1	1000 ий — X курымын ийже.
2	1000 экземпляр тираж дене лектеш.
3	1003 ий — XI курымын ийже.
4	1006 ий — XI курымын ийже.
5	1012 ий — XI курымын ийже.
6	1013 ий — XI курымын ийже.
7	1014 ий — XI курымын ийже.
8	1018 ий — XI курымын ийже.
9	101 ий — II курымын ийже.
10	1021 ий — XI курымын ийже.
11	1023 ий — XI курымын ийже.
12	1026 ий — XI курымын ийже.
13	1031 ий — XI курымын ийже.
14	1032 ий — XI курымын ийже.
15	1034 ий — XI курымын ийже.
16	1038 ий — XI курымын ийже.
17	1040 ий — XI курымын ийже.
18	1043 ий — XI курымын ийже.
19	1047 ий — XI курымын ийже.
20	1049 ий — XI курымын ийже.
21	104 ий — II курымын ийже.
22	1054 ий — XI курымын ийже.
23	1059 ий — XI курымын ийже.
24	1062 ий — XI курымын ийже.
25	1064 ий — XI курымын ийже.
26	1068 ий — XI курымын ийже.
27	106 ий — II курымын ийже.
28	1070 ий — XI курымын ийже.
29	1071 ий — XI курымын ийже.
30	1072 ий — XI курымын ийже.
31	1074 ий — XI курымын ийже.
32	1076 ий — XI курымын ийже.
33	1077 ий — XI курымын ийже.
34	1080 ий — XI курымын ийже.
35	1082 ий — XI курымын ийже.
36	1083 ий — XI курымын ийже.
37	1090 ий — XI курымын ийже.
38	1093 ий — XI курымын ийже.
39	10 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 130-шо (кужемдыме ийлаште 131) кечыже.
40	10 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 41-ше кечыже.
41	10 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 69-ше (кужемдыме ийлаште 70) кечыже.
42	1103 ий — XII курымын ийже.
43	1104 ий — XII курымын ийже.
44	1109 ий — XII курымын ийже.
45	110 ий — II курымын ийже.
46	1114 ий — XII курымын ийже.
47	1121 ий — XII курымын ийже.
48	1122 ий — XII курымын ийже.
49	1128 ий — XII курымын ийже.
50	112 ий — II курымын ийже.
51	1130 ий — XII курымын ийже.
52	1136 ий — XII курымын ийже.
53	1139 ий — XII курымын ийже.
54	1140 ий — XII курымын ийже.
55	1148 ий — XII курымын ийже.
56	1156 ий — XII курымын ийже.
57	1157 ий — XII курымын ийже.
58	1158 ий — XII курымын ийже.
59	1159 ий — XII курымын ийже.
60	1162 ий — XII курымын ийже.
61	1164 ий — XII курымын ийже.
62	1166 ий — XII курымын ийже.
63	1167 ий — XII курымын ийже.
64	1168 ий — XII курымын ийже.
65	116 ий — II курымын ийже.
66	1174 ий — XII курымын ийже.
67	1176 ий — XII курымын ийже.
68	1178 ий — XII курымын ийже.
69	1179 ий — XII курымын ийже.
70	1183 ий — XII курымын ийже.
71	1186 ий — XII курымын ийже.
72	1187 ий — XII курымын ийже.
73	1190 ий — XII курымын ийже.
74	1192 ий — XII курымын ийже.
75	1197 ий — XII курымын ийже.
76	1198 ий — XII курымын ийже.
77	119 ий — II курымын ийже.
78	11 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 101-ше (кужемдыме ийлаште 102) кечыже.
79	11 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 42-шо кечыже.
80	11 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 192-шо (кужемдыме ийлаште 193) кечыже.
81	11 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 70-ше (кужемдыме ийлаште 71) кечыже.
82	1203 ий — XIII курымын ийже.
83	1207 ий — XIII курымын ийже.
84	1210 ий — XIII курымын ийже.
85	1211 ий — XIII курымын ийже.
86	1214 ий — XIII курымын ийже.
87	1216 ий — XIII курымын ийже.
88	1221 ий — XIII курымын ийже.
89	1227 ий — XIII курымын ийже.
90	122 ий — II курымын ийже.
91	1233 ий — XIII курымын ийже.
92	1236 ий — XIII курымын ийже.
93	1239 ий — XIII курымын ийже.
94	1240 ий — XIII курымын ийже.
95	1243 ий — XIII курымын ийже.
96	1244 ий — XIII курымын ийже.
97	1246 ий — XIII курымын ийже.
98	1247 ий — XIII курымын ийже.
99	1249 ий — XIII курымын ийже.
100	1257 ий — XIII курымын ийже.
101	1259 ий — XIII курымын ийже.
102	1262 ий — XIII курымын ийже.
103	1270 ий — XIII курымын ийже.
104	1271 ий — XIII курымын ийже.
105	1274 ий — XIII курымын ийже.
106	1276 ий — XIII курымын ийже.
107	1279 ий — XIII курымын ийже.
108	1280 ий — XIII курымын ийже.
109	1284 ий — XIII курымын ийже.
110	1287 ий — XIII курымын ийже.
111	1288 ий — XIII курымын ийже.
112	1289 ий — XIII курымын ийже.
113	128 ий — II курымын ийже.
114	1296 ий — XIII курымын ийже.
115	1297 ий — XIII курымын ийже.
116	1298 ий — XIII курымын ийже.
117	12. Καὶ ζωὴν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος.
118	12 апрельыште 1961 ийыште тудо уло тӱнялан икымше еҥ лийын, кудо космосыш чоҥештен.
119	12 ий — I курымын ийже.
120	12 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 316-шо (кужемдыме ийлаште 317) кечыже.
121	12 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 163-шо (кужемдыме ийлаште 164) кечыже.
122	12 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 43-шо кечыже.
123	«12 регион – Марий Эл ТВ» телеканалым почмек, тыште шке паша вержым муын.
124	12 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 193-шо (кужемдыме ийлаште 194) кечыже.
125	12 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 71-ше (кужемдыме ийлаште 72) кечыже.
126	12 Шорыкйол 1965 ийыште РСФСР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Кӱштыкшӧ почеш Кужэҥер кундемым ончычсо кумдыкышто илаҥдареныт.
127	12 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 12-шо кечыже.
128	12 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 285-ше (кужемдыме ийлаште 286) кечыже.
129	1301 ий — XIV курымын ийже.
130	1303 ий — XIV курымын ийже.
131	1306 ий — XIV курымын ийже.
132	1307 ий — XIV курымын ийже.
133	1309 ий — XIV курымын ийже.
134	1310 ий — XIV курымын ийже.
135	1313 ий — XIV курымын ийже.
136	1317 ий — XIV курымын ийже.
137	1318 ий — XIV курымын ийже.
138	1319 ий — XIV курымын ийже.
139	1323 ий — XIV курымын ийже.
140	1328 ий — XIV курымын ийже.
141	132 ий — II курымын ийже.
142	1341 ий — XIV курымын ийже.
143	1343 ий — XIV курымын ийже.
144	1344 ий — XIV курымын ийже.
145	1348 ий — XIV курымын ийже.
146	1349 ий — XIV курымын ийже.
147	1350 ий — XIV курымын ийже.
148	1351 ий — XIV курымын ийже.
149	1354 ий — XIV курымын ийже.
150	1356 ий — XIV курымын ийже.
151	1357 ий — XIV курымын ийже.
152	1359 ий — XIV курымын ийже.
153	1367 ий — XIV курымын ийже.
154	1379 ий — XIV курымын ийже.
155	1380 ий — XIV курымын ийже.
156	1383 ий — XIV курымын ийже.
157	1388 ий — XIV курымын ийже.
158	1391 ий — XIV курымын ийже.
159	1394 ий — XIV курымын ийже.
160	1397 ий — XIV курымын ийже.
161	13 ий — I курымын ийже.
162	13 Сорлаште Савык пӧртыштӧ Василий Васильевич дене чеверласымаш лийын.
163	13 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 347-ше (кужемдыме ийлаште 348) кечыже.
164	13 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 13-шо кечыже.
165	1400 ий — XIV курымын ийже.
166	1406 ий — XV курымын ийже.
167	1409 ий — XV курымын ийже.
168	140-ше страницыште автор чот мутлан тыгай определенийым пуэн: «Чот мут- отвлеченный числам, цифран количествым але шотлымо годым предметын радамжым ончыктышо ойлымаш ужаш».
169	1413 ий — XV курымын ийже.
170	1416 ий — XV курымын ийже.
171	1421 ий — XV курымын ийже.
172	1424 ий — XV курымын ийже.
173	1426 ий — XV курымын ийже.
174	1428 ий — XV курымын ийже.
175	1430 ий — XV курымын ийже.
176	1434 ий — XV курымын ийже.
177	143 ий — II курымын ийже.
178	1441 ий — XV курымын ийже.
179	1444 ий — XV курымын ийже.
180	1446 ий — XV курымын ийже.
181	1449 ий — XV курымын ийже.
182	1451 ий — XV курымын ийже.
183	1454 ий — XV курымын ийже.
184	1460 ий — XV курымын ийже.
185	1463 ий — XV курымын ийже.
186	1468 ий — XV курымын ийже.
187	1469 ий — XV курымын ийже.
188	146 ий — II курымын ийже.
189	1472—1477 ийлаште «Христосым тынеш пуртымаш», «Благовещений», «Вазе дене мадонна» паша-влак ӱмбалан тыршен.
190	1473 ийыште 20 ияш Леонардо да Винчи Святой Лука Гильдийыште мастерын классификацийжым налеш.
191	1474 ий — XV курымын ийже.
192	147 ий — II курымын ийже.
193	1481 ий — XV курымын ийже.
194	1481 ийыште тудо икымше кугу заказшым шуктен.
195	1483 — «Мадонна в гроте» сӱрет дене пашам тӱҥалеш.
196	148 ий — II курымын ийже.
197	1492 ий — XV курымын ийже.
198	1494-1495 ийла гыч Микеланжело Болонье олаште, Арки святого Дминика скульптурым ышташ туналеш.
199	1495—1498 — Миланысе Санта-Мария делле Грацие монастырьыште «Тайная вечеря» фреске дене паша.
200	1497 ий — XV курымын ийже.
201	1499 — Людовик XII француз войска-влакше дене Миланым сеҥен налыныт.
202	14 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 257-ше (кужемдыме ийлаште 258) кечыже.
203	14 ий — I курымын ийже.
204	14 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 287-ше (кужемдыме ийлаште 288) кечыже.
205	1500 ий — XV курымын ийже.
206	1502 ий — XVI курымын ийже.
207	15.05.2004 ийыште каен, Чормак ялысе шӱгаралаште тойымо.
208	1506 ий — XVI курымын ийже.
209	150 метр тораште Масканурка лӱман эҥер йога.
210	1514 ий — XVI курымын ийже.
211	1516 ийыште Леонардо француз король деч ӱжмашым налын да Кло-Люсе замкыште илаш кодын.
212	1518 ий — XVI курымын ийже.
213	1522 ий — XVI курымын ийже.
214	1524 ий — XVI курымын ийже.
215	1526 ий — XVI курымын ийже.
216	1528 ий — XVI курымын ийже.
217	1529 ий — XVI курымын ийже.
218	1532 ий — XVI курымын ийже.
219	1533 ий — XVI курымын ийже.
220	1536 ий — XVI курымын ийже.
221	1537 ий — XVI курымын ийже.
222	1541 ий — XVI курымын ийже.
223	1543 ий — XVI курымын ийже.
224	1544 ий — XVI курымын ийже.
225	1547 ий — XVI курымын ийже.
226	154 ий — II курымын ийже.
227	1554 ий — XVI курымын ийже.
228	1561 ий — XVI курымын ийже.
229	1562 ий — XVI курымын ийже.
230	1564 ий — XVI курымын ийже.
231	1568 ий — XVI курымын ийже.
232	1569 ий — XVI курымын ийже.
233	1574 ий — XVI курымын ийже.
234	158 ий — II курымын ийже.
235	1590 ий — XVI курымын ийже.
236	1592 ий — XVI курымын ийже.
237	1593 ий — XVI курымын ийже.
238	1594 ий — XVI курымын ийже.
239	15 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 105-ше (кужемдыме ийлаште 106) кечыже.
240	15 ий — I курымын ийже.
241	15 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 319-ше (кужемдыме ийлаште 320) кечыже.
242	…15 мартыште 1942 ийыште армийыш каен.
243	15 сентябрь 1917 ий марте Павел Глезденев «Война увер» газетын 13 номержым луктын шуктен. 31 октябрьыште губернский собранийын экстренный сессии погынымашыштыже калык образований пӧлкан пашаж нерген докладым каҥашеныт.
244	15 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 196-шо (кужемдыме ийлаште 197) кечыже.
245	1600 ий — XVI курымын ийже.
246	161 ий — II курымын ийже.
247	1623 ийыште Вильгельм Шыкард икымше йывропысо механикле калькулыторым шонен луктыш.
248	164 ий — II курымын ийже.
249	1661 ийыште Ньютон школым сай тунем пытарен, шинчымашым умбакыже шуяш кембридж университетыш каен.
250	1670 -шо ий шыжым С. Т. Разинын кучедалмашкыже шуко марий калык ушнен.
251	1685 ийыште Джованни Баттистын «Sovvegno dei musicisti de Santa Secilia» музык сообществылан тÿҥалтышым пыштыше-влакын спискыште палемдалтын, директорже кумдан палыме композитор, икмыняр опер-влакын авторжо Джованни Легренци лийын.
252	16 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 136-шо (кужемдыме ийлаште 137) кечыже.
253	16 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 106-шо (кужемдыме ийлаште 107) кечыже.
254	16 курымышто Нилот племена -влак шке кугыжанышым чоҥеныт.
255	170 ий — II курымын ийже.
256	1719 ий гыч икмыняр илмывер Уржумский уездыш пурен, молыжо Озаҥ губернийын Озаҥ уездыште лийыныт.
257	1723 -шо ийыште 16 сурт лийын гын 2002-шо ийыште эртыше перепись почеш 114 суртышто 326 еҥ ила.
258	174 ий — II курымын ийже.
259	1756 ийыште Кускин ялыште 16 суртышто 75 пӧръеҥ да 60 ӱдырамаш илен.
260	1766 ийыште археологический кычалмашым эртарыме деч вара Олимпий Олаште спорт да храм полат-влакым верештыныт.
261	1775 -ше ийыште Рушэл шанче академий Петербургышто «Сочинения принадлежащие к грамматике черемисского языка» лӱман книгам савыктен лукмо дене кылдалтын.
262	177 ий — II курымын ийже.
263	179 ий — II курымын ийже.
264	17 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 137-ше (кужемдыме ийлаште 138) кечыже.
265	17 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 168-ше (кужемдыме ийлаште 169) кечыже.
266	17 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 48-ше кечыже.
267	17 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 229-ше (кужемдыме ийлаште 230) кечыже.
268	17 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 76-шо (кужемдыме ийлаште 77) кечыже.
269	17 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 290-ше (кужемдыме ийлаште 291) кечыже.
270	18-19 январьыште вӱд путырак виян лиеш.
271	1820 ийыште майыште поэме печатлялт лектын, и ужын турло, пеш благожелательныйым огыл,кутырмым.
272	1820 йыште шочын.
273	1820-шо ийлаште Бетховеным Австрий ден Германийыштат колштыныт.
274	1826 ий гыч Шуберт Веныште ила. 26 мартыште 1828 ийыште тудо йоча-влаклан кугу концертым пуа, кудыжо сай оксам конда.
275	1828 ийыште Купран кӱсотышто эртыше пеш кугу кумалтыш Тӱҥ Ош Кугу Юмылан угыч кумалаш тӱҥалме семын калык шарнымашеш кодын.
276	1830-шо ийлаште тудын почеламутышо романтизм шӱлыш дене авалтын.
277	1836-1837 ийла Шошым 1836 ийыштеПушкинын аваже колен.
278	1837 ийыште пу черкым почмо да ялым селашке кусарыме.
279	1850 ийыште тудо естественный шанче пӧлкашке физикоматематике факультетыш Петербургышто тӱҥ пединститутыш тунемаш пурыш.
280	1850 ийыште Хельсинкисе университетыште финн йылме дене икымше профессорым сайлыме годым М. А. Кастреным тиде должностьышко ойыреныт.
281	1851 1859 ийлаште кӱ черкым чоҥеныт да 1859 ийыште освятитленыт.
282	1856 ийыште Петербургысо университетыште магистр кугытшым налын.
283	1860 1870-ше ийлаште Тютчевын усталыкыштыже политик почеламут-влак ончылно лийыныт.
284	1868 ийыште полат пересыльный казамат лийын.
285	1871 ийыште кок статьям возын «Естесственная система элементов и применение ее к указанию свойств некоторых элементов» (рушла) да «периодическая законность химических элементов» (немычла).
286	1872 ийыште Озаҥ олаште туныктышо семинарий почылтеш.
287	1872 ийыште тудо газын пеҥгыдылык теорийым тунеммен лектыш, 1874 ийыште Менделеев –Клапейрон лийын. 1880-1885 ий Менделеев йоҥыштымаш туткар нерген пашам ыштен, да дробьан темлен.
288	1872-шо ийыште земской школым почыныт. 1902 ийлан 76 тунемше лийын, 22 йоча марий лийын.1915 ийын Ӱшнур торговой В.Д. Щербаков кок этажан школым шогалтен.
289	1874 ийыште ты ялыште чылажге 48 пӧрт лийын, тушто 142 поръеҥ да 165 ӱдырамаш иленыт.
290	1879 ийыште тудо Таганрог гимназийым пытарен.
291	1879 ийыште школым почмо, туныктышылан Верещагин пашам ыштен.
292	1880 ийла мучаште Чехов чоныштыжо умылыдымаш лектын.
293	1884 -ше ийыште черке пеленсе школым почмо.
294	1885—86 ийлаште тÿҥ шот дене кÿчык мыскара ойлымаш-влакым возен.
295	1887 ийыште тудо Парижыш миен коштеш.
296	1888 ийыште кӱ черке пашам ышташ тӱҥалын.
297	188 ий — II курымын ийже.
298	1892 ий гыч 1899 ий марте Мелихово именийыште ила, куштыжо кызыт тÿҥ музей-влак кокла гыч иктыже пашам ышта.
299	1892 ийыште танле тыныш пурен.
300	1893 ийыште Твен палыме лиеш нефтяной магнат ден Генри Роджерс ден.
301	1894 ийыште «Word» типографийыште икымше машинам шынденыт, тудо ныл тӱс ден печатлен кертын, тиде машина пеш сайын печатлен. 18 ноябрьыште «Word» шке рушарнясе номерыштыже икымше сай лектышан комиксым вераҥденыт.
302	1897 -ше ийыште 151 еҥ илен гын, 1999 -ше ийыште эртыше перепись почеш 36 суртышто 73 еҥ ила.
303	1898 ийыште школым Похвальный лист дене пытарымеке, 14 ияшак школышто туныкташ тÿналеш.
304	18 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 322-шо (кужемдыме ийлаште 323) кечыже.
305	18 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 352-шо (кужемдыме ийлаште 353) кечыже.
306	18 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 77-ше (кужемдыме ийлаште 78) кечыже.
307	1900 да 1904 ийлаште крокет Олимпиадын программышкыже пуртеныт.
308	1900 ийысе Парижысе (Франций) II Олимпий модмаш да 1904 ийысе Сент-Луисысе (Миссури, УАШ) III Олимпий модмаш тӱнямбал ончер дене ушнен шоген.
309	1904 ий кеҥежым Чехов Германийыш курортыш каен.
310	«1904 ийыште япон сöй тÿнале… Тунам революций нерген ойлымым колын омыл.
311	1907 ийыште тудо Озаҥ гыч Вяткыш илаш кусна.
312	1908 ийыште Бутыркыште иллюзионист Гарри Гудини лийын. 28 минут жапыште тудо лӱмын Моско гыч Сибирьыш арестант-влакым наҥгаяш келыштарыме яшлык гычын эрыкыш лектын кертын.
313	1908 ийыште Кускин ялыште Кумкуданысе земский калык училищым почмо.
314	1909 1915 Палантай Пермь губернийысе Усолье да Лысва олалаште ила да пашам ышта.
315	1909 ийыште КАРын футбол Ассоциацийже тушко ушна, 1912 ийыште Аргентинын футбол Ассоциацийже, 1913 ийыште УАШын футбол Федерацийже.
316	190 ий — II курымын ийже.
317	1910-1913 ийлаште ты селаште Сергей Григорьевич Чавайн пашам ыштен.
318	1910 ийыште Калык-влак кокласе хоккей федераций шайбан хоккей дене Европо чемпионатым тӱҥалын.
319	1912 ийыште 166 квадрат метр кумдыкан школым чоненыт.
320	1913 ийыште тобогган модмашын Калык-влак кокласе ушем чоҥалтын.
321	1913 ийыште Яков Алексеевичым Кучков ялыш туныктащ колтат (кызыт Татарский АССР, Кукморский район).
322	1914 - 1917 ийлаште кудло утла икшывым Егор Иванович Голубкин, Елизавета Петровна Петрова, Василий Петрович Соколов, Филипп Степанович Степанов туныктеныт.
323	1914 ийыште сартÿҥалме дене Дитрих ешын илышыже моткоч вашталтын.
324	1914 Почеламут-влак Ава Йöсым ужын, орланен, икшывым кö куштен?
325	1915 ий гыч лектеш.
326	1915 ийыште кугыжан армийыш нальыч да 1918 ий марте фронтлаште лийынам.
327	1915 ийыште Пургыж тылзыште 4 кечыште Вяткыште (кызыт Киров ола) икымше номер савыкталтын.
328	1915 - Чавайн Казахстаныш илаш кусна, Аральск кӱртньыгорно школышто туныкта. 1919 - Чавайн шочмо кундемышкыже пӧртылеш, " Йошкар кече " газетыште пашам ышта.
329	1916 ийыште Г. Г. Кармазиным кугыжаныш армийыш налыт.
330	1917 Гурий Кармазинын пытартыш ийлаже 1931 ийыште марий «националист-влак» ваштареш чекист походын икымше толкынжо нöлталтеш.
331	1917 ий 15 июльышто Пӱрӧ олаште марий-влакын Всероссийский съездышт эртен.
332	1917 ий Агаште «Война Увэрым» Озаҥыште савыкташ тӱҥалаш темленыт, молан манаш гын Вятка ола марий-влакын тӱшкан илыме кундемлашт деч тора лийын.
333	1917 ийыште декабрь мучаште экстренный сессийын губерний земский собранийын П. П. Глезденев руш огыл калыкын йылмыж ден умбакыжат савыктыме пашам шуяш манын, йодышым тарвата.
334	1917 ийыште туныктышылан Елизавета Михайловна Михайлова ыштен.
335	1917 йыште Озаҥ школым тунем лекшашеш Российыште революций(рэволӱтсий) тӱҥале.
336	1918 ий кылме тылзын казаматысе черкым петыреныт, тудын куполжо ӱмбачын ыресым кораҥденыт,а пӧлемым клуб семын кучылташ тӱҥалыныт.
337	1919 ийыште тудым Мушеран тӱҥалтыш школын вуйлатышыжлан шогалтат, тиддеч вара Яков Алексеевич эртак туныктышылан ышта, тунамак калык коклаште мер пашам виктара.
338	1920 ий сӱремыште Озаҥыште марий коммунист-влакын Пӱтынь Российысе конференций погынен.
339	1920 ий Ӱярня тылзе гыч тӱҥалын 1921 ий Пеледыш тылзе марте Сергей Чавайн редакцийын пашаеҥжылан шоген.
340	1920 ийыште «Кресты» шкет шинчыше -влаклан казамат гычын Петросовет Исполком Ушемын 2- шо номеран виеш пашам ыштыктыме лагерьышке савырнен.
341	1921 ийыште (Акмаев Шакыртан дене пырля) «Марий революционный мурым» возен, 1925 ийыште «Тунемше» почеламутым да вес ийынже «Вурс кайык» поэмым савыкта.
342	1921 ийыште, Марий автономный область почылтмеке, Шабдар Осып марий калыкын автономий лÿмеш «Эй, шемер арий, йывырте!»
343	1922 ийыште тудо Макс Рейнхардтын актер школышко конкурсым эртен огеш сеҥе.
344	1923 ийын генерал Войцех Ярузельский Курувыште шочын.
345	1923 ийыште 28 майыште тудын ÿмыржӧ кÿрылтеш.
346	1923 ийыште Гурий Гаврилович марий кундемыш пöртылеш.
347	1923 ийыште казамат Петроградысе Губернский ОПТУн составышке пура да Петроградысе окружной изоляционный казамат статусым налеш.
348	1924 ийыште Гурий Гаврилович марий кундемыш толын.
349	1925 ийыште 42 суртышто 226 еҥ илен.
350	1925 ийыште Марий автоном велын 5-ияш лӱмгечыжым пайремлаш чот ямдылалтыныт.
351	1926-ше ийыште Шур Педтехникумым тунем лектын. 1930-ше ийыште Москошто пашам ыштен, курыкмарий йылме дене лекше книга-влакын редакторжо лийын.
352	1927 ийыште Ленингадысо политехнический институтым пытарен.
353	1928 ий гычын тӱҥ инженер чонымаш-конторыште.
354	1928 ийыште Эшпаймыт еш Моско олашке илаш куснен.
355	1928 -ше ийыште «Этнография» журналын икымше номерыштыже тудын «Системы родства у угро-финских народностей» статьяже савыкталт лектын.
356	1929 ийыште аспирантурым тунем пытара да Озаҥ олаш Восточно-педагогический институтыш пашам ышташ толеш, марий йылмым туныкташ тÿҥалеш, доцент лÿмым налеш.
357	1929 ийыште «Уло ял дене» ойлымаш сборникше, вес иешак «Арака кошарта» пьеса книгаже койыт. 1955 ийыште марий издательстве « Уло ял дене» ойлымаш ден очерк сборникшым уэш луктеш.
358	1929 ийыште «У ял» ялозанлык артельышке калык ушнен.
359	1929-ше ийыште школым почмо.
360	1930-1931 тунемме ийыште Марий АССР Звенигово районысо Красногорск леспромхоз школышто-завуч.
361	1930 ий декабрьыште Я. Ялкайн университетым тунем лектеш.
362	1930 ийыште Марий кнага савыктышын курык марий филиалжым почмо да «У сем» журналым лукташ тӱҥалме.
363	1930 ийыште почмо дечын вара 2006 ий марте Плутон Кече системын 9 планетыжлан шотлалтын.
364	1930 ийыште ялыште лудмо пӧртым почыныт.
365	1930 -шо ийыште «У серем» колхозым почмо.
366	1931 ийыште (3-шо №) журналыште тыге возымо: «Пет.
367	1931 ийыште Н.Лекайн «Калинин колхоз» очеркшым посна книга дене луктын.
368	1931 ийыште Осминын «У муро» лÿман икымше почеламутшо лектын.
369	1931 ийыште Смирнов Кузьма марий мурсем-влакым фортепиано почеш хорлан мураш келыштараш да текст дене пырля семым возаш тӱҥалын.
370	1931 -ше ийыште 37 сурт «У ер» колхозым почыныт.
371	1932 ийыште ялысе калык "Онар" колхозым чоҥен.
372	1933 ийыште Косолоп гыч агропедтехникумым тышке кусареныт, вара тудо педагогик техникумыш савырнен, варажым - педучилищыш.
373	1933 тиде сай шонымашым Нью-Йорк фирмын пашаеҥже-влак щкаланышт алыныт.
374	1934 ийыште Эрыканын «У вий» журналеш савыктыме кÿчык творческий заявкыже гыч пале: тудо «Кучедалме тулеш» роман деч вара «Мланде пеледеш» лÿман романым возаш шонен.
375	1935 ийыште лекше «Ешем» пьесын темыжат, проблемыжат пеш простой улыт – колхоз пашаште комсомолец-шамычын ударный пашашт, хулиганство ден лодырничество ваштареш кучедалмаш.
376	1936 - 1937 ийлаште школ кок вере - Чодырасолаште да Волаксолаште - верланен.
377	1936 ийын шыжым Илья Михайлович адакат ончыч ыштыме Буймо школыш толеш да 1941 ий марте ( кылме) кыдалаш школым вуйлата.
378	1936 ийыште лекше «Сборник статей по марийскому языку» книгаштыже ятыр статьяжым чумырен.
379	1936 ийыште марий кугыжаныш театрыште режиссерын пашажым шукташ тӱҥалын.
380	1936 ийыште, марий сымыктыш техникумым тунем пытармек, Кузьма Смирнов Москосо консерваторийыш тунемаш пурынеже улмаш, но сайын ямдылалт шуктен огыл.
381	1936 ийыште «Ямде лий» газет редакцийыш куснымекыже, Георгий институт гыч кайыш.
382	1936 -шо ий гыч тудо Искандаров лӱмеш капеллыште мураш тӱҥалын.
383	1936 -шо ийыште «Мари ушем» колхозым почмо. 4 ий гыч Молотов лӱмеш колхозыш кусарыме.
384	1937 -1938 ийласе Кугу террор годым кажне камерыште 170 еҥ наре шинчен.
385	1937 1938 ийлаште эртыше Кугу террор жапыште «Кресты» казаматыште контрреволюций преступленийым ыштымаште титаклыме еҥ-влак шукын шинченыт. 3 квадрат метр кмдыкан шкет камерлаште 15-17 еҥ дене шинченыт.
386	1937 ийыште, ачажым поген наҥгайымек, еш ола гыч Шырка-Нурыш (кызытсе Чавайнурыш) илаш кусна.
387	1937 ийыште сÿрем тылзын 9-ше кечынже – пытартыш допрос – деч вара кок тылзат пеле гыч Кармазинлан следствий пытыме нерген увертарат.
388	1938 ий 1 октябрьыште Марий АССР НКВД–н особый тройкыжо 9319 №-ан делам ончен лектын да чыла лу еҥым лÿен пушташ, погыштым конфисковатлаш пунчалын.
389	1938 ий гыч 1942 ий марте антифашизм дене.
390	1938 ий шошым, пӱртӱс одарланен пеледме жапыште, шинелян еҥ-влак ныл шагат эрдене налаш толыт…… : Мый поэзий верчын шкемым : Шым чамане,шым чамане.
391	1938 ийыште В.Элмар политический темылан «Фашизм – тиде сар!»
392	1939 ий 27 Сорлаште лекше МАССР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Кӱштыкшӧ почеш негызлыме.
393	1939 ий гыч 1941 ий марте «Пиалан илыш» альманахым редактироватла, рвезе почеламутчо-серызе-шамычлан возашышт, кушкашышт кӱлеш полышым пуен шога. 1939 ийыште Василий Элмар Коммунистический партий радамыш пура.
394	1939 ий июльышто самырык прзаикым Писатель ушемыш пуртат.
395	1939 ийысе ик серышыштыже писатель «романын кокымшо книгаже мучашке шуктыде кодын» манын возен.
396	1939 ийыште лекше «Тушманын кышаже» кызытсе жаплан Ефрушын моло пьесыже-шамыч дене таҥастарымаште эн популярный пьеса.
397	1939 ийыште пӧръеҥ-влак Йошкар Армийыш каят.
398	1939 ийыште У Торъял районысо Немда кыдалаш школыш марий йылме да литературым туныкташ Василий Рожкин миен.
399	1939 — Котов, Михаил Михайлович, Мордва кундемын эргыже, ялозанлык пашаеҥ, Марий республикын сулло шанчыеҥже.
400	193 ий — II курымын ийже.
401	1940 ийлан "Онар" колхозын 501 гектар мландыже лийын.
402	1940 ийыште Йошкар-Олаш пӧртылен. 1958 ий марте Марий филармонийыште пашам ыштен, кӱслезе ансамблем вуйлатен.
403	1940 ийыште сӱретше -влак выставкыш лектедш тӱҥалыныт.
404	1940 ийыште усталык пашам тӱҥалын, икымше ойлымаш-влакым "Эчу", "Саню", "Тул кайык" да очерк-влакым Ямде лий да Марий коммуна жаплышташ-влакыште савыкталтме.
405	1940 -ше ийлаште туҥалыныт, а 2006 ийыште йӱштылшо-влакын чотышт 200 000 еҥ наре лийын.
406	1941 ий марте школ кок этажан пу пӧртышто верланен улмаш 4 классыште шинчымашым икшыве влак налын шогеныт. 1925 ийыште селаште 30 еҥ илен чыланат руш лийыныт.
407	1941 ийыште 27 суртышто 164 еҥ илен.
408	1941-ше ийыште шыжым Моско олам калык ополнений дене пырля аралаш каен да йомын.
409	1942 ий пургыж тылзын «Кресты»н психиатрический эмлымверыште Даниил Храмс колен.
410	1942 ийыштак В. Элмар уэш фронтышко шочмо элнам аралаш кая.
411	1942 -шо ийыште «Ончыко» лӱман икымше сборникше савыкталтын.
412	1943 ийыште Ганйан Эмил дене пырля аквалаҥгым ыштен да терген.
413	1943 ийыште ик римский радио дене Феллинин йӧратыше-влак – Чико ден Полина – нерген оҥай передаче каен.
414	1943 ийыште Оренбургысо кӱшыл зенитно-ракетный училищыш тунемаш пурен, кусарымаш курсым эртен.
415	1944-1948 - Марий АССР Медведево районысо Медведево кыдалаш школын тунемшыже. 1945, пеледыш тылзе - «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.»
416	1944 ий 24 Шыжаште тиде теҥызыште япон да американ флот-влак кокласе кредалмаш лийын.
417	1944 ийын 6 июльышто 60-шо дивизийын кок полкшо Ковельыш кок велым керылт пурен да олам тушман деч утарен налын.
418	1944 ийыште Миклай «Янлык Пасет» драмым воза, тудым Марий театр шошым модын ончыкта.
419	1944 ийыште Пеледыш тылзын «19 км» лӱман чодрапунктышко кӱртньыгорно дене крымтатар-влакым илаш конденыт.
420	1946 ийыште Марий Элын калык артистше лӱмым сулен налын.
421	1946 ийыште Теле тылзын Сӱзлэҥер гыч 137 репортироватлыме немыч-влакым конденыт.
422	1948 ийыште Волаксола шымияш школыш кошташ тӱҥалеш, комсомол радамыш пура.
423	1949 – 1958 ийлаште Рут, Дэвид да Стивен Кинг илыме верлам чӱчкыдын вашталтен иленыт.
424	1950–1952 ийлаште ВЛКСМ ЦК пеленсе Центральный комсомольский школым пытарымек, Б.Г. Данилов "Рвезе коммунист", "Марий коммуна" редакцийлаште пашам ыштен.
425	1950 ийыште "Гора" колхозым"Победа" колхоз дене ушеныт.
426	1952 -шо ийыште Йӱлесола Сотнур кундем, Арын сельсоветыш пурен.
427	1953 ийыште Йошкар-Оласе педучилищым пытарен да кыдалаш образованийым налын.
428	1954 1957 ийлаште Армийыште служитлен.
429	1954 ий шыжым Валентин Колумб Марий АССР серызе ушемын темлымыже да шке чон йодмо почеш, Москосо А.М.Горький лӱмеш Сылнымут институтыш тунемаш пура.
430	1954 ийыште А.А. Асылбаев дене пырля орфографий мутерым, 1955 ийыште П.Г.Рыбакова ден – «Курык марий ден олык марий мут–влакым таҥастарыме мутерым» луктын.
431	1954 ийыште Мариьн ялушем составыште лийын.
432	1954 ийыште тудын "Мемнан корнына " икымше почеламут-влак аршашыже савыкталт лектын.
433	1955 ийыште Николай Исанбаевич аспирантурым пытара да тиде ийыштак «Марий йылмыште Н-причастий» темылан кандидатлык диссертацийым чаплын арала, шке таҥашыже марий-влак кокла гыч йылме дене ончыч шанче кандидат лӱмым налеш.
434	1956 ий, шыжа тылзын 4-ше кечыштыже, Марий АССР, Морко район Апак ялеш шочын.
435	1956 ийыште ялышке электротулым пуртеныт.
436	1957 ийыште ече дене сар куршталмаш биатлоныш савырна.
437	1957 ийыште Калык-влак кокласе Бенди Федераций чоҥалтын, да тӱнямбал таҥасымаш-влак эрташ тӱҥалыныт.
438	1957 ийыште пелашыж дене палыме лийын пединститутышто, вокальный кружокым вуйлаташ коштмыж годым, да 16 декабрьыште 1957 ийыште нуно сÿаным ыштеныт.
439	1958 1959 ийлаште картоным ыштен лукмо цехым почыныт.
440	1958 ийыште историй да филологий факультетым «руш йылме да литератур туныктышо» специальностьым тунем пытарен да кÿкшыт образованийым налын.
441	1958 ийыште тиде поселко "посёлок Советский" лӱмым налын.
442	1958 ийыште Эрик Сапаев дипломым налеш да специалист семын сем училищыш пӧртылеш.
443	195px Аҥгела Меркель ( ; ) — Немыч Элын Федерал канцлер.
444	1960 ий гыч — CК РСФСРын секретарьже, 1973—1979 ийлаште — 1-ше секретарьже, 1968 ий гыч — советысе семмастар-влак Ушемын секретарьже. 1965—1970 ийлаште Москосо консерваторийыште композицийым туныктен.
445	1960 ийлаште Битлз уло тӱнялан шке сем-влакшым рашкалтылаш тӱҥалын.
446	1960 ий марте марий йылме дене научный грамматика лийын огыл.
447	1960 ий тӱҥалтышыште тудым эше ик гана ӱжыктат, да тылеч вара тудым космосыш чоҥешташ йӧршылан шотлат.
448	1960 ийыште гастроль дене ФРГ-шке толын, но тушто тудым йÿштӧ кумыл дене вашлийыныт, молан манаш гын Кокымшо тÿнямбал сар жапыште тудын патриот шÿлышыжым шижын огытыл. 1963 ийыште Москошто да Ленинградыште тудын концертше кугу сеҥымашыш шуы-ныт.
449	1960 ийыште Ӱярня тылзын журналистика да публицистика аланыште тыршыше-влакланат Ленин премий кучыкталташ тӱҥалын.
450	1961 1964 — Г.Ибрагимов лӱмеш йылме, литератур да историй Институтысо аспирантурышто тунемеш.
451	1961 ий гыч ик ийдалыклан 76 премий марте иканаште кучыкталт кертын.
452	1961 ийыште "Бригадир" колхоз Шоръял ялын "Большевик" колхозшо деке ушна.
453	1961 ийыште Семеновко «психушкыш» логалын.
454	1962 ийыште Венедиктов, музыкальный училищым тунем пытарымеке, куштышо да мурышо «Марий Эл» ансамбльыште солист лиеш. 1963 ийын 5 апрельыште Йошкар-Олаште икымше гана Э.Сапаевын «Акпатыр» опержым марла шынденыт.
455	1962 ийыште ты селан лӱмжым колхозлан пуеныт.
456	1962 Теле тылзын Параньгинский районым пытареныт, илмывер-влак Марий Тӱрек кундемыш пуреныт.
457	1962 -шо ий гыч туныктымаш пашаш куснен.
458	1963 — Мосунов, Михаил Юрьевич, кумдан палыме артист, Марий Элын калык артистше.
459	1964 ий 16 октябрьыште Вениамин Михайлович мылам увертарыш: «У повестьым возаш шинчам.
460	1964 ийыште Менделеевын лӱмжо Бриджпорткысо университетын чапоҥаште Евклид, Архимед, Н.Коперник, И.Ньютон, Г.Галилей, А.Лавуазье ден воктене кеча.
461	1964 -ше ийыште УАШ -ыште «I want to hold your hand» мурышт 83-шо вер гыч 3-шо верыш кӱза.
462	1965 ийыште Пӧтъял ден Ӱлыл Азъял «За мир» колхозыш ушненыт.
463	1965 -ше ийыште Марий книга савыктыш «Вуверкува» поэмым посна книга дене луктын, тудо сылнын сöрастарыме лийын.
464	1966 ий гыч И. Г. Иванов МарНИИ-ште кугурак шанче пашаеҥ лиеш, йылме секторым вуйлаташ тӱҥалеш.
465	1966 ий кеҥежым отечественный специалист влак итальян машина ден икымше гана палыме лийыныт.
466	1966 ийыште Кинг кыдалаш школым тунем пытармек штат Мэн университетыш тунемаш пура, туштак тудо шке ончыклык пелашыж Табита Спрюс дене палыме лиеш.
467	1966 ийыште «Советская энциклопедия» издательствын СССР калык-влак йылме дене мутерым лукшо редакцийже шанчым да книга шöрлыкым «Рушла-марла мутер» дене пойдарен.
468	1967 ий гыч Москошто эрта (лач 1992 ийыште Санкт-Петербургышто эртен, да 1991 ийыште йӧршын эртаралтын огыл). 1996 ий гыч Еврохоккейтур радамыш пура.
469	1967 ийыште "Марий коммуна" газет редакцийыште корреспондетлан ятыр жап ышта.
470	1967 ийыште Москоште кок ияш Высший литературный курсым пытарен.
471	1967 ийыште премий чот 30 марте иземын.
472	1967 ийыште самырык капкаоролым ЦСКА тренер Анатолий Тарасов ужын шуктен.
473	1967 ийыште Шыжа тылзын 22 кечынже икымше гана ЦСКА командыште модаш лектын.
474	1969 — 1972 да 1974 — 1975 ийлаште Борис Сергеевич Марий республикысе сӱретче ушем правленийым вуйлатен.
475	1969, шошо ага тылзе - Йошкар-Оласе финн-угор Фсесоюзный конференцийын участникше. 1970, сорла тылзе - Таллинн оласе (Эстоний) 3 Международный конгрессын финноугровед участник.
476	1970 ий гыч тыгай тӱшка-влак спортсменлан полшаш тӱҥалыныт, да эркын-эркын ӱдыр-влак кугурак пагалымашым суленыт.
477	1970 ийыште Марий республикылан 50 ий темме лӱмеш лӱмгече пайрем годым оперыште Акпатырын рольжым устан модмыжлан Арсений Венедиктовлан Кугыжаныш премийым да ту ийыштак мурызылан Марий АССР-ын заслуженный артистше почёт лӱмым пуэныт.
478	1970 ийыште Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
479	1970-ше ийыште Марисола школышко тунемаш каен.
480	1971 ийыште Н.К. Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогический институтын историй да филологий факультетысе марий-руш йылме да литератур пӧлкам тунем пытарен.
481	1972 ий гыч 1977 ий марте Россий сӱретче ушем правлений да Россий сӱретче ушемын сылнысӱрет комиссийжым йыжъеҥлан сайлалтын.
482	1972 ийыште тиде машинам ыштен лукмылан ВАЗ заводлан "Шортньо Меркурий" Тӱнямбал премийым пуымо. 2000 ийыште ВАЗ-2101 автомобильлан 20 курымын автомашинаже лӱмым пуымо.
483	1974 ий гыч тӱҥалын «Литератур шыже» семинарыштко коштын.
484	1974 ийыште Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
485	1974 ийыште сӧсна вута пашам ышташ тӱҥалеш.
486	1974, кылме тылзе - «руш йылме»кафедрын доцент лÿмым налын. 1979 - РСФСР Министерство просвещенийын Почетный грамот денже суапландаралтын.
487	1975 ийыште 29 суртышто 119 еҥ илен.
488	1975 ийыште 9 майыште Сеҥымаш кече кечын 1941 – 1945 ийлаште Кугу Ачамланде сарыш кайыше да кучедалмаште колышо варале марий-влак лӱмеш ял покшелне чапкӱ шындалтын.
489	1975 ийыште училищым тунем лекмек, В. И. Суриков лӱмеш Москосо кугыжаныш акдемический художественный институтыш тунемаш пурен. 1981- 1983 ийлаште Совет Армий радамыште служитлен.
490	1975-ше ийыште Тарту кугыжаныш университетыште «Финн–угор йылме-влак» специальность дене кандидат диссертацийым арален. 1982-шо ий гыч тудо Марий Кугыжаныш педагогик институтын туныктымо паша шотышто проректоржо лийын.
491	1976 1981 ийлаште Поранча кундем Элнет (Илеть) селаште илен.
492	1976 ий гыч Йошкар-Оласе эмлыме верыште тыршаш тӱҥалын. 10 ий Йошкар-Олан тӱҥ хирургшо лийын.
493	1976 ий гыч кажне ийын "Калык-влак кокласе хоккей справочник". 1977 ий гыч кажне тылзын "ИИХФ-н пресс-релизше" савыкталтеш.
494	1976 ийыште С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
495	1977 ий гыч Е. Н. Мустаев шке илышыжым кÿшыл школ дене кылда. 1977 ийыштак Марий кугыжаныш университетын партком секретарьжылан тыршаш тÿҥалын.
496	1977 ийште МарКУ-н йылмышанче факультетшым пытарен.
497	1977 ийыште лукташ тӱҥалме грузовой автомашина кызытсе жап марте лектын шога.
498	1977 -ше ийыште Поранча кундемысе торфушемыште инженерлан пашам ышташ тӱҥалын да вуйлатыше мартеат шуын.
499	1977 -ше ийыште тудо республикысе сар ветеран-влакым эмлыме госпитальысе хирургий пӧлкан вуйлатышыжлан шогалын.
500	1978 - 1983 ийлаште Марий радион корреспондент ден редакторжо лийын.
501	1978 ий марте руш литературышто Кечывалвел тептеҥыз ыҥ нигушто ок кучылт.
502	1979 ийыште Михайлов-Петров-Харламов тройко шке тӱжемше шайбыжым пурта.
503	1980-1996 ийлаште ялысе да селасе туныктышо-влаклан келыштарыме ушемым вуйлатен.
504	1980 ийыште Марий АССРынн калык почеламутчо лӱмым пуымо.
505	1980 ийыште С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
506	1980 ийыште, школым пытарымеке Леонид Маркелов СССР аралтыш министерствын Москосо Краснознаменый институтышто тыглай пашазе семын тыршен.
507	1980-ше ийыште З.М.Дудина университетын руш да марий отделенийышкыже тунемаш пурен.
508	1980 -ше ийыште Михайлов-Петров-Харламов тройко шалана.
509	1980 -шо ийлаште казаматым кугемдашлан шуко пачашан илыме пӧртым пуэныт.
510	1981 -ше ий гыч Америкыште модмаш-влак эртат, 1986 ий гыч Канадыштат.
511	1983 - 1986 ийлаште «Ончыко» журналыште пашам ыштен.
512	1983 ий гыч "Совет Ушемын сулло спорт мастер" ( ) мут официал чап лӱм семын кучылталтеш.
513	1984 -ше ийыште тудо Ленинградысе кугыжаныш университетыш шке специальностьшо дене аспирантурыш шинчымашым келгемдаш пурен да кок ий гыч историй наука кандидат лӱмым сулен налын.
514	1985 ий гыч тудо журналистлан пашам ышташ тӱналын. 2 ий «Кугарня» газетын тӱҥ редакторжо лийын.
515	1985 ийыште Себеусадысе 8-ияш школым тунем пытара, Йошкар-Оласе медицин училищыш тунемаш пура. 1989 гыч 2003 ий марте тазалык аралтыш системыште пашам ыштен.
516	1985 -ше ийыште Марий книга издательствыште пашам ышташ тӱналын да кызытат тушто тиде пашамак шуктен шога.
517	1986 - 2003 ийлаште Марий кнага савыктышын редакторжо гыч тӱҥ директорышкыжо шуын.
518	1986 ийыште Марий кугыжаныш университетын профессоржо лӱмым икымше гана марий ӱдырамаш-влак коклаште сулен налын.
519	1987 ий гыч Республикысе курчак театрыште сем пӧлкалан вуйын шога.
520	1987 ийыште «Ончыко» журнал «Знак Почета» орден дене наградитлалтын.
521	1987 -ше ийыште тудо Чуваш республикысе прокурорын вуйлатышыжлан тыршаш тӱҥалын, а вара Марий Элын прокуроржо лийын.
522	1989 -ше ийыште Сотнур кыдалаш школын вуйлатышыжлан шогалын.
523	1990 - Дебрецен оласе ( Венгрий ) 7 Международный финноугровед конгрессын участникше. 1991-1997 - Н.К. Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш педагогический институтын языкознаний кафедрын доцентше.
524	1990 ийла тӱҥалтыш гыч тиде пайремым Йошкар-Олаште эртарат.
525	1990 ий – Марий ССР Виктерын Чап таныкше. 1992 ий – « Марий Эл Республикын сулло артистше ». 2005 ий – РоссийФедераций тӱвыра Министерствын Чап танкыше.
526	1990 ий тӱҥалтышыште йочасадым ышташ тӱҥалыныт, но тӱрлӧ амаллан кӧра чоҥен шуктен огытыл.
527	1990 ийыште журналын кокымшо шочмо ийже семын палемдат.
528	1990 -ше ий гыч тудо «Улыбка» ансамбль вуйлатышылан тыршаш тӱҥалын, а тачысе кечылан Жанна Витальевнан вуйлатыме коллективше конкурслаште ик гана веле огыл сеҥышыш лектын, лауреат лӱм дене палемдалтын.
529	1991 - 1992 ийлаште школ кыдалаш лийын Кыдалаш статусым налмеке, школ у шӱлышым налын.
530	1991 1996 ийлаште кугыжаныш секретарьлан шоген.
531	1991 2007 ийлаште тудо Марий самырык театрыште модын, тӱрлӧ рольым устан чоҥен.
532	1991 ий 7 Идымыште ӱмыржӧ кӱрылтеш.
533	1991 ийыште икымше гана Марий Талешке кечым угыч пайремдыме.
534	1991 ийыште Хельсинки олаште тудын лӱмым нумалше обществе почылтын; тӱвырам вияҥдымашыште, книга, тунемме пособийым лукмо шотышто уралысе изи калык-влаклан (марий-влакланат) полша.
535	1992 ийыште Москосо М. Горький лӱмеш Литератур институтым тунем пытара.
536	1993 ий гыч соло-концерт-влакым Марий Эл мучко гына огыл, Россий мучкат ончыкта.
537	1993 ийыште Красногорск кыдалаш школым пытарымеке, Марий республикысе тÿвыра да сымыктыш колледжын актер отделенийышкыже тунемаш пура, тыгодымак шке мастарлыкшым Марий самырык театрыште шуараш тÿҥалеш.
538	1993 ийыште С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
539	1993 -шо ийыште вӱд пучым шупшмо.
540	1994 ий ага тылзын икмыняр ончычсо арестант, Сибирякын (Сергей Липачинскийын) вуйлатымыж почеш "авторитет-влак" Бутырский казаматыште шке йолташышт -влакым ужаш шонен пыштеныт.
541	1994 ийыште тудым – «Ӱмыр кыл», «Шонымем, вучымем, йӧратымем», «Йолгорно», «Шымавуч» книга-влакын авторжым – Россий Федераций писатель ушем членыш пуртымо.
542	1995 ийыште "Ньюэллз Олд Бойз" командыш модаш куснен. 10 ияш годымжо тудын соматотропин (кушмаш гормон) дефицитым муыныт.
543	1995 ийыште "Полярная звезда" группым пога.
544	1995 ийыште "Составное именное сказуемое в марийском языке" кандидат диссертацийым Йошкар-Олаште арален.
545	1995 -ше ийыште лекше «Марисолан мут сылныже» сборникше икымше гана школ да студент жапыште возымо почеламутшо-влакым савыктен.
546	1995-ше ийыште лекше «Марисолан мут сылныже» сборникше икымше гана школ да студент жапыште возымо почеламутшо-влакым савыктен.
547	1996 ий гычын Бутырский казаматышке ӱдырамаш-влакым петырмым чарненыт.
548	1996 ий гыч эртаралтеш.
549	1996 ийлан тиде модель йӧршеш карбюратор двигатель дене лектын шогышо ГАЗ-3307 модельым алмаштен. 1997 ийыште турбодизель двигатель дене лектын шогышо тиде модельым 2001 ий марте лукмым чарненынт.
550	1997 — 2001 ийлаште Марий Самырык Театрыште актерлан ышта.
551	1997 ий гыч регионгокласе мер организаций – Российысе руш лапта Федераций пашам ышташ тӱҥалын.
552	1997 ий гыч турнирыште 6 тӱшка лие.
553	1997, шыжа тылзе - 2008, кылме тылзе - Н. К. Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш педагогический институтын языкознаний кафедрын профессоржо.
554	1998 ийыште Кинг ик эн кумдан палыме «Секретные материалы» сериалын ик серийжын авторжо лиеш.
555	1999 ийысе кумшо номеран "Ончыкышто" печатлалтше аллегорий сынан "Йошкар-Олан эн моторжо" ойлымашыште Ю.Артамонов шоҥгылык темым нӧлталеш.
556	1999 ийыште ГАЗ-3309 модель негызеш 2 осян(4х4) ГАЗ-3308 "Садко" автомашинам армийлан тыгак граждан -влаклан келыштаарымым лукташ тӱҥалыныт.
557	1999 -ше ий гыч тудо шочмо кундемыштыже Мосолов лӱмеш ял озанлык ушем вуйлатышылан тыршаш тӱҥалын.
558	19 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 109-ше (кужемдыме ийлаште 110) кечыже.
559	19 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 262-шо (кужемдыме ийлаште 263) кечыже.
560	19 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 323-шо (кужемдыме ийлаште 324) кечыже.
561	19 нобрьяште 1828 ийыште брюшной тиф деч колен.
562	19 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 170-ше (кужемдыме ийлаште 171) кечыже.
563	19 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 353-шо (кужемдыме ийлаште 354) кечыже.
564	19 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 78-ше (кужемдыме ийлаште 79) кечыже.
565	19-ше курымышто вокализ фортепиано аккомпанентан этюд-влаклан кӧра популярлыш савырна.
566	19 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 292-шо (кужемдыме ийлаште 293) кечыже.
567	1 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 121-ше (кужемдыме ийлаште 122) кечыже.
568	1 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 91-ше (кужемдыме ийлаште 92) кечыже.
569	1 ден 2-шо кокласе йоыртем чыла чот да лица сыныште палдырна.
570	1 ий — I курымын ийже.
571	1 майыште Микай шке дневникыштыже пытартыш пашажым возен кода.
572	1 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 335-ше (кужемдыме ийлаште 336) кечыже.
573	1 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 274-ше (кужемдыме ийлаште 275) кечыже.
574	2000 ий 13 Ага гыч 21 Пеледыш марте Кечывалвел федерал йырвел лӱмым нумалын.
575	2000 ийыште лекше синоним мутер марий синоним кокласе смысловой ойыртемым, кучылталтме аланым, могай стильыште кучылталтмыштым палемда.
576	2000-ше ийыште Я.Эшпай лӱмеш Кугыжаныш Марий филармонийын солисткыже лийын. 2006 ийыште Олык Ипай лӱмеш премийын лауреатше лӱмым сулен.
577	2001 ийыште тудо «Марий Эл республикын президентше пелен мер да политик рӱдер» кугыжаныш тӧнежын вуйлатышыже лийын да кызытат тиде сомылымак шуктен шога.
578	2002 ийлан руш калыкын тӱнямбал чотшо 130 миллион еҥ, Российыште 116 миллион еҥ (Россий калык чот деч 79,8 %).
579	2003 ий марте Кубок Злин олаште эртен, вара Пардубицыш кусаралтын.
580	2004 ий мартыште специалист-влакым ямдылаш манын, Йошкар-Оласе строительный техникум дене ойпидышым ыштеныт.
581	2005 ийыште академийым тунемын пытара да М. Шкетан лӱмеш театрыш актерлан пура.
582	2005 ийыште Калтаса районын 75-ше идалыкше вашеш эрвел марий вел «Ӱжара» газетыште И.Ломберскийын у илышлан пöлеклалтше такмакше-влак савыкталтыныт.
583	2005 -ше ий 1-ше шорыкйоллан ялыште 141 еҥ ила.
584	2005 -ше ий 1 январьлан 50 еҥ ила.
585	2006 ий – « Марий Эл Республикын калык артистше » чап лӱм. 2010 ий – Татарстан Республик тӱвыра министерствын Чап таныкше. 2010 ий – Марий Эл Республик Кугыжаныш Погынын Чап таныкше.
586	2006 ий Пеледыш тылзын Курыкмарий кундем Виловат да Кузнецово селалаште кугу шолем (диаметрже 20 мм деч кугурак) да кугу йӱр ялозанлык мландын 3,5 тӱж.
587	2006 -шо ий гыч муниципал кидыш кусна.
588	2007 ийыште Олык Ипай лӱмеш премийымат сулен.
589	2007 ийыште Роман Рэин шкетын Владивосток гыч Санкт-Петербургыш илашлан кая, кушто кокымшо альбомым «31,0345 Years of Dread» Dizzaster лейблыште луктеш.
590	2008 ий шорыкйол тылзын 28 кечынже титак касартыш Федеральный кугыжаныш службын директорын алмаштышыже Владимир Семенюк журналист-влаклан интервьюм пуэн. 1971 ий гычын казамат пелен тоштер пашам ышта.
591	2008 ийысе иктешлымаш: Кечывалвел федерал йырвелыште ик тылзаш кокласе пашадар 11734 теҥге марте кугемын (Россий мучко - 17 290 теҥге.
592	2008 ийыште «Онар» роман-трилогийже Эстонийысе родо-тукым калык-влак программын Литератур премийже дене палемдалтын.
593	2009 ийлан Кас-Йӱдвел федерал йырвелыште 13 462 000 еҥ ила.
594	2009 ийыштак Марий Эл Радио интернетыште йоҥгаш тӱҥалын.
595	2009 ийыште адвокат Сергей Магницикй изоляторын шкет камерыште колен.
596	2009 ийыште, Ӱярня тылзын 28-29 кечылаште Йошкар-Олаште Алтимат фрисби дене регионгокласе чемпионат эртен.
597	2009 ийыште "Шӧртньӧ мече", а вара "Бриллиант мече" пӧлек-влакым налын.
598	2010 ий гычын кокла нелытан ГАЗ(4х2) грузовой автомашинаш ММЗ Д-245.7 Е-3 маркан дизель двигательым шындат.
599	2010 ийыште тӱшка Wave-Gotik-Treffen -2010 готик мурын фестивалиште мура.
600	2011 ий гыч шочмо кечылан пӧлеклалтше концерт "Дружба" стадионышто эртаралтеш.
601	2011 ийыште тиде сайтыштак марий чатым почмо.
602	2012 Вӱдшор 7 — Марий Википедийыште кум тӱжем статья.
603	2012 ий гыч эше «Волгыдо» эстраде муро ансамбльым чумыра, тудын дене пырля гастрольлашке коштеш.
604	2014 ий — 365-кечаш ий (високос идалык огыл), григориан кечышот почеш вӱргечын тӱҥалеш.
605	201 ий — III курымын ийже.
606	203 ий — III курымын ийже.
607	204 ий — III курымын ийже.
608	207 ий — III курымын ийже.
609	20 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 110-шо (кужемдыме ийлаште 111) кечыже.
610	20 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 324-ше (кужемдыме ийлаште 325) кечыже.
611	20 май - газет Ипайын " Тыланет " лирический почеламутшым печатлен. 22 май - писатель конференций вашеш Маргостеатрыште эртыше сылнымут кас нерген отчёт пуалтын.
612	20 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 232-шо (кужемдыме ийлаште 233) кечыже.
613	20 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 354-ше (кужемдыме ийлаште 355) кечыже.
614	20 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 79-ше (кужемдыме ийлаште 80) кечыже.
615	20 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 293-шо (кужемдыме ийлаште 294) кечыже.
616	210 ий — III курымын ийже.
617	21 ий — I курымын ийже.
618	21 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 52-шо кечыже.
619	21-ше (22-шо) кечынже кеҥежымсе кечышогымаш Негыз * Марла календарь.
620	21 Шорыкйолын уло тӱня мучко чонлан ик эн чот келшыше кече палемдалтеш – Калык-влак кокласе ӧндалалтмаш кече (International Hug Day).
621	227 ий — III курымын ийже.
622	22 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 265-ше (кужемдыме ийлаште 266) кечыже.
623	22 ий — I курымын ийже.
624	22 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 326-шо (кужемдыме ийлаште 327) кечыже.
625	22 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 53-шо кечыже.
626	22 Теле 1996 ийыште Марий Эл Республикын президентшылан сайлымашыш кандидат семын ушнен.
627	22 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 22-шо кечыже.
628	232 ий — III курымын ийже.
629	233 ий — III курымын ийже.
630	236 ий — III курымын ийже.
631	237 ий — III курымын ийже.
632	239 ий — III курымын ийже.
633	23 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 113-шо (кужемдыме ийлаште 114) кечыже.
634	23 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 266-шо (кужемдыме ийлаште 267) кечыже.
635	23 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 54-ше кечыже.
636	242 ий — III курымын ийже.
637	24 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 114-ше (кужемдыме ийлаште 115) кечыже.
638	24 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 236-шо (кужемдыме ийлаште 237) кечыже.
639	24 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 83-шо (кужемдыме ийлаште 84) кечыже.
640	250px Субару R2- "Субару" автомобиль компанийын лукмо модельже.
641	250 ий — III курымын ийже.
642	252 ий — III курымын ийже.
643	25 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 145-ше (кужемдыме ийлаште 146) кечыже.
644	25 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 115-ше (кужемдыме ийлаште 116) кечыже.
645	25 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 268-ше (кужемдыме ийлаште 269) кечыже.
646	25 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 176-шо (кужемдыме ийлаште 177) кечыже.
647	25 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 56-шо кечыже.
648	25 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 298-ше (кужемдыме ийлаште 299) кечыже.
649	261 ий — III курымын ийже.
650	266 ий — III курымын ийже.
651	267 ий — III курымын ийже.
652	26 ий — I курымын ийже.
653	26 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 57-ше кечыже.
654	26 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 360-шо (кужемдыме ийлаште 361) кечыже.
655	274 ий — III курымын ийже.
656	276 ий — III курымын ийже.
657	278 ий — III курымын ийже.
658	27 ий — I курымын ийже.
659	27 март 1968 ийыште авиакатастрофеш, учебный пашам эртышышла тудо ӱмыржӧ дене чеверласа.
660	27 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 27-ше кечыже.
661	282 ий — III курымын ийже.
662	283 ий — III курымын ийже.
663	284 ий — III курымын ийже.
664	288 ий — III курымын ийже.
665	289 ий — III курымын ийже.
666	28 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 118-ше (кужемдыме ийлаште 119) кечыже.
667	28 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 362-шо (кужемдыме ийлаште 363) кечыже.
668	28 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 28-ше кечыже.
669	28 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 301-ше (кужемдыме ийлаште 302) кечыже.
670	291 ий — III курымын ийже.
671	294 ий — III курымын ийже.
672	297 ий — III курымын ийже.
673	299 ий — III курымын ийже.
674	29 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 149-ше (кужемдыме ийлаште 150) кечыже.
675	29 Кылме — григориан кечышот почеш, ийын 333-шо кече (кужемдыме ийлаште 334).
676	29 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 180-ше (кужемдыме ийлаште 181) кечыже.
677	29 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 88-ше (кужемдыме ийлаште 89) кечыже.
678	2. Καὶ εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν Ὑιὸν τοῦ Θεοῦ τὸν μονογενῆ, τὸν ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννηθέντα πρὸ πάντων τῶν αἰώνων· φῶς ἐκ φωτός, Θεὸν ἀληθινὸν ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα, οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον τῷ Πατρί, δι᾿ οὗ τὰ πάντα ἐγένετο.
679	2 июль 1948 ийыште Юрий Чавайн И. С. Палантай лÿмеш музыкальный училищын директоржылан тунемаш пурташ йодмашым воза да тыште тунемаш тÿҥалеш.
680	2 Пеледыш — григориан кечышот почеш идалыкын 153-шо (кужемдыме ийлаште 154) кечыже.
681	2. Спорт ийымаш.
682	2-шо модмаш Харламовланат, совет командыланат пиалан лийын огыл.
683	2 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 2-шо кечыже.
684	302 ий — IV курымын ийже.
685	303 ий — IV курымын ийже.
686	306 ий — IV курымын ийже.
687	30 Вӱдшор 1931 ийыште суас калыкын йодмыж почеш ВЦИКын Президиумжо Параньгинский районым негызлаш пунчалым луктын.
688	30 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 120-шо (кужемдыме ийлаште 121) кечыже.
689	30 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 273-шо (кужемдыме ийлаште 274) кечыже.
690	30 ийлаште селасе кресаньык - влак "Красное знамя" лӱман колхозыш чумыргеныт.
691	30 наре шанче пашам лексикологий, лексикографий да марий терминологий дене пашам савыктен луктын.
692	30 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 364-ше (кужемдыме ийлаште 365) кечыже.
693	30-шо ийласе шымлымаш пашажым Г. Кармазин «Марий грамматика (морфологий)» книгаже дене кошартен.
694	311 ий — IV курымын ийже.
695	316 ий — IV курымын ийже.
696	317 ий — IV курымын ийже.
697	318 ий — IV курымын ийже.
698	31 ий — I курымын ийже.
699	31 ийым веле илен гынат, тиде жапыште Эрик Сапаев моткоч шуко ыштен кертын, марий семым у кӱкшытыш кӱзыктен, шке лӱмжымат муро аланыште да марий эртымгорнышто курымешлан арален коден.
700	31 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 365-ше (кужемдыме ийлаште 366) кечыже.
701	31 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 31-ше кечыже.
702	31 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 304-ше (кужемдыме ийлаште 305) кечыже.
703	32 ий — I курымын ийже.
704	337 ий — IV курымын ийже.
705	339 ий — IV курымын ийже.
706	33. Кореш (дефис) дене возалтше вершӧр лӱм, фамилий-влак руш йыл- мысе семынак возалтыт: Австро-Венгрий, Орехово-Зуево, Петропавловск-на-Камчатке, Франкфурт-на-Майне, Мамин-Сибиряк, Новиков-Прибой, Соловьёв-Седой.
707	340 ий — IV курымын ийже.
708	3:4:5 отношений велан египетский кумлукым египетский землемер да архитектор-влак вияш лукым чоҥашлан активно кучылтыныт.
709	348 ий — IV курымын ийже.
710	349 ий — IV курымын ийже.
711	34 ий — I курымын ийже.
712	352 ий — IV курымын ийже.
713	357 ий — IV курымын ийже.
714	360 ий — IV курымын ийже.
715	361 ий — IV курымын ийже.
716	366 ий — IV курымын ийже.
717	367 ий — IV курымын ийже.
718	370 ий — IV курымын ийже.
719	373 ий — IV курымын ийже.
720	379 ий — IV курымын ийже.
721	383 ий — IV курымын ийже.
722	384 ий — IV курымын ийже.
723	38 ий — I курымын ийже.
724	391 ий — IV курымын ийже.
725	394 ий — IV курымын ийже.
726	397 ий — IV курымын ийже.
727	39 ий — I курымын ийже.
728	3 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 123-шо (кужемдыме ийлаште 124) кечыже.
729	3 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 246-шо (кужемдыме ийлаште 247) кечыже.
730	3.Илышыште кучылтмо ÿзгар: шокшо вургем, шерге да молат.
731	3 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 34-ше кечыже.
732	3) Умландарыше член: Тыгай порананыште пеш кулеш дене гына чараш лектыт.
733	401 ий — V курымын ийже.
734	403 ий — V курымын ийже.
735	406 ий — V курымын ийже.
736	407 ий — V курымын ийже.
737	410 ий — V курымын ийже.
738	417 ий — V курымын ийже.
739	424 ий — V курымын ийже.
740	426 ий — V курымын ийже.
741	436 ий — V курымын ийже.
742	437 ий — V курымын ийже.
743	442 ий — V курымын ийже.
744	450 ий — V курымын ийже.
745	451 ий — V курымын ийже.
746	452 ий — V курымын ийже.
747	456 ий — V курымын ийже.
748	45 ий — I курымын ийже.
749	461 ий — V курымын ийже.
750	464 ий — V курымын ийже.
751	469 ий — V курымын ийже.
752	472 ий — V курымын ийже.
753	474 ий — V курымын ийже.
754	477 ий — V курымын ийже.
755	47 ияп Эдит Пиаф 27 ияш грекым Теом йӧратен шында.
756	483 ий — V курымын ийже.
757	490 ий — V курымын ийже.
758	493 ий — V курымын ийже.
759	498 ий — V курымын ийже.
760	49 ий — I курымын ийже.
761	4 Ага — григориан кечышот почеш идалыкын 124-ше (кужемдыме ийлаште 125) кечыже.
762	4 Вӱдшор — григориан кечышот почеш идалыкын 94-ше (кужемдыме ийлаште 95) кечыже.
763	4 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 35-ше кечыже.
764	4 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 4-ше кечыже.
765	4 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 277-ше (кужемдыме ийлаште 278) кечыже.
766	502 ий — VI курымын ийже.
767	503 ий — VI курымын ийже.
768	506 ий — VI курымын ийже.
769	519 ий — VI курымын ийже.
770	523 ий — VI курымын ийже.
771	524 ий — VI курымын ийже.
772	528 ий — VI курымын ийже.
773	530 ий — VI курымын ийже.
774	533 ий — VI курымын ийже.
775	534 ий — VI курымын ийже.
776	536 ий — VI курымын ийже.
777	53 ий — I курымын ийже.
778	543 ий — VI курымын ийже.
779	546 ий — VI курымын ийже.
780	548 ий — VI курымын ийже.
781	549 ий — VI курымын ийже.
782	5.4 наме амион еҥ Финляндийыште илат, шукышт кечывалвелысе кундемлаште илат.
