын кудалта».
22835	Тойки деч посна Ормызан чыла ешыже, чыла погыжо Чепиш кидыш верештын.
22836	«Тойким кычкыралын, иктаж лу вопшым шуыктышаш….
22837	Тойкичев Трофим Антонович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22838	Тойымашышке Совет Ушем чумыр командын модшыжо-влак толын кертын огытыл.
22839	Тойымо церемонийже лу кече шуйнен, кушкыжо миллион утла еҥ погынен.
22840	Токарев Авенир Семёнович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22841	Токарев Семён Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22842	Токио ( ; Tōkyō — Эрвел рӱдола) - Японийын рӱдолаже.
22843	Токменинов Василий Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22844	Токози ял Токози уремыш савырнен.
22845	Токпаев Фёдор Павлович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22846	Токпай але Токтай-чимарий лӱм, беляк манмыже мландым ончыкта, кудыжо Токпай тукымын улеш.
22847	Токпайэҥер ял шотан илем * Токпайэҥер ( ) — посёлко.
22848	Токпайэҥер ял шотан илемын рӱдерже.
22849	† * Токсар ( ) — пытыше ял.
22850	Токтайбеляк-Токпай тукымын мландыже.
22851	Токташ – пычкемыш ялеш кушшо марий Гобсек, тудо Оноре де Бальзакын геройжо семынак моткоч чанга, но Токташын шке оккуллан ушаныме дене тулыжген, чоялыкшат моткоч аныра.
22852	Толбаев Константин Алексеевич — I степенян Ачамланде сар орден да кок Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22853	Толкынын идеалжым аралыше « копилефт » концепцийын авторжо; тиде концепцийым юрист-влакын полшымышт дене GNU General Public License (GNU GPL) - ПВ-лан эрыкан лицензийышке пуртен.
22854	Толмешкет йошкар тунатым кучен луктыт.
22855	Толмо кечынак баян дене шокташ тунемаш пурашлан училищышке йодмашым возен пуа.
22856	Толмыж дечын вара тиде серыш-шамыч гочшо книгам луктыныт.
22857	Тол пырля…» - манеш Мичуш, онжым ончык луктын.
22858	Толстов Алексей Иванович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22859	Толстов Валериан Константинович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22860	Толстов Владимир Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22861	Толстов Ефрем Павлович — III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22862	Толстов Иван Спиридонович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22863	Толстов Сергей Николаевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22864	Толстой,лӱддымӧ офицер семыни йырваш йылгыжше палыме семын лийын чыла шанс сай карьерым ышташ.
22865	Толстой тыршен крестьян-шамыч дене торлаташ у семын отношенийжым.
22866	Толстойын сотрудничествыже «Современник» журнал дене эртыше 1852 ий гыч пытен 1859 ийыште.
22867	Толшо-влак пеленышт тÿрлö сийым кондат, кочкыт-йÿыт.
22868	Толшо марий мемнан ялысе еҥ-влакым у шинча дене ончалаш таратен.
22869	Толын пура кугыза – Почылт кая пöрт омса; Лавыра йыдал йолышто, Рожын шляпа вуйышто.
22870	Толын шуэш 1956 ий февраль.
22871	Томилин Алексей Павлович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22872	Томилов Александр Иванович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22873	Томилова Сарафима Фёдоровна — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22874	Томкан-томкан ужар куэрын кудыр вуйжо Ономорко марий ватын, Шернур марий деке унала толын, тайныштал шогылт колтымыжла лый-й-луй-й лийылден, лыж-лыж-лыж муралта (Д.
22875	Томскино ял Шарача солан Томскино уремышкыже савырнен.
22876	Томск — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
22877	Томышто атомын тӱҥ висыкше верлана, томын структуржо химий тӱҥлыкым палемда.
22878	Тонян характержым сÿретлымаште авторын öрмалгымыже, ÿшаныдымыже, мемнан шонымаште, теве молан лийын.
22879	Топкавлак ял шотан илем * Топкавлак ( ) — сола.
22880	Топкатарак капкылан, мутланаш, мыскарам ышташ йӧратыше ты пӧръеҥ чонлан ала -мо шот дене лишылын, пуйто шукертсек палыме семын чучын.
22881	Топологий гыч ончымо годым, кружка ден бублик огыт ойыртемлалт.
22882	Топологийыште формо вашталтымаш-влак кӱрылтдымаш да клеитлымаш-влак деч посна ышталтыт.
22883	Топонимике, мутлан, ономастикын ужашыже улеш, географий лӱм-влакым шымла.
22884	Топтыгин Иван Михайлович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22885	Тораштырак лейтенант Вишневский, командирын полышкалышыже, верланен… Семен Вишневский чынак самырык – улыжат коло кум ийым илен ош тӱняште.
22886	Торбеев Александр Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22887	Тӧр вел-влакын чотышт дене * Кумлук, кудын кок велже иктӧр, тӧрӧрдыжан маналтеш.
22888	Тӧрвер — мландын изи кӱкшака да лакыла улман верже.
22889	Торгайыше ен сатужым вашкерак ужаташ да пайдам налаш тöча.
22890	Торешкӱвар тӱҥалтыш школ деч вара Лажъялыште тунемын, 10 классым Параньга кундемысе Кугу Пумарийыште пытарен.
22891	Тореш олымбалне ик шонгырак ен куслем шоктен шинча (С.
22892	Тӧрза гыч пӧлемыш кече волгыдо пура.
22893	Тӧрза Тӧрза — рож пырдыжте, керек-могай темымаш дене.
22894	Торланаш манын Раевский шамыч луктын май мучаште 1820 ийыште черле поэтым шкенышт дене Кавказыш и вара Крымыш.
22895	Тӧрлаташлан терминал оза компанийын техник полыш службыш йыҥгыртыман.
22896	Тӧрлатыше еҥ пуалме черым кораҥдаш манын кармывоҥгым моштен кучылтын.
22897	Тӧртык почеш тудлан экзаменым латин йылмелан ыштеныт, вара тудын тринити колледжыш кембриджский университетын пурымыжлан каласеныт.
22898	† * Торфопредприятие ( ) — пытыше посёлко.
22899	Торчан тояж дене шолтик-шолтик пералтен, верышкыже миен шогале (В.
22900	Тӧрштымӧ кӱкшытышт икгай.
22901	Торъял лӱмын этимологийже.
22902	Торъял ӱдыржым, мотор ӱдыржым Вич ий эртымек шупшальым.
22903	Тоскисола ял деке ушалтын.
22904	Тосметсола касвелнырак, лоп верым айла.
22905	Тосметсола школ йыр коштын савырнышым.
22906	Точко математикын фундаментальный умылымашыже-влак гычын иктыже лиеш; керек-могай геметрический фигуро точко-влак гыч лийын шога шотлалтеш.
22907	Тошкалтыш йымал ола комбыжо Кок муным мунчале, Тудо кок мунышто ик муныжым, Пыштен улыт кинде перкелан, Весыжым пелештеныт кинде перкелан.
22908	Тошкем ял деке ушалтын.
22909	Тошметсола ял деке ушалтын * Элнетӱмбал ( ) — пытыше почиҥга.
22910	«Тошнур» — тошто нур воктене верланыше ял.
22911	Тоштемше пырдыжлан келшышын, шӧртньӧ рама кӧргыштӧ кугыжан портретше кеча.
22912	Тошто Баку Баку ( ) - ола, Азербайджанын рӱдолаже.
22913	Тошто вакшын вӱдорваже, Berry College, Rome, Georgia, УАШ Вӱдорва — вӱд волымашын энергийжым таза вийыш савырыме машина.
22914	Тошто годсо шомак-шамыч марийым моктен каласат: Марий калык шагал гынат, шуко лийын керталеш.
22915	Тошто ден уын кучедалмыжым ончыкташ, тушман-влакын шакше пашаштым сÿретлаш Ал.
22916	Тошто еҥым уштеныт, шÿгарлавак миен толыныт.
22917	Тошто жап дене кылдалтше муро-влак Шорыкйол пайрем Шорыкйол толеш пура йÿаш, Ўярня толеш мунчалташ, Кугече толеш лÿҥгалташ.
22918	Тошто илыш-йÿлам каргыше да совет айдемын чон моторлыкшым моктышо ойлымаш-влакым В. Сузын творчествыштыже «Руаш Петр», «Нерыште», «Шоҥго шоло», «Лÿдыкшö ошкыл» ойлымашлаштыже мастарын, келгын, ÿшандарен почеш.
22919	Тошто Йӱледӱр ял деке ушалтын.
22920	† * Тошто Казаковка ( ) — пытыше ял.
22921	Тошто калык модыш мутлан тыге ойла: Ӱярня вараште мучаш марте волен кертат – ÿмырет кужу лиеш.
22922	Тошто калык тудым чот пагален.
22923	Тошто кечышот почеш идалыкын кажне пагытшылан 91 кече да шагатын логалын Иван Забелин.
22924	Тошто комбайн: новелле // Марий коммуна. 1986. 1 авг.
22925	Тошто Крешын ял шотан илем * Тошто Крешын ( ) — ял.
22926	Тошто марий еҥ-влакын умылымашышт почеш, ю - сандалыкыште эн кугу вий, илыш вий.
22927	Тошто марий каласен: Марий калык тÿналеш гын, сенен миен керталеш.
22928	Тошто марий шотлен: курык кугу еҥ - юмын пиямбарже, улылшо кугызаже.
22929	Тошто мастар-шамыч рвезылакшылан тошто мурым пуалтен ончыктат.
22930	Тошто механическе калькулятор.
22931	Тошто ола — Иерусалимын рӱдӧ ужашыже, иудей-влаклан, христиан-влаклан да мусульман-влаклан шнуй вер.
22932	† * Тошто Опалик ) — пытыше илем.
22933	Тошто пайрем, сӱан мурат чонышкыжо шыҥен.
22934	Тошто пайремымат огына мондо Мурен-куштен эртарена.
22935	Тошто пайремын эҥгекшым, зиянжым умылтарен.
22936	Тошто рок-н-ролл муро-влакым нуно угыч мура тӱҥалыныт.
22937	Тошто сӱрет. 430px Чогашыл ( ) — Айдемын але янлыкын кап органже, чогашыл ткань гыч шога, нерв ипуль дене тудо туртын але шарлен кертеш.
22938	Тошто сӱрет почеш тиде йоҥежым мастар-влаклан ыштыктен.
22939	Тошто Торъял сола деке ушалтын.
22940	Тошто Торъял солаште шочын.
22941	Тошто Торъялыште шочын. 1973-шо ий гычак шочмо районысо «Прогресс» колхозышто тӱҥ агрономлан тыршаш тӱҥалын.
22942	Тошто Торъял ял шотан илемын рӱдерже.
22943	Тошто Тӱрек XVI курымын кокымшо пелыштыже марий-влак эрык верч кучедалаш тӱҥалыныт.
22944	† * Тошто Ургаш ( ) — ял.
22945	Тошто шоҥго куваже – Йомак эргын аваже.
22946	Тошто эллык нерген палемдымашан кагазын йочан 14 ийым теммыж марте юридик вийже уло, сандене тудым вашталташ нимолан.
22947	Тоштыеҥ - влак, сай илышым, кинде - перкем йодын, отыш лектын, тулотым ылыжтеныт.
22948	Тоштыеҥ ой почеш, Чоткар марийын кугыжаже лийын.
22949	Тоштыял ял деке ушалтын.
22950	«Тоштэҥер» — вӱдын йоген кайыме тошто вӱдкорныжо.
22951	Т. Пенгинов нерген) * Наукылан пöлеклыме илыш: прфессор Н.Т. Пенгитовлан – 60 ий // Марий коммуна.
22952	" Трагедия народа " книган кокымшо томыштыжо Олык Ипай нерген возымо: "Репрессирован:13.02.34г., 1 месяц 20 дней предварительного заключения; 10.11.37г., расстрелян.
22953	Традицион уремысе некролог-влак ( Болгарий ) Некролог ( — колышо, λόγος — мут) — колышо еҥын илышыж ден пашаж нерген возымо статья.
22954	Трамбле варажым каласа: Шыжа тылзын 3-шо кечынже Москошо Харламов эше ик ӧрыктарыше шайбым пурта.
22955	Трансимссий ден кудалме ужашым кугу вашталтыш вучен.
22956	† * Транспортный ( ) — пытыше посёлко.
22957	Трапезникова Клавдия Васильевна — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22958	Трапезников Дмитрий Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22959	Трапезников Павел Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22960	Трафикын чотшо висалтын кертеш пакет дене, бит дене, байт (Кб, Мб) дене да т. м.
22961	Тренер-влак эн ончыч коньки дене шеҥгеке кудалыштын моштышо-влакым ойыреныт.
22962	Тренировкышто кучылтмо нелемдыме шайбе - йошкарге-нарынче тӱсан, куштылемдыме - канде, капкаорол-влакым ямдылыме - ош тӱсан.
22963	Третьяк да Якушев дене пырля тудо Совет Ушемысе хоккей ончылно лийын.
22964	Третьяк ынде профессионал-влак дене пырля ямдылалташ тӱҥалеш.
22965	Тригорскийыште 1826 ийыште Пушкин ваш лийын Йылмысе ен дене, стих шамыч кудо лийыныт тудлан палыме 1824 ий гычын.
22966	Тринити колледж 1661 ийыште Пеледыш тылзыште 19 ийысо Ньютон кембриджыш тольо.
22967	Триумф Сар деч вара калыклан Эдит эше кумданрак палыме лиеш.
22968	Трифанов Яков Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22969	Троегубов Николай Дмитриевич — I степенян Ачамланде сар орден да кум Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22970	Тройчын але Тройчын кече (Лышташ пайрем) ( ) — латкок тӱҥ христиан пайрем гыч иктыже.
22971	Тройчын Кече - тӱнямбалсе апостол Черкын шочмо кечыже улеш.
22972	Тропик идалык 365, 2422 сутка шуйна.
22973	ТРОФИ Эн чӱчкын чыла-вере коштшо машина (внедорожник) дене, южгунам грузовой машина дене, южгунам мотоцикл, Але тыглай автомашина дене корныдымо верыште кудалыштыт.
22974	Трубицын ял деке ушалтын.
22975	† * «Труд» артельын баракше ( ) — пытыше илем.
22976	Трудинов Герасим Федорович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22977	«Трудовая слава» 3-шо степенян орден дене палемдалтын.
22978	Трудовой Йошкар Знамя орден, икмыняр медаль дене наградитлалтын.
22979	Трук ваштареш толшо грузовик шеҥгечын такси лектын кудалын.
22980	Трук пӧртыш Эрикын йолташыже да тудын дене пырля ала-могай шоҥго пӧръеҥ пуреныт.
22981	Трук тÿрлö-тÿрлö пеледышан кужу шудо олмеш чара мланде веле киен кодеш.
22982	Трукышто мландыш волашлан параплан дене чоҥештылшылан изи верат сита.
22983	Трусков Павел Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22984	Трухин Александр Михаилович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22985	Трухин Александр Михаилович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22986	Трухин Анатолий Петрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22987	Трухин Аркадий Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22988	Трухин Михаил Петрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22989	Трюкым ыштыме годым спортсмен шкаланже йол дене полшышаш огыл.
22990	Тряпкин Василий Андреевич — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
22991	Туалгын, тыгай айдеме сарыштыжат лийын огыл, тушманын артиллерий тул йымалныжат киен огыл, йолташ-влакын ранитлалтмым, нунын колымым ужын огыл..
22992	Тӱвыра — айдемын производственный, мер пашаште, уш-акыл шотышто сеҥымашыже.
22993	Тӱвыра аланыште тыршымаш Александр Беляев бас йӱкан.
22994	Тӱвыра але литературышто кугу кышам кодымо, тӱвыралын кугу пайдам кодымылан пуалтеш.
22995	Тӱвыра да сымыктыш колледжын эстрада пӧлкан вуйлатышыже.
22996	Тӱвыра «Кнавел» марий фольклор ансамбль.
22997	«Тӱвыра наследий» лӱмын ыштыме программыж почеш 2010 ий гыч ото-влакым эрыктымаш паша тӱҥалын.
22998	Тӱвыран тачысе илышыже, улшо нелылыкше, тудым сеҥыме корно, ончыкылык нерген ятырын каласкалышт.
22999	Тувыра паша деке лишеммаш Эре художественный самодеятельностьышто шуаралтын, сылнын сўретлашат усталыкым поген шуктен.
23000	Тӱвыра паша Оршанке Тӱвыра полат пашам ышта.
23001	Тӱвыра пашаштат Евгений Ивановичын надырже моткоч кугу.
23002	Тӱвыра пашаштат уста вуйлатыше пагалымашым сулен шуктен: тудын чумырымо «Марий кумыл» ансамбльже эсогыл кундемна мучко чапланен.
23003	Тӱвыра, печать да калык-влак пашаш шотышто министерствын, Марий Эл Республикын правительствыжын, Марий Эл Республикын Кугыжаныш Погынын чап танык-влак дене палемдалтын.
23004	Тӱвыра тӧнеж-влак * Районысо рӱдо да йоча книгагудо-влак, сем школ, * Историко-художественный тоштер.
23005	Тувыртыш кочмо годым, марий йÿла почеш, ятыр шкешотан койыш, пале-влак вашлиялтыт.
23006	Тувыртыш пайрем кугезе койышым аралаш полша.
23007	Тувыртыш пайремлан тыгак тÿрлö моло кочкышымат, сийымат (мелнам, перемечым) ямдылат.
23008	Тувыртышым ончыч шке еш дене кочкыныт, вара родо-тукым, пошкудо-влакымат ÿжыныт.
23009	Тӱвыт кече — Семык пайрем арняште, изарнян кече.
23010	Тугай кечын мияшак тыршенам… <…> Лекайнын лӱмжым молан кораҥдыме?
23011	Тугай тымык, эсогыл Турия эҥер ӱмбалне кол чумалме йӱкат тыште да тушто шоктен.
23012	Тугайымак ял поян кочмылан пашам ыштыктен, шыгыр пагыт толын шумо годым шкак кучен пуэн.
23013	Тугак Изи кырлась тылзе, Кеҥеж тылзе, Терыс кышкыме тылзе, Шудо солымо тылзе, Кÿсӧ тылзе.
23014	Тугак кажне еш идалык мучко кугыжанышлан пуышаш лийын: окса ялозанлык налогым; кажне сотык ( ) гыч 6 килограмм пареҥгым; 40 килограмм шылым; 200 килограмм шӧрым; 200 муным ; 3,7 килограмм межым.
23015	Тугак Кырпак тылзе (икымше лумын тылзыже), Покро тылзе, Сöсна тылзе, Лум вочмо тылзе, Чыве-агытан тылзе, Лавыра тылзе.
23016	Тугак литературыштына интеллегенцийын пашаге шагал ончыкталтеш.
23017	Тугак марий литературышто улшо роман – влак: Н.Игнатьев «Вурс мардеж» (1932), «Савик» (1933), «Туан сäндалык» (1935), М.Шкетанын «Эренер» (1932) – сылне, келге содержаниян, социально – психологический произведенийым возаш йöным ыштеныт.
23018	Тугак маска дене пире верештыт.
23019	Тугак ончо * Киясово.
23020	Тугак ончо * Масканур — Маскасола ола сынан кугыялын вес лӱмжӧ.
23021	Тугак ончо * Одо Сарамак.
23022	Тугак "Ошмарий-чимарий" Марий Юмынйӱла икымше рӱдерын почмаштыже да чумыр Марий Юмыйӱлам угыч калык илышыш пӧртылтымаш да официаллын пеҥгыдемдымаш пашаште надырже поснак кугу.
23023	Тугак, Саска пеледме тылзе, Мланде кошкымо тылзе.
23024	Тугак, Тÿредме тылзе, Саска тылзе, У шурно тылзе, Шыжага тылзе, Уржа ÿдымо тылзе, Шӱльӧ тÿредме тылзе, Уржа ӱдымӧ тылзе, Угинде тылзе.
23025	Тугак тиде кок ужашым эше графический цифровой технологий дене пырля ушеныт.
23026	Тугак тиде термин дене мурымаш мастарлык могырым айдеме йӱкым вияҥдашлан келыштарыме упражнений-влакым лӱмдат.
23027	Тугак, У ий тылзе, Кырлас тылзе, маныт.
23028	Тугак, Чатлама тылзе, Кугу шыл тылзе (Имне тылзе), Изи кырлас тылзе.
23029	Тугак, Шырка тылзе (шукырак кучылтымо), Кугу кырлась тылзе, Шурно кÿмö тылзе, Емыж кÿмö тылзе, Уржа-сорла тылзе, Чеҥла тылзе.
23030	Тугак эше сымыктыш да шанче - тӱням шымлымашлан кок йон-влак улыт маныт.
23031	Тугат марий-влак суас-влакым тыге манын кертыт: татар, тотар, тадар да тодар.
23032	Туге гынак, Алексей Николаевич поэзийым йöршынак ок кудалте.
23033	Туге гынат 1905 ий гыч гына.
23034	Туге гынат 1933 ийыште Девдасын ачаже ден аваже тудлан Лакши ден ушнашыже согласым пуеныт.
23035	Туге гынат 1960 1970 ийлаште лапта модмаш шке кушмашыжым да виянмашыжым чарна.
23036	Туге гынат, MP3-плеер гыч тӱҥалын сар кÿртньыгайык марте, модыш гыч тӱҥалын йӧнозанлык робот марте, кӧргыштыме (embedded) компьютер-влак утларак улыт.
23037	Туге гынат, автор (чынжым манаш гын, автор огыл, а редактор шке гыч ешарен) Олянан мутшо гоч тудлан таум гына каласа.
23038	Туге гынат весе францийысе математикшамыч XVII курымышто 10 9 да 10 12 шотпал-влаклан «биллион» да «триллион» мут-влакым кучылтыныт.
23039	Туге гынат, Геннадийын образше сылне образыш савырнен шуын огыл, молан манаш гын, геройын действийже кумдан ончыкталтын, а характерже раш ок кой.
23040	Туге гынат, ий нальык-влакын пытымышт верысе гидрологий эскерымашлан влиятлышаш огыл, чодыра йоммо да калыкын паша деч молыжо.
23041	Туге гынат ик эн первый марий туныктышын, литератор-просветительын, этнографын да музыкантын поро лÿмжым тичмашын пöртылтымö марте эше тора лийын.
23042	Туге гынат ик яллан шотлалтыт, вольыкым пырля кӱтат.
23043	Туге гынат илалше еҥ-влак ваштареш каяш да шке марийжым ок тарате.
23044	Туге гынат искусство тÿня ялысе талантан рвезым садак шкеж деке шупшын.
23045	Туге гынат йоча пагытше, чарайолын модын-воштыл куржталме жапше путырак шеҥгелан кодмыла чучеш, пуйто тудлан коло кумыт огыл, а нылле ият эртен.
23046	Туге гынат, кажне пӧртыш вӱд ок пуро, шукынжо уремысе кран гыч вӱдым йӧктарат да ведра дене пӧртыш нумалыт.
23047	Туге гынат Козьмодемьянск уездыште марий-влак лыпланен огытыл.
23048	Туге гынат, кӧргӧ вийым муын, йӱмым кудалта, эрвел марий-влак деке Пошкырт кундемыш кая, пенсийыш лекмешке, ик школышто тырша.
23049	Туге гынат, кум ий гыч тудо угыч ончычсо гаяк пашам ышташ тӱҥалеш.
23050	Туге гынат Курык кугызалан калыкын ӱшанжым ӱштыл луктын кертме огыл.
23051	Туге гынат, лӱдшык уло, пуйто вулкан сирлен кая, да тиде сирлен каймыже Сент-Хеленс вулкан семынак кугу изверженийым ыштен кертеш.
23052	Туге гынат лӱмын ыштыме инструкций-влак улыт, нуно почеш компучыр кызытсе вер гыч мӧҥгешла але ончыко программысе вес верыш кусна, да тушечын тӱҥалын инструкций-влакым шукташ тӱҥалеш.
23053	Туге гынат, марий режиссёр-влак ятырын улыт.
23054	Туге гынат нуно весе-влак деч ойыртемалтше, посна калык семын чумыргаш тӱҥалыныт.
23055	Туге гынат, нуным изи сомылкалан веле шотлаш лиеш.
23056	Туге гынат, ола да заводла гыч толын, кожлаште да монь митингым погат.
23057	Туге гынат Олык Ипайын икымше почеламутшым каргаш огеш шоно, лач тӱҥалтыш гыч пытартыш марте тудын поэзийжын кушкын толмыжым таҥастарашлан гына шеҥгеке пӧртылаш верештеш.
23058	Туге гынат, Петрован Эвай Пöтыр деч ятыр шотышто ойыртемалтеш.
23059	Туге гынат, повестьым калык, поснак самырык тукым, тачат йӧратен лудеш.
23060	Туге гынат программлымаш кертмашыже уке ыле.
23061	Туге гынат романыште марий калыкын илышыжым 1923 ий гыч 1929 ий марте ончыктымо.
23062	Туге гынат рушла лекше «Эреҥер» шуко лудшын кумылжым савырен, шÿм-чонжым вургыжтен.
23063	Туге гынат, технологий-влак тынысле гына кучылтын огыл; эртымгорно мучко айдеме ыштыш, сӱмырымаш вийым талышнен, гыч марте.
23064	Туге гынат, тиде мут кумда.
23065	Туге гынат тиде поро ÿдырамаш шке икшывыжым илышыжым куштылемдаш чыла семынат тырша, кертмыжымат, кертдымыжымат ышта.
23066	Туге гынат тиде теорий факты мок умылтаре: Килиманджаро лӱм кичагго йылмыште кызыт марте кучылталтын огыл.
23067	Туге гынат тудо марий шемерын ик эн йöратыме сылнымут мастаже семын кумдан палыме, чынжымак калык писатльышке савырнен.
23068	Туге гынат тудо садак тыгаяк мотор,сылне,йоратыме кодын.
23069	Туге гынат, тудо тÿняште арам илен огыл: мо уло возымыжат марий сылнымутан литературым кугун пойдарен да марий литературышто шке вержым налын.
23070	Туге гынат тудо эре кугу пагалымаш дене шке йолташыж-влак нерген ойлен да лÿмнерыштым арален.
23071	Туге гынат, тыште тыглай пейзаж веле огыл, а калыкын илыш-корныжо, пÿрымашыже вашталтме нерген ойлалтеш.
23072	Туге гынат фол-влак улыт, да адакшым нунын нерген модшо-влакак увертарат.
23073	Туге гынат чекист-влак шкаланышт кÿлеш материалым чумыренак шогеныт. 1931 ийыште арестоватлыме «националист-влакым» йодыштмо годым Ефремовын лÿмжö кеч ик гана ушештаралтын гын, нине показанийла гыч ужашлам ик вереш погеныт.
23074	Туге гынат черланымылан кӧра «Ленинградыште илаш ом темле» манме справкым кучыкта.
23075	Туге гынат чонешыже ӱшан тулым ашнен, вуйым сакен огыл.
23076	Туге гынат чонжо паша деч посна шинчымым чытен огыл, да Тихон Ефремович йöн лийме семын я школышто, я МарНИИ -ште, я искусство паша управленийыште ыштен.
23077	Туге гынат шкежат шукакок турко, 1930 ийыште шке ӱмыржым шке пьггара.
23078	Туге гынат, шке яра жапыштыже Парижысе кабарелаште коштын, Италийыш кудалыштын, манинлам наледен.
23079	Туге гынат, Яран вел марий-влак шке кутырымыштышт ожнысо марий йылмын ятыр палыжым арален коден кертыныт.
23080	Туге гын, эргым, эше пенгыдырак лияшет кулеш (Я.
23081	Тугеже 1885 ийыште шочшо 26 ияш качымарий ÿдырым 1911 ийыште налын.
23082	Тугеже гын, тиде жаплан тиде верыште 23 еш илен.
23083	Тугеже икымше - айдемын могай улмыжым палемдышаш.
23084	Тугеже лÿмнерым Газизов Гани Гадиатович манын серыман ыле, но ала-молан мӧҥгешла ыштеныт.
23085	Тугеже Микай 1885 ийын 22 сентябрьыштыже, а кызытсе стиль дене – 4 октябрьыште, шочын.
23086	Тугеже Микайын ачаже «первый эргыжым» веле огыл туныкташ шонен.
23087	Тугеже, мый икымше классыште тунемынат омыл.
23088	Тугеже пожт ÿдырым 1917 ийыште налын, лектеш.
23089	Тугеже семлызым семмастар лӱмдаш лиеш.
23090	Тугеже тыште чылажат лирический шӱлышан, келге шонымашан почеламутлан келшен толеш.
23091	Тугеже, Ю.Артамоновын ойлымашыже-влак теме дене гына огыл, а жанр шот денат пеш тӱрлӧ улыт: социально-нравственный, лирико-драматический, биографический, юмористический, аллегорический.
23092	Туге лектын, кеч-кудо жанрым нал—поэзийжым, прозым, драмым — чыла вере чын илыш деч ӧрдыжсӧ, торасе сӱрет, пуйто калыкше мемнан йыр огыл, а вес планетыште ила.
23093	Ту годсо комсомол билетем кызытат аралем.
23094	Тугодым Йошкар-Олаште тиде пӧрт эҥ кугу ыле.
23095	Тудак Нильс Линне Карыл эргыжым эмлызылан туныкташ колташ таратен.
23096	Тудак тудлан "Тыныс" лӱмым 1521 ийыште пуен.
23097	Тудак Федерико Феллинин пелашыже лияш кӧнен.
23098	Тудат авторын биографийже дене кылдалтын.
23099	Тудат возымо паша шотышто толын ыле.
23100	Тудат, ешыжат ваш-ваш нимом пален огытыл.
23101	Тудат изобразительный мутлам тыгаяк кок тушкаште онча.
23102	Тудат йылмым чоҥымо пашаш кумылын ушнен.
23103	Тудат кугу чап лӱм дене палемдалтын.
23104	Тудат лудшо-влакын йöратен лудмо книгашке савырнен.
23105	Тудат Марий кугыжаныш университетым тунем лектын да тыштак пашам ышташ тӱҥалын, но 1972-шо ийыште, университетым почмек, тушко куснен. 9 ий шанче паша шотышто проректорланат тыршен.
23106	Тудат Мишам сайын пален, Б.Данилов семынак "Марий коммунышто" пашам ыштен.
23107	Тудат нине шомак-влакым ойыренрак ойлаш йöным пуа.
23108	Тудат ойла: Возыметым мый редактироватлем, йочалан кÿлешан, оҥай книга лийшаш.
23109	Тудат ынде ятыр ий туныктымо пашаште тырша.
23110	Туддеч вара нужна еҥ мÿкшан лийын, улан илаш тÿҥалын.
23111	Туддеч ончыч ушкал лӱшташ куржын лектам ыле.
23112	Туде йодеш шонош и шонаш-ниныт деч йылгыжше выражений нимолан огыт служитле».
23113	Тудлан № 134340 номерым пуеныт Изи планете влакын каталог почеш.
23114	Тудлан 1945-ше ийыште Совет Ушем Герой чап лӱмым пуымо. 1957-ше ий гыч Йошкар-Олаште илен.
23115	Тудлан – 71 ий.
23116	Тудлан 77 ий лийын.
23117	Тудлан – 82 ий.
23118	Тудлан ачан лӱмым пуэныт.
23119	Тудлан Бетхофен 28-ше номеран Сонатыжым пӧлеклен.
23120	Тудлан вер - лач писательын орлыкан шӱм подыштыжо веле, санденак огыл мо тудлан автор посна жанран посна сюжетым кычал муын – эпистолярный форма веле Люсям роман мучкак произведенийын двигательже семын куча (мастарлыкше тиде – кушкын толшо Абукаевын).
23121	Тудлан «Заслуженный деятель науки Марийской АССР» лÿмым пуэныт.
23122	Тудлан изинек шуко ойго-йӧсым, орлыкым чыташ логалын.
23123	Тудлан илашыже ынде пеш йӧсӧ лиеш, но илаш садак кӱлеш, садлан Ануш шкенжым кидыш налын сеҥа, шкетынак пашам ышта.
23124	Тудлан индеш ий веле темын, но тудо концерт дене уже выступатлен.
23125	Тудлан Йошкар-Олан почетный гражданинже лӱмым пуымо.
23126	Тудлан кора илышын турло йыжынже шинчаш чулымын суретлалт кодшо сыным налеш, пылышлан онайын йонгалтше куат дене ойыплана.
23127	Тудлан кӧра Озаҥ губернийым пуженыт, Чыкма уездым Угарманлан кучыктеныт, Чарлам Виче губернийлан пуэныт.
23128	Тудлан куан уке, а шыргыжше тус уло да молат.
23129	Тудлан кугу пачерым пуэныт, кушкыжо уло еш пурен кертын.
23130	Тудлан марий писатель, журналист, критик да кусарыше Алексей Эрыкан лияш пÿралтын улмаш.
23131	Тудлан ме гына огыл, ончыкылык тукымат поро шомакым каласаш тÿҥалеш…» Мурпашаште у ошкыл 1922 -1928 ийлаште Шабдарын поэт лÿмжӧ марий лудшылан пеш сайын палыме лиеш.
23132	Тудлан ожно кулак-влакын озанлыкыштышт пашам йӧсланен ышташыже логалын.
23133	Тудлан поплан туныктымо школыш пураш вереште.
23134	Тудлан почеламут кузе чоҥалтме шотышто изирак урокым пуаш логале.
23135	Тудлан пояш, калыкым ондалаш феодально-капиталистический строй полша.
23136	Тудлан пуэныт возаш фресками Станцу делла Сеньятура.
23137	Тудлан, сарыште мыйым утарен кодымыжлан, алят тауштен илем.
23138	Тудлан «Сеҥалтдыме вий» лӱмым пуа да ик ужашым «Эрыкын тулжо» вуймут дене «Марий коммуна» газетеш савыкта… <…> Пытартышлан марий писатель-влакын Никандр Сергеевич дене чеверласыме мутыштым шарналтыме шуэш.
23139	Тудлан сылнымутчо лияш П.Эмяш полшен: Першутым 1926 — 1929 ийлаште Сурский шымияш школышто, 1929 — 1932 ийлаште Чыкмасе педтехникумышто туныктен.
23140	Тудлан теоретический ӱчашымаште оҥай лийын огыл, тудо мастарлыкшым вийныктарен.
23141	Тудлан тунам тиде сарет модыш гае чучын, очыни.
23142	Тудлан чыла жанржат ик семын лишыл да шерге лийын.
23143	Тудлан шужымаш уке, а шу¬жымо тус уло.
23144	Тудн почеш легковой автомашина проектым ямдылыме шотышто Fiat концерн Совет Ушемлан полшен шогышаш.
23145	Тудо 1520 ийыште вӱдшорын кудымшо кечыштыже колен.
23146	Тудо 1770 ийыште Боннышто 16 декабрьыште шочын.
23147	Тудо 1861 ийыште Канадыште шочын.
23148	Тудо 1869 ий 31 декабрьште шочын.
23149	Тудо 1893 ий вӱдшор тылзын 1 кечынже Юлсер кундем Куршамбал ялеш шочын.
23150	Тудо 18 ий мучко дневникым возен, вара эргыжлан кучыктен».
23151	Тудо 1906 -шо ий гыч палемдалтеш.
23152	Тудо 1918 ийыште Шернур селаште почылтшо педагогический курсыш (вара тудо техникумыш савырна) тунемаш пура.
23153	Тудо 1920-шо ийыште Шернур кундем Лапка Памаш ялеш шочын.
23154	Тудо 1930 ийыште савыкталтын.
23155	Тудо, 1931 ий гыч тÿҥалын 1940 ий марте, шуко ойлымашым, ятыр пьесым возен, лудшо-влакым чÿчкыдынак очерковый публицистикыже дене куандарен.
23156	Тудо 1933 ийыште «У вий» журналеш савыкталтын.
23157	Тудо 1934 ийыште гына возаш тÿҥалын.
23158	Тудо 1935 ий 5 пургыжыште Курыкмарий кундем Носола ялеш шочын.
23159	Тудо 1941 ий гыч писатель ушем член лийын.
23160	Тудо 1944 ийыште тӱҥалме пашажым умбаке шуяш келшен да СССР тӱрлӧ областной газетлаште герой-влак нерген кугу очерк-влакым (1965–1967) ийлаште печатлен шоген.
23161	Тудо 1953 ий пытымешке савыкталтын.
23162	Тудо 1955 ий 17 февральыште Морко районысо Эҥерсола (Шереганово) ялеш шочын.
23163	Тудо 1962 да 2000 ий коклаште латшым метр кӱжгытшым йомдарен. 2020 ийлан пӱтынек пытышаш, эксперт и NASA палеоклиматолог Лонни Томпсонын оценкыж почеш, Огайо университетын профессоржо, але 2040 ийлан пытышаш.
23164	Тудо 1966-шо ийыште Шернур кундемыште Пеледыш пайремым уэш палемдаш тӱҥалаш темлымаш дене лектын. 1985-1990-шо ийлаште Валентин Семёнович Марий республик кӱшыл погынын депутатше лийын.
23165	Тудо 1978-1982 ийлаште Палантай лӱмеш музыкальный училищын вокальный пӧлкаште Лидия Ивановна Мишуринан классыштыже тунемын.
23166	Тудо 1 апрель гыч 1 декабрь марте шуйнен.
23167	Тудо 2000-ше ийын Идым тылзыште Морко кундемын Волаксола ялыште эртен.
23168	Тудо 200 утла ойлымашым возен, шукыжо нунын кокла гыч авторский сборникыш логалын.
23169	Тудо 2-3 арня шуйнен.
23170	Тудо 2 томан "Историческая грамматика марийского языка" (1964 да 1966) шанче пашам возен.
23171	Тудо 30-шо ийла мучаште Марий пединститутышто туныктен.
23172	Тудо 33 ияш боксёр Марсель Сердан дене палыме лиеш.
23173	Тудо 36 буква гыч шоген.
23174	Тудо 36 шомакым ончыкта да тышеч 25 у, эрвел наречийын тÿрлö говорлашкыже пытартыш жапыште пурышо улыт манын умылтара.
23175	Тудо 3 тылзе шуйнен.
23176	Тудо 4 ÿярня 1678 ийыште шшочын да тудо кечынак тиде черкыште тынеш пуртеныт.
23177	Тудо 4 цифре гычын шога, кмше цифре автомобиль(прицеп) классым ончыкта.
23178	Тудо 5-10 минут наре шуйна.
23179	Тудо 5 тылзе шуйнен. 5 тылзе эртымек судьян темлымашыже почеш матчым чарыме, уке гын, ӱчашыше-влакын тазалыкышт начарешт кертеш – манын ойлен тудо.
23180	Тудо 63 ийыш тошкалын ыле.
23181	Тудо 700 наре марий калык семым поген да келыштарен.
23182	Тудо 73 ияш Гонконгышто колен.
23183	Тудо 77 ий илен, ныл гана ӱдырым налын, 12 йочаже лийын.
23184	Тудо 7 йоча гыч кокымшо лийын, кудо кодыныт илыше.
23185	Тудо Bell Labs-ыште пашам ыштен.
23186	Тудо C++ йылме дене возымо.
23187	Тудо «Hank Snow»-н чыла мурыжым пален да тыгак Рой Акаффын, Эрнест Таббын, Тед Даффанын, Джимми Роджерсын, Джимми Дэвисын, Боб Уилссын возалтме мурылажым колышташ йӧратен.
23188	Тудо ÿдыр семын вожылынат, кугешненат мошта, тунамак окмак качым койдарен кертеш.
23189	Тудо аважлан «Кече-Солнышко» йоча журналыште дизайным ышташ полша.
23190	Тудо ава шӧр дене гына ила.
23191	Тудо автокатастрофеш кола. 18 март 1963 ийыште Эдит пытартыш гана сценыште. 10 октябрь 1963 ийыште Пиафын ӱмыржӧ кӱрылтеш.
23192	Тудо адак ялышке толеш, кулак Епремлан пашам ышта.
23193	Тудо акрет годсо шке мурыжым иктутыш кожге мура.
23194	Тудо ала-кушто кашын-кашын, чыр-р-р муралта, вашке шудо жап шушашым шижтара (Н.
23195	Тудо англичан йылме дене лектын да Российыште илыше иностранец-влаклан савыкталтын.
23196	Тудо апостол- влак кокла гыч шкетын гына шке колымашыж дене ош туня гыч каен, а моло апостол влак индыралт коленыт.
23197	Тудо Арборка эҥерын шола могырыштыжо ( Юлын притокшо), Озаҥ деч 90 км йӱдвел-эрвелне верланен.
23198	Тудо ачажлан озанлык пашаште полышкален: куралын, тырмален, кÿтÿм кÿтен, йыдалым ыштен, пижергым пидын, улан-влаклан шурным шияш коштын.
23199	Тудо ачам гай, кочам гай ыле».
23200	Тудо батрак улмыж дене, кул шотышто илымыж дене кӧнен гын, тыгай илышым шкенжын «пӱрымашыжлан» шотлен гын, Эчан эргыжын да революционр Зоринын шолып пашаштым ужын, нунылан полшаш тӱҥалеш, пиалым сеҥен налаш манын, класс кучедалмашке ушна.
23201	Тудо Берлиныште палыме мастар туныктышо дечын вокал урокым налын шоген.
23202	Тудо Бетховенын туныктышыжо лийын.
23203	Тудо Брунсвиков шамычын родыжо лийиын, куштыжо Бетховен эре лиеден.
23204	Тудо бюрократ да дипломат лийын.
23205	Тудо Ваз-2106 двигатель негызеш шочын: радаман, карбюратор, 4 цилиндран, паша вий куат - 1580 куб.
23206	Тудо вара «Эрык» сборникышке пурен. 18 февральыште Микай «Шуйге шÿшка мардежет» мут дене тÿналше почеламутым воза.
23207	Тудо, векат, ты почеламут шотышто обллит ден крайлит коклаште могай учашымаш лиймым пален огыл.
23208	Тудо вес кумдан палыме писатель Вячеслав Абукаев-Эмгакын шольыжо.
23209	Тудо «Вес марла книга» маналтеш.
23210	Тудо вет тыглай марий рвезе огыл,а «калык тушманын» игыже лийын.
23211	Тудо взвод дене командоватлен. 1943 ийыште 22 сорлаште немецко-фашисткий захватчик-шамыч ваштареш талын кредалмаште кугу геройствым ончыктен колен.
23212	Тудо, викшым ойлаш гын, марий историйын, марий калыкын образле символжо.
23213	Тудо Виче эҥерыште верленен.
23214	Тудо виян педагог лийын, йоча уш – акылым, школ илышым келгын пален шоген.
23215	Тудо В. М. Васильев семынак чыла вере шуын, уш-акылже чылалан ситен, мутерым пойдарымаш ма тиде але марла возымашым тöремдымаш, школлан учебниклам ямдылкалымаш але шанче пашам виктарымаш.
23216	Тудо возалтын С.Г. Чавайнын «Элнет» романже почеш операн премьерыже 26 Ӱярня 1971 ийыште Марий музыкальный театрыште эртен.
23217	Тудо воза: "Пайрем сылнын эрта, но йорлылан огыл, поянлан.
23218	Тудо возен: »Тиде Наполеон тыглай айдеме.
23219	Тудо возымаштыже эрвел диалектым веле огыл мастарлыкын кучылтеш, моло кундемласе мут поянлык денат моштен пайдалана.
23220	Тудо Волаксолаште ила.
23221	Тудо Воломин да Варшаве олала коклаште верлана.
23222	Тудо Волхов ден Ленинград фронтлаште кредалын.
23223	Тудо вольыкым мӱкшым, кушкыл ден пеледышым, шурным кушта, ешым погаш, малым поянлыкым чумыраш полша.
23224	Тудо Воскресенский кундемыште.
23225	Тудо времаште йоча шамычым школышто кырымаш тыглай пашалан шотлалтын, садлан йоча лӱдын школыш кошташ, вара аваже тудым еврей школыш пуэн.
23226	Тудо георгиевский крестлан имел правым но шке убежденний же дене тудо пуен шке пырля служитльышылан солдатлан.
23227	Тудо Георгий эргыж шочмо деч вара, февральский революций годым, Баку олаште лазарет канцелярийыште военный писарьлан служитлен, большевик-влак дек чÿчкыдын коштын.
23228	Тудо годымак марий вате-шамыч пурам шолтат, перемечым кÿештыт, ÿячам, моло кинде-шинчалымат ямдылат.
23229	Тудо Гонконгыч латик ийяш пӧртылын.
23230	Тудо Гудаута кундемыште.
23231	Тудо гына мечым кок кид дене кучен кертеш.
23232	Тудо гын Йошкар-Олашке 1981-ше ийыште толын – руш академтеатрын артистше лийын.
23233	Тудо гын Кужэҥер кундем Лажмучаш ял гыч.
23234	Тудо гын Мари-Турек кундемысе «Знамя» газет редакцийыште шуаралтын.
23235	Тудо гын Оршанка педучилищыште шуаралтын. 1969-ше ий гыч Козьмодемьянск олаште 1-ше номеран кыдалаш школышто пионервожатыйлан, школ паша деч ӧрдыжсӧ сомылым шуктымо шотышто организаторлан тыршен. 1980-ше ийыште гимназийын вуйлатышыже лийын.
23236	Тудо гын Россий сборныйыште 4 ий модын.
23237	Тудо деч ончыч, гына шарненыт.
23238	Тудо Европышто, Азийыште, Африкыште да эше Австралийыште лийын. 1870-ше ийыште тудын книгаже «Простаков за границей» эн кӱшыл верышке кӱзен. 1870-ше ийыштак Марк Твен Оливии Лэнгдон лӱман ӱдырым марлдан налын.
23239	Тудо Европышто коштын да покшел востокыштат лиеден.
23240	Тудо Ернур волисполкомын секретарьже, 1919 ий Пургыж гыч волземотделын делопроизводительже, а вара вуйлатышыже лийын.
23241	Тудо ешыжлан, родо-тукымжылан, йолташыже-влаклан кок шӱдӧ наре серышым колтеден.
23242	Тудо ешым аралышылан шотлалтеш.
23243	Тудо жаплан тиде лӱм лач келшен толын, молан манаш гын европысо да йӱдвел африкысе цивилизаций-влак тиде теҥызын серлаштыже тӱзланеныт.
23244	Тудо жаплан тиде художественный мастерскойын тыглай практикыже лийын: туныктышо шке полышкалыше тунемшыж дене сӱретым шочыктен.
23245	Тудо жаплан эше витле куд ий веле лийын гынат, 1-ше Белорусский фронтышто лейтенант Б. Даниловын кок гана сусыргымыжо тазалыкыште пале кышам коден.
23246	Тудо жапым мыланна аралалтше термин-влак шарныктат: мутлан савырнымаш-влакым «телемарк» да «Христиания» лӱмдат.
23247	Тудо жапысе творческий пашаже " Рвезе коммунист " газетын номерлаж гыч мыняр - гынат рашемеш.
23248	Тудо жапыштак рвезе Говард Филлипс Лавкрафтын творчествыж дене палыме лиеш, варажым тиде автор ик эн йӧратыме лиеш; 2009 ийысе интервьюштыже Кинг тыге каласен: «Икгана ачамын тошто книга-влакшым ончышыжла мый Лавкрафтын ойлымаш сборникшым муым».
23249	Тудо жапыштат мемнан марий да моло литературыштат у лӱм-влак ешаралтыныт, самырык вий пурен.
23250	Тудо жапыште Вальтер Гропиусын вуйлатымыж почеш Баухаус шочеш.
23251	Тудо жапыште велоспортсмен-влак писылык шотышто гына таҥасеныт.
23252	Тудо жапыште Венецийышке шуко путешественник-влак толеденыт, сандене Вивальдин лÿмжö Венеций деч тораштат палыме лиеш.
23253	Тудо жапыште Венецийыште француз посольствышто пашам ыштыше Жак-Жак Руссо Вивальдин музыкшым кÿкшын аклен да шкежат тиде цикл гыч икмыняржым флейте дене шоктен.
23254	Тудо жапыште, ече-шамыч курык да тыглай ечылан шелалтын огытыл.
23255	Тудо жапыште институт ден университетлаште тунемше-влакым тунемме кокла гычак салтак радамыш наҥгаенын.
23256	Тудо жапыште казаматыште 20 тӱжем наре еҥ шинчен.
23257	Тудо жапыште клиент-влакын яйра жапыштым сылнештараш манын тÿрлö музык инструмент-влак лийыныт.
23258	Тудо жапыште колызо-влак шке тӱшка дене иленыт, икте-весылан полшен, ваш-ваш кутырен келшен тыршеныт.
23259	Тудо жапыште кугу неле мечы дене модыныт.
23260	Тудо жапыште медицине ден косметикын варалтмыжым эскерен шукташ лиеш.
23261	Тудо жапыште мемнан эн сай лектыш – тиде 18 вер гына ыле.
23262	Тудо жапыште Совет Ушемын командыште 1:3 счет годым эше модшо-влакат ситен огытыл - штраф жапыште лийыныт.
23263	Тудо жапыште тиде мут дене Кёндж олам лӱмденыт.
23264	Тудо жапыште тиде ранениже чот лӱдмашан лийын.
23265	Тудо жапыште тусо университетыште кумдан палыме финно-угорчо Пауль Аристэ дене шуко марий рвезе ден ӱдыр-влак тунемыныт, марий шанчым вораҥдараш ямдылалтыныт.
23266	Тудо жапыште У Торъял кундем Марий АССРыште лийын. 1985 ийыште ГИТИСым тунем пытарен.
23267	Тудо заботитлялташ туналеш тудым, чтобы чыла чын лийже – чын паша кече, чын пашалан тулыме.
23268	Тудо зодиакын, кечын да тылзын орбитым, тылзын фазым ончыктен.
23269	Тудо «Идалыкын книгаже — 2005» («Книга года — 2005») республиканский конкурсышто «Эн сай авторский изданий» («Лучшее авторское издание») номинацийыште лауреат лӱмым сеҥен налын.
23270	Тудо изи годсек математик дек шӱмаҥын.
23271	Тудо изиж годымак раш цельым шынден да шкенжым кугу пашалан нойыде, чарныде ямдылен.
23272	Тудо изобразительный мутым сам йылмыште моткоч шуко улмыжым палемда.
23273	Тудо ийлаште эн сай, эн тӱҥ произведенийлаже шочыныт.
23274	Тудо ийын 1949 ийыште шочшо рвезе-влакым гына тушко налыныт, но Валерий изи капан, каҥга лийын, тренерым шоешт кертыныт.
23275	Тудо ийынак шошым Г. Ефруш Украиныш унала миен коштын, кугу кобзырьын илым мландышке марий калыкын шÿм саламжым намиен.
23276	Тудо ийын «Рвезе коммунист» газет Юрийын «Сылне шурно лӱшкаш тӱҥалеш», «Муро-вий!», «Жап шуо…», «Лийнет гын тый поэт…» стихлажым савыктен.
23277	Тудо ийыштак Майоров-Шкетан лӱмеш марий кугыжаныш драме театр Александр Петровын «Кронуш» историй легендыж почеш постановкым шынден.
23278	Тудо ик 1944-ше ийыште гына кумло утла заметкым пуэн, шуко гана газет редактор дене вашлийын.
23279	Тудо ик кӱчык автобиографийжын черновикешыже йоча пагытше нерген тыге возен: «1909 ийыште мыйым школыш пуышт.
23280	Тудо икмарда еш гыч лийын, но сар деч вара кӱчен кошташыжат пернен.
23281	Тудо икмыняр повестьым - «Саскавий», «Ломберсолаште», «Шошо»..
23282	Тудо икмыняр рушла ийсерышыште "Ветлужское черемисское княжество" семын палемдалтын.
23283	Тудо икмыняр шÿдö марий калык мурым поген.
23284	Тудо икшывылан возымо прозылан шочашыже полшен.
23285	Тудо икымше ӱдырамаш-офицер лийын.
23286	Тудо илышымат ужын: Горельский тÿҥалтыш школышто туныктышылан ыштен, педкурсышто, рабфакыште тунемын.
23287	Тудо илышым эреак шымлен, йогынжым тÿҥге-вожге ужын.
23288	Тудо Илья Михайловичын ямдылыме деч ойыртемалтын огыл, а авторжо весе лийын… Илья Ломберскийлан Советский район гыч В.Мишкин тауштен воза.
23289	Тудо императорын коронацийышкыже Урал гыч Петербургыш шумеш тиде велосипед дене кудал миен: кугыжа тидлан кресаньыклан эрыкым пуэн.
23290	Тудо исторический грамматикым, литературный йылмын законжым, орфографий правил-влакым келгынрак тунем налме, шинчымашым практически кучылтмо нерген шонен.
23291	Тудо йöратымаш нерген шке семынже, лывыргын, шыман возен мошта.
23292	Тудо — йÿаш йöратыше, осал пашам муторгаж дене левед моштышо, калык погым шалатылше еҥ.
23293	Тудо йÿкымат ок лук – ынышт пале, шкеже маскала тарванылаш тöча.
23294	Тудо його, куштылго уш-акылан, кöраҥше да эреак кöлан-гынат, молан-гынат ÿчым ышташ тöчышö ÿдыр.
23295	Тудо йозак тӱлышӧ айдемым «пагалышаш да моктышаш» манын каласыме.
23296	Тудо йӧратымашым ок пале, ӱдырамашым пагалыме нерген ик ганат шоналтен огыл, нунын шкенжын кӱлешыжлан гына кучылт мошта.
23297	Тудо «Йошкар кече» газетыш возгален шоген, тӱрло информацийым, статьям савыктен.
23298	Тудо, Йошкар-Олашке толмекыже, ятыр ойлымашым, очеркым воза, литературный критик семынат виян ышта. 30-шо ийлаште тÿрлö газет ден журналлаште тудын ятыр литературно-критический статьяже-влак («В.
23299	Тудо Йошкар-Олаште ила.
23300	Тудо йулем пасум поян Чепишлан куралеш.
23301	Тудо йылмышанчын кажне областьышкыже пеш кугу надырым пыштен, тыге марий да финн-угор йылмышанчым у кӱкшытыш нӧлталын.
23302	Тудо Кабаксола ялеш шочын-кушкын.
23303	Тудо каласен: «Да, йолташ-влак, языкан улам – поп лийынам.
23304	Тудо калык дене шоналтенрак, южгунамже тӱкненрак кутыра ыле.
23305	Тудо «Каныш кече» маналтын.
23306	Тудо кече дене тӧр пашашке лектеш, кече дене пырля нур гыч кая.
23307	Тудо кеч-куштат пеленже – тулыштат, вӱдыштат кидше гыч ок воч боевой винтовкыжо («Боевой йолташем»).
23308	Тудо кеч-могай жапыштат еҥ-влакым тургыжландарен.
23309	Тудо кечын символжым ончыктеныт: вет теле рÿдö шеҥгелан кодын, кечыжат ынде мландым шукырак ырыкта да игече эркын-эркын шошо велыш тайна.
23310	Тудо клубыштат шке сомылжым жапыштыже да кÿлеш семын вораҥдарен шукта, колхоз илышыштат чыла вере ончыл радамыштыже.
23311	Тудо колхоз ден заводлашке лектын коштеш, лудшо-влак ончылно выступатла.
23312	Тудо композитор Эрик Сапаевлан пöлеклалтын.
23313	Тудо конвой деч посна пашам ышта, кӱтӱм кӱтымӧ годым пасушто, олыклаште эрыкан коштеш гынат, чонжо дене тудо кепшылтыме, ала-мыняр пачашан четлыкыште.
23314	Тудо конус форман.
23315	Тудо К. Сануковын, А. Ивановын «История марийского народа», Г.Сепеевын «Этнография марийского народа» книга-влакыштым марлаш кусарен.
23316	Тудо Кугече деч вара 8 арня эртымеке, шуматкечын - Индеш кугарня куд кече ончыч эртаралтеш.
23317	Тудо кугу капан Атбаш Вӧдыр воктене шоҥшыла койын шогылтеш, шинчажым иземден ала- мом мутлана, коклан шуэ пондашыжым чывыштал колта».
23318	Тудо - кугу пашан икымше ужашыже веле, тушто ныл ойлымаш ужашым гына авалтыме: пале мутым, лӱм мутым, чот мутым да олмештыш мутым.
23319	Тудо кудалын Паскевичын армийышкыже,Кавказыш, кушто тудо жапыште Турций дене война каен.
23320	Тудо кужу вичкыж кап-кылан, вошт койшо шулдыран насекомый.
23321	Тудо Кужэҥер кундем Марий Олма ялыште шочын 2003-2004-ше ийлаште тудо «Кугарня» газетын тӱҥ редакторжо лийын.
23322	Тудо кумдан палыме лийын тачысе кечылан Кентерберийский ойлымашыже дене.
23323	Тудо кум ийлан кукшо игечым конден кертын.
23324	Тудо кумымшо йоча нылыт гыч илен кодшо Джонын и Дженан Кленсовын йочашт.
23325	Тудо кӱртньӧ гыч тӱрлӧ арвер-влакым ямдыла: калыкыште тиде сомылым «художественная ковка» маныт.
23326	Тудо Курувка-эҥер воктене, Пулави да Люблин коклаште верлана.
23327	Тудо Курыкмарий кундемын шочшыжо. 2006-шо ий гыч Курыкмарий кундемысе тӱвыра пӧлкан вуйлатышыжлын тырша.
23328	Тудо Курыкмарий кундемысо Сӧрманангыр ял гыч.
23329	Тудо Курыкмарий кундемыште верланен.
23330	Тудо курык марлат, олык марлат моткоч устан возен.
23331	Тудо кызытат модернизм шÿлышан эн сай произведенийлан шотлалтеш.
23332	Тудо кызытат ФИФА лӱмым нумалеш.
23333	Тудо кызытат шке статусшым йомдарен огыл.
23334	Тудо кызытсе ялын пӱрымашыже верч тургыжланен, йӧсланен, кугу, данле произведенийжым шӱм-чонжо гыч шӱлалтен луктын.
23335	Тудо ласка кумылан, яндар шонымашан рвезе ыле.
23336	Тудо латин тиштер гыч 21 буква (C, Q, W, X, Y деч посна) да икмыняр ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
23337	Тудо латин тиштер гыч 22 буква (C, Q, W, X деч посна) да икмыняр ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
23338	Тудо латин тиштер гыч 22 буква (Q, W, X, Y деч посна) да икмыняр ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
23339	Тудо лач поэт гына лийын ок керт: паша гына тудын шÿмыштыжӧ шолын лекше мурым иландара.
23340	Тудо лач тыге ила: веселан, умылтараш лийдымын, Сÿретче семын.
23341	Тудо леваш йымалне шке пыжашыжым опта гын, ешлан пиалым сӧра.
23342	Тудо лексикологийыштат, лексикографийыштат, фонетикыштат, грамматикыштат, икманаш, марий йылмышанчын чыла луклаштыжат сай да пайдале палым ыштен, келге кышам коден. 1997 ийыште ӱярня тылзын 7-ше кечынже ӱмыржӧ лугыч лийын.
23343	Тудо лекций дене Францийыште, Германийыште да Италийыште лийын, ончычсо йолташ-влакше дене вашлиялтын.
23344	Тудо лекцийым лудын, йылме да литература дене школлан книгам ыштен, атеизм йодыш дене статьям возен, научно-популярный литературым, марксизм-ленинизм классик-влакын пашаштым кусарен.
23345	Тудо лийеш мемналан надежный аралымаш социалист шамычын, коммунист, анархист, бродяге-шамыч ваштареш корыстный агитатор, ратующий «реформылан»,кудо пуат ылекинде шултышым и палымым чын калык верчын.
23346	Тудо личность культ годым репрессийыш логалын гынат, шочмо кундемышкыже пӧртылын.
23347	Тудо лишыл йолташ шамычшылан эре полшен шоген, нигунамат отказатлен огыл.
23348	Тудо лончылыше машина маналтеш Лончылыше машинам Беббиджын дифференциалымаш машина дене товаҥаш огеш кӱл.
23349	Тудо луан арипметикым кучылтен.
23350	Тудо лудынат, возенат мошта.
23351	Тудо «Луна-2» станцийым космосыш луктын, тиде станций тылзе ӱмбак шичше икымше станцийлан шотлалтеш.
23352	Тудо лывырге шочмо йылмынан тӱрлӧ кӱлешан йодышыжым рашемден.
23353	Тудо манын, пуйто тудым латин алфавит дене возашат утларак йöнлö.
23354	Тудо «Марий АССР наукын сулло деятельже» званиян, оҥеш сакыме «Россий Федерацийысе кÿшыл профессиональный образованийын Почётан пашаеҥ» знакан.
23355	Тудо Марий АССР-ысе наука ден техникын сулло пашаеҥже.
23356	Тудо марий да руш йылме синтаксисым шымлымаште кугу надырым пыштен.
23357	Тудо марий да финн-угор фонологийым шымлен.
23358	Тудо марийжым ок шотло, чыла шке кидыштыже куча, оксам шылтен кийыкта, марийжыланат ок ончыкто.
23359	Тудо марий йылмылан кугу верым ойырен, шочмо йылме чот вияҥже, йоҥгыдо, раш, поян лийже манын шуко статьям савыктен.
23360	Тудо марий йылмым икымше гана тÿрлö могырым шымлен ончыктен.
23361	Тудо марий йылмым шымлымыж дене кугу чапым сулен.
23362	Тудо марий йылмым ятыр у шомак дене пойдарен.
23363	Тудо марий йылмын сылнылыкшым поснак умылен моштен.
23364	Тудо марий калык деке ÿжмаш семын возалтын: Мом тый малет, пошкудем?
23365	Тудо марий калыкын веражым моло вера дене тӧр шынден.
23366	Тудо марий композитор-влакын мемышт почеш кок шӱдӧ утла мурылан мутым возен.
23367	Тудо Марий кугыжаныш университетын историй пӧлкажым, вара аспирантурым тунем лекше да икмыняр ий Йошкар-Олан историй тоштерыштыже пашам ыштен.
23368	Тудо Марий Кугыжаныш университетын финно-угор йылмыла дене докторский диссертацийым аралыме диссертационный советын членже лийын, аспирант-влакым чеслын поген шоген.
23369	Тудо марий кундемыш 1924 ийыште толын да вигак йылме пашан рÿдö йогынышкыжо верештын.
23370	Тудо марийлан у, волгыдо илыш толшашым шиже, чонжо дене чытыде муралтен колтыш «Чевер ÿжара волгалте, шем пычкемыш шаланыш.
23371	Тудо марий мутвундым пойдарымаш верч толкыным тарватен, поэзийже ден илышым вораҥдаш, тӱвырам нӧлташ лым лийде тыршен.
23372	Тудо Марий педагогический институтышто тунемше шуко самырык еҥ дене кылым кучен, тӱрлӧ такмакым погаш кумылаҥден.
23373	Тудо марий поэзийыште советский патриотизм, мир верч кучедалме темым да Сталин вождьын образшым эн первый сылнын, виян каласен манын ойлена гынат, очыни, йонылыш она лий.
23374	Тудо марий профессиональный музыка шочмо жапыште традиционный пентатоника, йÿк радам гыч кораҥаш, диатоникын йöнжö дене пайдаланаш тоштын, тыге марий семын ямжым шке семынже вияҥден.
23375	Тудо – Марий Тӱрек кундем Водонер ялын эргыже.
23376	Тудо Марий Тӱрек кундем Китня могырышто шочын-кушкын. 32 ий наре тудо Шернур кыдалаш школын тӱҥалтыш класслажым туныктен.
23377	Тудо Марий Тӱрек кундем Руш Купта ялыште шочын-кушкын.
23378	Тудо Марий Тӱрек посёлкышто шочын-кушкын.
23379	Тудо «Марий ушем» калык толкынын ик организаторжо, Марий Мер Каҥашын активистше лийын.
23380	Тудо Мари-Турек кундемысе Мари-Возармаш ялыште шочын-кушкын.
23381	Тудо Маскасола кундем Шаплак ялыште шочын-кушкын.
23382	Тудо мастарлын пайрем-влакын эртарыме, Роморантаныште у полатым чоҥымо, Луара да Сона коклаште каналым да тыгак Шамбор замкыште тӱҥ спиральный тошкалтышым чоҥымо паша-влакым виктарен колтен.
23383	Тудо математик семын возымо, шкеыҥжым да шкевекторжым муэш, но тудо шкеыҥже-влакым южгунам муын ок керт, алгоритм деч вара тӱткынрак умылтарымашым лудса.
23384	Тудо Медведево район Новый посёлкышто шочын.
23385	Тудо мемнан илышнан тÿрлö шоржым авалташ тырша, художник семын мастарын сÿретла.
23386	Тудо мемнан илышыште улшо турлӧ экшык- влакым пытараш полша, тыгай койышан еҥ-влакым почкалтара: його ден арамлогарым, йӱшӧ ден моктанчыкым, еҥ кӱшеш илаш шонышым, т. м. Тыгак келшымаште, йӧратымаште, еш илышыште улшо тошто койышым тӱжвак луктеш.
23387	Тудо мемнан нӧргӧ уш-акылышкына ала-могай ешартыш оҥай да палыдымеш инчымашым шыҥдарен шоген.
23388	Тудо мемнан пагытысе еҥ-влакын илыш-йÿлаштым, койыш-шоктышыштым, шонымо-мутланымыштым эреак тÿткын эскерен.
23389	Тудо, мемнан Родиным аралыше бо­ец, оккупант-влакым чулымын кыра.
23390	Тудо мемнан саманыште возышо поэт.
23391	Тудо Миклай Казаков дене пырля служитлен: «Владимир Павлович дене ме ик дивизийыште служитленна.
23392	Тудо мландыжжым лум вӱд денак кеҥеж гочашым вӱдыжтен коден мошта.
23393	Тудо мландышке шурно, пареҥге, кинде, саска, емыж, да моло мланде поянлык лектышым колта.
23394	Тудо мландыште вӱдым арала, айдемылан оксам ышташ йӧным пуа.
23395	Тудо моло иза-шольо автор-влакын творчествышт деке лишкырак лийын, нунын сылнымут саскаштым пален шоген.
23396	Тудо моло настан качествыж дене таҥастарымаште эн кугу качествым ончыкта.
23397	Тудо моло ойлымашыж дене пырля верысе книга издательствыште посна книга дене 1989 ийыште савыкталтын.
23398	Тудо Морко кундем Кугу Шоръялыште шочын-кушкын.
23399	Тудо Морко кундем Кужнур ялыште шочын.
23400	Тудо Морко кундем Мызеҥер ялыште шочын.
23401	Тудо Морко кундем Шлань ялыште шочын-кушкын.
23402	Тудо Морко кундемыште шочын-кушкын.
23403	Тудо Морко район Кумужъял ялеш 21 декабрь 1966 ийыште шочын.
23404	Тудо Морко район Шеҥше селаште шочын-кушкын.
23405	Тудо Москва гыч осалым чактараш, чыным пöртылташ полшышо вашмутым вучен шуктен огыл… 1937 ий 1 июньышто йÿдым писатель НКВД кидыш логалын.
23406	Тудо моткоч ушан-шотан еҥ лийын, шке вачыштыже ВАСХНИЛ-ын секцийже ден институтшо-влакым витарен шоген.
23407	Тудо моткоч чотак чоҥештылме аппаратым чоҥымыжо шуктен.
23408	Тудо мӱндыр Узбекистан элыште шочын-кушкын.
23409	Тудо мураш, этикетланат туныктен.
23410	Тудо мутланымынам колышто да ойла: Любимов, йодмашым возо, самырык авторлан материальный пол шым пуаш йод, — шыман пелештыш Николай Иванович.
23411	Тудо М. Шкетаным шке декыже, редакцийыш пашам ышташ поро кумылын ÿжын, самырык авторлан творчески кушкаш сай, йоҥгыдо корным почын.
23412	Тудо мыйын возымо почеламутем тöрлаташ полшен.
23413	Тудо мыланна чыла нелылыкым, йӧсым сеҥаш полша.
23414	Тудо мыланна эре тыгаяк самырык кодеш.
23415	Тудо Научно шымлыше марий институтым вуйлатымыж годым А.Р.Сидушкинан ямдылыме "Кырык мары халык мырывлӓ" (1958) сборникым лукташ полшен, ятыр ой-каҥашым пуэн.
23416	Тудо немой киношто аккомпанироватлыше ор-кестрыш пашам ышташ пурен.
23417	Тудо немыч салтак-влак деч колышо рим священник дон Морозини нерген кӱчык кином сниматлынеже улмаш.
23418	Тудо нервный, сырыше да кӧргӧ чонышко налше йоча кушкын.
23419	Тудо Н. Заболоцкийын поэзийжым марлаҥден, Лена Лаулайнен возымыжым марий йылмыш кусарен.
23420	Тудо Н. И. Аш¬маринын темлыме «мимема» шомаклан энерта да воза: «звукоподражение» термин чын огыл, вет мимема йукым гына огыл, тыгак движенийым, кузе коймым («световой впечатленийым»), тыгак эмоцийым да чонлан кузе чучмым ончыктa.
23421	Тудо нигö деч ончыч тысе чечен кундемым моктен мурен.
23422	Тудо нигунамат ок тоштем да боевой подвиг дене иктӧр шога.
23423	Тудо нигунамат яра огеш шого, шке йырже Мландым, Тылзым, шӱдыр-шамычым пӧрдыкта, шурным кӱкта, пӱртӱсым тӱзата, айдемылан чыла илыше кушкыл, янлык, кайык да моло чонан-влаклан тазалыкым пуен шога.
23424	Тудо ни прозышто, ни драматургийыште, ни поэзийыште – нигуштат шеҥгелне ок шого, сылнымут гыч ок йом.
23425	Тудо «Нью-Йорк Америкен» газет дене кылым кучен, тыгак яра жапыште Уинздор «Джерти-динозавр» мультфильмым сӱретлен шуктен Тиде тӱрлӧ сериян выпуск-влаклан кӧра Херстын да Пулицерын газетше-влакым «желтая пресса» манаш тӱҥалыныт.
23426	Тудо огеш нӧрӧ да айдемын кӧргӧ шокшыжым арала.
23427	Тудо ожно кольмо гай кумда, лужга пондашыжлан кöра тÿрлö погынымашке сайлалтын.
23428	Тудо ожнысо семынак «У вий» вуймут дене лекташ тӱҥалын.
23429	Тудо ойла ыле: "Вет тендан ялдам, калыкдам Н.М.Арбан шке возымо пьесылаштыже, книгалаштыже курымешлан чапландарен коден.
23430	Тудо ойлен: марий писатель моло калык литературымат сайын палышаш, творчество пашаштыже пÿтынь тÿнямбал культурылан эҥертышаш.
23431	Тудо ойлымаш ден новеллылаштыже Октябрьский социалистический революций деч вара марий ялын уэммыжым, марий шемер-влакын сознанийыштын кушмыжым ончыктен», – палемда Ким Кириллович.
23432	Тудо ок лий гын, роман ок шоч ыле.
23433	Тудо окса реформа дене кылдалтын: вӱргене оксам лукмо ваштареш посадский еҥ-влак бунтым тарватеныт.
23434	Тудо олаште шочын-кушкын, школышто удан тунемеш, мӧҥгыштат па¬шам ышташ ок полшо.
23435	Тудо олмапу пеледме жап нерген лийын.
23436	Тудо Олык Ипай дене палыме лиеш.
23437	Тудо, Ольош, нимомат ок йомдаре,” – тыгеракын шке семынже шонкала тÿҥ персонаж (Алексеев Г. Йотышнышо // Ончыко. 1998. 9 №. 33 с.).
23438	Тудо оҥартышмутын чоналтме ойыртемжым тун шо¬тышто чын почын пуэн.
23439	Тудо «Ончыко» журналысе вариант дене таҥастарыме ятыр шотышто вашталтын да «Шонанпыл шым тÿсан» лÿм дене савыкталтын.
23440	Тудо ончыкыжым кÿчыкын, йоҥгыдын, раш возышо кугу поэт лийшаш ÿшаным шочыктен.
23441	Тудо ончыкылык писатель да учёный шемер калыкым орлык деч утараш лийын, эн ондак пычкемышым сеҥаш, чыла еҥым грамотылан туныкташ кÿлешлан шотлен.
23442	Тудо ончылныжо моткоч суап корным ужеш: 50-60-шо ийлаште ÿмыр лугыч колышо самырык танже-влакым шарналташ.
23443	Тудо, ончыл шонымашан туныктышо, йоча – влакым тыршен шинчымашым погаш, пасу пашам йоратен ышташ туныктен.
23444	Тудо ончычат шкенжым пеш простан, тыглай кучен, южо возгалыше гай нерым кадыртен коштын огыл.
23445	Тудо ончычсо семынак возен, савыкталтын, калык дене вашлиймашке коштеден, самырык - влаклан полышкален.
23446	Тудо Оршанка кундем Сухой Овраг ял гыч.
23447	Тудо Оршанка кундемысе Воробьи ял гыч. 1949-ше ий гыч ойырен налме пашаже дене Советский кундем Вятский школышто биологийым да химийым туныкташ тӱҥалын.
23448	Тудо Оршанке районысо больницеш шодо пуалме чер дене колен.
23449	Тудо официальный званий почеш икымше сӱретче, инженер да архитектор лийын.
23450	Тудо пÿтынь кава тÿрым йолван солыкшо дене леведеш.
23451	Тудо пагыт нерген Гани тыге ойлен: "..
23452	Тудо пагытым автор поэзий шомак дене сÿретла: «Лийын огыл Микитан гай кинде шултыш… Пÿжвÿдаҥше Нужна аным кормыштен, Тошто илыш, Ялын тÿсшым Шем чия ден шапалтен».
23453	Тудо пагытыште школыштына йоча-влак калыкмутым, туштым погеныт, кугу сарыште лийше-влакын шарнымашыштым возен налыныт.
23454	Тудо пагытыште ятыр журналист отпускыш лектын, сандене пашаеҥ кӱлын.
23455	Тудо Палантайын творчествыжым кÿкшын аклен, да композиторын чын корнышто улмыж нерген ойлен.
23456	Тудо пале мут дене каласыме признак дек лишем шогышо качество дене палдара.
23457	Тудо Параньга, Морко, Волжск, Звенигово районла гоч йоген эрта, Марий Элын историйже гыч ятыр лончым переген ашна.
23458	Тудо пашаште эшеат кÿкшö лектышыш шунеже, ончыл опытым тунемеш, журналым лудеш.
23459	Тудо «паша, эрык кумыл ден поро лӱм-нержым сулен».
23460	Тудо педагог-влакым кычалын, у коллективым чумырен.
23461	Тудо педагог пашалан ямдылалтше, школ да йоча-влак илыш дек шÿманын.
23462	Тудо педтехникумышто тунемше Миклай йолташыж дене вашлиеш.
23463	Тудо пел ий наре госпитальыште лиеш.
23464	Тудо первый гана лудшылан ыштен пытарыдыме йыдалже дене крнча.
23465	Тудо первый кохоз-влакым ыштыме нерген каласкала.
23466	Тудо пеш вашке кок пластинке-влакым вашталтен кертын,сандене пластинкыште кодшо сандалык объект формо-влакын вашталтме раш койын. 1930 ий пургыж 18 кечын кок ий жап шымлымеке Томбо каваште кугу писылык дене кайыше объектым ужын кертын.
23467	Тудо пеш келге йÿла почеш эртаралтеш.
23468	Тудо пеш талантан скульптор лийын.
23469	Тудо пеш уста айдеме лийын, шке койышым кажне гана вашталтымыж ден кугешнен шоген.
23470	Тудо пианиным, арганым (гармоньым), балалайкым, скрипкам, гитарым, мандолиным устан шоктен да молымат тидлан туныкташ тыршен.
23471	Тудо – писательын икымше прозаический произведенийже.
23472	Тудо пич кожлаште Эспай памаш воктене икымше пӧртым чоҥен.
23473	Тудо Плутон планетын Кече системыште улмо нерген айдеме тукымлан шижтарен.
23474	Тудо Поранча кундем Изи Пумарий почиҥга ялыште шочын-кушкын.
23475	Тудо Поранча кундем Тошкемнур ялыште шочын-кушкын.
23476	Тудо поро вийым пытаренак толеш.
23477	Тудо поснак Толян возымыж дене интересоватлалте.
23478	Тудо поснак ял илыш нерген шуко возен.
23479	Тудо поснак Я. Ялкаевын пашажым кукшын аклен.
23480	Тудо посна пункт дене калык образований программыш, инород йылме дене савыктыме пашам виктарен шогаш палемден.
23481	Тудо почеламутымат, повестьымат, романымат посна книгала дене печатлен луктын.
23482	Тудо Пошкырт вел Калтаса кундем гыч.
23483	Тудо Пошкырт Эл Калтаса кундемыште шочын-кушкын.
23484	Тудо поэзийлан гына огыл, прозыланат, шанче пашаланат уло вийжым, моштымашыжым пуэн.
23485	Тудо, поэт кочажын тичмаш чоскаже- Юрий Сергеевич Чавайн, у курым тӱҥалтыште радиоинженерлан тунем лектын да вич ий ончыч Йошкар-Ола заводысо ныл йолташыж дене пырля Марий Элын академик Сергей Вавилов лӱмеш Кугыжаныш премийжым сулен налын.
23486	Тудо поэтын йонгыдо йÿкшым, сылнымут вийым налмыжым рашрак палдара.
23487	Тудо поян Новик Метрий кидыш верештеш, поянын ойжо почеш Немда кугызалан чылт арамак кумалеш.
23488	Тудо Провой кундем Кокшайск села гыч.
23489	Тудо Провой кундем кӧргӧ паша пӧлкан оперуполномоченныйлан ышташ тӱҥалын да вуйлатыше марте шуын.
23490	Тудо Провой кундем Нуктуж ялыште шочын.
23491	Тудо псевдонимым шке лÿмжым шылташ огыл кучылтын, а лудшо-влакын кумылыштым нöлталаш.
23492	Тудо пуйто ше калыкше дене вич тӱжем вара кечывалвелыш калыкшым наҥгаен.
23493	Тудо пӱртӱслан кугеш нен шоген.
23494	Тудо пӱртӱсын моторлыкшо, сылнылыкше нерген ятыр книгам возен.
23495	Тудо пушеҥге але семын кушкеш.
23496	Тудо рвезылан кузежым-можым умылтарен шоген.
23497	Тудо рвезым кум ий Буймо школышто туныктен.
23498	Тудо революций годсо тулан пагытыш пöртылта.
23499	Тудо – революций деч вара шочшо писатель…Тудо кажне типым шке семынже сÿретла, кажне типлан шке сынан характеристикым муэш, кажне типын шке тÿрлö йылмыже, шонымыжо, кöргö ойжо лиеш.
23500	Тудо революций деч ончычак большевик-подпольщик лиеш.
23501	Тудо Рега-эҥер воктене, Щецин да Старгард-Щециньски коклаште верлана.
23502	Тудо религий ваштареш лӱдде кучедалаш туныкта.
23503	Тудо религийлан ок ӱшане, у илыш-йӱла верч шога.
23504	Тудо Роза шешкыжым моткоч пагала.
23505	Тудо Ростов кундемыште.
23506	Тудо Рӱдӧ пересыльный казаматлан шотлалташ тӱҥалын.
23507	Тудо руш да моло калык литературым сайын палымыже, кугу эрудицийже дене ойыртемалтын.
23508	Тудо руш йылмым шымлыме пашашке студент-влакым моштен ушен.
23509	Тудо руш тиштер гыч 32 буква (Ъ заимствованийлаште гына кучылталтеш) да 6 ешартыш тиште гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
23510	Тудо руш тиштер гыч 33 буква, 12 сочетаний да "тоя" (йошкарге дене ончыктымо) тиште гыч шога.
23511	Тудо руш тиштер гыч 33 буква, 21 сочетаний да "тоя" (йошкарге дене ончыктымо) тиште гыч шога.
23512	Тудо руш тиштер гыч 33 буква, 4 ешартыш (2-ше апостроф дене) тиште гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
23513	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 10 сочетаний да тиште (йошкарге дене ончыктымо) гыч шога.
23514	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 3 ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
23515	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 3 ешартыш тиште гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
23516	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 3 ешартыш тиште да апостроф гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
23517	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 4 ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
23518	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 4 ешартыш тиште гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
23519	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 5 ешартыш тиште гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
23520	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 6 ешартыш тиште гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
23521	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 9 ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
23522	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да икмыняр ешартыш сочетаний гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
23523	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да икмыняр ешартыш тиште гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
23524	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да икмыняр сочетаний гыч шога (йошкар тӱс дене ончыктымо).
23525	Тудо руш тиштер гыч 33 буква (Ж, З, Ф, Ц, Ш, Щ, Ь буква-влак заимствованийлаште гына кучылтыт) да 1 ешартыш тиште гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
23526	Тудо руш тиштер гыч 33 буква (Ж, З, Ф, Ц, Щ, Ь буква-влак заимствованийлаште гына кучылтыт) да икмыняр ешартыш тиште гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
23527	Тудо руш тиштер гыч 33 буква, икмыняр ешартыш да "тоя" тиште гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
23528	Тудо руш тиштер гыч 33 буква, икмыняр сочетаний да "тоя" (йошкарге дене ончыктымо) тиште гыч шога.
23529	Тудо руш тиштер гыч буква-влак, икмыняр сочетаний да "тоя" (йошкарге дене ончыктымо) тиште гыч шога.
23530	Тудо руш тиштер дене икгай да 33 буква гыч шога.
23531	Тудо сайым веле ойлен Бетховенын копмозиторский талантше нерген.
23532	Тудо сайын тунемын.
23533	Тудо саламлыме мутым каласыш да, пеленак налме книгажым ластыклен, почеламутым лудаш тӱҥале: Композитор воза ныжыл семым, Сылне стихым возат поэт-влак, Ныл ий годым кузе онар семын Шогенна ме эл верч, таҥем-влак.
23534	Тудо салтакын ныжылге чон кумылжым, лыжга койышыжым сÿретла.
23535	Тудо самырык тукымлан сай пӧлек лийын.
23536	Тудо сар деч варасе тыныс илышым ончыктышо сылнымутын икымше саскаже лийын.
23537	Тудо « Саут Чайн» командын кокымшо тӱня сар деч вара тренерже лиеш.1948 ийыште тудо Китай командын тренерже лиеш.
23538	Тудо Сахалин нерген книгалан ешартыш материалым поген.
23539	Тудо Свердловск велысе Красноуфим кундемыште шочын-кушкын.
23540	Тудо священнослужитель лияш шонен.
23541	Тудо Севильыште эрта, лӱмжӧ «Bienal de Flamenco».
23542	Тудо Семык марий календарь пайрем дене келшен толын.
23543	Тудо Семык пайрем олмеш лийшаш улмаш.
23544	Тудо Сергей Суворовын служитлыме частьын командованийжылан геройын боевой подвигше нерген чыла материалым колташ письмам возен.
23545	Тудо серызын империалист сарым шарнымыже семын возалтын.
23546	Тудо серышым вара газетлашке возкаленыт.
23547	Тудо "Советский салтак" лӱм дене 1962 ийыште верысе книга издательствыште лектын.
23548	Тудо Совет Союз Герой Лебедев нерген шуко у материалым поген, тиде повестьым, ешарен, угыч савыктен, тыгак Кугу Отечественный сар жап гыч "Батальонын комсоргшо" поэмым воза.
23549	Тудо социальный проблематика шот дене моло повестьше деч кÿшнö шога: ача дене эрге, ончычсо ден кызытсе тукым коклсе отношений ончыкталтеш.
23550	Тудо "Сочинения принадлежащие к грамматике черемисского языка" маналтын.
23551	Тудо «Сочинения принадлежащие к грамматике черемисского языка» маналтын.
23552	Тудо Сочи оласе Адлер кундемыште верланен.
23553	Тудо справочник семын возалтын.
23554	Тудо студент, возаш тÿҥалше автор – влак дене кылым кучен.
23555	Тудо сӱретче деч кеч-могай изображенийланат келге да раш умылымашым йодын, сандене пелен нумалме да возкалыме тетрадьешыже эреак шке наблюденийлажым серен коден.
23556	Тудо сӱретымаш усталыклан моткоч шагал жапым ойырен да тыгакшат моткоч эркын пашам шуктен, садлан сӱрет-влакшын чотшо пеш кугужак огыл, ала-мыняр паша-влакше йомыныт але сусыргеныт.
23557	Тудо С.Чавайн, Н.Мухин, Г.Микай семынак марий сылнымутын тÿҥалтыш корныштыжо шоген.
23558	Тудо съездыште шке шонымашыжым почын каласен,кагаз-влак марла возалтшаш,земствылаште должностьым марий-влак налшаш улыт манын ойлен.
23559	Тудо сыренжат, вурседылынат моштен огыл.
23560	Тудо тÿҥ шомаклан шотлалтеш.
23561	Тудо тÿрлö, тунамак палыме.
23562	Тудо тавалышым кид дене 5-10 секундо наре кучен кертшаш.
23563	Тудо таче 4 шагат эрдене Германийын Совет Союз умбак cap дене кержалтмыж нерген увертарыш.
23564	Тудо тачысе кечынат пашам ышта.
23565	Тудо театрымат ок мондо: 1936 ийыште поэт Олык Ипай дене пырля руш поэт В. Гусевын почеламут дене возымо «Чап» пьесыжым марлашке кусарен.
23566	Тудо теве кузе каласкалыш: - Илымыж годым Лекайнлан сырыше-влакат лийыныт.
23567	Тудо телыже-кеҥежше Элнетыште колым кучен илен улмаш.
23568	Тудо теория бета-распада да замедления нейтронов почын. 1939 ийыште цепной реакций умылымашым пуртен да варажым автоном проектыште участийым приниматлен.
23569	Тудо толковый рушла-марла мутерым чумыраш полша.
23570	Тудо томатикыж дене историко-революционныйлан шотлалтеш.
23571	Тудо тошто ийым иктешла да у ийым почеш.
23572	Тудо трактир зданий воктенак кумшо башне (12 метр кӱкшытан) чоҥалтын.
23573	Тудо триллер ден детектив жанр-влак деч шуко налын.
23574	Тудо тропик шортик ден да куштылго рубашке ден гына лийын.
23575	Тудо туналеш прибежище и аралыше нуныт ваштареш и чыла вид ваштареш политика хвоя шамыч, зараза и колмаш.
23576	Тудо тунамак командно-административный системын тупрÿдыжым ужын, чаманыде почкен.
23577	Тудо тунам школыш, йочапöртлашке чÿчкыдын коштын. 1937 ийыште Георгий Захарович Медведево районысо Цибикнур кыдалаш школышто марий йылме ден литературым туныкташ тÿҥалеш.
23578	Тудо тӱҥалше поэтын вуйыштыжо техникумыш пурымыж деч ончычак шочын улмаш, кагаз ӱмбак гына изиш варарак возалтын.
23579	Тудо тӱҥ корно воктене чапланен шога.
23580	Тудо Тӱҥ Ош Кугу Юмо гаяк волгыдо.
23581	Тудо туннемаште чот тырша, сылнымутан литературым шуко лудеш.
23582	Тудо тӱрлő калыкын писательже-влакын возымыштым марлаҥдаш тырша.
23583	Тудо тӱрлö шудо, мут, шке энергийже дене шуко еҥым эмлен.
23584	Тудо тӱрлӧ йӱкан, кажне авторын шке корныжо, сем ойыртемже.
23585	Тудо тур лум мут гыч лийын.
23586	Тудо тушман кидыште улшо олашке раз¬ведчик семын кая да пеш кӱлешан сведений-влакым конда.
23587	Тудо тушто 1874 ий гыч 1891 ий марте илен.
23588	Тудо тушто тошто семынак илаш тÿҥалеш манын ÿшаненыт.
23589	Тудо тыгай шонымаш дене эртаралтын: ош тÿям ужшо йоча таза кушшо, ача-ава деч эн сай койышым налже, аваже шуко шочшым ыштен кертше.
23590	Тудо тыгайым йӧршын вучен огыл, тыгай лийын кертме нерген шоненат огыл.
23591	Тудо тыгак куштылгын да сотын йоҥгалтарен У. Шекспирын, И. Гётен произведенийлаштым да моло касвел классикымат.
23592	Тудо тыгак патристический и средневековый латин литературым, корифеев сочиненийым, схоластической наукым тунем шоген, кудо тудлан пеш кӱлыныт, кунам тудо шке гекройжо шамычым учёный сведений дене пойдарен.
23593	Тудо тыгак шарна, кузе Рэй Бредбери «Марс это рай» радио шындымашым колыштын.
23594	Тудо тыге тӱҥалеш: Пидылдале чевер солыкым Тымык, леве кеҥеж эр.
23595	Тудо тыглай гына коштмым ок пале, а шотлен пытараш лийдыме чыла турло коштмо йон уло.
23596	Тудо тышке ÿмашке гына вузын колтыможо дене толын.
23597	Тудо тышке, техникумын кугу ешышкыже, логалмылан моткоч йывыртен, шкенжым чынжымак пиаланлан шотлен.
23598	Тудо «У вий» журналын 1929 ийысе луымшо номерешыже савыкталтын.
23599	Тудо уда шоныш дене суртышко ынже логал манын, оза-влак кöгöн дене омсам петыреныт, тудым ылыжтеныт, шке суртыштым, ялыштым араленыт, тÿрлö йÿк-йÿаным луктын, осал шÿлышым поктеныт.
23600	Тудо уда шоныш дене суртышко ынже логал манын, оза-влак кöгöн дене омсам петыреныт, тулым ылыжтеныт, шке суртыштым, ялыштым ороленыт, тÿрлö йÿк-йÿаным луктын, осал шÿлышым поктеныт.
23601	Тудо уда шоныш дене суртышко ынже логал манын, оза-влак кӧгӧн дене омсам петыреныт, тулым ылыжтеныт, шке суртыштым, ялыштым ороленыт, тӱрлӧ йӱк-йӱаным луктын, осал шӱлышым поктеныт.
23602	Тудо «Ӱжаран» 19 октябрьысе номерешыже лектеш.
23603	Тудо ужеш: капка меҥгеш мÿкш еш пÿтырналтын.
23604	Тудо ужмо сӱретлан я койдарчык шӱлышым, я романтика сын да поэзий кумыл дене сӧрастарен.
23605	Тудо ужын: южо еҥ уремыште колмо кеч-могай мурым возалтен колта, сайжым, утларак келшышыжым ойырен налын ок мошто.
23606	Тудо у илышым сöрастарен, марий культурым виянден шогышо еҥ-влакым моктен мурымым ончыкта.
23607	Тудо у кинде семынак еш пайремлан шотлалтеш да идалыклан ик гана веле толеш.
23608	Тудо у книгалан рецензийым, рвезе автор-влакын мурпаша корнышт нерген статьям кÿрылтде возен шоген.
23609	Тудо улыжат 39 ийым илен, но ме тачат тиде лӱмым кугешнен ойлена, кумдан да келгын, тыгодымак мунлын возымо мурпашаже-влакым куанен лудына.
23610	Тудо улыжат нылле кандаш ий наре илен, но кÿчык ÿмырыштыжат ятыр произведенийым серен шуктен.
23611	Тудо Умбва корно дене вич шагат коло кум минут да витле секундышто кӱзен.
23612	Тудо умыла: кызыт огыл гын, вара, но пошкудыжо садак колхозыш пура.
23613	Тудо умыла – соҥгыралыкым эмылаш огеш лий.
23614	Тудо ӱмыржӧ мучко Марий машина чоҥышо заводышто тыршен.
23615	Тудо ӱмыр мучко шочмо Йошкар Памаш ялыштак (Шернур район) илен.
23616	Тудо универсал хирурглан, лу пластик дене да ложный суставым эмлымаште специалистлан шотлалтеш.
23617	Тудо у пӧртым чоҥынеже, сӧсна шылым пазарышке ужалаш наҥгая да тушто окса калтам муэш: содор гына кӱсенышкыже ок пыште, а озажым ончыштеш.
23618	Тудо Урал курык коклаште эртыше тале классовый кучедалмашым, тошто ден у ваш шогымым изи улмыж годымак ужын.
23619	Тудо уста общественный деятель, тале организатор, пагалыме педагог да учёный лийын.
23620	Тудо у формо да шонымаш-влак дене сöрастаралтеш.
23621	Тудо учёный да писатель семын шуаралтеш, кусарыше семынат чапым налеш, марий сылнымутан литературын ончыкылыкшо нерген коляна, ятыр литературоведческий статьям воза, фольклор да сылнымут литератур нерген йодышым тарвата.
23622	Тудо февраль мучаште — март тӱҥалтышыште толеш.
23623	Тудо фермыште поро пашам первыяк шонен луктын.
23624	Тудо фермыште учётчиклан пашам ышташ тӱҥалеш.
23625	Тудо француз йылмышке кусаралтын, да роман негызеш кок гана экранизироватлалтын.
23626	Тудо француз сӱретче, тиде элыште тудо моткоч палыме.
23627	Тудо Фюртванглер ий нальык гыч шога (англ.
23628	Тудо хрестоматийышкат пурен да М.Казаковын «Мый Москваште каем» почеламутшо семынак Марий калыклан моткоч палыме да йӧратыме лийын.
23629	Тудо чарныде тÿрлö-тÿрлö книгам лудеш, газет паша дене чÿчкыдынрак колхоз ден у чоҥымылашке лектын коштеда.
23630	Тудо черкыште службо жапыште шкенжым кучен огеш керт манын ойленыт.
23631	Тудо черченийым, химийым, металлургийым, металл, гипс да коваште дене кылдалтше пашам тунемын.
23632	Тудо чонашлан шона кугу колесам вуд параходым, чтобы ийын лекташ вуд гыч эн туналтыш марте.
23633	Тудо чон яндарлыкшым, икымше йӧратымашыжым арален ок шукто, лӱмнержым шӱктара, амырта.
23634	Тудо Чуваший кундемысе Козлово кундемыште шочын-кушкын.
23635	Тудо чӱчкыдынак музык магазинлашке коштын.
23636	Тудо чылалан келшен.
23637	Тудо, чынак, илышыш пеҥгыде дисциплиным пурта, колхозым ончыл радамыш луктеш, но еҥ-влак вуйыштым сакат, пашаш кумыл деч посна коштыт, ялыште веселан воштылмо йӱк йомеш.
23638	Тудо чынжымак шомакым шке жапыште да келшышын кучылштмо шотышто ялт пашаче мÿкшла тырша.
23639	Тудо «Чын — кече деч волгыдо» маналтеш.
23640	Тудо шарнымаш семын возалтын, южо главаже дневникым ушештара.
23641	Тудо Шернур вел деч умбакылат шарлен. 1923 ийыште МАО-н исполкомжо, пайремын калыклан чот келшымыжым ужын, пайремлан кундемысе статусым пуаш лийын. 1923 ийыштак Йошкар пеледыш пайремым МАО-со паша калыкын революций шÿлышан кечыжлан шотлаш пунчалме.
23642	Тудо шке вийжым, илышыжым марий калыклан пуаш шонен пыштен да тидлан тыршен ямдылалтын.
23643	Тудо шке возымашкыже шуын.
23644	Тудо шке гыч шонен возаш йӧратыше-влакым чумыра, кружокым почеш.
23645	Тудо шкежат палыме руш муро-влакым марий йылмыш кусарыме пашам шукта.
23646	Тудо шкежат сулнымут аланыште йолгорным кычалын, йоча-влакымат литератур дек, юнкор пашашке кумылаҥдаш тыршен.
23647	Тудо шкеже 1951 ийыштак «Марий йылмыште причастий» вуймутан диссертацийым пеш сайын арален да филологий наука кандидат ученый степеньым налын.
23648	Тудо шкеже Кужэҥер кундем Шорсола гыч.
23649	Тудо шкеже Татарстан Республик гыч, но паша корныжо Волжск оласе Марий целлюлоз-кагаз комбинат дене кылдалтын.
23650	Тудо шкеже теве кузе воза: «Кастене кӱнчылам шӱдыраш але тӱрым тӱрлаш мемнан деке ӱдыр-влак толыт ыле.
23651	Тудо шкеже У Торъял вел гыч.
23652	Тудо шкеже Шернур кундем Кукнур солан шочшыжо.
23653	Тудо шкеже шинчымашым Финдляндийыште, Германийыште да Венгрийыште нӧлтен, варажым филологий наука доктор, профессор марте кушкын.
23654	Тудо шке икшывыжым мöҥгыштö гына вучен ок шинче, шкежат эргыже деке Алтайыш шумеш уналыкеш коштеш.
23655	Тудо шке илышыж нерген омо гоч гына увертарен кертыт.
23656	Тудо шке йöратымашыжым ик жаплан ойырлен илыме гоч тергынеже.
23657	Тудо шке йӱкшым муаш тырша".
23658	Тудо шке конькишкыже кӱртньӧ лезвий олмеш куртньӧ изи оравам пыжыктен, 1760-шо ийыште балыште шке ыштымашыжым ончыктен.
23659	Тудо шке лу ияш Левис эргыжлан шанче трактат пашам ямдылен, возен шоген.
23660	Тудо шкенжым кöгöрченла чиялта да нуным коклашкышт пура.
23661	Тудо шкенжым туге куча, пуйто тидын деч ончыч ниможат лийын огыл, пуйто Аркушын мушкынден пуымыжо Агавийлан омешыже койын.
23662	Тудо шкенжын нерген тыге пралдарен" Эрвел вургем дек утыж ден кумыланын, да эн шергакан вургем дек йоратымашыже кушкын шоген.
23663	Тудо шкен произведнийлаштыже сюжет йогын-влакымат нигунам утыжым огеш шуйдаркале, шомакым аклен кучылтеш, шочмо йылмын тамжым, ямжым лудшо еҥлан тÿрлын почаш тырша.
23664	Тудо шке паша вержым Марий машина чоҥымо заводышто муын.
23665	Тудо шке пашаж дене кугу надырым ранний период литературлан пыштен.
23666	Тудо шке поянлыкшым гына пала, тудлан айдемын илышыже илыш огыл,енын йосланымыжым осалеш мекшанше шумжо огеш шиж.
23667	Тудо шке сомылжым чаплын шуктен.
23668	Тудо шке суверенитетшым налын.
23669	Тудо шке тыге манеш: “мынь ганемак учитыл-влак, шöртньö погоным чиен, осалыш лекмыштым ужын, мый аписар (офицер) лиймем ыш шу.
23670	Тудо шкетын але йолташыже-влак дене пырля коло утла брошюрым марлаш кусарен луктеш.
23671	Тудо шкетын гына аважым пытартыш корныш ужатен.
23672	Тудо шке укшлажым тӱрлö могырышкыла шаралтен шога.
23673	Тудо шке шонымыжым раш, пеҥгыдын чоҥен каласымашыж дено ойыртемалтын.
23674	Тудо шке шотан, содержательный произведений.
23675	Тудо школлан ямдылыме книга семын савыкталтын гынат, кÿлешлыкше школ учебник кышкар гоч торашке вончен.
23676	Тудо шогалын Ивановын портыштыже Николопесковский переулокыште.
23677	Тудо шомакын смысловой, экспрессивный ден стилистический палыжым ончыкта.
23678	Тудо шочмо йылме дене 12 книгам да рушла 3 сборникым луктын.
23679	Тудо шочмо йылме дене сылнымутан произведенийым эн первый возаш туҥалын, марий литературлан чапле негызым ыштен.
23680	Тудо шочмо йылмым тунемаш кумылаҥда, йоча да студент–влакын чоншупшмыкыштым почеш.
23681	Тудо шочмо йылмынам вияҥдымаште изи огыл надырым пыштен.
23682	Тудо шочмо колхозыштыжак трактористлан пашам ышта.
23683	Тудо шочмо кундемын пÿртÿсшым йöрата, умылен, шижын мошта.
23684	Тудо шочыктен шуко произведенийым симфонический оркестрлан, камер-семӱзгар да вокал музыкам.
23685	Тудо шочын кушто тун Азийыште.
23686	Тудо шуко жанрыште пашам ыштен: прозышто, поэзийыште, драматургийыште.
23687	Тудо шуко ий «Волжская правда» газетыште ыштен, «Марийская правда» газетын собкоржо лийын.
23688	Тудо шуко статья ден рецензийым, сылнымутын проблемышт-влак да марий орфографий нерген возен.
23689	Тудо шыже паша тургымым иктешла да йӱла почеш у шурным кочкаш тӱҥалаш йӧным ышта.
23690	Тудо шыпчык лиеш.
23691	Тудо эклиптике деке чот савырныще да кугу градцсан эллипсым ушештара.
23692	Тудо элнан касвел ужашыштыже озанлыкын, транспортын да тӱвыран ик эн кӱлешан олаже.
23693	Тудо эн ончычак синтаксичесний параллелизм йонын негызше: кажне строфа туналтышым ик радам дене чонымо.
23694	Тудо эпистолярий формо гычын раш койынак посна лектын шога» (Туштак, 200 с.) В. Абукаев – Эмгакын творчествыжым лончылышемла, ик статьяшем «Шочмо тувыр» романын автобиографизмже, мемуар сынан улмыж нерген мутым утлара луктынам ыле.
23695	Тудо эре айда-лийже чиен коштын, ӱпшымат шукыж годым шерын огыл.
23696	Тудо эреак тазалыкым аралыме пеш суапле корнышто.
23697	Тудо эрыкан программе вораҥдыш толкынлан да утларакшым GNU проектлан полшашлан ышталтын.
23698	Тудо эстон йылме гыч 2 книгам кусарен.
23699	Тудо южгунамже шочмо кундемже нерген порын шарналта гынат, Ольошын тыгай пагытше пешак шуэн лиеда: “Арам огыл ойлат улмаш: шочмо вер – шочмо верак, нигунам тудо, ниможат тыште ок мондалт.
23700	Тудо Юлвел кӱкшака верын йӱдвел тӱрыжым айла.
23701	Тудо Юлсер кундем Куршамбал ялеш шочын.
23702	Тудо Юмын законым, чистописанийым, арифметикым да руш йылмым туныктен.
23703	Тудо языкознанийыште эше шымлыдыме але шагал шымлыме йодыш-влакым рашемдаш пижеш.
23704	Тудо ялысе пӱтынь калыкын кумылжым авалтен.
23705	Тудо – ялысе тракторист – уволненийышкыжат лÿмынак, лач тракторыш шинчын, пасум куралаш логалаш тырша.
23706	Тудо ятыр жап мыланна палыме киен, да "Ончыко" журналын 1992 ий 5-ше номерешыже Г. Зайниевын тыршымыжлан кӧра савыкталтын.
23707	Тудо ятыр ий Курыкмарий районысо Пертнур школышто йоча–влакым мураш туныктен.
23708	Тудо ятыр материалым поген.
23709	Тудо ятыр научный пашам возен.
23710	Тудо ятыр элыште службым эртен: Афганистанысе туткарыштат лийын. 1994-2005-ше ийлаште Марий Элын сарзе комиссар сомылым шуктен шоген.
23711	Тудо Я. Ялкайнын рушла лекшаш «Марийские песни» сборникшым редактироватлен, СССР писатель ушем пелен фольклор секцийым вуйлатен.
23712	Тудыжо 1932 ий 7 февральыште тыгай приказым воза: «Марий ял» газет редакций гыч толшо А.Н. Семеновым 25 январь гыч «Марий коммунистын» пашаеҥжылан шотлаш.
23713	Тудыжо вашештен: «Андрей Эшкинин мутшо гыч палем, Ефремов туныктышо-влакын религий йÿлам шуктымышт нерген полицийлан увертарен шоген.
23714	Тудыжо Зиновий Васильевичлан шымлымаш темым ойырен пуэн.
23715	Тудыжо «илаш, шӱлаш, уэш шочаш» полшен кертеш.
23716	Тудыжо Марле-нын талантшым ужын Рейнхардтын ик администратор Феликс Холландер деке колта.
23717	Тудыжо пачерым кугемдаш шонен улмаш: шкенжын ик пöлеман да Ольошын тугаякым вашталтен, кум пöлеманыш савырынеже ыле.
23718	Тудыжо «Простаки за границей» маналтын. 1869 книгаже лектын.
23719	Тудыжо туныктышо деч ала-могай у книгам йодаш каяш тарванен ыле.
23720	Тудыжо тыге маналтын «Жив или мёртв».
23721	Тудыжо шинчалан койшо да тыгодымак койдымо.
23722	Тудыжым Алан Кубок лумдаш туналыныт.
23723	Тудыжым кӱтӱчӧ рвезе кече еда ужын.
23724	Тудым 1236 ийыште Бату-онын саркалыкше кырен шалатен.
23725	Тудым 1663 ийыштак Ош Виче энерын пурла серешыже чоненыт.
23726	Тудым 1816 -шо ийыште Наполеоным сеҥыме лӱмеш шогалтыме. left 1872-шо ийыште земской школым почыныт. 1902 ийлан 76 тунемше лийын, 22 йоча марий лийын.1915 ийын Ӱшнур торговой В. Д. Щербаков кок этажан школым шогалтен.
23727	Тудым 1907 ийыште отличий дене тунем пытарен.
23728	Тудым 1935 ийыште Москоште лукмо.
23729	Тудым 1937 ийыште возен пытарыме. 1939–1941 ийлаште «Пиалан илыш» альманахын кум номерешыже савыкталтын.
23730	Тудым 1943 ий 16 декабрьысе «Марий коммунын» литературный страницыштыже ужына.
23731	Тудым 1967 ийыште Ленинград университетыште филологий да эрвел факультет-влакын Ученый советыштышт сайын арален.
23732	Тудым 1967 ийыште "Миша-артиллерист" лӱм дене савыктен лукмо.
23733	Тудым 1969 ийыште Эстонийсе Тарту университетыште арален.
23734	Тудым 1994 ийыште шындыме.
23735	Тудым 1995 -ше ийыштак эртараш тӱҥалыныт.