783	550 ий — VI курымын ийже.
784	552 ий — VI курымын ийже.
785	553 ий — VI курымын ийже.
786	558 ий — VI курымын ийже.
787	560 ий — VI курымын ийже.
788	566 ий — VI курымын ийже.
789	568 ий — VI курымын ийже.
790	569 ий — VI курымын ийже.
791	573 ий — VI курымын ийже.
792	586 ий — VI курымын ийже.
793	58 ий — I курымын ийже.
794	591 ий — VI курымын ийже.
795	592 ий — VI курымын ийже.
796	596 ий — VI курымын ийже.
797	597 ий — VI курымын ийже.
798	59 ий — I курымын ийже.
799	5.Кадыр тоя, вÿдвара гоч вончаш огеш лий – аза пÿгыр шочеш.
800	5 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 339-ше (кужемдыме ийлаште 340) кечыже.
801	5-ше класс гыч Лемде школыш тунемаш куснен.
802	5 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 278-ше (кужемдыме ийлаште 279) кечыже.
803	600 ий — VI курымын ийже.
804	604 ий — VII курымын ийже.
805	606 ий — VII курымын ийже.
806	60-шо ийлаште марий йылмын исторический пенгыдын шымла.
807	60-шо ийлаште тӱнямбал кӱкшытыш «Марвел» компаний лектеш.
808	610 ий — VII курымын ийже.
809	612 ий — VII курымын ийже.
810	613 ий — VII курымын ийже.
811	614 ий — VII курымын ийже.
812	617 ий — VII курымын ийже.
813	619 ий — VII курымын ийже.
814	620 ий — VII курымын ийже.
815	621 ий — VII курымын ийже.
816	628 ий — VII курымын ийже.
817	629 ий — VII курымын ийже.
818	62 ий — I курымын ийже.
819	632 ий — VII курымын ийже.
820	633 ий — VII курымын ийже.
821	637 ий — VII курымын ийже.
822	639 ий — VII курымын ийже.
823	63 ий — I курымын ийже.
824	643 ий — VII курымын ийже.
825	64 ий — I курымын ийже.
826	651 ий — VII курымын ийже.
827	654 ий — VII курымын ийже.
828	660 ий — VII курымын ийже.
829	662 ий — VII курымын ийже.
830	666 ий — VII курымын ийже.
831	670 ий — VII курымын ийже.
832	671 ий — VII курымын ийже.
833	673 ий — VII курымын ийже.
834	676 ий — VII курымын ийже.
835	684 ий — VII курымын ийже.
836	691 ий — VII курымын ийже.
837	692 ий — VII курымын ийже.
838	694 ий — VII курымын ийже.
839	696 ий — VII курымын ийже.
840	699 ий — VII курымын ийже.
841	69 ий — I курымын ийже.
842	6 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 310-шо (кужемдыме ийлаште 311) кечыже.
843	6 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 187-ше (кужемдыме ийлаште 188) кечыже.
844	6 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 65-ше (кужемдыме ийлаште 66) кечыже.
845	6 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 279-ше (кужемдыме ийлаште 280) кечыже.
846	700 ий — VII курымын ийже.
847	702 ий — VIII курымын ийже.
848	703 ий — VIII курымын ийже.
849	704 ий — VIII курымын ийже.
850	706 ий — VIII курымын ийже.
851	708 ий — VIII курымын ийже.
852	727 ий — VIII курымын ийже.
853	72 ий — I курымын ийже.
854	731 ий — VIII курымын ийже.
855	734 ий — VIII курымын ийже.
856	741 ий — VIII курымын ийже.
857	743 ий — VIII курымын ийже.
858	744 ий — VIII курымын ийже.
859	749 ий — VIII курымын ийже.
860	754 ий — VIII курымын ийже.
861	756 ий — VIII курымын ийже.
862	75 ий — I курымын ийже.
863	763 ий — VIII курымын ийже.
864	768 ий — VIII курымын ийже.
865	769 ий — VIII курымын ийже.
866	76 ий — I курымын ийже.
867	772 ий — VIII курымын ийже.
868	777 ий — VIII курымын ийже.
869	77 ий — I курымын ийже.
870	780 ий — VIII курымын ийже.
871	781 ий — VIII курымын ийже.
872	783 ий — VIII курымын ийже.
873	784 ий — VIII курымын ийже.
874	786 ий — VIII курымын ийже.
875	790 ий — VIII курымын ийже.
876	791 ий — VIII курымын ийже.
877	796 ий — VIII курымын ийже.
878	798 ий — VIII курымын ийже.
879	79 ий — I курымын ийже.
880	7 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 250-ше (кужемдыме ийлаште 251) кечыже.
881	7 ий — I курымын ийже.
882	7. Илыше айдеме-шамычым, колышо айдеме-шамычымат кугу чап дене вес гана толшашыжлан, Тудын Кугыжанышыже пытышашлык огыллан.
883	7 Кылме — григориан кечышот почеш идалыкын 311-ше (кужемдыме ийлаште 312) кечыже.
884	7 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 38-ше кечыже.
885	7 Сорла — григориан кечышот почеш идалыкын 219-ше (кужемдыме ийлаште 220) кечыже.
886	7 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 341-ше (кужемдыме ийлаште 342) кечыже.
887	7 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 280-ше (кужемдыме ийлаште 281) кечыже.
888	803 ий — IX курымын ийже.
889	806 ий — IX курымын ийже.
890	807 ий — IX курымын ийже.
891	810 ий — IX курымын ийже.
892	812 ий — IX курымын ийже.
893	814 ий — IX курымын ийже.
894	816 ий — IX курымын ийже.
895	819 ий — IX курымын ийже.
896	820 ий — IX курымын ийже.
897	821 ий — IX курымын ийже.
898	827 ий — IX курымын ийже.
899	829 ий — IX курымын ийже.
900	836 ий — IX курымын ийже.
901	837 ий — IX курымын ийже.
902	83 ий — I курымын ийже.
903	83 ий ончыч шанче-чодыразе, Марий Элын сулло шанчыеҥже Виктор Ильич Пчелин шочын.
904	841 ий — IX курымын ийже.
905	842 ий — IX курымын ийже.
906	843 ий — IX курымын ийже.
907	844 ий — IX курымын ийже.
908	847 ий — IX курымын ийже.
909	848 ий — IX курымын ийже.
910	84 ий — I курымын ийже.
911	856 ий — IX курымын ийже.
912	859 ий — IX курымын ийже.
913	860 ий — IX курымын ийже.
914	862 ий — IX курымын ийже.
915	868 ий — IX курымын ийже.
916	871 ий — IX курымын ийже.
917	872 ий — IX курымын ийже.
918	874 ий — IX курымын ийже.
919	879 ий — IX курымын ийже.
920	880 ий — IX курымын ийже.
921	883 ий — IX курымын ийже.
922	884 ий — IX курымын ийже.
923	890 ий — IX курымын ийже.
924	891 ий — IX курымын ийже.
925	897 ий — IX курымын ийже.
926	8. Адак Шнуй Шӱлышын Илымашым пӱрышӧ Юмо улмыжлан, Ача Юмо гычын лекмыжлан.
927	8 Идым — григориан кечышот почеш идалыкын 251-ше (кужемдыме ийлаште 252) кечыже.
928	8 Сӱрем — григориан кечышот почеш идалыкын 189-ше (кужемдыме ийлаште 190) кечыже.
929	8 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 67-ше (кужемдыме ийлаште 68) кечыже.
930	8 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 281-ше (кужемдыме ийлаште 282) кечыже.
931	900 ий — IX курымын ийже.
932	903 ий — X курымын ийже.
933	909 ий — X курымын ийже.
934	90 ий — I курымын ийже.
935	90-ше ийылаште Российыштат шарлен.
936	918 ий — X курымын ийже.
937	91 ий — I курымын ийже.
938	921 ий — X курымын ийже.
939	924 ий — X курымын ийже.
940	933 ий — X курымын ийже.
941	937 ий — X курымын ийже.
942	939 ий — X курымын ийже.
943	946 ий — X курымын ийже.
944	947 ий — X курымын ийже.
945	949 ий — X курымын ийже.
946	94 ий — I курымын ийже.
947	950 ий — X курымын ийже.
948	952 ий — X курымын ийже.
949	956 ий — X курымын ийже.
950	95 ий — I курымын ийже.
951	964 ий — X курымын ийже.
952	971 ий — X курымын ийже.
953	976 ий — X курымын ийже.
954	977 ий — X курымын ийже.
955	981 ий — X курымын ийже.
956	982 ий — X курымын ийже.
957	983 ий — X курымын ийже.
958	990 ий — X курымын ийже.
959	991 ий — X курымын ийже.
960	993 ий — X курымын ийже.
961	997 ий — X курымын ийже.
962	998 ий — X курымын ийже.
963	9. Апостол-шамычын мланде ӱмбалне чыла иктеш туныктен кодымо Шнуй Черкылан.
964	9 ноябрьыште 1910 ийыште Ясный Поляныште погыненыт ала мыняр тужем айдеме тояш Лев Толстойым.
965	9 Пургыж — григориан кечышот почеш идалыкын 40-ше кечыже.
966	9 Теле — григориан кечышот почеш идалыкын 343-шо (кужемдыме ийлаште 344) кечыже.
967	9 Ӱярня — григориан кечышот почеш идалыкын 68-ше (кужемдыме ийлаште 69) кечыже.
968	9 Шыжа — григориан кечышот почеш идалыкын 282-шо (кужемдыме ийлаште 283) кечыже.
969	Agonoize — аggrotech-тӱшка Немыч Эл гыч.
970	AIDS) --- айдемын капышкыж -инфекций логалме дене тӱҥалше чер.
971	Bande dessinee (сӱретлыме лаштык) але BD, япон комикс-влакым манга маныт.
972	Baron Pierre de Coubertin.jpg Пьер де Кубертен ( — ) — француз педагог да эртыкшанчызе, Калыккокласе Олимпий Комитетлан негызым пыштен.
973	Compás – испан мут, кудыжо метр да тактын улмыжым ончыкташлан кучылталтеш.
974	Credner), йӱдвел могыр пошышто (англ.
975	Das Ich лӱм Зигмунд Фрейдын паша гыч налме (мутлан: Freud, Sigmund (1923), Das Ich und das Es), да тудын Эго термин дене чык кылым куча.
976	Elvis Presley (16.8.1977 колен), американ мурызо, киноактер.
977	FAT типан файл системым фрагментлымаш да фрагментлыдымаш Дискым фрагметлыдымаш ( ) — кӱрылтдымӧ кластер радамыште файл -влакым аралашлан келыштарыме диск ужашын логик структуржым уэмдыме да пайдалын вераҥдыме процесс.
978	FAT-ын кум версийже уло — FAT12, FAT16 да FAT32.
979	FTP протокол 1971 ийыште ышталтын.
980	Gabrielius Landsbergis-Žemkalnis), литвасе драматург, театр пашаеҥ, публицист.
981	Great Penck), Изи Пенк (англ.
982	Hexahedron.jpg Куб — виклукан параллелепипед, тудын чыла кум висышыжат икгай.
983	Hg ( ) семын возалтеш.
984	HTML-йылмым Тим Бернерс-Ли 1989-1991 ийлаште ыштен.
985	HTTP тӱҥжылан "клиент-сервер" технологий шотлалтеш.
986	Human immunodeficiency virus, HIV) терминым пеҥгыдемденыт.
987	ICQ программ деч ойыртем — марий йӱкпале-влакым возаш огеш лий.
988	ICQ-ын логотипше ICQ — чӱчкыдын кучылтмо вигак каласымашыкташ компьютер программе.
989	II тӱнямбал сар годым Сар тӱҥалмеке Эдитлан Ассо дене ойырлаш пернен.
990	ISO 639 Ты стандарт шукырак йылмын код-влакым ончыкта: * ISO 639-1 (1998) 2-йӱкпалан кӱчыкемдаш-влакым куча, * ISO 639-2 (2002) 3-йӱкпалан кӱчыкемдаш-влакым куча.
991	IX курым гыч марий калык эрвелыш кайыше Киев Русьысо славян-шамыч дене кылдалт шогат.
992	«Let it be» кино The Beatles группын мурыжо негызеш оскарым налын.1988-ше ийыште группо Зал славы рок-н-ролаш логалын.
993	LibreOffice-лан марий спелл-чекер Mozilla-лан марий спелл-чекер Чынвозышым тергыше системе (тыгак спелл-че́кер ) — тиде компьютер программе.
994	Lyamungu) пытартыш кумло ий жапыште покшел температуро кум градуслан кугемын, кечывалвел могыр тайылыште 1230 метрлан.
995	Marie Magdalene Dietrich); 27 теле 1901 — 6 ага 1992) — немыч да американ актриса да мурызо.
996	N числан факториалжым шотлымо алгоритм.
997	«PhpBB» gогынысо скриптын скриншотшо. Погын ( ) — вотлаштык дене пайдаланыше-влакын кылым кучымо вотпрограмме класс.
998	Post Office Protocol 3 – Почтылык Протокол 3. SMTP протокол дене пырля кучылтатлтеш.
999	PPP протокол HDLC негызеш ышталтын.
1000	QIP Infium лан марий кусарымаш уло.
1001	R2 лӱм ондакат кучылталтын: 1969-1972 ийлаште.
1002	Simple Mail Transfer Protocol – Куштылго Серыш Трансферлык Протокол.
1003	Southern Icefield), и пытартышлан, эрвел могыр пошырышто (англ.
1004	Tritonal пудештше арверым кӧргышкӧ пыштыме.
1005	Tыгодым ушанле ик энертыш - оҥартышмут, туня илышым айдеме йылмыш кусарыме йон.
1006	Unix-гай операций радамлыклаште программе вес-верек колтымашым dup2(2) каласымаш дене але freopen(3) да popen(3) кӱшылрак stdio-гай каласымаш дене ыштен кертеш.
1007	URL-ым Тим Бернерс-Ли 1990 ийыште ыштен.
1008	Western Breach), Барранко долина деке кӱзышӧ (англ.
1009	XIII-XV курымлаште курыкмарий мланде Шӧртньӧ Ордан кид йымалныже лийын, вара (XV-XVI курымлаште) Озаҥысе ханлыкыш ушнен.
1010	XIV курым XVI курым ---- XV курымышто мо лийын * Шӧртньӧ Орда шаланен пытен.
1011	XIX–XX курымла тÿҥалтыште лекше кусарыме паша-влакым йылмыштым шымла.
1012	XIX курым мучаш гыч тиде мут лӱмдылтыш семынат кучылталтеш.
1013	XIX курым мучаште барон Пьер де Кубертен Олимпий модмашым угыч тӱҥалаш тыршен.
1014	XIX курым мучашыште подшипник-влакым шонен шуктеныт.
1015	XIX курым мучашыште ты верыш Казанкин тукымлӱман купеч толын.
1016	XIX курымын 90 ийлаштыже писатель марий ялыште ойыралт шушо кум турло социальный вийым ужеш.
1017	XIX курымышто англичан-влак Швецарийыште канымышт годым издер дене мунчалтеныт.
1018	XIX курымышто Эпиналыште фабрик пашан сӱретыште лектышыже сай корнышко лектеш.
1019	XIX-ше курымышто ял койын кушкаш тӱҥалын.
1020	XVIII-XIX-ше курымлашсе шымлызе-влак марий сонарзе да колызо -влакым пеш кугу мастар семын акленыт.
1021	XVIII курымын икымше пелыштыже кызытсе Поранча кундемын кумдыкыштыжо 20 илмывер наре лийын.
1022	XVIII курымышто Ухта эҥерыште нефтьым лукташ тӱҥальыч.
1023	XVII курымыште негызым пыштыме.
1024	XVII курымышто ола воктене улшо ял-влак (Вараксино, Лапшино.
1025	XVI курым XVIII курым ---- XVII курымышто мо лийын * XVII курымысо йозакым тӱлышӧ марий илашлан кӱлеш арверым кресаньык еш шке кидше дене ыштен.
1026	XVI курымысо эртымгорнышто тиде кредалмаш-влак «черемис сар» семын возалт кодыныт.
1027	XXI курымыште эн пайдаланыме broadband лекмаш лийын.
1028	XX курым мучаште кугу кумдан палыме сыным комиксыште азиат жанр налаш тӱҥалын : япон манга, китай маньхуа, корей манхва.
1029	XX курымын тӱҥалтыш пелештышыште, шуко шанче шотлымаш сомылым аналог компьютерын полшыкше дене рашемденыт.
1030	XX-шо курымын 80-ше ийылаштыже Пӧтъял «Дружба» совхозыш пурен.
1031	XX-шо курымын пелыштыже айдеме тукым технологий вияҥдымаш дене кӱкшытыш шуын, тыге Мландын йырйужыш деч ӧрдыжкӧ лектын, да сандалыкым шымлаш тӱҥалын.
1032	"X" планетым кычалмаш Плутоным почмеке,шуко шанчыеҥ-влак умбакыжым вес планетым кычалаш тӱҥалыныт.
1033	Ÿмыржö мучко калык фольклорым поген, шуко материалым чумырен, но возен налме шуко материалже йоммылан öпкелалтын.
1034	Ÿмыржын пытартыш шагатшымат (2005 ийыште) тыштак эртарен.
1035	Z3 (1941) — икымше ыштыше, кокытан арипметикым ворандарыше машин, вещественле арипметик да изиш программлымаш кертмаш дене.
1036	כדורגל)‎ да карел — (карел.
1037	А 1912 ийыште марий кундемышке кусна да туныктымо пашам умбакыже шуя.
1038	А 1924 ийлан Купсолаште 439 калык погынен.
1039	А 1931 – 1934 ийлаште Ленинградыште Герцен лÿмеш педагогический институтын студентше лийын.
1040	А 1936 ийыште «Палантай» лÿман чапле очеркым возен.
1041	А 1963 -шо ий гыч Оршанка педучилищыште марий йылме да литературым туныктышылан пашам ышташ тӱҥалын.
1042	А 1970 ийыште просветительский училищыш тунемаш пурен.
1043	А 1983-шо ий гыч сарыште лийше ветеран-влакын госпитальыште тӱҥ врачын алмаштышыже лийын.
1044	А 1983-шо ий гыч шкежак поликлиникын тӱҥ врачше сомылым шукта.
1045	А 1987 ийыште Марий республикысе кӱшыл судын судьяже лийын.
1046	А 1988-ше ийыште, «опер мурызо» специальностьым налмек, Эрик Сапаев лӱмеш опер да балет театрыште солисткылан тыршаш тӱҥалын.
1047	А 1990 ийыште, кунам у пайрем нерген мут лектын, тиде акрет годсо шомакым шарналтен, тудлан у шӱлышым пуэныт — тудымат вет ожно уверым пуымо, иктаж-мом шижтараш кӱлмӧ годым кучылтыныт.
1048	А 1990-ше ий гыч Марий кугыжаныш педагогик институт пеленсе «Марий сем» фольклор ансамбльым вуйлаташ шогалын.
1049	А 1991-1995-ше ийлаште ял озанлык министерствын тӱҥ агрономжо сомылым шуктен шоген. 4 ий Россий Федераций кугыжаныш думын депутатше лийын.
1050	А 1992-шо ийыште Ион Константинович «Йошкар–Ола» ушемын тӱҥ вуйлатышыжлан шогалын.
1051	А 1993 ийыште Йошкар-Ола кугыжаныш санэпиднадзор рӱдерын тӱҥ эмлызыже лийын.
1052	А 1995 ийыште чемпионат деч вара лапта модмашын у радамым пеҥгыдемденыт.
1053	А 1997-ше ийыште Марий радион редакторжо лийын.
1054	А 1999–2003 ийлаште деканын заместительже воспитательный паша дене лиеш.
1055	А 2000 -ше ийыште тиде книгалан Финн кундемысе Кастрен лӱмеш ушем Зоя Дудиналан сылнымут премийым ойырен.
1056	А 2001 ийыште тудым Марий Эл республикын президентшылан сайленна.
1057	А 2003-шо ий гыч Российысе Аграрный партийын марий пӧлкажын вуйлатышыжлан пашам ышташ тӱҥалын.
1058	А 2005-ше ий гыч эрвел марий-влакын «Ош виче» землячествы вуйлатышын алмаштышыжлан тырша.
1059	А 52 ий эртымек 28 августышто тиде полигоным петырыме.
1060	А Арсакын, чынжым ныл класс марте сумкаште ик книгат лийын огыл, тӱрлӧ явала веле коштын.
1061	Абазин йылме деке эн лишыллан абхаз йылме шотлалтеш.
1062	Абазин йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе абазин тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
1063	А.Бик полмезе тукымлан «Кок йолташ» поэмым (1949), «Те тулык огыдал» пьесым, «Модыш пӧрт» почеламут книгам(1962), «Аршаш» поэма сборникым(1968) да молымат возен.
1064	А. Бикын М. Казаковлан возымо серышыж гыч. 1942 ий: Салам, Миклай!
1065	А. Бутов "Тойдемарын Семже-влак" сӱрет гыч ужаш, 1966 ий.
1066	«Ава» ( 1912 ) почеламутшо поснак ойыртемалтше.
1067	Ава дене ул-мо годым йӧраташ лиеш «пыл-чомам», тӧняжат «муро гай», «аважын мутшо – тудын семже».
1068	Аваже изинекак кугурак-влак дене сай кылым кучаш туныктен. 1941 ийыште Элвис школыш каен.
1069	Аваже Лев Николаевичынала мо дене похож лийын «Война и мирыште» ончыктышо Мариялан, пеш сай кутыршо талантше лийын.
1070	Аваже, марий ялыш илаш толмекыже, черланен кола.
1071	Аваже, Марленым тыгай илыш деч арален кодаш манын, тудым Вейма-рыш колда, куштыжо Марлен Фрау Фон Штайн школыш кошташ тÿҥалеш, скрипке дене шок-тымым умбаке шуен.
1072	Аваже фортепиано ден модын да мурен, мӧнгыштышт оркестрин шоген, кудын шоктымыж почем Петр икымше гана Моцартым колын.
1073	Аважлан нимом каласен огытыл.
1074	Аважын лӱмжӧ ыле Марджи Чарла,кудыжо 1501 ийыште колен.
1075	Ава кече лӱмеш торт Кылме тылзын 28 кечынже Ава кече палемдалтеш.
1076	Ава кумыл, корно, шочмо мланде нерген лирический отступлений – влак кажне лудшо енын шÿмешыже эрелан кодыт.
1077	А вара – аспирантура, кумдан палыме ученый, Тарту университетын профессоржо П. Аристэ дене тунеммаш. 1966 ийыште Г.М. Тужаров, диссертацийым сайын арален, филологий наука кандидат лиеш.
1078	А варажым лышташ-влак лектыт.
1079	А варажым тиде корнышто абсолют ыҥже дене эн кугу тӱҥлыкым муыт.
1080	А вара издательствыште редакторлан ыштымыж годым кидым кучен палыме лийна.
1081	А вара курчак театрышке толын.
1082	А вара Медведево райипсолкомын ял озанлык кучем вуйлатышыже лийын. 1985-2005-ше ийлаште Марий аграрный колледжын вуйлатышыжлан шоген.
1083	А вара республикысе МВД пашаеҥ, вуйлатышын алмаштышыже, министр лийын.
1084	А вара телевидений да радиовещаний комитет вуйлатышын алмаштышыже лийын.
1085	А вара уэш хоровой капеллыш кусна да пенсийыш лекмешке тушто мура.
1086	«Ава шÿм» повесть шотышто ойлыде ок лий.
1087	Ава шочшыжым ончен куана, а вет тудын ÿдыржö ден веҥыже - Совет власть ден Коммунистический партийын ончен куштымо шочшышт.
1088	Ава шӱшпык гына мунышто шинча.
1089	«Ава Юмо-влаклан кумалме годым шала койышым кояш огеш лий, тудо шке шотшым пеш эскера, йÿын коштат гын, чыла кумалмет арам лиеш, илышетат кумыкталт кертеш», – ойленыт онаеҥ-влак.
1090	Авенир Арсентьевич Апатеев 1939 ийыште шорыкйол тылзын 1 кечыштыже Кузнецово вел Тьомисола ялыште шочын.
1091	А вес шот дене - тиде калык тӱвыра гыч персонаж.
1092	Авиамодель спортым тӱнямбал кӱкшытыштӧ виктарат.
1093	Авиаспорт радамыш пура.
1094	А волгыдо шинчаште шем сорта гай Туран, кугемын, йодыш ылыжеш.
1095	Австралий, Индий, Пакистан, Малайзийыште чот шарлен.
1096	Австралий континент йыр Мэтью Флиндерс капитан корабльже дене эрта, 1814-ше ийыште «Путешествия в Terra Australis» книгам луктеш, «Australia» мут кумдан шарла.
1097	Австро-Венгрий дене кредалмаште пленыш логалешат, кок ий Венгрийыште кул шотеш ила.
1098	АВТОВАЗын икымше ыштен лукмо автомобиль модель.
1099	Автомат-влакым ик оза лӱм дене кылденыт, тыге казино-влак джек-пот кугытым миллион марте кӱзыктылыныт.
1100	Автомобиль спорт дене Совет Ушем чепион лӱмымат сулен налын.
1101	Автомобиль утларак йоҥгыдо кок еҥлан келыштарыме кабиным налын.
1102	Автор 1935 – 1936 ийлаште чынак тыге возен.
1103	Автор геройын илыш-корныжым, тудын кушмыжым, шуаралтмыжым тÿрысынек эскера, кажне ошкылжым манме гаяк шымла, палемдышна.
1104	Автор геройын молан тыгай лиймыжым тÿткын эскера, радамлен сÿретла.
1105	Автор диалект лексикымат шотыш налеш.
1106	Автор дидактический манме темыланат («Мишук ден Актуган»), пÿртÿс нергенат («Памаш», «Турий», « Ломбо пеледеш») воза, йоча- влакым мемнан кугу элнан илышыж дене палдараш тырша.
1107	Автор ик детальымат ушештараш огеш мондо.
1108	Автор кажне ойсавыртышыжым, шомакшым шонкален-вискален сылнештара.
1109	Автор куван «йошкарген» сырен ойлымыжо, каргашымыже, вурсымыжо, шапкалымыже, сутланымыже, шем пашалан öрканымыже, орышо пий гай ончалмыже, ÿстелоҥам кырымыже, йолым тошкен кычкырымыже гоч тудын образшым моштен сÿретла.
1110	Автор кызытсе учебниклаште улшо шым падеж дене эше кок падежым ешарен: сравнительный да совместный.
1111	Авторланат тиде поро кумылан самырык герой лишыл.
1112	Автор мемнам, лудшо-влакым, шке шочмо Эҥерсола воктенсе Сукырэҥер пасушко йÿштö кугыза ден пырля куржыкта, келге корем пундашке волтен, сылне памаш деке конда да чынак тамле омо гай сöрал йомак дене палдара.
1113	Автор моло серызе-влак коклаште пÿртÿс сÿретым ончыктен моштышо усталыкше дене ойыртемалтын.
1114	Автор немыч-влакын образыштым чоҥымо годым шем чия дене сӱретлымаш деч кораҥеш, илышым чынрак почеш.
1115	Автор ныл еҥын илышыж гыч икмыняр ужашым налын, нунын пырля кылдалтмыштым почын ончыкта.
1116	Автор ойган палемда, ик айдеме вес еҥым нигунамат раш умылен огеш керт.
1117	Автор первый сылнымут пашамым сайын вашлийын, порын аклен.
1118	Автор писатель-влак коклаште эн кӱкшӧ верыш кӱзен, чыла Английым Пиквиаде произведений дене утыр воштылыктен.
1119	Автор посна кундемын веле огыл, а тичмаш (Юл-Чолман) регионын вер-шӧр лӱмлажым рашемден.
1120	Автор пӱртӱс Юмылан кумал илыше шочмо калыкнан шонымашыжым, чон-кумылжым почаш тӱрлӧ образым кучылтеш, мифологемылан эҥерта.
1121	Автор тиде повестьыште сар деч варасе нелылыкым шылтыде сÿретла, чыла тиде нелылыкым советский калыкын öрын шогыде сеҥымыжым патриот кумыл дене ончыкта.
1122	Автор тидым шкежат шижын, ончыни, сандене вараже тиде эпизодым “Ӱшаным ÿжара конда” книгашкыже пурымо “Куралше” ойлымашыште уэш шарналта.
1123	Автор тидым шке ойлымашыштыже тӱрыснек почын пуэн да лудшын чоныштыжо у шонымашым шочыктен.
1124	Автор тудын нерген тыге ойла: "Куанышаш олмеш кӧргыштӧ ала-молан кочын гына чучеш, пуйто арымшудым кочкын".
1125	Автор тӱҥ героиняжым чаманен, каласен кода: "Кресаньыклан уэш мландым пуымым, марий фермер, кооператор шочмым Ануш ужын ыш шукто.
1126	Автор тӱҥ геройжым чамана, тудым сай могыр гыч веле сӱретла.
1127	Автор шукыж годым изи ойлымаштак, лÿдде, кугу проблемым тарвата, лудшо ончылан калык илышым чыла вел гычак ончыкташ тырша, ончыл верыш у илышым шочыктышо еҥ-влакым луктеш, тошто коса деч эрнен кертдыме–влакым воштылчыкыш савыра.
1128	Авторын геройжо-влак деке кузе коймыжо моткоч раш.
1129	Авторын мутшым шукыж годым сӱрет ӱмбалне але сӱрет йымалне вераҥдат.
1130	Авторын ойлымыж семын, лач пашачын шинчаш гына «уло пÿртÿсын чеченже верлана».
1131	Авторын самырык пагытше лач тиде жаплан логалын.
1132	Авторын тыглай, йоча семын шке верч тыршымыж дене пырля келшаш тыршыме кумылжо йöршеш уке, тидыже автор дек пагалымашым гына луктеш.
1133	Авторын шонымашыштыже, тыгак изобразительный лум мут ден изобразительный пале мут вашлиялтыт.
1134	Автор эн ончыч Бриджтонын Северный Камберлендышкыже логалын, варажым тудым вертолет дене Льюистонын Рӱдӧ Эмлыме Верыш наҥгаеныт.
1135	Автор ятыр моло возымаштыжат лудшо еҥым, марий шемерым «шÿмбел» манын.
1136	А вуйлатышын шыма йӱкшӧ да поро гына шинчаончалтышыже угыч да угыч гоч вашлиймашке ӱжыныт.
1137	Агавайрем йÿла Шошым, мланде пашам тÿналме деч ончыч але тудым мучашлымеке, ялыште Агавайремым эртареныт.
1138	Агавайремлан калык тыгай корныла-влакым муралтен колташ йöратен: Тачат гына мыланна Агавайрем, Эрлат гына мыланна Агавайрем.
1139	Агавайремлан калык шот дене ямдылалтын: сурт кӧргым, озаҥлыкым, уремым арум ыштен, кочкыш сийым ончылгоч ямдылен, поснак муным шуко погеныт.
1140	Агавайрем пайрем Агавайремым ожнысекак шошо ага паша деч ончыч але пасу пашам пытарен, у тылзе шочмеке эртареныт.
1141	Агавайрем солыкет улмо годым Ок кÿл пазар солыкет.
1142	Ага мут ончыктен кертеш: * Ага тылзе — ийын визымше тылзыже.
1143	А Георгий гын кугызаж каласкалымым шÿм-чонышкыжак пыштен колыштын.
1144	Адакат Санкт-Мориц олаште.
1145	Адакат турло семын, мутлан: Тыгодым корнышто чыге-мого, чыге-мого ойлымо йук шокта (Шабдар Осып.
1146	Адакат Ф. И. Гордеевын тиде «исключений» манмыж дене нигузе келшаш ок лий.
1147	Адакат шкетынак тымарте куд номерым чумырышым, да Юмо полшымо дене нуно ош тÿням ужыч.
1148	Адак кува кычкыра, Шоҥгым кол дек пастыра: «Тый каласе колетлан, Кугыжа лиям эллан!»
1149	Адак «Марла календарь» дечат ойырлен огыл.
1150	Адак моло годым вот кунам кумалыт: кочкаш-йÿаш шичме деч ончыч, кочкын-йÿын теммеке; тунемаш туҥалме годым, тунем чарныме годым.
1151	Адак мураш йӧрышӧ пеҥгыде йӱкшат уло.
1152	Адак мый толын лектым шочмо ялыш, Ялт теныз серысе пуш гай суртем..
1153	Адак портышто Серге ватын малыме нер йукшо гына кыр да кыр шушкылмо шорык гae -лырга (Д.
1154	Адак ӱстелтӧрыш шындат.
1155	Адакшым изиш варарак,институтышто тунеммыж годым, яран диалект нерген тÿрлын ойлыштмашымат коледаш логалын.
1156	Адакшым кече эркын-Кечамышын образше шочмо фольклорна гыч «Йÿд» поэмыш вончен.
1157	Адакшым монастырь пашам ыштен огыл гынат, тушто монашке-влак иленыт, у илышлан нуно тӱрлӧ чаракым ыштылыныт.
1158	Адвокат Акрет Римыште Икымше адвокат-влак Акрет Римыште лектыныт.
1159	Адвокат- влакын корпорацийышке тыгай йӧн дене логалаш лийын: эн ончычак мартикул манме лумын келыштарыме спискыш шке лумым да окса парыш кугыт нерген данныйым пуртыман вара право дене экзаменым кучыман.
1160	Адвоктаура профессий семын акрет годсек палыме.
1161	Адзума Такаси шке философийжым чоҥен.
1162	Административ рӱдер — Астрахань ола.
1163	Административ рӱдер — Владивосток ола.
1164	Административ рӱдер — Волгоград ола.
1165	Административ рӱдер — Де-Мойн ола.
1166	Административ рӱдер — Джексон ола.
1167	Административ рӱдер — Киров ола.
1168	Административ рӱдер — Красноярск ола.
1169	Административ рӱдер — Кугу Новгород ола.
1170	Административ рӱдер — Курган ола.
1171	Административ рӱдер — Лансинг ола.
1172	Административ рӱдер — Литл-Рок ола.
1173	Административ рӱдер — Монтгомери ола.
1174	Административ рӱдер — Новосибирск ола.
1175	Административ рӱдер — Орынбор ола.
1176	Административ рӱдер — Псков ола.
1177	Административ рӱдер — Рязань ола.
1178	Административ рӱдер — Сакраменто ола.
1179	Административ рӱдер — Спрингфилд ола.
1180	Административ рӱдер — Тверь ола.
1181	Административ рӱдер — Топике (Канзас) Топике ола.
1182	Административ рӱдер — Туло ола.
1183	Административ рӱдер — Франкфорт ола.
1184	Административ рӱдер — Хабаровск ола.
1185	Административ рӱдер — Хартфорд ола.
1186	Административ рӱдер — Чарлстон ола.
1187	Административ рӱдер — Шайенн ола.
1188	Административ рӱдер — Южно-Сахалинск ола.
1189	Административ шеледымаш Кундемыште 1 да 8 уло.
1190	Административ шеледымаш Чылажге Маскасола кундемыште 2 ола шотан илем (городское поселение) да 19 ял шотан илем (сельское поселение) уло.
1191	Административ шеледымаш Эстоний 15 кундемыш шеледалтеш.
1192	Административ шеледымаш Юлсер кундемыште 1 ола, 7 ял шотан илем, 76 илымвер (нунын кокла гыч 1 ола сынан кугыял — Приволжский) уло.
1193	Администраций почеш Килиманджаро Килиманджаро регионышто верланен, Гай, Моши Рураль да Ромбо район-влакым изишак налеш.
1194	Администраций Хабаровск олаште верланен.
1195	Адыгей йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе авар тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
1196	А закон почеш тидым ышташ чарыме.
1197	А залыште рӱжге совым кырыме йӱк сар годым снаряд пудештмыла шергылтын..
1198	Азам тынеш пурташ черкыш коштыктеныт, тыгай йÿлам шочмыж деч вара 1-2 арня гыч шуктенын, тыгодым христиан йÿла календарьын темлыме лÿм дене лÿмденыт.
1199	Аза нерген ойлымо годым, шинчавочмо нерген ойлыде огеш лий.
1200	«Азановский» совхозын тӱҥ зоотехниклан, «Марийская» чыве фабрикын вуйлатышыжлан тыршен.
1201	Аза шочмо йÿла – ик эн тошто, оҥай.
1202	Аза шочмо кеч-могай ешыште кугу деч кугу куан.
1203	Азий да Океанийын чемпионатше уло. 1984-2002 ийлаште эртен.
1204	Азъял воктене Свято-Гурьевский черке шога, тудым 1896 ийыште чоҥеныт.
1205	АИВ (Айдемын иммунодефицит вирус) --- АИВ-инфекций черым шочыктарыше вирус, тудын пытартыш стадийже НИДС --- Налме иммунитет дефицит синдром (руш.
1206	АИВ-инфекцийым эмлымаш нелын эрта, моткоч шерге, сандене АИВ/НИДСын пандемийым пытарымаш пашаште профилактике гына полшен кертеш.
1207	Аида ден Галина Ильинична йолташ вате лийыч.
1208	А изаже, Ольош СПТУ-м пыкше-пыкше пытарымекыже, шофер правам налеш да олашке шикшалтеш, ик фирмыште тÿрлö грузым шупшыкта, шке изирак частный предприятийжым пешак почнеже, машинан лияш шона да шонымыжым шукташ чылажымат ышташ ямде.
1209	А ик гана ӱдыр вашлиймашыш толын огыл, каче вучен.
1210	А икымше пелашыже (тунам 18 ияш лийын гын) тугеже 1893 ийыште шочын.
1211	А икымше шанче пашаже-влак газет да журналлаште савыкталташ тӱҥалыныт.
1212	А ила гын, мочол чапле книгам эше возен кертеш ыле.
1213	«Айда пурыжо, - маныт нуно,- тыге кашакын икте-весылан полшен илаш тӱҥалыт.
1214	" Айдар " йомакыште поэме сын, поэме ойыртем " Пирысе " деч утларак уло.
1215	" Айдар " поэмын шуко ситуацийже марий фольклор гыч, моло калык фольклор гыч кÿсынлен налме.
1216	Айдеме ден айдемым, ача-ава да икшыве-влак кокласе вашкылым, поян да нужна еным, пашачым да йогым, тӱрлö классын илыш ойыртемжым, шонкалымыжым ончыкта.
1217	Айдеме дене кенгуру иканаште кӱшкӧ тӧрштат.
1218	Айдеме пырысым 10 000 ий утла ашна, мӧҥгыштӧ пырыс колым кучымо дене пӧртым шке семынже оролаш полша.
1219	Айдеме тукым технологийым пайдаланаш тӱҥалын тунам, кунам куштылго(тыглай) ӱзгарыш савырнаш тӱҥалын.
1220	Айдеме тупышкыжо кӱртньӧ баллонным сакалта.
1221	Айдеме ялыште ял озанлык дене пашам ышта, але колым куча.
1222	Айдемылан батут моткоч кӱшкӧ тӧршташлан йӧным пуа.
1223	Айдемын вӱрыштыжӧ алкоголь (этанол) улмым чӱчкыдын промилле дене висат.
1224	Айдемын кап температуржо (36,6 градус) дене ида варе.
1225	Айдемын посна ситыдымашыжым мыскара йӧре ончыктен.
1226	Айдемын тыгай патыр койышыжлан кӧра йӱштӧ шок лийын кертеш.
1227	Айдемын языкше: ойлымаш // Марий Эл. 1993. 2-3 сент.
1228	Айово ( ) — УАШысе регион, штат.
1229	Айста шоналтена, кунам ялысе калык сайын, поян илен.
1230	Айста ынде адакат 1937 ий 29 июль кечыш куснена.
1231	А йывыртыше, весела-влаклан тудо кап пеҥгыдылыкым да чевер чурийым пӧлекла.
1232	А каваште тылзе нигузе тиде жаплан темын шуктен огыл.
1233	Академик марий студентын талантшым, шымлымаште мастарлыкшым шижын да рвезылан умбакыжат шочмо йылмым йöраташ, тудым шымлаш тыланен.
1234	Академик Пауль Аристэ и марийское языкознание // Материалы X Международного конгресса финно-угроведов.
1235	Академикын Кугу Ачаэл Сар жапысе пашаж нерген поснак каласыман.
1236	А.) Качественный пале мутын признакшым синтаксичес¬кий йöн дене кугемден аклаш тыгак пеш, моткоч, путырак шомак-влак полшат, Нунын пелен пале мут предме¬тын утларак кугу качествыжым палемда, мутлан: Шукерте ожно илен калык — пешак кугу, пеш куатле..
1237	Акватлонышто ластым чиен кучедалыт.
1238	А кечывалвелне кызытсе Курыкмарий кундемыште веле огыл, тыгак йӱдвел Чувашийын мландыштыжат иленыт.
1239	А. Китиков латкум муро нерген гына ойла.
1240	А.Китиков латкум муро нерген гына ойла.
1241	Аккумулятор яшлык ден топливо бочкым тыгак бронироватлыме.
1242	А кок ешарыме там коклаште лач капка дене вашталташ жапым гына пуат.
1243	А кокымшо ужашыштыже поэтын тÿрлö жапыште савыкталтше вариант – влакым ончал лектын, нуным танастарен, поэтын возымыжым чот тöрлымö дене чын пашам ыштеныт мо манын, шке шонымашнам луктын ончена.
1244	А командировкыш верлаш лекме деч ончыч темым каҥашенна, молан тӱҥ тӱткышым ойыраш кӱлмым пырля рашемденна.
1245	А «Корнывожышто» спектальыште Павлинам модмыжо годым, режиссер-влак тудым талантан актриса семын акленыт.
1246	А космонавтым ямдылымаш программышке тиде спорт арвер тачат пура.
1247	«Акпатыр» оперым марла 1969 ийын 21 февральыште шынденыт.
1248	«Акпатырым» тудо 1963 ийыште гына мучашлен.
1249	Акрейн весылан ойым пуымо дене серлаген огыл, темлымыжым илышыш шыҥдараш шкежат тыршен.
1250	Акрет годсек сонар дене шуко йӱла кылдалтын.
1251	Акрет годсо еҥ-влак пӱртӱслан поян, янлыклан улан мландыш кечывалвел гыч тӱшкан-тӱшкан толеденыт.
1252	Акрет годым калыкна ты пайрем дене шке ончыкылык пӱрымашыжлан ӱшаным шочыктен, озанлыкым вияҥден, ешын куатшым ешарен.
1253	Акрет годым южо калыкыште омо кусарымаш пашам карт-влак, але тидлан посна тунемше-влак шуктеныт.
1254	Акрет марий-влакын илыме кумдыкышт Черемис-влакын илыме верышт кызытсе Марий Элын мландыж деч касвел да кечывалвел-касвел могырым кумдарак улмаж.
1255	Акрет Римыште Империйысе пагыт годым чумыргышо профессионал адвокатура классический сынан лийын.
1256	Акрет Римыште ты кече Тылзылан пӧлеклалтын ( ).
1257	Акрет ӱзгар-влак Кӱ гыч моштен ыштыме ӱзгар-влак ту годсо айдемын шонен моштымыж да моторлыкым умылымыж нерген ойлат.
1258	Акрет финн-угор тӱшка гыч тыште ожнысо марий-влак лектыныт, нунак курыкмарий калыкын кугезышт лийыныт.
1259	Аксай Савельевич Савельев (1937 - 2003) Негыз * Писатели Марий Эл.
1260	Актрисан пашажым Сергей Григорьевич Чавайн кӱкшын аклен.
1261	" Актуган " поэме - символика сынан произедений.
1262	А Кугече пайремже христиан-влакын Кугечышт деч вич кече ончыч палемдалтеш.
1263	Акуди) * Юланда Кужнур (руш.
1264	А кузе сöралын кайыкым йöратен возымо «Шÿшпык муро» почеламутышто.
1265	А. Куклин марий языкознанийыште икымше гана шымлыме говорын чекшым палемда.
1266	А Культур пӧрт да кыдалаш школ ончылно Яныш Ялкайн лӱмеш чапкӱ-влак вер-шӧрым сӧрастарат.
1267	А кунам кӧршӧк нерген шоналтен, оксаже шагал кодын, да пазарыште калыкат шаланаш тӱҥалын.
1268	А кундемысе мер пашаште тудо ик эн кугу надырым пыштен: «Марий ушемын» чолга пашаеҥже.
1269	А кызытсе лӱмым 1992-шо ийыште гына налын.
1270	А кызытсе пагытлан тиде чыла йомын.
1271	А кызыт тӱвыра министрын алмаштышыжлан пашам ышта.
1272	Ала ÿмыржö кÿчык лийшашым чонжо шижын, ала-мо — пытартыш ийлаште моткоч чот возен, книга почеш книгам луктын.
1273	Алабога кундем * Памашэҥер ( ) — ял.
1274	Ала - кöжö Олык Ипайым комсомол поэт манаш туҥалын.
1275	Ала-кӧ каласа: нимогай штраф уке гын, садак шолып шойышташ лиеш.
1276	Ала-кон урем капкаже кылдырдок шокта (М.
1277	Ала, лектын тӱгӧ, ончалат эрвеке - Шочмо-кушмо верым, Немдам шарналтет.
1278	Ала налыныт, ала уке – нимогай увер ыш тол.
1279	Ала “Туге-туге, мыят шарнем, манын, самырык годсыжым тудо дене пырля ушештара?
1280	Ала тые планым ямдылет ты годым Угычын эрдене бойышко лекташ.
1281	«Алдиар» оперым возен.
1282	Але… але: мыскара ойлымаш // Марий коммуна.1969. 5 окт.
1283	Але вара Сеогей Григорьевич Григорьев (Чавайн), тунарак поян огыл гынат, чыташ лийдыме йорло да його тукым гыч лектын?
1284	Але вес вере лудына пÿртÿслан мелын ойлымо шомакым: Туан пÿртÿс!
1285	Але весе: Öндальыч мыйым йöраталын, Öндальыч мыйым шÿм коклаш Ты пеледше ош тÿня ÿмбалне Мöрö шочмо годым олыклаш.
1286	Александр алексанрович Пушкин кызыт Бельгийыште ила.
1287	Александр Беляев оперлаште мурымо дене гына огеш серлаге, турлӧ концертлаштат участвоватла.
1288	Александр Иванович Сапин 1929 ийыште кылме тылзын 24 кечыштыже Свердлов область Изи Тавра ялыште кресаньык ешеш шочын.
1289	Александр Литвинов Астраханский консерваторийым тунем пытарен, Красноярский оперный театрыште пашам ышта.
1290	Александр Львович марий сем сымыктышым шымлымыж дене чапланен.
1291	Александров-Арсак А. Марий повестьын уста мастарже // Марий Эл. 2002. 11 окт.
1292	Александр Татарников (25 июнь) - сӱретче.
1293	Александр Ток (Александр Иванович Крылов), (1907 - 1970), поэт-новатор.
1294	Александр Шайдуллович Зайникаев (1935 - 1994) Негыз * Писатели Марий Эл.
1295	Александрын мурызо корныжо лачак тышеч тӱҥалын.
1296	Алексей Иванович Маюк-Егоров (?
1297	Алексе́й Ива́нович Муса́тов (1911—1976), руш совет серызе.
1298	Алексей Леонов деч вара тудо открытый космосыш лекше кокымшо айдемылан шотлалтеш.
1299	Алексей Мурзашевич Пошкырт вел Краснокамск кундемысе Тӧлдӧ ялыште шочын–кушкын.
1300	Алексей Терещенко мемнан деч кумшо голым чыкалта.
1301	Алексей Тимофеевич Январёв (1915 - 2000) Негыз * Писатели Марий Эл.
1302	Алексей Фёдорович Краснопёров (1921 - 2006) 1995 ийыште С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
1303	Алексей Эрыкан – келге шонымашан, виян прозаик,- тыге манын, тудын чумыр пашажым марий калык кызыт акла.
1304	Алексей Эрыкан тидым ыштен сеҥен.
1305	Але кызытат почеламутым, поэмым возкала гын, тудын прозыжо посна лывырге йылман (марий сылнымутышто, мутлан, В. Абукаев-Эмгакын, А. Александров-Арсакын, А. Осипов-Ярчан, В. Регеж-Гороховын да молат).
1306	Але марте онартыш мут нерген тыге раш ойлымым вашлиял¬тын огыл ыле.
1307	Але сурт кӧргысӧ арвереш (тагынаш, волеш, уржа кылташ) шинчын мунчалтымышт денат нуно тыгакак пӱрсӱсын поро лектышыжлан ӱшаненыт.
1308	Але тудо, але фашист - кудыжо-гынат иктыже пытышаш.
1309	Але шочаш гына тÿҥалше серыше марий литературын калык деке чак шогымыжым В. Мухин художественный творчествын партийностьшын проблемыж дене пеш чак кылден ончен.
1310	Але эше ик спорт тӱрлык - фристайл.
1311	Але эше чернила дене парняпалым ышташ лиеш.
1312	Алёна Иванова, "Марий Эл" ГТРК-н журналистше интервьюшто.
1313	Алжи́р ( аль-Джаза́ир), официал лӱмжӧ — Алжи́р Ка‘лык Демокра́тий Респу́блик ( аль-Джумхури́я аль-Джазаири́я ад-Димукрати́я аш-Шааби́я) — кугыжаныш Йӱдвел Африкыште, Мландепокшел теҥызын касвел ужашыштыже.
1314	Алина Викторовнам поро ава семынат палемдаш лиеш.
1315	Аллегорий ден пророчестве-влакше фантастический сынан улыт.
1316	«Аллилуй» XVI, XVII курымлаште Фландрийыште чапланеныт, тыгак Францийыште да Германийыште.
1317	Алмашлӱм нерген Шымлызе-влак кок умылтарымашым пуат.
1318	«ал мечтаже», йӱксӧ семынак тудлан эре кончен: : Коеш тачат ӱмбалне йӱксӧ, : Ужалын, ончык чоҥешта.
1319	А Лотай ачаж деч шемер калыкым пызырен илаш тунемеш.
1320	А Лотай – поян Чепишын латшым ияш эргыже.
1321	Алфавит да орфографий йодышла дене кылдалтше шуко статьям серен: «Этапы развития марийской графики и орфографии» (1975), «Марийский язык.
1322	Алфавитым марий йылмылан пеш моштен келыштарыме, йе, йо, йу, йа кылдыш-влакымак кодаш мутым лукмо улмаш.
1323	Алфавитым тöрлатыме годым фонематический принцип тÿҥлан шотлалтын.
1324	Альбертина Петровна Аптуллина Кужэҥер кундем Шойдум ялыште шочын-кушкын.
1325	Аляске ( ) — УАШысе регион, штат.
1326	Аляун Бадара Тиам ( ) -- сенегало-американ рэпер и R'n'B-- мурызо, композитор, музыкальный продюсер.
1327	Амалже теве кушто.
1328	Амалже тыгае: Волгоград ден Астрахань вел-влак да Калмыкий Йӱдвел Кавказлан огыт шотлалт, Ростов вел шагал кунам Йӱдвел Кавказ дене кылдат.
1329	Амалже южо йылмызын йыгырмут ден кӱсынлымӧ шомак-влакым серымаш дене келшыдымышт лийын.
1330	А Мамыч-Бердей марий-влаклан шке кугыжанышым чумыраш шонен да вуйлатыме пашам Ногайский кугыжан эргыжлан – Ахпол-бейлан – ӱшанен.
1331	А марий калыкын ожно тиде пайрем «Шочшо у ийым» ончыктен.
1332	А Марий Элын эн шерге лукшо, мутат уке, – Шернур – «шере нур».
1333	Амбуазыште кумшо ий илымыж годым кудло шым ияш Леонардо вакшыште веле киен. 23 апрельыште 1519 ийыште тудо завещанийын возен коден, а 2 майыште Кло-Люсеште колен, йырже тудын йолташ-влакше да шедевр-влакше лийыныт.
1334	Американ писатель Эрнест Хемингуэм денеДитрихын шуко ий переписке эртен, кудыжым ко-лымыж деч вара 15 ий гыч опубликоватленыт.
1335	Америкыште батут ӱмбалне тӧрштылмаш дене икымше кугу таҥасымаш 1948 ийыште лийын.
1336	А могай еҥ чак шогышо пушеҥге кокла гоч курык гыч мунчалтен волен кертеш, да эше ты годым ечыжым ок шалате, да ок сусырго гын – тудо призым налеш.
1337	А молан тыге лийын?
1338	А Москоште марий рвезым вес увер вучен: сӱретче училищын декоративне пӧлкам Ленинградыш кусареныт.
1339	А мураланыш корныжо эше нылымше классыште тунеммыж годымак тÿҥалын.
1340	А мый теве мом ончыкташ тыршенам: пеш неле жап лийын гынат, еҥ-влак еҥак лийын кодыныт, янлыкыш савырнен огытыл, эллан, партийлан ÿшанле улмыштым ончыктеныт.
1341	А мый тыланда шочмо марий йылмыда дене возаш темлем.
1342	«А мыят тыгаяк мутым возен ом керт мо?»
1343	Анай Мичулан марлан лектын.
1344	Анатолий Айзенворт (Деревяшкин Анатолий Карпович) 1910 ий март тылзын 6 кечынже Советский район Шуарсола ялыште шочын.
1345	Анатолий Александровичын суапле пашажым моткоч кӱкшын акленыт – Россий Федерацийысе тӱвыран сулло пашаеҥже.
1346	Анатолий дене когыньыштын кум икшывышт уло.
1347	Анатолий Ермаков ( У Роҥго кундем Кельмаксола ял) — марий гармоньчо, тӱвыра да сымыктыш колледжын туныктышыжо.
1348	Анатолий Николаевич йылмым шымлыше наукышто (тудым ономастика маныт) ӱчашымашан йодышымат ӧрдыжеш коден огыл, шке ойжым каласен.
1349	Анатолий Николаевич тыште моткоч виян.
1350	Анатолий Павлович Березин (1914 - 1986) Негыз * Писатели Марий Эл.
1351	Анатолий Яковлевич мӧҥгышкыжӧ каяш тарваненат, Юрий Михайлович тудым ужатен лектын да ала-могай оҥайым каласкалаш тӱҥалын.
1352	Анатомий да физиологий ойыртем Капкыл дене ӱдырамаш-влак ойыртемалтыт.
1353	«Ангарская правда» райгазетыш серкалаш тÿҥалын, но чареныт: «Ссыльный улат умшатым петыре».
1354	Аҥ — вӱд шинчыме/йогымо верыш ала-могай эҥерын пурымо вер.
1355	Аҥ - вынерын лопкытшо але тистын тӱҥ ужашыже.
1356	Аҥлаш кундемын кечывалвел касвелыштыже лийын шога.
1357	Аҥлаш марте — 12 километр, Ижевск марте — 97 километр.
1358	Английысе крокет, гольф-крокет, руш крокет, да урем крокет дене кугу таҥасымаш-влак эртат.
1359	Английыште гына крокет дене 400 утла клуб почылтын.
1360	Англичан Википедийым 2001 иыйште Джимми Уэйлс да Ларри Сенглер тӱҥалыныт.
1361	Англичан йылмыште "bandy" лӱм дене палыме.
1362	Англичан продюсер Джордж Эдвардс "Хористка" хитшым музык комедий семын лӱмден.
1363	Англичан шамыч пленыш логалше йолташ-влаклан крокет шарыш документым да оксам оптеныт.
1364	Аҥ мут ончыктен кертеш: * Аҥ — логарын ужашыже.
1365	Андерсенын ачаже, Ханс Андерсен (1782—1816), кем ургызо лийын, аваже Анна Мари Андерсдаттер, (1775—1833), йорло еш гыч прачке лийын, изи годым тудлан кӱчен кошташ логалын, йорло шамычлан шӱгарыш чыкеныт.
1366	«Анджарийыште сарлымаш» фреске деке картон да «Мона Лиза» сӱрет.
1367	Анд икмыняр ужашыш шеледалтеш, нуно кыдал волем дене ойыралтыт.
1368	Андраулышто ешыж дене школ пöртын ÿлыл пачашыштыже, изирак пöлöмыште илен.
1369	Андрей Карпович Эшкинин Унчо школышто тунемме жапшым 1932 ийыште тыге шарналтен возен: «Ял тÿрыштö кугу ото, ял покшелне – пу черке, корем тÿрыштö – кабак.
1370	«Андрий Толкын» повесть граждан сар жапысе марий ялын илышыжым почын пуа гын, «Ужар жап» повесть самырык тукымын тӱня ончалтышыже педтехникумышто шуаралтмым, у интеллигенцийын шочмыжым ончыкта.
1371	Анис ден Ониса: ойлымаш // Марий Эл. 2002. 17, 18 сент.
1372	Анис: ойлымаш // Кугарня. 1996. 15 нояб.
1373	Анкара мут ончыктен кертеш: * Анкара — Турцийыште ола. * Анкара — Турцийыште иль.
1374	А.Н.Куклин Марий Эл Республикын рӱдӧ олаже, Йошкар-Оласе урем, площадь-влакын лӱмыштын кузе, кунам шочмыштым–икманаш, этимологийыштым раш умылтарен.
1375	Анна Архиповна, писательын шӱжарже, тудын йоча жапше нерген тыге ойлен: «Осып Мустаевысе земский училищыште ныл ий олмеш кум ий тунемын.
1376	Анольо Донилан Микеланжело тиде жапыште тондым "Мадонна Дони".
1377	Анри Матисс ( ) — француз сӱретче, скульптор, фовизм йогынышто тыршен.
1378	Ансамбль «Пампалче» фольклор конкурсышто лауреат лийын, а Саша шкет мурымыж дене гран-прим сеҥен.
1379	Антонион икымше музыкым туныктышыжо ачажак лийын докан, скрипке дене шокташ туныктен.
1380	Антон кечын пӧртыштӧ, кудывечыште шӱкым эрыктен огытыл, тыге маныныт: «Тиде кечын суртыштет ару гын, идалык мучко оксакалтат яра лиеш»
1381	Антонов Ивукын «Шошо муро» почеламутыштыжо, А.Богдановын «Весела почеламут» книгаж гыч «Йылмызе кайык» почеламутыштыжо, М.Ивановын «Эр пеледыш» почеламут книгаж гыч «Зоопарк» луман почеламутыштыжо мастарын кучылтмо.
1382	Антонын йоча пагытше черке пайремым эртарымаште эртен шоген.
1383	Ануш нерген автор кузе ойла: "Пӧръеҥ деч посна кодынат, Ануш вуйым йомдарыш.
1384	Ануш тыгак сай илышым ужде кола.
1385	Ануш шке кӧргыштыжӧ шуко вий-куатым муэш, ялсовет вуйлатыше Щербаков гайже тудым шыгыремдаш, лӱдыкташ тӧча гынат, ӱдырамаш вуйым ок саке.
1386	Анушын, Чачавийын образшым Н.Арбанын «Янлык пасетыште» почын пуэн.
1387	А Ока эҥер воктене, кушто тудо Юлышко йоген пура, илат: мурома шке посна йылман, черемис шке йылман, мордва шке посна йылман».
1388	А Пайгаз Башкортостан гыч толын, ончыч педтехникумым тунем пытарен.
1389	А. Пекпаев ден пырля).
1390	А писательын палыме гына шагал, тиде палыметым сылнымут кышкарыш, роман сюжетыш шыҥдарен, персонаж-влакын образышт гоч сÿретлен моштыман.
1391	А подвигше нерген повестьыште пешак вишкыдын каласыме.
1392	А пӧрт лукыш тояж дене пералта гын – пырня шелеш.
1393	Апрельыштат поэт кум кечым веле поэзийлан ойырен: 20 апрельыште возымо почеламутыштыжо «Тушманым сенашна куатна уке мо?», йодеш да шкеак вашешта: «Сита шол вийна!
1394	А профессионал огыл-влаклан бизнесъеҥ Монтегю Алан шке призым кучыкташ туналын.
1395	А Пушкинын колтымыжо «Лицинию» ончыкталтын кызытсе Россий илыш,кушто йоратыше деспот образыште Аракцев лектын.
1396	А. П. Чехова (Таганрог) — Российын кечывалвелыште эн тошто туныктышо заведений.
1397	А районнан Пеледыш пайремже Яльчик ер воктене кажне ийын веселан эртаралтеш.
1398	Аралалт кодын Рафаэлын сӱретше Леонардо да Винчин"Леда и Лебедь" йомшо сӱретше гыч и сӱрет"Св.
1399	Аралтышым шканже, ешыжлан гына огыл, чумыр шемер марий калыклан, мландӱмбалсе айдеме тукымлан.
1400	Арамак огыл писатель-влак шке возымыштым ылыжташ лумынак oнapтыш мутым икте почеш весым сылнырак деч сылныракым пуэныт.
1401	Арамак огыл тудо, революций лиймеке, партизан отрядым вуйлата.
1402	Арамланак огыл Морко кундемым талант памаш маныт.
1403	Арамлан огыл тиде темымак тунам М.Шкетан «Яку» ойлымаштыже нолталын.
1404	Арамлан огыл Чопайым йоратые танжат кудалта, ачажат тудын деч коранеш, аважат опекла, тудо эргыжын ыштыме кумыж эртньыжым налешат, тыге каласа: «Тидыжым аватлан ямдыленат улмаш аман.
1405	Арамлан огыл чуриетат, неретат персид сынан… Мыскара мыскара дене, но тыште икмыняр чынжат уло: вет шукыштлан Содорон кугу философлак чучын.
1406	Арам огыл дыр тудо шке произведенийжым калык коклаште, школлаште, клублаште, тÿрлö конкурсышто ик гана веле огыл йöратен лудын.
1407	Арам огыл тиде спектакль дене Марий самырык театрын артистше-влак 2006 ийыште Тюмень олаште эртыше «Золотой конёк» тÿнямбал фестивальыште «Эн сай актер ансамбль» номинацийыште сеҥымаш чапым сулен налыныт.
1408	Арам огыл тудлан «Марий Эл Республикын сулло туныктыш пашаеҥже» чаплӱмым пуымо.
1409	Арам огыл тудын нерген Эпай ватылан татар тарзе Закир тыге ойла: «Еным ондалаш нунын йылмышт уста….
1410	Арам огыл тыге возен: «Марий, одо - ик родо, марий, чуваш – кок йолташ».
1411	Арам огыл, школышто тунемше-влак коклаште тудым вияндат.
1412	Арбан --- марий ял, Маскасола кундем Нурма ялысе администрацийыш пура.
1413	Арбан Микал Миклай, ончычсо Деревяшкин, 1912 ий 30 Кылме тылзыште Маскасола кундем Арбан ялыште кресаньык ешеш шочын.
1414	Арбитр ешарыме жапым пуен кертеш (эше кок тайм, 15 минут гыч кажныже).
1415	Арест деч вара Горький олаш кайыш, кушто тудо 40-ийла мучаште колен.
1416	Аркадий Афанасьевич «Героические годы» лӱман шымлымаш книгам савыктен.
1417	Аркадий Афанасьевич «История марийской литературы» книган редакторжо, тыгак «Поэтический мир В. Колумба» монографийын авторжо.
1418	Аркадий Васинкин чумыр усталык пашажым иктешлен ончалаш гын, жаплен палемдаш кӱлеш: шагал огыл ыштыме.
1419	Аркадий Максимович Канюшков 1925 ийыште ӱярня тылзын 2 кечыштыже Кожваж вел Шӹргӹйӓл ялыште кресаньык ешеш шочын.
1420	Арканзас ( ) — УАШысе регион, штат.
1421	Аркуш ынде шонкалаш тӱҥалын: "Мом ышташ?
1422	Аркуш Эсенейын кӱзыжым шкеак шумен пуа да тудым Эсенейын шкенжын кидше денак пуштеш.
1423	Армий гыч мӧҥгыш толмеке, тунамак Ӱпӧ оласе сымыктыш училищын вокальный пӧлкашке тунемаш пура.
1424	Армий гыч пӧртылмеке, Марий республикысе тӱвыра да сымыктыш колледжыште тунемын, Торъял район Ошканер тӱвыра пӧртын директоржылан 3 ий ыштен.
1425	Армий гыч пӧртылмекше шочмо олаштыже инженерлан ыштен.
1426	Армий гыч толмекше, 1989 ийыште эше ик республикысе чемпионатыште сеҥа.
1427	Армий деч вара Геннадий Алексеев лу ий наре “Ямде лий” газет редакцийыште тырша, тышечынак 1988 ийыште тудым Москошко, высший партийын школысо журналистике отделенийыш, тунемаш колтат.
1428	Армий деч вара Марий театрыште пашам ыштен. 1927 ийыште Марий Кужер телефильмыште рольым модын.
1429	Армий деч варасе икымше фильмжылан «Солдатский блюз» шотлалтеш.
1430	Армий радам гыч пӧртылмекыже, кӱшнӧ ойлымо семын, комсомол У Торъял райкомын икымше секретарьжылан сайленыт.
1431	Армий радамыште службым эртыме годымак мотоспорт деке шӱмаҥын.
1432	Армийыш 1941-ше ий апрель тылзыште каен.
1433	Армийыш 1942 -шо ийыште каен.
1434	Армийыште танк водитель лиеш.
1435	Армрестлингым тыгак эше ристрестлинг лӱмдат.
1436	Арня гыч веле шуыныт лавыран пытыше йолешке - влак помещик деке.
1437	Арня гыч тудым Моско олаш медосмотырым эрташ кӱштат.
1438	Арняште 5 гана лектеш.
1439	Арсенальная набережная 7 номеран полатыште верланен.
1440	Арсений Сергеевич Мурзаев (Арсений Мурзай) (1914 - 1942) Негыз * Патыр курым.
1441	Арсений тудын мурымыжым кӧранен колыштын.
1442	Арсенийын йоча улмыж годым Кугу Авамланде Сар тӱҥалын.
1443	Арск кундем * ( ) — ял.
1444	Арсланов Леонид Шайсултанович ( 11 декабрь 1932 ) — тюрк-татар да финн-угор сандалыкыште кумдан палыме шанчызе, филологий шанче доктор ( 1982 ), профессор, Татарстан Республикын шанчын сулло деятельже.
1445	Артамонов, конешне, ятыр ягылтарен,чот кычкырыше луклам луктын кышкен.
1446	Артамоновын сӱретлыме ялжат эсогыл лач ту жаплан келшыше чуриян, кок ужашлан шелалтын.
1447	Артист лияш йочаж годсек шонен коштшо еҥ тунамак саде группышко пурташ иодмашым серен пуа.
1448	Археолог-влак тыге шотлат: 1-ше тӱжем ийын 2-шо пелыштыже, городецкий да азелинский племена-влакын ваш варналтмышт дене акретсе марий тукым шочын.
1449	Археолог-влакын шымлымышт почеш, пеш ожно, айдемын Эрвел Европысо айлаш тӱҥалмыж годым, кызытсе Марий кундемна ий воктен верланен улмаж.
1450	Архив кагазлаште 1722 ийыште возымо: «Черемисский Билямор яллан 201 ий».
1451	«Архивысе документ – влак теве мом ончыктат, – воза Марпединститутын доцентше Р.Хакимова: « Марий калыкын йöратыме писательже О.Шабдар ончыл шонымашан уста педагог лийын, калыкым туныктымо пашаште мондалтдыме, ик эн волгыдо кышам коден.»
1452	Архивыште икымше папкыштыже Микайын возаш тÿналме ятыр почеламутшын «эскизышт» аралалтыт.
1453	Архиепископын усталык пӧлемже Кугу Новгородышто.
1454	Архитектур Пеш кугу значенийым Рафаэль шынден архитектурылан,ушышо творществым Брамантени Палладионю Браманте колмо деч вара Рафаэль налын должностьым архитектор собора св.
1455	Арын ( ) — Марий Элын Морко кундемыштыже верланыше сола.
1456	Асаев) Ужарга, шарла — ед.
1457	А салтак шижмыжлан тушман кидышкат логалын.
1458	А. Семенов лач тиде эпизод гыч шке произведенийжым тÿҥалеш.
1459	А семмастар семым шокта гына.
1460	Аспиран лиймыж годымак, Г. М. Тужаров «Советский финно-угроведений» (СФУ) международный журналышке кас-йÿдвел наречий нерген возен,а вараже ик эн тале авторжо лийын.
1461	Аспирантур деч вара (1955–1972) Марий педагогике институтышто руш йылме кафедрыште туныктышо сомылым шуктен.
1462	Аспирантурышто Г. М. Тужаров сай филолог шинчымашым налын, исследователь-финноугровед лийын лектын.
1463	Аспирантурышто марий филолог П. Аристэнын шанче школжым тунем пытарен.
1464	Аспирантурышто тунемме жапыште марий йылмын малмыж диалектшын йÿк ойыртемжым шымлыме негызеш кандитатлык диссертацийым возен.
1465	А.С.Пушкинын ешыже ПУшкинын кок йочаже лийын.
1466	Астраханьыште 39 еным сакат, нунын коклашке Константинат, Кавырлян йолташыже, верештеш.
1467	Астрологий могырым Пултоным Нептунын ӱжватажым ушештара: кум пӱан сар курал (Трезубец).
1468	Асфальт корно да пӱя воктен сӧсна ферме уло.
1469	Асфальт корнышто ял воктен леведышан остановко уло.
1470	Асылбаев А.А.). * Курык марий ден олык марий наречийысе мут-влакым таҥастарыме словарь.
1471	А сылнымут пашалан негызым Сотнур школышто туныктышо кумдан палыме Михаил Исиметов пыштен, кида-кида возымо журналымат лукташ тӱҥалыныт.
1472	А тÿҥжö – тема ден проблема-шамычым ончыктен моштымаште, калыкын представительже-шамыч гоч калыкын шонымашыжым, чувствыжым кугу вий дене келгын ончыктымаште.
1473	А таче тышеч кече еда икмыняр поезд мундыр кундемлаш каяш тарвана.
1474	А теве Олимпий программыште эше вӱдышкӧ тӧрштылмаш уло.
1475	А теве пар дене ыштыше шым машина-влак коклаште кумыт гына корно мучаш марте миен шуыныт.
1476	А тиде жапыште НКВД-ын Марий АССР-ысе управленийыштыже госбезопасностьын младший лейтенантше Кленов самырык журналист да писатель нерген справкым возен шинчен.
1477	А тиде тул кажне йöратышын кöргыштыжö, шÿмыштыжö ила.
1478	А тиде шӱй микрофон шотышто шке жапыште кугу тарванен.
1479	А тидыже марий литературышто кенета кава гыч волен вочмо семын шочын огыл.
1480	Атоман теорий ыштыме, вара пытартыш Менделеевын тӧртыкшым пеҥгыдемденыт.
1481	А Торъял деч 10км.
1482	А тудо кугу логарже дене лор-лор-лор воштылеш (Н.
1483	А тудо нигуш йомын огыл, кушкын да вашталтын, калыкше родо-влакше дек пӧртылын.
1484	“А тудо, Ольош, шкеже чын ила мо?.
1485	А тудым чылан юзылан шотленыт.
1486	А тудын кочаже Палантай лӱман лийын.
1487	А тудын шке шотан характерже, ушыжо Петр ден Оксиналан ок келше.
1488	А тунам курыкмарий-влак Акпарсын вуйлатымыж почеш руш-влаклан полшеныт.
1489	А тӱҥ агроном Надя ондак партком секретарьлан шогалта, вара еҥгаватыже Тамаран полшымо дене, пивышке спиртым луген йӱктымеке, медвытрезвительыш ужата, шке корныж гыч кораҥда.
1490	А туныктышо – влак коклаште Иосиф Архипович, ик уста дирижёржо, марий сылнымут толкыным вуйлатен шога.
1491	А тушто еш эшеат кугемын: кок изажге когынек ÿдырым налын шуктеныт.
1492	А тушто тымык илыш, каторга паша….
1493	А тыгай поян-влак кокла гычше нунын ялыштышт — Вайсук Шайтанов.
1494	А тыгай сынанак инструментальный сочиненийым соната лӱмденыт.
1495	А ты гана Я. Ялкайнын калык ойпогым шымлыме пашажым ончен лектына.
1496	«Ау», «Ну мо вара», «Колхоз» муро-влакын авторжо.
1497	А Унчо школ марий гай шагал еҥан калык-влакым туныктышаш верч лым лийде тыршыше просветитель Н.И.Ильминскийын тыршымыжлан кöра 1871 ийыште почылтын.
1498	А упш саҥгаштет- Ош вуй коҥгыра.
1499	Ауткольт тудым тӱҥ геройлан ыштен.
1500	АУШ гыч Россий марте теҥыз гоч ийын вончышо икымше айдеме лийын.
1501	А ушыж гыч мӧҥгӧ мландыже ок лек.
1502	А ушышко Юрий Чавайнын юзо мутпарчаже толын пура: Авай,ит вурсо мыйым… Тыйын эргыч – Кузе ойлат, ик самырык поэт.
1503	А.Федоровын пеш онай «Полдыш» луман почеламутшо уло.
1504	А «Фёдор Иванович кугыжа» спектакльланже Марий республикысе кугыжаныш премий дене палемдалтын.
1505	А француз йылмыш тиде лӱм Оджибве йылме гыч толын, Оджибве йылмыште еҥерын лӱмжӧ Misi-ziibi лиеш (Кугу эҥер).
1506	Африкыште черланыше-влак эн шукын улыт: АИВ дене илыше-влак кокла гыч тыште 67 % еҥ ила.
1507	Ахматова ден Цветаева, кӱчызӧ гайыш шуын, ӱмырыштым орлыкан нужнаште шуктат.
1508	Ах, межат могай улына?
1509	Ахмет Асылбаевич Асылбаев, тыгак Ахмет Асаев 1912 ийыште пеледыш тылзын 15 кечыштыже Башкир АССР Дӱртӱлӧ район Байгельде (Елтек) ялыште кресаньык ешеш шочын.
1510	А хорышто тудо чÿчкыдын солист семын шкетын мурен.
1511	А Царевококшайск ола палыдыме, мӱндырнӧ верланыше маска лукылан шотлалтын.
1512	Ача-ава вигак пуаш сӧра гын, туларташ толшо-влак шоналтен кертыт: «Пеш вашке келшышт, ала ӱдырын иктаж-могай зиянже уло?»
1513	Ача-аваже: Виктор Афанасьевич ден Татьяна Ивановна.
1514	Ачаж ден аваже икмарда лийыныт, лудын-возен моштен огытыл, мландыштат уке улмаш.
1515	Ачаж ден аваже моло семынак мланде паша дене пöрдыныт, киндым куштеныт, кужун вучымо эргыштымат ты пашаланак йöршö лийже манын, онченыт.
1516	Ачаж ден аважым Ӱстел покшек шындена, Изаж ден еҥгажым Почеш мияш ӱжына.
1517	Ачаже, Алексей Иванович Гагарин, (1902–1973) плотник лийын, аваже, Анна Тимофеевна Матвеева, фермыште пашам ыштен.
1518	Ачаже вес ватым налын да ешышт шуко икшыван лийын. 10 ияш Поранчасе школ-интернатыш логалын.
1519	Ачаже заводысо командыште чӱчкыдын хоккей дене модын, эргыжымат пырля чӱчкыдын наҥгаен.
1520	Ачаже империалист сар гыч черланен пӧртылынат, тудым 1915 ийыште пытартыш корныш ужатеныт.
1521	Ачаже кÿчаш лектын кая.
1522	Ачаже кресаньык пашам ыштен, но кок эргыжым туныктен лукташ йӧным ала-мо семын муын.
1523	Ачаже кугу йоча шамычым Фёдор ден Михаилым (вара тыгак писатель лийын) Петербургыши К. Ф. Костомарова лӱман пансионыш колтен.
1524	Ачаже — Маркелов Игорь Иванович, СССР ял озанлык министерствын пашаеҥже лийын.
1525	Ачаже, Никита Никифорович Сапаев, педагог, партий пашаеҥ улмо годымжо шкенжым тале организатор семын ончыктен.
1526	Ачаже - Нильс Ингемарссон Линне (швед.
1527	Ачаже, Родион Владимирович, военный, ятыр гана Чечня мландыште порысшым шуктен, аваже, Татьяна Леонидовна -суртоза вате.
1528	Ачаже тудым совкала.
1529	Ачаже уэш ӱдырым налеш да адакат тулык марий кодеш.
1530	Ачаже чиновник лийын, йочам сайын ашнен.
1531	Ачаже шочмо годым марте илен шыч шу.
1532	Ачам Пошкырт мланде гыч ешыжым шочмо кундемышкыже, Морко кантонысо Макарсолашке наҥгая.
1533	Ачашт-авашт пеш куанат, шке пиалышт нерген кутырат.
1534	Ачашт вес ешым каен чумырен улмаш да умбалне огыл Бразилий деч куваж ден да ныл йочаж ден илен, варажым 1980 ийыште колен.
1535	А чыла молыжо манеш-манеш негызеш возалтын.
1536	А шке гыч тӧрлен огыл.
1537	А шкеже тудо путешествинниклан шкенжым шотла.
1538	А школ деч вара Морко СПТУ-шко штукатур-малярлан тунемаш пура.
1539	А шукерте огыл Любалан Олык Ипай лумеш премийын лауреатше лӱмым пуэныт.
1540	А.Янаев шке жапыштыже мурымо дене гына серлаген огыл, марий театр да искусство нерген газетышке статья-влакым возгален, сылнымут литературыштат вийжым терген ончен.
1541	Баймурзино) * Лепешкан ял (руш.
1542	Балет, классик, калык танец артист-влаклан, духовой оркестр солист-влакын солистыштлан - вич ий деч шагалрак огыл ыштыман http://mariel.
1543	Балхаш (Балкаш; ) — тӱнямбалне кок эн кугу шинчалан ер, Кечывалвел Казахстаныште верланен.
1544	Барабан-влакат электрон дисплейышке кусненыт.
1545	Барак гыч изирак пачерыш куснымек, творчествылан йöн икмыняр саемын.
1546	Барнаул ола лишне верланыше совхозыш Унай вашка, эргыжым öндалнеже, шешкыж дене палыме лийнеже, уныкажым ужнеже.
1547	Барон Пьер де Кубертен генеральный секретарь сомылым шуктен.
1548	Бас-гитар Маккартни деке кусна. 1961 ийын февраль тылзе гыч The Beatles Ливерпульысо Cavern клубышто икымше гана концертым пуат.
1549	Баскетбол ын ойыртемже: тыште кошташат, куржталашат, трук шогалаш, тöршташ, мечым кучаш да шуаш, изиш кучедалашат мошташ кÿлеш.
1550	Баск йылме (баскла Euskara лӱмдалтеш) шкешотанлан шотлалтеш.
1551	Басне ден фацецийлам возымо шот дене тудо XIV курымысо прозаик-влак дене иктӧр шога, а южо фацецийлажым Сакеттин новелле-влакше деч йӧршеш ойырашат огеш лий.
1552	Башкортостан да Марий Эл республик-влакын сулло артисткыже.
1553	Баян дене шокта.
1554	Б.Г. Данилов 1923 ий 1 сентябрьыште кызытсе У Торъял район, Чобык ялеш шочын, Озыркан 1941 ий шошым педучилищым тунем лекмек, август тылзыштак Йошкар армий радамыш каен.
1555	Б. Данилов 1923 ий 1 сентябрьыште У Торъял районысо Човыксола ялеш шочын.
1556	«Безотцовщина» икымше драмым Чехов 18 ияш гимназийыште тунемме пагытыште возен.
1557	Бейсболла тӱшка дене модыт.
1558	Белгород вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
1559	Белоруссийым утарышаш верч кредалмаште кок гана сусырген.
1560	Бензин дене ыштыше машинашке эше нитро-двигательым ешарат.
1561	Бетховен Веныш каяш шонен пышта, молан манаш гын рвезе Гайдн ден тунемнеже. 1792 ийыште Бонным кода.
1562	Бетховен – романтизм да классицизм период кокласе кап-кыл, тудо ик эн пагалыме да лӱмлӧ композитор уло тӱняште.
1563	Бетховен тдын верч шуко ойгырен.
1564	Бетховен тудлан подпискым ышта.
1565	Бетховенын популярностьшо тыгай кугу лийын, что даже правительство тудым тӱкаш тоштын огыл.
1566	Бетховенын сочиненийже-влак кугу сеҥымаш дене пайдаланеныт.
1567	Библийым марий йылмыш кусарыме историй нерген.
1568	Библиотекарльлан шогалын, Йынаш куана: вет тудо шуко-шуко книгалан оза лиеш.
1569	Бизнесъеҥ да моло профессионал-влак дипломатыште кӱлеш документым, ноутбукым але оксам нумалыт.
1570	Бикшиково) * Шаван Пӱрӧ кундем * Кужнур ял (руш.
1571	Биографий Андрей Андрианович 1939 ийын 24 апрельыште Башкортостан Мишкан районысо Кульчубай ялыште шочын.
1572	Биографий Володя Саида пелашыж да Влада ӱдыржӧ дене Володя Матвеев Юлсер кундем Порат ялшотан илемын Отымбал ялыште шочын-кушкын.
1573	Биографий Куклин Анатолий Николаевич 23 пургыж 1948 ий Советский районысо Шӱргыйымал ялыште шочын.
1574	Биографий Маркелов Леонид Игорьевич 1963 ий пеледыш тылзын 25 кечынже Моско олаште служащий пашаенын ешыште шочын.
1575	Биографий Раш шочмо кече ден шочмо верже пале огыл.
1576	Биологий сӱрет Нӧлпӧн однодомный пеледышыже йолваш погынымо.
1577	Биологий шанче доктор лийын.
1578	Блок ойпелештыш тӱҥалтыш кодышто верым чаклеш, тиде вер шуко корно мучко шарнен кертеш.
1579	«Боецын вучымо кечыже» почеламутышто Советский воинын вашкерак поремын, шочмо элже, шке калыкше верч тушман дене кредалаш каяш шонымыжым сӱретла, советский айдемын келге, шокшо патриотизм чувствыжым почеш.
1580	Бойлаште лӱддымылыкым, патырлыкым ончыктымылан Макс Майным Йошкар Шӱдыр орден, «Боевой Заслугылан» медаль дене палемденыт.
1581	Болдино Пушкин шижын илыше алмашталтмым. 1830 ийыште угыч тудын сватовство Наталья Николаевна Гончарова дене пале лийын и шыжым тыдо нижегородский именийыш кая шкенжын ачажын Болдино Кистенево ялын владенийышкыже пураш манын, суянлан ачажын полоклымыже.
1582	«Большая Кокшага» лӱман заповедникыште 1993 ий гыч шуен вашлиялтше да пыташ тӱҥалше кушкыл-влак аралалтыт.
1583	Большевик партий да Совет яллашке "кулак"-шамычын "уто" кидым погаш пычалан продотряд-влакым колтеныт.
1584	Большекуразово) * Изи Агытан (руш.
1585	Большепаратский ял шотан илем * Шарача ( ) — сола.
1586	Большешукшаново) Дӱртӱлӧ кундем * Миядык (руш.
1587	Большие Шады) * Корак ял (руш.
1588	Борис Григорьевичын йӧратыме Немда вӱдшат, мыйын пагалыме Копшер эҥеремат, плотина дене авырымым ончыде, йогат да йогат.
1589	Борис Даниловым шарнымаш Михаил Якимов.
1590	Борис олаште ила, ял озанлык машынан у проектшым ыштымек, шочмо ялышкыже пöртылеш да Начийым марлан налаш тудлан мутым пуа.
1591	Бразилийыште эн кугу кокымшо ола.
1592	Браконьер: почеламут // Марий коммуна. 1963. 17 май.
1593	Брасс стиль дене гына ийыт.
1594	Братский школ манмаште тунам пелыже утла марла книга улыт ыле, кызытат тугак дыр.
1595	Брейнинг Бетховенлан «Фиделио» либреттожым вашталташ полшен.
1596	Буй эҥерыш Сереньга да Ляжмаринка изи эҥер-влак пурат.
1597	Булгар, Озаҥ да руш пазарлаште марий-влак шуко дене янлык коваштым ужаленыт.
1598	Быковский ял шотан илем * Суходол ( ) — ял.
1599	Бэнди дене калык-влак кокласе чемпионат.
1600	Бэнди модмашын шарлыме эллаште федераций да ассоциаций-влак чоҥалтыт (Российысе мече дене хоккей Федераций калык-влак кокласе бэнди Федерацийыш (Federation of International Bandy) пура.
1601	Вÿд ава, памаш ава, мушкын колто.
1602	«Вÿдшö келге, серже тура» повесть гыч ужаш // Ямде лий.
1603	Вÿргече гыч изарняш вончымо йÿд осал вийын озаланыме жаплан шотлалтын.
1604	Вÿргечын да изарнян-пайремын тÿҥ кечылаштыже, кугезына-влак вес тÿняште улшо родыштым унала вучен вашлийыныт, мончаш пуреныт, тыгодым кажне тоштыеҥлан сортам чÿктен, кочкыш-йӱыш дене сийленыт, вара ужатен колтеныт.
1605	Важ-влак Негыз * "Ӱжара" гыч "Марий Эл" марте.
1606	Важ шотеш тудо тÿрлö сылнымутан произведений, газет, журнал–влакым кучылтын.
1607	«Важык вуян йыдал», «Ормыж мыскараже», «Ачийжат авийжат», «Сардай» драма-влак ондак нигушан савыкталтын огытыл, но кид дене возымо рукопись почеш марий театр спектакльым шынден, ялла воктен гастрольыш лектын.
1608	ВАЗ-2112 - Волжский автомобильный заводын 5 омсан хэтчбек кузован легковой автомашина.
1609	ВАЗ-2112 хэтчбек утларак спорт сынанрак автомобиль.
1610	Вазарин мутшо почеш, да Винчи лишыл йолташыжын I Франциск корольын кидешыже колен.
1611	Валентин Колумб лӱмеш рӱдер-тоштер, Йошкар-Ола, 2008.
1612	Валентин Никитич туныктышыжо варажым тыгерак ойлаш тӱҥалеш: Сапаев симфоний оркестрыште да калык семӱзгар оркестрыште шуаралтеш.
1613	Валериан Александрович – ятыр шанче пашан авторжо, юридический шанчын кандидатше.
1614	Валериан Михайлович — шанче степеньым налше марий-влак коклаште икымше улеш.
1615	Валериан Ӱпымарий тидым шижын да тунамак калык мурым, йомакым погаш пижын.
1616	Валерий Мочаев, Йошкар-Ола, 2007.
1617	Валерий Харламов Москошто Шорыкйол тылзын 13 гыч 14 кече кокласе йӱдым шочын.
1618	Валерий Харламовын Олимпий модмашыште тиде икымше шӧртньӧ медальже лийын.
1619	Валерийым Вячеслав Тазовын тӱшкашкыже налыныт.
1620	Валерийын эргые да ӱдыржӧ тулыкеш кодыныт. 31 Сорлаште панихиде эртен, тиде кечынак колышо-влакым тоеныт.
1621	В.А.Мухин первый марий композитор-влак кокла гыч иктыже.
1622	В.А.Мухинын лÿмжö марий шемерлан шуко поро, чапле паша дене палыме.
1623	В.А.Мухинын ойлымыжым каҥашен налмеке, погынышо-влак тыге пунчалыныт: Тикын Епремычын мурыжым марий калыкын гимнжылан шотлаш; тудым возымыжлан авторлан таум каласаш; «Марий калыкым волгыдыш ÿжмö мурым» чыла марий школышто туныкташ кӱшташ.
1624	Ванаев И. Книгалаштыже ила: писатель Борис Даниловын шочмыжлан – 90 ий // Кугарня. 2013. 30 авг.
1625	Ванюшка (1887-19…) –кугыжан армийын офицерже, 20-шо ийлаште, Колчак дене пырля чакнымыж годым, йомын - вес элышке логалын ман гычат шокта ыле.
1626	Ванюшка ача-аваж дене, Оксиня дене чеверласен, шпорыжым перен да «Чыла пытарышда!»
1627	Ванюшкан Элнетышке пытартыш гана толмыж нерген Микайын шÿжарже, Ксения Степановнан мутшо гыч тудын уныкаже, Олег Третьяков, каласкала: «Ванюшка, жандармский офицер, Элнетыш чÿчкыдынак йолташыже-влак дене толеш улмаш.
1628	Вара 1921 ий мучаш гыч тӱҥалын, 1922 ий 15 Пеледыш марте ондак обработчиклан, вара шоген.
1629	Вара X курымышто казар курымсерышче марий-шамычым Ц-р-мис семын палемден.
1630	Вара ÿдыр йÿктымö нерген кутыреныт.
1631	Вара автор действий лийме верым сÿретла, жапым ончыкта да герой-влак, нунын ончычсо илышышт дене палымым ышта.
1632	Вара адак кастене мӧҥгышкышт толын возыт… Но Кочетов ала-могай волгыдо илышлан шочын, ала-могай кугу пашалан кушкын.
1633	Вара адак кок ий тиде четлыкыш Менделеев тӧрлатымашым да рашемдымашым ыштен.
1634	Вара ала - кушеч вес жап толын лектын - 1943 ий.
1635	Вара аспирантурышто шинчымашым поген, наука пашаен лияш ямдылалтын.
1636	Вара ассимиляций пелтык тиде калык сивыр татарыш савырнен.
1637	Вара Валериан Александрович Москваште КГБ шоклышто тунемын.
1638	Вара вуйторык пеле-шамыч алмашталтыт.
1639	Вара гына, кунам 1787 ийысе конституцийым ямдыленыт, "президент" мутым Конгресс деч ойыреныт, да уло кугыжаныш вуйлатыше семын тудым кучалташ тӱҥалыныт.
1640	Вара гына пале лие: Магеллан йоҥылыш лийын.
1641	Вара гына сеҥалт кертыда.
1642	Вара «Евгений Онегин», «Кармен» оперыштат мураш ӱшаненыт.
1643	Вараже кусарыме француз йылмышке лийыныт возымо маркиз тудын 1862 ийыште.
1644	Вараже Озаҥыште тунемме фермын управляющийжын полышкалышыжлан ыштен. 18 ий мучаште Озаҥ земельный училищыште экзаменым куча да участковый агроном лийын лектеш.
1645	Вараже тудлан Мариинский театр лӱмым пуымо.
1646	Вараже тудым 12-шо гвардейский дивизийыш колтеныт.
1647	Варажым, 30-шо ийлаште, тудо шкежат пьеса-влакым возаш пиже.
1648	Варажым 5 ий жапыште Чехов «Остров Сахалин» книгам возен.
1649	Варажым 9 апрель 1943 ийыште Йошкар армий салтак-влак полшымыштлак кӧра, тудо угычын шинчымашым погаш тӱҥалеш.
1650	Варажым Вера Матародышко марлан лектын, изиш жап эртымеке мурызо-влак ешышт дене Йошкар-Олашке илаш кусненыт.
1651	Варажым вес ойпого-влакат лийыныт.
1652	Варажым виктарчыкыш икмыняр вашталтымаш пурен: лӱйкалыме вер деч мишень витле метр тораште верланен.
1653	Варажым Гамбургыш турне дене лектыныт. 5 октябьрыште 1962 ийыште «Love me Do» сингл хит-парадыште 17-ше верым налын. 11 январь 1963 ийыште «Please, please me» синглышт ош тӱням ужын.
1654	Варажым – Гонконг, Сингапур, Цейлон отро, Суэцкий канал, Константинополь, Одессе.
1655	Варажым Дантель Пушкинын ватыжын акажым марлан налын.
1656	Варажым действийым вÿдышö еҥ тÿҥ герой дене вашлиеш.
1657	Варажым Джеймс Кук Тасман теҥызым шымлен, тудын нерген шуко возен.
1658	Варажым Звенигородышто пашам ыштен, икмыняр жап эмлымверын заведующий лийын.
1659	Варажым, кум ий эртымеке, содыки журналеш савыктыктен кертын.
1660	Варажым, кунам Лонардон ачаже тудым мастерскойышкыже пашаш налеш, тудо Верроккьо дене умбакыжым кылым кучаш тÿҥалеш.
1661	Варажым Кустом Монако олан Океанографий тоштерын директоржылан сайленыт.
1662	Варажым «Куэрлаште» мурылан профессиональный клипым луктеш.
1663	Варажым Марий издательствын Курык марий филиалыштыже пашам ышта, филиалын вуйлатышыжланат шога. 20-30-шо ийлаште яллаште грамотан еҥ шагалрак лийын, сандене колхоз шочмо погытыште ятыр писательлан коллективизаций пашаш кычкалташ нерген.
1664	Варажым МарНИИ-те йылме отделенийыште тыршен.
1665	Варажым МАрНИИ-ште йылмым шымлен шоген.
1666	Варажым мер пашамат виктарен шоген, Жуковский лӱмеш академийымат тунем пытарен, ЦПК-ат пашам ыштен, идын годымак космысыш чоҥешташат ямдылалтын.
1667	Варажым, Модмашым тӱҥалше Тед Тёрнер Поро чон модмашым австралийысе Time Warner компанийлан ужален.
1668	Варажым Н. К. Крупская лӱмеш Марий Кугыжаныш педагогический институтыш тунемаш пура.
1669	Варажым нунылан кугыжаныш кум пӧлеман пачерым пуэн.
1670	Варажым, нылле идалык эртымеке, Е. Долматовский Йошкар - Олашке колтымо серышыштыже возен: " Олык Ипай был милейший человек ".
1671	Варажым оркестрын дирижёржо лийын да концерт-влакын вуйлатышыже (maestro de concerti), тудын обязанностьышкыжо тиде консерваторийын духовный да светский концерт-влаклан мурым возаш пурен.
1672	Варажым саемдыме букварь 1918 1929 ийлаште эше шуко гана лектеден.
1673	Варажым тудо шуко лӱмым вашталтен, " Первый каналын Кубокшо " лӱмым налын * Америкысе Мэплвуд олаште школ газетын редушемже у спорт модмашым шонен луктын.
1674	Варажым тӱшкан олыкыш воленыт да ӱжара нӧлтмеш модын, мурен-куштен эртареныт, ӱдыр-влак пеледышым погеныт.
1675	Вара завучланат тыршен. 30 ий ончыч виолончелист-влак ансамбльым чумырен да шкеак вуйлатен.
1676	Вара земский управе деч ссудым налмеке кок пачашан кӱ пӧртым чоҥеныт.
1677	Вара икмыняр Европысо (мутлан, Александр Маккензи) да Америкысе (мутлан, Льюис ден Кларкын экспедицийже) шымлыше-влак курыкым шымленыт.
1678	Вара, илен-толын, ала вес пачерат лектеш?
1679	Вара каче лӱмдат.
1680	Вара книга почеш книга савыкталтеш: "Сеҥалтдме вий", "Шӱдыр ер", "Кузе илет, пошкудем?", "Перкан кинде", "Кайык ӱжын ужата", "Кок повесть" да молат.
1681	Вара кок ий батальонышто комсорг лийын.
1682	Вара кок кум кечыже мӱндырнӧ илыше родо-шамыч деке унала коштыныт да кудымшо-шымше кечылан пайремым ужатеныт.
1683	Вара Крым сар верчын Ришельен лицейыш туныктышылан Одессыш кусарен.
1684	Вара кум гана почыла Чехийын чумыр командыже икымше верым сулен.
1685	Вара «Марагроснаб» ушемыш куснен.
1686	Вара МарГТУ-м тунем пытарен.
1687	Вара Марий кугыжаныш педагогик институтышто шинчымашым поген, вара угыч сем училищыш вокальный пӧлкаш пурен.
1688	Вара Марий шанче да шымлыме институтышко куснен.
1689	Вара марла кумалтышлан Юмыной гыч тидым да тудым кусараш йодыч, вет марла тÿрыс Библий кызытат уке.
1690	Вара нунын ешышт ты кундемысе Пумыр почиҥгаш илаш куснен.
1691	Вара ойлымаш ден повесть – влакымат возаш пижеш. 1928 ийыште «У вий» журналын 3 – 4 – ше номерлаштыже «Акырсаман» повестьше лектеш.
1692	Вара Олимпий Модмаш-влак да шотышто тӱҥ вуйлатыше улеш.
1693	Вара ончылношогышылан ӱдырлан мурат.
1694	Вара патыр еҥ шочмо калыкшылан могай тушман дене ваштÿкнаш перныме нерген ойлаш тÿҥалеш, тудо 16 курымысо чыла тургымым ушештара.
1695	Вара паша корныжо кинотеатрыштат шуйнен. 1996-шо ий гыч тачысе кече марте Валентина Ивановна Советскийысе тӱвыра пӧлкан вуйлатышыжлан тырша.
1696	Вара паша корныжо Марий кугыжаныш педагогик интститутышто шуйнен, а 1972-1999-ше ийлаште Виктор Васильевич Марий кугыжаныш университетыште тыршен: химий кафедрым вуйлатен. 20 утла шанче пашан авторжо.
1697	Вара писатель «Марш Акпарса», «Лада», «Раскол», «Есть на Волге утёс», трилогий «Гусляры» произведенийым воза.
1698	Варарак Алевтина Крылова тыгаяк сольный концертым Морко кундемысо тӱвыра полатыште ыштен.
1699	Варарак вес куан толын: Чобыксола школыш самырык поэт Василий Рожкиным колтеныт.
1700	Варарак Татар партий обкомын марий секцийыштыже ыштен, рабфакыште туныктен да Казаньысе университет пелен марий рабфакым вуйлатен.
1701	Варарак шуко пкусарыымаш, чтобы нунытым тыште кутырышт, но и кумда ойырмо Лийын стихиже, кусарымо турло переводчикыш, пура Иоанна Минфорди джосеп с. М. лау.
1702	Вара "Роллерблэйд" компаний тиде конькилан патентым налын, тачат тудо тиде спорт арверым ыштымашыште ончылно улеш.
1703	Вара самырык рвезе Йоласалысе СПТУ-м тунем лектын да механизаторын дипломжым кидыш кучен.
1704	Варасе ийлаже (1815-1827) Кунам Бетховен 34 ияш лийын, Наполеон шкенжым император манын увертарен.
1705	Варасе ийлаште Чехов ойлымаш, фельетон, юморес-влакым «Антоша Чехонте» але «Человек без селезёнки» псевдоним дене тÿлö журналлашке возен.
1706	Варасе произведений – влак «Крошка Доррит» роман деч вара (1855-1857) Диккенс «Повесть о двух городах» историй сынан романым воза, кудыжым француз революцийлан пöлекла. 1861 ийыште автобиографий сынан «Большие надежды» романым воза.
1707	Вара таҥасымаш-влак УЕФА ушемын лӱм денже эртаралтыныт.
1708	Вара Татьяна Денисова дене ик жапыште Озаҥыш тунемаш пура. 2001-2006 ийлаште Озаҥысе тӱвыра да сымыктыш кугыжаныш университетыште актер театра кукол квалификаций шинчымашым пога.
1709	Вара тиде кундемыште кумдан палыме путешественник Генри Мортон Стэнли толын.
1710	Вара тудым да тудын гаяк кугу орлыкыш верештше-влакым, лагерь гыч лагерьыш кусарен, Германийыыш, кызытсе касвел мландышкыже, поктыл каеныт.
1711	Вара тудын погымо мур сборникше лектеш, мурыжо республик кӱкшытан газетлаште савыкталтыт.
1712	Вара тӱҥ чодыразе, а 2004-ше ий гыч вуйлатышыже лийын.
1713	Вара тунеммашым Йошкар-Оласе сӱретче училищыште шуэн.
1714	Вара тыгай сӱрет-влакше лектеш «Мадонна Конестабиле» (1502—1504), «Святой Георгий, поражающий дракона» (иктаж 1504—1505) да «Портрет Пьетро Бембо» (1504—1506). 1504 ийыште Рафаэль Бальдассар Кастиль дене палыме лиеш.
1715	Вара Тыныс да Атлантик тептеҥызым Экватор дене Йӱдвел да Кечывалвел ужашыш шеледаш лиеш.
1716	Вара тыштак педучилищыш пурен, тудым 1948 ийыште тунем пытарен. 1948 ий гыч 1950 ий марте самырык туныктышо Волжск район Тошнер школышто, варажым Куженер район Большеляждур шымияш школышто тыршен.
1717	Вара Ульяновск областьысе Арбитраж судын вуйлатышыже лийын.
1718	Вара ӱссӧ-влак гыч еҥ онаеҥат лийын кертеш.
1719	Вара У Торъял да Марий Тӱрек кундемлаштат тыршен.
1720	Вара уэш Йошкар-Олашке толын, «Электроавтоматика» заводышто пашам ышташ тÿҥалеш.
1721	Вара цикл-влак угычтаралтыт, эркын-эркын тымык омо жап шагалемеш, писе омын жапше кугемеш.
1722	Вара чыр-чор лийын, дур-дур-дур сургалте (туштак, 35).
1723	Вара шинчавӱдшӧ кошкышат, ушым шындыш: "Тыге огыл!
1724	Вара шинчымаш корно Марий кугыжаныш университетысе историй да филологий факультетын марий да руш пöлкашкыже конден.
1725	Вара шокшо конгаш тувырген кӱкташ шынден.
1726	Вара шуко тыгай автоматым киоскышко ачален савыреныт.
1727	Вара эркын-эркын мландым куралмаш, шурным куштымаш деке кусненыт.
1728	Вара эскереныт, кудо атыштыже вуд иземеш: ару да шыман йогышо энерысе вуд шагалемын гын, оксат шула – манын ушаненыт.
1729	Вара эше икмыняр марий да руш калык семым.
1730	Василий Леонтьевич Лукьянов (1861 - 1940) Негыз * Патыр курым.
1731	Василий Ошкан (Василий Яковлевич Симолкин) (1920 - 1941) Негыз * Патыр курым.
1732	Василий Павлов илыш дене 2005 ий 27 августышто кастене чеверласыш.
1733	Василий Павловын йоҥгалтарыме романс-влакше шӱмышкӧ шыҥен, кугу палым коденыт.
1734	Василий Элмар поэтический строка гоч калыкын шонымашыжым, калыкын тыршымашыжым, калыкын тыршымашыжым почын пуа: :Йочан да шонго-влакын вӱрышт :йога… Йуэш фашисткий зверь.
1735	Василий Элмар поэтический строка гоч калыкын шонымашыжым, калыкын тыршымашыжым, калыкын тыршымашыжым почын пуа: Йочан да шонго-влакын вӱрышт йога … Йуэш фашисткий зверь.
1736	Василият тыге ышташ тунемын.
1737	Васильев икымше номерлан ончылмутым серен.
1738	Васинкин А. Мутын чеверже, верже, эрже… // Ончыко. 2002.
1739	Васинкин А. Нылле ий лым лийде воза // Марий Эл. 1998. 4 апр.
1740	Васинкин, В.Абукаев - Йошкар-Ола: Марий книга савыктыш, 2008.
1741	Васли моло-влаклан тидын нерген каласа, да Метри ок келше гынат, садак дискым Васлилан пӧртылтат, да модмаш ик ошкылтышлан шеҥгеке кая.
1742	Васлича: ойлымаш // Марий Эл.
1743	Вате-влак эн ончыч шќран шож пучымышым шолташ тыршеныт.
1744	Вате — марийын пелашыже.
1745	Ватыж дене тӱрлӧ "опытым" шындылаш тӱҥалын.
1746	Ватыжлан ныл тылзаш йоча ден кодаш пернен.
1747	Ваш-ваш ик кылдыш дене чоткыдын ушалтше, шинча ончылно ылыжалтше сурет шочын.
1748	Вашке ачаже поян ÿдырым налеш, но нунын йочашт лийын огыл, сандене Пьер эргыжым шке декше ончаш налеш.
1749	Вашке «Белые ночи» лукмо деч вара питсательым «Петрашевский паша» шот дене арестоватленыт (1849).
1750	Вашке Вивальди Модотто (Сан-Анджело театрын оза) деч у оперлан заказым налеш.
1751	Вашке композитор латин текст-влаклан кок ораторийым возен, «Моисей, бог фараонов» 1714 ийыште да «Юдифь торжествующая» 1716 ийыште.
1752	Вашлиймаш-влак годым - кеч-кузе модмаш эртыже - Валерий ий валне 70 процент деч шагалрак лийшаш огыл.»
1753	Вашлиймашын тыгай иктешлымаш: Икымше верым Угарманысе «Бивни» команде айлен.
1754	Вашмутшо гына икте – Ава.
1755	Вашпижмаш социализм велыш шогышо вийын сеҥымыж дене пыта.
1756	Ваштареш толшо икымше еҥлан солыкым кучыктеныт.
1757	Ваштарешыже эше ик грузовик каен.
1758	Ваштар шыжым Ваштар лышташ-влак Ваштар ( ) шовын кичкан кушкыл-влак (Sapindaceae) пура.
1759	«В» буквалан мутым пога.
1760	В.В.Васильев - химий шанче кандидат.
1761	В. Г. Белинский кӱкшын аклен тиде произведенийым.
1762	Веет машина пижын шогалеш гын тудым лукташлан, кольмо, трос, лебедко дене пайдаланаш логалеш.
1763	«Великий да простой айдеме» ойлымаш В. Сузын творчествыштыже посна верым налын шога.
1764	"Вело-мото кросс" семын кусаралтеш.
1765	Велосипедлан «Харо спорт» лӱмым пуэныт.
1766	Велысе кок эн кугу ола.
1767	«Вената» дуэт чӱчкыдын «Каче-влак» группа дене пырля мурат.
1768	Вената лӱм кузе шочын Вената лӱмым ӱдыр-влаклан пуат.
1769	Венгрийыш кайыме нерген корно пале-влак.
1770	Венгр йылме - урал йылме, угор тӱшка гыч, финн, эстон да икмыняр Российысе улшо миноритор йылме гай улеш.
1771	Венгр шанчызе – марий йылмызе / Венгерский ученый – марийский языковед // Ончыко, 2008.
1772	Веней, кидем кучен, корем гоч кÿвареш шогале, ÿжара йÿлымö велыш вуйжо дене ончыкта: - Георгий тыгай сылне эрым моткоч чот йöрата ыле.
1773	Веней эргыже ден яштката капан шешкыже толмем нерген увертарышт.
1774	Вениамин Михайлович чыла тидым уло чонжо дене шижын да чыла тидын нерген шуко шонен.
1775	Веныште, первый лу ийыште, композитор 12 сонатым фортепианолан возен, 8 сонатым скрипкалан да молымат. 1796 ийыште Бетховен слухым йомдараш тӱҥалеш.
1776	Веныште тудын ученицыже Джульетта Гвиччарди лийын.
1777	Вепс йылмысе тиште-влак : 750px Латин тиштер негызеш кызытсе вепс тиштер 2007 ийыште пеҥгыдемдалтын.
1778	Вера Николаева ден Татьяна Антропова дуэтыште мурат.
1779	Вергинысе шӱдыр але Вергинысе кече — символ, 16 шӱдырйол (кечыйол) дене cӱрет.
1780	Верланыме вер Ял кок эҥерын пырля ушнымо верыштыже, Вожай эҥерын шола серыштыже да тудын деке кожла гыч йоген пурышо Варалинка эҥерйолжын пурла серыштыже верланен.
1781	Верлаште, калык коклаште лиймем годым литература, тудын мо сайже да удаж нерген мутым лукмеке, лудшо- влак Вениамин Ивановын «Тÿтан» романже нерген «Умбакыже уке мо?»
1782	Верхний Качмаш) * Арбан (Пошкырт Эл) * Морко (Пошкырт Эл) (руш.
1783	Вершок ( ) — кужытым висыме тошто руш единица.
1784	Верысе калык у кугыжалан йӧзакым тулышаш ыле, но 1553 ийыште, шошым калык йӧзакым тӱлаш чарнен, кугыжа ваштареш сарым тӱҥалын.
1785	Верысе колхоз 1937 ийыште, у школым чоҥаш манын, 2 гектар мландым пуэн, но тӱрлӧ амаллан кӧра ты паша ушнен огыл.
1786	Верысе руш гарнизонлан полшаш, Моско гыч у сарзе-влак толын шогеныт.
1787	Верысе тӱҥалытш школым тунем лекмеке, Нартас ӱлыл ял озанлык школыш шинчымашым погаш пурен.
1788	Верысе фауныш 430 тÿрлö тупрÿдан да ала мыняр шÿдö наре тупрÿдыдымö янлык вид пура.
1789	Верысе школышто ныл классым тунем пытарымек, тудо кокымшо гана школ-интернатыш толеш, ындыжым музыкантлан огыл, суретчылан тунемаш тÿҥалеш.
1790	Весат шижалтеш – паша руш йылме гыч кусарыме.
1791	Вес биометрий радамлык-влак, мутлан парняпале але йӱк гыч палымаш тигай калык ораште сканированийым ыштен огыт керт.
1792	Вес ганаже нунышт Арбанын комедийлаштыже шке верыштым муыт.
1793	Вес документше – Варшава гыч 1910 ий 14 мартыште посылка налме нерген увертарен возымаш.
1794	Вес еҥым вашлиймеке, адак тиде йӱлам шуктат.
1795	Вес ийжылан эргышт шочеш, но тудын ÿмыржö кужу ок лий.
1796	Вес ий шамычым поэт чучкыдын толын тышке,каналташоласе илыш деч и возаш свободышто.
1797	Вес ийын кугу кумалтышым Шернур районысо Купран отышто Михаил Егорович Шиляев эртарен.
1798	Вес ийын олам басмач-влак сеҥеныт, но 14 Сӱрем 1922 ийыште большевик-влак адакат толыныт.
1799	Вес ийын тыгай экспедиций денак эрвел марий коклаш миен коштын.
1800	Вес йодышат лектын: лÿдыкшö трагедий улмо ÿмбачак мемнан калыкна кузе сеҥыше лийын кодын, кузе, волгыдо, яндар шÿм-чонлан ÿшаным йомдарыде, кугу сарыште шучко тушманым сеҥен кертын?
1801	Вес йылме гыч кусарымым поэт чапле школлан шотлен да пашалан эреак мелын лийын.
1802	Вес йылмыш кусарыме сылнымут * Звездное озеро: повести и рассказы / пер.
1803	Вес калык геройым ончыкташ манын, нуно шке геройыштым пеле-пула марий йылме дене ойлыктат, а южгунамже вес калык лÿмым пуымо дене серлагат.
1804	Вес кечын эфирыште sms да интернет-йӱклымаш-влакым иктешленыт.
1805	Вес кок пашаже Марк Твенан лийыныт бильярд дене модмо и тамак шупшмо.
1806	Вес кок ӱдырамашат – самырыкше годым ӥӧратымашын кочо тамжым пален налше пошкудо Лиза, Микалым илаш пуртышо, варажым тыматле, шке чапшым кӱшнӧ кучаш тыршыше пӧръеҥым йӧратен шындыше украинка Ганна – койыш-шоктышышт дене кумылым савырат.
1807	Вес кудалмаште тудым интересоватлен калык образований и учреждений, лийше цельым кузыкташобразовательный уровень пашаче населений.
1808	Вес кумдан вашлиялтше персонажлан Пластик(англ.
1809	Вес лӱм-влак коклаште да тудын тӱрлӧ шӧрыньышт коклаште сӱретлыме илыш ойлымаш-влакым, графический роман-влакым, стрип-влакым ончыкташ лиеш.
1810	Вес могырым, 1940 ийыште возымо биографийже тынарак, утыж дене кучык ок лий гын, Микайын изи годсо илышыжым палаш моткоч полшен кертеш ыле.
1811	Вес могырым, марий яллаштат ваш-ваш шогымаш шочын.
1812	Вес могырым, повестьыште удрамаш образ-влак куржын эртышыла веле койыт.
1813	Вес ола-шамыч швециште Мальмё, Гётеборг да Уппсала авалыт.
1814	Вес оҥай йӱла нерген шагал кќ пала: тиде кечын пќрт гыч пырысым, кудывече гыч пийым поктен лукташ тыршеныт, уке гын, волгенче пера манын шоненыт.
1815	Вес семынже каласаш гын, тÿж ушкал качыжымат ондакрак кычалын, сандене презе ыштыме жапыштат, тувыртыш пайремжат ончычрак толын.
1816	Вес семынже манаш гын, компучырлан иктаж-могай инструкцийым (программым) пуаш лиеш, компучыр вара тиде инструкцийым шукталтеш.
1817	Вес семынже, тиде паша авангардизм лиеш.
1818	Вес семын каласаш гын - пелаш деч посна.
1819	Вес семын марла Мамат але Пехмет ойлат.
1820	Вес семын онча пÿртÿс поянлыкым гуманный сонарзе: кайык-влакым айда-лийже арам ок лÿйкале, чодыра гычат «Пÿртÿсын ямжым вел сонарзе шÿмешыже поген толеш» да танжылан пеледышым конда.
1821	Вес теҥыз да Тыныс тептеҥыз дене ныл пролив дене ушалтеш.
1822	Вес трюк денат ойыртемалт кертеш, вет шукорак трюкым ышта – судья шукорак очком тудлан пуа.
1823	Вес шомак гыч ышталтше лӱммутат шагал огыл.
1824	Вес шонымаш- пашам тыршен ышташ ÿжмаш.
1825	Вес шот гыч ончалмаште, ял калык шудо солаш, почешыже уржа- сорла тÿҥалмашеш шыл кочкышым чеслен, кӧргӧ вийым чумырен.
1826	Весыже — изуремыште, школ деч пел уштыш тораште, ялысе тыглай пӧрт.
1827	Весышт еҥ окса дене поен лӧчат.
1828	Весышт маныт, нелын черланымыж дене пыкше веле коштын, а фашист-влак пашаш садак эр еда поктылыныт.
1829	Вес эллаште 2004-ше ий гыч кажне ийын февральыште Фламенко Фестиваль Лондонышто эрта.
1830	Вес эргыже, Леонид Яковлевич Мендиаров ( 1881 1948 ), шке жапышыштыже марий культур илышыште лÿмлӧ еҥ лийын.
1831	Вет айдем деч шылтет кечым – Кузе тидым чытыман?
1832	Вет газетла гоч кутырымо мутым шукырак палаш, шинчымашым пойдараш йöн лийын.
1833	Вет Изибай велне кугыжанвластят шога.
1834	Вет икымше книгаже Кугу сар деч ончыч лектын гын, тудо у социалистический реализм йӧнлан келыштаралтын, тудын образецше гай лийын, эсогыл школышто тунемаш темлалтын.
1835	Вет калыкыште тудо уста да тале туныктышо, методист семын палыме лийын.
1836	Вет капеш шушо ÿдыр содоррак марлан лекнеже, мутает гын, киен кодат да шоҥго ÿдыр лият.
1837	Вет кугыжан кучемын колониальный политикыжлан кӧра марий-влакын илыме верышт тичмаш лийын огыл, нуно шуко вере весе-влак дене варналтыныт.
1838	Вет марий калыклан пычкемыш илыш гыч лекташыже, кушкын толашыже ленинско-сталинский национальный политика йоным ыштен.
1839	Вет мӱкшым марий калык саклен, тудым юмын кайык семын ужын.
1840	Вет муно Агавайремын йоратыме кочкышыжо лийын.
1841	Вет нуно, шукыж годым, тояш эҥертен коштыт.
1842	Вет ожно шорыкым пеш пагаленыт.
1843	Вет олаште илыше лишыл палымыже-влак тудлан кидым жапыштыже шуялтен кертыт ыле..
1844	Вет Осмин Йыванын илышыже пÿртÿс деч нигунам йÿкшен огыл.
1845	Вет пале: йÿшым, йогым, тÿрлö уда койышан еҥым калык ок мокто, эре вурса, койдарен воштылеш.
1846	Вет пудыраныше кресаньык калык шукыж годым шыде парже дене, шоналтыде сарыш ушнен.
1847	Вет руш литература эрыкым йӧратыше литература лийын.
1848	Вет семым возымо годым сем теорийым шотыш налыт, тушто шке правиле-влак улыт.
1849	Вет тиде пешак сай,но садак творческий паша мыйын илышыште эн кугу верым налын шога.
1850	Вет тиде произведений — писательын ик эн тале да илышым чын ончыктен возымо паша саскаже, тушто мемнан моктымо социализм, совет илышын «сай» ден удажым тÿрыс ончыктымо, манаш лиеш.
1851	Вет тудо телевизорышто мом ужеш, илышыштыжат тудымак.
1852	Вет тудын иран да балтий йылмыла гыч кÿсынлымö мут-влак, мордва, коми, удмурт йылмыласе балтизм, иранизм нерген савыктыме статьяже-влакым йылмызе-влак шокшын вашлийыныт.
1853	Вет тудын талантше кушкын шуын ыле.
1854	Вет тудын уш дене пеледын, Саскан толеш поэзий вий.
1855	Вет уло вий ден тыршет гын веле лектыш лиеш.
1856	Вет уремыште эн чÿчкыдын асфальтыште модыт.
1857	Вет чумыр калыкын чурийжым-сынжым чӱчкыдынак тудын поена еҥже-влакым ончен сӱретлат.
1858	Вет чумыр совет литературын тӱҥ творческий методшо – социалистический реализм.
1859	Вет чыла тиде - тошто койыш.
1860	Взвод командир сомылым шуктен шоген.
1861	Вивальдим XVIII курымын итальян скрипка дене шоктымо сымыктышын ик эн тале представительжылан шотлат.
1862	В. Иванов шке сылнымут сынже денак ныжылге лирик.
1863	В. Иванов шочмо литературнам ятыр сылне произведений дене пойдарен, сылнымутышто волгыдо кышажым коден.
1864	В.Ивановын икмыняр произведенийжылан критик-влакын акышт Ким Васин Келшымаш нерген повесть В. Иванов кодшо ийын «Вÿдшö келге, серже тура» лÿман йоча повестьым возен ыле.
1865	В. Ивановын келге шонымаш дене шыҥдаралтше кÿчык почеламутшо- влак поснак оҥай, шÿмеш логалше улыт.
1866	В. Ивановын нине почеламутшо-влак сылнылык шотышто але огыт ойыртемалт.
1867	В. Ивановын повестьше нерген.
1868	В. Ивановын «поро чонжо» поснак «Ломберсолаште» повестьыштыже палдырна.
1869	Вигак йодыш лектеш: писательын творчествыштыже тынар шуко жанрым кузе умылтараш?
1870	Вигак шоналтышым: тиде марий ӱдыр докан.
1871	Вийвал ийготан мутмастар деч у произведенийым вучаш гына кодеш.
1872	Виктарчык Танастарыме таҥдыш Таҥастарыме таҥдыш ик настан палыже вес настан деч утларак але шагалрак улмым ончыкта.
1873	Виктарыме чоҥештылше аппарат-влак коклаште эн шулдо да эн куштылго.
1874	Виктор Майер — Анатолийын икымше тренерже. 1985 ийыште логалеш икымше серьёзный турнирыш — Казахстан Чемпионат, кушто тудо сеҥа да спорт мастер лӱмым налеш.
1875	Викшым манаш гын, тиде радамыште триллион почеш триллиард кая, вара квадриллион, квадриллиард да тулеч молат.
1876	Винил але коваште гыч ышталтеш.
1877	Вирус -влак гына илпарчакдыме улыт.
1878	Висконсин ( ) — УАШысе регион, штат.
1879	«Витекс» ушемын вуйлатышыже сомылым шуктен шога.
1880	Витле ий теммешкыже ик тылзе утларак гына илен шуктен огыл.
1881	Витлымше ийлан кокымшо пелыштыже, Марий пединститутын студентше улмына годым, ме, сылнымутан литературылан шӱман- влак, книга издательствыште савыкталт лекше кажне произведенийым, кажне ойпогым шокшо мелна гай вучена ыле.
1882	Витлымше ийласе колхоз ял илышым сÿретлен ончыктышо произведенийын тÿҥ йодышыжлан лач тидым шотлыман.
1883	Виче Алан кундемын рӱдыжӧ.
1884	Вич еҥ гына илыше кодеш, но нуныжат ошо кидыш верештыт.
1885	Вич изи оравам каташке иктӧр вераҥден, у изобретенийжым "волито" лӱмден.
1886	Вич ий жапыште «Лийнем пеленет» альбомым луктыныт.
1887	Вич тылзе гыч ялыш серыш толеш: Йыван ошо – влак деч ялт ойырлен, йошкаргыш вончен… Мо-гынат пайрем чылт кукшеш ок эрте.
1888	Вичшӱдö миллион наре енан Китай эрыкыш лекте, Калык Республикын знамяже Китай ӱмбалне лойга.
1889	Вич эн кугу ола элыште.
1890	Вияҥ толмо эртымгорно Проект 2003 ийыште шорыкйол тылзын шочын.
1891	Виян пагыт 1962 ийыште февраль тылзыште группо икымше гана ВВС радиошто возалтын.
1892	Вияш цилиндр Цили́ндр ( ) — тӱрлӧ тӧрлыкыштӧ кийыше да иккоклан кусараш лийше кок круг гыч, тыгак нине круг-влакын икте-весыштлан келшен толшо точкыштым ушышо пÿчкыш-влак гыч шогышо ората.
1893	В.); Йыpeм кечы¬вал гай йолт лие (И.
1894	Владимир Алеексеевич Мухинын лÿмжö марий шемерлан шуко поро, чапле паша дене палыме.
1895	Владимир Алексеевич йоча литературыланат кугу вниманийым ойырен.
1896	Владимират Орел воктен лийын, Днепрым форсироватлаш полшен.
1897	Владимир Павловичым шÿмжö эреак литература пашашке ÿжын.
1898	Владимир Сави 1935 ийыште кум ужашан «Муро орлаҥге» ойлымашым возен.
1899	Владимир Трофимович Бычков (1920 - 1946) Негыз * Патыр курым.
1900	Владимир Юлсер кундем Порат ялшотан илемын Отымбал ялыште шочын-кушкын.
1901	Владислав Виногоров — марий актер, М. Шкетан лӱмеш Марий калыкле драме театрын артистше.
1902	ВЛКСМ обкомын икымше секретарьже Георгий Микин, Малмыж марий, каласен: " Мухиным пытарыме дене национализм пытен манын шоныман огыл, эше Чавайн, Олык Ипай, Шабдар Осып да молат улыт.
1903	В. М. Васильев // Ямде лий.
1904	В. Мухин революций деч ончычак возаш тÿҥалын.
1905	В.Мухин рояль, скрипка дене устан шоктен моштен.
1906	ВМХ туравелык-шамыч коклаште кроссым калык эн чот ончаш йӧрата.
1907	Водыр ден Лычийым йоршеш тораш шонен, Изибай турло йоным кычалын».
1908	Водыр попым, шоягорем гыч руалтен, тон-дон-дон омсаш луктынат колта (М.
1909	Военный службо гыч луктын колтымо деч ик ий ончыч, Достоевский икымше гана «Евгений Гранде», «Бальзак»-ым (1843) кусарен луктеш.
1910	Вожаял ял воктен коремыште тӱҥалеш.
1911	Воза тудо шуко вучымо тыныс пагыт, келшымаш, айдемын шÿм-чон чеверже нерген.
1912	Возаш да возаш, школышто пашам ышташ тӱналшаш веле – сар тарваныш.
1913	Возаш туҥалме семын « Пионер йӱк», «У вий» журнал редакцийлашке пурен кошташ туҥалеш.
1914	Возен пыштымемжат иктаж лу книгалан сита да луктынжо кунам кертам, кунам шуктем гын?"
1915	Возымо шотышто, тыгак серыме йылмым кутырымо деке лишемдыме шотыштат, икмыняр у ошкылым ыштен.
1916	Возымыж гыч кресаньык-влак пален налыныт: тушман кашак ялын социализм корныш вончымыж ваштареш шога, тидлан чыла чаракым ышта, тошто властьым пöртылаш тöча.
1917	Возымыжо 1918 ийыште 2-шо номереш, шорыкйол тылзын 9-ше кечынже, «Мален ида код!»
1918	Возымыжо немыч, финн, венгр, эстон да моло йылмыла дене лектын.
1919	Возымыжо тӱрлӧ альманахыш, школлан савыктыме лудшаш книгалашке пурен.
1920	Возышо еҥ писатель лӱмым сулышаш: сылнымутышто – ойлымаш жанр // Марий Эл. 2008. 17 янв.
1921	Возышо еҥ эрвелне илыше пошкужышт нерген тыге палемда: «Черемис» мут нерген Цармис да черемис – ик мут улыт, но тӱрлӧ йылмылаште тӱрлын йоҥгат.
1922	«Воинын клятвыже» почеламутышто В.Элмар воза: Эл верч ом чамане Мый шке илышем.
1923	Война годым пасу пашаште сеҥымашым поэт кугу кумыл дене акла, тудын патриотический смысылжым почин пуа.
1924	Война пагытыште колхозла да ялла гыч пеҥгыде нормо дене шурным да моло ял озанлык продукцийым погеныт.
1925	«Война увер» газет "Война увер" газет Вяткыште илымыж годым П. П. Глезденев марий калыклан да тудын культуржылан эн кугу суапым ыштен.
1926	«Война увер» газетшымат кум йылме дене – марла, удмуртла да татарла – редактироватлен.
1927	Вокал специальность дене Алина Викторовна Крылова дек логалеш.
1928	Воклиз техникыште возымо упражнений-влак туныктымаште 19-ше курым марте кумдан кучылталтыныт.
1929	Воктелнак 2-3-4 километр тораште вес ял-влак улыт.
1930	…Воктенже тудланак шочмыжлан шÿдö ий темме лÿмеш марий калыкын чапле скульпторжо Борис Михайлович Козлов серызын бюстшым ыштен да шогалтен».
1931	Воктенысе ола, Моши, Танзанийыште курык гыч кечывалвел могырышто верланен.
1932	Волаксола ял шотан илем * Волаксола ( ) — ял.
1933	Волгаште шинчыше-влак чылан верыштак коленыт.
1934	Волгоград вел Фролово олан эргыже.
1935	Волгоград - калыкчот шотышто латкокымшо ола Российыште, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
1936	Волгыдо, йоҥгата, янда пырдыжан цехлаште станок – влак радам дене шогат.
1937	«Волгыдо» колхозат тиде радамыш логалын да Фрунзе лӱмеш але «Знамя» кохозыш ушнен.
1938	Волжский районысо «За коммунизм» колхозышто 11 ий агрономлан тыршен.
1939	Волжск олан почётан гражданинже.
1940	Волжск олаште ила.
1941	Волжск район Пӧтъялыште шочын.
1942	Волисполкомышто кок тылзе наре шога.
1943	Волков ден Бажановын шонымышт почеш, Олык Ипай осал пашам лумынак, шоненак ыштылын, контрреволюцийым шаркален, партийым, совет властьым, Сталиным шуктарен серкален.
1944	Волой коча Вайсукым изи годымжо пеш шалопай улмыжым шарна.
1945	Вольык чӱчкыдын черлана гын, тиде кечын тудын шӱйышкыжӧ шоган дене ыштыме шерым чиктеныт.
1946	Вольыкым налаш да шергын ужалаш Изибай Галий деч тунемын.
1947	Вопреки йолташ шамычын людмышт ден, шкетын ялыште кодмо Пушкинлан губительный лийын огыл.
1948	Воронеж вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
1949	Воспитатлаш тулык кодшо йочам туналын кужу родственницаже Т.А. Ергольская. 1837 ийыште семьяже Москвашке илаш каят, Плющихыште илаш кодшо, но тыге гынат кугырак эргыжлан кӱлеш ыле ямдылалташ университетыш пураш.
1950	"Восток" лӱман ракетоноситель да "Восток" корабль ден, Байконур космодром гыч, кушто лийын Юрий Алексеевич Гагарин тудо чоҥештен. 108 минут деч вара тудо сайын, Саратов велысе Энгельс ола деч тораште огыл, шинчын.
1951	Вотлаштыкыште текст, сӱрет, видео да вес мультимедиа лийын кертеш.
1952	Вот ондакше тудо пел уреман веле лийын.
1953	Воштончыш: йомак // Марий коммуна.1969. 16 фев.
1954	В.Сави тудлан куанен возен: Изи илыш-изи эрге, Ава модыш-чевер иге, Тÿням веле ужалале, Тудым кече шупшалале.
1955	В.Сави шкежат произведенийжым поэмылан шотлен.
1956	Всесоюзный государственный кинематографий институтын оператор факультетышкыже тунемаш пура.
1957	В. Сузын прозыжо да реализм Марий литературышто Владимир Сузым ме оҥай ойлымаш-влакын авторышт семын палена.
1958	В. Сузын тÿҥ геройжо – калык.
1959	В. Сузын шуко ойлымашыже тыгай мучашан.
1960	В. Сузы тÿҥ шотышто курык марий кундемысе пÿртÿсым ончыкта.
1961	В. Сузы шке творчествыштыже илышыште улшо у, волгыдо шÿлышым, ондак наҥгайыше вийым мокта, айдемын шÿм-чоныш, айдемын ушыш порылык верч вуйын шогаш кÿлмö нерген шонымашым шыҥдара.
1962	В. Сузыят илышын куатле толкынжо деч öрдыжеш кодын огыл.
1963	«Вувер кува» поэмын шкешотан тÿсшö тыгак марий илыш-йÿлалан эҥертымаште коеш.
1964	Вӱдвал акватлонышто спортсмен-влак ийыме костюмым да ийымаш упшым чият.
1965	Вӱдварашӱдыр ( ) — экватор тӱшка шӱдыр.
1966	Вӱд йымалне кином сниматлаш тунемыныт.
1967	Вӱд Кундемыште 1043 га вӱд айла, куп-влак — 117 га наре.
1968	Вӱд моткоч чот поян, но тидын годым вӱд озан поянлыкшылан кӧранаш сай огыл.
1969	Вӱд родо-тукым кылым, еш илышым пеҥгыдемдаш полша.
1970	Вӱд спорт тӱрлык дене тӱнямбал чемпионат - ийымаш дене эн кугу спорт таҥасымаш, Олмипиаде семынак тудо Калык-влак кокласе Ийымаш Федерацийын полшымыж дене эрта.
1971	Вӱдшор тылзын икымше кечынже кайыкым аралыме калык кокласе конвенцийыш кидым пыштыме, а Россий тудын деке 1927 -ше ийыште ушнен.
1972	Вӱдшуҥгалтыш (але вӱдвоч, тӱрдӱр, шуҥгалтыш, шушу) — шуҥгалт йогышо вӱд.
1973	Вӱдысӧ осал вий ты кечын кана маныт.
1974	Вӱдыштӧ нелылык ок шижалт, сандене нелылык шотышто спортсмен-влакым огыт пайле, но ӱдырамаш-влак посна таҥасат, поръеҥ-влак - посна.
1975	Вуз — калык озанлыклан // Марий коммуна.
1976	В.Ӱ. ик эн чапле, кызытат моткоч кӱлешан «Шочмо йылме» почеламут пеш виян манаш лиеш.
1977	Вуйконгражым шалатен, Шучко капшым йÿлатен, Мардеж вашеш лугылден, Кышкал(ы)на пурактарен.
1978	Вуйлатышыже кумдан палыме шанчызе Пауль Аристэ лийын.
1979	Вӱлеҥер - Мари-Ошаевский ял шотан илемын рӱдерже.
1980	Вӱлеҥер сельсоветыш пурен. 90-ше ийлаште пытартыш еҥ-влак колен пытеныт, молышт ял гыч каеныт, тачысе кечылан ик еҥ гына ила - Чирков Аркадий Петрович.
1981	Вулканын историйже Икымше гана тиде луман курык нерген кокымшо курымышто мутым луктыныт.
1982	Вургемым велоспортлан посна ойырыман.
1983	Вургемым мушкаш, ургаш, тӱрлаш, неле пашам ышташ ок лий улмаш.
1984	Вургемым чиктен пытарымӧҥгӧ ӱдыр ден эргым ӱстелтӧрыш шындат, тудо-влак ик калак дене шӱрым кочкыт.
1985	Вӱргече гыч изарняш вончымо йӱд осал вийым озаланыме жаплан шотлалтын.
1986	Вӱргече Кугече деч ончыч вӱргечым кечыла вӱргече, южо вере тоштымарий кон кеч маныныт.
1987	Вӱтламарий-влак тыгай мут-влакым кучалтыныт: кугуз - кугыза, да кугузвыж - кугыжаныш.
1988	В.Ӱ. шочмо йылмын кугу кӱлешлыкшым, вий-куатшым палемден.
1989	Ву Юн похвалан Ли Бай вуден императорым ужаш судышко Чаньянышке, кушто тудо вашлийын Китайын императоржылан, Минг-Хуан( шочын живописный и палыме тыгак кузе император Сюань- Цзун).
1990	В. Чалайым рвезе критик кöргö вийжым, перспективыжым шотыш налын аклен: «Чалай Васлий – ончыкыжым кушкын кертше поэт, тудын возымыжо марий поэзий фондыш свежа пöлек» (Г.
1991	Вынемыште кийыше маска ваштареш пий дене каеныт.
1992	Выньык дене кырымышт годым тыге ойленыт «Нылле ик тӱрлӧ воштыран выньык дене шымлу шым тӱрлӧ осалым, шӱкшакым, лавырам поктен колтем».
1993	Выньык дене кырымышт годым тыге ойленыт: «Нылле ик тӱрлӧ воштыран выньык дене шымлу шым тӱрлӧ осалым, шӱкшакым, лавырам поктен колтем» А эше тӱвыт кече эрдене самырык-влак «сӱмыраш» лектыныт.
1994	Вьетнам эн кугу икымше ола.
1995	Вьетнам эн кугу кокымшо ола.
1996	В. Элмар йоратымаш, армийыш ужатыме, элым аралаш шогалме тема-шамычым устан сӱретла.
1997	В.Элмарын ик эн сай почеламутшо – тиде 1940 ийыште возымо, «мый йöратем родной элемым» почеламут.
1998	В.Элмарын творческий наследствыже пеш поянак огыл, кок изи аршашыш шыҥеныт: "Ончыко" (1942 ий) да "Мый йӧратем родной элемым" (1945 ий).
1999	Вятка олаште миссионер инород курс 1905 ийыште почылтын.
2000	Вячеслав Александрович Кислицын ( 4 Идым 1948 ий, Марий Тӱрек кундем Косолоп сола) — кугыжаныш пашаеҥ, Марий Эл Республикын кокымшо президентше (1997-2001 ийла), экономик шанче кандидат.
2001	Вячеслав Осипов мурызо да семлызе дене палыме лиймеке, тудын дене пырля икмыняр мурым йоҥгалтарашлан ямдылен. 2005 ийыште кугу сценыш лектын. 2008 ий гыч моло автор-влакын возымо почеламутышт да семышт дене муро-влакым луктеш.
2002	Габриэль Гарсиа Маркес ( 1927 Ӱярня 6) — колумбий серызе да журналист.
2003	Гавань — карап-влаклан шогалаш йӧнештарыме вер.
2004	Газет дене журналлаште номер еда тудын ыштыме у мутлаже савыкталтыныт.
2005	Газет деч посна тӱрлӧ-тӱрлӧ марла кнага шуко луктылто.
2006	Газет лаштыкла дене изи гына «книгам» ыштемат, ÿмбаланже лÿмжым возем.
2007	Газет талантан айдемылан илыш лоҥгаш келгын пураш, илыш йыжыҥым, еҥ-влакым тÿткын шымлаш, эскераш таратен шога.
2008	Газетым лудшо-влаклан Эльвира Терентьева лӱм дене палыме.
2009	Газетым редактор П. Глезденев кум йылме дене – марла, суасла, одыла – луктын.
2010	Газетын тӱҥ лаштыкше.
2011	Газетын тӱҥ лаштыкше «Ямде лий» — йоча -влаклан газет, марий йылме дене лектеш. 1-ше номерже 1 Пургыж, 1933 ийыште 500 экземпляр тираж дене лектын. 1983 ийыште 50-ияш юбилеже лӱмеш Почетан чап танык дене палемдалтын.
2012	Газетын шочмыжо нерген Глезденев Икымше Пӱтынь Российысе Марий-влакын погын годым увертарен.
2013	Газетыште республиканский культпросветучилищыш тунемаш налме нерген увертарымашым ужешат, Йошкар-Олашке толеш. 1975–1977 ийлаште тиде училищын оркестровый отделенийыштыже тунемеш.
2014	Газет эре кид йымалнак лиеш ыле.
2015	Г. Алексеевын творческий ойыртемже семын лиризмым палемдаш кулеш.
2016	Галина Яковлевна туныктымо пашаж дене Россий Федерацийысе президентын грантшым сулен.
2017	Галютин Ю. Шукертсек калык писательлан шотлен илем // Ончыко. 2003.
2018	Галя акамлан: почеламут // Рвезе коммунист. 1965. 31 июль.
2019	ГАО,сыреныт тудлан,что йодыт,чтобы ышташ тиде услугым, и варарак лиешь убедитляш Ян Гвифелы,чтобы убедится келшали стихотворенийже тудын нерген.
2020	Гатун эр марте кажне могырышто шлюз уло.
2021	Гвардий лейтенант Днепр гоч вончымо годым кугу патырлыкым ончыктымыжлан Совет Ушем Герой лӱмым налын, вара Польша мландеш чот сусырген да госпиталеш колен.
2022	Г. Г. Кармазин нуным кертмыж семын кораҥден шоген.
2023	Г. Г. Кармазин – туныктышо 1901 ийыште, Пÿрö семинарийым пытарымеке, самырык туныктышо шкеж гаяк марий йоча-влаклан шинчымашым пуаш тÿҥалеш.
2024	Г.Г. Кармазинын шочмыжлан 125 ий темме лӱмеш.
2025	Геннадий Алексеевын прозыжо моло дечын утларакшым лиризм дене ойыртемалтеш, тидын нерген шуко шымлызе палемден.
2026	Геннадий дене пырля ты пагытыште кызыт кугун чапланыше, палыме композитор-влак Сергей Маков, Вениамин Захаров, художник-влак Иван Ямбердов, Василий Ершов да молат тунемыныт.
2027	Геннадий Иванович марий сӱретче-влакын творчествыштым келгын шымлен, «Марий Республикын сӱретчыже-влак» монографийым савыктен.
2028	Геннадийланат сÿретче лияш пÿралтын огыл улмаш.
2029	Геннадий Чемеков, Геннадий Пирогов, Николай Куторов, Олег Герасимов, Петр Константинов, Георгий Галкин, Николай Белоусов, Иван Иванов… Михаил Тихонович Сергеев литкружокым вуйлата.
2030	Географий верланымаш Суас Элын картыже Суас Эл Россий Федераций покшелне, Элвел-Европысо лапверыште, Юл да Чолман эҥервлакын иктыш йоген ушнымо верыштыже улеш.
2031	Географий Виче Алан кундем Киров велын кечывалвел-эрвелныже верланен.
2032	Географий Вӱрзым кундем Киров велын кечывалвел-эрвелныже верланен.
2033	Географий да пӱртӱс Ял пелен Карман курык верланен.
2034	Географий Касвелне Украин дене мланде гоч да вӱд гоч чек уло.
2035	Географий Кикнур кундем Киров велын кечывалвел-касвелныже верланен.
2036	Географий Коркатово деч йӱдвел-эрвелке 2 меҥге тораште верланен.