23736	Тудым 1999 -ше ийыште палемдаш тӱҥалыныт.
23737	Тудым 2000 ийыште шотыш налаш рашемден.
23738	Тудым 2012 ийыште Россий Федераций юстиций министерствыште регистрироватлыме.
23739	Тудым автор-влак йочам марла лудаш-возаш туныкташ келыштареныт.
23740	Тудымак у мӱзикыл жанрын тӱҥалтышыжлан шотлалтеш.
23741	Тудым Аль-Джазари 1206 ийыште чонен луктын.
23742	Тудым Андрий Толкын образын шуйнышыжо манаш лиеш.
23743	Тудымат паша корныжо «Марий коммуна» газет редакцийыш конден – тыштат тудо редактор лийын.
23744	Тудым ачаже, Фёдор Алексеевич, шынден да ончен куштен.
23745	Тудым Аш пит маныт.
23746	Тудым варажым шуко йылмышке кусарыме.
23747	Тудым В. Домрачев В. Сапаев дене пырля возен.
23748	Тудым виянрак да намысдыме-влак пеш вашке тошкал каят, кӧ улметымат огыт ончал.
23749	Тудым Волжск вел Помар селаште да Передовик ялыште веле огыл, пӱтынь марий калык мурызо поэт семын пала, йӧрата.
23750	Тудым вуйлаташ ик ой дене И. П. Петровым шогалтеныт, исполком президиумыш В. А. Мухин, С. А. Черняков да моло ончылъеҥ сайлалтыныт.
23751	Тудым вуйлаташ Марий погын И.Н.Коведяев-Умшарым темлен.
23752	Тудым Вяткыште тоеныт.
23753	Тудым Германийын сар годсе код-влакым пудырташлан ворандареныт.
23754	Тудым Джесси Ли Денсон, кок ият пелылан кугурак пошкудыжо эртарен.
23755	Тудым Джульетталан пӧлеклен.
23756	Тудым Италийыште шонен луктыныт.
23757	Тудым Кава юмын ӱлыл каштасе вес могыр суртшылан шотлаш лиеш.
23758	Тудым кажне тунемшын чонешыже поро кышам кодышо айдеме семын шарнат.
23759	Тудым каҥашыме годым эн чотшо Николай Тишинлан логалын.
23760	Тудым кок верже гычат кожен лукман!
23761	Тудым кок ий гыч пытарымеке, ончыч якынлан шога, вара Новоникольск селаште священник лиеш.
23762	Тудым кок-кум кечым палемденыт.
23763	Тудым колтеныт шкенжын аважын именийышкыже, и эртарен тушто кок ий – тиде эн кужу Пушкинын лиймыже Михайловскийыш.
23764	Тудым кугу авторский коллектив ямдылен.
23765	Тудым кумдан палыме прфессор-влак туныктеныт: Николай Склифосовский, Григорий Захарьин да молат.
23766	Тудым кызытеш у пашажын тӱҥалтышыже манаш келшен толеш.
23767	Тудым кычалаш кужу жап, чытыш кÿлыт.
23768	Тудым «Литературная Россия» газет ден «Литературное обозрение» журнал поро мут дене вашлийыч.
23769	Тудым логалаш ок лий, сусыр пушенге айдеме гаяк кошка, шортеш.
23770	Тудым Людмила телевиденийын «Шÿмсем пӧлек» передаче гоч ача-аважым саламлыме семын йоҥгалтарен.
23771	Тудым марий йылме наукышто ыштыме эше ик ошкыллан шотлаш лиеш Тӱҥ пашаже-влак * Краткие итоги экспедиции МарНИИ 1953 года // Уч.
23772	Тудым марий композитор Палантай колымо почеш серыме.
23773	Тудым марий радион фондышкыжат серен налме.
23774	Тудым Матий Губец вуйлатен.
23775	Тудым моло семынак армийыш налыныт.
23776	Тудым Надежда Осиповна манын лӱмденыт.
23777	Тудым наказанийым шуктышо федерал службо (ФСИН) ямдылен.
23778	Тудым ното деч посна шоктен» (Ямде лий. 1991. 21 сент.).
23779	Тудым ожнысек Шорыкйол деч шым арня вара шотлат.
23780	Тудым ончыл ӱыр манын, тунеммым але революционный пашам шотыш огына нал, а практический илышым шотыш налына.
23781	Тудым пайремлымаш кажне ийын кусаралтеш.
23782	Тудым Польшышто тоеныт.
23783	Тудым поэт «Ачием мылам ойлен» почеламутыштыжо варажым ончыктен.
23784	Тудым пытарымеке, Марий кугыжаныш филармонийын оркестрышкыже толеш.
23785	Тудым пытарымек, рндак ялысе школышто туныкта, вара прсвещений министерствыште ышта. 1961 ий гыч Марий пединститутышто руш йылмым туныкташ тÿналеш.
23786	Тудым Пьеро ди Бартоломео тынеш пуртен».
23787	Тудым «рампы» лӱмдат.
23788	Тудым редакцийын тистышкыже РСФСР писатель ушем вуйлатыше Сергей Михалков пижыктен.
23789	Тудым руш йылме денат лукмо.
23790	Тудым тÿрлö вереат тунемаш, почеламут семын лудаш да муро семын мураш тӱҥалыныт.
23791	Тудым танастарыме степень маныт.
23792	Тудым таҥастарымаш таҥдыш маныт.
23793	Тудым таче косметик йӧнозанлык (косметическая промышленность) манын лӱмдат.
23794	Тудым торжан тÿкалаш, тарватылаш ок лий.
23795	Тудым тӱрлӧ фестиваль ден конкурслашке ӱжыт.
23796	Тудым тутло саска дене пойдараш пуэн чыла вий-куатшым, уло ӱмыржым Марий республикын икымше калык писательже Никандр Лекайн.
23797	Тудым туштак 1955-ше ийыште арален.
23798	Тудым тушто кузе вашлийыт, жаплаш, пагалаш тÿҥалыт мо, чаманаш але тудын ÿмбак öрдыжъеҥ семын шöрын ончаш тÿҥалыт?
23799	Тудым умылаш лиеш: тунам критике шӱм-чон лирикым шӧрынрак ончен, утларакше йодыныт ура-ура!
23800	Тудым уна-влак саламлаш толыныт.
23801	Тудым усталык сомыл деке серызе Юрий Артамонов кумылаҥден.
23802	Тудым утараш манын, материалым погаш ялыш вес революционер, Русанов толеш.
23803	Тудым Уфа олаште тойымо.
23804	Тудым ЦРУ маныт.
23805	Тудым чумырымаште Глезденевын суапше кугу.
23806	Тудым, шÿведыктен, йöрташ ок лий, конгасе тул огыл.
23807	Тудым шарналтен, Олег Арсентьевич тыге манеш: «Пагалыме профессорем П. Аристэлан кöра мый тыште шинчем.
23808	Тудым шкенжын 45 ияш лӱмгечыжлан, 30 ий сылнымут аланыште тыршымыжлан да Шнуй Татьянан кечыжлан пӧлеклен.
23809	Тудым школышто «мемнан поэтна» маныт ыле. 1934 ийыште районыш Я. Ялкайн тольо.
23810	Тудым шошо ага тӱҥалме деч ончычат пайремлат, но шукыж годым - шошо агам мучашлымеке - кеҥеж Миколо (22 Ага) ден Мланде шочмо кече ( Кугече деч вара 50 кече эртымеке) коклаште.
23811	Тудым шуарен толаш кажне тукымын шуктышаш порысшо.
23812	Тудым шукташ кум дзотым блокироватлаш кӱлын.
23813	Тудым шукын паленыт книга возышо семын.
23814	Тудым ыштымышаште кугу надырым марий литературын классикше Н. Игнатьев пыштен.
23815	Тудым «экономический ӧрмаш» шужен ийым итальян калыкын философский притче семын ончыман.
23816	Тудым эмлалтме годым кумдан кучылтыныт.
23817	Тудым эн сай пансионатыш кусара да шке ученикшылан, Карл Чернилан, тудын ден музыкым тунемаш шӱда.
23818	Тудым эше ӱян-шӧран кинде маныт.
23819	Тудым ямдылымаште Валериан Ӱпымарий Павел Петрович Глезденев дене пырля кугу пашам ышта.
23820	Тудым ямдылымаште Н.Т.Пенгитовын суапле пашаже поснак палдырнен.
23821	Тудым яра паша вий, кул шотеш моло военнопленный-влак дене пырля йытын заводышто пашам ыштыктат.
23822	Тудын аваже - Барбара Хольпер.
23823	Тудынак «Мария Павловнан портретшым» Третьяков галерей шке фондышкыжо налын.
23824	Тудынак чумырымо «Полярная Звезда» группо Россий кӱкшытыштӧ чапым сулен.
23825	Тудын американ флаг дене леведме колаткажым Берлиныш конденыт да Штадттишер Фридхоф III шÿгарыш аважын воктен тоеныт.
23826	Тудын А. Сайн дене палыме лиймыжак веле следователь могыр гыч вигак кугу тÿткылыкым шочыктен.
23827	Тудынат сомылжо уло: мландым ырыкташ, кажне чонанлан, кажне кушкыллан, шудо пырчылан, пеледышлан илыш вийым пуаш.
23828	Тудынат таче шочмо кечыже.
23829	Тудынат чонжо ава да ÿдыр, пелаш да шÿжар шинчавÿд дене шортеш.
23830	Тудын ачаже 25 ияш нотариус Пьеро (1427-1504) лийын, аваже - тыглай кресаньык.
23831	Тудын ачаже Альбрехт Дюрер XV курымыште Веҥгрий гыч толын.
23832	Тудын ачаже, Архип Тимофеевич, ял озанлык, столяр пашам ыштен.
23833	Тудын ачаже верысе клубым ямдылен шоген.
23834	Тудын ачаже, Карамчанд Ганди (1822—1885), дивана постым айлен — тӱҥ министр — Порбандара.
23835	Тудын бонн ученикше Стефан Брейнинг пытартыш кечыжла марте композиторын эн сай йолташыже лийын.
23836	Тудын бригадыже Совет Ушемын ик эн сай пашаче бригадылан шотлалтын.
23837	Тудын виешлымаш огыл философийже (сатьяграха) мирный вашталтыш движенийлан влиянийым ыштен.
23838	Тудын виян да яндар вичкыж йӱкшӧ хорлан пеш келшыше лийын. 1913 ийыште ялысе поп Александрым Вятка оласе миссионерский инородческий курсыш тунемаш колта.
23839	Тудын возымо 5-ше симфонийже тӱнямбал кӱкшытыштӧ кумдан чапланен. 20-шо курымын ик эн уста семмастарже.
23840	Тудын возымо пашаже-влакым марий йылмешанчын тӱрлӧ йыжыҥлаштыже ужаш лиеш.
23841	Тудын возымо почеламутшо-влаклан 130 наре мурым келыштарыме, иктыже кызыт Курыкмарий районын Чапмурыжо семын пале.
23842	Тудын возымо произведенийже руш, финн, эстон, венгр, удмурт да моло йылмылаш кусаралтыныт.
23843	Тудын возымыжо 45 утла тӱрлӧ йылмышке кусарыме, нунын коклаште руш йылмышкат.
23844	Тудын возымыжым казах, мордва, удмурт йылмылашке кусарыме.
23845	Тудын воктене кылымдым пÿчшö кува шогылтын.
23846	Тудын воктене самырыкше, шоҥгыжо, йочаже погыненыт, чылан кандыраш кержалташ тыршеныт да тугай йӱк-йӱаным нӧлталыныт, бачышка эре дьячок-влакым пайремлыше калыкым лыпландараш колтеден.
23847	Тудын вуйлатымашыж дене факультет йол ӱмбак пеҥгыдын шогалын, квалификациян кадр дене погынен.
23848	Тудын вуйлатыме ( 1975 - 1995 ийлаште) годым кандашияшыш савырымылан кӧра шуко у оралте чоҥалтын, школ пелен полышкалыше озанлыкым вияҥденыт.
23849	Тудын вуйлатыме жапыште озанлык у деч у кӱкшытым айлен.
23850	Тудын вуйлатымыже почеш севооборот, такыр мландым пушкыдемдыме да ӱяҥдыме шотышто шуко опытым ыштыме, ятыр йодышым рашемдыме.
23851	Тудын вуйлатымыж почеш 6 аспирант-влак кандидатлык диссертацийым араленыт.
23852	Тудын вуйлатымыж почеш 7 еҥ наука кандидат лӱмым налын, а 20 утла ученикше шанче корныш вес вере шогалын.
23853	Тудын вуйлатышыже профессор Роберт Райц лийын.
23854	Тудын вургыжо уло, ӱлнӧ тиде вурго кумдаҥеш да вӱчкыжемеш.
23855	Тудын гаяк поро кумылан, ару чонан тудын йöратыме ÿдыржö - Най, йорло кресаньык ешеш шочшо, кушшо.
23856	Тудын геройжо — илышышке тошкалаш ямдылалтше ӱдыр Зина.
23857	Тудын гын паша корныжо ончыч школышто тӱҥалын, вара «Коммунар» Шернур райгазетын редакторжо лийын.
23858	Тудын да йолташыже-влакын тыршымышт дене "У вий" самырык тукым ушем чоҥалтын (1989), "Марий Ушем" организацийым илышыш ылыжтыше-влак кокла гыч улеш (1990).
23859	Тудын да чотысе куд лица сынже уло.
23860	Тудын дене айдеме вӱд йымалне шӱла да кӱшкӧ кӱзыде икмыняр шагат ийын кертеш. 1943 ийыште Жак Кусто йолташыж-влак дене пырля Парижыште икымше аквалангым ыштеныт.
23861	Тудын дене Вивальди шкенжын пытартыш «Фераспе» (1739) оперыже марте пеҥыде кылым кучен.
23862	Тудын дене кугешнаш тӱҥалыныт.
23863	Тудын дене ныл ий тунемын.
23864	Тудын дене пырляк признакын эн кугу степеньжым нигö деч, нимо деч, чыла деч сочетанийла полшымо дене каласаш лиеш, мутлан: Но садак нигö дечын пиалан мемнан кече..
23865	Тудын дене Те произведенийдан идейжым лушкыдемденда.
23866	Тудын деч вара КГБ-н верысе органже-влак тудым кычалаш тӱҥалыт.
23867	Тудын деч вара – Шадт Булат 1941 ийыште «Стаоин – илыш кечына», «Тау Сталин кечылан» да моло почеламутчо-шамычат тыгак возаш тӱналыныт.
23868	Тудын деч йӱдве-эрвел могыр деке, 6200 гектарыште, курыкын плато формыжо уло.
23869	Тудын деч калык пожар деч аралаш йодын кумалын.
23870	Тудын деч кодшо шола кид дене рукописьлаште возымо материал-влакше таче кече марте почела-почела толын шуын огытыл.
23871	Тудын деч ончыкыжым, сайын тунемеш гын, сай артистым вучаш лиеш».
23872	Тудын деятельностьшо писательын да учёныйын кугу талантшын эн кÿшнö улмыж годым кÿрылтын.
23873	Тудын диаметрже индеш шӱдӧ метр лиеш, покшелныже йыргыжын конусыжо шога, диаметрже кок шӱдӧ метр.
23874	Тудын ешыже джати баниян лийын, кудыжо варна вайшьев дек относитлалтын.
23875	Тудын заметкыже почеламутла, почеламутшо мурыла чучеш.
23876	Тудын икмыняр ойлымашыжым шымлен лектына.
23877	Тудын икмыняр почеламутшо аралалт кодын.
23878	Тудын ик тылзаш лийме кечын «Эргымлан» почеламутым серен: Шочынат тый, Эрик, лачак тылзе ончыч, Но ачатлан шуко шыматаш ыш перне… 1984 ий шошым Ганин ешыже кугу ойгыш логальыч.
23879	Тудын икымше писательже Сергей Григорьевич Чавайн лийын, а чын литературный корныш лекташыже А.Ф.Конаков полшен.
23880	Тудын илымыж годым лач ик изобретенийже гына признанийым налын, тиде пистолетлан келыштарыме колесцовый замок.
23881	Тудын илыш корныжат, койышыжат, илыш умылымашыжат тÿрлӧ шарнымаш гоч эре вияҥыт, вашталтыт, геройым утыр пойдарен толыт.
23882	Тудын илыш-корныжо, илыш пӱрымашыже, илыш сугыньжо тыгай шонымаш гыч лектын: Ачием мылам тыге ойлен: Лач йолгорнышто шагал пурак, А лектат кугорныш, савырнен, Ошемеш шижде шем тувырат.
23883	Тудын илыш чыным возымыжо моло калык коклаштат палыме.
23884	Тудын илышыже кӱчык ыле, илыш пашаже – моло ойыртемалт шогышо.
23885	Тудын илышыштыже, тудын коштмыж годым, кунам тудо тунемын Чаньань судышто, вошлийыныт и корангыныт турло современный поэт- шамыч дечын.
23886	Тудын инициативыже да талын тыршымыже почеш ынде мыняр ий почела «Марий тиште кече» Марий Эл Республикын официальный кугыжаныш пайрем семын палемдалтеш.
23887	Тудын итогшылан «Голубые гавайи» (1961) фильм лийын, кудыжо мурызын ончыклык корныжым ойырен налаш полшен: Пресли ончылгочсо гай альбомлам возымыжым чарнен.
23888	Тудын йöратымашыже, ÿшанже, моторлыкшо Яндиарлан илыше вÿд семын ÿнарым пуэн шога.
23889	Тудын йÿкшö кÿкшö огыл лийын, но, мутат уке, актер талантан».
23890	Тудын йоҥгалтарыме «Ош куэ», «Усола», «Пустаҥше пӧрт» да моло мурыжо-влакым калыкыште сайын палат.
23891	Тудын йоча пагытше сар жапыште эртен, садланак изинек тудо илышын шере-кочыжым шижын шуктен.
23892	Тудын йоча пагытше Шернур посёлкышто эртен, кыдалаш шинчымашым ӱдыр тысе 2-шо №-ан школышто налын.
23893	Тудын калык мыскара негызеш «Пырыс ден коля».
23894	Тудын каҥашыжым, айдемым пагален ыштыме ойжым чыланат порын вашлийыт да колыштыт, тауштен, шотыш налыт.
23895	Тудын келге содержаниян да сылнын лудмо лекцийжым студент – влак йöратен колыштыныт.
23896	Тудын кидше да пÿсö ушыжо логалде тунам, 20-30 ийлаште, ик йылме сомылат ышталтын огыл, манаш лиеш.
23897	Тудын кидыште семӱзгар я куанен муралтен колта, я чоным корштарен шорташ тӱҥалеш.
23898	Тудын книгаже-влак: марий йылмын исторический грамматикыже, введение в финно-угреведение, исторический лексикологий, марий йылмын лексикологийже (соавтор Л.И. Барцева).
23899	Тудын коклаште поянжат,йорлыжат, оза ден тарзыжат лийын, иктышт ен вий дене иленыт, весышт, ен пашаш орланен, умырыштым эртареныт.
23900	Тудын кок могырыштыжо кок йолташ ӱдыржӧ - оролышо-влак.
23901	Тудын кок шогышо шӱдыржӧ гоч кӱшкыла вияшым колтымо гай ышташ гын, ӱлыл шӱдыр мучаш гыч визымше ужаш мучашште Кечывалвел полюс лиеш.
23902	Тудын колмыжым шарнен марий-влак Марий талешке кечым палемдат.
23903	Тудын коло утла книгаже марий да руш йылме дене лектын.
23904	Тудын комплексше 2 вич этажан ыресым ушештарыше корпус гычын шога.
23905	Тудын кондымо «Рӱмбалгыш.
23906	Тудын концертше-влак да вес произведенийже-влак фортепианолан, шым симфоний, ныл сюит, програмный симфонический музык, балет-влак «Лебединое озеро», «Спящая красавица», «Щелкунчик», да 100 утла романс-влак культурыш кугу надырым пыштымым ончыктат.
23907	Тудын куатше 115 л.с. лийын.
23908	Тудын куатше 85 л.с. лийын.
23909	Тудын кугу суапше марий йылмын научный грамматикыштыжат палдырна: ятыр йодышым наукын тачысе кÿкшытшö гыч ончалын шымлен, поян материал негызеш йöршын у умылымашым пуртен.
23910	Тудын кугу сценыште шкетын мурымыжо 2000 ийыште «Чолга шÿдыр» республиканский фестиваль годым лийын.
23911	Тудын кузе туныктымыжым ом пале.
23912	Тудын кумдан палыме сомыл-влак кокла гыч «Тум-тум тумна», «Васли Валерик», «Кыдалаш эрге» пашаже-шамычым палемден кодаш лиеш.
23913	Тудын кумдыкшо — 0,133 км².
23914	Тудын кумдыкшо 0,29 наре гектар.
23915	Тудын кумдыкшо 1,27 уш².
23916	Тудын кумдыкшо 150 наре гектар.
23917	Тудын кумдыкшо 371 000 наре уш².
23918	Тудын кумдыкшо 810 наре уш².
23919	Тудын кумдыкшо 8300 уш².
23920	Тудын кумло ий утла туныктымо паша опытшо — моло туныктышо-влаклан пайдале пример.
23921	Тудын кум нылыташ сылнымут произведенийым Шӱдӧ Танг поэм аршашыш пуртымо.
23922	Тудын кушкын толмо корныжым ончалына гын, тидым палемдыде огеш лий: марий писатель-влак, ятыр годым натурализм ден сентиментализмын посна элементшым сенен, илышым реалистически ончаш тунемыныт да тудым чын ончыкташ тӱҥалыныт.
23923	Тудын куэже рвезылыкым, первый йӧратымашым шарныкта: Кӧм от вашлий рвезе годым, таҥем, Кушто ок лий йолташет?
23924	Тудын лÿмжö «Каскр-1» лийын.
23925	Тудын лÿмжö шочмо Венецийыште палыме лияш тÿҥалеш.
23926	Ту-дын ласкалыкше, шымалыкше йоча чонеш илана.
23927	Тудын леве йоллаже полшымо дене веле мландысе изи лыве ма, айдеме омо тÿҥя деч утла, ылыжеш, илаш тÿҥалеш” <…>.
23928	Тудын лиймыж нерген тӱрлӧ шонымашым шонен луктыныт. 2003 ийыште шанчепашаеҥ-влак иктешлымашым ыштеныт, пуйто шулышен пытыше лава Кибон тӱҥ чоҥгаштыже ныл шӱдӧ метр кратер йымалне верланен.
23929	Тудын лирика сынан поэзийже лудшо-влаклан лишыл, тудо у тукымым шке декше эреак ӱжаш тӱҥалеш.
23930	Тудын лирический геройжо общественный долгым, общественный интересым оичный деч кӱшкö шында.
23931	Тудын лирический геройжын личный пиалже элын тӱзланымаштыже да Родиным пегыдын йöратымаште да аралымаште.
23932	Тудын лӱддымылыкшым да подвигшым аклен, «За отвагу», «За боевые заслуги», «Йошкар Шӱдыр» да Чап орден-влак дене палемденыт.
23933	Тудын лукмо монографийже-влак вузлаште учебник семын кучылталтыт.
23934	Тудын лӱмеш распределений Ферми-Дирака, модель Томаса-Ферми, химический элемент фермий лӱмдалтыныт.
23935	Тудын лӱмеш шошын пытартыш тылзыжым май маныныт, а икмыше кечынже кугу пайремым ыштеныт.
23936	Тудын лӱмжӧ дене Марий республикын илышкыл, тӱвыра, сылнымут илышын вияҥмыже кылдалтын.
23937	Тудын лӱмжӧ Кӧльга ( ) лийын.
23938	Тудын лӱмжӧ «Северное фламенко» Гитар тӱням ончалаш гын, 1997-ше ий гыч Калугышто кажне ийын эртаралтше фестивальым ужын кертына «Мир гитары».
23939	Тудын лӱмжӧ Совет лингвистикыште кугу верым налын шога.
23940	Тудын лӱмжӧ тӱнямбалсе чапым сулен налын.
23941	Тудын лӱмжым Волжск олан ик уремже нумалеш.
23942	Тудын лӱмжым Волжск оласе 2-шо №-ан школ нумалеш, а капше Олыкъялысе шӱгарлаште кия.
23943	Тудын лӱмжым Йошкар-Олан ик уремже да МарНИИЯЛИ нумалыт.
23944	Тудын лӱмжым Советский посёлкын ик уремже нумалеш.
23945	Тудын лӱмжым яллан пуэныт.
23946	Тудын «Марий йылме тÿнямбалне» книгаже 1991-ше ийыште лектеш.
23947	Тудын марте але тыгай чапле марий учебник лийын огыл.
23948	Тудын мастарлыкше теве мо шотышто палдырна: марий поэт гай ятыр такмак семын веле огыл, а Олык Ипай семын тӱрлӧ силлабо-тонический ритмический йӧн-влакым кумдан кучылтын возен.
23949	Ту-дын мастарлыкшым кÿкшын акленыт.
23950	Тудын Микывыржым кучен наҥгаеныт да лагерьыш шынденыт.
23951	Тудын моло повестьлаже-влакат оҥай содержаниян улыт да чыпажат, у пагытыште, кандашлу-индешлуымшо ийлаште возымыжо, илыш чын дене шыҥдаралтын.
23952	Тудын мо нерген возымыжым, калыклан мо сайым ыштымыжым нигунар шотыш налде, чолга «критик-влак» эн ончыч тенгечысе «сулыкшым» - черкызе лиймыжым – шарналтеныт.
23953	Тудын моштен вуйлатымыж почеш «XVIII–XIX курымласе кид дене возымо марий мутер-влак» тема почеш кандидатлык диссертацийым возен да арален.
23954	Тудын музыкальный талантше лийын – ӱдыр сайын рояль дене модын, моторын мурен.
23955	Тудын мурйогынжо калык коклашке кумдан да кӱкшытын шарлымыже 50-ше ийла кыдал дене кылдалтын.
23956	Тудын мурыжо-влакым марий эстрадын шуко шӱдыржӧ йоҥгалтара.
23957	Тудын мурымыжо чылаштын шÿмыштым савырен кертын.
23958	Тудын мутсаскаже-влак «Кинде-шинчал», «Кидшер», «Ныл йӱкан кумлсем» книгалаште ужаш лиеш.
23959	Тудын мутшо дене келшышын, тугеже писатель Геннадий Алексееват чылт нимом возыдеак ок иле… – Пеш порын шарнем Аркадий йолташемын тиде передачыжым.
23960	Тудын мутшо тылыште ыштыше коклаштат шарлен.
23961	Тудын мысль почешше чыла преподаватель лийшаш индивидуальный-туныктышо и тунемше и нунытын пырля отношенийышт.
23962	Тудын нерген командований, частьын комсоргшо, командир-влак деч шуко серышым, армий ден фронт газетлаште Суворовын подвигше нерген возымо статья-влакым налын.
23963	Тудын нерген поро шарнымаш Марий калыкын чонешыже эрелан кодеш.
23964	Тудын нерген ятыр шымлыме пашам воза.
23965	Тудын ни йоҥгытшо, ни кумдыкшо, ни кужытшо, ни моло тӱрлын висыме характеристикыже уке.
23966	Тудын образше – волгыдо.
23967	Тудын образше мочол келге, шÿм гыч лекше!
23968	Тудын образшым Я. Ялкайнын «Ола» повестьыштыжат ужына.
23969	Тудын ойжо гыч раш: пелашыжат шкеж гаяк йоча-влаклан шокшо, патыр шÿман, книгаче да пашалан нойыдымо ава лийын.
23970	Тудын ойжо почеш декабрь тӱҥалтыште Михаил Иванов ончыч кожен лукмо редакторым комитетыш угыч налын.
23971	Тудын ойлымашыже кужемаш да серьезныйрак лияш тÿҥалын.
23972	Тудын ойлымашыжлан лудат да йÿымö, йогыланыме, шкем гына йöратыме, айдемын чапшым волтышо тÿрлö уда койыш илен-толын садак пытат манын, шонаш тÿҥалат.
23973	Тудын ойлымашыштыжат пич чодыра кöргыштö латиндеш партизан ошо деч чакнен кая.
23974	Тудын ончерже-влак Йошкар-Олаштат да моло кундемлаштат эртеныт.
23975	Тудын ончерже-влак Российысе чыла олалаште да йот эллаштат эртеныт.
23976	Тудын ончерже-влак Российысе шуко олаште да йот эллаштат эртеныт.
23977	Тудын ончылмут семын возымо тыгай лӱманак почеламутыштыжо «шӱм гыч шӱмыш ик мутем шуэш гын, пиалан лиям мый тидланат» манеш автор.
23978	Тудын открытийже деч вара рентгеным ышташ тÿҥалыныт.
23979	Тудын пакчажат изи огыл, тор верыште, уянгдет гын, сай пакча лиеш, тудат мемнан кидыш пура.»
23980	Тудын «Памаш ден сад» сборникше йоча-влаклан пöлеклалтын.
23981	Тудын пашаже-влак кокла гыч поснак марий калыкын этногенез йодыш дене кылдадтше эн кугу пашажым шотлаш лиеш.
23982	Тудын пашаже-влак:скульптур "алтаря Пиколомини", "Давид", "12 апостолов", "Святым Матфеем", и т.м. Микеланжело 18 февраль 1564 ийыште Рим олаште колен.
23983	Тудын пашаже-влак театр сӱретче-влак ончерлаште эреак кугу акым налыныт.
23984	Тудын пашаже-влакым тӱрлӧ ончерлаште чӱчкыдын ужаш лиеш.
23985	Тудын пашаже коклаште «Пӧртылмаш», «Туныктышо Финова», «Чын», «Отро» да молат.
23986	Тудын пашаже кок ола дене кылдалтын-Флоренция ден Рим.
23987	Тудын пашаже – моткоч онай шымлымаш.
23988	Тудын пашажым аклен, Марий Эл кугыжаныш премий дене палемденыт.
23989	Тудын пашажым кӱкшын акленыт: «Знак Почёта» орден да кугыжаныш чап танык дене палемденыт.
23990	Тудын пашажым кӱкшын акленыт, Совет Ушем спорт мастер лӱм дене палемденыт.
23991	Тудын пашажым моткоч кӱкшын аклыме: кугыжаныш премий дене палемдыме.
23992	Тудын пашажым Россий Федерацийысе тӱвыра министерстват кӱкшын аклен: кугыжаныш чап танык дене палемден.
23993	Тудын пашажым Совет Ушем кумдыкыштак тӱрлӧ олалан тоштерлаште ончерышке лукмо.
23994	Тудын паша корныжо Йошкар-Оласе курчак театр дене кылдалтын.
23995	Тудын паша корныжо Крупская лумеш марий педагогик институт дене кылдалтын.
23996	Тудын паша корныжо Марий педагогик институт дене кылдалтын, кызыт гын Инна Геннадьевна Марий кугыжаныш университетын филологий да журналистик факультет деканын алмаштышыжлан тырша.
23997	Тудын паша корныжо Марий политехник институт дене кылдалтын: 9 ий ты вузысо чоҥымаш материал кафедрын ассистентшылан тыршен.
23998	Тудын паша корныжо Марий самырык театр дене кылдалтын: ынде кок ий утла Ольга театрын сценыже гыч ончаш толшо калыкым куандара.
23999	Тудын паша корныжо М. Шкетан лӱмеш Марий калыкле драме театр дене кылдалтын.
24000	Тудын паша корныжо тӱҥ шотышто тӱрлӧ ял озанлык-влак дене кылдалтын: ончыч «Заречный» совхозышто, вара «У куат» ушемыште тыршен.
24001	Тудын паша корныжо Шкетан лӱмеш кугыжаныш драме театр дене кылдалтын.
24002	Тудын пашам ыштыме жапше кужу лийын огыл.
24003	Тудын пашаштыже марий йылмым шымлымашыже кугу верым налын шога: 100 наре шанче пашам, 10 монографийым возен.
24004	Тудын пелашыже, артистке Ольга Леонардовна Книппер МХТ (Станиславскийын) трупышто ик эн почетан верам налын шоген. 1900 ийыште Шанче академийын Пушкинский пöлкаште сайлымашым эртымеке, Чеховым почетан академик-влак тÿшкашке пуртеныт.
24005	Тудын пенгыдылыкшым йорло рвезе Василийын ÿдыр йодаш толмо годым ужына.
24006	Тудын первый «Дозор» поэмыже 1933 ийыште возымо.
24007	Тудын пиалешыже, школышто литературлан кумылаҥдыше туныктышо-влак лийыныт.
24008	Тудын пиалже поян кидыште.
24009	Тудын положительный геройыштат шукыж годым весела, мыскараче кумылан еҥ улыт, ош тÿнялан шыргыж илат, вуйым сакен огыт кошт.
24010	Тудын полышыжлан кӧра Бугандысе корольым христиан -влакын миссонер ушемышке пуртеныт.
24011	Тудын популярностьшо темын злободневный ла политический заостренный улмыжо гыч, сценический оформленийым сайын, тÿҥ образ-шамычын характерыштым моштен ончыктыма гыч лектеш.
24012	Тудын «Поро кече» лÿман ик сборникше 1933 ийште савыкталтын, да икмыняр почеламутшо газет ден иктеш поген, эн сайжым печатлаш жап шукертак шуын.
24013	Тудын «Поро сескем» первый книгаштыже кум поэмым ужына.
24014	Тудын почеламут-влакше «У сем» журналым сылнештарат»… Пет.
24015	Тудын почеламутшо-влакым курыкмарий да эстон йылмышкат кусарыме.
24016	Тудын почеламутшо газетеш савыкталтын.
24017	Тудын почеламутшылан композитор Иван Егоров чонеш логалше ятыр мурым возен.
24018	Тудын почеш икте-весылан полшен шогышаш, революций движений ваштареш пырля кучедалшаш улыт улмаш.
24019	Тудын почеш лу утла ученикше филологический але педагогический наука кандидат лийын лектын.
24020	Тудын почеш, немыч-влаклан шкевуя пленыш логалше-влак Родиным ужалыше-влак радамыш пурат.
24021	Тудын почеш чын каласаш лиеш: краске дене лӱкалыше икымше пычалым Францийыште 1878 ийыште салтак-влакым ямдылымылан ыштеныт.
24022	Тудын поэзийже виян – пылдыме каваште кӱдырчым кӱдыртыкта, ложгышо йӱран игечыште чевер кечым ужыкта, кӱлеш гын, илышым тоен пышта, а колышым шӱгар гыч кынелта.
24023	Тудын поян фантазийже, эре у модыш – влакым шонен моштымыжо, йоча – влак коклаште «командир» улмыжо ушештаралтеш.
24024	Тудын прозо да драме сылнымутшо Марий Эл деч умбалнат кумдан палыме.
24025	Тудын прозыжо куштылго стиль да йылме поянлык, лиризм ден ойыртемалтын.
24026	Тудын произведений-влакшым шымленыт, марий йылмыш кусареныт.
24027	Тудын произведенийже-влак 100 утла тÿрлö йылмылашке кусаралтын.
24028	Тудын произведенийже-влак Российыште илыше калыкын шуко турло йылмылашке кусаралтыныт.
24029	Тудын произведенийже коллективный сборникыште савыкталт лектеш.
24030	Тудын произведенийлаштыже ме айдемын яндар чонжым, поро кумыжым, чот йӧратен да келшен моштымыжым раш шижына.
24031	Тудын пӱрымашыже Стивенлан да Дэвидлан пале лийын огыл 1990 ий марте.
24032	«Тудын пьесылаже тӱҥ шотышто нравственный проблеме-влакым тарватат.
24033	Тудын пьесыштыже сюжет кок линий дене ончыкталтеш.
24034	Тудын радамышкыже П. Пÿнчерский, А. Айзенворт, Олык Ипай, К Смирнов дене пырля А. Эрыканат ойыралтыныт.
24035	Тудын рукописьше аралалт кодын огыл.
24036	Тудын рукописьше аралалт кодын огыл, Архивласе документла, йолташыже-влакын шарнымышт да печатьысе уверла гыч пален налме, тудо «Марийская литература периода гражданской войны» сылнымутым шымлыме монографийым ямдылыме пашажым 1936 ийлан мучашыш шуктен.
24037	Тудын сборникше «Элем» (1934) маналтеш.
24038	Тудын серышыж-влак Кугу Отечественный cap каен шогымо жапыште газетлаштат ик гана веле огыл лектыныт.
24039	Тудын сомылжо – деловой кагаз-влакым возгалаш.
24040	Тудын спортсменже-влак кокла гыч ятырже чап лӱмымат суленыт.
24041	Тудын стихшым да поэме-влакшым луды лекмек, марий тÿрын шонанпылжым ужмыла, чевер кече лекме годым шиялтыш йÿкым колмыла чучеш.
24042	Тудын суапле пашажлан - Марий Элысе ял озанлык нерген книгажым шотлаш лиеш.
24043	Тудын сӱретше-влак Российсе да йот элласе ятыр олалаште лийыныт.
24044	Тудын сӱретыштыже пелганде тӱс озалана.
24045	Тудын сылнымутжелан индус Пуран дафилософийже негызыш пыштыме.
24046	Тудын сылнымут пашаштыже арамланак огыл тÿрлӧ йогын палдырна.
24047	Тудын сюжет мундыраже шемер кресаньыкын у илышым чоҥымо, тÿшка пашам ыштыме корнышко нелын вончымыж дене кылдалтын.
24048	Тудын сюжетшым илышлан раш келшышым налме огыл, икманаш, шонен лукмо.
24049	Тудын тÿҥал кодымо пашажым, поэзий традицийжым почешыже толшо рвезе мурызо - влак М. Казаков, И. Осмин, А. Бик, Н. Ильяков, Н. Арбан да молат умбакыже шуеныт.
24050	Тудын тÿҥ пашаже – литератур йылмым у илышлан келыштарен вияҥдаш.
24051	Тудын тÿҥ шонымашыже тыгай: «Ты пьесым пролетар литературын произведенийжылан шотлаш ок лий».
24052	Тудын Тайра лӱман ӱдыржӧ уло.
24053	Тудын тале пашаж нерген верысе да Москвасе газет ден журналлаште моктен возеныт. 1927 ийыште Шабдар шкежат «Туныктымо паша» журналыште школ нерген статьям савыктен.
24054	Тудын творческий корныжым, мастарлыкшым критик Н. Кульбаева «Вениамин Иванов» книгаштыже сайын почын пуэн.
24055	Тудын творческий куатше кугу лийын.
24056	Тудын творчествыже кок жанр дене – драматургий да тыгыде ойлымаш-шамычым возымо корно дене вияҥ толеш.
24057	Тудын творчествыже куан шÿлыш, волгыдо лиризм ойып дене шыҥдаралтын.
24058	Тудын творчествыжын социальный тÿҥалтышыжым почын.
24059	Тудын творчествыжын эн чот вияҥме пагытше – 1908 1918 ийла.
24060	Тудын темлымыж почеш СССР писатель-влак ушемын национальный комиссийжын пашашкыже Я. Ялкайат ушна.
24061	Тудын темыже «Марий йылмысе синонимикын йодышыже–влак».
24062	Тудын темыже – марий калыкын XVIII курымсо илышыже.
24063	Тудын тиде койыш-шоктышыжо марий мурым мурымаште, такмакым такмаклымаште веле огыл, а кажне йолтошкалтышыштыже коеш.
24064	Тудын тукымжо ачажын корныж гыч, граф Петр Андреевич Толстой, палыме шке рольжо дене царевич Алексей Петрович паша дене, молан шагал Тайный канцелярий паша дене.
24065	Тудын тукымжо ондакат ужалыше лийыныт Ипсуиче олаште.
24066	Тудын тукым лӱмжо француз йылме гыч лийын.
24067	Тудын тумо гай пенгыде кок эргыже ( иктыже туныктымо паша дене кылдалтын), кум ÿдыржö да 10 уныкаже!
24068	Тудын тунемшыже-влак кокла гыч нылытынже Россий Федерацийын чемпионжо лӱмым сулен.
24069	Тудын тунемшыже-влак кокла гыч Россий спорт мастер лӱмым налшат уло.
24070	Тудын тунемшыже-влак кокла гыч ятырын Россий да тӱнямбал кӱкшытыштє марий мландын чапшым араленыт.
24071	Тудын туныктышыжо Николай Иванович Заремба ден Антон Григорьевич Рубинштейн лийыныт. 1865 ийыште консерваторий курсым кугу ший медаль дене пытарен.
24072	Тудын тыгак пеш сай клуб карьерыже лийын, тудо «саут Чайналан» модын, и полшен кугу репутацийым налаш Гонконгын историйыштыже.
24073	Тудын тыршыме жапыште колхоз кугу кӱкшытыш шуын.
24074	Тудын тыршыме жапыште ты школ республикын ик эн сай ялысе школлан шотлалтын.
24075	Тудын тыршыме жапыште ятыр чоҥымаш проект илышыш шыҥдаралтын.
24076	Тудын тыршымыж дене тиде ийынак кундемлан эн кугу марий школ почылтеш – 2 ступенян школ.
24077	Тудын тыршымыжлан кöра театр угыч 1923 ийыште писательын «Сардай» пьесыж дене почылтын.
24078	Тудын тыршымыжлан кöра тунамсе марий йылме ятырлан ончык тошкалын, лывырген-сöрастаралтын, у, социализм илышым чоҥаш йöрышыш савырнен.
24079	Тудын уда койыш-кучышланже кöра неле пагыт толын.
24080	Тудын уло илыш корныжо - йоча жап гыч вуеш шумешке - лудшын шинча ончылныжо эрта.
24081	Тудын уло куваже, Ӱдырамаш-осалже.
24082	Тудын улыжат «Ӱжара» газетеш печатлалтше кок мурыжо гына аралалт кодын.
24083	Тудын ӱмыржӧ 1950 ий 22 январьыште кенета кӱрылтын.
24084	Тудын ӱнарже кугемеме нерген калык ожнысек пален.
24085	Тудын участникше-влак коклаште эреак, манаш лиеш, пöрдынам, нунын пашаштым да шонымашыштым пален шогенам, нунын да мыйын коклаште чынжым гын нимогай ойыртем лийын огыл.
24086	Тудын ученикше-влак коклаште Теодор Лешетицкий лийын.
24087	Тудын уш-акылжым тӱрлӧ шоныш орландара, Совет армий дене пырля тушманым кырен кертдымыжлан пӱрымашым карга.
24088	Тудын финн мифологийым кучылтман лекцийлаште Алексис Киви "Куллерво" пьесыжлан поян материалым муын.
24089	Тудын фотожо-влакым тӱрлӧ ончерлаште ужаш лиеш.
24090	Тудын чоҥалтмыжат моткоч оҥай, традиционный огыл.
24091	Тудын чумыр возымыжо –марий калыкын совет власть жапыс илышыжым тичмашын сÿретлыше шке шотан энциклопедий, сылнымут летопись, манаш лиеш.
24092	Тудын чумырымо ойпогыжо Йошкар-Олаште кыша деч посна йомын.
24093	Тудын чыла чот, лица да жап сынже уло.
24094	Тудын шанче чапше республикынан чекше деч ятыр мӱндыркӧ шарлен.
24095	Тудын шонымыжо, койышыжо радамышке Маюк ден Сану, ялысе кÿтÿчö Мичи лишемыт.
24096	Тудын шонымыжо почеш, марий йылмысе кÿсынлымö шомак-влак кокла гыч эн шукыжо татар йылме гыч пурышо улыт (родо-тукым термин-влак шотышто гына ойла).
24097	Тудын шочмо велже – Мордовий.
24098	Тудын шочмо верже – Морко кундемысе Изи Корамас ял.
24099	Тудын шочмо верже – Свердлов вел Красноуфим кундемысе Тавра ял.
24100	Тудын шочмо верже – Шернур кундем Тамшэҥер ял.
24101	Тудын шочмо ялже кызытсе Звениговский районысо Какшамарий улмашын. 1905-1906 ийлаште тудо революционный пашашке ушнен да шочмо кундемыштыже,- Какшамарий ден Красноярыште кресаньык восстанийым тарваташ полшен.
24102	Тудын шочмыжым Тихон Ефремович йывыртен вашлиеш.
24103	Тудын «Шошо», «Кок ача», «Ломберсолаште», «Яктер» повестьше-влакым да «Тÿтан» романжым лудшо-влак куанен вашлийыныт.
24104	Тудын шӱвыр дене шоктымыжым Чехословакийыште, Финляндийыште ужын, колыштын кертыныт.
24105	Тудын шуко почеламутшым мурен лудаш лиеш.
24106	Тудын шӱм-чон яндарлыкше, ял илышым кумдан да келгын палымыже рашемдалтын.
24107	Ту¬дын шымлыме пашалаштыже марий йылмын мутвундыжо виянтме корным чын умылмыжо раш шижалтеш.
24108	Тудын шымлымыжлан кӧра ме таче эрвелмарий кундемойын шкешотан ойыртемже-влак дене сайын палыме улына, чумыр марий йлмын вияҥ толмо корныштыжо тудын вержым рашемденна.
24109	Тудын шымлымыж почеш, финн-влакын родо-тукым калыкышт улыт: самоед, хант, манси, тунгуз, суас, тюрк-влак да мучашлан монгол-влак.
24110	Тудын ыштымыже годым чодырам жапленыт.
24111	Тудын эн палыме пашаже"Постоянство памяти" 1931 ийыште пытарен.
24112	Тудын эн палыме пашажлан «Времена года» ныл скрипичный концерт серийым шотлат.
24113	Тудын эн чапле - С. Николаевын комедий "Салика".
24114	Тудын эр лирикыштыже ушалтыныт французкий и руш классицизмын традицийже.
24115	Тудын эше аспирантурыш пурымыж деч ончычак возымо ик эн сай пашажлан «К вопросу о звуковом составе марийского языка» статьяжым шотлыман.
24116	Тудын ял покшелне кевытше, ала-мыняр машинаже уло, торгаен, кугу поянлыкым ыштен.
24117	Тудын ямдылыме ятыр программыже, учебникше-влак чылалан палыме улыт.
24118	Тудын янлык да вольык дене койдымо кыл уло, маныныт.
24119	Тудын ятыр почеламутшылан композитор-влак сеемым келыштареныт.
24120	Тужа кундем * Азансола ( ) — ял.
24121	Ту жаплан тиде университет Совет Союзышто финно-угроведенийын рӱдыжӧ лийын.
24122	Ту жапыште илыш неле лийын.
24123	Тужаров 1931 ийыште Яран кундемысе Шуар-Марий ялеш шочын.
24124	Тужвал тӱс дене R2 "Субару Плео" модельым ушештара.
24125	Тӱжвалявалан але шайын цифркуатше ( ) — иканаште тӱжвалявалан пашалыме але шай дене вончештарылме (трансферлыме) разряд ( бит ) чот.
24126	Тӱжвач ончымаште Епрем шкенжым Плюшкин гай куча гынат, шке озанлыкшым утларак капиталистический корныш шогалта, капиталистический товарный озанлыкым кушта.
24127	Тӱжвач ончымаште,почеламутын вуймутшым ушыш налына гын, тудын темыжым тыге ончыкташ лиеш ыле: тиде йӧратыме еҥын пелештымыже, ойжо.
24128	Тӱжем дене арестант-влакым следствий пытымеке лӱен пуштыныт.
24129	Тӱжем дене салтак-влаклан радиаций логалын.
24130	Тӱжем индеш шӱдӧ индеш лу икымше ий гыч ССРУ писатель ушемыште лийын.
24131	Тӱжем тыгыже «омсаж» гычын кокытшым очеркыштемат почде ом чыте.»
24132	Тӱжем утла произведенийым возен.
24133	Тӱжемым ончыктышо йыжыҥан чотмут-влак посна возалтыт, мутлан: вич тӱжем, индешле тӱжем.
24134	Тӱзатен шындена Тыйым ме, сылне Юл.
24135	Ту ийыштак марла почеламут-влакыфм серышым: «Рестаным», варарак «ÿмырым», молымат.
24136	Ту исторический эпохын ойыртемжым, марий кресньыкын психологийжым, йӱлажым, тептержым, илыш тургымышто кокытеланыме койышыжым автор Салмиян ден тудын эргыже Изилан гоч почын пуа.
24137	ТУЙ карте- почмо ресурс.
24138	ТУЙ каталог нерген картычке влак массмедиа пазарын чыла пайдалыныше нерген информацийым нумалыт.
24139	Ту кнага-влак воктенак тудо шкеак моло тӱрлӧ кнагамат лукташ тӱҥалын: марий календар, тӱрлӧ чер поремдыме, марий муро, тушто йомак тошто мут, молыжат.
24140	Тукымвуй (але Родывуй) — ик тукым йыжеҥ-влакын чумыр кугезышт.
24141	Тукымжым арален кодаш тыршымыжлан, виян да чолга улмыжлан Оным калык шке юмыжлан шотлаш тӱҥалын.
24142	Тукымлӱм лекме left Тукымлӱм лӱм деч шочын.
24143	Тукымлӱм нерген Тукымлӱмжым ачаж деч налын, ачаже - коваж деч.
24144	Тукымлӱм, тыгак ешлӱм ( ) — тукым гыч тукымыш куснышо еш лӱм, айдемын ачаж але аваж деч куснышо да лӱмжӧ пелен ешарен каласыме мут http://dict.
24145	Тула вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
24146	Тулаев Моисей Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
24147	Тулармарий ӱдырлан арака чаркам шуялта да йодын колта: «Йӧратет гын йӱат?»
24148	Тулартыме деч вара ÿдыр ойган, шӱлыкан койын, пуйто тудым моткоч кугу ойго авалтен.
24149	Тул-вӱд гочын шуко меҥгым Ошкыл эртенам.
24150	Тул гоч тöршталтымылан «Ияже кайыже, сайже кодшо» манына.
24151	Тулеч вара радиошко вес мурым, кумшым конден.
24152	Тулеч вара самырык тукымлан шуко книгам, почеламут ден мурым, йомакым пöлеклен.
24153	Тулеч вара точный манме элементарный наукет ончыкылык писательын вуйыштыжо волгалтеш.
24154	Тулеч вара тудым изиш ешарен, кум сборник нерген утларак каласаш кумыл лекте.
24155	Тулеч ончычшо тунемаш ачаже ыш колто. 1895 ийыште, тунем чарныме ий, шыжымак ачаже тудым шке Чараруш правленийышке возкалаш намиен кодыш.
24156	Тул кайык, 124) Оҥартышмут-влак шонымашым иктешлен-кошартен каласыме йон семын кучылталтыныт.
24157	Тул кайык, 34) Оҥартышмутым эллипсан ойсавыртышлашке пуртылаш Ю.Галютин тале.
24158	Тул коклаште кужун возаш жап уке улмаш.
24159	Тул коклаште тудын тыгай шонымаш шочеш: тыныс илышыш, шочмо суртыш, йоратыме тан дек портылмо корно Берлин гоч эрта.
24160	Туллан кумалме йӱла, юмылан вольыкым сӧрымаш варажым марий да моло финн-угор калыкынат чий веран негызышкыже савырнен.
24161	† * Тул Нур ( ) — пытыше ял.
24162	Тулото воктене: ойлымаш // Ончыко. 1997.
24163	Тулото деч вара кодшо ломыжым нурышко наҥгаен шавеныыт.
24164	Тул уда вийым поктен колта, ешыш тыныслыкым да пиалым пурта.
24165	† * Тулъял ( ) — пытыше ял.
24166	Тулыкеш кодмек, Осып шуко неле – йöсым, йуштö – шокшым ужын.
24167	Тулыкеш кодшо - влакым Батурин тора пасушко намиен шуаш шÿда.
24168	«Тулык икшыве-влакым посна туныктыман тӱҥ шинчымашым пуышо Октябрьский интернат-школ» Марий Эл Республикын кугыжаныш туныктыш тӧнежын директоржо.
24169	Тулык рвезе Йыванын ачажат, аважат коленыт.
24170	Тулык чон: повесть // Ончыко. 1987.
24171	«Тулык чонышто» шуко эпизодшо писательын шке илышыж дене кылдалтын.
24172	«Тулык чон» эн ончычак ойлымаш семын возалтын да савыкталтын ыле, тудо «Чывытан» маналтын.
24173	Тулык эрге лектын ялт вет утыш, Орлык деч ала - кö утара?
24174	Тӱлыман курсышто тунемме деч вара строительный техникумын кумшо курсышкыжо куснат.
24175	Тӱлымаш терминал-влак тыгай тӱрлыклан пайлалтыт: * Пӧрт кӧргысӧ терминал (кӱварыште, пырдыжыште, пырдыж кӧргыштӧ, ӱстембалне вераҥдаш лиеш).
24176	Тӱлымаш терминал шуко пашам шке, оператор деч посна ыштен кертеш.
24177	Тулым виктарымашыже кертмешет у кочкышым пуен.
24178	Тулым чӱктыман огыл, шем вий тулым ужын толеш – маныныт.
24179	Тулышыко, шокшо саламаш шуведаш ойӧрӧ — тӱрвешет йора лектеш але вес тӱняшкте шокшо салмам нулыктат.
24180	«Тумерсола» — тумер воктене верланыше ял.
24181	Тумер ял дене пырля У Тумер ялыш савырненыт.
24182	Тумна шочмо ялыште Валериан Михайловичлан чапкӱ шога.
24183	† Тумньымучаш ял шотан илем * Тумньымучаш ( ) — сола.
24184	Тумньымучаш ял шотан илемын рӱдерже.
24185	Ту могырко суас-влак коштын огытыл.
24186	Тӱналтыш класс факультетыште кугурак туныктышылан тыршен.
24187	Тунам ( 1660 ийыште) Английышто кугыжаэлым тӧрлатеныт, Карл II чӱчкыдын университетлан тулымашым кучен шоген, шуко туныктышым Тринити-колледжыште чылажге 400 еҥ илен.
24188	Тунам 379 тӱжем 007 экземплярым луктыныт.
24189	Тунам, 50-ше ийла тӱҥалтыште, провинций гыч толшо рвезылан, да эше руш еҥлан, рӱдоласе лӱмлӧ шанче тӧнежыш логалаш куштылго лийын огыл.
24190	Тунам «El Mundo» газет возен: "Тиде эргын шола йолжо - Марадонан, писылыкше - Кройфын, пас мастарлыкше - Роналдиньон".
24191	Тунам ÿстел кокласе олымбал ÿмбалан але лопка меж шовычым, але байковый одеялым шаралтен шинчыт ыле.
24192	Тунам А.Бик Сотнур велне илен да пашам ыштен.
24193	Тунам автор Алтайыш йыдал чиен коштшо марий ватым ужын кутырен; тиде марий вате йыдалжылан верч корнышто кузе вожыл коштмыж нерген каласкален.
24194	Тунамак Fiat компаний дечын темлымаш пурен кузовын шеҥгел панельыште лӱмым сераш.
24195	Тунамак авторын герой-влак деке отношенийже коеш.
24196	Тунамак ала тидланак кӧра тудын возымыжо ятыр лудшылан келша.
24197	Тунамак башньым чоҥымаште йоҥылыш материалым кучылтмым умыленыт, адак йыр кушшо пушеҥге умбал сӱретым петырен.
24198	Тунамак Геннадий шке возымыжым «Ямде лий» газетеш савыктен, творчествыжым поэт семын тÿҥалын.
24199	Тунамак драмкружок – влаклан ныл пьесым ямдылен – «Йыпше теме», Эҥгаклан тоҥгак», «Шолем», «Илыш йыжыҥ».
24200	Тунамак йодыш лектеш: а молан Морко районысо «Передовик», Медведевский районысо «Азановский» гай озанлык-влак йол ӱмбалне пеҥгыдын шогат, пеледалтыт, поян огыл гынат, икмардан илат?
24201	Тунамак «книгам ыштымыла» модам ыле.
24202	Тунамак «Королева» муролан режиссёр Ярослав Денисов видеоклипым ышта.
24203	Тунамак кугу культурно – просветительский пашам эртарышым, тӱрлӧ докладым лудым, сценыште модым… Шарнем, 1919 ийыште, шошо велеш, «Йошкар кече» газетеш мыйын «Шӱдыр» лӱман почеламутем печатлалте.
24204	Тунамак кумдан палыме да мастар профессор-влак марий рвезын шкешотан талантшым ужын шуктат.
24205	Тунамак кусаралтын да «Родина верч» альманахеш савыкталтын, а 1944 ийыште «Отечест­венный войнан геройжо-влак» сборникыш пурталтын.
24206	Тунамак Кыстынчи пеш оҥайын кутыра.
24207	Тунамак лирический герой тушто шкенжым «шкет куэ» семын ужеш, чонжат тудын – «шкет турня» гай.
24208	Тунамак лӱйымӧ йӱк шергылтеш.
24209	Тунамак марий сылнымутым рушлашке кусарыме сомылым виктарыше комиссий чумыралтын, тудын радамыш Олык Ипаят пурен.
24210	Тунамак "Мемнан корнына" икымше книгаже лектеш.
24211	«Тунамак мый марий поэт Олык Ипай лене йолташла келшен илаш тÿҥальым,- возен Ал.
24212	Тунамак нефтьым, мланде шӱйым, пуым лукташлан Ухта — Печоро — Инта — Воркута кӱртньыгорным 1942 ийыште пыштеныт. 1950-ше ийла мучашыште ГУЛАГ системым пытареныт, но тачат Коми республикыште шуко казамат кодын.
24213	Тунамак нунын раш каласен пуымышт икшыве кумылым савыра, лудаш тарата.
24214	Тунамак Олык Ипай талантан поэт да киноартист Йыван Кырля дене палыме лиеш, нуно первый почеламут сборникыштым ямдылат «Ме ударне улына» (1931 ий, Москва).
24215	Тунамак Орай изажлан темленыт губернаторын секретарьжылан темленыт.
24216	Тунамак писательын личный илышыштыже кугу вашталтыш лиеш: тудо «Марий коммуныш» корректорлан пашам ышташ толшо ÿдыр Пеналче Яниевам марлан налеш, поче-поче кок эргышт, Владилен ден Генрих, шочыт.
24217	Тунамак пырля тунемме йолташыже – Иосиф Абдуллин (Эрвел Осып) дене пырля кыдежан «Рвезе вий» пьсым сера.
24218	Тунамак рок мутым кучылташ тӱҥалыт.
24219	Тунамак Совет Ушем спорт мастер лӱмым сулен.
24220	Тунамак студийыште возаш тӱҥалын.
24221	Тунамак тудо 49,3 астрономический единицылан (7,4 миллиард километрлан) торлен кая.
24222	Тунамак тудын кидышкыже йушо помещик Осокинын именийже верештеш: Атлашкинын пиалже, вес семын каласаш гын, поянлыкше, эше кугем шоген: индеш менге мландыже гоч куртньо корным пыштат, индеш тужем тенгем тидланак веле идалык еда налаш туналеш.
24223	Тунамак "У муро" ансамбльышке кошташ тӱҥалеш.
24224	Тунамак ФИФА-н исполкомжо комиссийым чоҥен, комиссий Тӱнямбал Кубокым эртарыме йӧным кычалаш ушнен. 1928 ийыште Ага тылзын 28 кечынже Амстердам олаште ФИФА-н конгрессше йӱклымашым эртарен.
24225	Тунамак Шабдар Ленинын образшым сӱретлен пуаш тырша, «Ленинлан» (1925), «Ленин куат» (1928) почеламутлам воза, но кугу еҥын конкретный образшым чоҥаш кӱлеш чиям эше ок му, тӱшка мут дене возен кая.
24226	Тунамак школ директор тудлан икымше тӱҥалтыш классым тыгай шомак дене пуа: Туныкто лудаш, возаш, шотлаш.
24227	Тунамак ял озанлыкым, кооперацийым, мланде пашам, экономикым вияҥдыме нерген моткоч шуко статьям, очеркым, фельетоным савыктен.
24228	Тунам Анатолий лӱмлӧ балетмейстер дене палыме лийын.
24229	Тунам Арсений икымше йодмашым кушкедешат, тромбон дене шокташ тунемаш пураш йодмашым возен пуа.
24230	Тунам ачажлан 39 ий лийын.
24231	Тунам богемщина кугу верым налеш ыле.
24232	Тунам Борис Данилов шукерте огыл гына возымо "Композитор воза ныжыл семым" почеламутшым лудын.
24233	Тунам Валентинлан улыжат идалык веле эрталтен улмаш.
24234	Тунам веле йылмына вийым налеш, мотор пеледыш гай пеледалтеш», – тыге чын, яндар марий йылме верч Олег Арсентьевич коляна.
24235	Тунам Вениамин Ивоновын почеламутшо-влакым, нуным чоҥымо йöным Степан Щипачевын творчествыж дене таҥастарен ойлымат шоктен.
24236	Тунам вет университетыштат марий пӧлка лийын.
24237	Тунам В.И.Ленин каласен: ме пошкырт-влаклан посна шкевуя республикым пуэнна, тыгаяк пашам моло эрвел калык шотыштат шуена.
24238	Тунам Вячеслав нылымше классыш коштын, моло-влак дечын нимо денат ойыртемалтын огыл, модаш йöратен, ик семын тунемын.
24239	Тунам газетлан 212 марий, 300 одо, 222 суас возалтыныт.
24240	Тунам Гурий Гавриловичымат арестоватлат, но индеш сутка шинчыктымеке, эрыкыш луктыт, умбакыже кучаш амалым муын огыт керт.
24241	Тунам гына матч-влакын чотыштым иземденыт.
24242	Тунам гына сай могыржат, тöрсыржат моткоч раш коеш.
24243	Тунам Ефремовмытын пöртышт клубыш савырнен.
24244	Тунам зал мучко «Ото» почеламут йоҥгыш.
24245	Тунам изарня, 4 Шыжа деч вара вигак 15 Шыжа тӱҥалын.
24246	Тунам ик командыште 20, 30 еҥат модын.
24247	Тунам икмыняр плато Йӱдвел Америкын плато йымаке яклештен.
24248	Тунам, илаш-колаш манме пагытыште Г. Алексеевын тÿня умылымашыже ятырлан вашталтын, келгемын, кумдаҥын.
24249	Тунам Интеркалыкын Олимпийский Комитетлан (ИОК) негызым пыштыме да модмаш-влакым вӱдымылан нуно вуйын шогеныт.
24250	Тунам Ипай ты газет редакцийыште отвественный секретарьлан пашам ыштен.
24251	Тунам кок изаж коклашет вашшогымаш лийын каен: иктыже у илышым чонымаште, весыже-тошто илышлан шогышо.
24252	Тунам колхозын 220 га мландыже лийын.
24253	Тунам комсорг, ты ротын боевой порядкышкыже ушнен, шке почешыже молым ӱжын кычкыралын: – Шкенан полкын чапше верч!
24254	Тунам кресаньык рвезылан шанче пашаш тошкалме корно куштылго лийын огыл.
24255	Тунам куд еҥан шӱвырзӧ-тӱмырзо ансамбль да тошто марий куштымашым ончыкташ Н.Дружинина ден А.Чеботкин миеныт улмаш.
24256	Тунам кужурак, какши капан рвезе дене ӱмырешлан йолташ лийына манын, шоналтенат омыл.
24257	Тунам, кунам марий калык «помыжалтын» веле, Глезденев да моло сотемдарче-влак марий опера, калык инструмент ансамбль, национальный тоштер, театр нерген шоненыт.
24258	Тунам кӱшычын У ий пайремым пайремлаш темленыт.
24259	Тунам кызытсе Марий мландын пеле наре кумдыкшо Озаҥ губернийыш пурен.
24260	Тунам лауреат 27 ияш улмаш.
24261	Тунам лийше мутланымаш шке цельышкыже шуын: Олык Ипайым Марий АССР СП правлений членыш да СССР писатель ушем членыш кандидат гыч луктыныт, паша гыч ( тудо альманахын секретарьже лийын, манна ) кораҥденыт.
24262	Тунам Лотайым салтак-влак кучен каят, веет Ормок тудын лумжо дене салтаклан коштын.
24263	Тунам марий калык погын тыгай пунчалым луктын: Марий чоным тарваташ, марий еҥын шке марийлыкшым нӧлталаш, шке тӱвыраже дене, йылмыже дене кугешнен илаш тараташ манын, теле тылзын 10-шо кечыжым Марий Тиште кече семын палемдаш.
24264	Тунам марий эстраде йол ӱмбаке шогалаш гына тӱҥалын.
24265	''Тунам мемнам сай еҥ-влак ончышт.'
24266	«Тунам мемнан директорна Геннадий Прокушев ыле, шкеже искусство историйым туныктен.
24267	Тунам мемнан школышко кандаш ял гыч пеш шуко йоча коштын.
24268	Тунам, мутат уке, шагал еҥ тиде у йыжыҥлан шке тӱткышыжым ойырен.
24269	Тунам М.Шкетанын «Йошкар патыр», Шамыкайнын «Кидеш пычал кучен», А.Эрыканын (Акрейнын) «Йошкар партизан», Ш.Булатын «Телефон дене», Китнемаринын «Лӱмегож» да моло ойлымаш лектыныт.
24270	Тунам мый вашештенам ыле.
24271	Тунам мый газетыште культур темылан вуйын шогенам гынат, тыгай мероприятийым эртараш ни опытем, ни шинчымашем, тӱҥжӧ – ты отрасльыште тыршыше палымем - влак эше лийын огытыл.
24272	Тунам мый кеҥеж пагытыште колхоз правленийыште учётчиклан шинчылтынам.
24273	Тунам мый тудын чурийжым ужым — тугай ош ӱпан самырык фашист.
24274	Тунам мыланна моло-влакын возымыштат чылажат ӱжара вес велнысе гай койын, тушко, ӱжара вес вел илышышке, каяш шонен кушкынна.
24275	Тунам нерештын шерге йылмына Да муын корныжым Марий книга.
24276	Тунам новгородец-влак Виче эҥер сереш Хлынов олам чоҥеныт.
24277	Тунам нӧлталалтше теҥыз йошкын порода-влак кӱкшӧ курык вуйым, мутлан Монбланым да Маттерхорным, ыштеныт.
24278	Тунам Озаҥ олаште тӱрлӧ калыкын уста эргышт-влак тунемыныт, иленыт, нунын дене палыме лиеш да кылым вияҥден колта.
24279	Тунам Олимпиаде лач тиде Санкт-Мориц олаште эртен.
24280	Тунам партий радамым эрыктыме йÿла илышыш кумдан шынен.
24281	Тунам П. Глезденев пӧлка вуйлатышын полышкалышыжлан шоген.
24282	Тунам поэтшат, прозаикшат кажне ийын шке книгажым савыктен луктын кертеш.
24283	Тунам рвезе - шамычлан нимо полыш лийын огыл ".
24284	Тунам редакторлан С.Г. Чавайн ышта ыле.
24285	Тунам редакцийыште тудын деч посна кок еҥ гына улмаш.
24286	Тунам самолет кӱшкӧ кӱзен каен.
24287	Тунам самырык тукым шолдыргышо озанлыкым нӧлтышаш верч чот тыршен.
24288	Тунам Сапаев умыла: тӱҥ пашаже - семлызе семын шуаралтмаш, но тыште кажне кечын чот тыршаш кӱлеш.
24289	Тунамсе городокышто 1 – ше ден 2 – шо ступенян школ – влак, интернат, йоча пöрт, библиотек, тÿрлö мастерской – влак верланеныт.
24290	Тунамсе историк-влак шонат, йоча персонаж-влак самырык лудшо-влакын лӱдмашыштым кораҥдаш полшеныт атомный сар шотышто.
24291	Тунамсе йолташем Г.М. Тужаров кызыт кундемыштына кумдан палыме ен, туныктышо-влакын туныктышышт лийын.
24292	Тунамсек марий йылмылан, марий йылме дене возкален тӱрлӧ-тӱрлӧ кнага лукташат корно кумдан почылто. 1917 ий, Сорла тылзын 25-ше кечыште Ӱжара лӱман кугу марла газет лекташ тӱҥале; газет вашталмешке тӧрлатен возкалшыже лийын шоген.
24293	Тунамсе леве умыр касым кызытат поро кумылын ушештарен илем», – шарналтен В.Б.Исенеков. Лидия Иудова «Одо мландын роман озаже» статьям И.Ломберскийын 110 ий теммыжлан пöлеклен.
24294	Тунамсе моло икмыняр произведенийымат писатель конфликтдыме манме теорий толкын почеш возен.
24295	Тунам Сеҥымашын XXX идалыкше лÿмеш тӱвыра полатыште композитор В.Куприяновын мурыжым курыкмарла йоҥгалтарен.
24296	Тунамсе Нурумбалым кызытсе дене от танастаре. 1929 ийыште мемнан ялыште "Бригадир" лӱман колхозым ыштеныт.
24297	Тунам «Сенькан почиҥга» маныныт.
24298	Тунам серыме мутемак угыч каласен кертам: «Тиде повестьым «келша але ок келше» манын аклаш ок лий.
24299	Тунамсе тӱҥ режиссерна Василий Домрачев дене киносценарийымат возкаленыт.
24300	Тунам: : симметрий улеш да A матрицелан келшыше улеш.
24301	Тунам Словакийын чумыр командыже Финляндийын командыжлан алмашталтын.
24302	Тунам Суас-Пошкырт Республикым ыштыме нерген декрет лектын.
24303	Тунам, тале бой гыч лекмеке, геройла колышо салтак-влакым, илыше кодшо-влакымат правительственный наградылан представитлышна.
24304	Тунам таҥасымашште пӧръеҥ-влак гына шке вийыштым тергеныт.
24305	Тунам Тарту университетыш стажировкыш миенам ыле, а тудо тушто аспирантурышто тунемеш улмаш.
24306	Тунам Татьяна газет пашашке ушныжо манын, Анфиса Эманова, Ирина Степанова, Зинаида Шабалина темленыт.
24307	Тунам тиде еш куд еҥ гыч шоген.
24308	Тунам тиде йодыш пешыжак раш лийын огыл.
24309	Тунам тиде шотышто комсомол ÿшанаш лийдыме кугу пашам ыштен.
24310	Тунам тугакшат кажне возышо савыкталтын кертын.
24311	Тунам тудлан 17 ий ыле.
24312	Тунам тудлан 6 ий лийын.
24313	Тунам тудо калыкланна «Вероника» мурыж дене палыме лийын.
24314	Тунам тудо лоцманлан полшен, а кычкыралтыш «марк твейн» ончыктен что изи келгытыш миен шумо.
24315	Тунам тудо оласе военкоматыште ышта ыле, эше салтак вургем дене коштын.
24316	Тунам тудо РСФСР Наркомпросын Главполитпросветыштыже ыштен. 1924 ийыште Ӱярня тылзын тудо ты школлан пионер значок, галстук, тисте-влакым, тӱжем книгам пӧлеклен.
24317	Тунам тудо сеҥалтшын муныжым шканже налын.
24318	Тунам тудо тӱҥалеш шке пашажым «Основы химии» возаш.
24319	Тунам тудо церковно-приходской маналтын, чылаже 15 йоча веле погынен.
24320	Тунам тудо Чарла типографий пеленсе ячейке радамыште шоген.
24321	Тунам тудо шиялтышым йоҥгалтарен, а Иван Козырев баяным шоктен. 1983-1986 ийлаште Владислав Куприяновын вуйлатыме «Элнет» вокально-инструментальный ансамбльыште солист семын мурен да калык инструмент-влакым шоктен коштын.
24322	Тунам, «тудым юмо шкеж деке налын», манын, ойлат.
24323	Тунам тудын гай шемер калык гыч лекшылан тунемаш корно пеш шыгыр ыле: шке окса дене тунемаш лийшаш огыл, казна чот дене поп лиймыла адак кугурак туныктышылан лекмыла веле лиеш ыле.
24324	Тунам тудын коллектившым уста марий шымлызе Ксенофонт Архипович Четкарев вуйлатен.
24325	Тунам тудын писатель лÿмжö йыр шарла, произведенийже-влак посна книгала дене лектыт, марий театр тудын пьесыже-влакым калыклан ончыкта.
24326	Тунам тушто курык марий сылнымутын ончыкылык ÿшанже-влак Петр Першут, К. Беляев, Н. Ильяков, Фер.
24327	Тунам тыгай олымпырчым кагаз гыч ыштеныт.
24328	Тунам тыште тунемше А.Ф. Федорова, А.Т. Тихонова, Г.З. Ефремов да молат шке туныктышышт дене пырля лишыл яллашке концерт, спектакль дене лектын коштыт ыле.
24329	Тунам ты ялым шотлен налыныт да учётыш шогалтеныт.
24330	Тунам «Ӱжара» литературный, культурно-просветительский изданий лийын шуын.
24331	Тунам университет почылтын веле, сандене тунемаш пураш куштылгажак лийын огыл конкурсат ситышынак ыле, ик верышке-ныл еҥ.
24332	Тунам Черкасола (Черкесола) ялын ял лийын шичме сӱретше лекташ тӱҥалын.
24333	Тунам Черкысола (Черкесола) ялын ял лийын шичме сӱретше лекташ тӱҥалын.
24334	Тунам школ-интеранатыште марий йылме дене литературым Петр Андреевич Апакаев (кызыт педагогика наука доктор) туныктен, икшыве-влак, музыкантшат, художникшат, тудын вуйлатыме сылнымут кружокыш моткочак кумылын коштыныт.
24335	Тунам шотлымашым вуйлатыше айдемым тыге маныныт.
24336	Тунам шуко еҥ тынеш пурен огытыл.
24337	Тунам шуко марий тӧратушка да тыглай калыкын пелыштыже марий калыкын эрык верч пытен.
24338	Тунам шымлышын «Основы транскрипции языка мари» лÿман статьяже Озаҥ олаште савыкталтын.
24339	Тунам Эстоний уже эрыкан элыш савырнен.
24340	Тунам южо писательже шемер калыкын шыдыжым класс кучедалме корно гыч корандаш тыршен.
24341	Тунам Юмо деч йодым «Тиде еҥ колышо мариемлан ӱчым шуктен, карге тудым».
24342	Тунам Юрий Артамонов шочмо ялын ямжым поэзий романтика чия дене сӱретлаш кумылан улмаш.
24343	Тунам Юрий Сергеевичлан илаш икмыняр тылзе кодын улмаш.
24344	Тунам Янаев курс верланыме монастырьыштак мурызо-послушник шот дене илаш кодеш.
24345	Тунам "Янлык Пасет" пьесым Йошкар-Олаште веле огыл, моло вереат модын ончыктымо нерген палышым.
24346	Тунар чот шуко, кеч пÿям пÿяле, Эр кечыйол ден модыт, юарлат.
24347	Тӱҥалашлан корным муаш кӱлеш.
24348	Тӱҥалме годым тудо пеш лывыргедыме архитектурым кучен, программым вашталташлан воштырым ик вер гыч вес верыш кусараш кӱлеш ыле.
24349	Тӱҥалтыш The Beatles лекмыже 1960 ийыште группо тӱрлӧ концертлашке лектын.
24350	Тӱҥалтыш гычак тӱҥ редакторжо Марий Элын калык поэтше И. Горный лийын, вараже, 1997 ий гыч, тудым М. Кудряшов вашталтен.
24351	Тӱҥалтыш жапыште Олык Ипай почеламут дене пырля ойлымашымат сера, рушла гыч икмыняр пьесым кусара.
24352	Тӱҥалтыш ийлаште Пеледыш пайрем марий калыкын шинчымашыжым нӧлтал колтымаште кугун полшен.
24353	Тӱҥалтыш классласе туныктышо лӱмым налмеке, кок ий Лажъял шымияш школышто туныкта. 1947 — 1951-ше ийлаште Н.К. Крупская лӱмеш Марий педагогике институтын историй да филологий факультетыштыже шинчымашым поген.
24354	Тӱҥалтыш класслаште марий йылмым туныктымо вечыште кугу специалистлан шотлалтеш. 50 наре шанче пашан авторжо.
24355	Тӱҥалтыш класс шинчымашым налмек, ача-аваж ден пырля Сибирь кундемышке илаш куснен.
24356	Тӱҥалтыш Марий Эл Радио шке пашажым 2005 ийыште Сӱрем тылзын икымше кечынже 6 шагат эрдене тӱҥалын.
24357	Тӱҥалтыш сем шинчымашым 1-ше № музыкально-художественный школ-интернатыште (Йошкар-Ола) налын, тудым 1969 ийыште скрипке класс дене мучашлен.
24358	Тӱҥалтыш шинчымашым шке ялысе кыдалаш школышто налын.
24359	Тӱҥалтыш шинчымашым Шлань школышто налын гын, кыдалаш шинчымашым Шоруньжа да Шеҥше школлаште поген.
24360	Тӱҥалтыш школым тунем пытармеке, Арбан Йошкар-Оласе шымияш школышто тунемаш тӱҥалеш, тыге сымыктыш деке утларак лишемаш у йӧн лектеш.
24361	Тӱҥалтыш школым шке шочмо ялыштыже тунем пытарен, вара Марисола кыдалаш школышто тунемын (1978–1985).
24362	Тӱҥалтыш школышто тунеммыж годым ончыкылык писателят ачаж семын Иванов фамилий дене коштын.
24363	Тӱҥалтышште виктарыме пашам Английын футбол ассоциацийже шуктен. 1904 ийыште Ага тылзын 21 кечынже Париж олаште Калык-влак кокласе футбол федераций чоҥалтын.
24364	Тӱҥалтышште модшо-влак мече верч кредалыныт, мечым поген налашлан тавалышым вӱд йымалне кученыт.
24365	Тӱҥалтышште ола йыр кугу, 7 метр марте кӱкшытан шогалтеныт.
24366	Тӱҥалтышыште 42 премий пуалтын.
24367	Тӱҥалтышыште Вениамин Александров дене пырля модыныт, вара нунын дек Харламов ушнен.
24368	Тӱҥалтышыште Йошкар-Олаште экскурсийым эртареныт (Тӱҥ майданым да Евсеев лӱмеш тоштерым ончыктеныт).
24369	Тӱҥалтышыште Йӱштӧ Коча осал юмо-влак радамыште лийын.
24370	Тӱҥалтышыште камерный семлан тӱткылыкым ойырен: "Соната для скрипки соло", "Партита для флейты, кларнета, фагота" да т.м. Вара муро жанр деке толеш, театр спектакль-влаклан муро семым возгала, йоча тематикым тӱҥлан ойыра.
24371	Тӱҥалтышыште: кӱртньӧ оксам автоматыш пыштет, экраныште шым цифре коеш.
24372	Тӱҥалтышыште модшо-влак тудын деке шӱмаҥын огытыл, пӧрдшӧ барабан-влаклан утларак ӱшаненыт.
24373	Тӱҥалтышыште Олимпий модмаш радамыште эртен.
24374	Тӱҥалтышыште танк-влак пулемёт дене гына лӱйкаленыт, Кокымшо тӱнямбал сар деч вара ракетым колтылшо танк-влакым ышташ тыршеныт.
24375	Тӱҥалтышыште тиде тройкым «Известия» газетын пӧлекше верч турнирыште акленыт.
24376	Тӱҥалтышыште тудо «дайдо дзюку каратэ-до» лӱмдалтын.
24377	Тӱҥалтышыште УЕФА-шке 25 эл пурен, кызыт - 53. 1959 ий марте вуйпӧртшӧ (штаб-квартира) Париж олаште лийын, вара Бёрн олаш куснен. 1995 ий гыч швейцарийысе Ньонышто верланен.
24378	Тӱҥалтышыште шанче пашаште ойыртемалтмылан гына пуалтын.
24379	Туҥалше китаевед Херберт Аллен Джайлс чӱктыме кусарымашыш Ли Вайын тудын 1898 публикаций китай поэзийыште английссий йылмыште стих, и угыч тудын историйыштыже китай литературо(1901).
24380	Тӱҥалын тудо ондак пырдыж газетышке возаш, а 1937 ийыште, латныл ияш рвезын "Таир" пионер лагерьыште канен толмыж деч вара "Рвезе коммунист" газетеш "Сылне Таир" почеламутшо савыкталт лекте.
24381	Тӱҥ верым Молотовын творчествыштыже налын опера «Элнет».
24382	Тӱҥвож каталог ( ) — вес каталогышко пышталтдыме эн кӱшыл кӱкшытан каталог.
24383	Тӱҥ геройжо – Микал ден Настукын эргышт Иван Япаров.
24384	Тӱҥ геройжо – ялысе шемер кокла гыч лекше совет пашаеҥ Ялтаев Ямет.
24385	Туҥ герой - йорло кресаньык рвезе Яндиар.
24386	Тӱҥ да ешарыме жап коклаште каныме жап лийышаш.
24387	Тӱҥ жапыште сеҥен шуктымылан команде 3 очком налеш, овертайымште але буллит дене сеҥымылан 2 очко; овертаймыште але буллит дене сеҥалтмылан 1 очко, тӱҥ жапыште сеҥалтымылан нимыняр ок нал.
24388	Тӱҥ жапыште сеҥыше лектын огыл гын команде-влак кум буллит гыч лупшат. 3-шо верым налше команде той медальым налеш, 2-шо - ший, 1-ше шӧртньӧ медаль-влакым да чемпион кубокым.
24389	Тӱҥжӧ Эшпай Аркуш ден Эсеней кокласе отношенийым ончыктымо.
24390	Тӱҥ идейже – ончалаш, кертеш мо тудо шке сай лектышыжым кокымшо гана ончыктен.
24391	Тӱҥ ийым кунам ял чоҥалтын мумо огыл.
24392	Тӱҥ йӱла-влак пайремын икымше кечынже шукталтыныт.
24393	Тӱҥ лаштык – тушто лийын кертыт: кӱчык ончылмут, автор-влакын, художник-влакын, контуровщик-влакын лӱмышт, да моло.
24394	Тӱҥмут ( ) — интерпретаторлан але компиляторлан посна ыҥым пуышо программлыме кодысо мут; тӱҥмут-влак шапашлыме мутла деч вашталтылше, процедур але функций-шамычын лӱмышт семын кучылт кертмышт дене ойыртемалтыт.
24395	Тӱҥ мутым возет - интернет тылат шке кӱлеш информацийым кычал пуа.
24396	Тӱҥ Омым шымлыше шанче онейрологий маналтеш.
24397	Тӱҥ Ош Кугу Юмо мланӱмбаке ятыр гана шке Пиамбаржым колтен, шнуй еҥ-влакым (Ӱлыл юмо) калыклан пӧлеклен.
24398	Тӱҥ Ош Кугу Юмо (южо вере тудым Ош Поро Кугу Юмо маныт; ) – Юмылан Юмо улеш.
24399	Тӱҥ паша-влак *Муралтена мо вара?
24400	Тӱҥ паша вольыкым ончымо шотышто ышталтеш.
24401	Тӱҥ пашаже-влак *Лексическая и фонетическая характеристики балтачевского говора марийского языка: монография / Мар.
24402	Тӱҥ пашам сценыште актёр шукта.
24403	Тӱҥ порт-влак: Вару (Серам отро), Факфак (У Гвиней отро).
24404	Тӱҥ порт — Сува (Фиджи).
24405	Тӱҥ произведений-влак * Пиал дек кайыме корно : муз.
24406	Тӱҥ произведенийже-влак * Сверстникам : стихи // Дружба.
24407	Тӱҥ роль-влак * С.Николаевын «Айвика» пьесыже почеш шындыме спектакльыште Айвикам модеш.
24408	Тӱҥ спонсор - "LG Electronics" компаний.
24409	Тӱҥ увераҥар Зондеркомандын членже-влак Яновск концлагерьыште верланыше айдеме лум тыгыдемдыше машина воктене.
24410	Тӱҥ ужаш – тиде лаштык-влак, нуно шуко-шагал лийын кертыт, но шукыж годым комиксыште коло гыч нылле марте лаштык лийын кертеш.
24411	Тӱҥ шотышто 1-ше Май, 7-ше ноябрь да Пеледыш пайрем-влакым пайремленна.
24412	Тӱҥ шотышто ава - тиде шочыктышо.
24413	Тӱҥ шотышто академический вокал дене йоҥгалтарымыж дене чапланен.
24414	Тӱҥ шотышто Александр Сергеевич марий калыкын XVIII-XIX-ше курымласе историйжым шымлен.
24415	Тӱҥ шотышто артист, сылнымут пашаеҥ-влак кучылтыт.
24416	Тӱҥ шотышто Африкыште да Индостаныште телым эртара.
24417	Тӱҥ шотышто Борис Шингареевич амалкалымаш, йӧндартыш, ялозанлык историйым шымлен.
24418	Тӱҥ шотышто Виктор Ильич Юл кундемысе чодыра экосистемым келгын шымлен: 100 наре шанче пашам возен.
24419	Тӱҥ шотышто журналист текстым ямдыла.
24420	Тӱҥ шотышто Иван Михайлович кундемнан историйжым шымлен – ятыр шанче пашам савыктен.
24421	Тӱҥ шотышто Иван Степанович историй грамматикым, лексикологийым, ономастикым келгынрак шымлен: мутерым чумырен.
24422	Тӱҥ шотышто йоча писатель семын палыме. 1978 ийыште самырык лудшо-влаклан "Лудыш аршаш" ойлымаш книгам савыктен.
24423	Тӱҥ шотышто Карелийыште илат.
24424	Тӱҥ шотышто Лидия Петровна руш йылмым шымлен: социолингвистик дене ик эн кугу специалистлан шотлалтын.
24425	Тӱҥ шотышто Марий Эл Республикын Курыкмарий кундемыштыже илат.
24426	Тӱҥ шотышто машина чоҥымо автоматизацийыште тӱрлӧ техникым шыҥдарен.
24427	Тӱҥ шотышто мланде тӧр, курык-влак деч посна.
24428	Тӱҥ шотышто онаеҥлан илалшырак, шотан пӧръеҥым ойырат.
24429	Тӱҥ шотышто поршнян самолет дене кӱшыл пилотажым ончыктымо шотышто пашам ышта.
24430	Тӱҥ шотышто пычалым, капканым, самоловым, вапшым але сонар пийым кучылтыт.
24431	Тӱҥ шотышто руш -влак кундемыште илат, марий -влакат улыт.
24432	Тӱҥ шотышто Соня Петровна финно-угор калыкын сылнымутшым шымла.
24433	Тӱҥ шотышто тиде ялыште марий-влак илат.
24434	Тӱҥ шотышто тудо химийым келгынрак шымлен: химий кафедра вуйлатышат лийын.
24435	Тӱҥ шотышто тудын пашаже-влак ял озанлык экономик йодышым рашемдаш полшат: тиде йодыш дене 100 наре шанче пашам, 5 монографийым возен.
24436	Тӱҥ шотышто шанчыеҥ атом физикым шымлен: 300 наре шанче пашам возен.
24437	Тӱҥ шотышто шанчыеҥ Финно-угор калыкын тӱвыражым да историйжым шымлен. 200 наре шанче пашан авторжо.
24438	Тӱҥ шотышто шола Юл серыште шарлен.
24439	Тӱҥ шотышто янлык коваштым тышеч наҥгаеныт.
24440	Тундеч моло, ни дневникыште, ни серышыштте ончыкталтын огыл тунемаш тӱҥалме Толстойын, но 1849 ийыште тудо икымше гана школым почын крестьяный йоча-шамычлан.
24441	Тундраште пушеҥге-влак огыт куш, тӱҥ шотышто моко, лишайник, шуко ияш шудо кушкеш, карлик куэ (карликовая береза), йӱдвел вӱдуа (полярная ива), багульник вашлиялтеш.
24442	Тунемаш 7 одо ден 7 марий, 2 татарым да 1 бесермяным налыныт.
24443	Тунемаш каяшат огеш лий.
24444	Тунемаш латик ияш тӱналын.
24445	Тунемаш пешак йöратенам: эрдене школыш эн ончыч мием, кастене эн вара толам ыле.
24446	Тунемдыме марийжым туныктен шуктен да туныктышымак ыштен, куд йочаж гыч нылытше туныктышо лийын.
24447	Тунем лекмек, Йошар-Оласе музык училищыште туныктышылан пашам ыштен, «Марий Эл» ансамбльыштат шуаралтын.
24448	Тунем лекмек, Морко школышко руш йылмым да литературым туныкташ кая.
24449	Тунеммаш 1500 ийыште Рафаэль мастерскойыш толеш, кудыжо Пьетро Перуджино маналтеш.
24450	Тунеммаш 1929 ийыште Поланур тӱҥалтыш школым тунем пытармеке, Кузьма Йошкар-Олашке толеш да Марий кугыжаныш театр сем-театр студийыш пура.
24451	Тунеммаш * 1979 ийыште Москосо кугыжаныш тӱвыра институтым ( ) тунем пытарен * 1987 ГИТИСым тунемын лектеш.
24452	Тунеммаш Йошкар-Олаште 1 номеран музыкально-художественный школ-интернатым, вара 1978 ийыште музыкальный училищым да Куйбышевский кугыжаныш тӱвыра институтым тунем лектын.
24453	Тунеммаш Куженер кундемысе Кожласола (Мари-Олма) ялеш кресаньык ешеш шочмеке, Кугу Лаждӱрысӧ да Юледӱрысӧ школлаште тунемын. 1986 ийыште Марий кугыжаныш университетыш кӱшыл шинчымашым погаш пурен, кок пытартыш курсым заочно тунем эртен.
24454	Тунеммаш Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш педагогик институтышто налын, 1983-шо ийыште тунем пытарен.
24455	Тунеммаш Моло качымарий семынак армийыш каен, Мӱндыр Эрвелыште сапер батальонышто службым эртен.
24456	Тунеммаш Политграмотын 2 тылзаш курсшым тунем пытарен, Москошто тунемын.
24457	Тунеммаште ончылно каен, мер сомылланат шуко жапым ойырен: газет ден журналлашке серен шоген да нуным калык коклашке шараш полшен, рвезе тукым вий дене шындыме спектакльлаште модын, яллашке агитбригаде дене пырля лектын коштын.
24458	Тунеммаш Школын тӱҥалтыш класслаште тунеммыж годымак тудо талантан йоча-шамычлан интернат-школыш фортепьяно дене шокташ тунемаш пурен улмаш.
24459	Тунемме годым Марий самырык театрын шке мастарлыкым шуара. 2005 ийыште Россий Театральный Сымыктыш Академийым пытара.
24460	Тунемме дене пырля общественный пашам активне ыштенам.
24461	Тунемме деч вара М. Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театрын труппышкыжо логалеш.
24462	Тунемме жап Тудын образований дене толашен француз Сен-Тома, алмаштыше шкеж дене поро чонан Ресельмана, кудым Толстой ончыктен повестьыште «Йоча пагыт» Карла Иванович лум дене.
24463	Тунемме жапыштак мер пашам шуктен шоген: институтын комсомол комитетын членжылан шотлалтын, шке вуйлатыме сылныктыш кружокышто участийым приниматлен, духовный оркестырыште семÿзгар ден шоктен.
24464	Тунемме жапыштыжак спектальлаште модаш тӱҥалын.
24465	Тунемме ий-влак 1905 ий дене келшен толыныт.
24466	Тунемме ийын икымше кечыштак туныктышо Анисия Апаевна мыйым да эше икмыняр йочам урок деч вара коден каласыш: " Те але ийготда дене изи улыда, ик ий гыч тунемаш пуреда, садлан эрла школыш ида тол".
24467	Тунемме пагыт 1981 ийыште Куженер район Саламатнур тӱҥалтыш школыш кошташ тӱҥалын.
24468	Тунемме пагыт Моркысо шым ияш школышто, вара Марпедтехникумышто шинчымашым поген.
24469	Тунемме паша 1987 ийыште Александр 2 номеран школышто шинчымашым погаш тӱҥалын, туштак рвезе шкенжым усталык шотышто талын ончыктен.
24470	Тунемме программышкат крокет пурен.
24471	Тунемме процесс шӱкшӱ лийын.
24472	Тунеммына годым кажне арнян манме гаяк писатель, актер да моло творческий пашаеҥже-влак дене вашлиймашым эртаренна, тÿрлö научный, литературный кружок-влак талын пашам ыштеныт.
24473	Тунем пытара гынат, дипломым ныл ий жап огыт пу: пытарыше рвезыже латкуд ийым веле темен.
24474	Тунем пытармек, паша корныжым ты тунемме тӧнеж денак кылда.
24475	Тунем пытарымек, Мари-Турек районысо школлаште тыршен, Совет Армий радамыште порысым шуктен. 1972-1977 ийлаште Марий кугыжаныш университетыште историй да филологий факультетыште марий йылме да литератур пӧлкаште тунемын.
24476	Тунем пытарымек, театрыш толын.
24477	Тунемше-влак дене пырля Валентина Михайловна пӱртӱсым аралыммаш суап пашам вӱден.
24478	Тунемше-влак индешымше класс марте ушакылым пойдарат.
24479	Тунемше-влак концерт, спектакль, лекций дене марий яллаш лектын коштыт.
24480	Тунемше-влак тӱҥалтыш жапыште начарын илат.
24481	Тунемше-влакым шкеак поген, педпрактикымат Элнет школыштак эртарен.
24482	Тунемше-влак яра пагытыштым сайын, веселан да пайдалын эртарышт манын, Илья Михайлович тÿрлö модыш-влакым наледен шоген.
24483	Тунемше кокла гыч южышт почеламутым возаш тӱҥалыт, кид дене возымо журнал-влакым луктедат.
24484	Тунемше рвезе-влак марла лудшаш вуйыштым кудалтат ыле, школ пытарымекыштат, марла книгам йодын налын, ешыштлан умыландарен лудыт ыле.
24485	Тунемше рвезе калык нерген повесть.
24486	Тунемшыже-влак Рафаэльын шуко тунемшыже лийын, но иктат кугу художник марте тунемын шуын огыл.
24487	Тунемшыже-влак уста педагогым кызытат порын шарнат.
24488	Тунемын пытарме деч вара, тале лингвист, филолог мöҥгеш шке педагогический институтышкыжо пöртылын, кушто нылне ий утла пашам ыштен да тÿжем утла самырык лингвист-влакым ямдылен.
24489	Тӱн - йӧратыме мурымаш номер-влак.
24490	Тӱн пикым, кудо кратерын кечывалвел могырыштыжо верланен, Угур маныт.
24491	Туныктымо паша дене ача-ава-влак ончылнат мутым ойлен.
24492	Туныктымо паша Икымше школым 1872 ийыште почыныт.
24493	Туныктыш 1845 ийыште Павел Чистосердов священникын пӧртыштыжӧ приходской тӱҥалтыш училищым почыныт.
24494	Туныктышо-влакын туныктышышт Кызытсе Марий педагогический институтын коридорлаштыже чыла вере калык лын – тыште тургым жап: сессий.
24495	Туныктышо ешыш Дария Николаевна Николаева, Анастасия Александровна Ипатова, Матрёна Степановна Степанова ушненыт.
24496	Туныктышо Музык урокым Бетховен эше Боннышто пуаш тӱҥалын ыле.
24497	Туныктышо пашам Агырзе кундемыште (Колегеш ялыште) туналын.
24498	Туныктышо семынат тудо моткоч кугу пагалымашым сулен.
24499	Туныктышо чыла пала: йоча ойлымаш // Марий коммуна. 1961.
24500	«Туныктышт» лÿман икымше ойлымашыже «Марий ял» газетеш 1928 ий 12 августышто савыкталтын.
24501	Туныктышыжо А.С.Леман дене кутырмыж годым опер нерген мут лектын.
24502	Туныктышым порын шарнен, «Ямде лий» редакций кажне ийын юнкор да литературно-творческий пашам сайын виктарен колтышо кружоклан В.Исенеков лӱмеш премийым палемден.
24503	Туныктышына ала-мо шот дене Николай Арбан нерген ойлаш тӱкале.
24504	Туныктышын пашаж нерген шонкалымаш // Марий коммуна.
24505	"Тӱнямбал да художественный культур", "Руш танле культур"( ) спецализаций-влак улыт.
24506	Тӱнямбал карте.
24507	Тӱнямбалне ик эн нужна эл.
24508	Тӱнямбалсе аэропорт Килиманджаро, витле километрым кӱкшыт гыч кечывалвел-касвел могырышто верланыше, 1971 ий гычак кажне регионым чыла парк денат обслуживатла.
24509	Тӱнямбалсе самырыктукым шке вийжым кредалмаш пасушто огыл, а спорт таҥасымашлаште тергышаш.
24510	Тӱнямбалсе тептеҥыз визыт тептеҥызыш шеледалтеш: * Тыныс (Тихий) Азийым да Австралийым Америка деч ойыркала.
24511	Тӱнямбалсе чемпионат.
24512	Тӱнямбал телевиденийын эн кугу проектше.
24513	Тӱнямбал финно-угроведческий конгресслаштат шуко гана докладым ыштен.
24514	Тӱнямбал футбол Федерацийын тӱҥ сӱретше ФИФА-н кызытсе президентше Зепп Блаттер Калык-влак кокласе футбол федераций (фр.
24515	Тӱнямбал футболын пашажым виктараш кӱлеш лийын.
24516	Тӱнямбал чемпионат-влак 2008 ийысе Тӱнямбал чемпионатыште сеҥен налме Кубок Хоккей федераций 5 категорийыште 25 тӱнямбал чемпионатым эртара. 1920 ий гыч кажне ийын шайбан хоккей дене тӱнямбал чемпионат-влак эртат.
24517	Тӱнямбал чемпионат радамын вашталтышыже 2010 ийыште 17 Идымын Порторож олаште эртыше Калык-влак кокласе Хоккей Федерацийын конгрессыштыже эртыме радамыш вашталтышым пуртымо нерген келшеныт.
24518	Тӱнямбал чемпионатым лу гана сеҥен кертын.
24519	Тӱнямбал чемпионатым эртарымылан йӱкым 25 делегат пуен, тореш 5 еҥ лийын.
24520	Тӱнямбал чемпионатыште, Сербий ден Черногорий ваштареш модмашыште (6:0).
24521	Тӱнямбал эҥыремышвотышто шагал кӧ шке лӱм почеш шинча.
24522	Тӱня почылтымо годсек, айдеме илыш ылыжме семын илаш шочшо-влак шке илышыштым тӱрлӧ теҥыз, эҥер, ер, пӱя дене кылденыт.
24523	Тӱняште 20 тӱжем наре мӱкш тӱрлык уло.
24524	Тӱняште кокымшо эн кугу кумдыкан эл.
24525	Тӱняште мо эн писе, патыр да мастар?
24526	Тӱняште нине кок хоккеист-влак деч посна нигӧм тыге палемден огытыл.
24527	Тӱняште, суртпечыште тек лийже аш, Ӱстелыште — ток перемеч.
24528	Тӱняште чӱчкыдын йӱымӧ шотышто тиде напитке вӱд да чай деч вара кумшо верым налеш.
24529	Тӱняште шуко вашталтыш лийын, но Бетховенын мастарлыкше мондалтын огыл да тачат вашлиялтеш.
24530	Тӱня юмо чарныде вияҥеш, шӱлыш вийжым кугемден шога.
24531	Тупиков Константин Родионович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
24532	Тупицын Василий Спиридонович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
24533	Тупрӱдӧ мучашым пудыртен, торашке коштын кертдыме лиймекше, тудо ынде «пӧлем писатель» лиеш, илышым газет странице гоч акла, телевизор гоч ужеш, радио дене колеш.
24534	Тупшат ок кой, оҥжат ок кой, Мурымыжо вел шоктале.
24535	Тупшат ок кой, оҥжат ок кой, Шÿшкалтымыже веле шокта.
24536	Турайылман да чулым улыт, поснак кокымшо повестьысе тӱҥ герой, самырык клуб вуйлатыше Илюш, путырак чыр айдеме.
24537	Тура кугорно, 289); Шум-кыл йымалне выр-выр модын чумедыл, вес чон иланен («Ончыко», 5№, 1979, 89); Теве тыге мутланетат, чонланат лыж-ж-дак веле чучеш (Н.
24538	Туранча ял дене пырля ик пырляштарыме Изи Морко ялыш савырненыт.
24539	Тура сер воктенсе арама лоҥгаште Эр-кас шӱшпык муро сылнын шергылтеш.
24540	«Турек» руш мут марий «тӱрек» мутын ыҥжым йӧршеш вашталтен.
24541	Тӱрек сола сыным налын. 1766 ийлан волостьышто 403 тынеш пурышо, 77 ыреслалтдыме марий да 56 суас - мусульман илен.
24542	Тӱрек угыч волостной рӱдерыш савырна.
24543	Тӱрекыште илыше марий-влак тушеч касвелыш каеныт да у ялым чоҥеныт.
24544	Туркин Виктор Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
24545	Тӱркмений Тежмен олаште 1932 ий 9 сӱрем тылзыште шочын.
24546	Турко йылме (туркыла: Türkçe, Türk dili) — тюрк йылме.
24547	Тӱрлő еҥын кутырымо ойыртемжым, кумыл сынжым почын пуымо.
24548	Тӱрлӧ амаллан кӧра айдеме южгунам икмыняр минут але икмыняр сутка наре мален кертеш.
24549	Тӱрлӧ вашкӱзӧ — ургыш верч, кухньысо, кагаз верч Вашкӱзӧ — пӱчмаш верч ӱзгар.
24550	Турло газетлаште ( "Марий Эл", "Ямде лий", "Марийская правда") научно - популярный статьялам да кумдан палыме марий шанчызе - влак нерген биографический очерк - влакым возен.
24551	Тӱрлӧ деч тӱрлӧ рольым чоҥен.
24552	Тӱрлӧ джинглым, заставке-влакым ямдылаш кӱлын, сандене куд шагат эр гыч пелйӱд марте паша верыште чыланат шинченна.
24553	Тӱрлӧ жанр дене 50 утла спектакльым шынден.
24554	Тӱрлӧ жапыште тӱрлӧ ойлымаш шочеш, молан манаш гын, илыш эре вашталт толеш, айдемат вашталтеш, вияҥеш, койыш-шоктышыжо, тӱня ужмашыже, шкеж деке да весе дек отношенийже вестӱрлемеш.
24555	Тӱрлӧ жапыште тӱрлӧ эллаште рӱдолам кӱчык жаплан ойыреныт, южгунам рӱдолам ик ола гыч весыш кусареныт.
24556	Тӱрлӧ изданийлаште да « Марий Эл Радиоштат » еҥ-влаклан правам умылтарыме сомылым вӱден шога.
24557	Тӱрлӧ йыжыҥан, тӱрлӧ савыртышан илыш-корно шеҥгелан кодын.
24558	Тӱрлӧ йылмыште тӱрлӧ йӱк-влак улыт.
24559	Тӱрлӧ калык тыште ила, эн шукынжо руш-влак улыт, тыгак коми, карел, саам, ненец калык-влак гычат шукын улыт.
24560	Тӱрлӧ классификаций-влак почеш дроздовый але мухоловковый ешыш пурен кертеш.
24561	Тӱрлӧ койыш-шоктышан герой-влакым модаш, чынжымак, кугу мастарлык да талант кӱлын.
24562	Тӱрлӧ конфессийлаште Православийыште Грек танле юмызо Епископ ден дьякон кокласе чинан черкысе службым шуктышо еҥ.
24563	Тӱрлӧ кочкыш у ийыште тыгаяк поянлыкым конда манын шонымаш, оза-влакым поян ӱстелым погаш таратен.
24564	Тӱрлӧ кӱкшытан домен лӱм-влак коклаште точко шындалтеш.
24565	Тӱрлӧ кундемысе марий-влакын – ты пайрем дене кылдалтше тӱрлӧ йӱлашт.
24566	Тӱрлӧ кушкыл-влак Кушкыл ( или ) — тӱҥ тӱшка-влак коклаште ик шукоилпарчакын организм-влакын тӱшка.
24567	Тӱрлӧ марафонлаште да спорт таҥасымаште Валерий Николаевич сай лектышым ончыктен шога.
24568	Тӱрлӧ марафонлаште шке вийжым терга.
24569	Тӱрлӧ марке-влакын тӱжвал модемышт Тӱжвал модем PCI шинылан кӧргӧ модем Модем ( ) — телекоммуникаций (телефон) линий-влак дене сигналым вончештарылаш (трасферлаш) кучылталтше, компьютер дене ушалтше тӱжвал- але кӧргыявала.
24570	Тӱрлӧ могыр гыч толшо ÿдыр-рвезе-влак шинчымашым погеныт, калык коклаште умылтарымаш пашам шуктен шогеныт, спектакль ден концертым шынденыт.
24571	Тӱрлӧ негызыште тӱрлӧ классификаций кучалтеш.
24572	Тӱрлӧ олалаште чапкӱм шынденыт.
24573	Турло онгыр – турло сем, но садыгак синоним еш иктак: Шарнем, мемнан обществыш волостной старшина Мартынов шкеак тройка дене, йынгыран пугым лон-лон-лон мурыктен, староста дене кудал пурыш (Н.
24574	Тӱрлӧ опереттылаште модмым шкеже сценический мастарлыкым шуарымаш лийын манын ойла.
24575	Тӱрлӧ пашам шуктымылан кӱлеш: тарваныме, коштмо, ойлымо, шӱлымылан. 86,3 %-лан чогашыл вӱд гыч шога.
24576	Тӱрлӧ политике, экономике, технологий шот дене ИОК Олимпий Модмашым эше уэмден.
24577	Тӱрлӧ правленийыште кум ий возкален эртарен, Пӱрӧ олашке куснен: иктыланат каласыде, йыштак каен.
24578	Тӱрлӧ пуламырыште лийын гынат, С. А. Вишневский поэзийым монден огыл.
24579	Тӱрлӧ техникым тунемме, программе-влакым шке гыч погымо, шонымо.
24580	Тӱрлӧ технологий мер могай поянлыкшым, кӱлешлыкшым акла алмаштеш.
24581	Тӱрлӧ ушемлаште тыршыме деч вара, паша верым кугыжаныш комитетыште муын. 1985 ий гычак график дене кылым кучаш тӱҥалын.
24582	Турлӧ чиям кучылтман огыл, садлан ик шем гримым шӱрен да йӧрен.
24583	Тӱрлӧ школлаште туныктышылан пашам ыштен. 1990-ше ий гыч 27-ше №-ан школын вуйлатышыжлан тыршаш тӱҥалын.
24584	Тӱрлӧ элыште сай индустрий дене шкешотан лӱм-влак улыт.
24585	Тӱрлӧ янлык-влак Янлык ( але ) — тӱҥ тӱшка-влак коклаште ик шукоилпарчакын эукариот организм-влакын тӱшка.
24586	Тӱрлык-влак Ий валне тыршыше спортсмен-влак тӱрлӧ коньки дене пайдаланен кертыт Фигурист-влакын Фигур мунчалтымашлан коньки Фигур коньки манме арверым фигур мунчалтымашыште кучылтыт.
24587	Тӱрлык-влак Слаломын икмыняр тӱрлыкшӧ уло: * Кугу слалом, тудым йот элысе ылмылаште Слалом-гигант лӱмдат.
24588	Тӱрлым темлат, изимат, кугумат, Налын от керт гын, чонетым туржат (Григорьева 2004:38) Тиде почеламутышто бомжын илышыжым сӱретлен ончыкта.
24589	Тӱрльыже, кузе нунытым пален налеш шке Толстой же «умствованийже» тӱҥ йодышышто мемнан бытие – пиал, колмо, йумо, йӧратымаш, курымлан, - пыштен коденыт палым тудын характеристикыштыже ту илыш эпохыштыжо.
24590	Турнир 1914 ий марте кажне ийын эртен.
24591	Турниржат Чемпион Лиге лӱмым налын.
24592	Турнир кум ужаш дене эрта.
24593	Турнир празднования 50-й годовщины Великой Октябрьской социалистической революции) эртараш тӱҥалыныт.
24594	Турнир пытымеке Харламовым Совет Ушемын тӱҥ чумыр командышкыж ӱжыныт.
24595	Турнирын икымше ужашыштыже команде-влак шке тӱшкаште улшо команде-влак дене гына таҥасат. 2007 ийысе Чемпионат марте сеҥымашлан команде 2 баллым налын, 1, сеҥалтмылан 0. 2007 ий гыч вашталтыш пурен.
24596	Турня-влакым сапкерем дене йолышт гыч пидеш, мöҥгышкыжö шупшеш.
24597	Турня-влакын ушышт пуренат, Менлышым нумал каеныт, Виче вес могырыш кудалтеныт.
24598	† * Турский ( ) — пытыше посёлко.
24599	Тӱр Шошмарий ял деке ушалтын.
24600	Туршо ял шотан илемын рӱдерже.
24601	Тусо жаплан келшышын, тыгерак ыштеныт: тый, арестоватлыме еҥ, тылеч ончыч шындыме еҥын лишыл палымыже лийынат, тудден пырля пашам ыштенат але тыглай кылым кученат, тугеже шкежат тушман улат, тугеже тыйынат верет – тюрьмаште але вес тÿняште.
24602	Тусо зенитно-артиллерийский полкышто служитлышым, орудий расчетышто кумшо номер ыльым.
24603	Тусо кыдалаш школым тунем пытарымеке, 1972-1974 ийлаште армийыште служитла.
24604	Тусо почеламут-влакат тӱҥ шотышто сар жапыште возалтыныт.
24605	Тутан, 253); * ужмым, мутлан: Теве ала-кушеч толын лекте турий деч ятырлан кугу кайык, тудын семынак южеш кержалте да шога ик тураште, шулдырлажым выр-выр модыктен, но нимогай йукымат огеш лук ( А. Юзыкайн.
24606	Тӱтан Йыван Озаҥым 1552 ийыште налын, руш кугыжанышыш деке ушен.
24607	Тӱтан мардеж лиеш гын – йӱштӧ шыжым вучыман.
24608	Туткарыш логалше ятыр еҥын поро лӱмжым калыклан пӧртылташ полшен.
24609	Тӱткынрак шарналташ гын, кажне прозаикшат ик-кок повесть деч утлажым серен шуктен огыл.
24610	«Тӱтыра вошт» романжат, Жаплан келшыше «Осып Ваня» я «Кырманай ден эргыже»… Яра мут ден она пуро ме Лучо келгышке, Ты олыкым ончалаш толына Пыжай велышке!
24611	Тухватов Касим Тухватович (Шочын:1921 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
24612	Тушан аҥырген, куваж деке пöртыл кертын огыл.
24613	Тушеч 10 книга ты тÿням ужын.
24614	Тушеч Марий Пединститутыш тунемаш кусна.
24615	Тушеч пӧртылмеке, Марий книга издательствыште туҥ редактор лийын, вара “Марий коммуна» газет редакцийыш кусна да, пенсийыш лекмешкыже туштак тырша.
24616	Тушеч пӧртылмекыже, колышо йыгыр шольыжым ужаш тӱҥалеш.
24617	Тушеч серыш чарыме улмаш.
24618	Тушеч тудо, ушан, мом ышташ палыше, первый революцийын тулешыже шуаралташ ямде улшо айдеме, шке ялышкыже толын лектеш.
24619	Тушечынак армий радамыш каяшыже логалын.
24620	Тушечынак эше вес мутым шонен луктыныт: тиштер — алфавит.
24621	Тушечын "Звездное озеро","Вкус земляники" Москваште "Современник" издательствыште да "Малиновые облака" Йошкар-Олаште рушла лектыныт.
24622	Тушечын налме материалнам редакторын алмаштышыже лудын, да умбакыже текст газетыш печатлаш колталтын.
24623	Тушечын Хартфорд олаш каен.
24624	Тушечын шкаланже у фамилийым конда – Богословскийыш савырна.
24625	Тӱшка Neue Deutsche Härte, Industrial metal да EBM жанр-влакыште модеш.
24626	Тӱшка вий дене нуно илыш тӧрсырым кораҥден шогеныт, ончыко ӱшанлын ончаш тыршеныт.
24627	Тӱшкан вуйлатыже да тӱҥ продюсерже - Futurist.
24628	Тӱшкан лейтмотивже - электрон семышке пыштыме экспрессионистский почеламут-влак.
24629	Тӱшкан пашам The Beatles 1970-те чарнен. 1967 ийыште Пол ден Джон пашам пырля ыштеныт. 1980-шо ийыште шке пӧртшӧ воктен Джон Ленноным пуштшым муыныт, 2001-ше ийыште рак деч Джордж Харрисон колен.
24630	Тӱшкаувер йӧнык-влак кӱлешлык корпоратив спонсорлык да коммерциализаций шотышто йодышым шынден.
24631	Тӱшкаув́ер йӧ́нык-влак (кӱчыкемдыме «ТУЙ», тугак — масс-медиа) — шомак, сӱрет да сем информацийым увертарыше да ыштен лукшо организационно-технический комплекс.
24632	Тӱшка шке мангым ышта.
24633	Тӱшкаште пытартыш верым налше команде-влак I дивизионыш логалыт.
24634	Тушке уло тӱня гыч фламенко куштымашым пагалыше еҥ-влак толыт.
24635	Тушко 14 статья пурен.
24636	Тушко 1918 – 1928 ийлаште возымо почеламут – влак пуреныт.
24637	Тушко 38 почеламут пурталтын, нунын коклаште cap деч ончыч возымат уло.
24638	Тушко 4 000 утла еҥ погынен.
24639	Тушко 6 цилиндран юж йӱкшымӧ йӧн дене келыштарыме двигательым шынденыт.
24640	Тушко арам пураш, шӱкшакым ышташ, кумалтыш годым вурседылаш, кочывӱдым подылаш да тамакам шупшаш огеш лий.
24641	Тушко верешташ келге шинчымашым, тӱвыргӧ уш-акыл куат кӱлын.
24642	Тушко еш дене погыныман.
24643	Тушко жаплан келшен толшо оборудованийым шынденыт.
24644	Тушко ик гана "Марий Эл" ансамбльын художественный вуйлатышыже Михаил Мурашко толын.
24645	Тушко кажне кечын кошшаш ынже лий манын южышт шкеныштын мланде воктекышт илаш кӱсненыт.
24646	Тушко латшым почеламут пура.
24647	Тушко латшым почеламут пурен.
24648	Тушко Максимын возымо « Лев Юрий» лӱман ойлымашыжым пуртат.
24649	Тушко моло дене пырля Ипайымат ужыт.
24650	Тушко мый Янетов Вячеслав Александрович семын пуренам.
24651	Тушко мыскара ойлымаш ден фельетон-влакым пуртымо.
24652	Тушко Сапаеват миен.
24653	Тушко Свердлов кундем гыч Борис Алексеевич Александров, Башкортостан гыч Шамыкаев Шамрат Шамратович да Юрий Адрашев толыныт.
24654	Тушко сола гыч тынеш пурымо деч вара каеныт.
24655	Тушко «Сола мучаш дене», «Осып Ваня», «Кӧ керте?», «Йомшо кагаз» ойлымаш-влак пуреныт.
24656	Тушко унала кошташ пеш йöратенна.
24657	Тушко чылаже тӱжем наре шомакан мутым пуртеныт.
24658	Тушко шуко калыкмутым, мурым, туштым да изирак ойлымаш-влакым пуртымо.
24659	Тушко Шуть Ер да Ӱбӧ эҥерын ужашыже пурат.
24660	Тушко шымлызе ик оҥай шонымаш дене миен: марий йылмын наречийжым шымлаш.
24661	Тушко эше С. Вишневскийын да М. Чойнын почеламутлаштым пуртымо ыле.
24662	Тушкыжо орва дене лекмаш уке: яра имнешкан да йолешке-шамыч веле лектыт.
24663	Тушман ваштареш кредалме тул коклаш­те йӱкшӧ вияҥын, пеҥгыдемын. 1943 ийыште первый сборникше савыкталтын.
24664	Тушман-влак дене вашпижмаште Вачи кола, тудым Йогор янлык семын шугыньо ден перен пуштеш.
24665	Тушман дене кредалмаште Никандр Сергеевич тале да лӱддымӧ боец семын ойыртемалтын.
24666	Тушман дене лӱдде кредалмыжлан офицер С.Вишневскийым Йошкар Шӱдыр орден да «Лӱддымылыклан» медаль дене наградитлат.
24667	Тушман идалыкат неле годым тиде верыште шинчен.
24668	Тушманлан угычын залп дене лӱяш куд-шым секунд ямдылалтман.
24669	Тушман самолет гыч тидым адакат ужын шуктеныт да, волен, лӱйылташ тӱҥалыныт.
24670	Тушман тиде вер гыч чакнаш шонен огыл, очыни.
24671	Тушман шижтарыде керылт пурен, вийжат кугу лийын.
24672	Тушманым моштен кыраш воен­ный шинчымаш кӱлын.
24673	«Тушманын кышаже» пьесыште пашазе ÿдрамаш Зоя верч Айдушкин (инженер-вредитель) ден Разумов (инженер-коммунист) коклаште кучедалмаш кая.
24674	Туштак 1977 ийыште «Сложные слова в марийском языке (определительные сложные существительные)» лӱман кандидатлык диссертацийым арален.
24675	Туштак ачаже ты ӱдыръеҥым ужын шуктен.
24676	Туштак индеец-влакын мунчалтымашышт – тобогган вияҥын.
24677	Туштак пашам ышта да марий тӱвыра аралалт кодшо манын ятыр сомылым шукта.
24678	Туштак С.Канницаро молекуляр теорийлан шке интерпретацийжым каласен лектын.
24679	Туштак тудо сарзе пашан кӱлешлыкшым умылен да сар деч варат тиде вечыштак тыршаш тӱҥалын.
24680	Туштак тудо черланен докан.
24681	Туштат ӱдырым художественный самодеятельность утларак сымыстарен.
24682	Тушто 10 ий пырля ваш умылен, келшен иленна.
24683	Тушто 1915 ийлан 24 эрге тунемын.
24684	Тушто 1966 ийыште филологий шанче кандидат Л.Т.Махмутован вуйлатымыж почеш "Татарские говоры Правобережных районов Татарской и Чувашской АССР" теме дене диссертацийым воза.
24685	Тушто 1992-1994 ийлаште шочшо 24 ӱдыр вийжым терген.
24686	Тушто 241 атлет (41 эл) гына лийыныт гынат, модмаш-влак акрет Греций пагыт годсек эн кугу спорт сомылкаш савырненыт.
24687	Тушто 280 наре тунемше шинчымашым пога, 36 туныктышо тырша.
24688	Тушто автор адакат cap жапысе событий-влакымат сӱретла: «Вашлиймаш», «Гвардий рядовой».
24689	Тушто автор войнан мучашдыме нелылыкшым ончыкта, совет салтак-влакын шочмо-элым йӧратымыштым, тушман дене кредалмаште пеҥгыдылыкыштым сӱретла.
24690	Тушто автор марий языкознанийын вияҥ толмо историйже нерген мутым луктеш да чылаланат умылаш лийшын каласкала.
24691	Тушто автор ожнысо неле илышым нергела, порылыкым мокта.
24692	Тушто автор Сергей Суворовын ешыжын 1922 ий гыч 1942 ий марте илыме жапшым ончыкта.
24693	Тушто америкысе призывникын Германий армий радамыштыже служитлыше солдат нерген каласкалалтеш.
24694	Тушто англичан буква дене "Indoor" але "outdoor" мут сералтыме лийышаш.
24695	Тушто Белка ден Стрелка лийыныт.
24696	Тушто ватыжым осал мут дене возымо ыле.
24697	Тушто Виталий шольыжо да Просковий акаже иленыт (нуныштат ынде илыш дене чеверласеныт).
24698	Тушто возеныт: * 1998 ийыште Шайбан хоккейын Калык-влак кокласе федерацийын Хоккей чап Залыште Торонто олаште Харламовын лӱмжым курымешлан возен шынденыт.
24699	Тушто воплощен мраморыште рафаэлевский идеал моторлык, тудын ритымже и гармонийже: уке колымо ужас, каеш, будто йоча сайын мален колтен.
24700	Тушто Германий деке ушнаш пунчалым пеҥгыдемденыт.
24701	Тушто гоч ме ожнысо шемер еҥын илышыжым, тунамсе жапыште кучылтмо ӱзгар-влакым пален налына.
24702	Тушто Гурий Кармазинын суртыштыжо обыскым ышташ да шкенжым арестоватлаш кÿлмö нерген возымо.
24703	Тушто докладым каҥашыме годым шокшо мутшым ойлен.
24704	Тушто Евгений Афанасьевич химийым да биологийым туныктен. 1976-шо гыч 1979-ше ий марте «Мариэнергон» тӱҥ вуйлатышын алмаштышыже пашам шуктен. 2011 ийыште Евгений Афанасьевич илыш дене чеверласене, но калыкын шарнымаште поро кышам коден.
24705	Тушто илем «Починок Варали Граховской волости Елабужского уезда Вятской губерни» манын ончыкталтын Материалы Вятского губернского архива (г.
24706	Тушто инородческий приходлан пастырь-влакым ямдыленыт.
24707	Тушто Ипаят лийын, марий мурым, почеламутым куанен колыштын, шкат возкалаш тӧчен.
24708	Тушто йоча- влакым ужеш, нунышт рокым пургедыныт.
24709	Тушто йоча ясльын кÿлешлыкшым почын пуымо.
24710	Тушто Йӱштӧ коча чодыраште кресаньык тулык ватым кылмыктен пуштеш, ӱдырамашын йочаже-влак шкет кодыт.
24711	Тушто Йыван Кырлалан генералым модаш ӱшаненыт.
24712	Тушто йылме секторышто пашам вияҥден колтен, марий йылмым шанче могырым талын шымлен.
24713	Тушто калыкыште акрет годсек ила.
24714	Тушто калык эртымгорным нумалеш.
24715	Тушто кап нелытым, патырлыкым поген.
24716	Тушто каяш лийдыме пич кожла шоген.
24717	Тушто квадрат-влакын отношенийыштым, кудыжо египетский кумлуклан да керек-могай вияшлукан кумлуклан келшыме лийын толеш, иктешлаш тӧчымыжӧ Пифагорым кумдан палыме теоремыжым доказатлыме деке конден.
24718	Тушто кок ий шинчымашым нӧлтымек, журналист да литератур пашашке ушнен.
24719	Тушто кок классан школыш пуэн кодыш.
24720	Тушто кок туҥ йодышым ончат: Октябрь революцийын 20-шо идалыкшылан Маргизын паша планже; марий литературышто буржуазный национализмын косажым куклен лукмо нерген.
24721	Тушто кум ий тунеммек, тудлан лудаш да возаш туныктымо школышто ышташ правам пуат.
24722	Тушто кум ий тырша.
24723	Тушто, кӱ пырдыжыште сӱретлыме сӱрет-влак ик эн тоштылан шотлалтыт.
24724	Тушто, курс пытымекат, тунеммым чарнымыже шуын огыл.
24725	Тушто лу ий наре жапыште младший редактор гыч тӱҥ редактор марте кушкеш.
24726	Тушто лӱмын шелык лиеш.
24727	Тушто марий-влак кокымшо верым налыныт.
24728	Тушто марий калыкын пелыж деч шукырак ужаш ила, 604 тӱжем еҥ ( 2002 ).
24729	Тушто ме браконьерство ваштареш кредалмымат, сектантствын шакше пашажымат ужына.
24730	Тушто мландыÿмбал тöр огыл, тудо тÿрлö эҥер лапла да коремла дене шеледалтын.
24731	Тушто «Модыш муро» манын палемдыме йымалне «Мотор ÿдыр» почеламутым ужына – уэш-пачаш, моткочак чот тöрлен пытарыме.
24732	Тушто Моцарт Анна шӱжарже дене концертым пуат.
24733	Тушто мыняр у шонымаш, йылмын шинчаш койдымо ойыртемжым ужын моштымаш, тÿжвач ончалмаште вучыдымо вывод уло!
24734	Тушто нацмен-влакым высший учебный заведенийыш тунемаш пураш ямдыленыт.
24735	Тушто немыч коммунист Эрих орлана.
24736	Тушто нерген кӱчыкын тыге каласаш лиеш: Мучашдыме меҥгыш унчыливуя кӱзем.
24737	Тушто Нильс Линне пӧрт воктеныже изи садым ончаш туҥалын.
24738	Тушто ныл команде ваш-ваш таҥаса.
24739	Тушто ойлалтеш: Те пурла троцистский буржуазно-националистический организацийын членже улыда да ятыр ий мучко контрреволюционный пашам шуктен шогеда.
24740	Тушто – ойырлымашын кочыжо, шучко кредалмаш, сенен толмеке куандарыше вашлиймаш.
24741	Тушто Олык Ипай " Тыланет " почеламутшым лудын, тудым калык пеш шокшын вашлийын, " копам совымаш залым шергылтен ".
24742	Тушто ондак марий-влак иленыт.
24743	Тушто ончыктымо событий-влак граждан сар жапыште Пошкырт марий коклаште эртат.
24744	Тушто ончыктымо чыла палыше еҥ-шамыч чыла тӱняште,ваш ваш ӱчашыче чыла верчын.
24745	Тушто ошкыл почеш ошкыл дене // шкеыҥже-влак тӱҥ диагональыште шогаш тӱҥалыт.
24746	Тушто парфюмерий ден шке сатуштым фармацевтике сату деч тораштырак, посна шынденыт.
24747	Тушто посна штамп-влак койыт: «эр кече гае нӧлталтын», «ош тылзе гае темалтын», «юмо серлагышым пӱрӧ!», «пуза серлагышым мӱкш ончымаште да т.м. Нуным кумалтыш мут гыч на-лме.
24748	Тушто поэт, фашист-влакын шучко чурийыштым ончыктен, шакше шонымашыштым почын, калыкым орландарен, виешлен, пуштеден толашымыштым сӱретлен, нине вуран опкын-влакым кузе сеҥаш манын, калыклан ой пуэн ӱжеш.
24749	Тушто поянрак-влакын йочашт гына тунемыныт.
24750	Тушто Пресли оласе трущобылаште пашам ыштыше докторын рольжым модын. 1969 ийыште Элвис Пресли Голливуд гыч тӱрыснек шке шочмо верышкыже «Грейсленд» поместьешкыже Мемфисыш пӧртылеш.
24751	Тушто профессоржо физик Э.Х. Ленц, химик А.А. Воскресенский, математик М. В. Остроградский лийыныт.
24752	Тушто профессор Н.Т Пенгитовын, доцент-влак О.Г Сурикован, Т.Г. Апатееван занятийышкышт коштын, лекцийыштым колыштын.
24753	Тушто Р.Бунзен, да Г. Кирхгоф Гейдельбергысе университетын лабораторийышто пашам ыштен.
24754	Тушто революций лийме жап, коллективизаций ончыкталтын.
24755	Тушто революционный шÿлышан салтак-влакын влиянийышт почеш большевик-влак деке кусна.
24756	Тушто редакторлан Алексейын землякше – Арти районысо Опанасаулеш шочын-кушшо Василий Голубцов ыштен.
24757	Тушто республик мучко кумдан палыме педагог Ф.Е.Олейникован классыштыже тунемеш.
24758	Тушто рестораныште пашам ышта, кенета – о, пиал!
24759	Тушто рифмыжат, тематикыжат ойыртемалтше.
24760	Тушто РСФСР Наркомнацын марий пöлкажын, губернийысе калык туныктымо пöлкан пашаеҥышт, Озыҥысе кугу школлаште тунемше марий-влак лийыныт.
24761	Тушто Рӱдӧ физкультурын институтшым тунем пытарен.
24762	Тушто руш классик-влакын творчествышт дене лишкырак палыме лиеш, руш поэт-влакын возымыштым марлаш кусараш тӱҥалеш.
24763	Тушто руш, марий калык муро-влакым да верысе композитор-влакынат мурыштым мурен.
24764	Тушто самырык рвезе кумдан палыме финн-угровед, академик Пауль Аристэ дене палыме лийын.
24765	Тушто Светлана гран-при пӧлекым сеҥен налын.
24766	Тушто сылнымут деке шӱман улшо ӱдырамаш верысе тӱвыра пӧрт пелен «Журавушка» ансамбльыш ушнен.
24767	Тушто таче моткоч кугу пайрем палемдалтеш.
24768	Тушто театр режиссёрлан туныктат.
24769	Тушто Тихон Ефремовичын ончычсо тунемшыже-влакат (А.
24770	Тушто трио дене мурымашке ушна, шкетынат мура.
24771	Тушто тудлан, тыглай ассистент гыч тÿҥалын, финн-угор йылме-влак кафедрым вуйлатыше, деканын алмаштышыже сомылым шукташ логалеш.
24772	Тушто тудо 1978 ий гыч 1983 ий марте тунемеш.
24773	Тушто тудо 1995 ий Ӱярня тылзе гыч – 2006 ий Вӱдшор тылзе марте пашам ыштен.
24774	Тушто тудо 5 актан пьесым да корольлан серышым возен, тудын изданийлан оксам пуыжо манын.
24775	Тушто тудо второстепенный рольым модын да ныл кӱчык мурым шергылтарен, но лач тудым ончалаш веле калык миллион дене кинотеатрыш каен.
24776	Тушто тудо дуэльыш ӱжын.
24777	Тушто тудо ик ий тунемеш.
24778	Тушто тудо индийец-влакын правашт верч кучедалмашке ушнен да икымше гана кучедалмаште у приемым, виеш огыл торешланымаш (сатьяграха), кучылташ тӱҥалын.
24779	Тушто тудо инспеторлан шоген да туныктен.
24780	Тушто тудо коло ий наре тыршен. 2002 ий гыч — организаций да аккредитаций йодыш почеш проректор. 2008 ий гыч — Марий кугыжаныш университет финно–угор институтын финно–угор йылмышанче кафедран профессоржо.
24781	Тушто тудо литератур да сымыктыш темылан статья-влакым воза. 1940 ийыште Г. Ефруш Йошкар Армийыш лектын кая.
24782	Тушто тудо Мераҥын рольжым модеш.
24783	Тушто тудо мӱшкыран улмыжлан шуко жап ок шинче, тушеч кӱчызӧ дечат шӱкшӧ вургеманым луктын колтат.
24784	Тушто тудо ныл вашпижмаште иктыштыже веле сеҥалтын.
24785	Тушто тудо ончыл пашазе-новатор-влак дене мутланен.
24786	Тушто тудо пашам ышташ тунемын, вашке тӱҥ паша тудын илышыштыже — литератур лийын.
24787	Тушто тудо скрипке дене шоктышо ансамбльым чумыра.
24788	Тушто тудо староста пашам шуктен толын.
24789	Тушто тудо шкенжым составитель семын ончыктен, а мутер мучаште А.А.Саваткова дене пырля йылмын кÿчык грамматический очеркшым возеныт.
24790	Тушто тудым вес пöръеҥ йöрата, марлан налеш, йочажымат шке эргыжлан шотлаш тÿҥалеш.
24791	Тушто тудым пеш сайын вашлийыныт.
24792	Тушто тӱҥалтыш классым туныктеныт.
24793	Тушто тӱҥ верым Н. А. Алексеевын Марий автономий нерген докладше налын.
24794	Тушто тунемме годымак «Полмезе жапем» повесть шочо, 1965 ийыште «Идет мальчишка по дороге» лÿм дене Детгизыште лекте.
24795	Тушто тунемше-влакын возымыштым лончылымо деч посна «почеламут возымо законым» шымленыт, савыкталтше турло материалым лончыленыт.
24796	Тушто туныктышо да тунемше – влак коклаште марий литературын кушмо корныжо, шкенжын творчествыж нерген каласкален, почеламутлажым алал кумылын лудын.
24797	Тушто тӱрлӧ книга-влак радам дене шогат.
24798	Тушто тушташ, туштен ойлаш мут-влак гыч лектын.
24799	Тушто тыге ойлалтеш: :Кеч-мыняр тÿжем идалык, :Курым- влак эртат гынат, :Лениным ок мондо калык, :Лениным эре шарна… Тыште чыла чыным каласыме, туге гынат почеламут кумылым ок тарвате.
24800	Тушто тыгерак возымо ыле: «Совет ушемлан да Америкылан фрисби дене модман, а ваш-ваш ракеты дене моктаныман огыл».
24801	Тушто ӱдыр пуртымо ӱдыр лийын кугарня марте ила.
24802	Тушто ужалыше, кресаньык, пашазе-влак толеденыт.
24803	Тушто «У Пижай» колхозым почаш полшен, тӱшка озанлыкын икымше председательже лийын.
24804	Тушто уста марий писатель Н.С. Мухин дене палыме лийын.
24805	Тушто утларакше республикын тӱрло кундемже гыч толшо тулык, я пеле тулык йоча-влак лийыныт.
24806	Тушто финн-угор могыр гыч аспирант-влак, докторант-влак тунемыныт.
24807	Тушто Черняковын докладше почеш Марий автономий нерген декретеш В. И. Ленин кидшым пыштен, а 4 кылмыште тудым ВЦИК вуйлатыше М. И. Калинин пеҥгыдемден.
24808	Тушто шке крематорий лийын.
24809	Тушто шӧртньӧ буква дене тыге возымо: "В этой школе учился марийский поэт и киноактер Йыван Кырла (К.
24810	Тушто Шочмо Эл, марий калык, пӱртӱс поянлык, пелед тӱзланыше кундемын сылнылыкыштым сӱретлен ончыктымо.
24811	Тушто шӱдӧ утла шымлыме пашам савыктен.
24812	Тушто шуко купшӱльӧ ( ) кайык -влак лийыныт, сандене яллан «Купшӱльӧ» лӱмым пуэныт.
24813	Тушто ынде кок авторынат лÿмыштым ончыктымо.
24814	Тушто эн кугу точка да курыкын шуко ужашыже уло.
24815	Тушто эше ик изи корем уло.
24816	Тушто Юл кундемысе чыла калыкым, тидын шотышто марий-влакымат, туныкташ тÿҥалыт.
24817	Тушто Юрий Чавайн ватыже Эмилия Гавриловна дене толын ыле.
24818	Ты верлаште марий-влаклан апшат пашм шукташ, ола деке лишемашат чареныт.
24819	Ты верысе кечешотлымашын ойыртемланже кӧра тушто 1867 ийыште 5 Шыжа кечысе (тошто стиль) кугарня деч вара 18 Шыжа кечысе кугарня (у стиль) логалын.
24820	Ты верыште эн тошто цивилизаций-влак негызлалтыныт.
24821	Тывечак руш лӱмжӧ лектын, «кӱчык» «Коротково» лӱмыш савырнен.
24822	Тывеч — илемын лӱмжӧ «Варале» лийын лектын.
24823	Тывеч — кумлукын кок лукшо кошарге (90° деч шагал) лиеш.
24824	Тывеч — ялын лӱмжӧ «Томскино»ш савырнен.
24825	Тывеч ялын руш лӱмжӧ — «Бизюргуп»-ыш, марий лӱмжӧ — «Пызырьгуп»-ыш савырнен.
24826	Ты возымыжо ончычсо Сотнур районын «Большевик» газетешыже 29 июньышто лектын да тетла нигушанат савыкталтын огыл.
24827	Ты времаште сӱанвате-влак тудлаклан тыланыме мурым мурат.
24828	Ты газетын пытартыш номерже 1917 ий Идым тылзын 15 кечыште лектын.
24829	«Тыгай ава гына Сергей Суворов гай чын айдемым ончен куштен кертын», – шижтара автор.
24830	Тыгай автомат-влак урем, пазар, сатулымо рӱдер-влакыште шогеныт.
24831	Тыгай айдемын психологийже.
24832	Тыгай велосипед писын кудалышташлан огыл, тудын дене оҥай да сӧрал трюкым ыштат.
24833	Тыгай верыште шогышо еҥ священник лийшаш улмаш.
24834	Тыгай весела фонышто контраст семын ойлымашын тÿҥ геройжо Миклай дене пырля авторат эртыме илыш-корныжым шереш: «Парым… Тымарте тудо ала-кузе нигунамат шоналтен огыл.
24835	Тыгай вӱд йымалсе ийымашын кум классже уло.
24836	Тыгай герой шкенжым гына йӧрата, моло еҥым шке пайдаж верчын веле ужеш.
24837	Тыгай годым аппарат мӱграш тӱҥалеш, чарна да угыч кугу йӱк дене пашам ышта – оксам пуа.
24838	Тыгай годым колымо нерген от шоно, уло кап-кылет, шӱмет тушман ваштареш чымалтеш.
24839	Тыгай годым командирын поро шомакше эм деч коч кӱлеш.
24840	Тыгай дайверлан 40 метр келгытыш гына волаш лиеш.
24841	Тыгай дисциплине-влаклан шелалтеш: Батут - тиде кӱшкӧ торштылашлан арвер.
24842	Тыгай еҥ нигунамат осалым огеш ыште, шарлен-тÿланен ила.
24843	Тыгай ен Писатель ушемыште да комсомолышто кодын куртеш мо?
24844	Тыгай еным калыкыште «шуршо гай» маныт, жре ен коклаште,эре мом гынат ыштылын.
24845	Тыгай еным совет айдеме чытен огеш керт.
24846	Тыгай ешыште икте-весым туныктыде, ачан-аван мутшым «чотыш» налде илаш лийын огыл, шонем.
24847	Тыгай жапыште партий ден совет властьлан турыснек ушанле улмыжым палдараш шонышо семын Олык Ипай " Сталинлан " луман кугу почеламутым воза, тудо 11 декабрьыште " Марий коммуна " газетешлектеш.
24848	Тыгай журналыште дебют шуко критикым луктын.
24849	Тыгай идейымак «Йомшо кагаз» ойлымаште ужаш лиеш.
24850	Тыгай йÿлам шуктеныт: эрден эрак тÿвак лектын, пöрт йыр тыгыде оксам кышкеныт.
24851	Тыгай йÿла шот айдемын шуко курымла дене виян толмо моштымашыжым иктыш чумырен.
24852	Тыгай йодмашлан иктат тореш мутым каласен огыл.
24853	Тыгай йӧн дене савыкташ пеш йӧрен.
24854	Тыгай Йыван Кырлa толын Йошкар-Олашке 1935 ийыште Марий автоном веллан 15 ий темме лӱмеш пайремыш * 1937 ий Шорыкйол тылзе.
24855	Тыгай калыкпалым эскереныт: йӱр йӱрмӧ годым волгенче коеш, а кӱдырчӧ ок шокто гын – кужу жаплан кукшо игече толмо нерген ойла.
24856	Тыгай калык палым эскереныт: кайыкын кояже шуко гын, шушаш теле йӱштö лиеш.
24857	Тыгай калыкпалым эскереныт: ты кечын вочшо лум ок шуло гын, шошым лумпеледыш ондак лектеш.
24858	Тыгай калыкпалым эскереныт: эрдене тӱтыра чот шарлен гын, игече ояр лиеш.
24859	Тыгай карательный салтак тӱшка калыкым вӱден шогышо шуко онар еҥым орландарен пуштын.
24860	Тыгай келге шÿлыш В. Ивановын повестьшылан эше ок сите.
24861	Тыгай койышан еҥым Я.Элексейн Пайдывай кугызан образше гоч «Пайдывай» ойлымаштыже ончыкта («У илыш», 1926 ий, 1№).
24862	Тыгай койышыж денак тудо Тойки деч лу тенге оксам арен кая да огеш портылто.
24863	Тыгай койышым нуно тыгерак умылтареныт: икшыве вес тÿняш каен колта гын, лÿм деч посна тушто тудлан неле лиеш, вес илышыште тудо шканже верым ок му.
24864	Тыгай конькиште лезвийым никельироватлыме але хромироватлыме вурс гыч ыштат.
24865	Тыгай корныла улыт: :«Ош Вичынат келгыжым шинчем ыле гын, :Ом шинчылдал ыле дыр пуш нереш.
24866	Тыгай кудалтымаш жапым шуйкалыде эртышаш.
24867	Тыгай кукшо лумым сулен налаш, талант деч посна, илыш йыжыҥымчын ыҥлен мошташ да шочмо эл ден калыкым уло чонын йöраташ кÿлеш.
24868	Тыгай кӱлешандымо лектыш лавыртымаш (pollution) маналтеш.
24869	Тыгай кумдыкышто уло Чавайн еш илен.
24870	Тыгай курык гыч пар дене шогалын мунчалтеныт.
24871	Тыгай кӱчык почеламут-влак тудын сборниклаштыже шукыж годым посна раздел дене савыкталтыт.
24872	Тыгай кушмаш тӱрлӧ азапым ыштен, мутлан, бойкот-влак, допинг, да терроризм.
24873	Тыгай лÿмым тудлан нигö пуэн огыл.
24874	Тыгайлан кызытсе саманыште илаш нелырак.
24875	Тыгайлан тудын «Кочайын мутшо» ойлымашыжым шотлаш лиеш («У илыш»,1925 ий, 5№).
24876	Тыгай лектын: Марий калыкым аралашлан, шочмо марий йылме вияҥмашлан уло вий дене полшаш кӱлеш.
24877	Тыгай лийын жап!
24878	Тыгай лийын туде кугу мастар кӱкшӱ Возрожденийыште.
24879	Тыгай лишыл кыллан кöра черкызе-влак Вивальдилан шыдын ойленыт, молан манаш гын тудо священник лийын.
24880	Тыгай лӱманак почеламутышто поэт салтакын кужу корныж нерген ойла: запад велке, Рига, Таллин вошт лекман кугу сеҥымашке.
24881	Тыгай лӱм-влакым палемдаш лиеш: Al di Meola (2004), Иван Смирнов (фестивальын «талисманже»), Висенте Амиго (2006), Пако де Лусия (2007) да тулеч моло.
24882	Тыгай лӱм денак самырык почеламутчо 1945 ийыште икымше почеламут сборникым луктын.
24883	Тыгай лӱмым кумлуклан эллин-влак пуэныт: мемнан эра деч ончыч VII—V курымлаште грек филосов да мер пашаеҥ-влак Египетыш чӱчкыдын коштыныт.
24884	Тыгай механзм могай ужашлан кунам да могайым сомылым ыштыман рашемдыме йӧн гай шотлалтен кертеш.
24885	Тыгай мечым пелота лӱмдат – тышечак модмашын лӱмжо шочын.
24886	Тыгай мӱндыр-верыш журналист-влак гына ончаш толыт.
24887	Тыгай муро-влакым муреныт: Айда йолташ муралтена Йöраталме мурынам.
24888	Тыгай неле илышым чытен кертде, южо тунемше педкурсым кудалтен кая.
24889	Тыгай образым ышташ В. Ивановлан тудын шке шотан писательский усталыкше – илышым ныжылге лирический ям дене сÿретлен ончыкташ тыршымыже – полшен.
24890	Тыгай ойлымаш-влак кокла гыч «Коремтур Порт» (1926) ойлымашым палемдаш лиеш.
24891	Тыгай отдел-влакын кӧргӧ илышышт нерген Александр Солженицын "В круге первом" раш каласкален.
24892	Тыгай пайлымаш кызытат вияҥын шога.
24893	Тыгай пале мут-влак предметын могай улмыжым шкетынак умылтарат.
24894	Тыгай паша айдемын шижмашым, шонымашым але чоншижмашым луктын ончыкта.
24895	Тыгай пашаче группо-влакым официально "Колышо команде" лумденыт.
24896	Тыгай писылык дене вияш корнышто гына кудалышташ лиеш, сандене Дрэг-Рейсингыште нитрометан дене чӱчкыдын пайдаланат.
24897	Тыгай пӧрт-влак ик але кокыт чумыр пырдыж-влак дене ойыртемат.
24898	Тыгай произведений-влакым лудын лектат да ушешет шарнымаш кужу жаплан шинчен кодеш.
24899	Тыгай пуртус поянлыкым - йуксем ден тус-сурет погымо айдеме йылмыш кусараш могай суапле паша!
24900	Тыгай пычкемыш верым - Унчым муын… Кузе волгыдо шÿдыр йÿдым волгалтарен шога, тугак Унчо школат марий-шамычлан полшен… Унчышто тунемше-шамыч шукышт еныш лектын улыт».
24901	Тыгай радам Францийыште да Америкыште пеҥгыдемден, вара тудо американ лӱмден ыле.
24902	Тыгайрак йÿламак ме В. Ивановын повестьыштыже ужына.
24903	Тыгайрак преданий ял нерген.
24904	Тыгай руш дене мый мутланен не моштенает…» Верушын тыге оҥайын оҥарен моштымыжлан калык «рӱж» воштыл колта.
24905	Тыгай сай отметкан документ денат Юрий нигуш тунемаш каен огыл.
24906	Тыгай сеҥымашыш шуаш Янаеват полшен манын кертына.
24907	Тыгай солыкым кид ÿшташлан веле кучылтыныт.
24908	Тыгай степень кокыт уло: тангастарыме да превос¬ходный.
24909	Тыгай суапле пашанам ужын, вӱд ава 77 тӱрлӧ колжым, 77 тӱрлӧ янлыкшым, 77 тӱрлӧ кайкшым кумыл дене ситышым пуэн шогаш, йӱшаш вӱднам осал чер деч аралаш, кушкыллан жапыштыже леве йӱрым колташ тӱҥалеш.
24910	Тыгай сӱретым тудо француз-влакын кап-кыл тазалыкыштым шуарыме дене вашталташ тӧчен.
24911	Тыгай сылне чодыраште шем шуман, шкеныштым гына йоратыше ен-влак шылын иленыт, но нуно нугыдо чодыран чапле помышешыже аралалт кодын огыт керт!
24912	Тыгай сынан чап лӱм-влак Болгарий, Польшо (кызытат уло), ГДР, Румыний, Чехословакий кугыжанышлаште лийыныт.
24913	Тыгай танасымашлан кугу пырдыж кӱлеш.
24914	Тыгай татыште памаш але эҥер, ер гыч налме вӱд эн яндар, кугу ӱнаран, тошто осалым эрыктен кертеш шулык виян.
24915	Тыгай темылан шке жапыштыже шуко произведенийым возымо, да ынде нуно тематикышт, идейный корнышт дене илышлан, историйын кушкын толмылан йöрдымыш, илышым, жапым тореш, йыҥылыш ончыктышыш лектыныт.
24916	Тыгай толкын-влакын кужытышт 30-100 метр, кӱкшыт - 3-5 метр, сандене корабль-влаклан нимогай эҥгекым огыт кондо.
24917	Тыгай торсыр "Кугезе мланде" романыште кугу верым ок нал,но туге гынат уло.
24918	Тыгай тошто годсо йÿла дене кылдалт шогышо мурат аралалт кодын: Куэ лÿҥга, куэ лÿҥга.
24919	Тыгай тунеммашым эртыше салтак-шамыч варажым сарыште шкеныштым сайын ончыктеныт.
24920	Тыгай увер обществыште кугу кумылым луктын.
24921	Тыгай улыт йорло Ондрий Йыван, самырык кресаньык Опанас, ончычсо тарзе Кокур Павыл.
24922	Тыгай улыт, мутлан, репортаж гай "Кабул шикш", Кугу Отечественный сар темылан серыме "Иленыт кум йолташ", очерк сынан "Поэтын шӱдыржӧ", "Чавайнын куэже" повестьлаже.
24923	Тыгай ӱчашымаш-влак тӱрлын мучашлалтыныт.
24924	Тыгай финал лудшым пешыжак огеш ÿшандаре.
24925	Тыгай черан еҥ-влаклан нигуш лекташ ок лий гынат, врач тудым больнице гыч экзаменым кучаш миен толаш кӱшта.
24926	Тыгай чоя койыш денак тудо Эчанлан Верушым марлан налашыже полша, Эчаным судыштат арален кода.
24927	Тыгай шакше койышым чытен ыш сеҥе, пудеште: кугу шыдан, тул гай когаргыше почеламут-влакым, икте почеш весым, возаш да печатлаш, калык ончылан фашист-влакын шучко пашаштым тӱжвак лукташ, каргаш тӱҥале.
24928	Тыгай шарнымаш-влак, шочмо пÿртÿс дене вашлиймаш Ольошым ожсо пагытыш пöртылтат.
24929	Тыгай шарнымаш, шонкалымаш, илыш нерген кутыркалымаш повестьыште чÿчкыданак вашлиялтеш да тÿрлö вере эрта.
24930	Тыгай шинча лыҥ кертын каласен.
24931	Тыгай шинчымашым Вӱдйымал ийымаш ассоциацийыште пуен кертыт, тидын пелен сертификатым кучыктат.
24932	Тыгай шинчымашым курслаште, кӱчык жаплан погымо школлаште пуэныт.
24933	Тыгай шомакат шоктен: драма дене, поэзий денат ме Россий кӱкшыт деч нимыняр ӱлнӧ огынал.
24934	Тыгай шомак-влак чыла лексико-семантический тушкаште ваш¬лиялтыт.
24935	Тыгай шонкалымаш, айдемын пÿрымашыже, тудын илышыште верже да рольжо нерген аклен, вискален лончылымаш Г. Алексеевын “Ӱшаным ÿжара конда” книгаштыже улшо чыла гаяк ойлымашлаштыже вашлиялтеш.
24936	Тыгай шонымаш арам огыл толын, вет тудо ончычат Сар жапысе марий сылнымут нерген ятыр шымлымаш пашам ыштен.
24937	Тыгай шонымаш дене Артамонов «Тудо» лӱман кугу повестьым воза, варажым тудо «Иленыт кум йолташ» манаптын, «Ончыко» журналеш печатлалтеш.
24938	Тыгай шонымаш дене Станислав Йошкар-Олашке толеш.
24939	Тыгай шонымаш йӧршын вучыдымын, ӱдыр-влакын маршруткышто кудалмышт годым шочын.
24940	Тыгай шонымашыш Инсбрука австрий университетын шанче тӱшка шуын.
24941	Тыгай шун атым сӱрет денат сылнештареныт.
24942	Тыгай шучкылыкым карга пÿртÿс, «куэ, шыдештын, енлан рÿзыш ош кидла койшо укш-парчам», а шопке гын чаманен шортеш.
24943	Тыгайым мый але ик ганат ужын омыл ыле.
24944	Тыгайышкыже кызыт шуко писатель верештын.
24945	Тыгай экшык теве молан лийын: Илья Ломберский илыш корныштыжо мом ужын-колын, тудым возаш тыршен, а ужмо колмыжым иктешлен ончыктмо деч коранын.
24946	Тыгак 1818 ийыште «Н.
24947	Тыгак 1917 ийыште И.Ломберскийын Владимир олаште запасной полкышто улмыж годым кугыжан кучемым сÿмыралаш да политзаключённый-влакым тюрьма гыч лукташ полшымыж нерген воза.
24948	Тыгак 2007 ий гыч амалкалче семын ышта.
24949	Тыгак 2 ий Иван Аркадьевич кугыжаныш печать комитетын вуйлатышыже улмаш, кызыт печать да массовый коммуникаций кучем вуйлатышын алмаштышыже.
24950	Тыгак Августа Владимировна эстрада концертлам вӱдымыж дене чапланен, ий еда эртаралтше «Воштылаш, товатат, сулык огыл» мыскара конкурсымат тудак вӱда.
24951	Тыгакак «Интервью» (1987), куштыжо Мастроянни Анита Экбер дене «Сладкая жизньыш» пöртылеш.
24952	Тыгакак Йошкар-Олан икмыняр микрорайонышкыж вӱдым мландейымалсе вӱдхранилище гыч колтат.
24953	Тыгакак кайык-влакын ойыртемыштлан кайык нер шотлалтеш.
24954	Тыгакак кумдан палыме улыт тыгай концерт-влак: «La notte» (ночь), «Il cardellino» (щеглёнок), «Gloria», «Magnificat», «Stabat Mater», «Dixit Dominus». 1735 ийыште адакат кÿчык жаплан капельмейстер лийын.
24955	Тыгакак литературым шымлыше пашажат ушнен толын.
24956	Тыгакак тудо тунемме да сылнымут литертурым кусарыше семын тырша.
24957	Тыгакак шукерте огыл Шупшалалтме пайремлан кокымшо кечым ойырымо.
24958	Тыгакак шуматкечынак кастене Кугече мончам олтат.
24959	Тыгак Алевтина Крылованат концертше лийын.
24960	Тыгак Александр «Хрустальный башмачок» телевиденийысе конкурсышто мурен, лауреат лийын.
24961	Тыгак А.Пекпатырлан ( А.Алёшкинлан ), Я.Ялкайнлан, И.Осминлан шокшым пуртеныт.
24962	Тыгак Аркадий Григорьевич психологий да илышкыл лӱдыкшыдымылык факультетын деканжылан тырша.
24963	Тыгак Аркадий Степанович икмыняр пьеса-влакым возен, кудым зритель-влак Йошкар-Оласе Руш Драматический театрыште куанен ончат.
24964	Тыгак Аркадий Фёдорович «Кундыш» романын авторжо.
24965	Тыгак басньымат сера.
24966	Тыгак булгар, чуваш да суас йылмыла гыч кÿсынлымо мут-влак нерген возымыжым шанчыште сай ошкыл семын палемдыман.
24967	Тыгак Ваз-2101 шеҥгек ончаш келыштарыме воштончышым "Люкс" версий дечын налын.
24968	Тыгак Василий Михайлович ынде пел курым наре писатель да поэт семынат палыме.
24969	Тыгак, Василий Пектеев Театр сымыктышын Санкт-Петербургысо кугыжаныш академийын доцентше лийын (2001-2005 ийлаште).
24970	Тыгак Владимир Васильевич уста сӱретче семын чапланен.
24971	Тыгак возен ыле Вениамин йолташыжлан, пуйто чонжо пален, почеламутыштыжо мом возен, тудак лийын.
24972	Тыгак возымашкыже риторический йодыш, кычкыралтышым пурта.
24973	Тыгак возымаште марий йылме мутер, МарНИИн картотека мутерже кучылталтыныт.
24974	Тыгак «Война увер» газетым, книгам, листовкым ялозанлык да арулык нерген окса полышым йодын.
24975	Тыгак Геннадий Алексееват шочмо марий йылмынан, шке манмыжла, чевержым, вержым, эржым сайын шижын мошта да творчествыштыже тÿрыс кучылтеш, землякшын, Валентин Колумбын пайдале традицийжым кÿлынак пеҥгыдемда.
24976	Тыгак, герой-влак коммунист ваштареш шогалмыштым ончыкташ тыршеныт.
24977	Тыгак Г.Ефрушын лÿмжö 30-шо ийласе марий драматургийын кушмо корныж денат кылдалтын.
24978	Тыгак Евгений Семёнович чыла пашалан мастар семын чапланен.
24979	Тыгак Елизавета Ивановна туныктышо-влаклан у стандартым пуртымаш нерген йодыш-влакым рашемден да ойырен шога.
24980	Тыгак Зосим Петрович спортыштат кугу чапым сулен.
24981	Тыгак Игорь Островскийым Калык-влакгокласе "Акватлон" Ассоциацийын президентлан сайленыт.
24982	Тыгак,икымше аудиторий гычын, кушто тудо лийын йодыштмо тудын политический ончалтышше император лийын тыгай впечатлений дене, что тудо кугу банкет лийын тудын верчын.
24983	Тыгак, икымше марий мӱзикллан семым возен http://shketan.
24984	Тыгак, икымше марий мюзиклым тудын сценарийже почеш шындыме.
24985	Тыгак икымше пашашкыже Кум Юмо сӱрет пура; тудым 1499 ий гыч 1500ий марте сӱретлен.
24986	Тыгак ик эн кугу фламенко фестиваль американ Альбукерке олаште эрта (Нью Мексико штат).
24987	Тыгак И.Ломберскийын сурт пырдыжыштыжат мемориальный она кеча, шÿгар ÿмбалныже гранит обелискым шогалтыме.
24988	Тыгак имне, ушкал вӱта, амбар, пырчым коштымо агун пашам ыштен.
24989	Тыгак йӧратен, ушеш кодшын каласкален писатель «Чолга шӱдыр» повестьыште Савак вел нерген.
24990	Тыгак, Йӱдвел Кавказыште чӱчкыдын лийше сар кредалмаш-влакым нине регионла дене йоҥылыш кылдалт кертыныт.
24991	Тыгак йӱштылмӧ вер воктене вургемым кудашаш-чияш, солык дене ӱштылалташлан верым чоҥыман.
24992	Тыгак каласеныт шочмо Уралыштыже.
24993	Тыгак калык-влак кокласе 9-ше таҥасымаште сеҥышыш лектын. 1987-ше ийыште Россий Федераций кӱкшытыштӧ 400 метр комплекс иймаш дене рекордым шынден.
24994	Тыгак, келге да мотор йӱкшылан кӧра марий-влак коклаште ик эн йӧратыме да пагалыме мурызо улеш.
24995	Тыгак Кинг шуко награде дене палемдалтын уло паша жапше годым.
24996	Тыгак, китайысе юань оксан символжо семын кучылталтеш.
24997	Тыгак, коми-ижем-влак ( ) шке йылмыштым посна йылмылан шотлат.
24998	Тыгак коми-пермяк грамматика пеш чын ышта: изобразительный мутым тыште посна лексико-грамматический мут тушка семын ончат.
24999	Тыгак компучыр программым шукта, южгунам мӧҥгешла кая.
25000	Тыгак красноармеец, дружина командир Андрийын, ялысе кулак Якайын образышт тудо жаплан характерный улыт.
25001	Тыгак кредалме кумдыкым эскерышаш, у цель-влак лектыт гын, нунын нерген командирлан шижтарен шуктышаш, наводчиклан лӱйкалаш куштылгырак лиже манын, танкым сайын шогалтышаш.
25002	Тыгак кугу актёр мастарлык дене ойыртемалтыт З.Долгован «Шудо шешке» (Ольош) ден М. Рыбаковын «Окса мешак» (Пºча) комедийлаштышт чоҥымо образше-влак.
25003	Тыгак кугыжаныш пашаштат Светлана шкенжым терга.
25004	Тыгак, лач 1960 -шо ийлаштак модшо-влак шке клюшкыштын ыргажым тӱҥгыртылаш тӱҥалыныт. 1980-ше ийлаште клюшкым ыштыше-влак икымше гана алюминийым ыштымашште кучылтыныт.
25005	Тыгак Леонид Павлович Озаҥысе «Стрела» футбол командыште модын.
25006	Тыгак Лидия Сидоровна марий йылме кафедрын вуйлатышыже.
25007	Тыгак лие: урем лӱмым вашталтыме деч вара жап шукат ыш эрте, саде «активистым» ала- кӧ шке пулдырешыжак шӱшкыл коден.
25008	Тыгак лийыныт Валентин Колумб, Семен Николаев, Геннадий Чемеков.
25009	Тыгак литератур шымлыме пашажат ушнен толын.
25010	Тыгак мадонна-влакым Рафаэль уло ӱмыржӧ мучко сӱретлаш тӱҥалеш.
25011	Тыгак Максим, Илюш, журналист Григорий Черкулаев.
25012	Тыгак маныт, тиде ала-могай увер, ала-мо палыме лийын, ала-мо эртыш.
25013	Тыгак марий йылмым да йӱлам пагалаш кумылаҥден шоген.
25014	Тыгак марий книга издательстве писательын «Тӱтыра вошт» романжым савыктен. 1930 ийыште серыме изирак повесть илен-толын марий калыкын 20–30-шо ийласе илышыжым ончыктышо кумда эпике романышке савырнен.
25015	Тыгак «Марий памаш» калык ансамбльыш коштеш.
25016	Тыгак МарКУ-што аспирантур ден докторантурым почын.
25017	Тыгак маскам атер дене кученыт, атерым пушеҥге деке кылденыт.
25018	Тыгак мастерскойышто Перуджино, Лоренцо ди Креди, Аньоло ди Поло тунемыныт, Боттичелли пашам ыштен, палыме мастер Гирландайо лиеден.
25019	Тыгак, машина-влак коклаште таҥасымаш чотрак ылыжеш.
25020	Тыгак медпункт, кевыт, клуб пашам ыштат.
25021	Тыгак Мер Каҥашын погынъеҥже улеш.
25022	Тыгак мер пашаеҥ, шанче пашан, ятыр книган, туныктышо–влаклан, школышто тунемше–влаклан, студент–влаклан учебно–методический пособийын авторжо семын палыме.
25023	Тыгак ме тунамсе калык йÿла дене палыме лийына.
25024	Тыгак нефтебитум, кÿреншÿй, мландышÿй, йÿлышö сланец, цеолит, вÿргене, боксит уло манын шонат.
25025	Тыгак озанлыкыште ончымо вольыкын, кайыквусын луыштым шуко верештме.
25026	Тыгак Олег Терентьевич калыкыште уста сӱретче да кидмастар семын шарнымашеш кодын.
25027	Тыгак оҥай, икмыняр у вашталтыш-влак Ваз-2103 вес "Люкс" модель гычын налме улыт.
25028	Тыгак оҥай модышым эртареныт: пырля погынымо годым мукш семын ызгеныт.
25029	Тыгак ончо * Агавайрем Негыз * О. А. Калинина "Марий пайрем-влак.
25030	Тыгак ончо * Алессандрий (ыҥ-влак) * Александрия, Нана Георгиевна — грузин да совет шахматист, гроссмейстер.
25031	Тыгак ончо: Кӧ колен Тыгак ончо: Лӱмгече Ахия, Иван, Нил.
25032	Тыгак ончо: Кӧ шочын * 1920 — Зарецких, Михаил Александрович, лётчик, Совет Ушем Герой, Кугу Ачамланде сарын Геройжо.
25033	Тыгак ончо: Кӧ шочын XIX курым марте * 1779 - Елизавета Павловна, руш императрица, Александр I пелашыже.
25034	Тыгак ончо * Марий Эл Негыз * Марий автономийын шочмыжо.
25035	Тыгак ончылно кайыше транспортыш лӱмын келыштарыме волгалтше йошкар але канде маячок да тӱс графика схемым келыштарыме.
25036	Тыгак палемден коден: «20-шо ийлаште журналыш колтымо кумло почеламутшо йöрдымыш лектын гынат, Ломберский поэзий деч йöршынжак йÿкшен огыл.
25037	Тыгак Парижыште кӱшыл школышто тунемын. 1999-ше ий гыч Озаҥ оласе кугыжаныш консерваторийын аспирантше.
25038	Тыгак писын да тӱрыснек шулен пытыме ий нальык Килиманджаро курыкышто ныл шӱдӧ тӱжем ий ончыч, кум шӱдӧ ияш засуха годым лийын.
25039	Тыгак, посна командын имиджше саемын кертеш.
25040	Тыгак, правилы почеш, йоча-влак латкок ий гыч тӱҥалын, ача але ава пелен гына модын кертыт.
25041	Тыгак профессор Николай Тихонович Пенгитов тушто пашам ыштен.
25042	Тыгак пьесыште схематизм изи огыл верым налын шога.
25043	Тыгак республикысе кӱшыл погынын депутатше сомылым 14 ий шуктен шоген.
25044	Тыгак, Республикыште 20 ола, 21 ола сынан поселко, 897 сельсовет уло.
25045	Тыгак самырык еш дек унала коштыныт.
25046	Тыгак сарыште вуйым пыштыше еҥ-влакым уштен шарналтен.
25047	Тыгак Светлана Аркадьевна « Чоныштем илет » икымше марий телесериалыште модын.
25048	Тыгак Светлана Васильевна уста тӱрлызӧ семын палыме.
25049	Тыгак Светлана мыланна кусарыше семын палыме.
25050	Тыгак Сергей Васильевич кундемнан сулло эмлызыже семын палыме.
25051	Тыгак Сибирьыш каторжник-влак дене пырля кайыше ешыштлан Сергиево-Елисаветинский приютым почыныт.
25052	Тыгак Сидыр кечын пытартыш вараксим тӱшка толеш, маныныт.
25053	Тыгак Симеон кечын тӱрлӧ пайдале кушкыл-влакым погеныт.
25054	Тыгак смола шолтымо заводым почыныт.
25055	Тыгак Совет Ушем чемпионатыште визымше верым сулен.
25056	Тыгак, сонар паша дене лӱдыктышӧ, осал але утыждене шарлыше янлыкым пытарат.
25057	Тыгак, спортсмен-влак ийгот дене пайлалтыт.
25058	Тыгак спортсменын лӱмжым каласеныт, таҥасымашшке лекташ ӱжыныт, да кок минут жапыште тудо лектын ок шукто гын – сеҥалтше-влак радамыш логалеш.
25059	Тыгак, стандарт-влакым чӱчкыдын электроникым ыштыше ончыл озанлык-влак палемдат да пеҥгыдемдат.
25060	Тыгак суас-шамыч марийкалыкым «сярмысь» але «чирмеш» лӱмденыт.
25061	Тыгак сурт кöргышто чылажат сай лийже манын шоненыт.
25062	Тыгак сусыргымаш лийын кертеш.
25063	Тыгак сылнымут мастар «Чер» трагикомедийым возен.
25064	Тыгак тÿҥалтыште автор ончылмут олмеш ужашыште илыш нерген шке шонкалымашыжым темла, книган молан тыге чоналтмыжым негызла.
25065	Тыгак тавалышын капыштыже керек могай верышкыже кырен кертыда, тупым да шоягоремым веле тӱкаш огеш лий.
25066	Тыгак Таир ер серын пляжыштыже 2004 ийыште "53 метр" лӱман кинофильмым сниматленыт.
25067	Тыгак теле йӱштылмашышке солыкым налман.
25068	Тыгак тиде кечын кугырак–влаклан ушештарат, изирак–влак нунын дечын поро кумылым да аралтышым вучат, йоча – влаклан вуйын шогат.
25069	Тыгак тиде кечын ожно шорыкым тӱредаш тӱҥалыныт.
25070	Тыгак, тиде кечын тошто еҥ-влаклан тауштат.
25071	Тыгак тиде кечын тулык вате-влаклан полшаш тыршеныт.
25072	Тыгак тиде кечын турняпќчыжым погеныт, тидлан купыш эн ончыч 13 сентябрьыште шочшо еҥым колтеныт, тудо корным сайын пала – манын шоненыт.
25073	Тыгак тиде лаштыкыште тӱрлӧ иллюстраций-влак лийын кертыт.
25074	Тыгак тиде радиоста́нций мут денак радиовещаний пашам шуктышо СМИ тӧнежым лӱмдат.
25075	Тыгак, тистыште сӱретлыме тошто марий тӱр кинде перкем (плодородийым) ончыкта.
25076	Тыгак тораштак огыл Бахтино ял верланен тушто Шнуй Пантелеймон лӱмеш памш лектын шога.
25077	Тыгак тӱвыра полат уло, калык, молодежь канаш, кушташ коштыт.
25078	Тыгак, тудо верысе сар гарнизонным вуйлатен, юрист сомылым шуктен, марий-влак деч йӧзакым поген.
25079	Тыгак тудо Гонконгын командыжым туныкта.1965 ийыште вице- президент ФИФА лиеш, лиеш икымше китаец кӧм тиде месташ шогалтеныт.
25080	Тыгак тудо икымше Марий Оньыжа улеш.
25081	Тыгак тудо кыл йӧным (средства связи) ямдылыкшым эскера, кредалмаш кумдыкым эскерен шинча.
25082	Тыгак тудо латвич ужаш гыч шогышо «Королевский Госпиталь» мини-сериалын ыштымаште кышажым коден, кушто тыгаяк сынан событий нерген ойлалтеш.
25083	Тыгак тудо мӱкшым сайын ончышо специалист семын чапланен.
25084	Тыгак тудо мыланна джазым возышо талантан семмастар семын палыме.
25085	Тыгак тудо мыланна Петров сымыктыш да шанче академийын чолга корреспондентше да уста литератор семын палыме.
25086	Тыгак тудо мыланна Совет Ушем спорт мастер семын палыме.
25087	Тыгак тудо мыланна «Чоткар», «Мамич Бердей», «Онар» роман-влакын авторжо семын палыме.
25088	Тыгак тудо ритмике циклыш пурташ лиеш, ритмике схемыш иктаж-могай ойыртемалтше стильыште.
25089	Тыгак тудо Совет Ушем кӱшыл погынын депутатше лийын.
25090	Тыгак тудо талантан музыкант семын палыме.
25091	Тыгак тудо университетын студентше-влаклан программа ден методика пашам возен. 1996–1998 ийлаште Марий кугыжаныш университетын историй да филологий пöлкаште деканын заместительже тунемме паша дене лиеш.
25092	Тыгак тудо шуко сӱретын, портретын да медальын авторжо.
25093	Тыгак тудо эше стан лиеш — становой пристав тыште илаш тӱҥалеш.
25094	Тыгак тудым массажист семын палат.
25095	Тыгак тудын административ органже.
25096	Тыгак тудын пашаже-влак коклаште «Марий Элысе сӱретче-влак нерген этюд-влак» книгажым палемдыман.
25097	Тыгак тудын тӱрлӧ изречений, философий шонымаш, аллегорий, анекдот, басне-влак лийыныт.
25098	Тыгак тӱрлӧ жапыште составыште Питт Бест, Стюарт Сатклиффа и Джимми Никол лийыныт.
25099	Тыгак тӱшкан монографийым возымаште шке мастарлыкшым пыштен: "Современный марийский язык.
25100	Тыгак ты кечын апшат-влак шке пайремыштым эртареныт.
25101	Тыгак ты кечын кешыр ден ушменым ӱденыт.
25102	Тыгак ты кечын кол сайын чӱҥга манын ойленыт, кол шӱрым шолтеныт.
25103	Тыгак ты кечын телымсе кайык-влак чоҥештен толыт маныныт: öрш, киса да молат.
25104	Тыгак Тыныш Осып – ятыр тунемме брошюрым, учебникым, йылме шымлымаш пашам савыктен луктын.
25105	Тыгак у черлан "Ныл Г чер" лӱмым пуеныт, молан манаш гын Гаити отрошто илыше, гомосексуал, гемофилик, да героин дене пайдаланыше-влак коклаште тиде чер вашлиялтын.
25106	Тыгак фольклор кугу верым налын.
25107	Тыгак чылалан тореш шогышо, коклазе Оляна кузе активистыш савырнымыже действий гоч огыл, а «манеш-манеш» мут гыч веле ончыктымо.
25108	Тыгак чыла лектын.
25109	Тыгак «Шöртньö шыже» поэмыштат шочмо элын поян да мотор пÿртÿсшö колхоз калыкын пашам тыршен ыштымыж дене, тудын шке пиалже верч тыршен кучедалмыже дене иктешлен сÿретлалтеш.
25110	Тыгак -шамычым тугымаш чарыме.
25111	Тыгак шанче пашам да сборник - влаакым лукмаште тыршен.
25112	Тыгак шеҥгек кудалме годым фонарь йӱлаш тӱҥалын.
25113	Тыгак шоган ден шем киндым кочкыныт, чай олмеш пурам йӱыныт.
25114	Тыгак шондыкым почаш ок лий-кугу мардеж пöртӱмбалетым налын кая, иктаж-кö дек каяш-толаш ок йöрö.
25115	Тыгак шотлаш тÿналына.
25116	Тыгак шуко тÿрлö конкурс-влакым эртараш таратен шоген.
25117	Тыгак шымлызе Ким Васин Т.Апатеева семын ойлымашым, очеркым, романым лончыла.
25118	Тыгак экологий шанчылан негызым пыштен.
25119	Тыгак электромонтер лийын.
25120	Тыгак, Элмарын кусарымыже марий литературым пойдараш полшен.
25121	Тыгак Эльвира Семёновна курчак театрыште устан модеш, Марий Элын калык артисткыже лӱмым нумалеш.
25122	Тыгак эн кугу кугыжаныш преступлений, эн кӱшнӧ тыршыше пашаеҥ-влакын преступленийыштын криминал пашаштым ончен кертеш.
25123	Тыгак эрден эрак игечым эскереныт: калык ой почеш ты кечын шыже шкеж нерген путырак шижтара.
25124	Тыгак эше Йыван Кырла лӱмеш кугыжаныш премийым кучыктеныт.
25125	Тыгак эше Олимпий Хартий уло, кушто радам-влак да кӱштымаш-влак сереныт, кузе тыгай таҥасымашым эртараш.
25126	Тыгак, эше радиовӱдышӧ-влакым « ди-джей » манын лӱмдат.
25127	Тыгак эше тӧрза улметлан кӧра пӧлекым южаҥдаш лиеш.
25128	Тыгак эше уло: * Стеганографий — кунам информаций колтымо лийын, да тиде колтымаш нерген нигӧ ок пале.
25129	Тыгак эше " Чоныштем илет " марий телесериалыште рольым модын.
25130	Тыгак яллан ик кевыт.
25131	Тыгак "Ямде лий" газетын сар деч варасе первый номержым мемнан пагалыме поэтнак луктын.
25132	Тыгак Японийышкат израк партий дене каен шоген.
25133	Тыгак ятыр марий книга-влакын иллюстраторжо улеш.
25134	Ты гана 1980 ийыште Людмила Йошкар-Оласе Палантай лÿмеш музыкальный училищын вокальный отделенийышке тунемаш пура.
25135	Ты гана Адзума тиде лӱмышкӧ адакат шке шонымашыжым пурта: «ку» иероглиф – «яра» семын кусаралтеш, японысо «до» мут «корным» ончыкта.
25136	Ты гана тудо вер-шӧр лӱм (топонимий) дене кылдалтше йодышла деке кусна «Топонимия Волго-Камского региона (историко-этимологический анализ)» монографийым савыктен луктеш.
25137	Ты гана тӱҥ рольым Арсений Венедиктов модын.
25138	Тыгат школлаште хор дене мурымо нергенат воза.
25139	Тыгаяк öпкö мутым В. Ивановын повестьыштыже Йынаш илыш деч шеҥгелан кодшо ача-аважлан ойла, но тудын кумылжо йöршын вес тÿрлö.
25140	Тыгаяк вес тунемше Салаилан да слугалан Леонардон виноградникшын пелыже гыч логалын.
25141	Тыгаяк келге да ÿшандарыше шымлымаш – влак!
25142	Тыгаяк кугу верым тиде сборникыште йӧратымаш тема налеш.
25143	Тыгаяк лийын тудо шкежат.
25144	Тыгаяк ойыртем пале, чот, олмештыш мутлаште, глаголыштат улыт, манын воза диссертант.
25145	Тыгаяк полышым пенсионер-влак налын шогат.
25146	Тыгаяк Чепишат, тудо эше чот пояш шона.
25147	Тыгаяк шÿлыкан кумыл дене «Кастене» (1927), «У ий кече» (1928) почеламут – влак возалтыныт.
25148	Тыгаяк шонымашан вес почеламутшо-влакат: «Ом кай торашке кÿчылаш шомакым», «Тыгае палыме чыла».
25149	Тыгаяк шонымашан улыт «Нигунам!», «Ну, чеверын, таҥем, ну,чеверын», «Богатырь- влак ончык - талын!», «Учо», «Родина, тылат» да молат.
25150	Тыгаяк шонымаш дене поэтын возымыжым да журналист Владимир Корчагинын «Марий калыкын эргыже» очеркшым уэш лудын лектым.
25151	Тыге 12 апрель 1962 ий гыч тиде кечым пайрем семын эртараш тӱҥалыныт.
25152	Тыге 15 ияш возгалыше рвезе “У вий» журналын редакторжо С.Г.Чавайн дене палыме лиеш. 1931 ийыште Йошкар-Оласе шым ияш школым тунем лекмеке, Максим Степанович «Марий коммуна» газет редакцийыште, корректорын полышкалышыже лийын, пашам ыштен.
25153	Тыге 15 январь 1916 ий гыч 1916 ий мучаш марте эше 12 номер ош тÿням ужеш.
25154	Тыге 1896 ийыште сорла тылзын 20-шо кечынже Гурий Кармазин Пÿрö оласе учительский семинарийыш тунемаш пурен да 1901 ийыште пеледыш тылзын 8-ше кечынже тунем лектын.
25155	Тыге 1915 ийыште газетым кум йылме дене лукташ пунчал шочын.
25156	Тыге 1918 ийыште 31 Шорыкйол деч вара вигак 14 Пургыж тӱҥалын.
25157	Тыге 1933-1934 ийлаште Г.Ефрушын икымше произведенийже-влак шочыт.
25158	Тыге 1934 ийыште самырык авторын иканаште кок книгаже ош тӱням ужеш.
25159	Тыге 1958 ий 7 октябрьыште служитлыме пагытыштак "Марий коммуна'' газетеш иканаште ныл изи ойлымашыже савыкталтеш: "Кутко ден скорпион", "Памаш вӱд", "Котелок", "Приказ".
25160	Тыге 1958 ийыште «Витя Малеев школышто да мöҥгыштö» кусарыме книга лекте.
25161	Тыге 1961 ийыште Германыйыште «The Saints» сингл Polydor йымалан лектын.
25162	Тыге 1971 ийыште икымше «Апрель» почеламутшо «Ямде лий» газетыште савыкталтын.
25163	Тыге, 1974 ийыште писательын "Мланде пуш" икымше ойлымаш сборникше савыкталтеш.
25164	Тыге 2004 ийыште кандидатлык «Деривция отрицания в марийском языке» теме дене диссертацийым арален. 2009 ий гыч Марий образований институтышто марий филологий да тявыра пӧлкам вуйлатен шога.
25165	Тыге ÿдрамашын общественно-организаторский пашаже ончыкталтде кодын.
25166	Тыге ÿдыр пöръеҥын ватышкыже савырнен.
25167	Тыге, А. Абдуловлан, Л. Купсольцевалан, Г. Шкалиналан, А.М. Юзыкайнлан, М. Айдеме илышыш тудым сӧрастарен илаш толеш.
25168	Тыге АИВ ик айдеме деч весе деке куедылмаш, вӱрым пуымаш, вирусан име да шприц гоч, кусна.
25169	Тыгеак лектын Галю Йыван.
25170	Тыгеак ончо * Роксолане.
25171	Тыге А.Крылован йӱкшӧ Венгрийыште да моло элыштат йоҥга.
25172	Тыге Алёна университетын студенткыже лиеш.
25173	Тыге Алёна философий да йот йылме дене кандидатлык экзаменым сайын куча да шыжым 15 октябрьыште аспирантурыш тунемаш пура.
25174	Тыге А.П.Мосоловын шымлыше школжо ышталтын.
25175	Тыге «Аппассионатын» мучашыже шочын.
25176	Тыге Артамоновын возымаштыже кӱрылтыш огыл гын, мӧҥгештме, лушкыдылык палдырнышак дыр.
25177	Тыгеат каласаш лиеш: Юрий Артамонов — марий сылнымутышто повестьын уста мастарже семын чап кӱкшытыш нӧлтшӧ писатель, тудлан тауштышо лудшо еҥ эреак пагалыше лийын кодеш.
25178	Тыгеат манаш тоштына: Илья Ломберский – марий сылнымутышто новелле жанрлан негызым пыштыше серызе.
25179	Тыге, бард-влак семлызе огытыл.
25180	Тыге бенди "канаде хоккей" эллашке тӱкналтын.
25181	Тыге Вöдыр юмылан ÿшанымым чарна.
25182	Тыге Вениамин Ивановын прозыштыжо тÿрлö жап сÿретлалтын, тÿрлö илыш йодыш шымлалтын.
25183	Тыге вес йон шoчын - строфасе синтаксический анафора: чыла строфам туналтыш гыч оҥартышмут денe тузландарыме.
25184	Тыге ВМХ-ер ончыл колесам кӱш нӧлталын, шеҥгел колеса валне шоген шуко у да оҥай трюкым ыштен кертеш.
25185	Тыге воза Задыбы селам утарен налмек, "Мом шотла гын сур куку?"
25186	Тыге возаш куштылгыжак огыл, вет еҥ-влакым аклашат, геройын кутырымыжлан лудшым ÿшандарашат логалеш.
25187	Тыге возен ик почеламутыштыжо поэт-лирик Юрий Чавайн.
25188	Тыге возымаште мутчача икшыве-влакын модмышт годым кучылтмо шомакым ончыкта.
25189	Тыге возымо ныл поэзий корно гыч кумытшо мыйым мут дене мучашлалтын.
25190	Тыге восстаний тӱҥалын, а март тылзыште тиде вашпижмаш калыкын утаралтме сарыш савырнен.
25191	Тыге вӱд йымалне коштшо пушын лӱмжӧ Российын географийыштыже эше ик верым муын.
25192	Тыге вуйторыкын ик пелыже пашам ышта, весе кана.
25193	Тыге В.Ӱ. кажне шке почеламутыштыжо кӱлешан йодышым тарватен да шымлен лектын.
25194	Тыге Гурий Гавриловичым арестоватленыт да Йошкар-Ола гыч Горький олашке йодышташ наҥгаеныт.
25195	Тыге гынат, писатель мыланна мом темлен, тудын дене серлагыде огеш лий, произведенийым кузе кошарташ авторын шке пашаже.
25196	Тыге действий кушмо дене пырля, автор пÿртÿс явленийым утыр писемда, осаллан мучаш лиймым лудшылан шижтара.
25197	Тыге демократий шӱлышан марий ончылъеҥ-влакын эрык верч кучедалаш тарваныме пашашт кӱрылтын.
25198	Тыге Евгений Волковын «Кӧ гын тиде ӱдыр?», «Покто веле, корно сай», Ион Кузьминын «Колызо», «Муро мыскарам мурем», Виктор Газетовын «Гармонист», «Эртем марий Йошкар-Олаште» возымо муро-влакым да молымат ятыр гана колыштмо.
25199	Тыге Ефремов 1900 ийыште Тикын ачашке савырна.
25200	Тыге жап кўшта.
25201	Тыге, жап эртыме дене юлиан кечышот григориан кечышот деч чотрак да чотрак ойыртемалтеш: кажне 100 ий жапыште ик суткалан.
25202	Тыгеже, В.Сави айдемын ÿмыржö мучко кумылжым нöлтен шогышо вий семын мурым ончыкта.
25203	Тыгеже кеч-могай писательымат тÿрлö велым ончалман, идейный позиций ден сылнымут мастарлыкшым чын виса дене висен аклыман.
25204	Тыгеже, марий-влакын илыме мланде, иктыш чумыралтме олмеш, эше чотрак шаланен.
25205	Тыгеже тÿрлö калыкын эргыже-влакын, иза-шольыла колтен, икте-весылан полшен, салтак корныш шогалмышт нерген ойлалтеш.
25206	Тыгеже тиде – ушан-шотан марий еҥ.
25207	Тыге же Толстойын лийын огыл нимогай план ыштымашше.
25208	Тыгеже, тылзе - Юмын мӱндыр унам вашлийме кудыжо.
25209	Тыге, Изибайын образше гоч писатель марий ялысе туналтыш накоплений процессым, капиталистический отношений виянмым реалистически, чын ончыктен.
25210	Тыге изи верым, пространствым авалтен сÿретлымаш прозаиклан герой-влакын кöргö шонымашыштым, чоныштым, койыш-шоктышыштым утларак тичмашын рашемден ончыкташ полша.
25211	Тыге, ик килограмм вӱдым налаш гын тушто 11 грамм шинчал лиеш.
25212	Тыге ик кугыжаныш деч ныл команде марте таҥасымашшке ушнен кертеш.
25213	Тыге ик кумыл вес кумылыш куснен кучедалмаш – В. Ивановын творчествыштыже у прием.
25214	Тыге икмыняр жап шинчылте да карал колтыш: «Кар-р!
25215	Тыге ик шот дене кеҥеж тургым вашеш Юмым пелештен, поро тазалыкым, сай игечым йодын кумалын.
25216	Тыге икшырымын, ныжылгын, пачаш-пачаш ойлен, йочам лыпландарен малтеныт.
25217	Тыге икымше гана Краснококшайскыште Пеледыш пайрем эртаралтын.
25218	Тыге икымше комический лектыш рушарнясе выпускыште лектын.
25219	Тыге илыш йодеш.
25220	Тыге историй чын, историй факт моло курым чын дене, моло курым факт дене йыгыре ушна.
25221	Тыге йöршын у, оҥай йомак-поэмым возен.
25222	Тыге йоҥылыш возымо реквизитлан терминал оксам налеш, но окса айдемын счетышкыж толын ок шу.
25223	Тыге йоча колышо деч огеш лÿд манын ÿшаненыт.
25224	Тыге Йошкар-Ола шочын.
25225	Тыге, Йошкар-Олаш толмеке, Борис Даниловын "Миша-артиллерист " книга шочо.
25226	Тыге, йӱышӧ шуко жап йӱштыштӧ чытен кертеш, но нормо деч 5-10 минутлан шукырак йӱштӧ вӱдыштӧ лийымаш – удан мучашлалт кертеш.
25227	«Тыге кÿдырчан йÿр почеш шöртньö кече, пыл шеҥгеч шыргыжал лектын, мландÿмбалым куанен онча»,- манеш автор.
25228	Тыге каласен кертына: кызыт В. Абукаев - кÿкшӧ мастарлыкан, ойыртемалтше йÿкан литератор.
25229	Тыге каласен кертын Я. Ялкайн пӱтынь сылнымут пашаж нерген.
25230	Тыге каласен марий калыкын лӱмлӧ поэтше Валентин Колумб.
25231	Тыге Калифорний академий наука шона.
25232	Тыге калык коклаште Марий Памар ( ) да Руш Памар ( ) лӱм-влак лектыныт.
25233	Тыге калык Кугече кечын ваш-ваш я кресÿдыр-кресэрге, я пошкудо, родо-тукым-влакышт дек коштыт.
25234	Тыге калык модмаш эркын-эркын спорт тӱрлыкыш савырнен.
25235	Тыге картыште ончалаш гын, ты Киров областьынат да Марий Элынат ик гай лӱман район-влак улыт – «Советский район», мо оҥай нуно ваш-ваш пошкудо улыт.
25236	Тыге кок йолташ пычкемыш йӱд марте ойласен шинченыт.
25237	Тыге кок командыжат сигнал почеш каят.
25238	Тыге, колтымо жапым кӱчыкемдаш лиеш.
25239	Тыге кончен кӱтӱчӧ Семенлан ончыклык илышыже.
25240	Тыге коштмыж годым тудо у илышым, у калыкым утларак ужеш, шкежат икмыняр уэмеш.
25241	Тыге кугыжа кидыште поян ден нужна пеш чот ойыралтыныт».
25242	Тыге кӱлеш ыле – шке фольклор дене пырля союзный республикыласе да автономный областьласе тӱрлӧ калыкын фольклоржым палаш.
25243	Тыге “Кумалына” чоклыммут книга чумыргыш.
25244	Тыге кум ий жапыште 13 отым эрыктыме.
25245	Тыге кӱслезын мурен ойлымыжо произведенийлан былине тӱсым пуа, лудшылан утларак умылаш лийшым ышта.
25246	Тыге кучымо шпион да тушман салтак-влакым сар годым йодыштеденыт.
25247	Тыге кыдалаш образованийым налеш.
25248	Тыге лÿмден поэт Семен Николаев ты программым.
25249	Тыге лÿмжö совет финно-угроведенийыште сай палым лиеш.
25250	Тыге лиймеке, чыланат оза-шамычым пура йӱаш ӱжыт.
25251	Тыге лиймек, «Кугезе мланде» роман «Кӱртньӧ вий» романын тӱҥалтыш книгаже лиеш, манын кертына.
25252	Тыге лийшын, В. Сузы шке творчествыштыже илышын пеш кÿлешан да пÿсö йодышыжо-влакым тарватен да нунылан чын вашмутым пуэн.
25253	Тыге лийын гынат, тиде тумо ту пагытыште тыгай кугу лийын огыл, сандене Емельян Пугачев тиде тумыш огыл, а вес кугу тумыш кӱзен.
25254	Тыге лийын ожно, а вара, ойла поэт, «пытен пич ойго».
25255	Тыге Л.П. Грузов Ленинградыш логалеш.
25256	Тыге Людмила кыдалаш школым Рязань областьын Спасский районысо Кирицы посёлкышто тунем лектеш.
25257	Тыге Мамыч-Бердей пытен, а руш кугыжа марий-влакым угыч кум ийлан йозак тӱлымӧ деч утарен.
25258	Тыге марий-влак туня илышым илат.
25259	Тыге марий драматургий ден театр искусство вияҥмаште у йыжыҥым палемден.
25260	Тыге марий йылмызе-влак ешыш эше ик еҥ ушна.
25261	Тыге марий калыкланат моло дене иктӧр кертыжан (равноправный) лияш, шке вийжым чумырен, эрыкыш, волгыдо илышыш лекташ корно почылтеш. 1917 ий сорла тылзыште Ӱпӧ губернийын Пӱрӧ олаштыже икымше Марий Погын эртен.
25262	Тыге марий литературыш у лӱм толеш.
25263	Тыге Мария Савельева пален налын: тудо Пыжай ял Вӧдыр Метрий каче лийын.
25264	Тыге-Марленым школышко налыт, да Грета Мосхайм дене пырля тунемаш тÿҥалеш.
25265	Тыге ме шинча ончылнак пеш раш сÿретым ужына.
25266	Тыге модмаш тÿҥалеш.
25267	Тыге «Муралте, авай, марий мурым» книга ош тӱням ужын.
25268	Тыге мый 5 январьыште шочшо семын илаш тÿҥалынам Школыш мый 1965 ийыште куд ияш каенам.
25269	Тыге мый Абукаев лийым».
25270	Тыге мый, латныл ияш рвезе, икымше гана писательын илыме пӧртышкыжӧ логальым.
25271	Тыге мый поэзий корныш лектым», – возен Шабдар шкеж нерген. 1918 – 1923 ийлаште техникумышто тунеммыж годым Шабдар 50 наре почеламутым, пьесе – влакым возен, В.И.Ленинын илыш корныжым марий йылмыш кусарен.
25272	Тыге, Настийым мондаш толашен ял гыч ялыш коштмыжо Микайым теве-теве…Но чылажымат рат денеПали, Пелагея Яковлевна, Микайын икымше огыл ватыже лийын… Но Микаят, Михаил Степанович, Палийын кокымшо марийже лийын.
25273	Тыге Н.Т. Пенгитов наукын кумда корнышкыжо лектын.
25274	Тыге нуно илаш толашеныт.
25275	Тыге нуно кок ий марий-вате семын илат.
25276	Тыге нуно лишемыт, икмыняр мурымат пырля возат.
25277	Тыге нуно озанлык да еш сомылым тӧрлен шогымаште Юмын поро кумылжым йодыныт.
25278	Тыге нуно сай шурно лектышым налаш шонымо кумылыштым ончыктеныт.
25279	Тыге нуно Унчо эҥер воктене меря племена-влак дене пошкудо лийыныт.
25280	Тыге нуно шке илыме верыштым, кундемыштым осал деч араленыт.
25281	Тыге нуно шулат да пеҥгыдылыкым йомдарат да шаланат, тыге ӱмбал кумдыкым кугемден.
25282	Тыге нуно шушаш ийын тынарак каван кинде шурным тӱред налаш шоненыт.
25283	Тыге нуно Юлын шола серышкыже толын лектыт, Вӱтла гочын Кугу Какшаныш шумеш шарлат.
25284	Тыге нунын коклаште ойыраш лийдыме келшымаш вожанын: «Туан пÿртÿс!
25285	Тыге ныл элын ушымо пашашт лектышым пуен.
25286	Тыге огыл, молан вара Юрий Сергеевич лишыл еҥже-влаклан нине конылам лач ткнам, шке ӱмырысӧ пытартыш, 36-шо кеҥежым, возаш шинчын?»
25287	Тыге, ойöрö-влакым кучылтын, калык самырык тукымым туныктен.
25288	Тыге ойла А.Васильев «Адак чылан салтак гыч огыт пӧртыл» почеламутыштыжо.
25289	Тыге ойлалтеш: «Эн ончыч пагале».
25290	Тыге олык марий-влакын национально утаралтме кучедалмашыштын икымше этапше пытен.
25291	Тыге омо кусарымаш нерген ик эн тошто книга - «Онейрокритика» (грек омо тогедыш) мемнан курым деч ончыч II—III курымышто возалтын.
25292	Тыге, оҥартышмутым структура ойыртемже дене посна тушкалан шеледыме годым простой, сложный да составной манме термин-влак утларак чын лийыт.
25293	Тыге пачаш-пачаш каласалтыт: «Тый ит сыре..
25294	Тыге, Пеллерен фабрикыште 600 ойлымашым савыктент.
25295	Тыге пешакат сылне, чевер, лакироватлен чиялтыме илыш сӱрет почылтын, лудшо ончыко йомакысе гай герой толын шогалын.
25296	Тыге пешак чатка ойлымаш шочеш.
25297	Тыге, пиалдыме кок ен, умыр шуде, марий поянын намысдыме улмыжлан кора вуйым йомдара.
25298	Тыге, пиалым муыдымыжлан кӧра, Стапан Йыван кулак-влаклан полшаш тӧча.
25299	Тыге Пиаф рак улмыж нерген эмлызе-влак деч пален налеш.
25300	Тыге писатель 20-шо ийла тÿҥалтыште яллаште нимогай законым шотыш налде илымашым карга да чыла шотыштат, тыгак еш илышыштат социализмлан келшыше илыш-йÿлам шындараш ÿжеш.
25301	Тыге писатель калык дене эре пырля лияш тыршыше студент гоч ончыл шонымашан интеллигенцийын образшым сÿретла да шкешт верч гына коляныше самырык еҥ-влакын пуста шÿм чонан улмыштым почын пуа.
25302	Тыге, писательын первый ойлымаштыже ойырен налме темын идейже пеш лушкыдо.
25303	Тыге повесть почеш повесть шочо.
25304	Тыге повестьыште дидактизм сеҥен да илышым тичмашынрак сÿретлаш мешаен.
25305	Тыге погынымаш 1916 ийыште газет, брошюр, листовко-влакым савыкташ 1800 теҥгем ойырен.
25306	Тыге Помар кундемыште Элнет луман эҥер лиеш.
25307	Тыге Пошкырт кундем гыч конкурсышто участвоватлаш шонен толшо самырык мурызо у коллективыш логалеш.
25308	Тыге, пуйто Маки-урем да Костинка-урем чоҥалтыныт.
25309	Тыге пуйто озан ушкалже кычалтылше (васартылше) огеш лий манын шоненыт.
25310	Тыге пытартыш 50 ий жапыште икмыняр лу у рӱдола шочын.
25311	Тыгеракак йоҥгалтше лӱман он-влак моло калыкынат улмаш.
25312	Тыгерак гын, Йошкар-Олаште ик модашлан 500 гыч 1500 теҥгем луктын пыштыман.
25313	Тыгерак тудо шкенжын стильжым пойдарен да рашемден.
25314	Тыгеракын, Актуган - чал вуян, эре рвезе кумылан патыр.
25315	Тыгеракын калыкын мутшо сылне литературым йӧраташ туныктен».
25316	Тыгеракын, правил-влак ден мутерым ямдылымаште, каҥашымаште ятыр йылмызе ден мер пашаеҥ тыршен да книга, моткоч кугу тергымашым эртымеке веле, ош тӱняш лекташ корным налын.
25317	Тыге рвезе тÿҥалтыш шинчымашым налын.
25318	Тыге рвезыеҥ тиде ийынак чапланыше Марий пединститутын марий йылме да литератур пӧлкашкыже верештеш.
25319	Тыге репертуарыште у муро-влак лектыт.
25320	Тыге ритм, такт дене ойыртемалтше кок тӱрлӧ клуб семым диджей-влак иктышке ушат (кажне клуб семын тӱҥалтышыште да мучашыште тӱмыр йӱк гына лийшаш).
25321	Тыге родо-тукым термин-влакым шанче могырым икымше гана 1928 -ше ийыште шымлаш тÿҥалме.
25322	Тыге, роман ялыште революционный ситуацийын лушкымыжо дене мутыкын пыта.
25323	Тыге Русский Турек илем шочын.
25324	Тыге руш-влак нунын дек ончыл (касвел) марий-шамычым (мӓрӹ) «меря», шеҥгел (эрвел) марий-шамычым (марий) « черемис » лӱмден тӱҥалыныт.
25325	Тыге руш кугыжа марий мландым шке кид йымакыже поген.
25326	Тыге сай койыш-шоктышлан ончыл шонымашлан вияҥашышт, тÿрлö торым, тошто йÿлам сеҥаш полша.
25327	Тыге Сайполан тушман пашаже «Савырыме сöрем» гыч Яков Островновым шарныкта.
25328	Тыге, самырык мурызо «Ит őпкеле» поэзий книгажым марий сылнымут кавашке луктын колтен, ончыкылык шулдыржо нерген утларак шонаш тӱҥалын.
25329	Тыге сералтыныт «Изачан порыжо», «Эргылыкеш», «Кÿчаш» да молат. 1930 ийыште Козьмодемьянск оласе педтехникумым тунем пытарен, литературылан шÿман рвезе печать пашам ышташ тÿҥалеш.
25330	Тыге советский инженер-влак итальян модельыш вашталтышым пурташ тӱҥалыныт.
25331	Тыге Совет Ушемын чумыр командыже вич гана сеҥымеке, ик модмашым ик гай счет дене эртарымеке икымше верым налын.
25332	Тыге спортсменын чоныштыжо чынлык вияҥеш.
25333	Тыге Степановын (Макс Майнын) сылнымут корныжо туҥалеш.
25334	Тыге сӱан мучашыш шуеш.
25335	Тыге тÿҥ персонаж Историйын, Саманын образный символышкыжо савырнен.
25336	Тыге тÿрлö вере шаланен пытымыштлан кöра ик тÿшка ден весе коклаште ваш-ваш кылат южгунамже йöршеш йомын.
25337	Тыге тале марий мурызын чапше 1921 ий гыч 1926 ий марте, Палантайын уке лиймешкыже, калык коклаште шарлен толын.
25338	Тыге тале марий просветитель, волгыдо уш-акылан айдеме «Марла календарь» дене пырля марий еҥын шинчажым почылтарымашке чак ушна.
25339	Тыге Татьяна Александровна 14 ий медицине аланыште тырша.
25340	Тыге, тиде повестын темыжым А.Ф.Конаковын «Ику» пьесыжын темыж дене танастараш лиеш.
25341	Тыге, Токтайбеляк лӱм лектын.
25342	Тыге, толын, йыр ончалын савырнет – чыла илышетым уэш-пачаш шергалын лектат.
25343	Тыге трактористлан тунемме дене пырля летчиклан тунемам, - манеш колхоз ялын ӱдыржо.
25344	Тыге трилогий шочшаш улмаш.
25345	Тыге тудо 1903 ий гыч колымешкыже (1994), шке шочмо кундемыштыже (армийыште кум ий арам йомдарыме жапым шотлаш огыл гын) пашам ыштен.
25346	Тыге тудо илышын динамикыжым тичмашын да келгынрак ончыкташ тÿҥалын.
25347	Тыге тудо «Индустрийын вӱржо» поэмым, марий пашазе класс шочмо нерген шуко почеламутым, мурым воза.
25348	Тыге тудо Марий кугыжаныш да партий архивлаште шуко жапым эртарен, историй да краеведений материалым кычалын да шкежат возен.
25349	Тыге тудо мурызылан тунемме корнышко лектеш.
25350	Тыге тудо почеламутын кок ужашыжым иктыш уша, тӱҥалтыш ужашыште лийше темым умбаке шуйымыжым ончыкта.
25351	Тыге тудо студент-влакым шочмо йылме шӱлышеш оптымо сомылыш ушнен.
25352	Тыге тудо Шернурышто пашам ышташ тӱҥалеш.
25353	Тыге тудо шкенжым икмыняр почеламутшым, Йыван Кырлян почеламутлажым рушлашке кусарен, Горький оласе газетлаште печатла.
25354	Тыге тудо шкет ӱдырамаш Наталья Константиновна Смирнова дек пачерлан толын.
25355	Тыге тудо шке шонымашыжым почын каласен.
25356	Тыге тудо, ялысе школым пытарымекыже, Красноуфимск олашке кая да Урал марий техникумыш тунемаш пура.
25357	Тыге тудым шарнымаш лӱмешыже ятыр олалан, уремлан лӱмыштым вашталтеныт.
25358	Тыге тудын корныжо Озаҥ губернийысе Масловка селашке шуйналтын.
25359	Тыге тудын кугурак ужашыжым кочкышлан кучылташ йӧн лектын.
25360	Тыге тудын паша корныжо тӱҥалын.
25361	Тыге тудын шöр корныжо сай лиеш маныт.
25362	Тыге Тӱҥ Ош Кугу Юмо олмеш ондак палыдыме юмо-влакын образышт шочыныт, ош тӱнясе пӱртӱс вий да явлений-влакым посна Юмо семын пагалымаш койыш шарла.
25363	Тыге тушто 10 ий наре тыршен.
25364	Тыге ӱдыр йӱын да марлан лекташ кумылжым ончыктен.
25365	Тыге ӱдырлан оксам кажне кечын мӧҥгӧ кондаш логалын.
25366	Тыге умылтарымаш шке саскажым пуэн: рвезе тунемме ийым, а варажым школжымат "кумытан" деч посна пытарен.
25367	Тыге фигурист-влак неле элемент-влакым ыштен кертыт.
25368	Тыге фольклор традицийыш историзм шÿлышым, реализм сыным ешарен.
25369	Тыге футболым лӱмденыт, но Английыште тиде мут дене шке модмашыштым огыт лӱмдӧ.
25370	Тыге, Харламов деч посна эше Александр Мальцев ден Всеволод Бобровмытын чурийыштым оксаште вераҥдыме.
25371	ТЫге "Х" планетым кычалме кӱлешлык йомын.
25372	Тыге Шер-нур вел кидмастар-влаклан (Л.
25373	Тыге шке жапыште ик фотографий тӱняште чот шарлен ыле.
25374	Тыге шке ямжым икмыняр-гынат йомдарен.
25375	Тыге шонаш лиеш: арестоватлаш кастене толыныт, а обыск пелйуд деч вара иже пытен. 23 майыште икымше допрос лийын.
25376	Тыге шочыныт путырак оҥай «Керек», «Маска пылыш», «Сур пире», «Маска мÿй» йомак - влак, тыге возалтыныт, «Котырем Еремей», «Тали - дали гармонет», «Керебеляк шÿвыр» да моло муро - влакат.
25377	Тыге шочыныт статья, рецензий, творчесий портрет, сылнымут обзор.
25378	Тыге, шочыныт школ илыш нерген («Школем»), университетыште ту-немме жап нерген («Марий университетлан») почеламут-влак.
25379	Тыге, Штёльцель икымше немыч музыкант лийын, кудыжо Вивальди дене пеҥгыде кылым кучен.
25380	Тыге, шуко почеламутышто сортан волгыдо символ сынан образше палемдалтеш.
25381	Тыге шуэн лиеда, манеш ученый да тидыжым мут ыштыме йон семын ончаш темла.
25382	Тыге шылше погынен.
25383	Тыге ышташ Ольош окмак огыл.
25384	Тыге ыштен, пуйто вараш чывым нумалаш ок тÿнал.
25385	Тыге ыштымеке, вӱд ава у шешкыжым ӧрдыж еҥлан шотлымым чарна, тудым яндар тамле вӱд дене куандараш тӱҥалеш.
25386	Тыге ыштымем дене ала повестьлан ош тÿням ужаш полшем, шонышым.
25387	Тыге Элексейын ачаже каласен ыле.
25388	Тыге Элексей Эчанын эргыже – Геннадий - фашист-влак ваштареш кучедалеш.
25389	Тыге эре окса дене илаш тÿҥалыт маныныт.
25390	Тыге Эрыкан «Чолпан Иван» романын икымше книгажым мучашке шуктен.
25391	Тыге Эрыкан эксплуататорский классым аралыше-влакын социальный сыныштым ончыкта.
25392	Тыге, Эчан ден Верушын образышт гоч автор йӧратымаш чувствым пиалан чувство семын сӱретлаш тыршен.
25393	Тыге, Эчан «ситмыж» йоча лиеш.
25394	Тыге южо эллаште шовыным косметике лӱмерыш огыт пурто.
25395	Тыге Юрий Михайловичч ныл классыште иктаж 120 йочам марий йылмылан кумылаҥдаш тӱҥале.
25396	Тыге ял калыкын кид велалтеш.
25397	Тыге ялозанлык наукын уста организаторжылан кугу лектыш дене тыршыме чапле корно почылтын.
25398	Тыге Япык кугызан образше гоч ончыкылык колхозникым раш ужына.
25399	Тыге яран йылме курык марлат, олык марлат ок шокто, когыньышт дечат ойыртемалтеш.
25400	Тыге Я.Элексейн шке повестьыштыже тиде темым палемден гына кода.
25401	Тыге Я. Ялкайн, шке калыкшын историйжым шымлен, шке ужмо-колмо событий ден илыш факт-влаклан энертен, самырык тукымын учебный заведенийлаште шуаралтмыж нерген возен.
25402	Тыглай автомашина 402 метрым 10 секундышто эрта.
25403	Тыглай издер деч нелырак.
25404	Тыглай калькулятор-влак посна шанче калькулятор-влак улыт.
25405	Тыглай колхознице, маныт нуно, тыге тупела мурен кертын огыл, тыште чумыр титак Олык Ипай умбак возеш.
25406	Тыглай парняпале пытартыш парня йыжыҥ гоч парня мучаш марте шаралтеш.
25407	Тыглай тачысе компучыр ик секундыште камысыр инструкцийым (гигафлопс) шуктен кертеш, да тыге шуко ийым йоҥылышде ыштен кертеш.
25408	«Тыглай философийын математикыл тӱҥалтше», кушто тудо кум механик да «тӱнямбалсе шупшвий» возен, кудо классический механикын негызле лийын.
25409	Тыглай чотмут-влак иктышт тӱҥ чотмут улыт, мутлан: ик, коко, шӱдӧ; весышт супикс дене ышталтыт, мутлан: икымше, нылымше.
25410	Тыглай эртыше жап ик койыш мут дене каласалтеш да кок тӱшкалан шелалтеш.
25411	Тыглай юмызо да илыш дене илыше юмызылан (иеромонах) "Ваше преподобие" манын ойлат, протоирей, игумен ден архимандритлан - "Ваше Высокопреподобие".
25412	Тыгодсо ӱстел-влак оҥай сыным кучалтат.
25413	Тыгодым ÿдырамаш пулвуйышто шоген.
25414	Тыгодым автор лудшыеҥым палдара: кап-кыллан, чурийлан сылне, но шала койышан ӱдырамаш сӧсна фермын тыглай улазыже, тыматле, шагал мутан шке марийже деч шочмо ялышкыже Мӱндыр Эрвел кундем гыч уналыкеш толшо Озий Вачий деке илаш куснаш шонен пышта.
25415	Тыгодым Агавайремым пайремлаш угыч тӱҥалыныт.
25416	Ты годым айдеме малмыжым умыла, южгунам омыжым шке виктарен кертеш.
25417	Тыгодым айдемын музыкальный данныйже могай улмым рашемдат да южгунам мурызо лияш йӧршӧ йӱкан улмымат пален налыт.
25418	Тыгодымак автор тӱҥалтыш произведенийлаштыже 60-70 ийласе марий ялын трагедийжым кӱлынак огеш шиж.
25419	Тыгодымак Васли кува-кугыза-шамыч суртышто ыштен толмо сомылыштымат, еш илышыштымат тергеныт, шот радамым луген илыше-влакым вурсалташат ӧрын огытыл.
25420	Тыгодымак весымат палемдаш кӱлеш: ойӧрӧ — марийын илыш да паша опытшо, мунло йӱлаже.
25421	Тыгодымак Вятка кундемым шымлыше институтышто шанче пашаенлан ышта.
25422	Тыгодымак газетын лӱмжым вашталташ йодмаш пуренак шоген, шукынжо «Волгыдо», «Кече», «Ӱжара» лӱмлам темленыт.
25423	Тыгодымак Д. В. Бубрих шижтара: нине мут-влакым междометий манашат кугу йоны¬лыш, молан манаш гын, мимемын междометий деч торлен шогышо раш значенийже, морфологический, синтаксичесий да стилистический ойыртемже уло.
25424	Тыгодымак З. Дудинан лири-ческий геройжо тӱрлӧ шӱлышан, шукыж годым – шӱлыкан.
25425	Тыгодымак Зинаида Сергеевна «Пеледыш», «Марий памаш» ансамбльлаште шуаралтын.
25426	Тыгодымак кугыжаныш погынын вуйлатышыже сомылым шуктен шоген.
25427	Тыгодымак кӱнчылам шӱдыреныт, оҥай модыш ден модыныт.
25428	Тыгодымак марий йылме нерген возымо ятыр оҥай статья-влакын, шуко муро текстын авторжо, адакшым тышкак марий калыкын тачысе кечылаж нерген возымо ятыр статьяжым ешараш лиеш.
25429	Тыгодымак раш категорийдыме мут-влакым знаменательный ойлымаш ужаш-влак тÿшкаш пуртымо.
25430	Тыгодымак тÿҥалтыш кок шомак – «Кынелза, шогалза» - вуймутыш савырнен.
25431	Тыгодымак тудлан Г.Гордеевын «Ӧртöмö он» трагедийыштыже сарзын рольжым ÿшанат.
25432	Тыгодымак тудо кӱшыл погынын депутатше лийын.
25433	Тыгодымак тудо моло ӱдырамаш семынак тошто илышын кочыжым шижын шога.
25434	Тыгодымак турло лексический значенийым каласен пуаш ку¬чылталтше оҥартышмутат шагал огыл.
25435	Тыгодымак шанче пашаштат шуаралтын: ятыр книган авторжо, Инвестиций да экономик чоҥымаш академийын академикше.
25436	Ты годымак шинчымашым заочно Перьм оласе институтышто да Марий кугыжаныш университетыште келгемден.
25437	Тыгодым Данилов шкежат кумылзак койышым ончыктен, газетыш литератур произведенийым шукырак кондаш кумылаҥден.
25438	Тыгодым ик большевик дене тамакым пырля шупшмыжлан выговорымат тушкалтен пуэныт.
25439	Тыгодым икмыняр вашталтышым, тӧрлатымашым, ешартышым ыштыме.
25440	Тыгодым илышыште йоча гай яндар чонан лийын.
25441	Ты годым йоҥгыт ок вашталт (тыге пластилин кубикым лаштырташ лиеш, но плотность ден нелыт параметр-влак огыт вашталт, сандене йоҥгытат ок вашталат).
25442	Тыгодым кабинетыш кӧ гына пурен ок лек: актер, композитор, художник, журналист, землякше-влак, район гыч толшо… Ала-кудыжо паша дене, весыже гын мутым вашталташ, кумшо пырля тамакам шупшаш ӱжеш..
25443	Тыгодым каждне посна персонажын койыш-шоктышыжо, характерже ойыртемалтын палдырнат.
25444	Ты годым кугыжанышын политик, экономик, транспорт, финанс да тӱвыра рӱдер.
25445	Тыгодым кугызам адакат чон-кумыл йодыш тургыжландара, арам огыл «рыскалаҥе ÿмырет, реза лие кумылет?»
25446	Тыгодым лу чотмут гыч у йӱкшӧ лектын возын: латикте, латкокыт, латкумыт, латнылыт, латвич - латвизыт, латкудыт, латшымыт, латкандаше, латиндеше.
25447	Тыгодым марий йылмыште тыгак кугу кундемойвлак уло (касвел-йӱдвел, малмыж, эрвел) да шуко верысе кутыртыш. 1930 ийлаште, моло калык республиквлак дене тӧр, чыла марий интеллигентвлакым пытарен улыт.
25448	Тыгодым марий ылмын чыла йöнжö денат тичмаш да моштен пайдаланен.
25449	Тыгодым М. Горький шурдыде канашым пуа: «Руш йылмым сайын палемда – тиде сай.
25450	Тыгодым, мутат уке, шуко еҥын вуйыштыжо йодыш шочын: кузе тыге арам титаклыме азап лийын кертын?
25451	Тыгодым нуно у тылзе шочмым шотыш налыт.
25452	Тыгодым Оксиня боваем айзижын тÿрлö литературыжым шылтылын.