2037	Географий Кӱльмӱж кундем Киров велын кечывалвел-эрвелныже верланен.
2038	Географий Кундем Марий Эл покшелне верланен.
2039	Географий Кундем Марий Эл республикын йӱдвел касвелныже верланен.
2040	Географий Лӱм-влак Крым федерал йырвелым ойырымеке, Крым йырвелыште 1 республик да ик федерал кулешан ола кодыныт.
2041	Географий Марий Элын йӱдвел-эрвелныже верланен.
2042	Географий Морко деч 19 меҥге тораште.
2043	Географий Нольо кундем Киров велын кечывалвел-эрвелныже верланен.
2044	Географийым шымлымаште кугу специалистлан шотлалтеш.
2045	Географий Ял озанлык нур Пыжанъю кугыял воктене Пыжанъю кундем Киров велын кечывалвел-касвелныже верланен.
2046	Географий Ялчык ерым тачат ожнысо семын Кугыер лӱмдат « Мӱшыл ер » («Морской Глаз») Юл эҥерын шола серыштыже, Марий Элын кечывалвел-эрвелныже верланен.
2047	Географий Яраҥ кундем Киров велын кечывалвел-касвелныже верланен.
2048	Георгий Ефрушым шарнымаш Тамара Апатеева.
2049	Георгий Захаровичым Вуртем вел шемер-влак моткоч чот йöратат.
2050	Герасим Микайын эн кугу суап пашаже – тиде туныктымаш.
2051	Германийиын эн сай пианисткыже.
2052	Германий палыме ен шамыч кокла гыч тудым чылашт деч шукырак заинтересовал Бертольд Ауэрбах автор семын калык бытиялан посвященный «Шварцвальдский рассказлан» и издатель семын калык календарьым.
2053	Германийыште гына эрта.
2054	Герой-влакат шуко огытыл.
2055	Герой-влакым мастарын индивидуализироватлен моштымыжо, образ-влакым ÿшандырышын сÿретлымыже Г. Алексеевын тиде тÿҥалтыш кугурак произведенийыштыжак сайын палдырна.
2056	Герой мурын эше вес могыржо дене палыме лиеш: мурак айдемым пытартыш корныш ужата, еҥ-влакым у корнышкат ÿжеш.
2057	Геройын кöргö да тÿжвал портретше нерген кугунак каласыме огыл.
2058	Геройын ойлымыжым колыштат, вигак шижат: тудо ятыр курым годсо событийын участникше, чыла событийлам шарна, ончыко мо лийшашымат умылтара.
2059	Г.Ефруш писатель семын койын кушкын.
2060	Г.Ефрушын мурыжо кÿрылтын гынат, тудын уста писатель улмыжо калык шÿмеш мондалтдымын кодеш.
2061	Г.Ефрушын прозыжо – ныжылге кумылан, лиризм шÿлышан.
2062	Г. Зайниевын статьяже №26,37, 42.-с.4 *«Ончыко» журнал, «Ӱмыр кӱчык – кужу дене огыл».
2063	Г.Иванов. "Марий возыктышын вияҥме корныжо" *О.
2064	Гидроакустикыште вӱдйымалсе йӱкым возашлан кучылталтеш.
2065	Г.И. Матюковский Курыкмарий кундемышто Кыльыкал ялыште кресаньык ешеш шочын.
2066	Гимназийыште тунемме годым тудын сай отметкыже лийын, поснак сай латин йылме ден.
2067	Гиннесс рекорд кнагашке кхмер йылмын тиштерым пуртеныт - 72 йӱкпале тушто уло.
2068	Гиперушык ( ) — пайдаланышым вес компьютерыште але вес папкыште верланыше текстын ужашышкыже але кылдалтше документыш (ке) колтышо/ушышо гипертекстысе ончыктыш.
2069	ГИТИС-ым тунем лекмек, Шкетан лӱмеш кугыжаныш драм театрыште модаш тӱҥалын.
2070	Г. Кармазин лӱмеш шанче конференций 2002 ийыште ӱярня тылзын Йошкар-Олаште Гурий Кармазинын 120 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтше шанче конференций эртен.
2071	Г. Кармазин шуко школлаште туныктымо пашам вÿден шоген, публицист улмыжат кушкашыже полшен.
2072	Г. Кармазинын илышыже да творчествыже нерген литератур *Васин К. Марий ученый, поэт.
2073	Глезденев иктыж дечат ӧрдыжеш ок код.
2074	Глезденев тиде газетын икымше номерже-влакым лукташ шке оксажым пуэн.
2075	Г. М. Тужаров дене пырля «Марийские диалекты» серийын икымше кок выпускым луктыт – монографийым «Северо-западное наречие марийского языка» (1970) да «Словарь северо-западного наречия марийского языка» (1971).
2076	Г. М. Тужаровын илыш корныжо хронологий почеш 7 шорыкйол тылзе 1931 ий – Геннадий Матвеевич Тужаров Киров велысе Яраҥ кундемыште шочын. 1940-1944 - Киров областьысе Яраҥ районысо Мало-Шалайский тÿҥалтыш школын тунемшыже.
2077	Гобой дене шоктымаште ик эн кугу мастарлан шотлалтеш.
2078	Гоголь, Николай Васильевич ( — ) — руш серызе.
2079	Голландийыште ты жапыште Тайлерсын "волитожым" саемденыт, да "скейлер" лӱмденыт. 1849 ийыште Дж.
2080	Гомер ( ) — акрет грек почеламутчо, Илиада да Одисей эпос-влакын авторжо.
2081	Гомерлан «Илиада», «Одиссей» деч моло эше икмыняр варарак лекше произведенийым возат: «Гомеровы гимны» (VII—V вв.
2082	Гордеев Федор Иванович.
2083	«Горномарийский» совхозын вуйлатышыжлан тыршыме деч вара, Арда ушемыште шуаралтын. 1995-ше ий гыч «Марийхлебопродукт» ушемым вуйлаташ шогалын. 10 ий Марий Эл кугыжаныш погынын депутатше лийын.
2084	Гослитиздат, 1937. 78 с. Яныш Ялкайнын илышыже да творчествыже нерген статья-влак * Ӧрза пондаш (Карпов П.).
2085	Госпиталь деч вара тудым, "За отвагу" медалян офицерым, Тамбов оласе пехотный училищыш комсорглан колтат.
2086	Граждан сар годым Коммунист партий дене пырля пашам ыштыше революционный марий писатель-влак марий калык коклаштат класс кучедалмымраш ужыныт да шке произведенийлаштышт ончыктеныт.
2087	Графике примитив ( ) — графике редакторышто ик пашаӱзгарын полшымыж дене ыштыме иктаж-могай геометрий фигурын (кореш, виклукаш, овал, да т.м.) сӱретше.
2088	Грек-рим кучедалмаш дене уста тренер 14 спорт мастерым ямдылен.
2089	Гренланд йылме (Гренландла Kalaallisut) — Гренландий йылмыже.
2090	Григориан кечышот почеш китайысе У ий 21 Шорыкйол ден 21 Пургыж кокласе кечылан логалеш.
2091	Григорий XIII деч ончыч проектым Павел III ден Пий IV шукташ тыршеныт, но пашашт лектышан лийын огыл.
2092	Группо 7 гана греми награда дене палемдалтын.
2093	Гуарани йылме (гуаранила avañe'ẽ, guaraní) — тупи-гуаранисо йылме.
2094	Губачын «Корсиканкыштыже» Наполеон, Летразын «Крошкыштыжо» Эдмонд Фонтажын рольым устан чоҥен.
2095	Губерний земский собраний шке сессийыштыже газет, брошюр ден листовко-влакым савыктен лукташ 1917 ийыште 1800 теҥгем ойырен.
2096	Губернский Советын Казаньысе исполкомжо пелен марий комиссариатым ыштыме нерген ойым съезд чынлан шотлен, В.Мухиным марий комиссариатын вуйлатышылан шогалтат, тунамак губернский Советысе председательын заместительже лиеш.
2097	Гурий Гаврилович тушто ÿмыржö кÿрылтмешке тыршен.
2098	Гурий ден Курий: ойлымаш // Марий коммуна. 1990. 22 февр.
2099	Г. Эвайн шке произведенийыштыже тÿҥ геройын, колызын, тÿжвал тÿсшым, кöргö кумылжым ятырлан весемден.
2100	Гюгон ачаже 1828 ийыште колен. 1827 ийыште возымо «Кромвель»пьесыже кокытеланымашке лектын.
2101	Да Алексейлан пӱрышыжӧ пуйто шинчам почеш: теве кузе кӱлеш шотлашет.
2102	Да вигак Кугыжаныш премий дене аклалте.
2103	Да викшым ойлаш гын, тудо чынже денак тыгай, латкандаш ияш гае.
2104	Давлет Шаймуратович йоча-влакланат шуко почеламутым пöлеклен.
2105	Дайвер-влак тидын дене оксам ыштат.
2106	Дайвинг кок тӱрлыклан шелалтеш: * Икымше – эрыкан вӱдйымал ийымаш.
2107	Да книгалаже савыкталтыныт марла гына огыл.
2108	Да марий веле мо: ынде тудын сылнымутшым мемнан элысе тÿрлö калыкат шке йылмыж дене лудеш.
2109	Да нелын сусырга.
2110	Да нигунам дене иктак!
2111	Данийыште Андерсенын Королевский тукым гычын лиймыже нерген легенде уло.
2112	Данилов ватыж дене Поэтын ачажат – Григорий Андреевич – колхоз пашалан патыр, моткочак мыскараче марий лийын.
2113	Данилов Ераносьянлан серышым возен колтен.
2114	Данилов) Таҥастарыме таҥдышын йыжыҥан сынже утларак шомак полшымо дене ышталтеш, мутлан: Вес пӧлемже утларак кугу да волгыдо.
2115	Данный-влак кид дене возалтыт гын, лудаш йӧрышо канде але шем тӱсан возымо пасте дене погалтшаш улыт.
2116	Данте Алигьери ( 1265–1321) — итальян почеламутчо, сылнымут теорийче, литератур итальян йылмылан негызым пыштен.
2117	Да нуно пале кышамак ышт кодо, шуко моло савыктыш семынак историйлан шарнаш йӧрат огыла.
2118	Да нуным чылаштым пуштыныт, Мамыч-Бердейым кучын, кугыжа деке колтеныт».
2119	Да парапланын шке нелытшат кугу огыл (5-7 кг гына), акшат ок ӧрыктаре (1000 евро наре).
2120	Да паша корныжо 1963-шо ийыште Марий кундемышке конден: Оршанка рӱдӧ эмлымверыште тыршаш тӱҥалын.
2121	Дата рождения: 21.03.1896 А.А.Янаев (1896 - 1938) Александр Александрович Янаев 1896 ийын 21 мартыште Оршанка районысо Марий Ернур ялыште шочын. 1911 ийыште кок классан училищым тунем пытарымеке, Александр Вятка оласе ремесленный училищыш тунемаш пура.
2122	Да тудын ик почеламутшо весыжым ешара, шуя, эше келгемда.
2123	Да тунамак актрисан провокакционный койышыжо койын («Целую вашу руку, мадам», «Женщина, которая желанна» - 1929 ийысе кок киноштат тудо со-блазнительница ÿдырымашым модын).
2124	" Да, тушманын чын тÿсшым пален налмаште юватылаш лийдымым тунам пеш сайын умыленыт. 6 майыште черетан погынымашым эртарат, тушко писатель - влак деч посна партий ден комсомол активым ÿжыт.
2125	Датчан йылме (датчанла dansk) — индоевропысо (герман) йылме.
2126	Да тыгак марий калык "Пеледыш" ансамбльым чумыраш шке надыржым пыштен.
2127	Да тыге чучдежат кертын огыл.
2128	Да ыштыше-влак деч эмым косметике деч ойыраш йодыт.
2129	Да эше ик саемдымашым 13 ий ончыч вучен шуктышна.
2130	Да эше теве мо ӧрыктара: ятыр аяран шудын да поҥгын южо чер годым полшымыжо нерген марий калык ожнысек пален.
2131	Действий кайыме верлан Тушнур ял ойыралтын.
2132	Действий тыште ик кумдыкым налеш-действующий армийыште каен шога, почела-почела эрта.
2133	Действий шуко ойлымашыштыже шочмо Мэн штатыште кая.
2134	Декабрьыште 1828 ийыште Пушкин палыме лиеш Наталья Гончарова дене Москвасе мотор удыр дене.
2135	Д.Е.Казанцев, лÿдде, öрын шогыде, шке уш-акыл вийжылан ÿшанен, йошкар-ола говорын йÿк составшым, ойлымо годым тудын вашталтмыжым, курымла гоч вияҥ толмыжым кумда историко-лингвистический (финн-угор, тюрк да славян) могырым моткоч раш почын пуэн.
2136	Д. Е. Казанцев чылаже 70 утла шымлыме пашам возен, нунын коклаште – ныл монографий да кок тунемме пособий.
2137	Д.Е. Казанцевын 1979 ийыште «Истоки финно-угорского родства» книгажым элыштына веле огыл, чек вес велнат кÿкшын акленыт.
2138	Декан - кӱшыл шинчымаш тӧнежыштӧ факультет вуйлатыше.
2139	Декрет дене "кӱшыч" шогалтыме Ревком олмеш велын исполкомжым тунамсе Конституций дене келшышын съезд сайлен.
2140	Делашке ургымо кагаз лапчык увертара: марий шанчызым Озаҥ олаште 1938 ий ага тылзын 11-ше кечынже лÿен пуштмо, тидын нерген акт ССРУ НКВД-се 1-ше спецотделын особый архивыштыже аралалтеш, 10-шо том, 494-ше ластык.
2141	Демобилизаций деч вара шочмо районысо комитетыште тыршаш тӱҥалын.
2142	Детектив роман «Тайна Эдвина Друда» лудшо-влакым тÿрлö семын шонаш тарата.
2143	«Детство», «В людях», «Мои университеты», «Мать», «Дело Артамоновых», «Егор Булычев и другие» да моло произведенийлаже-влак тӱня мучко чапым налыныт.
2144	Джеффери Чосер шочын Лондонышто 1343 ийыште, тудын чын шочмо кечыже да кушто шочмыжо алеат пале огыл.
2145	Джидде ( Джидде) — кок эн кугу ола Сауд Аравийын.
2146	Джордж Вашингтон, президент.
2147	Джорджий ( ) — УАШысе регион, штат.
2148	Джулийын вич йочаже да йыгыр-шамыч лийыныт.
2149	Дивизийын 1283-шо полкшо ончылан задача шындалтын: Турия эҥерым Ковель ола деч эрвелне вончаш да атакыш керылташ.
2150	Дивизийын оперативный задачыжым шуктымыж годым паша поснак шуко логалын.
2151	«Диво» да Гиннесс рекорд книгашкат ик гана веле огыл логалын.
2152	Дипломатий привелегий радам (дипломат иммунитет) чыла рангысе дипломат-влаклан икгаяк.
2153	Дипломат ранг - пашавер гына огыл, тиде шкешотан статус.
2154	Директор птичьей столовой" ойлымаш сборникше, "Герой Днепра" очеркше, "Если любишь – радостней живётся", "Любимой", "Ожидание" почеламутшо-влакым рушла лудаш лиеш.
2155	Дискретизаций ( ) — сигнал амплитудын чот ыҥжым иктӧр жап кокла гоч висен, кӱрылтде каен шогышо сигналым цифраныш савырыме процесс.
2156	Диск тогымышто тӱрлӧ сӱрет-влакым вераҥдыме.
2157	Дискым кидыште кучен, спортсмен-влак пасушто куржталыныт, кучедалашат логалын.
2158	Дискым форматлымаш ( ) — ыҥпалым возашлан дискым сектор ден корно-влаклан шеледыме процесс; форматлымаш операционло системылан файл да программе-влакым возаш/лудаш йӧным ыштыше дискын структуржым чоҥа.
2159	Диспетчер мане: кае лучо омыш, Волаш Ты Пагытыш игече шот уке.
2160	Диссертацийлан тÿҥ важ семын 1930–шо ийла гыч тÿҥалын 1975 ий марте марий писатель–влакын произведенийыш лийыныт.
2161	Диссертацийым Эстон ССР Науко академикше Пауль Аристэн вуйлатымыж почеш возымо.
2162	Диссертацийын лӱмжӧ "Классификация имен числительных марийском языке :проблема статуса и функции", кудым 1997 ийыште арален да тиде темыланак монографийым возен. 1997 ий гыч-кугурак шанче пашаеҥ Иканаште финн-угор кафедр дене пырля пашам ыштен.
2163	Диссертацийын цельже: марий литератур йылмыште лексический синонимикын ойыртемалтше палыже–влакым ончыктымаш.
2164	Диссертацийыште синоним радамыште мут–влак кокласе отношений ныл тÿшкалан шелалтмаш ончыкталтеш.
2165	Дитрих чыла шке арвержым арален.
2166	Дмитрий Егорович чыла шотыштат эре ончыл радамыште лийын, вич ийыште чыла, икте кодде, предмет дене зкзаменыште эн кӱкшӧ отметкым веле наледен.
2167	Днепр эҥерым форсироватлыме годым тудын взводшо ик эн ончыч вончен, Алексей Николаевич ротымат атакыш нӧлтен. 12 гана сусырген.
2168	Договор почеш кок эл коклаште ужылме налме вашкыл рашемдалт ончыкталтын.
2169	Докладыште да пунчалыште марий илыме чыла верым - Кострома губерний гыч тӱҥалын, Пермь мланде марте - автономий дене авалташ шонымаш коеш.
2170	Документым форматлымаш ( ) — документ ямдылымын йыжыҥже; документын нергелыкшым вашталтыде тӱжвал сынжым вестӱрлемдымаш.
2171	Документыште возымо пале-влак аралалтме жапыште лудаш йӧрышо кодшаш улыт.
2172	Должность почеш Федераций Каҥаш (Совет Федерации) радамыш пурен, шанче паша, тӱвыра, туныктыш йодыш-влак шотышто Комитетын йыжъеҥже (член комитета) лийын.
2173	Должностьшо дене келшышын, автор шкежак, очыни, романлан иллюстрацийым ямдылаш икымше марий художник Константин Егоровым йодын.
2174	Дорога Эше 1949 ийыште Федерико Феллини «Дорога» фильм деке сценарийым возен, но сниматлаш нигузе йӧным муын кертын огыл.
2175	Доротеян йӧчаже колымо нерген пален налын, Людвиг шуко жап тудлан модын. 1801 ийын пытартышыштыже Веныш Фердинанд Рис толын.
2176	Достоевский Бе-линскийын кружокышто пашам ыштен.
2177	Драматический произведенийыштат оҥартышмут-влак шке верыштышт улыт.
2178	Драматургийыште ший шерева гай радам палдырна: Сергей Николаев, Арсий Волков, Миклай Рыбаков, Константин Коршунов.
2179	Драматург семынат шуко тыршен. 1960 ийыште Марий кугыжаныш театрыште К. Коршуновын «Илыш корнышто» драмыже шындалтын.
2180	Драматург семын тудо калыклан «Салика» возымыж деч вара сайын палыме лиеш.
2181	Драмыште Пугачёв восстаний годсо жап ончыкталтеш.
2182	Дружинын шке тистыже да герб печатьше лийын.
2183	ДРЭГ-рэйсинг Pro Camaro да Altered Vision(пурла могырышто) тӱҥалтыш годым.
2184	Дӱртӱлӧ кундем — Пошкырт Элын йӱдвел-касвелыште верланен.
2185	Духовный оркестрыште шоктен, неле атлетике секцийыште кап-кылжым шуарен, ту жапыште чапланыше марий хорыш кугу кумыл дене коштын.
2186	Дуэль пургыж тылзын 27 кечынже лийын шем эҥер воктене.
2187	Евгений Ибраев — Марий самырык театрын актёржо.
2188	Евклидово геометрийыште кумлукын кӧргӧ лукшо-влакын суммышт 180° лиеш.
2189	Европо гыч шым эл (Англий деч посна) тиде ушемым чоҥен.
2190	Европо кӱкшытысӧ, тӱнямбалсе таҥасымашлаште сай вер дене ойыртемалтмыжлан Россий кызытат ончылно ошкылеш.
2191	Европо мучко коштмыжо Петербургышто самырык писатель уло кумыл дене вашлийыныт великосветский салонышто и литературный кружокышто.
2192	Европо радамыште да американ радамым кучылтышо южо эллаште (тидын кокла гыч Россий ) шотпаллан миллиард термин кучылталтеш.
2193	Евроушемын тистыже Европо ушем, Евроушем ( — Европысо 28 элын экономик да политик сынан ушемышт. 1992 ийыште Маастрихтысе келшымаш почеш чоҥалтын. 2012 ийыште 500 млн еҥ Евроушемыште илен.
2194	Еврохоккейтур — европысо чумыр хоккей команде-влак кокласе хоккей турнир.
2195	Егоров В. Шÿшпык семын мурызо // Кугарня. 1993. 2 апр.
2196	Единственный чотын кумшо лицаштыже да множественный чотын кум лицаштыжат пералтышдыме йоҥйӱк ы йӱкыш савырна: пече - печы-же, печы-на, печы-да, печы-шт.
2197	Ежовский ял шотан илем * Ежово ( ) — сола.
2198	Е.Казанцевын диалектологий дене возымо ик эн сай паша».
2199	Елеевский колхоз лийын.
2200	Елеевысе школым 17 годымжо тунем пытарымеке, Вильсур Хамеев артист лияш шонен пыштен.
2201	Емелан ватыже, ÿдыржö, аваже шужен колат.
2202	Емельян, Григорий, Василий, Анна да Елизавета-влак палемдат.
2203	Емельян Пугачев да Степан Разинын вуйлатымыж почеш.
2204	Еҥ-влаклан Шке эрыкшым увертараш манын Юмо нунын гыч пиямбарым ойырен.
2205	Еҥ ты пушеҥге-влакым тарватенат огыл, тыгай чодыра Европышто тетла уке.
2206	Еҥ шке шонымашыжым эрыкта, юмо ончылно сулыкшым касараш йодеш.
2207	Еҥыш тыгай шарик дене лӱйет, вургемыштыже чия пале кодеш.
2208	Е. Н. Мустаевын диссертаций пашаже марий синоним мутерым ыштымаште кызытат кучылталтеш.
2209	Ераносьян Врам Ервантович 1913 ий 13 июньышто шочын, 2003 ийыште илыш дене чеверласен.
2210	Ер-влак Чылажге 50 наре изи ер уло.
2211	Ер воктенсе кумдык курыкан ошман ден куп верлан поян.
2212	Ер Коми Республикыште моткоч шуко ер уло.
2213	Ер — лӱмын ыштыме але пӱртӱсын ыштыме теҥыз дене ок ушныше вӱдан кугу лаке.
2214	Ефремов Аркадий Семенович (1956-1997) - филологий наука кандидат (1987).
2215	Ефремов йолташым религий ваштареш умылтарымаш пашам эртарымашке кумданрак ушнен шогаш кÿлешлан шотлаш.
2216	Ефремов спискым тергаш тÿҥалын – öрмыж дене йошкарген шинчын.
2217	Ефремовым 15 майыште поген наҥгаеныт, а обыск нерген протокол 16 майыште сералтын.
2218	Ефрем Сидоровичын моло поэт-влак деч ойыртемже Содорон Епремын мурпашаже моло деч ойыртемалтше, тÿрлö велымат шке шотан.
2219	Ефруш. 1916-1941 // Сылнымут пого: марий литератур антологий.
2220	Еш Александр Васильевич Малинин пелашыж дене кум икшывым ончен куштеныт.
2221	Ешан да икшыван ӱдырамашлан театрыште пашам ышташ йӧндымырак лийын, сандене икмыняр жап гыч музыкальный училищыш, туныктымо пашашке кусна.
2222	Ешараш кӱлеш, Артамонов илышын йодмыжым шижын моштышо, шуктышо, илыш дене тӧр ошкылшо писатель лийын.
2223	Ешарен каласена, ВМХ-лан келшыше велосипедыште шеҥгел колесаште педальым вераҥдыме.
2224	Ешартыш жап нине матчлаште 5 минут кужутан, умбакыже - буллит-влак.
2225	«Ешем» пьесыште автор лодырьыш, хулиганыш савырныше Стапанын комсомолка Зоям йöратысаш верч ударникыш савырнымыжым ончыкта.
2226	Еш илыш дене кылдалтше пайрем йӱла муро-влак Аза шочмаш да ньогам рӱпшымӧ муро-влак Марий калыкын азам ыштыме йÿлаже ÿдырамашын да азан илышышт деч лÿдыкшым кораҥдыме негызеш чоҥалтын.
2227	Еш илыш Пелашыже – Людмила Александровна.
2228	Еш кугулан Яныш 1917 ийыште пашаш ушна: ачаже тудым волостной управыш писарьлан намиен кода.
2229	Еш нужна гыч мучыштен огыл гынат рвезе тунемашак шонен, 1912 ий 8 Сӱремыште Ирмучаш черке-приходской кок классан училищым пытарымеке, туныктышо-влакым ямдылыше Кукарка оласе семинарийыш каяш шона.
2230	Еш пайремым тыште моткоч сылнын сÿретлыме.
2231	Еш Пелашан, ватыже — Любовь Владимировна Васютина, С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш книгагудын директорын алмаштышыже.
2232	Еш * Пелашан, ӱдыржӧ уло.
2233	Ешыже Ешыже Чавайнын ватыже.jpeg Ватыже – Эмилия Гавриловна Чавайн (1936).
2234	Ешын ойгыжо да куанже нерген 1938 ийыште возымо «Лӱмна» почеламутыштыжо уто шомак деч посна поэт рашемда: : Ме кушкынна,нужнаже ялын, : Паша лӱмнам ме курым вошт : Кертна чылан моштен кондалын, - : Эрласе жап орла шок тошт!
2235	Ешыште аваж дене коваже гына лийыныт.
2236	Ешыште икшыве-влак лийыныт гын, нуным колотка гоч колтеныт.
2237	Ешыште кок эрге кушкеш – Ольош ден Аркаш.
2238	Ешыште ӱдыр икшыве лийын гынат, тудлан у пӧръеҥ тувырым ургыктеныт.
2239	Ешыштышт индеш йоча кушкыныт.
2240	Еш Юра эргыже Андрей Эшпай деч автографым налеш * Пелашыже - Карпова Алевтина Николаевна.
2241	Еш Яра жапыште Эльвира пидаш йӧрата Эргыже уло.
2242	Жап да вер кумдыкат йомакысе конструкциян: «эртен кая ик арня, эртен кая вес арня»; «эртен кая ик арня, толын шуеш вес арня», «кычалт коштыт ик кече, муын толыт вес кече».
2243	Жап толын шумек, тудлан илыш дене чеверласаш логалеш.
2244	Жап шуо // Рвезе коммунист. 1956. 27сент.
2245	Жапшылан кӧра лӱмжым ятыр гана вашталтен.
2246	Жапым да суткан ужашыже-влакым палемдыме айдемын биологический циклжылан кӱлеш.
2247	Жапыште да пространствыште аналог сигналын вашталтмыже, мутлан напряжений вашталтмаш (але ток, частота, фазе да т.м.) ойлымым ончыкта.
2248	Жап эртыме дене тиде кино тыгаяк кумдан палыме да йӧратыме лиеш.
2249	Жап эртыме семын писатель кугу эпический «Эреҥер» романым воза, тунамак «Ме тоштым сеҥена!»
2250	Железногорск — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
2251	«Жизнь Клима Самгина» романыш шумек иже чарнен шогалеш, ок кай роман, ушыш ок пуро.
2252	Журналистик корныш тудо 1990-ше ийыште шогалын: Марий Тӱрек кундемысе «Знамя» редакцийын пашаеҥже лийын.
2253	Журналистикыштат шкем терген: кундемысе газетын редакторжо лийын.
2254	Журналистикыште шуаралтмыже ончыкылык преподаватель пашаштыже моткоч полшен.
2255	"Журналист" квалификацийым налше-влак газет, журнал, радио ден телевидений пашам, пашан эртымгорныжым шымлат, увер-влакым погымо, ямдылыме да савыктыме нерген келге шинчымашым налыт.
2256	Журналист пашаштат чот шуаралтын, моткоч тале мыскараче да сатире мастар семын шкенжым ончыктен. 1920-шо ийлаште 300 утла статьяже лектын, 80 утла фельетон. 1919 ий гыч илымыж годым 7 ойлымаш книга да 5 пьесыже савыкталтыныт.
2257	Журналым сӧрастараш преподаватель-влак полшен шогат.
2258	Журналын тиде номерешыже очеркым уэш печатлена.
2259	Забастовкым кугыжан власть вий дене темдалеш.
2260	Заводын нефтьым перерабатыватлыме артамже идалыклан 1 250 тӱж.
2261	«Заготзерно» ушемыште контор лаборантлан ыштен, 1943-шо ийыште фронтыш логалын.
2262	Зайниев Г. Тӱрлымат возен ончен, а пиалжым прозышто муын // Марий Эл. 2003. 5 апр.
2263	Закон почеш тудын дене вес организаций-влак пайдаланен огыт керт.
2264	Законым возышо комиссийышке первый марий депутат-влак сайлалтыныт.
2265	Занятий арня еда лиеден.
2266	Заочный курс дене Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем пытара. 1953-шо ий гыч сулен налме канышыш лекме марте "Марийская правда" газет редакцийыште тырша.
2267	Заповедник — шагал кодшо янлык ден кушкылым аралаш да шукемдаш ойырымо территорий.
2268	Зарядым чыкыше Зарядым чыкыше экипажыш радамыш пура, танк командирын кид йымалне улеш.
2269	Зарядым чыкышын паша радамышкыж механик-виктарышылан топливым да вӱдым танкыш темаш полшышаш, пулемет гыч лӱйкален моштышаш.
2270	Заседанийыште Я.Ялкайнын Олык Ипай нерген шонымашыжым лагерь гыч 1938 ий мартыште СССР НКВД нарком Ежовлан да 1939 ий сентябрьыште Салинлан возымо серышлаж гыч пален кертына.
2271	З.В.Учаев ден Г.М.Тужаров тудым келгын шымленыт да тыгай падеж улмым доказатленыт.
2272	«Знак Почета» орден да медаль-влак дене палемдалтын, 1971 ийыште «Ида вашталте мылам шӱмым» сборниклан Марий АССР Кугыжаныш премийым налын.
2273	Зоя Дудина кумшо книгаже 2004 -ше ийыште лектын.
2274	Зоя Дудина кумшо книгаже 2004-ше ийыште лектын.
2275	Зоя Дудинан возымаштыже посна йыжыҥ семын пӱртӱс темым палемдыман.
2276	Зоя Дудинан лирикыштыжат тиде теме рӱдӧ семын пал-дырна.
2277	Зоя Дудина почеламут корнылажым сылнештараш шуко турло танастарымашым, метафорым, метонимийым, эпитетым, да тулеч молымат кучылтеш.
2278	Зоя Дудина, тале марий патыр-влакын образыштлан эҥертен («О, Чумбылат…», «Акпатыр»), тукымнам чолгарак, виянрак лияш ӱжеш: «йӱла кӱшта чӱчкен йӱлаш»; «тура улат, виян улат, о Чумбылат!»
2279	Зоя Михайловна Дудина Илыш да творческий корныжо Зоя Михайловна Дудина (Глушкова) 1962 -шо ийыште 4 ноябрьыште Шернур район Марисола Купсола ялеш шочын.
2280	Зуев В. Таве ӱмбалне шинчалык // Ончыко. 2003.
2281	Иrымше гана футбол мече дене пайдаланеныт.
2282	Иван IV кунам Озаҥ ханстве ваштареш сарым тӱҥалын курыкмарий-влак тудын салтак-влак радамыш шке пуреныт.
2283	Иван Вячеславович 18 спорт мастерым ямдылен, шкежат Россий спорт мастер лӱмым нумалеш.
2284	Иван Горный (Иван Иванович Тарьянов) 1933 ийыште пургыж тылхын 23 кечыштыже Усола вел Алыктӹр ялыште кресаньык ешеш шочын.
2285	Иван Григорьевич шуко тӱрлӧ ученый ушем-влакын, тӱрлӧ научный комиссий-влакын, тӱнямбалсе научный «Lingvistica Uralica» журналын ( Таллинн ) да уло российысе «Финно-Угроведение» ( Йошкар-Ола ) журналын членже лийын.
2286	Иван Ефремович лачак Макарсола нерген тошто легендым каласкала ыле.
2287	Иван Ивановичын слогшо лывырге, сылнын йонгалтше, тушко шочмо йылмын тÿрлö ойыртемжым келыштарен пуртымо.
2288	Иванов–Сануков 1998: 19. * декабрь – Йозакым тӱлен илыше марий калык коклаште кугу тума ылыжын.
2289	Иванов–Сануков 1998: 20. Кӧ шочын Кӧ колен Литератур * Иванов, А. Г.–Сануков, К. Н. 1998: Марий калыкын историйже.
2290	Иванов–Сануков 1998: 21. Марий сарзе-влак ваштареш Озаҥ гыч воевода Борис Салтыков толын, но марий-влак тудын салтакше-влакымат пуштеден пытареныт, ятырышт пленыш логалыныт.
2291	Иванов–Сануков 1998: 23. Но тыныс илыш кужун шуйнен огыл.
2292	Иванов–Сануков 1998: 31. * XVII курымышто мер кидыште шотлалтше мланде палынак шагалемын.
2293	Иванов–Сануков 1998: 35. Литератур * Иванов, А. Г.–Сануков, К. Н. 1998: Марий калыкын историйже.
2294	Иванов–Сануков 1998: 37. С. Т. Разин, тудын атаманже-влакын ӱжын возымо серышыштым Юл воктен илыше калык пеш йывыртен вашлийын.
2295	Иван Степановичын йӧратыме туныктышыжо Бобров лийын.
2296	И. В. Сталинын ӱжмыжö почеш В. Элмарынат эрык да независимость верч тушман ваштареш активно кредалаш ӱжман, тарватыман икымше почеламутшо шергылтеш.
2297	И. В. Сталинын ӱжмыжö почеш В. Элмарынат эрык да независимость верч тушман ваштареш активно кредалаш ӱжман, тарватыман первый почеламутшо шергылтеш.
2298	Игече, ойлыманат огыл, путырак сай, леве-леве..
2299	Игече шокшо да кукшо гын, август мучаште да шыже тӱҥалтыште кол сайын чӱҥгаш тӱҥалеш маныныт.
2300	Игнаева Роза Петровна - филологий шанче кандидат (1997).
2301	Игорь Иванович – спорт инвалид.
2302	Идалык мучко кинде, мелна лийже манын тыланеныт.
2303	Идалык пытыме марте 0 кече кодеш.
2304	Идалык пытыме марте 102 кече кодеш.
2305	Идалык пытыме марте 109 кече кодеш.
2306	Идалык пытыме марте 117 кече кодеш.
2307	Идалык пытыме марте 118 кече кодеш.
2308	Идалык пытыме марте 120 кече кодеш.
2309	Идалык пытыме марте 121 кече кодеш.
2310	Идалык пытыме марте 122 кече кодеш.
2311	Идалык пытыме марте 126 кече кодеш.
2312	Идалык пытыме марте 128 кече кодеш.
2313	Идалык пытыме марте 130 кече кодеш.
2314	Идалык пытыме марте 131 кече кодеш.
2315	Идалык пытыме марте 132 кече кодеш.
2316	Идалык пытыме марте 133 кече кодеш.
2317	Идалык пытыме марте 135 кече кодеш.
2318	Идалык пытыме марте 136 кече кодеш.
2319	Идалык пытыме марте 138 кече кодеш.
2320	Идалык пытыме марте 145 кече кодеш.
2321	Идалык пытыме марте 147 кече кодеш.
2322	Идалык пытыме марте 153 кече кодеш.
2323	Идалык пытыме марте 154 кече кодеш.
2324	Идалык пытыме марте 159 кече кодеш.
2325	Идалык пытыме марте 160 кече кодеш.
2326	Идалык пытыме марте 163 кече кодеш.
2327	Идалык пытыме марте 166 кече кодеш.
2328	Идалык пытыме марте 167 кече кодеш.
2329	Идалык пытыме марте 172 кече кодеш.
2330	Идалык пытыме марте 176 кече кодеш.
2331	Идалык пытыме марте 180 кече кодеш.
2332	Идалык пытыме марте 184 кече кодеш.
2333	Идалык пытыме марте 185 кече кодеш.
2334	Идалык пытыме марте 186 кече кодеш.
2335	Идалык пытыме марте 196 кече кодеш.
2336	Идалык пытыме марте 197 кече кодеш.
2337	Идалык пытыме марте 198 кече кодеш.
2338	Идалык пытыме марте 208 кече кодеш.
2339	Идалык пытыме марте 210 кече кодеш.
2340	Идалык пытыме марте 211 кече кодеш.
2341	Идалык пытыме марте 213 кече кодеш.
2342	Идалык пытыме марте 215 кече кодеш.
2343	Идалык пытыме марте 216 кече кодеш.
2344	Идалык пытыме марте 218 кече кодеш.
2345	Идалык пытыме марте 227 кече кодеш.
2346	Идалык пытыме марте 22 кече кодеш.
2347	Идалык пытыме марте 232 кече кодеш.
2348	Идалык пытыме марте 234 кече кодеш.
2349	Идалык пытыме марте 239 кече кодеш.
2350	Идалык пытыме марте 23 кече кодеш.
2351	Идалык пытыме марте 240 кече кодеш.
2352	Идалык пытыме марте 241 кече кодеш.
2353	Идалык пытыме марте 242 кече кодеш.
2354	Идалык пытыме марте 243 кече кодеш.
2355	Идалык пытыме марте 245 кече кодеш.
2356	Идалык пытыме марте 248 кече кодеш.
2357	Идалык пытыме марте 24 кече кодеш.
2358	Идалык пытыме марте 254 кече кодеш.
2359	Идалык пытыме марте 257 кече кодеш.
2360	Идалык пытыме марте 259 кече кодеш.
2361	Идалык пытыме марте 25 кече кодеш.
2362	Идалык пытыме марте 263 кече кодеш.
2363	Идалык пытыме марте 264 кече кодеш.
2364	Идалык пытыме марте 266 кече кодеш.
2365	Идалык пытыме марте 268 кече кодеш.
2366	Идалык пытыме марте 26 кече кодеш.
2367	Идалык пытыме марте 271 кече кодеш.
2368	Идалык пытыме марте 276 кече кодеш.
2369	Идалык пытыме марте 277 кече кодеш.
2370	Идалык пытыме марте 281 кече кодеш.
2371	Идалык пытыме марте 284 кече кодеш.
2372	Идалык пытыме марте 285 кече кодеш.
2373	Идалык пытыме марте 289 кече кодеш.
2374	Идалык пытыме марте 292 кече кодеш.
2375	Идалык пытыме марте 295 кече кодеш.
2376	Идалык пытыме марте 298 кече кодеш.
2377	Идалык пытыме марте 299 кече кодеш.
2378	Идалык пытыме марте 2 кече кодеш.
2379	Идалык пытыме марте 301 кече кодеш.
2380	Идалык пытыме марте 305 кече кодеш.
2381	Идалык пытыме марте 30 кече кодеш.
2382	Идалык пытыме марте 313 (кужемдыме ийлаште 314) кече кодеш.
2383	Идалык пытыме марте 314 (кужемдыме ийлаште 315) кече кодеш.
2384	Идалык пытыме марте 319 кече (кужемдыме ийлаште 320) кече кодеш.
2385	Идалык пытыме марте 322 (кужемдыме ийлаште 323) кече кодеш.
2386	Идалык пытыме марте 329 (кужемдыме ийлаште 330) кече кодеш.
2387	Идалык пытыме марте 32 кече кодеш.
2388	Идалык пытыме марте 331 (кужемдыме ийлаште 332) кече кодеш.
2389	Идалык пытыме марте 335 (кужемдыме ийлаште 336) кече кодеш.
2390	Идалык пытыме марте 338 (кужемдыме ийлаште 339) кече кодеш.
2391	Идалык пытыме марте 342 (кужемдыме ийлаште 343) кече кодеш.
2392	Идалык пытыме марте 34 кече кодеш.
2393	Идалык пытыме марте 350 (кужемдыме ийлаште 351) кече кодеш.
2394	Идалык пытыме марте 352 (кужемдыме ийлаште 353) кече кодеш.
2395	Идалык пытыме марте 353 (кужемдыме ийлаште 354) кече кодеш.
2396	Идалык пытыме марте 354 (кужемдыме ийлаште 355) кече кодеш.
2397	Идалык пытыме марте 355 (кужемдыме ийлаште 356) кече кодеш.
2398	Идалык пытыме марте 357 (кужемдыме ийлаште 358) кече кодеш.
2399	Идалык пытыме марте 360 (кужемдыме ийлаште 361) кече кодеш.
2400	Идалык пытыме марте 361 (кужемдыме ийлаште 362) кече кодеш.
2401	Идалык пытыме марте 363 (кужемдыме ийлаште 364) кече кодеш.
2402	Идалык пытыме марте 38 кече кодеш.
2403	Идалык пытыме марте 39 кече кодеш.
2404	Идалык пытыме марте 3 кече кодеш.
2405	Идалык пытыме марте 43 кече кодеш.
2406	Идалык пытыме марте 50 кече кодеш.
2407	Идалык пытыме марте 52 кече кодеш.
2408	Идалык пытыме марте 53 кече кодеш.
2409	Идалык пытыме марте 55 кече кодеш.
2410	Идалык пытыме марте 56 кече кодеш.
2411	Идалык пытыме марте 59 кече кодеш.
2412	Идалык пытыме марте 60 кече кодеш.
2413	Идалык пытыме марте 61 кече кодеш.
2414	Идалык пытыме марте 65 кече кодеш.
2415	Идалык пытыме марте 66 кече кодеш.
2416	Идалык пытыме марте 74 кече кодеш.
2417	Идалык пытыме марте 78 кече кодеш.
2418	Идалык пытыме марте 79 кече кодеш.
2419	Идалык пытыме марте 81 кече кодеш.
2420	Идалык пытыме марте 82 кече кодеш.
2421	Идалык пытыме марте 84 кече кодеш.
2422	Идалык пытыме марте 87 кече кодеш.
2423	Идалык пытыме марте 89 кече кодеш.
2424	Идалык пытыме марте 94 кече кодеш.
2425	Идалык пытыме марте 95 кече кодеш.
2426	Идалык пытыме марте 96 кече кодеш.
2427	Идалык пытыме марте 9 кече кодеш.
2428	Идалыкысе хит-парад - Марий Эл Радиошто эртыше марий муро хит-парад.
2429	Идейность ден художественностьшо кугу кÿкшытыштыжак огыл,но тÿҥ проблема-влак кызытат пÿсын шогат.
2430	Идей шот дене тиде ойлымаш М. Горькийын «Детство» повестьше гайрак.
2431	Идым тылзын 1942 ийыште Йошкар Армийыш каен.
2432	Ижевӱд ( ) — Пижмын эҥерйолжо.
2433	Изаже - влак дечын тудо полышым йодаш тöчен ончен, но нуно шкештат ешан лийыныт.
2434	Изарня Изарня сорта чӱктышлан шотлалтын.
2435	Изарнян самырык-шамыч пасуеш лум каваным ыштат.
2436	Изарня тӱвыт кече маналтеш.
2437	Издательствыш пурышым, а тушто кид дене возымым огына нал, печатлыкташ кÿлеш, маньыч.
2438	«Издер дене модмаш» Ик йоча лап шинчын, издер лиеш, весыже кок кидшым кучен шупшын кая.
2439	Изи але кугу ма, вичкыж але кÿжгö ма, кажне пашаже чон гыч лекше, шке шочшо гай йöратыме, вучымо.
2440	Изи астроном: йоча-влаклан ойлымаш // Марий коммуна. 1960. 27 нояб.
2441	Изибай пошкудо порт угыл гыч «Въезжая квартира» манын возымо онам налын, шке порт угылешыже пудален, тулеч вара моло толшо тора-влакат тудын деке пураш туналыныт.
2442	Изибайын яллаште чапше кушкеш:староста ден карт кугыза Аксыбай эн лишыл тосшо лийыныт, ялыш толмышт годым старшина, поп эре тудын деке пуреныт.
2443	Изи годсек тудо илышыжым Юмылан пӧлеклен.
2444	Изи годсек Элвис муро дек шӱмаҥын: черкыште хорышто мурен шоген: черкыш эре коштын шоген да черкысе хорышто мурен.
2445	Изи годымак ончыклык писатель мечтатлаш да шонкалаш йӧратен.
2446	Изиж годсек сӱретлаш йӧратен.
2447	Изиж годым Вероника шукырак жапшым коваж пелен (ачажын аваже марий ӱдырамаш лийын) эртарен.
2448	Изиж годым Ганс Христиан кугу канде шинчан шыпчык йоча лийын, кудо шинчен лукышто, шке йӧратыме модыш — курчак театр дене модын.
2449	Изи зонысо Кориолисын вийжылан верчын Йӱдвел полушарийыште тӱтан-влакат эре шола велыш, шагат умдо ваштареш, пӧрдыт.
2450	Изи йоча ачаж ден аважым вурсенак кола.
2451	Изи калыклан Википедий кугу ӱзгар улеш йылмым аралаш да йӱлам ышташ.
2452	Изи Кожвож Провой кундем Нуктуж селасе администрацийыш пура.
2453	Изи колжо каласа: «Тиде могай томаша?
2454	Изи корно просвет, тыгак бамперыште шупшын наҥгяш келыштарыме элемент укелан кӧра автомашинам ялласе корнылаште кучылташ лӱдыкшӧ лийын.
2455	Изи курыкет, кугу курыкет, Алаша вӱйдам чот кучыза.
2456	Изинекак сем деке шӱманын.
2457	Изинек сылне йÿкан, шÿмеш пижше муро-влакым, колын, ушеш кодаш тыршен.
2458	Изирак пашам «режиссёр-ассистент» але «режиссёрын ассистентше» шукта.
2459	Изирак улмыж годым Леонардо аваж дене илен.
2460	Изиракшат, Иван, музыкальный школышто кларнет дене шокташ тунем лектын.
2461	Изирак эрге дене (кугуракше Свердловскысо горный институтышто тенемеш) Сибирьыш каят.
2462	Изи Талман эҥер воктене кӱшакаште верланен.
2463	Изи Ульяна 1919 ийысе пуламыр годым Илья чÿчÿжö ошо-влак деч утарен, ял гычын куржаш полшен.
2464	Изиш алмаштмылт дене тудо ончыкталтын «Казаки» повестьыште.
2465	Изиш варарак В. М. Васильев да П. М. Кунаев дене пырля «Марла календарьым» луктеш.
2466	Изиш корштымаш деч кораҥын, эрге, аважын поро мутшо ден, изи ойлымаш-влакым 12 ийже гыч возаш тӱҥалеш.
2467	Изиш лиешат, шке йÿкшым луктеш.
2468	Изиш шоналтымеке, Эрик келшен да эрдене, уна-влак дене пырля, кум сукыр пареҥгиндым налмеке, сем шинчымаш тӱняшке тошкалын.
2469	Изиш южышто да икмыняр курык роклаште улыт.
2470	Изиэҥер гыч, але памаш гыч але курык ий шулаш гыч тӱҥалеш.
2471	Изобразительный мутлан лач тыглай пучмаш уке, а пучмо годым лекше йук уло.
2472	«Изобразительный шомак, мутлан, лач тыг¬лай кырымым веле ок пале, тудлан шотлен пытарaш лийдыме чыла турло кырыме йон уло.
2473	Изоляторысо камерлаште шуко еҥ шинчат 19 курым дене таҥастарымаште 2 гычын 10 тӱжем еҥ марте.
2474	Ий валке пӧртылеш Шыжым Харламов рвезе-влак дене катокышто мунчалтен кудалышташ тӱҥалеш.
2475	Ийгот дене келшышын тӱшкаш чумырген, ял калык ончылгоч кутырен келшыме "шорыкйол пӧртыш" толын.
2476	Ий еда Козьмодемьянск олаште эртыше «Бендериада» мыскара фестивальыште Остап Бендерын рольжым устан чоҥа.
2477	Ий мут ончыктен кертеш: * Ий (жап) — 12 тылзаш жап.
2478	Ийнальык — курык гыч нушкын волышо ий ора.
2479	Ий хоккей дене таҥастарымашыште инлайн-хоккейыште пасушто ик команде гыч 4 модшо да ик капкаорол лийышаш.
2480	Ийымаш упшын тӱсшым шеревам кудалтен ойырат.
2481	Ик айдеме икмыняр тӱрло шанче дене мастар лийын кертеш.
2482	Икана, Бикмурзинын заметкыжым печатлыме годым редакций пашаеҥ-влакын титакыштлан кора авторын фамилийже гыч «мурзин » ужаш ала-кузе лектын возын, «Бик» гына кодын.
2483	Икана Верроккьо «Христосым тынеш пуртымаш» сӱретлан заказым налын да кок суксо гыч иктыжым сӱретлаш кӱштен.
2484	Икана Ильян вуйжылан сайынак логалеш да тылзат пеле больницыште кия.
2485	Икана нуно дек Роберто Росселлини пурен.
2486	Икана Озан ола гыч тудо кагаз дене ыштыме самоварым налын конда.
2487	Икана Рис шке маршыжым модын, чылылан Бетховенын маршыже манын ойлен.
2488	Икана самырык рвезым аваже 10 меҥге торашке пазарыш шун кӧршӧкым налаш колтен.
2489	Икана толын огыл, вес гана, кумшо ганат толын огыл.
2490	Икана тудо эн чолга автор-влакым Марий телевиденийын передачышкыже конден ыле.
2491	Ик арня эртымек, изуремыште кугу модыш лÿшкалтын.
2492	Ик вер гыч вес верыш илаш куснымыжлан кӧра Стивен корь чер дене черланен, варажым пӱсӧ фарингит дене.
2493	Ик вотлаштык гыч весыш гиперкылвер гоч куснаш лиеш. 1989 ийын Ага тылзыште англичан энжинер да компуче шанчызе Тим Бернерс-Ли ( ) темлымашым возен.
2494	Икгай, но тӱрлӧ мут нерген: почеламут // Марий коммуна. 1962. 25 май.
2495	Ик гана веле огыл наградитлалтын.
2496	Ик гана тиде пистолет дене ваш-ваш лӱйкалаш тӱналыныт.
2497	Ик гана шӱмым йӱкшыктаре-ыт гын, шукышкен левен ом сеҥе.
2498	Ик жап ешыште окса ситыдымашым пеш сай шижыныт, нуно Кингын прачечныйыше пашам ыштыме пашадаржылан, студент ссудылан да южгунам журналыште савыктыме ойлымаш-влаклан шуэн налме оксалан иленыт.
2499	Ик ий гыч Гармиш-Партенкирхен олаште Совет Ушем икымше лиеш.
2500	Ик ийгыч Джозеф фон Штернберг тудым «Два галстука» ревюшто ужын да «Голубой ангел» киношто Лола-Лола рольым модаш ÿжын.
2501	Ик ий гыч кокымшо книга савыкталтын – «Звездные захватчики» (англ.
2502	Ик ий гыч профессор Н. Т. Пенгитов ончычсо тале студентшым кафедре пеленсе аспирантурышко тунемаш ӱжеш.
2503	Ик ий гыч – ССРУ кÿкшытысö чемпионат лийын.
2504	Ик ий гыч тудын марий литератур дене хрестоматийже – влак савыкталтыт.
2505	Ик ий гыч тыштак модмашын официаллле виктарчыкшым пеҥгыдемденыт.
2506	Ик ий гычын базе кум пачаш кушкын-1500 марте. 2010 ий тӱҥалтышлан данный-влак базыште 6500 ТУЙ картычке аралалтеш.
2507	Ик ий деч вара тудо скульптур школыш Лоренцо де Медичиш тунемаш пура. 1490 ий гыч 1492 ий марте Медичи йолташже дене ила.
2508	Ик ий жапыште Туло да Ставрополь олалаште драме театрлаште ыштен.
2509	Ик ия омсам комдык лупшалтарен колтышат, салтак могырыш шыдын ончале, вара кем таганжым мурыктен, колт-колт-колт ошкылын, порт покшеке миен шогале (туштак, 96).
2510	Ик-кок главам серен пытарымöнгö, ачам пырля ыштыше ик-кок туныктышым ÿжын да нунылан лудын, шонымаштым каласаш йодын, вара тиде ой-канаш почеш тöрлатылын.
2511	Ик концертыште нуно Johnny and the Moondogs, весыште Rainbows лӱм-влак дене лектыныт.
2512	Ик кугу кредалмашыште кум гана нелын сусырген, но чытыше да патыр койышан улмыжлан илыше кодын кертын. 1945-ше ийысе Сеҥымаш парадыштат лийын.
2513	Ик кумдык деч вес кумдыкым ойыра.
2514	Икманаш, вӱд модмо кече дене. 19 январьыште эртаралтеш.
2515	Икманаш, И.М. Ломберскийын чыла творчествыже коллективизаций, совет кучем жапыште шемер марий калыкын, пычкемыш илышым сенен, у илышым ыштымыжым, моло калык дене пырля ончыко кайымымжым, тыныс творческий пашажым ончыктен.
2516	Икманаш, Кугечым веселан вашлийыныт.
2517	Икманаш, марий профессионал музыклан тудо тÿналтышым пыштен.
2518	Икманаш, монографий йылмызе-влаклан гына огыл, тыгак биолог-влаклана –ӱшанле эҥертыш.
2519	Икманаш, повестьыште тачысе типический ситуаций, кызытсе илыш историй сÿретлалтеш.
2520	Икманаш самырык писатель эреак литератур илыш шолмаште лийын, тушто мо ышталтмым пален да тидын нерген лудшылан каласкален шоген.
2521	Икманаш, социалистический обществыште веле айдеме, эрык пашам ыштен, чыла усталыкшымат нолтен кертеш.
2522	Икманаш, тÿрлö семын йöнештарылын, йылмынам у шомакла дене пойдарен шоген.
2523	Икманаш, туныктымо ден шымлыме паша эре пырля ошкылшаш улыт.
2524	Икманаш, универ-ситетын тунамсе шӱлышыж дене илен, марий шанчым да тӱвырам чапландарыме пашаш вуйжыге шуҥталтын.
2525	Икманаш, уста поэтын лывырге чонжо прозыштат сайын палдырнен.
2526	Икманаш, учебный пособий маналтеш гынат, тиде книга - шке содержанийже дене кызытсе марий литературный йылме нерген у шымлымаш.
2527	Икманаш, у шымлымашыже дене профессор Д.Е. Казанцев тÿнямбалсе чумыр лингвистике шанчым палынак пойдарен, кызытсе йылме наукын ик эн кÿлешан историко-типологический направленийышкыже изи огыл надырым пыштен.
2528	Ик марийым ялыште ямдылен шогенат, весым ордыж ялыште руалтенат.
2529	Икмняр жап Туркменистаныште пашам ыштымек, Йокшар-Олашке пӧртылын да КГБыште тыршен, тыгодымак Марий кугыжаныш университетыште туныктен. 2003-шо ий гыч Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогик институтышто ректорлан шогалын.
2530	Ик могыржо – тунемаш, шуко лудаш кÿлеш.
2531	Ик могырым, куван образше гоч опкынлыкым, осал койышым иктешлыме, вес шот дене айдемын илышыжым, тудын койышыжым поянлык ден социальный статус кузе вашталтмым эскерыме.
2532	Ик могырым, поян марий турло амал дене тунден; вес могырым, кугыжанвласть эрыкым пуэн огыл: я тулен кертдыме йозакым поген, я вуеш шушо эн таза рвезе-влакым салтакыш нангаен.
2533	Ик моло деч посна ок лий.
2534	Ик мурыжым пленкыш возен, радио дене йоҥгалтареныт.
2535	Ик мучаш гыч коктын лектын, вес мучашышке, солык кучен шогышо деке куржыт.
2536	Икмыняр вӱдпырче ушнен кертеш, тыге кугу шолем падыраш шочеш.
2537	Икмыняр гана Россий кӱкшытыштӧ эртаралтше ӱчашымаште сеҥыше радамыш лектын.
2538	Икмыняр жап гыч ÿдырын суртышкыжо качын ача-аваже толыт, кумалтыш нерген келшат, сÿаным кузе да кунам эртарыме нерген мутланат.
2539	Икмыняр жап гыч пурышым гын, Иванов адак ойла: Книгатым Иван Иванович Осмин редактироватла..
2540	Икмыняр жап «Кече» журналынат пашаеҥже лийын.
2541	Икмыняр жап эртымеке, 80% наре лукмо тиде модельым йот элыш колташ туналыныт.
2542	Икмыняр жап эртымеке, оръеҥ суртышко ÿдырын родо-тукымжо – почеш толшо-влак – толын пурат.
2543	Икмыняр идалык ОРТ телеканал дене «Подводная одиссея команды Кусто» фильмым ончыктеныт.
2544	Икмыняр ий гыч Ал.
2545	Икмыняр ий ончыч ты коллектив дене Нижний Новгород олашке "Венок Поволжья" фестиваль-конкурсыш миен ыле.
2546	Икмыняр ий партий пашаште шуаралтме деч вара туныктышо сомылым шукташ тӱҥалын. 2003-шо ийыште Марий кугыжаныш университетын туныктымо паша шотышто проректорлан шогалын.
2547	Икмыняр келгын шерыме курык ден курык тӱпрӱдӧ, шуко вулкан пустынь гыч кӱзат.
2548	Икмыняр кугызын лӱмышт ийсерышлаште возалт кодын: Ходжа-Яралтем, Кай, Бай-Пондаш, Кельдибек, Ибраг.
2549	Икмыняр пьесыже почеш шочмо Курыкмарий кундемысе драмтеатр спектакльымат шынден.
2550	Икмыняр статьяштыже марий йоча-влакын рушла кутырымо ойыртемеш шогалеш.
2551	Ик пачашан кок тошто пу пöрт шуко енан школлан пешыжак келыштаралтын огыл гынат, директор тунемше ден туныктышо-влаклан чыла йöным ышташ тыршен.
2552	Ик пелыже тошто ял, пу ораттан, туштыжо шоҥго пенсионер-влак веле илат да ынде кужунлан огыл, вашке йӧршын пытышаш.
2553	Ик период 18 минут наре эрта.
2554	Ик признакынак тÿрлö ойыртемжым каласен пуаш посна грамматический форма уло.
2555	Ик снимокышто Плутон фотпластинке эмульсийын локтылалтме верышке логалын, а вес снимокышто планете ужашыж дене вес шӱдырышкӧ возын. 1930-шо ийыштат Плутоным архив снимокышкат пыкше гына палдырнен.
2556	Ик стадий годым айдемын шинчаже писын тарванылаш тӱҥалеш.
2557	Иктат сеҥен кертын огыл тудым.
2558	Икте весе дене кутырыде, УАШын кечывалвелныже музыканче-влак эн куштылго, ял сынан сем-влак дене экспериментым эртараш тӱҥалыныт.
2559	Икте весылан чонештыше дискым шуа, дискым кучымо годым куржталаш огеш лий.
2560	Икте-весышт деч ойыраш ойлончышто мут-влак кокласе кыл полша.
2561	Иктешлаш гын, Лиамунгушто (англ.
2562	Иктешлен Каласаш гын, уста поэтна Нылге ий утла жапыште мыланна шуко оҥай книгам савыктен, марий поэзийым палынак кÿшкö нöлталаш полшен, пойдарен.
2563	Ик тунемшыже, мемнан ял рвезе, лудаш туге чот шӱмаҥын — книга деч молыжо тудлан пуйто кӱлынат огыл.
2564	Иктӱрлӧ кугытан матрице-влакым да лиеш.
2565	Ик тыгай кумалтыш 1828 ий 3 декабрь кечын лийын.
2566	Ик тыгай шыркаҥашыштыже «западня брешь» манме шочын шинчын.
2567	Иктыже колен, Эсенейже илыше кодын гынат, начар тазалыкан лийын, варажым уш чер дене черланен.
2568	Иктыже - ТУЙ нерген кажне гана темын толшо информаций базе, кокымшо кызытсе медиапазарыште уэмдалтше серыш нерген базе.
2569	Иктыже — школ воктене, кевыт ваштареш, уремыш ныл окнан, йоҥгыдо.
2570	Иктышт изирак, весышт ятырлан шукырак улыт.
2571	Иктышт ойлат, тудо концлагерь гыч шылаш тӧчен, но кучалтын.
2572	Ик ужаш - 45 минут.
2573	Ик ужашыште «Марий муро» сборникеш 1945 ийыште лектын.
2574	Ик шот дене Вазиль тувыран шочын манын кертына.
2575	Ик шотшо дене тидыже ок лий гын, тудым лукташыжат огыт пу ыле.
2576	Икшыве-влак Кукнур кыдалаш школышто шинчымашым погат.
2577	Икшывым памаш деке намиен, шӱргыжым йӱштӧ вӱд дене мушкыт.
2578	Икымже жаплан Горький Октябрь революцийым чонышкыжо пуртен огыл.
2579	Икымше батальонын ик ротыштыжо шуко еҥ ӱмыр лугыч йӧрлын, салтак-влак шеҥгек чакнаш тӱҥалыныт.
2580	Икымше Ваз-2121 модельын кӧргыштӧ Ваз-2121 двигатель шинчен.
2581	Икымше вашлиймаште онаеҥ-влак «Ошмарий-чимарий» марий юмыйӱла ушемым чоҥаш пунчалыныт, Уставым пеҥгыдемденыт да икмыняр жап гыч Россий Федераций юстиций министерствыште регистрироватленыт.
2582	Икымше виктарчык Майкл Джордан голым ышта Эртымгорныш пурышо икымше виктарчык-влакым Джеймс Найсмит ик шагатыште возен шуктен.
2583	Икымше гана арестоватлыме деч вара латкандаш тылзе наре гыч, 1937 ий 7 августышто, поэтым уэш поген наҥгаят, кум тылзе утларак йодыштмо да орлаҥдарыме деч вара 11 ноябрьыште лÿен пуштыт.
2584	Икымше гана Берт Веббер биолог тиде мутым кучылтын.
2585	Икымше гана вӱдыштӧ 20-30 секунд утла лияш ок лий.
2586	Икымше гана Душанбе лӱман кишлак нерген 1676 ийыште кагазыште серыме.
2587	Икымше гана «компьютер» мутым аҥгличан йылмыште 1613 ийыште ойленыт.
2588	Икымше гана Олимпиадышке баскетболым 1936 ийыште Берлин олаште эртыше модмашыште пуртеныт.
2589	Икымше гана савыкталтше мурын шомакше: Кынелза, шогалза, кайышаш корно кужу вет.
2590	Икымше гана «Салика» спектакль 1938 ийыште Вӱдшор тылзын 5-ше кечынже сценыште шындалтын.
2591	Икымше гана Совет Ушемыште 20 ий гыч гына кумдан пайремлалтын.
2592	Икымше гана театрын сценышкыже П.Эсенейын «Янлык суд» йомакше почеш шындыме спектакльыште лектеш.
2593	Икымше гана тиде мурпого 70 ий ончыч «Ленин корно» газетыште печатлалтын.
2594	Икымше гана эфирышке вӱдышӧ Мурызо Эчан лектын, «Поро эр, Марий Эл» манын.
2595	Икымше гана южышто неле пилотаж фигурым ыштен.
2596	Икымше гол марте модыт.
2597	Икымше жапыште тудо ешартыш семын веле пуалтын.
2598	Икымше заказше Флоренцийыште толеш Аньольо Дони деч шкенжым и пелашыжын сӱретшым ышташ, мучашлан Рафаель возен кугу впечатлений ден "Джаконда " деч.
2599	Икымше ийын 87 йоча тунемын.
2600	Икымше икымше священникын тукым лӱмжӧ Лазарев.
2601	Икымше илаш толшо-шамыч Морко да Шой могырым толыныт.
2602	Икымше кечынак икшыве ден Ӱдырсий йӱлам шуктышо ӱдыр-влак сурт еда коштыныт.
2603	Икымше киношто ончыктымо, кузе тудо чылашт дек Карл племянникшым ревноватла.
2604	Икымше книгаже Палыме Марк Твен путешествий гоч лийын.
2605	Икымше книга Икымше пиалым возышо семын тудо путешествийыште налын.
2606	Икымше кугу сольный концертым 2007 ийыште Йошкар-Олаште рӱдӧ площадьыште мурен.
2607	Икымше курсышто «Общий языкознанийым» профессор М. Н. Петерсон лудын.
2608	Икымше кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш педагогик институтышто поген, Спорт факультетыште.
2609	Икымше марий поэтлан шотлалтеш Почеламутчо ( ) — почеламутым возкалыше сылнымутчо.
2610	Икымше матчыштак "покерым" ыштен.
2611	Икымше мурым Operations of Nature Эйкон воза эше школышто.
2612	Икымше номер 1917 ийыште Сорла тылзын 25-ше кечынже лектын.
2613	Икымше ончыктымаш "Колосс" кинотеатырыште эртен.
2614	Икымше ошкыл Тыге 13 ияш годымжо нужна ешыште шочшо йоча тӱнямбалне ик эн виян клубыш логалеш.
2615	Икымше ошкылым режиссёр пашалан тунеммашыште Марий Элыште Тӱвыра да сымыктыш колледж полшен кертеш.
2616	Икымше поезд Йошкар-Олашке 1928 ийыште толын.
2617	Икымше почеламутшо «Портышкем» маналтын.
2618	Икымше почеламутшо теле нерген ыле, тыгакак лӱмдалтын («Теле»), тудым "Ямде лий" газетыште 1980 ийыште савыктеныт.
2619	Икымше почеламутшым эше 14 ияшак 1969 ийыште 22 февральыште «Ямде лий» газетеш савыктен.
2620	Икымше председательжылан Казаков Юрий петровичым шогалтеныт. 1930 ийыште имне вӱтам ыштеныт ( тудыжо 1931 ий марте лийын,вараже имне-влакым Шоръял фермыш нынгаеныт).
2621	Икымше председательлан Кутузовым сайленыт.
2622	Икымше призым (5 тӱжем франк оксам) пуат тудлан, кӧ эн сайын машинам виктарен мошта, кӧ бензиным аныклыме шотышто ойыртемалтеш, да кӧ лӱдыкшыдымылыкым эскераш тӱҥалеш.
2623	Икымше программирований кертмаш дене устройстве-влак коклаште тиде станже икте улеш.
2624	Икымше произведенийже – «Ош когарш», ныл кыдежан пьесе.
2625	Икымше профессонал семлызе Иван Ключников-Палантайын уныкаже. 30 ияш паша корныжо оласе сем училищыште шуйнен.
2626	Икымше Пӱтынь Российысе Марий-влакын погын Марий талешке-влак, Валентин Колумб лӱмеш рӱдер-тоштер, Йошкар-Ола, 2009.
2627	Икымше сем шинчымашым Культпросветшколышто налын.
2628	Икымше сеҥымаш-влак 10 Ӱярняштак Харламовым ЦСКА клубын тӱҥ составышкыж пуртат, угыч «Сибирь» команде ваштареш модмашште.
2629	Икымше сӱрет-влакше религий темылан огытыл.
2630	Икымше театр сезоныштак Елена Геннадьевна «Ачийжат-авийжат» спектакльыште Ведесан рольжым устан чоҥен, умбакыже тудым Чавайнын «Окса тулышто» Очийын, Арбанын «Кеҥеж йӱдыштӧ» Катян рольыштыжо ужаш лийын.
2631	Икымше телевизор ялыште 1964 ийыште Г. Г. Четкаревын суртышко миен шуын, а икымше чиян телевизор – 1985 ийыште В. И. Очиевын суртышто лийын. 1 телефоным 1973 ийыште школышко пуртеныт.
2632	Икымше, тиде яра ийымаш.
2633	Икымше тӱҥямбалсе таҥасымаш Хургаде олаште эртен.
2634	Икымше тӱнямбал сар ийлаште Павел Глезденевын марла газетым лукташ тӱҥалаш шонымашыжым Вяткын губернаторжо сайлан шотлен, молан манаш гын Глезденев тудлан каен шогышо сар нерген уверым калыкын кумдан палаш тыршымыжым умылтарен сеҥен.
2635	Икымше ужашым 1936 ийыште савыктыме, кокымшо ужаш 1963 ийыште, Чавайнын колымыж деч вара савыкталтын.
2636	Икымше ужашыште, пайремым почмо нерген увертарен, тыстым нӧлталыт, шошо ага пашам иктешлен, ончыл пашаеҥ-влакым саламлат.
2637	Икымше ужаш (этап) 16 командым ныл тӱшкалан шелыт (А, B, C, D).
2638	Икымше школым Пӧтъялыште 1884 ийыште почыныт.
2639	Икымше шымлыме пашаштыжак, йошкар-ола говорын йÿк системыж нерген кандидатлык диссертацийыштыже, самырык ученыйын ойыртемже, пеҥгыде шанче негызлымашым йöратымыже раш койын.
2640	Икымшыже «Мистер Хитрый Кролик» лӱман лийын, кудыштыжо изи ош мераҥ иге да тудын йолташыже-влак нерген ойлалтеш.
2641	Икышывылан келшышын, автор тÿрлö илыш йодышым тарватен.
2642	Ик эн кумдан палыме тÿнымбал драматург.
2643	Ик эн лӱмлӧ композиторлан музык историйыште шотлалтеш. 80 утла произведенийын авторжо, тыгак 10 оперын да 3 балетын.