25453	Тыгодым поснак айдемын чон моторлыкшо кушмо корнылан кумда верым ойырен.
25454	Тыгодым поэтын лирический геройжат калык дене иктыш ушна.
25455	Тыгодым режиссерын идейжым кӧргӧ гыч колыштат, кажне персонажым да тудым модшо актерым келгынрак ужыт.
25456	Ты годым Россий чумыр командын чыла жап кокласе эн уда лектышыже (11 вер) Санкт-Петербург олаште эртыше 2000 ийысе чемпионатыште лийын.
25457	Ты годым сайтше СМИ-влак радамышке пурышаш.
25458	Тыгодым сайтын кушто регистрироватлалтмыжат шотыш ок налалт.
25459	Тыгодым Слава кажныжлан жапым муын, шӱм шокшыжо кажнылан ситен.
25460	Ты годым, сонарзе-влак шке ешыштым, тукымыштым арален кертыныт.
25461	Тыгодым сӱан калыкын койыш-шоктышыжланат вуйын шога.
25462	Ты годым тӱвырашке тиде паша кугу надырым пыштышаш але шанче шымлымаш эртаралтшаш.
25463	Ты годым тӱвырашке тиде паша кугу надырым пыштышаш, калыкыште пагалымашым пуышаш.
25464	Тыгодым тудо фактический материалым немыч да англичан йылме дене савыкталтшымат ончен шуктен.
25465	Тыгодым тӱжем дене марий-шамыч Йошкар Армийыште лийыныт.
25466	Тыгодым тӱрлӧ семын лӱмденыт: Лемде Курык кугыза, Курык ӱмбал керемет, Кугу еҥ.
25467	Тыгодым уло аракам тӱҥге-вожге пытараш тыршеныт.
25468	Тыгодым шкеат кусарен.
25469	Тыгодым шке шонымашыжым пӧрткайык дене мутланыме годым почеш: Ах, пӧрткайык, тый, мыскынь пӧрткайык, Нойыде гыч, шижат, жап йӧрта.
25470	Тыгодым шукерте огыл Ростов олаште лапта дене Россий кӱкшытысӧ икымше таҥасымаш эртен.
25471	Тыгодым шуко палыме изданийлаште тудын пашаже-влак савыкталтыныт.
25472	Тыгодым шуко почеламутыштыжо тунамсе жаплан келшыше чара деклараций, ужмаш, кычкырымаш палдырна.
25473	Тыгодым шымлымаш паша деке кумылжо ылыжын.
25474	Ты годым эмлызын кугыжаныш кучемын федерал орган деч награде (поощрений-влак) лийшаш улыт.
25475	Тыгодым эн тӱҥ виктарчыклан Модмашын шӱлышыжӧ шотлалтеш.
25476	Тыгутлаштак музыкальный училищыш тунемаш пура.
25477	Тыгыде Морко ялыште Морко кундемыште шочын.
25478	Тыгыде янлыкым (мераҥым, луйым) мераҥ ваптыш дене кученыт.
25479	Ты еным мый шукертсек палем.
25480	Ты ер шке лӱмжым яллан пуэн.
25481	Ты жанрыште артистын талантше эшеат кумдан почылтеш.
25482	Ты жап гыч Душанбе Таджик АССРын рӱдолаже статусым налын. 1929 ийыште элым Таджик ССРыш савыреныт. 1924-1929 ийлаште олам рушла Дюшамбе лӱмденыт, 16 Шыжа 1929 ийыште И.В.Сталин лӱмеш Дюшамбе Сталинабад лийын. 1961 ийыште угыч Душанбе лӱмым налын.
25483	Ты жапыштак 2002 ий гыч Марий Эл Республикын Виктер вуйлатышын алмаштышыже.
25484	Ты жапыштак cap нерген шоналтетат — могай парадокс!
25485	Ты жапыштак марий-влакын Малмыжым руш карманыш савыреныт.
25486	Ты жапыштак межым шӱдырен пидаш, кушкыл ярым гыч вургемым куэн, урген чияш тӱҥалыныт.
25487	Ты жапыштак тÿҥ преподавательлан, вара марий филологий кафедран доцентшылан пашам ыштен шоген.
25488	Ты жапыштак тудо руш йылме кафедрым вуйлаташ тÿҥалеш.
25489	Ты жапыштак шке возымо почеламутшылан мурым мураш тӱҥалеш, концертлашке моткоч чӱчкыдын коштеш.
25490	Ты жапыште авам пӱртӱс лийын: кеҥежым олыкышто, пасушто, чашкерлаште вуй орам дене тӱрлӧ мурым (южгунам шке гыч шонен лукмым) мурен коштам ыле, адак пошкудо кугызан, ачамын йомакыштым колышташ моткоч йоратенам».
25491	Ты жапыште "Барселонын" спорт директоржо Карлес Рексач Месси нерген пален налеш.
25492	Ты жапыште марий мланде воктен утларак тале, утларак виян сарзе-влак иленыт.
25493	Ты жапыште Марий Эл газетыште Санян Вачи дене «Чоным пыштен ыштыме паша чоным огеш кошто» интервью лектын.
25494	Ты жапыште Шуке радам Кугу Британийыште да Немыч Элыште умбакыже кучылталтын.
25495	Ты жапыште шылым кочкын огытыл.
25496	Ты жапыштыжак В.П.Мосолов уездный учитель лийшашлан экзаменлан ямдылалтын да тудым сайын кучен.
25497	Тый ит ман… Юмын лӱм дене… Четлыкыш… Окнам почам… Мылам тый шочынат.
25498	Тый йöратышыч лесака кастен йолташет-влак ден олыклаш лекташ (М.
25499	Тый, кажне арняште нӧлталын у пӧртым, Тӱсетым эре вашталтет олаем…» («Марий ола») 1927 ийыште кеҥежым Максим Нурма туҥалтыш школым тунем пытарме нерген каҥажым (свидетельствым) налеш да тудо ийынак шыжым Йошкар Оласе шым ий тунемман марий школышко пура.
25500	Тый нимодымо еҥым уланым ыштенат.
25501	Ты йодыш дене экспериментым эртарат.
25502	Ты йӧн-влакым кучылтмо шотышто кугыжаныш келшымаш кӱлеш.
25503	Тый ончет мыйым ӧрын, Что упшем мыйын шӧрын.
25504	Тый пӱтынь тӱням кучышо мемнан ачана улат.
25505	Тый тунам пеш самырык, шем шинчан, йыргешке чевер шӱргывылышан улат ыле, йолыштет кирзовый кем, кап пеленет полевой сумка, ваче ӱмбалнет кок шӱдыран ужар погон лийын- чыла тиде кызытат шинча ончылнем.
25506	Ты йӱла теве мом ончыкта: Ончылношогышо ончыч толеш гын, илышыште ватылан куштылго лиеш, а Саус ден Кугывеҥе гын – марийлан.
25507	Ты йӱла Францийыште лектын улмаш.
25508	Тый чылаштын пиалже лӱмеш лийжак манын ыштет гын, весат, тӱшка пашаште участвоватлыше чыла еҥат тыйын пиалет лӱмеш тыгаяк тыршымашым ончыкта.
25509	Ты йымаке Йошкар Армийыш налдыме 16 ий гыч 55 ий марте пӧръеҥ да 16 ий гыч 45 ий марте ӱдырамаш -влак пуреныт.
25510	Тыйым керылт пеш ончем, Мӱндыр улат, мом ыштем.
25511	Ты кече гыч пареҥгым ураш тӱҥалыт.
25512	Ты кече деч вара нимомат ӱдаш ок лий улмаш.
25513	Ты кечылан посна открытке-влак ышталтыт - «валентинке» - нуным ваш-ваш пӧлеклаш лиеш.
25514	Ты кечым тудо весканарак «Йолташ» манме почеламутышто ончыктен…тыгайрак вот Микайын туныктымо да творческий паша корнышкыжо шынен пурышо изирак «революций» эпизод.
25515	Ты кечын 1941-ше ийыште Москосо Йошкар площадьыште Октябрь революцийлан 24 ий темме лӱмеш парад эртен.
25516	Ты кечын 1961-ше ийыште канде экраныште КВН команде-влакын икымше модмашышт эртен.
25517	Ты кечын вочшо лум йӱштö теле толмо нерген шижтара.
25518	Ты кечын еш дене чумырген марий-влак шке колышо родо-тукымыштым уштен кычкыреныт, нунын лӱмеш ямдылыме сийым тамленыт.
25519	Ты кечын кажне колышылан, сортам шынденыт.
25520	Ты кечын кайык шылым кочкаш тыршеныт.
25521	Ты кечын калык палымат эскереныт: мардеж уке гын – вашке йӱкшемда.
25522	Ты кечын кресаньык-влак шке имньыштым кандареныт, нимогай пашаш луктын огытыл.
25523	Ты кечын кугу тӱткылыкым мӱкш -влаклан ойыреныт, но нуным арам азапландараш ок лий улмаш.
25524	Ты кечын кӱдырчан йӱр йӱреш гын – кинде лектыш сай лиеш, манын шоненыт.
25525	Ты кечын мераҥым лӱен кертат гын, телым сонарлымаш сайын эрта манын ӱшаненыт.
25526	Ты кечын ожно кресаньык-влак телылан шокшо вургемым ямдыленыт: ужгам ургеныт, тоштым уэмденыт.
25527	Ты кечын ожно кынем тӱредыныт да олыкыштак коштеныт.
25528	Ты кечын ожно реве гыч тӱрлӧ кочкышым ямдыленыт: когыльымат кӱэштыныт, пурамат шолтеныт.
25529	Ты кечын озавате-влак вӱташ лектын ушкалым йыштак лӱштеныт, тыгодым тетла нигӧ тидым ужшаш огыл улмаш.
25530	Ты кечын Россий Федерацийын кугыжаныш суверенитетше нерген декларацийым 1990 ийыште лукмо.
25531	Ты кечын студент-влак Йошкар-Оласе уремлаште шке таҥашышт деке ик йодыш дене лектыт: тый марла кутырет?
25532	Ты кечын тӱрлӧ шудан чайым йӱман улмаш.
25533	Ты кечын тыгай калыкпалым эскереныт: турня-влак кечывалвелыш чоҥештат гын – шыже ондак толеш.
25534	Ты кечын уда лийшашым мужедыныт: идымыште коля пошен гын – шужен ийлан, чодыра гыч корак-влак тӱшкан чоҥештен толыт гын – шуко еҥ кола, пире-влак урмыжыт гын – вольык пыта.
25535	Ты кечын ужалме-налме пашам шукташ тыршен огытыл.
25536	Ты кечын " Шемер заем " почеламутшо савыкталтын.
25537	Ты кечын шемшыдаҥ пучымышым шолтеныт.
25538	Ты кечын шочшо-влакын аралыше суксышт – чодырасе ава пире манын ушаненыт.
25539	Ты кечын эр малаш огыт воч, ончат, кушеч мардеж пуа: кечывалвел гыч - яровой-влак сайын шочыт, йӱдвел-эрвел - ночко кеҥеж лийшаш, эрвел - чер-влак толыт.
25540	Ты кечын эр ӱжара йошкар тӱсан гын уржа сайын шочеш, шурно лектышан лиеш.
25541	Ты кечын юмоҥа возышо, сӱретлыше-влакым чот саламленыт.
25542	Ты кечысе игече ончыкылык шошо да кеҥеж могай лийшашым шижтарен ойлен.
25543	Ты кечышке високос секундым ешараш лиеш.
25544	Ты кнагаште йылмызе шке усталыкшым, марий йылмын кÿлеш семын шымлен-терген лекмыжым тÿрыснек ончыктен пуэн.
25545	Ты коллектив марий калык мурымат йоҥгалтара.
25546	Ты корнышто общественный вакшым арендоватлыше еҥын кучымо кӱварже лийын.
25547	Ты кундем гыч лекше, Марий Эл кундемлан палыме поэт ден писатель, литературовед, артист-влак лектыныт.
25548	Ты кундемысе тӱвыра пашаштат Любовь Фёдоровнан надырже изи огыл.
25549	Ты кундемысе шемер калык ожнысек мландым курал - ÿден, сонарыш коштын.
25550	Ты кундемыште Российын ик эн поян ялозанлык ыштыквер пашам ышта — «Совхоз Звениговский» да тудын пелен «Звениговский мясокомбинат».
25551	Тыланда яра тарзе, яра толшо пого кулеш.
25552	«Тылат» мурышт Марий Эл Радион хит-парадыштыже ик гана веле огыл икымше верыш лектын, Идалыкысе муро лӱмымат сулен.
25553	Тылат тушман еҥ омыл…'' ''Ну мо вара, кунам изиш лӱшкем?'
25554	Тылеч вара автор тудлан кугу кагаз орам кучыктен – тиде «Миллион-влак» романын рукописьше лийын.
25555	Тылеч вара Борис Данилов чылаже латвич сборникым луктын. 1966 ийыште тудын "Йӧраташ гын, йӧраташ" сборникше нерген Марий АССР-ын калык поэтше Миклай Казаков тыге возен ыле: "Поэтын корныжо чын.
25556	Тылеч вара вашлияш йöн ыш лий.
25557	Тылеч вара «Вӱдшӱдыр», «Мераҥ шовыч» да моло книга-влакат ош тӱням ужыныт.
25558	Тылеч вара Вуртем марий-влак тидым «курык чоҥгасе пайрем» манын, ушештараш тÿҥалыныт… Горельский кандашияш школын ик классыштыже кызыт Георгий Ефруш лÿмеш кугу уголок уло.
25559	Тылеч вараже обыск годым поген налме «вещественный доказательстват» кулдымашыш савырен: 400 грамм пычалтарым, 200 грам дробьым да 80 капсюльым складыш наҥгаен коденыт.
25560	Тылеч вара йоча-влак Топкавлак селаш тунемаш коштыт.
25561	Тылеч вара йочам, ачажын йӧратыме икшывыже лийже манын, тудын тувырешыже пӱтыралын пӧрт коҥга ӱмбак пыштеныт.
25562	Тылеч вара кайыше еҥым нылне кече марте кажне кечын, сортам чÿктен, уштеныт, «шужо» манын сийленыт.
25563	Тылеч вара "Кугезе сугынь"(1978), "Пӧтыр веҥе"(1984), "Кӧгерчен" (1989), "чистые руки"(1992), "Серка"(2005), "Тӧлдӧ", "Шочмо Тӧлдӧ ялем" (2007) "Шукын курык" (2010) книгаже влак лектыныт.
25564	Тылеч вара кызыт Килемар кундемыш пурышо Шаптун ялысе тÿҥалтыш школышто тунытышылан пел ий наре ыштен.
25565	Тылеч вара латик ий наре тÿрлӧ школлаште ышта, умбакыже тунемаш кумылаҥеш.
25566	Тылеч вара мыйын марий лӱмем лекте» Сылнымут аклымаш Сергей Чавайн сылнымут произведенийлаштыже калык ойпогым кучылтын.
25567	Тылеч вара олык марий-влак ваштареш руш кугыжа Моско гыч, моло кугу олала гыч сарзе-влакым тарватен.
25568	Тылеч вара Палантай марий музыкальный фольклор йогыныш келгынрак шынен пураш тÿҥалеш».
25569	Тылеч вара поэтын лÿмжö газет гыч йомын - 15 апрель мартелан.
25570	Тылеч вара рвезын илышыштыже поче-поче событий-влак эртат: cap корно, творческий паша, Искандаров дене угыч вашлиймаш, тудын дене творческий кыл, у муро-влак, Иван Петрович..
25571	Тылеч вара свежа лÿштыш шÿжерым шолташ да кÿын шумекыже, тувыртыш падыраш-влакым ешараш веле кодеш.
25572	Тылеч вара Совет армий радамыште служитла. 1971 ийыште Н.К. Крупская лӱмеш Марий пединститутыш тунемаш толеш.
25573	Тылеч вара сӱанвате-влак шке пелашыштлан мурым мурат.
25574	Тылеч вара сӱан калык икте-весе деке унаш кошташ тӱҥалеш.
25575	Тылеч вара талук наре жапыште Кармазин кушто лийын, тудын дене мом ыштеныт – ынде нигунам пален огына керт.
25576	Тылеч вара творчествыже ий гыч ийыш пеледын.
25577	Тылеч вара тудо 12–18 лаштык дене кажне ийын лектын шога.
25578	Тылеч вара тудо марий кугыжаныш драме театрыште пашам ышташ тӱҥалын. 1931-32-шо ийлаште Москваште сымыктыш техникумышто тунемын.
25579	Тылеч вара тудо шуко книган авторжо лийын поэтын возымыжым таче палыдыме, очыни, ик марий еҥат уке.
25580	Тылеч вара тудын произведенийже-влакым шагал годым шоктеныт.
25581	Тылеч вара тӱҥ редакторлан В. Столяров (Юксерн), А. Асылбаев (Асаев), В. Колумб, Сем.
25582	Тылеч вара ӱдыр ден эргым клатыш – малаш ужатат.
25583	Тылеч вара уло илышыже печать дене кылдалтеш.
25584	Тылеч вара уста прозаик ятыр моло книга дене куандарен.
25585	Тылеч вара Феллини ешын йоча лийын огыл.
25586	Тылеч вара чӱчкыдынак «Йошкар кече», «Марий комунист» газетлаш почеламут – влакем печатлаш туҥальыч.
25587	Тылеч вара чыла марий газетыште почеламутшо-влак уна лийыт.
25588	Тылеч вара шкежат отпускыш каен да тыш пöртылын огыл.
25589	Тылеч вара шкетын мурымо номер дене чÿчкыдынрак выступатлаш тÿҥалеш.
25590	Тылеч вара эшеат чӱчкыдын газетлаште, «Ончыко» журналыште почеламут, ойлымаш, повестьше-влак савыкталташ тÿҥалыт.
25591	Тылеч вара «Ямде Лий» газетын юнкоржо лийын.
25592	Тылеч вара Ямиданов комсомол радамыш пура, илышым кумданрак, келгынрак пален налаш манын, тӱрлӧ книгам лудеш, уш-акылжым пойдара.
25593	Тылеч коч, Гималайыште 100 утла 7 200 утла м кӱкшытан курык уло.
25594	Тылеч ондакше пеш шагал ешыште толын.
25595	Тылеч ончыч, 1953—1958 ийлаште, республикысе писатель ушем правленийым вуйлатен.
25596	Тылеч ончыч Арсий Волковын «Каче-влак» книгаже ыле гын, туштыжо куштылго мыскара гына, ӱдыр-каче кокласе лийше я йӧшын лийын кертдымым шонен луктын, ораде койышым, тӱрлӧ оҥай случайым воштылмо да пеш тыглай, развлекательный лудыш семын аклалте.
25597	Тылеч ончыч возымыжым автор тиде повесть дене иктешла, манаш лиеш.
25598	Тылеч ончыч возымыжым Василий Элмарлан колтен улмаш, но тудо савыкталтде кодын.
25599	Тылеч посна 20 утла пашажым еҥ дене пырля возен.
25600	Тылеч посна автор геройын шочмо верыштыже лийын.
25601	Тылеч посна газетышке литератур темылан лекше материалым почеламут ден ойлымашым каҥашеныт, акым пуэныт.
25602	Тылеч посна Г. Матюковский шуко критический статьям, очеркым, ойлымашым возен.
25603	Тылеч посна икмыняр критик статья ден тыгыде ойлымашым пуынем».
25604	Тылеч посна Ипай 1936 ий шыжым петырыме " У вий " журнал олмеш лукташ палемдыме альманахын секретарьжылан шотлалтыт.
25605	Тылеч посна мемнан кундемысе марий-влак Кугече кече деч вара эше ик арня пайрем куаным кучат да ты жапым Изи Кугече маныт.
25606	Тылеч посна «Ончыко» журналеш шагал огыл статьям печатлен.
25607	Тылеч посна "Ончыко" журналыште 2012 ийыште "Эрвелышке" повестьше ош тӱням ужо.
25608	Тылеч посна произведенийже-влак чуваш, удмурт, татар йылме денат лектыныт.
25609	Тылеч посна татар, руш калыкат илат.
25610	Тылеч посна тудо йолташыж ден ученикше-влаклан редактироватлыме, рецензироватлыме да оппонироватлыме пашаште вуйым шупшде эреак полшен шоген.
25611	Тылеч посна тудо марий школлаште руш йылмым туныктышылан пеш чапле пособийым луктын («Обучение мари русскому произношению»).
25612	Тылеч посна тудо Токтамыж, Чашкаял.
25613	Тылеч посна, флотышто карап гыч карапыш увертарымашым колташ сигнал тисте-влак кучылталтыт.
25614	Тылеч посна шымлызе 120 утла тÿрлö конференцийыште, симпозиумышто, ныл финн-угор тÿнямбал конгрессыште вийжым, уш-акылжым терген.
25615	Тылеч посна Эльвира Трифонова «Марий памаш» ансамбль дене пашам ышта.
25616	Тылеч посна эше «внешкольный» манме моткоч кÿлешан паша!
25617	Тылеч посна, эше нуно моткоч лудаш йӧратеныт.
25618	Тылеч посна Юмыной негызеш йоча-влаклан чиялтен сöрастарышаш “Илыш книга”, йоча Библийым тунемаш полшышо кнага ямдылалтын.
25619	Тылеч посна, Яков Павлович поэзийыште шке вийжым терген, ятыр почеламутым, мурым серен.
25620	Тылзат пеле запасной батальонышто илышна, ик дежурныят кыралтде ыш код», -каласалтеш роман тÿналтыште.
25621	Тылзе-влак Григориан кечышот почеш идалык 12 тылзылан шелалтеш, тылзыште 28 гыч 31 кече марте лийын кертеш.
25622	Тылзе гыч Маргарита да Дзанетта шÿжарже Антонион колымыж нерген серышым налыныт.
25623	Тылзе кечышот почеш пайремлыме У ийым "китайысе У ий" лӱмдат.
25624	Тылзе эрта, кокыт эрта, кумытат эртен кая.
25625	ТЫлзе эртымеке кучалтын.
25626	Тылзын фазым ончыктышо капкам йыр пӧрдалыме.
25627	Тылзыште кок гана савыкталтын, ик номерлан возалтмаш ак 1 теҥгеат 20 ыр палемдалтын.
25628	Ты лӱмым тудо марий йылмызе кокла гыч нигӧ деч ончыч налын.
25629	Тылыште тыршыше-влак нерген писатель «Сӱремсолаште чатлама» повестьыштыже воза.
25630	Тыманмешке миен шу, Тыманмешке толын шу…» Кугыза пÿгырнале, Кок шинчажге вÿд нале.
25631	Тымартеже тутыш “шем сомылым” шуктен шол, ятыр ий газет пашаште ала арамак, шонем, мочол куатшым шалатыл-вужгымдыл толашыш.
25632	Тымарте лекше книгалаште падежын значений ден функцийыштым иктыш лугеныт гын, ынде тиде йодышым мучаш марте рашемдыме.
25633	Ты марте марий мурызо кокла гыч аспирантурым Галина Окунева-Ластовка гына пытарен ыле, ынде кокымшо мурызына тыгай кӱкшытыш кӱзен шуын.
25634	Тымарте марийын газетше нигунамат лийын огыл.
25635	Тымарте ме тудым поэтын тÿрыснек оригинальный произведенийжылан шотленна.
25636	Ты марте ономастика наукышто кумдан шарлыше, но йоҥылыш улшо южо теорийым вес семын умылтараш темлен.
25637	Тымарте поэт шемер марийым помыжалташ ӱжын возен гын, ынде эрыкан илышын саскажым ончыкташ тырша.
25638	Тымарте тидым нигӧ шерын огыл.
25639	Тымарте тудо Италийыште инженерын званийжым нумалын огыл.
25640	«Тыматле ласка койышыжо, ушан шомакше дене Валентин Исенеков самырык возышо-влакым пашалан туныктен, полшен, таратен, кумылаҥден шоген.
25641	Ты мландыштак Элнет эҥер вӱд йогынжым тӱҥалеш.
25642	Ты мландыште шуко чодыра кушкеш (70 % наре), куп шуко уло (15%).
25643	Ты мотор шижмаш нерген тудо уто мут деч посна, эплын, эсогыл важмалдыкын пелештен колта ик почеламутыштыжо: Мыйымат ончале Йӧраталме пагыт, Юарлен вашйӱкла, Ужын савырнен.
25644	«Ты мутланен шинчымына пытартыш улмаш.
25645	Тынар ий эрыкан элыште иледа, но алят тошто илышын косаж деч эрнен огыдал».
25646	Тынар снаряд 1941—1943 ийлаште лиеш гын, ме тушманым ятыр ончыч кырен шалатена ыле..
25647	Тынар тӱжем дене еҥ пытарымым, ӱдырамаш ден йоча-влакым орландарымым разве проститлаш лиеш?
25648	Тынар чыташат кӱлеш вет.
25649	Тынбаево) * Кульчубай (руш.
25650	Тыҥга мут ончыктен кертеш: * Тыҥга — шыҥа-копшаҥге.
25651	Тынеш пуреныт гынат Ош Кугу Юмылан кумалыныт.
25652	Тынеш пуртымаш писын гына акушерка дене ышталтын, молан манаш гын эрге туешке шочын да колымашке лишыл улмаш.
25653	Тынеш пурымеке, Исус тунамак вӱд гыч лектын.
25654	Тынеш пурышо марий-влак рушарнян Трочыным пайремленыт, а шочмо – мланде шочмо кечылан шотлалтын.
25655	Тынеш пурышо марий-влак рушарнян Трочыным пайремленыт, а шочмо мланде шочмо кечылан шотлалтын.
25656	Тыныс жапыште рвезылан адакат комсомол пашам кучыктен пуат - ВЛКСМ У Торъял райкомын икымше секретарьжылан сайлат.
25657	Тыныс ийлаште эше коло наре сборникым луктын. 1970 ийыште Марий АССР-ын калык поэтше почетный лӱмым пуэныт.
25658	Тыныс илыш 1945 ий кеҥежым, госпиталь деч вара, С.Вишневский Марий кундемыш пӧртылеш, ик жап колхозышто пашам ышта. 1947 ийыште угыч «Марий коммуна» редакцийыш толеш. 1948-1952 ийлаште Марпединститутын йылме да литератур факультетыштыже тунемеш.
25659	Тыныс пагыт толмекат, теҥгечысе фронтовик чон ласкам муын ок керт: тудо пуля шӱшкымо, снаряд пудештме пылышыжлан солна, йолташыже-влакым шарна: «Таҥашем-влак малат шӱгарлаште, Мый гын илыше кодым тунам.
25660	Тыныс таптеҥыз ӱмбалне Кече лекмаш.
25661	Тыныс таптеҥызысе флотын теҥыз пехотыштыжо службым эртен.
25662	Тыныс тептеҥызын теҥызланже шотлалтеш.
25663	Тыныс тептеҥызыште Кокымшо тӱнямбал сар жапыште тиде пытартыш кредалмашлан шотлалтеш.
25664	Тыныш ден ватыже да Чавайнмыт еш кужу жап ваш келшен, миен толын иленыт.
25665	Ты ойыртем дене кок тӱшка палдырна: иктыже — ныжылге сын, весыже — игылтме сын.
25666	Ты ола тӱрыштӧ фашист каратель-влак шым тӱжем утла еҥым лӱен пуштыныт.
25667	Ты ола эше кумдан палыме перс почеламутчо Омар Хайямын шочмо верже семын палыме улеш.
25668	Ты орфографийым тунамсе марла возымашым шуко шотышто тöремден.
25669	Ты отборым эртараш ятыр специалист-влак полшеныт. 9 декабрь 1959 ийыште Юрий Гагарин рапортым воза.
25670	Ты пагыт гыч ончыклык прозаикын илыш-корныжо мыланем утларак палыме, молан манаш гын, ме ик группышто тунемынна.
25671	Ты пагытыште айдеме помыжалтеш гын шке омыж нерген сайын каласен кертеш.
25672	Ты пагытыште Европышто акрет жапым романтико-идеалистический семын онченыт.
25673	Ты пайремым икымше гана Йошкар Пеледыш пайрем лÿм дене 1920 ийыште Шернур селаште эртареныт.
25674	Ты пайремыштак, манаш лиеш, пайрем эртарымын шке тÿс-ойыртемже почылтын, тиде – официальный, тÿвыра да яра жап эртарыме, спорт ужаш лийын.
25675	Ты паша Александрлан пешыжак келшен огыл, тудым чонжо эре артист пашашке ӱжын. 1920 ийыште Александр Москосо театральный курсыш артистлан тунемаш кая.
25676	Ты паша але мартеат ик эн келгылан шотлалтеш.
25677	Ты паша дене тудо кок монографийым да 130 утла шанче пашам савыктен луктын.
25678	Ты паша деч вара тудын поэзий шулдыржо чот лупшалатын, кӱшкӧ да кӱшкӧ нӧлталт шоген.
25679	Ты пашажлан Мосоловлан 1943 ийыште Кугыжаныш премийым пуат.
25680	Ты пашам тудо 1-ше Олимпий модмаш чарнымеш, 1896 марте, вӱден.
25681	Ты пашам ышташ Микай изаже ден Оксиня акаже полшеныт.
25682	Ты пашаште 2007 ий марте шуаралтеш.
25683	Ты пашаш тудо революций деч ончычак ушнен.
25684	Ты писте йымалнак тудо Катя дене вашлиеден.
25685	Ты пӧлекетлан ваштареш мемнан деч шочшаш презе лиеш».
25686	Ты пособийым туныктышо ден тунемше-влаклан лукмо.
25687	Ты почеламутшо сар пытыме ийын «Родина верч» альманахеш савыкталтын.
25688	Ты поянлык дене вокализмат, консонантизмат ик семынак ойыртемалтыт.
25689	Ты пример поэтын нойыде пашам ыштымыже, ямде возымым уэш-пачаш «пужарымыже» нерген ойла.
25690	Тыртыш Тыртыш — оҥго дене ойырымо тӧрлык ужаш.
25691	Ты рӱдерын эртарыме семинарыштыже 2008 ийыште икымше гана лийын, 2016 ий июнь тылзыште адак семинарын участницыже лияш ямдылалтеш.
25692	Тыршен пашам ыштымыжлан ятыр чап танык дене палемдалтын.
25693	Тыршымыже арам лийын огыл.
25694	Тыршымыже тиде ийынак лекше кок альбомлаштыже «From Elvis In Memphis» да «Back In Memphis» погалтын.
25695	Тыршыше еҥ илыш кугорныш лекташ чыла вийым пуа.
25696	Ты села верч виян кредалмаште комсорг-лейтенант нелын сусырген, вуйышкыжо, лач шинча воктек, осколка-влак перненыт.
25697	Тысе пасужат, олыкшат, эҥержат, кумылзак калыкшат шӱм-чоным вӱчкеныт. 1 сентябрьым Данилов поснак пиаланлан шотлен, вет тудо шочмо кечынже моло ӱдыр-рвезе-влак дене пырля у тунемме ийын школыш ошкылын.
25698	Ты тамга моло, йӱла мутлаштат ила: мачо — чолга марий, чардаш — венгр куштымаш, каче.
25699	Ты театрыштак 1998 ийыште «Мыланна — латкудыт» пьесе почеш спектакльым Василий Домрачев шынден.
25700	Ты тура толмаш — этимологий аналогий гына, моло огыл.
25701	Ты тӱшкашке студент-шамыч, тарзе-влак да 20 кӱчызӧ нунылан колледж тӧртык почеш подаянийым пуышаш ыле пуреныт.
25702	Ты увер кумдан шарлен, тиддеч вара ялым «Товарнур» манаш тӱҥалыныт.
25703	Ты ужашым 1933 ийын тÿҥалтыш пелыштыже серен пытараш шонен пыштенам.
25704	Ты ужашыште балл-влакым тиде радам денак пуат.
25705	Ты уста пашаеҥын тыршымыж дене 17 библиографий мутер тӱням ужын, тудат лӱмгече календарь дене кугу пашам вӱден.
25706	Ты формо мынярак илыше лиеш- илыш ончыкта.
25707	Ты чарымым шуктыдымо койыш шолемым але тÿтаным пасушко конден кертыт.
25708	Ты черке XVIII курымысо архитектуро шарныктышлан шотлалтеш.
25709	Тышан «Патыр кугыза», виян агитатор, марий-влак дене митингым эртара.
25710	Тышан тудын чын илышыже тÿҥалын.
25711	Тышечак тиде спорт тӱрлыкын шочмо кечыжлан 2 Ӱярням ойыреныт.
25712	Тышеч касвел границат тора огыл, шымлу вич километр гына.
25713	Тышеч коеш: армийыште лиймылан кӧра учлищыште тунемме жапше индеш ий шуйнен.
25714	Тышеч коеш: «Кынелза, шогалза» мурын авторжо шке пашаж дене первый композиторнам творчествылан кумылаҥден.
25715	Тышеч ме ужына, кузе Чепиш шкенжын изи мукшыжым арала, веет мукш, изи гынат,- тудын поянлыкше.
25716	Тышеч ме ужына: нужна марий кок вечын пызырналтын.
25717	Тышеч тудын лывырге йылмыже, сынже шижалтеш.
25718	Тышеч тыгай шонымаш шочеш: Труфанов гай палач-влак рестанын йылмыжым руден да лийдыме титакым шке ÿмбак налыктен моштеныт.
25719	Тышеч шонаш лиеш: 1720 ий гыч 1723 ий марте Вивальди Филипп Гессен-Дармштадтский маркграфлан служитлен, кудыжо тудо жапыште Мантуя да Неапольыште Карл VI австрий кугыжан войскажын вуйлатышыже лийын.
25720	Тышечын А.Крылован паша лектышыже тӱвыргӧ улмым раш ужына.
25721	Тышечын коеш,чыланат тиде ялым йоратат,пагалат,чылалан тыште келша,тораште илат гынат,толашак тыршат.
25722	Тышечын «Колумбын поэзий теҥызше» тӱҥалеш.
25723	Тышечын тудын сынле чийыме вургем стильже ойыралтын.
25724	Тышечын ӱмырешлан Андерсенын еврей калык дене кылже, традиций да культурым палымыже; тудо ала-мыняр йомакым, ойлымашым еврей темылан возен (роман «Only a fiddler (Скрипач гына)» руш йылмыш кусарыме.
25725	Тышеч Я. Ялкайнын ойго-куанжым, уш-акыл кӱкшытшым, тӱня ончалтышыжым пален,умылен налына.
25726	Тышке 1918 – 1029 ийлаште возымыжо пурен.
25727	Тышке 20 муро пурен.
25728	Тышке автор эн тÿҥалтыш почеламутлажым пуртен.
25729	Тышке кодшо куржталмаш гыч 30 эн виян спортсмен ушна.
25730	Тышке латиндеш ияш Епремат уло вийын ушнен.
25731	Тышке ола гыч землемер толын, команмелнам утыжден кочкын, мÿшкыр чер дене черланен.
25732	Тышке олык, нур, чодра, эҥер, ер, куп-влак пурат.
25733	Тышке пурышо произведений-влак лирический этюдлан келшен толыт.
25734	Тышке пурышо произведений-влак ойлымашлан огыл, утларакшым лирический этюдлан келшен толеш.
25735	Тышке Р.Токмурзинын, Л.Иудован, В.Исенековын, У.Искандарован, В.Мишкинын пашаштым пурташ лиеш.
25736	Тышке толшо-влак мыскарам ыштен, весела кумыл ден жапым эртареныт.
25737	Тышке тудым, госпитальыште эмлалтмыж деч вара, пехотный училищыш комсорглан колтеныт.
25738	Тышке уло йырге марий ялла гыч ÿдыр – рвезе – влак коштыныт (тиде поро йÿла тачысе кече мартеат шенжын кÿлешлыкшым йомдарен огыл).
25739	Тышке эреак текст, сӱрет але мультимедий материал-влакым оптымо паша.
25740	Ты школ 1970 ий мартек лийын.
25741	Ты шомак деч вара веҥыжлан «Удмуртия» манын возыман калпакым упшалтыш.
25742	Ты шотышто мер ушем-влак мучаш мартеак шке йöныштым кучылтыт манаш огеш лий.
25743	Ты шотышто мый шке ончыланем кугу пашам шогалтышым: шкет кресаньыкын психологийжым, кокыте пайлалтмыжым ончыкташ.
25744	Ты шотышто поснак «Штрафник» повестьым ончыктыман.
25745	Тыштак адак Шкетанын кугу сылналыкан, путырак поян, моштен пайдаланен кучылтмо йылмыжым ешараш кÿлеш.
25746	Тыштак Е.И. Игнатьева профессор З.В.Учаевын вуйлатымыж почеш шанче пашам возаш тӱналын, но Зиновий Васильевич аралыме жап марте илен шуктен огыл, садлан тудо И.С. Галкинлан эҥертен.
25747	Тыштак икымше гана шыргыжалын, нöлталтын кече, ÿшаным ÿжара конден Геннадий Алексеевланат.
25748	Тыштак йоча жапше эртен.
25749	Тыштак кандаш класс марте тунемын, варажым шинчымашым Арде соласе школышто налын.
25750	Тыштак краеведений факультетым вуйлатен.
25751	Тыштак муро деке утларак шÿмаҥеш.
25752	Тыштак нуно икымше гана шупшалалтыныт да ÿмырешлан пырля лияш товатленыт, но чылажат мöҥгешла лектын.
25753	Тыштак планерный станцийыште шуаралтын. 50 тӱрлӧ самолёт да вертолёт ден чоҥештылын.
25754	Тыштак Семен Вишневскийын «Родной олаште» почеламутшо лектын (тудо вара сборникыш «Уэш Иошкар-Олаште» вуймут дене пурталтын).
25755	Тыштак тудо икымше гана шке пелашыжым вашлиеш.
25756	Тыштак шымлыме пашалан кумылаҥын.
25757	Тыштат ик маркан автомашина гына кудалышт кертыт, но моло ӱчашен кудалыштмаш дене таҥастарымаште, машинам ачалат да тергат организатор-влак гына.
25758	Тыштат кужун ыштен ок шукто, тудым "Йошкар кече" газет редакцийыш секретарьлан налыт.
25759	Тыштат ой йоҥгалтмаш, йылме поянлык, фольклорым моштен кучылтмаш кумда верым налыт.
25760	Тыштат «отличий» дене тунем лектеш да эше кум ий марте Весшӱргӧ кыдалаш школышто шинчымашыжым нӧлта.
25761	Тыштат тÿҥ докладым Г. Г. Кармазин ыштен.
25762	Тыштат тудо кугу кӱкшытыш шуын: космический лучын ышталтмыжым луктын да механизмын ускорений частиц почын, изотопический квадруплетым почын, икымше адронный резонанс лийшым (1952), протон ден пи-мезоным вашкылыштым тунемын.
25763	Тыштат тудо ончыл тунемше-влак коклаште лийын: уло шӱмчонжым пыштен, мер пашам ыштен, тӱшка озанлыкым чумыраш полшен, ял калык коклашке агитбригада дене лектын коштеден.
25764	Тыштат тудо тӱҥ агрономлан, министрын алмаштышыжлан пашам ыштен. 50 наре шанче пашан авторжо.
25765	Тыштат туҥ шонымаш, туҥ сюжет: поро куат ден осал вий ваш тавадан пижмаш.
25766	Тыштат тыршен тунемеш, но ик туныктышын каура койышыжлан кöра шöртньö олмеш ший медаль гына тудлан логалшаш ыле.
25767	Тыштат чодыран лоп вер.
25768	Тыштат шымлыше литературовед-влаклан шӱй даҥыт паша.
25769	Тыште 1975 ий марте режиссёрлан тыршен.
25770	Тыште 2000 ийыште Пеледыш пайрем эртаралтын.
25771	Тыште 600 ий иленыт.
25772	Тыште 600 наре еҥ 9 пӧлкаште тунемеш. 1995 ий гыч директор семын колледжым Алексей Максимович Клёнов вуйлата.
25773	Тыште автор геройын кӧргӧ шонымашкыже утларак шыҥен керте да чын илышым чын шомак дене сӱретлыш.
25774	Тыште автор ик тÿҥ рольым модын.
25775	Тыште автор йодышым у семын шында.
25776	Тыште автор руш былине традицийлан эҥерта, марий мурын ойыртемжым шотыш налеш.
25777	Тыште автор чыла шемерын вождьшо В. И. Ленин нерген воза.
25778	Тыште авторын творческий ойыртемже моло произведенийлаж деч ятыр келгын палдырна.
25779	Тыште автослесарь-шофер профессийым налын.
25780	Тыште айдеме патырлыкше да уш-акыл¬же дeне оза.
25781	Тыште академик Н. Я. Маррын вуйлатымыж почеш наукым шымлаш тунемеш.
25782	Тыште але писательын йылмат кукшырак, лирический отступлений-влакат уке гаяк, манаш лиеш.
25783	Тыште ВАЗ-2110 автомобиль дечын конструкций ойыртемым а ВАЗ-2111 универсал деч шеҥгел диваным келыштарыме.
25784	Тыште вер татар родо-тукым термин-влакын марий йылмыште кузе вашталтмыштан ойыралтеш.
25785	Тыште В.И. Лыткинын вуйлатымыж почеш шанче пашаш пижын. 1951 ийыште "Марий йылмысе причастий" темылан возымо диссертацийым арален да йылме дене марий кокла гыч ик эн ончыч наука кандитат лӱмым налын.
25786	Тыште война деч ончычсо ийласе да войнан тӱналтыш жапыште возымо почеламутшо-шамыч пурталтаныт.
25787	Тыште «Война увер» эн первый марла газетым лукташ тÿҥалеш.
25788	Тыште В. Сузы кугу пролетарский писатель семынак ораде тукымым титакла, шке деч вийдымыракым мыскылыше-влакым карга.
25789	Тыште Гельсий Зайниевич 1939 ий декабрьысе республиканский погынымашым палемден коден.
25790	Тыште Георгий докладым ыштен, декламатор-конференсье рольым модын, почеламутым лудын.
25791	Тыште герой-влакын кутырымашышт, муро, сем, куштымаш-влак ик произведенийыш кылдалтыт.
25792	Тыште геройым сай деч сай мут дене суретлыме, тудо он-шумбел, мемнан ачана, ойжо " кажне кечын шарла олаш, чодыраш, пасуш.
25793	Тыште, Г. Ефрушын манмыжла, « эрат-касат ош вургеман ÿдырамаш-влак вÿдвара дене вÿдым нумалыт, комбо тÿшкала погынен шогалын, шке шÿмыштым пасылтарыше мутым ваш-ваш кышкат».
25794	Тыште Глезденевын «Вараксим» почеламутшат лийын.
25795	Тыште гына Г.М. Тужаров тале лингвист лийын лектын.
25796	Тыште дидактика, вигак туныктен ойлымо уке.
25797	Тыште дудын дене А. Н. Есипова тунемын, умбакыжым тиде консерваторийынак профессоржо.
25798	Тыште ешыш тургыжланымыже трагедийыш ок савырне, самырык тукымлан ончык лекташ чарак уке.
25799	Тыште изи огыл лектышыш шуын.
25800	Тыште изи поэт 1812 ийсе Отечественный войнам илен лектын.
25801	Тыште изирак шанчызе гыч тӱҥалын институтын сылнымут пӧлкажым вуйлатыше марте кушкын.
25802	Тыште икмыняр виктарчык-влак ӱлнӧ возымо.
25803	Тыште икмыняр жап гыч шке илышыжым религий дене кылда – дьякон лиеш, а вара Тихон Ефремовичлан Унчо школын (а тудыжо Марий рÿдö школ маналтын, шнуй Гурий братствын оксаж кÿшеш илен) вуйлатышыжлан шогалташ темлат.
25804	Тыште икмыняр ий ыштымек, 1956 ийыште тудым МарНИИ-ш директорлан колтеныт.
25805	Тыште икмыняр ыштымек, шинчымашым Марпединститутын историко-филологический факультетыштыже пойдарен.
25806	Тыште илыше-влакым ожно «эрвел марий-влак» лӱмденыт.
25807	Тыште илышыла, Юрий ачажын шочын-кушмо Изи Корамас ялыште шымияш школым тунем лектын.
25808	Тыште Илья Ковальчук, кудыжым шукын вурсеныт счетым тӧрла. 4:4.
25809	Тыште йорло марий рвезын кугу олашке тунемаш толмыжо ончыкталтеш.
25810	Тыште кандаш ий тыршен.
25811	Тыште Кармазин марий фонетике ден грамматикын южо могыржым шымлен лектын. 20-шо ийлаште утларак шымлымаш пашам тÿҥалын.
25812	Тыште келшыме йолташ-влак нергенат шуко уло.
25813	Тыште кок велым ончалме лач толеш.
25814	Тыште кок тушкам ончыкташ лиеш: ушем мутдымо да ушем мутан.
25815	Тыште коллектив ден клуб-влак пашам ыштат.
25816	Тыште концерт, конкурс, фестиваль, семинар, конференций, форум, слёт, дискотеке-влак эртат.
25817	Тыште критик, векат, геройын илыш позицийжым авторын дене луген лончыла.
25818	Тыште кугурак- влак рвезе-влаклан эре пример лийын кодыт.
25819	Тыште кум ий тунемеш.
25820	Тыште курык марий (ала чуваш?) шӱдывуй Алтыш шкеж деке мутланаш ӱжын.
25821	Тыште кыдалаш школыш кошташ тӱналын.
25822	Тыште Лев Николаевич 1840 ий марте кодын, кунам колен графинья Остен-Сакен, йоча-шамыч Казаньыш илаш каеныт, у опекун деке – ачажын акаж деке П.И.Юшков. Юшковын пӧртшӧ эн веселалан шолтлалтын Казаньыште; чыла семьян членышт кӱшыл шотленыл тужвал йылгыж.
25823	Тыште лудшо еҥ тӱрлӧ калыкан ешым ужеш, герой-влак коклаште – Рашитов Хасан, прототипше – Муса Джалиль.
25824	Тыште Лумӱдыр (Снегурочка) Йӱштӧ Кугыза (Дед-Мороз) ден Мотор Шошын (Весна-Красна) ӱдыржӧ семын ончыкталтеш.
25825	Тыште марий-влаклан шукырак эрык лийын, руш князь-влак да суас хан-влак дечат тораште.
25826	Тыште марий йылмылан икымше гана арифметике термин-влакым келыштарыме.
25827	Тыште марий калыкын характержым чын да сайын сӱретлыме… Поэмым автор «Пеледшӹ сӓндӓлӹк» альманахеш 1939 ийыште печатлен: тунам тудо ты изданийын редакторжо лийын.
25828	Тыште марий писатель-влакын кумшо республиканский совещанийышт эртаралтын.
25829	Тыште марий родо-тукым термин-влак гына огыл, тыгак мордва, финн, эстон, саам, венгр, коми, ханты, манси йылмыласе шомак-влакат шымлалтыныт.
25830	Тыште марий синонимын поянлыкше сайын коеш.
25831	Тыште марий ӱдырамашым, аван уш да чон поянлыкым, поро кумылжым Овопын образше гоч устан ончыктымо.
25832	Тыште ме кок роман-влакым таҥастараш огына тӱҥал, молан манаш гын, «Кӱртньӧ вий» романым автор кызыт уэмден тӧрлатен воза.
25833	Тыште ме писательын ожнысо марий ял илышым иктешлен сӱретлен ончыктымыжым ужына.
25834	Тыште Месси клубын самырык-влак командыште модеш.
25835	Тыште ме тÿҥ шотышто чумыр озанлык деке, илышышке, обществышке шке вер нерген шонымашке кажне характерын шке семынже ончымыжым ужына.
25836	Тыште меццо-сопрано йÿкан Светлана Сушкинан икымше пашаже Д.Россинин «Севильский цирюльник» оперыште Розинан партийже лийын.
25837	Тыште ме чек умылымаш дене вашлийына.
25838	Тыште ме Ямбикам, Сылвикам, Лыстывийым да молымат палена, но нуно кон удырышт улыт, могай тусан, мом йоратат, мом огыт – тидлан повестьыште раш вашмутым огына му.
25839	Тыште моткоч шыгыр кышкар, пеҥгыде ритмика лийшаш.
25840	Тыште «мо тыгай илыш?»
25841	Тыште мунло, мыскара, оҥай койышыж ончыкталтеш.
25842	Тыште найиональный характерымат у семын сÿретлыме.
25843	Тыште ондак туныктышо 3-шо да 4-ше четвертьлан, кажне предмет дене, кажне класслан (6-шо ден 7-ше), кажне кечылан (адак кажне урокшын №-жым палемден!) паша радамым возен коден.
25844	Тыште ондак туныктышо Г.М.Бекешев шагал огыл тыршен.
25845	Тыште ончыкташ шонымо герой художественность шотышто раш почын пуымо огыл.
25846	Тыште ончыктымо пӱртӱсшӧ - шочмо ялжын, шочмо кундемжын пӱртӱсшӧ.
25847	Тыште ончыкы-лык поэт шулдырым налын, поэзий каваш чоҥешташ вийым поген.
25848	Тыште ӧрыктарышыжат пеш шуко лийын да уло.
25849	Тыште, очыни, писательын илыш опытшо изи огыл рольым модын.
25850	Тыште, очыни шымлыше-влаклан келгынрак шоналтыман, историйымат, марий калыкын эртыме илышыжымат тÿсленрак да… кÿлеш наре пагаленат ончалман… Чыланат вет палат: марий калык –пашаче калык.
25851	Тыште пÿртÿс сÿретат ынде кумда верым налеш: “Эр кече чодыра вуйыш кÿзен шуат шы-ы-ырге шыргыжале, мланде ончылно утыжым ковыртаташ огыл манын, чевер солыкшым пуйто вуйжо гыч нале да вачÿмбакше шогале.
25852	Тыште пашам ыштыме жапыштак доцент званийым налеш.
25853	Тыште писатель-журналист пытартыш кечыже марте тыршен.
25854	Тыште писатель Кугу Отечественный сар жапысе ял илышым устан сӱретлен.
25855	Тыште писатель марий поэзийын кушмо корнешыже да тудлан вияҥаш мешайыше чарак – влакеш шогалын, марий поэт – влак М.М.Иванов ден Олык Ипайын творчествыштым келгын лончылен лектын.
25856	Тыште писатель ончыл шонымашан интеллегенцийын калык деч ойыраш лийдыме улмыж нерген воза, шочмо калыкыштын интересше деч моло нунылан нимо шерге огыл манеш да тидлан тупела ыштыше еҥым титакла.
25857	Тыште писатель самырык автор-влаклан кертмын полшен да шкежат шуко возен.
25858	Тыште писатель шке землякше Михаил Лебедев нерген каласкала.
25859	Тыште политпашаен-влак курсым пытарымек, самырык лейтенант икмыняр жап Ф.Энгельс лӱмеш Военно-политический училищыште тунемын.
25860	Тыште поснак А. В. Луначарский ойыртемалтын.
25861	Тыште поэмы тÿҥ содержанийже, тÿҥ идейже.
25862	Тыште поэтын возымо мастарлыкшым кумдан палыме писатель-влак кӱкшын акленыт.
25863	Тыште предметын палыже, вес предметын-палыж дене ок танастаралт, эре икгай лийын шогышо признак семын ончыкталтеш.
25864	Тыште прозаик Геннадий Апексеевын творчествыжым кумданрак, тӱткынрак ончалме.
25865	Тыште произведенийысе геройын кӧргӧ конфликтше эн пӱсӧ, эн келге, кап-кыл сусыр чон сусырлан нигунам ок шу.
25866	Тыште пытартыш жапыште турнир эрта.
25867	Тыште Раиса Шамратовнан надырже моткоч кугу.
25868	Тыште рвезе кружокыш коштын, прозым, изирак пьесым возен ончен.
25869	Тыште рвезылан умбакыже тунемаш кумда корно почылтеш.
25870	Тыште революций верч кучедалмаште тÿжем дене пычкемыш салтакын уш-акылже помыжалтмым, у шонымашан айдемын шочмыжым сÿретлыме.
25871	Тыште самырык рвезе литературно-творческий пашашке пижеш, литушкем-влак дене пенгыде кылым кучаш туналеш.
25872	Тыште сарзе профиль дене специалист-влак тыршеныт- ОКБ-172 да молат.
25873	…Тыште Семен Николаев йолташ Юрий Чавайнын почеламутшым первый строфажым шке семынже «тӧрлатылын» да локтылын.
25874	Тыште серызын ешыжым пален налына, школыш коштмыжым, Николо-Березовский (Эльян) пöръен монастырь пелен второклассный школышто тунемме жапшым, учительский семинарийым экстерн шот дене пытарымыжым автор лудшо-влаклан палдара.
25875	Тыште синонимын значенийжым, кучылталтме ойыртемжым ончыктыме огыл, пример–влакат уке улыт.
25876	Тыште Смоленск, Минск, Польша нерген колаш лиеш.
25877	Тыште Советский Союзысо калык-шамычын келшен илымашыштын пудырташ лийдыме да эре утларак пенгыдемдыше негызыштым ужаш кӱлеш».
25878	Тыште спортсмен-влак ластым чиен кучедалыт.
25879	Тыште спортсменым ечызе огыл, сноубордист лӱмдат.
25880	Тыште тÿҥжö «чоным тарвата але уке» манаш кÿлеш.
25881	Тыште Тайра марийжын тарзышкыже савырна: Опой – поян, а Тайра – йорло, санденак Опой шке ватыжым мыскыла.
25882	Тыште талантан айдеме драм кружокым почеш.
25883	Тыште таҥасымаш кок ужаш гыч шога, кажныже кок минут наре, раунд-влак коклаште кок минут наре канат.
25884	Тыште тиде образын ик эн кугу значенийже.
25885	Тыште тудлан унтер-офицер (сержант) званийым пуат.
25886	Тыште тудо 1923 ий марте ила.
25887	Тыште тудо 1960 ий марте ыштен, вара адак пединститутыш кафедрым вуйлаташ пӧртылын.
25888	Тыште тудо журналист усталыкшым нöлта, критик пашашке чолганрак ушна.
25889	Тыште тудо икымше гана почылтын и кушкӧ оценен тудын поэтын дарже.
25890	Тыште тудо институтын ученый секретарьже да вуйлатышын алмаштышыжлан тыршен.
25891	Тыште тудо кевытым оружиян грабитлымашлан да наркотикым ужалымашлан кӧра Эйкон тюрьмаш логалеш.
25892	Тыште тудо клоуным,акробатым да шуко волгыдо тӱсым пуртен.
25893	Тыште тудо марий библиографийлан материалым пога.
25894	Тыште тудо режиссёрлан, а 1992 -шо гыч 2000 -ше ий марте театрын усталык паша дене вуйлатышыжлан тыршен.
25895	Тыште тудо сем теорийым да композицийым туныкта.
25896	Тыште тудо социализм ваштареш уло шыдын шогышо кулак-влакын осал пашам ыштымыштым шагал огыл ужын.
25897	Тыште тудо спорт дисциплин кафедрын тунктышыжо лийын.
25898	Тыште тудо тренерлан, а вара вуйлатышыланат тыршен.
25899	Тыште тудо фортепиано да скрипка дене тӱҥалын шокташ.
25900	Тыште тудо «Чехонте» шкенжын икымше псевдонимым налын.
25901	Тыште тудо шке йӱкшӧ дене тӱрлӧ образ-влакым чоҥен.
25902	Тыште тудо шым ий мучко литературный сотрудник, отдел вуйлатыше, ответственный секретарь да редакторын заместительже лийын пашам ышта.
25903	Тыште тудо «Элнет» лӱман ансамбльым чумырен.
25904	Тыште тудын вуйлатышыже академик Пауль Аристе лийын. 1975 ийыште кандидатлык диссертацийым арален.
25905	Тыште тудын усталыкше тӱрыснек почылтын.
25906	Тыште тӱнамбал лӱман кугу шанчызе Б. А. Серебренниковын школышкыжо верештеш.
25907	Тыште тунам марий шанче тӱвырген нӧлталтын.
25908	Тыште тӱшкан погынен Юмылан мелна, муно, пура дене надырым пуымаш ээртаралтын, весела модышат мондалтын огыл.
25909	Тыште тымарте ик марий еҥат шанче пашаеҥ семын ыштен огыл.
25910	Тыште тыршыме жапыште 80 наре шанче пашам возен.
25911	Тыште ӱмыржӧ кӱрылтмеш тыршен.
25912	Тыште ученый Бергын полшымыж дене марий муро-влак мутшыге, семжыге возен налеш.
25913	Тыште финн шымлызе-влак дене вашлийын мутланен, каҥашым налын, погымо материалжым нунылан пуэн коден.
25914	Тыште фронтыш кайыше геройын шочмо верже, ача-аваже дене чеверласымыж нерген ойлалтеш: Ой, кодалеш, кодалеш, Марий ялем кодалеш.
25915	Тыште чапле шымлыме школым эртен да тунамсе совет финно-угроведенийын ик уста шымлызышке савырнен.
25916	Тыште чумыр марий калыклан ик литератур йылмым ыштыме йодыш эн ончыч тарвана.
25917	Тыште чылажат изиш гыч лийын: эпос, лирика, видения, аллегория чыла тӱрлӧ.
25918	Тыште чылажымат ужаш лийын: тора-влакын калыкым шотеш налдымыштым, ондалкалымыштым, игылтмыштым….
25919	Тыште чылан пырля куржаш тӱҥалыт.
25920	Тыште чынжымак пасу пашам патырын ыштыше еҥ - влак сÿретлалтывныт.
25921	Тыште Шабдар Осыпын «Мурпого» сборникше нерген ойлалтеш.
25922	Тыште шанчызе семын йол ӱмбаке пеҥгыдын шогалеш, шымлымаште чолга улмыжым ончыкта.
25923	Тыште шанчын оргажан корнышкыжо лӱдде шуҥгалтше самырык марий рвезын шымлымаш усталыкше почылтеш.
25924	Тыште шер теммеке, адак агавайрем отыш каят да лÿҥгалтышыште жапым эртарат.
25925	Тыште Шочмо эл, йöратымаш нерген, сатир да политике лирикым, йоча-влаклан возымым савыктыме.
25926	Тыште шуко корем, курык уло.
25927	Тыште шукыжым Угарман олаште лекше «Народный календарь» лÿман руш календарь гыч кусаралтын.
25928	Тыште шыма, ныжылге мут-влакым тыглай мут-влак вашталтат; повествовательный предложений-влак олмеш ындыже йодышан ой-влакым ужына.
25929	Тыште шым классым пытарымеке, Краснокам марий педучилищыш пурен.
25930	Тыште ынде кумло ий тырша.
25931	Тыште эн тӱҥ – сеҥымашке шуымаш огыл.
25932	Тыште Эрик школыш коштеш, пырдыжгазетым сӱретла, шуко лудеш.
25933	Тыште Э.Сапаевын «Акпатыр» оперыштыже Эвикан, И.Молотовык «Элнет» оперыштыже Чачийын партийыштым мура.
25934	Тыште, Эстонийыште, Иван Григорьевич шке шочмо йылмыжым шымлымаш предмет семын йӧратен шында, марий йылмым вес шинча дене ужаш тӱҥалеш, ик эн тӱҥым умыла: йылмынам кутырышо семын гына огыл ужман, а патриотла да аралышыла перегыман, аралыман.
25935	Тыште ялозанлык сомылым шуктымо, вольыкым ончымо, тунемме нерген статья-влак эреак савыкталтыныт.
25936	Тыш толам мый кажне ийын, - Элнет, мый тыйым йöратем.
25937	Тыштыжат, туштыжат тудо шкенжым тале йылмызе, марий йылмын ончыкылык корныжым чын ужын моштышо шанчызе семын ончыктен.
25938	Тыштыжат эрык илыш дене илаш йöн уке.
25939	Тыштыже 134 тулолмо лийын, 99 тӱрлӧ вольык да куйыквусо дене 99 онаеҥ кумалын.
25940	Тыштыже 900 ий пеш сай иленыт.
25941	Ты штышто моло марий-влакланат тудын деч шукылан тунемаш лиеш манын шонем.
25942	Ты шымлымаште финн-угор калык-влакын акрет годымсо илем верышт, илен-толын, нунын эркын-эркын шелалтмышт да мланде ÿмбалне тÿрлö верыште лекмышт нерген ойлалтеш.
25943	Тышынк ачаже йол деч посна кодын.
25944	Тышье автор йöратыме ӱдыр йолташыж дене чеверлана, икмыняр ий гыч летчик лийын шочмо элжым аралаш тӱналеш.
25945	Ты элын кид гыч кидыш куснымыжлан, мо историй гычын пале, тудым «йомдареныт»: Кушкын куш лиймыжым огыт шинче.
25946	Ты юмоҥа ончылно еҥ-влак сурт-оралтым тул деч аралаш, неле-йöсылык годым чоным куштылемдаш йодын кумалеш.
25947	Ты ялыштак первый гана «Ямде лий!»
25948	Ты ялыщтак кумдан палыме прозаик - влак Вениамин Иванов ден Василий Сапаев шочыныт.
25949	' ''Тыят шарналте мыйын лӱмым;'' Валентин Колумблан: ''Ала возе тыле письмам?'
25950	Тэзе́ ( ) — христиан экуменик тиште Тэзе ялыште, Сона да Луара француз департаментыште, Бургундий.
25951	Тюлькин Пётр Григорьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
25952	Тюмень вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
25953	Тюмша чодыра участок ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже лийын шогышо пытыше участок.
25954	Тюнин Владимир Андреевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
25955	Тюрьма гыч лекмекыже, кугыжан чиновник-влак Ӱпö губернийыште туныкташыже эрыкым пуэн огытылат, эрык шонымашан туныктышылан пошкудо Виче губернийыш каяшыже логалын.
25956	Тютчевын икымше почеламутшовлак XVIII курымын йӱлаж дене шочыныт. 1830-шо ийлаште тудын почеламутышо романтизм шӱлыш дене авалтын.
25957	Тютчевын почеламут корнылаже шукыж годым афоризмышке савырненыт: «Каласыме шонымаш шоя улеш», «Уш дене Российым умылаш огеш лий» да «Мыланна огеш кӱл мужедаш, кузе мемнан мутна шергылтеш».
25958	Тютяков Михаил Иванович — I степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
25959	Тяви лӱман тӱҥ героине йӧратымаш да марий йӱла коклаште чонжым йӱлалта.
25960	У, 1966 ий марте суткат пеле кодмо годым, 30 декабрьыште 11 шагат кечывал гутлаште, шкенжын илыме пӧртйымалне (подвалыште) лӱялтын.
25961	УАЗ-469, тыгак Ленд Ровер ден Рейндж Ровер дене танастарымаште шкенжым сай могыр гычын ончыктен.
25962	У АИВ-инфекций-влакын чотышт эмлалтше еҥ-влакын чотыштым чот ончылта: кажне кок эмлалташ тӱҥалшылан - вич черланыше логалеш.
25963	У айдемылан поро пÿрымашым сугыньлен, родо-тукымын ешыште изи айдемым вашлийме кумылым, пиалым да ÿшаным шындарен.
25964	Ӱарня эре ик числаштак ок тол, куснылеш.
25965	УАШыште да Канадыште тиде модмаш дене колледж да университетлаште ӱдыр-влак модыт.
25966	УАШ-ыште эн кугу икымше ола.
25967	Уба чодыра пункт ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже лийын шогышо пытыше чодыра пункт.
25968	Увер-аҥарым жап шутымет семын мыла­нем возен колто».
25969	Увераҥар Эн кӱшыл точко - вулкан Эми-Куси.
25970	Увертарымаш толкын-влак Тачысе кечын 2009 ийын Шорыкйол тылзын Марий Эл Радио реорганизацийым эртен.
25971	Уверым колтышна родо-влак деке, Ӱярнялан пагален толышт манын.
25972	У верыште тудлан лексикологийым, марий фразеологийым, марий йылмысе мутышталтмаш курс-влакым пуэныт.
25973	У, визымше башньым 1939 ийыште кӱртньыбетон гыч чоҥаш тӱҥалыныт.
25974	«У вий», «Арлан ден Кестен» журналлаште тудын ойлымаш да моло произведенийлажым савыктен шогеныт. 1936-ше ийыште серызын «У вий» журналеш «Илымаш шолеш» повесть гыч ужашыже савыкталт лектын.
25975	У вий ваштареш калыкын тушманже-влак – кулак, карт да бюрократ-перерожденец-влак шогат.
25976	«У вий» журналеш тудым «Салтак вате Оляна» вуймут дене савыктен. 1935 ийыште Маргосиздат повестьым посна книга дене луктын.
25977	"У Вий", " Марий ушем ", " Мер каҥаш " ушем-влакым (уеш) шочыктымаште изи огыл надырже уло.
25978	"У вий" ушемын председательже лийын.
25979	У вийым ушен, чолгалыкым ешараш // Марий Эл. 1997. 21 июнь.
25980	"У вийыш" 394 еҥ ушнен.
25981	У, волгыдо илыш шке семынже толын огыл, тудлан тошто койышым сенен лекташ верештын.
25982	У вол ямде куважлан, Угыч пижеш шоҥгыжлан: «Ай, ораде, шотдымо, Вует чылт акылдыме: Ты вол дене мынярак – Полат кÿлеш вашкерак!»
25983	Угарман вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
25984	Угарман велыштеыште шочын.
25985	Угарман - калыкчот шот дене Российыште визымше верым айла; экономик, транспорт да тӱвыра рӱдер.
25986	Угарман кундемыште илыше мари-влакын йӱлаштым, историйжым шымлен.
25987	Угарман кундемыште шочын.
25988	Угарман кундемыште шочын. 1961-1984-ше ийлаште тудо Йошкар-Оласе авиапӧлкан вуйлатышыже лийын.
25989	Угарман (У карман гыч Марий мутэр.
25990	У грек йылмыште "паппас" - тиде "папа римысе".
25991	Угыч икымше курсым шымлаш огыл манын, тудо юридический факультетыш кая но туштат оценке-шамыч дене южо предмет ден алмашталтын огыл.
25992	Угыч кугыжан властьше сеҥышыш лектын.
25993	Угыч Мемфисыште NBC-ште телешоу Преслилан музыкыш пӧртылаш кугу ӱшаным конден. 1969 ийыште Чипс Моман дене пырля теле мучко «American Studios»-што возалтеш.
25994	Угыч ойлем, формально ончымаште мыйым ты организацийыш нигöат шупшын шоген огыл.
25995	Угыч руш кугыжа шке салтакше-влакым нунын ӱмбак колтен.
25996	Уда койыш ден событий-влак ваштареш писатель кеч-кунамат сай койыш ден кулешан событий-влакым шогалта.
25997	Удам ойлышо-влакын капыштышт, кап-кылыштышт йӧра, чӱнча-влак лектыт, кокша шочын шинчеш.
25998	Удан огыл возет, кондо чыта поген, ончалына.
25999	† * Удельный Коҥганур ( ) — пытыше ял.
26000	† * Удельный Шӱргыял ( ) — пытыше ял.
26001	У диагностик технологий-влакым шыҥдарымаште тиде уста эмлызын надырже моткоч кугу.
26002	Удмурт йылмыште наречий категорий уло, изобразительный медометный повтор-влакат тиде категорийышкак ушалтыт да изобразительный междометно-наре¬чный повтор лийыт.
26003	Удостоверений ден оҥ тамгам кучыктат. 2008 ий 1 Сӱремлан 90 еҥ тиде чап лӱмым налын.
26004	«Удрамаш удрамаш пашаште веле онай, поръенлан поръен паша веле келша», - манеш Лычий.
26005	Ӱдырамаш-влак 2000 ий гыч таҥасаш тӱҥалыныт.
26006	Ӱдырамаш-влак кинде дене эҥер серыш лектыныт, самырык ӱдыр-влак Шнуй Юмынава нерген мурым муреныт.
26007	Ӱдырамаш-влак курык гыч мунчалтен волымышт годым лумышко кыне кычкым, шурным йоктареныт.
26008	Ӱдырамаш-влаклан пидаш да вургемым мушкедаш ок лий улмаш, но вынерым куаш да пушкыдемдаш нигöат почеш кодын огыл.
26009	Ӱдырамаш-влаклан ты кечын шорташат лиеш улмаш, тыге нуно чоныштым лыпландареныт.
26010	Ӱдырамаш-влак олимпиадыште тиде спорт тӱрлык дене 1980 -ше ий гыч таҥасат.
26011	Ӱдырамаш-влак Олимпиадыште шайбан хоккей дене 1998 ий гыч таҥасен кертыт.
26012	Удырамаш-влакын таҥасымашште – 92 килограмм марте.
26013	Ӱдырамаш пеледыш пӱгылмӧ семын коеш.
26014	Ӱдырамашын ийготшым огыт ончо маныт, ӱдырамаш эре латкандаш ияш кодеш.
26015	Ӱдырат тыршыше, пеҥгыде койыш-шоктышан.
26016	Ӱдыр вашлиеш: почеламут-влак // Марий коммуна. 1979. 21 дек.
26017	Ӱдыр-влакат ачаштым путырак йӧратат ыле… Ватыже Мария Михайловна Богословская (Савельева) Пыжайыште пакча шеҥгелне моткоч сылне куэр ыле.
26018	Ӱдыр ден каче ушнаш але огыт шоно.
26019	Ӱдыр ден каче шупшалалташ веле огыл, эсогыл шинчаваш ончалашат огыт тошт, тунар вожылшо улыт.
26020	Ӱдыржö – Татьяна Юрьевна Чавайн (1961).
26021	Ӱдыр-икшыве шочмеке, тудлан Яви лӱмым пуэныт.
26022	Ӱдыр, илен-толын, кугу кӱкшытан мурызо лийшашлык, шонем!
26023	Ӱдырлан Йынаш шерге, тудым ынеж йомдаре.
26024	Ӱдырмаш-влакын Y-хромосомыжо уке, вожгокла хромосомылан X-хромосомын мужыржо шотлалтеш.
26025	Ӱдырмодышышко Саус, Кугывеҥе да Эрге кок Гана толыт, куштышо-влак дене пырля куштат,каят.
26026	Ӱдыр моткоч йокроклана, паша деч посна мӧҥгыштӧ кия.
26027	Ӱдыр-рвезе-влак семык пагытыштым ончычсо семынак веселан эртареныт.
26028	Ӱдыр суртыш миен шумек сÿан калык капка ончылно мура-чÿчка.
26029	Ӱдыр туларташ (йÿкташ) шуматкечын тарваненыт.
26030	Ӱдыръеҥым, вес тÿняште марлан кайыже манын, сÿан вургем дене тоеныт.
26031	Ӱдырым лукмо деч ончыч ÿдыр-качым ÿстелтöрыш шындат, ÿдырын ачаже нунылан поро сугыньым пуат.
26032	Ӱдырым налын огыл, ӱдырамаш-влак дене роман нерген нимат пале огыл.
26033	Ӱдырын ачаже сÿан калыкым йÿкта.
26034	Ӱдырын родо тукымжо сÿан калыкым унала ÿжын наҥгая.
26035	Ӱдырын тамгаже Ӱдыр Ӱдыр — кудымшо зодиак тамга.
26036	Ӱдыр ( ) — экваторысе зодиак тӱшка шӱдыр, Арыслан да Виса кокласе верланен.
26037	Уездысе, оласе калык Алексей Михайлович кугыжалан ӱшанле еҥ лияш товатлышаш улмаш.
26038	УЕФА Чемпио́н Ли́ге ( ) — УЕФА ушемын эн лӱмлӧ Европо кӱкшытысӧ клуб-влак кокласе футбол турнир.
26039	У ешыште тудо Эчан лÿман марий рвезын шольыжо лиеш.
26040	Ужалмаш шочмо дене колым кучышо-влак оксам ышташ тӱҥалыныт, а таче кол кучымаш посна озанлыкыш савырнен.
26041	Ӱжара волгалтме годым Ковель ола тӱрыштӧ мемнан-влак атакыш тарванышт.
26042	Ӱжара газет марий калыкын илышыже нерген гына возен, а "Йошкар Кече" газет коммунистический лийын.
26043	Ӱжара мут ончыктен кертеш: * Ӱжара — марла савыкталтше газет.
26044	Ӱжаран куэрлаште: поэма да почеламут.
26045	Ужар выньыкым конден улына, Кудо каштадам пуэда?
26046	Ужарге кушкыл-влак вийым, утларакше, гыч налыт, фотосинтез годым.
26047	«Ужар жап» повестьыштыже тыге воза: Пеш ямле Ош Виче ӱмыр июнь йӱдыштӧ!
26048	Ужар тӱсан нöргö вургем Вашке возеш тудын ӱмбак.
26049	Ужар тӱс дене: 1) диалект-влакын тиштышт; 2) ондак кучылталше тиште ончыкталтыныт.
26050	Ужар тӱс дене диалект-влакын тиштышт ончыкталтыныт.
26051	Ужар тӱс дене коми-язьвин йылмын ешартыш тиште-влакше ончыкталтыныт.
26052	Ужар тӱс дене коми-язьвин йылмын моло коми йылме деч 2 ойыртемалтше ешартыш тиште-влакше ончыкталтыныт.
26053	Ужар тӱс дене кужу гласный-влак ончыкталтыныт.
26054	Ужар тӱс дене кужу гласный-влакым ончыктымо.
26055	Ужар тӱс дене кужу глассный-влак ончыкталтыныт.
26056	Ужар тӱс дене ондак кучылталтше тиште-влак ончыкталтыныт.
26057	Ужар тӱс дене ондак кучылтмо тиште-влак ончыкталтыныт.
26058	Ужар тӱс дене ондак кучылтмо тиште ончыкталтын.
26059	Ужар тӱс дене ончыктымо тиште-влак тиштерыш огыт пуро гынат, кнагалаште кужу гласныйым ончыкташлан кучылталтыт.
26060	Ужар тӱс дене ончыктымо тиште-влак тиштерыш огыт пуро, нуно мутерлаште, учебниклаште кучылталтыт да пералтыш дене гласныйым ончыктат.
26061	Ужар тӱс дене ончыктымо тиште-влак тиштерыш пурташ темлалтыт да тидын нерген каҥашымаш кая.
26062	Ужар тӱс дене "чодыра" диалектын тиште-влакше.
26063	Ужар тӱс Ужар тӱс — кум тӱҥ тӱс гыч иктым.
26064	Ужар шудо молан шочеш, Ушкаллан пукшаш огыл мо?
26065	Ужаташ лектын тылзе йыргешке, Сугынем тудын гаяк тичмаш.
26066	Ужатыме времаште сӱан калык адакат койдарыме мурым мурат.
26067	Ужашыже * Байкалшеҥгелысе кӱртньӧ корно.
26068	Ужашыште автор тÿнян илышыжым кучен шогышо кугу вийым моштен сÿретла.
26069	Ужеш гын, латшымше ий угыч пӧртылмым пален налеш гын, мом манеш ыле, мом шоналта?
26070	Уже шке тӱҥалтыш творщеский корныштыжо тудо интерес лектын руш писатель-сатирик- шамыч эртыше век гыч.
26071	Ӱжеш райком секретарь шкеж деке ик колхозын бухгалтержым да тура йодеш: кузе шонет, молан ме тыге чӱчкыдын вуйлатышым, председательым, вашталтылына?
26072	Ужмым да шижмым йук семын ончыктышо изобразительиый мутыш савыраш лиеш, моланже раш: вет изобразительный мутлаште, манеш Д.В.Дубрик, тради¬ционно-условный момент моткоч сайын каласалтын.
26073	Ужо да мыйым, кычалаш пиже шылтыкым: «Кузе?
26074	Ужшо калык игылтеш, Умшам карен воштылеш: «Йыдал полатыш пуре-эн, Тудым луктыч чумкален!»
26075	Ужына: кугызан поро чонжо, ару кумылжо тудын илышым шижын моштымыжо коеш, койыш-шоктышыжо кучедалше огыл, садланак илыш мардеж ваштареш шогалаш вийже ок сите.
26076	Ужына, тиде – исторический фактым да событийым тыглай каласкален лекмаш веле огыл, а Марий Элчн, Элнет энерын историйже, летописьше.
26077	Ужын веле огыл, совет власть сеҥыже манын, тудо уло вийже, моштымыж дене тыршен, незер-влакым волгыдо илышыш лукмо пашалан уло шÿм тулжым пуэн.
26078	Ужын тидым Семен Алексеевич, чон коржын чакнен гра­ница деч, коден жаплан эрыкан мландым ончыко нушшо шакше тушманлан.
26079	Ужыныт произведенийже-влак ош тÿням венгр, финн, эстон да моло ятыр йылме денат.
26080	Ужыт, са­де фашистет адакат нунын ӱмбак вола.
26081	Ӱзгар ансамблын икымше гана 1920 ийыште А. Мамуткин да Н. Смирнов дене пырля тыршен.
26082	У ий деч вара ик арня гыч 7 январь ыште Шорыкйол пайремлан ямдылалтыт.
26083	У ий кас: сценарий // Ямде лий. 1986. 6 дек.
26084	У ий кастене уремыште чылан дракон куштымашым куштат.
26085	У ий марте 36 кече кодеш.
26086	У ий марте наброскем-влак ямде лийыт.
26087	У ий пöлек: ойлымаш // Марий Эл. 1994. 31 дек.
26088	У ий пайрем --- шуко калыкыште палемдыме пайрем.
26089	У ийым мемнан курым деч ончыч кум тӱжемше ийыште Месопотамийыште пайремленыт.
26090	У ийын шочмыжым ончыктышо Шортйол, Шачял лӱм-влак утларак чынлан шотлаш лиеш, вет нуно чынак у пагытын толмыжым рашемдаш полшат.
26091	У илемым тошто лӱм дене лӱмденыт, тыге Марий Тӱрек шочын.
26092	«У илыш» журналым кид дене серен луктедат.
26093	У илыш сеҥен толмылан кӧра тошто койышлан, пычкемыш илышлан олян-олян чакнаш верештеш.
26094	У илыш, улаҥше колхоз, пеледше сад, куанымаш, пиал - чыла тиде поэты творчествыштыже паша дене кылдалт шога.
26095	У илыш Ӱшнӱр кундемыште "У илыш" колхоз уло.
26096	У илышым рок-н-роллыш Европо гыч семлызе да мурызо-влак пуртеныт.
26097	У илышым чоҥымаште тошто годсо йӱла-влак чаракым ыштылыныт, кресаньыкын шинчам лумыныт.
26098	У илышым чоҥымо дене пырля шемерын юмылан ÿшанымыже мöҥгештын, изем толын.
26099	У интеллигентлан шкенжым шотлышо, пешакат косирын чийыше пеле чара могыран кевытче ӱдырамаш калыклан кӱлшӧ «лавыран» сатум — шинчалан колым монь — кучылташ йырна да тыгайжым огешат кондо, тылзаш паша планжым аракам йӱдшӧ-кечыже ужален тема.
26100	У источник-влак порталыш кажне кечын ешаралтыт.
26101	Ӱй, мÿй, мелна дене, Ӱача да муно дене Тыйым меже моктена.
26102	У йӧнын авторжо Андре Мишлен шкеак пневмошинан машина дене кудылын.
26103	У йӱла тиде кундемысе калыкын Агавайрем да Семык пайрем-влакшым алмаштыме, калыкым юмо дечын кораҥдыме семын увертаралтын.
26104	У йырвелыш Юл эҥерын кӱшыл да кыдалаш ужашыштыже верланыше регион-влак, тыгак, Урал курыкын касвелныже верланыше регион-влак пуреныт.
26105	Ӱйыш пелтыме комбо коя коваштым йӱлалтыме годым сайын полша.
26106	Уке, возымаште нуно «конкурент» лийын огытыл да лийынжак кертын огытыл.
26107	Уке, Г. Алексеевын чылт тыгаяк огыл, но тичмаш налмаште икгайлык ятыр.
26108	Уке гын - айдеме черле.
26109	Уке гын, кишке чÿнгалеш маныныт.
26110	Уке гын, чын сюжетный негыз олмеш произведенийыште улыжат йомак семын шонен лукмо, шояк сюжет веле озаланаш туналеш.
26111	Уке гын, шинча возеш манын шоненыт.
26112	Уке гын, Я уке гын, Лиеш пычкемыш пӱрымаш.
26113	Укеж шеҥгеч эше ик кугу мутланымаш лийын: 13 майыште писатель, литкружковец, искусство пашаеҥ да журналист-влак Марий АССР Конституцийын проектшым каҥашеныт.
26114	Уке ик еҥым тыгай кугу нравствыже, чтобы, ик гана ужалалтмек, кодаш ужалалтме, нимом ончыде посна.
26115	Уке лиймекше, його еҥже гына тудым ятлыде - вурсыде туркен.
26116	Укелык ий - Григориан але Йулиан календар почеш уке.
26117	Укелыкыш савырыме тӱҥлыкым кузе ойырен налаш лиеш Чылаже тудым кум йӧн дене ойырен налаш лиеш: * Абсолют дене эн кугум да диагональыште огыл шогышо тӱҥлыкым налаш лиеш.
26118	Уке, мый пиалет ом кате, Тек тудо ямлын пеледеш.
26119	Уке, мый чонемым почын ойлем..
26120	Уке, нимынярат корныжо йоҥылыш огыл.
26121	Уке, очыни, Семеныч чыным ойлыш (Илыш кажнылан шке вержым ончыкта – А.В.). Тидлан шочашыжат ок кÿл.
26122	Уке, тÿрлö корнылам айда – лийже ушкалыме мут ора огыл, а чынже денак мастарын возымо, рифмым, ойлымын – лудмын ритмжым шотыш налын возымо почеламут (шкеже манмыла, сескем) лийын!
26123	Уке, тиде серыш гына огыл.
26124	Уке, тыгай талант кажнылан ок пуалт, кажне ен чодырасе тÿрлö кайыкын, кушкылын лÿмыштым, могай пайдам пуымыштым, молан кÿлеш улмыштым пален ок керт.
26125	У кече тÿҥалеш: ойлымаш // Марий коммуна. 1990. 24 апр.
26126	У Кечывалвел Уэльсын рӱдолаже.
26127	Уке, шочмо ялышкыже тудо шошым чоҥештен толшо шырчыкла жаплан огыл, оласе йӧнан пачерым, сай пашадаран верым коден, йӧршынлан пӧртылеш, лакемеш.
26128	Уке, ындыже вате ден марий чотак торленыт, социальне веле огыл, а шÿм-чон дене.
26129	У книгам лончылена // Ончыко.
26130	Украин да руш йылмыла дене лектыныт.
26131	Украин йылме (украинла українська мова) — индоевропысо ( славян ) йылме.
26132	Украиныште фламенко фестиваль Киев олаште эртаралтын (2006-шо ий марте), Одессыште (Фламенко да Латиноамерикан тӱвыран ончыкталтмыже 2011-ше ийыште), Львовыште (2010-шо ий гыч тӱҥалын).
26133	Украиныште шочын-кушшо, но Марий кундемыштына шке пашаже дене чапланыше йӧнозанлык вуйлатыше Владимир Иванович Олейниклан – 65 ий.
26134	У кугыжаныш символ-влак марий мландын кызытсе саманжым ончыктышаш улыт ыле.
26135	Укшаҥмаш (программлымаш) ) — ышталтшаш ошкылын могай-гынат келшык (условий) шукталтме деч шогышо сомылым шуктымо радам.
26136	Улам курымын эргыже: почеламут // Ончыко. 2000.
26137	Улам мый таче еҥ коклаште, Улам больницыште «сестра».
26138	Улан-влакше незер-влакым кул семын кученыт да пашам ыштыктен ашненыт.
26139	Уланов Василий Иванович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26140	Уланов Павел Тимофеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26141	Улат мылам тый шерге..
26142	Улисьял – Суас Элын Балтаси кундемыште верланыше ял.
26143	Ӱлнӧ кӱжгӧ шрифт дене административ рӱдер-влак палемдалтыныт.
26144	Уло Великобританийлан крокет келшен.
26145	Уло вий-куатшым да ӱмыржым йоча-влакым туныктымылан пŏлеклен, но тидын деч посна Раиса Михайловна 1970-1974-ше ийлаште Совет Ушем кӱшыл погынын депутатше лийын.
26146	Уло вийым пыштен пашам ышташ кумылаҥат.
26147	Уло йомак - поэме мучко осал вий ден поро вий ваштареш шога, ятырже годым азапыш перна, но умбакыже кредалаш кумыл куатым ситара.
26148	Уло марий калыкын иктыш ушнымо нерген.
26149	Уло мланде, кава, кайыккомбо кашта… Ала-куш теве тудо торашке вашка.
26150	Уло моштымашыштым туныктымо да воспитаний пашашке пыштат.
26151	Уло мурпаша корныжым тудо ийгот да шÿм-чон шижмаш шот дене самырыкак эртен, санденак иктаҥаш тукымжо да комсомол нерген йöратен, шÿм шолын возен.
26152	Уло пашаже кызытсе сылнымут литератур историй, фонетике, лексике, орфографий, топонимике, диалектологий, этимологий да стилистике проблемым шымлымашке виктаралтын.
26153	Уло паша ӱмыржӧ колхозла да совхозла дене кылдалтын.
26154	Уло произведений икымше лица дене каласкалыме событий-влак негызеш чоналтеш.
26155	Уло Российлан «Особенности национальной охоты» фильмыште прокурорын рольжым устан чоҥымо дене палыме.
26156	Уло сар версий.
26157	Уло тÿня культурым шотыш налын, поэт шочмо фольклоржым угыч сылне мурыш велыктен, тыге 1935-1937 ийлаште " Пире " ден " Айдар " йомаклам сылне поэмыш савырен.
26158	Уло тÿня ылыжеш, йÿклана, илыш вийым налын атылана” (“Ӱшаным ÿжара конда”, 57 с.), – тыге пÿртÿс пеледме пагытыште ныл пырдыж коклаште черле пордалаш нимо ямлыжат уке.
26159	Уло тӱнялан чапланыше Шитухинмыт спорт династий гыч.
26160	Уло тӱня мучко тудын пашаже шарла гынат, садыгак, СШАште да Канадыште ИИХФшке уло вийжым ончыктен огеш керт, тушто эн кугу да эн виян хоккей ушемлан Националле хоккей лиге (НХЛ) шотлалтеш.
26161	Уло тӱня Омар Хайямым «рубаи» ныл корнан почеламут-влак дене пала.
26162	Уло тӱняште йоча-влак ожно тоя дене мечым поктен куржталыныт.
26163	Уло ӱмыржӧ Марий кугыжаныш технологий университет дене кылдалтын: тыште тудо профессор марте шуын.
26164	Уло ӱмыржӧ мучко Марий кугыжаныш драмтеатрыште пашам ыштен.
26165	Уло ӱмыржым да вий-куатшым Раисия Алексндровна калыклан пӧлеклен, тӱвырам нӧлтымаште ятыр тыршен.
26166	Уло ӱмыржым театрлан пӧлеклен.
26167	Уло ӱмыржым уста специалист туныктымо пашалан пӧлеклен: Йошкар-Оласе сем училищыште тыршен.
26168	Уло чонжо денем марий калыкым ок йöрате мо?
26169	Уло чон кумылжо, вий-куатше дене эреак тыршыше гына шымлыше пашаштыже у шонымашым келгын ӱшандарен каласен кертеш.
26170	Уло шомак моткоч тутло — лиеш киндыла кучен налаш (В.
26171	Уло шонымаш гомеровский диалект поэтический койнен ик формыжым ончыкта.
26172	Уло эше йоҥлен малымаш (руш.
26173	Уло эше Руш Тӱрек.
26174	«Уло ял дене» лÿман статьяште Ким Васин И.Ломберскийын сылнымут пашажым иктешлен возен.
26175	У лӱмжым Карл Маркс тудлан 1918 ийыште пуымо.
26176	У лӱм ялкорлан келшен, умбакыже тудо шке статьяжым, ойлымаш ден очеркше-влакым тиде лӱм дене печатлаш тӱҥалын.
26177	Улыжат латкок корнан «Морко сем» почеламут рушла поснак моторын йоҥга.
26178	Улыжат тынар илен марий калыкын ик эн уста эргыже.
26179	† * Ӱлыл Касанаково ( ) — пытыше ял.
26180	«Ӱлыл Кожлаял» — Кӱшыл Кожлаял деч ӱлнырак лийын шогышо кожла воктене верланыше ял.
26181	† * Ӱлыл Козиково пристань ( ) — пытыше илем.
26182	Ӱлыл Колянур дене пырля Калянур ялыш савырненыт.
26183	Ӱлыл Кукшо Корем ял дене пырля ик пырляштарыме Кукшо Корем ялыш савырненыт.
26184	Ӱлыл Ломбэҥер ял дене пырля ик пырляштарыме Ломбэҥер ялыш савырненыт.
26185	† * Ӱлыл Лопсола ( ) — ял.
26186	Ӱлыл Лоскутов почиҥга дене пырля Руш Шолэҥер ялыш савырненыт.
26187	† * Ӱлыл Лужбеляк ( ) — пытыше ял.
26188	Ӱлыл Лужбеляк ял дене пырля ик пырляштарыме Лужбеляк ялыш савырненыт.
26189	Ӱлыл Марий Шой да Кӱшыл Марий Шой ялла дене пырля ик пырляштарыме Марий Шой ялыш савырненыт.
26190	† * Ӱлыл Мосара ( ) — ял.
26191	Ӱлыл Осиял ял дене пырля ик пырлыштарыме Осиял ялыш савырненыт.
26192	† * Ӱлыл Ошет ( ) — пытыше ял.
26193	Ӱлыл Памашъял да Марий Памашъял ялла дене пырля ик пырляштарыме Памашъял ялыш савырненыт.
26194	«Ӱлыл Писе» — Кӱшыл Писе ял деч ӱлнырак лийын шогышо Писе ял.
26195	† * Ӱлыл Писе ( ) — ял.
26196	Ӱлыл Пӱнчэҥер ял дене пырля ик пырляштарыме Пӱнчэҥер ялыш савырненыт.
26197	† * Ӱлыл Регеж ( ) — ял.
26198	Ӱлылсола ял дене пырля ик пырляштарыме Кокласола ялыш савырненыт.
26199	«Ӱлыл Татарэҥер» — Кӱшыл Татарэҥер деч ӱлнырак лийын шогышо «Татарэҥер» воктене верланыше ял.
26200	Ӱлыл Татарэҥер ял дене пырля Татарэҥер ялыш савырненыт.
26201	† * Ӱлыл Чирки ( ) — пытыше ял.
26202	Ӱлыл Чисола дене пырля ик пырляштарыме Чисола ялыш савырненыт.
26203	Ӱлыл Чисола ял деке ушалтын * Пивлат ( ) — пытыше ял.
26204	Ӱлыл школышто тунеммылан оксам тӱлыман улмаш.
26205	Ӱлыл ял озанлык школым тунем лекмекыже, тудо шке специальностьшо дене пашам муын кертын огыл.
26206	† * Ӱлыл Янаево ( ) — пытыше ял.
26207	Улыт дыр тугай-влакат, таче мӱшкыр темын гын, йӧра.
26208	Ультракӱчык толкын (УКТ, метр толкын-влак) — Радиотолкын диапазон.
26209	Ульяновск олаште шочын. 1955-ше ий гыч тудо Марий кугыжаныш педагогик институтышто туныкташ тӱҥалын.
26210	У мари деч 63 ий илышо ватыколышо деч кум йоча лийын, тудлан Исааклан шагал жап пӧлеклен.
26211	У материалистический мировоззрений марий кресаньыкын ушакылжымат, тудын илыш-йӱлажымат вашталта.
26212	Ӱмаштак Йошкар-Оласе марий-руш лютеран черкына “Сорта” чоншÿлыш волгалтарыше (“духовно-просветительский ” манын умылыман) журналым лукташ тÿҥале.
26213	Умаште нулевой класс улмышт годым школ илышлан тунем шукетен огытыл, шала улыт, дициплине уке…» Но идалык сайын эртен, салтакыш каяш жап толын.
26214	Ӱмаште шуко гана районный олимпиадыште лийынам, сайын выступатлымемлан премийым налынам..
26215	Ӱмбакше вочшо неле рокым 1919 ийыште Тихон Ефремович шке почкалтен гын, 30-шо ийлаште öкымешак тушкен пуымо титакым, намысле тамгам 60 – 80-шо ийлаште эркын-эркын кораҥдыме, манаш лиеш.
26216	Умбакыжат калыкым мурем-влак дене куандараш шонем, тыршымем тыге сайын аклымыланда тау.
26217	Умбакыжат шинчымашым налаш шонымаш тудым Йошкар-Оласе музыкально-театральный техникумыш конда.
26218	Умбакыже вуйлатышын алмаштышыжлан, завучланат тыршен.
26219	Умбакыже заводышто сӱретче-оформительлан тыршен. 2001-ше ийыште Йошкар-Оласе администрацийын йӧнозанлык пӧлкажын тӱҥ специалистшылан шогалын.
26220	Умбакыже Йошкар-Оласе 1 №-ан школ-интернатышке куснен да 24 ий тудым вуйлатен.
26221	Умбакыже кажне модмашыште кеч ик голым да пурта.
26222	Умбакыже «Каласынем тылат», «Шинчаваш ончен» да моло сборниклаж денат лудшо-влакым куандарен. 200 наре почеламутшылан мурым келыштарыме.
26223	Умбакыже кугыжаныш налог инспекцийыштат юрист сомылым шуктен.
26224	Умбакыже кузе илыман?
26225	Умбакыже министерствыштат икмыняр ий пашам ыштен.
26226	Умбакыже НКВД управлений вуйлатыше ойлен: «Те святитель Гурийын обществыжын учитель школыштыжо тунемында, Тендам поп Ефремов вуйлатен шоген да воспитатлен».
26227	Умбакыже нуным Изибай да молат шонымышт семын тунден огыт керт.
26228	Умбакыже ойлымаш гыч пале лиеш: Чепишлан шке пашаенже-влак учым шуктеныт.
26229	Умбакыже оласе комитетыште, а вара уэш туныктымо пашаште шуаралтын. 1991-ше ий гыч 1 №-ан школын вуйлатышыже лийын.
26230	Умбакыже пöръеҥ ден ÿдырамаш кокласе йöратымаш сÿретлалатеш.
26231	Умбакыже паша корныжо виктерышке конден: тыште тудо консультантлан, а 1998-2001 ийлаште туныктыш да воспитаний министрлан тыршен.
26232	Умбакыже паша корныжо Калинин олашке конден: тыште тудо заводыштат, элкӧргӧ паша министерствыштат пашам ыштен.
26233	Умбакыже паша корныжо Куженер да Юлсер кундемласе комитетлаште шуйнен.
26234	Умбакыже паша корныжо министерствышке конден, а 1988-1992-шо ийлаште Василий Ильич республикысе туныктыш министр лийын.
26235	Умбакыже паша корныжо Москосо ЦСКА-ште, Смоленскысе «Искраште» шуйнен.
26236	Умбакыже писе омын икымше эпизодшым ужын шукта (5 минут наре).
26237	Умбакыже произведенийын содержанийже гыч пале: Когой Семон артистат ок лий.
26238	Умбакыже, радиотолкын, оптик-волокна кабель але электровоштыр гоч вторичный электросигнал приемник деке миен шуеш.
26239	Умбакыже республикысе комитетшке куснен.
26240	Умбакыже Роза Ивановна районысо да посёлкысо погын-влакын депутатше лийын.
26241	Умбакыже Россий Президент академийыште аспирант семын шуаралтын. 2001-ше ий гыч Марий Элыште архив паша комитет вуйлатышын алмаштышыжлан шогалын, а ик ий гыч Марий Эл Президент администраций виктемыште тыршаш тӱҥалын.
26242	Умбакыже тиде сомыл-влакым ий гыч ийыш вияҥден толын.
26243	Умбакыже тудын литератур да научный пашаже элын рӱдӧ олаж дене кылдалтеш.
26244	Умбакыже тунемаш каен огыл.
26245	Умбакыже уста куштызым балетыш, а вара кугыжаныш ансамбльышкат ӱжыныт. 17 ий Александр Акимович «Эрвел» калык ансамбльын балетмейстерже лийын.
26246	Умбакыже уэш шочмо кундемыш пӧртылын, 8 ий ончыч администраций вуйлатышын алмаштышыже сомылым шукташ шогалын.
26247	Умбакыже Чорай школышто тунеме.
26248	Умбакыже шке семынже пашам ышташ тӱҥалын. 1964-ше ийыште Совет Ушемын сӱретче–влак ушемын еҥже лийын.
26249	Умбакыже шуко ий «Марий Эл» газет отделым вуйлатен.
26250	Умбакыже, энерын моторлыкшым, сöраллыкшым сÿретлен, мурызо тыге кугешнен моктана: Ой, ший вÿдет, ший вÿдет!
26251	Умбакыже эртышаш класслаште эн сай тунемше лийын шогалеш.
26252	Умбакыже Юрий Чавайнынат, Семен Николаевынат возымо строфашт ӱжӱвӱр кайык ннерген кая.
26253	Умбакыжым писатель кугу жанрыш кусна.
26254	Умбакыжым тудо тÿрыснек, манаш лиеш, прозыш вонча да шке усталыкшым проза жанрыште ончыкта.
26255	Умбакысе илыш корныжо марий печать дене кылдалтеш.
26256	Ӱмбал кок лышта кумдыкым авалтен кертеш, пурла вел «тиде шӱрган вел», шола вел «мӧҥгешла ыштыме вел».
26257	Умбал Корембал дене пырля Корембал ялыш савырненыт.
26258	† * Умбал Корембал ( ) — пытыше ял.
26259	Ӱмбалне лӱмын ыштыме тӧр вер - ӱстембал маналтеш, кудыжо тӱҥышто але икмыняр йолыштыжо шога.
26260	Умбалныже пулвуйым эртыше лавран тувыр, тувырын мелгандраже когынек кеча гынат, иканат кылдымаш уке.
26261	Умбалныже – саде пеледышан платьыжак, шинчаштыже – ныжылгылык да йöратымаш, тыматле тугае, волгыдо” (“Ӱшаным ÿжара конда”, 42 с.), – тыгай вашлиймаш нунын теҥгече олыкышто шудым ÿчашен солымо годым сырымаш деч вара.
26262	Ӱмбач ончалаш гын, «Сонарзыште» С. Есенинын «Анна Снегинаже» палынак шижалтеш.
26263	Ӱмбачше У-2 самолёт-влак чоҥештен эртышт да моткоч шып лие, пуйто сӧйжат уке.
26264	У министерствым Сергей Шойгу вуйлаташ ушнен. 2002 ий, Шорыкйол тылзылан Тул ваштареш кучедалше Кугыжаныш службын 278 тӱжем пашаеҥже Россий МЧСыш ушнен.
26265	Уми палемден : Тыге календарьын чылт савыкталтме сынже дене луктыктыктен огытыл.
26266	У модмаш уло тӱня мучко шарлен.
26267	У муро-влак дене ойыртемалтше-влаклан чап танык ден фестивальын медальжым кучыктеныт.
26268	У мут-влак Краснококшайскысе Облисполком пелен 1924 ийыште шанче-методике бюром ыштыме улмаш.
26269	У мут-влакым шочыктымаш, тÿрлö термин-влакым кычалмаш тудын тÿҥ сомылжо лийын.
26270	Умша гыч умшаш мемнан марте тыгай легенде толын шуын.
26271	Умыла: мучаш могай-гынат лийшаш, ужмым чыташ моткоч неле, вачын огыл, чоным тиде иша, «кугызан кадыргалмыжым» авор тидын денак умылтарынеже.
26272	Умылаш лиеш – лач тиде возымыжо гына (сай каллиграфий дене!) мыняр жапым налын.
26273	Умылаш тидым йöсö огыл, веет поэзий ден музык эре акак-шÿжарак гай лийыныт, а почеламутым возышо поэт-влак композитор-шамыч дене кылым кученыт, сылне мурым пырля возеныт.
26274	У‘мыл -- настам тӱрлӧ почеш ойырен лукшо але иктешлыше шонымаш але шонымаш радамлык.
26275	Умылтарымаш пашам эскеренрак эртарен шогеныт.
26276	Ӱмыргорно 1921 ийыште ешыже Краснококшайск (Йошкар-Ола) олашке илаш кусна.
26277	Ӱмыргорно Алексей Русаевич Изибаев-Бирь 1952 ийын 26 октябрьыште Пошкырт республикысе Мишкан район, Кемий ялыште шочын.
26278	Ӱмыргорно Аркадий Степанович кресаньык ешеш шочын.
26279	Ӱмыргорно Арто Лапландийыште, Киттиля кундемысе Алакӱла ялыште шочын.
26280	Ӱмыргорно Вениамин Захаров Марий Эл республикын Морко кундем Казанский почиҥгаште шочын.
26281	Ӱмыргорно Йоча пагыт Ончыкылык семлызын йоча жапше Маскасола кундемыште Шихмамат ялыште эртен.
26282	Ӱмыргорно Киров вел Таут(Даут) почиҥгаште шочын.
26283	Ӱмыргорно Месси 1987 ийыште Пеледыш тылзын 24 кечынже Аргентиныште, Росарио олаште шочын.
26284	Ӱмыргорно Светлана Сергеевна Сушкина 1946 ийын 14 Шорыкйол Марий Тӱрек кундемысе Кукурем ялыште шочын.
26285	Ӱмыргорно Советский район Ямайсола ялеш шочын. 8 классан школым тунем пытарымеке Моско велысе Егорьевский ткацкий комбинатыште пашам ыштен.
26286	Ӱмыргорно Совет Ушемын Иваново велыштыже 30 Сӱрем 1950 ийыште шочын.
26287	Ӱмыргорно Шернур кундем Тамшэҥер ялыште кресаньык ешеш шочын.
26288	Ӱмыргорно Шернур кундем Шудымарий ялыште шочын. 10 класс деч вара (1996 ий) Йошкар-Олаш Тӱвыра да сымыктыш колледжыш эстрада пӧлкаш шинчымашым погаш толын.
26289	Ӱмыргорно Школым тунем пытарымеке, 1969 ийыште армийыш каен.
26290	Ӱмыргорно Эрик Никитич Сапаев 1932 ийын Ӱярня тылзын 4-ше кечынже Йошкар-Олаште шочын.
26291	Ӱмыргорно Юлсер кундем Чодраял ялеш шочын.
26292	«Ӱмыремым арам шым эртаре»: шарнымаш-влак / Лайд Шемъер чумырен.
26293	Ӱмыржо 1945-ше ий январь тылзыште лугыч лийын.
26294	Ӱмыржӧ кӱчык лийын.
26295	Ӱмыржӧ мучко тютк-татар йылмым да тудын диалектше-влакым шымла, тыгодым шке марий йылмыж нергенат огеш мондо.
26296	Умыржӧ мучко шке ыштыме спорт арвер денже тӱрлӧ трюкым ыштылын.
26297	Ӱмыржын пытартыш ийлаштыже В. Мухин-Сави историко-революционный темылан икмыняр ойлымаш ден очеркым возен.
26298	Ӱмыржын пытартыш ийлаштыже В.Мухин-Сави историко-революционный темылан икмыняр ойлымаш ден очеркым возен.
26299	Ӱмыржын пытартыш шагатшымат (2005 ийыште) тыштак эртарен.
26300	Умыр пасушто,31) Йук онартыш предложений тусшо денак мыскара суретлан келшен толеш: :Дилин, дилин, :Дилин-рон!
26301	Умыр пасушто, 59) Почеламут корно-влакын йонгалтме йукышт сылнештше манын, Оҥартышмут-влак нуным онгылат, мутлан: :Чылт да чолт ий-влак муралтышт, :Сусаналын чылт да чолт :(В.
26302	Уна, 8) Йук суретым Оҥартышмут дене турлаш В.Колумб уш-акыл сескемжым чаманен огыл.
26303	Уна-влак ден палласа, Куважланат каласа!
26304	Уна-влак очылно оръеҥ марийжын родо-тукымжылан вургемым чиктен, арака але пÿрö дене сийлен, пöлек келшен але уке, йодыныт.
26305	Унагудо Унагудо — ӧрдыж гыч толшо-влаклан малашышт лӱмын чоҥымо пӧрт.
26306	Уналыкеш миет, тунам Ок шу кайымет, коден ты лукым.
26307	«Уна» поэмын Унай героиньыже – йытыным куштышо марий ÿдырамаш.
26308	«Уна» поэмыште ава икшыве - влакым ончен куаныше еҥ гына огыл, а колхоз паша верч чот тургыжланыше еҥ.
26309	У начальник снисходително Пушкинын службыжлан лийын, шуку жап дене разрешитлен тудлан унала кошташ йолташ шамыч деке, Киевыш каяш,путешествоватляш молдавийыште и Одессыш толаш (1821 ийыште).
26310	Уна-шамычат кодшо сийым тышеч-тушеч погкалат да мöҥган-мöҥгышкышт каен пытат.
26311	Универсалле энциклопедий - айдеме да тӱня нерген чыла шинчымашым погышо энциклопедий.
26312	Университет ( 1775 ийыште почмо) руш учёный М. В. Ломоносовын лӱмжым нумалын.
26313	Университет деч вара Марий шанче-шымлыме институтыш пашаш пурен.
26314	Университет илыш Я. Ялкайнын «Ола» повестьшын содержанийжылан негыз лийын.
26315	Университетым пытарымек, Генадийым паша вер вучен шоген, тудо «Ямде лий» газетын ответственный секретарьжылан ышташ тÿҥалеш, тушечынак армийыш налыт. 1978–1979 ийлаште Мундыр Эрвелне Совет Армий радамыште служитла.
26316	Университетым тунем пытарыме жап радиом почмо дене келшен толын, тугеже тышке толмем пӱрымаш», – ойла И.Якаева. Радио шуко оҥай, творческий шӱлышан еҥ-влакым ушен.
26317	Университетын, олан, областьын, ушем-влакын шкеныштын чапмурышт чӱчкыдын лиеш.
26318	Университетысе ик профессор революций нерген почуламут сборникым луктеш.
26319	Университетысе шанче шӱлышыш логалмыже тудын шанче да педагог усталыкшым эше келгынрак почылтарен.
26320	Университетыш куснымыжо тугакшат «марий чонан» улшо самырык шымлызым эше утларак мариян-ден, финн-угор шанче деке, «Тарту школ» деке лишемден.
26321	Университетыште руш йылме да чумыр йылмышанче кафедрын доцентше лиеш.
26322	Университетыште - сай тунемше студент-влак радамыште лиеш.
26323	Университетыште Тарту шӱлыш озаланен, шочмо йылме верч шӱмвургыжын азапланыме койыш иланен.
26324	Университетыште тунам «марий шӱлыш» тувырген, Людмила гай чолга, марий чонан, марий койышан, марий илышым вораҥдараш шонышо-влак пешак лачеш толыт ыле.
26325	Университетыште тунемме жапыште самырык-влак коклаште гитарым шоктен мурымаш кумдан шарлен улмаш.
26326	Университетыште тунемме жап Я. Ялкайнлан весе денат пайдале лийын.
26327	† * Унчо (Уньжа) ( ) — посёлко.
26328	Унчо ял воктене Онарлан чапкӱ шога.
26329	Унчо ял воктене шогышо чапкӱ Онар — марий-влакын ик эн шарныме да пагалыме патырже.
26330	Унчо ял шотан илемын рӱдерже.
26331	Унчо ялыште шуко пӧрт уло, тыгак калык шуко, чылан вашла-ваш келшен, полшен илат.
26332	Уныкашт (Володя деч) да кугезе уныкашт-влак Киров олаште илат.
26333	Уныкашт, кугезе уныкашт-влак Адлерыштак илат.
26334	Уорхолын илышыже нерген икмыняр фильмым ыштыме.
26335	Уотсон ешара, качество доказательств,чыла стих гычын,возымо Ли Вай, иктаж ик кудымшо формыштоуйефу, или, вес мут дене, перероботанный текстым традиционный калык балладе.
26336	"Ӱп" («Hair», 1967) спектакль тудо пагытысе хиппи-влак нерген темым авалта. 70-ше ийлаште спектакль-влак чот иземеш, но декораций да костюм-влак шергырак лийыт.
26337	У пагытыште, кунам Совет Ушемым шалатен шуат да эл кӧргӧ поянлыкым, кӧн йӧнжӧ лийын, чыла шолыштын, шке коклаштышт пайлен пытарат — тунам Иосиф Сталин гай пеҥгыде кугыжа кӱлмӧ шижалтын.
26338	У пайремым Йошкар пеледыш пайрем манын лÿмдаш да Шернур селаште эртараш пунчалыныт.
26339	У пашашке тÿналме ийынак кок тылзе гыч Вятка Православный миссионер комитетын шÿдымыж почеш П. Глезденев Купрансола ялыште (кызытсе Шернур кундем ) лиеш.
26340	Ӱп коклашке пеледыш пурак пижеш.
26341	У повестьым возаш туҥалме жап писательын творчествыштыже пеш кÿлешан пагытыш савырнен.
26342	У пӧртым чоҥымо годым илыме кумдыкышто пызлым шындыман улмаш да тудым нигунамат руаш ок лий.
26343	† * Упша (Касаново) ( ) — пытыше ял.
26344	Упшо сола деке ушалтын.
26345	Упшо ял шотан илемын рӱдерже.
26346	Упшым налын йылерак, Ойла коча вашкерак: «Суртыштемже – томаша.
26347	Ӱпыштӧ Валериан кум ий гыч курсым пытарен лектын.
26348	Ура - а - а! Кенета лейтенантын шинчажлан ужаргын-кандын койын, вуйжым ала-мо дене перымыла, чытыдымын шокшын чучын колта.
26349	Урал-375Д модель дечын тӱҥ ойыртем- дизель двигатель.
26350	Урал йылме дене философий доктор.
26351	Урал марий-влакын чолга мер пашаеҥже семын кугу пагалымашым сулен.
26352	Урал федерал йырвел, тыгак Уралвел федерал йырвел лийын кертеш ( ) --- Российын Урал да Касвел Сибирь ужашлаштыже чоҥымо административ формирований.
26353	Урал федерал йырвелысе предприятийла гыч погымо налог Россий бюджетын кумшо ужашыжым тема.
26354	Уралын кечывалвелныже, Орынбор губернийын Ӱпӧ уездыштыжат кугезына-влак иленыт.
26355	Уралысе автомобильный заводышто Миасс олаште Российысе армийлан келыштаралтше модификаций-влакат улыт.
26356	Уралысе консерваторийым тунем пытарымек, вигак Йошкар-Оласе Палантай лӱмеш училищыш фортепиано дене туныктышылан пашам ышташ толын.
26357	† * Урека ( ) — пытыше ял.
26358	Урем кумдан палыме семлызе Яков Андреевич Эшпайын лӱмжым нумалеш.
26359	Уремла Кызыт Токтайбелякыште 3 урем уло: Советский, Молодежный да Кооперативный.
26360	Уремла Ялыште кок урем уло.
26361	Уремла Ялыште кум урем.
26362	Уремла Ялыште кум урем уло.
26363	Уремла Ялыште шым урем уло.
26364	Урем мучко кугезына-влакын акрет годсо илепу, куэ ден тополь-влак шарлен-ужарген шогат.
26365	Урем мучко лектам тымык ял гыч… Уке, мыйын йÿкем йомын огыл… Шинчашт канде ояр кеҥеж эр гае: почеламут-влак // Марий коммуна. 1974. 27 сент.
26366	Уремыште веле жулик уло, шонышым, кевытыштат улмаш.
26367	Уремыште ошкылмо годым, пашаште, мӧҥгыштӧ, чӱчкыдынрак сусыргат.
26368	Уремыштыда баскетбол пасу уло гын тушто тренировкым эртарен кертыда.
26369	Уржам ӱденат гын шыдаҥым ит вучо.
26370	Уржумка эҥер серыште кок пачашан кӱ пӧртым шогалтен, 1,5 сажень кӱкшытан кермыч печым ыштен.
26371	Урлыкаш шульым ситышын пуаш сорышо Чепиш йорло марийым ондален – пуэн огыл.
26372	Уроклан сайын ямдылалтын, шуко лудын.
26373	У романым возен Лудо, Лудым, но моткочак лудо, — шӱкшын возышо писатель йолташыжым воштылеш поэт кок корнан почеламутышто.
26374	У Роҥго кундем Кадам ялыште шочын.
26375	У Роҥго кундем Кожласола хутор ялыште шочын.
26376	У Роҥго кундем Колокудо гыч.
26377	У Роҥго кундем Роҥго селаште шочын.
26378	У Роҥго кундем Шудасола ялыште шочын-кушкын.
26379	У Роҥго кундем Шӱдысолаште шочын. 1998-ше ийыште тудо М. Шкетан лӱмеш Марий калыкле драме театрын сценыштыже модаш тӱҥалын.
26380	У Роҥго кундемын рӱдерже.
26381	У Роҥго кундемын талантан шочшыжо ойырен налме специальность дене шинчымашым Ленинградысе Крупская лӱмеш тӱвыра институтышто поген.
26382	У Роҥго кундемысо "Вестник района" газетын серыш пӧлкажым вуйлатыше.
26383	У Роҥго кундем Юледур ялыште шочын.
26384	У Роҥго ола сынан посёлко деке ушалтын.
26385	У Роҥгысо школын 8 классшым 1983 ийыште пытарен.
26386	У Руял ял деке ушалтын.
26387	«У сем» литературно-художественный, общественно-политический журнал курыкмарла лекше ик изданий гына.
26388	У сем — марий журнал.
26389	У семтолкыным чоҥышо-влакше йомыныт: Элвис Пресли-м армийыш кок ийлан налыныт, Литл Ричард муро деч кораҥын, Бадди Холли да моло мастар-влак колен пытеныт, Чак Берри четлык коклашке логалын.
26390	У семын каласыме кокла гыч южыжым келшыше, манаш ок лий, очыни.
26391	У семын шонымыж дене марий концерт да дискотеке-влаклан у шӱлыш дене у сыным пуэн, у формат-влакым тӱвыра мероприятий-влаклан темлен.
26392	У сингллаже адак икымше верыш кӱзеныт.
26393	У совет школышто туныкташ чыла предмет денат у программа – влак кÿлыныт, а тиде, у программым возаш, туныктышо – влак палат, моткоч куштылго паша огыл.
26394	Усола ял шотан илем * Усола ( ) — ял.
26395	Усола ял шотан илемын рӱдерже.
26396	У спонсорым муымеке тиде модмаш Чех хоккей модмаш лӱмым нумалеш.
26397	Уста артистын паша корныжо кугыжаныш филармонийыште тӱҥалын.
26398	Уста вуйлатыше 17 ий кугыжаныш филармонийыште пашам ыштен.
26399	Уста вуйлатышын пашажым аклен «Знак Почёта» орден дене палемденыт.
26400	Уста еҥ-влакын сылнын муралтен колтымыштым ончыклык шанчыеҥ куанен колыштын, чон кумылжым порсынлен.
26401	Уста журналист «У сем» журнал редакцийыште пашам ышта, 11 ий вуйлатышыже улеш.
26402	Уста йылмызе 50 наре статьям возен, марий йылмышанче йодыш дене ятыр книгам да брошюрым луктын, тÿрлö лудшаш книгам савыктен.
26403	Уста лирик национальный музыкын эн массовой жаныржым вияҥдымаште кугу суапым ыштен – тудын шомакшылан композитор-влак витле утла мурым возеныт ( «Олмапу пеледме годым», «Ял покшелне, клуб воктене»…).
26404	Усталык да мер паша Санян Вачин портретше.
26405	Усталык паша 1975 ий гыч "Марий Эл" ансамбльын хорыштыжо мура, 1980 ий гыч "Марий Эл" ГТРК-н сем редакторжылан тырша.
26406	Усталык паша 30 ий наре артист кугыжаныш музык театрыште пашам ыштен.
26407	Усталык пашажым 1908-ше ийыште тӱҥалын - марий илышлан келыштарен, А.С.Пушкинын «Колызо ден кол нерген йомакше» негызеш «Вувер кува» йомакым возен.
26408	Усталык паша Йӱкшӧ - сопрано.
26409	Усталык паша "Карелий".
26410	Усталык паша Эше школыштак тунеммыж годым возгалаш тӱҥалын.
26411	Усталык паша Юрий Ельмаковын икымше персональный ончерже 1981 ийыште Козьмодемьянскыште лийын.
26412	Усталык паша Юрий Петров поэт семын палыме улеш.
26413	Усталыкшым аклен, тудым Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш премий денат палемдыме.
26414	Уста марий критикын илышыж да творчествыж нерген материалым Киевыште савыктен лукмо, «Шевченкон энциклопедийышкыже» пуртымо.
26415	Устан кусарен тудо, мутлан, Пушкинын «Зимняя дорога», «Зимнее утро», «Элегия», «Туча», «К Чаадаеву», «Послание в Сибирь» почеламутлажым.
26416	Устан рояльым, пианином шоктен. 1912 ийыште калык хорын регентше (директоржо) лияш экзаменым Озаҥыште экстерн дене сдатлен.
26417	Уста пашазе 2001-ше ий гыч кинде инспекций кучемын вуйлатышыжлан шогалын.
26418	Уста пашаче шочмо районысо «Куженерский» совхозышто ойырен налме профессийже дене шуаралтын: инженер-механик гыч тӱҥалын, вуйлатыше марте шуын. 8 ий республикысе кугыжаныш погынын депутатше лийын.
26419	Уста поэтесса литератур премий дене ик гана веле огыл палемдалтын.
26420	Уста поэт «Илыш вий», «Киса - чичи», «Ял покшелне», «Мемнан пакчана», «Опаленное утро», «Кечан садвечыште» сборник–влакын авторжо.
26421	Уста поэт ятыр ий сылнымут садвечыште тыршен, марий журнал да газетла гоч лудшо-влакым шке пашаже дене палдарен шоген.
26422	Уста прозаик, чолга драматург, тале публицист да мер пашаеҥ, тудо марий да Российысе сылнымутым шуко ойлымаш, «Эреҥер» роман, латныл пьесе, нылшÿдö утла статья, очерк, фельетон дене пойдарен.
26423	Уста публицист вес элласе калыкын илышыжымат эскерен шоген, сайын пален, шочмо кундемым тÿнямбалне сургалтше тÿрлö событийла дене палдарен.
26424	Уста семлызе деч калык семын ямжым, сылнымутшым умылаш, шижаш тунемеш.
26425	Уста сонарзе, тÿрлö емыжым, понгым погаш йöратыше, тудо пÿртÿсым чын шÿмбеллан шотлен, чон почынак мутланен.
26426	Уста столяр лийын гынат, шке озанлыкшым саемдыме нерген шонен огыл.
26427	Уста туныктышо марий йылме, сылнымут деке ш¢ма‰ден шоген, творческий корныш шогалаш кумылаҥден.
26428	Уста туныктышын паша корныжо Сотнур кыдалаш школышто тӱҥалын: ончыч историй предмет дене туныктышылан, вара вуйлатышыланат пашам ыштен.
26429	Уста шымлызе, поро йолташ Аркадий Афанасьевич Васинкинын 2008 ийын 17 Шорыкйол тылзыште ӱмыржӧ лугыч лийын.
26430	Ӱстел ÿмбаке кочкыш-йÿышым погат.
26431	Ӱстел йолет, ныл йолет да Нылылекок пӧрдеман.
26432	Ӱстел коклаште кок-кум пӱкеным вашталтен шинчаш ойӧрӧ — кок-кум гана марлан лектат (ӱдырым налат).
26433	Ӱстел оҥам шодыр кыра, Йолым тошкен кычкыра: «Э, адак ойлен шогет!
26434	Ӱстел пӱкен-влак дене чучкыдын пайдалын.
26435	Ӱстелыш, кунам шинчет, керем-мом пышташ йӧнан (келшыше кӱкшыт лиеш), мутлан кочкышым але кагазым.
26436	Ӱстембаке тÿрлö сийым луктыныт: кужгиндым, туарам, мелнам, шыл когыльым, пурам.
26437	Ӱстембалан погымо чесыже да, Изай-еҥгайын оҥ вийже Тореш шинчын кочна, йӱна, Вашеш шогалын тауштена.
26438	У стиль РТЧ -ште 24 1948 ийыште Танле черке-влакын Москосо каҥашыштышт луктыныт: Кугечым юлиан кечышот почеш шотлыман.
26439	«Устье-Кундышский» лӱман заказник 20 Идым 1968 ий гыч пашам ышта.
26440	У Сугыньым да йоча Библийым пÿтынекак, манаш лиеш, тудо марлаҥден.
26441	Уськур ( ) — Российыште Одо Элын Киясово кундемыштыже верланыше Карамас-Пельга ял шотан илемыш пурышо марий ял.
26442	У технологий дене пайдаланен мастер-влак руль шотышто кугу пашам ыштеныт.
26443	У технологий чӱчкыдын этик йодышым нӧлтала.
26444	Утларак йӧнанлан кугарня кече шотлалтеш.
26445	Утларак кугурак вий куатан двигательым шынденыт.
26446	Утларак марийж(е) деч (Ы)рвезым йöратен… 5 – ше папкыште Микайын «Кок тÿрлö илшыш» ден «Чонан колышо» пьесышт да кок – кум изи эссеже деч посна «Марий ял» ден «Сола» почеламут – влак аралалтыныт.
26447	Утларак Марий Эл калыкын шуаралтмыже да мер толкын нерген пашаже-влак дене чапланен. 100 наре шанче пашан авторжо.
26448	Утларак раш кечыж ден жапшым карт -влак кутырен палемдат.
26449	Утларак руш православий йӱлан историйжым шымлен, но Йошкар-Ола нергенат книга-альбомым луктын.
26450	Утларак тÿткышым каласкален кайымылан ойырымо.
26451	Утларакше почеламут-влакым возен шоген.
26452	Утларакше тудо пулан кая (10-30% куэ пу гыч шулдерак).
26453	Утларакшым детективым ончаш йӧрата: "Кунам айдемым толат, кунам кӱчызӧ пеш поен ӧрда, вара моткочак шерге машинаш гына шинчын кудалыштеш, кунам икте-весым пистолет дене лӱен йӧрыктат".
26454	Утларакшым пöлек шотеш у вургемым пуат.
26455	Утларакшым текстлаште каласкален кайимаш коеш.
26456	Утларакшым тиде – кÿсынлымö шомак-влакын структур могырым йылме законлан келыштаралтмашышт да ыҥ аҥысыреммаш але кумдаҥмаш.
26457	Утларакшым Юра Тимонов да Женя Шимаев дене пырля миена ыле.
26458	У Торъял кундем Кугу Пызак ялыште шочын.
26459	У Торъял кундем Пектубаево селаште шочын.
26460	У Торъял кундем Пектубай селаште шочын.
26461	У-Торъял кундем Пеледыш Почиҥга ялыште уста шочын.
26462	У Торъял кундем Токтарсолаште шочын.
26463	У Торъял кундем У Торъял ола шотан илем * У Торъял ( ) — ола сынан посёлко.
26464	У Торъял кундем, У Торъял район ( ) — Марий Эл республикысе муниципал район.
26465	У Торъял кундем Чобык ялыште шочын.
26466	У Торъял кундем Шуйбеляк ялыште шочын.
26467	У Торъял кундемын рӱдерже.
26468	У Торъял кундемысе Какшанмучаш селасе «Шочмо элым аралыше-влаклан» чапкӱм лач тудын проектше почеш шогалтыме.
26469	У Торъял кундемыште шочын.
26470	У Торъял кундемыште шочын. 18 ияшак сарыш каен.
26471	У Торъял кундем Яранмучаш ялыште шочын.
26472	У Торъял ола сынан посёлко деке ушалтын.
26473	У Торъял посёлкышто шочын.
26474	У-Торъял район Крюк ялыште шочын. 1997-ше ийыште «Марий Эл» газет редакцийыште коммерческий редакторлан тыршаш тӱҥалын.
26475	У тӱжвал ончыл сынан автомашинам седан Ваз-21099 автомобиль дене пырля луткаш тӱҥалыныт. 1994 ийыште автомашинаш 4 цилиндран 8 клапанан 1500 куб.
26476	У Тӱрек Тӱҥалтышыште у ял эҥерын шола велыштыже верланен, таче тушто эмлымвер-влак шогат.
26477	Утыждене йӱштӧ годым арбитр модмо жапым вашталтен кертеш (3 ужаш (тайм) 30 минуто дене).
26478	«У тылзе ÿмырым кÿчыкемда» Илалшырак еҥ-влак шонгемме семын шкеныштым вес тÿняш каяш ямдылат.
26479	У тылзе шочмылан Китайыште калык У ийым пайремла.
26480	«Утышо» пьесе аралалт кодын огыл.
26481	«У-уй-й, пазарет, ончыза ынде, могай кугу-у!»
26482	Учаев З. Волгыдо ÿшан дене / З. Учаев // Марий коммуна.
26483	Ӱчашымашке ушнышо писатель-влак дене пеҥгыдемден негызла.
26484	Учебник-влак деч посна тудо « Изи коммунист», «Илыш йÿк», «Лавыра», «Сурт кайык», «Чодыра да нур», «У вий» да моло лудшаш книгам луктын.
26485	Учебный командыш пурен тунем лектын.
26486	Ученик коклаште рафаэльын лийын ваятельже – Лоренц Лоренцетте.
26487	Ученый – фонетика дене кугу специалст.
26488	Ученый фонетикым чот жаплымыж годымак лексикографический пашашкат чолган ушна.
26489	Ученый эн очычак нунын семантикыштым тичмашын умылтарен пуа.
26490	У черым "Гей-кыл иммунодефицит" (англ.
26491	Учёный-йылмызе лывырге чон шижмашан, илышыште порым, чыным йӧратыше лийын.
26492	Учёныйын чапше тунамак кугу лийын.
26493	Училище деч вара военно-морской флотыште матрослан служитлен.
26494	Училище деч вара кок ий музыкальный театрын хорыштыжо мура. 1984 - 1989 ийлаште шке шинчымашыжым Озаҥ консерваторийыште нӧлта.
26495	Училище деч вара Табашино школышто туныктен.
26496	Училище деч вара шкеныштын ялысе школышто пений предмет дене туныктышылан ышташ тÿҥалеш.
26497	Училище деч вара Шкетан лÿмеш драмтеатрын музыкальный оркестрыштыже шокта.
26498	Училище пелен "Рвезылык" ансамбль лийын, Татьяна тушто солист семын мурен.
26499	Училищым 1988 ийыште тунем лекмеке, Совесткий районысо Кундыштӱр интернат-пӧртыштӧ, И.С.Ключников-Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыште медшӱжарлан пашам ышта.
26500	Училищым пытармек 1859 ийыште Чайковский титулярный советник чиным налын, да Мини-стерство юстициийыште пашам ыштен.
26501	Училищын пытартыш курсышто тунеммыж годым Сапаев туныкташ тӱҥалеш.
26502	Училищыште абитуриент-влакын музыкальный данныйыштым тергеныт, тыгак руш йылме (письменно да устно) да СССР Конституций (устно) дене экземен-влак лийынынт.
26503	Училищыште И.Н.Молотов ден А.Б.Лупповын туныкытмо почеш шке мастарлыкшым пойдара, вара Озаҥысе кугыжаныш консерваторийыш тунемаш пура ( 1973 1978 ).
26504	Училищыште тунеммыж годым Сапаев тӱҥ жанрлан шкаланже мурым ойырен.
26505	Уш-акылжат пудыраҥ кертеш, садене кӱрылтшӧ писе омо деч вара мален колтеда гын, тудым вес цикл-влак алмаштышаш улыт.
26506	Уш-акыллан пӱсӧ, тӱрлӧ амаллан кӧра школ пашам кудалтен, эрыкым шижын йӱын коштеш.
26507	Уш-акыл почеш, тудо решотка шеҥгелне лийман ыле.
26508	Уш-акылым пойдараш манын, Марий кугыжаныш университетын историко-филологический факультетышкыже йодмашым пуа.
26509	Ушалтме йӧн дене лийше йыгыр палымут-влак пырля возалтыт, мужыран йыгыр палымут-влак — кореш гоч.
26510	Ушаҥын кушкеш рвезе, чонжо тунам кöн куана?
26511	Ӱшаненам да ончыкыжымат ӱшанем: кумылет лиеш гын, шинчымашымат погаш, пашамат ышташ лиеш.
26512	Ӱшан тул: почеламут, поэме.
26513	Ушан, шонго калык – влак Тошто ен деч колыныт: Лийына гын меат сак, Шинчена ме тудымат.
26514	“Ушаным ÿжара конда” повестьым автобиографический радамыш нигузе пурташ огеш лий гынат, тудат писетельын пÿрымашыже, тудын шочмо Эҥерсолаж дене чак кылдалтын.
26515	Ӱшаныма‘шын ӱжватаже ( ) — тын туныктымаште тӱҥ догмат-влакын радамлыкше.
26516	Ӱшаныше-влак ошалге вургемым чият.
26517	Ушем-влак Моло профессионал-влак семынак журналист-влакым ушышо ушем-влакышке чумыргат.
26518	Ушешем 21-ше шужен ий кодын.
26519	Ушкалаш презе лийын гын, 9 лÿштышым, ÿшкыжашыным — 7 лÿштышым поген.
26520	Ушкал-влак куп воктен Кият ракатланен.
26521	Ушкал да каза коям нимо деч посна кочкаш ок лий — пагарыште пеш нелын шула, фарш дене пырля, мутлан, пӱтыраш лиеш.
26522	Ушкал лийме вашеш оза ватын йÿд омыжат кÿрылтшö лиеш, сомылжат ешаралтеш.
26523	Ушков шке кожлажым тӱрлӧ чоҥымо материалым да Кокшан заводшылан пуым ышташлан кучылтын.
26524	Ушковын илыме жапыштыже чодырам чоткыдын араленыт, чодыра йыр 7 аралыме пӧрт лийын.
26525	«Ушменыште илыме годым «Миллион-влак» романым сераш тÿнале.
26526	Ушмен ялыште «Миллион-влак» романын кокымшо ужашыжат серен пытаралтын да Йошкар-Олаш колталтын ыле, но кушко тудо каен, кушко пурен, кызытат пале огыл»,-тыге воза кумшо эрыже Роберт Токмурзин.
26527	Ӱшнӱр (Верх-Ушнур) кандаш ияш школым тунем пытарымек, шинчымашым умбакыже погаш Оршанка педучилищыш тунемаш пура,тӱҥалтыш школышто туныктышо дипломым налеш.
26528	Ӱшнӱр сола деке ушалтын.
26529	† Ӱшнӱр ял шотан илем * Ӱшнӱр ( ) — сола.
26530	Ӱшнӱр ял шотан илемын рӱдерже.
26531	Ушнышо-влак чоҥештылше аппаратын модель-влакым (планер, самолёт, вертолёт да т.м.) ыштыме дене таҥасат.
26532	У Шовакшэҥер олаште ила.
26533	Ӱштымбал ял шотан илем * Ӱштымбал ( ) — ял.
26534	Ӱштымбал ял шотан илемын рӱдерже.
26535	Уштыш ( ) — вичшӱдӧ важык ( ) але тӱжем аршын ( ) гыч шогышо кужытым висыме руш единица (кызыт — 1 066,8 метр лиеш, XVII курымысо реформо марте — 1 066, 781 метр лийын).
26536	Ӱшӱт кÿртньыгорно укш кундемым Сӱзлэҥер станций дене уша.
26537	† * Ӱшӱт кӱртньыгорнын 10-шо километрже ( ) — пытыше посёлко.
26538	† * Ӱшӱт кӱртньыгорнын 15-ше километрже ( ) — пытыше посёлко.
26539	† * Ӱшӱт кӱртньыгорнын 17-ше километрже ( ) — пытыше посёлко.
26540	† * Ӱшӱт кӱртньыгорнын 18-ше километрже ( ) — пытыше посёлко.
26541	Ӱшӱт кӱртньыгорнын 19 меҥгыштыже «19 км» лӱман чодрапункт верланен.
26542	† * Ӱшӱт кӱртньыгорнын 23-шо километрже ( ) — пытыше посёлко.
26543	† * Ӱшӱт кӱртньыгорнын 24-ше километрже ( ) — пытыше посёлко.
26544	† * Ӱшӱт кӱртньыгорнын 8-ше километрже ( ) — пытыше посёлко.
26545	Ӱшӱттӱр ял дене пырля ик пырляштарыме Ошытъял ялыш савырненыт.
26546	Ушымо Американ Штат-влакыште ушкал коя гыч топливым ыштат.
26547	Ушымо Королевстве, УАШ, Франций, Швейцарий – тиде эллаште бобслей да скелетон модмаш-влак шарлаш тӱҥалыныт.
26548	Ушышкыжо йолташыж-влак толын пурат.
26549	Ушышто пöрдшö шонымашым чатка корнылашке шындарен, вес ийжылан «Марий калыкым волгыдыш ÿжмö мурым» воза.
26550	Уэш-пачаш каласыме ой драматизм кумылым почеш: «кодам, ломыж лийын», «кодам тылзе гае».
26551	Уял ( ) — Суас Элысе Мензела кундемыште верланыше марий ял.
26552	Ӱярня арня мучко тӱрлӧ модыш дене модыныт, калык поснак Карта модышым йӧрата.
26553	Ӱярня арнян пытартыш кечынже Ӱярня ден чеверласыме йӱла эртаралтын.
26554	Ӱярня годым ÿстембалне команмелна, нöшмö перемеч, пареҥге перемеч, туара, ÿяча да тулеч молат пушланеныт.
26555	Ӱярня годым тыгай муро-влакым муреныт.
26556	Ӱярня дене руш-влакын Масленица пайремышт коклаште ятыр шотышто икгайлык уло гынат, шукылан ойыртемалтыт: *Ӱярня годым юмо йӱлам шуктен огытыл, ваш-ваш унала коштыныт, тӱшкан-тӱшкан тиде але вес ялышкат унала погыненыт.
26557	Ӱярня йор-йор-йор, Ой, йор-йор-йор, Ӱярня йор-йор-йор.
26558	Ӱярня йор-йор-йор, Шуршо ынже лий, Шуршо ынже лий.
26559	Ӱярня кечын имньым кычкеныт, моторын тӱзатеныт, ял мучко кудалыштыныт.
26560	Ӱярня курык гыч мунчалтен волышо-влак деч вес мурымат колаш лиеш: Ӱярня йор-йор-йор, Мелна чож-чож, Кашта лоч-лоч-лоч, Родо-шамыч!
26561	Ӱярня пайрем ушкал лийме, ушкал уйым шушмо дене кылдалтын.
26562	Ӱярня пайрем Ӱярня – йор-йор, Мелна – чыж-чож, Волак – лып-лоп.
26563	Ӱярня пайрем ӱярня кашта деч посна эртен огыл.
26564	Ӱярня, тый, ÿярня, Сайын тыйым вашлийна.
26565	Ӱярня тылзын 7 кечынже «Звезда» командыште пытартыш матчым модмеке, хоккеист мӧҥгӧ пӧртылын.
26566	† * Фадеево ( ) — пытыше ял.
26567	Файлформат ( ) — файл аралымым, экраныште ончыктымым, савыктыме йӧным палемдыше файлын структуржо.
26568	Факультетын ойыпшо Факультет декан Александр Удалов Филологий да журналистике факультет ( ), 2008 ий Сӱрем тылзын 1-ше кечынже шочын.
26569	Факультетыште тунемме, туныктымо, шанче пашам виктара.
26570	Фамилийым ойлымо олмеш, марий-влак Павел Григорьевичым, мутлан, Кыргори Пагул але Кори Пашка лӱмдат, сайнырак умылтарашлан эше икмыняр кугезым палемдат: «Кришкан Миклай Йогор Кыргори Пагул» манын кертыт.
26571	Фарер йылме (фарерла føroyskt) — индоевропысо (герман) йылме.
26572	Фашизм путырак ажгыныш веле, вашке тудо шкеж йымак пӱтынь Европым темдале да 1941-ше ийыште мемнан шочмо элна ӱмбакат кержалте.
26573	Фашизмым сеҥымаш деч вара ядерный моштымашан супергерой-влак кояш тӱҥалыт, мутлан, Атомный Громовержец ден Атомный Айдеме.
26574	Фашист войскан мемнан элыш керылт пурымыж годым тудо границыште служитлен.
26575	Фашист войскан мемнан элыш керылт пурымыж годым тудо моло йошкарармеец дене пырля граница лишнак лийын.
26576	Фашист самолет-влак мемнан умбач чоҥештен эртен каят да Бобруйск олам бомбитлат.
26577	Фашистский Германийым кырен шалатыме пеш кугу операцийлаште тале офицерлан шотлалтын».
26578	Фашнст-влакын авиацийышт пытыды­мын бомбитла, пеш шуко бомбым переправа умбак кышка.
26579	Февральский буржуазный революцийын кечылаштыже тудо полкысо салтак комитетым вуйлата. 1917 ий август гыч Румынский фронтышто лиеш.
26580	Февраль тылзыште саркофагым почыныт - кӧргыштӧ мумийын шӧртньӧ колоткажым муыныт.
26581	Февральысе революций годым тюрьмаш логалеш, Кугу Октябрь тудым эрыкыш луктеш.
26582	Федерал кӱлешан ола.
26583	Федерацийыш ушнышо-влак Тиде ушемыш 69 эл гыч Калык хоккей организаций-влак пура. 49 калык федераций пӧръеҥ-влак кокласе таҥасымашлашке ушна, 33 калык федераций - ӱдырамаш таҥасымашлашке.
26584	Федерико классический шинчымашым налын – Фаошто монастырь школым тунем пытарен. 1937 ийыште Флоренцийыш куснен, куштыжо репортёрлан тунемын, Демоса Боннини йолташыжын «Фебо» фирмыштыже карикатуристлан пашам ыштен. 1938 ийыште Феллини Римышке пӧртылын.
26585	Федерикон ешыште эше кок йоча лийын: Рикардо (1921—1991) ден Мария Маддалена (1929—2002).
26586	Федерико черле икшыве кушкын.
26587	Федор Иванович Роза Михайловна дене кок эргым, Михаилым да Александрым, ончен куштеныт.
26588	Федор Иванович шочмо Ермучаш ялже дене эреак пенгыде кылым кучен.
26589	Федор Михайлович Достоевский (але марий семын Достоевский Микал Вӧдыр) ( 11 Кылме 1821 – 9 Пургыж 1881 ) – руш серызе, романым, кӱчык историйым да эссем возен.
26590	Федоров Алексей Федорович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26591	Федоров Тимофей Федорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26592	† * Федоткино чодыра участок ( ) — пытыше илем.
26593	Федотов Ананий Фёдорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26594	Федотов Иван Александрович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26595	Федотов Никифор Андреевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26596	Федулов Иван Фёдорович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26597	Феллини «Белый шейх» (1952) у фильмлан сценарийым возен, режиссёржо Антониони лийшаш улмаш, но пуымо сценарий почеш сниматлаш келшен огыл.
26598	Феллини темым ккумдаҥден, Серджо Амидеи да Роберто Росселлини дене пырля «Рим, открытый город» фильмлан сценарийым возен.
26599	Феллини тудым ик эн тӱҥ вдохновенийлан шотлен.
26600	Феллини эше икмыняр сценарийым возен, мутлан, Роберто Росселлинин «Пайза» фильмжылан.
26601	Фердинанд – Бетховен ешын йолташыжын эргыже.
26602	Фермер ешыште кушшо икшыве-влак пашалан кожмак да писе улыт, вет ялысе еҥынчолга да тунамак поро кумылжо вигак шинчалан перна.
26603	Ферми 1901 ийыште Римыште железнодорожникын Альберто Ферми да туныктышын Ида де Гаттис ешеш шочын.
26604	Ферми 28 кылме 1954 ийыште илыш дене чеверласен, тудлан лийынжат 53 ий веле.
26605	Ферми, кузе шуко итальян ученый-влак тудо жапысе, фашистский партийыште шоген.
26606	Ферми масон лийын, тудым «Лемми» ложышто палемденыт, 1923 ийыште, масонский штаб-квартирыште, Джезу площадыште, Римыште лийшым.
26607	Ферми Нью-Йоркысо Колумбийский университетым ойырен налын, куштыжо 1939 ий гыч 1942 ий марте пашам ыштен.
26608	Ферми США-ш каен, кушто вич университетыште тудлан физик профессор олмыш шогалаш йОным пуэныт.
26609	«Фермыште пашам ыштыше-влак пеш писе да поро улыт ыле.
26610	Фер-Сидук (Ферапонт Якимович Сидук) (1912 - 1944) Негыз * Патыр курым.
26611	Фестиваль кокла курым пагытын шӱлышым пуртен шога: вургем сарӱзгар - чыла коклакурым пагыт дене шула.
26612	Фестиваль моткоч шуко тӱнямбал мучко палыме фламенко шӱдыр-влакым пога.
26613	Фёдор Иванович Гордеев нерген возымо паша-влак * Грузов Л. Уста языковед // Марий коммуна.
26614	Фёдоров Аверьян Ефимович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26615	Фёдоров Александр Фёдорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26616	Фёдоров Влас Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26617	Фёдоров Егор Фёдорович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26618	Фёдор Шамкаев, Пошкырт, Краснокам район, Корий ял».
26619	Фиджи ( ) — Тыныс тептеҥызын кечывалвел касвелныже верланыше отро --влакгокласе теҥыз.
26620	Физика дене туныктышо семын тыршен да вуйлатыше марте кушкын.
26621	Физик да математик шанче доктор.
26622	Физике ( - пӱртӱс гыч) — пӱртӱс лиймаш-влакын кугурак закономерностьшо-влакым, материйын свойствыжым да ышталтмыжым, движенийын тӧртыкже-влакым тунемше естествознанийын ик тӱҥ ужашыже.
26623	Физкультур институтышо шинчымашым поген. 1956-шо ийыште «Локомотив» самырык футбол командыште модаш тӱҥалын.
26624	Физрук-влак у спорт снарядын пайдажым акленыт, тыге школ-влак коклаште батут ӱмбалне тӧрштылмаш дене икымше турнир-влак эрташ тӱҥалыныт.
26625	Филимонов Василий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26626	Филимонов Иван Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26627	Филимонов Сергей Фомич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26628	Филимонов Фёдор Степанович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26629	Филиппин архипелаг воктене верланен.
26630	Филиппов Дмитрий Васильевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26631	Филиппов Зосим Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26632	Филиппов Иван Филиппович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26633	† * Филиппово ( ) — пытыше ял.
26634	Филиппово ял дене пырля пырляштарыме Выльып-Леван почиҥга ялыш савырненыт.
26635	Филлипов А.Чон сескем // Ямде лий. 1998. 29 авг.
26636	Филологий наука доктор Гурий Иванович Лаврентьев илышыште, шочмо йылмым шымлымаште эреак уым кычалше, тыршыме койыш дене илыше, тыпланыде, суапым ыштен шогышо айдеме.
26637	Филологий наука кандидат.
26638	Филологий наука кандидат, Н.К.Крупская лумеш Марий педагогический институтын доцентше Н.И.Куторов "Марийское стихосложение" лӱман шымлыме пашажым посна книга дене савыктен луктын.
26639	Филологий шанче доктор.
26640	Филологий шанче кандидат.
26641	Философий — тӱҥ фундаментальне проблеме нерген шанче, проблеме тыгай ыҥ-влак дене кылдалтын: илыш, палымаш, ак, амал, уш-акыл да йылме.
26642	Философий шанче кадидат.
26643	Философий шанче кандидат.
26644	Философий шанче кандидат, юстицийын полковникше.
26645	Философий, эртымгорно, еҥ-влак.
26646	Философский проблемым виянрак почын ончыкташ Илья Ломберский Кут разбойник нерген преданийым, сар нерген шарнымашым, тÿрлö сынан шонкалымашым пурта.
26647	Фильмлаште Пресли йыр эреак шуко ӱдыр лийын., но туге гынат фильмлажым еш дене ончаш лийын.
26648	Фильм неореализмлан тӱҥалтышым пыштен.
26649	Фильмын сеҥымашыже коммерческий лийын, тидыже Феллини ешлан Париолиште, Римын эн ужар районыштыжо, сай квартирым налаш йӧным ыштен.
26650	Фильмыште тÿҥ роль-влакымат марий артист-влак А. Янай, П. Тойдемар да молат модыныт.
26651	Финал пелыште кок сеҥыше команде финалыш логалыт, нунын коклаште Кубок модылтеш.
26652	Финал турнир-влак 4 ий жапыште ик гана эртат, но верлаште турнирлан ойырымаш-влак 3 ий жапыште эртат. 2010 ийысе тӱнямбал чемпинатыш ушнашлан 204 команде таҥасен.
26653	Финал чырыкыште сеҥыше финал пелыш логалеш.
26654	Финалын чырык, пелыштыже, тыгак, кумшо вер верч таҥасымашлаште тӱҥ жапыште команде-влак ик тӧр модыныт гын, 10 минуташ ешартыш жап пуалтеш.
26655	Финалыште овертайымын кужутшо 20 минут.
26656	Финанас министерствын федерал казначейство виктемыште пашам ышта.
26657	Финляндий - кандашымше эн кугу эл Европыште, да икымше калгата илыме эл Европо Ушемыште.
26658	Финляндий - парламент республик улеш, тӱҥ правительстве Хельсинкыште верланен, 336 верысе парламент-влак улыт.
26659	Финляндийын да Норвегийын ӱдырамаш командын таҥасымашыже. 2004 ий. thumb thumb Бэнди - команде-влак дене таҥасыме телымсе спорт модмаш.
26660	Финляндийысе разведке орган-влакын виктарен шогымо тиде организацийын ужашлаже ятыр национальный республикыште – Удмурт, Башкир, Карел, Мордва, Коми да моло республиклаште – лийыныт.
26661	Финляндийысе разведке орган-влакын кӱштымышто почеш организаций калык озанлыкыште да культур фронтышто диверсионно-вредительский пашам шуктен толын, совет власть ваштареш вооруженный восстанийым ямдылен.
26662	Финляндийысе шанче учрежденийлаште стажировкым эртен.
26663	Финляндийыште ик арняште 1-2 гана йӱштылалтше-влакын чотышт - 120 000. Финляндийыште 1989 ий гыч теле йӱштылмаш дене чемпионат эрта.
26664	Финн ÿдыр, хант да манси, одо — Ик тукымышто кугу ешем.
26665	Финн-влак тудым «jumala», эстон-влак «jumal», коми калык «йем», йӱдвел чудь «юмель», саам-влак «йивмел» маныныт.
26666	Финн йылме гыч кусарыме пашаже * Сумманен Т. Лӱмет – чон эҥертыш: почеламут // Родо-тукым улына.
26667	Финн йылме ( ) — урал йылме.
26668	Финн культуро да сауныш пурымо йӱла дене кылдалтын.
26669	Финно-угор сылнымут денат Валентин Колумб мемнам палдара.
26670	Финно-угор толкын тистын да эмблемын авторжо.
26671	Финно-угор тӱнясе калык-влакын фольклорыштым, сылнымутыштым келгын шымлен, «Марий йомак-влак» да «Айста муралтена» сборник-влакым савыктен.
26672	Финн тӱшкемыш (балто-финн, саам, мордва, одо да коми йылме-влак дене пырля) пура.
26673	Финн-угор йылме-влак — урал йылме ешыште йылме тӱшка, финн-юлысо да угор тӱшкемыш шеледалтеш.
26674	Финн-угор калык-влак Ассоциаций (АФУН) председательын алмаштышыже улеш.
26675	Финн-угор калыкын самырык кусарыше-влакын литератур университетыштышт (Сыктывкар, 2006) тыршен.
26676	Финн-угор писатель-влакын 12 эн сылне почеламутышт.
26677	Финн-угор писатель-влакын IX Тӱнямбал конгрессыштышт (Петрозаводск, 2006) делегат лийын.
26678	Финн-угор театрын калык-влак кокласе фестивальым эртарыше-влак коклаште лийын.
26679	Финн-угор тӱшкам ончыкташлан поэт тумын образшым кучылтеш.
26680	Фирсов Никита Петрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26681	ФИФА Европо кумдыкышто гына огыл, уло тӱня мучко шарлаш тӱҥалын.
26682	ФИФА-н вуйлатымыж почеш икымше таҥасымаш-влакым 1906 ийыште эртареныт.
26683	ФИФА-н икымше президентшылан Робер Гереным сайленыт.
26684	ФИФАшке ушнышо эл-влак гыч пӧръеҥ-влакын чумыр командышт тӱнямбал чемпионатыште таҥасаш толын кертыт.
26685	Фламенко годым эн тӱҥжӧ кум стиль-влак кучылталтыт: кок долян, кум долян, тыгак латкокдолян тактын тӱрлӧ йыжыҥ-влак.
26686	Фламенко куштымашын кӱлешан ӱзгарже-влак Танцовщицын (байлаорын) тӱҥ ужашыже – лийшашлык тувыр, bata de cola маналтеш – эн тыглай фламенко куштымашлан кӱлешан тувыр, шукыж годым кӱвар марте, тыгак эре тӱрлӧ тӱсан лийшаш.
26687	Фламенко тӱрлӧ ужашла гыч шоген кертеш, тӱрлӧ стиль дене кучылталтеш.
26688	Флигель тачысе жапланат аралалт кодын да А.П.Чеховын барельефан шарнымаш оҥа дене палемдалтын.
26689	Флоренций жапше 1504 ий мучашыте илаш кусна флоренцийышке.
26690	Флорес, Сумба, Тимор отро-влак коклаште верланен.
26691	Флорес ( ) — Тыныс тептеҥызын отро-влакгокласе теҥызше. Йӱдвелне - Сулавеси, кечывалвелне - Кабиа, Сумбава да Флорес отро-влак.
26692	Флэтлэнд (Flatland) Тиде стиль изиш фристайл дене келшен толеш.
26693	Фольклор гыч, калык муро ден йомак гыч, калык мут ден легенда гыч.
26694	Фольклор гыч, эпос гыч вончен толшо образ - символым поэт историй документла гыч налме конкретле факт дене, историеш кодшо конкретле еҥ лÿм дене иктешлен.
26695	Фольклорист семын "Марий калык муро ден такмак-влак", «Руш пӱртӱспале» книга -влакым ямдылен, эрвелмарий сӱанын сценарийжым серен, но печатлен луктын шуктен огыл - ӱмырлугыч трагически колен.
26696	Фольклорын образле сÿретше историй чын дене иктыш ушнымо Олык Ипайын " Актуган " поэмыштыже пеш кугун коеш.
26697	Фольклор-этнографий дене келге шинчымашым налмыже Я. Ялкайнлан сылнымутын ойыртемжым умылаш полшен, литератур теорийыым рашемдымашке конден.
26698	Фомин Анатолий Порфирьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26699	Фомин Степан Николаевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26700	Фоминых Александр Семёнович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26701	Фоминых Анатолий Степанович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26702	Фоминых Василий Ефимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26703	Фоминых Дарья Степановна — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26704	Фоминых Леонид Алексеевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26705	Фоминых Михаил Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26706	Фоминых Михаил Кузьмич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26707	Фоминых Фёдор Лаврентьевич — Йошкар Тисте орден, II степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26708	Фомичев Михаил Викторович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26709	Фонетика Тиде йылмыште 26 йӱк уло.
26710	Фонетико-синтаксический йöн годым ик шомакак пачаш-пачаш каласалтеш да ик гласныйже шуйдаралтеш, мутлан: Шинчет, южгунам ÿдырет теве тиде ка-анде-канде кава гай яндар шинчаж дене туге шыман ончал шында—мыйын ушем кайыме гай лиеш: чылт аваже!
26711	Форвард (нападающий) тавалышын капка деке лишкырак пурышаш улыт, нунын пашашт - голым пуртылаш.
26712	Формо дене мӱзикыл эн чӱчкыдын кок акт гыч шогышо спектакль семын лиеш.
26713	Формо шот дене тудо пеш проста – тыглай ныл стопан хорей, да мут-влакшат куштылго улыт – йоҥгалтше, тÿрлö чиян.
26714	Формула-1 дене таҥастарымаште тиде чемпионатыште ик маркан автомашина гына кудалышт кертыт.
26715	Формула-1 машина-влакым йоҥлышын эн писылан шотлат.
26716	Фотосӱрет-влак Шуко сӱрет-шамыч религий темылан Рафаэль ыштен портретым. 1512 ийыште Рафаэль воза «портрет папы Юлия 2».
26717	Франзуц йылме гыч ончыкта сапожникым.
26718	Франций академийын йыжъеҥже улеш.
26719	Франций дене йыгыре улеш.
26720	Францийысе Авиньон «Юиспи – ИксВи» командыште кок ий модмо деч вара, Россий сборныйыште модын.
26721	Францийыште тудо моткоч шагал сӱретлен, но шкенжым уста еҥ семын ончыктен.
26722	Франц Кафка 1906 ийыште.
26723	Франц Петер Шуберт Франц Петер Шуберт (1797 шорыкйол 31 – 1828 кылме19) – австрийысе композотор, музыкышто романтизмлан негызым пыштыше.
26724	Француз академийын членже.
26725	Француз барон Пьер де Кубертен тунам каласен: « Немыч Эл акрет Олимпий деч мо кодмым кычал муын.
26726	Француз йылме (французла français) — индоевропысо (роман) йылме.
26727	Француз йылмым 1908 ийысе Конгрессыште официал йылмылан сайленыт, но чынжым, тачысе кечын тудо официалле лӱмлан ок шотлалт.
26728	Француский гражданствым доказатлашлан,тудо шояк шочмо кагазым ыштен,тушто тудо Джудит Ван Хардын ӱдырже.
26729	Франческо Сфорцын чапкӱжӧ почеш шун гыч модельым ыштыме.
26730	Фредерик Шопен пургыж тылзын 22-шо кечыжын 1810 ийыште Варшава оласе пелен Желязова-Воля ялеш шочын.
26731	Фристайл (Freestyle) Эрыкан койышланымаш, тыге англичан йылме гыч тиде мут кусаралтеш.
26732	Фритсын колымыж деч вара, родо тукым моло деч, Андерслан гына колатка дек мияш лийын.
26733	Фролов Павел Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26734	Фронт гыч колтымо вес серышыште тыге манын: «Мый шке мутемлан чот шогем.
26735	Фронт гыч Мария Михайловналан колтымо фотожо шеҥгек тыгак почеламутым возен: Мый улам Пыжай марий Да Вӧдыр эрге Метрий.
26736	Фронтеш сусыргымекше, куд тылзе наре тыште эмлалтын.
26737	Фронтипсис лудшо-влаклан кугу уверым комикс нерген пуэн кертеш.
26738	Фронтиспис – тӱҥ лаштык ончылно шогышо сӱрет.
26739	«Фронтовик-влак» 1958 ийыште «Ончыко» журналеш печатлалт лектын.
26740	Фронтовик-влак деч толшо письмалан колхозник-шамыч тÿшка вашмутым ямдылат.
26741	Фронтовик-марийже колымек, эргыжым шкетын ончен куштен.
26742	Фронтовик, поэт, йолташ (Б.
26743	Фронтовой тукым вашке ушым шынден, вашке кушкын, вашке чалемын.
26744	Фронтыш 12 еҥ каен, 8-н веле пӧртылыныт.
26745	Фронтыш 34 еҥ каен, 16 патыр пӧртылын огытыл.
26746	Фронтышко 20 ияш годымжак логалын, разведчик лийын.
26747	Фрэнк Ллойд Райт ( 1867 Пеледыш 8 — 1959 Вӱдшӧр 9) — америкысе архитектор, интерьер дизайнер, серызе да туныктышо, 1000 утла сооруженийым шонен луктын да 500 пашам шуктын пытарен.
26748	Функций (программлымаш) ( ) — кылдыш гыч ӱжмӧ могай-гынат ыҥым шотлен лукшо игыпрограмме ; тиде ыҥ функцийым лӱмжӧ дене ӱжшӧ программыш пӧртылеш; нунын лӱмышт тӱҥмут улыт гын, функций-влак программым возымо йылмыш шыҥдаралтше элементше-влаклан шотлалтыт.
26749	Фурзиков Александр Иванович — Йошкар Шӱдыр да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26750	Фурзиков Георгий Алексеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26751	Фурзиков Иван Алексеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26752	Фурзиков Иван Васильевич — Йошкар Тисте орден, III степенян Богдан Хмельницкий орден, Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26753	Фурзиков Иван Семёнович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26754	Фурзиков Михаил Алексеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26755	Фурзиков Михаил Ефимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26756	Футбол деке Месси 5 ияш годымжо шӱмаҥын.
26757	Футбол дене модаш шинчымашым Кишинёв олаште налын. 1991-ше ийыште «Дружба» футбол командын капка оролжо лийын.
26758	Футбол дене тӱнямбал чемпионат-влакын пытартыш матч-влакышт шуко ончышо-влакым пога, южгунам Олимпиадымат ончышо-влакын чотышт дене ончылта.
26759	Футболист ме улына.
26760	Футбол мече Футбо́л ( - «йол мече») — команде дене таҥасыме спорт тӱрлык.
26761	Футбол модмашын тӱрлыкшӧ Тиде модмашын шуко тӱрлыкшӧ уло.
26762	Футбол тӱнямбалне ФИФА-н палдарымыж почеш, 2001 ийыште Мландыште футбол дене 250 миллион еҥ модын.
26763	Футболын шочмо вер гычыж толшо команде деч посна таҥасымаш шотан лийын ок керт.
26764	Футболын шочмо кечыжлан 1863 ий шотлалтеш, тунам икымше футбол Ассоциацийым чоҥеныт, шотан виктарчык-влакым возеныт.
26765	Футдаблбол (кок мече дене модыт), пляж футбол (ошма валне модыт), футзал (мини-футбол) (спортзалыште модыт), (кеч кушто, кеч мыняр модшо-влак дене эрта), куп футбол (купышто модыт), футбол фристайл (финт, трюк-влакым ончыктымаш).
26766	Ф, Х, Ц, Щ буква-влак руш йылме гыч пурышо мутлаште гына кучылталтыт.
26767	Хазар-влак, Юл да Чолман воктен илыше булгар -влак, татар-монгол-влак марий мландым шке кид йымакышт налыныт.
26768	Хальмахера теҥыз — Тыныс тептеҥызыште верланыше отро-влак кокласе теҥыз.
26769	"Х" альтернатив планетым умбакыже кычалыныт, но тиде кычалмаш сеҥымашым конден огыл. 1989 ийыште Нептун воктечын "Вояджер-2" сандалык аппарат чоҥештен эртен.
26770	Хамалайнен дене революций деч ончычак, мемнан кундемыш толын коштмыж годым, палыме лийынам ыле.
26771	Ханой башне Ханой ( ) — Вьетнамын рӱдолаже.
26772	Хан Христиан Андерсен 2 апрель 1805 ий Оденсе Фюн островыште шочын.
26773	Характер-влакым ваштарешла ончыктымо йöным писатель «Илыш корно» ойлымашыштыже поснак келыштарен кучылтеш.
26774	Харасан Резави провинцийыште кумдык почеш кокымшо верым айла.
26775	Харилал ала-мыняр гана веражым вашталтен; мокш чер дене колен.
26776	Харитонов Василий Владимирович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26777	Харламов «Звезда» командылан кугу пайдам конден - 40 модмашыште 34 шайбым пуртен, калык тудым чот йӧратен шынден. 1968 ийыште Харламовым угыч Москошко ӱжыт.
26778	Харламов тыге ойлен: Хоккеист-влак ий валне модмо годым сайын ваш-ваш умыленыт, но илышыште коклаштышт сай келшымаш лийын огыл.
26779	Харламов тыге шке у йолташыж-влак нерген ойла: А Олимпий турнирыште эн сай бомбардир лӱмым лач Харламовак сулен.
26780	Харламов умбакыже модеш, сеҥымаш-влакым налеш.
26781	Харламовым Викулов да Фирсов дене пырля шогалтымеке у тройкым чоҥен.
26782	Харьковышто эн ончыч йоча-влаклан у ий утренникым эртареныт.
26783	Хасанов урем, 9-ше номеран пӧртын пырдыжыштыже тудлан мемориал онам сакыме.
26784	Хасан почиҥга ял деке ушалтын.
26785	Херон 10-70 ийлаште механикле театрым чонен.
26786	Херст шке «Морнинг джорнэл» рушарнясе газетыжым комикс-влак дене пойдараш тӱҥалеш.
26787	Херстын издательствыже пеш сай иллюстрацийым кучылтын.
26788	Хе-хе…но агытанын нарыже уло, докан… Ме пычкемыш улына.
26789	Химий наукышто ик эн кӱлешан ужашым – нитроушалтмашым шымлен.
26790	Хи‘мий тӱ‘ҥлык-влакын перио‘дик рада‘млыкше (Менделе́ев че‘тлык) — атом том кугеммаш дене кылдатше химик тӱҥлык -влакын классификацийже.
26791	Химий шанче доктор.
26792	† * Химлесхоз чодыра участок ( ) — пытыше илем.
26793	Хиросима ден Эхимэ префектуро-влак коклаште верланен.
26794	Хирургий дене кылдалтше 60 шанче пашам возен.
26795	Хирургийыште у технологий-влакым шыҥдарымаште тудын надырже моткоч кугу.
26796	Хит-парад эре шуматкечын эрта, сандене Идалыкысе хит-парад шуматынак лиеш.
26797	Хлебников Василий Алексеевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26798	Хлебников Василий Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26799	Хлебниково сола деке ушалтын.
26800	† Хлебниково ял шотан илем * Хлебниково ( ) — сола.
26801	Хлебниково ял шотан илемын рӱдерже.
26802	Хлебников Фёдор Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26803	Хлыбов Дмитрий Александрович — кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26804	Хлыбов Евгений Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26805	Хлыбов Михаил Иванович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26806	Хлыбов Павел Александрович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26807	Хойлигенштадтыште Кумшо симфонийжым возаш пижеш, тудын лӱмжӧ – Героический.
26808	Хоккеист дене чеверласаш калык тӱжем дене толын.
26809	Хоккеист кок ӧрдыжлум пудыртен, пурла йолвургыжым шалатен, вуйторык чытырналтмым налын (Ватыже сусырген огыл).
26810	Хоккеист семын чапланымаш Михайлов — Петров — Харламов ЦСКА командын форвард тройкыжо кум ий жапыште чоҥалтын.
26811	Хоккей коньки Тыглай мунчалтымашлан келыштарыме коньки Хоккей коньки - Шайбан хоккей але Бенди модмаш-влаклан келыштарыме коньки.
26812	"Хоккейные игры LG", ) - Швецийыште кажне ийын эртыше хоккей турнир. 2006 ий марте турнир "Швед хоккей модмаш" лӱмым нумалын ( ). 1996-1997 ийлысе тургым гыч тӱҥалын, Еврохоккейтур радамыште эрта.
26813	"Хоккей с мячом" лӱмым марий йылмылан келыштараш йӧсырак, сандене Марий Википедий "бэнди" лӱмым ойырен.
26814	Хоккей таҥасымаш дене Первый каналын Кубокшо.
26815	Холкин Прокопий Тимофеевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26816	Холокост — эртык факт, кудыжо шке жапыште шуко еврей-влакым национальность шот дене концлагерьлаште индырен пуштыныт.
26817	† * Хомутово выселке ( ) — пытыше илем.
26818	Хорват йылме (хорватла hrvatski jezik) — индоевропысо ( славян ) йылме.
26819	Хорошавин Михаил Иванович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26820	Хорхе Луис Борхес ( 1899 Сорла 24 – 1986 Пеледыш 14) — аргентин прозаик, почеламутчо да кусарыше, Буэнос-Айрес олаште шочын. 1920-ийлаште испан латино-америкысе почеламутышто авангардизмылан негызым пыштен.
26821	Хорын кажне концертыштыже я руш, я марий калык мурым сылнын йоҥгалтарен.
26822	Хоть колан пу властьым, тудо иктаж гуннам угнетенийым ончыкта.
26823	Хотя, тудо желанийым луктын, чтобы официальный лияш, тудо нигунам налын огыл ончалаш государствын службылан.
26824	Хошимин Хошимин ( ) — Вьетнам ола.
26825	Храмихин Анатолий Васильевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26826	Храмов Геннадий Лукьянович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26827	Храмов Пётр Архипович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26828	Христиан верам кучышо-влак Кугече пайремым тыге эртарен колтат.
26829	Христианлык ( — «месси́я» гыч) — тӱнямбал монотеист тын.
26830	Христиан миссионер-влакын пашашт лектышым конден огыл.
26831	Христиан тыным налме деч вара нуно чий тын дене кылдалтшылан шотлалташ тӱҥалыныт да 394 ийыште император Феодосий I нуным чараш кӱштен.
26832	Христиан эртымгорныжтыжо икмыняр ӱшанымашын ӱжватаже уло.
26833	Христолюбов Геннадий Степанович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26834	Хромосом ( — тӱс да — кап) — илпарчакын рӱдыштыжӧ улшо, шӱртӧ гай койшо йӧр; клеткын да организм-влакын урлык ойыртемыштым рашемда.
26835	Хронологий * 1906 ий Пургыж 4. Клайд Уильям Томбо шочын.
26836	Хуанхэ эҥерын вӱдкундемже эрвел-касвел монырыш 1900 км наре шарла да йӱдвел-кечывалвел могырыш 1100 наре км.
26837	Художественность шотыштат тудо убедительный образ огыл, тудын образше куакшын, схематически ончыкталтын, колхоз пашаште ÿдрамашын кушкын толмо динамикыжым (а автор лач тудым ончыкташ шонен) типично ончыктымо огыл.
26838	Художественный самодеятельностьыш коштын, драматический кружокын ик эн чолга еҥже лийын. 1948-1949 ийлаште Марий кугыжаныш филармонийыште хорын артистшылан тыршен.
26839	Художник-романтик Валентен Перрон йомак-влакше почеш шуко альбомым луктын. 1870 ий деч вара Европысе сӱретан еженедельник-влак «Эпинальын сӱрет-влакше» почеш формым кучылташ тӱҥалыныт.
26840	Хэлф пайп Эн чӱчкыдын вашлиялтше велоспортын туравелыкше (направленийже).
26841	Царевококшайск уездын рӱдолаже тӱҥалтыш гычак лийын.
26842	Царегородцев Степан Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26843	Целищев Александр Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26844	Целищев Павел Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26845	Целищев Павел Иванович — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26846	Целищев Павел Михайлович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26847	Целищев Семён Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26848	Целищев Фёдор Иванович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26849	Цендушев Сергей Ананьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26850	Цендышев Сергей Ананьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26851	Цендышев Сергей Ананьевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26852	Цензурым корандымек, шергакан ты кагаз ондак газетлаш, вара «Ончыко» журналеш печатлалтын.
26853	Центризадатын ту жапыште вуйлатышыже А. П. Рябинина Я. Ялкайн нерген тыге каласен: «Ялкайн….
26854	Цибикнур ял деке ушалтын.
26855	† * Цинглок чодырам аралыме пӧрт ( ) — пытыше илем.
26856	Цинхайыште Тибетысе тупрӱдӧн ий нальык гыч тӱҥалын эҥер 6 418 км эрвел могырыш йӧга, кечывалвел-касвел да рӱдӧ Китай гоч Эрвел-Китайысе теҥызыште, Шанхай ола велне пыта.
26857	Цифр кодлымаш ( ) — информацийым бит -влакын (0 ден 1) почелалыкышт гоч ончыктымаш.
26858	Цицангур, Изи Селкӓ, ) — ял.
26859	ЦСКА клубын самырык спорт школыш тудым аваже конден.
26860	Цыпр электроникым пайдаланымаш (1937 ийыште Клод Шеннон палынак шонен луктын), ӱшанлырак программирований кертмаш пеш кӱлешан ошкыл-влак улыт, но тиде корнышто «икымше цыпр электронле компьютерлан».
26861	Ч.). 2) Деч почеш мутан кок икгай-пале мутын пырля каласалтмышт дене, мутлан: Тиде — кугу деч кугу, почётный деч почётный паша (Я.
26862	Чÿкшö курык шеҥгеч лекте кече… Ший йыҥгыр пÿгеш кылдалын… // Ончыко. 1958.
26863	Чÿчкыдынак автор шке ойлымашыжым чоным куандарыше пÿртÿс нерген сылнын, мастарын каласкалыме дене кошарта.
26864	Чÿчкыдынак Изи Какшан воктек этюд-влак сÿретлаш лектеденна, арня дене Юл серыште эртенна, пагыт пешак веселан куржын, тунемме жап моткочак писын эртен.
26865	Чÿчкыдынак ойлымашым новелле деч ойыраш огеш лий.
26866	Чÿчкыдынак сылне образ, мотор сÿрет йомак гыч огыл, а калык муро гыч налме: Сÿан ватын ший аршашла Вÿдÿмбалне кесат пеш чÿчкен..
26867	Чÿчкыдынак шке кугурак йолташыжлан, Валентин Борисович Исенековлан, серышым возкален шоген, тудыжо салтакын кажне письмажым шинчасортала арален да, пöртылмекше, шканже кучыктен.
26868	Чÿчкыдынак яллашке кошташ логалын.
26869	Чÿчкыдын марий икшывын кок лÿмжö лийын: иктыжым шочмекыже пуэныт, весыжым – тынеш пуртымо годым.
26870	Чÿчкыдын у книга дене куандара: ÿмаште «Марий йылме.
26871	Чавайн, 168); * шижмым: Арсланов савырнен ончале – пыльгыж шогышо Семли кугызам ужо.
26872	Чавайн, 350); Коргышто ала-мо ньыге-нюго пордалмыла чучеш (Н.
26873	Чавайн) 3. Империалист сар тӱҥале.
26874	Чавайн) 4. "Вара мыняр еҥ кнагам лудаш налеш?"
26875	Чавайн "Акпатыр", 1956) * туныктышо Мичи (С.
26876	Чавайн да Карпов дене кыл кучымашем лийын огыл.
26877	Чавайн дек, Ипай дек миедышым, но нуно полышым ышт пу.
26878	Чавайн) Икмыняре да иктаже шомак деч моло неопределенный олмештышмут-влак чыланат кореш гоч возалтыт.
26879	Чавайн "Марий рото", 1957) * салтак Егоров (Н.
26880	Чавайн) Микайын кÿчык биографийжым пуэн да тыге палемден: «Микай – марий кресаньык…1903 гыч тÿналын тымарте ялысе учитыллан шога… Кугу сар (сöй) годым салтаклан лийын, кÿрылтде ганьак окопышто кия.
26881	Чавайн "Мӱкш отар", 1956) * военрук Тагановский (С.
26882	Чавайн) Негыз * Марий йылме.
26883	Чавайн нерген статья-20-30 ийласе марий литературышто эн сай литературоведческий произведений.
26884	Чавайн); * олмештышмут дене: Геройна шкеж нерген каласкалаш ок йӧрате.
26885	Чавайн); * палымут дене: Самырыкда годым тыланда тунемаш кӱлеш.
26886	Чавайнурышто шылын илен.
26887	Чавайн шочмыжлан – 70 ий) // Ончыко. 2000.
26888	Чавайнын творчествыжым фольклор шÿлышын да А.С.Пушкин гыч тÿҥалтышым налше творческий идей ден образ-влакын ваш ушнымыштын результатше семын ончен.
26889	Чавайн) Эртыше жап Эртыше жап койыш мут ойлымо деч ончыч лийше ончыкта.
26890	Чавайн Э. Ӱмырышлан йöратем: Марий поэт Ю. Чавайн нерген шарнымаш // Ончыко. 1991.
26891	Чавайын шочшыжо-влак тиде лӱмым умбакыже наледеныт, тыге «ы» буква йомын, «Чавайн» аралалт кодын.
26892	Чайкин Даниил Романович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26893	Чайковский вес элыште 2 ий лийын, 1300 менге шочмо мӧнгыж деч, училищыш 12 ийготан-влакым веле налыныт.
26894	Чайковский палыме лийын пианист семын. 16 ияш шуко жапым мурылан ойыраш тӱналын, палыме туныктышо Луиджи Печоли ден тунемын; вара композиторын Рудольф Кюндингерын наставникше лийын.
26895	Чайковскийын интересше програмный музвк дек лектеш, да тудо «Ро-меои Джульетта» увертюр-фантазийым воза Шекспирын (1869), а Критик В.В Стасов тудлан шонымашым симфонический фантазий «Буря» (1873) каласен пуэн.
26896	Чайковскийын мутшо почеш, кумшо симфонийыштыже гына шке чын мастарлыкшым, творческий ӱнаржым почын пуэн.
26897	Ч. Айтмотовын «Джамиля» повестьыштыже Джамиля ден Даниярын неле – шыгыр корно дене илыш ÿжара вашеш кайымыштым сÿретлымаш кугу верым налын шога.
26898	Чак Берри рок-н-ролл мастар.
26899	Чакмарий сола деке ушалтын.
26900	Чакмарий ял шотан илем * Чакмарий (Олыксола) ( ) — сола.
26901	Чалай Васлий шкеже Юрий Чавайным южгунам умылен моштен огыл.
26902	Чал вуян салтак-влак кугешнен каят: почеламут.
26903	Чаломкино ялыште Курыкмарий кундемышто йорло кресаньык ешыште шочын.
26904	Чаманаш логалеш: 1937 ийысе тургым жапыште романын кокымшо ужашыже ош тӱням ужын шуктен огыл.
26905	Чаманаш логалеш, тиде – тыге огыл, мемнан рвезе пиисательна-влак фольклорым огыт пале, палат гынат, пеш начарын.
26906	Чаманен каласаш кÿлеш: Мичу- романын рÿдö геройжо гынат, тудым автор схематичнынрак ончыктен.
26907	Чаманен каласаш логалеш, лаптам пытартыш жапыште мондаш тӱҥалыныт ыле.
26908	Чаманен каласаш логалеш, тиде пашаже мучаш марте ыш шукталт.
26909	Чаманен каласыман, шымле ийым темымеке, 1993 ийыште уста писательын, журналистын ӱмыржӧ кӱрылтын.
26910	Чаманен кодаш логалеш, южгунам калык нунын (шорчол маска-влак) деч лÿдешат.
26911	Чаманен-ойганен, эркын погаш тÿҥале.
26912	Чаным кырымаш Вес кугече йӱлалан чаным кырымаш шотлалтын.
26913	Чап 1985 ийыште «Ямде лий» газетын Антон Ивук лӱмеш пӧлеклалтше премий дене палемдалтын.
26914	Чапи тукымым эн чот пойдарыше Оксинян 21 уныкаже,33 кугезе уныкаже да (тачысе кечылан)23 кугезе-кугезе уныкаже Россий деч посна Английыште, Австрийыште, Болгарийыште, Германийыште илат.
26915	Чапкӱэш тыге возымо: «Марийлан вий-куатым пуэн шого».
26916	Чапландарен фронтысо йолташыже-влакым — Миклай Казаковым, Михаил Калашниковым, Илья Стрельниковым, Иван Падыгановым, Иван Литвиным, Геннадий Шорниковым да молымат.
26917	Чапланымаш * 22 Шорыкйол 1966 ий — Коми АССРым Ленин орден дене палемденыт.
26918	Чапле коя; Иктыжат пален огыл; Чотрак кучен колтен; Теве тыланда!
26919	Чап лӱм-влак 2005 2006 ийлам иктешлен Марий Элыште Олык Ипай лӱмеш премийым кучыктеныт.
26920	Чап лӱм-влак "Мари" тӱшка дене пырля гастроль дене Марий Эл да пошкудо кундемлаште лиеден.
26921	Чап лӱмым налше айдеме сымыктыш аланыште 10 ий деч шагалрак огыл пашам ыштышаш.
26922	Чап лӱмым налше айдеме сымыктыш аланыште 15 утла пашам ыштышаш.
26923	Чап лӱмым Российын граждан-влаклан пуат.
26924	Чапмуро Йошкар-Олан чапмурыжлан семым Андрей Эшпай семмастар возен.
26925	Чапмуро олыкмарла, курыкмарла да рушла йоҥгалтеш.
26926	Чап пӧлек * Россий Федераций виктерын Чап таныкше дене палемдалтын.
26927	Чап ССРУын шанче академий премийым да шӧртньӧ медальым Меделеев лӱмеш негызлен.
26928	Чаранӧшман дене пырля шылтымнӧшман кушкыл-влак нӧшман кушкыл группыш пурат.
26929	Чарка пундашеш кодшо аракам йӱаш ойӧрӧ — йӱшан лият.
26930	Чарлак — Пошкырт Элысе Дӱртӱлӧ кундемыште верланыше ял.
26931	Чарльз Диккенс Чарльз Джон Хаффем Диккенс (1812 пургыж 7 – 1870 пеледыш 7) - англичан писатель, романист, очеркист.
26932	Чарныш (программлымаш) ( ) — программын шукталтмыжым чарыше ыштык.
26933	Часамла — юмылан кумалаш ыштыме изи пӧрт.
26934	† * Часовенцы ( ) — пытыше ял.
26935	Частице - мутын але предложенийын значенийжым рашемдыше да грамматически рашемдыше да грамматический формым ыштыше служебный ойлымаш ужаш.
26936	Частицын значенийже Значенийышт да кучылталтме ойыртемышт ден частице - влак кок тÿшкалан шелалтыт : * ойлымым тÿрлö могырым рашемдыше * грамматический формым ыштыше частице – влак.
26937	Частицын ойлымаш ужаш ойыртемже * Шукышт огыт вашталт.
26938	Частный структур-влак гыч 6 водолаз ты пашам 4 шагат жапыште шуктен.
26939	Чачавий Еманаева изи Поланур ялыште шкетынак ила.
26940	Чачавий кожла эмыжым, поҥгым поген телылан шапашым ямдылен, а Ази мландым куралын уржам ӱден шынден.
26941	Чачавий шкетынак кок ушкалым да вич сӧснам ашна.
26942	Чашкаял ял кызыт мартеак шке калыкше дене кугешна. 1930 ий гыч 1940 -ше ийла мартек трактор бригадыште М. Ф. Мокеев кыртмен пашам ышта.
26943	Чашкаял ялын верже нунылан моткоч келшен, тораштырак огыл чодыра, памаш верланен.
26944	Чашкаял ялын эн кӱкшӱ верыште улмыжлан кӧра, 1969 ийыште телевышкым шындат, но 1992 ийыште тудым кораҥдат.
26945	Чебоксар гидро-электростанций серыште энергетик объект-влакым чоҥымаштат лийын.
26946	Чебоксары, 2014. 185 с. Чеверласыме мут // Марий Эл. 2012. 15 сент.
26947	Чебыково) * Раевка (руш.
26948	Чевер кече мландым куча, шке пӱсӧ шинчаже дене пӱтынь тӱням ужеш, шыма шинчаончалтыш дене ырыкта, шымата.
26949	Чеверласыме годым кöлан капшым мушкаш, могай вургемым чикташ, кушан тояш, кö тудын вургемжым нылле годым чийышаш нерген каласен коден.
26950	Чевер май: стих // Коммунизм верч (Советск). 1964. 19 май.
26951	Чевер почшым кожгатал, Изи колжо пелешта: «Ит шорт тые, ит муҥае 2 Теркет пöртыл веле, кае.
26952	Чевер снеге тумо деке Эркын-эркын тошкалеш.
26953	Чевер шошо, 18); Павыл кугыза йыжве-¬яжве шуэ пондашыжым ниялткала (Д Орай.
26954	Чевер шулдыр коман кок тÿжем наре изи “кайыкем” Марий Эл да Пошкырт кундем мучко чоҥештен кайышт.
26955	Чегаев Алексей Васильевич — кум I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26956	Чекистлан ты сомыл у лийын огыл, тыгай кагазым тудо да йолташыже-влак пытартыш жапыште кече гыч кечыш серкаленыт.
26957	† * Чекманур почиҥга (Тоштоял почиҥга) ( ) — пытыше ял.
26958	Чекмарев Тимофей Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26959	Чек мут тӱрлӧ ыҥ шотышто кучылталт кертеш.
26960	Чекулаев Василий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26961	Чекуры ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже лийын шогышо выселке.
26962	Челкаев Павел Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26963	Челкаев Яков Алексеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26964	Челябинск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
26965	Челябинск - калыкчот шотышто индешымше ола Российыште, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
26966	Чемеков Александр Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26967	Чемеков Семён Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26968	Чемпионат мира по футболу, тыгак Футбол дене тӱнямбал Кубок, ФИФА-н Тӱнямбал чемпионатше, мундиаль (исп.
26969	Чемпионатыште сеҥымаш-влак деч вара Совет Ушем Чехословакийлан сеҥалтын.
26970	Чемпион лигым 1955-ше ийыште чоҥеныт.
26971	Чемпион Лигыште мадридысе «Реал» эн шуко гана сеҥымашым налын – 9 гана.
26972	Чемяков Павел Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26973	Чепиш ден куважын ойлымышт гыч ме палена: Чепиш йорло енлан йозак тулаш оксам пуэн.
26974	Чепиш – поян, садлан тудын илемжат молын деч ойыртемалтеш.
26975	Чепиш шке эргыж олмеш салтакыш Ормокым ужатен колта.
26976	Чепишын ватыжат шке шонымыж дене марийже деч вараш огеш код.
26977	Чепурных Яков Абрамович — I степенян Ачамланде сар орден, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26978	Червяков Алексей Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26979	Черемис кучедалмаш — марий -влакын тошто таҥасымашышт.
26980	«Черемис» мутшо чермша (черемис) шудо мут гычын йылмыш пурен, очыни, маныт ыле, но йӧршын унчыли.
26981	Черемис пикш дене лӱя.
26982	† * Черемис Чумбылат выселке ( ) — пытыше илем.
26983	Черепанов Иван Павлович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26984	Черкасов Василий Григорьевич — Йошкар Шӱдыр орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
26985	Черке алят тошто славян алфавит дене пайдалана.
26986	Черке возымаште Антонион кум шÿжарже лийын манын палемдыме – Маргарита Габриэла, Чечилия Мария да Дзанетта Анна, да кок шольыжо – Бонавентура Томасо, Франческо Гаэтано, кудышт ачаштын пашам шуеныт да цирюльник лийыныт.
26987	Черке воктене руш -влак кодыныт.
26988	Черке марий да пырляштарыме руш-марий ужашым пырдыж семын пайлаш тӱҥалын.
26989	Черке пайрем * Иисус Христосын ыресыжым муымо кече палемдалтеш, рушлаже – Воздвижение креста Господня.
26990	Черке пайрем * Шнуй Вера, Надежда, Любовь да Софьян кечышт.
26991	Черке пелен школ пашам ыштен.
26992	Черке Черке - Христиан тӱшка.
26993	Черкыеҥ-влакат тудын деч савырненыт.
26994	Черкым чоҥымеке, ял койын кушкаш тӱҥалын.
26995	Черкым чоҥымеке, ялым Благовещенский селаш кусарыме.
26996	Черкысе пашам-тарзыланымем шоныдымын-вучыдымын тÿҥале. 2000 ий шошым Урал пробствын (“епархий” семын умылыман) “Вестник” лÿман газетшым ышташ полшаш йодыч.
26997	† * Черкысола ( ) — пытыше ял.
26998	Черкыште Тикын поп шемер калыкым аҥыртара, отышто – кулак карт, нунылан кабак полша».
26999	Черлан кӧра Стивенлан икымше классыште каокымшо ий шинчаш логалын.
27000	Черланымашын обострений лийын да1904 ий сÿрем тылзын 2 (15) кечын Баденвайлерыште илыш дене чеверласен.
27001	Черланыме годым вӱд налме кечын кодымо вӱд дене черым куштылемедынт.
27002	Черланыше йоча-влак кокла гыч Африкыште 91 %-ше ила.
27003	Черланыше лийын гынат, тудо 84 ий марте илен.
27004	Черле мӱшкыран ӱдырамаш деч йочаж деке вирус куснен кертеш.
27005	Черлидинг нерген Черлидинг Америкыште эше XIX курымын 70-ше ийлаштыже шочын, но лач 100 ий эртымеке гына кумдан шарлен.
27006	Чернила дене парням лавырандат, вара парням тӧр йывыжа ӱмбаллыкыш пыштат.
27007	Чернобахтов Яков Васильевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27008	Чернов Александр Васильевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27009	Чернов Василий Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27010	Чернов Виктор Илларионович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27011	Чернов Виталий Иванович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27012	Чернов Георгий Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27013	Чернов Григорий Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27014	Чернов Григорий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27015	Чернов Григорий Михайлович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27016	Чернов Григорий Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27017	Чернов Игнатий Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27018	Чернов Николай Алексеевич — Йошкар Тисте орден, I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27019	Чернов Николай Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27020	Чернов Павел Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27021	Черноозёрский ял шотан илем * Черное Озеро ( ) — посёлко.
27022	Черноозёрский ял шотан илемын рӱдерже.
27023	Черных Алексей Егорович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27024	Черных Виктор Семёнович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27025	Чернышев Никита Ларионович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27026	Чернышев Савелий Яковлевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27027	Чесноков Алексей Николаевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27028	Чесноков Андрей Степанович — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27029	Честный айдемылан тыгай обществыште вер уке, лач ондалыше, шолыштшо, еным шке олмешыже ыштыктен кертше гына эрыкыште ила.
27030	Честнын иленам да честнынак служитлен эртарем фронтыштат, честнын – пытартыш гана шӱлалтымешкем!»
27031	Четаев Андрей Антонович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27032	Чех йылме (чехла čeština) — индоевропысо ( славян ) йылме.
27033	Чехов-гимназист мыскара журналым луктын, сÿрет-влаклан подписьым шке шонен луктын, мыскара ойлымаш, сценке-влакым возен.
27034	Чеховмыт Москошто шыгырын иленыт, сандене кажне кеҥежлан Иван деке Воскресенскыш унала толыныт.
27035	Чехов тиде ой-каҥашым шотыш налын.1887 ий гыч мыскара журнала дене кылым лушкыдемден.
27036	Чехов тыгакак «Петербургская газета» (1884 ий гыч, жапын-жапын), «Новое время» суворинский газет (1886–1893) да «Русские ведомости» (1893–1899) дене кылым кучен.
27037	Чехов шканже шке келшен огыл гынат, тудын чапше нöлталтын.
27038	Чеховым Успенский черкыште отпеванийым ыштеныт да туштак ачажын шÿгарже воктен тоеныт.
27039	Чеховын илышыте вашталтыш тÿҥалме нерген путешествийым ышташ кумылат ончыкта. 1887 ийыштак кечывалвелыш, шочмо верлашке, каен.
27040	Чеховын тунеммашыже Таганрокышто грек школышто тÿҥалын.
27041	Чечен вургемжым пешак ынеж кудаш да… ок лий.
27042	Чечен йылме дене Чечняште республикысе газет-влак лектыт («Даймохк», «Чечня Свободная» радиогазет).
27043	Чечня да Дагестаныште пашадымылык кушкеш. 2004 ийлан Россий мучко кокласе пашадар 6739 теҥге ыле, Кечывалвел федерал йырвелыште 4648 теҥге.
27044	Чием шотыштат пеш проста лийын: ужаргырак толстовка, лудалге картуз, тыглай костюмым чиен. 1936-1937 ийлаште Ефрем Йошкар-Олаште илен.
27045	Чийже адак тудак: поянлык, собственность, тиде поянлыклан оза лийын кодаш шонымаш: тиде - мыйын пöртем, мыйын мландем, мыйын эргым, илымем годым шке оза улам, мом шонем, тудым ыштем, те мыйым кул семынак колыштшаш улыда.
27046	Чикагош пӧртылмыж годым, Ферми кок тылзе медицинский процедурыш коштын.
27047	Чимарий-влак илаш эҥерын вес могыркыжо кусненыт, посна шогышо марий илемым негызленыт.
27048	Чимарий йӱла семынак, Йӱштӧ Кугыза Черке йӱлалан келшен ок керт.
27049	Чимарий йӱлаште Южо кундемлаште кумалтышым "Высмылла" манын тӱҥалат.
27050	Чимарий йӱлаште юмызо олмеш онаеҥ-влак улыт.
27051	Чимарий тӱня Ош Юмылан кумал ила.
27052	Чирки школ пеленсе курсым тунем лектешат, Яраҥ районысо Пектаево ден Кордово школлаште туныктышылан ышта.
27053	† Чирки ял шотан илем * Чирки (Цырке) ( ) — ял.
27054	Чирки ял шотан илемын рӱдерже.
27055	Чирков Александр Гордеевич — I степенян Ачамланде сар орден да II степенян Ачамланде сар орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27056	Чита — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
27057	Чия шарикым желатин гыч ыштат.
27058	Чияш укелан кӧра Валентинланат кокымшо классыште тунеммыж годым школыш коштмым чарнаш пернен.
27059	Ч.); Йырвык-йор¬вык пыл лонга гыч тылзе кая шкетак, лыкым-лакым олык гочын умыл покта почешак (С.
27060	Чобык ял ожнысекак уста шÿвырзö, гармоньчо, мурызо-влак дене чапланен.
27061	Чодра 194788 гектарыште Маскасола кундемыште чодра кушкеш.
27062	Чодра Кугу чодра уке, но изи куэр, шопкер, кожла-влак улыт, марий кӱсото-влак — 12230 га-ште верланеныт.
27063	Чодралаште 46 тӱрлӧ янлык, 150 тӱрлӧ кайык уло.
27064	† * Чодыра барак-влак ( ) — пытыше ял.
27065	Чодыра вует тӧр огыл да Мардеж дене пуалмылан.
27066	Чодыра кӧргысо олыкышто Пеледыш пайрем эртаралтеш.
27067	† * Чодырам аралыме Кӱчыкъер пӧрт ( ) — пытыше пӧрт.
27068	Чодыра нерген 2 книгам савыктен луктын.
27069	Чодыран кумдыкшо — 40 тӱжем гектар наре лиеш.
27070	Чодыран кундемыште илыше моло калыкын семынак, марий монча пура руэн ышталтын, кӧргыштыжӧ – лукышто – вӱдым ырыкташлан, шокшым ышташлан кӱ коҥга, воктенже выньык дене кырашлан лапкавал (лӧка) лийын.
27071	Чодыран савыстарымаш пытартыш 100 ий жапыште вӱд парын количествожым сайынак иземден, Килиманджаро кӱкшытыш шумек, лум семын возеш.
27072	Чодыран ялыште теле пӱртӱсым автор кӧргӧ шижмашыже, йӧратымашыже гоч почын ончыктен: лум ден леведалтше чодыраште йошкар кайык-влак чонышто тӱрлӧ шижмашым, шонымаш толкыным тарватат.
27073	Чодыра покшечын яндар вӱд йоген,тушто поян саскам кушкын,турло кайык ден янлык-влак лийыныт.
27074	Чодыра пылышан – пасу шинчан манын, тошто еҥ ойлен.
27075	Чодырасе концерт: почеламут // Рвезе коммунист. 1962. 14 июль.
27076	Чодыра сем ( руш.
27077	'Чодырасе мурызын талантшым' 'Мыят тореш ом лий мокташ.'
27078	Чодырасолан эргыже, Владимир Валерьянович Николаев, директор лиеш.
27079	Чодырасолаште Михаил Дмитриев, Волаксолаште Иван Фёдоров туныктеныт.
27080	Чодыра-тундра чодырашке, а вара тайгашке савырна.
27081	Чодыра-тундрышто (лесотундра) тундра кушкыл-влак дене пырля эше сибирьысе кож, куэ, лиственница кушкыт.
27082	Чодыра ужашыште кож, пӱнчӧ, кедр, писте-влак тӱҥ шотышто кушкыт.
27083	Чодыра У Роҥго кундемын 25 % мландыштыже (35000 га) чодыра кушкеш.
27084	Чодыраш каяш шонем манын, ик кечын куралым шкеж деке налын конден.
27085	Чодыраш кошташ тыршен огытыл, молан манаш гын, чодыра кугыза тыйым йомын коштыктен кертеш.
27086	Чодыраште поҥго шуко гын – вес ийыште кинде лектыш сай лийшаш.
27087	Чодыраште шагал огыл ер, энер лийыныт, янлык-влак тÿсленыт.
27088	Чодыраште эн шуко пӱнчӧ кушкеш.
27089	Чодыраял культура пöртыштö вашлиймаш-концерт лийын.
27090	Чойн — кӱртньӧ шӱйдӱҥ дене сплав.
27091	Чоклымаш деч ончыч тудо Вастайн Кайсан Темьян ( ) лийын.
27092	Чолга койышан, сылне йӱкан, весела гармонь кумылан артист калыкын чонжым рольым устан чоҥымыж дене савырен.
27093	Чолга марий рвезе шке мастарлыкшым Йошкар–Олаште, Озаҥыште, Парижыште гына огыл, Италийыште, Москошто, Ижевскыште, Чебоксарыште да моло олалаште ончыктен.
27094	Чолга марий ӱдыр-рвезе-влакым ансамбльыш ойырен.
27095	Чолга рвезылан " Таир " пионер лагерьыш путёвкым пуэныт.
27096	Чолга ӱдырамаш кусарыме пашаштат лым лийде тырша.
27097	Чолга шинчаштым мыланем пÿялын, Эртен ит кай ман, пуйто сӧрвалат (45 с.) Тÿрлӧ сылнештарыме йӧным келшышын кучылтын, поэт мотор сÿретым пуэн.
27098	Чолга шудыр, 191); Шумлан шуй чучмаш жап лие (М.
27099	«Чолга шӱдыр» повесть – очерково-публицистический произведений.
27100	«Чолпан Иван» роман тÿҥалтыштак кÿрылтеш, но возен шуктымо главалам лудмекат раш шижалтеш: тиде роман марий литературым кугун пойдарен кертшашлык произведений лийшаш улмаш.
27101	«Чолпан Иван» романым 1948 ийыште возен.
27102	Чонан-влак веле огыл, чондымо предметат турло йук семже дене йылмыш онартыш мут лийын пурен.
27103	Чонан да чондымо лӱммут-влак Кӧ?
27104	Чонан лӱммут-влак ныл вочмык дене веле вашталтыт, мутлан: И. ава, Р. аван, Д. авалан, В. авам.
27105	Чоҥалтме шот дене ойӧрӧ ойышто уто пӱтыркалымаш уке.
27106	Чоҥештыме годым самолет ик ганаат мландыш шинчын огыл.
27107	Чоҥештыме писылыкше - шагатыште 20-70 меҥге.
27108	Чоҥештымыж годым южышто тыгак тӱрлӧ трюкым ышта.
27109	Чоҥымаш Чоҥымаш 2007 ийыште Сорла тылзын тӱҥалын.
27110	Чоҥымо пашашке негызын рационал конструкцийым пуртымыжлан кугыжаныш премий дене палемдалтын.
27111	Чоҥышо да вуйлатыше - Евгений Валерьянович Суслов.
27112	Чоҥышо специальностьым налмек, чоҥымо пашаштак тыршен, бригадир лийын.
27113	Чонем йӱлмӧ годым, ужмем шумо годым, Лийын огыл мыйын йолташем.
27114	Чонем лушкымеш йӱкын мӱгырен шортам ыле, вара шулдыргышо пашашке ошкылынам - кочын шарналтен тиде жап нерген Аркакдий Афанасьевич Васинкин.
27115	Чон йодмо, кумыл лекме семын гына тудым кидышкыда налаш шотлан толеш, шонем” (8 с.).
27116	Чон ойгем поэзий корно дене гына лыпландарем», - каласкален Алевтина.
27117	Чон почын ойлымем дене совет власть ончылно ыштыме титакем сулынем.
27118	Чоныштем илет ( ) — икымше марла киносериал.
27119	Чоныштем Юрий Михайлович дене кугешныме кумылым шижым.
27120	† * Чорай ( ) — ял.
27121	Чосер государство пашаште чапым налын.
27122	Чосер- кодшо фигур кушкын толмо законын вор, икмарда англичан йылмын, тудо жапыште кунам ик эн тӱ литератур йылме Английыште лийын француз ден латын йылме.
27123	Чосерлан современный французский поэт шамычат келшеныт.
27124	Чосон династийын курымыштыжо (1394 ий гыч) кугыжанышын рӱдолаже лийын, "Ханян"( 漢陽) лӱмдалтын.
27125	Чосон тукым жапыште кажне кечын кугу оҥгыр йӱк почеш капкам петыреныт да почыныт.
27126	Чоткар Аркип Синопон ( рушла Ксенофонт Архипович Четкарёв) — икымше марий профессионал шанчызе-фолклорзо, этнограф да сылнымутчо, 1910 ий 22 шорыкйолыште Шернур районысо Нурманаш ялеш шочын.
27127	Чоткар пеш виян улмаш.
27128	Чот куаненам» Ик кеҥежыште Жак-Ив Кусто йолташыж дене пырля 500 гана вӱд йымаке воленыт.
27129	Чотнайсола ял деке ушалтын.
27130	Чот нелын черланымыжлан кӧра Палантай 11 Пеледыш 1926 ийыште Москошто колен.
27131	Чотрадам системе ( ) — чотым ончыкташ да лӱмдаш кучылталтше йӧн да правил тӱшкалык.
27132	Чотрадам системын негызше ( ) — цифр-влакын позиционло чотрадам системыште кучылталтше чотышт.
27133	«чот-чот-чот» тавыме сем деч ок ойыртемалт.
27134	Чотырак ик гай удовлетворений историй, ончыктымо частьлан ЛИ Вай тудын стихотворенийыштыже хуану жаныр дене, или шоналтыме кайыше нерген, кушто вес « ик вечный теме китай поэзий»,»поэт шона руиным эртыше славын».
27135	Чотырак мотор картон»чудесный улов»(мемнан жап марте 7 картон веле толын шуын). 1514 колен Брамант и Рафаэль лиеш самый кугу архитектор строитлялтме тудо жапыште собор Святого Петра.
27136	Чот эскерыше рецензийланат кӧра, тиде фильмже эн сеҥымашан пашажлан шотлалтеш.
27137	Чоян шыргыжалын, кумыл нöлталын каласкала.
27138	Чтобы пужлыше пашажым торлаташ манын, Николай Ильич марлан налеш пеш самырык огыл княжнам Мария Николаевнам Волконский род гыч 1822 ийыште, брак пиалан лийын.
27139	Ч.); Тылетла шуяш ок лий, уке гын чылажат йывылдuк лuеш (А.
27140	Чуваший кундемын эргыже шке пашаж дене чапым марий кундемыштына сулен.
27141	Чуваший республикын кумдыкыштыжо 2 кресаньык сар гӱжлен.
27142	† * Чуваш Отар ( ) — ял.
27143	Чуваш Отар ял деке ушалтын.
27144	Чуваш республик Цивильск олаште шочын-кушкын.
27145	Чуваш республикыште шочын-кушкын, но Марий Элыштат шке пашаж дене чапым налше прокуратур вуйлатыше.
27146	Чугунов Андрей Иванович — II степенян да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27147	Чӱксола ял шотан илем * Чӱксола ( ) — ял.
27148	Чӱксола ял шотан илемын рӱдерже.
27149	Чӱктенат война пожарым; Тулешет йулет тый шке… Чӱктена ме эрык тулым Пич пычкемыш шем лукеш.
27150	Чӱктылалтше кыл линий ( ) — пашам ыштыше компьютер коклаште кылым кучымо жаплан гына чӱкталтше кыл линий.
27151	Чук-Чук: ойлымаш // Марий коммуна. 1985. 19 янв.
27152	Чулков Иван Дмитриевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27153	Чумбылат курыкым 1830 ий шыжым, марий-влак тетла шке Чумбылат Юмыштлан ынышт кумал манын, нуным танле тыныш савыраш шонен, Москосо митрополит Филаретын кӱштымыж почеш пудештарыме.
27154	Чумбылат курыкышто Шнуй-влаклан товатлымаш.
27155	Чумбылат манме умылымаш — тиде курыклан кумалме йӱла.
27156	† * Чумбылат почиҥга ( ) — пытыше ял.
27157	Чумбылатын илыме верже Лемде эҥерын шола серыштыже, Кукарка деч латвич меҥге тораште верланен.
27158	Чумбылатын курык (тушто тудын шӱгарже) — эн пагалыме марий калыкын шнуй верже.
27159	Чумерова Ольга Ивановна — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27160	Чумыр ( ) — ик вашталтылшыште аралалтше радамлыме ыҥпале (элемент) почелалык.
27161	Чумыр книгажын лирический геройжо тÿшка пашаште «айдеме айдемылан – йолташ» кумыл дене илен тунемын.
27162	Чумыр марий илышат шинчаш койдымын вашталтеш, тудын илыш-йулажат весемеш.
27163	Чумыр озанлык пашашке кок семын ончымылан кöра нунын коклаште кучедалмаш ылыжеш.
27164	Чумыр ончымаште пӱтынь сборник ик шӱлышан поэмыла лудалтеш, йоҥгалтеш…» 2000 -ше ийыште спонсор-влакын полшымышт дене Зоя Дудинан «Колыштса шӱшпык чон шортмым» кокымшо книгаже лектын.
27165	Чумыр творчествыже, Лекайн семынак, пашаче калыклан, ял илышым сÿретлымылан пöлеклалтын.
27166	Чумыр тираж 1300 экземплярыш шуын.
27167	Чумыр туныктымо пашаже 20 ий утла шуйнен.
27168	Чумыр финн-угроведений нерген пашаже-влакат поян содержаниян улыт.
27169	Чумыр шот дене налаш гын, "Кугезе мланде" романым контраст шот дене возымо.
27170	Чумырымо мураршашыже «Народное творчество и обычаи мари» кнагаште 1931 ийыште савыкталт лектын.
27171	Чурийвылыш Пушкиным пеш мотор рвезылан шотлаш огеш лий.
27172	Чуркин Михаил Иванович — кок Йошкар Тисте орден, I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27173	Чӱчалтыш вӱд: новелла // Марий коммуна. 1969. 1 июнь.
27174	Чӱчкыдынак Рафаэль шке стильжым луктеш.
27175	Чучкыдын компас умылымаш ритм умылымаш дене лугат, но компас пеш келге умылтарымашым йодеш, тыглайысе мурсем стиль ден таҥастарымаште, фламенко гитарист деч посна шокталтеш гын, компас кидсовым перкалыме да парня ден ӱстел ӱмбалмым тӱкымым ончыкта.
27176	Чӱчкыдын корабль-влакат тушто пижын шогалыт.
27177	Чӱчкыдын кум ужашыш шеледалтеш: Сократ осыгечын, Платон да Аристотель пагыт, да Аристотель деч вара пагыт (Элленистик).
27178	Чӱчкыдын Ленин премий шолып пуалтын (мутлан, шолып пашам шуктышо КГБ-пашаеҥ-влаклан).
27179	Чӱчкыдын Лилия Алексеева дене пырля мурат.
27180	Чӱчкыдын лӱдыкшыдымылык радамлыклаште кучылталтеш.
27181	Чӱчкыдын политик темылан пӧлеклалтше такмак-влак вашлиялтыт.
27182	Чӱчкыдын пӱртӱс мут дене лӱмдат тудым, мом айдеме шке огыл ыштен.
27183	Чӱчкыдын пырля концертым шындат.
27184	Чӱчкыдын сеҥа тудо – кӧ чыла эртен кертеш.
27185	Чӱчкыдын такмак-влак мыскара сынан улыт.
27186	Чӱчкыдын таҥасымаш модмаш сыным налеш, но спорт радамыш эжо пурышо модмаш-влакым кап тазалыкым саемдышылан шотлаш ок лий (мутлан: покер, шахмат, шашке).
27187	Чӱчкыдын тӧрзам янда дене темат.
27188	Чӱчкыдын тудым Марадона дене таҥастарат.
27189	Чӱчкыдын юникодым UTF семын возат, мутлан: UTF-8, UTF-16, UTF-32.
27190	Чыве муно Муно ( ) — янлык игын формыжо.
27191	Чыве оксам чÿҥгалеш – ÿдырын марийже поян лиеш, пырчым – киндан, кагазым – кнагаче, вÿдым – арака логар… Южгунам тыгай мужедмашке рвезе-влакымат пуртат.
27192	Чывын кöргыштыжö шуко шöртньö уло манын, тудо еҥ сурт кайыкым шÿшкылын.
27193	Чыкма - курыкмарий тӱҥ тӱвыра да вуйлатымаш рӱдыжӧ.
27194	Чыкмам 1584 ийыште кеҥежым руш сарзе-влак чоҥеныт.
27195	Чыкма олаште шочын.
27196	Чыла 102 еҥ делегат погынен.
27197	Чыла автотаҥасымаш-влак коклаште Формула-1 эн шуко оксам шупшеш.
27198	Чыла айдемылан вапштӱняшке лекмашым пуаш - тиде вапштӱня провайдер-влакын порысше улеш.
27199	Чыла вере Артамоновын произведенийлаштыже лиризм, шочмо мландым пагалыме, тудын дене кугешныме кумыл шижалтеш.
27200	Чыла вереат тудым эксплуатироватлат, чыла вере ондалаш тыршат.
27201	Чыла вере келге шинчымашан сай лектыш!
27202	Чыла вере кечывал волгыдым шарыше кужака лампе-влак йÿлат (Е.
27203	Чыла вере нуным кӱкшын акленыт. 4-ше нобрьыште Лондонышто, Принц Уэльскийын театрыште, концертым пуат.
27204	Чыла вере тудо шкенжым финн-угор шанчым умылышо, тудым сайын палыше шанчызе семын ончыкта.
27205	Чыла виктарчык пудыртымашым, фол-влакым модшо-влакак эскерат.
27206	Чыла виктарчыкым пеҥгыдемдыме, да 1968 ийыште икымше модмаш эртен.
27207	Чыла возымыжым иктыш чумырен лукташ жап шукертак шуын.
27208	Чыла годымат, отрицательный геройым положительный герой семынак кумдан да келгын суретлаш кӱлеш манын, ме шкенан рецептнам огына пу.
27209	Чыла годымат тудын мутшо - пойымо нерген.
27210	Чыла делегат-влак ныл лужашке шелалтыныт.
27211	Чылажат шот дене, шуко огыл, шагал огыл, илышлан ситышым веле нал.
27212	Чылажге 120 книгаже лийын, кудыж дене материаллан поян энциклопедийым ямдылаш лиеш ыле.
27213	Чылажге 13 «Пежо» да «Панар-Левассор» Руан ола марте миен шуын.
27214	Чылажге 28 158 тиде модель автомашинам лукмо.
27215	Чылажге 30 наре тӱрлык-влак уло.
27216	Чылажге 33 наре.
27217	Чылажге 36 формирований, 14 - йоча-влаклан. 31 художественный самодеятельность кружок уло.
27218	Чылажге 78 тӱжем ер утла наре уло.
27219	Чылажге кнагаште 367 лаштык уло.
27220	Чылажге кундемыште 160 илмывер (населенный пункт) уло.
27221	Чылажге пырыс-влакын кум вӱр тӱшка (группа крови) уло.
27222	Чылажге Тӱнямбал чемпионатыш 40 кугыжаныш гыч спортсмен-влак ушнат.
27223	Чылажге тушто 19 комнат-влак улыныт.
27224	Чылажге ты клубышто тудо 196 гана чоҥештылын.
27225	Чылаже 100 еш куэ уло.
27226	Чылаже 10-30 еш куэ уло.
27227	Чылаже 10 еш куэ уло.
27228	Чылаже 113 еш куэ уло.
27229	Чылаже 1200 еш куэ уло.
27230	Чылаже 120 еш куэ уло.
27231	Чылаже 121 тунемше погынен.
27232	Чылаже 12 еш куэ уло.
27233	Чылаже 13.000 шукырак спортъеҥ-влак Кеҥеж да Теле Олимпий Модмашыште 33 тӱрло спорт тӱрлык шотышто таҥасат. 400 тӱрлӧ -влак.
27234	Чылаже 13 еш куэ уло.
27235	Чылаже 1500 еш куэ уло.
27236	Чылаже 15 еш куэ уло.
27237	Чылаже 166 еш куэ уло.
27238	Чылаже 16 еш куэ уло.
27239	Чылаже 177 еш куэ уло.
27240	Чылаже 1803 еш куэ уло.
27241	Чылаже 187 тунемше да 9 туныктышо лийыныт.
27242	Чылаже 18 еш куэ уло.
27243	Чылаже 1961 гыч 1963 ий марте группо 262 гана концерт дене лектын.
27244	Чылаже 200 еш куэ уло.
27245	Чылаже 20 еш куэ уло.
27246	Чылаже 21 еш куэ уло.
27247	Чылаже 27 еш куэ уло.
27248	Чылаже 29 еш куэ уло.
27249	Чылаже 2 еш куэ уло.
27250	Чылаже 2 ий театрыште пашам ыштен.
27251	Чылаже 300 наре йоча да кугыеҥ-влаклан мурын авторжо.
27252	Чылаже 31 еш куэ уло.
27253	Чылаже 34 еш куэ уло.
27254	Чылаже 37 еш куэ уло.
27255	Чылаже 39 еш куэ уло.
27256	Чылаже 3 еш куэ уло.
27257	Чылаже 40 еш куэ уло.
27258	Чылаже 47 еш куэ уло.
27259	Чылаже 4 еш куэ уло.
27260	Чылаже 50 еш куэ уло.
27261	Чылаже 52 еш куэ уло.
27262	Чылаже 53 еш куэ уло.
27263	Чылаже 5 еш куэ уло.
27264	Чылаже 60 - 145 еш куэ уло.
27265	Чылаже 64 еш куэ уло.
27266	Чылаже 65 еш куэ уло.
27267	Чылаже 72 еш куэ уло.
27268	Чылаже 7 еш куэ уло.
27269	Чылаже 80-90 страница лектеш, очыни.
27270	Чылаже 80 тӱрлӧ кож еш уло.
27271	Чылаже 8 еш куэ уло.
27272	Чылаже 91 йоча шинчымашым поген.
27273	Чылаже 9 еш куэ уло.
27274	Чылаже книгаш 33 почеламут шыҥен.
27275	Чылаже коло утла книган авторжо.
27276	Чылаже тиде жапыште 400 супергеройым чоҥымо.
27277	Чылаже финн-угор калык-влакын чотышт 25 миллион наре еҥыш шуэш.
27278	Чылажымат cap ийлаште возымо.
27279	Чылажым кызыт ом шарне, тыгай тÿналтышан ыле: …Еш деч мемнам ойыркалет, Вара сöйыш нангает.
27280	Чыла илыш Ньютон шкенемын шкетын чучен.
27281	Чыла информацийым тӱшка-влак дене вераҥдыме, мутлан, 12-томан Йоча энциклопедий.
27282	Чыла йоча коштеш у школыш, Канат коча ден купава.
27283	Чыла кагаз-влакым ӱдыр фамилийжылан возымо ыле, сандене ЗАГС-ыште шке фамилийжым вашталтен огыл.
27284	Чыла калык тиде кином ончаш куржын.
27285	Чыла калык, чыла советский калык, иктöр праван,ваш-ваш келшен ила.
27286	Чыла класс кокыт гыч лийын.
27287	Чыла континетлаште ФИФА-н тистыже нӧлталтын, кызыт ушнышо эл-влакын чотышт дене Тӱнямбал Футбол ушем ООН-ымат ончылта.
27288	Чыла кумытын (кече, сото ден шокшо) - икте улеш.
27289	Чыла кушкыл лöза.
27290	Чыла куштылго ыле, сеҥалтат – мӧҥгӧ кает. 1992 ий гыч УЕФА эртарыме радамым вашталта.
27291	Чылалан Тый улат пеш шерге.
27292	Чыла лишыл, палыме.
27293	Чыла лудын лектеш.
27294	Чыла матч-влак стокгольмысо Глобен-Аренаште эртат.
27295	Чыла матч-влак Хельсинки оласе "Хартвалл Арена" ий полатыште эртат.