2644	Ик эн чылне произведенийжым – «Шÿвырзö кугыза» ойлымашым – Марий радиош возен налме да ик гана веле огыл йонгалтарыме.
2645	Илем-влак эн чӱчкыдын ӱлнырак верланеныт, кӱкшытыштӧ огыл.
2646	Илен толын икымше гана солист семын 1999 ийыште руш калык муро дене сценышке лектын.
2647	Илен толын оперымат театрыште утларак шындылаш тӱҥалыныт.
2648	Илен – толын, Чапи тукым гыч лекше да тудын дене кылдалтше 600 ийымат эртыше стажым погеныт.
2649	Илен толын шорыкйол маналташ тӱналын.
2650	И. Ломберскийын шочмыжлан -115 ий // Ончыко.
2651	Илпарчак шке семын илен кертеш, шкетӱлымаш да атыланен кертеш.
2652	Илтарма́н ( — ӱзгар) — илыше организмыште палемдыме пашам ыштыше посна ойырен налме тӱрлӧ илпарчак да куэм.
2653	Илымверла Марий Элыште: Йошкар-Ола оласе йырвел * Йошкар-Ола ( ) — Марий Элын рӱдолаже.
2654	Илыме пöлемыште, классыште перемен жапыште эртак йÿк-йÿан йоҥген, рвезе-шамыч лÿшкеныт модыныт.
2655	Илымыж годым печатлаш келшышын ямдылен шуктен огыл, черновикшым веле возен, сандене тиде произведенийым авторын колымыж деч вара литературно тöрлаташ логалын.
2656	Илымыш годым серызе шке книга-влакым ужын огыл манаш лиеш.
2657	Илышгорно 1471 ийын Ага тылзын 21 кечыныште Нюрнбергыште шочын.
2658	Илышгорно Йоча пагыт да самырык жап 1860 ий 17 (29) шорыкйол тылзын Полицейский уремыште (кызыт – Чехов) изирак пöртыштö Павел Егорович Чеховын ешыште кумшо йоча – Антон – шочын.
2659	Илышгорно Самырык пагыт Мари Магдалене Дитрих 27 теле 1901 ий Шёнеберголаште (1920 ий гыч Берлинын районжо) шочын.
2660	Илышгорно Шочмыжо да йоча пагыт Антонио Вивальди 4 ÿярня 1678 ий Венецийыште шочын.
2661	Илыш да творческий корныжо Зоя Михайловна Дудина(Глушкова) 1962-шо ийыште 3 ноябрьыште Шернур район Марисола Купсола ялеш шочын.
2662	Илыш да творчествыж нерген литератур Авипов А. Полшаш эре ямде лийын // Марий Эл. 2003. 2 сент.
2663	Илыш да творчествыж нерген литератур *Светлана Белкова.
2664	Илыше еҥ-влак коклаште кас-йӱдвел марий-влак (маре) утларак улыт, сандене тиде ялым Киров велысе марий тӱвыра рӱдерлан сайленыт.
2665	Илыше чот 490 наре ( 2014 ).
2666	Илыш йолташлан ÿдыр сай айдемым, икте-весылан полшен, ÿшанен илаш лийшаш еҥым ойырен налнеже.
2667	Илыш-касыш ( ) -- айдеме илышын ужашыже.
2668	Илыш корнат тыгак: куанжат, нелылыкшат идалык кушмым огыт чаракле, эртенак эртат.
2669	Илыш корно 15 Ага 1925 ийыште Козьмодемьянск олаште шочын.
2670	Илышкорно 1974 ий 5 Шорыкйолшто Морко кундем Чавайнур ялеш шочын.
2671	Илышкорно 30 Ага 1963 ийыште Маскасола кундем Яныкай-сола ялеш шочын.
2672	Илышкорно 30 Шорыкйол 1984 ийыште Марий АССР У Торъял кундем Тошто Торъял ялеш шочын.
2673	Илышкорно Анатолий бокс дене 1978 ий гыч ДСО "Трудовые резервыште" заниматлаш тӱҥалеш.
2674	Илыш корно Василий Петрович Мосолов 1888 ий 13 Сорлаште, Мари-Турек селаште марий кресаньык ешеш шочын.
2675	Илыш корно Иванов Иван Григорьевич – Марий Эл Республикын сулло шанчыеҥже, тӱвыра да образований лӱмлӧ пашаеҥже.
2676	Илыш корно Изи годым Исаак Ньютон фермерын эрге же лийын.
2677	Илыш корно Йоча пагыт Ачаже - Борис Сергеевич Харламов - «Коммунар» заводышто слесарьлан ыштен.
2678	Илышкорно Йоча пагыт Ешыште Виктор 3-шо йоча лийын.
2679	Илыш корно Наташа Пушкина Идым тылзын 18-ше кечынже 1979 ийыште Морко кундем Марий Кужер ялеш шочын.
2680	Илышкорно Пошкырт Эл Краснокам район Чормак ялыште кресаньык ешеш шочын.
2681	Илышкорно Сергей Чавайн Сергей Григорьевич Чавайн (чын фамилийже Григорьев) 1888 ий 6 Шыжаште (юлиан кечышот почеш 24 Идымыште ) шочын.
2682	Илышкорно Чарльз Диккенс 1812 ийыште пургыж тылзын 7 кечынже Портсмут олаште-шочын.
2683	Илыш корныж гыч ик ужашыже йочасадыштат эртен, 1996-шо ий гыч тудо тӱвыра пашаште.
2684	Илыш корныжо left Геннадий Алексеев 1955 ий 17 пургыж (февраль) тылзыште Морко кундем Эҥерсола ялеш, тыглай кресаньык ешеш шочын.
2685	Илыш корныжо Геннадий Матвеевич Тужаров Киров велысе Яраҥ кундемыште Симаничи ялыште 1931 ийыште 7 шорыкйол тылзын шочын.
2686	Илыш корныжо Юрий Чавайн 3 январь 1930 ийыште Йошкар-Олаште шочын.
2687	Илышлан чын лияш гын, кеч-могай писателят поян классын шучко сынжым, шемер калыкым пызрен илмыжым ончыктышаш ыле.
2688	Илыш Михаил Васютин 16 Пеледыш 1959 ий, Курыкмарий кундем Микряк селаште шочын. 1976 ийыште Микряк селасе школым тунем пытарен, Озаҥысе тӱвыра институтыш тунемаш пурен, 1981 ийыште тунем лектын.
2689	Илыш мучашыштыже тудо крым нерген шарналтен : « Тушто мыйын Онегинын колыбельже».
2690	Илышнаже улан, весела // Пиалан илыш.
2691	Илыш нелылыкым шижешат, Иваново область, Фурманово оласе куымо фабрикыш пашам ышташ кая.
2692	Илыш пурымашыже оҥай: ссыльный немыч ачаж деч тулыкеш кодмек, тудо марий ешыште кушкеш, илыш йолташлан ойрот ӱдырым ойырен налеш, лишыл палымыже-влак руш, ойрот, марий калык гыч улыт.
2693	Илыш радам пужлымым, еҥ-влакын икте весышт деке кумыл йÿкшымым, еш, тукым шаланымым тыгак автор « Илет-илет да мом от уж» повествованийыштыже ÿшандарышын да раш сÿретла.
2694	Илыш тамгаже // Марий Эл. 1994. 14 май.
2695	Илыш тургымыш логалын, Саскавийын полшымыжлан кöра Йынаш йоча койышыжым вашке сеҥа.
2696	Илыш ӱмыр мучкыжо Леонардо да Винчи анатомий теме дене кылдалтше тӱжем наре лодем ден сӱрет-влакым ыштен, но шке паша-влакшым публиковатлен огыл.
2697	" Илыш чыла шотыштат нелеммым шижын, Марий АССР писатель ушем вуйлатыше П.Карпов - Пÿнчерский 2 апрелыште ВКП(б) Йошкар-Ола горком бюролан серышым воза, кузежым - можым умылтараш да шкенжым аралаш тырша.
2698	Илышым вашталташ кӱлын.
2699	Илышын вияҥын да сылнешт толмыжым шижын налше кресаньык-влак у илыш верч талын шогат.
2700	Илышын пытартыш ийла Кунам Вивальди Венеций гыч каен раш пале огыл, но 1740 ий ÿярня тылзын музыкант, Венецийым коден, Карл VI кугыжа деке кая.
2701	Илышыш корно ( ) — ССРУ-што икымше йӱкан кинофильм.
2702	Илышыште кажне еҥын шке пÿрымашыже уло, маныт.
2703	Илышыште мо лийын шогымым поэт ужын, эреак эскерен шоген да чыла лийын шогымым поэт ужын, эреак эскерен шоген да чыла лийын шогышо событийлан шке поэтический йӱкшым пуен.
2704	Илышыште цифран количество лийын ок керт, тугеже цифран да цифрыдыме количество нерген ойлаш ок лий.
2705	Ильич- ме вет: тый да мый, Ильич- пÿтынь мланде ÿмбалне.
2706	Ильич- мемнан коммунист партий, Ильич- пÿтынь мланде ÿмбалне, Ильич- пашазе ден кресаньык, Ильич- аулын нужна еҥже… Тиде почеламутым тÿҥалше автор Москва олашке, «У илыш» журнал редакцийыш колтен.
2707	Илья Ломберскийын шочмыжлан 95 ий теме вашеш Г.Зайниев «Ойлымаш мастар» статьям савыктен.
2708	«Илья Михайлович Токмурзин ончыклык илышем волгалташ корным пуыш», – шарна В.Мишкин. Пенсионерка, туныктымо пашан ветеранже Ульяна Яковлевна Искандарованат поро шарнымашыже кодын.
2709	Илья Михайловичым музыкым пагалаш да тÿрлö инструмент дене шокташ тунемаш Пыргынде ял гыч лекше туныктышо Иван Яковлевич Дедюхин кумыланден.
2710	Илья Николаевич Стрельников (1908 - 1977) Негыз * Писатели Марий Эл.
2711	Ильян ю виян лийын.
2712	Илья Петрович композиторын ачаже 10-шо йоча лийын.
2713	Илья Токмурзинын Сергей изаже тыгай адрес дене фронтышто верланен: « Действующий армий, Западный фронт, 35-ше корпус, 67-ше девизий, 267-ше Вышне-Волоцкий полк, 11-ше рота, 3-шо взвод».
2714	Иман пушеҥге улеш гынат, велмаш годым лышташым кудалта.
2715	Име ден шӱртым Лидия Васильевна кидышкыже шукертак кучен.
2716	Именно античныстьым, тудын архитектурышто, Рафаэль культурым черпатля шке искуствыжлан свойствен мерын чувствыже, кудо ончыкталтеш шуко религиозный сӱретыште, и тудын мадоннаже лийеш пленительный и налдыме образше тыгай жипописьын родшым.
2717	Имне спорт школын вуйлатышыже.
2718	Имньыжым колтышна кугу чодыраш, Йӱжӧ да кочшо, да толжо манын.
2719	Империалист сар ончыкталтын.
2720	Импровизаций моштымаш у сем-влаклан шочаш йӧным пуат.
2721	И.М.Токмурзин-Ломберский нерген шуко шарнымашым, тау мутым, тыгак чумыр творчествыжым иктешлыше статья-влакым савыктыме.
2722	И. Мурымат возен //Ончыко.
2723	Инвести́ций — парышым лукташлан экономикыш кужу жаплан надырым (оксавундым) пыштымаш.
2724	Ингуш йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе ингуш тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
2725	«Индеш ийыш тошкальым, мыйым ял школыш тунемаш пуышт,- воза И.М.Ломберский шкенжын автобиографийыште.
2726	Индеш меҥге коклаште верланыше У Торъял селаште рушарня еда пазар эртаралтын, гармонь семат, мурат йоҥген, рвезын кумылжым савырен.
2727	Индий теҥызтӱр-курык деч кок шӱдӧ шымле километр.
2728	Индоевро́пысо йылме-влак -- тÿняште эн шарлыме йылме еш.
2729	Индустрий нерген возымыжо але шукыж годым риторика сынан лийын, поэт фактым ушештарыме дене серлаген.
2730	Индустрий темылан серымыж годым марий пашазын шуаралтмыжым, куатле ешышке ойыраш лийдымын ушнымыжым чын факт-влак негызеш «Маргрэслан» кӱчык поэмыштыже ончыктен кертын.
2731	Инлайн-хоккейыште вий прием, шӱкалмаш-влакым чарыме.
2732	Институт деч вара армий радамым эртен, возымыжым чумырен.
2733	Институтым Елизар Николаевич йошкар диплом дене пытарен. 1958 ийыште тудым Параньга район Елеев кыдалаш школыш колтеныт.
2734	Институтышто тунеммыж годым Ефруш колхоз темылан «Ешем» да «Тайра» пьесе-влакым возен пытара, газетлаште шагал огыл почеламутым, ойлымашым, очеркым печатла, шке вийжым критика жанрыштат терген онча.
2735	Институтышто тунеммыж годым «Полярная Звезда» группын солистше лийын, а вара эстрада мурызо семынат чапланен.
2736	Интервот деке ушымо шкешотан (уникал) компьютерлӱм-влакын иерархиян системышт.
2737	Интернетыште шуко увераҥар ресурс да сервис-влак улыт, мутлан, тӱнямбал эҥыремышвотын ваш-кылдалтын гипертекст документ-влак, але электрон почтылан кӱлешан инфраструктур.
2738	Информатик сферыште законым пудыртышо еҥ, мутлан, санкцийде йот компьютер вотлашке пурымаш да тушеч информацийым налмаш, компьютервирусым шочыктылмаш да шаркалымаш да т.м.
2739	Информаций кончыктымо калып ( ) — текст, чот, графике, йӱк да т.м. калып.
2740	Информаций памаш ( ) — информацийым колтылшо айдеме але явала.
2741	Информаций процесс-влак ( ) — информацийым налме, шочыктымо, погымо, пашалыме, чумырымо, аралыме, кычалме, шаркалыме да кучылтмо процесс.
2742	Информаций суаплык (кӱчык.: инфосуаплык) ( ) — пайдаланыше-влакын информаций шотышто йодмашыштым информационло продуктым пуымо дене шуктымаш.
2743	Информацийым колтышо/налше-влакын тарванылме шот дене стационар (ик верыште пыжыктыме) да мобил кыл-влакым палемдат.
2744	Информацийым ыҥлыме йӧн ( ) — информацийым шинча, пылыш, ӱпшым шижме орган-влак, тӱкнымаш-чытырналтмаш-шижмаш да кочкышын рецепторжо полшымо дене ыҥлаш лиеш.
2745	Инфраструктур Марий тӱвыра рӱдер Пеледыш пайремым эртараш ямдылалтеш.
2746	Инфраструктур Палыме еҥ-влак * 1961 ий марте илен Икымше тӱнямбал сарыште кредалше Киреев батарей командир.
2747	Инфраструктур Ялыште клуб, тӱҥалтыш школ да уло.
2748	Инюй эргыже школыш пучымышлан кая.
2749	Иоанн богослов Иисус Христосын тукым шольыжо.
2750	Иоанн Богослов тыгак апокалипсис - тӱня мучаш нерген текстын авторжо улеш.
2751	ИОК Олимпий программым да могай спорт тӱрлык-влак Олимпий модмашыште улшаш палемдалта.
2752	Иосиф эдкинс кагазым лудын «,ли Тай- по», «Пекин» восточный обществ 1888 ийыште, кудо впоследствий лийын опубликован туштак, обществын кагазыштыже.
2753	И. Осминын икымше почеламутшо эше 1931 ийыштак печатлалтын, а «У тукым» сборникше лач нылле ий ончыч савыкталтын.
2754	Ираида Валентиновнам чӱчкыдын телевидений денат ужаш логалын: тыште тудо марий муро тӱвыра дене кылдалтше передачы-влакым вӱден.
2755	Ирга нерген легенде.
2756	Иркутск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
2757	Исаак чыла деятельность деч йоратен кнагам лудмаш, да тӱрлӧ механизмым ыштымашым.
2758	Исаковскийын «Катюша» да моло почеламутшын влиянийжым шижына. 1936 ийыште пеш келге, шокшо шӱм-чон дене тудо «Чеверын,Марксина» лирический почеламутым воза.
2759	И.С. Галкин, А.Н. Куклин. 1995 * Неван ший толкынжо рÿпшен / интервьюер Эврик Анисимов // Марий Эл.
2760	И.С. Галкин марий топонимий ден исторический йодышым шымлен.
2761	И.С. Галкин - студент-влаклан пӧлеклалтше книга-влакын авторжо.
2762	Испан йӱла почеш тудо кок фамилиян лийын:иктыже ачажын-Руис,аважын -Пикассо.
2763	Испан йылмым южгунам тыге маныт: la lengua de Cervantes (Сервантесын йылме), тудо тыгай куатле влиянийым испан йылмылан ыштен.
2764	Испан шаль кужу кисть ден – тиде ик эн классик атрибут ӱдырамаш фламенко куштымашын атрибутшо: тиде шаль кыдал йырваш пӱтырат, тиде сомыл ӱдырамашын мотор кыдалжым ончыкта, тиде образ кайык силуэтым ончыкта.
2765	Историй документла гыч палена, И.Палантайын колымыже деч 2 идалык ончыч С.Чавайнын «Окавий» повестьше негызеш марла оперым сераш пижын, либреттом.
2766	Историй документлам тошто марий легенде да преданий дене иктыш ушен, " Актуган " поэмым 1935 ийыште серен.
2767	Историй тургым, саман тöрсыр тиде пароизведенийыште кумдан, эпос сын дене ончыкталтын.
2768	Историй шанче кандидат (2001).
2769	Историйым шымлымаштат Арнольд Валентиновичын надырже кугу.
2770	Историйышке пурышо Суперсерий, кушто 8 матчым эн виян спортсмен-влак Канаде гыч, Совет Ушемын сборныйже ваштареш модыныт.
2771	Историйыште Бородино кредалмаш манын шыҥдаралт кодын.
2772	Историйыште эн сай бомбардирлан шотлалтеш – 82 голым пуртен.
2773	Историк-влак тиде сарым « Черемис -влакын сарышт» манын лӱмденыт.
2774	Историк-влакын шонымышт почеш, нуно Хорезм, Амударья эҥер кундемыш каеныт.
2775	Историк шанче-влакын кандидатше ( 1997 ), ИАИ РГКУ-ын Источниковеденийын да вспомогательный историк дисциплина-влакын кафедрын доцентше, РКГУ-ын «Руш антропологик школын» доцентше. 650 утларак савыктыме паша-влакын авторжо.
2776	Исуслан тынеш пураш да язык деч кораҥаш оккӱлым пален, Иоан Тудым чарен ойлен: "Тиде мыланем Тыйын тынеш пурымет кӱлеш, а Тый мый декем толынат!"
2777	Исус Христос кавашке кӱзымыжӧ деч ончыч тидым апостол-влаклан сӧрыш.
2778	Италий, Германий, Швейцарий гыч эн виян профессионал клуб-влак толынт.
2779	Италийыш толмыж деч вара Ферми шкежым корнывожышто чучын, да тыгак наука гыч кайыме нерген шонен.
2780	Ит вурсо,авай: ойлымаш // Марий коммуна. 1983. 20 нояб.
2781	Ительмен йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе ительмен тиштерыш руш тиштер гыч буква-влак да икмыняр ешартыш тиште да лигатур-влак пурат.
2782	Ит йокроклане … Ойлымаш // Марий коммуна. 1990. 15 март.
2783	Итогшылан ик тылзе гыч лекше «Elvis Is Back» альбомжо шотлалтеш, кудыжо 2-шо верым налын да Преслин ик эн сай пашажлан шотлалтын. 1960 ий мучко «Stuck On You», «It’s Now Or Never» («O sole mio») да «Are You Lonesome Tonight?»
2784	Ит шорт тые, ит муҥае, Теркет пöртыл веле, кае!
2785	Иудаизмыште юмызо мутым кучылтмашыште тӱткӧ лийман (кызыт иудаизмыште юмызо уке, раввин-влак юмызылан огыт шотлалт).
2786	Июлыште 1814 ийыште Пушкин икымше гана печатьыште выступатлен лекме Москвасе журналыште «Вестник Европы».
2787	Июньышто Марк Твен «Квакер-Сити» пароход денже Европышко кая.
2788	Йöсö пагыт лийын гынат, школышто шуко кружок пашам ыштен.
2789	Йöсылык тудым пÿгыртен, темдалын огыл, мöҥгешла, рвезе пеҥгыдемын, сай ден удам ойырен мошташ тунемын.
2790	Йöсым, шем йÿд ойгым сеҥен, у айдеме шочеш.
2791	«Йÿд» поэмыште революционный жапын шÿлышыжö рашак шижалтеш, Октябрьын пеш кугу пашажлан гимн шокта.
2792	Йÿк-йÿанже йырваш мочол: кайык - влак юарлен чогыматат.
2793	Йÿштö мардеж шыплана, Теҥыз вÿдшö тарвана.
2794	Йӓктӹ Петр (Пётр Тимофеевич Соснов) (1891 - 1946) Негыз * Патыр курым.
2795	Йодмаш ( ) — ыҥпалыпогышто ыҥпале-влакым кучылташлан але пашалашлан йодышым шындымаш.
2796	Йодыш: шижтарен ойлем: следствийын кидыштыже Тендан титакдам тӱжвак лукшо материал уло.
2797	Йодышыжо икшывым ончен куштымо проблемын тÿрлö шöрынжым почеш.
2798	Йолагай вате Ик йолагай вате тÿредмаште аза ончышо ÿдыржылан йыштак каласа: «Изиш лийжат, тый азам чывыштал!»
2799	Йолташем-влак шукын кодыч Ты кредалме пасуэш.
2800	"Йолташемлан" почеламутым Б. Данилов В. Ивановлан сар гыч серыш семын воза.
2801	Йолташыж дене пырля Европын Кубокшым эртареныт.
2802	Йолташыже-влак порын шарнат К.Васин поэтын творчествыжым веле огыл, тудым шкенжымат пеш сайын пален.
2803	Йолташыже-влак ялысе да оласе профтехучилищыш каяш кумылаҥыныт.
2804	Йомак мифологий сынан, но тидын годымак тудо - поэме, арамлан огыл произведений йомак семын огыл, а поэме семын туҥалеш: Коҥга тул дек миен шинчын, Йÿштö телым паваем, Кÿнчылажым шÿдыралын, Йомак - влакым йомаклен.
2805	Йомак - поэмын тÿрыснек угыч шонен лукмо персонажше - Илыш патыр.
2806	«Йо» мут китай йылмыштат уло, тудо «йӱла», «порядок» мутым ончыкта.
2807	Йӧн-влак Эреак ышталтше Южо алгоритм-влак чурийым палымашлан айдемын чурийын фотосӱретше гыч палем, але палдыртымашым налыт.
2808	Йоҥгалтарыме муро-влакланже мутым шке возен. 2011 ийыште "Омо" лӱман почеламут ойпогыжо лектын.
2809	Йоҥйӱк дене пытыше шотлымо чотмутыш -мше (-мшо, -мшӧ) супикс ушалтеш, мутлан: витле - витлымше, коло - колымшо, шӱдымшӧ.
2810	Йӧнозанлык Кугу вийым кочкыш да коваште йӧнозанлык налеш.
2811	Йӧраташ тудын деч тунемман – манеш тудо «Тый декет мый вараш ко-дын тольым…» почеламутыштыжо.
2812	Йӧратымаш кечылан йӧратыше-влак ваш-ваш саламлат, пӧлекым ыштат.
2813	Йӧратымаш кыл-влакым ончалаш гын, Леонардо тиде илыш могыржым шылтен, сандене нимогай сведений-влак уке улыт.
2814	Йӧратымаш лирикыже романтике шӱлышан, тунамак вашмутдымо кумылым почаш манын, чоным ишыше драматизмым пурта.
2815	Йор-йор-йор йӱк оҥартыш пайремын чот каен шогымыжым ончыкта.
2816	Йорло-влаклан колхоз илыш келша.
2817	Йорлылан нигуш пураш, йыдалжым Изибайлан пел акеш пуэн кода, а Декын кугыза шудо витле кольмыжым тидо амал денак чырак акеш ужала, тидын годым тудо Изибай нерген тыгай ойыш шуэш: «Мемнан ялыштат ен шуй умбач илыше кушкеш, саманжат тугайланак полша….
2818	Йорышо тамак сигаркыжым понар тул гыч пижыктымыж годым тул йорен кайыш, ту жапыште кудырчо йук тьор-р-р шергылте, пылышешыжат чон-н-н веле мурен кодо, вакш омса шолт шоктыш, почылт кайыш.
2819	Йотышныжо: повесть // Ончыко. 1998.
2820	Йот элла гыч руш-влак эн шукын Приднестровьеште илат - тиде элын калык чот дечыж руш-влак 30,4 % айлат.
2821	Йоча-влак Красный Яр школыш тунемаш коштыт,кугурак еҥ-влак Провойышто,Красный Ярыште пашам ыштат.
2822	Йоча-влаклан лÿмын ямдылыме программе дене районласе школышкат коштыныт, Людмила шкежак концертын вÿдышыжö лийын.
2823	Йоча-влак тудым моткоч пагаленыт, шкежат нуным йöратен, чулым, ушан улмышт дене кугешнен.
2824	Йоча годсо илышыжым, школышто тунеммыжым шарнен, шоҥгеммешке, поэт тыге возен: Ала-кушечын у вий пурыш Туле гай капыш.
2825	Йоча годсо пагыт нерген каласкалаш йöратен огыл.
2826	Йоча годымжак сылнымут дек шӱмаҥын да «Юл увер» районысо газет дене кугу кылым кучаш тӱҥалын.
2827	Йоча да кугурак-влакланат возгален. 1970 ийыште самырык-влаклан "Паша и Маша" книгам савыктен луктын.
2828	Йоча да самырык жап Пеш вашке Рафаэль аваж дене ачажым йомдарен.
2829	Йочаже-влакат нӧлгӧ шӱмым кочкын коленыт, ик эргыж ден ӱдыржо веле кодын.
2830	Йочаже-влаклан тудо ача улеш, уныка-влаклан - коча.
2831	Йочалык прозыштыжат волгыдо кумыл, лирический шÿлыш шижалтын.
2832	Йочан модмыжым тергымеке испан клуб тудын дене контрактым пеҥгыдемда, да медицин эмлымым тӱла.
2833	Йоча пагыт Морко кундемын Ӱшӱттӱр ялеш шочын-кушкын, ӱдыр годсо фамилийже - Сидоркина.
2834	Йоча пагыт Спорт дене Владислав Третьяк 11 годымжо шӱмаҥын.
2835	Йоча пагытше Киров вел Ившино ялыште эртен.
2836	Йоча пагытше Марий Элыште эртен. 36 ий ончыч паша корныжат лач Йошкар-Олашке конден.
2837	Йоча пагытым Моркышто да Йошкар-Олаште эртарен.
2838	Йоча пагытыштак Эрик шкеак скрипке, гармонь, балалайке дене шокташ тунемын, марий сем-влакым нунын дене шоктен.
2839	Йоча тренер пашашке куснаш шонен.
2840	Йоча улмыж годым сем школышто баян дене шокташ тунемын. 1994 ийыште, театрыште пашам кодыде, Палантай лӱмеш сем училищын вокальный пӧлкажым тунем пытарен.
2841	Йошкарге, ужарге да саре олма изи пурса пырче гай да кугу 15 см.
2842	Йошкар Знамя орден дене А. Ф. Иванов, Пашаче Йошкар Знамя орден ден З. В. Макматова палемдалтыныт.
2843	«Йошкар кече» газетыш ялысе илыш нерген селькор семын шуко очеркым, статьям возен.
2844	Йошкар кече — марий йылме дене возымо газет.
2845	«Йошкар кече» марий калыкын чумыр общественный вийжым чумырен.
2846	Йошкар Кнагашке кречет, сапсан, пӱркыт, орлан-белохвост, скопа, краснозобая казарка, пискулька да изи (тундряной) лебедь кайык-влакым пуртымо.
2847	Йошкар-Ола, 1963. 112 с. Жапын чеверже / кырыкмарий йылме гыч Осмин Йыван кусарен // Марий коммуна. 1941.
2848	Йошкар-Ола, 1978. 360 с. Эльян : роман.
2849	Йошкар-Ола, 1980. 288 с. * Перкан кинде: повесть ден ойлымаш.
2850	Йошкар Ола, 1985.
2851	Йошкар-Ола, 1989. 208 с. Ӱшаным ӱжара конда: повесть ден ойлымаш-влак.
2852	Йошкар-Ола, 2001. 264 с. Куку муро ойган: повесть ден ойлымаш-влак.
2853	Йошкар-Ола, 2004.144 с. Сылнымут аклымаш * " Комсомолын мурыжо " - икымше почеламутшо, «У вий» журналеш 2-шо номереш 1928 ийыште савыкталтын: :Мӱндыр кечын :ӱжараже :Йошкаргалын :Волгалтеш.
2854	Йошкар-Ола да сылнымут корнын шочмыжо.
2855	Йошкар-Ола деч 125 меҥге тораште шинча.
2856	Йошкар-Ола: Марий книга савыктыш, 2000.
2857	Йошкар-Ола мут дене тӱҥ шотышто Марий Эл Республикын рӱдӧ олажым лӱмдат.
2858	Йошкар-Олан да Советский кундемын почётан гражданинже.
2859	Йошкар-Олан почетан гражданинже ( ) - чап лӱм. 2010-шо ий гыч ок пуалт.
2860	Йошкар-Олан тоштерыштыжат Валерий Кузнецовын пашаже-влакым кызытат ужаш лиеш.
2861	Йошкар-Олан тӱҥ каныме верже-влак радамыште улеш.
2862	Йошкар-Оласак «Аяр» командылан модмыж годым ветеран-влак кокласе Совет Ушем кубкын финалистше лийын.
2863	Йошкар–Оласе Палантай лӱмеш сем училищыште туныктышылан тыршен. 1981-ше ий гыч Марий Эл республикысе семлызе ушемын секретарьже сомылым шукташ тӱҥалын. 200 наре шанче публикацийын, 10 книган авторжо.
2864	Йошкар-Оласе сем училищым, вара пединститутым тунем пытарен. 1963-шо ий гыч Юлсер оласе музык школын вуйлатышыжлан тыршаш тӱҥалын.
2865	Йошкар-Оласе сем училищым тунем лекмек, 1 №-ан школ-интернатыште йоча-влакым виолончель дене модаш туныкташ тӱналын.
2866	Йошкар-Оласе тӱрлӧ школлаште туныктышылан тыршыме деч вара Марий туныктыш институтышто методистлан тыршаш тӱҥалын.
2867	Йошкар-Оласе Шнуй Ырес лютеран черкын дьяконжылан тыршен.
2868	Йошкар-Оласе эмлыме верын хирургий корпус, Яков Эшпай лӱмеш тоштер проект-влакын авторжо.
2869	Йошкар-Олашке 1947-ше ийыште толын.
2870	Йошкар-Олашке 1968 -ше ийыште толын да тӱрлӧ чоҥышо ушемлаште пашам ышташ тӱҥалын. 9 ий ончыч тудо Марий Эл кугыжаныш погынын вуйлатышыжлан шогалын.
2871	Йошкар-Олашке 1971 -ше ийыште толын да Марий кугыжаныш университетышке пашам ышташ пурен. 5 ий кушкыл-влак кафедрымат вуйлатен.
2872	Йошкар-Олашке 1974-ше ийыште толын.
2873	Йошкар-Олашке 1997-ше ийыште да Марий кугыжаныш университетысе биологий-химий факультетын профессоржо лийын.
2874	Йошкар-Олаш пӧртылмеке, Маргосфилармонийыште да Марий театырын оркестрыштыже шокта, тыгодымак мурым возкала, тӱрлӧ койдарчыкым шында.
2875	Йошкар-Олаште 1985 ийыште Йошкар-Олашке толеш да парикмахерлан ышташ тӱҥалеш.
2876	Йошкар-Олаште кумдан палыме марий скульптор Ф.Л. Шабердин дене пырля краеведений тоштерлан «Марийская свадьба» диорамым ямдылен.
2877	Йошкар-Олаште лектын шогышо «У илыш» журналыш очерк да статьяже-влакым «Пуро велын», «Пурын» лум дене воза.
2878	Йошкар-Олаште пашам ыштыме жапыште редакцийын да Мариздатын самырык пашаенышт коклаште контрреволюционный пашам виян шуктен шоген…» Тиде справке журналистым арестоватлаш негыз лийын.
2879	Йошкар-Олаште Пеледыш пайрем Российын кечыж годым эртаралтеш, тудым кажне ийын 12 пеледышыште палемдат.
2880	Йошкар-Олаште Пеледыш пайрем чумыр калыкын тӱшкан каныме пайремже семын эрта.
2881	Йошкар-Олаште шочын. 1975-1988-ше ийлаште Марий кугыжаныш опер да балет театрын вӱдышӧ артистше лийын: Чайковскийын «Лебединое озеро» балетыште Принцын, Лупповын «Лесная легенда» балетыште Кереметын партий-влакым устан чоҥен.
2882	Йошкар-Олаште, Юлсер олаште, Йошкар-Ола воктене верланыше икмыняр яллаште да республикын касвелыштыже руш -влак шукырак улыт.
2883	«Йошкар партизан-влак» ойлымашым автор Йошкар-Олашке, С. Чавайн деке, колтен да тиде произведений 1928 ийыште 9-ше номеран «У вий» журналеш печатлалт лектын.
2884	«Йошкар Пеледыш» колхозын 329 гектар, «У корно» колхозын 437 гектар, «Комбайн» колхозын 509 гектар мландышт лийын. 1950-ше ийыште тиде колхоз-влак иктышке ушненыт.
2885	Йошкар тӱс Совет Ушемын тӱсшылан, а вес шот дене Европысо Санта-Клаусын тӱсшылан келшен.
2886	Йӱдвел Америкыште морж-влакым ош маска лӱмдат.
2887	Йӱдвел-Кавказ федерал йырвел, тыгак Йӱдвел Кавказ федерал йырвел семын возалт кертеш ( ) --- Кечывалвел федерал йырвел гыч лукмо российысе федерал йырвел.
2888	Йӱдвел Каролине ( ) — УАШысе регион, штат.
2889	Йӱдвел полушарийыште кеҥежымсе кечышогымаш Пеледыш тылзын 20-шо але 21-ше кечынже, а Кечывалвел полушарийыште — Теле тылзын 21-ше але 22-шо кечынже лиеш, календарь деч висешта.
2890	Йӱдвел полушарийыште Кечывалвел полушарий деч шукырак мланде лийын шога (67% да 33%).
2891	Йӱдвел теҥыз кӱлешан Европысо корно да тӱҥ колым кучымаш вер кужеш лийын.
2892	Йӱдвел Францийыште шочын.
2893	Йуд кушто ила? 35) Поэзийыште веле огыл, прозыштат Оҥартышмутын эстетический функцийже раш коеш.
2894	Йӱд омо деч посна южо эллаште кӱчык кечывал омо - сиеста уло.
2895	Йӱд ороллан ыштыме пашадар оксаж дене аракам налеш, пийже ден коктын пеле гыч йӱыт, пырля тамакым шупшыт, сигаркыжым ик гана шке шупшылеш, вес гана пийжылан шупшылыкта.
2896	Йӱд пылпомыш Йолгалтше неон тул ден волгалтеш.
2897	Йӱкпале-влакым тиштерыште пеҥгыдемдыме радам дене шогалтыме.
2898	Йӱксӧ-влак: ойлымаш // Марий коммуна. 1969. 1 янв.
2899	Йӱкшӧ ныл октавыш шуеш.
2900	Йӱкым возымаш, але кугемдымаш пашаште йӱк эн ончыч тушко логалеш.
2901	Йӱла почеш марий-влаклан йӱксым, ир комбым, турням чокым пушташ да кочкаш чарыме.
2902	Йӱла почеш, саска ден пеледыш-влак пӧртыш поянлыкым кондат.
2903	Йӱшаш, кочкаш шолтышышаш, мушшаш вӱднам ме эскерен, арун кучышаш улына.
2904	Йӱшто верыште ийын кошташ шонеда, але кугу келгытыш волынеда гын гидрокостюмым чияш лиеш.
2905	Йӱштӧ Кугыза канде але йошкар мыжерым чия, кужу ош пондашым нумалеш, кидыштыже – тоя, йолыштыжо – портышкем.
2906	Йӱштӧ Кугыза марий-влак коклашке руш йомак-влак дене пырля толын.
2907	Йӱштӧ Кугызан пелашыже – Теле.
2908	Йӱштылмаш нерген Вакыште вӱд тарванылеш гын - кылмен ок керт.
2909	Йыван пеле рушла, пеле марла мутлана.
2910	Йыгалтмашын рӱдӧ крачже-влак - тиде але кӱшкӧ нӧлталтше эпидермисын ужашыже-влак.
2911	Йыгыр ( ) — зодиак тӱшка шӱдыр, Презе да Рак кокласе верланен.
2912	Йыгырын тамгаже Йыгыр Йыгыр — кумшо зодиак тамга.
2913	Йыжыҥан чотмутыш пурышо чотмут-влак посна возалтыт, мутлан: тӱжем индеш шӱдӧ индешле кумыт.
2914	Йылгыжме тусын синоним ешыже шке шотан: чыл-чыл, йыл-йыл, йыли-юли, чыли-чули, йыл-юл, йылде-йылде, тулеч молат.
2915	Йылме ( ) — информацийым аралаш да вончештарылаш (трансферлаш) кучылталтше тиштысистеме.
2916	Йылме молан вашталтеш?
2917	Йылме сайынрак рудалтше манын, оръеҥ вате пӧрьеҥ-влаклан изишак аракам темалтен, ӱстембак кочкышым луктын шынден.
2918	«Йылмызе лияш нимо деч чот шочмо йылмым йöратыман, тудын вийжым, ямжым шижын моштыман.
2919	Йылмызе шанчыеҥ-влак коклаште З.В.Учаеват, тунам эше лÿмдымö шанче пашаеҥ, лийын, редколлегий член радамыш пуртеныт.
2920	Йылмызын возымыжын кӱлешлыкшым, келгын лончылен моштымыжым кӱкшын аклен, тудлан филологий наука доктор кӱкшӧ учёный лӱмым пуат.
2921	Йылмылончыш шанчыште палыму́т — лӱммутын але олмештышмутын палыжым (могай улмыжым) ончыктышо ойлымаш ужаш.
2922	Йылмым, литературым да историйым научнын шымлыше В.М. Васильев лӱмеш марий институт мутерын у редакцийыжым ямдылен.
2923	Йылмышанчызе-влак тӱҥ финн-угор йылме-влак коклаште чумыр вож дене 200 наре мутым муыныт, 55 кол кучымаш нерген, 15 йӱдвел пучӧ нерген; да 3 нерген.
2924	Йырвел Калык-влак да калыкчот 2002 ийысе еҥшотлымаш почеш, 6 амион 692 тӱж. 865 еҥ ила.
2925	Йырвелын рӱдерже - федерал кӱкшытан Санкт-Петербург ола.
2926	Йырже модыт, мурат-куштат, кинде сукырат тыгаяк кугу, тыгаяк ошо лийже манын ойлат.
2927	Йыр ончал-ян, Мыняр калык!
2928	Йыр улшо кушкылым, илышым чонан семынак ужын мошташ туныктен, йочажым поро кумыланым кушта.
2929	Йырым-ваш нимогай вӱд лийын огыл.
2930	Йыр ( ) — эҥер Марий Элыште Элнет эҥерын пурла эҥерйолжо.
2931	Кö вара Микайын икымше …шÿшпыкшö?
2932	Кöгöрчен-влак пален огытыл, пуртеныт.
2933	Кö мландыште узьмакыште улшыла илаш йöрата, тудо, юмын сугынь деч торлен, ÿмыржым кӱчыкемда.
2934	Кö тиде сомылым кеч пычырик гына ыштен ончен гын, пала: Юмын Мутым кусараш – ой-йой-йой!
2935	Кÿлеш годым Марпа пенгыде койышыжым ончыктен кертын.
2936	Кÿ полатет мынярак, Куржын миен, йод адак.
2937	Кÿчык жаплан чумырымо курс-влак благочинный улман верлаште почылтыныт, занятийжым тыште П. Глезденев шкеак эртарен.
2938	Кÿчык пагытыште ме тÿҥ персонаж Ольош нерген пеш шуко пален налынна, повесть мучашлан тудо ялтак утыш лектеш, сандене прозаик вучыдымын кошарта.
2939	Кÿшнö, вуй ÿмбалне, ош пыл лаштык-влак койыт, ала-кушко эркын ийыт.
2940	Кÿшнö каласыме негызеш титаклалтыт: …10.
2941	Кабардино-Балкарийысе кугыжаныш университетыште шинчымашым поген.
2942	Кабиным тичмаш бронироватлыме ужаш гычын ыштыме, бронироватлыме янда, тулым лукташ амбразура, неле сейф сынан омса.
2943	Кава деке нӧлталтше Шнуй курыкым тачат Ош Поро Кугу Юмо деке эн лишыл верлан шотлат.
2944	Кава Меҥге (Тул Меҥге; Кӱртньӧ, Ший, Шӧртньӧ Меҥге) ( Шордошӱдырын α, але Киносура) — кавасе йӱдвел пелшарын шичмашдыме шӱдыржӧ.
2945	Кавырля марий помещик дене шым ий пашам ыштен ила, тидлан 17 ырший оксам налын лектын кая.
2946	«Кавырля» повестьым лудын лекмек, лач тыгай выводым ышташ лиеш.
2947	“Кагаз аҥам куралаш тÿҥалмемлан” 25 ий да ош тÿням ужын, чон юарлен кычкырал колтымемлан 50 ий темме лÿмеш ала тудат ош тÿням ужеш.
2948	Кагазеш огыл, калык шӱмеш шке сылнымутшым Мичурин-Азмекей возен.
2949	Кажне гана йоҥгылышым шотыш налын тудым ешареныт.
2950	Кажне геройын сын-куанжым тÿҥ шотышто тиде йöн гочак веле почеш.
2951	Кажне ийын Тÿнямбалсе крокет федераций 100 утла турнирым эртара.
2952	Кажне ийын эрта.
2953	Кажне кастене Абрамовмытын тӧрза гычынже ял мучко сылне марий сем йоҥген.
2954	Кажне кеҥежым ялысе калык Юлышко йӱштылаш коштыт.
2955	Кажне кок ийыште Олимпий модмаш-влак да ТУЙ йҥже, палыдыме спортеҥлан калык (южгунам калык коклаште) чапым нӧлталашлан кертмешетым пуат.
2956	Кажне команде тӱҥ жапыште минуто кужытан кок тайм-аутым да ешарыме жапыште ик тайм-аутым налын кертеш.
2957	Кажне корнышто оҥартышмутын рольжо - действий лийме моторлыкым каласен пуаш.
2958	Кажне кумылан айдеме тушто моло-влак дене ваш возгален кертеш.
2959	Кажне кундемыште модмашын шке лӱмжӧ уло.
2960	Кажне лужам кок лужавуй вуйлатеныт.
2961	Кажне могырыш кудал эрташ келыштарыме корно ужаш уло.
2962	Кажне модмашыште (Чехословакий ваштареш модмым шотлыде) голым пуртылын, кок гана хет-трикым ыштен (финн да поляк-влак ваштареш модмо годым).
2963	Кажне мумо мунылан йочам пӧлек вучен.
2964	Кажне мутшым, ойсавыртышым писатель ӱшандарышын кучылтеш.
2965	Кажне наступленийлан сайын ямдылалтын.
2966	Кажне ойлымашым муро дене сöрастара.
2967	Кажне олан шкешотан мурсем ойыртемже уло, шке оҥайлыкше.
2968	Кажне пайремыште гармоньым йоҥгалтарыме почеш такмак-влакым мурат, куштат.
2969	Кажне повесть шке тÿсан, ойыртемалтше, лудшын кымылжым авалтен налын кертше.
2970	Кажне пӧръеҥ дивизион эше кок тӱшкалан («A» да «B») шелалтеш.
2971	Кажне радам ончылно семантика шотышто эн кумда значениян, моло шомак–влак дене куштылгын кылыш пурышо да эн чÿчкыдын кучылталтме мут шога.
2972	Кажне спектакль нунылан пайрем семын эртен да илышын чӱдын толшо сылнылыкышкыже омсам почын пуртен.
2973	Кажне страницылан лу ыр дене тÿлаш кÿлеш, мане Надя.
2974	Кажне сымыктыш пашаште режиссёр тӱҥ пашам ок шукто, мутлан, балетыште тӱҥ пашам балетмейстер ышта.
2975	Кажне уремын шкенжын лумжо уло.
2976	Кажне шке лица мучашыже-влак улыт (нуно тыгодымак чотымат ончыктат).
2977	Кажне Юмылан посна сортам чÿктымö.
2978	Кажныже 7,5 меҥге.
2979	Кажныже пӧртыш пурен шогалмек, "Христос воскрес" манеш, суртоза ден озавате "Воистину воскрес" манын ойленыт.
2980	Кажныже шкаланже пӧртым шогалтен.
2981	Кажныжын, шкенжын посна изи туняже уло.
2982	Кажныжын шке ойгыжо, шонкалымыже, шÿм-чон йöсылыкшö… Автор герой-влакым произведений мучко эскера: кö могай туткарыш логалеш, кузе умбакыже илыш корныжо вашталтеш.
2983	Кажнын чоным тыгак ныжыл алын Волгалтарыже эр ÿжара.
2984	Кажнышт шкешотан творческий айдеме улыт.
2985	Кажныштыже - 7 гыч 11 еҥ марте лийын кертеш.
2986	Казамат структурышко тыгак шинчыше-влакын пашам ыштыме сомылыштым эскерыме лӱмын келыштарыме казамат почылтын.
2987	Казаматын полатше кугыжаныш статус дене аралыме историй да архитектура памятник тӱшкаш пура.
2988	Казаматын эртымгорно Анна Иоанновна императрицын элым вуйлатыме жапыштак кызытсе «Кресты» олмеш «Винный городок» (Вино ола) верланен.
2989	Казаматыш петырымекат, пленысе еҥ-влакым пеш чот орландареныт, 60 еҥым индыренак пуштыныт.
2990	Казах-влакын Казах калыкын У ий шошо кечытӧр дене келша, 22 Ӱярнян толеш.
2991	Казахстаныште У ий пайрем 1-2 Шорыкйолын, да Наурыз мейрамы пайрем 21-23 Ӱярнян палемдалтыт.
2992	Казачьий станцийыште Толстой угыч тӱҥалеш возаш и июльыште 1852 ийыште редакцийыке колтен тудо жапысе эн популярный «Современник» журналышке икымше ужашым автобиографичесский трилогийым - «изи жап» возалтын инициал дене веле.
2993	«Каза шӧр» повесть утларак келге шонымашан, «застой» манмежаплан пӱсӧсатира лие.
2994	Кайраково) * Тошто Арзамат (руш.
2995	Кайраково) * Тошто Арзамат ял (руш.
2996	Кайыкат пыжаш гыч чоҥешта: ойлымаш // Марий Эл. 1998. 17, 20 янв.
2997	Кайык -влак ты кечылан кечывалвелыш тарванат.
2998	Кайык-влакым шымлыше шанче ужаш орнитологий маналтеш.
2999	Кайыккомбо Корно (але Галактика кугу тиштеге) — кугу шӱдыр системе.
3000	Кайын ужын ужата, 61); Пондашы¬же выж-вуж лойгалтеш, упшымат парняж дене гына шерын до¬кан («Ончыко», 5№, 1979, 75).
3001	Кайышыжла книга кевыт воктне шогалын да келышше книгам ойрен налын.
3002	Какшан воктене: ойлымаш // Марий коммуна. 1988. 28 сент.
3003	Какшанмучаш ял шотан илем * Какшанмучаш ( ) — сола.
3004	"Какшан сер ӱмбалне ломбо" - тыге маналтын почеламутчо Геннадий Матюковскийын мутшылан возымо семлызе Кузьма Смирновын мурыжо.
3005	«Какшан ӱмбалне Кугыжан олаже» («Царёв город на Кокшаге») --- тыге тӱҥалтышыште у орым лӱмденыт, тышечак вара кӱемалтше лӱм шочын --- Царевококшайск --- 1584 ийыште негызлалтын, Шучко Йыванын колымыж деч вара.
3006	Какшар кундем (йӱдв.
3007	Каласаш кÿлеш, 1930-шо ийлаште поэтын творчествыжым эн келгын да кумдан лачак тудо, А.Эрыкан, шымлен: 1936 ий кеҥежым " Рвезе коммунист " газетеш " Олык Ипай нерген ик - кок мут " ден " Талантын пеледмыже " статьялам савыктен.
3008	Каласаш кÿлеш, тошто саманным кызытсе илыш дене пÿртÿс гоч танастарымаш – поэтын йöратыме художественный йöнжö.
3009	Каласыман, ÿдырамашым шкенжымат пелашыж почеш поген налыныт да 1940 ий шорыкйол тылзе марте петырен шинчыктеныт.
3010	Каласыман Российыште григориан кечышотым пуртымо нерген Декрет. 26 Шорыкйол, 1918 ий.
3011	Календарь ком шенгелан кече лекме-шичме шот ончыкталте; календарьын комжо вичкыж лийын да шахматла ыштыме корешыже воштак лектын, кугыжам решетка коклаш шындымыла веле койыктен.
3012	Калининград вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
3013	Калифорний ( ) — УАШысе регион, штат. Мланде кумдык - 423,970 тӱж. меҥ². Калык чот - 37 254 тӱж. еҥ (2010).
3014	Калтаса кундемысе погынын депутатше.
3015	Калык 1 Шорыкйол 2005 ийысе шотлымаш почеш кундемыште 10 800 еҥ ила.
3016	Калык 1 Шорыкйол 2005 ийысе шотлымаш почеш кундемыште 30 400 еҥ илен.
3017	Калык Арынысе черкыш коштыт.
3018	Калык-влак кокласе Олимпий комитет бэнди модмашым телыме спорт тӱрлык-влак радамыш пуртен, но але марте Олимпиадын программышкыж ешарен огыл (лач VI-шо Телымсе Олимпий модмашште 1952 ийыште Осло олаште бэнди спорт тӱрлыкым калыклан ончыктеныт.
3019	Калык-влак кокласе федерацийыште тичмаш праван-влак 51-ын улыт.
3020	Калыкгокласе Кудо Федерацийлан Олимпиадыш пураш жап толын шуын.
3021	Калык йылмымат устан кучылтын, мутлан, тӱрлӧ оҥартыш мутым пуртен, у рифмым муын, почеламутшым сайын йоҥгалтарен.
3022	Калык йылмын поянлыкше дене пайдаланымаш В. Ивановын творчествыштыже саскам конден.
3023	Калык карт дене пырля Агавайрем юмо деч, пӱртӱс вий деч шурнан пасум аралаш, сай игечым колташ, осал мардеж, йӱр-тӱтан деч, тӱрлӧ шукш-копшаҥге деч аралаш, кумал шогышо калыклан поро шулык ден серлагышым пуаш йодын.
3024	Калык коклаште иктышт йӱдшӧ-кечыже пашам ыштат гынат, садак оксашт нимоланат ок сите, пеле шужен илат.
3025	Калык коклаште лач Ӱярня йӱла дене гына кылдалтше муро-влакат илат.
3026	Калык коклаште палемдалтмыже 2010 ийын 16 ноябрьыштыже ЮНЕСКО Фламенко куштымашлан Тӱнямбал Наследийын статус объектшым пӧлеклен.
3027	Калык коклаште тÿрлö осал шонымашым шаркала.
3028	Калык коклаште тудым бачышка Тикын Епремыч маныныт.
3029	Калыклан йылме дене кутырен моштымаш пеш шагал.
3030	Калыклан «Фотография на партбилет» сӱрет деч вара палыме лийын.
3031	«Калык» лӱмым 4 коллектив сулен.
3032	Калыкмурым, калыкмутым кучылтын, поэт тӱрлӧ сӱан сценым пешраш ончыктен: теве кузе сӱан калык ӱдыр налаш кудалеш, теве кузе сӱаныште мурат, куштат.
3033	Калык мурым уло чон дене йӧратымыже ончыкылык драматурглан кугун полшен.
3034	Калык ойпогым тыршен погымыжо, эрвел марий илыш-йÿла нерген возымыжо умбакыже шкегыч сераш таратен шогат.
3035	Калык ой почеш, купыш кошташ ок лий, кӧ купышто ош имньым ужеш – тудо вашке илыш дене чеверласа.
3036	Калык ой почеш ты кече деч вара кайык-влакын йӱкышт шыплана, шӱшпык гына Петро кече марте шӱшка.
3037	Калык ой почеш ты кечын кечывалвелыш пытартыш кайыккомбо кашта чоҥешта.
3038	Калык пале * Епимын кечыже.
3039	Калык пале Ион да Фокан кечыже.
3040	Калыкпалымат эскернеыт: эрдене лупс чот возеш гын – кыне лектыш уда лиеш.
3041	Калык просвещенийын отличникше, Российысе паша министерствын почётан пашаеҥже.
3042	Калык творчествым погымаш, шанчым келгын шымлымаш писательын усталыкшым шуарат, писатель да критик паша нерген чын умылымашым пуат.
3043	Калык театрь «Пеледыш пайрем», «Воштылаш гын, воштылаш», Марий кугыжаныш театр «Тулык ава», «Пусаксолаште томаша», «Пелчан кугыжа» пьесыже-влак почеш спектакльлам шынденыт.
3044	Калык тидым ужын, куаненыт.
3045	Калык тудым йӧратен колыштын.
3046	Калык тудым пагала, сай рвезе манаш тÿҥалеш.
3047	Калык ты кечын пӱртӱсын йӱкшым колыштын.
3048	Калык чот - 1 013 тӱж.
3049	Калыкчот 103 тӱж.
3050	Калыкчот 104 тӱж.
3051	Калык чот - 1 076 тӱж.
3052	Калыкчот 118 тӱж.
3053	Калык чот - 1 196 тӱж.
3054	Калыкчот 119 тӱж.
3055	Калык чот - 1 202,3 тӱж.
3056	Калыкчот 121 тӱж.
3057	Калыкчот 129 тӱж.
3058	Калыкчот 133 тӱж.
3059	Калык чот - 1 342,1 тӱж.
3060	Калыкчот 138 тӱж.
3061	Калыкчот 14,4 тӱж.
3062	Калыкчот 144 тӱж.
3063	Калыкчот 14,8 тӱж.
3064	Калык чот - 1 532 тӱж.
3065	Калыкчот 155 тӱж.
3066	Калык чот - 1 567 тӱж.
3067	Калыкчот 172 еҥ наре.
3068	Калыкчот 172 тӱж.
3069	Калык чот - 1 855 тӱж.
3070	Калыкчот 19 495 еҥ (2001).
3071	Калык чот - 1 974 тӱж.
3072	Калыкчот 2002 ийлан Рӱдӧ федерал йырвелыште 38 млн 000 тӱж. 651 еҥ ила.
3073	Калыкчот 2002 ийыште Кечывалвел федерал йырвелыште (Йӱдвел Кавказ ФЙ деч посна) 13 798 404 еҥ ила, Россий калыкчот деч тиде 9,45 %.
3074	Калыкчот 2006 ийыште Монакын калыкчотшо 35 656 еҥ.
3075	Калыкчот 20,6 тӱж.
3076	Калыкчот 209 тӱж.
3077	Калык чот - 2 422 тӱж.
3078	Калыкчот 24 447 еҥ (2001).
3079	Калык чот - 2 583 тӱж.
3080	Калык чот - 2 634,5 тӱж.
3081	Калык чот - 2 709 тӱж.
3082	Калыкчот 27,4 тӱж.
3083	Калык чот - 2 817 тӱж.
3084	Калыкчот 303 еҥ наре.
3085	Калык чот - 3 062 тӱж.
3086	Калыкчот 31,8 тӱж.
3087	Калык чот - 3 213,3 тӱж.
3088	Калыкчот 343,3 тӱж.
3089	Калык чот - 3 485,3 тӱж.
3090	Калыкчот 357 тӱж.
3091	Калыкчот — 391,1 тӱж.
3092	Калык чот - 4 254 тӱж.
3093	Калыкчот 4,6 тӱж.
3094	Калык чот - 4 724 тӱж.
3095	Калык чот - 493,3 тӱж.
3096	Калыкчот 50 560 еҥ (2001).
3097	Калык чот - 5 188 тӱж.
3098	Калык чот - 5 828 тӱж.
3099	Калыкчот 612,7 тӱж.
3100	Калыкчот 625 тӱж.
3101	Калык чот - 626 тӱж.
3102	Калык чот - 6 482 тӱж.
3103	Калык чот - 659 тӱж.
3104	Калыкчот 6,7 тӱж.
3105	Калыкчот 68,1 тӱж.
3106	Калыкчот 6 тӱж.
3107	Калык чот - 731 тӱж.
3108	Калыкчот 76 тӱж.
3109	Калык чот - 780 тӱж.
3110	Калыкчот 784 тӱж.
3111	Калыкчот 815 тӱж.
3112	Калык чот - 885,8 тӱж.
3113	Калык чот - 907 тӱж.
3114	Калыкчот 9 097 еҥ (2001).
3115	Калыкчот 92 тӱж.
3116	Калыкчот 94 875 еҥ (2001).
3117	Калык чот - 955 тӱж.
3118	Калыкчот 95 тӱж.
3119	Калык чот - 975 тӱж.
3120	Калык чот - 9 876 тӱж.
3121	Калык шагалеман, пуста сурт-влак шукемыныт. 50 наре сурт гыч 9 веле кодын,колхоз сӱмырлен шуын,рвезе калык чылан олашке илаш куснаш тыршат.
3122	Калыкыш лекмылан нуно чот ямдылалтыт, спорт таҥасымаш годым виян, кумылым нӧлтышӧ куштымашым ончыктыман, сандене черлидинг у спорт тӱрлыкыш савырнен.
3123	Калыкыште Ваз-2101 автомашина деке кок лӱм пижын: эн ончыч "единичка", а 1980 ийла мучашыште-"Копейка".
3124	Калыкыште кугу чапым да пагалымашым сулышо артистым Олык Ипай лӱмеш премий дене палемденыт.
3125	Калыкыште модмаш угыч пагалымашым сулен.
3126	Калыкыште сайын палыме огыл.
3127	Калыкыште тиде чапкӱ «Медный всадник» лӱмым налын.
3128	Калыкыште тудым Зоя Вис-Вис лӱм дене палат.
3129	Калыкыште тӱрлӧ калык пале коштеш.
3130	Калык ялыште шуко ила.
3131	Калык ятырын ила.
3132	Канаде ваштареш модмашште Валерий когынек гана модаш лектын.
3133	Канадын Кубокшо верч турнирлаште - 11 матч.
3134	Канадын чумыр командыж воктек эше ик виян команде шогалын.
3135	Канадысе модмашын пытартыш модмашыштыже Харламов ик гол пас дене гына ойыртемалтын.
3136	Канадысе спортсмен Бобби Кларк клюшкын ыргакаж дене Валерийын руалын.
3137	Канаш-Крымыш веле: мыскара ойлымаш // Марий коммуна. 1991. 23 окт.
3138	Каҥашымашлашке студент-влак гына огыл, туныктышо, политик, шанчызе, кумдан палыме еҥ-влак толедат.
3139	Кандаш ияш годымжо Арын школ-интернатышке тунемаш пура. 1923 - 1927 ийлаште ты школым Чавайн вуйлатен.
3140	Кандаш классым пытарымек Чорай кыдалаш школышто тунемын.
3141	Кандашымше классыште тунеммыж годым музык ден туныктышыжо мурашлан умылыдымашыже уке манын, но вес кечыланак Элвис мӧҥгешлыкым доказатлаш шке гитарыжым конден да «Keep Them Cold Icy Fingers Off Me» хитым шергылтарен.
3142	К.Аникинан пашаже да актер мастарлыкше Марий Эл тӱвыра, печать да калык-влак кокласе кыл шотышто министерствын Почётан чап таныкше дене палемдалтын.
3143	Каникул жапыште кÿтÿчö лийын коштеш, моло пашам шукта - аважын шкет энертышыже веле лийын.
3144	Каннский фестивальысе «Шӧртньӧ пальме укш» («Золотая пальмовая ветвь») да вич «Оскар» премийже.
3145	Кантатым концерт-влакыште да черкылаште йоҥгалтарат.
3146	Каныш 13:00 гыч 14:00 марте.
3147	Каныш кечын: почеламут // Ямде лий. 1969. 22 фев.
3148	Канюшков А. Мондаш лидымы // Марий коммуна. 1989.
3149	Капеллыште рушла да марла у деч у произведений-влакым муреныт, Россий мучко тÿрлӧ олалашке гастроль дене коштыныт.
3150	Капка ончыко куржылден налаш лекна.
3151	Капкаорол-влак оролымо пашам клюшко деч посна шуктат.
3152	Капым тарватылаш, тӱрлӧ пашам шукташ, ончыкташлан чогашыл-влак кӱлыт.
3153	Каракулино кундем * Быргынде ( ) — ял.
3154	Каракша ял шотан илем * Изи Каракша (Каракша) ( ) — ял.
3155	Карательный отряд-влак верысе калыкым пеш чот орландарен пуштеденыт.
3156	Караш вышке Камиял ялыште шога, тиде вышкым 2000 ийлаште чоҥеныт.
3157	Карелий, Коми Республикын кечывалвелныже, Архангельск велыште, тыгак вольыкым ашнат.
3158	Карелий Республик (лив.
3159	Карел йылмысе тиште-влак : 750px Латин тиштер негызеш кызытсе карел тиштер 2007 ийыште пеҥгыдемдалтын.
3160	Карл Бенц кум колесан моторизованный экипажшылан патентым налын.
3161	Карло Гольдони возен: «тудо мотор огыл, но чатка лийын, вичкыж кыдалан, мотор шинчан, чечен ÿпан да сöрал тÿрван.
3162	Карло Гольдони драматурглан посланийыште Анна Жиром Вивальди «тыршыше тунемше» манын палдарен.
3163	Кармазин тыште чын корным кучен, шанче негызеш тудын кÿлешлыкшым умылтарен кертын.
3164	Кармазинын шонымыж почеш, алфавитыште руш буква-влак лийшаш улыт, но эше 7 у пале ешаралтшаш, а орфографий орфоэпий дене кертме семын икгайрак лийшаш улыт.
3165	Карман — кужу жап аралалташ йӧнештарыме, кӱкшӧ пырдыж дене йыр авырыме вер.
3166	" Карповым тылеч кок арня ончычак паша гыч кораҥденыт, партий гыч луктыныт да арестоватленыт.
3167	Картам да моло кагазым ямдылыме жапыште Суас республикым (ага тылзыште) да Чуваш автоном велым (пеледыш тылзыште) почмо.
3168	Касвел Виргиний ( ) — УАШысе регион, штат.
3169	Касвел европысо калык-влак кокла гыч лач баск-влак гына индоевропысо тӱшкан йылмыж дене огыт кутыро.
3170	Кас велеш гын кажне ешын устембалныже шӱльӧ пучымыш лийшаш улмаш.
3171	Касвел — ик ныл тӱня вел гыч.
3172	Касвел философий Акрет философий (600 мемнан курым деч ончыч – 500 мемнан курым) Аристотель Акрет философий - тиде Грек да Рим туняште философий, 585 ий мемнан курым деч ончыч тӱҥалын да 6 курым марте лийын.
3173	Касвел фронтышто сапёр-влак взводын командирже лийын.
3174	Касвелыште Швеций дене йыгыре улеш, йӱдвелыште Норвегий дене, эрвелыште - Россий дене.
3175	Кастене пайрем ӱстелым погеныт: ушмен да кешыр дене пурам шолтеныт.
3176	Кастене пушкыдо-пушкыдо у лум ешаралт возын (М.
3177	Кастене тӱрлӧ сомыл-влакым ыштыме годым волгыдо лийже манын шуко-шуко чырам шелыштын.
3178	Кастренын возымо кугу пашаже-влаклан шотлыман самоед йылме дене грамматикым да Калевалан швед йылмышке кусарымым, нуно коктынат чыла могырымат кугу культурлык паша-влак лийыныт.
3179	Каталан йылме (каталанла català) — индоевропысо (роман) йылме.
3180	Католици́зм але католи́к тын ( ) ( — «чыланыштын», «чыла вере»; черке шотышто икымше гана « » терминым 110-шо ийыште шнуй Игнатийын серышыштыже кучылтмо, Никей-Константинопольысо веран символыштыжо пеҥгыдемдыме.
3181	Католицизмыште Католик юмызо-влак Католик черкыште танле йӱла семынак юмызо-влак кокымшо кыдежан священстве радамыш пурат.
3182	Каче ÿдырын аваж помышыш икмыняр оксам пуа.
3183	Каче-влак — марий семлык тӱшка, тӱҥ шотышто такмак -влакым у сын дене йӧҥгалтарыме дене чапланен.
3184	Каче ден ÿдырлан эн ончыч ÿй ден киндым авызлаш темленыт, тылеч вара нуно, йÿлам шуктен, келшен илаш, кугуракым пагалаш, изиракым шотлаш, озанлыкым уландаш товатленыт.
3185	Качественный пале мут-влакын эше кок ойыртемыштым палемдаш кулеш: 1) Южышт признакымат, тиде признакан енымат ончыктен кертыт да лÿм мут -семынат кучылталтыт, мутлан: (Суворов) эше пеш рвезе вет (Д.
3186	Качественный пале мут Качественный пале мут предметын палыжым, вес шомак полшыде, шке лексический значенийже дене ончыктен пуа.
3187	Качествын кугырак степеньже мут сочетаний дене ончыкталтеш: пале мутын т.).
3188	Качыланат тыгак пуат.
3189	Качылан солыкым, тулармарийлан да тулачылан шовычым пуа.
3190	Качырынола — калыкчот шотышто Российыште визымше ола лиеш, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдӧ.
3191	Кашуб йылме (кашубла kaszëbsczi jãzëk) — индоевропысо ( славян ) йылме.
3192	Кегеж тылзыште 1805-1810 поэт лийше эре коваж дене жапым эртарен аваж корно почеш, Мария Алексеевна Ганибал(1745-1818 ) мосва воктелсе Захарова селаште, Звенигород воктене.
3193	Кедым налме деч ончыч ончалза, кузе пундашыжым ургеныт, йолым тӱкет гын йолпарнят аралалтеш мо.
3194	Келге, вес семын ала-могай значений ден), тудак – cante grande (кугу, кужу); да утларак тачысе кечылан келшыше cante chico (chico букв.
3195	Келге корем пундаште памаш вÿд йогалта.
3196	Келге, поян йӱкан мурызо кугу пагалымашым марий-влак коклаште сулен.
3197	Келшаш лиеш, тиде шонымаш Гомерын чын илыш факт гыч толеш.
3198	« Келшена» почеламутыштыжо В. Сави марий ден руш кокласе пеш кугу келшымашым, тиде келшымашланак кöра нунын сеҥылтдымашын пеҥгыдемда.
3199	Келшымашлан вес амалат лийын: Яныш татарла пеш сай ойлен моштен.
3200	Келыштарен тÿрла, да тудын тÿржö шинчалан ончаш пеш ямле, пеледыш гае мотор лиеш.
3201	Кемерово вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
3202	Кемым ургашлан ик мастерскойым, кермыч заводым, кишым шолтымо заводым шогалтеныт.
3203	"Кеҥеж йӱд" спектакль.
3204	Кеҥеж кечын тамже: ойлымаш // Ямде лий. 1984. 21 июль.
3205	Кеҥеж лишан (май тылзыште) ик кастене Артамоновмыт дек унала миен.
3206	Кеҥеж пагытын кумшо тылзыже.
3207	Кеҥеж шокшышто тидланже кужу жап кÿлеш ужат?
3208	Кеҥежым команде кечывалвелыш каен, Владислав самырык-влакын командыш пӧртылын.
3209	Кеҥежым Павлик Морозов лÿмеш костерым нуреш чÿктен, пионер-влак тудын йыр пöрдын модыныт.
3210	Кеҥежым у тургымлан ямдылалтын, ЦСКА командыште 11-ше гана Совет Ушем чемпион лӱмым сулен, Европо чемпион Кубокым сеҥен.
3211	Кеҥеж эр: почеламут // Марий коммуна. 1957. 14 июль.
3212	Кений границе деч умбалныжак верланен огыл, тудо курыкын юдвел да эрвел тайылжым эртен кая.
3213	Кенийыште эн кугу икымше ола.
3214	Кентукки ( ) — УАШысе регион, штат.
3215	Керебеляк ял велым тышке кум эргыж дене пырля марий толын.
3216	«Керек-могай айдемат, тидын коклаште марият, шке ӱмырыштыжӧ ила, ила да эрта: тудын почешыже ыштыме пашаже гына кодеш.
3217	Кернак, рвезе-влаклан керек-могай марла книгам пу, тыланет рашкалтарен лудын пуат ыле.
3218	Кертме коклаште - талын тунемме английский йылме дене, муро, юриспруденций.
3219	«Кечан эрдене» лӱман почеламут книгаже 1976 -шо ийын тÿням ужын.
3220	Кече Ава кавасе ӱлыл кашташте верланыше Вӱд Ава, Мардеж Ава, Пыл Ава, Волгенче да Кӱдырчӧ юмылан оза.
3221	Кече Ава калыклан пеш кумылан, илаш полшышо ӱнар семын палыме.
3222	Кече гычын волгыдо Пултон марте 5 шагат наре кая, тынарак жап Плутон воктечын сандалык аппарат гычын колтымо радиотолкынын Мланде мартек миен шуаш кулеш.