27296	Чыла могырымат «шинчаш койшо» енын (пешак незер гычат огыл, тунемшат, тÿжвач ончымаштат… «ничего!»
27297	Чылам тудым марий йылме кнагаште ончалаш лиеш.
27298	Чыланат комсомолыш пуреныт, а Алёнам комсомол организацийын секретарьжылан шогалтеныт.
27299	Чыланат куанен пайремыш ушненыт, кажнын чонжым порсынлен.
27300	Чыланат нуно хириргий госпитальын казамат пӧлемыште ВЧКн эскерыме йымалне лийыныт.
27301	Чыланат пеҥгыдемден каласыме да шӧрымӧ сынан лийыт.
27302	Чыланат тыйын пӱрымӧ почеш ӱмырнам шуена.
27303	Чылан гаяк оксам ышташ пижыныт, тидын дене пошкудо-влак икте-весым мондаш тӱҥалыныт,икте-весым пагалымым чарненыт.
27304	Чыла неле операцийым зртарыме годым дивизийын штабше йÿд-кече ыштен.
27305	Чыла нине йодыш вашмут деч посна кодын.
27306	Чыла нине мурызо-влак Ю. Чавайнын чоныш тулым пыштеныт, кумыланденыт.
27307	Чыланнамат тургыжландарыше йодыш-влакым, тÿрлӧ образ-влакым кучылтын, шке ойыртемалтше мутаршашыш пидын почаш тырша.
27308	Чылан палат: почеламут // Рвезе коммунист. 1959. 11 апр.
27309	Чылан шӱм вургыжын вучат, мо ынде лиеш… Модмаш жапын кумшо ужашыже тӱҥалын.
27310	Чыла ойлымаш ден повестьше тачысе семанын ик эн пӱсӧ, кӱлешан йодыш-влакым шымла, лончыла.
27311	Чыла оласе йочасадлаште, школлаште капеллын изирак группа дене концертым ончыктеныт.
27312	Чыла оҥай, ямле шонымаш-влакем лудшо-влаклан пӧлеклынем, вара возымо нерген мутланымаш.
27313	Чыла ӧрдыжыштӧ нимогай вес пӧрт ок шого.
27314	Чыла пӱртӱс чонан улеш манын ӱшанымыштлан кӧра водыж-влаклан, шыртлан, кереметлан кумалмаш йӱла-влак шочыныт.
27315	Чыла пытен: паша уке, тидлан верчын ялым кудалтен вес эллашке пашам кычалын каят.
27316	Чыла руш да суас мут-влак газет гыч кудалтыме, да "варваризм" олмеш марий мут-влакым кучылтман улмаш.
27317	Чыла сай лиеш гын (конешне, тöрлаташ логалеш), «Ончыко» журналлан темлем..
27318	Чыла теннис семынак, но мече кӱвар деч огыл – пырдыж деч торшта.
27319	Чыла тиде варажым романым возымаште поян материал лийын.
27320	Чыла тиде кончыш-сӱрет чапле сюжет кышкарыш пышталтын.
27321	Чыла тиде литературышто лӱмлӧ писательын традицийжым шочыкташ полшен.
27322	Чыла тиде муро-влак мурызын усталык касыштыже сылнын йоҥгалтыныт.
27323	Чыла тиде неле паша ӱдырамаш да самырык эрге-ӱдыр-влакын ӱмбакышкышт логалын.
27324	Чыла тиде нелылыкым В. Иванов сеҥен.
27325	Чыла тиде пале-влак поро кумылан шоҥго чудак, оптимистыште ончыкталтын, кудын лӱмжӧ — мистер Пиквик — тӱнямбал литературышто великий Дон Кихотын лӱмжӧ дене пырля шыҥдаралтын.
27326	Чыла тиде пашам коммунист-влак тӱткын эскереныт гынат, шочмо калыкын уш-акылжым вияҥдаш полшышо паша ончыл марий еҥ-шамычлан чоныштым лыпландарен.
27327	Чыла тиде пашам Суксына шукта.
27328	Чыла тиде процедурым эртымеке корпорацийыш логалаш лийын.
27329	Чыла тиде сбор деч ӧрдыжтӧ шоген кертын огытыл.
27330	Чыла тиде сомылыш серыпле надырым календарьын ик редакторжо семын П.П.Глезденев пыштен.
27331	Чыла тиде тÿрлем авторын шонымашыжым рашрак почын пуаш полша, пÿтынь возымым сöрастара.
27332	Чыла тиде традиций почеш ышталтеш: ӱдырын чапшым да акшым нолтыман.
27333	Чыла тиде: шочмо-кушмо ялын мотор пӱртусшӧ, поро кумылан пашаче калыкше, мыскарам да калыкмутым йӧратыше ачаже Борис Григорьевичлан поэзий велыш кумылзак лияшыже, возаш тӱҥалашыже мыняр-гынат полшен.
27334	Чыла тидыже йылмызе радамыш шогалаш ÿшаным пеҥгыдемден.
27335	Чыла тидыже марий калыкын эртыше илышыжым шинча ончылно улмо гаяк ужаш полша; илышым келгын умылен, кызытсе илышым чонаш, шушаш илыш нерген шонаш Я.Элексейнын пповестьше туныкта.
27336	Чыла тидыже тудлан келге шонымашан произведенийлам возаш йöным пуа.
27337	Чыла тидым автор моштен почын.
27338	Чыла тидым, возен критик С.А.Венгеров, конден тушко, что Толстойын лектын, выражений тудын повестьше гыч «Отрощество» « привычке эре моральный анализлан, пытарше яндар чувствылан и волгыдо рассудкылан.
27339	Чыла тидым кызыт веле мужедыт, вес кечын мужедме чын огыл.
27340	Чыла тидым ме изин-изин паленак огыл гынат, эре тогдаен иленна.
27341	Чыла тидым мый эше теҥгечысе студент ӧрын колыштынам, шукыштым шке шинча дене тыге лишылын икымше гана ужынам.
27342	Чыла тидым ончен, Волой кочан вуйжо пудырӓныме гай лиеш, тудо кӧргыштыжӧ шонкалаш тӱҥалеш.
27343	Чыла тидым Осмин поэме-рапортлаштыже ончыктен, волгыдо ÿшаным пуртен коден.
27344	Чыла тидым тудо произведенийын идейжылан келыштара, герой-влакын чумыр калыкын могай лончыж гыч лекмыштым шотыш налын кучалтеш, нунын лач шкеныштын гына ойыртемыштым, тыгак шкежгай-влаклан келшыше икгай сын-куаныштым рашын палемден ончыкта.
27345	Чыла тидым, тыгай возымым ужын, марий критикыште Артамоновым уда могырым аклаш тӧчышт, тудым «конъюнктурщик» манынат ойлышт.
27346	Чыла тидым шарнен, тудо изи очеркым возен.
27347	Чыла тидым шотыш налаш гын, романыште драматический пафосым ончыкташ лиеш, коклан трагический кумылымат шындарыме.
27348	Чыла тидым шотыш налын, 1962 ийыште тудлан профессор лӱмым пуеныт.
27349	Чыла тидым шотыш налын, марий шанчызе да тудын изирак ӱдыржӧ пареҥгым ончен куштымо шотышто чыла шымлымашым писын гына иктешлен да пален налын: пареҥгым нерже гыч пӱчкын налын шындаш лиеш.
27350	Чыла тидым Я.Элексейн ушештара, тошто узгар тусым суретла, садланак автор архаизмым кумдан кучылтеш.
27351	Чыла тӧрлымеке, 2001 ийыште аспирантурым тунем пытара да шке диссертацийжым арала.
27352	Чыла тургым гыч лемылан пӧлек — фильм чылаштлан келшен. 50 деч шукырак награде, нунын коклаште 1957 ийысеВенецианском кинофестивальысе «Серебряный лев» да эн сай йот фильмлан «Оскар» премий.
27353	Чыла тыгайым шонен муаш кӱлеш вет!
27354	Чыла чыерланыше-влак гомосексуалист-влак кокла гыч лийыныт.
27355	Чыла чытем: осалым, шучкым, Омак чамане илышем.
27356	Чыла школыштыжат Людмила Константиновна тоштер пашам вӱден шоген, профессионал конкурслаште ятыр гана сеҥышыш лектын.
27357	Чыла шот гычат келшыше койыш-шоктышан Миля-Тонян йолташ ÿдыржö- Алешам сымыстара.
27358	Чыла шотыштат «Оҥгыран оргамак» ойыртемалтеш.
27359	Чылашт дене мондымо, черле, окса деч посна тудо Венышке пöртылеш.
27360	Чылаштыжат артистын шкешотан улмыжо, образыш келгын пурен моштымыжо, геройжын илышыж денак илаш тыршымыже раш шижалтыт.
27361	Чыла Элнет гыч тÿҥалеш.
27362	Чыла ялысе калык юмылан кумалын; тиде кечынак имне вуйым шотленыт, а вуй коҥгыражым капка ÿмбак шынденыт, шуен огытыл.
27363	Чыла янлык-влак гетеротроф-влак улыт, вес семын манаш гын - янлык-влак илаш манын вес янлык-влакым але кушкылым кочкыт.
27364	Чылдемыр ял шотан илем * Чылдемыр ( ) — ял.
27365	Чылт тыгаяк, калыкым пагалыдыме, кугешныше, нерым кӱшнӧ кучышо, айдемышке савырна, председательлан шогалтымеке, ончычсо тӱҥ бухгалтер Мойкин.
27366	Чын, авторын планже кугу улмаш: тудо колхозный стройын сеҥымыжым да марий калыкын у илышыш лекмыжым ончыкташ шонен.
27367	Чынак, ава пырля ыштыме тӱшка пашаште йывыртымашым муэш.
27368	Чынак, автор шкежак Мундыр Эрвелнак служитлен, повестьыште вашлиялтше ятыр эпизод чын лийше факт-влак негызеш сералтын.
27369	Чынак, айдеме, шочмекыжак, аважын кугу йöратымашыж дене лÿҥгалтын кушкеш.
27370	Чынак, айдемылан ты тÿня гыч кайыде илаш пÿралтын огыл.
27371	Чынакак, «Нурмучаш Шайра» ял нурын мучашыштыже верланен, умбакыже курыкла тӱҥалыт.
27372	Чынак вет, кажне айдемылан шке шочмо кундемже эн шерге, эн кылешан.
27373	Чынак, еш илышыште тÿрлыжат лиеда, тиде икымше йöратымаш – ÿй да мÿй.
27374	Чынак, коли вара илыш тыгай окмак колымашлан пуалтеш?
27375	Чынак, кудо – неле тунеммаш, кудыжым кажне эртен ок керт.
27376	Чынак, Левукым доктор деке намият, доктор черле рвезым паремда.
27377	Чынак, ожно тиде кечын полан гыч тӱрлӧ йӱышым ямдыленыт.
27378	Чынак, ончыкылык писательын ачаже Захар, кугызаже–влак Иван, Гаврил, Петр йомакымат, ужмо-колмыштымат моткоч оҥайын каласкаленыт.
27379	Чынак, Тойки ден моктанен мураш йоратыше ватыже оксаштым арален огыт мошто: окса ленежышт пояш туналше чоя рывыж Изибай кидыш кусна.
27380	Чынак, тудын эн кугу творческий сеҥымашыже поэзий дене кылдалтын.
27381	Чынак, ужмо, колмо да шижме икте-весышт деч кугун торлен шогат.
27382	Чынак, цармис да черемис – ик мут улыт, но тӱрлӧ йылмыште тӱрлын йоҥгат.
27383	Чынак, Юмын корным иктат ок пале, мо ӱмыр йыжыҥыште ышталтеш.
27384	Чын возымашлан виктарчык-влакым палемда.
27385	Чын возымым тергыше системе посна программе семын (мутлан, чын возымым тергашлан ыштыме онлайн-сервис) але иктаж компьютер программын (электрон мутерын, текст редакторын, кычалше системын, браузерын да т.м.) ужашыже лийын кертеш.
27386	Чынвозыш -- йылмышанчын ужашыже.
27387	Чын, Д.В.Бубрих онартыш мутым междометий радамыште онча.
27388	Чынже денак тиде кумылзак иза-шольо еш лийын».
27389	Чынжымак, айдеме эреак сайлан, моторлан, пиаллан кӧранаш йӧрата.
27390	Чынжымак, Витя Малеев нерген туге оҥайын возымо, пуйто чын илыше еҥым ончыктымо.
27391	Чынжымак, илышыште йодыш нимучашдымын шуко.
27392	Чынжымак, марий монча юзо виян манын кертына.
27393	Чынжымак рукописьым печатьыш пуымыж годым писатель 22 ияш гына лийын. 1937 ийыште революций пайремлан пöлеклалтше номерешыже «Марийская правда» газет «Октябрь в марийской литературе» страницым савыктен.
27394	Чынжымак, «Тÿтан» - кодшо кугу cap да тушто кредалше еҥ-влак нерген чаплын, ушеш кодшын, шÿмеш логалшын серыме произведений.
27395	Чынжымак Черлин пеш сай шарнымашыже лийин, тудо туныктышыжын чыла сочиненийжым наизусть пален.
27396	Чынжымак шымлызе, педагог-влак, мыняр мый палем, эре савырле, еҥым жаплыше, молынат шонымашыжым пагалыше да кулеш годым поро кангаш дене полшаш ямде улшо, икманаш, айдемым ай-демеш ужшо, поро кумылан егг улыт.
27397	Чынжым гын поэтын шÿлыкан кумылжо чыла возымаштыже огыл, а посна почеламутлаштыже коеш.
27398	Чынжым каласаш гын, Ипон Эшплат кызыт огеш иле,тудын илемже яра кодын, шкеже Ипоныш (Уфа велыш) шылын куржын.
27399	Чынжым каласаш гын, чын кидвозыктыш Кинг эше штат Мэн универститетыште тунеммыж годым возен, нине кидвозыктыш—влак лак лач тиде университетыште аралалтыныт шуко ий мучко, а Кинг тиде романын экспертше семын гына палемдалтын улмаш.
27400	Чынжым манаш гын, мыйым пуля тӱкен каен.
27401	Чынжым, модмашым тӱҥалмеке модшо нимом вашталтен ок керт, кеч могай паҥгам умбакыже темдал - автомат ончылгочак шкаланже палемден - оксам пуаш але пуаш огыл.
27402	Чынжым ойлаш гын, икымше почеламутшо, мыскара йӧре тыге манына, рвезе-йолагайын пашаже лийын.
27403	Чынжым пале огыл, мом ончыкта Килиманджаро лӱм, тидлан кӧра, икмыняр теории уло.
27404	Чынжым, президентым сайлышаш улыт.
27405	Чынжым, «тӱрек» мут «тӱр» мут гыч негызлалтын.
27406	Чынжым, тыгай школ моло марий кундемлаште лийын огыл.
27407	"Чын Исус Черке" шкевуя черке улеш.
27408	Чын, кеч-могай писательын возымаштыжат тÿҥ негызлан тудын илыш опытшо, ÿмыр пÿрымашыже кугу кышам кодат.
27409	Чын, курымашлык тема: илыш – колымаш, йӧратымаш – ужмышудымаш, поро – осал, ошо – шеме – эрелан айдемым терген-терга да тергаш тӱҥалеш.
27410	Чын, кызытсе кÿкшыт гыч ончымаште, Чапи ден Марпа тунемдыме лийыныт – тыште Микайын возымыжат, И. Филипповын, Чапимытын пошкудыжын, шарнымашыжат, манмыла, «дÿрыс» улыт.
27411	Чын лÿмжö – Михаил Степанович Герасимов.
27412	Чынлан верч каласыман : автор шке задачыжым тӱрысшак шуктен кертын огыл: ала вашкен, ала илыш фактым палымыже ситен огыл.
27413	Чын лӱмжӧ – Василий Михайлович Петухов.
27414	Чын, марий калык нигунамат утыж дене поян илен огыл.
27415	Чын мастар тыгаяк лийман.
27416	Чын ойлен Ю. Чавайн: «Поэт-влак ешышке ушнен, тый шке калыкетын шÿшпык лий».
27417	Чын определенийже уке.
27418	Чын педагог тыгаяк лийшаш шонем.
27419	Чын, первый жапыште у автор-влак икте-весышт деч пеш кугунак ойыртемалтын огытыл.
27420	Чынрак лиеш ыле «Эчаково».
27421	Чын, савыкташ ямдылаш отдел вуйлатыше Б. Даниловат полшен.
27422	Чын, тÿҥалтыште возымо ойлымашлаже келге психологизм, ÿшандарыше портретный линий, сюжет дене ойыртемалтын огытыл, икманаш, куштылгын, ÿмбач возымо гайрак лийыныт.
27423	Чын, тудо журналистика ден критикыланат ятыр вийым пуэн, но прозо сыдыгак тÿҥ йöратымашыже лийын кодын.
27424	Чын: Чакмарий ден Чыкма синонимле улыт, семантикышт тыгай: Чыкма — чакма — ча+ока+ма: кечывалвел корно марий.
27425	Чын шоналташ гын «Иллиада» ден «Одиссей» Грецийыште, Малоазийский побережьыште или ик пошкудо островышто возалтыныт, кушто ионийский племена-влак илат.
27426	Чыным ойлаш гын, Глезденев тиде газетым кум йылме дене возен: марла "Война Увер", суасла "Сугыш хабарляре", одо йылме дене "Войнаысь ивор".
27427	Чын Юмо дечын шочшо пӱрыдымӧ чын Юмо улмыжлан, Ачаж дене иктак улмыжлан, Тудын чыла пӱрымыжлан.
27428	Чырч-Тьюринг тезис тиде шукышӧрынан улмыжым математик семын умылтара: кеч-могай эн изи кертмаш дене компьютер керек-могай вес компьютер семын тыгаяк сомылым ыштен кертеш.
27429	Чырык курым! 25 шошо да шыже, кенеж да теле!
27430	Чытамсыр чонан кажне писатель кажне произведенийжын йылме сылнылыкше нерген шона.
27431	Шöрвал кочмо Мöнгыш шаланен пытарымеке, марий-шамыч ял еда шöрвалым 7-8 пöрт гыч ик кудывечышке погат.
27432	Шöрвал погымо годым рвезе-шамыч, сурт еда и-и-и!
27433	Шöртньö шергаш – кидыште, Суран ката – йолышто, Ик пöрт темын – вургемже, Вес пöрт темын – шем кулжо.
27434	Шöрымö частице-влак числа да лица дене вашталтыт.
27435	Шÿгарыш колоткам волтымо деч ончыч ший оксам кышкеныт.
27436	Шÿгарыште иконан пу крест, лампадкылан фонарик шындалтыныт. 1933 ийыште кылме тылзын 16 кечынже шÿгарым почыныт да останкыжым вес вере тоеныт.
27437	Шÿм-кылешыже иланыше мурпашаже (поэма, почеламут да муро-влак) лудшыенын уш-акылешыже, чонешыже курымешлан лодемалтын кодын.
27438	Шÿм-чонжо нигöмат ондален огыл, эре поро деч поро пашам ышташ тыршен.
27439	Шÿшпык сай мура гын, пыжашыжымат сай опта (М.
27440	Шÿшпык семан мурызо Шÿшпык семан мурызо Поэт-влак ешышке ушнен, тый Шке калыкетын шÿшпык лий.
27441	Шÿшпыкым образым ик эн ончык Алексей Эрыкан С. Г. Чавайн нерген серымыж годым кучылтын: «Сергей Григорьевич нерген шоналтымем годым ушышкем шÿшпык толын пура… Тып–тымык шошо йÿд рÿдыштö шÿшпыкын сылне мурыжым колышташ кö ок йöрате гын!.
27442	Шабадаров Игнатий Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27443	Шабадаров Федот Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27444	Шабалин Анисим Емельянович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27445	Шабалин Леонид Семёнович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27446	Шабалин Фёдор Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27447	Шабдар йорло еш гыч улмаш гынат, тунемашак тыршен.
27448	Шабдар марий писатель организацийлан йол ÿмбак шогалашыже ятыр полшен, тудо 1934 ий гыч СССР писатель ушемын членже лийын, совет писатель – влакын I Всесоюзный съездышкышт уна семын миен коштын.
27449	Шабдар Осып (Иосиф Архипович Шабдаров) (1898-1937)-Шемер кокла гыч лекше керек-могай писательынат сылнымут вийже шочмо калыкын илышыже, пашаже, тудын исторический пÿрымашыже дене чот кылдалт шога.
27450	Шабдар Осып критика ден литературоведенийланат кÿлеш верым ойырен шоген, самырык автор – влаклан тудо тале туныктышо да тургыжланыше воспитатель лийын.
27451	«Шабдар Осыпын ойпогыжо, – воза С.Я.Черных «Талант пеледме да порволымо жап» статьяштыже, – кызыт марий калыклан веле огыл кумдан палыме, пÿтынь Россий сылнымутышто, финн – угор тÿняште кÿлеш семын аклыме».«
27452	Шабдар тудын кугу пашажым палемда, тудым шÿшпык дене таҥастара.
27453	Шабдарын 1929 ийыште «Кÿсле йÿк» первый почеламут сборникше лектын.
27454	Шабдарын 20 – шо ийласе поэзийыштыже, конешне, чылажак иктор огыл, возымаштыже идей шоташто тöрсырат тунам лийын.
27455	Шабдарын 20 – шо ийласе сюжетан почеламутшо кокла гыч «Кок ойго» (1927) кугу почеламут ойыртемалтеш.
27456	Шабдарын педагогический усталыкше ойыртемынак Н.К.Крупская лÿмеш марий государственный пединститутышто пашам ыштымыж годым (1933 – 1937) палдырнен.
27457	Шагал жап гыч отставке деч вара чиновничьий службыш кайяш лийын, икманаш, ачажын долгажлан верчын долговой петыртышыш логалаш огыл манын, Казаньын губернаторлан, колшо следствий злоупотребленийжлан верчын.
27458	Шагал жап гыч Пушкинын Михайловскийыш толмыж деч вара тудын ачаж ден пеш кугу ячымаш лиеш.
27459	Шагалже огыл тыгак чыла кушкыл лӱмдат.
27460	Шагал манын ом керт, шуко манашат ом тошт, но «Шонанпыл шым тÿсын» повестьысе Максим ала «Шочмо тувырысо» Григорий Чекулаев – тиде тый шке улат манше лудшо дене келшаш, конешне, нигузе ок лий.
27461	Шагал огыл вер-шӧр лӱмым кузе лийме историйжым, этимологийжым) у шича дене ончалын, ты марте йылмызе але археолог-влакын умылтарымышт чылаж годым огеш келше.
27462	Шагал огыл еҥ Урал воктене верланен.
27463	Шагал огыл марий-влак Критон гаяк лудын-возен моштымо ваштареш шогеныт, садланак Совет властьын эн кулеш законжымат пудыртылыныт.
27464	Шагал огыл Твенын романжесодержатлят тур виян лектын вочмо катологический черкын адресшым.
27465	Шагал огыл шанче да методик паша-влакым савыктен.
27466	Шагалрак ончыктымо тудо сӱретыште кушто Петр, утаралтше чыла шиндер деч, тюрма деч лектеш ангел- шамыч ужатен.
27467	† * Шаганур ( ) — пытыше ял.
27468	† * Шагаранур ) — пытыше ял.
27469	Шагат ӱштӧ - UTC+6 ( кеҥежым ), UTC+5 ( телым ).
27470	Шагат ӱштӧ-влак Шагат ӱштӧ-влак — Мландын регион-влак, кушто икгай верысе жап налме.
27471	Шагышке мӧнгӧ гыч кондымо тичмаш киндым, мелнам, кышалым, моло кочкышым шындылыт, шыште сортам чӱктеныт да ваштарешыже шогалын кумалыныт.
27472	Шайбан хоккей дене икымше турнир 1920 ийыште, Кеҥежымсе Олимпий модмаш радамыште эртен. 1924 ий гыч шайбан хоккейым Телымсе Олимпий модмаш радамыш кусарат.
27473	Шайбан хоккей Шайба́н хокке́й — ий валне эртыше спорт модмаш, хоккей радамыш пурышо спорт тӱрлык.
27474	Шайбан хоккейыште Пасу модшын да капкаоролын клюшкышт.
27475	Шайбан хоккейыште тиде спорт арвер шайбым наҥгайме, пасым пуымо, да капка велыш перымылан кучылталтеш.
27476	Шайбын кугытшо: кӱкшыт 2,54 см, диаметр 7,62 см, нелыт 105-185 грамм.
27477	Шайра курык гаяк нӧлталалтын шого… // Ончыко. 1998. 11. С. 173-174.
27478	«Шайыштмашвлӓ» лÿман икымше книгажым В. Сузы 1934 ийыште луктеш.
27479	Шакше чонан нине кок еҥ деч эре осал паша гына лектын шога.
27480	Шалагинов Анатолий Ионович — кок II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27481	Шалаев Степан Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27482	Шаларак койышан Тоням наказатлаш кÿлеш ыле, вет чолга ÿдыр Алешан тудым йöратымыж дене модын.
27483	«Шалатен пытарымаш» роман партизан отрядын «сеҥалтмыжым» ончыктышо эпизод дене пыта.
27484	Шале ял шотан илем * Кугу Шале ( ) — ял.
27485	Шале ял шотан илемын рӱдерже.
27486	Шамыкай – Калмаш ялыште эн поя ен.
27487	Шамыкай кугыза – улан айдеме.
27488	Шанче аланыште коло ий утла ыштыме жапыште шкенжым кызытсе шӱлышан, кумда шинчымашан, тачысе пагытым умылышо марий йылмызе семын ончыктен.
27489	Шанче вуйлатышыже П. Аристэ лийын.
27490	Шанче вуйлатышыже профессор Н.Т.Пенгитов лийын. 1967 ий Тарту университетыште ( Эстоний ) "Волжский говор марийского языка" кандидат диссертацийжым арален.
27491	Шанче еҥын илыш корныжо Николай Тихонович Пенгитов Торъял велысе Крешын Руй лӱман марий ялеш 1914 ий 28 мартыште йорло кресаньык ешеш шочын.
27492	Шанче калькулятор-влак ешартыш операццийым шотлаш кертат, мутлан, тринометрическе але иктешлымаш (статистическе) операций-влакым шотлаш лиеш.
27493	Шанче классификаций Felis тукым гыч чыла пырыс-влакын ик кугезышт уло, тудо Азийыште 6-7 миллион ий ондак илен.
27494	Шанче консультантше - филологий шанче доктор, профессор Юрий Владимирович Андуганов лийын.
27495	Шанче корныжо Марий кугыжаныш университетыште шуйнен, тыште уста экономист профессор марте кушкын.
27496	Шанче лӱм да степеньым налше еҥ-влакын чотышт - 90%, нунын коклаште шанче доктор, профессор-влак - 20%.
27497	Шанче лӱмым сулен налаш диссертаций темыже тыгай лийын «Роман о Великой Отечественной войне в литературах народов Поволжья».
27498	Шанче ( - палымаш) — айдемын ойыртемалтше пашаже, пӱртӱс тӱняж дене дене палдарымаш да радамлен иктешлен чумырымаш.
27499	Шанче паша 1935 ийыште Василий Петровичым ялозанлык шанче докторлан да В.И.Ленин лумеш Всесоюзный ялозанлык шанче академийын академиклан пеҥгыдемдат.
27500	Шанче паша-влакым серыме деч посна, самырык ӱдыр пединститутышто марий да руш йылмылам, тыгак Тарту олаште Эстон ялозанлык академийыште туныктен.
27501	Шанче пашаеҥ семын Зиновий Васильевичын шуаралтмаштыже тудо тÿҥ верым налеш.
27502	Шанче пашаже-влак Вер-шӧр лӱмым могай калык деч кодымыжым автор шуко йылме негызеш (урал, финн-угор, татар, чуваш, монгол да ятыр моло) лончыла.
27503	Шанче пашаже Кумлымшо ийлаште тудын илышыштыже ончыл верым научно-педагогический шымлыме паша налын.
27504	Шанче пашам тудо 2005-ше ий теле тылзын 16-шо кечыштыже арала.
27505	Шанче паша Пауль Аристэ лу йылме наре пален, кутырен моштен, шке шанче пашажым эстон йылме деч посна немыч, англичан, руш, финн, швед, латыш, лив йылмыла дене возен.
27506	Шанче паша Фонетика диалектов марийского языка в историческом освещении.
27507	Шанче пашашке корно А шанче корныш шогалаш шонымаш уш гыч ок лек.
27508	Шанче пашаштат Павел Васильевич кугу надырым пыштен: историй шанче кандидат лийын.
27509	Шанче пашаште, техника, сылнымут аланыште, сымыктышыште, архитектурышто кугу кӱкшытыш шуышо еҥ-влаклан пуалтын.
27510	Шанче пашаште, чынак, мыняр шымлыме саскат улмо дене тыйым аклат.
27511	Шанче пашаштыже литература йылмым шымлымаш кумда верым налын.
27512	Шанче ушнык йыжъеҥлык * Руш географик ушем Сочисе пӧлкан Чынле йыжъеҥже ( 2014 ) Еш Гантимуровмыт кугыжа насыл гыч Анна Сергеевна Гантимуровам марлан налын.
27513	Шанче шинчымашым, шанче информацийым посна книга дене луктыт.
27514	Шанчыеҥ-влак тудым 1953 ийыште почыныт.
27515	Шанчыеҥ-влак тудым палеолит пагыт (2,6 млн ий ончыч) гычак эскерат.
27516	Шанчыеҥ-влакын ойлымышт почеш дежавю шижмашын сӱретше эн ончыч малме годым омыштына конча, а вара илышыште угычтаратлтме годым, айдеме умылен колта - "тыге ала кунам лийын".
27517	Шанчыеҥ МАССР-ын сулло шанче пашаеҥже чап лÿмым сулен налын.
27518	Шанчызе-влакын ойлымышт почеш, сокыр шочшо-влаклан сӱрет олмеш йӱк да шижмаш-влак омеш кончат.
27519	Шанчызе да композитор семын чапланен.
27520	Шанчызе кугу научно-организационный пашам эртарен.
27521	Шанчызе, студент, аспирант-влак конференций, формулаште шке докладыштым лудыт.
27522	Шапалге чурийже, эр покшым гай ош ÿпшö, лыжган мутланымыже ушан-шотан улмыжым палдарат.
27523	Шапкин Иван Кузьмич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27524	Шапкин Илья Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27525	Шапорин, Эшпай, Хачатурян, Кабалевский, Хренников семлызе-влак тудын нерген моктен гына ойлат. 1956 ийыште Пургыж тылзыште тудо Моско олашке усталык отчет дене кая, тушто вариаций, мурыжо-влакым ончыкта, чыла ното материалым ончаш пуа.
27526	Шараҥге кундем * Каремсола ( ) — ял.
27527	Шараҥ кундемыште 21 843 наре еҥ ила.
27528	Шараҥ кундем Янаул кундем * Лемдыж ( ) — ял.
27529	Шарарак шинча ончалтышыже тудын (Сергейын) тап¬ката, весела..
27530	Шарача сола деке ушалтын.
27531	Шара шинчан, ошалге ӱпан, шумешке-савырле койышан — марий ӱдыр ушешем ала-молан эре тыге сӱретлалтын.
27532	«Шара» («шор» «шур» «шар») вӱд — «шоргыктен» «шургыктен» «шаргыктен» писын йогышо вӱд.
27533	Шарлака вожеш поэт у сынан мypo-пушенгым куштен, шке кумылжо дене атыландарен.
27534	Шарлыме кумдык Биатлон эн чот Российыште Германийыште да Норвегийыште шарлен.
27535	Шарлыме кумдыкшо Марий Элыште да вес кундем-влаште илыше марий-влак пайремлат.
27536	Шарнем 1944 ий июль тылзысе "Марий коммуна" газетын ик номержым.
27537	Шарнем, кузе мый тый денет пырля дивизийын штабышкыже комсомол билетым налаш миенам..
27538	Шарнем мемнан Армийнан кугу сеҥымаш корнан 1944 ийжым.
27539	Шарнем, Парижский коммуна нерген возымым икана лудым.
27540	Шарнем, ялысе йоча-влак дене модаш тÿҥалме годым тудо кугурак семынак пеш серьезно ойла ыле : «Тамара шÿжарем иктыланат обижаяш ом пу».
27541	† * Шарник почиҥга ( ) — пытыше ял.
27542	Шарнин Павел Александрович — 1941 – II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27543	Шарныктыш Ялысе шарныктыш Школ ден эмлыме пункт воктен ялысе шарныктыш верланен.
27544	Шарнымаш Антонио Вивальдин лÿмжым нумалыт: * Меркурий планетын кратерже * Сиеныште итальян институт (Франческо Малипьеро вуйлатен).
27545	Шарнымаш Йошкар-Олаште Кугыжаныш погын пӧрт ваштареш Оболенский-Ноготков лӱмеш площадь уло, тиде площадьыштак Оболенский-Ноготковлан памятникым шогалтыме.
27546	Шарнымаш йӱла Тудын лӱмжӧ кумдан шарлен да ятыр марий-влак тудлан кумалыныт.
27547	Шарнымаш Кок томан «История Марийской АССР» книгаштат (1986 – 1987) эртыше илышым большевик шинча дене ончен аклымым ужаш логалеш.
27548	Шарнымаш * Колымыж деч вара семлызелан Марий комсомолын Олык Ипай лӱмеш премийжын лауреатше (1968), Марий АССР-ын кугыжаныш премийжын лауреатше (1970) лӱмым пуэныт.
27549	Шарнымаш Марий серызе -классикым калык тачат ик эн сайын пала да пагала.
27550	Шарнымаш Шукерте огыл илыш гыч каймыжлан Фермилан атомный энергийым комиссий лӱмын премийым организоватленыт ученыйлан. 1956 ийыште тиде премий «Премия нрико Ферми» лӱмым нумалаш тӱҥалыныт да чӱчкыдын кучыкташат тӱналыныт.
27551	Шарныме программе архитектур 1970 ийысе рожан лаштыкыште FORTRAN йылме дене возымо программе.
27552	† * Шарово ( ) — пытыше ял.
27553	† * Шары чодыра участок ( ) — пытыше илем.
27554	Шатиков Иван Михайлович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27555	Шатров Григорий Гаврилович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27556	Шахада ик Юмылан ( Аллахлан ) ӱшанымашым да Мохаммедым пиямбарлан пеҥгыдемда.
27557	Шахмат дене модмо спортым вияҥден колтымаштат надырже моткоч кугу.
27558	Шахтарин Андрей Григорьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27559	Шахты — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
27560	«Шач» - тиде причастийын кӱчык формыжо «шочмо» мутым ончыкта, а «йол», «йыул», мут-влак финн-угор калык йылмыште ийым ончыктат.
27561	† * Шашкеэҥер ( ) — пытыше ял.
27562	Швалев Александр Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27563	Шведагон ступо Янгонышто Янгон ( ) — эн кугу ола Мьянмыште, ончычсо Мьянмын рӱдолаже.
27564	Швед йылмын шарлымыже Швед йылме (шведла svenska) — индоевропысо (герман) йылме.
27565	Шведла аҥгличанла да немычла увертароныт ыле.
27566	Швейцарийыште 1913 ийыште эртен.
27567	Швецов Иван Борисович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27568	Швецов Иван Васильевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27569	Швецов Иван Филимонович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27570	Швецов Михаил Петрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27571	Швецов Николай Капитонович — II степенян Чап орден ден III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27572	Швецов Николай Прокофьевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27573	Швецов Сергей Максимович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27574	Шевелев Иван Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27575	Шевелев Михаил Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27576	«ше ик журнал лектеш – «Action Comics» - ик эн тӱҥ геройжо супермен, а вараракшым изиш шемырак сынан Бэтмен толеш.
27577	Шекланен, кидеш шулен ынже кай маншыла, шыман кучыш инструментым, ныжылгын ниялтен колтыш ӧрдыжшӧ гыч, вара ала-могай вий-кумыл нӧлталтмыжым шижын, кидшым лупшале, скрипка пундашым тушкалтыш» (137-138 с.) – воза автор, шинчалан койшо сӱретым сӱретла.
27578	Шелангуш ялыш савырнен.
27579	Шеледымаш Григориан да юлиан кечышот-влак почеш ик идалык 12 тылзе (365 сутка да кужемдыме ийлаште 366 сутка) шуйна.
27580	Шелл «Марлен» киносÿретым ыштен, кудыжо актриса дене кино-интервью семын чоҥалтын, тыгакак Дитрихын илыш да карьере кинохроникылан шкенжын комментарийже уло.
27581	Шелык мут ончыктен кертеш: * Шелык — сӱан вер кудывечыште.
27582	Шемалге чуриян,чурийже оҥай ыле.
27583	Шемер калыкым буржуазий ваштареш шогалтымаште кугу надырышт уло.
27584	Шемер марий ожнат кулак ваштареш кучедалын мо?
27585	† * Шем Памаш почиҥга ( ) — пытыше ял.
27586	Шем пашалан öркана, Дворян лияш тылана».
27587	Шем рокеш шочеш вет ош шыдаҥ, Кӱ полатым мланде ден ыштат.
27588	Шем тушман ваштареш атакыш коштынна», — варарак шарналтен поэт неле кечылам ик почеламутыштыжо.
27589	Шем умыл Ефремов ÿмбакат возеш.
27590	† * Шемшӱргӧ (Какшан вӱд) ( ) — ял.
27591	«Шемъермучаш» — шем ерын мучашыштыже верланыше ял.
27592	«Шемэҥермучаш» — шем эҥерын вӱдмучашыштыже верланыше ял.
27593	Шеҥгел диванын эҥертышыже кок ужашлан пайлалтын.
27594	Шенгелныже уэш возымо: Ÿдыр кодо кайдегеч – Налын огыл иктыжат.
27595	Шеҥше сола деке ушалтын.
27596	† Шеҥше ял шотан илем * Шеҥше ( ) — сола.
27597	Шеҥшыш иктаж куд меҥгым миен шуде, корно пурла велыш лупшалте.
27598	Шергакан йолташнам да пагалыме мурызынам шочмо кечыж дене шокшын саламлена.
27599	Шергалына сюжет да чоҥалтме шотышто пеш проста улшо «Чодыра лоҥгаште» ойлымашым.
27600	Шерге сеҥымаш-влак: EDSAC — шарныме программым ышталтыше икымше компьютер-влак коклаште икте улеш (вон Нейманын архитектурыже).
27601	Шереметьево мут ончыктен кертеш: * Шереметьево — тӱнямбалсе аэропорт.
27602	Шереметьев Серафим Григорьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27603	Шереметьев Тимофей Никифорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27604	† * Шереҥге ( ) — пытыше ял.
27605	Шернур вел Купран Кÿкшывал кÿсотым ожнысо калыкат, кучемат «Языческий» але «Черемисский Иерусалим» маныныт.
27606	Шернур велыште — луй модмо олмо, Шернур велыште — мöрö чевер.
27607	Шернур волостьын рӱдыжӧ лийын. 1811-ше ийыште 167 еҥ илен.
27608	Шернур Йошкар-Ола деч йӱдвел-эрвелке 89 меҥге тораште верланен. 2005-ше ийлан 9100 еҥ ила.
27609	Шернур кундем Ананур ялыште шочын.
27610	Шернур кундем гыч. 23 ий «Маригражданстрой» ушемыште тыршен, а 1997-ше ийыште Марий Эл республикысе чоҥымо да архитектур министерствыште пашам ышташ тӱҥалын, вара уэш «Маригражданстрой» ушемыш пöртылын.
27611	Шернур кундем Йошкар-Памаш ялыште шочын.
27612	Шернур кундем Кожласолаште шочын.
27613	Шернур кундем Кондрач починга ялыште шочын. 1970-ше ий гыч тудо рӱдолаштына милиционерлан пашам ышташ тӱҥалын, а 3 ий гыч эксперт лийын. 90-ше ийлаште тудо Йошкар-Олан да элкӧргӧ паша министерствын эксперт-криминалистик пӧлкан вуйлатышыже лийын.
27614	Шернур кундем Кугу Мушко ялыште.
27615	Шернур кундем Кӱшыл Кугенер ялыште шочын.
27616	Шернур кундем Марисола ял – тудын шочмо верже.
27617	Шернур кундем Мустай ялыште шочын. 1954-1965-ше ийлаште Морко кыдалаш школын завучшылан да икмыняр жап вуйлатышыжланат тыршен.
27618	Шернур кундем Овдасола гыч.
27619	Шернур кундем Потасола ялыште шочын.
27620	Шернур кундем Тамшинер ялыште шочын.
27621	Шернур кундем Тумерсолаште шочын-кушкын.
27622	Шернур кундем Чемей почиҥга ялыште шочын.
27623	Шернур кундем Шернур ола шотан илем * Шернур ( ) — ола сынан посёлко.
27624	Шернур кундем, Шернур район ( ) — Марий Эл Республикысе район.
27625	Шернур кундем Шокшем Памаш ялыште шочын.
27626	Шернур кундем Шӱкшер ялыште шочын.
27627	Шернур кундемым коден, Волковмыт ешым илыш-корно Медведево районысо Ежово селашке конден.
27628	Шернур кундемын рӱдерже.
27629	Шернур кундемын шуко топонимже-влак одо марий-влакын илымышт нерген ушештарат. 14-ше курым гычын марий-влак тиде кундемыш илаш толаш тӱналыныт.
27630	Шернур кундемыште шочын.
27631	Шернур кундемыште шочын-кушшо, марий калыкым чапландарыше лӱмлӧ ен-влак нерген поэт кугешнен ойла.
27632	Шернур ола сынан посёлко деке ушалтын.
27633	Шернур педтехникумым тунем пытармеке, Шабдар 1923 ий гыч Куженерысе кокымшо ступенян школышто пашам ыштен, руш литературым туныктен.
27634	Шернур посёлко гыч ялыш автобус коштеш.
27635	Шернур посёлкышто шочын.
27636	Шернур посёлкышто шочын. 1997-ше ийыште тудо Республикысе йоча книгапӧрт секретариатын вуйлатышыжлан шогалын.
27637	Шернур посёлкышто шочын-кушкын.
27638	Шернур район Товарнур ялыште шочын.
27639	Шернур районын «Коммунар» газет редакцийыште ыштыме жапыштыже Дим.
27640	Шернур районысо культура пöртын «Пöлек», Кукнур кундемын «Пеледыш», Лажъялын «Ӱжара», Чылдемырын «Олык марий» ансамбльлашкышт коштын, чолга участник лийын.
27641	Шернур районысо Нурмучаш ялыште шочын.
27642	Шернур районышто шочын.
27643	Шернур соласе педучилищыш тунемаш пура.
27644	Шестаков Александр Романович — кок Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27645	Шестаков Василий Фомич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27646	Шестаков Виталий Алексеевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27647	Шестаков Михаил Романович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27648	Шестаков Николай Сергеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27649	Шестаков Тимофей Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27650	Шестоперов Алексей Никифорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27651	Шестоперов Василий Кузьмич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27652	Шестоперов Михаил Кузьмич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27653	Шестоперов Никита Павлович — I степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27654	Шестоперов Фёдор Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27655	† * Шехурдино почиҥга ( ) — пытыше ял.
27656	Шигол Ши ( ) — лосось сынан кол.
27657	† * Шидияр кордон ( ) — пытыше илем.
27658	Шижалтеш тидыже тудын «Семен Николаев.
27659	Шижмым ончыктышо изобразительный мут-влак вес кок тушка дене танастарымаште шагалрак шарленыт.
27660	Шижмым ончыктышо оҥартышмут коклаште ик значениян шомак-влак вашлиялтыт, мутлан: копыж - каплан кузе чучмым ончыкта, шуй - шумлан.
27661	Шижтаралын бой деч ончыч Сур куку мылам, Ончылнем мыняре кодмым Илыш кечылам..
27662	Шижын ок шукто - шеҥгечынже ала-кӧ тудын ӱмбак керылтеш.
27663	Шижын шоген: тушман шке позицийжым пеҥгыдын арала, нимом чаманыде, ялысе коммунист, ончыл еҥ-влакым пуштеда, суртыштым йÿлата, моло шакше пашам ышта.
27664	Ший вазыжым Стэнли Кубок лумдаш туналыныт.
27665	Ший - илыш волгыдылыкым, поян илышым, да осал дечын арален шогымашым ончыкта.
27666	Ший кол изи гынат, юзо виян, шкеже «ший ден ошын йылгыжеш, чевер почшым кожгатал».
27667	«Ший курымсо» религий шÿлышан символист-влакын вуйлатышышт Зинаида Гиппиус манмыла, сай поэтын уда прозыжо лийын ок керт.
27668	Шийла койшо пондашан Ондри Япык - тиде карт; Чара шинчан, лопка саҥган, кугу капан Атбаш Вӧдыр - тиде шке вийже дене моктаныше кулак, сотский, ожнысо разбойник; икмарда капан, вичкыж неран Стапан Йыван – тиде пояш толашыше середняк.
27669	Ший медальым Перм оласе «Фреза» команде сулен, кумшо верыште Йошкар-Олан да Москон иктеш ушымо команде налын.
27670	Ший медальым тунамак шольыжо Джон Хитон налын.
27671	Ший шулдыран куку нерген эстон муро «Ший куку» лÿман марий мурым шарныкта.
27672	Шийым-шöртньым сулале, Мом йодам – пуа ыле.
27673	«Ший Элнетын йогын вÿдшö семын, тыйын шÿм да мыйын шÿм шолеш».
27674	Шикш шулымек, тыйым кӱнчен луктын, илышым але колышым кондаш кок салтакым колтышым.
27675	Шимаев Михаил Викторович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27676	Шимбатров Арсентий Прокопьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27677	Шинни тудо маналтын.
27678	Шинча возын гын, йоча лым лийде шортеш, ок мале.
27679	Шинча кушко онча, тушко каяш Мачук ямде.
27680	Шинчалан вигак мӧрлан поян марий ял воктенысе олык-влак почылтыт, тусо сылне пеледыш-влак тӱрлӧ тӱсын марий пӱртӱсым сӧрастарат.
27681	Шинчам кумаш, шыргыжалаш, куржаш, шӱлаш - тиде чыла чогашыл-влакын туртымыж дене ышталтеш.
27682	Шинчаончалтышыже чевер да яндар.
27683	Шинча ончылнетак икте ош тÿняш толеш, весе – илыш дене чеверласа, южгунамже воктенсе пошкудетак… А тиде пагытыште… “кечыже кузе волгыдын – чеверын онча, шыгрыжеш!
27684	Шинчат шарла, товат, ужат гын, Мӱй гай тӱрван, ару капан, Ойлен колта ласкан, тыматлын.
27685	Шинчаш вик перныше сай ойыртемже – сылнымут синтаксис пойдаралымаште.
27686	Шинчет, ордыжко кая гын, тудын мландыже кодеш.
27687	Шинчет,толшаш шошылан тудын уло мландыжым, удымо уржа озымжым налына.
27688	Шинчымаш да книга деч ондаксыла огыт лÿд, тÿрлö йÿлалан ÿшанымашын негызше шаланен.
27689	Шинчымаш кугорнышто, але илыш ошкыл.
27690	Шинчымаш Кукнур кыдалаш школышто тунемын. 1991 ий гыч тӱҥалын Палантай лÿмеш музыкальне училищын актёр пӧлкаште шинчымашым поген.
27691	Шинчымаш: почеламут-влак // Марий коммуна. 1976. 5 нояб.
27692	Шинчымашым Архангельск оласе чодыра техник институтышто поген.
27693	Шинчымашым Вӱлеҥер школышто поген.
27694	Шинчымашым Горький лӱмеш институтышто поген.
27695	Шинчымашым Евгений Фёдорович рӱдолаштынак поген да ятыр ий машина чоҥышо заводышто инженерлан, лабораторий вуйлатышылан ыштен.
27696	Шинчымашым Йошкар-Оласе музык училищыште, Озаҥ, Моско оласе консерваторийлаште поген.
27697	Шинчымашым Йошкар-Оласе музык училищыште, Озаҥ оласе консеваторийыште поген. 1983-шо ийыште паша корныжо Йошкар-Оласе музык училищыште туҥалын.
27698	Шинчымашым Йошкар-Оласе музык училищыште, Свердловск велысе консерваторийыште келгемден. 1960 ий гыч Йошкар-Оласе музык училищыште туныктышылан пашам ышташ тӱҥалын: вуйлатыше марте шуын.
27699	Шинчымашым Йошкар-Оласе сем училищыште, Моско оласе консерваторийыште поген. 1977-ше ий гыч Йошкар-Олаште музык училищыште туныктышылан ышташ тӱҥалын.
27700	Шинчымашым Йошкар-Оласе технологий техникумышто поген.
27701	Шинчымашым Йошкар-Оласе художественный училищыште налын, вара Таллин оласе институтышто тунемын.
27702	Шинчымашым Козьмодемьянск педучилищыште налын.
27703	Шинчымашым кыдалаш школышто, педучилищыште поген.
27704	Шинчымашым Марий кугыжаныш педагогик институтышто поген.
27705	Шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште налын.
27706	Шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште поген.
27707	Шинчымашым Марий политехник институтышто поген, варажым Ленинград оласе академийыште аспирантурышто шинчымашым келгемден. 1968-шо ий гыч Юлсер оласе целлюлозно-бумажный йӧндартыште слесарьлан, вара инженерлан ыштен.
27708	Шинчымашым Марий тӱвыра да сымыктыш училищыште, Моско оласе тӱвыра институтышто поген.
27709	Шинчымашым Морко педучилищыште налын.
27710	Шинчымашым налмек, пушеҥгым руымо пашаште, «Электроавтоматика» заводышто слесарьлан, «Новатор» заводышто машинам виктарышылан тыршен.
27711	Шинчымашым Н.К.Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогик институтышто пойдарен, вара аспирантурышто келгемден. 1972-шо ий гыч Марий кугыжаныш университетыште туныктышылан пашам ышташ тӱҥалын.
27712	Шинчымашым Озаҥ оласе институтышто налын, вара тудым аспирантурышто келгемден. 1975-ше ий гыч Марий кугыжаныш университетыште туныктышылан пашам ышташ тӱҥалын. 13 ий университетын ректоржо сомылым шуктен.
27713	Шинчымашым Озаҥ оласе кугыжаныш университетыште поген.
27714	Шинчымашым Озаҥ оласе ялозанлык институтышто поген.
27715	Шинчымашым погымеке, Шкетан лӱмеш кугыжаныш театрышке пашам ышташ толын.
27716	Шинчымашым тӱвыра да сымыктыш колледжыште поген, театр пӧлкам тунем лектын.
27717	Шинчымашым чодыра озанлын политехник институтыштыжо, Моско оласе экономик инситутышто поген. 1936-шо ий гыч Санчурск да Оршанке школлаште математикым да физика предметым туныктен.
27718	Шинчымашым Шернур школ-интернатыште, медучилищыште поген.
27719	Шинчымашым Юл кундемысе чодыра озанлык специалистым ямдылыше институтышто налын.
27720	Шинчымашын тÿрлö йыжыҥжым пален налме, шуко лудмо рвезын уш- акылжым пÿсемдаш полшат.
27721	Шинчыме вер - 1200 еҥлан.
27722	Шинчыме вер - 700 еҥ.
27723	Шинчыме вер - 700 наре.
27724	Шинчыше-влак тыгай отдел-влакым «шарашка» лӱмденыт.
27725	Шинчыше вӱд: ойлымаш // Марий коммуна. 1962. 11 февр.
27726	Шипов Григорий Максимович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27727	Шифроватлыше офицер 1943 ийыште кеҥежым Брянский фронтын 61-ше армийжылан тушманын орловский группировкыжым кырен шалаташ приказ пуалтын.
27728	Шихалеев Василий Демьянович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27729	Шихалеев Павел Петрович — II степенян Ачамланде сар орден да III степенян Чап орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27730	Шичшыже-шинчеш, вер укеанже йол ÿмбачын кочкеш.
27731	Шишкин Иван Павлович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27732	Шишкова (Юшкова) Анастасия Герасимовна (1921 — 1990) — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
27733	Шкалан вел огыл уло кинде, Паренге, муно, шыл да шöр, Эллан пуаш ситалын ынде, Оксаланат икта ток öр.
27734	Шкаланже келшыше муро-влакым поген, репертуаржым кугемда.
27735	Шкаланже пӧртым кӱшнырак шогалтен, а эҥер деке лишкырак – кугурак эргыжлан пӧртым шогалтеныт, эше ӱлнӧ – изирак эргыжлан.
27736	Шкан мо порым шонет, весыланат тугак.
27737	Шкеак рвезым медицине, физиологий да ботаникылан туныкташ тӱҥалын.
27738	Шкеат кажне ийын "Мыскара йӧрвар" концертым эртара.
27739	Шкевекторжым муашлат керек-могай СЛАУ рашемдашлан алгоритмым кучаш лиеш.
27740	Шке вийым 10 команде терген.
27741	Шке возымыж дене Шабдар шемер калык шонымым ончыктен шоген, эрыкан илыш толмылан чон куанжым почын пуэн.
27742	Шке восхищений южо поэт- шамыч ончыктен иктаж определенный намек почеш,например,Цюй Юань или Дао-Летнего, а югуным и лум дене, например- Дю-Фу.
27743	Шкевуя площадь да Йошкар костёл.
27744	Шке Гандиже ойлен, пуйто тудын тӱня ужмашыжлан эше Майкла Девитта влиянийым ыштен.
27745	Шке гравитацийжын темдымыж почеш тыртешкен шуашлан нелытше сита, но термоядерный реакцийлан ок сите.
27746	Шке гычат тÿрлö заметкым, статьям возаш тÿҥалын.
27747	Шке гыч возымо дене пырля И. Осмин марий лудшо-влакым моло иза-шольо калыкын сылнымутшо дене палдарымаштат ятыр тыршен.
27748	Шке Дитрих 1900 ийым ойлен.
27749	Шке дневникыштыже Толстой возен шкеланже шукырак илыш правил-шамычым и цельым, но южыштым гына ышташ лиеш ыле.
27750	Шке еҥ-влак коклашке, шочмо-кушмо верлашке верештмыжлан поэт куана, уремыште эртыше кажне еҥ дене саламлатмыже шуэш.
27751	Шкежак Марий Элысе регби федерацийын вуйлатышыже.
27752	Шкежак ты мутым лукто, тунам Марий АССР Писатель ушем правлений председатель ыле.
27753	Шке жапыште тиде училищым Василий Мосолов тунемын пытарен.
27754	Шке жапыштыже Альбертина Иванован ачажат возкален.
27755	Шке жапыштыже марий филармонийысе ансамбльым вуйлатен, университетысе мер профессий факультетын деканже лийын. 1989-ше ийыште Сымыктыш школын вуйлатышыжлан шогалын.
27756	Шке жапыштыже Москвасе Кугу театрыште стажировкым эртен (1986 ий).
27757	Шке жапыштыже мыят тудын «Ломберсолаште» повестьше нерген «Марий коммуна» газетеш статьям возенам ыле.
27758	Шке жапыштыже «Пачемыш» ден «Пионер йӱк» журналлаште, «Ямде лий» да «Кугарня» газет-влак редакцийыште тыршен.
27759	Шке жапыштыже тиде институтышто ямдылыме специалист-влак эн шотан да ӱшанлылан шотлалтыныт.
27760	Шке жапыштыже тудо кӱкшын аклалтын.
27761	Шке жапыштыже шофёрлан, бригадирлан, клуб директорлан тыршен.
27762	“Шке жапыштыже, шуен вашлиялтше шомак – влакым посна чумырен, изирак мутерым ыштенам ыле, вара тиде сомыл мондалте”, – мутланыме годым шарналтыш прозаике.
27763	Шке жапыштыже Ю.Чавайн кугурак поэт-влак деч тунемын, а кызытсе самырык тукым ынде тудын дечат икмыняр тунемеш.
27764	Шкежат йоча писатель семын чапланен. 2008-ше ийыште Марий Элысе писатель-влак ушемыш пурен.
27765	Шкежат лингвистика, марий орфографий мутер да моло нергенат статья-влакым чӱчкыдынак савыкталтеш.
27766	Шкежат моло калык йылме гыч ятыр произведенийым марлаҥден.
27767	Шкежат тиде оперыште участвоватлен, но хорышто гына мурен.
27768	Шкеже Волжск кундем Кӱшыл Азъял гыч.
27769	Шкеже Волжск кундем Ӱлылсола ял гыч.
27770	Шкеже Дагестан республик Дербент ола гыч.
27771	Шкеже Иван Васильевич вич кугурак рвезым пеленже налешат, руэн, кылме олмапу пундышым куклаш тӱҥалеш.
27772	Шкеже Йошкар-Ола гыч.
27773	Шкеже йыврей, паша-влакым немычла серен.
27774	Шкеже Карелий кундем гыч, но ынде ятыр ий Марий Элыште ила. 1999 ийыште тудо Килемар районысо «Восход» газет редакцийыште пашам ышташ тӱналын да ты пашаж дене кугу пагалымашым сулен.
27775	Шкеже Киров вел Вӱрзым кундем гыч.
27776	Шкеже Киров вел Малмыж кундем гыч.
27777	Шкеже Козьмодемьянск ола гыч.
27778	Шкеже Козьмодемьянскыште шочын-кушкын, но уло паша корныжо Москваште эртен.
27779	Шкеже Комсомольск-на-Амуре олаште шочын-кушкын.
27780	Шкеже Куженер район Нурсола гыч.
27781	Шкеже Кужэҥер кундем Мари-Олма ял гыч.
27782	Шкеже Кужэҥер кундемысе Визым ял гыч.
27783	Шкеже Курыкмарий кундем гыч.
27784	Шкеже Курыкмарий кундемысе Церкансола села гыч.
27785	Шкеже кызыт Пермь олаште ила да тушто Марий тӱвыра рӱдерым почын.
27786	Шкеже марий http://komanda-k.
27787	Шкеже Марий Тӱрек кундем гыч.
27788	Шкеже Медведево вел Кресола гыч.
27789	Шкеже Медведево кундем гыч.
27790	Шкеже Мордовий кундем гыч, но изиж годым акаж дек Провой кундем Шолэҥер ялыш илаш толын.
27791	Шкеже Морко кундем Алсола гыч.
27792	Шкеже Морко кундем Ерсола гыч.
27793	Шкеже Морко кундем Нурӱмбал ял гыч. 1991-ше ий гыч тудо «Кугарня» газет редакцийыште корреспондентлан пашам ышташ тӱҥалын.
27794	Шкеже Морко кундем Олыкъял гыч.
27795	Шкеже Морко кундем Шоруньжа гыч.
27796	Шкеже Морко кундемысе Тыгыде Морко ял гыч. 1969-1971 ийлаште Морко калык театрыште постановщиклан тыршен.
27797	Шкеже Параньга кундем Куянково ял гыч. 14 ий Калинин лӱмеш колхозышто тӱҥ агрономлан тыршыме деч вара, «Марийхлебопродукт» ушемын вуйлатышыжлан шогалын, 2005-ше ий гыч «Хлебснаб» ушемын вуйлатышыже лийын.
27798	Шкеже Пошкырт вел Илишевский кундем гыч.
27799	Шкеже Пошкырт кундем гыч. 1976-шо ийыштак «Марий коммуна» газет редакцийышке толын.
27800	Шкеже Пошкырт кундем Пӱрӧ вел гыч.
27801	Шкеже Пошкырт Эл Калтаса кундем гыч.
27802	Шкеже Пошкырт Эл Калтаса кундем гыч. 18-ше ий Марий самырык театрыште пашам ыштен.
27803	Шкеже Пошкырт Эл Мишкан кундем гыч.
27804	Шкеже Провой кундем гыч.
27805	Шкеже Провой кундем Эҥервож ял гыч.
27806	Шкеже путырак йöслана, ÿдыржым чаманен шортеш… Шужен ийын эҥгекше чакнымек, Тихон Ефремович «Йошкар кечыш» пöртылеш.
27807	Шкеже руш гынат, марий йылмым тунемын да ятыр марий писательын произведенийыштым руш йылмыш кусарен: кокла шот дене ончалаш гын, 50 наре книга погына.
27808	Шкеже Самара кундем гыч.
27809	Шкеже Саратов вел Татищево ола гыч.
27810	Шкеже тöреш шинчылден, Мындер 4 воктен возылден.
27811	Шке же тиде цензуро дек воштылын ончен.
27812	Шкеже Тошто Торъял села гыч.
27813	Шкеже тудо Йошкар-Ола гыч.
27814	Шкеже тудо Кужэҥер кундем Саламатнур ялыште шочын-кушкын.
27815	Шкеже тудо Кужэҥер кундем Чодраялыште шочын-кушкын.
27816	Шкеже тудо Курыкмарий район гыч.
27817	Шкеже тудо Марла календарьын 3 номержым лукто – 1992, 1995 да 1997 ийлаште.
27818	Шкеже тудо Маскасола кундем Комино ял гыч.
27819	Шкеже тудо Морко вел Кожлаер гыч.
27820	Шкеже тудо Оршанка кундем Лужбеляк ял гыч.
27821	Шкеже тудо Параньга район Дубровка ял гыч. 1997-ше ийыште Шернур районысо электроэнергий сетьын вуйлатышыжлан шогалын.
27822	Шкеже тудо Параньга район Эльпанур ял гыч.
27823	Шкеже тудо Пошкырт вел гыч.
27824	Шкеже тудо Пошкырт вел гыч. 1997-ше ий гыч туныктыш министерствыште пашам ышташ тӱҥалын.
27825	Шкеже тудо Пошкырт вел Мишкан кундем гыч.
27826	Шкеже тудо Провой кундем Какшамарий гыч.
27827	Шкеже тудо Провой кундем Пӱнчылӱвал ял гыч.
27828	Шкеже тудо Свердловск вел гыч.
27829	Шкеже тудо Советский кундем, Кугунур села гыч.
27830	Шкеже тудо Советский район Кукмарийыште шочын-кушкын.
27831	Шкеже тудо Торъял кундем, Ядыкплак гыч, но паша корныжо тӱҥ шотышто Параньга кундемысе Олор школ дене кылдалтын.
27832	Шкеже тудо У Роҥго кундем Верх-Ушнур села гыч.
27833	Шкеже тудо У Роҥго кундем Кӱрсола гыч, но кызыт У Роҥго кугыялыште ила.
27834	Шкеже тудо У Торъял кундем гыч.
27835	Шкеже тудо У Торъял кундем Кожласола гыч.
27836	Шкеже тудо У Торъял кундем Немда-Обалыш ял гыч.
27837	Шкеже тудо У Торъял район Ушемнур ял гыч. 20 ий утла Йошкар-Оласе «Контакт» заводышто токарьлан пашам ыштен. 3 ий Совет Ушем кӱшыл погынын депутатше лийын.
27838	Шкеже тудо Шернур кундем Кукнур Купсола гыч.
27839	Шкеже тудо Шернур кундем Лопка Памаш ял гыч. 45 ий ончыч Шернур районысо комитетын вуйлатышыжлан тыршаш тӱҥалын.
27840	Шкеже тудо Юлсер кундем Карай ял гыч.
27841	Шкеже тужо Марй Тӱрек кундем гыч.
27842	Шкеже Угарман вел гыч, но паша вержым марий кундемыште муын: ятыр ий Йошкар-Оласе полурпроводник прибор заводышто контролёрлан тыршен. 1981-2000-шӧ ийлаште «Фарбиомаш» ушемын вуйлатышыже лийын.
27843	Шкеже Украина кундем гыч. 1970 ийыште Йошкар-Оласе руш кугыжаныш драмтеатрын актёржылан тыршаш тӱҥалын.
27844	Шкеже У Торъял кундем гыч. 21 ий тудо «Урожай» спорт ушемын вуйлатышыже лийын.
27845	Шкеже У Торъял кундем Куршенер ялыште шочын-кушкын. 1977-ше ий гыч Кугу-Лумарий кыдалаш школышто туныктышылан пашам ышташ тӱҥалын. 10 ий вуйлатышыжат лийын.
27846	Шкеже У Торъял кундем Танаксола гыч.
27847	Шкеже У Торъял кундемысе Шуймучаш ял гыч.
27848	Шкеже Шернур кундем Йошкар-Памаш ял гыч.
27849	Шкеже Шернур кундем Кугэнер ял гыч.
27850	Шкеже Шернур поселко гыч.
27851	Шкеже Шернур район Кочанур ял гыч.
27852	Шкеже шӱвыр дене шоктен, Мамуткин - скрипке дене да Смирнов музекан дене.
27853	Шкеже Юлсер кундем Кӱшыл Азъял гыч.
27854	Шкеже Юлсер кундем Чодраял гыч.
27855	Шкеже Юлсер кундем Шайра ял гыч.
27856	» Шкеж нерген гына шонышо, шкенжым гына йоратыше ен шочмо элжымат монда; тыгай еным иктат огеш йорате, огеш пагале, вет йораташат, пагалашат тудым нимолан: тудо пеш кугу титакым ыштен - шочмо-кушмо мландыжым кудалтен.
27857	Шкежым ӱлыл статусышто чучын 1850 ийыште ава-ачаже тудым Императорский училищыш колтат.
27858	Шке значенийже да грамматический (морфологический) ойыртемже дене пале мут кок кугу тушкалан шелалтеш: качественный да относительный пале мут – влак.
27859	Шке значенийышт дене икте-весыштым алмаштен кертше шомак-влак, посна ешыш чумыралтын, илышын ик йыжынжым сӱретлен ончыктат, но тудлан тӱрлӧ-тӱрлӧ сыным гына пуат.
27860	Шке игыжым шÿм пелен нумалше, шке вÿржö дене ырыктен иландарыше ава але «канде ояр кенеж эр гай шинчан, шÿмыш вошт ырыктен ончалше ÿдыр», але пырля кушшо йоча годсо йолташ – чылажат шÿм тул дене волгалтыт, поро шонымашым тарватат.
27861	Шке изи, шке чевер, Кок шинчаже тул-чевер.
27862	Шке изи, шке чевер, Кок шинчаже тул-чевер, Тупшо шийын йÿлалеш, Капше шöртньын коялеш.
27863	Шке икымше шымлыме пашажым, диалект нерген кок книгашке пуртен-«Марий йылмын кас-йÿдвел наречийже» ( 1970 ) да «Марий йылмын кас-йÿдвел наречий словарьже» ( 1971 ).
27864	Шке илышыштыже лийше факт-влакым кучылтын, автор граждан сар годым Юл кундемыште совет властьын нелын пеҥгыдеммыжым, эллан киндым продразверстке почеш ямдылымым ончыктен.
27865	Шке илышыштым искусство дене кылдаш манын, нуно артистлан тунемаш толыныт.
27866	«Шке йÿк» - сылнымутын веле огыл, кеч-могай творческий пашан эн кÿлешан, тÿҥ атрибутшо.
27867	Шке йырже пӧрдеш, сальтом ышта, ончыл колеса валне гына кудалыштеш, чыла тидым каласен шукташ огеш лий.
27868	Шке калыкшын духовный лидерже, Махатма Ганди ӱмыржӧ мучко элжым витарыше вера ден кылдалтше ваш умылыдымаш,виешлымаш ваштареш кучедалын, но шоҥгеммекыже жертва лийын колен.
27869	Шке кид дене ыштыме озанлыкыштыже тӱрлӧ арвер ден паша ӱзгарым, илыме пӧртым, шогам, суртысо ӱзгарым, вургемым, йолчием гыч тӱҥалын кочкын-йӱмӧ сий марте, кресаньык озанлык шканже шке ямдылен.
27870	Шке кидет дене пуэн шыч керт.
27871	Шке коклаштыштат кутырен келшымашке шуын огытыл.
27872	Шке корныжым кычалшыжла, усталыкшым тергышыжла, литературный пашажым писатель тÿрлö жанр дене виктарен.
27873	Шке кугу сенымаш корныжым Совет Ушемын чумыр командыже туналеш.
27874	Шке кыл кучемже-влак дене пайдаланен, Ферми тыгай лӱмым ыштен, тудым стажировкыш колтеныт, Макс Борн дек Гёттингенский университетыш.
27875	Шке лодкален возымо тиштым йомдарымылан да суас акрет годсо кагазвлак Озаҥ кучымаш жапыште пытарымылан кӧра шукырак увервлак покшел Юлышто руш курымсерышвлак дене кылдалтын.
27876	Шке лодкален возымо тиштым йомдарымылан да суас акрет годсо кагазвлак Озаҥ ханство жапыште пытарымылан кӧра шукырак увервлак покшел Юлышто руш летопись-влак дене кылдалтын.
27877	Шке лӱддымылыкшӧ да патырлыкше дене шке салтакше-влакым эреак кумылаҥден шоген.
27878	Шке лӱмжым вӱдын тӱсшӧ деч налын: китайысе эҥерла тышке шуко ошмам кондат.
27879	Шке лӱмжым Коро отро деч налын.
27880	Шке лӱмжым латин octo - кандаше, мут гычын налын.
27881	Шке манмыжла, туддечак марла чын кутыраш, шомакын чевержым, нелытшым палаш тунемын.
27882	Шке материалжым тудо Финляндийыш, Финн-угор обществын фондышкыжо, 1910 ийыште шкеак намиен.
27883	Шкем кучымо (поведений) денат визытаным шынденыт.
27884	Шкемын возымо муремже лу наре уло, манеш.
27885	Шкемын нерген каласаш гын, кызыт Йошкар-Оласе марий-руш лютеран черкын пашаеҥже, марий манмыла, попшо улам.
27886	Шкемын тунемме отметкем ончалаш шонен, журналым почымат, чылт ӧрым.
27887	Шкенан дивизий дене пырля Москва воктеч тÿҥалын, Берлин марте кредал каяш логалын.
27888	Шкенан койыш – шоктышнам савыртен ончалаш тарата.
27889	Шкенан кугу кугезе-влакым шарналтен, :Ме темена шӱмнам у вий ден – сенашлан.
27890	Шке нелытан спортсмен-влакым чÿчкыдынак сеҥенам.
27891	Шкенжым инженер, экономист, вуйлатыше пашате терген.
27892	Шкенжын да марийжын шочмо вер лишкырак лияш манын, П. Семенова 70-шо ийлаште Нефтекамскыш кусна.
27893	Шкенжын икымше прозаический произведенийлажым Алексей, ачажын чын фамилийжым шарнен, «Ал.
27894	Шкенжын икымше произвведенийжым Палантай Ефремовын «Кынелза, шогалза» мурыжым пентатоникын йöнжылан келыштарыме дене шочыктен.
27895	Шкенжын критике пашаштыже сылнымут творчествын тÿрлö йодышлажым тарвата, илышым тÿткынрак эскераш да утларак сылнын сÿретлаш, руш литературын мастарже–влак деч тунемаш йолташыже–влакым ÿжеш.
27896	Шкенжын кудалмыжым тудо возен «Арзрум путешествий».
27897	Шкенжын моторжо уло, шулдыржо ок кошт.
27898	Шкенжын мучаш путешествийжым тудо туналын Щекино станцийыште.
27899	Шкенжынн ойлымаж гыч, тудо кечеш ик ойлымаш гыч возен.
27900	Шкенжын почеламутлаштыже тудо мемнан шочмо эл да калык-влакын ваш-ваш келшен илымышт нерген серен.
27901	Шкенжын пытартыш «Голоса луны» (1990) сÿретыште режиссер тÿням психбольница гыч шылше еҥын шинчаончалтыш гычын почылтеш.
27902	Шкенжын разочарованийжым европейский образ илышыште тудо кутыра шке рассказыште «Люцерн».
27903	Шкенжын чап пашажым тудо сурт сомылка дене ок вашталте.
27904	Шкенжын шарнымашыштыже В. Мухин тыге воза: «Моцартын «Кеҥеж кас» мурыжым мурымем ялысе калыклан пеш келшен, а вет ончычшо пошкудо-влак нотылан тунеммым оккÿллан шотленыт, эсогыл урядниклан вуйым шийнешт улмаш.
27905	Шкенжын шонымыжым, тысе пÿртÿсым йöратымыжым почеламутышто тыге возен: Саламлем адак мый тыйым, Шочмо-кушмо Элнетем!
27906	Шке ончычсо тукымжо дечын чот ойыртемалтеш.
27907	Шке пашажым сайын палыше офицер улмыжлан командирований тудым эреак пагален.
27908	Шке пашаштыже у технологийым шыҥдарымылан кугыжаныш премий дене палемдалтын.
27909	Шке повестьыштыда Те лирико-психологический произведений жанрым умбакыже вияҥдеда.
27910	Шке полышыжымат пуаш сöрен, шанче пашан вуйлатышыже лияш кöнен.
27911	Шке почеламутшым тудо ӱдырамашын шӱм-чонжо, аван йӧратымашыже дене «ырыктен», калыклан, мландылан, шочмо-кушмо верлан чон гыч лекше йӧратымашыжым почеламутла гоч пӧлекла.
27912	Шке поянлыкшым тудо изи крмыж денат, элте денат пога.
27913	Шке предметшым сайын пален, йоча-влакымат кумылаҥден.
27914	Шке проблемышт, жанрышт, йылме ойыртемешт, сылнылыкышт да интернациональный ден национальный шÿлышым моштен кылдымышт шотышто В. Сузын ойлымашыже–влак марий литературышто у страницым почын.
27915	Шке произведенийже-влакым йоҥгалтарен пианист семын шуаралтеш.
27916	Шке произведенийлаштыжат марий фольклорым кучылтын: мутлан, «Югорно» поэмыже.
27917	Шке произведенийлаштышт М. Шкетан ден В. Ивановын ончыктымо сойиальный конфликт-влакын икгайлыкышт тыгай.
27918	Шке произведенийыштыже автор пеш кугу социально-нравственный проблемым шында да тудым тӱрыс лончылен пуа.
27919	Шке районыштыжо знаменитый лийын.
27920	Шке Родиныжым, илышыжым, культурыжым, аралаш эн шакше опкын-шамыч ваштареш уло советский калык шогале: тыныс илыш военный илыш дене вашталте.
27921	Шке семынже ыштыле, мутыштыжо пенгыдын шогыш, пелашыжым чыктарен, кутырен келыштарен сеҥыш.
27922	Шке собственность, озанлыкыште, оперативный вуйлатымаште имуществым куча, тиде имуществылан закон ончылно вуйын шога, шке лум дене имуществе да имуществе огыл правам налын сена, судышто истец ден ответчик лийын кертеш.
27923	Шке статьян верчын Менделеев атом висыкым тӱҥлыкын тӧрлатен, да моло палыме огыл тӱҥлык нерген шонымашым луктын, тудо нунын малпого нерген шонымашым лукташ лӱдын огыл.
27924	Шкетан, 159); Качыри пылде-полдо удырамаш огыл - тидым чыланат пеш сай шинчат (М.
27925	Шкетан, 184); Тыге манмем годым мыйын машинкем кылде-голдо шаланен возо (М.
27926	Шкетан, 222); Шургылан да кидлан чыде-чыде чучыкта (В.
27927	Шкетан, 23); Комис¬сар Ванька ореш, шинчажым пыч-пыч ыштен, умшажым кара (М.
27928	Шкетан, 258); * мучаште шуйдаралтше согласныян оҥартышмут-влак, мутлан: Адак ик семын шыж-ж-ж манын, ий кая (М.
27929	Шкетан, 28); * ужмо-колмым, мутлан: Пуйто пушенгыжат тудлан вуйжым савалта: эр мардеж пуалме еда парчаже лунгалтеш, лышташлаже выр-выр-выр чытырналтыт (П.
27930	Шкетан, 328); Олымжым выж-вуж налын кышка, вара рокшым пургедне¬же (С.
27931	Шкетан, 360); Идым чара еда пальтик-польтик, пальтик-польтик сапондо йук шокта (М.
27932	Шкетан, 375); Чынак, мундырнат огыл чы-ньо-ок шоктыш (М.
27933	Шкетан, 38); * покшелне шуйдаралтше гласныян оҥартышмут-влак, мутлан: «Почкалтаренат пуэна» манмым колын, Вачин могыржо ко¬ож ырен кайыш (М.
27934	Шкетан, 421); Ожно шорыкйол годым черкыште калык шын-шын лиеш ыле (М.
27935	Шкетан, 517); Епи шувыр шоктышыла кидшым ышта да мура: «Тило-лон, тило-лон, тило¬-лон, тило-лон»..
27936	Шкетан, 72); Пырт-пырт кой¬ын, порт еда тул коедаш туналеш (М.
27937	Шкетан, 74); Чыланат кыж-гож тарванат (М.
27938	Шкетан, 7); Пун¬чер кокла гыч умбалне волгенче йылт-йолт коеш, шем пылым кушкедеш (М.
27939	Шкетан, 9); Ожнысо илышыштe осал омо ужмыла гына шумжым шу-уй чучыкта (М.
27940	«Шкетан» алмашлӱм «шкет» але «шкетын» мут деч шочын.
27941	Шкетан "Ачийжат-авийжат", 1952) * Тихон (А.
27942	Шкетан ден Ипай йÿын коштмышт дене писатель лÿмым амыртат ".
27943	Шкетан ден С.Чавайнын, Шабдар Осып ден молынат) творчествыштым шымлен лекме дене пырля Я.Элексейн ден И.Ломберскийын, В.Сузын да молынат творчествыштым ончен лекде огеш лий.
27944	Шкетан лӱмеш драм театрыште ынде ятыр ий пашам ышта, оҥай деч оҥай спектакльже дене куандара.
27945	Шкетан лӱмеш колхозышто гын тудо 30 ий утла тӱҥ агрономлан тыршен.
27946	Шкетан лӱмеш кугыжаныш драм театрыште пашам ышта.
27947	Шкетан лӱмеш кугыжаныш театрын артистше.
27948	Шкетан, пьесыште кулак мурым мурен, класс тушманым шке урвалтыж йымалан шылтыш, колхозник–влак ÿмбак лавырам кышкыш, класс тушман ваштареш кучедалаш корным йоҥылыш ончыктыш… тыгай пьесылан литературышто вер уке».
27949	Шкетан театр «Акпатыр» — икымше марий опера Театр ( Майоров-Шкетан театр мут олмеш кончер мутым кучылташ темлен) — драматический произведений-влакым сценыште ончыктымо искусство.
27950	Шкетан театрын режиссержылан, 1987 гыч тӱҥ режиссёржылан, 1992 2002 ийлаште художественный вуйлатышылан ыштен.
27951	Шкетан.) Улмаш частице составной эртыше жап формым ышта.
27952	Шкетанын мыскара прозыжо М. Шкетан тале мыскараче лийын, колымшо ийлаштак тыгай сынан ятыр произведенийым возен.
27953	Шке творчествыже сылнымут мастар ятыр диалог шомак-влакым келшышын пуртен колта: прамай, шаяраш, йоштырнаш да тулеч молат.
27954	Шкетвуя илыш куным виктарыме паша лектышым иземден, экономикым ÿлыкö волтен.
27955	Шкет деч изи ийготаным веле огыл, южгунам кугыракымат, шкет деч ушанрак енымат туныкташ перна.
27956	Шкет кодшо аважлан шочшыжо-влакым, моло деч ӱлнырак ынышт лий манын, пукшен-йӱкташат, чиктен шогалташат кӱлын.
27957	Шкет озанлыкан шемерын «кок чонан» улмыжым ме тымарте сайын ончыктен огына шукто.
27958	Шкет оҥартышмут-влак дене танастарымаште, манеш тудо, пачаш-пачаш каласалтше шомак-влак он¬чыктымо явленийын писын эртымыжым палдарат.
27959	Шке тукымым, ача-авам, ешым коден, вес тукымыш илаш вончымаш ÿдырым тургыжланен.
27960	Шке тукымышто колышо еҥым пагаленыт, тудо илыше-влаклан полшен кертеш манын ÿшаненыт.
27961	Шке туныктышыжын шочмо йылме шотышто ончалтышыже деч тудо южо моло семын кораҥын огыл, туныктышыжын ыҥжым да сугыньыжым шке пашалаштыже, студент-влакым туныктымаште шуктен шога, самы-рык тукымын чонышкыжо шьпгдараш тырша.
27962	Шке тӱшкаште 5-8 верым налше команде-влак тиде чемпионатыште тетла модын огыт керт.
27963	Шке тӱшкаште россиян-влак, вучыдымын, моткоч виян ШВеций да Японийын чумыр команде-влакым сеҥен.
27964	Шке тӱшкаште сеҥалтше команде-влак "эмасымаш раундышто" шке коклаште таҥасат, ик команде эше А дивизионышто вара кодын кертеш.
27965	Шкет чот, шукын чот (Марийский язык.
27966	Шкетынак уло озанлыкым куча, эсогыл киндыжат колхозын деч сайрак да шукырак шочеш, тудым ужален, оксам ышта.
27967	Шкетын мураш тӱҥалын, школышто туныктен.
27968	Шкетын серыме статьяштыже («Шкетанын кушмашыже», «Шкетанын творчествыже») Алексей Эрыкан писательын мурпашажлан тÿҥ шотышто чон акым пуэн.
27969	Шке ужмыжым Крымыш толмыжым Пушкин налын «Путешествий Онегинын»возен,кудо туналтыш гыч пурен «Евгений Онегин» поэме составыш приложений семын пурен.
27970	Шке учебникше-влаклан Г. Эвайн «Ю», «Агроном», «Илья», «Корак модыш», «Лавыра Шумат» да моло изи ойлымашлам возен.
27971	Шке ученикшым, Людвигым, Альбрехтсберглан коден.
27972	Шке чоныштлан келшыше почеламутым ойырен, семым келыштареныт.
27973	Шке шонымыжым автор тыгай примерлa дене пенгыдемда: Рвезе кыж-кож торштен кынелеш (Шабдар Осып.
27974	Шке шонымышт дене нуно верысе музык традицийым налыныт (мавритан, еврей, испан).
27975	Шкешотан тиштерже уло, идеографий да слоговый фонографий негызеш ышталтын.
27976	Шке шотан философ, пӱртӱсым аралыше, илышым жаплен моштымыжлан кӧра марий эше ожнак тыматле туныктышо да уста эмлызе лийын.
27977	Шке шочмо велыштыже ужалыме фирмыште менеджерлан пашам ышта.
27978	Шке шочмо Киров кундемысе совхозлаште икмыняр жап тыршыме деч вара Йошкар-Оласе ял озанлык шанче да шымлыше институтышко пашам ышташ толын: вуйлатышын алмаштышыже марте шуын. 40 утла шанче пашан авторжо.
27979	Шке шочмо районысо мланде озанлык комитет вуйлатышылан ынде ятыр ий тырша.
27980	Шкештат литератур темылан кутыркалаш йоратеныт.
27981	Шке шучко пашашт дене верысе тыныс калыкымат, сарзе-влакымат ӧрыктареныт, нунышт кайыме корнышто мо логалын – чыла йӱлалтен, пуштеден пытареныт.
27982	Шкеыҥжым муашлан Йакобин алгоритмже — вещественле симметрий матрицын чыла шке ыҥжым да чыла шке вектор-влакым муашлан шотпал йӧн.
27983	Шке ыштыме «книга-влакемым» оҥамбалан шогалтылам.
27984	Шке элжым йоратыше чыла калык деч!
27985	Шке элыште чемпион лӱмым налше-влакым гына огыл турнирыш пуртеныт.
27986	Шке эргыжым уло чон дене йöратыше ÿдырамашлан ваштареш автор Пелшинчан Костя ден Маринан характерыштым сÿретла.
27987	Шке эртыше жапыште Твен деппресийыште лийын, но эше мыскарам ышташ толашен.
27988	Шке ялжым суксо дене таҥастара: Отро гай волгалт, Шочмо-кушмо верем.
27989	Шке ялысе тӱҥалтыш школ деч вара Йоласал кыдалаш школышто тунемын.
27990	Шке ялыште ныл ий тунемын, вара туныктышо изам эргыж дене Ӱпыш наҥгайыш.
27991	Шке ялыштыже тунемын, вара Ӱлыл-Татьясе шымияш школышто.
27992	Шке ялыштышт попын суртышкыжо пашам ышташ тарлалтеш.
27993	Школ Апшат Максин инициативыже да тудын 1918 ийыште революционный Самаре гыч толын Совет властьын икымше декретше-влакым илышыш пурташ чот тыршымыжлан кӧра гына почылтын.
27994	Школ библиотекыште тичмаш пӧлка дене чумыргышо «Пиалан илыш», «Марий альманах», «Родина верч» журнала гыч иктыжымат окыде ок кодо.
27995	Школ вуйлатыше да учительжылан С.И.Куклин ыштен.
27996	Школ да ял озанлык // Марий коммуна.
27997	Школ деч вара 24 номеран Морко профессонально-технический училищыште тунемын.
27998	Школ деч вара 24-ше № Моркысо СПТУ-м тунем пытарымеке (1983), Моркышто штукатур-малярлан пашам ыштен.
27999	Школ деч вара иза-шольо-влак ачажын лапкыжым эскереныт, кажне кечын 5 шагат эрдене черке хорышко мураш кынелыныт.
28000	Школ деч ончычак шотлен, возен моштен, сандене 1962 ийыште тудо, шым ияш рвезе, ачаж дене пырля Йошкар-Олаш толеш да талантан йоча-влакым туныкташ лÿмынак почмо 1-ше номеран музыкально-художественный школ-интернатыш тунемаш пура.
28001	Школ директор Анатолий Семенович Николаев у туныктышылан пачерлан кок пӧртым темлен.
28002	Школ директорлан Семён Владимирович Смирновым ( Кугу Маршан гыч), завучлан Мария Егоровна Герасимовам ( Усола гыч) шогалтеныт.
28003	Школ-интернатыште сылнымут кружокыш эре коштын, тиде пашам марий йылме да литератур урокым туныктышо П.А. Апакаев вÿден.
28004	Школ Ишаев Семенын (Третьяков Олегын кочажын) портыштыжо лийын. 1930 ийыште ты сурт йулен.
28005	Школ йымалне кутырен шинчышна.
28006	Школлан П. Глезденев изиш варарак эше ик книгам ямдылен.
28007	Школлаште, книгагудылаште тачысе чолга еҥ дене вашлиймаш, лудмаш, вуй савымаш-влак эртаралтыт гынат, уло калыкнам иктеш ушышо паша таче але уке.
28008	Школлаште туныкта, инспекторлан шога, Томск губернийысе просвещений пашаеҥ ушемын правленийыштыже уполномоченный лиеш.
28009	Школ музейыште В.Е. Ераносьянын М.В. Лебедев нерген 1944 ийыште возымо дневникше, "Боевая Красноармейская" газетеш печатлалтше М. Лебедевын статья-влакын копийышт, журналистын вич тӱрлӧ книгаже (кажныштыже мемнан земляк нерген материал уло) аралалтыт.
28010	Школ ончышыжо Унчо марий Тихон ачана ыле, да марла лудаш, возаш туныкташ тырша ыле.
28011	Школ пашаште, очыни, Юрий Михайловичлан шыгыррак лийын.
28012	Школ Токтарсолаште тӱҥ шинчымашым пуышо школ уло.
28013	Школ тунемме жапыштак возаш тӱҥалын.
28014	Школ, туныктымо паша Кудыжым вара Микай утларак йöратен – возаш але туныкташ?
28015	Школым тунем лекме нерген свидетельствым налаш пагыт шуын.
28016	Школым тунем пытарыме деч вара 1939-1940 ийлаште Юрий Петров Нархозучётын Управленийыштыже статистиклан пашам ыштен.
28017	Школым тунем пытарымеке, ÿдырым кӧргӧ чонжо уэш Марий Элыш конда.
28018	Школым тунем пытарымеке Озаҥ университетыш журналистлан заочно тунемаш пурен.
28019	Школым тунем пытарымеке Павел Егорович Пошкырт Элысе Краснокам педучилищыш тунемаш пура.
28020	Школым тунем пытарымекыже, волостной управыште оролын, писарьын полышкалышыжлан пашам ыштен.
28021	Школын зданийже лийын огыл.
28022	Школын лӱмжым сылнештарен да чолгалыкым ончыктен шогат.
28023	Школын паша лектышыжым аклен, Марий Элын Виктерже деч - 2, Туныктыш министерстве деч - 7, районысо администраций деч - 10, РОО деч 4 чапкагазым кучыктеныт.
28024	Школын эрласе кечыже // Марий коммуна.
28025	Школысо вокально-инструментальный ансамбльыште гитар дене шокташ тунемеш.
28026	Школысо ныл классыште 120 наре тунемше лийын, тышеч пеле чолыжо – Унчо гычак, молыжо – öрдыж ял ден уездла гыч.
28027	Школыш йоча-влак 3 меҥге тораш коштыт, а кевыт 1 меҥге тораште.
28028	Школыш коштмо годымак Василий гитарым шокташ тунемын.
28029	Школыштак моло деч тудо музыканче, мурызо да артист улмыж дене ойыртемалташ тÿҥалын.
28030	Школыштак футбол денат сайын модын, хоккей площадкыштат чулым лийын, ече дене куржталмаштат ойыртемалтын.
28031	Школышто 36 туныктышо тырша.
28032	Школышто 37 рвезе да 8 ӱдыр тунемын.
28033	«Школышто да Унчо черкыште пашам ыштыме деч посна Ефремов эреак марий яллашке лектын коштын, тушто проповедьым эртарен», - манын рестан.
28034	Школышто икмыняр кечылан отпускым налынат, Йошкар-Олашке толын.
28035	Школышто йорло Кузьма деч ушан тунемше лийын огыл, а тудым шотлен огытыл.
28036	Школышто йоча-влакым поро пашалан туныктат.
28037	Школыш толмо тÿҥалтыш ийыштак Шабдар шке предметше дене гына серлаген огыл, тудым учебно – воспитательный комиссийыш пуртеныт.
28038	Школышто марий йылмым, литературым, марий калыкын тӱвыра да эртымгорныжым туныктеныт, кызыт нине предмет-влак факультатив семын гына кодыныт.
28039	Школышто С.Чавайнын вуйлатыме кружокыш коштын, спектакльлаште модын.
28040	Школышто тунемме жап Иван Григорьевич 15 ага (май) 1935 ий Марий АССР Кужэҥер кундем Чодраял ялыште кресаньык ешеш шочын.
28041	Школышто тунемме жапыште йолташыж-влак коклаште моткоч чолга рвезе лийын.
28042	Школышто тунеммыж годым, «Колхозная правда» газет пелен эртарыме «Морко памаш» литератур кружокыш кошташ йоратен.
28043	Школышто тунеммыж годым тÿрлö йомакым, мурым, легендым, такмакым, калыкмутым уло кумылын погаш тÿҥалын.
28044	Школышто туныктен, завуч, директор лийын.
28045	Школышто тыгай ойым пидме: шÿгарлаште, Ю. Чавайнын кийыме верыштыже, чапкÿм шогалташ жап.
28046	Школышто чон йывыртен тунеме, поэт да драматург Н.С. Мухинын вуйлатыме литературно-драматический кружокыш куанен кошто.
28047	Школышто чыла пайрем сар событийлан келыштаралтын.
28048	Школышто, Юлсер да Морко ронолаште, комсомол Марий обкомышто, «Марий коммуна» газет редакцийыште, Марий радиошто да телевиденийыште, угыч «Марий коммуна» газет редакцийыште тыршен.
28049	Школышто Ю.М.Артамонов 5-ше ден 6-шо класслам туныкта ыле.
28050	† * Шляпкино ( ) — пытыше ял.
28051	Шмаков Михаил Родионович —III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28052	Шмаков Михаил Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28053	Шна корем маналтеш.
28054	Шнуй Валентинын кечыж вашеш 12 Пургыжышто Тӱнямбал шупшалалтмаш кече эртаралтеш.
28055	Шнуй курык кугызалан кумалмаш.
28056	Шнуй Лазарьын кечыже.
28057	Шнуй Лонгин деч калык шинча черым эмлаш йодын кумалын.
28058	Шнуй Никита комбым аралышылан шотлалтеш.
28059	Шнуй Тихон деч пӱй корштымым эмлаш йодын юмылтеныт.
28060	Шнуй Троица черке Донья-Стубица ( )- Хорватий кугыжанышын олада муниципалитетше, Загреб ола дечын йӱдвел-эрвел могырышто 40 километр тораште верланен.
28061	Шнуй Фитлан калык шолдыра вольык таза лийже манын юмылтеныт.
28062	«Шнуй Шӱлыш апостол-влак ӱмбаке вола».
28063	Шнуй Шӱлыш - христиан тыныште кум гыч ик Юмын ( Шнуй Кумытлын ) шӱргыжӧ.
28064	Шнуй Юмынава Сумпу монастырь ( ) — танле пӧръеҥ монастырь.
28065	Шнуй Юмынава Шолер монастырь — пӧръеҥ танле монастырь.
28066	Шнурыш тулым пижыктен, тудын ылыж шумек, шкенан часть почеш шоссе дене куржаш тӱҥална..
28067	† * Шоба ( ) — пытыше ял.
28068	Шовакшэҥер да Озаҥ ола-влак коклаште.
28069	Шовакшэҥер уезд пӱтынек (ты шотышто кызытсе Провой кундем да Юлсер кундем ужашыже) Чуваш велыш логалын.
28070	Шовыр шке шотан шулдыр, тудын дене колышо каваш кÿза, чонжо, лыве але кайык семын вес тÿняш чоҥешта.
28071	Шовычым шке шешкыжлан пуаш шонен илен, но тидым ыштен шуктен огыл.
28072	Шогалза, торланыза шкендан кайышаш корнышто, Иктылан икте кидым пуэн, чыланат иктöр ошкылза.
28073	† * Шогодолсола ( ) — пытыше ял.
28074	Шодо чер дене черланенат, шуко жапым санаторий-влакыште эртарен.
28075	Шодыгол ял шотан илемын рӱдерже.
28076	Шойбулак ял шотан илем * Шойбулак ( ) — сола.
28077	Шойбулак ял шотан илемын рӱдерже.
28078	Шоктале муро, кояле солык — угычын шинче вӱд кандалген.
28079	Шоктешӱдыр — шӱдыр оралалтмаш Презе тӱшка шӱдырыштӧ.
28080	Шокто-шокто гармонетым: ойлымаш // Марий Эл. 2002. 23 апр.
28081	† * Шокшем Памаш (Кугу Памаш) ( ) — ял.
28082	«Шокшемсола» — Шокшем эҥер воктене верланыше сола.
28083	Шокшо кочкышым кочде, корныш лектеш ойӧрӧ — корнан от лий.
28084	Шокшо мончашке пурымо годым жапын-жапын мончазе-влак йӱштӧ вӱдан бассейныш але вӱд вакышке тӧрштат.
28085	Шокшо пöртеш теле гоч Ме ямлын эртарена! 1941 ийым поэт тыгайрак почеламут дене пытара(29 декабрь): Шучко сарым поктена, Немец – влакым тошкена.
28086	Шола гыч пурлашке:системе папке Комдо, тыглай папке, папке деке Ярлык Папке ( ) — файлсистемын элементше, файл да вес папке-влакым (каталог-влакым) аралыше структур.
28087	Шола да пурла велышкат тӱҥгыртат - тыште шола кид да пурла кид дене кучышо-влак шкаланышт келшышым ойырат.
28088	Шола Ока серыштыже верланен.
28089	Шола серын касвел ужашыжым купан Марий лапвер налеш.
28090	Шола ужашыже Олык вел маналтеш.
28091	Шола шонымаш деч посна тиде кечын ӱдыр-каче-влак ӧндалалтыт, шӱм шокшыштым ваш-ваш пӧлеклат.
28092	Шола Юл серыште: Вӹтлäмары.
28093	Шолкин Иван Сидорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28094	Шолып лукмо книгам лудеш, газет ден листовка- влакым ял калык коклаште шаркала, умландарымаш пашам ышта, думыш сайлыме кампанийым шемер калыкын интересшылан келшышын вуйлата.
28095	Шольыжо – йöршын вес тÿрлö айдеме.
28096	Шольыжын колымыж деч вара, Людвиг племянникшым ончаш налеш.
28097	Шольын йодмылан ойлен: - Кызыт, Зоил, лудаш ит йод, иктаж гана ямдылалт шуам да возен пуэм.
28098	Шолья ( ) — Российыште Одо Элын Камбарка кундемыштыже верланыше Шолья ял шотан илемыш пурышо ял.
28099	Шолэҥер посёлко деке ушалтын.
28100	Шолэҥер ( ) — Российысе кӱртньӧ корно-влакын Горькийысе кӱртньӧ корнысо Шолэҥер кугыялыште верланыше кӱртньыгорно станций.
28101	«Шолэҥер» — шолан эҥер воктене верланыше ял.
28102	† Шолэҥер ял шотан илем * Шолэҥер ( ) — посёлко.
28103	Шомакше мондалтын гынат, тудын поро тыланымаш кумылжо ок мондалт.
28104	Шомакын кокымшо мис ужашыже айдеме манмым ончыкта.
28105	† * Шоменский казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
28106	" Шоналташ гын, могай тиде шучко иктешлымаш: " сознательно творящий подобные дела ".
28107	Шоналташ гын, молан азам шупшалаш огеш лий?
28108	Шоналташ гын, нине ойӧрыштӧ кокымшо ужашыже ырым шӱлышан гынат, марийын ушан-шотан илышлан тукытышжо улмыжым шижын кертына.
28109	Шоналтет да öрат: эн неле, ала-могай туткар пагытыштат – кеч Граждан я Отечественный сар ийлам, кеч шужен ийым нал – марла книга-влакат, альманах ден журнал-влакат лектын шогеныт.
28110	«шоналтымашЦарский селаште(1814),сеҥен налме Державинын одобренийжым-1812 ий тӱҥалтыште Пушкин стихотворенийым тудын ончылно лудын,1812 ийысе Отечественный сарлан куснысо.
28111	Шонанпыл: ойлымаш-влак // Марий Эл. 2005. 20 авг.
28112	Шонан шӧр; Волгыдо йӱдым: почеламут-влак // Марий коммуна. 1980. 23 авг.
28113	Шонат, Феллини эн ончыч илыш могай кӱлдымӧ, пуста, шкет илымаш да шкет кодмаш калыкын торлен илыме нерген ончыктынеже улмаш.
28114	Шоҥго Ази кугырак эргыже-влакым тура серан Пӧт эҥерын вес могыркыжо кусарен.
28115	Шоҥго ача-авамыт ден икшывышт коклаште, рвезымыт радамыштат келшыдымаш тарвана.
28116	Шоҥго еҥ йоча гай маныт, йоча семынак тудат келгын шоналтыде пашам ыштен кертеш.
28117	Шоҥго кая серышке, Тошто мийыме верышке.
28118	Шоҥго коллан каласа: «Кувам адак каргаша, Кечын-кечын шäплана, Пойымо семын сутлана.
28119	Шоҥго колым вучалеш, Вÿд пундашке ончалеш.
28120	Шоҥго колым кучалеш, Кува шÿртым шÿдыра пеш.
28121	Шоҥго кува-влак кынелыт, сӱан калыклан олмым пуат.
28122	Шоҥго мурдам колталеш, Кол логалмым вучалеш.
28123	Шоҥго палыш куважым, Сукен шинче варажым: «Рыскалаҥе ÿмырет, Реза лие кумылет?»
28124	Шоҥго пелешташ лÿдеш, Лектын, кол деке куржеш.
28125	Шоҥго пистын укшешыже 3 тÿрлö солыкым сакат.
28126	Шоҥго пӧръеҥым, тыгак, коча лӱмдат.
28127	Шоҥго пурен шогалеш, Кува тыге шÿрдылеш: «Мий, каласе колетлан.
28128	Шоҥго-шамыч шке суртышто кодыт, коҥгаш пареҥгым шуат, оксам шотлат.
28129	Шоҥго шопке пушеҥге-влак шуэн вашлиялтыт.
28130	Шондан але Туалет' ( ) — тӱгӧ лекме вер.
28131	Шонем, иктаж-кунам марий поэзийыштына В. Колумб гай философ-поэтат шочеш, тидлан йӧнат, кумылнат уло.
28132	Шонена, ÿшанаш гына кодеш: ожно вет пашавиктем (делопроизводство) удан каен шоген огыл (мо гынат, тыгай документым тунамсе черкын кагазше деч посна, метрикет деч посна, пуэн кертын огытыл).
28133	Шонена, поэтын, туныктышын тиде чон почын ойлымыжо чыла умылтара: Микай, поэзийым моткоч йöратен гынат, шке илышыжым Юмын, Пÿртÿсын эн кугу да эн суапле сомылыштышт – калыкым туныктымаште, «ойгым, шыдым вийгак коден», эрыкышке лукмо пашаште ужын.
28134	Шонена, тыште шукыжак мужедманат огыл- Микай Пали деч 10 ийлан кугурак лийын, тугеже… Вик ойлаш гын, ялыште Микайын кок ватыже нерген мутат шоктен.
28135	Шонен-ойгырен коштымыжым Юрий нигӧлан луктын ойлаш тоштын огыл.
28136	Шонкалаш турлын лиеш гынат, утларакше ик шонымашке толын лектына: мардеж гай писылыкын куатше – йук онартыш.
28137	Шонкален ышташ тунемше Я. Ялкайн да пеш чулым, вургыжшо чонан, чолга Джалиль икте-весыштлан келшеныт веле огыл, очыни, эр печкалтше талантыштат нуным икте-весышт деке шупшын.
28138	Шонымаш путынек аралалт кодеш.
28139	Шонымаш // Рвезе коммунист. 1956. 6 окт.
28140	Шонымаштем, тиде – тӱшка озанлыкын сӱмырлымыж нерген келгын шымлыме икымше кугу произведений.
28141	Шонымыжым ыштен керте - Лекайн урем лӱмым шӧрышт.
28142	Шопке йытыр Шопке 35 м кӱкшытан да диаметрже дене 1 м кӱжгӧ лийын кертеш. 80-90 ий, южгунам 150 ий марте ила.
28143	Шопке лышташ кумык кавозеш гын, йӱштö телылан, комдык возеш гын – левылан.
28144	Шопкер мут ончыктен кертеш: * Шопкер — нугыдын (пырля) кушкын шогышо шопке -влак але утларакшым шопке гыч гына лийын шогышо лышташан чодыра.
28145	† * Шопкер ( ) — пытыше ял.
28146	Шопкер ( ) — Российыште Одо Элын Карагӧл кундемыштыже верланыше Кулюшево ял шотан илемыш пурышо марий ял.
28147	Шопо Шопо ( ) — традицион руш йӱмаш этил спиртын ужашыже дене <1,2 %.
28148	Шорвондо вурдо саҥгаж гыч брлоп шелын пуа.
28149	Шӧргаш Куптӱр ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже лийын шогышо пытыше высылке.
28150	Шордын кӱчыжӧ да тӱкыжӧ шӧртньӧ тӱсан.
28151	Шорников Павел Максимович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28152	† * Шорокундыш казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
28153	Шорокундыш ял шотан илемын рӱдерже.
28154	Шӧр пукшышо ( ) — юж-шӱлышӧ тупрӱдӧ янлык класс. Ӱп, кум покшел пылышыш лу да ӱжырамашын шӧр ту уло. Игым шӧр дене пукшат.
28155	† Шорсола ял шотан илем * Шорсола ( ) — ял.
28156	Шорсола ял шотан илемын рӱдерже.
28157	Шӧртньӧ капка: * Шӧртньӧ капка (Иерусалим) * Шӧртньӧ капка (Константинополь) — Константинопольысо тӱҥ капка.
28158	Шӧртньӧ короно кугыжаныш виктарымым ончыкта.
28159	† * Шӧртньӧэҥер ( ) — пытыше ял.
28160	Шӧртньӧ эр: почеламут // Ямде лий. 1981. 3 окт.
28161	Шорт-трек спортсмен улеш, Россий кӱкшытысӧ таҥасымашлаште шуаралтеш.
28162	Шорчол маска-шамыч озаштым Шорыкйол дене, У ий дене саламлат, пиалым тыланат.
28163	Шорчол-шамыч, икшыве уло гын, нуным мурыктат, куштыктат, иктаж-мом ойлыктат, мокталтен, тамлым але иктаж-могай пӧлекым пуат.
28164	Шорык ( ) — ик палыме гыч зодиак тӱшка шӱдыр, Кол да Презе кокласе верланен.
28165	Шорыкйол арняште ÿдыр-влакын нигунамсе деч мужедме лийын.
28166	Шорыкйол (вес лӱм - Шортйол, Курыкмарий - Шартял) - марий у ий.
28167	Шорыкйол годым пеш оҥай театрализованный модыш-шорыкйол маска, тудак Васли-мöчöр лийыныт.
28168	Шорыкйол касым веселан эртарен, ӱдыр-рвезе-влак ӱстел-тӧрыш шинчыныт.
28169	Шорыкйол кечын оксам шотлет гын, оксан лият, пареҥгым коҥгаш шует гын, шолдыра лиеш.
28170	Шорыкйол маска мо лийшашым кидше дене, тарванылмыж дене ончыкта, мом умылаш ок лий гын, тудым вÿден коштыктышо «озаже» кусара.
28171	ШОРЫКЙОЛ МОДЫШ Шерева почеш икте шылтыше, весе кычалше лиеш.
28172	Шорыкйол пайрем молан толеш, Йÿаш-кочкаш огыл мо?
28173	Шорыкйол пайремна уло, Тыге пырля модын-воштыл илашна.
28174	Шорыкйол-пургыжыште тидым ыштыме.
28175	Шорыкйол пытартыш кастенже ÿдыр-влак иктеш погынат, лектыш шорыкйол пурам шолтат, весела пайрем дене чеверласат.
28176	Шорыкйол такмак -влак: Шорыкйол пайрем шуылдале, Родем-шамыч шуко тольыч.
28177	Шорыкйол тылзын (эн йÿштö тылзе) кыдалш температуржо −14 °C, сÿрем тылзын (эн шокшо тылзе) кыдалш температуржо +19 °C.
28178	Шорык йолым кучен мужедыныт.
28179	Шорыкйолын 23 гыч 29 кече жапыште налме фото влакым шымлымеке тгай иктешлымашым ышташ йӧн лектын.1930 ийыште ӱярня 13 кечынже обсерваторий моло рашемдыше фото-влакым налмеке, Гарвардский колледжын обсераторийышке телеграфым колтен.
28180	Шорык коваште дене ужгам ургеныт.
28181	Шорык межым пуа.
28182	Шорык шыл пеш пайдале да тутло.
28183	Шорыкын йолжым кучымат шорык ешым улаҥдыме дене кылдалтын.
28184	Шорыкын тамгаже Шорык Шорык — икымше зодиак тамга.
28185	Шӧрымӧ сыным ышташ кок чотысе кум лицан шӧрымӧ частицыже уло, а койыш мутшо чот денат, лица денат ок вашталт.
28186	Шӧрымӧ сыныште 1-ше койыш мут-влак неопреденный сынын -аш суффиксдыме муттӱҥжӧ дене пыта гын, почешыже муттӱҥысӧ дене келшышын е, о але ӧ возалтеш.
28187	Шӧрым пу, муным пу, межым пу.
28188	Шотланд, ирланд, уэль муро коклаште руш калык мырат уло.
28189	Шотлымаш вакуумле пучыште ыштыме, кокытан шотпал радамлык да электричественле емкостьым палдарыше шарнымаш кучылтмо.
28190	Шотлымо чотмут-влак икте гыч индеше марте кӱчык да кужу сынан улыт: ик - икте, кок - кокыт, кум - кумыт, ныл - нылыт, вич - визыт, куд - кудыт, шым - шымыт, кандаш - кандаше, индеш - индеше.
28191	Шотлымо чотмут да ияш палемут кучылталтмыш терминыш савырнен огыл гын, посна возалтеш, мутлан: вич ияш йоча, ик ияш олмапу; терминыш савырнен гын, пырля возалтеш, мутлан: вичияш план, икияш шыдаҥ.
28192	Шотлымо чотмут лӱммут ончылно шогымыж годым кӱчык сынан лиеш, мутлан: кок кнага, вич йоча.
28193	Шотлымо чотмут Мыняре?
28194	Шотлымо чотмут почеш, тыгак шуко, шагал, ятыр, икмыняр шомак почеш шогышо лӱммут единственный чотыште возалтеш, мутлан: Урем дене кок еҥ кая.
28195	Шотлымо чотмутын ышталтмыже Латикте гыч латиндеше марте шотлымо йыгыр чотмут-влак кок муттӱҥыш -ат частицым ушымо дене ышталтыныт: лу+ат+икте.
28196	Шотлышо системын тӱҥ блокшо деч конструкций почеш ойырымо техник вораҥдышын ужашыже.
28197	Шотпал лӱм-влак тыге чоҥалтат: латин чотмут дек «-иллион» супикс ешаралтеш, вес шотпалын лӱмжӧ (1 000 пачаш шукырак) тидынат латин чотмут гыч чоҥалтеш, такшым «-иллиард» супикс дене.
28198	Шот почеш пайрем ондак колхоз ден совхозлаште эртен, вара райрÿдерлашке куснен да Йошкар-Олаште республик пайрем семын мучашлалтын.
28199	Шочмашже рошто кечылан логалын, тидым Исаак пиалын знаклан шонен.
28200	Шочмаш ойыртем почеш ледниковый, карстовый, торфяной, реликтовыйлан шелалтыт.
28201	Шочмекет мемнан ден, Морко велыште, Мурызо лийде, чытет ужат.
28202	Шочмо амал Чыла тиде кугезынан чиӱшанымыж дене кылдалт шога.
28203	Шочмо велже – Пошкырт кундемысак Калтаса кундем Кокуш ял.
28204	Шочмо велже – У Торъял кундемысе Чуксола.
28205	Шочмо велже – Чуваший Республик. 1976-шо ийыште Марий политехник институтышко пашам ышташ толын: пӱртӱсым да чодырам аралыме кучем кафедрыште тыршен профессор марте шуын.
28206	Шочмо верже – Морко.
28207	Шочмо верже – Пошкырт вел, Мишкан кундем Токтай ял.
28208	Шочмо верже – Татарстан республикысе Менделеевск кундем Элнет ял.
28209	Шочмо верже Урал велысе Арти кундем Андраул ял. 1937-ше ийыште репрессийыш логалын, тудым ссылкыш колтеныт: туштак ӱмыржӧ лугыч лийын.
28210	Шочмо верже - Царевококшайский уезд, Себе-Усад волостьысо Изи Корамас ял (кызыт Морко кундем ).
28211	«Шочмо вер – чевер» книгаш пурышо произведений-влакын чылаже вич ужашлан шеледыме: «Идалыкын эрже – шошо», «Кеҥеж кечын тамже», «Шыже толмым шижам», «Теле туштым тушта», «Идалыкын оҥго – латкок тылзе».
28212	Шочмо вер-шöрым моктымаш тудын творчествыштыже шагал огыл вашлиялтеш.
28213	Шочмо верын шокшыжо лирический геройым ырыкта, вияным ышта.
28214	Шочмо йылме деке йӧратымаш Валентин Исенековлан землякше, писатель Илья Ломберский деч куснен.
28215	Шочмо йылме дене печатлыме мут Кугу Октябрьын марий калыклан кондымо ик эн шергакан пöлекше лийын. 1921–1923 ийлаште «Йошкар кече» редакторжо С. Чавайн лийын.
28216	Шочмо йылме дене туныктышо школ, газет да кнага лукмо паша шарлен, тоштер да театр почылтыныт.
28217	Шочмо йылме лиеш гын, калыкат илаш тӱҥалеш.
28218	Шочмо йылме семын тунямбалне латыш йылме дене 1, миллион еҥ кутыра Латвий элын 60 % илыше-влак.
28219	Шочмо йылмым палысе, кучылтмо шотышто В. Абукаевын торчествыже молом марий писатель дечын ятырлан ойыртемалтеш.
28220	Шочмо йылмынам лончылышо-влак кокла гыч ик тыгай чолга шанчызе семын филологий шанче доктор, профессор Иван Степанови Галкин ойртемалтын.
28221	Шочмо калыкна мландÿмбалне мыняр ила, Ипайын чечен мурпогыжат тунарак илаш тÿҥалеш.
28222	Шочмо калыкше верч тургыжланыше еҥ йылме вийныктарыме пашаш вуйжыге шуҥгалтын, марий йылмым илышыш пуртымаште (тунам тыгай термин лийын) ик эн тале йылмызе лийын.
28223	Шочмо калыкшылан лу утла почеламут сборникым, муро ден пьесым, «Тул-вӱд вошт» романым пӧлеклен.
28224	Шочмо калыкшым нӧлталаш, тудым моло дене тӧр шогалташ туныктымаш гоч веле лиеш, шонен.
28225	Шочмо кече: ойлымаш-влак // Шурнывече: повесть ден ойлымаш-влак.
28226	Шочмо кече: ойлымаш // Ончыко. 2008.
28227	«Шочмо кече» произведенийыште автор мыланна лишыл еҥна-влак нерген мондаш тÿҥалмына нерген шижтара.
28228	Шочмо кечыжлан 1919 ийын Кылме тылзын 29 кечыже шотлалтеш.
28229	Шочмо кондемыште икмыняр ий партий пашам шуктымо деч вара Марий Элышке толын.
28230	Шочмо кундем деч öрдыжкö куснашыже тудым революций тургым тарватен.
28231	Шочмо кундемжылан автор моткоч сӧрал корно-влакым пӧлекла: Кӱдыроҥгырым рӱзалын, Шошо порын шыргыжеш.
28232	Шочмо кундемым йӧратымаш серызын возымо кумылжым эре вияҥден шоген.
28233	Шочмо кундемым, марий ялым моктен, путынь тунямбал поэзийлан эҥертен, поэт шке калыкшылан чапле деч чапле шÿм мурыжым полеклен, тыге 30-шо ийла кыдалне " Пайрем ", " Ильичын лампыже йула ", " Шем чодыра да пасу ", " Элнет " почеламутлам савыктен луктын.
28234	Шочмо кундемын тӱзланымыжым келгынрак, сылнынрак ончыкташ поэт чӱкыдын пӱртӱс сӱретым кучылтеш.
28235	Шочмо кундемысе илышын вӱршерже – корно нерген кӱлешан сылнымут шомакым лукмо.
28236	Шочмо кундемысе илышын вўршерже – корно нерген кўлешан сылнымут шомакым лукмо.
28237	Шочмо кундемышке пӧртылмеке, партий да комсомол пашам виктарен шоген.
28238	Шочмо кундемыш пӧртылмек, «Новатор» заводышто тыршен пашам ыштен.
28239	Шочмо кундемыштак ялысе книгагудын вуйлатышыжлан тыршен.
28240	Шочмо кундемыште – йырваш чодыра да алан, кумда пасу да келге корем-влак.
28241	Шочмо-кушмо марий калыкше деке пöртыл шуде, тудо 1957 ий 24 февральыште Сибирь тайгаш ÿмыр лугыч колен.
28242	«Шочмо-кушмо мланде нимо дечат шерге» тыгай калыкмут ден почылтеш сборникын икымше ужашыже.
28243	Шочмо мланде айдемылан эн шерге, ава гаяк эре лишыл.
28244	Шочмо мланде тудым эмлаш полша.
28245	Шочмо мландыште чылажат эмла: памаш вӱд, олмапу, кайык муро, арама… - нуно илыш вийым пуат.
28246	Шочмо нерген таныккагаз йочан 14 ийым теммешкыже ик тӱҥ улмым палдарыше документ.
28247	Шочмо нерген таныккагаз - йоча шочмым регистрацийыш пуртымо нерген пеҥгыдемыше кагаз.
28248	Шочмо нерген таныккагазым возымаш Шочмо нерген таныккагазыш данный-влакым кид денат, возышо машине полшымо денат сераш лиеш.
28249	Шочмо нерген таныккагазым йомдарымеке, илыме верысе Ешшот серкалыме пӧлкашке увертарыман.
28250	Шочмо нерген таныккагазыш данный-влакым пуртымо годым тӧрлатылмаш амыртымаш мут кӱчыкемдымаш лийшаш огыл.
28251	Шочмо нерген таныккагазыште серий ден номер палемдалтеш.
28252	Шочмо оласе мединститутым тунем лекмек, Йошкар-Оласе медучилищышке туныктышылан пашам ышташ толын.
28253	Шочмо оласе школышто туныктышылан икмыняр ий тыршыме деч вара администрацийыште илышкыл аралтыш йодыш шотышто специалистлан пашам ыштен.
28254	Шочмо Пошкырт кундемжымат огеш мондо.
28255	Шочмо пыжашем пӱртӱс дене мыйым куандара: яндар вӱдан кужу памаш йога, кок ялым ушен эҥер кия, салма гай тӧр олык, ужар сывыным чийше чодыра-влак шогат.
28256	Шочмо сандалык / С. Вишневский ден Ю.Чавайн // Ончыко. 1960.
28257	Шочмо Сарапай ялыштыже артельым чумыратат, тудым, район газетын корреспондентшым, колхоз вуйлатышылан толаш ÿжыт.
28258	Шочмо суртын шокшыжо: повесть гыч ужаш // Марий Эл. 1997. 19–20, 23-27, 30 дек.
28259	Шочмо сылнымутнам кумылым савырыше ятыр произведений дене пойдарен.
28260	«Шочмо тувыр» романже кок книга дене лектын. 2003 ийыште «Вӱротыза» почеламут сборник лектын.
28261	«Шочмо тувыр» роман тыглай прозо огыл – тыште, поэзий гыч тÿҥалын, публицистика вошт ончыктымо тачысе мемнан илышнан драмыже.
28262	«Шочмо тувыр» романын икымше книгаже, пожале, куну экспозиций семын серыме – герой-влак дене пачаш-пачаш тӱрлӧ савыртышыште вашлият, кажне гана нунын вашталтме жапышке толын шумыла чучеш.
28263	Шочмо тукымжо дене ӱмырешлан чеверласаш жап толын шумеке, тудым курык серысе сылне вер-шӧреш тоеныт.
28264	Шочмо тын-влак: Юмынйӱла да Кугу сорта.
28265	Шочмо элжылан чынже денак служитлен моштышо пожт-воиным Авамланде, шочмо калык кужу жап шарнаш тӱналыт.
28266	Шочмо элжым, эрыкым тушман деч аралаш шке кумылын кая.
28267	Шочмо элжын эрыкан моторлыкшылан йывыртен, тудо мемнан у жапнам моктен, тудым «У куан» манын лӱмден да тиде почеламут мучаштыже тыге каласен: У куан – сеҥымаш!
28268	Шочмо эл, марий кундем, поро ден осал, чон парым, йӧратымаш – мо нерген ок возо, чылажат чонеш логалше, ушеш кодшо.
28269	Шочмо эл, тудын поян пӱртӱсшӧ, шочмо калыкше, келшымаш да йӧратымаш – нине тема-влак поэтын почеламутлаштыже тӱрлӧ могыр гыч, тӱрлӧ семын ончыкталтыт.
28270	Шочмо элым моктен, Сталин вождьым саламлен воза, я марий калыкын эрыкыш лекмыже нерген мура – чыла вере ме поэтым Родиным, Коммунистический партийым пеш чот йöратымыжым ужына.
28271	Шочмо ял памаш улмо годым Ок кÿл мыланем пуч вÿдет.
28272	Шочмо ялын ик уремже поэтын лӱмжым нумалеш.
28273	Шочмо ялын мотор пӱртусшӧ дене пырля поэт пашаче калыкшымат чапландара: А ӱдыржӧ могай ялнан!
28274	Шочмо Ялышкыже каникуллан пöртылшö Петр вигак колхоз пашаш кычкалтеш, ял калыклан кумыл нöлтын полша.
28275	Шочмо ялыште шымияш школышто тунемын.
28276	Шочмыж деч вара, кокымшо кечынак Шнуй Рупертын Черкыштыже тынеш пуртымашым эрта.
28277	Шочмыжлан 100 ий теме лÿмеш 1982 ийыште шанче конференцийым эртарыме да тудын материалжым посна книга дене лукмо.
28278	Шочмыжлан 100 ий темме лӱмеш шочмо ялыштыже пӧрт-тоштерым ыштеныт.
28279	Шочмыжлан тений 23 майыште шымлу вич ий темеш.
28280	Шочмын, Кугече эрлашыжым, пайрем Ташлама йÿмаш дене мучашлалтеш.
28281	Шочшем-влак, мемнан дене Теат лийда гын ямле.
28282	Шочшем-влак, мемнан дене Теат лийыда гын, ямле.
28283	Шочшем, тый мÿндыр улат, Мÿндыр улат гынат, мийжыде огеш лий.
28284	Шочынжо Вероника Николаевна Морко район Ӱшуттӱр ялыште.
28285	Шочынжо Волжский район Кӱшыл Азъялеш, паша корныжо Приволжский кыдалаш школ дене кылдалтын: тышке тудо 1983 ийыште пашам ышташ толын.
28286	Шочынжо Светлана Владимировна Пошкырт кундем Калтаса кундемыште.
28287	Шочынжо тудо Волжск олаште.
28288	Шочынжо тудо Звенигово кундем Исменца селаште.
28289	Шочынжо тудо Киров вел Малмыж кундем Кошай ялыште.
28290	Шочынжо тудо Мари-Турек кундем Мари-Китня ялыште.
28291	Шочынжо тудо Морко кундем Масканур ялыште.
28292	Шочынжо тудо Морко кундем Нуръял Корамас ялыште.
28293	Шочынжо тудо Морко район Изи Кушна ялыште.
28294	Шочынжо тудо Оршанке кундем Мари-Ернур ялыште. 1996-шо ийыште кумдан чапланыше «Аршаш» ансамбльын вуйлатышыжлан шогалын.
28295	Шочынжо тудо пошкудо Татарстан Республик Элнет ялыште.
28296	Шочынжо тудо Провой кундем Кишнур ялыште.
28297	Шочынжо тудо Татарстан республик, Менделеевск кундемысе Элнет ялыште.
28298	Шочынжо тудо У Роҥго кундем Ашламаш ялыште.
28299	Шочынжо тудо У Торъял кундем Матвуй почиҥгаште.
28300	Шочынжо тудо Шернур кундем Товарнур ялыште.
28301	Шочынжо тудо Юлсер кундем Моркиялыште.
28302	Шочынжо тудо Юлсер кундем Чодраялыште. 1983-шо ий гычак тудо сӱрет сымыктыш фонд Марий пӧлкажын уста сӱретчыже лийын.
28303	Шочын Кужэҥер кундем Памашнур ялыште.
28304	Шочын-кушкын Курыкмарий кундемыште.
28305	Шочын-кушкын тудо Звенигово кундем Мари-Отар ялыште.
28306	Шочын-кушкын тудо Кужэҥер кундем Нуръялыште.
28307	Шочын-кушкын тудо Украин велыште.
28308	Шочын Морко кундем Никольский ялеш.
28309	Шочын тудо 1915 ий 21 мартыште Звеногово районысо Кушеҥер (кызт Дубовка) ялеш.
28310	Шочын тудо Кировский областьысе Шуармарий ялеш, марий кресаньык ешеш.
28311	Шочын тудо Суас АССР Актанышский кундемысо Мари Ямалы ялыште, куштыжо суас йылме дене гына огыл, марий йылме денат моткоч сайын мутланеныт.
28312	Шочын Шыжа тызын 25-ше кечыштыже 1881 ийыште.
28313	Шочыт ойлымаш ден повесть-влак, почеламут -влак.
28314	Шошо деч вара кая, да Шиже деч ончыч.
28315	Шошо - Идалыкын ныл пагыт кокла гыч иктыже.
28316	Шошо пагытын кумшо тылзыже.
28317	Шошо пайрем: лирический сÿрет // Ямде лий. 1985. 30 март.
28318	Шошо ( ) — Российысе кинофильм.
28319	Шошым 1866 ийыште Твен Гавайыш каен.
28320	Шошымсо да телымсе йӱла радам пайремым моло деч ойыртемалтшым ыштен.
28321	Шошымсо да шыжымсе кечытӧр астрономийысе жапым шотлаш полша.
28322	Шошымсо да шыжымсе кечытӧр годым Кече лач эрвелне лектеш да касвелне шинчеш.
28323	Шошымсо кечытӧр 20 Ӱярня але 21 Ӱярняште толеш, кунам Кече Кечывалвел полушарий гыч Йӱдвел полушарийыш кусна, а шыжымсе 22 Идым але 23 Идымыште толеш, кунам тудо Йӱдвел полушарий гыч Кечывалвел полушарийыш кусна.
28324	Шошымсо кечышогымаш деч вара (Йӱдвел полушарийыште) эрвел деч йӱдвелнырак лектеш, а шыжымсе деч вара — эрвел деч кечывалвелнырак.
28325	Шошым Толстой тӱҥалын экзаменым сдаватлаш права кандидатлан; кок экзаменым, уголовный праваи уговный судопроизводство, сайын сдаватлен, но ик экзаменым тудо сдаватлен огыл и ялышке кудалын.
28326	Шошым урлыкаш пареҥге эреак ситен огыл.
28327	Шошым ӱярня тылзын тудо ийынак Дим.
28328	† * Шпалозавод илем ( ) — пытыше илем.
28329	Штатысе сар званий - ефрейтор.
28330	Штатысе сар званий - рядовой.
28331	Штатысе сар званий - сержант.
28332	Штенбергын ыштыме образ дечын кораҥаш точа, но шучко критикым гына колеш.
28333	Штурман, картым кидыш кучен, корным эскера, ала могай нелылык нерген пилотлан ончылгоч увертара.
28334	Шуаралтмаш Марий мландыш карательный экспедиций-влакым вуйлатен ( 1582 – 1584 ).
28335	Шубин Аркадий Дмитриевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28336	Шубин Виктор Александрович (Шочын:1924 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28337	Шубин Давид Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28338	Шубин Демид Тимофеевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28339	Шубин Роман Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28340	Шӱвылвӱд, шинчавӱд да кидкучымо гоч АИВ ок кусно.
28341	Шӱвыр — марий калык семӱзгар.
28342	Шугин Федот Прокопьевич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28343	Шудан куп -влак шуко верым налын огытыл. 50 наре кушкыл Марий Эл флорын шуэ видышкыже пура.
28344	Шӱдӧ дене почеламутшо, ятыр поэмыже, ойлымаш ден очеркше савыкталтын.
28345	Шӱдӧ пудан кӱ йымак пызырен пыштет гынат, пеҥыж- пеҥыж лектеш».
28346	Шӱдӧ теҥгет ынже лий, шӱдӧ таҥет лийже.
28347	Шудо хоккей дене икымше тӱнямбал чемпионат 1971 ийыште эртен.
28348	Шудо хоккей Кугу Британийыште да ондак британийын кид йымалныже улшо эллаште (Индий, Пакистан, Австралий) шарлен.
28349	Шудо хоккей Олимпиадын программышкыж 1908 ий гыч пурен.
28350	Шудо хоккей (руш.
28351	Шудо хоккейын ик толкынжо уло - индорхоккей, но тудым посна шогышо спорт тӱрлык семын аклат, вет модмо вержат, модмо кумдыкшат, модшо-влаын чотыштат ойыртемалтеш.
28352	† * Шудымарий ( ) — пытыше ял.
28353	Шӱдымарий ял деке ушалтын.
28354	Шӱдымарий ял шотан илем * Шӱдымарий ( ) — ял.
28355	Шӱдыран кастене садыш погыналын, Муралтат дыр мурым ӱдыр-влак тачат.
28356	Шӱдыр // Рвезе коммунист. 1983. 22 нояб.
28357	Шужде шуко еҥ колен.
28358	«Шуймучаш» — Шуй эҥерын вӱдмучашыштыже верланыше ял.
28359	Шуйнен тудо 1942 ийыштат, 1943-ыштат. 1943 ий 31 октябрьыште колтымо серышыште Семен Алексеевич, ик землякшым шарналтен, тыге палемден: «..
28360	Шукат ок эрте — армийыш налыт.
28361	Шукат ок эрте тиде корпус Социалистический гвардий лÿмым налеш да ошо-влак ваштареш кучедалаш тÿҥалеш.
28362	Шукеммаш Кунам шудо кушкын кӱза, пулдырчо кычкыраш тӱҥалеш, узо-влак ава-пулдырчо верч таҥасаш туҥалыт.
28363	Шукерте огыл бой гыч лектынам.
28364	Шукерте огыл ешаҥын.
28365	Шукерте огыл рвезе пеш кугу ончыктен, кеч кузе гынат 1659 ийыште аваже тудым мӧҥгеш налын, да озанлык пашам пуйнеже лие, кеч кузе гынат тидым аваже сеҥен огыл.
28366	Шукерте огыл Советский районысо Шуарсола-Люперсола кундемыште почылтшо черкын кугуракшылан ойыреныт.
28367	Шукерте огыл тудын дене поян-влак гына модан кертыныт, а таче кеч кӧат пейнтбол клубш каен кертеш.
28368	Шукерте ожно нуно пычкемыш чодыраште иленыт, сонарзе да колызо пашам шуктен шогеныт, посна илем-влакым чоҥеныт, тукым дене общиным ыштен, ӱмырыштым эртареныт.
28369	Шукерте ожно ял воктенсе тумерыште салма-влак висеныт.
28370	Шуко ансамбльыште мастарлыкым ончыктен да репертуарым сылнештарен.
28371	Шуко вере савырныш кӱлеш, виктарыше-влак шкеныштын мастарлыкыштым терген кертыт.
28372	Шуко вере ял калыкын чытышыже пытен, да тудо продотряд-влак ваштареш восстанийым тарватен (Ямангаш, Оршанке да т.м.). Тунамсе марий мер пашаеҥ-влак чыланат кресаньык еш гыч лектыныт.
28373	Шуко вургем, фотографий, сÿрет-влакым специальный компанийыште кучен.
28374	Шуко гана камвозеш, но сайынак тунем шуэш.
28375	Шуко гана кок але кум кугу ола коклаште рӱдола лӱм верч ӱчашымаш каен.
28376	Шуко гана музыкальный училищын залыштыже концертым ыштен.
28377	Шуко гана шижынам: возаш тӱҥалше-влак олмеш пелыжым шке воза ыле».
28378	Шуко гана шке шонен лукмо спектакльым шынден, кудыж дене вес йоча-влак воштылыныт мыскыленыт. 1816 ийыште Андерсенын ачаже колен, рвезылан шужаш огыл манын, пашам ышташ логалын.
28379	Шуко долгаже улмыжлан кӧра, племянникше шкенжым пуштнеже ыле, но кертын огыл.
28380	Шуко еҥ тыгай солыкым налаш лÿдеш.
28381	Шуко жапат огеш эрте, марий калыкын лӱддымо эргыжлан старший лейтенант званийым пуэныт да тудым «За отвагу» медаль дене наградитленыт».
28382	Шуко жап деч огыл шиждымын ачаже кола, Николай Ильич, пашажым коден пытардыме состоянийыште, и кум изи йоча-шамыч угыч илаш толыныт Ясный Поляныш Егрольский ончымаш йымалне и кокажын ачаж гоч графинья А.М. Остен-Сакен йоча ончышылан шогалтыме.
28383	Шуко жап Марий кугыжаныш университетыште пашам ыштен.
28384	Шуко жап Марий самырык театрыште актёр семын шуаралтеш.
28385	Шуко жап ралли таҥасымашым калык ончен огыл.
28386	Шуко жап тиде усталык пашаж нерген ойлалтын огыл, но у жапыште Эдвард Фицджеральд поэт почелатут-влакшым кусарен.
28387	Шуко жап тудо Шкетан лÿмеш кугыжаныш драме театрыште пашам ыштен. 18 ий марий телевиденийыште режиссёр сомылым шуктен шоген.
28388	Шуко жап «Ударник» колхозышто калык пашам ыштен.
28389	Шуко жап фламенко «петыршан исусство» лийын, молан манаш гын, чыган-влак шке орашт дене гына иленыт, шке семын; фламенко изи группо-влак коклаште веле палыме лийын.
28390	Шуко жапым калык мурылан ойырен.
28391	Шуко жап эртыме радам тыгае ыле: кажне кугыжаныш деч ик эн виян клуб толын.
28392	Шуко заметке ден статьяже районысо «Победа» газетыште печатлалтын, «Тихий брод» лӱман роман-эссе книгаже кок изданий дене лектын.
28393	Шуко значений улмо годым нунын коклаште южгунамже ваш лишемдаш лийдымыла чучшо-влакат вашлиялтыт.
28394	Шуко ий жапыште шуко йоҥылыш погынен.
28395	Шуко ий Йошкар-Оласе «Труженица» фабрикыште пашам ыштен.
28396	Шуко ий колхозым Соколов вуйлатен.
28397	Шуко ий школышто да педучилищыште туныктышылан тыршен. 1937-ше ийыште репрессийыш логалын.
28398	Шуко ий школышто пашам ыштен.
28399	Шуко ий эртымек Кинг деч йодыныт молан тудо воза, Кинг тыге вашештен: «Тиде йодышлан вашмут пеш куштылго, нимо весе уке, кудыжым мый ыштынем.
28400	Шуко исследователь-влакын шонымаште, комикс – тиде текстым да визуальный ончалтышын иктыш ушнымышт.
28401	Шуко йöсым чытен лекше ÿдырамашлан илыш эше ик шугыньым ямдылен улмаш: 33 ияш Генрих эргыже пашаште эмганен кола.
28402	Шуко йодышыжым Мухинлан иза-шольо республикын представительышт дене пырля кутыраш логалын.
28403	Шуко йорло кресаньык-влак,шкеныштын имньышт укелан, шужен илымыштлан да парымышт шуко погынымылан лийын, шке мландыштым кулаклан ужален, олашке каеныт але саде кулакын батракышкыже савырненыт.
28404	Шуко калык тиде пашаште тыршен, сандене колызо-влакым ушышо пайремым шонен лукмо.
28405	Шуко комиксым Голливудыште экранизироватлыме, нине кино-влак пеш сай лектышан, кумдан палыме улыт.
28406	Шуко лудмем дене, мыйын ушемат илышын оргажан корныжым умылен нале» (Шке илышем нерген, 2.XI.1930 ий).
28407	Шуко лудшо еҥ тиде петырыме, шемемдыме верлажым сайын лудын муын моштен, молан манаш гын, йӧнжӧ тÿрлӧ лийын: лимон вÿд, руаш, арака; эн сайжылан шокшо кинде нӧнчык лийын улмаш.
28408	Шуко лум волен.
28409	Шуко марий юнкорын туныктышыжо лийын.
28410	Шуко мерлан технологий ончыл экономикым пойдараш полшен (тудын коклаште тачысе тӱнямбал экономикым).
28411	Шуко моло писатель семынак сылнымут пашажым селькор сомыл гыч тÿҥалын.
28412	Шуко мурыланже семымат, мутшымат Эльвира шке воза.
28413	Шуко национальностян пÿтынь совет литература ончылно шогышо кугу проблемылам тарватыме дене пырля писатель шке произведенийже–влакын национальный сынышт верчат чот тыршен.
28414	Шуко нациян социалисический элыште чыла калыкат иза-шольыла келшен, икте-весыштым умылен, икте-весыштлан полшен, пиалан илышым ыштеныт.
28415	Шуко номерын редакторжо В.А.Мухин лийын.
28416	Шуко ойлымаш пÿртÿс сÿрет дене тÿҥалеш але кошарга, южо годым автор пÿртÿс нерген каласкалымым покшекак пуртен колта.
28417	Шуко онвлаклан Турцийыш да Крымыш куснаш логалын.
28418	Шуко ончыктымашан термин-влак Тыгодым тыгак шуко ыҥан термин-влак улыт.
28419	Шуко палыме прорицатель да мурызо-влак сокыр лийыныт (мутлан, Тиресий), акрет годсо логике дене, пророческий и поэтический дар дене кылдалтше.
28420	Шуко пашаже, кудышкыжо Герцогинян книгажымат пуртат, сай ӱдырамаш-влак нерген легенде, тыгак Троилер ден Кризеиде.
28421	Шуко паша ышта да моло еҥ-влак йодмо почешат ышташ логалеш. 1502 ийыште Рафаэльын у пашаже шочеш.
28422	Шуко повестьын, ойлымашын да очерк-влакын авторжо.
28423	Шуко поро шомакше ойлыде кодо, сай тÿналме муро семже пел корнешак кÿрылтö, кÿлеш семын атыланен ыш шу… Юрий изинекак сылнымут да музык деке шÿманын.
28424	Шуко преступник-влак камерылаште шужен коленыт.
28425	Шуко прозаик литературышко позэзий гоч толын.
28426	Шуко сай произведенийын авторжо-влак ьтде легендылан энертен, сюжетым чоненыт.
28427	Шуко технологийын процесс-влак шоныдымо кӱлешандымо лектышым луктыт, пӱртӱсын ресурсыжым пытарат, пӱртӱслан зияным ыштат.
28428	Шуко тӱрлӧ оҥай рольым чоҥен.
28429	Шуко тыйын Лавыр-рат, Уке тыйын Ковыр-рат!
28430	Шуко ужашыже Берлин кино музейышке кусаралтын, а вес ужашыже – Сотбиса укционышто ужалалтын.
28431	Шуко улан тунемеш.
28432	Шуко уремысе ончыктымаши лекций шамыч возалт кодын огытыл.
28433	Шуко ученик нине музыкальный ÿзгар-влак дене заман гына гына шокташ тунем шуын да концерт годым калык чоным кандарен.
28434	Шуко чотым ончыкташат тÿрлö-тÿрлö суффикс кучылталтеш.
28435	Шуко шанчызе еҥ юмо мут Урал велыште илыше индоиран (арий) калык деч менан йылмышкына логалын манын шона.
28436	Шуко шотышто – лектыш, йылме (стиль) да, мом шылташ, мастарлык шотыштат нине кок «аксакал» - икте – весышт деч палынак ойыртемалтыныт.
28437	Шуко шотышто тудо марий йылмылан келшыше лийын.
28438	Шуко эллаште "Нива" автомашинан фан клубшо-влак улыт.
28439	Шуко эпизодшо писательын илышыж дене кылдалтын.
28440	Шуко ялыш коштын эртарышна, еҥ-влак ойлышт, тудо тендан дене петырыме, ончалнена ыле тудым» Умбакыже тулар-тулаче качым, ача-аважым, нунын поянлыкыштым моктат: «Сурт печыже кышкар гай, чыват пурен-лектын огеш керт.
28441	Шуктен шогымо пашажлан кугыжаныш премий дене палемдалтын.
28442	Шуктен шогымо пашажлан эше шуко кугыжаныш чап танык денат палемдалтын.
28443	Шуктызо ( ) — возымо алгоритмын йылмыжым умылышо да тиде алгоритмым шуктен кертше айдеме але автоматике явала.
28444	Шукшышт (личинкышт) шӧрым кочшо-влакын да айдемын вӱрйӱшышт улыт.
28445	Шукыж годым гитарист кӱчык выступленийым ямдыла, тудо тональностьым, компасым да темпым.
28446	Шукыж годым кабинетым вуйлата.
28447	Шукыж годым камберкын ик могырыштыжо шкенжым пижыктыше леведыше клапан уло.
28448	Шукыж годым, компучыр инструкций-влак куштылго улыт: ик числаш весым ешараш, ик вер гыч весыш иктаж-могай данныйым кусаркалаш, ӧрдыж каласымашым колташ да моло.
28449	Шукыж годым марий йылмыште руш мут «Православий» кучылталтеш.
28450	Шукыж годым писатель йорло ден поянын, яндар чонан айдеме ден шакше койыш-шоктышан еҥын ойыртемыштым, мо верч илымыштым рашемдаш тырша.
28451	Шукыж годым почто камберке-влак шарлыме.
28452	Шукыж годым тистын лӱмын ыштыме кыл (флагшток) уло.
28453	Шукыж годым тыгай ен-влак дене Я. Ялкайн Пушнине институт пеленсе аспирантурышто тунемме жапыштыже, Сибирь мландыште научный экспендиций дене коштмыж годым вашлийын.
28454	Шукыжо нуно кокла гыч Супермен семын лийыныт да мемнан жап марте аралалт кодын огытыл, но садак тунам шуко палыме герой-влак шочыныт: Бэтмен, Капитан Америка.
28455	Шукыжо роман-влакым – Майн Ридын, Фенимор Куперын, Жюль Вернын, Луи Буссеранын, адак тÿрлö путешествий нерген возымым йоратен.
28456	Шукыжым тыште марий кресаньык-влак иленыт.
28457	Шукылук - пÿчкыш-влак гыч шогышо геометрий фигур: тидын годым йыгыре улшо пÿчкыш-влак ик вияшыште огыт кий, а йыгыре огыл улшо пÿчкыш-влак икте-весышт гоч огыт эрте.
28458	Шукынжо марий улмышт дечын лӱдын, вожылын коштыныт гын, тунам марий газет, кнага, литератур нерген мутланаш тӱҥалыныт.
28459	Шукынжо ончыктеныт 25 сентябрьым (тошто стиль манмет дене – тугеже у стиль дене 7 октябрь лектеш).
28460	Шукынжо тиде организацийым ИНТЕРПОЛ лӱм дене палат.
28461	Шукынжо тудым уста сатирик семын палат.
28462	Шукынжо тудым Юлмарий Васлий лÿм денат шарнат.
28463	Шукынжым тидым мыскылымашлан шотленыт, но тудо жапыште шагал вагонышто холодильник лийын. 1904 ий пеледыш тылзын 9 (22) кечын тойымаш лийын.
28464	Шукырак жапшым тудо эртарен охотышто, казак Епишин дене пырля, ик геройжо «Казаки» повестьше гыч Ерошки лӱм дене ончыкталтше.
28465	Шукышт садак репрессийыш логалыныт.
28466	Шукыштым вет «Йорло кресаньык» манын возымат тунам арален коден кертын огыл.
28467	Шукыштын геройышт мыланна койыш-шоктышышт нерген шкешт каласкалат, тыге чын тÿсышт, уш-акылышт лудшо ончылно рончылтеш, рашемеш.
28468	Шулаев Михаил Алексеевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28469	Шулдыран ойсавыртыш-влак: почеламут-лак // Марий коммуна. 1980. 25 май.
28470	Шулдыран таҥна-влак; Янлык помыжалтын: ойлымаш –влак // Ямде лий. 1979. 14 апрель.
28471	Шулев Александр Афанасьевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28472	Шулепов Иван Васильевич — I степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28473	Шулин ял деке ушалтын.
28474	Шулко-Мурзя ял деке ушалтын.
28475	Шулко ял шотан илемын рӱдерже.
28476	Шулышат эре икгай ок лий, мутлан: А Синопон кыж-кыж¬-кыж чучкыдын шулен кия (Н.
28477	Шӱльӧ ложаш гыч кӱэштме ӱячам шӧр ден кӱктымӧ тӱрлӧ йӧрварым, пурам уна-влак куанен тамленыт.
28478	Шуматкече — "Аяр кон кече".
28479	Шуматкече кастене – сӱан кече Эргын суртшо.
28480	Шуматкече — кудымшо арнян кече кугарня да рушарня коклаште.
28481	"Шуматкече", "Яшьлек" да "Ялкын" тӱрлӧ конкурсым сеҥеныт.
28482	Шуматкечын да рушарнян пыл кокла гыч юмо вола маныт.
28483	Шуматкечын нулго укш-влакым омса ÿмбаке, ÿстел йымаке пыштат.
28484	Шуматын але рушарнян пайрем мучашлалтын.
28485	Шӱмбел вел муро кумылым шочыкта, чон шижмашым порсынла.
28486	«Шӱмем ӱжеш» поэме 1946 ийыште лекше тыгаяк лӱман сборникыш пура.
28487	† * Шумецкая Воложа кордон ( ) — пытыше илем.
28488	Шӱмжӧ поснак виян кӱлткаш тӱҥале, кӱлт-кӱлт веле шокта (туштак, 93).
28489	Шумилов Анатолий Николаевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28490	Шӱм йӱла тылат, Гренада, Ӧрдыжеш мыят ом код: - Орен толшо Франко-гадым Эй, Испаний, кыре чот!
28491	Шӱмлан тудо нелылыкым пуа, да тыгак йӱштым айдеме сайын ок шиж.
28492	Шӱм-чонемын эн йӧмартле муро.
28493	Шӱм чоным йомартле мурызыжо 1992 ийыште Татьяна Пчёлкинан «Памаш сем» лӱман икымше почеламут сборникше лекте, а ынде, шым ий эртымеке, у книга кидыштем волгалтеш.
28494	Шӱмым почмеке операций ышталтеш.
28495	† * Шундаенки ( ) — пытыше ял.
28496	Шундыр мут ончыктен кертеш: * Шундыр — эҥер.
28497	Шундыр-Ола Шундыр эҥерлан кӧра тыгай лӱмым налын.
28498	Шундыр-Ола Юл эҥерын пурла серыштыже верланен.
28499	Шун растворым ышташ манын, памаш гыч вӱдым нумалыныт, сандене кӱ полат пеҥгыде лектын.
28500	† * Шупшалово ( ) — пытыше посёлко.
28501	Шӱргӧ — айдеме вуйын ончыл могыржо.
28502	Шӱргӧ мут ончыктен кертеш: * Шӱргӧ — айдеме вуйын ончыл могыржо.
28503	† * Шӱргӧсола ( ) — пытыше ял.
28504	Шӱргӧсола ял дене пырля ик пырляштарыме Кокласола ялыш савырненыт.
28505	Шургыжат тувыржо деч яндарак огыл: иканат вуд шуалтымыла огеш кой.
28506	«Шурно пасу» лӱман икымше почеламутшым «У вий» журналеш савыкта.
28507	Шурным луктын ÿдалаш… Икшывылан ямдылыме изи ойлымашыже-влак дидактизм сынан, калык ойлымаш деке лишыл улыт.
28508	Шурным налын, нур эрнен, Тудлан калык йывыртен.
28509	Шуршо — шулдыран шукш-копшаҥге тӱшка гыч, шокшо вӱран янлыкын да вольыкын вӱрйӱшыжӧ.
28510	Шур эҥер серыште: Ӓвӓсир, Шур-Кушыргы, Яштуга, Пӹркемсола, Краселицӹ, Этьвайныр дон Оврашныр.
28511	Шур эҥер ( ; ; ) — Юлын эҥерйолжо, Юлын пурла могырышкыжо йоген пура.
28512	Шутов Василий Иванович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28513	Шут-шут тошка-лашет ший куварет лийже (калык муро).
28514	Шучко сар чыла лугыч ышта.
28515	Шучко тулан жап изи рвезын чонешыже нигунам ÿштылалтдыме палым коден: фронт гыч ачаже, Володя изаже пöртылын огытыл.
28516	Шушаш ийын МарГУ-н дипломжымат налшаш улам.
28517	† * Шушмурка казна пӧрт ( ) — пытыше илем.
28518	† * Шушмурка чодыра участок ( ) — пытыше илем.
28519	Шӱшпык гае туларна толын, Ой, молан огыл шӱшкалталаш.
28520	Шӱшпык йӱкым куку муро деч кок кече ончыч колат – кеҥежым азап деч посна, нӧлтшӧ кумылын эртарет.
28521	Шӱшпык мут ончыктен кертеш: * Шӱшпык — пӧрткайык отрядысе кайык тукым.
28522	Шӱшпык Мыланна эн сайын палыме шӱшпык кайык латинла "Luscinia luscinia" лӱмдалтеш; кап кужутшо 17 сантиметрыш шуеш, йолжо кужурак, шинчаже кугу, шемалге, пунжо кӱреналге, почшо йошкарге-нарынче.
28523	Шӱшпык пайрем Марий калыкын ончыч шӱшпык пайремжат лийын.
28524	Шӱшпыкым сайын мурымыжлан чот йӧратат.
28525	Шыве-шыве мутланымым олык Йöратен да шулен колыштеш.
28526	Шыжа тылзе гыч Ага тылзе марте теҥызын йӱдвел ужашыжым ий леведеш.
28527	Шыжа тылзын америкысе «Варьете» журналыште Преслим «рок-н-ролын» тӧраже манын возеныт.
28528	Шыже годсо мардеж пуа тутыш, Кап - кылетым пÿчкеш, витара.
28529	Шыже да Шошо коклаште верланен.
28530	Шыже кече йÿштö телым вуча: пÿртÿс нерген почеламут // Марий коммуна. 1965. 19 окт.
28531	Шыже мучаш: пÿртÿс почеламут // Марий коммуна. 1964. 30 окт.
28532	Шыже мучашыште Пушкинын чыла тукымжо Михайовский гыч каеныт.
28533	Шыже пагытын икымше тылзыже.
28534	Шыже пагытын кокымшо тылзыже.
28535	Шыжым 1824 ийыште тудо пашам туналеш автобиографичесский возымашым,кодымым эн туналтыш кишиневский порышто,и сюжетым шона калык драмым «Борис Годунов»( пытарыме1825 возен лукмо 1831), воза мыскара поэмым «Граф Нулин».
28536	Шыжым 1851 ийыште Толстой, Тифписеэзаменым здатлен, пурен юнкерлан 4-ше батарейыш 20-шо артиллерийский бригадыш, шогышо казачьий станцийыште Старогладовский Терека серыште, Кизлярыште.
28537	Шыжым Йошкар-Оласе музыкально-театральный училищыш тунемаш пураш шонем.
28538	Шыжымсе шонымаш: почеламут // Марий коммуна. 1963. 4 окт.
28539	Шыжын кумшо кечыжын Пушкинын йолташ-влак декше кагаз толеден.
28540	Шылтымнӧшман кушкыл Шылтымнӧшма́н ку́шкыл ( але Angiospermae, гыч — ате, — нӧшмӧ) — пеледыш тӱледарманан кӱшыл кушкыл пӧлкаже..
28541	Шылше салтак поян Чепиш кидышке верештеш, кенеж гоч поянлан чодрам кукла, а варажым Чепиш ден Лотай Эшполдын рвезе умыржым шучкын курылт: тудым йулалтен пуштыт.
28542	Шыма вачыш пыштен вӱдваражым; Шокшо кинде: почеламут-влак // Ончыко. 1980.
28543	«Шымавийын эртыше нерген шомакше – акынын, йомакчын, мудречын ончыко виктаралтше ырымышт, тиде ужаш гына огыл, моло вере аклен иктешлымыжат, пожале, кугу эпосын уш-акылжыла лудалтыт.
28544	Шымакш — 50 см кутышан, 20 см лопкытан ош кыне вынер лаштык, кӱшыл мучашыже конус форман калпак гай.
28545	Шымакш калпакат мотор тӱр дене сӧрастаралтын.
28546	Шымакшын шеҥгел ужашыжым моторын тӧрлымӧ, ӱлыл ужашыжым тасма дене сӧрастарыме, тудын деч ӱлнырак ший оксам пижыктылме, а мучашыыштыже, кистычке гай ыштыме йолваш, тӱрлӧ тыгыде шерым чиктылме.
28547	Шыма, ласка кумылан самырык ÿдыр Яндиарын шÿжар семын йöрата да чамана, йöсö пагыт годым полшаш тырша.
28548	Шым ийыш шÿдымо йоча-влакым журналыш пуртен огытыл.
28549	Шым ияш тунемаш тӱҥалын.
28550	Шымияш школым тунем лекмек, Арбан Миклай театыр пеленсе декоративне сӱретчелан пашам ышташ пура: афишым возкала, спектакльлан декорацийым ямдылкала.
28551	Шымияш школым тунемын пытарен.
28552	Шымияш школым Тымбайыште, а кыдалаш школым Чорайыште тунем лектын.
28553	Шым классым пытарымеке паровоз машинистлан тунемаш пурен, тыгак механикын полышкалышыжлан кӱртньо корнышто пашам ыштен.
28554	Шымлызе-влак тӱрлӧ вашмутым темлат: сарзе, эрвел, чодыраште илыше, купышто илыше, «Сар (Чер)» племена гыч да т.м. Тыге, пошкудо-влакын марийым лӱмдымӧ черемис шомакын кузе шочмыжо раш огыл.
28555	Шымлызе-влак тӱрлӧ вашмутым темлат: сарзе, эрвел, чодыраште илыше, купышто илыше, «Сар (Чер)» племена гыч да т.м. Тыге пошкудо-влакын марийым лӱмдымӧ «черемис» шомакын кузе шочымыжо раш огыл.
28556	Шымлызе-влакын ойлымышт почеш, республикын йудвел-эрвел кундемым илаш йӧндарыме кок толкын дене эртен.
28557	Шымлызе-влакын палемдымышт почеш, уэш илышыш пурышо Пеледыш пайрем кумдан эртарыме совет пайрем сынже дене ойыртемалтын, тунамак шке калык сынжат палдырнен. 1960–1980-ше ийлаште Пеледыш пайрем уло калыкын йöратыме пайремже лийын.
28558	Шымлызе марий йылмын эртымгорныжым ончен лектын да теоретический материалжым кумдан шымлен.
28559	Шымлызе М.Т. Сергеев шукерте огыл «Иностранец» газетыште увертарымашым муын ыле: «Канадыште ала-могай Пэтер Пэршут колен.
28560	Шымлызым лач ты корныш шогалтымаште П. Аристэн надырже кугу.
28561	Шымлызын пашажым тудын тунемшыже-влак умбакыже шуят.
28562	Шымлымаш паша-влак Семенова О., Яковлева Г. Альберт Васильевын поэзийже Самырык годым кажне айдемын ушыштыжо тÿрлӧ шонымаш пӧрдеш, уш-акыл тÿрлӧ проблемым тарватылеш, шонкала.
28563	Шымлымаш паша деч посна, марий калыкын уста еҥже яра жапыште чонжым кӱсле йӱк дене луштарен.
28564	Шымлымаш сомыл тудым Марий шанче да шымлыше институтышко конден, паша корныжо ты тӧнеж дене кылдалтын.
28565	Шымлымашыже грамматикыштат, фонетике ден лексикологийыштат, диалектологий ден стилистикыштат - икманаш, марий йылме наукын чыла ужашлаштыжат ойыртемын палдырна.
28566	Шымлымашыже марий ономастике да диалектологий дене кылдалтын.
28567	Шымлыме пашаже-влак Иван Ивановичын йылмыже пеш лывырге, марий тÿр гай, маныт.
28568	Шымлыме пашаже Моско областьыште кокияш пырчан культурын телым пытымыж дене кылдалтын. 1924 ийыште Василий Петровичым Озаҥысе ялозанлык да чодыра озанлык институтын земельный кафедрын доцентшылан сайлат.
28569	Шымлыме пашаже «Этносознание» теме дене кылдалтын.
28570	Шымлымыж годым тудо моло наукын лектышыжлан-археологийлан, антропологийлан, историйлан, да тыгак фольклорлан эҥертен.
28571	Шымлыше-влак группа дене пырля марий кундемын историйже нерген очерк-влак книгам ( пеш ожнысо жап гыч социализмын сеҥымыже марте) ямдылен.
28572	Шымлыше-влак группа дене пырля марий кундемын историйже нерген очерк-влак книгам (пеш ожнысо жап гыч социализмын сеҥымыже марте) ямдылен.
28573	Шым шӱдо икымше ийыште шочын.
28574	Шым шӱдыр, кок эн волгыдо — Алиот да Дубхе.
28575	Шыҥа-копшаҥге — икгайрак улыт гынат, южышт кугун ойыртемалтыт; кум мужыр йыжыҥйолан-влакым ушышо янлык тӱнян эн кугу тӱшкаже.
28576	Шынчара кундемын рӱдыжӧ.
28577	Шынчара кундем Яраҥ кундем * Лумарий ( ) — ял.
28578	Шыркаҥдымаш Мӱкш паша денже пеледше кушкыл-влаклан шукемаш полша.
28579	Шырканур рвезе тушто, кызытсе семын ойлаш гын, 18 баллым поген: кок визытан да кок нылытан.
28580	Щедров Иван Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28581	Щенников Анатолий Трофимович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28582	Щепкин лӱмеш театр училищым тунем лекмек, Шкетан лӱмеш драм театрыште шуаралташ тӱҥалын. 10 ий утла тыршыме жапыште тӱрлӧ оҥай рольым чоҥен.
28583	Щербаков Александр Филиппович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28584	Щербаков Георгий Александрович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28585	Щит ӱмбалне вич пӱян ший тӱсан башенный короно кеча, обручышто марий тӱр.
28586	Ыҥ ( ) — пале да тиде палым умылымаш кокласе кыл.
28587	Ыҥпале ( ) — компьютерлан пашалашыже келшен толшо калып сынан информаций.
28588	Ыҥпалын типше ( ) — палемдыме ыҥпале-влакын элементыштым компьютерын интерпретаций йӧным рашемдыше характеристике.
28589	Ынде 10 ий тудо «Чолман» газет редакторлан пашам ышта.
28590	Ынде 13 ий «Кугарня» газет лукмаште тырша.
28591	Ынде 30 ий наре Озаҥ оласе консеваторийыште туныктышылан пашам ышта.
28592	Ынде 30 ий утла тудо «Горномарийская» чыве фабрикыште тырша. 1974-1979-ше ийлаште Совет Ушем кӱшыл погынын депутатше лийын.
28593	Ынде 8 ий наре тиде ушем тӱрлӧ вашлиймаш-влакым эртара, Пермь олаште илыше марий-влакым пырля чумыра.
28594	Ынде ик командыште шым модшо гына лийын кертын.
28595	Ынде И.С.Иванов ден Виталий Егоров улыт, Аркадий Васинкин наука кандидат лӱмжым суленак шога.
28596	Ынде книга кунам лекшашым вучем.
28597	Ынде команде-влак эн ончыч тӱшкаште таҥасат.
28598	Ынде куржталмашат, кучедалмашат уке, но тунамсе ныжыл таҥемым – позийым кудалтен омыл".
28599	Ынде марий-влак тӱрлӧ кундемла гыч кажне ийын пеледыш тылзын тушко кумалаш вашкат.
28600	Ынде марий калыкат шочмо йылмыж дене уло йÿкын кутырен кертеш, ынде марият калык шотышко лектеш.
28601	Ынде марий литературын, марий литературоведенийын историйыштым научно шымлыме годым Г. Ефрушын тÿҥал кодымо кÿлешан пашажым, тудын ушан ойжым эреак пагален шарналтена.
28602	Ынде мемнан артиллерият салтак-влаклан ончыко каяшышт виян тулым почо.
28603	Ынде мо каен, тудо кыша, кызытеш чыте».
28604	Ынде мыйын кок орудий гына ыле. 23 январьлан Дайма эҥер деке толын лекна.
28605	Ынде, Олег, шонымаште Ÿмыр мучко койышет.
28606	Ынде олык марий -влак дене пырля курык марий -влакат кынелыныт.
28607	Ынде рвезын илышыже пӱтынек волость пӧртышто, ял калык коклаште,эрта.
28608	Ынде сӱанвате-влак сауслан, шӱвырзылан, тӱмбырчылан, музиканчылан мурым мурат.
28609	Ынде талантан мурызо Марий кугыжаныш филармонийын солисткыжлан пашам ышта, калыкымат шке мурылаж дене куандарен шога.
28610	Ынде тиде вереш пеҥгыдемдалташ да сусыргышо-влакым нунын оружийыште лукташ кӱлеш.
28611	Ынде тиде жап толын шуо.
28612	Ынде тиде спорт таҥасымаш дене чемпионат-влак кажне ийын эртаралтыт.
28613	Ынде тиде чумыр команде тунямбал вашлийымашыште кугу кӱштыш кӱзен ок керт.
28614	Ынде тудо йол дене айдемын праважым тошкаш тӱҥалеш да тиран лиеш.»
28615	Ынде тушто скрипка ойган семым огыл, эрык мурым шокта.
28616	Ынде тыште курс почылтын.
28617	Ынде у указ почеш нуно йозак тӱлышӧ озанлыкыш пуренат кертын огытыл.
28618	Ынде чыла ик гол вашталтен кертеш.
28619	Ынде шкет мурымашын ик номерым гына огыл кантатыш пурташ тӱҥалыныт.
28620	Ынде экраныште тӧр шогалтыме вич диск коеш.
28621	Ынде ятыр ий Аркадий Витальевич вуйлатыше сомылым шукта.
28622	Ынде ятыр ий Виктор Георгиевич Сапаев лӱмеш опер да балет театрын артистшылан тырша.
28623	Ынде ятыр ий Йошкар-Оласе Сеҥымашын XXX идалыкше лӱмеш тӱвыра полатыште пашам ышта.
28624	Ынде ятыр ий Марий кугыжаныш университетыште пашам ышта.
28625	Ынде ятыр ий «Марий Эл» газет редакцийыште фотокорреспондентлан тырша.
28626	Ынде ятыр ий Марий Элысе фильмофонд вуйлатышын алмаштышыжлан пашам ышта.
28627	Ынде ятыр ий Наталия Дмитриевна ты тунемме тӧнежыште тырша. 200 наре шанче пашан авторжо.
28628	Ынде ятыр ий талантан актриса Марий самырык театрын сценыже гыч калыкым шке мастарлыкше дене куандарен шога.
28629	Ынде ятыр ий тудо «Геликон Опера» Москосо музык театрын концертмейстержылан пашам ышта.
28630	Ынде ятыр ий тудо йоча спорт школышто тренерлан пашам ыштен.
28631	Ынде ятыр ий тудо кундемын тӱҥ акушержылан шога, тӱҥ врачын алмаштышыже сомылымат шукта.
28632	Ынде ятыр ий тудо Марий кугыжаныш университетыште пашам ышта: историй предметым вӱда.
28633	Ынде ятыр ий тудо Марий тӱвыра рӱдерыште тырша.
28634	Ынде ятыр ий тудо «Россгосстрах - Поволжье» Марий Элысе филиал кучемын вуйлатышыжлан шога.
28635	Ынде ятыр ий уста специалист Марий кугыжаныш университетыште пашам ышта, марий сылнымут кафедрын доцентше улеш.
28636	Ынде ятыр ий школым Унженин Владимир Васильевич - марий мер пашан чолга еҥже, сӱретче вуйлата.
28637	Ындыжым илыш оза-влак ваштареш пелешташыжат «лÿдеш», арам кычкырмым шижеш, витне, шинчавÿдшат йомын, пытартыш гана кол дене вашлиймыж годым «кок шинчажым ниялтен, «муралтен вучалеш», колжым «йöратыме» манеш.
28638	Ындыжым Сергейынат Никита эргыже труба дене шокта.
28639	Ындыжым тудо тулык икшыве улам манеш, тыге угыч немыч озалан пашам ышташ тӱҥалеш, сӧснам онча, кӱта.
28640	Ыргака вашталт кертын.
28641	Ыргака-н кужутшо 25-40 см наре.
28642	Ыргакым чӱчкыдын тӱҥгыртат - модшо тыгай клюшко дене шайбым ий валчын нӧлтал кертеш.
28643	Ышталтмаш 1879 ий 24 теле тылзын эше икымше курс тунемше лийме годым Чехов «Стрекоза» журналыш «Письмо к учёному соседу» ойлымашым да «Что чаще всего встречается в романах, повестях и т.п.» юморескым пуртен.
28644	Ышталтме ойыртемышт дене качественный пале мут – влак кок тушкашке чумыралтыт: *иктышт непроизводный мут тунан улыт: изи, кугу, писе, ракш, сур, сокыр; *весышт суффикс полшымо дене ышталтыныт(производный мут тунан улыт):тамле,йонло,йондымо,ушан,ушдымо.
28645	Ышталтме ойырте¬мышт дене нунат турло тушкашке чумыралтыт.
28646	Ышта эҥерын серыштыже верланен.
28647	Ыштыме деч вара эн писын, эн тораш, эн кужун да эн моторын чоҥештылме дене таҥасат.
28648	Ыштыме пашам иктешлен, съезд шушаш жапыште ышталшаш шуко йодышым каҥашен: калыкым шужен колымаш деч утараш, шолдыргышо озанлыкым тӧрлаташ, тӱвырам, туныктымо пашам вияҥден колташ.
28649	Ыштыме сомылжым иктешлен, «Вынереш тӱрлымӧ илыш» лӱман Шернур вел марий вургеман фотоальбомым савыктен луктын. 2000 ийыште "Марий вургем" конкурсышто гран-при пӧлекым сеҥен.
28650	Ь йӱкпале возалтеш: * Ончылсо пушкыдо улмыжым ончыкташ, мутлан: кольмо, кӱртньӧ.
28651	Э.); Амалже дене пужараш, локшинчаш, йы¬гаш, кырче-марчам шке кидет дене йонештараш тунемат (В.
28652	Э. Беке) // Марий коммуна.
28653	Эвай арик-турик ни-можымат ыштен огыл (М.
28654	Эвакуаций жапыште Мариин Посадысе 1-ше номеран школышто шинчымашым поген.
28655	Эверест курыкын йӱдвел могыржо Гималаи — Азийыште верланыше курык тупрӱдӧ, Индийысе субконтинентым Тибетысе плато гыч ойыра.
28656	Эверест - тиде Мланде рӱдӧ гыч 5 эн мӱндыран точко гыч икте улеш.
28657	Эверестын курык массивыш тугат эше Лхотцзе (8 516 м), Нупцзе (7 855 м) да Чангзе (7 580 м) пурат.
28658	Эвика азажын тÿсыштö пелашыжым ужеш: марийже ден йöратымашыже эргыже декат вончен да самырык ешым моткоч пиаланым ыштен.
28659	Эвика ушдымо лиеш, а Яндиар, тулык рвезе, нимодымо кучызо лийын кушкеш.
28660	Эвлес да прозаикын моло геройжо-влакат – мыняр гынат автор шкеже, но нуным тÿрыс автобиографический образ манаш огеш лий.
28661	Эврашын Яран эргыже чодырасе ер сереш посна илемым чоҥа, тидланак, очыни, ерын лӱмжат Яран лиеш.
28662	Эвраш Элнетын Ялче ӱдыржым вашлиеш, еш шочеш.
28663	Эдвардсын постановкыжо-влак Нью-Йоркышто моткоч чот келшеныт, сандене XX-шо курым тӱҥалтыш марте мӱзикыл жанрыште чылан англичан-влак почеш ошкылыныт.
28664	Эдит калыкыш тудым Сапаго лӱм дене луктеш.
28665	Эдит Пиаф Эдит Пиаф (чын лӱмжӧ Эдит Джованна Гассион, 1915 теле 19 – 1963 покро 10) – француз мурызо да актриса.
28666	Эдит ӱмыржӧ мучко тетла ик йочамат ок ыште.
28667	Эзра Паунд Ли вай Запыдыште палыме лийын отчасти Эзра Паун верчын южо версий почеш шке стихотворенийжым коллекцийыште катхай, ( Фунт транслитераций тудын лӱмже «рихаку»).
28668	Эй, пий, окса тулымем годым вашталтен пуэныт.
28669	Экватор (канде) чамырам покшеч шелеш да меридиан-влакым (нарынче) 90° лук дене ушна.
28670	Экзамен сдатлаш толаш уверым мый моло деч вара, 29 августышто веле налынам ыле, кок кечыште чыла предмет дене экзаменым кученам.
28671	Экзаменым сайын кучен, И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыш пура.
28672	Экологий шотыштат чот шогеныт.
28673	Экологий Эгей теҥыз гоч моткоч шуко нефтьым танкер-шамыч коштыктат.
28674	Экономик академийын академикше.
28675	Экономик вияҥмаш шотышто ятыр программа-влакын авторжо да вуйлатышыже.
28676	Экономик йодыш дене кылдалтше 30 наре шанче пашан авторжо.
28677	Экономик шанче кандидат.
28678	Экономик шанче кандидат, профессор.
28679	Эконом наукын кандидатше, МарКУ-н политэкономий кафедрын доцентше В. П. Васильеван шочмыжлан 50 ий темме лӱмеш.
28680	Эксперт-шамыч тудым эн шергакан сӱретче сымын акленыт.2008 ийыште тудын пашажым ужалыме лектыш 262 млн долларыш шуын.
28681	Экс-президент - президент пашаште тыршаш чарныше айдеме.
28682	Элвис Преслин модмыж дене «Люби меня нежно» фильм лийын.
28683	Элвисын мурыжо, чиемже, движенийже, койыш-шоктышыжо, рвезылыкше – чыла тиде канрим мурышылан келшен толын огыл.
28684	Элвисын шукертсе шонымашыже шукталтын. 1957 ийыште эше кок фильмже лектыныт: «Любить тебя» да «Тюремный рок».
28685	Элексей кугыза - кулак пашаш орленен кушшо марий.
28686	Элексейлан арифметикым туныкташ пӱралтын вараже…самодеятельный композитор Василий Очетовлан.
28687	Элексейн) 3. Сайпола вате ойго йӱкшӧ дене ятыр жап вӱдылыштӧ.
28688	Элексейын икымше почеламутшо «Марий коммуна» газетеш 1956 ийын лекте.
28689	Элексей Эчанын прототипше Морко район Йошкарэҥер ял марий лийын.
28690	Элексеят кум-ныл почеламутым чумыртыл ончен.
28691	Электрокыл тӱрлык-влак Информаций тӱрлыкым кусарыме шот дене кызытсе электрокыл йӧн-влак кум турлыклан шелалтыт: йӱк, видео, текстым кусарыше-влак.
28692	Электронасос агрегат-влакым ыштымаште тудынат кугу надырже уло.
28693	Электрон кыл вапш Стандарт деке кондымаш Кыл шотышто тӱнямдал стандарт-влак кӱлыт, вет кыл оборудований-влак (сото телефон-влак, мутлан) паша шотышто ваш-ваш келшышаш улыт.
28694	Электрон почто адрес ( ) — электрон почто яшлыкын идентификаторжо; тудо тыгай сынан: Лӱм@ПочтысерверЛӱм.
28695	Электрон таблицысе функций ( ) — у ыҥым налаш полшышо лӱмдан объект, функций ден оператор-влакын ячейкылашкышт ушык/кылвер да ыҥ тӱшкалык.
28696	Электрон (цифровой) кыл - цифре-влак гоч (дискрет формо) информацийым колтымаш.
28697	Электростанций 1968 ий марте пашам ыштен.
28698	Электроэнцефалографий почеш, писе омо годым айдемын вуйторыкшо кечывал пагыт семын пашам ышта.
28699	Элембай сола деке ушалтын.
28700	«Элем» лӱманак почеламут волгыдо шӱдырла илышын ончык каймыжым аллегорий йӧн дене ончыкта.
28701	Элибаев Ведексей Элибаевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28702	Элина Анатольевна Ӱярня тылзын 5 кечынже 1960 ийыште Маскасола кундемын Кугу Шаплак ялыште шочын.
28703	Элина Архипован «Алдиар» оперыштыже марий карт Памын рольжым модеш.
28704	Элкӧргӧ сар мучаште Совет кучем дене пырля пашам ышташ нунылан эше ик кугу сомыл лектын - Марий автономий нерген йодышым илышыш пурташ.
28705	Элна верч кредалше патыр воин-влакым Сеҥымаш ден пӧртыл толмыштым вучат.
28706	Элна верч кредалше патыр воин-влакын Сеҥымаш ден пӧртыл толмыштым вучат.
28707	Элнан рӱдо олаштыже кум ий илымаш марий рвезын уш-акылжым ятырлан пойдара, сылнымут деке утларак шӱмаҥда.
28708	"Элнаш иктат ок пуро" почеламут тӱҥалтыштак игече нерген иктешла.
28709	Элнет воктене, ваштар курыкышто, пеш тошто да кугу тумо кызытат шога, калык тудым «Пугачев тумо» манеш.
28710	Элнет воктене талук мучко тыште илыше марий-влакын йÿкышт шоктен: чодырам руэныт, тегытым шолтеныт, колым кученыт, сонарыш коштыныт.
28711	Элнет — марий сылнымутлан негызым пыштыше, серызе Сергей Григорьевич Чавайнын романже.
28712	Элнет марте мланде корно кая.
28713	Элнет мут ончыктен кертеш: * «Элнет» — Сергей Чавайнын возымо романже.
28714	† * Элнет ( ) — посёлко.
28715	Элнет ( ) — Российысе кӱртньӧ корно-влакын Горькийысе кӱртньӧ корнысо Элнет ялыште верланыше кӱртньыгорно станций.
28716	Элнет Сергей Морко вел Азъялыште «Патыр» колхозын председательжылан сайлалтын.
28717	Элнет сола деке ушалтын.
28718	Элнетыш асфальт корно дене шуаш лиеш, Варалейышке мланде корно дене веле.
28719	Элнет эҥерын пурла эҥерйолжо.
28720	Элнет эҥерын шола эҥерйолжо.
28721	† Элнет ял шотан илем * Элнет ( ) — сола.
28722	Элпанур ял деке ушалтын.
28723	Элпанур ял шотан илемын рӱдерже.
28724	† Элпанур ял шотан илем * Элпанур ( ) — ял.
28725	Эл почеш танле тын Та́нле тын (Ортодо́кслык) - тӱняште улшо ик Христиан тын, гыч — «чын шонымашым» ала «чын туныктымашым» ончыкта.
28726	Элын лӱмжӧ финикий йылмысе мут-влак "и-шпаним" - "кролик сер" гыч чоҥалтын.
28727	Элын лӱмӧ верысе калыкын лӱмжӧ - словак-влак гыч шочын.
28728	Элын ончык каймыжым поэт паша дене кылда.
28729	Элысе тӱрлӧ калык писатель-влак тудын деч эре тунем шогеныт.
28730	Элыште разрухо лийын, инфляций, эпидимий, сарыште сеҥалтмаш калыкын кумылжым чот волтен.
28731	Элыште эн кугу икымше ола.
28732	Элыштына социализмым чоҥымо паша шарлен толмо семын калык коклаште «тушманым» кычалме койыш утыр виянеш.
28733	Эльвиран сай йӱкшым колынат, чӱчкыдынак оркестр почеш мураш лекташ йодын.
28734	Эльян педучилищым пытарен.
28735	Эманов Александр Андреевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28736	Эманов Александр Андреевич — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28737	Эмӓш) (1883 - 1937) Негыз * Патыр курым.
28738	Эмвер-влак кугыжаныш тазалыкаралтыш тӧнеж-влак радамыш пурат.
28739	Эмган: ойлымаш // Марий Эл. 1996. 31 авг.
28740	Эмен-влак пеҥгыде улмылыкыште шке кугытлыкым да кап-кылжым огыт вашталте.
28741	Эмилия Гавриловна да Сергей Юрьевич Чавайнмыт школышто поэтын илышыж гыч тымарте шуко палыдымым ойлышт.
28742	Эмлалтмаш ик тылзыште 900$ шоген, ача-аваже, верысе клуб тыгай оксам тӱлен кертын огытыл.
28743	Эмлалтын пытармек, шошым 1847 ийыште Толстой тунемым кода университетыште и кая Волгыдо Пасуш кодшо тудлан шелме гыч; тудын пашаже тушто «Помещикын эрже» произведенийыште возалтын.
28744	Эмлызе-влак тудлан спорт пашажым мучашлаш темленыт.
28745	Эмлызе-влакын тыршымышт, да шке чытымыж дене Харламов пытартыш модмашыш лектын, но туге гынат Канаде 5:6 счет дене сеҥымашым налын.
28746	Эмлызе-влак эргын шӱм порокым муыныт, да ревмокардит диагнозым шынденыт.
28747	Эмлыме але диагностик пашам тӱҥалме деч вара 20 ий эртымеке (рентген лабораторий да кабинетлаште - 15 ий эртымеке).
28748	Эмлыме верыш каяш пернен.
28749	Эмыжым да поҥгым Ушковын ешыже поген ситарымыже деч вара гына погаш лийын.
28750	Э.); Мый але тыйын умбачет кычалаш туналам: удыретын шарга-варгаже мемнан роскотыш ыштымым сулен ок керт (С.
28751	Эн виян командын бюджетше икмыняр шӱдӧ миллион доллар дене шотлат.
28752	Эн виян произведенийжылан «Сонарзе» поэмыже шотлалтеш.
28753	Эн виян - пурмо чогашыл (жевательные).
28754	Эн воктенсе кӱртньыгорно станций, Шемордан, марте 25 км, а Малмыж олан ( Киров вел ) речной портшо марте 40 км.
28755	Энгельс — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
28756	Энгельс Петр Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
28757	Эҥер вӱд йоген кайыме лаке 10-томан Марла-Рушла мутер але вӱдкорно але вӱдшер маналтеш.
28758	Эҥер вӱд почеш купеч-влак сатум волтеныт, чоҥышо-влак вӱд дене пырням, оҥам, кермычым колтылыныт.
28759	Эҥер, ер-влакым кугезына-влак айдеме семынак илышылан шотленыт.
28760	Эҥер кудыжо вес эҥерыш вола маналтеш.
28761	Эҥер кудыжо теҥызыш але ерыш вола, тӱҥ эҥер маналтеш.
28762	Эҥер лоҥгаште, вӱдвондо, омыж коклаште ила.
28763	Эҥер Мали, Нигер гоч йога, Бенин элым логалта, вара Нигерий гоч йога, да вара кугу дельта дене Гвиней заливыште, Атлантик тептеҥызыште пыта.
28764	† * Эҥермучаш ( ) — пытыше ял.
28765	«Эҥермучаш» — эҥерын йогаш тӱҥалме верыштыже верланыше ял.
28766	Эҥермучаш ял дене пырля ик пырляштарыме Изи Морко ялыш савырненыт.
28767	Эҥерӱмбал ял деке ушалтын.
28768	Эҥерын аҥже Бохай вӱдлукыште улеш, Шаньдун провинцийын Дунъин ола воктен.
28769	Эҥерын лӱмжӧ Лӱмжӧ Ар Рӹде — курыкмарла «Изи Ырде» гыч.
28770	Эҥерыште ялысе пӱя уло, тыдым 90 ийлаште ыштеныт.
28771	« Эҥыремышвод» пьеса гоч автор Аликайын шке ватыжым – кулак ÿдырым коден, йöратыме йорло ÿдыр дек ушнымыжым почын пуэн.
28772	Энди Уорхол ( 1928 6 Сорла – 1987 22 Пургыж ) — америкысе сӱретче, продюсер, дизайнер, серызе, поп-арт йогыныште палыме еҥ.
28773	Эндрью Ллойд Уэббер семлызын «Иисус Христос суперзвезда» («Jesus Christ Superstar» 1971) мӱзикылже тиде жанр шыҥдарымашыште моткоч кугу надырым пыштен.
28774	«Энергия» ушемын тӱҥ инженерже тырша.
28775	Эн йöсö пагытым, очыни, сар жапым шотлыман.
28776	Эн йӧратыме мурыжо «Сулико» лийын.
28777	Эн йӧратыме мурызо-влак йоҥгалтареныт.
28778	Эн кÿшкö кудалтышын илышыже утларак воранышашым ончыктен.
28779	Эн келге вер Эрвел-Австралийысе котловиныште, 5200 метр наре.
28780	Эн келге – курыкысо ер-влак (50 метр марте).
28781	Эн келге эҥерлан тыште Изи Кундыш да Изи Какшан шотлалтыт.
28782	Эн келшыше мутым лач шке верыштыже кучылташ тырша.
28783	Эн кугу вӱдлан Элнет эҥер шотлалтеш.
28784	Эн кугу ер Кавказыште.
28785	Эн кугужо нунын кокла гыч "Сопоставительная грамматика русского и марийского языков".
28786	Эн кугу келгыт — 3742 м ( ).
28787	Эн кугу келгытже 24 м. Этимологий Ерысе лӱм — «кӱкшака ер» гыч, але — «шереҥге ер» гыч.
28788	Эн кугу клублан Уимблдонысе ушем шотлалтын.
28789	Эн кугу концертлан «Чоҥышо» ( ) стадионышто ий еда эртарыме концерт шотлалтеш.
28790	Эн кугу кӱкшытшӧ - Республикысе печать кучемын вуйлатыме жапше.
28791	Эн кугу кумдан палыме компаний-влаклан шотлалтыт: Marvel, DC, Dark Horse, Image Comics.
28792	Эн кугу курорт Латвийыште да Балтийын эл-влакыште.
28793	Эн кугу - кутан чогашыл-влак нуно мыланна кошташ полшат.
28794	Эн кугу ола Моско велыште.
28795	Эн кугу отро - Гренландий ( Австралий материк деч кум пачаш изирак).
28796	Эн кугу отро — Хайнань.
28797	Эн кугу писылыкше 130 меҥге марте лийын кертеш.
28798	Эн кугу порт-влак: Бонтайн (Сулавеси отро), Сумбава (Сумбава отро).
28799	Эн кугу теҥыз порт элыште.
28800	Эн кугу тӱшка Озаҥ уездеш верланен.
28801	Эн кугу фламенко фестиваль Москваште 2001 ий гыч эртаралтеш.
28802	Эн кугу чапым Шабдар шкенжын «Удырамаш корно» романже дене налын.
28803	"Эн кужун шупшалалтмылан", "Эн моторын шупшалалтмылан", "Эн оҥайын шупшалалтмылан" пӧлек-влакым пуедат.
28804	Эн кумдан кучылталтше тукымлӱм-влак: Мокеев, Макматов, Исаковмыт лийын улыт.
28805	Эн кӱчык жапыште корным эртыше сеҥышыш лектеш.
28806	Эн лишыл еҥем мыйым курымешлан коден кайыш, ош тӱня дене чеверласыш.
28807	Эн мотор олыкнам монден омыл, Шинчаштем шудо пагыт конча.
28808	Эн мотор пӧлек: почеламут-влак.
28809	Эн неле кӱкшыт" // Марий коммуна. 1985. 30 апр.
28810	Эн ондак кок визымше да ик кудымшо класс-влак почылтыныт.
28811	Эн ондак Марий Эл Радион эфирже - 3 шагатат пеле лийын.
28812	Эн ондак мут ышталтмым да диалект поянлыкым шотыш налын.
28813	Эн ондак, ойла марий миф, мланде лийме деч ончыч тӱняште лач вӱд гына лийын.
28814	Эн ондак онаеҥ-влак районысо общинышке погынаш тӱҥалыныт да марий юмыйӱлан негызше нерген умылымашым пеҥгыдемденыт.
28815	Эн ондак тиде мландыш одо марий-влакын тукымышт толын лектыныт.
28816	Эн ондак шочмо ялысе тӱҥалтыш школышто, вара Арын шымияш школышто тунемын.
28817	Эн ончычак - калыкыште палыме улмыжо, возышо - шамыч коклаште чапым налмыже, тыгак тыматле кумылан, поро шӱм-чонан да весылан полыш кидым шуялташ ямде улмыш дене.
28818	Эн ончычак классификаций нерген мутым луктына.
28819	Эн ончычак «Кӱтӱчӧ» лӱман повестьше шинчалан перныш, чоныш логале.
28820	Эн ончычак нуно коктынат пӱртӱс лоҥгаште шочын-кушкыныт, ялын икшывыже улыт.
28821	Эн ончычак поэтын cap ийлаште возымо серыш-влак нерген.
28822	Эн ончычак - тиде папкыште ожно школлаште кучылтмо изи гына тетрадьым шергалына.
28823	Эн ончычак, титаканже тыште озанлыкым командно-административный йӧн дене вуйлатымаш.
28824	Эн ончычак тудо кадрым ямдылыме пашам виктарен колташ тыршен: утларак тале ученик-влакшым наука корныш луктаж пижын.
28825	Эн ончыч комикс-влак чылт юмор сынан лийыныт.
28826	Эн ончыч спринтым куржын эртыше спортсмен поктымаш куржмашым тӱҥ.
28827	Эн ончыч тудо куышын полышкалышыже лийын, вара ургызо дене.
28828	Эн ончыч тышке Яндыган толын, а тудын деч вара Эшпай ден Очий.
28829	Эн ончыч тыште тудо ассистент лиеш, вара старший преподаватель, доцент, шанче пашаеҥ, варажым профессор мартеат кушкеш.
28830	Эн ончыч учебник-влакым савыктыше методистын, а пел ий гыч редакционно-издательский пӧлка вуйлатышын сомылжым шуктен.
28831	Эн ончыч ЦСКА-шке Борис Михайлов толын. 1967 ий гыч Владимир Петров ушнен.
28832	Эн очычак драматург чийверан ойыртемже нерген марий сылнымутышто икымше гына тыгай келгын шонкала.
28833	Эн первыяк, Токташ деч Декын да молат икмарда кресаньык улыт.
28834	Эн первыяк тыгай еҥлан Эчаным шотлыман, вара Элексей кугызам, Свистуновым, Шадриным, Габдуллам, молымат.
28835	Эн сай – кеде, но пундашыже вӱчкыж лийшаш огыл – тыгай кеде ик кечыште шӱтлен кертеш.
28836	Эн сай ойлымаш ден очеркше сар деч ончыч посна сборник денат лектыныт.
28837	«Эн сай пашаеҥ» лӱм дене ик гана веле огыл палемдалтын.
28838	Эн сай – резине гыч ыштыме пундашан йолчием – тудо кӱртньышто сайын кучалтеш.
28839	Эн сайын «Лилия», «Августысо писте», «Пиал корно», «Чевер сай» муро-влакше палыме улыт.
28840	"Энсул" ансамбль Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
28841	Эн сулло: Платон да Аристотель.
28842	Эн тÿн нелылыкше – кок тÿрлö спорт тӱрлык-влакын ушымашыште.
28843	Эн тале да тыршышылан сӱретын ик ужашыжым тӱрыснек сӱретлаш инанен.
28844	Эн тале нуныт гыч Джулио Романо лийын.
28845	Эн торашке пöрдын кайыше муно мландым иландарымым да шурно озым кужу лийшашым ончыктен.
28846	Эн тошто "Ош маска клуб" Нью-Йорк олаште верланен.
28847	Эн тӱҥ - вуйым вӱд йымаке чыкаш ок лий.
28848	Эн тӱҥ жанрлан приключений шотлалташ тӱҥалеш: боевик-влак, детектив-влак, ужас-влак, фантастике, супергерой нерген ойлымаш-влак.
28849	Эн тӱҥжӧ - йолаш ден йолчием.
28850	Эн тӱҥжӧ Йошкар-Ола воктене верланыше Крутой Овраг лӱман лукышто эрта.
28851	Эн тӱҥ - кӱвар пеҥыде да яклака лийшаш.
28852	Эн тӱҥ сийлан ӱян мелна шотлалтын.
28853	Эн уста да палыме поэтлан шотлалтеш.
28854	Энциклопедий — айдемылан палыме шинчымашым радам дене погымаш.
28855	Энциклопедий предмет нерген шукырак ойла, вет энциклопедийыште тиде предмет нерген погымо шинчымашым возат.
28856	Энциклопедий тӱрлык Энциклопедий-влак икмыняр типлан шелалтыт: универсалле (мутлан, "Кугу совет энциклопедий", "Британике", "Википедий"), отрасльысе, регионысо, персоналле.
28857	Энциклопедийыште чӱчкыдын географий картым, сӱрет-влакым, статистикым вераҥдат.
28858	Эн чот кӱкшытыш пытартыш мурыжо «If I Can Dream» логалын, тиде ийынак миллион экземпляр дене лектын да шарлен. 1968 ийыште теле тылзын 3 кечыштыже шоу NBC канал дене эфирыш лектын да критик-влак могырым шуко моктанымашым налын.
28859	Эн чот палыме фламенко танцор Хоакин Кортес тиде лӱмым, сыным уэмден, тудым «канонический стандарт» гыч кораҥден, тыгак фламенко-ш илыше, у шоктышым пуртен.
28860	Эн чот тудо палме лийын И.С. Тургенев дене, ко дене ик жап иленыт ик квартирыште.
28861	Эн чотшо пошкудо марий А.Я.Смирнов (Якып Толя) лене келшеныт.
28862	Эн чӱчкыдын кагазым да документ-влакым коштыктымылан кучылталтеш.
28863	Эн чӱчкыдын кастене эрта.
28864	Эн чӱчкыдын кучылтмо алгоритм-влак: PCA (Principal Component Analysis), шкечурий (eigenface), LDA (Linear Discriminant Analysis), Elastic Bunch Graph Matching, шылтыме Марковын модельже да Dynamic Link Matching.
28865	Эн чӱчкыдын негр-влак шоктеныт, а нуным тудо жапыште эле эше пагален огытыл.
28866	Эн чӱчкыдын, омым ужмо годым айдеме малмыжым ок умыло.
28867	Эн чӱчкыдын - Пеледыш да Сӱрем тылзылаште.
28868	Эн чӱчкыдын пультышто кок йоҥгалтарыше аппарат (проигрыватель) уло.
28869	Эн чӱчкыдын тиде пуртымо окса деч изи процент, але оксам налше организаций деч комиссий.
28870	Эн чӱчкыдын тиде тарванылмашым вӱдйымалсе але пропеллер дене ыштат.
28871	Эн чӱчкыдын тыгай температуро 20 Цельсий градус наре.
28872	Эн чӱчкыдын цунами 3-9 толкын гыч шога, толкынын писылыкше 100-300 меҥ/шаг писылык дене кая.
28873	Эн чӱчкыдын шокшо игечыште, кӱдырчан йӱр годым велеш.
28874	Эн шергаканже – сылнылык да рашлык.
28875	Эн шукынжо ислам йӱла почеш илат, но южо отролаште еҥ-влак вес религийыште улыт.
28876	Эн шыгырже – лудмо зал, 73-шо аудиторий, оласе рӱдӧ библиотека.
28877	† * Эпак (Микал почиҥга) ( ) — ял.
28878	Эпидемий деч аралалташлан нуно чыла пӧрт-влакым йӱлалтеныт да эҥерын пурла серышкыже илаш кусненыт. 1699 ийысе кагазыште 23 еҥын лӱмыштым возымо.
28879	Эпидермис крачже-влак дене ыштыме парняпале.
28880	Эпический сынан произведенийже-влак Поэтын илыш умылыма- шыже келгемме, мастарлыкше вияҥ кушмо семын тудын поэзийже эпический сыным налеш.
28881	Эплын илем кугемын, илыше-влак шукемыныт.
28882	Эраканын литературовед пашаж нерген кутырымо нерген М. Шетанын шомакшым чÿчкыдын ушештарат.
28883	Эрвекыла, шочмо-кушмо Марий кундем могырыш ончен шога.
28884	Эрвел Европысо мландым Руш кугыжаныш ден Озаҥ ханстве тавалаш тӱҥалыныт.
28885	Эрвелеш салма вӱдыжга гын, тудо верыште тавым кӱнчыман.
28886	Эрвел католик черкылаште манак да епископ-влак гына целибат почеш илышаш улыт.
28887	Эрвел кечышот почеш У ий пайремын кечыже кажне гана вашталтеш, но 20 Шорыкйол - 20 Пургыж коклаште кодеш.
28888	Эрвел Китай теҥыз биологий ресурслан поян.
28889	Эрвел мардеж розаште.
28890	Эрвел марий-влак Агавайрем годым сӱрем мужым поктымо йӱлам эртареныт.
28891	Эрвел марий -влак Ӱпӧ, Орынбор, Пермь губернийлаште лийыныт.
28892	Эрвел марий-влакын Колчак ваштареш гражданский сарыште кучедалмышт гыч.
28893	Эрвел Марий коклаште ойӧрӧ, моло кундемла дене таҥастарымаште, утларак аралалт кодын.
28894	Эрвел марий коклаште тыглай кресаньык ешеш шочын.
28895	Эрвел марий сӱан пеш мотор, волгыдо да тӱрлӧ йӱла-влакым эртара.
28896	Эрвелмарий ялыште шочшо вес почеламутышто возен: 'Салам тылат, о поро мланде!
28897	Эрвелне - Казахстан дене.
28898	Эрвелне (мутлан, китай да япон культурышто) ожно мер статусым вашталтымеке лӱмым вашталтеныт, католик тыныште да танле тыныште юмызо -влак саныш пурымеке лӱмым вашталтат, но юмызо-влакын черке лӱмыштым алмашлӱм манын огыт ойло.
28899	Эрвел — Ныл тӱня вел гыч иктыже.
28900	Эрвел Семон (Новиков С.С.), Калитов Г.Г. Йошкар-Ола, ГУП "Марий Эл газет", 2009.
28901	Эрвел фронтышто Колчак ваштареш кучедалме годым армийысе «Красный солдат» газетым редактироватла.
28902	Эрвелыште кава ала-могай чия дене чиялтымыла волгалтеш.
28903	Эрви́на — марий ӱдырамаш еҥ лӱм.
28904	«Эрге» (1935) поэме Пошкырт мландыште эртыше граждан сар жапыш конда.
28905	Эрге йӱштыштӧ ынже кылме манын, тудлан коньким йолышкыж чиктен да ий валке луктын.
28906	Эрге, Кугывеҥе да Саус кумшо гана ӱдыр дек сӱан вате-влак дене пырля толыт да ӱдырым пуртымашке наҥгаят.
28907	Эрге: почеламут // Марий коммуна. 1987. 27 май.
28908	Эргыжат магырымыжым чарна, ачажым ӧрын онча, вара, гыр-гыр-гыр шоктыктен, тудат воштылаш тӱҥалеш (М: Шкетан.
28909	Эргыже-влакын лӱмышт Пектык, Сурган да Тогзян лийыныт.
28910	Эргыже, Леонид, авиций инженер, Адлер аэропортышто ыштен.
28911	Эргыже – Сергей Юрьевич Чавайн (1958).
28912	Эргыжлан В. Элмар неле условийыште – кугу сарын тар тул шикш кокла гыч почеламутым колта: :Уке, уке, ачат ок чарне!
28913	Эргыжын лÿмым «Акпатыр» икымше марий оперын авторжо деч «налын».
28914	Эргылан Валерий Чкалов лӱмеш лӱмым пуэныт.
28915	Эргылан Саша лӱмым пуымо.
28916	Эргымлан: почеламут-влак // Марий коммуна. 1977. 19 июнь.
28917	Эргын ешыште ик талук илымек, П. Семенова Йошкар-Олашке пöртылеш.
28918	Эргыштлан ÿдырым налын пуымаш дене ачаж ден авже тудым шке озанлыкыштлан пеҥгыде озам ыштынешт.
28919	Эргыштлан ача (Ази) лӱмым пуэныт: Кугу Ази, Изи Ази.
28920	Эргыштын шонымашыже весеммек, ачаже-аваже тунамак тошто мурыштымак мураш тÿҥалыт.
28921	Эрден воленам памаш дек.
28922	Эрдене Анатолий Яковлевич вӱдлан лектеш — таве ӱмбалне Юрий Михайловичын шинчалыкше кия.
28923	Эрдене кече модын кӱза гын, илыш куштылго лиеш, маныт.
28924	Эрдене: почеламут // Марий коммуна. 1960. 6 сент.
28925	Эрдене эрак кажне суртышто ямдылыме чесым ÿстембаке погат, юмончылан сортам чÿктат, йолÿмбалне шогышыла, череке молитва-влакым каласен, лызе воштыр пижыктыме юмылук ваштареш кумалыт.
28926	Эрдене эр кынелын, могай игече лийшашым умылаш тыршат.
28927	Эрдене юалге гын, телат йӱштӧ лиеш.
28928	Эрден миен лугылда – Ший кол пижын легылда.
28929	Эреак визытан ден нылытанлан тунемын.
28930	Эреак виян толшо пашаже тӱрлӧ шӧрынан.
28931	Эреак калык коклаште лиймыже тудлан жапын шÿлышыжым утларак келгын, кумдан шижаш йöным ыштен, реализм корныш писын лекташыже да шке ончыланже шындыме задачым шукташыже кугун полшен.
28932	«Эреак лишыл да шерге мыланна романын тÿн геройжо – Марина Кугергина», – воза Сергей Черных «Мемнан йöратыме писательа» статьяштыже.
28933	«Эреак порын шарнем» пашаште эргыже Р.Токмурзин сера: «Лÿмжым Ныргындыш ялы ник уремжылан пуэныт, тидын нерген мемориальный она ойла.
28934	Эреак пырля: ойлымаш // Ямде лий. 1984. 21 янв.
28935	Эреак тазалыкым аралыме пеш суапле корнышто.
28936	Эре ала-могай шизофреник черан гай-влак нерген гына возет.
28937	Эре ковырланаш ок лий-ла, эре пайрем огыл.
28938	Эре колыштмет гына шуэш сар шушпыкын латкок лукын кадыртылын чиопкен налмы¬жым: «Чип-чоп!
28939	† * Эрекша ( ) — пытыше ял.
28940	«Эреҥерын» у сынже теве тыгай: тыште тÿҥ герой шотеш чумыр марий калыкым, тудын кокла гыч налме тÿрлö социальный лончын — кресаньыкын, интеллигецийын, пашазын, коммунистмытын — ятыр образыштым, пÿртÿс ден айдеме кокласе кылым, моло тÿрлö темым ужына.
28941	Эре сырен коштшо Йӱдвел оза нерген Некрасов «Мороз, Красный нос» поэмым возен.
28942	Эре тудын дене пырля коштын.
28943	Эре улат тый воктенем.
28944	Эр жапше 705 ийыште, кунам ЛИ Вай лан ныл ий лийын, тудын ачаже шып нангает шке ешыжым Сычуань провинцийыш,Ченду ола воктек, кушто тудо эртарен шкенжын йоча жапшым.
28945	Эрзя-мордва, венгр йылмыла денат начар огыл ойлен.
28946	Эрзянн йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе эрзян тиштер 1927 ийыште пеҥгыдемдалтын.
28947	Эрида Плутон дечын 27% нелырак. 2006 ийыште Калык кокласе астрономический ушем "Планета" терминлан умылтарымашым пуен.
28948	Эрик шӱвыр семым йоҥгалтарен.
28949	Эр-кас ик кӧршӧк шӧрым йӱэш да адак мален колта, мӱшкыржат ынде каван ора гай оварен..
28950	Эр кече годым шочшо айдемым саламлен, эр кечылан куанен, поэт манеш: Эй, аза, Таза лий!
28951	Эр кече пöрт кöргыш ончалеш да икшывылан йолжым лыжган шуя, пуйто каласынеже:тек тудо мыйынат эргем лиеш.
28952	Эркын-эркын икмыняр правиле шочын, тыге спортын у тӱрлыклан негызым пыштыме.
28953	Эркын-эркын касвел марий Христианлыкыш пурымеке славянлаҥдат, Кристос тыныш пуртымаш ваштареш шогышо еҥ-влак куржыт эрвелыш, марий мландын кӧргыш.
28954	Эркын-эркын кум форвард сай модмашым ончыкташ тӱҥалын.
28955	Эркын-эркын марийвлак республикыште шагалемын толеш, марий йылме политик пызырымашлан кӧра руш йылме дене вашталтыме.
28956	Эркын-эркын «Мемфисысе мафий» тӱшка погынаш тӱҥалын.
28957	Эркын-эркын салтак ор гыч Царевококшайск шотан олашке савырнаш тӱҥалын.
28958	Эркын-эркын тӱрлӧ школым, ферме-влакым почаш тӱҥалыныт.
28959	Эркын-эркын Харламовым тӱҥ составыш пурташ тӱҥалыныт.
28960	Эрла пошкудо ялыште пайрем.
28961	Эрлат гына мыланна Семык пайрем.
28962	Эрлашыжым марий совлам куча, малаш возеш, но кышал ок кончо.
28963	Эрлашыжым тудо кагаз нерген пален налын да чот шыдешкен.
28964	Эрлашын тудым шокте вошт але марле гоч йоктарен, нугыдыжым, тувыртыш падыраш-влакым ойырен да ик кечылан пеҥгыдемаш коден.
28965	Эр марий мутым негызеш пыштыме, вина - тиде суффикс.
28966	Эр миялын ончалеш, Яра мурдам лукталеш.
28967	Эр Рафаэльын картиныжлан шолтлалтеш пашаже, ыштыме 1508 ий жап марте.
28968	Эртак пычырик палыме, паша дене кылдалтше-шамыч веле.
28969	Эртарыме жап 1990 ий гыч Марий Тиште кече кажне ийын теле тылзын 10-шо кечынже пайремлалтеш.
28970	Эртарыме жап Агавайремым эртарыме жап ик семын ок тол.
28971	Эртарыме жап Семык Кугече деч вара, шым арня эртымеке, вӱргечын пура да рушарнян Тройчын кечын мучашлалтеш.
28972	Эртарыме жап Сӱрем-Пӱсӧ кажне ийын эртаралтеш.
28973	Эртарыме жап У пучымыш але Кышал уржа-сорла пашам пытарымеке, шыжа кылме тылзыште, 21 шыже деч ончыч эртаралтеш.
28974	Эртарыме жап Шорыкйол тошто йӱла почеш теле кечын иктӧр улмыж годым (22 теле), у тылзын шочмекыже, палемдалтеш.
28975	Эртарыше-влак: Туныктыш Министерстве, Мер Каҥаш организаций.
28976	Эртем моло гай кӱчык ӱмырын кутышым, Каласыза, мо верч илем?
28977	Эртен кайышым шерен ончен, Шуко йÿд малыде мыйын кодын.
28978	Эртен кая ик арня, Толын шуэш вес арня.
28979	Эртык Кокласе курымлаште коми калыкын мландыже Новгородысо республикын кид йымалныже лийыныт, XV курымышто Москосо княжествыш пуреныт.
28980	Эртык Курыкмарий кундемын эртымгорныжо акрет жап гычак тӱҥалеш.
28981	Эртык Марий Тӱреклан негызым 1699 ийыште пуымо.
28982	Эртык Олалан Сасанид-влакын кугыжашт Шапур I негызым III курымышто пыштен.
28983	Эртык Шочмаш 1918 ийыште Российым авалтен.
28984	Эртык Яллан негызым 18 курымыште пыштыме.
28985	Эртык Яллан негызым XVII курымыште пыштыме.
28986	Эртык Яллан негызым XVI курымыште пыштыме.
28987	Эртымгорно 1767 ийыыште Норвегийыште у спорт таҥасымашым шонен луктыныт.
28988	Эртымгорно 1790 -шо ийыште 8 сурт шоген.
28989	Эртымгорно 1820 йыште шочын.
28990	Эртымгорно 1868 ийын архивысе документлаште Черкесола (Черкасола) «околоток Церковный» манын палемдалтын.
28991	Эртымгорно 1868 ийын архивысе документлаште Черкысола (Черкасола) «околоток Церковный» манын палемдалтын.
28992	Эртымгорно 1897 -ше ийыште 151 еҥ илен гын, 1999 -ше ийыште эртыше перепись почеш 36 суртышто 73 еҥ ила.
28993	Эртымгорно 1917 ийыште Яндуксола выселкыште 191 еҥ илен, варарак Пимъял деке ушалтын.
28994	Эртымгорно * 1920 ий, 4 кылме Марий автоном область (МАО) ыштыме.
28995	Эртымгорно 1920 ий марте У Торъял кундемын мландыже Вятский губернийысе Уржум да Яраҥ уездлашке пурен.
28996	Эртымгорно 1930-ан ийлаште Оршанке выселке Оршанке ола сынан посёлко деке ушалтын.
28997	Эртымгорно 1930 ийлаште Каракша выселке Оршанке ола сынан посёлко деке ушалтын.
28998	Эртымгорно 1931 ийыште Филиппово ял Левинцы ял дене пырля пырляштарыме Выльып-Леван почиҥга ялыш савырненыт.
28999	Эртымгорно 1950 ийлаште Краево высылке Оршанке ола сынан посёлко деке ушалтын.
29000	Эртымгорно 1966 ий 16 августышто Моско олаште "Fiat" итальян компаний ден советский Внешторг келшымашым пеҥгдемденыт.
29001	Эртымгорно 1969-ан ийыште Ерсола ял Морко ола сынан посёлко деке ушалтын.
29002	Эртымгорно 1969-ан ийыште Курыкӱмбал ял Морко ола сынан посёлко деке ушалтын.
29003	Эртымгорно 1977 ийыште Эҥерӱмбал да «Токози» ялла ик илыме верыш ушненыт — Эҥерӱмбал ялыш.
29004	Эртымгорно * 1981 Пеледыш тылзын 5 кечыже — Америкыште Чер-влакым эскерымаш да профилактик Рӱдер пневмоцистный пневмоний дене 5 черланыше да Капоши саркомо дене 28 черланыше еҥ нерген увертара.
29005	Эртымгорно 1999 ийыште Нуръял Юлсер-Олаш пурен.
29006	Эртымгорно 2 Теле 1837 ийыште изи пу пӧртыште кресанык окса дене ыштыме икымше школ почылтын.
29007	Эртымгорно 325 ийыште Икымше Тӱнямбалсе Погынышто Никейысе ӱшанымашын ӱжватажым пеҥгыдемдыме.
29008	Эртымгорно 4 Пургыжышто 1915 ийын Вяткыште (кызыт Киров ола) «Война Увэр» газетын икымше номерже савыкталтын.
29009	Эртымгорно bmx - англичан йылмысе мут кӱчыкемдымаш.
29010	Эртымгорно XII курым гыч тӱналын, пелота модмаш дене Испаний мландыште, Баск кундемыште модыт.
29011	Эртымгорно XI- XV курымлаште Аламнер курык ӱмбалне илем-влак лийыныт, а вара марий карман Салым-Ола лийын, кудыжо руш онлык влак дене ужалыме - налме вашкылым пеҥгыдемдаш полшен.
29012	Эртымгорно XVI-шо курымышто одо-влак негызленыт.
29013	Эртымгорно XX-шо курым толмо дене футбол чот шарлен.
29014	Эртымгорно Айдеме вӱд йымаке волашлан кум йӧным муын.
29015	Эртымгорно Акрет жап годым Уганде кундемым Пигмей племена- влак айлен шогеныт.
29016	Эртымгорно Американ сем-влакын ойыртемышт иктышке ушненыт - тыге у семтолкын - рок-н-ролл шочын.
29017	Эртымгорно Бейсбол модмаш Америкыште латиндешымше курымын тÿҥалтышыштыже шочын.
29018	Эртымгорно Борис да Глеб черке Соласе лӱм «Кидекша» финн-угор мерян йылме гыч: «кид» — кӱ, «икша» — икса.
29019	Эртымгорно Бэнди модмашлан негыз акрет жапыште пышталтын.
29020	Эртымгорно Верысе калык сонарыш коштын, тудын дене илен, сатум налашлан янлык коваштым ужален.
29021	Эртымгорно В.И. Ленин лӱмеш премий-влакым 23 Пеледыш 1925 ийыште ЦК ВКП(б)-н да СССР калык комиссар-влак Каҥашын постановленийышт почеш негызленыт.
29022	Эртымгорно Вильям Вилсон, вӱд поло модмашым шонен лукшо.
29023	Эртымгорно Документ почеш 1802-шо ийыште тиде ял нерген икымше гана ойлалтеш.
29024	Эртымгорно Донья-Стубица 1209 ий венгр король Андраш II корольын кӱштымыж почеш чоҥалтын. 1573 ийыште тыште хорватско-словенский пуламыр эртен.
29025	Эртымгорно Екатерина II кугыжа годым Бутырский куторышто Бутырский гусар полкын казармыжым чоҥеныт.
29026	Эртымгорно Икымше баскетбол лан вер.
29027	Эртымгорно Икымше гана «диск-жокей» мутым ( ) 1935 ийыште американ комментатор Уолтер Уинчелл кучылтын.
29028	Эртымгорно Икымше гана официалле кагазыште Марий Тӱрек нерген 1699 ийыште возымо.
29029	Эртымгорно * Икымше модмаш автоматым Английыште, 1887 ийыште ыштеныт.
29030	Эртымгорно Икымше строитель-влаклан шарныктыш https://vk.
29031	Эртымгорно Йошкар Памаш ял деке ушалтын.
29032	Эртымгорно Калык 1 Шорыкйол 2005 ийысе шотлымаш почеш, кундемыште 15 700 еҥ ила.
29033	Эртымгорно Калык Экономике Ял озанлык 1 Шорыкйол 2004 ийыште ты кундемыште 21 ялозанлык да келыштарыше лийын.
29034	Эртымгорно Канаде мландыште илыше индеец-влак ожнысек издер дене курык гыч мунчалташ йӧратеныт.
29035	Эртымгорно Кугу Авамланде Сар жапыште тиде верыште чодрам руэныт.
29036	Эртымгорно Кугу Лумарий ялысе Кыдалаш школ.
29037	Эртымгорно Кугу Мушко ялыште шуко палыме да чапланыше еҥ шочын-кушкын.
29038	Эртымгорно "Кугыжаныш вуйлатыше" шотышто "президент" мутым Америкыште кучылташ тӱҥалыныт, кунам американ колоний-влак шке эрык верч кучедалыныт.
29039	Эртымгорно Кузнеч ял гыч Марий Элыште кумдан палыме «Весела кова-влак» мурышо ансамбль да мурызо, семмастар Анатолий Куклин.
29040	Эртымгорно Кундемлан негызым 28 Сорла 1924 ийыште пуымо.
29041	Эртымгорно Кускин яллан купан, чодыран верыште Чемеков, Паянов да Очиевмыт тукым негызым пыштеныт.
29042	Эртымгорно Кыдал Оръю ял деке ушнен.
29043	Эртымгорно Кызыт Шернур ола сынан посёлкын Коммунистический уремын ужашыже лиеш.
29044	Эртымгорно Лапта модмашым Российыште тӱжем ий наре палат.
29045	Эртымгорно: легенде, манеш-манеш, чынлык Икымше легенде почеш пейнтболын шочмо ийланже 1981 ий шотлалтеш.
29046	Эртымгорно Легенде почеш яллан негызым Атня, Юл да Вечын могыр гыч толшо-влак пыштеныт.
29047	Эртымгорно Легенде Эн ончыч тиде верыште пӧртым Эле лӱман марий чоҥен.
29048	Эртымгорно Лу гыч ыштыме Кӱ Курымысо эҥыр име.
29049	Эртымгорно Макарля ярмиҥга лӱман 1817 ий ончыч Сарвӱд Макарля монастырь воктене верланен.
29050	Эртымгорно Марий -влак акрет годсек сонар дене кочкын иленыт.
29051	Эртымгорно Марий-влак Тиште кечым эше ийла гыч палемдаш тӱҥалыныт.
29052	Эртымгорно Марий Талешке кечым икымше гана 1917 ий гыч палемдаш тӱҥалме.
29053	Эртымгорно МАССР-ын Верховный Советын Президиумжын Указше дене 1960 ийыште сӱрем тылзын 30-шо кечынже Челюскино ден Тумер ялла ик илыме верыш ушненыт.
29054	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1941 ийыште шорыкйол тылзын 14-ше кечынже Изи Исюйка ял Кугу Исюйка ял дене пырля ик пырляштарыме Исюйка ялыш савырненыт.
29055	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1960 ийыште вӱдшор тылзын 22-шо кечынже Нолянур ял Элпанур ял деке ушалтын.
29056	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1960 ийыште сӱрем тылзын 30-шо кечынже Челюскино ден Тумер ялла ик илыме верыш ушненыт.
29057	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1965 ийыште сорла тылзын 19-ше кечынже Кугу Кукмарий дене Изи Кукмарий ялла ик илыме верыш ушненыт — Кукмарий ялыш.
29058	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1966 ийыште Лебедево ял У Торъял ола сынан посёлко деке ушалтын, Колхозный уремышкыже савырнен.
29059	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1966 ийыште Павлушата ял У Торъял ола сынан посёлко деке ушалтын, Ужар уремышкыже ( ) савырнен.
29060	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1966 ийыште Чепайкино ял Элембай ял деке ушалтын.
29061	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1973 ийыште вӱдшор тылзын 5-ше кечынже Льнозавод посёлко Оршанке ола сынан посёлко деке ушалтын.
29062	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1973 ийыште идым тылзын 27-ше кечынже Изи Крӱк ял шотлымо данный-влак гыч лукталтын.
29063	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1973 ийыште идым тылзын 27-ше кечынже Корембал дене Вичкудо ялла ик илыме верыш ушненыт — Лужалу ялыш.