3223	Кече дечын Плутон марте кокла кужыт 4,425 гычын 7,375 миллиард километр марте.
3224	Кече лекмаш ( ) — Кечын каватӱр ӱмбак лекмыже.
3225	Кече лекмеш мончаш пуреныт.
3226	Кече мучашште кажне ешыште юмо-влакым вашлийыт, вет юмо-влак тиде кечын вес тӱняшке идалыкым иктешлаш миеныт.
3227	Кече мучко Кече мландыӱмбалым ырыкта, вӱдыжгылык шагалемеш, мардежын писылыкше кугемеш, южыш пурак нӧлталалтеш.
3228	Кече шичмаш Кече лекмаш деч волгыдырак, утларакшым йошкарге да нарынчалге ( ) тӱсанрак.
3229	Кеч ик миллионым, вич миллионымат ок шӱкал ыле.
3230	Кеч "Йошкар кече" Чарлашке куснымо, тудо кӱрылтде лектын шогыш.
3231	Кеч кырлеч перилаште, кеч тошкалтышыште, теҥгылыште, кушто лиеш да кушто огеш лий – чыла вере фристайл туравелыкын спортсменже-влак шке вийыштым тергат.
3232	Кеч-мо гынат, «Война увер» вуймутан марла газетын шочмыжлан 1914 ийымак шотлыман (кеч газетын тÿналтыш кок номержым мумо огыл), а тудын 1915 1916 ийласе номер-влакше аралалт кодыныт.
3233	Кеч «На дне» драмыжым нал, кеч пытартыш ийлаште возымо «Жизнь Клима Самгина» капитальный трудшым шерге - тыште да моло вереат реальный илыш ончыкталтеш.
3234	Кеч Санкт-Петербург олаште Регионгокласе Крокет Федераций почылтын гынат, тудо спортфедерацийлан ок шотлалт.
3235	Кеч творческий паша лийын кӱчык, но чолга да лектышан.
3236	Кечывалвел Дакото ( ) — УАШысе регион, штат.
3237	Кечывалвелне — вӱдйымалсе риф-влак.
3238	Кечывалвелне - У Зеландий да Тасман теҥыз.
3239	Кечывалвел тептеҥыз — Тӱнямбал тептеҥызын эн кечывалвел вӱдла, 60° кечывалвел лопкыт деч кечывалвелне верланыше да Антарктидым авалтыше.
3240	Кечывал кечын кече шыратен онча – шушаш кеҥеж йÿран лийшаш, кугу мардеж пуа гын – идалык мучко ночко игече шога.
3241	Кечын кужытшо шекланыме верын географический широтаже да ийын пагытше деч зависитла.
3242	Кибон вес кумдан палыме точка-влакше кӧргӧ конус улеш 5835 метр кӱкшытыште, Ганса Майер Точка (англ.
3243	Кид гыч кидышке почеламут кайыш.
3244	Кидыш мо перна, тудым лудым.
3245	Кикнур кундемыште тӱҥалеш.
3246	Килемар кундем Широкундыш ялыште шочын-кушкын.
3247	Килемар районысо «Рассвет» колхозышто 29 ий, «Броневик» совхозышто 5 ий пашам ыштен.
3248	Килиманджаро вулканын оформитлыме изверженийже лийын огыл, туге гынат, верысе легенде-влак шӱдӧ витле –кок шӱдӧ ийысе ончыч лийше вулканын чолгалыкше нерген ойлат.
3249	Кильдин (саам-кильдин) йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе кильдин (саам-кильдин) тиштер 1982 ийыште пеҥгыдемдалтын.
3250	Ким Васинын мутшо дене ойлаш гын, лачак Маринан илыш корныж гоч марий калыкын курымаш пычкемыш гыч лекмыже келгын ончыкталтын.
3251	Кинг сознанийыште лийын, садлан шерифлан шке родо да йолташ-влакын сото телефонын номерыштым каласен кертын шке ешыж ешыж дене кылым кучаш манын, но тудын чот капше корштен.
3252	Кингын туныктышо коклаж гыч кумдан палыме литературовед Кэррол Террел лийын, ончыкыжым шке тунемшыж нерген книгам савыктен «Стивен Кинг:человек и художник» (англ.
3253	Кинде нигунамат ситен огыл.
3254	«Кинде-шинчал», «Чытамсыр курым», «Нумалтыш» почеламут аршаш-влакын авторжо.
3255	Кинде шуэш: ойлымаш-влак // Марий Эл. 2006. 7 июль.
3256	Киноактёр семын «Иди и смотри», «Чекист» да «Особенности национальной рыбалки» кинолаште модмыж дене чапланен.
3257	Кино деке критике чÿдӧ лийын гынат, тÿҥжӧ – американ кинопроизводитель да прокатчик-влакын вниманийыш логалын.
3258	Кинон лӱмжӧ A hard dayꞌs night. 1965-ше ийыште «Help» киношто The Beatles группо рольым модеш.
3259	Киношто пÿрымашыже Джозеф фон Штернбергын полшымыжлан кöра лийын.
3260	Кипр отрошто археолог-влак шӱгарыште айдеме ден пырля пырысиге тойымашым муыныт.
3261	Кириллице дене калмык йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе калмык тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын да 1941 ийыште реформлалтын.
3262	Кириллице дене коми-пермяк йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш коми йылме дене икымше тиштер-влак XVIII да XIX курымлаште ышталтыныт.
3263	Кириллице дене коряк йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе коряк тиштер 1937 ийыште пеҥгыдемдалтын да 1960 ийыште реформлалтын.
3264	Киров вел але южгунам Виче вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
3265	Киров вел Ӱлыл Пузинер ялеш шочын.
3266	Киров велыште шочын.
3267	Киров область Уржум кундемыште шочын.
3268	Китай ден Непалын калыккокласе чекше эверест вуй гоч кая.
3269	Китайыштат теле йӱштылмаш шарлен.
3270	Китай, Японий, Корей, Вьетнамысе йылмылаште Плутон "Мланде йымалсе кугыжанышын шӱдыр" семын кусаралтеш.
3271	Кичкым юмоҥа шеҥгелне арален киктеныт, нине кичке воштыр-влак ю виян лийыныт.
3272	Кишиневышто Сентябрьыште гына тудо кишиневышке толын.
3273	Клайпеда ола воктене кредалмаште Сергей Иванович лӱддымылыкым ончыктен, но тиде операцийыште тудо илыш дене чеверласен.
3274	Климат Теле кужу жап шуйна, йӱштӧ игече дене ойыртемалтеш.
3275	Клуб да ушем-влак * Эше историк-филологий факультетыштак чоҥалтше да пагалымашым сулышо "Логос" клуб у факультет пелен пашам ышта.
3276	Клубыш толмеке тыланда шлемым, аралтыш вургемым, да МАРКЕРЫМ (чия дене лӱйкалыше пычалым пуат).
3277	Клюшко вурго да ыргака коклаште 135°-ан луко кодеш.
3278	Кнагаже пеш шотанак огыл ыле: шукыжо Крестос тыныш савырыме, вес туня илыш нерген да монь.
3279	Книга 1869 ийыште лектын, книгам возалтме дене веле налаш лийын кертме.
3280	Книга ГУП РМЭ «Типография Правительства Республики Марий Эл» типографийыште савыкталтын.
3281	Книга издательствыште, райгазет редакцийыште ышта.
3282	Книгалан комым Иван Ямбердов сӱретлен.
3283	Книгалан шÿман рвезым тиде гына, мутат уке, куандарен огыл.
3284	Книгалашке изирак ойлымашым, ятыр мурым, туштым, калыкмутым пуртымо,нуным сайын сӧрастарыме.
3285	Книгалаштыже ила (Писатель Борис Даниловын шочмыжлан - 90 ий) Борис Григорьевич Данилов 90 ий ожно, 1923 ий 1 сентябрьыште, У Торъял вел Чобыксолаште шочын.
3286	Книгам куштылго, яндар марий йылме дене возымо.
3287	Книгам лудын, ме шкенан кундемна нерген ятыр уым, палыдымым рашемден кертына.
3288	Книгам печатлыме,но нӱгат налын огыл.
3289	Книгам ужалымаш гыч кораҥденыт, молан манаш гын, Канзас школлаште чын лӱйкалымаш-влак тӱҥалыныт, изирак ийготан преступникын, кудыжо шке кум одноклассникшым пуштын, муыныт тиде книгам.
3290	Книган авторжо марий морфологийын чыла йодышыж дене шке принципиальный шонымашыжым каласа, шагал огыл йодышым у семын онча да ÿшандарыше материал дене пеҥгыдемда.
3291	Книган вес ужашыже “Шочмо мландын шокшыжо” маналтеш.
3292	Книга олыкмарий да эрвел кундемой дене лектын.
3293	Книга ужалымашке лектын шуын огыл, тудым виеш поген налын йÿлалтыме.
3294	Князь Лихновский деке пурымо годым, Рис модын пуэн тиде пьесым.
3295	Кӧ англичан йылмым сайын пала – тудо пала, хэлф пайп мут «пучын пелыже» семын кусаралтеш.
3296	Коваже уныкажлан кленча шӧр олмеш вином темен йӱктен.
3297	Кован каласкалыме ятыр йомакше ушеш лакемыныт да ӱдырым шонаш таратеныт.
3298	Коваштым шӱташ огыл манын, марий сонарзе пикш дене урын шинчашкыже мӱндыр гыч логал кертын.
3299	Коведяев йодышлан радам дене вашештен.
3300	Кодеш ушанаш ик официальный кагазлан – тиде Озан оласе учительский семинарийым тунем пытарыме нерген 903 номеран Свидетельство (1905 ий, 2 майыште Микайын кидышкыже кучыктымо.
3301	Код ( ) — информацийым кончыкташ келыштарыме тиштысистеме.
3302	Кодтаблице ( ) — тиште-влак ден нунын компьютер кодыштын келшен толмыштым ончыктышо таблице.
3303	Кодшо курымышто жап шотлымым у стильыш кусарыме дене пайрем кече-влакат кусаралтыныт, тыге тынеш пурышо марий-влак Шорыкйол пайремым ятыр варарак палемдаш тӱҥалыныт.
3304	Коеш, тудын ешыже лийын туналтышыштак илен тушто, кызыт юго- восточный Ганьсу, варарак Джангоуш илаш кая, умбалне огыл современный ола Ченду Сычуань провинцийыште, кунам тудо лийын, пожалуй, вич ий.
3305	Кож, пӱнчӧ, куэ, шопке-влак тӱҥ шотышто шогат.
3306	Козыра ӱмбач парням ниялтымаш годым тиде эпидермис крачже-влак чытырыкташым кугемдат.
3307	Козьмодемьянск оласе куштышо ансамбльын вуйлатышыжлан тыршыме годым, тудын коллективше Россий кӱкшытысӧ таҥасымаште лауреат лӱмым сулен.
3308	Койдарыше-влаклан вигак руалеш: «А мо шонеда, лектам!
3309	Койпер астероид поясын моло объект семынак, Плутон шукыжым ий да кӱ породо-влак дечын шога да тудо палынак изи: Тылзе дечын нелытше 5 пачаш куштылгырак, кугытшо дене - 3 пачаш.
3310	Койсола шымияш школым тунем пытарымеке, 1946 ийыште Константин Коршунов Шернур кундемысе мланде пашам виктарыше пӧлкаште агротехниклан пашам ыштен.
3311	Койыш мутын аклыме сынже Южо койыш мут каласымым аклен ончыкта.
3312	Кок але ныл волымаш деч вара погымо очком ушат да сеҥышым ойырат.
3313	«Кок ача» повестьыште ( 1962 ) капитан Мартынов кугу сарын фронтыштыжо ик ÿдырамаш дене ушна.
3314	Кок изак-шоляк Скот ден Бреннан Олсонмыт хоккей деке шӱмаҥше лийыныт.
3315	Кок ий «Воштончыш» йоча да самырык усталык мер ушемым вуйлатен.
3316	Кок ий гыч «Историческая грамматика марийского языка.
3317	Кок ий жапыште Мурманск воктенысе 169-ше истребительный полкыштыжо Касвел флотысо 122-шо дивизийыште служитля. 1959 ий октябрьлан чылажге 259 жагатым чоҥештылын.
3318	Кок ий Звенигово районысо комитетым вуйлатен, 6 ий полиграфий да книга лукмо шотышто кугыжаныш комитетым вуйлатышыже лийын.
3319	Кок икгай оҥартышмут да ушем мут полшымо дене ик тичмаш шонымашым каласен пуа, мутлан: Мардеж туманлыме дене ерыште толкын лийын, серышке ух да ух миен савалтеш (М.
3320	Кок йочам (Эльза ден Яндар) ончен куштат.
3321	Кок команде ваш-ваш таҥаса, клюшко дене икте весылан шайбым колтен, тавалышын капкашкыже шайбым пурташ, да ты годымак шке капкаштым аралаш тыршат.
3322	Кокла курымлаште марий кундемыште руш-суас вашпижмаш (руш ден суас калыкын вашпижмашыже) чӱчкыдын лиеда (тыглай паша лиеш).
3323	Коклан-коклан гына карш ден пулдырчо кычкырыме йÿк шокта.
3324	Коклашкышт вес ÿдыр- Аля пура.
3325	Кокла шот дене Fiat-124 модельыш 800 наре вашталтышым пуртеныт.
3326	Кок могырым улен ден Вÿдым йыр шыжыктен.
3327	Кок мутышто -ат уло.
3328	Кок мыскара: почеламут - влак // Марий коммуна. 1973. 2 сент.
3329	Кӧ колен * 6 Шорыкйол — Луи Брайль, француз тифлопедагог, Брайльын шрифтым шонен луктын да илышыш пуртен.
3330	Кӧ колен * 8 Пургыж - Иван Сергеевич Аксаков, руш публицист, поэт, славянофил толкынын ик эн чолга членже.
3331	Кӧ колен Тыгак ончо: * 1519 — Фернан Магеллан черетан путешествийыш лектын.
3332	Кӧ колен Тыгак ончо: * 1956 - Оскар Лутс, эстон писатель.
3333	Кӧ колен Тыгак ончо: * 2008 — Аркадий Афанасьевич Васинкин, сылнымут шымлызе.
3334	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Аким ден Аннан кечыже.
3335	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Акулинан кечыже.
3336	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Аннан да Саван кечыже.
3337	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Аннан кечыже.
3338	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Антонын кечыже.
3339	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Артамонын кечыже.
3340	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Артемийын кечыже.
3341	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Архангел Михаилын кечыже.
3342	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Воздвиженье.
3343	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Дарьян кечыже.
3344	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Дмитрийын кечыже.
3345	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Евпатий Коловратын кечыже.
3346	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Евтихийын кечыже.
3347	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Елизавета да Захарий-влакын пайремышт.
3348	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Ермолайын кечыже.
3349	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Ефимиян кечыже.
3350	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Зиновийын кечыже.
3351	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Иоанн Богословын кечыже.
3352	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Ионын кечыже.
3353	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Казанский юмонан кечыже.
3354	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Корнилийын кечыже.
3355	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Ларионын кечыже.
3356	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Лонгинын кечыже.
3357	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Луппан кечыже.
3358	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Макринан кечыже.
3359	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Мамонтийын кечыже.
3360	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Марий йӱла календарь почеш таче Оно-Морко Агавайрем кече.
3361	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Маринан да Лазарьын кечыже.
3362	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Маринан кечыже.
3363	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Матфейын кечыже.
3364	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Михаилын кечыже.
3365	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Михейын кечыже.
3366	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Никифорын кечыже.
3367	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Ожно палемденыт: тиде кечын могай игече шога - кеҥеж тыгаяк лиеш.
3368	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Онуфрийын кечыже.
3369	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Пелагея.
3370	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Пименын кечыже.
3371	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Спас пайрем.
3372	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Спиридон да Никодим-влакын пайремышт.
3373	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Степанын кечыже.
3374	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Таче Зосимын кечыже палемдалтеш.
3375	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Тиде кечын чодраште ош мераҥым ужат гын лум эше лумшаш.
3376	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Тимофейын кечыже.
3377	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Тихонын кечыже.
3378	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Ты кечын кум изак-шолякым: Мануилым, Савелийым да Исмаилым шарналтат.
3379	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Устинын кечыже.
3380	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Феофанын кечыже.
3381	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Фёдорын кечыже.
3382	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Шнуй Николай Угодникым шарныме кече.
3383	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале * Шнуй Осиян кечыже.
3384	Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Яковын кечыже.
3385	Кок повестьтшат писательын биографийже дене чак кылдалтын.
3386	Кок почеламутчо, руш почеламутчо-влак семын, тӱрлö ритмым да у рифмым кумдан кучылтын, сай почеламутым, поэмым возен.
3387	Кок серышыжым лудщо-влаклан луктеш.
3388	Кок тӱжемше идалыкыште ты вер марий-влакын рӱдерышкышт савырнаш тӱҥалын.
3389	Кок тӱшкалан фламенко-м шелаш лиеш: тошто годсо cante hondo/jondo (hondo букв.
3390	Кок тылзе жап самырык-влаклан "Рвезылык" лаштыкым луктынам.
3391	Коктын ик шÿдырым ончена // Марий коммуна. 1943. 3 июнь.
3392	Кӧ Кугу Ачаэл Сарыште ты поселко гыч колен – нунын лӱмыштым кӱыштӧ возымо.
3393	Кок четышто современник Ли Йагбин(ешын членже) и Вентилятор Кхуанхенд каласен, что тудын ешыже лийын родом тужечын, кудо кызыт юго- восточный провинций Ганьку.
3394	Кок чырык манме дробан чотмут кутырымо стильыште веле вашлиялтеш.
3395	Кокшамарий ял шотан илем * Какшамарий ( ) — ял.
3396	Кок шольыжо – Зоил ден Веней пырляк кушкыныт.
3397	Кӧ кылмымылан шортын шинча але кылмымыж нерген кычкыра – тыгай-влакым Коча ок йӧрате.
3398	Кокымшо главаште (59–109 лышташ) лексический синоним–влакын посна тÿшкаже–влак нерген возымо.
3399	Кокымшо книгаштыже лÿмын йоча-влаклан «Мыят кугу лиям» пöлкам ойыра.
3400	Кокымшо курсым тунем пытарымеке, кыдалаш образованиян самырык еҥ-влакым Москвасе театральный институтыш тунемаш колташ погымо нерген увертарымашым ужеш.
3401	Кокымшо модшыжо аралалт кертшаш.
3402	Кокымшо планан герой-влак романыште почеш кодын огытыл.
3403	Кокымшо раундышто модшо-влак вашталтыт.
3404	Кокымшо Тӱнямбал Сар ФИФА-н тӱзланымыжлан нелылыкым пуртен, Ушем изиш шаланен огыл, Кугу Британий тушеч лектын, но Сар деч вара ФИФА угыч вийым поген.
3405	Кокымшо ужашым В.Сави «Шÿм мура» манын лÿмден.
3406	Кокымшо ужашын йоммыж нерген Романын кокымшо ужашыже йомын ыле.
3407	Кок эн кугу ола велыште.
3408	Кок эн кугу ола мландыште.
3409	Кок эн сай команде элите дивизионышто кодеш, сеҥалтше-влак ӱлыл дивизионыш каят.
3410	Коллектив Страна Игр и АнимеГид журнал-влак дене кылым куча.
3411	Коллективыште тудо уло гын, лӱдшаш уке — тыныс илыш, ваш умылымаш лиеш.
3412	Коллетивизаций жапысе неле илышым, ту пагытын ситыдымашыжым лудшылан сÿретла.
3413	Колмыж деч вара Браманте вуйлатен рим соборын строительствыжым святой Петрын: тудын планже ододрен лийын, но тудо шуктен пыштен фундаментым гына.
3414	Колотка — колышо кап тойымашлан пу, кӱ але металл гыч ыштыме кужака яшлык.
3415	Колтышо велне сигналым икмыняр параметр дене туртыктат, налше велне - кумдаҥдат.
3416	Колумбын Володя изаже.
3417	Колумбын Модест изаже. 1950-ше ийла.
3418	«Колхоз муро» икымше книгажым 1936-шо ийыште Чоткар шолыплӱм дене луктын.
3419	Колхозник-влак дене пырля шурным пога, пырдыж газетым луктеш.
3420	«Колхоз пасу»почеламутым Г. Зайниев 1980 ий 7 октябрьыште «Марий комунна»газетеш савыктен.
3421	Колхозын 460 гектар мландыже лийын. 1966-шо ийыште колхоз «Казанский» совхозыш ушнен.
3422	«Колхозышто могай ситыдымаш уло, вигак такмак шочеш».
3423	Колызо-влак Колызо-влакын кечышт Сӱрем тылзын кокымшо рушарнян эртаралтеш.
3424	Колызо кум гана мурдам колта, тудыжо кок гана яра толеш: икымше гана – ненче дене, вес ганаже – мокан, варажым гына ший кол дене.
3425	Колызын пашаже сонарзе да саскам погышо-влакын сомылышт дене пырля айдемын ик эн тошто паша радамышке пура.
3426	Колымаш гыч ылыжтарыме еҥ-влакат, маныт, улыт.
3427	Колымаш жап лишеммым марий-влак ончылгоч омо але тÿрлöпале полшымо дене шижыныт.
3428	Колымаш Шкеж гаяк уста ен-влак семынак репрессийыш логалын. 1938 ийыште Кылме тылзын 28 кечынже Василий Патрашым да эше икмыняр марий тӱвыра пашаеҥым лӱен пуштыныт.
3429	Колым кочкыт, кол гыч коям луктыт.
3430	Колымо жапше Пытыдыме кутырмаш пелашыжын ачаж дене А.С.Пушкиным сырыктеныт.
3431	Колымшо, кумлымшо ийласе илышым Вениамин Иванов «Арслан» романыште пел могырым, идеализироватлен ончыктен.
3432	Колымыж деч вара чыла тиде арверым иктыш чумыреныт (25 тÿжем ар-вер да 18 тÿжем сÿрет-влак).
3433	Колышо еҥым уштеныт, кочкыныт-йÿыныт, ойган чоныштым лыпландареныт.
3434	Колыштдымо еҥын сурткайыкше пытен кертын але кеҥеж кечын осал тутан, шолем шурно поянлыкышым пытарен кертын манын шоненыт.
3435	Колыштса, умылыза, тыланда чын мут ойлалтеш: Угыч, угыч тарванен, угыч, угыч тунемза.
3436	Колышт шинчыше ветеран кокла гыч оҥжо тич орденан ик еҥ кынел шогале, батальонын ончычсо комсоргшым, очыни, йӱкшӧ гыч палыш, вет ик гана огыл тудын атакыш, ончыко ӱжшӧ йӱкшым колын.
3437	Колышын ÿмыржö умбакыжат шуйна манын, колоткам тудын пӧртшылан шотлен ыштеныт.
3438	Колянымыж денак Кришан Йыван мален ок керт, эре окса нерген ойла, кузе-гынат пӧртылташак шона.
3439	Колятул лампе полшымо дене коҥгамбал шокшышто котомка дене кондымо книгалам лудеш.
3440	Команде дене модмо спортын видше.
3441	Команде ик гана мечым кырымаште, да ик гана мечым кучымаште лийын шуктен.
3442	Командир Сар годым, тунемме паша годым танк командир экипаж пашам вуйлата да виктара.
3443	Командылаште модмаш годым модшо-влак коклаште вашталтыш лийын кертеш.
3444	Кӧ мечым ок кучо, тудым тӱкаш ок лий.
3445	Комикс-влакын сюжетышт пеш илыш ден кылдалтше да кугыеҥ-влакланат йӧршӧ.
3446	Комикс кино ден пеҥгыде кылым куча, но кугу кыл мультипликаций дене раш коеш.
3447	Комикс литература да ончыктымо искусствым пурта.
3448	Комиксын тӱҥ индустрийжылан кодеш США, тушто комикс-влак пеш сайын вашлиялтыт лудшо-влак ден.
3449	Комиксын ший курымжо Комиксын ший курымжо – американ комиксын чапланыше жапше, тиде жап 1956 ий гыч 1970 ийлам авалтен, варажым тиде жапым бронзо курым вашталтен.
3450	Комиксын эн кӱлешан йыжыҥже-влак Ӱмбал – комиксын эн тӱҥ значенийжым ончыкта.
3451	Коми-пермяк йылмысе онартыш мутым А.С. Кривощекова-Гантман шымла.
3452	Коми Республикын касвел ужашыже (Сыктывкар ола дене пырля москосо жап деч ик шагатлан ойыртемалтеш (UTC+3).
3453	Коми республикысе чодыра кумыдык — 29,7 млн.
3454	Коми Республикыште нефть йӧнозанлык уло, Мурманск велыште кӱртньӧ да никельым луктыт, Карелийыште мраморым, Ленинград, Новгород да Вологдо веллаште - торфым.
3455	Комиссий кугу сомылым шуктен, туге гынат икымше гана ямдылыме правил-влак ден мутер савыкталтын огытыл.
3456	Комиссий тыгай пунчалым луктын: «Тергымашым эртышылан шотлаш.
3457	Комиссийын погынымашлаштыже тудо марий литератур да калык сылнымут нерген увертарымашым ик гана веле огыл ыштен, нине йодыш дене мутланымаште шке шонымыжым ойлен.
3458	Компасын тӱҥ пашажым шукташлан гитарист расгеадо шокте модышым кучылт кертеш, але тыгак кӱшыл дека але обечайке перкалыме ден.
3459	Композитор да педагогын талантшым пален налын Вивальдин тунемше-влакын чотышт шукемын.
3460	Композитор пашаштыже Владимир Алесеевич шкенжым эре уым кычалше новатор семын ончыктен.
3461	Композиторын колымыж деч вара «Письмо к бессмертной возлюбленной» лӱман серышым мумо ыле.
3462	Композиторын кочаже, Петр Федорович, кокымшо эрге лийын Федыр Чайкан да тудын пе-лашыжын Аннан (1717).
3463	Композиторын самырык пагыт да музыкым тунеммаш нерген шагал каласалтын.
3464	Компучыр программыште пычырик инструкций лийын кертеш але шуко амион инструкций ( текст процессорлан программыште але вот-браузерлан программыште, мутлан).
3465	Компьютер ден айдеме коклаште кылым ышташлан лӱмын ыштыме тиштысистеме; ыҥпале-влакым (информацийым) да нуным шотлышо машиныште пашалыме алгоритм-влакым ( программе-влакым ) возен ончыкташлан кучылталтеш.
3466	Компьютерын эртыкше Шанче да йӧнозанлык тоштерыште, Манчестерыште, Кугу Британийыште Джакӱардын куымо станже.
3467	Компьютерыште Windows операционный системыште Alt-0137 йӧн дене возаш лиеш: чӱктымӧ NumLock клавиатурышто, Alt паҥгам тамдал шынден, клавиатурын цифровой блокыштыжо 0137 возыман.
3468	Комсомол вожакым "Знак Почёта" орден дене наградитлат. 1948-1950 ийлаште Данилов Москошто Рӱдӧ комсомол школышто тунемеш.
3469	Комсорг, пистолет дене лӱен, фашистым йӧрыкта да траншейыш тӧршта.
3470	Комфорт шотыштат Ваз-2101 утларак сае лийын:тыште шеҥгел ден ончыл шинчыме вер-влакым малыме верыш савырашлан йӧн лийын.
3471	Кон гыч пӧртылмӧ годым тавалыше-влак модшым мече дене эҥертен кертыт гын – команде-влак вер дене вашталтыт.
3472	Конден шуктен вес каслан, Пурен, ойлат куважлан.
3473	Кӧн кодын гын, ӱмашсе ковышта дене тӱрлӧ кочкышым ямдыленыт, поснак йоча-влакым пукшаш тыршеныт.
3474	Конкурс икмыняр номинаций дене эртаралтеш: * Кугыжаныш кучем органын эн сай сайтше.
3475	Конрад Цузе (Konrad Zuse) программе почеш вуйлытыме компьютерым шонен луктын, 1941 ийыште икымше ыштыше шотлышым чонен, да 1955 ийыште икымше магнитне шарнывер дене компьютерым чонен.
3476	Консерваторий деч вара икмыняр ий Йошкар-Оласе музыкальный театрыште пашам ышта.
3477	Консерваторий деч вара Йошкар-Олаште сем училищыште туныктен.
3478	Константин Иванович Беляев (1910 - 1964) Негыз * Патыр курым.
3479	Константинопольышто у кечышот дене келшен огытыл.
3480	Константин Старцев ден Сергей Увицкий священник-влак икымше туныктышо лийыныт.
3481	Континент -влак деч изи кумдык дене ойыртемалтыт.
3482	Контрреволюционный марий буржуазно-националистический организацийыш мыйым формально иктат шупшын огыл гынат, чынжым гын тиде организацийын участникше лийынам.
3483	Конус форман кумыж але портыш калпак чикталтеш.
3484	Конференций пытымым эрлашыжым, 13 январьыште, писатель погынымаш эртаралтеш.
3485	Конференций СССР писатель ушемын Марий пöлкажым ышташ пунчалын.
3486	Конференцийым В.Васильев лӱмеш марий шанче да шымлыше институтын этнологий пӧлкам вуйлатышыже Попов Никандр Семенович вӱден.
3487	Конфликдыме манме теорий писательын ончыл корныштыжо шагал огыл эҥгекым конден гынат, тыгай производенийлаштыжат авторын поян, лывырге йылман улмыжым, волгыдо кумыл дене возымыжым палдарен.
3488	Концерт верлан Лас-Вегас ойыралтын.
3489	Концертлаште эше солистка семын мурымат мурен.
3490	Концерт: ойлымаш // Ямде лий. 1980. 2 авг.
3491	Концерт Радион шочмо кечыжлан пӧлеклалтеш.
3492	Концертыште палыме муро-влак - Кузьма Смирновын "Садше ужаргалын», А.Яшмолкинын «Шонанпыл», М.Степановым «Тый кӱлат, тыяк», Ю.Евдокимовын «Лач пырляште весела» - лийыныт.
3493	Конья ( ) — Турцийыште ола да Конья ильын чыла кундемже. Турцийыште эн кугу шымше ола. Олан калыкчотшо 1.067.055 TÜİK (Турцин Статистика Департаментжӹ) еҥ ( 2008 ). Конья олаште Конья ильын центр кундем-влак : Каратай, Мерам, Сельчуклу.
3494	Кӧ пала, ала тидланак кӧра Ниссен 96 ийым илен, да тений гына пневмоний чер деч колен?
3495	Копейск — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
3496	Копенгагеныш самырык рвезе палыме лияш манын каен.
3497	Кӧране веле качылан – Лопка вачан, маска гай патыр.
3498	Кӧргӧ Каток икымше пачашыште верланен; кокымшо пачашыште пресс-конференций, тӱрлӧ каҥашымашлан келыштарыме зал уло.
3499	Кордовыште кажне ийын Калык кокласе гитар фестиваль эрта «GUITARRA», тиде фестивальыште Висенте Амиго да Пако Серрано гитарист-влак уло тӱнялан палыме лийыныт.
3500	Корейысе сар жапыште Сеулым кок гана Йӱдвел Корейысе да Китайысе салтак-влак налыныт( 1950 ийыште Пеледыш -- Идым тылызылаште да 1951 ийыште Шорыкйол -- Ӱярня тылзылаште). 191 000 чоҥымаш, 55 000 пӧрт, 1000 наре сар шалатен.
3501	Корем сер воктен, шке ваче ÿмбаланже пырням нумалын, Пасет шем изи пöртым нöлтен.
3502	Кӧрж эҥер ( ) — Юлын эҥерйолжо.
3503	Коридорлаште чӱчкыдын тӱрлӧ йылме дене мутланыме шоктен.
3504	Коридорысо кÿкшö пырдыжыште, омса пурымаштак, Г.Ефрушын кугу портретше шинчаш перна, ÿлнырак тудын илыш корныжо да тушман ваштареш геройла кредалмыже ушештаралтеш.
3505	Коркатово — Морко кундемыш пурышо ял.
3506	Корно 25 метр гыч 200 метр марте лийын кертеш.
3507	Корно мучаш марте кок тоя дене капкам ыштен шогалтыме.
3508	Корно мучко полышкалышыжым шогалтылын, но чӱчкыдын шинным вашталтымашлан кӧра чот вараш кодын.
3509	Корно тӱҥалтыште: очерк // Марий коммуна. 1978. 18 апр.
3510	Корнысо виктарчык-влак йодмаш почеш шогалше транспорт чараклан огеш шотлалт.
3511	Корнысо виктарчык-влак — корнышто улшо участник-влакын (транспорт средствым виктарыше-влакын, йолешке, пассажир да т.м.) сомылыштым эскерен шогымо виктарчык-влак свод тыгак транспорт средства-влак шотышто техникле йодмаш-влак.
3512	Корнысо пале, светофор да моло корнышто радамым ыштен шогышо арвер -влакым кораҥдаш, локтылаш чаралтеш.
3513	Корнышто меҥгым, когрышке-влакым шогалтылыт, ала кушто шеҥгел денге кудалман, ала кушто 180 градуслан савырныман.
3514	Королева Е. «Кутко сӱан» тыге шочын // Марий Эл. 1999.
3515	Король тудо олмеш 16 фунтым пуа да плен гыч утара.
3516	Кос-Гур (Гурий Васильевич Костатеев) 1912 ийыште идым тылзын 12 кечыштыже Пӧртныр вел Йолобкан ялыште кресаньык ешеш шочын.
3517	Космонавт тыге кӱшкӧ тӧрштылмыж годым невесомость але Тылзысе гравитацийлан сайын ямдылалт кертеш.
3518	Котиминер ялыште Пораньча кундемыште шочын. 1965 ийыште ГИТИСым пытарен.
3519	Кӧ тудлан сылне, ямле семым эн сай саскала сӱвызен конден?
3520	Коча — ачан але аван ачаже.
3521	Кочаже Толстойын аваж почеш, екатеринский генерал, Николай Сергеевич Волконский, суровый ригористын ала могай сходствыжо лийын - шонго князь Болконский «сар и мирыште».
3522	Кочкаш тöчен, да совлаже лийын огыл.
3523	Кочкышым тамлын ямдылаш да сайын аралаш тӱрлӧ сынан, когартен ыштыме шун атым кучылтыныт.
3524	Кӧ шочын * 16 Шорыкйол - И. С. Матвеев, Марий Элын калык артистше.
3525	Кӧ шочын * 20 шорыкйол - А. Т. Январев-Чатлама, поэт.
3526	Кӧ шочын * 23 пургыж - Людмила Анатольевна Кувшинская, марий сымыктышшанчызе (искусствовед).
3527	Кӧ шочын Марий калык дене кылдалтше-влак * 1923 - Сапаев, Василий Федорович, писатель да туныктышо, педагогика наука кандидат, РСФСР школын заслуженный туныктышыжо ( 1990 колен).
3528	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1871 ий — Филипп Афанасьевич Букетов, поэт, туныктышо да кусарыше.
3529	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1881 — Агриппина Васильевна Боброва-Ишпайкина, палыме просветитель, марий ÿдырамаш-влак кокла икымше революционер.
3530	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1907 — Пöтр Пайдуш, кумдан палыме марий литератор да артист.
3531	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1919 ий — Мария Иосифовна Соколова, туныктыш пашаеҥ, Россий Федерацийысе школын сулло пашаеҥже.
3532	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 — Михаил Александрович Федин, Совет Ушем Герой.
3533	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 — Степан Прокопьевич Булыгин, партий да печать пашаеҥ.
3534	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1923 ий — Вениамин Михайлович Иванов, серызе.
3535	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1923 — Сагдулла Хайруллович Садыков, Кугу ачамланде сарын геройжо.
3536	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1925 ий — Борис Шингареевич Шингареев, туныктышо, краевед.
3537	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1927 — Геннадий Дмитриевич Пряников, Марий республикын сулло туныктышыжо.
3538	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1927 ий — Виталий Прокопьевич Ворончихин, Марий Эл республикын сулло туныктышыжо.
3539	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1929 — Александр Акимович Чеботкин, балетмейстер, Марий республикысе сымыктышын сулло пашаеҥже.
3540	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1929 — Семён Яковлевич Черных туныктыш да шанче пашаеҥ, Марий республикын сулло шанчыеҥже.
3541	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1930 — Борис Степанович Чубынин, спортсмен, Марий Элын сулло тренерже.
3542	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1930 — Зиновий Васильевич Учаев, туныктыш да шанче пашаеҥ, Марий Элын сулло туныктыш пашаеҥже шочын.
3543	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1930 ий — Римма Васильевна Петрова, туныктышо да сылнымут пашаеҥ, Россий Федерацийысе школын сулло туныктышыжо.
3544	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1930 ий — Эрик Александрович Исаков, марий серызе.
3545	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1931 — Зоя Александровна Фёдорова, Марий республикын сулло туныктышыжо.
3546	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1931 ий — Людмила Григорьевна Шестопёрова, туныктыш пашаеҥ, Россий Федерацийын сулло туныктышыжо.
3547	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1932 — Алексей (Ислибай) Мурзашевич Мурзашев, серызе-прозаик.
3548	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1932 ий — Владислав Серафимович Кудашов, Марий Эл да Россий Федераций тӱвыран сулло тӱвыра пашеҥже.
3549	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1933 — Виктор Васильевич Васильев, туныктыш пашаеҥ, химий шанче кандидат.
3550	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1934 — Роза Вениаминовна Артищева, туныктыш пашаеҥ да уста музыкант, Россий Федерацийысе тӱвыран сулло пашаеҥже.
3551	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1936 — Виталий Павлович Белоусов, ял озанлык пашаеҥ, Марий республикын сулло агрономжо, Россий Федераций ял озанлыкын сулло пашаеҥже.
3552	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1936 — Семен Васильевич Николаев, марий поэт, публицист, Марий Элын калык поэтше.
3553	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1937 — Рудольф Иванович Никитин, йӧнзанлык пашаеҥ, Марий республикысе шанчын да техникын сулло пашаеҥже.
3554	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1938 ий — Тамара Александровна Базуева, Россий Федерацийын да Марий Эл Республикын сулло эмлызыже.
3555	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1938 — Михаил Михайлович Голубев, Россий Федерацийын сулло зоотехникше, ял озанлык пашаеҥ да Социалистик паша герой.
3556	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1940 ий — Александр Дмитриевич Афонин, футболист да тренер.
3557	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1940 — Леонид Михайлович Шарнин, шанче-технолог, техник шанче доктор.
3558	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1940 — Людмила Константиновна Елизарова, туныктыш пашаеҥ, Марий Элын калык туныктышыжо.
3559	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1943 — Вера Николаевна Цибулькина шанче-медик, медик шанче доктор.
3560	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1946 — Александр Александрович Смойлов, спортсмен да тренер, Марий Элын сулло тренерже.
3561	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1946 — Людмила Григорьевна Красилова, Марий Элын сулло туныктыш пашаеҥже да калык туныктышыжо.
3562	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1946 --- Яшмолкин, Алексей Кириллович, сымыктыш пашаеҥ да семлызе, Россий Федерацийын сулло сымыктыш пашаеҥже.
3563	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1948 — Виктор Иванович Мухин, эмлызе Марий республикын сулло эмлызыже.
3564	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1948 — Евгения Васильевна Торопова, туныктыш да шанче пашаеҥ.
3565	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1955 ий — Василий Алексеевич Янцев, Марий Элысе ял озанлыкын сулло пашаеҥже.
3566	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1957 — Антонина Николаевна Шакирова, редакций пашаеҥ, Марий Элын сулло журналистше.
3567	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1957 — Евгений Валерьянович Суслов, журналист, политолог да туныктыш пашаеҥ.
3568	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1958 — Владислав Викторович Тоймурзин, туныктыш пашаеҥ.
3569	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1960 — Оксана Анатольевна Старикова, журналист, кугыжаныш пашаеҥ, Журналист-влак Ушемын вуйлатышыже.
3570	Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1975 ий — Сергей Михайлович Малинин, семлызе, Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше.
3571	Коштмаштыже тудо турло еным ужеш, турлымат колеш.
3572	Кӧ эн писын мучаш марте кудал шуэш – тудо сеҥа.
3573	К.) Пале мут предметын эреак лийше признакшым ончыкта, садлан шукыж годым лÿм мут пелен кучылталтеш.
3574	КПСС обкомын кокымшо, вара икымше секретарьжылан ыштен.
3575	«Край марийский» ончерыш шке пашажым лукмеке, тудын раданаже-влаклан кӱкшӧ акым пуэныт.
3576	Краснов С.А. Сергей Элнет псевдонимым 1923-ше ий гыч кучылташ тӱҥалын.
3577	Краснокам кундем — Пошкырт Элын йӱдвел-касвелыште верланен.
3578	Красноярск мланде ( ) — Россий Федерацийысе регион.
3579	Красный Мост ял шотан илем * Красный Мост ( ; ) — кугыял.
3580	Кредалме пасулаште совет калык пеш шуко салтакшым йрмдарен гынат, волгыдо Сенымаш Кечым лишемден сенен.
3581	Кресаньык-влак йыраҥыште кодшо пытартыш шоганым поген пуртеныт, мӱкшомарта-влакым омшаньыкыш вераҥденыт.
3582	Кресаньык-влак шошо толмылан йывыртен, уремлаште тÿрлö модышым эртареныт.
3583	Крешене пайрем Христиан верам кучышо-влак Шорыкйол пайремым Рошто пайрем дене пайремлаш тÿналыныт да 18 шорыкйол марте, Крешене деч ик кече ончычсо кече марте пайремленыт.
3584	Крешын кнагаште тудым лӱмжым Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus (Gottlieb) Mozart семын возат.
3585	Критик-влак утларакшым тудын пашажым огыл,а койышыж нерген шуко статья-влакым возеныт.
3586	Критик воза: «Мемнан шемер марий литератур кушмо, вияҥме историйыште М. Шкетанын лÿмжö посна верым налеш.
3587	Критикым ушыш пыштен, автор "Миша-артиллеристын" у тӧрлатыме редакцийжым ямдылен сеҥа ыле, но тидым ала-молан ыштен огыл.
3588	Критикын тиде ойжо В. Сузын ойлымашлажым умылаш, нуным чын аклаш кугун полшат.
3589	Кришан Йыван ватыжлан "еҥ окса дене от пойо.
3590	Кришан Йыван гай еҥ-влак кызыт шагал улыт, нуно еҥлан пеш ӱшанат.
3591	Кришан Йыван нунын деч ала "ласкарак шомакым", ала "олашке унала ӱжмым", ала тока шонкалымыже семын, "кленчам луктын шындымыштым" вучен гынат, нимом вучен шуктен огыл.
3592	Кришан Йыванын пӧртыштӧ нуно шкеныштым оза семын кучат.
3593	Крокет дене яклака пасушто модыт.
3594	Крокет Кроке́т (кроке́т, croquet) — спорт модмаш.
3595	Крокет Российыште Российшке крокет Англий гыч толын.
3596	«Крылья Советов» ваштареш модмашышке Валерийым ӱжыныт.
3597	Крым татар-влакын тистышт Крым татар-влак ( ), ( — Крым кундемын калыкше. Крымтатар йылме дене мутланат, йылмышт тюрк йылме-влак тӱшкашке пура. Эн шукынжо ислам йӱла почеш илат.
3598	Крымыште 16 августышто 1820 ийыште Пушкин Феодосийышке толын, тудо лев изажлан возен.
3599	Ксенофонт Коряков: " Эрыкан, Ипай, Сидорон, Калашников ваш келшен иленыт.
3600	«Кто не с нами, тот против нас» манме ой почеш каен, тыгай писатель-влакым вараже я судитленыт, я йот эллашке поктен колтеныт: Иван Бунин, Иосиф Бродский, Пастернак..
3601	Куваже тудым нумалтен колта.
3602	Кӱвар валне мунчалтыме годым ковыж дене шоктен.
3603	Кугарня (Арнягече) — визымше арнян кече изарня да шуматкече коклаште.
3604	«Кугарня» газетын тӱҥ редакторжылан ыштен.
3605	Кугарня, калыкыште тудым лопка Семык маныныт, тÿшкан жапым веселан эртарыме кече лийын.
3606	Кугарня, калыкыште тудым лопка Семык маныныт, тӱшкан жапым веселан эртарыме кече лийын.
3607	Кугарнян ӱдырлан каче толеш мотыремдыме машина-влак дене, вара чыла родошочшо ден сералташ каят, сералтме деч вара адак пуртымашке каят, а каче теркыже кая.
3608	Кугезе мланде, 134).
3609	Кугезе мланде, 281); Кушыл клат тошкалтыш кычыр-кочыр шоктыш (Шобдар Осып.
3610	Кугезе мланде, 32); Олыкыштат, нурыштат чывышташ лийдысе пунан, тудо вольыкак выж-ж гына коеш (Д.
3611	Кугезына-влак лач лишыл пошкудым – мордвам, удмуртым, Юл кундемыш керылт пурышо тюрк-влакым гына сайын паленыт.
3612	Кугезына-влак омо гоч еҥын ончыкылыкшо нерген мужеш тыршеныт.
3613	Кугезына-влак тыгай калык палыланат ӱшаненыт: пызле чот шочеш гын – калыкын тазалыкше начарештеш, могай гынат кугу чер толын кертеш.
3614	Кугезына-влакын шонымашышт почеш, тиде кечын пачемыш да мӱкш-влак дене мутланет гын, нуно тыйым огыт пӱшкыл.
3615	Кугече – ÿшаным кондышо пайрем.
3616	Кугече йӱдым шӱдыран – поҥго шочеш.
3617	Кугече кечын Кугече кечын мелнам кӱэштыныт.
3618	Кугече кечын мужыр дене куштыман улмаш, а шке пелашым вальсыш ӱжын огытыл.
3619	Кугече луман лиеш гын - емыж шочеш.
3620	Кугече мучко кажныже пеленже чиялтыме муным коштыкта.
3621	Кугече пайрем дене ятыр моло пайрем-влак кылдалт шогат.
3622	Кугече пайремлан пешыже огыт ямдылалт гынат, кажне еш тулым чӱктен мала.
3623	Кугече пайремым рушла веражат, марий веражат, чимарийжат улденыт.
3624	Кугече пайремым эртарен колтымо деч ончыч, Кичке пайремым ыштеныт.
3625	Кугу cap годым Прибалтика гыч марий кундемыш куснен толшо-влак эстон йочам — Эйном конденыт.
3626	Кугу Авамланде Сар жапыште Яков Алексеевич Ленинградский Военно-Воздушный Академийыште турло озанлык пашам ышта, «За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.»
3627	Кугу Авамланде Сар тÿналмеке, ял гыч фронтыш 60 ен каен, 25 патыр веле пöртылын.
3628	Кугу Авамланде Сар тÿҥалмеке, ял гыч фронтыш 69 еҥ каен, 34 патыр пöртылын огыл.
3629	Кугу Авамланде Сар тÿҥалмеке, ял гыч фронтыш 86 еҥ каен, 51 патыр веле пöртылын.
3630	Кугу Авамланде Сар тӱҥалмеке фронтыш 500 еҥ каен, 300 еҥже пӧртылын огытыл.
3631	Кугу Авамланде Сар тӱҥалмеке, ял гыч фронтыш 37 еҥ каен, 23 еҥ пӧртылын огытыл.
3632	Кугу Ачамланде сар жапыште Осмин Йыван келге патриотический шÿлышан, фашист-влак ваштареш лÿдде кредалаш ÿжшö, фронт да тыл герой-влакын подвигыштым моктен мурышо ятыр произведенийым возен.
3633	Кугу Ачамланде сар тӱҥалмеке, школеш ик туныктышо, Л.Н.Анисимова веле кодын.
3634	Кугу Ачамланде сарыштат лияшыже логалын.
3635	Кугу Ачаэл сар годым фронтышко 51 еҥ каен, 22 вуйым пыштеныт.
3636	Кугу Ачаэл сар жапыште казаматын икмыняр ужашыжым сарзе ӱзгарым ыштыме мастерскойыш савыреныт.
3637	Кугу Ачаэл сар корным эртен, лӱддымылыкым ончыктымыжлан, талын кучедалмыжлан герой лӱмым сулен налын.
3638	Кугу Ачаэл Сар тӱҥалме дене Андрей Эшпай фронтыш каяш кумылым ончыктен, но ийгот дене келшен огыл.
3639	Кугу Ачаэл Сарым эртен, уэш кугыжаныш театрыш пашам ышташ пӧртылын да 40 ий наре тыште тыршен, 200 утла рольым чоҥен.
3640	Кугу Британий тушко угыч пӧртылын, Совет Ушем пурен.
3641	Кугу вӱд-влак кокла гыч палемден кертына: Мӱшыл ерым, Пижан ер мӱндырнӧ огыл.
3642	«Кугу еш дене илаш куштылго»,- маныныт.
3643	Кугуз-влак эн патыр, кугу пагалымаш сарзе кокла гыч ойырымо (сайлыме) вуйлатыше-влак лийыныт, докан.
3644	Кугу ий падыраш каваште чӱчкыдын ок шоч: кугу шолем мландышке вигак ынже камвоч манын ӱлычын виян мардеж пуышаш.
3645	Кугу исторический значенийлан кӧра 1997 ийыште Донья-Стубицалан ола статусым пуеныт.
3646	Кугу йоҥылышым ыштымылан модшым 20 секундлан але тавалышын атаке пытыме марте вӱд гыч луктыт.
3647	Кугу Кингын ойгыжылан тиде минивэн изиш варарак кугу шӱк ораште тошкалтын, автор тидын деч ончыч минивэным йолыш сай шогалмыж деч вара бейсбольный моклака ден перкалаш шонен пыштен, но тиде шукталтын огыл.
3648	Кугу кон кече Кугече дек ямдылалтмаш шуматкечын тӱҥалын, тудым эше кугу кон кече маныныт.
3649	Кугу кӱртньыгорно станций.
3650	Кугу Лаждӱр ял Кужэҥер кундем рӱдӧ дечын 23 километр тораште верланен.
3651	Кугу лиймеке палена.
3652	Кугу Моламас ял Провой кундемыште верланен.
3653	Кугу олаш логалмекше, первый кечылаште тудым студент-влакын тӱргоч шолын шогышо илышышт ӧрыктара, умылыдымашым луктеш.
3654	Кугу опытан туныктышо-влакым армий радамыш налыныт, илалшыжге, самырыкшыге.
3655	Кугу Ӧрша ял шотан илем * Кугу Ӧрша ( ) — ял.
3656	Кугу Отечественный Сар корным эртен.
3657	Кугу ош шудыр лийын Венера синоним, полша умылтараш тудын лумжым «Тай –Бай» стильже.
3658	Кугу пасулаште стандартле ий хоккейысе капкам кучылтыт, изирак кумдыкышто модмо годым изирак капкам шогалтат.
3659	Кугу пашажлан «Знак Почёта» орден да ятыр чап танык дене палемдалтын.
3660	Кугу пашам ончымек, Рафаэль поген тунемше шамычым,кудышт тудын эскиз почеш ыштеныт кугурак пашам заказ деч, нылымше Константинын станицыже чыла тунемше шамыч возеныт.
3661	Кугу пашам ыштен пытарен, мончаш пурен, мелналан руашым шынден, кишан шорым ямдылен.
3662	" — кугу поэме: почеламут, йомак, поэме.
3663	Кугурак курсыш шумек, ик киномат коден огыл, шукыжым уэш-пачаш ончен.
3664	Кугуракше, Володя, музыкальный училищым тунем пытарен, кызыт туштак концертмейстерлан ышта.
3665	Кугу серызе самырык авторын ойлымашыжым лудын лектын да тудын негызеш романым возаш темлен.
3666	Кугу сомылым тӧрлен огытыл, кумалме сийым ямдыленыт, муным чиялтеныт.
3667	Кугу теҥыз порт.
3668	Кугу тӱткышым пызлылан ойыреныт: пылзыгичке дене вартышым ямдыленыт.
3669	Кугу тӱткышым тиде кечын полан кушкыллан ойыреныт.
3670	Кугу чапым марий калыкын ойöрö-влак нерген возымо книгаж дене сулен.
3671	Кугу Шале ял деч умбалнак огыл.
3672	Кугу шинчымашым поген огыл, молан манаш гын, ачаж ден аваж тудым юмынеҥлан туныктынешт ыле, но эрге ботанике да математике деке гына шӱмаҥын.
3673	Кугу шинчымашым погымеке Валерьян Михайлович тӱрлӧ вере рвезе калыклан шочмо йылме нерген келге, пеҥгыде шинчымашым пуэн шога.
3674	Кугу Юлышко вÿдетше Чот вашка, йога йолген!
3675	Кугыеҥ-влак изи азалан лÿмым пуаш вашкеныт, а тынеш пурышо ача-ава-влак тынеш пуртеныт.
3676	Кугыжа-влакын кӱртньӧ печыштым таул мардеж гай лӱшкыктен шогышо студент-влакын верже».
3677	Кугыжа Миклайын кузе решеткаш шындалтмыж нерген тыге каласалтеш: Ожно календарь комеш шукыжым кугыжан сÿретше шындалтеш улмаш.
3678	Кугыжам сӱмырымӧ деч вара тудым Солдатский Комитетыш сайлат.
3679	Кугыжан армийыште да мер пашаште Икымше тÿнямбал сар тÿҥалмеке, В.Мухиным кугыжан армийыш налыт да училищыш тунемаш колтат. 1916 ийыште прапорщик школым тунем пытара да взвод командир лиеш.
3680	Кугыжан кучемын кÿштымыж почеш лекше газетыште кугыжалан полшаш кÿлмӧ нерген ÿжмашат уло.
3681	Кугыжаныш архивыште 1918 ий 11 июньыштак марий йылме дене возымо ик тетрадь аралалтеш.
3682	Кугыжаныш пашаштат кугу пагалымашым сулен: Марий республикысе кӱшыл погынын депутатше лийын.
3683	Кугыжаныш Пӧртын вуйжо-влак Абхаз кугыжанышын Оньыжаже-влак * Дотагод (Отаго) ( 1180 наре— 1210 ) * Дардын (кол.
3684	Кугыза авторлан лишыл, колат тудын могырышто шога, шучко ковам поэт ок жапле, чонжо денак вурса.
3685	Кугызан ынде шке стихийышкыже, шке чон «кугыжанышкыже» пöртылман, «йокрок серыште» тудо «у мурдам тодаш пижеш», у илыш йогын дене авалтнеже.
3686	Кугыза торешланаш ок тошт.
3687	Кудло ий утла Иван Иванович марий сылнымут садвечыште пашам нойыде ыштен, кумол наре книгам савыктен луктын.
3688	Кудо Гомерын шочмыж деч ончычак лектын.
3689	Кудо-икте саемдымаш-влак: Теле Олимпий модмаш-влак лум да ий спорт тӱрлыклан, Паралимпий модмаш-влак кап-кыл шотышто ситыдымаш дене еҥлан да Самырыктукым Олимпий модмаш-влак самырык спортъеҥлан.
3690	Кудо – карате огыл.
3691	Кудо манме спорт-сар кучедалмашлан японысо каратист Адзума Такаси тӱҥалтышым пуен.
3692	Кудо — спорт-сар кучедалмаш тӱрлык, тиде мут япон йылме гыч лектын.
3693	Кудыжым вара 1883 ийыште печатлен луктыт «Жизнь на Миссисипи» сборникеш.
3694	Кудымшо классыште почеламутым серкалаш пиже.
3695	Кудымшо классыште тунемына.
3696	Кудымшо цифре- тӱрлӧ климатлан келшен толмо ойыртемым ончыкта.
3697	Кудырчан йур годым, 107); Шургыжлан чошт чучын кодеш (В.
3698	Кужалык ( ) — эҥер Марий Элыште Кугу Какшан эҥерын пурла эҥерйолжо.
3699	Куженер кундем Кугу Ляждӱр ял гыч.
3700	Куженер кундем Шой-Шӱдымарий ялыште шочын.
3701	Куженер посёлкышто шочын. 23 ий уста артистка «Марий Эл» ансамбль балетын солисткыже лийын.
3702	Куженер район Рушплак ялыште шочын. 12 ий «Волжск древкомбинат» ушем вуйлатышын алмашытышыжлан пашам ыштен. 1995-2001-ше ийлаште финанс министерствын федерал казна кучем вуйлатышыже лийын.
3703	Куженер районын школлаштыже 2 ий пашам ыштен.
3704	Куженер районысо комитетын икымше секретарьжылан тыршыме деч вара, Сбербанк пӧлкан вуйлатышыже лийын.
3705	Кужер ял шотан илем * Кужер ( ) — кугыял.
3706	Кужмарий ял шотан илем * Кужмарий ( ) — сола.
3707	Кужу жап Марий Элын вузлаштыже эртымгорным, политологийым да моло предметымат туныкта.
3708	Кужу произведений-влакым, мутлан, Чавайнын «Элнет» романжым икмыняр ужашлан шелме.
3709	Кужутшо 18 метр марте лийын кертеш, кӱкшытшо – 9 метр.
3710	Кужэҥер кундем Чодыраялыште шочын. 2000 ий гыч тудо Куженер районысо погынын депутатше лийын.
3711	Кужэҥер кундем Шой-Шӱдымарий ялыште шочын.
3712	Кужэҥер кундемысе Пукшамбал ял гыч.
3713	Кужэҥер кундемыште шочын.
3714	Кужэҥер кундемыште шочын-кушшо талантан сӱретчын паша корныжо Марий самырык театрыште тӱҥалын, а кызыт гын тудо Шкетан лӱмеш кугыжаныш драмтеатрыште пашам ышта.
3715	Кужэҥер районысо "Заря" газетын тӱҥ редакторжо.
3716	Кузе ила да мом ышта тачысе кечын писатель Геннадий Алексеев?
3717	Кузе мÿкш-шамыч ваш-ваш полшен йытыран илат, тугак айдемыланат илаш кÿлеш.
3718	Кузе ме тудлан куанен кушкынна ыле, кузе тудым Пет Першут йӧратен!
3719	Кузе нуным пытараш?.
3720	Кузерак, шуктыде кумло ийым, Тул коклаште чалемын ӱпна; Кузеракын мемнам тӱжем ий гыч Шарналтат уныка-шамычна..
3721	Кузе тудо использоватля шке властьшым?
3722	Кузе тудо шочын?
3723	Кузе Чавайнын алмашлӱмжӧ лӱмжӧ лектын Сергей Григорьевич теве кузе воза: « 1905 ийыште революций лие.
3724	Кузе эмен шке да аралыме кертмыжым ончыкта.
3725	Кузнецкий Алатаушто Кече шичмаш Кече шичмаш ( ) — Кечын каватӱр йымак шылмыже.
3726	Кузнеч ял — Марий Эл Республик, У Торъял кундемысе ял.
3727	Кузово) * Изи Соказа (руш.
3728	Кузово) * Изи Соказа ял (руш.
3729	Кузовышто 16 еҥлан шинчын каяш келыштарыме вер уло, кузов брезент тент дене леведалтеш.
3730	Кузовышто тент йымалне 15-20 салтаклан келыштарыме вер уло.
3731	Кукарка кундемын рӱдыжӧ.
3732	Кукмарий кундем * Курыкӱмбал ( ) — ял.
3733	Кукнур села деч 4 меҥге тораште, Пикша эҥер воктене верланен.
3734	Кукнур ял шотан илем * Кукнур ( ) — сола.
3735	Кӱ Курым мучашыште мемнан эра деч 5-3 тӱжем ий ончыч тыште илыше калык ятырлан шукемын.
3736	Кӱлдымаш "варваризм"-влакым луктын кудалташ, да чыла ер-влакын да эҥер-влакын да ял-влакын марий лӱмым да айдемын лӱмым да саемдаш да арален кодаш.
3737	Кӱльмӱж кундемын рӱдыжӧ.
3738	Кульчубаево) * Шады ял (руш.
3739	Кумалме деч вара сӱрем мужым (осал шӱлышым) поктымо йӱла шукталтын.
3740	Кумалтыш деч вара шочыктен шогышо вийын символжо - муно дене - тӱрлӧ йӱлам шуктеныт.
3741	Кумалтыш мут гыч лектыныт поэтын икмыняр саскаже.
3742	Кумалтыш ок лий гын, Сÿремат ок лий.
3743	Кумалтыш эртыме кечылаште эҥерыште йӱштылын але мончашке пурен кап-кылым лывыртеныт.
3744	Кум арня неле кредалмаш каен шоген.
3745	Кумда деч кумда пасу теле кечым ужатышат, ош мыжерже дене леведалтын малаш возо (Я.
3746	Кумдаҥдымаш файллӱмын тӱҥ ужашыже деч точко дене ойыралтеш.
3747	Кумдан палыме еҥ-влак * Петров, Александр Алексеевич — марий драматург, журналист.
3748	Кумдан палыме «Кеҥеж йӱд» комедийым 1946 ийыште возен шукта.
3749	Кумдан палыме «Марий Эл» да «Элнет» ансамбльлаштат шуаралтын. 1986-шо ийыште Искандаров лӱмеш капеллын вӱдышӧ солистше лийын.
3750	Кумдан палыме руш писатель М.Шолохов да ятыр моло дене вашлийын кутырен, чонжо у куатле шонымаш дене пойдаралтын.
3751	Кумдан палыме руш поэт, дипломат.
3752	Кумдан фламенком тыгак «Нелли Сюпор приглашает» фестивальыште ончыктымо, нуно тушто 2010-шо ий гыч эртаралтыт Киевыште, Севастопольыште, Совиньоныште (организатор Нелли Сюпор).
3753	Кумда огыл верлан келшыше модмаш кӱлын.
3754	Кумда тÿня: кокымшо классыште тунемше-влаклан пÿртÿсым шымлыме книга.
3755	Кумда элна вияҥеш: почеламут // Марий коммуна. 1947. 6 май.
3756	Кумдык 4791 тӱж.
3757	Кумдык — 714 тӱж.
3758	Кумдыкеш ужар нур шарла.
3759	Кумдыкшо 115 тӱж.
3760	Кумдыкшо 161 тӱж.
3761	Кумдыкшо 35 тӱж.
3762	Кумдыкшо 75 тӱж.
3763	Кумдыкшо изи; Самар, Лейте, Масабате да Лусон отро -влак коклаште верланен.
3764	Кум ий Артём Валерьевич вуйлатыше пашам шуктен, а вара шке шочмо республикышкыже пӧртылын.
3765	Кум кече гычын Моско оласе Доргомировский пазарыште кученыт.
3766	Кум кече жапыште совла дене цемент кӱварым шӱтен вӱд коллектор дене уремыш куржыныт.
3767	Кум лукан конвертыш пыштен, Йошкар-Олаш колта.
3768	Кумлук-влакын типышт Лук-влакын кугытышт дене Кумлукын кӧргӧ лукшо-влакын суммышт 180° лиеш.
3769	Кумлук (евклидово пространствыше) — кум велан кум кӧргӧ лукан геометрический фигура Кумлукын элементше-влак Стандартный ончыктымашыже-влак A, B да C кӱкшытшӧ-влак дене кумлук тыге ончыкталтеш (сӱретым ончал).
3770	Кумлымшо ийла мучаште да витлымше ийлаште возымаштыже у жаплан келшыше у герой-влакым ончыкта гынат, писатель тиде йöнланак эҥерта.
3771	Кум ныл еш ваш ужын чоклен кумалыныт, пурам йӱыныт, самырык ваш модын юарленыт, кугырак-влак унала коштыныт.
3772	Кум пӧлка пашам ышташ тӱҥалын, а нунышт тӱрлӧ секцийлан шелалтыныт: статистика, ял озанлык, чодыра озанлык, промышленность, чоҥымаш, образований шотышто да т.м. Тудын икымше вуйлатыше В. А. Мухин лийын.
3773	Кум самырык пӧръеҥ — кызытсе жапын "пеледышыже".
3774	Кум сборникше ("Директор птичьей столовой", "Земные огни", "Молодость в шинели") рушла лукталтын, тышеч иктыжым ("Директорым.
3775	Кум сортам йÿлалтеныт: колышылан, Христослан да Мланде Авалан.
3776	Кум тӱжем ий ончыч Ожнысо Италийыште илыше–влак Майя юмылан ӱшанен улыт.
3777	Кум тӱс гыч шога, ош тӱс чимарийын яндарлыкшым ончыкта, йошкар тӱс - илышым, шем тӱс мланде дене кылдалтеш.
3778	Кумшо бри¬гада—шонгырак-влак, нуно посна делянкым руат..
3779	Кумшо верым Великобританийысе спортсмен Дэвид Эрл оф Нортеск айлен.
3780	Кумшо да нылымше стадий эртыме годым айдемым моткоч йӧсӧ кынелташ, ты годым айдеме омым ужеш, южо-влак омышто кошташ тӱҥалыт, омо дене кутырат, лӱдын колтат, йоча-влак вакшыш шалын кертыт.
3781	Кумшо кече – имне дене кудалышме кече.
3782	Кумшо ужаш: неполный средний да средний школын шымше класслан лукмо учебник.
3783	Кумшо ужаш (этап) Тиде ужашым (плей-офф) лӱмдат. 8 команде гына кодын.
3784	Кумыдкшо 40 тӱжем км², покшел келгыт 411 м. Вӱдын температуржо 27-28°C.
3785	Кумылзо-влак чыла тӱняште Википедийын 13 амион статьяжым пырля возеныт.
3786	Кумыл шотышто тудын ойлымашлаже южгунам я ойган, я весела мыскара шотан улыт.
3787	Кумылым савырыше шергакан муро аршаш калык деке угыч пӧртылын, шочмо устный поэзийынам палынак пойдарен.
3788	Кумымшо, эн кумда главаште (110–173 лышташ) синонимын важше–влак лончылалтыт.
3789	Кумытлык нерген христиан умылымашыже Тошто Сугыньышто Догмат тӱҥ шотшо Шнуй Кумытло нерген догматым ончыктышо Никейысе-Константинопольысе ӱшанымашын шукырак христиан Черкылаште тӱҥ верым налеш да христианлыкыште негызла шотлалтеш.
3790	Кумьинский ял шотан илем * ( ; ) — сола.
3791	Кум эн кугу ола элыште.
3792	Кум эн кугу ола элыште. 2013 ийысе еҥшотлымаш почеш Нарвыште 57 650 еҥ илен.
3793	Кунам 1885 ийыште калык библиотекыге гыч Массачусетсе налнешт фонд гыч «Приключений Гельберри Финнам».
3794	Кунам айдеме йӧрата да шкежат мӱндыр таҥжын, пелашыжын йӧратымыжым шижын шога, тудо патырын кредалеш.
3795	Кунам айдеме шке пластик картычкыжым банкоматын карт-ридерышкыже пурта, шолыпмутым темдалеш, банкоматын программыже чыла терга да вара йодмым шукта.
3796	Кунам ик йылме весым пызыралеш - тыгай лиеда.
3797	Кунам император приказатлен Ли Вай дворецыш,тудо чучкыдын йушо лийын, но вполне ыштен кертше месташте.
3798	Кунам каем, шке ныжылгылыкем ден.
3799	Кунам Карл икымше гана Бетховеным квартирыштыже ужын, тудо композиторым Робинзон Крузолан шотлен, молан манаш гын Людвигын квартирыштыже пуламыр лийиын, шкежат шӱкшӱн койын.
3800	Кунам кусарен «Роман о розе», кугу огыл поэмым и лирический почеламут-влакым возен.
3801	Кунам ракетке олмеш тыгай мечым кид копа дене перат – копа пуалын кертеш.
3802	Кунам руш армий Озаҥ ханствым 1552 -шо ийыште сеҥеныт, марий мланде Москосо кугыжанышыш пурен.
3803	Кунам Сем эше йоча лийын еш сай илышым кычалын Ганнибал олашке илаш каеныт (туштак Миссуриште).
3804	Кунам тудын деч йодыныт мом тудо шкеже ыштынеже каласен: «мылам чтобы иктат ынже мешае манын».
3805	Кунам тыным кучышо еҥ коклаште чын огыл толкын лектын, тудын шарлымашыжым чараш манын чын йӱлам кучышо ӱшынымашын ӱжватажым палемденыт.
3806	Кунам Яраҥ гыч ялым возашлан статист-влак толыныт, ялыште эн кугу суртым Ошай лӱман марий кучен.
3807	Кундем рӱдерын лӱмжым вашталтыме дене кундемынат лӱмжӧ вашталтын – Юлсер кундем лийын.
3808	Кундемын мландыже Краснококшайскысе да Сернурысо кантонлаште лийын.
3809	Кундемын рӱдолаже – Юлсер ола ( ).
3810	Кундемын шочмыжлан 20 курымын колымшо ийлажым шотлыман. 1921 ий шорыкйолын 15 кечынже Шернур кантоным почыныт.
3811	Кундемысе мер илышыштат кугу пагалымашым сулен: кундемысе погынын депутатше лийын.
3812	Кундемысе туныктыш пӧлкаштат суапле пашам вӱден.
3813	Кундемыштына тудо икымше аниографийым ыштен.
3814	Купеч шуйжым шуялта, логар aным парня мучаш дене тукалта да агытан йукым луктеш: «Кы-кырик-кыри-ик!»
3815	Купсола, Приволжский школлаште туныктышылан тыршен.
3816	Купсольцева Любовь Николаевна (шочын: 1974 ий, Кылме 11) — марий актриса, мурызо да телевидений вӱдышӧ.
3817	Куракинский ял шотан илем * Куракино ( ) — сола.
3818	Куралме мландыже, чодыраже тужем десятин дене, ушкалже,соснаже, шорыкшокшы, тулеч молыжо шудо вуй дене, сурткайыкшым шотленат от пытаре.