29064	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1973 ийыште идым тылзын 27-ше кечынже Лепёшкин ден Тошто Пирогово ялла ик илыме пырляштарыме Лепёшкин ялыш ушненыт.
29065	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1973 ийыште идым тылзын 27-ше кечынже Нурсола ден Кожласола ик Нурсола ялыш ушненыт.
29066	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1973 ийыште идым тылзын 27-ше кечынже Тошто Пирогово ден Лепёшкин ялла ик илыме пырляштарыме Лепёшкин ялыш ушненыт.
29067	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1973 ийыште идым тылзын 27-ше кечынже Ӱлыл Янаево ял шотлымо данный-влак гыч лукталтын.
29068	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1973 ийыште сорла тылзын 27-ше кечынже Ямкай ял Кукнур сола деке ушалтын.
29069	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1973 ийыште Янародо ял Какшанмучаш сола деке ушалтын.
29070	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1980 ийыште теле тылзын 25-ше кечынже Чопайсола ден Пызырьгуп ялла ик илыме верыш ушненыт — Пызырьгуп ялыш.
29071	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш 1983 ийыште идым тылзын 16-ше кечынже Корембал ял Кукнур солаш пурен.
29072	Эртымгорно МАССР-ын Кӱшыл Каҥашын Вуйвержын Кӱштыкшӧ почеш XX-шо курымын 50-ан ийлаштыже Часовенцы ял Элембай сола деке ушалтын.
29073	Эртымгорно, модификаций-влак ЗИЛ-131 автомашинам 1966 гыч 1986 ий марте луктыныт, 1986 ийыште ЗИЛ-131Н у модель лектын.
29074	Эртымгорно Москолан кугезе марий-шамыч негызым пыштеныт.
29075	Эртымгорно Негызым 1749-ше ийыште Макарово ялыште пыштыме.
29076	Эртымгорно Негызым 17-ше курымышто пыштыме.
29077	Эртымгорно Негызым XVIII курымышто Марисола гыч лекше-влак пыштеныт.
29078	Эртымгорно Негызым XVIII курымышто пыштыме.
29079	Эртымгорно Негызым XVI-шо курымышто пыштыме, ял нерген икымше гана 1699 -ше ийыште палдарыме.
29080	Эртымгорно Негызым кунам пыштыме пале огыл.
29081	Эртымгорно Негызым пыштыме Ожно тиде верыште кугу чодыра шоген.
29082	Эртымгорно Ожно тиде селан кумдыкшо Акпарсын мландышкыже пурен. 1816 ийыште Христорождественский черкым почыныт.
29083	Эртымгорно Озаҥ сеҥалтме деч вара суас-влак шке мланышт гыч куржыныт.
29084	Эртымгорно Оласе лӱм «малымаш» лӱммут гыч.
29085	Эртымгорно Оласе лӱм «Шнуй Яков» гыч.
29086	Эртымгорно Оласе лӱм эрзя — «эрзя калык» да мас — «вер, мланде» (мастор) гыч.
29087	Эртымгорно Ола тӱрыштӧ граждан авиацийын самолётшо икымше гана 1926 ийыште волен шинчын.
29088	Эртымгорно Олык пырыс (Степная кошка) (Felis silvestris lybica), тудым айдеме шкеж деке лишемден, туддеч пӧртысӧ пырысым ыштен.
29089	Эртымгорно Омск Академ драме театр.
29090	Эртымгорно Ондак шайбан хоккейлан клюшко-влакым ваштар але вӱдуа гыч ыштылыныт, но тиде пу материал толмо иземын, сандене, вара куэ да тумо пушеҥгым гына кучылтыныт. 1920-шо ийла гыч лач тумо гыч гына клюшко-влак ышталтыныт.
29091	Эртымгорно Ондак ял верыште кугу чодра шоген.
29092	Эртымгорно "О,шочмо вер!
29093	Эртымгорно Пауль Блобель 1942 ий уярня тылзын СС обергруппенфюрер Рейнхард Гейдрих операций 1005 тӱҥалаш СС штандартенфюрер Пауль Блобельлан куштымашым пуен.
29094	Эртымгорно Поро чон модмашым 1985 ийыште Atlanta Braves бейсбол клуб пелен тӱҥалыныт.
29095	Эртымгорно Россий Кубокышто 1968 ийыште америкысе Мэплвуд олаште школ газетын редушемже у спорт модмашым шонен луктын.
29096	Эртымгорно Руш лӱм Устюг — «Юг эҥер аҥ» гыч.
29097	Эртымгорно Руш Шолэҥер — 1938 ийыште Кӱшыл Лоскутов почиҥга ден Ӱлыл Лоскутов почиҥга яллам ик илыме верыш ушымо ял.
29098	Эртымгорно Самарысе кӱртньыгорно вокзал.
29099	Эртымгорно Села 18-ше курым тӱҥалтыште шочын.
29100	Эртымгорно Сеулысо урем, Кёнбоккун полат тыште верланен.
29101	Эртымгорно Соласе лӱм «кугу шӱргӧ» гыч.
29102	Эртымгорно Сонарыш айдеме акрет годсек коштын.
29103	Эртымгорно Спортын тиде толкынжо 1982 ийыште шыҥдаралташ тӱҥалын.
29104	Эртымгорно Тачысе футбол гае модмаш-влак ожнысек шуко калыкын лиеденыт, но икымше 1848-ше ийыште возалтыныт.
29105	Эртымгорно Тиде ял 17 курым мучаш гыч -18-ше курым тӱналтыш жапыште шочын.
29106	Эртымгорно Тиде ял XIX-ше курым тӱҥалтышыште шочын.
29107	Эртымгорно Тиде ял школлан 2013 ийыште 100 ий темын.
29108	Эртымгорно Тиде ял эн сылне вер-шӧр.
29109	Эртымгорно Тӱҥалтышште Эдисонын шӱй дене ыштыме микрофонжо чыланыштым ӧрыктарен.
29110	Эртымгорно Тӱшка 2006 ийыште ыштыме.
29111	Эртымгорно Ӱшнӱр сола У Роҥго кундемын ик эн мотор лукыштыжо верланен.
29112	Эртымгорно У ялын эртымгорныжо Калтак ялын эртымгорныжо дене пеш чот кылдалтын.
29113	Эртымгорно Финнугор калык-влак акрет годсек кызытсе касвел, йӱдвел да покшел Российын ужаштыштыже верланен иленыт.
29114	Эртымгорно Финнугор полко-шамыч акрет годсек кызытсе касвел, йӱдвел да покшел Российын ужаштыштыже верланен ылеве.
29115	Эртымгорно Франций - официал лӱмжӧ Француз республик - Касвел Европысо кугыжаныш.
29116	Эртымгорно Фрол да Лавр черке Соласе лӱм «Кибол» финн-угор мере йылме гыч: «ки» ( ) — кӱ, «бол» ( ) — ял Ткаченко О. Б. Мерянский язык.
29117	Эртымгорно Челябинскысе вел тоштер.
29118	Эртымгорно " Черемис " мутлан келшыше мутым эн ончыч VI курымышто гот историк Иордан кучылтын.
29119	Эртымгорно Юлиан кечышот почеш илымеке, калык шижын - пагыт пайрем-влак кечышотлан келшен огыт тол.
29120	Эртымгорно Ял 1922 ийыште негызлалтын.
29121	Эртымгорно Яллан негызым XVI курымыште пыштыме.
29122	Эртымгорно Яллан негызым «Паси» лӱман еҥ пыштен.
29123	Эртымгорно Ялын шочмыж деч ончыч олмыштыжо чодыра да куп веле лийын.
29124	Эртымгорно Ялын шочмыжлан 1742 ийын отставкыш кайыше салтакын Иван Солдатовын да тудын ешыж дене негызлалтын.
29125	Эртымгорно Ялыште 1 кугу пӱя уло.
29126	Эртымгорно Японийыште кучедалмаш-влак шке корныштым Акрет годсо жап гыч тӱҥалыт.
29127	Эртыме май экзаменым 1846 ийыште кумытлан сдаватльыме и Лев Николаевич кокымшо курсыш тунемаш кая.
29128	Эртыме радам 1954 ийысе Тӱнямбал чемпионат.
29129	Эртыме радам Сонарым эртарашлан тӱрлӧ йӧным кучылтыт.
29130	Эртыш але эртымгорно — гуманитар шанчын ужашыже.
29131	Эртыше жап сын кок тӱрлӧ: тыглай да йыжыҥан.
29132	Эртыше нылле ий утла жапыште Олык Ипайын лÿмжым нумалше премийым эше латкуд самырык серызылан кучыктымо, тышеч индешынже тачат муролыкышто у пеледышым куштат.
29133	† * Эр Ӱжара ( ) — пытыше ял.
29134	Эрыкан) 2. Япык кугыза чодырашке кая да арня, кок арня коштеш улмаш.
29135	Эрыкан, А. Айзенворт да пединститутын студентше Ф. Казанцев (Пумар Вöдыр) пуреныт.
29136	Эрыкан война деч ончычсо ик письмаштыже,- ме коктын кажне литературный у произведений нерген ваш мутланена, шке возымынам, пырля лудын, канашена ыле.
29137	Эрыкан кÿлеш верлашке йодмашым колтылеш, тудлан Писатель ушем полшаш пижеш.
29138	Эрыкан кÿчык жапыште эн сай марий литератор-влак радамыш лектеш.
29139	Эрыканлан критике шотышто ÿшан ыле, кызытат ÿшанен илена».
29140	Эрыканлан советский руш литературын, эн ончычак М. Шолоховын, творческий опытшо чот полшен.
29141	«Эрыкан- орвуян критик» Алексей Эрыкан марий сынымут илышын кумда йогынышкыжо Моско гыч марий гыч куснен толмеке вигак логалын.
29142	Эрыкан, плакат ден схематизм деч коранын, шке произведенийжым пÿсö конфликт негызеш чоҥа, керек-могай явленийымат кöргö гыч ончыкта.
29143	Эрыкан прозым возаш тÿҥалме жапыштыже кугу общественный темым налаш тырша гынат, тудлан але творческий мастарлык ок сите.
29144	Эрыкан редакцийыште отвественный секретарь да технический редактор лийын.
29145	Эрыкан репрессийыш логалын.
29146	Эрыкан С. Чавайнын драматургийже дек уэш пöртылеш – «Илыше вÿд» пьесым да тыгаяк лÿман спектакльыште артист–влакын модмыштым лончыла («Марий коммуна», 1936 ий 6 январь).
29147	Эрыкан теоретический шинчымаш шотыштат, творчетво пашаштат пеш чот кушкеш.
29148	Эрыкан тудым марлашке кусарашат шинчын да 1933 ийыште «Марий коммуна» газет, 2 апрель гыч тÿҥалын, 14 июнь марте кажне номер еда тудын кусарымыжым печатлен, а 1935 ийыште тиде роман марла посна книга дене савыкталт лектын.
29149	Эрыкан ты спектакльым МАО – чодыра заводлаште, лестранхозлаште да колхозлаште ончыкташ темла: «Тидым илыш йодеш, тидым шукташак кÿлеш».
29150	Эрыкан чарныде творческий тул дене йÿлен илен, но личность культ саманыште кугу орлыкыш логалмыже дене тудо шке усталыкшым, кöргö вий-куатшым тÿрыснек почын ыш шукто.
29151	Эрыканын ватыже Неле-йöсö ончыде, кок шочшан ава уло вийжым пашалан пуа, кеҥежым колхозлан полша, пырдыж газетым, боевой листовким луктеда.
29152	Эрыканын ешыжлан сутка жапыште пачер гыч каяш кÿштат.
29153	Эрыканын кугу пашалан пижме жаплан олыкмарла возымо ик романат савыкталтын огыл улмаш. 1933 ийыште М. Шкетанын «Эреҥерже» ош тÿняш лектын.
29154	Эрыканын «Кучедалме тулеш» романже гыч ужашлам да М. Шкетанын «Революций, мый тыйын айдемет улам!»
29155	Эрыканын прозыжо Сылнымут тÿнян капкашкыже почеламут дене пурен гынат, вараже Урал рвезе прозыш куснен.
29156	Эрыканын роман дене юватылмыжым литератор йолташыже-влак ужде кодын огытыл: «У вийын» 1935 ийысе кокымшо номерешыже тудын ваштареш виктаралтше кок эпиграмме лектын.
29157	Эрыканын статьяжым шке жапыштыже марий писатель-влак моткоч кÿкшын акленыт.
29158	Эрыкан эрык деч посна кодын: типографийыште дежуритлыме деч вара «Онар» рестораныш кочкаш да сырам подылаш пурышо еҥым НКВД управленийын пöртышкыжö ÿжыктен наҥгаеныт да, омсам пурымеке, «Те арестоватлыме улыда» манын каласеныт.
29159	Эрыкан эше икмыняр вере пуртен, возымыжым сылнештараш, молын деч мыняр-гынак ойыртемалтшым ышташ тыршен.
29160	Эрык верч вашпижмаш калык чонышто нигунам мондалтдыме кышам коден, тудын койыш-шоктышышкыжо у палым – эрык илыш верч чот шогымо ойыртемым – ешарен.
29161	Эрык, пиал верч шемер калыкын кучедалмыже – чын верч кучедалме паша.
29162	Эрыкыште лиеш гын, тудо следствийлан чаракым ыштен да шылын кертеш, сандене петырен шындаш кÿлеш».
29163	Эрыкыш, у корныш ÿжмö муро-влакын чапышт шарлыме дене пырля авторынат лÿмнерже утыр кÿшкö нöлталтын.
29164	«Эр юж» (2006) сӱретыште Изи Кундыш эҥерым ончыктымо.
29165	Эсай Чапай, тыгай Чапай Исаевич Исаев (1911 - 1938) Негыз * Писатели Марий Эл.
29166	Э, самырык пагыт!
29167	Эсенейын аваже кок эргым ыштен улмаш.
29168	«Эсен пöртыл тол», - манын, Авам семын кодалеш.
29169	Эскиз почеш и руководство шкенжын кугу туныктышын тыдо ыштен ала мыняр скульптурым.
29170	Эсмекплак ял шотан илемын рӱдерже.
29171	Эсмекплак ял шотан илем * Эсмекплак (Отар) ( ) — сола.
29172	Эсогыл изирак стадийысе рак черымат эмлен кертын.
29173	Эсогыл икшывыже-влакым кудалтен кодаш ямде.
29174	Эсогыл кырыме выньыкшымат тӱрлӧ пушеҥге гыч воштырым налыныт.
29175	Эсогыл марий йылме гыч кусарыше Моско поэт А. Казаковат тиде нелылыкым южгунам сенен кертын огыл.
29176	Эсогыл «Мӱкш гай, лыве гай улам» (Олыкышто, 4 с.), «Кайык лийын, лыга чоҥештем» (5 с.), - ойлалеш Таня.
29177	Эсогыл нунын дене пырля пашам ыштымымат кугу языклан шотленыт.
29178	Эсогыл ойлымаш ужаш системыште тудын вержымат чылаж годым кулеш семын палемден шуктымо огыл.
29179	Эсогыл чын лÿмжымат ялыште шарныше иктат уке.
29180	Эсогыл школышто математика, геометрий, алгебра уроклаштат рушла да марла книгам лудын шинчен.
29181	Эстафете Пӧрьеҥ-влак эстафетыште ныл этапым куржыт.
29182	Эстоний 20 Сорла 1991 ийыште савырнен.
29183	Эстоний - демократле да парламентле республик улеш, латвич кундемлан шеледалтеш.
29184	Эстоний кечывалвелыште, Финн пролив гоч верланеш.
29185	Эстонийын Вырумаа кундемысе Хаанья кӱкшакан ужашыже улеш.
29186	Эстонийыштат тудым пагален вашлийыт манын шонена.
29187	Эстонийыште 1,33 миллион гыч шагалрак еҥ ила.
29188	Эстонийыште тунеммыж годым Г.М. Тужаров шочмо йылме деке шÿманеш.
29189	Эстон йылме гыч ятыр сылнымутым кусарен, Элен Ниитын «Гном деке унала», Арво Валтонын «Жап кугыжа ӱдыр», Эно Раудын «Регенче Пондаш, Пелботинке да Пуншокш» сылнымут книгаштым марлаҥден.
29190	Эстон йылме (эстонла eesti keel) — урал йылме.
29191	Эстон калык марий калык дене ик родо-тукым гычак.
29192	Эстон профессор П. Аристэ нерген.
29193	Эстон шанчызе П. Кокла нерген.
29194	Эстрада мурызо семынат кугу чапым сулен.
29195	Эстраде марий муро -влакымат мура.
29196	Эстрадный мурызо семын икмыняр ий гына ышта.
29197	Эстрадыштат у кӱкшытым айла, у муро-влак дене куандара.
29198	Этажерке гыч "Янлык Пасет" книгам нале.
29199	Этимологий Ерын лӱмжӧ «кон» ( ) мут гыч лектын.
29200	Этимологий Ерысе лӱм « тото » да «ер» мут-влак гыч.
29201	Этимологий Лӱм «Унчо» палымут «ӱҥышӧ» гыч.
29202	Этимологий Мерян мут *jähren (juk) — марла « ер эҥер » гыч Ткаченко О. Б. Мерянский язык.
29203	Этимологий Оласе лӱм «кугу корка» гыч.
29204	Этимологий повесть.
29205	Этимологий Посёлко лӱм кок марий мут «кужу» да «ер» гыч.
29206	Этимологий «Умыл» мут «умылаш» мут гыч шочеш.
29207	Этимологий Эҥер финн-угор мут уло.
29208	Этнограф –влакын возымышт почеш, тиде пайрем христиан вера дене лугалтын.
29209	Этнографийым, археологийым, фольклорым келгын шымлен, пашаштыже кумдан кучылтын.
29210	Эх, могай чевер пайрем!
29211	Эх, шеремет, Петъялыште Чевер кече ончалеш.
29212	Эчан армийыштe улмыж годсо гай рошт-рошт-рошт ошкыл лектын кая (Н Лекайн.
29213	Эчан вес ялеш шочын.
29214	Эчан ден веруш кокласе йӧратымаш сӱрет йоршын йордымо манын аклаш она шоно.
29215	«Эчан - йорло, Эчан - кредалше, Эчан - еҥым пуштшо, Эчан - каторжник Зоринын йолташыже» манме шоякат, осал йылме гыч лекше моло мутат Верушым огыт лӱдыктӧ, молан манаш гын, Эчанын сай, чын айдеме улмыжым тудак веле пала.
29216	Эчан капкам почаш туналын ыле, хом-хом шоктыш.
29217	Эчан кужакарак шургывылышан ÿдыр ончыко миен шинче (Н.
29218	Эчанын ачаже Отечественный сарын геройжо.
29219	Эчанын революционный пашажлан кушкашыже, вийнашыже йоратымашын полшымышым романыште кугунак ончыктымо огыл, а тидым ончыкташ авторлан йӧн ыле.
29220	«Эчанын тиде кечылаште шулдыр гына уке: тудо мландан лиеш», тудын шонымашыжым почын, воза автор.
29221	Эчанын чыла ӱшанже тушто веле: чодра пожар деч вара лийше 300 десятин куклымо мланде гыч ужашыжым Кожеръял налын кертеш гын, тудат мландан пӧръеҥ лиеш ыле.
29222	Эчей Васек, Кочетов Василий, марий калыкын эргыже сар деч ончыч кум ий наре Йошкар Армийыште служитлен, мӧҥгӧ толшаш лишан Кугу сар тӱҥалеш.
29223	Эше 1918 ийыштак Совет правительство руш огыл калык-влаклан автономийым сӧрымыжым шукташ тӱҥалын.
29224	Эше 1923ийыштак финн ученый Ӱрйö Вихман нуным падеж системыш пуртен ыле.
29225	Эше 1975 ийыштак тудо посна книга дене "Кузе илет, пошкудем?"
29226	Эше 1 допрос вÿдшор тылзын 29-ше кечынже эртен, но титаклыме заключений лач 9 сÿрем кечын веле возалтын.
29227	Эше 301 камера изирак кугытан улыт.
29228	Эше 30-45 минут наре 3-4 стадий-влак эртат.
29229	Эше ÿлнырак руш йылме денак возен шындыме: «Посвящ.
29230	Эше Алёша шольыжо уло, тудо шукерте огыл армий гыч толын.
29231	Эшеат ожныжым мыланем кочам тыге ойла ыле: «Илат-илат тынарыш шуыт: пел кидыште кинде лиеш, пел кидыште паша лиеш.
29232	Эше бригадирлан шогалтыме деч ончычак тудын каҥашыже дене келшат, ойжым колыштыт.
29233	Эше вес ӱдырамашым кычал каяш мо?
29234	Эшеже пединститутын естествознаний факультетыштыже кок-кум кече тунем ончен.
29235	Эше ик йӧратыме йоча модышлан портышто але садыште муным кычалмаш шотлалтын.
29236	Эше ик кӱлешан фламенко куштымашын ӱдырамаш атрибутшо – веер.
29237	Эше ик легенде почеш, пейнтболым америкыште илыше кум йолташ шонен луктыныт.
29238	Эше ик онай образ – тиде Миклай.
29239	Эше илаш гына тÿҥалше Дарья тыгай шучко пашам шке ушыж дене гына шонен ок ыште, тудым тышке кулак Мирон чÿчÿжö уша.
29240	Эше кок Оҥартышмутым ончалына: выр-выр да выр-выр-выр.
29241	Эше мо онайже- вара тиде «пелашыже» Микайлан омешыже кончен.
29242	Эше мӱшкырышто кийме годымак ӱдыр эрге деч ойыртемалтеш, но тиде ойыртем шукеммаш пашалан кӱйын шуымо годым веле пашам ышташ ямде лиеш (ӱдыр-влакын 12 ийлан, рвезе-влак деч ондакрак).
29243	Эше ондакак да поснак Озаҥыште тунеммыж годым Глезденев марла книгам ямдылаш пижеш.
29244	Эше сайрак сӱретлаш тӱҥалеш.1897 ийыште Матисс Австрийыш кая да вич картиным воза.
29245	Эше самырык улат, журналист корныш пеҥгыдын шогалын шуаш ятыр тыршыман.
29246	Эше студент годымак тудо марий йылме дек шӱмаҥын.
29247	Эше тÿҥалтыш пагытысе возымаштыжак поэтын строкаже-влак шинчамлан пернышт да ушешем лакемалтыч.
29248	Эше тиде погынымаш Икымше маналтеш.
29249	Эше ты пайремым вес семынже Олма спас маныт.
29250	«Эше улам» почеламутым ончалаш гын, тыге чучеш, пуйто тиде корныла йöсым чытен лекме деч вара возалтын: …Тугакак куржталам кугу тӱняште Да тау Юмылан, эше улам.
29251	Эше шоналтышым: эстон коклаште тудо марий-влакым сай могырым ончыктен кертеш.
29252	Эшкинин Василий Эшкинович (Шочын: 1921 ий) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29253	Эшмаков Михаил Ильич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29254	ЭШМ архитектур (компьютер чоҥымойыртем) ( ) — компьютерын пашарадамже ден явалажын чоҥалтме ойыртемже.
29255	Эшмеев Глеб Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29256	Эшметов Аркадий Семёнович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29257	Эшпай урем аҥысыр, корно начар, сандене автомобиль-влак тушто шагал коштыт.
29258	Эшполдо салтак гыч шылын толын.
29259	Э.) Южгунам свай менге курыштмо шокта.
29260	Юадар Анатолий Фомич — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29261	Юанаева (Анаева) Евдокия Ивановна — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29262	Ю.Артамонов 1995 ийыште лекше "Ончыко" журналын кумшо номерешыже савыкталтше "Кашемир шовыч" ойлымашыштыжат неле проблемым нӧлталын.
29263	Ю.Артамонов Россий Писатель ушем членыш пура. 1978 ий годсек Олык Ипай лӱмеш премийын лауреатше.
29264	Ю.Артамоновын 1996 ийыште "Ончыко" журналын 12-шо номерыштыже лекше "Йыгыр" ойлымаш еш кокласе отношений нерген.
29265	Ю.Артамоновын 1998 ийын икымше номерыште да 1999 ийысе 11 номереш лекше кучык мыскара оилымашыже-влак тыгак кызытсе жаплан моткоч келшен толшо улыт.
29266	Ю.Артамоновын творчествыштыже эше ик шӧрыным ужде кодаш огеш лий.
29267	Ю.В. Андуганов мут теорий да финн-угор йылме синтаксис дене тале специалист.
29268	† * Юванур ( ) — пытыше ял.
29269	Ю. Галютин Г. М. Пушкинын илышыжым тӱрлő жапшым, шуаралтын, уэмын, у койыш дене пойдаралтын толмыжым сӱретлен.
29270	Ю. Галютинлан мурызо семын кушкашыже утларак йőн лектын.
29271	Ю. Галютин Мари-Турекыште лекше «Знамя» газет, варажым «Марий коммуна» газет редакцийлаште пашам ышта.
29272	Ю. Галютин пӱсő умдан мыскараланат кумыллан, тудын кӱлешлыкшым кӱкшын акла.
29273	Ю. Галютин шке вийжым басньым возымаштат терген.
29274	Ю. Галютинын мыскара ойлымашыже-влак возымо сынышт денат ойыртемалтыт.
29275	Ю. Галютинын прозыштыжо посна тӱткылыкым сарзе «пасу» налын шога.
29276	Югышто (1820-1824) Шошым 1820 ийыште Пушкиным ужыныт армий генерал-губернатор Петербургаграф М.А. Милорадович умылтараш тудын стихотворенийжым молан кучен коденыт, государственный чиновникын статусшын йормо огылмыжо.
29277	Юж але шопештыш дене варышыште йӱлышан да пудешталтше.
29278	Южвӱд — йыръюж вишкыде, пеҥгыде але пар вӱд.
29279	Южганум лица супикс дене каласалтеш.
29280	Южгунам автор лудшо-влаклан произведенийын йодышыжым нине герой-влакын мутышт дене почеш.
29281	Южгунам айдеме мӧҥгешла кусна, южгунам иктаж-могай оҥай огыл ужашым посна коден кертеш.
29282	Южгунам -алге суффикс моло шомакышкат ушалтеш, значенийже дене адакат тичмаш огыл качествым ончык¬та, мутлан: Кастене мланде ÿмбач кумыл лыпландарыше левалге тÿтыра кÿза.
29283	Южгунам вӱдорва олмеш мардеж вакшым кученыт, айдемын але янлыкын энергийыжым пайдалененыт.
29284	Южгунам гына нуно шинчалым, товарым, кӱртньӧ шогам, савам пазарыште налыныт.
29285	Южгунамже (икымше примерысе гай) колмо ден ужмо сурет ваш ушалтеш, -мутлан: Калык выж-вуж шаланаш тунале (Ф.
29286	Южгунамже империалист сарым пацифистым шинчаж дене ончен сÿретла.
29287	Южгунамже почеламут дене возымо новеллат вашлиялтеш.
29288	Южгунамже почеламутын посна строкаже-влак ик мут денак тÿҥалалтыт.
29289	Южгунамже поэт чон йöсыж дене кычкыралынат колта: Кузе шинчам кумен, Шижмашым ондалаш?
29290	Южгунам изи деталь, штрих, реплика геройын шке пашажым йöратымым, тудын профессиональный шинчымашыжым ончыктат.
29291	Южгунам ик сурт воктене эше икмыняр суртым шогалтат, хутор ялыш савырна, но тудым садак «хутор» манын лӱмдат.
29292	Южгунам илышыште тошто койыш, тошто мировоззрений инерцийлан кора веле ила.
29293	Южгунам кугырак рвезе-влак «ия маскам» ыштат да йочам, ÿдырамашым лÿдыктыл коштыт.
29294	Южгунам мый шкежат тидлан öрткен-тургыжланен колтем.
29295	Южгунам нине орган-влак тӱрлӧ олалаште верланат.
29296	Южгунам ойымаште ончыктымо действий пÿтынек тыгай геройын каласкалымыж гоч почылтеш, тошто коса деч эрнен шудымо еҥ нерген тудо чыла калыклан каласкала, тыге нуным яндар вÿдыш луктеш.
29297	Южгунам пеленже пижынак толыныт.
29298	Южгунам пеш чот кукшо (засуха) лиеш.
29299	Южгунам сетым кок-кум диджей йоҥгалтарен кертеш.
29300	Южгунам спектакль але кинофильмым ик режиссёр веле огыл шында.
29301	Южгунам сулыкыш пурен шоналтемат: куш вашкаш тудлан, шогалже ыле кеч икмыняр татлан, а эше сайрак – курымешланат, таче кушко шумо верешыже.
29302	Южгунам тиде лӱмышкӧ эше ик мутым ешарат: Россий кӱкшытсӧ.
29303	Южгунам тиде паша радам ойыртемалт кертеш.
29304	Южгунам тидым эпидермисын крачже-влак лӱмдат.
29305	Южгунам тудым лишыл йолташыже-влакат, живописьшым йöратыше-влакат огыт умыло, молан манаш гын тудо шке шарнымашыжым почын пуа.
29306	Южгунам тудым моло машина-влаклан петырен кертыт, но чӱчкыдын спортсмен-влак тыглай виктарыше дене ик тӧр кудалыт.
29307	Южгунам тудым мыскара гоч ончыкта гынат, тыгай геройым лудшо йӧратен онча, тудын койышыжо шӱмеш пижше, таза.
29308	Южгунам шарикше ок пудырго, сандене, тендам лӱеныт гын, эн ончыч ончалза, вургемыштыдо чия пале кодын мо?
29309	Южгунам шокшешт кая гынат вашке йӱкша да когаргымыжым чын умылен, чоныштыжо ок кийыкте, вашке монда.
29310	Южгунам ял деч изиш тораштырак шогышо ик суртым тыге лӱмдат.
29311	Южгунам Я.Элексейн тошто койышын осаллыкшым сӱретла, тошто койыш ваштареш лудшын шыдыжым тарвата.
29312	Южное Болото ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже лийын шогышо выселке.
29313	Южо ÿдырлан эн чылдырий, эн йорга марий логалеш – ала куанаш, ала шорташ… Чыве-влакет изиш ушым налыт да талиҥга ден кÿмыж коклаште кошташ тÿҥалыт, теве иктым, теве весым чÿҥгалыт.
29314	Южо автор нине геройым поян Изибайым сенен лекше семын, очыни, ончыкта ыле.
29315	Южо арверлыште лезвийым луктын налаш лиеш.
29316	Южо вере каласкалышын образше авторын образше гоч ончыкталтеш, тудо шкежак кугу рольым модеш.
29317	Южо вере книгаште, автор ден редакторын ончен шуктыдымыштлан кöра йоҥылыш-влак лийыныт.
29318	Южо вере, кушто пайрем ик арня шуйна, арнян икымше ужашыжым (изарня марте) Ончыл Ӱярня маныт, а изарня деч вара — Варасе Ӱярня семын ойыртемалтеш.
29319	Южо вере муным кÿшкö кудалтен модыныт.
29320	Южо вере тиде пайремым Покро деч ончычсо шуматкечын увертарат, а южо вере Озаҥысе 4 кылме деч ончыч толшо шуматкечын але тиде кече деч вара, кугарнян, эртарат.
29321	Южо вере тудым пел кон кече маныт.
29322	Южо-влаклан тӱсдымӧ омо коеш, а сай воображений дене еҥ-влаклан да йоча-шамычлан тӱрлӧ тӱсан омо конча.
29323	Южо –влак шорто манме вургемым чият, но пулвуйдам чаманеда гын, йолашым чийза але кевытыште аралтышым налза.
29324	Южо возымыжо Марий кундем деч öрдыжтö савыкталт лектын.
29325	Южо гидрофон-влак йӱкым налыт гына огыл, эше шке йоҥгалтарен кертыт.
29326	Южо грамматикыже (мордва, удмурт, коми) онартыш мутым я наречий, я междометий дене луга.
29327	Южо деталь, ситуаций але илыш йыжыҥ, мутат уке, шкемын, родо тукымын, ешын пÿрымашышт дене кылдалтыныт.
29328	Южо занятийыш кайыме олмеш Карыл кушкыл-шамычым ончаш пӱртӱс лоҥгаш каен.
29329	Южо ийыште лач Петро кечыштак лиеш, южгунам кече вара.
29330	Южо источниклаште 1904 ийым шочмо ий семын палемдат.
29331	Южо источниклаште ончыктат: Антонио музык теорийым да композицийым Джованни Легренци дечын тунем налын, но Легренци 1590 ийыште колен, сандене тидын дене южо шымлызе-влак огыт келше.
29332	Южо йӱла, сӱан, кумалтыш, колышым уштымо шотымат тышанак эртареныт, озанлык сомылланат вургемым, йытын ден кыне кылтам кошташлан монча пеш йӧрен.
29333	Южо книга-влакше колымыж деч вара савыкталтыныт.
29334	Южо код-влак але уке улыт, но шушаш жапыште садыгак нуно шочыт, нунын дене пайдаланаш тӱҥалыт, сандене нунылан Юникод стандартыште ончылгоч яра верым кодымо.
29335	Южо компучыр-влак томаша концепций почеш ыштат (квант компучырым ончо), тачысе компучыр-влак вон Нейман архитектура негызеш ыштат, машин код императив программлымаш йылмыште возалтеш.
29336	Южо критик шымыч кугу канонсым иземдымылан верчын пеш келшен огытыл.
29337	Южо кундемлаште лач тиде кечын икымше пареҥгым тамленыт, а Илян кечын икымше киндым.
29338	Южо кундемлаште, отыш лектын, Перке Юмылан надырымат пуэныт.
29339	Южо кӱчык почеламутшо («Кочкаш шичме годым», «Кочкын лекме годым», «Вуйӱмбал Кугу Юмо…», «Кугарня кечын», «Кастене пелештыме мут», «Шулыкым, серлагышым, перкем…», «Кастене пелештыме мут», «Эр-ден чоклымо мут») марий еҥлан молитва шомак семын йоҥга.
29340	Южо марий писатель-влакын, мутлан, Н. Лейканын, М. Евсеевын, А. Березинын, творчествыштышт илышам плакатный йöн дене сÿретлен ончыкташ тыршымаш кугу верым налын.
29341	Южо мӱкш тӱрлык-влак пеледыш пурак олмеш пеледыш ӱйым гына погат.
29342	Южо мурыжым Марий телевиденийланат возымо.
29343	Южо ойлымаштыже Я.Элексейн шуко темым налеш, радам дене шотлен кайме семын сӱрет почеш сӱретым пуа.
29344	Южо ойлымашыже, мутлан, «Шошо ойлымаш», проза йöн дене возымо виян почеламутым ушештара.
29345	Южо ойлымашыже писательын шке илышыштыже лийше материал негызеш возалтын («Илыш корно»), а южыжо документ негызан улыт («Тунемше-влакын кучедалмашышт», «Великий да простой айдеме»).
29346	Южо ола-влакын марий лӱмышт уло, нуно марла возалт кертыт: Вӱрзым, Ильна, Моско, Озаҥ, Пӱрӧ, Угарман, Ӱпӧ.
29347	Южо ошма дюна 180 метр кугытан лийын кертыт.
29348	Южо палымут кужун да кӱчыкын каласалтеш: ошо - ош, шеме - шем, йошкарге - йошкар, ужарге - ужар, кошарге - кошар, ныжылге - ныжыл.
29349	Южо Петровмыт — российысе титулдымо дворян тукым.
29350	Южо почеламутшо – влак пессимизм шÿлышан улыт.
29351	Южо почеламутшым калык йöратен мурен: «Йöратыме ӱдыр», «Таҥжым ӱдыр ужата» да молат.
29352	Южо программлымаш йылме-влак коктым, блок ойпелештышым да корно ойпелештышым тӱрлӧ ойырышо дене кучылтыт.
29353	Южо программлымаш йылмыште (мутлан, MATLAB-ыште) блок ойпелештыш-влак икте весын кӧргышко рекурсивне пыштыме лийын кертыт.
29354	Южо произведенийлаште порылык, ончыкылык рвезе тукым нерген шонымаш раш палдырна.
29355	Южо публикацийжым Светова, Сото псевдоним-влак дене савыкта.
29356	Южо свойствыжо дене и характеристикыж дене биографий фактше дене тудо Николенко ачаж гай коеш «йоча пагытыште» и «отрочествыште» и Николай Ростовлан «Сар и Мирыште».
29357	Южо стиль-влак ик келгытлык ден гына кучылталтмыжым кораҥден кертыт (тона, малагенья, таранто, тыгак южо фанданго стильын ойыртемже-влак).
29358	Южо теҥыз-влак вес теҥызын ужашыже лийын кертыт, мутлан Эгей теҥыз Мландепокшел теҥыз кӧргыштӧ улеш.
29359	Южо тошто койышан шÿкшö куват, коклан рвезыракыштат Маринам шöрын ончен коштыт, огыт йöрате (Ш.
29360	Южо тунемшым шылтален ойлашыжат логалын.
29361	Южо тыгаяк шомакыште суффиксым кызыт ойыраш ок лий, тудо мут вож дене кÿэмалт шинчын, мутлан: Яшката, йоштката, чурката, топката, тапката.
29362	Южо ӱстел-влак икмыняр ужаш гыч лийыт, вара тиде ужаш-влак ушнат да ик куго ӱстел лиеш.
29363	Южо шанчыеҥ-влак олык марий калык гыч лекмыж нерген ойлат, южо-влак йӧршын вес калык улмо нерген возат.
29364	Южо шанчыеҥ-влакын ойлымышт почеш АИВ-инфекцийын шарлымашыже пандемий сыным налын. 2008 ийыште АИВ дене илыше-влакын чотышт 33,4 миллион еҥ, инфекцийым налше-влакын - 2,7 миллион, да НИДС деч колышо-влакын чотышт 2 миллион еҥ ыле.
29365	Южо шомакыште -ака суффиксат кызыт ок ойыралт: вудака, чуяка.
29366	Южо шонымаш почеш, тиде кечын эре йӱр йӱрын, сандене лӱмжымат Мокрый манын пуэныт.
29367	Южо эллаште, конституций почеш, президент эше вуйлатыше сомылым шукта.
29368	Южо эллаште тылзе кечышот почеш пайремлат.
29369	Юж тудлан кӧра айдеме але ӱзгар шӱдырналеш.
29370	Южыжо колышо родо-тукымышт лӱмеш сортам чӱктен пелештеныт.
29371	Южыжын тудо поро огыл шонымашан, а весыжын – шÿм-чон гыч лекше, йӧратыме кумылан.
29372	Южын температуржо ала мыняр градус йӱштӧ лийын кертеш.
29373	Южышт калык муро семынак кумдан шарленыт.
29374	Южышт лум мут ончылнат, определений семын, кучык да кужу форман лийыт: ныжыл – ныжылге, кошар – кошарге.
29375	Южышт ойлышаш шомакыштат ятыр лийын.
29376	Южышт почеламут марте «кÿынат» шуын огытылла койыт.
29377	Южышт шлангым пӧрт деке шупшыныт.
29378	Юзо кол айдеме дене мутлана, кугызам «сöрвала», варажым тудын кÿштымыжым шукта, тыгодымак шоҥгылан шижтараш ок мондо: «куват тыйын молемеш, тылат паша нелемеш», лач пытартыш вашлийме годым тудо огешат пелеште.
29379	Юзо кугыза гай.
29380	Юксерн ик коммун нерген каласкален.
29381	Юл ден Кама кундемысе йылмылаште редуцированный гласныйын лиймыж нерген шонкала.
29382	Юл кундем сарзе округын оперуполномоченный гыч тӱҥалын Москосо сарзе округын контрразведке кучем вуйлатышын алмаштышыже марте шуын.
29383	Юл кундемысе чодыра озанлык институтым тунем лекмек, Моско оласе институтыш аспирантурышко тунемаш пурен.
29384	Юл кундемыште тӱҥалше сарзе кучедалмаш-влакым пытарашлан Царевококшайск гыч отряд-влакым колтылыныт.
29385	Юл лишне, Помар воктене, Лаксын ден Элне¬тын, Эвраш ден Ялчын еш-влакышт илаш тӱҥалыт.
29386	Юл сереш Марий кагаз комбинатым чоҥышо-влаклан пöлöклалтше «Целлюлоза» романым возен.
29387	Юлсер кундем Бизюргуб ялыште шочын.
29388	† Юлсер кундем * Йошкар Ялчык ( ) — пытыше ял.
29389	Юлсер кундем Йывансолаште шочын.
29390	Юлсер кундем Корамас ялеш шочын.
29391	Юлсер кундем Кугу Порат селаште шочын.
29392	Юлсер кундем Кӱшыл Азъял ялеш шочын.
29393	Юлсер кундем ( ) — Марий Эл Республикысе муниципал кундем.
29394	Юлсер кундем, Нур-Шари ялын эргыже.
29395	Юлсер кундем Нур-Шари ялыште шочын. 1983-шо ий гыч «Марий Эл» кугыжаныш куштышо ансамбыльын балет артистше лийын.
29396	Юлсер кундем Нур-Шари ялыште шочын, кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште поген.
29397	Юлсер кундем Отымбал ялыште шочын. 5 ияш годымжак ече ӱмбак шогалын.
29398	Юлсер кундем Полатсола ял гыч.
29399	Юлсер кундем Пӧртанур ялыште шочын. 8 ий Упшер кандашияш школышто вуйлатышылан пашам ыштыме деч вара партий пашашке куснен.
29400	Юлсер кундем Сотнур селаште шочын.
29401	Юлсер кундем Ӱлыл Азъялыште шочын-кушкын.
29402	Юлсер кундем Черкысола (кызыт Помар) ялысе йорло кресаньык ешеш шочын. 20 ияш годымжак Совет Армий радамыш ушнен да сарыштат кредалаш пернен.
29403	Юлсер кундем Черкысола ялыште шочын-кушкын.
29404	Юлсер кундемын да Урал мландын пӱртӱс сонарзе -влакын пашаштлан шарлаш йӧным пуэн.
29405	Юлсер кундемысе Пезмучаш ялыште шочын-кушкын.
29406	Юлсер кундемыште Корамас ял воктене 2002 ийыште Чоткарлан чапкӱым пыштыме.
29407	Юлсер кундем Ярамарий ялыште шочын-кушкын.
29408	Юлсер-Ола оласе йырвел ( ) — Марий Эл Республикын муниципал иктыкше.
29409	Юлсер-Ола оласе йырвел * Юлсер-Ола ( ) — Юлсер кундемын рӱдолаже.
29410	Юлсер олаште шочын.
29411	Юлсер олаште шочын-кушкын. 14 ияш годымжак тудо дзюдо деке кумылаҥын.
29412	Юлсер федерал йырвел ( '') — Россий президентын кӱштыкшӧ почеш чоҥалтше административно-территориальный формирований.
29413	Юлсер федерал йырвелын калыкчотшо 29 млн 900 тӱж. 359 еҥ (2010 ий).
29414	Юлсерысе да Чолманысе (камские) финн-влак Эрвел Европыш 4 тӱжем ий ончыч толыныт.
29415	Юлъял ял шотан илемын рӱдерже.
29416	Юлын пурла серыштыже верланыше ужаш Курык вел лӱмдалтеш.
29417	Юлын шола притокшо кечывалвел-касвелкыла йога.
29418	Юлын шола серыштыже 24 октябрьыште Ерыкса эҥер воктене, 26 октябрьыште Олык Кушерга ял воктене, 28 октябрьыште Рутка эҥер воктене, а пурла серыште Кугу Шиндыр воктене 31 октябрьыште пеш тале кредалмаш каен шоген.
29419	Юл эҥер ты кундемым кок ужашлан шелеш.
29420	Юл эҥерын пурла эҥерйолжо.
29421	Юл эҥерын серыштыже, торгаймаш корнылаште верланен.
29422	Юл эҥерын шола эҥерйолжо.
29423	Юм кучылтмаш, юлымо, юлан эҥертыше медицине - чыла тиде марий калык тӱвыран ужашыже, тӱвыра поянлык семын тудым этнографият шымлен кертеш.
29424	Юмо айдемылан чоным пуэн, йочам.
29425	Юмо Крешын — христиан пайрем.
29426	Юмо лӱммутым единственный чотыште веле каласаш лиеш.
29427	Юмо, мландым ышташ манын, сур лудылан вӱд пундаш гыч йошкыным чӱҥгал лукташ шӱда.
29428	«Юмо» мут дене палемдыме пагалыме вийым шуко финн-угор калык пала.
29429	«Юмо» мут нерген Юмо – тиде Пӱртӱс.
29430	Юмор ( ) — иктаж-мом мыскара шот дене ончыктымаш.
29431	Юмо-Суксо!, Сандалык Кугу Юмо!
29432	Юмо туге пӱрен улмаш: Тартушто тудо П. Аристэн пытартыш марий аспирантше лийын.
29433	Юмызо чиным архиерей (епископ) рукоположений таинстве пуен кертеш.
29434	Юмызо шым таинстве гыч визытым шуктен кертеш.
29435	Юмыйӱла паша Россий Федерацийын тӱрлӧ регионлаштыже вияҥеш.
29436	Юмылан кумалаш лӱмын Кумалтыш киндым ямдыленыт.
29437	Юмылан тау, кагазым “курал-ÿдымö” пашам изин-олян вораненак шога.
29438	Юмылан тау — колен колтыш.
29439	Юмылан тау, прозаик тыште мыланна штамп нерген кутыраш нимогай амалымат ок пу.
29440	Юмылан тау: тудын ыштыме порыжо марий калыкланат кодын…школым почаш шонымыж годым эн лук, эн пусак, эн пычкемыш верым кычалын.
29441	Юмылан тау, чыланжак тыгай лийын огытыл.
29442	Юмылан ӱшанымашым кондышо айдеме-влакым онаеҥ -влак маныт.
29443	Юмылан юмылтымо деч вара кочкаш веле тÿҥалман.
29444	Юмым кок чурияным сӱретленыт.
29445	Юмын ава волтен пуыжо, Мланде ава кӱзыктен пуыжо.
29446	Юмынйӱла Акрет годсо еҥ-влак тулото воктене шке юмыштлан ончен куштымо киндым да суртвольыкым пӧлеклен кумалыныт.
29447	Юмынйӱла — Юмылан ӱшанымаш негызеш тӱняужмаш.
29448	Юмын пÿрымö сугыньыш кÿртньым кутынь-йожек-тореш кыдалат, тÿрлö семын вурседылыт, улыжымат-укежымат коркалат.
29449	Юмын поро кумылжо да йолташем-влакын полшымышт дене лучко-коло ий изин-изин, пырчын-пырчын чумырымо “Шочмо вер – чевер ” книгам ончылий калыклан пöлеклен кертым.
29450	Юникод стандартыште код-влакым тӱшка дене пайлыме.
29451	Юникод чыла тӱня йылме дене коммуникацийлан да программе ышталтмыжлан полша.
29452	Юниор-влак кокласе танасымаште гын Россий, Европын да тӱнямбалсе чемпионка лӱмым сулен. 2001-ше ийыште Россий чемпионатын ший призёржо лийын.
29453	Юниор-влак кокласе таҥасымаште Совет Ушем чемпион лӱмым сулен.
29454	Юн ончыктымашыже пеш кумда.
29455	Юридический лица-влак шке окса балансым да сметым кучышаш улыт.
29456	Юридический лица- тортык почеш шочшо да кугыжаныш регистрацийым эртыше организаций.
29457	Юридический шанче кандидат.
29458	Юрий Александровичат сай туныктышо семын кугу пагалымашым сулен: Куженер кыдалаш школ вуйлатышын алмаштышыжланат шогалын.
29459	Юрий Алексеевич Гагарин Юрий Алексеевич Гагарин (9 март 1934-27 март 1968) — тудо совет лётчик-космонавт, Совет Ушемын геройжо, российысе да моло йот элласе мландын почётный гражданинже.
29460	Юрий Андреевичын пашаже-влак Кипр, Голландийысе, Германийысе ончерлаште лийыныт.
29461	Юрий Артамоновым шарнымаш Виталий Зуев.
29462	Юрий Артамоновын ойлымашыже-влак Кызытсе марий прозышто ойлымашын рольжо, мутат уке, кугу манын кӱшнӧ палемдышна.
29463	Юрий Байгуза, тыгак Юрий Владимирович Байгузин (1959 - 2004) Негыз * Писатели Марий Эл.
29464	Юрий Валентинович Исаков 1958 ийыште вӱдшор тылзын 20 кечыштыже Морко район Кӱчыкэҥер ялыште шочын.
29465	Юрий Галютин-Ялзак (Галютин Юрий Иванович) 1940 ийыште ага тылзын 1 кечыштыже Морко район Усола ялыште шочын.
29466	Юрий деч посна тиде кастене окса премийым эше куд самырык талантан (композитор Эрик Сапаевлан, поэт-влак Михаил Якимов ден Максим Емельяновлан…) пуэныт.
29467	Юрий Иванович кусарыме пашаж денат марий литературышто суапым ыштен шога.
29468	Юрий Иванович - Марий Элын калык писательже.
29469	Юрий изажым ончен, лудашат тудо вич ияшак тÿҥалын.
29470	Юрий Исаков "Тольым ош тÿняшке да илаш ом вашке..
29471	Юрий Михайлович Артамонов 1938 ий 6 апрельыште Медведево районысо Ятман ялеш шочын.
29472	Юрий Михайлович Артамоноват курым мардеж тыге пуалме дене келшен, тудлан келыштаралтын возымыж денак Писатель ушем членыш пурыш.
29473	Юрий Михайлович деч Н.Арбанын пьесе книгажым йодын нальым.
29474	Юрий Михайлович тиде произвелений нерген шуко сай мутым каласыш.
29475	Юрий Михайловичын моло произведенийыштыжат лач тыгай чоншижмашак иланен ("Кайык ӱжын ужата", "Перкан кинде", "Канде тасман, ужар солыкан Какшан" да т.м.). Поэт В. Колумб манмыла, тудым эре "мланде шупшеш".
29476	Юрий Михайлович ялысе кугыеҥ-влак денат вашлиеден, кутыркален, мом- гынат возен налын докан.
29477	Юрий Николаевич Русов (1929 - 1994) Негыз * Писатели Марий Эл.
29478	Юрий Николаевич шанчыеҥ семын гына огыл, скульптор, сӱретче да фотограф семынат кумдан чапланен.
29479	Юрий пÿртÿсын лишыл родыжо, танже ыле, тудын шÿлышыжым умылен, койыш-шоктышыжым шÿм пеленжак ашнен.
29480	Юрий Петровын пашажым кӱкшын аклен, "МАССР тӱвыран сулло пашаеҥже" лӱмым 1980 ийыште пуеныт.
29481	Юрий Сергеевич кужу жап Морко велын ӱдыржӧ Дина Андреевна дене келшен, тудын лӱмеш ятыр стихым возен.
29482	Юрий Соловьев, прозаик, журналист Ала-молан Слава Абукаевын (илымыж годым тыге манынам) 2003 ийыште лекше «Вӱротыза» почеламут сборникше поснак шӱмыш возын.
29483	Юрий Чавайн 1957 ий 14 июльышто лекше «Марий коммуна» газетыште «Кеҥеж эр» почеламутым печатлен.
29484	Юрий Чавайн 1–ше сентябрь 1937 ийыште Изи Корамас пеле кыдалаш школын икымше классышкыже тунемаш пурен да отличий поведений ден 1945 ийыште тÿрыс тунем лектын. 1945 ий гыч «Комбайн» колхозышто колхозник лийын.
29485	Юрий Чавайн марла да рушла книгам шымлен-шымлен лудын, нунын юзо вийыштым чон денак шижын налын.
29486	Юрий Чавайнын икымше почеламутшо 1957 ийыште «Рвезе коммунист» газетеш савыкталтын.
29487	…Юрий Чавайнын поэзийжым Миклай Казаков ден Семён Николаев, тыгак критик Соня Манаева-Чеснокова сайын лончылынет, тудын кугу мастар улмыжым ончыктен пуэныт.
29488	Юрий Чавайнын сылнымутшо Поэт ден шÿшпык // Рвезе коммунист. 1956. 28 апр.
29489	Юрино да Килемар районлаште тӱрлӧ партий пашам шуктен шоген. 1992-шо ий гыч Архив паша шотышто кугыжаныш комитетын вуйлатышыжлан тыршаш тӱҥалын.
29490	Юрино кундемыште шочын.
29491	Юрино кундемыште шуктышо комитетын вуйлатышыже лийын. 1981-87 ийлаште топливо йӧндартыш паша дене йодышым рашемдыше министр сомылым шуктен.
29492	Юрино посёлкышто шочын.
29493	Юрист кече Российыште Теле тылзын 3 кечынже Российыште юрист-влакын кечышт палемдалтеш.
29494	Юрист шанче доктор.
29495	Юристын тӱҥ пашаже - тӧртык шуктымым эскераш.
29496	† * Юркино чодыра участок ( ) — пытыше илем.
29497	Юсо Пикалисто Peugeot 206 WRC машина дене Швеций Раллиште годым, 2003 ийыште.
29498	Юто ( ) — УАШысе регион, штат.
29499	Ю.Чавайнат тиде кÿлешан пашашке икмыняр ойжым ешарен.
29500	Ю.Чавайн шке йÿкшым муын, лачак тÿрыс гына онарен ыш шукто.
29501	Юшков В. Йылме политика ден идеологий деч öрдыжтö лийын кертеш мо?
29502	† * Юшнарань ( ) — пытыше ял.
29503	Ю шотышто шанче умылтарен огеш керт гынат, марий калыкын философийыштыже юм шукертсек шке шотшо дене умылен налме, тудо чын фактлан шотлалтеш.
29504	Ява отро ден Бали, Ломбок, Сумбава, Сулавеси, Мадура отро-влак коклаште верланен.
29505	Ягодарова Л. Кумылым нöлталыт // Ямде лий. 2007. 3 нояб.
29506	Ягодаров Георгий Ефимович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29507	Ягодаров Ефим Яковлевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29508	Ягодкин Аркадий Фёдорович — I степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29509	Ягодова Ефросинья Семеновна — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29510	Яжу тӱнямбалне Йоҥгалтше йӱкетым Мый кечын моктем, Моктем тыйын лӱметым.
29511	Языков Иван Фёдорович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29512	Языкознаний институтышто тыршымыж годым тудын илышыштыже ик куанле событий лийын – икымше совет йӱкан киношто модшо Йыван Кырлан ойлымыжым йӱкаҥдаш пиал шыргыжалын.
29513	Якимов Андрей Петрович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29514	Якимова Н.С. Г. Алексеевын "Тулык чон" повестьыштыже йылме ойыртем // Проблемы марийской и сравнительной филологии: сб.
29515	Якимов М. Фронтовик, поэт, йолташ ¬// Ончыко. 1973.
29516	Якимов Сергей Илларионович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29517	Яков Алексеевичат изинекак пашам ышташ тӱҥалын.
29518	Яков Андреевич Эшпайын эргыже, А. А. Эшпай кинорежиссерын ачаже.
29519	Яковлева В. Юрий Артамоновын ойлымашыже-влак // Ончыко. 2005.
29520	Яковлев Василий Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29521	Яковлев Евстафий Васильевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29522	Яковлев Кирилл Яковлевич (Шочын: 1894 ий) — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29523	Яковлев Николай Николаевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29524	Яковлев Яков Николаевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29525	Якутий, Мордовий, Чуваший, Марий республикласе сымыктышын сулло пашаеҥже.
29526	Ял велыште мланде тÿр гыч нугыдо ше-ем пыл виян кÿза (Д.
29527	Ял воктене Вӱлеҥер ( ) эҥер йога, Пижанка эҥерыш ушна.
29528	Ял воктене Нурмо эҥер йоген эрта.
29529	Ял воктене Озаҥ гыч Чарлаш кугорно лийын (Тошто Казанский тракт).
29530	Ял воктене Чывыж эҥер йоген эрта.
29531	Ял воктен кок куп уло: Изи Васлий куп да Уйкуп, кудыжо-влак торфым разрабатыватлыме деч вара ерыш савырненыт.
29532	Ял воктен кок пӱя уло, Курша эҥер йоген эрта.
29533	Ял воктен коремыште Йырсе эҥер тӱҥалеш.
29534	Ял воктен кугу корем уло.
29535	Ял воктен Лемде вӱд йоген эрта.
29536	Ял воктен Пикша эҥер йоген эрта.
29537	Ял воктен Пӧт эҥер йога.
29538	Ял воктен, тумерыш кайме корнышто ял шӱгарла верланен.
29539	Ял воктен шуко памаш лектеш, но иктыже посна ойыртемалтын шога, яндар вӱдан эҥер вӱд гай писын йогышо кугу памаш.
29540	Ял воктечын йоген кайыше эҥержат ала-куш йомын.
29541	Ял гоч Йырсе эҥер йоген эрта.
29542	Ял гоч Савак эҥер йоген эрта.
29543	Ял гыч сарыш 78 еҥ каен.
29544	Ялдайкин Алексей Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29545	Ял деч, шке йӧратыме пашаж деч ойырен, олаш лач поэт лияш колтат гын, тудо, «уто еҥ лиеш».
29546	Ял дечын 300 метр тораште эрвелне археологий памятник – Большегорское городище верланен.
29547	Ялем Йошкар Ола деч 80 км.
29548	Ял «Заречная-1» да «Заречная-2» уремлаш савырнен.
29549	Ял исполком Г. М. Орзаевын суртышто верланен.
29550	Ял йыр але, ял кугу гын, лишыл пошкудо-шамычым ӱжын коштмеке, чыланат саде пӧртыш погынат.
29551	Ял йыр кугу чодыра гÿжлен шоген.
29552	Ял йыр шуко куп -влак лийыныт.
29553	Ял йыр шуко памаш -влак да изи эҥеран корем-влак лийыныт.
29554	Ял йыр шуко памаш уло.
29555	Ялкаев кокла капан, шемалге-кӱрен ӱпан, серьёзный да эре шонышо тӱсан, пеш скромный да талантливый студент ыле.
29556	Ялкайн мылам шуко полшен.
29557	Ял калык 113 имньым,154 ушкалым, 371 моло изи вольыкым онченыт.
29558	Ял калык вольыкым онченыт, кушкылым куштеныт.
29559	Ял калык вӱдым таве гыч налыт.
29560	Ял калыклан шке ойжо дене чодырам руаш, эмыжым да поҥгым погаш чарыме лийын.
29561	Ял калык паша деч посна кодын.
29562	Ял калык тиде чодырам кызытат «Ушков кожла» манын лӱмда.
29563	Ял калык тыште пашам ышта, шке суртышто пашам ыштен шукташлан техникым айла.
29564	Ял калыкын ойлымо почеш эн ондак тышке Ядек кугыза илаш толын.
29565	Ял калыкын ойлымыжо дене яллан негызым тынеш пурымаш деч шылше чимарий-влак пыштеныт.
29566	Ял калык Эрвел марий (Урал марий) тӱшкаш пура.
29567	Ялкилан лиеш мучаш // Марий коммуна. 1965. 19 дек.
29568	Ял кок пелылан шелалтеш - Ӱлыл Вӱлеҥер да Кӱшыл Вӱлеҥер.
29569	Ял кок ужашлан шелалтеш: иктыже ӱлнӧ, лакыште шога, весыже Сотнурысо возвышенностьышто.
29570	Ял кутыртыш Ялыште илыше марий-влак олык марий да эрвел марий-влак коклаште улыт.
29571	Ялла * Мишкан (руш.
29572	Ялла * Миядык (руш.
29573	Яллан Мари-Ошаево руш лӱмым пуеныт.
29574	Яллан негызым «Лоскутов» тукымлӱман еҥ пыштен, сандене ялын руш лӱмжӧ «Лоскутово» манын лӱмдалтын.
29575	Яллан негызым «Ози» лӱман еҥ пыштен.
29576	Яллан негызым «Осып» пыштен, сандене ялын кокымшо лӱмжӧ «Осып почиҥга».
29577	Яллан негызым пыштыше еҥын лӱмжӧ «Маска» (пӧръеҥ тотем лӱм) лийын.
29578	Яллан негызым «Эке» лӱман еҥ пыштен.
29579	Яллан негызым «Элпа» лӱман марий пыштен.
29580	Яллан негызым «Яҥгра» лӱман марий пыштен Лӱмлӧ еҥ-влак * Медведев Андрей Михайлович — историй шанче кандидат.
29581	Яллан тудын суртшо веле тÿвыргö.
29582	Ялла * Ош Марий (руш.
29583	Ялла * У Пайгелде (руш.
29584	Яллаште пеледыш пайрем чыла вереат иксемын эрта.
29585	Ял лӱм VI-шо ревизийым (ревизий ( ) — ожно XVI – XVII курымлаште Руш Кугыжанышыште калыкым шотлымо формо, чылаже 10 ревизий лийын) ыштыме годым Шеренкуп ял кугыжаныш кожлалаште кычал мумо кумшо илем лийын лектын.
29586	Ял лӱм «Изи Йӱштӧ Памаш» — йӱштӧ памаш воктене верланыше изи ял.
29587	Ял лӱм Илемлан негызым пыштыше еҥын лӱмжӧ «Туш» лийын.
29588	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене «Шайрамбал» — Шайра эҥер умбалне верланыше ял.
29589	Ял лӱм И. С. Галкинын да О.П. Воронцован шымлымышт дене «Шопкер» лиеш.
29590	Ял лӱм И. С. Галкинын да О.П. Воронцован шымлымышт дене яллан лӱмым воктен йогышо Пӧт эҥер пуэн.
29591	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене яллан лӱмым Курша эҥер пуэн.
29592	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене яллан лӱмым марий пӧръеҥ лӱм мут пуэн.
29593	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене яллан лӱмым «Полат» лӱм мут пуэн.
29594	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене яллан лӱмым пӱнчӧ мут пуэн.
29595	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене яллан лӱмым руш путешественник С.И. Челюскинын тукымлӱмжым пуэныт.
29596	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене яллан лӱмым тоштэҥер ( ) мут пуэн.
29597	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене яллан лӱмым «Чолем» лӱм мут пуэн.
29598	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене яллан лӱмым «Шайра» мут пуэн.
29599	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене яллан лӱмым Шайра эҥер лӱм пуэн.
29600	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене яллан лӱмым «Ялага» лӱм мут пуэн.
29601	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене яллан негызым пыштыше еҥын тукымлӱмжӧ «Томкий» лийын.
29602	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене ялын «Кабаксола» лӱмжӧ ялыште йӱмӧ заведений лийын шогымыжым ончыкта.
29603	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене ялын лӱмжӧ «Егыт» собственный лӱм гыч лектын.
29604	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене ялын лӱмжӧ «Токозя» чимарий лӱм гыч лектын.
29605	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене ялын лӱмжӧ ялын кушто верланымыжым ончыкта.
29606	Ял лӱм И. С. Галкинын да О. П. Воронцован шымлымышт дене ялын «Пезмучаш» лӱмжӧ «Пез» эҥерын вӱдмучашыштыже лийын шогымыжым ончыкта.
29607	Ял лӱм Карай ял гыч толшо ялым негызлыше еҥын лӱмжӧ Бакут лийын.
29608	Ял лӱм «Кугу Йӱштӧ Памаш» — кугу йӱштӧ памаш воктене верланыше ял.
29609	Ял лӱм «Куэр почиҥга» — куэр воктене верланыше ял.
29610	Ял лӱмк Ялын лӱмжӧ негызым пыштыше руш «Кондрат» лӱм гыч лектын.
29611	Ял лӱм Легенде почеш яллан негызым «яра» (йорло, нужна) «марий» пуэн, сандене ялым «Ярамарий» манын лӱмденыт.
29612	Ял лӱм Легенде почеш, ялын лӱмжӧ негызым пыштыше Йыван лӱман еҥын лӱмжӧ гыч лектын.
29613	Ял лӱм Легенде почеш, ялын лӱмжӧ негызым пыштыше Чапчай лӱман еҥын лӱмжӧ гыч лектын.
29614	Ял лӱм Ожно марий да суас чекыште меҥге-влакым шындылыныт.
29615	Ял лӱм «Памар» мут Пот эҥер воктенсе марий-влакым ончыктышо мут.
29616	Ял лӱм Сереньга эҥер воктене шопкер лийын, сандене яллан «Шопкер» лӱмым пуэныт.
29617	Ял лӱм Солалан лӱмым Токпай изак-шоляк-влак пуэныт.
29618	Ял лӱм «Торъял» — пич иман чодыраште лийын шогышо илем.
29619	Ял лӱм ушымо кок мут гыч лектын.
29620	Ял лӱм «Шопке Памаш» — шопкерысе памаш воктене верланыше ял.
29621	Ял лӱм Ял XVIII-ше курым тӱҥалтышыште негызлалтын.
29622	Ял лӱм Ял корем курык ӱмбалне верланен, сандене ялын лӱмжӧ «Курыкӱмбал» манын лӱмдалтын.
29623	Ял лӱм Ял Кугу Кожвож деч мӱндырнӧ огыл верланен, сандене яллан Изи Кожвож лӱмым пуэныт.
29624	Ял лӱм Яллан лӱмым воктен йогышо Сердыж эҥер пуэн.
29625	Ял лӱм Яллан лӱмым изи памаш пуэн.
29626	Ял лӱм Яллан лӱмым Корамас эҥер пуэн.
29627	Ял лӱм Яллан лӱмым Лавраэҥер эҥер пуэн.
29628	Ял лӱм Яллан лӱмым Мушко эҥер пуэн.
29629	Ял лӱм Яллан лӱмым негызым пыштыше «Алдияр» пуэн.
29630	Ял лӱм Яллан лӱмым негызым пыштыше еҥын «Пирогов» тукымлӱмжӧ пуэн.
29631	Ял лӱм Яллан лӱмым негызым пыштыше «Илеш» пуэн.
29632	Ял лӱм Яллан лӱмым негызым пыштыше «Калей» лӱман еҥ пуэн.
29633	Ял лӱм Яллан лӱмым негызым пыштыше «Мекей» лӱман марий пӧръеҥ пуэн.
29634	Ял лӱм Яллан лӱмым негызым пыштыше «Опыня» пуэн.
29635	Ял лӱм Яллан лӱмым негызым пыштыше «Чылдемыр» пуэн.
29636	Ял лӱм Яллан лӱмым Нурмо эҥер пуэн.
29637	Ял лӱм Яллан лӱмым Оно эҥер пуэн.
29638	Ял лӱм Яллан лӱмым «орол» ( ) мут пуэн.
29639	Ял лӱм Яллан лӱмым Ошет эҥер пуэн.
29640	Ял лӱм Яллан лӱмым Пижай эҥер пуэн.
29641	Ял лӱм Яллан лӱмым Пикша эҥер пуэн.
29642	Ял лӱм Яллан лӱмым «писын» йогышо эҥер пуэн.
29643	Ял лӱм Яллан лӱмым писын йогышо эҥер пуэн.
29644	Ял лӱм Яллан лӱмым полдран рушла борщевик, зонтик пеледышан ешыш пурышо шудо) мут пуэн.
29645	Ял лӱм Яллан лӱмым сонарзе «Токташ» пуэн.
29646	Ял лӱм Яллан лӱмым Талман эҥер пуэн.
29647	Ял лӱм Яллан лӱмым Тапшер эҥер пуэн.
29648	Ял лӱм Яллан лӱмым Чывыж эҥер пуэн.
29649	Ял лӱм Яллан лӱмым Шаба эҥер пуэн.
29650	Ял лӱм Яллан лӱмым Шен эҥер пуэн.
29651	Ял лӱм Яллан лӱмым Шокшем эҥер пуэн.
29652	Ял лӱм Яллан лӱмым Шолэҥер пуэн.
29653	Ял лӱм Яллан лӱмым Шорыкэҥер эҥер пуэн.
29654	Ял лӱм Яллан негызым «Али» лӱман еҥ пыштен.
29655	Ял лӱм Яллан негызым Андрей пыштен.
29656	Ял лӱм Яллан негызым «Антон» лӱман еҥ пыштен.
29657	Ял лӱм Яллан негызым «Васли» лӱман еҥ пыштен, сандене яллан «Васли почиҥга» лӱмым пуэныт.
29658	Ял лӱм Яллан негызым «Веткан» лӱман еҥ пыштен, сандене ялым «Веткан починга» манын лӱмденыт.
29659	Ял лӱм Яллан негызым «Вӧдыр» лӱман марий пыштен.
29660	Ял лӱм Яллан негызым «Епиш» лӱман еҥ пыштен.
29661	Ял лӱм Яллан негызым «Ермил» лӱман еҥ пыштен.
29662	Ял лӱм Яллан негызым «Йорки» лӱман еҥ шкенжын ватыже да «Сенька» лӱман эргыже дене пырля пыштеныт.
29663	Ял лӱм Яллан негызым «Йыврай» лӱман марий пыштен.
29664	Ял лӱм Яллан негызым Карай лӱман еҥ пыштен, сандене ялын лӱмжӧ «Карай».
29665	Ял лӱм Яллан негызым «Кемай» («Кемей») лӱман еҥ пыштен.
29666	Ял лӱм Яллан негызым «Кори» лӱман еҥ пыштен.
29667	Ял лӱм Яллан негызым «Лапин» тукымлӱман еҥ пыштен.
29668	Ял лӱм Яллан негызым Лепёшкин тукымлӱман еҥ пыштен.
29669	Ял лӱм Яллан негызым Лоскутов тукымлӱман еҥ пыштен.
29670	Ял лӱм Яллан негызым «Макмат» лӱман еҥ пыштен.
29671	Ял лӱм Яллан негызым «Мамай» лӱман еҥ пыштен.
29672	Ял лӱм Яллан негызым «Маркел» лӱман еҥ пыштен.
29673	Ял лӱм Яллан негызым «Марк» лӱман еҥ пыштен.
29674	Ял лӱм Яллан негызым «Митри» пыштен.
29675	Ял лӱм Яллан негызым «Моисей» пыштен, сандене ялын кокымшо лӱмжӧ «Моисеевка» манын лӱмдалтын.
29676	Ял лӱм Яллан негызым «Мурзанай» лӱман еҥ пыштен.
29677	Ял лӱм Яллан негызым «Никул» лӱман еҥ пыштен.
29678	Ял лӱм Яллан негызым «Омылька» лӱман еҥ пыштен.
29679	Ял лӱм Яллан негызым Орловский куберний гыч куснен толшо-влак пыштеныт.
29680	Ял лӱм Яллан негызым «Паймыр» лӱман еҥ пыштен.
29681	Ял лӱм Яллан негызым «Парсай» лӱман еҥ пыштен.
29682	Ял лӱм Яллан негызым «Пеке» («Пекай») лӱман еҥ пыштен.
29683	Ял лӱм Яллан негызым «Пекпулат» лӱман еҥ пыштен.
29684	Ял лӱм Яллан негызым «Пивлат», «Пибулат» лӱман еҥ пыштен.
29685	Ял лӱм Яллан негызым Пирогов тукымлӱман еҥ пыштен.
29686	Ял лӱм Яллан негызым «Попов» тукымлӱман руш пыштен.
29687	Ял лӱм Яллан негызым «Пота» лӱман еҥ пыштен, сандене яллан «Потасола» лӱмым пуэныт.
29688	Ял лӱм Яллан негызым «Пызак» лӱман еҥ пыштен.
29689	Ял лӱм Яллан негызым пыштыше-влак «Шыгай» вер гыч лийыныт, сандене илемыштлан «Шыгай» лӱмым пуэныт.
29690	Ял лӱм Яллан негызым пыштыше-влакын кум шогымо верышт лийын.
29691	Ял лӱм Яллан негызым пыштыше еҥ салтак лийын, сандене яллан «Салтак» лӱмым пуэныт.
29692	Ял лӱм Яллан негызым пыштыше еҥын лӱмжӧ «Туш» лийын.
29693	Ял лӱм Яллан негызым «Семон» пыштен.
29694	Ял лӱм Яллан негызым «Тима» лӱман еҥ пыштен.
29695	Ял лӱм Яллан негызым «Токтар» лӱман марий пыштен.
29696	Ял лӱм Яллан негызым «Топкай» лӱман еҥ пыштен.
29697	Ял лӱм Яллан негызым «Устин» лӱман еҥ пыштен.
29698	Ял лӱм Яллан негызым «Чокмар» лӱмдылтыш лӱман изак-шоляк пыштеныт.
29699	Ял лӱм Яллан негызым «Шабык» лӱман еҥ пыштен.
29700	Ял лӱм Яллан негызым «Шамов» тукымлӱман еҥ пыштен.
29701	Ял лӱм Яллан негызым «Шарнин» тукымлӱман еҥ пыштен.
29702	Ял лӱм Яллан негызым Эҥермучаш ял гыч куснен толшо «Тыники» лӱман еҥ пыштен.
29703	Ял лӱм Яллан негызым «Эсмен» лӱман ен пыштен.
29704	Ял лӱм Яллан негызым «Янай» лӱман еҥ пыштен.
29705	Ял лӱм Ял лӱм кок мут гыч лектын: «шокшем» — эҥерын лӱмжӧ да «памаш».
29706	Ял лӱм Ял лӱм нерген тыгай легенде уло.
29707	Ял лӱм Ял пӱнчер коклаште верланен.
29708	Ял лӱм Ялым Кӱшыл Азъял гыч куснен толшо-влак негызленыт, сандене хуторыштым «Азъял хутор» манын лӱмденыт.
29709	Ял лӱм Ялым моло илем -влак коклаште негызленыт.
29710	Ял лӱм Ялым негызлыше еҥын лӱмжӧ Сакар лийын, сандене илемыштым Сакар почиҥга манын лӱмденыт.
29711	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ «Васичи» насыл-влакын лӱмышт гыч лектын.
29712	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ игылтме шӱргылу рушла скула мут гыч лектын.
29713	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ «качымарий» мут гыч лектын.
29714	Ял лӱм Ялын лӱмжо кок мут гыч лектын: «лого» ( ) да «эҥер».
29715	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ «куп» ( ) мут гыч лектын.
29716	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ «Курака» лӱмдылтыш гыч лектын.
29717	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ марий «Танак» лӱм гыч лектын.
29718	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ мут гыч лектын, тывеч — «Маскиял»ыш савырнен.
29719	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ негызым пыштыше еҥын «Лаптев» тукымлӱмжӧ гыч лектын.
29720	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ нерген тыгай легенде уло.
29721	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ «отар» ( ) мут гыч лектын.
29722	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ перм-угор «Вочар» кок ужашан «воч» да «ар» гидроним гыч лектын.
29723	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ руш «Глазырин» тукымлӱм гыч лектын.
29724	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ сонарзе «Токтар»ын лӱмжӧ гыч лектын.
29725	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ ушымо кок марий мут гыч лектын: «чашка» ( ) + «ял».
29726	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ ушымо собственный лӱм «Палаш» да «нур» мут-влак гыч лектын.
29727	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ ялым негызлыше Ӱпӧ губерний гыч XVII-ше курымышто толшо Катын лӱман марийын лӱмжӧ гыч лектын.
29728	Ял лӱм Ялын марий лӱмжӧ воктен йогышо Йыраҥ ( ) эҥерын лӱмжӧ деч лектын.
29729	Ялмарий Йыван (Иван Иванович Казанцев) (1920 - 1984) Негыз * Писатели Марий Эл.
29730	Ял марте 30 минут наре кая.
29731	Ял марте асфальт корно кая.
29732	Ял могыр гычын Лемде эҥер могырыш Ӱдыр нур корно шуйна.
29733	Ял мучаште школ улмаш.
29734	Ял мучко асфальт корно шуйна.
29735	Ялнам Лекайн урем манаш тӱҥалмеке, ик еҥ (тудо ялыште вуйлатыше пашаеҥ лийын, мый фамилийжым да лӱмжым серен налынам, тетрадьыштем уло - Г.З. ) олашке - горкомыш да горисполкомыш - вуйым шийын кошташ тӱҥале.
29736	Ял Нурма села деч эрвелке 3 километр тораште верланен.
29737	Ялозанлык деч вара вигак журналист пашашке куснен.
29738	Ялозанлыклан мӱкш-влак кугу пайдам кондат.
29739	Ял озанлык Транспорт Культур Юлсер кундемыште «Марий Чодра» калыкле паркын ужашыже шога.
29740	Ял озанлык Транспорт Марий Эл да Киров вел коклаште Оршанке верланен.
29741	Ял озанлык шанче доктор.
29742	Ял озанлыкым вияҥдымаште кугу пашам вӱден шогымыжлан Марий Элысе кугыжаныш премий дене палемдалтын.
29743	Ял озанлык Ял озанлык гыч лектыш тӱҥ шотышто шӧр да шыл дене.
29744	«Ял пайрем», «Сӱан годым» да моло сылне сӱрет-влакын авторжо.
29745	Ял сынан але ола сынан посёлко лийын кертеш.
29746	Ялт аптыранен ты мутлан, Шоҥго ойла куважлан: «Мом толашет, аваже?
29747	Ял урем // Ончыко. 1987.
29748	Ял ушемын рӱдыжлан Кускин ял шотлалтын.
29749	Ялчык ер воктене Марий Чодыра паркын кундемыштыже верланен.
29750	Ялчык ерлан марий патыр Ялче лӱмеш лӱмым пуэныт.
29751	Ялчык ер поргемалтше лийме шот дене лийын.
29752	Ял шеҥгелне Юл эҥер йоген эрта.
29753	Ялым Купран лӱман еҥ негызлен.
29754	Ялым негызлышаш верыште ончыч кужу нур лийын.
29755	Ялым негызлыше еҥын лӱмжӧ Эчак лийын, сандене яллан руш лӱмым пыштымышт годым «Очаково» маныныт.
29756	Ялым эҥер кок ужашыш шеледеш: пурла серже лапка, шола серыште - изи курык.
29757	Ялын калык чотшо – 278 (2010), Балтаси районысо Кугунур ял озанлыкыш пура.
29758	Ялын куп воктене верланымыжлан кӧра тыге лӱмденыт.
29759	Ялын лӱмжӧ кок мут гыч шога: куп да сола.
29760	Ялын социализм корныш пеҥгыдын шогалмыжым, класс тушманын вийже лунчыргымым «Тунемше-влак», «Презе ончышо-влак» ойлымашыште почеш.
29761	Ялысе-влакын кöргö чонышт яндар, койыш-шоктышышт, ыштыш кучышышт чатка, ару, уш-акылышт пеҥгыде гын, айдемым ола тÿрысынек локтылеш.
29762	Ялысе еҥлан кинде деч шерге нимо уке.
29763	Ялысе икшыве комбым кечын ужеш — «шер темыше» сӱретымак автор у могырым савыралеш: Иктыже манеш: «Го-го!»
29764	Ялысе илымвер-влак коклаште улыт: * Хутор ( ) — ик-кок шкешотан пӧртан илымвер.
29765	Ялысе илыш, тушто лийше тÿрлö событий – влак öрыжеш огыт код.
29766	Ялысе илышым пеш сайын палымыж денак ойлымаш ден повесть-влакым возаш тÿҥалеш.
29767	Ялысе йоча-влак дене пырля тÿрлö пашам ыштен, шочмо колхозшылан полшен.
29768	Ялысе кажне икшыве тунам Гагарин семын сандалыкыш чоҥешташ шонен, но Геннадийлан утларакшым музык келшен, адакшым икшыве тыгак моткочак сÿретлаш йöратен.
29769	Ялысе калыклан сырен, эн шÿкшö, купан мландым шелын пуэн.
29770	Ялысе кресаньык койынак кок тӱшкалан шелалтын, ик тӱшкаже эре поен толын, весыже эре йорлештын.
29771	Ялысе марий-влак (маре-влак) ялым Вӱлеҥер лӱмдат.
29772	Ялысе молодежьлан телым нигуш каяш.
29773	Ялысе пошкудыжо-влакат ожнысо мурылан шӱман лийыныт, умыр кеҥеж кастене гармонь, шӱвыр йӱк тымык южым авалтен, мӱндыркӧ оҥайын шергылтын.
29774	Ялысе рвезе калык коклаште шкенжын ончыл шонымашыж дене ойыртемалтеш.
29775	Ялысе школ деч вара латкум ияш Тикын Унчо деч 75 менге торашке, Озаныш, кая да тусо учитель семинарийыш тунемаш пура.
29776	Ялысе школым пытарымекеже, Казанский госрабфакыште ныл ий да Казанский авиационный институтышто идалык наре тунемеш, вара 1932 ий гыч Йошкар-Олаште средний школышто туныкташ тӱналеш. 1933-1935 ийлаште В. Элмар Советский Армий радамыште служитла.
29777	Ялысе школышто таза кап-кылым шуарыме методик книган авторжо.
29778	Ялысе шымияш школым тунем пытарымеке, В. Иванов 1938 ийыште У Торъял педучилищын студент ешыш ушна.
29779	Ялысе эн пагалыме памаш, тиде вӱдым ялысе калык кочкышым шолташ да йӱаш налеш Географий да пӱртӱс Ялыште Вожай эҥер йога, телым ок кылме.
29780	Ялыш йӱдвел гыч пурет гын - вӱдым шупшшо башне коеш.
29781	Ялыш пурмаште кевытым ыштыме ыле, кызыт тудын олмышто чапле пӧртым чоҥен шындыме.
29782	Ялыште 4 пӱя уло,йырым-йыр сылне пӱртӱс,чодыра.
29783	Ялыште активист лийын.
29784	Ялыште асфальт уке, тӱҥ уремлаште корно кӱ гычын ыштыме, кӱшкӧ курыкыш кӱзаш кок ку корно, изи уремлаште мланде корно веле.
29785	Ялыште вӱдвакш пашам ыштен.
29786	Ялыште газ, вӱд уло.
29787	Ялыште илыше влак Моско олашке, Озаҥышке пашам ышташ коштыт, сурт вольыкым кучат. 1 телефоным вераҥдыме.
29788	Ялыште йокрокланен илымек, чодыра ороллан марлан лектын.
29789	Ялыште Йырсе эҥер йога.
29790	Ялыште калык Колхозыш эр-эрденак пашам ышташ коштыт.
29791	Ялыште Киров велысе марий тӱвыра рӱдер верланен.
29792	Ялыште клуб пашам ыштен,танцплощадкат лийын.
29793	Ялыште книгагудо почылтеш, кудыжым 1990 ий тӱҥалтышыште петырат.
29794	Ялыште кок гана – 1993 да 1998 ийлаште – тиде тале марийын илышыжлан да пашажлан пöлеклалтше пайрем эртаралтын.
29795	Ялыште кугу кевыт уло, тушто мо айдемылан кӱлеш чыла уло.
29796	Ялыште кум этажан у школым чоҥеныт.
29797	Ялыште кызыт олмеш казыр маныт.
29798	Ялыште пӧрт-влак кок могырым ик кужу уремым ыштат.
29799	Ялыште таве уке да лийынат огыл.
29800	Ялыште тудлан путырак йőсő.
29801	Ялыште тудо Миша лӱман каче дене палыме лиеш, нунын коклаште йӧратымаш тул ылыжеш.
29802	Ялыште тыгак МТФ, имньывече,пареҥгехранилище уло.
29803	Ялыште чылт марий -влак гына илат, сандене южгунам «Марий Маскиял» манын лӱмдат.
29804	Ялыште чылт одо-влак гына илат, сандене «Одо Маскиял» манын лӱмдалтын.
29805	Ялыште шуко калык ила.
29806	Ялыште шуко мотор пушеҥге кушкеш.
29807	Ялыште шуко урем уло.
29808	Ялыште шукынжо марий улыт.
29809	Ялыште электротул, радио, телефон, телевидений, газ лийын.
29810	Ялыш толмо годым корно пале.
29811	Я. Майоров-Шкетан (шке лÿмжым тунам документлаште тыге возен) приказым луктын: «15 январь гыч мый антрепренерын обязанностьыш шке шогалам».
29812	† * Ямаши ( ) — пытыше ял.
29813	Ямбаев Владимир Петрович — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29814	Ямбаков Григорий Осипович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29815	Ямбаков Илья Маркович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29816	Ямбаршев Михаил Трофимович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29817	Ямбухтин Иосиф Фёдорович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29818	«Ямде лий» газет редакцийыште 21 ий пашам ыштыме жапыште йочан койыш-шоктышыжым сайын умылен моштен.
29819	"Ямде лий" газетыште журналист пашам ыштен.
29820	" Ямде лий " газетыште ыштыме годым регулярлын Марий самырык корреспондент слет-влакым эртарен.
29821	Ямдылалтмаш Марий -влак кугечылан ончылгоч ямдылалташ тӱҥалыныт, пӧрт кӧргым, сурткӧргым эрыктеныт, коҥгам ошемденыт.
29822	Ямдылалтмаш ужашым чылан эртышаш улыт.
29823	Ямет ялышке пӧртылын, «шӱвалме шӱвылжым нелаш» тӧча, тошто таҥже дене ушнынеже, тудын марийжыым пуштнеже.
29824	Ямоков Григорий Матвеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29825	Ямолкин Виктор Иванович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29826	Янаевын лӱмжӧ дене уло марий калык кугешнен кертеш.
29827	Янаевын мурымыж годым фортепиано дене 11-ше школышто немыч йылмым туныктышо Н.В.Леушина шоктен. 1920-1930 ийлаште марий кокла гыч уста мурызо семын Александр Александрович шкетын гына ойыртемалтын, сандене тудым икымше марий мурызылан шотлаш негыз уло.
29828	Январь лӱмым тылзе Янус юмын лӱмжӧ гыч налын.
29829	Январь: почеламут // Марий коммуна. 1965. 29 янв.
29830	Январь тылзыште 1960-шо ийыште Джон Стюарт Склиффортым группыш кон-ден.
29831	Январь тылзыште поэт шуко возен, шуко удыркален, тöрлен – векат шÿм – чонжо верыштыже лийын огыл.
29832	Янгильдин Е. Тема кугу, а верже шагал.
29833	Яндар вÿд, эмлыше юж, чечен пÿртÿс калыкнам акрет годсек шке декышт лишемденыт, у вийым, волгыдо шÿлышым пöлекленыт.
29834	Яндар йӱкшылан кӧра Францым Венысе придворный капеллыш налыт.
29835	Яндар шÿм–чонан айдемым онче куштышаш верч тудо чыла мастарлыкшым, вийжым пуэн.
29836	Яндар эр кава, эҥерын «шепкаште» лӱҥгалтмыже «Малый Кундыш» акварельыште мастарын ончыктымо.
29837	"Яндар юж" ( 1968 ), "Лу марте" ( 1969 ), "До десяти" ( 1972 ), "Мланде" ( 1977 ), "Новоселье" ( 1980 ), " Кечывӧрдем" ( 1988 ) книга-влакын авторжо.
29838	Яндиар изинекак музык деке шÿман, ойго - куанжым сöрал муро гоч почын пуэн кертеш.
29839	Яндуксола ( ) — Российыште Марий Элын Провой кундемыштыже лийын шогышо пытыше высылке.
29840	† * Яндушево ( ) — пытыше ял.
29841	Яндыганов Фёдор Григорьевич — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29842	Янзоркин Ефим Яковлевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29843	Янлык-влак: ойлымаш-влак // Ямде лий. 1979. 14 июль.
29844	Янлык-влакым зоологий шанче шымла.
29845	Янлык-влакын Япон маймыл -влак малат * Имне да шорык-влак шогышылаат, кийышылаат мален кертыт.
29846	Янлык, кайык, кол Коми Республикыште 4400 тӱрлӧ янлык ила, нунын коклаште шанчызе-влаклан тиддеч ончыч палыдыме кок вид уло: нематод да олигохет.
29847	Януков Сергей Николаевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29848	Янцзы эҥер бассейынже кажне кумшо Китай элъеҥлан лукым пуа.
29849	Яныш мо кӱлешыжым писын гына ыштен пытара да моло пашалан пижеш: книгам лудеш, ала-мом серкала.
29850	Яныш Ялкаевич Ялкаев (Яныш Ялкайн) Пошкырт Элысе Мишкан кундем Чорай луман ялеш 1906 ий 25 октябрьыште кресаньык ешеш шочын.
29851	Яныш Ялкаевич Ялкайн изинекак чот шуаралт кушкын, илышыште шуко йӱштӧ-шокшым ужын, чыла йӧсым сеҥен лекташ чон куатым муын, шонымыжым пеҥгыдын шуктен.
29852	Яныш Ялкайн журналист, кусарыше семынат тыршен.
29853	Японийысе флотын тӱҥ сар вийжым шалатеныт.
29854	Японийыште 2003 ий кылме гычын 2010 ий ӱярня марте лектын шоген.
29855	«Япон йылме» семын кусаралтеш.
29856	Япо́н йы́лме — ( ) — япон калыкын йылмыже.
29857	Япон самурай-влак ваштареш кредалмаште (Волочевка курыкым налме годым) йӧратыме Янгыбай изаже вуйжым пышта.
29858	Япон теҥыз дене ушалтеш.
29859	Я.); Пуш толкын гыч толкыныш веле лупшалтеш.
29860	Япык тулыкеш кодшо поян ӱдырым опекыш налын поен; Лазыр староста улмыж дене мирской мландым ӱен поен; Атбаш Вӧдыр гын,еҥымат пуштеден, толен.
29861	Яра жап годым, кастене, пайрем кечын руш да тÿнямбал сылнымутым лудын.
29862	Яра жапыште гармоньым шокташ пешак йӧратен.
29863	Яра жапыште эре книгам лудым.
29864	Яра кид дене огыл, а прокламаций дене!
29865	Ярамарий кандашияш школым тунемын пытарымек, Сотнур кыдалаш школышто шинчымашым поген.
29866	Яран вел- тудын шочмо-кушмо велже.
29867	Яраҥ, Кокшар, Вӱрзым, Нолинск уезд-влакын топонимикышт ойла, Шернур кундемышке илаш толшо марий -влакын тукымыштлан кечывавел Кировысо марий-влак шотлалтыт.
29868	Яраҥ кундем (йӱдв.
29869	Яраҥ ( ) — кӱртньыгорно станций РКК -ын Горькийысе кӱртньӧ корнышто.
29870	Яранцев Александр Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29871	Яранцев Илья Алексеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29872	Яра шарлыше, тӱрлӧ йылме дене возалтше текст-влакым ик вере погашлан негызлалтын.
29873	Яра шинча клатет, Ярсен кодын шондыкет.
29874	Яргин Василий Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29875	Яргин Иван Михайлович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29876	Ярмошкин Александр Васильевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29877	Ярославль вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
29878	Ярыгин Александр Иванович — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29879	Ярыгин Илья Иванович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29880	Ярыгин Иосиф Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29881	Ярыгин Павел Ильич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29882	Ясновский Георгий Степанович — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29883	Ясновский Фёдор Васильевич — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29884	Яснопольский школышто йоча шамыч шинченыт,ко кушто шинчынеже и мыняр шинчынеже и ко кузе шинчынеже.1862 ий гыч Толстой туналын лукташ педагогический журналым « Ясная поляна»кушто тун сотрудникшо шкеже лийын.
29885	Яснополянский школын опытшо кулеш лийын южо отещественный учитель шамычлан.
29886	Ятыр возымо муро мутшылан семым келыштарыме, тыге Василий Крыловын возымо "Роза-Розмари", "Эре коктын", "Лач пырляште весела" марий муро-влак коклаште ик эн йӧратыме улыт.
29887	Ятыр возымыжым вес йылмышкат кусарыме.
29888	Ятыр гана икте-весе дек унала миеденыт.
29889	Ятыр гана Марий АССР Верховный Советыш да Йошкар-Ола горсоветыш калык депутатлан сайлалтын, Марий АССР Верховный Совет Президиумын членже лийын.
29890	Ятыр гана республикысе чемпионатыште сеҥен.
29891	Ятыр гана Россий кӱкшытыштӧ эртаралтше таҥасымаште сеҥышыш лектын.
29892	Ятыр гана ты ушем чап танык да медаль дене палемдалтын.
29893	Ятыр годым тиде автор шкежак.
29894	Ятыр годым тыгай ен-влакым анггыра чоялыкышт ний оптышеш пижыктен.
29895	Ятыр жап «Марий Эл» газет редакторын алмаштышыжлан пашам ыштен.
29896	Ятыр жап «Марий Эл» газет редакцийыште ыштен.
29897	Ятыр жап Медведево санэпидемстанцийыште санитар врачлан пашам ыштен. 1985-ше ийыште тӱҥ эмлызылан шогалын.
29898	Ятыр жап Хлебниково селаште фельдшерлан пашам ыштен.
29899	Ятыр жап шочмо ялыштемак колхоз председательлан шоген.
29900	Ятыр жап эртымеке, 1974 ийыште, Марий книга издательстве писательын «Осып Ваня» сборникшым савыктен.
29901	Ятыр ий Волжск оласе комитетыште да райисполкомышто пашам ыштен. 15 ий республикынан КПСС обкомышто тыршен, министрын алмаштышыже, а 2001 -ше ий гыч Марий Эл республикын калык илышкыл аралыме да пашалык шотышто министрын икымше алмаштышыже лийын.
29902	Ятыр ий годсек марий калыкын да кундемын эртыме корныжым шымла.
29903	Ятыр ий Изольда Степановна Чавайн лӱмеш книгапӧртыштӧ пашам ыштен, пӧлка вуйлатыше мартеат кушкын.
29904	Ятыр ий йоча спорт школышто биатлон дене тренерлан пашам ышта.
29905	Ятыр ий «Кугарня» газет редакцийыштат тыршен, но 2004 -ше ийыште «Ямде лий» газет редакцийышке уэш пӧртылын да вуйлатыше сомыллан пижын.
29906	Ятыр ий Марий калык погынын делегатше лийын.
29907	Ятыр ий Марий кугыжаныш университетыште пашам ыштен: марий сылнымут кафедрын доцентше лийын.
29908	Ятыр ий Олор школышто туныктышылан пашам ыштен.
29909	Ятыр ий Оршанка районысо газетын корреспондентшылан тыршен.
29910	Ятыр ий социологий пєлка вуйлатышылан пашам ышта.
29911	Ятыр ий тудо оласе тӱрлӧ ушемлаште экономистлан пашам ыштен. 1995-ше ийыште «Мегапол» ушемын вуйлатышыже лийын, но 3 ий гыч бизнес пашашке куснен.
29912	Ятыр ий тушто пашам ышта да сем аланыште кугу деч кугу кӱкшытым айла.
29913	Ятыр ий уста специалист Шернур кундемысо администрацийысе ял озанлык кучемын тӱҥ агрономжылан тыршен.
29914	Ятыр ий У-Торъял районысо тӱрлӧ школлаште марий йылме да литературым туныктышылан тыршен. 22 ий У-Торъялысе школышто ты пашамак вӱден шоген.
29915	Ятыр ий шке шочмо велыште тӱвыра пєрт вуйлатышылан тырша. 5 ий ончыч марий ушемым почын, а кызыт мер каҥашын чолга еҥже улеш.
29916	Ятыр ий ынде радиошто пашам ышта.
29917	Ятыр книган авторжо, кудышт кокла гыч «Юзо пасу», «Илыш пӧрдемыште», «Орлыкан пуйырымаш» книгаже-влакым палемдаш лиеш.
29918	Ятыр книгаште тудын сÿретше-влакым ужаш лиеш.
29919	Ятыр концерт программым эртарен, студент-влакым тӱвыра илышлан кумылаҥден, тидлан Олык Ипай лӱмеш премий дене палемдалтын.
29920	Ятыр корпусшо сӱмырлаш тӱҥалын, лач мемнан илыме вер веле ула каеш, а молыжо капитально олмыкталтшаш улыт.
29921	Ятыр кумдан палыме сӱретын авторжо.
29922	Ятыр марийже тошто Шорыкйол лӱмым арален коден.
29923	Ятыр марий писатель, тидым шотыш налде, конъюнктурын кидше йымаке логалмылан кöра кугу туткарыш верештын.
29924	Ятыр марий поэтын произведенийыштым рушлашке кусарен.
29925	Ятыр марий произведенийын авторжо.
29926	Ятыр моло чемпионатыштат сеҥыше радамыш лектын.
29927	Ятыр монумент скульптурын да портрет-влакын авторжо.
29928	Ятыр муро проектын авторжо.
29929	Ятыр оласе сборныйыште шуаралтын, Россий Федераций сборныйыштат шке вийым тергаш пиал шыргыжалын.
29930	Ятыр оҥай деч оҥай рольым чоҥен.
29931	Ятыр оҥартышмутан предложенийым М.Шкетанын «Лукаш» ойлымашыштыже, И. Одарын «Таргылтыш» ойлымашыштыже йоча-влакын суанла модмышт – чылажат событийым онайым умылаш йоным ышта.
29932	Ятыр оҥартышмут-влакым почеламутлаште муаш лиеш.
29933	Ятыр организатор сомылымат шуктен шоген да кыртмен тыршымыж дене кугу пагалымашым сулен.
29934	Ятыр очеркын авторжо.
29935	Ятыр пашаже швед, эстон, венгр, фин йылмышке кусаралтын. 1990-ше ий гыч Пауль Кокла «Советское финно-угорведение» журналын тӱн редакторжылан тырша.
29936	Ятыр портрет да пейзажын авторжо.
29937	Ятыр пособийын да книган авторжо. 2003-шо ийыште калык костюм фестивальым эртарымыжлан кугыжаныш премий дене палемдалтын.
29938	Ятыр поэт-шымыч нунын образыштым почын пуаш тöрлö патыран, кайыкан, курыкын, шӱдырын да т. м. образыштым кучытыт.
29939	Ятыр проектын авторжо.
29940	Ятыр рольым устан чоҥен: мутлан «Марицаште» Зупанын, «Цыганский барон» оперыште Стефанын роль-влакым.
29941	Ятыр спортсмен-влакым ямдылен, кудышт кокла гыч Александр Филимоновым – эргыжым – палемдаш лиеш.
29942	Ятыр спорт школлаште дзюдо дене тренерлан тыршен.
29943	Ятыр статьям, произведений-влакым возен.
29944	Ятыр стихше йӧратымаш кумыл дене шÿла.
29945	Ятыр сӱретын да пейзажын авторжо.
29946	«Ятыр тÿҥалше писательже, - возен тудо ик статьяштыже, - руш классикым огыл, а шке шочмо йылмыж дене серымым веле лудеш.
29947	Ятыр туныктыш проектым илышыш шындарен.
29948	Ятыр чап танык дене палемдалтын.
29949	Ятыр чап танык, Йошкар Знамя паша орден дене палемдалтын.
29950	Ятыр шанче-практик конференцийым эртарымылан вуйын шоген.
29951	Ятыр шымлымаш да шанче пашан авторжо.
29952	Ятыр эпизодым але сценым – мастарлык шот дене – пӱтынь марий прозын эн чапле кÿкшытыштӧ гоч аклыман.
29953	Яузо ( ) — эҥер Моско велыште да Моско олаште, Моско эҥерын шола эҥерйолжо.
29954	Яшканов Гурий Матвеевич — 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29955	Яшкардин Семен Кириллович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29956	† * Яшмет ( ) — пытыше ял.
29957	Яшмолкин Геннадий Константинович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29958	Яшмолкин Иван Никитович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29959	Яшурин Владимир Николаевич — II степенян Ачамланде сар орденын кавалерже, 1941 – 1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
29960	Я.Элексейн кучык жап черле лиймек, 1965 ий 5 январьыште колен.
29961	Я.Элексейн марий калыкын илышыжым моло калыкын илышыж дене кылден ок ончыкто.
29962	Я.Элексейн тидым,олалаште пашазе классын революционный движенийже виян толмым, Новоселовын образше гоч ончыкта.
29963	Я.Элексейн чумыр творчествыштыже марий калыкын илышыжым латкандашымше курым гыч туналын мемнан жапын кумлымшо ийлаж марте ончыктен.
29964	Я.Элексейнын 1940 ийыштак возымо «Тоймак тукым» повестьше первый гана лектеш. 1962 ийыште повестьын кокымшо ужашыжым «Ончыко» журналеш кучыкемден печатлыме (2-3 номер), 1963 ийыште тиде повестьым кок ужашге посна книга дене лукмо.
29965	Я.Элексейнын ойлымаш ден повестьлаштыже тӱҥ шотышто марий калыкын ожнысо да колымшо ийласе илышыжым ончыктымо.
29966	Я.Элексейнын ойлымашлаже проста форман да куштылго йылме дене возалтыныт, шинчалан тужвач шыри-вури койшо турло тур дене турлалтын огытыл.
29967	Я.Элексейнын первый ойлымашыже-влак ондакшым «У илыш» журналеш, варажым «Марий ял» газетеш лектыныт.
29968	Я.Элексейнын произведенийлажым лудын лекмек, вигак шижат: у илышым чоҥаш, кызытсе тукымым волгыдыш лукташ манын, коча-коваланна, ача-аваланна моткоч йӧсӧ пашам ышташышт верештын.
29969	Я.Элексейнын произведенийлаштыже марий калык коклаште классовый отношений кугу верым налеш.
29970	Я.Элексейнын «Тоймак тукым» повестьшым марий элыште капитализм виянме жап гыч туналын 1905 ийысе первый руш революций марте марий илышын энциклопедийже манаш лиеш.
29971	Я. Эшпай лӱмеш тӱвыра полат Я. Эшпай лӱмеш тӱвыра полат ( ) — Чыкма оласе муниципал тӱвыра тӧнеж.
29972	Я. Эшпай лӱмеш урем — Йошкар-Оласе урем.
29973	Я.Ялкайн да М.Джалиль Моско университетыште Я. Ялкайн ден М. Джалиль ик жапыште тунемыт.
29974	Я. Ялкайн дене пырля тунемше мордва калык гыч В. И. Самсонов йолташыжын шарнымашыж гыч пале: профессор Петерсон, индоевропейский йылме-влак дене палымым ыштымек, кажне студентлан шке шочмо йылмыжлан транскрипцийым ыштен пуэн.
29975	Я. Ялкайн ден М. Джалиль университетым тунем лекмекат, чӱчкыдын вашлийыныт.
29976	Я. Ялкайн ден П. Лашмановын тунемме группышто финно-угор тӱшкаш пурышо йылме-влакым коми калыкын эргыже В. И. Лыткин ( 1895 – 1982 ) туныктен.
29977	Я. Ялкайн, кугу конкурсым сеҥен, Моско кугыжаныш университетын этнологический факультетыштыже фольклор ден этнографий отделенийыштыже тунемаш тӱҥалеш.
29978	Я. Ялкайн Моско университетыште тунемме жапшым 1936 ийыште лекше «Ола» повестьыште ончыктен.
29979	Я. Ялкайн Москошто профессиональный писатель семын пашам ышташ, СССР писатель ушем дене кылым куча, тудын йодмыж почеш тӱрлӧ пашам шукта.
29980	Я. Ялкайн «Ола» повестьым 1930-шо ийлаште возен, тудо Москошто 1936 ийыште савыкталт лектын.
29981	Я. Ялкайн ондак шке мастарлыкшым поэзийыште ончыкта.
29982	Я. Ялкайн профессор Маркеловын да тунемме группын пунчалышт почеш 1929 ийыште шымле пашаште кугу тыршымашым ончыктымыжлан «выдвиженец» лиеш.
29983	Я. Ялкайн Пӱрӧ олаште 1924 – 1926 ийлаште шке шинчымашыжым нӧлта.
29984	Я. Ялкайн редколлегийын ик чулым тыршышыже лиеш.
29985	Я. Ялкайн романын кокымшо ужашыжымат возен пытарен улмаш.
29986	Я. Ялкайн тушан тӱрлӧ тема дене нылле утла статьям савыкта.
29987	Я. Ялкайн «У илыш» журналыш Пӱрын, Пӱрӧ велын да моло лӱм денат возкален шоген.
29988	Я. Ялкайн уло талантшым шочмо эл, калык верч пуэн, 1938 ийыште, репрессий жапыште, тудын ӱмыржӧ кӱрылтын.
29989	Я. Ялкайн шуко икшыван ешеш шочын-кушкын.
29990	Я. Ялкайнын «Марий библиографийже» нерген В. А. Мухин тыге возен: «Тиде книга вошт ончымо гай кушмынам, ончык каймынам … раш палыкта».
29991	Я. Ялкайнын марий сылнымутан литературышто надырже кугу.
29992	Я. Ялкайнын педтехникумышто туннеме жапыштеже кум произведенийже савыкталтеш: «Маяк» газетеш (тудо Пӱрӧ олаште лектын шоген) «Марий революционный муро» (1921, Акмаев Шакыртан дене возымо), «Тунемше» почеламут (1925), «Вурс кайык» (1926).
29993	Я. Ялкайнын повесть ден ойлымашыже-влак тематике шотышто икте-весышт дене кылдалт шогат, содержанийышт дене икте-весышт дене кылдалт шогат, содержанийышт дене икте-весыштым ешарат, сюжет, персонаж-влакын куснымышт событий-влакым кумдан почын пуаш полшат.
29994	Я.Ялкайнын поэзийжымат нунын дене таҥастараш лиеш.
29995	Я. Ялкайнын поэмыжым эпический сынан манаш лиеш.
29996	Я. Ялкайнын преподаватель-влак кокла гыч поснак М. Т. Маркелов да Ю. М. Соколов дене кугу кыл лийын.
29997	Я. Ялкайнын тиде жапысе илышыже «Андрий Толкын» повестьлан негыз лиеш.
29998	Я. Ялкайнын тӱҥ произведенийлаже Ола * Элем.
29999	महात्मा) титулым кучыктен — «лӱмлӧ чон» (шке Ганди тиде титулым нумалаш кӧнен огыл.
30000	મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી, хинди मोहनदास करमचंद गाँधी, Шыжа тылзын 2-шо кечыже 1869 ий, Порбандар, Гуджарат — Шорыкйол тылзын 30-шо кечыже 1948 ий, Нью-Дели) — Великобританий деч Индийын эрыкше верч кучедалше движенийын ик вуйлатышыже да идеологшо.