3819	Курган вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
3820	Куржмо годымжо ныл гана шогалаш логалеш.
3821	Куржмо годым нуным кученыт.
3822	Куржталме дене Россий Федерацийын чемпионжо лӱмым сулен. 15 ий Йошкар-Оласе строительный техникумышто туныктышылан пашам ыштен.
3823	Курск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
3824	Курск — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
3825	Курув 1442 ийын 6 январь гыч 1870 ий марте ола лийын.
3826	Курык гыч мунчалтена Да мелнажым кочкына.
3827	Курыкйол кушкыллан пеш поян лийын.
3828	Курык марий-влак городецкий калык дек утларак лишыл улыт, а олык марий-влак – азелинский дек.
3829	Курыкмарий-влакын шке вургемышт, калык мурышт, культурышт уло.
3830	Курык марий йылме дене специализаций уло.
3831	Курыкмарий йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе курыкмарий тиштер руш тиштер гыч 33 буква да 4 ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
3832	Курыкмарий кундем Изи Сундырь ялыште шочын.
3833	Курыкмарий кундем Рутка ялеш шочын.
3834	Курыкмарий кундем Шапкилей ялыште шочын.
3835	Курыкмарий кундемыште шочын. 1960-шо ий гычак тудо колхоз пашаште шуаралташ тӱҥалын, Жданов-Мосолов лӱмеш колхозын презе ончышыжлан 16 ий тыршен: Марий республикын эн сай вольык ончышо лӱмым ик гана веле огыл сулен.
3836	Курыкмарий педтехникумым тунем лектын да газет редакцийыште, варажым Учпедгизыште, Книгам лукшо марий издательствыште пашам ыштен. 1929 ий гыч савыкталташ тӱҥалын.
3837	Курыкмарий районын ик эн кумдан палыме еҥже.
3838	Курык марий серызе-влакын ойпогыштым иктыш чумырен, тӱрлӧ сборникым луктын.
3839	Курыкпомыш — курык кӧргысӧ вынем, яра вер.
3840	Курык, чодыра, мланде йымач йорген лекше яндар памаш-влак ялым йомакысе семынак сöрастарат.
3841	Курыкын да Африкын эн чот кугу точкыжлан Кибо вулканын Ухура пикше шотлалтеш, 5895 м, «шым курык» дек пура.
3842	Курыкын экватор дек да кугу поясность деке лишкылан кӧра, кӱзымӧ годым поче-поче поснак чыла климат зона-влакым эрта, кудо мландыште уло.
3843	Курыкысо Кугу кӱм пудештарымашын амалже XIX курымын 20-шо ийла мучаште марий-влак коклаште кӱсотышто кумалмаш моткоч кумдан шарлен.
3844	Кусаркалыше комиссийын марий пашаеҥже ден членже-влакын погынымашышт Кужэҥер селаште 9 августышто эртен.
3845	Кусарыме йӧн дене электровий, оптик, да радио- кыл-влакым палемдат.
3846	Кусарыме сомыл Шке гыч возымо дене пырля И. Осмин марий лудшо-влакым моло иза-шольо калыкын сылнымутшо дене палдарымаштат ятыр тыршен.
3847	Кусарыше семын пашам ышташ тӱҥалын. 4 ий гыч газетлан вуйын шогышо секретарьын алмаштышыже лийын, а вара - кусарымаш пӧлкан редакторжо.
3848	Кусарышым ик главам да МарГИЗ-ыш колтышым, тушечын вашке гына серышым нальым.
3849	Кӱсотысо кумалмаште онапу пелен вичкыж уала дене ӱстелым келыштарат.
3850	Кутузовын армийже француз-влак ваштареш 7 сентябрьыште кредалын гынат, 8 сентябрьыште ты кредалмаш мучашлалтын.
3851	Кутырымашыште домен лӱм манме годым чӱчкыдын тичмаш домен лӱм нерген ойлат.
3852	Кутырышо-влакын чотышт индеш миллион деч шукырак.
3853	Кутюк-Кинер ялыште Морко кундемыште кресаньык ешыште шочын.
3854	Кучедалмаш нерген Айдеме вӱдышто да вӱд йымалне шкенжым кучен моштыжо манын, тыгай кучедалмаш да упражнений системым шонен лукмо.
3855	Кучедалмашын Федерацийже кушкеш, вияҥеш, у мастар-влак лектыт, мемнан спортсмен-влак Японийыш таҥасаш кудалыштыт. 1996 ийыште Россий кӱкшытысӧ Кумшо калыкгокласе Таҥасымаш эрта.
3856	«Кучедалме тулеш» романым лудмо годым ик гана веле огыл шоналтен колтет: тидым возышо еҥ чынак кугу талантан лийын.
3857	«Кучедалме тулеш» романын возен шуктымо да ончыч «У вий» журналеш печатлыме, вара, 1958 ийыште, посна книга дене лукмо икымше ужашыштыже, сюжет могырым ончалаш гын, мучашлыме радынала чучеш.
3858	«Кучедалме тулеш» ужашыште утларакшым класс кучедалмаш ончыкталтеш.
3859	Кӱчык жапыште тушан печатлыме пьесым лудын лектым.
3860	Кӱчык жилетка-болеро, кудыжо чалеко (chaleco) маналтеш, южгунам тувыр ӱмбалан чиялтеш.
3861	Кӱшкӧ кыне кушшо манын, курык гыч эн торашке мунчалтен волыман улмаш.
3862	Кушкыл-влакым ботаник шанче шымла.
3863	Кушкыл Коми республикыште шуен вашлиялтше кушкыл ятыр уло.
3864	Кӱшнӧ ончыктымо умылтарымаш-влак кокла гыч деке эн лишне чодырасе айдеме ой шога.
3865	Кушня) * Марий Пекшек (руш.
3866	Куштен чарнымеке, оза шорчол-шамычлан пӱкшым кӱварыш кышка да йодеш: «Васлий кугызай, Васлий кувай, тений кинде шочеш мо?»
3867	Кушто йоча шамычым кыраш огеш лий улмаш.
3868	Кушто нуно илат?
3869	Кушто суртшо ачатын?
3870	Кушто эҥер пыта эҥер аҥ маналтеш.
3871	Кушто эше тыгай техникым спортсмен поген кертеш?
3872	Кӱштык «Об установлении Дня российской науки» лӱмым нумалын.
3873	Куштылго атлетик кросс дене Российын чемпионкыжо лӱмым нумалеш.
3874	Куштылго компьютер тыгай изи, тудым изи кӱсен устройствыш чыкаш лиеш.
3875	Кӱшыл Кугэҥер ял шотан илем * Кугэҥер ( ) — ял.
3876	Кӱшыл погынын депутатше лийын.
3877	Кӱшыл шинчымашым Воронеж оласе технологий институтышто налын.
3878	Кӱшыл шинчымашым Ижевскысе мединститутышто налын. 1966-шо ийыште 2-шо №-ан поликлиникыште пашам ышташ тӱҥалын, 11 ий гыч оласе эмлыме верыште терапевтлан тыршаш тӱҥалын.
3879	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш педагогике институтышто налын.
3880	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш педагогик институтышто налын да умбакыже тыштак пашам ыштен.
3881	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш педагогик институтышто поген.
3882	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште налын да паша вержымат тыштак муын: руш йылме кафедрын туныктышыжо лийын.
3883	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште налын да ынде ятыр ий тыштак пашам ышта.
3884	Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште поген.
3885	Кӱшыл шинчымашым Озаҥысе мединститутышто поген. 16 ий наре кугыжаныш санитар эпидем надзор рӱдерыште тыршыме деч вара тазалык аралтыш министерствын тӱҥ эпидемиологшылан шогалын.
3886	Кӱшыл шинчымашым Озаҥысе университетыште налын.
3887	Куэр коклаште: почеламут // Марий коммуна. 1964. 21 июль.
3888	Куяр — «Город Йошкар-Ола» муниципал образованийыш пурышо кугыял (поселко).
3889	Кыдалаш школым тунем пытарыме деч вара армийыште служитла, 1974 - 1976 ийлаште Чехословакийыште лиеш.
3890	Кыдалаш школым тунем пытарымеке, Йошкар-Олашке толеш.
3891	Кызыт Америкыште ила.
3892	Кызыт Аркадий Степановичын пашажым тудын эргыже шуя, Россий да Украинын писатель Ушемын членже Сергей Аркадьевич Крупняков.
3893	Кызыт Арсений Венедиктов сулен налме канышыште.
3894	Кызытат журналист пашам шуктмо деч посна тудо сценыштат калыкым куандара.
3895	Кызытат ом мондо: кулак-влак ик йорло пошкудынам, йошкарармеецым, кырен пуштыч.
3896	Кызытат тиде ансамбль калыкым шке мастарлыкше дене куандарен шога.
3897	Кызытат тиде ансамбльым калыкыште йӧратат: а Эльвира Васильевна гармоньым шупшыл колтымыж дене кеч-кӧн чонжым савыра.
3898	Кызытат тиде да моло йот эллан келыштарыме "Ниван" модификаций Европысо корнылаште кудалыштеш. 2003-2007 ийлаште завод Лада 4х4 модельым Евро-3 ден Евро-4 экологий стандартш пуртен кертын.
3899	Кызытат тиде мутер дене вуз ден школлаште, туныктышо ден журналист-влак кумдан пайдаланат.
3900	Кызытат тиде памаш уло "Шӱвырзӧ памаш."
3901	Кызыт «Бизнес в Марий Эл» газет редакцийыште пашам ышта да возымо пашажым умбакыжат шуя.
3902	Кызыт Википедий эн кугу да эн палыме энциклопедий интернетыште.
3903	Кызыт Волгоградыште ила.
3904	Кызыт григориан кечышот почеш Кугечым Финн танле черке пайремла.
3905	Кызыт гын Николай Никитьевич Россельхознадзорын Марий Элысе филиалжым вуйлата.
3906	Кызыт гын нуно эрыкан, ласка илыш дене илат, колхозник, агроном, учитель, врач, писатель лийыныт.
3907	Кызыт гын печать да коммуникаций кучемын вуйлатышылан тырша.
3908	Кызыт жап марте эн кугу шотпал камысыр веле кодын.
3909	Кызыт Зоил Смоленск олаште фельдшер, а Веней – Калинин лÿмеш совхозышто агроном.
3910	Кызыт ИИХФ Уставын 8 статьяж почеш ик официал йылме гына уло - англичан йылме, но ты годым немыч да руш йылмылашке синхрон кусарымаш лийшашак.
3911	Кызыт ик банкомат аппаратын акше 15 гыч 50 тӱжем доллар марте.
3912	Кызыт илыш саман вашталт толмылан кöра школ программыш илышлан, жаплан келшыше произведений-влакым пурташ кÿлеш.
3913	Кызыт йолташем-влак чылан фронтышто улыт.
3914	Кызыт кажне еҥ интернет гоч Википедийыш пурен кертеш гын чыла лаштык гаяк тӧрлатен кертеш.
3915	Кызыт казаматын ик башне тудын лӱмжым нумалеш.
3916	Кызыт кеч-кузеат оксалан пижын толашат, юмо олмеш жаплат да саде оксат садакат йокрокеш кодеш.
3917	Кызыт марийже дене пырля Кубанский хорышто мура.
3918	Кызыт «Марий журнал» предприятийым вуйлата.
3919	Кызыт марий калыкын ныл томан научный грамматикыже уло.
3920	Кызыт МарНИИЯЛИ-ште шым пӧлка – йылме, литература, историй, археологий, этнологий, энциклопедий, социологий – пашам ышта.
3921	Кызыт «Машина времени» семлык тӱшкаште клавишниклан ышта (1975).
3922	Кызыт мемнан элыштынат, öрдыж эллаштат ик экземпляржат уке - пÿтынь тираж, кышам кодыде, пытен.
3923	Кызыт Миконор Синопон Марий кугыжаныш университетыште Ачамланде эртымгорно кафедрым вуйлата.
3924	Кызыт окса шерге.
3925	Кызыт Олимпий Йогын Интеркалыкын спорт федерацийым, Калыкын Олимпий комитетым да кажне Олимпий модмашлан организационный комитетым куча.
3926	Кызыт пайрем лӱмеш открытке, сувенир да моло пӧлек-влакымат муаш лиеш.
3927	Кызыт паша корныжо Марий кугыжаныш университетысе информаций пӧлка дене кылдалтын.
3928	Кызыт Пеледыш пайрем - мер пайрем улеш, да Агавайрем - юмынйӱла пайрем.
3929	Кызыт Провой рӱдерыште пашам ышта.
3930	Кызыт Пӱрӧ оласе педагогик академийыште пашам ышта, кафедрым вуйлата.
3931	Кызыт Рен-ТВ 12 регион телекомпанийын редакторжо сомылым шукта.
3932	Кызытсе географий картылаште йӱдвелым эн чӱчкыдын кӱшычын ончыктат, но южгунам савырыме карте-влак вашлиялтыт.
3933	Кызытсе Греций ден Турцийын сержым мушкеш.
3934	Кызытсе жап 2005 ий гыч – кызытсе пагыт марте Марий Эл Радиошто пашам ышта.
3935	Кызытсе жаплан Марий Эл республикын шинчымаш министерство коллегийын членже.
3936	Кызытсе жаплан тиде А4 кугытан кагаз да вӱд тамга-влак дене палемдалтше документ.
3937	Кызытсе жаплан шочмо нерген таныккагазыште ача-аван графа кумыл дене возалтеш, але удыралтыш пале шындалтеш.
3938	Кызытсе жап мартеат южо элын адвокатура системыже Акрет Римысе адвокатурын палыжым нумалеш.
3939	Кызытсе жап У жапыште экономикыште вашталтыш-влаклан кӧра шуко спортсмен вес элыш шуаралташ каеныт.
3940	Кызытсе жапыште марий йылмын вияҥме проблемыже нерген.
3941	Кызытсе жапыште памятникым схонгба олаштетуде честлан,джангуой, Сычуань провинцийыште.
3942	Кызытсе индийский Ганди политик ешын шочшо-кушшышт нунын тукымышт огыт ул.
3943	Кызытсе коми-пермяк тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
3944	Кызытсе коми-язьвин тиштер руш тиштер гыч 33 буква да 7 сочетаний да тиште гыч (йошкар да ужар тӱс дене ончыктымо) шога.
3945	Кызытсе конституцийм гын 1993-шо ийыште пенгыдемдыме.
3946	Кызытсе Кугу Британийыште XIX курым мучашште шонен шуктеныт, туддеч вара модмаш чот вашталтын огыл.
3947	Кызытсе Марий кундемнан йӱдвел-эрвел могыржо пӱтынек Озаҥ уездын Алат корно составышке пурен.
3948	Кызытсе марий сылнымут нерген ойлымо годым прозаик Геннадий Алексеевын творчествыжым нигузе öрдыжеш кодаш огеш лий.
3949	Кызыт Семык пайрем шуко шотышто тошто сынжым йомдарен, но туге гынат, южо районышто посна йӱла-влак аралалт кодыныт.
3950	Кызыт Семык пайрем шуко шотышто тошто сынжым йомдарен, туге гынат посна йӱла-влак аралалт кодыныт.
3951	Кызытсе ойыпым 5 Ӱярня 2011 ийыште пеҥгыдемденыт, 1 Пеледыш 2011 ий гыч кучылталтеш.
3952	Кызытсе паша корныжо «Чодыра сем» ансамбыль дене кылдалтын.
3953	Кызытсе саманыште интернет сайтыште возгалыше айдемат журналистлан шотлалт кертеш.
3954	Кызытсе семын каласымаште, выпускающий да корректор лийын.
3955	Кызытсе сынан "инлайн" коньким (ныл ораваже ик радамыш иктӧр шогылтыме) Америкыште ыштеныт.
3956	Кызытсе сыным да тӱсым XVI курымышто налын, XVII курымышто чот шарлен.
3957	Кызытсе тисте 5 Ӱярня 2011 ийыште пеҥгыдемдалтын, 1 Пеледыш 2011 ий гыч кучылталтеш.
3958	Кызыт тиде олам Йошкар-Ола манына.
3959	Кызыт тидым чылан палат да… умылат.
3960	Кызыт тудо еш дене Севастополь олаште ила.
3961	Кызыт тудо Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледж лӱмым нумалеш.
3962	Кызыт тудо руш тиштер гыч 33 буква да икмыняр сочетаний гыч шога (йошкар тӱс дене ончыктымо).
3963	Кызыт тудо сулен налме канышыште, мӧҥгыштыжӧ телевизор воктене гына шинчылтеш.
3964	Кызыт тудо Шернур кундемысе эмлымверын тӱҥ эмлызыжылан тырша.
3965	Кызыт уста гармоньчо шкет концертла дене тӱрлӧ олалаште калык ончыко лектеш.
3966	Кызыт Финляндийыште ила.
3967	Кызыт школ пӧртышкӧ йочасадым кусареныт.
3968	Кызыт южо косметике сатум эм семын кучылташ темлат.
3969	Кылме мут ончыктен кертеш: * Кылме тылзе — ийын латикымше тылзыже.
3970	Кылме тылзын 16 кечынже Харламов модаш лектын.
3971	Кынел кая серышке, Ший кол ужмо верышке.
3972	Кынел, тарване, помыжалт, Шуко мален, мом ужат?
3973	Кыргорий Куэрла: ойлымаш // Марий Эл. 1998.
3974	Кясово кундем *Унур-Киясово ( ) — ял.
3975	Лöза тумо, чевер снеге Ваш-ваш ончен сай илат.
3976	Лÿмжак ончыкта: газет марий коклашке сар уверым шаркалаш шонен ышталтын.
3977	Лÿмжым иканаште пален.
3978	Лÿмлö еҥ-влак: Кугу Авамланде Cарын участникше – Пётр Васильевич Леухин да молат.
3979	Лÿмын келыштарыме верышке тулым олтат.
3980	Лÿҥгалтыше-влак тореш кашта деч кÿшкырак кÿзаш тыршеныт.
3981	Лаврентьев Г. Мутын куатше / Г. Лаврентьев // Марий Эл.
3982	Лак йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе лак тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын. 1948 ийыште тушко ПI диграф пурталтын.
3983	Лакши – Раджаджин, Индийский национальный конгрессын ик вуйлатышыже, Гандим пагалыше индийский герой, ӱдыржӧ.
3984	Лалбах форт Дакке ( ) — эн кугу ола Бангладешыште, Бангладешын рӱдолаже.
3985	Ландшафт ойыртем почеш тундровый, курыкысо, тайгасе, пойменныйлан шелалтыт.
3986	Лапка Памаш ( ) — Шернур кундем Марийсола ял шотан илемыш пура.
3987	Лариса Анатольевна 1967-ше ийыште Морко кундем Шордур ялыште шочын.
3988	Лариса Григорьевна 2 ий виктер вуйлатышын алмаштышыже лийын.
3989	Ласло Викарын да Габор Берецкин «Марийские песни» книгаже **41.
3990	Латвий мландыште нелын контузитлалтме деч вара кужу жаплан госпитыльыш верештеш, 1945 ий июньышто пӧртылеш.
3991	Латвич ий гыч, 1981 ийыште, "Шурно савыш" сборникше нерген Марий АССР-ын калык поэтше Геннадий Матюковский куанен каласа: "Борис Даниловын чынак шке йӱкшӧ уло, тудын возымыжым молын дене от луго..
3992	Латвич-латкуд ияш Алексейын газетлаште лектедыше серышлаже авторын пÿсö ушан улмыжым, темым ойырен моштымыжым, эн ончычак культур ден литератур верч, шижмашым калык коклаш шарышаш верч тыршымыжым ончыктат.
3993	Латвич-латкуд ияшыж годым газет дене кылым кучаш тÿҥалын, тÿрлö корреспонденцийым чулымын серен.
3994	Латик ий жапыште ( 1926 1936 ийлаште) «У вийым» 86 номержым савыктыме гын, сар пагытым авалтыше 16 талукышто ныллым гына.
3995	Латикымше кечылан Смоленск олаш миен шуна.
3996	Латин йылме (латинла lingua Latīna) — колышо индоевропысо (роман) йылме.
3997	Латкандаш ияш рвезым уло ял калык Йошкар Армий радамыш ужата.
3998	Латкок долян ритм шукыж годым 6/8 + ¾ ушымаш гыч лектеш, а южгунам 12/8.
3999	Латкок почеламут (Ужынам мый сарым.
4000	Латшым ийыш тошкалмыж годым, шошым, педучилищым тунем лектын, да ты ийынак, августышто, армий радамыш каен.
4001	Латыш йылме (латышла latviešu valoda) — индоевропысо (балтик) йылме.
4002	Лауреат лÿмым эн ончыч композитор Эрик Сапаевлан да поэт Валентин Колумблан пуымо. 1994 ийыште ты награде утларак кÿкшö - кугыжаныш - статусым налын.
4003	Лач 1905 ийыште веле туемде, экстерн дене, кÿшнö ончыктымо Озанысе Учительский Семинарийыште «Учитель сельскаго инородческаго начальнаго училища» лÿмым да Свидетельствым налеш.
4004	Лачак 1929 ийыште обсерваторий вуйлатыше Весто Мелвин Слайфер астроном Клайд томболан уэш планетым кычалаш куштыкым пуен.
4005	Лачак лийже тиде шÿлыш!
4006	Лачак покшел пӱй олмеш оҥго.
4007	Лачак тиде ийын милтон Хьюмасон Плутоным фотопластинкыш луктын.
4008	Лачак тиде мланде лийже, Эрык мланде - моторем!
4009	Лачак уло ÿмбалнем Шокте гае мыжерем… …Георгий, ачажын тÿрлö кагаз оражым шерын шинчылтшыжла, Степняк-Кравчинскийын революционер-влак нерген возымо книгажым муын.
4010	Лач американец-влаклан гына сеҥалтыныт - нунак тунам тӱнямбал чемпион лийыныт.
4011	Лач Америке гына вараш кодын.
4012	Лач батутышто гына.
4013	Лач джем-сейшн, Пресли йолташыже-влак дене пырля, Преслим калык ончылно выступатлаш таратен да ончычсо музык, блюз да рок-н-ролл, деке пӧртылтен.
4014	Лач жал — тиде книга рушла гына лектын.
4015	Лач кунам-тунам гына Москошко толын каен.
4016	Лач теве тидыжым Те ончыктен огыдал.
4017	Лач тиде жапыштак тудым Республикысе семлызе-влак ушемыш пуртат.
4018	Лач тиде жапыште Ефремов ваштареш эше ик шылтыкым кычал муыныт.
4019	Лач тиде жапыште тудо сылнымут дек шӱмаҥын, шкежат возкален ончен.
4020	Лач тиде ийлаште профессор Н.Т.Пенгитовын тыршымыжлан кöра Н.К.Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш педагогике институт пелен аспирантур почылтын.
4021	Лач тиде кечын 1938-ше ийыште Марий АССР-ын кӱшыл погыныш икымше созыв сайлымаш эртен.
4022	Лач тиде кечын историйыште келге кышам кодышо «Ледовое побоище» кредалмаш лийын.
4023	Лач тиде лӱмлӧ еҥ Марий Элыште регби спортлан тӱҥалтышым пыштен.
4024	Лач тиде сÿретымак Макарсола воктенысе коремыште уэш вашлийым.
4025	Лач тиде тасмамак спортсмен-влак икте весыжын кӱрлын налшаш улыт.
4026	Лач тидыжак лудшо еҥым вургыжтара, шочмо вер-шöрым йöраташ, тÿзаташ тарата.
4027	Лач тидыже саам йылмыште йук онартышлан тувыргын пеледалташыже сай негыз лийын.
4028	Лач тидымак шонен, шке диссертацийжым возен да сайын арален аспирантурым пытарыше марий рвезе Геннадий Матвеевич Тужаров.
4029	Лач тудак шайбе дене тӱкналтеш.
4030	Лач тудо Дитрихлан тиде сылне киносо образым ыштен.
4031	Лач тудын вуйлатымыж почеш Куженер район Йывансола тӱвыра пӧрт пелен кумдан чапланыше «Мурсескем» ансамбль чумырген.
4032	Лач тудын вуйлатымыж почеш кундемыштына икымше Молекул радиоспектроскопий лабораторийым почмо, вараже тиде лабораторий негызешак шанче школым. 170 наре шанче пашан да 13 изобретенийын авторжо.
4033	Лач тудын вуйлатымыж почеш мемнан кундемыште Суд системын икымше тоштерже почылтын.
4034	Лач тудын вуйлатымыж почеш ФСБ-ын тоштержым почмо.
4035	Лач тудын ойжо почеш агробизнес кадрым ямдылыше институтым почмо.
4036	Лач тудын ойжо почеш тыште капкультур факультетым почмо да икымше деканжыланат лач Геннадий Александровичым шогалтеныт.
4037	Лач тунамак Б. Даниловым икымше гана ужынам.
4038	Лач тунамак Канаде, хоккей модмаште эн тале команде лӱмым сулен, да варажым 50 ий наре ончылно гына лийын.
4039	Лач тунамак, очыни, вургемым тӱр дене, тӱлӧ тамга дене сылнештараш тӱҥалыныт.
4040	Лач тыгай годым, очыни, «оръеҥ мелна когарше лийшаш» калыкмут шочын.
4041	Лач тыге 1929 ийыште самырык авторын «Насти» лӱман ойлымашыже шочеш.
4042	Лач ты кечын Дмитрий Донской онын сарзыже-влак Куликов пасушто монгол-татар-влакым кырен шалатеныт.
4043	Лач Харламов тиде тройыкшто Михайлов ден Петровым почешыже вӱден.
4044	Лач шÿргыж дене волен возын.
4045	“Лач эмлыме верыштак Юмо, религий нерген утларак шонкалаш тÿҥальым.
4046	«Лебединое озеро», «Лесная сказка», «Щелкунчик» балетлаште тӱҥ партийым модын.
4047	Лев Иванович утларак ялысе илыш, тӱвыра паша нерген возен.
4048	Лев Николаевич воза «альберт» повестьым.
4049	Лев Николаевичлан тоже кюлеш лийын йылгыжаш калык коклаште, но тудлан мешаеныт пӱртӱс вожылмаш и внешний привлекателность укелыкше.
4050	Лев Николаевич Толстой Лекмыже Дворянский ола гыч лектын, легендарный источник гыч палыме 1351 ий гыч.
4051	Лезвий кужут катан кужутшо дене ик гаяк.
4052	Лектын кая серышке, Кол кучымо верышке.
4053	Лектын кая серышке, Ший кол илыме верышке.
4054	Лектышыже вучыдымо сеҥымаш, кудыжо тудлан кумылым нӧлталын.
4055	Ленинград вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
4056	Ленинградысе кугыжаныш университетым тунем лекмек, Йошкар-Оласе «Марийская правда» газет редакцийыште тыршаш тӱҥалын.
4057	Ленинградысе хореографий училищым тунем лекмек, Марий кугыжаныш опер да балет театрын солисткыже лийын.
4058	Ленинградыш илаш куснымеке, тусо сборныйышке логалын. 1999 ийыште Россий кӱкшытыштӧ эртаралтше чепионатлаште сеҥыше радамыш логалын.
4059	«Ленин ила» кокымшо почеламутышто вич ияш йоча куваваж дене мутлана.
4060	Ленин – кажне простой советский ешыште эн лишыл еҥ, изи йочат тудым пала да йöрата.
4061	Ленин курым-кырымеш ила.
4062	Ленин премий, Ленин лӱмеш премий ( ) — Совет Ушемыште илыше еҥлан кучыктымо ик эн кугу кӱкшытан пӧлек.
4063	Ленинский курыкышто верланыше Пионер полатыш тиде дивизийын кок шӱдӧ наре ончычсо салтакше ден офицерже-влак погыненыт.
4064	Ленинское) * Тӧнгак ял (руш.
4065	Леннон ден Маккартни кок ий жапыште 100 утла мурым возеныт да муро йымалан кидпалым пырля пышташ сӧреныт.
4066	Леонардо да Винчим Амбуаз замкыште тоеныт.
4067	Леонардо да Винчим тыгак чоҥештылмаш дене кылдалтше йодыш-влак тургыжландареныт.
4068	Леонардо да Винчин колмыж деч вигак йолташыже да тунемшыде Франческо Мельци рукописьла гычын живопись дене кылдалтше отрывок-влакым ойырен налын да «Трактат о времени» лӱмден пашам луктын.
4069	Леонардо да Винчи шкенжым мудреч семын ончыктен.
4070	Леонардо шке мастерской гычшо шуко тунемшым луктын: Амброджо де Предис, Джованни Больтраффио, Франческо Мельци, Андреа Соларио, Джампетрино, Бернардино Луини, Чезаре да Сесто.
4071	Леонардр мер илыш деч ӧрды«»жтӧ кодын, мастерской гычшо шуэн лектын.
4072	Леонид Егорович 25 ий Марий республикысе куштылго атлетик федерацийын вуйлатышыже лийын.
4073	Леонид Логиновичын перожо йымач ятыр пьесе шочын: «Пеледыш пайрем», «Тулык ава», «Пусаксолаште томаша», «Пелчан кугыжа», «Йӧратымаш?
4074	Леонид Павлович Марий Элыште икымше туныктымо-производственный комбинатым чумырен.
4075	Леонид Петрович Грузовын илышыже 14 май 1996 ийыште кÿрылтын.
4076	Леонид школышто сайын тунемын, эн чот математикым йöратен.
4077	Леонид Яндак (Леонид Логинович Яндаков) 1933 ийыште Морко кундемыште Шӱргыялеш шочын.
4078	Летчик эргыжын оҥайын койын шинчымыжым ужын, веселан да ласкан шыргыжалеш…» Да, писательын аваже возаш шуко материалым пуэн.
4079	Ли Бай Тун (16 октябрь 1905-4 июля 1979)-ончычсо китайын футболистше и тӱҥ футболист мартекат шуын.
4080	Либреттом Геннадий Матюковский, Йыван Осмин, Михаил Якимов ямдыленыт.
4081	Ли Вай взаимодействоватля пӱртус дене, келшымаш, йӧратымаш тудын винаже и тудын пронициательный ончымашше илыш гычше информироватляш шке сай ( оригинал исследований) стихим.
4082	Ли Вай лекткш(шонымо лӱм дене), а тӱҥ персонажше Парня Гавриэль кей кава йымалне, Роман- фэнтэзи погымо Династий Тан китайыште.
4083	Ли Вайын поэзийже представлены лийыныт Европышто Жан Жозеф Мари Амиот, иезуитским миссионер дене пекиныште, тудын Портретыште дес селеврас, лукмо серий Мемуар консернант историй, лесскиенкес, лес артс,, лес моерс,лес обычай, пар лес миссионаир пекиныште.
4084	Лив калык нерген ой.
4085	Лига Чемпионов) спорт таҥасымаш-влак радам.
4086	Лидия Геннадьевна Иксанова (Ефремова) - туныктышо, школ директор, район собраний депутат, мер пашаен, поэт.
4087	Лидия Иксанова Советский район Шуарсолаште ила.
4088	Лиеш веле огыл, тусо черкыште чыла кумалме сомылым моло священник дене пырля шочмо йылме дене шукта.
4089	Лийын шинчын у кÿ пöрт – Князьын уке тугай сурт.
4090	Л.); Илыш тыште - гуж, паша шо-леш веле, пурак веле лектын кодеш (Я.
4091	Лионельын кок изаже да ик акаже уло.
4092	Липецк вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
4093	Лирический геройын йӧратымашым аклымыже «йӱлем», «кошкем», «йомам» глагол-влак полшымо дене ончыкталтеш, нуным автор градаций йонлан энертен чоҥа, тыге кумыл кушмым почын пуа.
4094	Литва йылме (литвала lietuvių kalba) — индоевропысо (балтик) йылме.
4095	Литератур * Иванов, А. Г.–Сануков, К. Н. 1998: Марий калыкын историйже.
4096	Литератур илышыште моло дене пырля лийын огыл да шкенжым литераторлан шотлен огыл.
4097	Литератур йылмым вияҥдыме шотышто Г. Г. Кармазин кок кугу суапым ыштен коден.
4098	Литератур паша деч ончыч Шуко жап палыме лимеке калык погынымаш ден Кленс июльышто 1861 ийыште сар деч западыш кая.
4099	Литератур пашажым 1927-ше ий гыч тӱҥалын.
4100	Литературым икте-весыланна поро, сай йолташ лийынна».
4101	Литературышто тудо «Сави» псевдоним ден палыме.
4102	Литературышто ты муро утларакше «Чевер ÿжара» лӱм дене палыме.
4103	Литературышто шке корным, у корным кычалаш тыршымым ме тыште ужына.
4104	Лицей жапыште Пушкинын шуко стихотворный произведений шамычше ышталтыныт.
4105	Личный илышыже Марлен Рудольф Зиберын пелашыже лийын гынат (тÿҥалтыш вич ий пырля иленыт, но туге гынат варажым ойырлен огытыл), ӧрдыжтӧ вес пӧръеҥ-влак дене йӧратымаш кылым кучен.
4106	Лишыл жапыште Совет Армий радамыш Иван Смирновым налыт. 1987 ий, Пургыж тылзын угыч театрыш пӧртылеш.
4107	Л.Н.Толстой "Воскресение" романжым возымо годым 1899 ий шорыкйол тылзын Бутырский казаматын эскерышыж деке И.М.Виноградов деке коштын да казаматысе илыш нерген йодыштын. 1899 ий вӱдшор тылзын Толстой Бутырский казаматыш миен.
4108	Ложбаным 1987 ийыште Логический Йылме Тӱшка (The Logical Language Group) ышташ тӱҥалын. 1998 ийыште тиде йылме ыштен пытарыме лие, кунам The Complete Lojban Language кагаз савыктыме.
4109	Лолан образым ыштымашке Штернберг уло кумылжым, шижмашыжым пыштен.
4110	Ломберский семын Мишкин ял калыкын тазалыкшым аралымаште тыршен.
4111	«Ломберсолаште» повестьыште автор марий койышым сайынрак ончыкташ тыршен.
4112	Ломбо ошын пеледеш, Урем мучко ӱпшалтеш Мурен - куштен колтена гын, Ӧрдыж ялыш шергылтеш.
4113	Лончылымо радам *1) Ойлымаш ужаш.
4114	Лопка стендыште школлан Георгий Ефруш лÿмым пуымо нерген увер, книга, фото-влак, писательын творческий пашаж нерген материал, южо рукописьше, тÿрлö еҥын шарнымашыже аралалтыт. 1967 ийыште шыжым лекше «Колхозная правда» газетеш печатлыме репортаж оҥай.
4115	«Лоьберсолаште» повестьыште тиде утларак шижалтеш.
4116	Луан цифрым, латин да вес алфавит -влакым, чарналтыш ден виктарыше палым кончыкташлан стандартле кодировко.
4117	Лувоч ( ) — эҥер Марий Элыште Кугу Какшан эҥерын шола эҥерйолжо.
4118	Лудам да «А тиде повестъым марлаш кусараш гын?»
4119	Лудаш да технический модышым ышташ йоратен: кече шагат, вӱд шагат, вакш да моло.
4120	Лудаш тÿҥалынам да чарнен кертын омыл.
4121	Лӱддымылыкшым да патырлыкым ончыктымыжлан «За отвагу» медаль дене палемдалтын, Чап орден кавалер лӱмым сулен.
4122	Лудмо годым шоналтыде от чыте: илышын, коллективизаций саманын лончын-лончын – я шолын, я шинчаорак – каен шогымыжым тудо, коло ийым гына эрталтыше автор, кузе да кунам шымлен-пален шектен?
4123	Лудшо-влак тудым Геннадий Сабанцев-Ояр псевдоним дене палат.
4124	Лӱдыкшӧ омым ужмеке, омыштыжӧ тӧршталтыме шукта гынат, тарванен ок керт.
4125	Лӱдыкшыдылык шотышто адакат статистике дек куснаш лиеш.
4126	Лудышмуро поянлык гыч эн келшымыжым 1964 ийыште савыкталт лекше посна сборникыш ойырен пуртен.
4127	Лужа́ (тошт.) - ик верыште пырля илыше икмыняр родо-тукымын ушемже.
4128	Лу ий утла эрвел марий коклаште тÿрлö школлаште туныктышылан шога.
4129	Луи Люмьер «Поливальщик» сюжетын икгайлыкшым ойырен налын.
4130	Лӱйкалашлан чылажге ныл гана шогалман.
4131	Лӱйкалымаш Ондак тыге лийын: спортсмен 20 меҥгым ече валне куржеш.
4132	Лук-влакын кугытышт(α, β, γ) грек буква-влак дене ончыкталтыт.
4133	Луков П. Кинде-кече падыраш // Марий коммуна. 1981. 9 янв.
4134	Лӱмгече Ага тылзын коло визымше кечынже Герман, Денис–влакын лӱм кечышт.
4135	Лӱмгече Ага тылзын коло икымше кечынже Арсений, Иван–влакын лӱм кечышт Мо лийын Тыгак ончо: * 1502 ийыште Шнуй Елена лӱмеш отром муыныт.
4136	Лӱмгече Ага тылзын коло кумшо кечынже Василий, Семен, Сидор, Таисия–влакын лӱм кечышт.
4137	Лӱмгече Антоний, Арсений, Василий, Вениамин, Георгий, Евдоким, Иван, Николай, Сергей.
4138	Лӱмгече * Афанасий, Кондрат, Александр, Алексей, Василий, Иван, Макар, Михаил, Федор – влак шке лумгечыштым палемдат.
4139	Лӱмгече * Вӱдшор тылзын латикымше кечынже Антип, Иван, Кирилл, Марк, Яков, Эмма, Леонтий, Филипп – влакын лӱм кечышт.
4140	Лӱмгече * Герман, Иван, Эдуард Мо лийын * 1394 — Сеул Кечывалвел Корейын рӱдӧ олаш савырна.
4141	Лӱмгече Гурий, Елизар, Александр, Леонтий да Семён-влакын лӱм кечышт.
4142	Лӱмгече Идым тызын кокымшо кечынже шке лумгечыштым Виктор, Иван, Максим, Никон, Тимофей да Федор – влак палемдат.
4143	Лӱмгече * Идым тылзын коло шымше кечынже шке лӱмгечыштым Иван-влак палемдат.
4144	Лӱмгече Кылме тылзын кумшо кечынже Илларион, Феофил, Пелагея, Максимилиан, Константин, Захар, Денис, Аркадий, Яков да Мартин – влакын лӱм кечышт.
4145	Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1935 — А. А. Венедиктов, Марий Элын калык артистше.
4146	Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1947 — Николай Николаевич Николаев, шанче физик.
4147	Лӱмгече Пеледыш тылзын кандашымше кечынже Георгий, Егор, Юрий, Елена, Иван, Макар, Максим – влакын лӱм кечышт.
4148	Лӱмгече Пеледыш тылзын коло нылымше кечынже Варфоломей, Ефрем, Иоанн – влакын лӱм кечышт.
4149	Лӱмгече Пеледыш тылзын кудымшо кечынже Иван, Никита, Семен, Степан, Фавст, Федор, Павлина – влакын лӱм кечышт.
4150	Лӱмгече Пеледыш тылзын латиндешымше кечынже Виссарион, Елисей, Ефим, Илларион, Иона, Софрон, Фекла, Виктор – влакын лӱм кечышт.
4151	Лӱмгече Пеледыш тылзын нылымше кечынже Василиск, Владимир, Данила, Иван, Макар, Михаил, Павел, София – влакын лӱм кечышт.
4152	Лӱмгече Пургыж тылзын кокымшо кечынже Ефим, Инна, Лаврентий, Римма-влакын лӱм кечышт.
4153	Лӱмгече Сорла тылзын визымше кечынже Трофим-влакын лӱм кечышт.
4154	Лӱмгече Сорла тылзын икымше кечынже Роман да Степан-влакын лӱм кечышт.
4155	Лӱмгече Сорла тылзын кудымшо кечынже Борис, Глеб, Лукьян, Роман да Кристина-влакын лӱм кечышт.
4156	Лӱмгече Сорла тылзын кумшо кечынже Семён да Иван-влакын лӱмкечышт.
4157	Лӱмгече Сорла тылзын латикымше кечынже Кузьма, Константин, Роман да Михаил-влакын лӱмкечышт.
4158	Лӱмгече Сорла тылзын нылымше кечынже шке лӱмкечыштым Григорий, Алина, Мария-влак палемдат.
4159	Лӱмгече Сӱрем тылзын икмыше кечынже Александр, Василий, Сергей, Антон, Галина – влакын лӱм кечышт.
4160	Лӱмгече * Сӱрем тылзын кумлымшо кечынже Леонид, Марина, Маргарита – влакын лӱмкечышт.
4161	Лӱмгече * Танле лӱм-влак: Иван, Феодосий, Матрона.
4162	Лӱмгече * Танле лӱм-влак: Поликарп, Роман, Еремей Христина.
4163	Лӱмгече Ӱярня тылзын индешымше кечынже Дмитрий, Иван, Петр, Кирилл – влакын лӱм кечышт.
4164	Лӱмгече Шке лӱмгечыштым Афанасий, Валерий да Анастасия-влак палемдат.
4165	Лӱмгече Шке лӱмгечыштым таче Анна ден Мария-влак палемдат.
4166	Лӱмгече Шыжа тылзан коло шымше кечынже Николай, Игнатий, Кузьма, Назар да Прасковья – влакын лӱм кечышт.
4167	Лӱмгече Шыжа тылзын визымше кечынже шке лӱмгечыштым Пётр, Макар, Николай, Мартин, Кузьма, Александр да Фёдор-влак палемдат.
4168	Лӱмгече * Шыжа тылзын икымше кечынже Ирина, София-влакын лӱмгечышт палемдалтеш.
4169	Лӱмгече Шыжа тылзын кандашымше кечынже шке лӱмкгечыштым Сергей-влак палемдат.
4170	Лӱмгече Шыжа тылзын кокымшо кечынже Игорь, Константин, Алекей, Гавриил, Георгий, Давид, Макар, Трофим да Фёдор-влакын лӱмгечышт палемдалтеш.
4171	Лӱмгече Шыжа тылзын кудымшо кечынже Иван, Антон, Иннокентий, Раиса, Николай да Андрей-влак шке лӱмгечыштым палемдат.
4172	Лӱмгече * Шыжа тылзын кумло икымше кечынже Лука, Иосиф, Гавриил, Давид, Леонтий, Сергей да Юлиан – влакын лӱм кечышт.
4173	Лӱмгече Шыжа тылзын латвизымше кечынже Андрей, Анна, Давид, Степан, Фёдор да Константин–влакын лӱмгечышт.
4174	Лӱмжӧ астек (науатль) mazame (pl) / mazatl (sg) ('пӱчӧ') мут гыч лектын.
4175	Лум йоршан йур лиеш гын, теле рудышто левешта маныныт, а кече мучко кече шыратен онча гын – вес ийын июнь тылзе ночко да лавыртышан лиеш.
4176	Лӱм Килиманджаро суахилий йылме гыч лектын, лишке ончыкта «курык, кудыжо йылгыжеш».
4177	Лӱмлӧ еҥ-влак * Киноартист, почеламутчо Йыван Кырла 1909 ий 16 Ӱярнян шочын.
4178	Лӱмлӧ еҥ-влак * Николай Михайлович Арбан --- марий литературын классикше, писатель, драматург, композитор.
4179	Лӱмлӧ еҥ-влак * Пурлыклан: Мотор верысе кундем, чапланыше марий-влаклан да Кугу Авамланде Сар годым вуйыштым пыштыше-влаклан памятник – обелиск-влак, Архангел Михаил лӱмеш черке шотлалтыт.
4180	Лӱмлӧ композитор-влакын моктымышт Сапаевым куандара да ынде тудо икмыняр пачаш шукырак тыршаш тӱҥалеш.
4181	Лӱмлӧ писатель вашмутыштыжо Поволжьешт, Сибирьыште, Йӱдвел кундемыште, Кавказыште илыше калык-влакын фольклорым погымо, шымлыме, тудым посна изданий дене «Мемнан фольклорна.
4182	Лӱм Лӱмыштыжӧ поэтын илышыж нерген ойлалтеш.
4183	Лӱм Миссисипи лӱм француз Messipi гыч лектеш.
4184	Лум мут ончылно определений семын кучык форма кучылталтеш, мутлан: ош куэ, шем упш, ужар лышташ, кошар тоя.
4185	Лӱммут ончылно рашемдык семын кӱчык формо кучылталтеш, мутлан: ош куэ, ужар лышташ, шем чодыра, кошар тоя.
4186	Лӱммут ончылно чотмут ок вашталт.
4187	Лӱммутын кок чотысе кум лицаже уло (а лица сынже - кудыт), мутлан: Лӱммутын икымше лицаже ойлышо еҥын настажым ончыкта: мыйын кнагам, мемнан кнага.
4188	Лӱммутын кумшо лицаже, кӧ але мо нерген ойлат, тудын насташтым ончыкта: тудын аваже, нунын авашт, колхозын пасужо, пешеҥгын лышташыже.
4189	Лӱммутын лицаже Лӱммут чот да вочмык дене вашталтме семынак лица денат вашталт кертеш.
4190	Лӱммутыш лица супикс ешаралтеш гын, лӱммутым мыйын, тыйын, тудын, мемнан, тендан, нунын олмештышмут-влак деч поснат ойлаш лиеш, мутлан: тыйын ачат - ачат, нунын пакчашт - пакчашт.
4191	Лӱм нерген Австралий мут латин austrālis гыч шочын.
4192	Лумӱдыр дене пырля кошташ тӱҥалмыж дене Коча эше шке веле пӧлекым пуэда.
4193	Лӱмын возымо указ угычын Юл воктенысе руш огыл калыклан кӱртьым велен тапташ чарен.
4194	Лупш сӱанмарийым уло кумыл дене кушташ, сӱанватым чӱчкаш таратен.
4195	Лу тÿжем экземпляр дене лекше тиде мутерыш 35 тÿжем наре мутым пуртымо.
4196	Лывырге йылме, устан чонымо ой первый корнылаштак куанле шÿлышым шочыктат: Ой, моткоч шÿмем куанен, кумылем Лывыртен пырткалта.
4197	Лывырге магнитдиск ( ) — информацийым аралыше пластик тыртыш явала; тыртышын кок могырышкыжат магнит варшым шӱрымӧ, тыгайымак аудио- ден видеокассетылаштат кучылтыт.
4198	Лычийым Изибай ордыж марий Поликарлан марлан пуэнак колта.
4199	Лычийын ордыж ялыш марлан каймыже огеш шу гынат, нимом ыштен огеш керт: тудын чыла воляже, ушакылже шке кидыштыже огыл.
4200	Лышташ йога: ойлымаш-влак // Ямде лий. 1979. 6 окт.
4201	Людвиг пеш писе, чожга айдеме лийын.
4202	Людвиг улшо чыла тӱрлӧ жанрыште возен.
4203	Людик йылме — людик - карел субэтнос-влакысе наречий.
4204	Людик йылмысе тиште-влак : 750px Латин тиштер негызеш кызытсе людик тиштер латин тиштер гыч 21 буква (C, Q, W, X, Y деч посна) да икмыняр ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
4205	Людмила Ивановна Марий АССР Морко район Кумужъял ялеш 1955 ий ага тылзын 17 кечыштыже шочын.
4206	Людмила Ивановна марий йылмын вияҥме корныжым чын умылен моштышо шанчызе семын палдарна.
4207	Людмилан ачаж ден аваже шӧртньӧ сÿаным палемденыт.
4208	Людмила Николаевна Марий опер да балет театр денат кылым куча.
4209	Люсенер ялыште (Арбор), Марий Тӱрек кундемыште туныктышо ешыште шочын.
4210	Мöнгö гыч намийыме тÿҥ кочкышым, сырам, чевер муным, салмамуным пурлын пелештыме.
4211	Мöнгö гыч полышым вучен киен огыл.
4212	Мÿшкыран ÿдырамаш-влак шукырак жап яндар южышто лияш тыршеныт: кечын волгыдыжо азалан тазалыкым пуа манын ÿшаненыт.
4213	Мавензи чоҥгаш кӱзаш скала дене, лум але ий дене коштмо нӧлталтмаш навыкым налаш кӱлеш.
4214	Магадан вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
4215	Магадан ( ) - Российыште ола, Магадан велын кучем рӱдыжӧ.
4216	Магнитогорск — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
4217	«Майтук»(1927) ойлымашыште поян да незер нерген пален налына.
4218	Май эрдене мӧҥгеш ошкыл толеш шке элышкыже сеҥымаш дене лӱддымо салтак.
4219	Макарсола ден Тосметсолам келге Шувыш корем ойыра.
4220	Макарсолан эргыже Морко поселко ден Шеҥше села кокласе кугорно кок велнат шем чодыра.
4221	Максим дене пырля Яша Стрельников лӱман рвезат тунемын.
4222	Максим, старший лейтенант, ротын командирже, 1944 ий 14 августышто мÿндыр Литващте вуйжым пыштен.
4223	Малинина Р.А.) * Мо тугай причастий?
4224	Малме годым ик шинчашт почмо лийын кертеш.
4225	Малме жап Айдемын да южо янлык-влакын омышт икмыняр ужашлан пайлалтеш.
4226	Малмыж кундем) кнагам савыктыме.
4227	Малмыж кундемын рӱдыжӧ.
4228	Манеш-манеш почеш тиде пайремым студент-влак шонен шуктеныт.
4229	Манифест «Живопись да поэзий» сымыктыш толкынын манифестшым кызыт 28 йылме дене савыктыме.
4230	Марафон куржталмаштат, ече дене коштмаштат, пауэрлифтинг денат тиде чолга ӱдырамаш моткоч кугу кӱкшытыш шуын.
4231	Марий автоном вел кум контоныш шеледалтын: Йошкаркакшан (Краснококшайский), Чыкма (Козьмодемьянский) да Сернур (Сернурский).
4232	Марий автономий областьлан пӧлеклалтше "Икымше март" почеламутшым шочмо йылмыж дене лудын пуэн.
4233	Марий автономий областьым чоҥымеке, кызыт У Торъял кундемыш пурышо илмывер-влак тунам Сернурский кантоныш ушненыт.
4234	Марий автономийыште кÿкшö постым пуэныт. 1921 ий январьыште ВЦИК Президиумын пунчалже почеш тудо Марий автономный областьын Ревком составышке пурен.
4235	Марий автор формо шотышто чынак у ошкылым ыштен.
4236	Марий айдемын тужвал тӱсшат, чурий сынжат утларак монголлан келшышын вияҥын.
4237	Марий але руш йылме кабинетлаш пурашат ок лий, вер уке.
4238	Марий ватын вургемже гыч налме деталь-влак полшымо дене идалык пагытын ойыртемже почылтеш, сылне метафор-влак почеламутлан ойыртемалтше сыным пуат, «илыше» тӱсаным ыштат.
4239	Марий вера ден чимарий йӱлалан ӱшаныше-влакын пайрем радам ойыртемалтын.
4240	Марий Википедий Марий Википедий 10 Сӱремыште 2009 ийыште почылтын ыле (тунам Икымше Марий Самырыктукым Слётше Марий Элыште тӱҥалын), да 12 Сӱрем гыч пайдаланыше-влак Марий Википедийыш пурен кертыныт.
4241	Марий Викитекыште текст-влакым вераҥдыме годым кажне текстшым «Meadow Mari» категорийыш пуртыман.
4242	Марий-влак кеч-кунамат вес верам кучышо-влакым, нунын вераштым чытымышт да пагалымышт дене ойыртемалтыныт.
4243	Марий-влак коклаште * 1910 - Василий Элмар (Козырев, Василий Сергеевич).
4244	Марий-влак колышым изарнян огыт тойо, тиде кече неле, вÿран кечылан шотлалтын.
4245	Марий-влак колышын чонжо нылле пайрем деч вара эрелан вес тÿняшке вонча манын ÿшаненыт.
4246	Марий-влак нерген икымше гана X курымышто (961 ий) возымо: хазар каган Иосиф шке серышыштыже тудлан йозакым тӱлышӧ калык коклаште «цармис» манын ончыкта.
4247	Марий-влак руш-влак дене ик кугыжанышыште илат, сандене шанче, эртымгорно, тӱвыра гыч шуко терминыште «Руш» мут пелен «Русский» мутым кучылташ логалеш: * Руш — эрвел славян калык.
4248	Марий-влак садак кӱсотыш кумалаш коштыныт.
4249	Марий-влак тыште шке илымверыштым чоҥеныт, эҥер лӱм дене ялымат лӱмдаш тӱҥалыныт.
4250	Марий-влак у верышке илаш куснымышт дене ялын лӱмжым аралане коденыт.
4251	Марий-влакым Европышто пӱртӱслан кумалше пытартыш калык манын палемдат.
4252	Марий-влакым Кугыжаныш поянлык министерстве кидыш пуымо ( 1906 ий марте).
4253	Марий-влакын феодал ушемышт лийын, кызытсе Марий Тӱрек кундемын ужашыже тушко пурен.
4254	Марий-Возжай кыдалаш школым тунемын пытарымеке, Йошкар-Олашке тӱвыра да сымыктыш колледжышке эстрада пӧлкашке тунемаш пурен.
4255	Марий да руш урем-влак Лапке урем дене ушалтыныт.
4256	Марий еҥлан тудо «Чоныштем илет» икымше марий сериалыште устан модшо семын палыме.
4257	Марийже Владислав Виногоров дене пырля Максим эргым куштат.
4258	Марийже лагерь гыч толмеке, Анушлан пеш кугу куан лиеш.
4259	Марийжын суртыштыжо кул семын илаш Саскавийланат йöсö, но Йынашым йöратымыжлан кöра тудат пеҥгыде чонан Петр ден Оксиналанат алал кумылым ончыкташ тырша.
4260	Марий йылме. 5-6 класслан.
4261	Марий йылме пример шотышто автор значенийын эн изи единицыж дене синоним–влак тÿшкам ончыкташ лиймым палемда.
4262	Марий йылме синтаксис ден специалист.
4263	Марий йылмызе-влак кокла гыч П.Ярускин 1933ийыште нине падежым ойырен.
4264	Марий йылмызе-влак шке коклаштышт Н.Т.Пенгитовым мыскара йӧре "ачаже" манын колтеныт.
4265	Марий йылмым тунемме кумылжо самырык филологым Тарту университетын аспирантурышкыжо вÿден.
4266	Марий йылмын исторический фонетикыж дене кылдалтше тиде але вес йодышлан пöлеклалтше чыла статьяштыже Леонид Петрович Грузов шке шонымыжым лудшо деке тÿрыс намиен шукташ тырша да идейже чын улмым ÿшандара.
4267	Марий йылмын функционироватлымыже нерген.
4268	Марий йылмысе падеж-влак нерген.
4269	Марий йылмышанче тӱнямбал кшыыш нолталтын.
4270	Марий йылмышанчын вияҥмыже нерген.
4271	Марий йылмыш велын лӱмжым «кӱкшӧ мланде» семын кусараш лиеш.
4272	Марий йылмышке кусараш гын, «карате-до школ гыч Кугу Корныш» семын кусаралтеш.
4273	Марий йылмыште родо-тукым термин-влакым шымлыме историй (Андрианова Е.М., МарГУ) Кумдан палыме шанчыеҥ Г. Кармазин родо-тукым термин-влак нерген ятыр возен.
4274	Марий калык гын таче кечыла вӱргечым эртара.
4275	Марий калык коклаште поян ден йорло чынак лийын огытыл мо?
4276	Марий калык коклаште поян ден йорлын улмыштым, нунын кок турло илышыштым, ваш-ваш шогышо интересыштым Я.Элексейн умбакыже эше келгынрак ончыкта.
4277	Марий калык ойгыштат, пайрем годымат эре мурен, кеч тыге илышыжым куштылемдаш тöчен.
4278	Марий калык Семен Николаевым эн ончычак драматург семын пала.
4279	Марий калык тÿҥалеш гын, сеҥен миен керталеш».
4280	Марий калык тале поэтын ойпогыжым, поро надыржым кугун акла, садлан рвезе мурызо - влаклан келыштарыме кугыжаныш премийлан Олые Ипай лÿмым пуымо.
4281	«Марий калыкым волгыдыш ÿжмö муро» еҥ-влакын шинчаш перныде кодын огыл.
4282	Марий калыкым кынелташ кÿлеш.
4283	Марий калыкын виян кушкын толмыш нерген В.Элмар кугу патриотический чувство дене ойла.
4284	Марий калыкын илышыже пеш неле лийын, садлан шуко марий Пугачовын сӧгалтымашыже годым Руш кугыжаныш ваштареш кучедалын.
4285	Марий калыкын историйже: Кокла ийготан да кугурак класслаште тунемше-влаклан лудаш книга – Йошкар-Ола: Марий книга савыктыш, 1998.
4286	Марий калыкын мер пашаштыжат шке вийжым ончыкта: 7-ше марий калык погынын делегатше лийын.
4287	Марий калыкын погынжылан.
4288	Марий калыкын, тӱвыран патриотшо семын Марий Эл Республикысе да уло финно-угор тӱня шанчын, тӱвыран вияҥмаштышт надырже серыпле.
4289	Марий калыкын тукымжо… тыландат учым шукта!»
4290	Марий калыкын уста эргыже Владимир Алесеевич Мухин (В.
4291	Марий калыкын чотшо 1725 -ше ий деч вара гына кугемаш тӱҥалын.
4292	Марий калыкын юм кучылтман медициныжым але марте шанче медицинат, этнографият юзо-влакын психологийышт да шолып шинчымашышт гоч умылтарен огытыл.
4293	Марий камерле, семӱзгар, симфоний музыклан негызым пыштен.
4294	Марий кантата-влак Марий семлызе-влак кокла гыч кантатым возымо дене Андрей Яковлевич Эшпай да моло-влак чапланеныт.
4295	Марий книга савыктышын редакторжо.
4296	"Марий коммуна" газет редакцийыште пашам тыршен ыштен.
4297	«Марий коммуна» ( кызыт«Марий Эл» ) газет уста литераторлан пöлеклалтше «Иктылан икте кидым пуэн, чыланат иктöр ошкылза» страницым савыктен.
4298	"Марий коммунист", "Марий коммуна" да "Ямде лий" газетлаште пашам ыштен.
4299	Марий кугезына-влак гын, игече вашталтме нерген тыге ойленыт: ночко кеҥежлан куэ вӱд чот йога але сур вараш пыжашым пасу покшелан опта – йӱран кеҥежлан.
4300	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лекмек, Алексеевскысе кандашияш школын завучшо лийын.
4301	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лекмек, Волжск оласе 3-шо №-ан школышто туныктышылан пашам ышташ тӱҥалын, вара 7-ше да 6-шо №-ан школлаште тыршен.
4302	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лекмек, Йошкар-Оласе 3-шо №-ан школышто руш йылме да литератур предметым вӱдаш тӱҥалын, а вара 20 №-ан школыш куснен да пытартыш ийлаште технологий колледжыште тыршен.
4303	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лекмек, Мари-Турек кундемысе Косолапово кыдалаш школышто тыршаш тӱҥалын да 32 ий тыштак пашам ыштен.
4304	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лекмек, «Правда» совхоз партком вуйлатыше лийын. 1991-ше ий гыч Вера Александровна Марий Тӱрек кундем Мосолов лӱмеш краеведений тоштерым вуйлаташ шогалын.
4305	Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лектын, икмыняр жап политехник институтышто тыршен.
4306	Марий кугыжаныш педагогик институтын историй факультетым 1978 ийыште пытарен.
4307	Марий кугыжаныш педагогик институтышто кок курсым тунем пытарымеке, Ленинградысе театр, музык да кинематографий институтыш тунемаш куснен.
4308	Марий кугыжаныш педагогик институтышто спорт дисциплин кафедрыште пашам ыштымыж годым «Буревестник» студент командым чумырен.
4309	Марий кугыжаныш университетым тунем лекмек, Марий радиошто, вара «Ончыко» журнал редакцийыште тыршен. 1986-шо ийыште книгасавыктыште пашам ышташ тӱҥалын: тӱҥ редактор, а вара вуйлатышат лийын.
4310	Марий кугыжаныш университетым тунем лекмек, Марий радиошто пашам ышташ тӱналын. 1996-шо ий гыч «Эркас» ушемын художественный вуйлатышыже лийын, а 2001-ше ий гыч «Марий Эл» телерадиокомпанийын радио редакторлан пашам ышта.
4311	Марий кугыжаныш университетын историй пӧлкажым тунем пытарен, но чапым ял озанлык пашаште сулен. 1991-ше ий гыч «Коркатовский» озанлыкым вуйлаташ шогалын. 1996-шо ийыште кугыжаныш погынын депутатше лийын.
4312	Марий кугыжаныш университетын историй-филологий факультетын студентше лийын.
4313	Марий кугыжаныш университетын профессоржо Д.Е. Казанцев у курым тÿҥалтыште икмыняр вес проблемым шымлымашке куснен, ты йодышым рашемдаш материалым чарныде поген.
4314	Марий кугыжаныш университетысе региональный историй кафедрын профессоржо лийын. 1995-ше ий гыч - Республикысе кугыжаныш секретарьын советникше.
4315	Марий кугыжаныш университетысе тувыра да сымыктыш факультетын деканже.
4316	Марий кугыжаныш университетыште пашам ышта.
4317	Марий кугыжаныш университетыште тунемын.
4318	«Марий кундемысе 1917-1941-ше ийлаште милиций» монографийын авторжо.
4319	Марий кундемысе кушкыл-влакым шымлымаште кугу специлаистлан шотлалтеш. 100 наре шанче пашан авторжо, кудо кокла гыч «Марий Эл Республикын Йошкар Книгажым» палемдаш лиеш.
4320	Марий кундемыш 1977-ше ийыште толын да Волжскысо ик ушемын специалистше лийын. 1993-шо ий гыч Звениговысо шӧр комбинатын тӱҥ технологшылан тыршаш тӱҥалын.
4321	Марий кундемыште илем-влак шукыж годым памаш, эҥер, ер воктене шочеденыт.
4322	Марий кундемыште тудо ÿмыржö мучко туныктымо учрежденийлаште пашам талын ыштен.
4323	Марий кундемыш толмек, Шернур тӱвыра пӧртын вуйлатышыже лийын. 1968-ше ий гыч тӱвыра министр пашашке ушнен. 19 ий Ленин лӱмеш тӱвыра полат вуйлатыше сомылым шуктен.
4324	Марий литературым шымлыше А. Е. Иванов нерген.
4325	Марий литературышто В. Иванов лирический повесть жанрым палынак вияҥдаш полшен.
4326	Марий литературышто мондаш лийдыме кышам коденыт Я. Ялкайн ден М. Горькийын серыш гоч да вашлийын мутланымышт.
4327	Марий Мер Каҥашын еҥже, Кугыжаныш Думын Депутатше, "Плес" фирмын вуйлатышыже.
4328	Марий мерлаште йозак погаш лӱмын сотникым ойыреныт.
4329	Марий мландыште икымше кнагагудо -влак коклаште иктыже ты селаштак ышталтын – 1890-ше ийыште.
4330	Марий мландыште тиде икымше пожарный подразделений лийын.
4331	Марий муро мучкак йоҥгалтеш, марла кушталтымашат шинча ончылнак коеш.
4332	Марий мурызо-влак, ансамбль-влак йоҥгалтарат.
4333	Марий мурызо-влак омо нерген муро-влакым йоҥгалтарат.
4334	Марий мурызо-влак тудын семже почеш шуко мурым йоҥгалтарат; муро-влак коклаште шуко хит уло.
4335	Марий мут 1. Инанем чыла кучен Ашныше ик Ача Юмылан, пылпомышым, мландым, чыла ужмынам да уждымынам Пӱрышылан.
4336	«Марий» мут нерген Калык шкенжым эреак «марий», «мары», «марэ» манын лӱмден.
4337	Марий оригиналыште южо вере утыж дене шуйдарыме, тÿр гоч шере шомакым каласыме ыле гын, рушлаште повесть чотрак рашемын.
4338	Марий орфографий мутер (2011) Марий орфографий мутер (2011) — 2011 ийыште савыктыме у редакций почеш марий орфографий мутер.
4339	Марий патриархальный ешын шолдыргымыжым, шочшо-влакын у семын илаш шонымыштым шке жапыштыже М. Шкетан «Ачийжат, авийжат!»
4340	Марий пединститутышто пашам ышташ тӱналмекыже, студент-влаклан марий-руш, марий-йот отделеийыште диалектологийым да марий йылме историйым туныктымыж годым чӱчкыдынак ты шымлыме пашан тӱҥ положенийже-влаклан эҥерта.
4341	«Марий пионер марш» Г. Эвайнын Совет власть жапысе серыме произведенийлаж гыч эн сайже – «Марий пионер марш».
4342	«Марий пионер марш» шомак содержанийже денат, сем интонацийже денат «Взвейтесь кострами, синие ночи» мурым икмочоло ушештара.
4343	Марий повестьын уста мастарже Писатель радам гыч икте почеш весе кая, йӧршын пӧртылдымын, курымешлан.
4344	Марий помещик Атлашкин нерген глава поснак онай.
4345	Марий поэзий А. Пушкиным, В.Маяковскийым, Д. Джамбулын творческий наследийышт дене кузе кылдалт шогымым шымлен.
4346	Марий поэт Василий Элмарат шке семынже простой, шӱм гыч лекше мут дене сӱретлен, Сталин вождьын шочмыжлан кутло ий темме кечылан «Эн шокшо, эн сылне мурыжым» пöлекла.
4347	Марий поэт Василий Элмарын творчествыжым ончен лекмеке, вывод семын тидым каласышаш улына: тудо шке поэзийже дене советский литературын, марий литературын чапле традицийжым шуен, патриотический темыла почеламут-шамычым возен.
4348	Марий поэт-влакын, шке поэмылаштым поген, посна сборникым лукмо опытышт тымарте уке ыле.
4349	Марий поян ден кугыжан власть шемер калыкым иквереш пызырен иленыт.
4350	Марий радам Ожно годсек марий калык марий радамым кучылтын.
4351	«Марий рвезе писательым ушаш кÿлеш» заметкыже («Йошкар кече», 1928 ий 24 октябрь) кугу опытан мастар-влаклан ÿшанле алмаштышым ямдылаш кÿлмö нерген воза, «чыла марий техникумышто рвезе писатель ушемын пöлкажым почаш» темла.
4352	Марий республик кӱшыл погынын депутатше, президиум вуйлатышын алмаштышыже лийын.
4353	«Марий республикын историйже» книган икымше том авторжо.
4354	Марий республикын кушыл погынын депутатшат лийын.
4355	Марий республикын сулло журналистше чап лӱм дене палемдалтын.
4356	Марий республикысе спорт да капкультур комитетын инструкторжылан тыршыме жапыште ятыр спорт ушемлаште классик кучедалмаш да бокс дене туныктен.
4357	Марий самырык театрыште 40 наре рольым модын.
4358	Марийская песня на Дунае // Марий коммунист.
4359	Марийский биографический центр, 2007 * Домрачев Василий Валерианович, Энциклопедия Республики Марий Эл.
4360	Марийский ял шотан илем Хлебниково ял шотан илем Маскасола кундем Краснооктябрьский ола шотан илем * Краснооктябрьский ( ) — ола сынан кугыял (оск).
4361	Марий сӱан йӱла да муро-влак Марий йÿлан ик эн йомартле, чоным куандарыше, ушакылым пойдарыше, вий куатым пуышо орлаҥгыже – марий сÿан.
4362	Марий сӱан кышкарыште кугезына-влакын тÿня, сандалык нерген умылымашышт аралалтеш.
4363	Марий сылнымутан прозым келге идеян, сöрал содержаниян произведенийла дене пойдарен да марла романым эн первый возышо-влак кокла гыч иктыже лийын.
4364	Марий сылнымутым вияндымаште, марий кокла гыч лекше пашаеҥ-влакым ямдылымаште ятыр тыршен.
4365	Марий такмак -влакым оҥай, ойыртемалтше аранжировко почеш ик эн ончыч йоҥгалтараш тӱҥалын.
4366	Марий театрын, марий драматургийын кушмо кушмо корныштым шымлаш шонен.
4367	Марий театрыш толмекыже, Александр Беляев «Дорогая Памела» опереттыште врач рольым модын.
4368	Марий телевиденийыштат сем редактор семын пашам шуктен.
4369	Марий терминологийым, марий родо-тукым системым шымлымыж годым С.Мендиаровын «О черемисах Уфимской губернии», С.К. Кузнецовын «Очерки из быта черемис» ( 1879 ) монографий сынан очерклашт дене пайдаланен.
4370	Марий тӱвыраш руш йомак-влак гыч логалын.
4371	Марий тукымлӱм-влак Марий тукымлӱм-влак руш фамилий-влак дене варалтыныт.
4372	Марий тӱняште * 1861 ий — Юлсер кундем Шарача селасе черкым да школым чоҥеныт.
4373	Марий тӱняште * 1960 — Йошкар-Олаште музыкально-художественный школ-интернатым почмо.
4374	Марий тӱняште * 1991 ий — Марий самырык театрыште икымше спектакльым модын ончыктеныт.
4375	Марий Тӱрек кундем Изи Пиштанка ялеш шочын. 7 классым тунем пытарымеке, колкозышко пашашке пурен.
4376	Марий Тӱрек кундем Мариец посёлкышто шочын.
4377	Марий Тӱрек кундем Марий Китне ял гыч.
4378	Марий Тӱрек кундемын эртымгорныжо Виче вел дене кылдалтын.
4379	Марий Турек кыдалаш школышто палыме лиеш, Марий Пыламарий педтехникумышто пашам ыштымыж годым ойыртемалтше, шке шотан муро влакым колын.
4380	Марий Тӱрек ( ) — Марий Тӱрек кундемын рӱдыжӧ.
4381	Марий ӱдырла коеш.
4382	Марий ӱдыр Маскасола кундем Юбилейный посёлкышто шочын. 16 ияш годымжак тудо эрыкан кучедалмаш деке шӱмаҥын.
4383	Марий Ушемын шке уло, Марий чаҥ маналтеш.
4384	«Марий чаҥ» газетым вуйлатен.
4385	Марий Чодыраште верланен.
4386	Марий чынвозышто икмыняр виктарчык-влак улыт.
4387	Марий-шамычым эн ондак VI курымышто лишне гот калыкын эртымгорнызо Иордан merens семын палемден.
4388	Марий шанче да шымлыше институтын вуйлатышыжлан, "Марий коммуна" газетын редакторжылан ыштен.
4389	Марий шанче да шымлыше институтышто изирак шанче пашаеҥлан тыршыме деч вара, социологий пӧлкан вуйлатышыжлан шогалын, а 1997-ше ийыште ты институт вуйлатышын алмаштышыже сомылым шукташ тӱҥалын. 60 наре шанче пашан авторжо.
4390	"Марий шанчын ачаже" — лӱмым илымыж годымак пуэныт.
4391	Марий шанчыште веле огыл келге кышам коден тудын «Марий йылмыш кӱсынлымӧ татар да башкир шомакше-влак» мутерже.
4392	Марий Эл верланыме верыштыже шуко акрет годсо арвер-влак кодыныт, кудо икымше тӱжемийлашке мемнан курымашлык (Кристос шочмо) деч ончыч пурат.
4393	Марий Эл кугыжаныш архив фондышто "Элнетын" кокымшо книгажым Ахмет Асылбаевич Асылбаев почеламутчо да сылнымут критик муын кертыт.
4394	Марий Эл Президентым черетан сайлымашыште 17 Теле 2000 ийыште кокымшо турышто 33,7 % йӱкым погымеке Леонид Маркеловлан (57,9 %) сеҥалтын.
4395	«Марий Эл Радион» эфирыштыжат уста мурызын мурыжо-влак чӱчкыдын йоҥгат.
4396	Марий Эл Радио -н эфирыштыже посна тиде темылан мутланымаш эртен.
4397	Марий Эл Радио чӱчкыдын марий концерт, дискотеке да танцпол-влакым эртара.
4398	Марий Эл Республик 1990 ий гыч Марий Эл Республик лиеш. 1920 ийлаште кок иктӧркертыжан йылме шырым шынденыт: олыкмарий йылме да курыкмарий йылме.
4399	Марий Эл Республик Марий Тӱрек кундем (Марий-Турек район, Марий Турек район; ) — Марий Элыште мунициапал район.
4400	Марий Эл Республик Орша́ кундем, южгунам Оршаҥге район ( ) — Марий Эл Республикысе муниципал район.
4401	Марий Эл Республик У Роҥго кундем ( ) — Марий Эл Республикысе муниципал район.
4402	Марий Эл Республикын калык артистше ( ) — чап лӱм, Марий Эл Республикын кугыжаныш награде.
4403	Марий Эл Республикын конституций проектым ямдылымаште кугу надырым пыштен.
4404	Марий Эл Республикын кугыжаныш музык театрын гастрольжым Киевыште (1991 ий) да Минскыште (1992 ий) эртарен.
4405	Марий Эл Республикын кугыжаныш премийже дене палемдалтын, Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже, Россий Федераций тӱвыран сулло пашаеҥже.
4406	Марий Эл Республикын ойыпшо Марий Эл республикын кугыжаныш ойыпшо — Марий Эл Республикын кугыжаныж символжо.
4407	Марий Эл Республикын сулло артисткыже ( 2008 ий).
4408	Марий Эл Республикын сулло тренерже (2005).
4409	Марий Эл Республикын туныктыш министерствын самырык-влак дене пашам ыштыме шотышто виктемын вуйлатышыже.
4410	Марий Эл республикысе йылме-влак нерген икмыняр шонымаш (Размышления о языках республики) // «Марий Эл».
4411	Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже (1998).
4412	Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже (2003).
4413	Марий Эл Республикысе тӱҥ эмлымверыште шуко ий невропатологлан ыштен.
4414	Марий Эл Республикысе туныктышын сулло пашаеҥже (04).
4415	Марий Эл Республикыште 327 кӱсото кугыжаныш аралымаште.
4416	Марий Эл Республикыште Людвиг Пич.
4417	Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже, "Ончыко" журнал пӧлкан редакторжо.
4418	Марий Элын калык артистше Иван Смирнов, Марий Элын сулло артисткыже Августа Романова, мурызо Виктор Комаров шке мастарлыкыштым ончыктышт.
4419	Марий Элын калык артистше, Кугыжаныш премийын лауреатше.
4420	Марий Элын калык да Россий Федерацийын сулло артистше, Марий Эл кугыжаныш премий лауреат.
4421	Марий Элын калык серызыже ( ) — Марий Эл Республикын кугыжаныш наградыже, почётан лӱм.
4422	Марий Элын пелыже утла мландым чодырам айла.
4423	Марий Элын сулло туныктыш пашаеҥже.
4424	Марий Элын тистыж деч ойыртемалтеш.
4425	Марий Элын чапмурыжлан мутым возен.
4426	Марий Элышке 1997-ше ийыште толын: сар ветеран-влакым эмлымверыште тӱҥ эмлызын алмаштышыжлан тыршаш тӱҥалын, тыгодымак Марий кугыжаныш университетысе айдемын физиологий да анатомий кафедрын профессоржо лийын. 130 наре шанче пашан авторжо.
4427	Марий Элыштат алтимат фрисби команде уло.
4428	Марий Элыште кажне ийын эртаралтше Оно Морко Агавайрем ( Шернур кундем ) чыла марий калыкым иктеш чумыра да тиде пайрем радамыште пытартыш лиеш.
4429	Марий Элыште кож Йылымбалны шӹренок вашлиялтеш.
4430	Марий Элыште лач ты кундемыште кече эн ончыч кынелеш.
4431	Марий Элыште чыла вере кушкеш, тудым Евразийын юалге да йӱштӧ верлаште вашлияш лиеш.
4432	Марий Элыште эн кугу организацийлан «Марий Эл Республикысе журналист-влакын Ушемышт шотлатеш» («Союз журналистов Республики Марий Эл»).
4433	Марий эрыкан Википедийыш пагален ӱжына.
4434	Марий-эстон кыл нерген.
4435	Марий юзо-влак калык медициныште пеш шукертсек чапланыше улыт, тӱрлӧ чер да колымаш деч калыкым араленыт.
4436	Марий языкознанийыште тиде пашам виктарен колташ профессор Н.Т.Пенгитов кугу вийым пыштен.
4437	Марий яллаште пӧръеҥ тукым почеш лӱмдымаш шарлен.
4438	Мари рвезе-влак кертмышт семым нуным шарналтен марий сӱаным эртараш тыршат.
4439	Марисола Шернур кугысола деч йӱдвелкыла 12 меҥге тораште Она да Шаба эҥер коклаште верланен.
4440	Мари-Турек кундем Мари-Купто ялыште шочын. 1997-ше ий годсек тудо «Кугарня» газет редакцийыште пашам ышта.
4441	Мари-Турекыште уста сўретче шочын.
4442	"Мари" тӱшка дене пырля Тыште тудо "Мари" лӱман эстраде-фольклор тӱшкам пога.
4443	"Мари" эстраде-фольклор тӱшкан вуйлатышыже.
4444	Марка кумын рольжым Виктор Бурлаков модеш, Одокимын рольжым - Вильсур Хамеев.
4445	Марк Твейн тӱҥалын шке карьерыжым воштылмо куплет-шамыч деч а пытарен тичмаш вичкиж очерк айдеме нрав дене.
4446	Марк Твейнын паша образше-влак Марк Твейнын литератур герой семын (шке чын лумже Сэмоэль Клеменс) лектын кокымшо и кумымшо ужашыште научно – фантастический пенталогийыште «вудын мирже» возышо Филипп Фармер».
4447	Марк Твейнын цитатыже-влак *Ад – икымше чын ончыктышо христианын общиныже уло Вселенныйын.
4448	Марк Твенын колымыж деч вара, тудын пӧртыштыжӧ илыме пӧрт да тудын пелен школ дене книга рӱдӧ лийын. 1962 ийыште Марк Твенын пӧртыштыжӧ национальный исторический памятникым ыштен шогалтеныт.
4449	Марк Твенын Хартфодышто пӧртшӧ алмашталтын тудын шкенжын музейышкыжеи США-те вуйлалалтын национальный гай.
4450	МарКУ, «А» корпус Марий кугыжаныш университет (МарКУ) ( ), кӱшыл шинчымашым пуышо Марий Эл республикысе тӧнеж.
4451	МарКУ-н профессоржо И. Г. Иванов дене образованность да интеллигентность нерген мутланымаш.
4452	«Марла календарь» гоч икымше гана манаш лиеш, «юмын мут» огыл, а тыглай марий шомак, сылне марий ой уло йÿкын йоҥгалтеш.
4453	Марла книгам возымо пашаш тудо 1905 ийысе революций гутлаште ушнен.
4454	Марла книгам, газетым огыт луд, школышто марий йылмым веле огыл, марлажат огыт тунем,икымше класс гычак рушла тÿҥалыт, марий радиом огыт кол, театрым огыт уж.
4455	Марла лекше газетын икымше кок номерже аралалт кодын огыл, 30 номерже мемнан жап марте шуын.
4456	Марлаҥдыме Евангелийым (Лука ден Иоанн деч) кидвозышым (тудым Озаҥ П. Глезденев конден) каҥашыме да келшышылан шотлымо.
4457	Марлан лекташ темлыме годым, чон йöсыжым палдарыде, Саскавий шкенжым пеш моштен, тыматлын куча.
4458	Марла-рушла возымо журнал.
4459	Марла савыктыме книга-влак * Советский салтак: ойлымаш-влак.
4460	Марла савыктыме у картыште рӱдола Провой лӱмым нумалеш.
4461	Марла туныктымо пашаште нине кок книгажат чот полшеныт.
4462	Марлен нуным шукыштым пален. 1921 ий пеледыш тылзын аваже тудым уэш Берлиныш конден.
4463	Марлен умбакыже скрипка дене шокташ тунемеш.
4464	Марпа ватыже (Микайын аваже) пошкудо Кугу Йырсе ял гыч (кызыт Удмуртийышке пура) улан, пашаче, кугу тукымвожан насл гыч лекше лийын.
4465	Мартыште 1851 ийыште воза «Историй тенгечысе кечын».
4466	«Марш Акпарса» почеш постановка Руш Драмтеатрын шӧртньӧ фондышкыжо пурен. 1989 ийыште Йошкар-Олаште икымше фантастический роман А.С. Крупняковын «Амазонки» лектын, а 1993 ийыште «Амазонка-влакын» шуйнымаш – «Пояс Ипполиты».
4467	Маскам рвезе -ÿдыр-влак пöрт еда вÿден коштыт, тудлан суртоза-влак тÿрлö йодышым пуат: шурно могай шочеш тÿла, еш кузе илаш тÿҥалеш.
4468	Масканур лӱм кок мут гыч ышталтын маска нур медвежье поле села лӱм марий гынат, но илыше- влакше руш лийыныт.
4469	Масканур мут ончыктен кертеш: * Масканур — Маскасола ола сынан кугыялын вес лӱмжӧ.
4470	Масканур ял шотан илем * Масканур ( ) — сола.
4471	Маскасола кундем, Медведево район ( ) — Марий Элысе муниципал район.
4472	Маскасола кундем Яныкайсола ялеш шочын.
4473	Маскасола (Медведево) ола сынан кугыял (поселок городского типа) Йошкар-Ола деч 8 меҥге тораште верланен, чынжым Йошкар-Ола деч чот огешат ойыралт, эркын-эркын ола дене ушалтеш.
4474	МАССР Кугыжаныш премийын лауреатше (1977 ий), МАССР тӱвыран сулло пашаеҥже (1980 ий).
4475	«Мастарлык – писательын вийже» статьяштыже лудына: А. Бик шуко произведенийже калык деке шуын.
4476	Мастарлыкым нунат батут дене гына погат.
4477	Мастарын модмыж дене гына огыл, шке яндар йӱкшє денат калык чоным сымыстарен кертын.
4478	Матрице — прямоугольник семын шогышо тӱҥлык-влакын радамлыкше.
4479	Матч деч ончыч тренер ден эмлызе спортсмен-влак деке лектын, увертареныт: «Харламов модаш тӱҥалеш», да торжан огыл модаш йодыныт.
4480	Матчын тӱҥ жапыштыже команде-влак ик тӧр модыныт гын, нуно эше ешартыш 5 минутым (овертайм) икымше гол марте модыт.
4481	Матюковский Г. Ӱшанле ошкыл // Марий коммуна. 1981. 12 июнь.
4482	Матюковский Г. Фашизм ваштареш // Арслан тукым.
4483	Мацуо Басӧ ( ), шочмыж годым лӱм - Киндзаку ( ) — япон почеламутчо, Эдо периодышто эн пагалыме.
4484	Машина бензин дене эн кугу писылык поген шукта, да тиддеч вара виктарыше нитро-двигательым чӱкта машинан писылыкше кок пачаш кугемеш.
4485	Машинам виктарыме годым тиде поснак лӱдыкшӧ.
4486	Машина шамычым почыла-почыла колтат.
4487	Маюк-Егоровын поро йолташыже. 22 ияш годым театр корным ойырен.
4488	М.Васильев, Л.Я.Мендияров, Т.Е.Евсеев, да молат) логалын.
4489	М. Горький писатель ушемын вуйлатышыже семын марий литературымат вияҥдаш полшен.
4490	М. Горькийын тӱрлӧ шӧрынан творчествыже национальный литератур-влакын йол ӱмбак шогалмаштышт профессиональный корным палемден.
4491	Меат тудын мыняр ияш улмыжым кычалтылаш огына туҥал.
4492	Медведево кундемын чолга ӱдыржӧ 1995-ше ий гыч «Эр вий» ушемыште пашам ышта, а 1997-ше ий гыч вуйлатышыжлан шогалын.
4493	Медведево район Цибикнурышто шочын. 19 ияшак тудо фронтыш каен.
4494	Медведево районысо Ленин лӱмеш колхоз профкомын вуйлатышыжланат тыршен.
4495	Медведево районысо Поланур ял гыч.
4496	Медециным тунемеш.200 йоча гыч 35 ӱдыр лийын.
4497	Медицине шанче кандидат.
4498	Медичи колмеке тудо 1492 ийыште монгыжо портылеш.
4499	Мейербер семлызе "Пророк" оперышкыже "Фигурист-влак" сценым пуртен, мурызо да балетъеҥ-влак сценыште ролик дене мунчалтеныт.
4500	Ме кажныже илышыштына кеч ик серышым иктаж-кöлан возена.
4501	Ме кузе гына огына воштыл!
4502	Мелнам кочмек уна-влак оксам пыштеныт.
4503	Мелна нерген каласымат оҥай.
4504	Мелодик шукытлыкым певец тӱрлӧ тембровый, динамический ойыртем-влак дене ышталтеш, тыгак микроинтервал, мелизматик варьирований дене шукталтеш.
4505	Мемнан велыште йӱдвелыш Коркашӱдыр эре ончыкта Марий тамга — Й, тӱнямбал — N (nord).
4506	Мемнан дек садыгак унала мийыза, Налаш лектам кок шинчам модыктен.
4507	Мемнан землякна чылажымат юватылде ыштен.
4508	Мемнан коклаште, ончет гын, улыжат куд ий веле ойыртем гынат, ойыртемжак – могай!
4509	Мемнан кундемын шочшыжо тӱнямбалне тыгай фигурым ыштыше икымше лийын.
4510	Мемнан лай илышнам паледа гын, Мÿндыр гынат, толын кайыза.
4511	Мемнан наступленийым тушман ынже пале манын, артподготовка деч посна эҥер гоч вончышт да атакыш керылтыч.
4512	Мемнан пайрем: стих // Марий коммуна. 1960. 1 май.
4513	Мемнан Петъял кундемыштына тиде пайрем аралалт кодын.
4514	Мемнан пӧртна Юрий Михайловичын илыме пӧрт лишне верланен.
4515	Мемнан современницына-влак - Саскавий ден Джамиля- эрыкан элыште илат да шке илышыштлан шке оза улыт.
4516	Мемнан футболын кугезе родыжлан гарпастум модмашым шотлаш лиеш.
4517	Мемнан шанчывуйлатышна икте лийын – тӱнямбал лӱман профессор Пауль Аристэ.
4518	Мемнан шонымаште, «иктешлыше чот мут» терминымат келшышылан шотлаш ок лий.
4519	Мемнан элысе салтакын чон яндарлыкшым, кугу патырлыкшым ужеш, келшыше поэзий шомак дене сÿретлен ончыкташ тырша.
4520	Мемнан эрасе II-III курымла гыч тÿҥалын XVIII курым марте марий йылмын, тудын диалектше-шамыч вияҥме корныштым, археологий, этнографий, историй материал-влак негызеш ÿшандарыше иктешлымашым ыштен.
4521	Мемнан ялна: почеламут - влак // Марий коммуна. 1981. 6 февр.
4522	Мемуарланже ситыдымаш-влак вашлиялтыт, чын факт-влакым ончыктымо огыл.
4523	Мераҥ ваптыш арверын кугытшо 20-30х5 м, тудым пушеҥге укшыш сакеныт, янлык ваптыш йымалне кудал эртымыже годым – ваптыш дене леведыныт.
4524	Мер илышыштат, кугыжаныш пашаштат Елизавета Васильевна кугу кӱкшытыш шуын.
4525	Мер Каҥаш Йошкар-Оласе чапкӱ-влак воктеке пеледыш аршашым, вуй савыме йӱлам шуктымо радамым мер ушем-влаклан шукташ темлен ыле.
4526	Мер Каҥашын икымше Оньыжаже лийын ( 1992 2000 ).
4527	Мероприятий пеш чот пеҥгыдын эртен: нимогай фотосӱрет, нимогай йот еҥ да молат.
4528	Мер паша 90-ше ийлаште Александр Абдулов мер паша толкын кӱшныжӧ лийын манаш лиеш.
4529	Мер пашаштат Антонина Аркадьевна кугу пагалымашым сулен: 7-ше марий погынын делегатше лийын.
4530	Мер пашаштат кугу пагалымашым сулен.
4531	Мер пашаштат моткоч кугу пагалымашым сулен: 8-ше марий погынын делегатше лийын.
4532	Мер пашаштат тудо кугу пагалымашым сулен.
4533	Мер пашаште моткоч кугу пагалымашым сулен.
4534	Мер сомылым шуктымаште гын, тудынат надырже изи огыл.
4535	Месси шке пырля модмо йолташыже Хави ден Иньестам ончылтен да кокымшо гана почела ик футболистлан пуымо тӱнямбалне эн кугу пӧлекым налын.
4536	Ме тÿрло йылман еҥ-влак коклаште келшен илаш, ваш-ваш полшаш да тунемаш кÿлмö нерген ойленна да кызытат ойлена.
4537	Метрии кугыза Чапи эргыжым юмылан кумалаш туныкта.
4538	Ме ужына: писатель пӱсӧ сюжетан произведений дене кажне лудшым шке велкыже савыра.
4539	Механик-виктарыше Механик-виктарыше командирын кид йымалне улеш, танкын кудалме шотлан вуйын шога.
4540	М. Иванов, И.Стрельников, Е.Содорон Олык Ипайын йолташыже лийыт.
4541	Миенам, коштынам вара-вараже Савак кундем яллаштат, лавыран урем да шӱлыкан пасу деч молым ужын омыл.
4542	Мийымекше, Пагул эргыже вес вургемым иондаш жап шуын: «Ятыр жап йыдалым пидын, Ятыр корным коштынам… Илышем ялт весе лийын, Молан тоштым акленам,?»
4543	Микай возен кодымо кÿчык автобиографийыштыже шке илышыжым «пеш тыглай» манеш.
4544	Микай, мутат уке, тидын нерген нигöланат, нигуштат да нигузеат ойлен кертын огыл- жапше тунам тугакак могай лÿдыкшö лийын!
4545	Микай, тунам эше самырык, «ярамарий», але вара тыгай онай, чон пудыратыше тема деч öрдыжеш кодын кертын?
4546	Микай туныктымо пашаште шке веле огыл вожанын, тышкак тудо Оксиня шÿжаржым, Иван шольыжым, Максим эргыжым шогалтен кертын.
4547	Микале салтак гыч черле пӧртылнат, ӱмыр шуде колен.
4548	Микеланжело 6 март 1475 ийыште Тосканск олаште, нужна ешыште шочын кушкын. 1488 ийыште ачаже тудым художниклан тунемаш колта.
4549	Миклай Рыбаков Россий Федераций тӱвыран сулло пашаеҥже, Марий Эл Республикын калык сылнымутчыжо, Марий Эл кугыжаныш премий лауреат, Марий Эл Республикысе сымыктышын сулло пашаеҥже, Олык Ипай лӱмеш премий лауреат.
4550	Миклай шкенжым поян гай ончыкташ йöрата.
4551	Миля шотышто, мутат уке, прозаик шукыжым шонкален луктын, конешене, но тыштат ятыр эпизодшо илыш факт негызешак сералтын.
4552	Миннесото ( ) — УАШысе регион, штат. Мланде кумдык - 225,181 тӱж. меҥ². Калык чот - 5 345 тӱж. еҥ (2011).
4553	Минь Хуан мучашлан пуен тудлан должностьым академийыште ханьлинь,кудо служитлен научный экспертизыште и поэзий императорлан.
4554	Миранд йылме (мирандла mirandês) — индоевропысо (роман) йылме.
4555	Мирон илыш вашталтмым, ял калыкын ончык каймыжым пеш сайын умыла да шакше шонымашыжым шукташ тырша.
4556	Миссионер пашаже К.Сануковын "Просветитель Павел Петрович Глезденев" книгаже Ныл ий академийын миссионер пӧлкаштыже тунемын, 1906 ийыште экзаменым куча да марий кокла гыч ик эн ончыч кÿшыл образованийым налеш.
4557	Миссисипи ( ) — Йӱдвел Америкыште эн кугу эҥер радамын тӱҥ эҥерже.
4558	Миссисипи - тӱняште нылымше кужутан да луымшо кугытан эҥер.
4559	Миссури ( ) — УАШысе регион, штат.
4560	Михаил Зиновьевич Васютин ( 16 Пеледыш 1959 ий, Курыкмарий кундем Микряк сола) — кугыжаныш да тӱвыра пашаеҥ, Марий Эл Республикын тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министрже (1997), Марий Эл Республикысе Виктер вуйлатышын алмаштышыже (2002).
4561	Михаил Кузьмич шке пашаштыже эреак у темым кычалын.
4562	Михайлов ден Петров йолташыже-влак тудлан голым пурташ йӱным пуаш тыршеныт. 4 минутыштак Харламов шайбым пуртен кертын, ончышо-влак гына огыл, «Крылья» командын модшыжо-влакат Валерийым совым кырен саламленыт.
4563	Михайлов, Петров, Харламов Тудо ийынак Харламовым ССРУ -н кокымшо чумыр командышке ӱжыныт.
4564	Михайловскийыште поэт тыгак приобщился бильярд дене модаш, тыге гынат палыме модшо лийын огыл,но йолташ шамычын шорнымаш почеш,кий дене кучылтын чылт профессионал гай.
4565	Михайловский ял шотан илем * ( ) — ял.
4566	Мичурин-Азмекей Ятманов, Александр Степанович (Мичурин-Азмекей Сапан Эчан) ( 29 Шыжа 1912 — 29 Идым 1985 ).
4567	Мишкино) * Нерге ял (руш.
4568	М. Крепина // Молодой коммунист. 1960. 17 дек.
4569	Младший лейтенант Василий Сергеевич Козырев Юго-Западный фронтышто немецкий фашист-шамыч ваштареш креталеш.
4570	Мланде дене тудым шланг гына кылда.
4571	Мланде йыр пӧрдшыжла, Тылзе Ава ӱлыч кайымыж годым, туран пӧрдмыж годымат мемнам эскера.
4572	Мланде кумдык - 144,5 тӱж.
4573	Мланде кумдык - 45,8 тӱж.
4574	Мланде кумдык - 589,9 тӱж.
4575	Мланде кумдык - 83,9 тӱж.
4576	Мланде кумдык - 88,5 тӱж.
4577	Мланде мут ончыктен кертеш: * Мланде (планет) — планет Кече системыште.
4578	Мланде пашан, колхоз илышын ойыртемжым сайын паленам.
4579	Мланде экваторын плоскостьшо эклиптикын плоскостьшо деке тайналтмыже Кеҥежымсе кечышогымаш тунам лиеш, кунам Мландын пӧрдмӧ рӱдыжын Кече могырыш тайналтмыже эн шагал значенийыш шуэш (23°26′).
4580	Мландын Кече йыр пӧртын савырнымыже.
4581	Мландын пӧрдмӧ рӱдыжын тайналтмыже сезонысо игече-влакын вашталтмыштын тӱҥ амалже лиеш (ийын пагытше-влакын вашталтмышт).
4582	М. Н. Янтемир лӱмеш Марий Эл республик кугыжаныш премийын лауреат тыгай книга-влаклан: " Марий йылме " 10 томан (1990-2005), "Марий орфографий мутер" (2011) книгалан, "Марий электрон мутер" (2011).
4583	Могай амал дене поянын вийже кушкеш, кузе тудо шке поянлыкшым шукемда?
4584	Могай пырчым ӱдет - тугайымак погет.
4585	Могай шонымаш дене пытартыш кучедалмашышке лектыт – тыгай шонымаш дене тый кажне кучедалмашышке лекшаш улат», - тыгай мут дене Ояма сеҥымашлан туныктен.
4586	Мо - гынат, протоколышто нунын мутышт ончыкталтын огыл.
4587	Мо дене вара мыланна И. Осминын поэзийже шерге?
4588	Мо дене, кузе тудо тыгай сеҥымашке шуо?
4589	Мо дене ушеш кодын Марий Элнан журналистике да писатель аланыштыже тыршыше, кумдан чапланыше тиде еҥ?
4590	Модмаш 4:4 счет дене пытен.
4591	Модмаш-влак тылеч ончыч лийыныт гынат, документ дене палемдалтше икымше тыгай пайремлымаш 776 ийыште лийын.
4592	Модмаш жап ынде кум ужашлан шелалтеш, кажныже коло минут гыч.
4593	Модмаш ныл ужаш гыч шога.
4594	Модмаш радам Модашлан изи теннис мече да метыр кутышан тоя кӱлеш.
4595	Модмаш Российыште да Скандинавийыште эн сайын шарлен да тӱзланен.
4596	Модмаш семынат, сар-сымыктыш семынат тудым аклат.
4597	Модмаш семын тудо Канадышке куснен.
4598	Модмашшке иканаште кок команде ушна.
4599	Модмашште тӱҥ - капкашкыже мечым пурташ, да шке капкам оролаш.
4600	Модмашште тӱҥ - шукырак мечым тавалышын капкашкыже пурташ, да шке капкам гол деч аралаш.
4601	Модмаш шӱлыш пӧлекым Йошкар-Оласе «Йошкин кэтс» сеҥен.
4602	Модмо пӧртын пашаеҥже-влак модмашышке огыт ушно.
4603	Модмо техникыже, коньки дене мунчалтымашыже, шайбым вӱдымыжӧ - чыла сай.
4604	Модмо шайбе шем тусан улеш.
4605	Модшемла, шкемым шке мый «писательлан» шотлем ыле.
4606	Модшо-влак кидыште клюшкым кучен, тавалышын капкашкыже мечым але шайбым пурташ тыршат.
4607	Модшо-влак тудын дене оксам сеҥен налаш тыршат.
4608	Модшо-влак чӱчкыдын ий хоккеист-влак семынак чият, но конькишт роликан лийшаш.
4609	Можо тыге шошым кечын айдемым ала-кушко ӱжеш, ала-мом эре кычалыкта?
4610	Можыч, але нуныжо тӱняште эн пиалан улыт: йӱдвошт ласкан малат, кечыгут пашазе вольык семын мом-гынат ыштат, кушко-гынат каят.
4611	Можыч, але тугай-влакше шукынрак погынат, шоныде, йӧсланыде, куаныде илышыже.
4612	Можыч, ик палачак нунын умырыштым лугыч ыштен.
4613	Молан гына вычыматен, Меат пырля огына иле.
4614	Моланже раш: тыгайым умбакыже чыташ ок лий, осаллан мучаш лийшаш, садлан кол «пурен кая келгышке, еҥ пурдымо верышке».
4615	Молан манаш гын возышо-влак тудын лÿмжö пелен ончычсо семынак шем тамгам шындылыныт.
4616	Молан манаш гын, италийысе салтак-шамыч мемнам ужын кертыт ыле.
4617	Молан манаш гын Мойкин гай тӧра-влакым сеҥаш ок лий, нунын велне – власть, окса.
4618	Молан манаш гын, таҥасымаш деч ончыч нигӧат нунылан нимогай темлымашым ок пу.
4619	Молан манаш гын тудын ÿпшö йошкарге лийын, а тыгайже Венецийыште шуен вашлиялтын.
4620	Молан серымыжым чарныме нерген Осминлан тыге рашемда: «Мемнан школ гыч куд туныктышо армийыш налалте, садлан час шуко кодын.
4621	Молан Тонян йöратен гына койышланымыжым Алеша умылен огыл да тудын йолташ ÿдыржым йöратен?
4622	Молан тудо поэтлан моткочак лишыл да шерге: «эн ныжылге волгыдо семым тый, шочмо пÿртÿс, пöлеклет».
4623	Молан тудо тыгай?
4624	Молан тӱшка озанлык сӱмырлен Марий прозаик Алексей Александров-Арсак «Юмын капка ончылно» кок книган романым возен.
4625	Молан Франций тошто куатшым пӧртылтен ок керт?»
4626	Молгунамсе, ӱлыл парня ужашым пален налат (Тудо тыгак идентификацийыште кучалтеш).
4627	Мо лиеш ыле ачана дене тудын ончыклык ÿшанже да йöратыме Максимжын колымыжым колеш ыле гын – шоналташат шучко.
4628	Мо лийын * 10 Сӱрем гычын 15 Сӱрем марте Марий Самырыктукым Икымше Погынымаш лие.
4629	Мо лийын * 10 Теле - Санкт-Петербургышто икымше марий грамматика савыкталтын.
4630	Мо лийын * 13 Пеледыш - Марий кундемыште семлызе организацийым ыштыме.
4631	Мо лийын * 14 Теле - Марий калык Марий Эл Республикын икымше президентшым В. М. Зотиным сайлыме.
4632	Мо лийын * 23 сӱрем - "Марий Эл" ансамбльлан негызым пыштыме.
4633	Мо лийын * 29 Шорыкйол - Автомобильын шочмо кечыже.
4634	Мо лийын * 4 Сорла - В. М. Васильев лӱмеш МарНИИ-м почмо.
4635	Мо лийын * "Арлан ден Кестен" койдарчык журнал лекташ тӱҥалеш ( 1927 ий марте).
4636	Мо лийын * Виче губерний Шернур волостьысо Купран-Сола ял воктене марий калык тӱня кумалтышыш чумырген.
4637	Мо лийын * "Война увер" икымше марла газет савыкталтын.
4638	Мо лийын * Вӱдшор Ага - "Акрам сар".
4639	Мо лийын * Йозакым тӱлышӧ марий лӱм оксам тӱлаш тӱҥалын.
4640	Мо лийын * Кӧ шочын * 14 ӱярня - Константин Максимович Коршунов, марий драматург.
4641	Мо лийын * Кӧ шочын * 16 Ӱярняште Йыван Кырла шочын.
4642	Мо лийын * Кӧ шочын * 1 Шыжа - Алексей Федорович Красноперов, марий прозаик.
4643	Мо лийын * Кӧ шочын * 22 Шорыкйол - Ксенофонт Архипович Четкарев, марий фолклорист, этнограф да литератор.
4644	Мо лийын Кӧ шочын * 23 Ӱярня - Сергей Николаевич Николаев, Марий АССР-ын калык писательже.
4645	Мо лийын * Кӧ шочын * 4 Шорыкйол - Виталий Сергеевич Дмитриев-Ози, марий поэт.
4646	Мо лийын * "Кугу сорта" секте шочын.
4647	Мо лийын * Курык марий-влак Руш кугыжанышыш ушнат.
4648	Мо лийын * Марий-влак нерген икымше гана возымо: хазар каган Йосифлан йозакым тӱлышӧ калык коклаште цармис манын ончыкта.
4649	Мо лийын * Марий мландыште сар угыч ылыжын (→ Черемис-влакын сарышт ).
4650	Мо лийын * Марий театр шочын.
4651	Мо лийын * "Марий ял" газет лекташ тӱҥалеш.
4652	Мо лийын * "Марла календарь" лекташ тӱҥалын.
4653	Мо лийын * Пургыж тылзын 12 28 кечылаште Ванкувер олаште Теле Олимпий модмаш эртаралтеш.
4654	Мо лийын * Пытартыш "Марла календарь" лектын.
4655	Мо лийын * Российышке икымше автомашина толын.
4656	Мо лийын * Руш-влак Васиьсурск олам чоҥеныт, курык марий-влакын Цепель лӱман илыме верыште, Сура еҥер воктене.
4657	Мо лийын * Руш кугыжалан Михаил Фёдорович Романов шогалын.
4658	Мо лийын * Руш кугыжан указше почеш марий мланде межа шот дене шелалтын.
4659	Мо лийын * Сорла - "У вий" журнал лекташ тӱҥалеш.
4660	Мо лийын Тыгак ончо: * 1337 ий — Сергий Радонежский монах саным налын.
4661	Мо лийын Тыгак ончо: * 1457 -ше ийыште «Псалтирь» лӱман икымше книга лектын.
4662	Мо лийын Тыгак ончо: * 1492 ий — Христофор Колумб Америкым почын.
4663	Мо лийын Тыгак ончо: * 1556 ий — Шучко Йыван кугыжа Астрахань ханствым руалтен.
4664	Мо лийын Тыгак ончо: * 1561 ий — Москваште Василий Блаженный лӱмеш черкым чоҥен пытареныт.
4665	Мо лийын Тыгак ончо: * 1667 ий — Жан-Батист Дени историйыште икымше гана ик айдемын вӱржым вес айдемын вӱргорнышкыжо колтен.
4666	Мо лийын Тыгак ончо: * 1698 -ше ийыште Пётр Первый кугыжа у кӱштыкым луктын: пондашым нумалмылан ешартыш налогым тӱлымаш улмаш.
4667	Мо лийын Тыгак ончо: * 1701 ий — Пётр Первый кугыжа Балтий теҥыз флотым ыштыме нерген кÿштыкым луктын.
4668	Мо лийын Тыгак ончо: * 1715 ий — Пётр Первый кугыжа у кӱштыкым луктын: пу мостовой-влакым арален кодаш манын еҥ-влаклан кӱртньӧ пундашан да пудан йолчиемым чияш чарыме.
4669	Мо лийын Тыгак ончо: * 1721 -ше ийыште Россий ден Швеций коклаште Ништадтский вашкелшыкым пеҥгыдемдыме.
4670	Мо лийын Тыгак ончо: * 1745 ий — Россий элысе икымше географий атлас ош тӱням ужын.
4671	Мо лийын Тыгак ончо: * 1756 ийыште майонезым ыштен луктыныт.
4672	Мо лийын Тыгак ончо: * 1760 ий — Шымияш сар кайыме пагытыште Берлин Чернышевын вуйлатыме армийже ончылно капитуляций нерген увертарен.
4673	Мо лийын Тыгак ончо: * 1782 — Екатерина Вторая кугыжа равноапостольный князь Владимир лумеш орденым ышташ палемден.
4674	Мо лийын Тыгак ончо: * 1782 -шо ийыште Пётр Первый кугыжалан чапкӱм шогалтыме.
4675	Мо лийын Тыгак ончо: * 1783 — Монгольфье изк-шоляк-влак икымше аэростатым южыш нöлталыныт.
4676	Мо лийын Тыгак ончо: * 1785 — Франсуа Бланшар икымше парашютын конструкцийжым ончыктен.
4677	Мо лийын Тыгак ончо: * 1792 ий — США-н президентшын резиденцийжым чоҥаш тӱҥалме.
4678	Мо лийын Тыгак ончо: * 1793 ий — Парижысе Лувр тоштер семын посетитель-влаклан почыныт.
4679	Мо лийын Тыгак ончо: * 1803 ий — Николай Михайлович Карамзиным Российын историографшылан шогалтыме.
4680	Мо лийын Тыгак ончо: * 1810 — Чили элын Испаний деч кораҥмыже нерген увертарыме.
4681	Мо лийын Тыгак ончо: * 1812 ий — Бородино кредалмаш лийын.
4682	Мо лийын Тыгак ончо: * 1812 ий — руш купеч Иван Кусков Аляскыште икымше руш илемым почын.
4683	Мо лийын Тыгак ончо: * 1826 ий — Россий император Николай Икымшын коронацийже эртен.
4684	Мо лийын Тыгак ончо: * 1828-ше ийыште Лондонышто телевидений дене тӱрлӧ чиян икымше передачым ончыктеныт.
4685	Мо лийын Тыгак ончо: * 1848 — икымше «жвачкым» ыштен лукмо.
4686	Мо лийын Тыгак ончо: * 1851-ше ийыште Моско-Санкт-Петербург кӱртньыгорным эскераш да ачалаш лӱмын подразделенийым почыныт.
4687	Мо лийын Тыгак ончо: * 1860 ийыште США-ште секретный службым почыныт.
4688	Мо лийын Тыгак ончо: * 1862 — Америкын президентше Авраам Линкольн кулым (рабым) кучымым чарыше законым луктын.
4689	Мо лийын Тыгак ончо: * 1876 ийыште Америк гыч Альфред Енсен шке пушыж дене историйыште икымше гана Атлантик океаным шкетын ийын вончен.
4690	Мо лийын Тыгак ончо: * 1879 ий — Икымше кассовый аппаратым ыштен лукмо.
4691	Мо лийын Тыгак ончо: * 1885-ше ийыште Германий гыч Готлиб Даймлер икымше мотоцикллан патентым налын.
4692	Мо лийын Тыгак ончо: * 1896 ийыште Клондайкыште историйыште кумдан палыме черетан «шӧртньӧ лихорадка» тӱҥалын.
4693	Мо лийын Тыгак ончо: * 1897 ий — Российыште икымше футбол матч эртен.
4694	Мо лийын Тыгак ончо: * 1902 ий — Детройт олаште Кадиллак маркан икымше машинам ыштен лукмо.
4695	Мо лийын Тыгак ончо: * 1909 ий — Российште икымше серийный автомобильым лукмо.
4696	Мо лийын Тыгак ончо: * 1911-ше ийыште Лувр тоштер гыч «Джоконда» портретым шолыштыныт.
4697	Мо лийын Тыгак ончо: * 1915 ий Английысе да Пруссийысе войска-влак Ватерлоо пелен Наполеонын армийжым кырен шалатеныт.
4698	Мо лийын Тыгак ончо: * 1917 — «Ӱжара» газет лекташ тӱҥалын.
4699	Мо лийын Тыгак ончо: * 1919 ий — Версальыште вашкелшыкым пеҥгыдемденыт.
4700	Мо лийын Тыгак ончо: * 1921 ийыште Лев Николаевич Толстойын илыме пӧртшым тоштер-усадьба семын почмо.
4701	Мо лийын Тыгак ончо: * 1922 ий — Моско олаште революций театрым почмо.
4702	Мо лийын Тыгак ончо: * 1922 ий — Россий элыште граждан сар мучашлалтын.
4703	Мо лийын Тыгак ончо: * 1922-шо ийыште Зальцбургышто театр сымыктышын фетивальже эртен.
4704	Мо лийын Тыгак ончо: * 1925 — Марий кундемысе писатель-влакын икымше погынымаш Чарлаште эртен.
4705	Мо лийын Тыгак ончо: * 1930 -шо ийыште Москосо сарзе округын ученийыштыже икымше юж десант парашют дене тӧрштен.
4706	Мо лийын Тыгак ончо: * 1931 ий — Лос-Анджелес олаште Чарли Чаплинын уста киноактёр семын дебютшо лийын.
4707	Мо лийын Тыгак ончо: * 1932 ий — Совет Ушемын кӱшыл руководствыжо писатель Максим Горькийын мöҥгыштыжö погынен, вес писатель-влак дене вашлиймашым эртарен.
4708	Мо лийын Тыгак ончо: * 1941-ше ийыште Одессым фашист-влак деч аралымаш тӱҥалын.
4709	Мо лийын Тыгак ончо: * 1942 ийыште Гвардейский краснознамённый танк дивизийым ыштыме.
4710	Мо лийын Тыгак ончо: * 1945 — Кугу Ачаэл Сарыште Совет Ушем сеҥен.
4711	Мо лийын Тыгак ончо: * 1952 — Шернур посёлкышто йоча книгагудым почыныт.
4712	Мо лийын Тыгак ончо: * 1967 ий — Китайыште водород бомбым ыштен луктыныт.
4713	Мо лийын Тыгак ончо: * 1990 ий — Михаил Горбачёвлан Нобель премийым кучыктеныт.
4714	Мо лийын Тыгак ончо: * 1992 ийыште Марий Эл Республик шочын.
4715	Мо лийын Тыгак ончо: * 1996 — Йошкар-Олаште ола историй тоштерым почылтын.
4716	Мо лийын Тыгак ончо: * 2005 ий — Марий Эл Радио икымше гана эфирыш лектын.
4717	Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1911 — Алексей Николаевич Громов, Совет Ушем Герой.
4718	Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1919 ий — Маргарита Михайловна Куликова, тазалык аралтыш пашаеҥ, Россий Федерацийын сулло эмлызыже шочын.
4719	Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1936 --- Калинин, Герман Сергеевич, журналист да краевед.
4720	Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1936 --- Краснов, Петр Васильевич, журналист да мер пашаеҥ.
4721	Мо лийын * шорыкйол ӱярня - Марий-влалкын илыме верлаште Совет власть ышталтын.
4722	Мо лийын * Шыжа революцийын 50-ше идалыкшым пайремлыме лӱмеш хоккей турнирым (руш.
4723	Молл Хэлам ( ) йылмышанчызе почеш ик чумыр ойлончо веле уло: “илыше кол вӱдыштӧ иеш.”
4724	Моло * Александрий (дендропарк) — дендрологик парк Белая Церковь олаште.
4725	Моло вашкелшык коклаште посна верым суверенитетым аралымаш налын шоген.
4726	Моло-влакын возымыштым шуко лудеш, терга, сылнымутлан калык лоҥшаш лекташ полша.
4727	«Молодежын мурыжо» почеламутышто поэт Родиным аралаш ямдылалтмаште рвезе-влакым вмян, смелый да таза кап-кылан лияш, физкультура да спорт дене заниматлаш ӱжеш.
4728	Моло дене пырля озанлык пашам ышта да монастырьысе хорышто мура, тушто ик ий утла ила.
4729	Моло изирак калыкын сылнымутышт шочмаште руш литературын надырже изи огыл.
4730	Моло йылмылаште модмашым але англичан мут дене лӱмдат (кузе Российыште - футбол, Португалийыште - порт.
4731	Моло калыкым поктен шушашна уло, нунын дене тöр лийшашна уло.
4732	Моло корно виктарчыкым рашемден шогышо норматив акт-влак Виктарчык-влак дене келшышын савыкталтшаш улыт.
4733	Моло модшо-влак дене таҥастарымашште капкаорол пасун шке пелыштыже эре лийышаш.
4734	Моло музыканче-влак вес жанырыште пашам ышташ тӱҥалыныт.
4735	Моло мутмастарын семынак, тудын образше, шонымашыже, серыме мутшо книгалаштыже илат.
4736	Моло мутым кузе кучылташ?
4737	Моло пайремым огыт ужате, а Ӱярням – эре ужатат.
4738	Моло паша-влак Юрий Евдокимов-Тойварс "Стапан Микале" оперым Миклай Рыбаковын "Морко сем" пьесыж негызеш 1988 -ше ийыште возен, Сарра Кириллова либреттом ямдылен.
4739	Моло постановко-шамыч руш драматург-влакын пьесышт почеш лийыныт.
4740	Моло поэт семын Першут ондак калык муро да такмак семын возен, почеламутшо-влакым «муро» манын: «У муро», «Моктымо муро», «У ӱдырамаш муро», «Куштымо сем».
4741	Моло пьеса-шамыч дене таҥастарымаште тиде эн сайлан шотлалтеш.
4742	Моло родо-тукым калык лӱмат тиде шомак гычак лекше улыт дыр: «мордва», «мадьяр», «удмурт», «мурома», «меря», «мещера».
4743	Моло родо-тукым калык лӱмат тиде шомак гычак лекше улыт дыр: мордва, мадьяр, удмурт, мурома, меря, мещера.
4744	Молот ойлымашым лудмо годым тыгай факт-влак шинчалан пернат: калык колхозы шпура, тÿшка озанлык пашаште тырша – действий-влак кодшо курымын 30-шо ийлаштыже эртат.
4745	Моло тыгай вий лийын огыл.
4746	Моло ӱдыр коклаште Плагий лӱман ик ӱдыр йомак колташ путырак мастар ыле… Мый Плагийын йомакшым пеш йӧратен колыштынам, южгунам пелйӱд марте мален омыл.
4747	Моло характерым лушкыдынрак ыштыме, сандене авторын шонымыжо да шонымыжым кузе сÿретлыме коклаште ойыртем уло.
4748	Моло эллаште: * 103 Чучхе идалык (КНДР-ыште).
4749	Моло Юмо дене таҥастарымашыште эн тӱҥ, эн кӱлешан, кугу виян улмыжым шотышко налын, тунамак илышым пеҥгыдын эскерен шогымыжым умылен, поснак чот пагалымашым ончыкташ шонен, марий-влак тудым XIX курымышто Тӱҥ Юмо маныныт.
4750	Молышт лӱммутан кучылталтмыш олмеш шкетын кучылталтмышт годым чыла вочмыкыште каласалтыт, мутлан: Йодышан олмештышмут-влак вочмык дене вашталтмышт годым ойлончышто тӱрлӧ йыжыҥ лийыт.
4751	Мом возен * «Чоткар»— роман.
4752	Мом ончыкта * Акрет еврей йылмыште "йӱдвел" мут эше "ӱшан" семын кусаралт кертеш.
4753	Мом от пале, йод, ит вожыл, ит аптыране.
4754	Мом шоныман да ыштыман?
4755	Мом ыштет, тунам тыгай жап ыле, но вара семын Иванов тыгай теорийын творчествылан зияным кондымыжым умыла да, возымо йöнжым вашталтен, илышым, айдемым келгынрак, чыла велым терген ончалын, геройын психологийжым утларак тÿрыс, ÿшандарышын ончыкташ тÿҥалеш.
4756	Монастырь илыш неле: пенгыде режим, кочкаш уда, розго, тÿрлö паша, ныл енлан ик кравач.
4757	Монастырь — монах ден монашка-влакын тын тиштышт.
4758	Мӧҥгӧ пӧртылмеке, Бетховен ушыш толшо мелодийжым инструмен коклаште модын.
4759	Мӧҥгышкышт каяш жап шумеке, суртоза ден озаватым тауштен мурым муреныт.
4760	Мӧҥышкӧ кайыше Россий салтак-влак 1914 ийыште Орва́ — нылораван кудалме йӧн.
4761	Мӧнгыштӧ тыглай вапштӱняшке лекмаш метод-влак улыт: dial-up, broadband (коаксиал кабель, оптик кабель, вӱргене кабель гоч), Wi-Fi, спутник да 3G/4G кӱсен кутырчык гоч.
4762	Мондалтдыме умыр, 6) Немыч-влакын кок шудо метр наре лишеммекышт, ля-ля-ля шергылт колтыш (Н.
4763	Монтанье-н шанче тӱшкаже АИВ-2 вирус нерген икымше гана возен.
4764	«Монументал сымыктыш» секцийыште марий-влак кокла гыч икте гына Российысе сӱретче-влак ушемын чолга еҥже улеш.
4765	Монча кугыза ден монча кувалан эреак таумутым ойлаш кӱлеш, но икмыняр еҥ тиде пашам ышташ огеш кӱл маныт.
4766	Мо оҥайже: тиде корныштак икымше гана пневмошина дене пайдаланеныт.
4767	Морко кугыялын шочмо ийжылан 1678 ий шотлалтеш.
4768	Морко кундем Азъял ялеш шочын.
4769	Морко кундем Елейкино ялыште шочын.
4770	Морко кундем Кораксола ялеш шуко шочшан ешеш шочын.
4771	Морко кундем Масканур ялеш шочын.
4772	Морко кундем Нуръял Корамасыште шочын-кушкын.
4773	Морко кундем Семисолан чолга ӱдыржӧ ончыч «Марий Эл» ансамбльыште шуаралтын.
4774	Морко кундемын талантан эргыже ойырен налме профессийже ден шинчымашым Луначарский лӱмеш театр сымыкытыш институтышто поген.
4775	Морко кундемын шочшыжо 1967-71 ийлаште Йошкар-Олан 2-шо №-ан поликлиникын тӱҥ врачше лийын, ятыр ий Марпединститутын капкультур кафедрын деканжылан пашам ыштен.
4776	Морко кундемын эргыже 1973 -шо ий гыч «Марий коммуна» газет редакцийыште пашам ышташ тӱҥалын.
4777	Морко кундемысе Мызеҥер ялеш шочын.
4778	«Морко мланде» — Морко кундемысе газет.
4779	Морко педучилищыште да Марпединститутышто шинчымашым поген.
4780	Морко район Тумер ялыште шочын.
4781	Морко район Уилем ялыште шочын.
4782	Мороз, Морозко, Трескун, Студенец – лӱм-влак дене тудым лӱмденыт.
4783	Москва гыч войска-влакым мӧҥгеш луктыныт.
4784	Москва гыч толшо уна - влак тудым литератур институтыш тунемаш пураш таратеныт, но шонымышт шукталтын огыл: Олык Ипайым 1937 ий кенеж туҥалтышыште поген наҥгаеныт, да пел ий гыч, 11 ноябрь йÿдым, ÿмыржö лугыч кÿрылтын.
4785	Москвасе финн миссий гоч Финляндийысе разведке орган-влак дене кылым кучен.
4786	Москваште тудо тӱҥалнеже ыле ямдылалташ кандидат экзаменым сдаватляш, но занятий так и туналме огыл.
4787	Моско кугыжаныш татар-монгол-влак деч утлен.
4788	Моско оласе «Марий ял» газет редакцийыште пашам ыштымыж годым ты газетын редакторжылан шогышо Кузнецов дене кылым кучен, тудын шпионский порученийжым шуктен толын.
4789	Моско оласе УФСИН представитель Сергей Цыганковын ойлымыж почеш, казамат гычын 26 ияш Белоруссийын гражданинже Виталий Островский куржын.
4790	Моско олаште шочын.
4791	Москосо капкультур институтым тунем лекмек Йошкар-Олашке толын да школышто куштылго атлетика дене тренерлан тыршаш тӱналын.
4792	Москосо консерваторийым тунем пытарымекше, самырык А.Искандаров музыкальный училище пелен марий капеллым чумыра.
4793	Москосо метрополитен ( ) — урем деч ӧрдыжтӧ мер транспорт тӱрлык Моско олаште.
4794	Москосо погранотрядым 1993 ийыште афган боевик-влак шалатен пытарынешт ыле, нуным Хаттаб лӱман, тунам эше палыдыме полевой командир вуйлатен.
4795	Москосо торгайымаш техникумым тунем лекмек, Йошкар-Оласе кевыт-влак секцийын вуйлатышыже лийын.
4796	Моткоч кöраҥше улмыжлан кöра тудо шуко паша деч кораҥ ок керт: Нинан йöратыме ушкалжым колымашке шукта.
4797	Моткоч сайын тунеммым да кружоклаште тыршымыжым шотыш налын, ик жапыште Д. Казанцевым сталинский стипендиатлан ойыреныт, оксан икмыняр ужашыжым шуко икшыван аважлан пуэн шоген.
4798	Мотор корным ыштыме,ныл кевыт пашам ышта.
4799	Моторын марийже Осалак огыл маш.
4800	Мо тудын шумжым вургыжтарен да сераш таратен?
4801	"МОУ СОШ д.Мари-Ошаево" официал лӱмым нумалеш.
4802	Мо шотышто: мартыште тиде ийын тудо Москва гыч дворянин Плещеев деч… литератор Белинскийын преступный копий письмажым налын да тиде письмам собрашийлаште лудын: эн ончыч подсудимый Дуров дене, вара подсудимый Петращевскмий дене.
4803	Мужыраҥме деч ончыч Харламов шкетын Тушиношто илен.
4804	Мӱзикыл гыч южо сем-влак классик сем-влак радамыш пуреныт.
4805	Мӱзикыл ( ) (южгунам музык комедий лӱмдат) – сценыште шындыме музык произведений.
4806	Музыкальный театр пашам ышташ тӱҥалме ийлаште утларакше оперетта-влакым шындылын.
4807	Музыкант профессийым тудо аббат-минорит духовный сан дене совмещатлен, но варажым тиде сан дечын Вивальдим кораҥденыт.
4808	Музык да книга самырык Антон Чеховын шÿмыштыжö творчество деке тыршымашым ылыжтеныт.
4809	Музык дек 21 ияш улмыж годым шӱмаҥын.
4810	Музык дек рвезе пеш эр шӱмаҥын.
4811	Музык дек шÿман улмыжо Музыкым В.Сави нимо деч чот йöратен.
4812	Музык ыштыш-кучыш 1861 ийыште Музыкальный классыш Руш музыкальный обществыш пурен (РМО), да вара класс копозицийын студентше лиеш.
4813	Мӱйым ыштыме дене гына огыл, пеледышым шыркаҥдымаш - моткоч кугу пайда.
4814	Мӱндыр эрвелыште авиацийыште служитлаш тӱҥалын.
4815	Муро аланыште Алевтина Крыловам училище деч вара Марий филармонийысе хоровой капеллышке пашаш налыныт.
4816	Муро-влак * ПАВЛОВ Василий - А лум лумеш.
4817	Муро деке эше школыштак кумылаҥынам.
4818	Муро дене илаш каньыле, тудо тыйым куандара, илышетым сӧрастара, - ойла Алина Викторовна.
4819	Муро ден кÿсле сем тыште - советский еҥ-влакын у кумылышт, пиалан кумылышт: Йоҥгалтеш пеш умбаке кÿсле кыл вес семын, Ялту семын кÿслезын парняже модеш.
4820	Муро мутын кумдарак ыҥже уло — чыла, мом мурат, тиде муро (мут-влак да мурымаш гына лийшаш улыт).
4821	Муро паша Эльвира Токташева шкет мурымыж дене чапланен.
4822	Муро тӱняште Павел Калягин «Авамланде», «Ачай-авай», «Морко мланде» мурылан семым возышо семын чапланен.
4823	Муро шомак ден сем икте-весышт дене ойыраш лидымын кылдалт шогат, нуным посна ончаш огеш лий.
4824	Мурпаша — почеламут дене возымо сылнымут паша.
4825	Мурыжо 1918 ийыште «Ӱжара» газетеш печатлалт лектын.
4826	Мурызо — мурым мурышо еҥ.
4827	Мурызо семын Мурызо-влак коклаште Санян Вачи лӱм дене шуаралтеш.
4828	Мурызо Эчан вӱда.
4829	Мурызо Эчан ямдыла.
4830	Мурызын йоҥгалтарыме мурыжо-влак « Марий Эл Радион » эфирыштыжат чӱчкыдын йоҥгат.
4831	Мурызын ош тÿняш толмыжлан ик курым темме идалык тудым лÿен пуштмылан 75 ий темме дене лачеш толеш.
4832	Мурым возымо годым, группо 2 композицийым серен сертын.
4833	Мурымыштлан южо еҥ тыгыде оксам пуа.
4834	Мурышо иктаж кӧм мыскыла, игылтеш але койышлана.
4835	Мурышто у илышлан чот йывыртыме нерген ойлалтеш.
4836	Муслюмово кундем Парат кундем * Ошландер ( ) — сола.
4837	Мустай кыдалаш школ деч вара Йошкар-Оласе 1 номеран СПТУ-што тунемын, Марий машиностроительный заводышто токарьлан пашам ыштен, Совет Армий радамыште служитлен.
4838	Мустай нылияш туҥалтыш школым кум ийыште пытармек, 1909 – ше ийыште тудо Шернурысо земский кокияш училищышке тунемаш пура.
4839	Мутат уке, тыгай еҥым совет закон мут кучаш шогалта.
4840	Мутат уке, тыгай идилийлан нимогай критикат вурсаш, прозаикым шылталаш, “тегытлаш” огеш тошт.
4841	Мутат уке, Чавайн виянрак лийын сылнымут тÿняште, тыгак тале лийын Микай йоча – влакым туныктымаште.
4842	Мутат уке, чыла тидым шукташ – школ чонаш, самырык кадр-влакым ямдылаш – шуко вий, шке йыр калыкым чумырен, пашам чые эртарен моштымаш кÿлын.
4843	Мутат уке, шукынжо тиде курс пытарымек варажым Элнет кыдалаш школышто пашам ышташ тÿналыныт.
4844	Мут-влак Шукертсе огыл жап ончыч криптографий манын шифрованийым гына (тыглай информацийым тыгай тӱсыш вашталташ, кунам тудым лудаш огеш лий).
4845	Мут гыч мут лекте.
4846	Мут деч посна айдеме йӱк дене йоҥгалтарыме икымше произведений-влаклан Люлли ден Рамо композитор -влакын упражненийышт шотлалтыт.
4847	Мутер семын чыла предмет-влакым алфавит радам дене почела возымо.
4848	Мутерын лекме нерген.
4849	Мутерыште ойышто да литературышто кумдан кучылталтше синоним–влакым ончыктымо.
4850	Мут келшен гын, Арсак псевдонимже лач тиде Сакар гыч ышталтын, слог-влакым веле верышт дене вашталтен шынден: Сакар-Арсак.
4851	Мутлан, 1988 ийыште Озаҥыште Юл да Урал кундемысе композитор-влакын фестивальыштышт участвоватла.
4852	Мутлан, Австро-Венгрийыште Вена ден Будапешт ола-влакым когыньек рӱдолалан сайлыме.
4853	Мутлан, апшаткудын мурыжо: :Куча гын апшат – воштылалт колта чогыт: :Чылт-чыр да чылт чыр-р… Ила металл!
4854	Мутлан, «Будильник», «Зритель» Моско мыскара журнал-влак але «Осколки», «Стрекоза» петербургысо мыскара еженедельник-шамыч.
4855	Мутлан, икымше Телымсе Олимпий Модмашыште (тудо 1924 ийыште Шамони олаште эртен) ече дене сар куршталмашат пурен.
4856	Мутлан, ик эн изи алгоритм - Гаус йӧн.
4857	Мутлан, кок шошымсо кечытӧр кокласе жап "тропик идалык" семын лӱмдалтеш, астрономийыште тудым жапым шотлымашыште кучылтыт.
4858	Мутлан, копт йылмым араб йылме сеҥен, америкын йылме-влак олмеш Америкыште чылан англичан, француз, испан да португал йылмым кучылташ тӱҥальыч.
4859	Мутлан, «Локтызо» ойлымашыште Йыван книгалан кöра лектышым кугум да шуко налеш.
4860	Мутлан, мантава 'мачеха, неродная мать' шомакын икымше «манта» компонентше татар йылмыште мäндä 'слуга, раб, человек' значений дене кучылталтеш.
4861	Мутлан, математикым туныктышо Эдмунд Дзержинский – ончыклык ВЧК икымше председательын ачаже.
4862	Мутлан, М.Шкетан первый пьесылаштыжак йорло влакын мланде верч, кинде верч граждан сар жапыште кучедалмыштым суретла («Шошым сенен», «Сардай»).
4863	Мутлан, Ормок салтакыште шкет коштымыла веле чучеш.
4864	Мутлан, Павыл, суртвуй оралтыште чыла пашам вораҥдарен толеш гын, кöргыштö ава – оза, тудо тÿҥ кучем.
4865	Мутлан, «Пытартыш курика» ойлымаште айдемын шÿм-чон порылыкшо ончыкталтын.
4866	Мутлан, «Рвезылык тукымлан» почеламутыштыжо мемнан советский рвезе ден ӱдыр – шамычын пашаштым, у ола шочмым палемден воза да у рвезе тукымым наукылан тунемаш, техника пашалан ӱжеш.
4867	Мутлан, рӱдӧ олаштына тудо «В космос» фонтаным чоҥен.
4868	Мутлан, Самара велышыте олаште илыше-влакын чотышт 80 % (Россий кӱкшытыштӧ олаште илыше-влакын чотышт - 73 %).
4869	Мутлан: толеш ыле, толеш улмаш, толын ыле, толын улмаш.
4870	Мутлан, тумо дене писте коклаш ӱшкыж пижын, але кӱртньӧ ӱшкыж пу тӱкан – туштен ожно калык.
4871	Мутлан, «Турий» почеламутышто автор моткоч суапле кресаньык пашам чапландара.
4872	Мутлан, ӱярня кашта, йол кашта гыч мунчалтен волымо годым, посна муро шергылтеш: Ӱярня йор-йор-йор, Ой, йор-йор-йор, Йор-йор-йор.
4873	Мутлан, «Фронтовой эр» почеламутышто мемнан элысе салтакын чыла йöсым сеҥен лекмыжым, моло калыкланат эрыкым кондымыжым поснак палемдыме.
4874	Мутлан, «Цыганский барон» опереттыште Оманайын, «Летучая мышьыште» Орловскийын, Чезере ден Павлон партийыштым «Поцелуй Чаниты», Густавыным «Король вальса» спектакльлаште модын.
4875	Мутлан, «Шедра» (1925) ойлымаште Выльыпын Миклай эргыже шедра дене черлана, тошто койышлан кӧра тудым огыт паремде.
4876	Мутлан, шинча (илтарман) — шинча (памаш тӱҥалтыш), да т.м. Тугак аббревиатур шуко ыҥан термин лийын кертеш.
4877	Мутлан, Шур эҥер -- Юлын эҥерйолжо улеш.
4878	Мутлан: Элнет воктен яндар памаш вÿдшым Волен йÿмö жапет толжо ыле!
4879	Мутлан: Якшов урем, Изи урем, Колхоз урем, Кугу урем да т.м. Тӱвыра паша да туныктыш Ялыште тыгак клуб пашам ышта, школ уло.
4880	Мутын Мут тыгай ужаш-влакыш шеледалтеш: * Мутвож - мутын тӱҥ ыҥжым ончыктышо эн изи ужаш.
4881	Мухин Марий автономийын кÿкшö постыштыжо Социалистический революций жапысе заслугыжым, мемнан кундемыште национальный политикым илышыш пуртымаште рольжым шотыш налын, партий, Совет правительство тунам ыштыме.
4882	Мухин-Сави Писатель ушемыште 1934 ий гычак шоген.
4883	Мучаш жапыште Твен возен шагал огыл рассказым религий темылан, кудышто воштылыт протестантский этикыште.
4884	Мушко вӱд Лаж эҥерыш йоген мия.
4885	М.Шкетан лÿмеш Марий кугыжаныш театрын сценыштыже 80 утла рольым чоҥымек, 1989 ийыште А.Андрианов Республикысе культура училищыште туныкташ тÿҥалын (1989-2005; актер мастарлык предметым вӱден).
4886	М. Шкетан, революций деч ончычсо марий ялысе илышым сÿретлышыжла, тошто вийын, тошто йÿлан, шке озанлык верч чот шогымо куатын чакныде кучедалмыжым ончыктен.
4887	М.Шкетан шкенжын статьяштыже возен: «Шемер марийым, марий поэт ден писатель – влакым шочмо пÿртÿсым алал кумыл дене йöраташ И.А.Шабдар туныктен.
4888	М. Шкетанын пьесыштыже Савлий ден Матра ÿдырыштым поян качылан пуаш тыршыме семынак, Петр ден Оксинат эргыштын шонымыжым ушышкат огыт нал.
4889	М. Шолоховын романже рушла лектын веле шуын, Ал.
4890	Мые тудым чаманальым, Вÿдыш уэш колтальым.
4891	Мый баллонышто южын темдыме куатшым терген нальым.
4892	Мый йöратем пошкудо-влакым, Ик ешла кушшо калыкем.
4893	Мый семынем эре шонен коштам: туныктышо, педагог койыш-шоктышыж дене, чонжо дене артист лийшаш, муралтен-кушталтенат моштышаш, уш пӱсылык денат ойыртемалтшаш, йоча ку-мылымат савырал кертшаш.
4894	Мый тудын пачерыштыже шуко гана лийынам, но нигунам, икмыняр шагат шинчылтде, тудын деч лектын каен кертын омыл.
4895	Мый тунам повестьын мучашыже дене гына келшен омыл: геройлан кок ӱдырамаш гыч иктыжым огыл, а весыжыммарлан налыктынем ыле.
4896	Мый тунам ты книга нерген колынат омыл ыле.
4897	Мый тушто «Ава шÿм» повесть нергенат мутым луктым.
4898	Мый тыйым йомдаренам ыле.
4899	Мый шижам: йоҥылыш ом шоно, но «начальствылан» ÿшандараш йöсö».
4900	Мый шкежат самырыкем годым райком инструкторлан ыштенам, районысо чыла яллаште, эн мӱндыр озанлыклаште лиеденам, пасулам тореш-кутынь коштын пытаренам.
4901	Мый шонем, тиде модмашын моткоч кугу ончыкылыкшо уло, сандене тудым сувенир семын шкаланем налнем ыле.
4902	Мый шонем, тудо Юмын пуымо педагог.
4903	Мыйын вуйыштем кок тÿрлö план шочеш: икымшыже — кумшо лицан лÿмжö дене, илышыште кузе лийын, тугак возаш; кокымшыжо — ава лÿм дене.
4904	Мыйын казак-влакем мом ышташ тӱҥалыт, тыландат каяш нунын дене, ушнаш казак-влак деке».
4905	Мыйын ойлымем чын возалтын, протоколым лудынам.
4906	Мыйын ончылно шогышо ӱдырат лач тыгаяк ыле, Да эше весела койышан, пӱсӧ йылман, чулымын тарванылше.
4907	«Мыйын тукымыштем тыгай койыш лийын огыл»,- манын шонымашыже Петрын шыдыжым луктеш.
4908	Мыйын шонымаште Кугу Моламас ял пеш мотор.
4909	Мылам ок кÿл моло илыш!
4910	Мыланем ойлымаш формо гына аҥысырын чучеш.
4911	Мыланна басньым серыше семын палыме.
4912	Мыланна Станислав Валерианович мурызо семынат палыме: вет «Белая акация» романс фестивальыште сеҥыше радамышкат логалын.
4913	Мыланна тудым Увераҥар технологий лӱмдыман."
4914	Мыланна тудым умылаш неле, но японийысе кучедалмаш-влакыште «Яра корно» у тӱҥалтышым ончыкта.
4915	Мыланна шергын шога юмын семын илымаш.
4916	Мыняр малаш кӱлеш Таза айдеме суткаште 6-8 шагат наре мала, но южо еҥ-влаклан мален темашлан вес жап кӱлеш (4-10 шагат наре).
4917	Мыняр оксам йодын – чыла шотлен лукман.
4918	Мыняр тӱча пызле уло, каласаш неле да кузе ты сорт-влакым ойыраш ботаник-влакат каласен огыт керт.
4919	Мыскара интонаций писательын ятыр возымыжым сöрастара.
4920	Мыят Ипай дек коштеденам.
4921	Мыят калык мурым, такмак-влакым мураш йӧратенам.
4922	Мыят селькор пашамым, Вениамин Иванов семынак, Торъял районысо «Ударник» газетыш возыма гыч тÿҥалынам да тидым шойыштде каласен кертам.
4923	М.Ю. Лермонтовын «Мцыри» поэмыж гыч ик ужашым марла каласкалаш йöратен.
4924	Наводчик Орудийым виктарыше танк командирын алмаштышыже улеш.
4925	Наврузлан пӱртӱс уэмдалташ тӱҥалеш.
4926	Найын образше кумда верым ок нал, но моткоч свежа да яндар.
4927	Налдымашын мый туге Коштым танемым мондаш.
4928	Налза пытартыш чон мутаршашыжымак – “Вÿротызам”.
4929	«Нарынче изи йочам» «Word-ыште» Джордж Б.Люкс сӱретлаш да чия дене чиялташ тӱҥалеш.
4930	Наступленийым пÿтынь штаб, чыла полк-влак пеш чот вученыт.
4931	Натардя папайын пӧрт кӧргыжӧ йӧршешак вашталтын: юмоҥа йымалне кугу гына этажерке верланен.
4932	Наташа Пушкина вӱда.
4933	Наукын ачаже // Марий коммуна.
4934	Наурызлан калык урем пайремым ышта, модыт, имне валне кудалыштыт, таҥасымаш-влакым эртарат.
4935	Научный пашаже Марий йылмыште синоним нерген йодыш Марий йылмыште синоним нерген йодыш (Пауль Кокла Рец.: Е. Н. Мустаев.
4936	Наш университет // Марий коммуна.
4937	Небраске ( ) — УАШысе регион, штат.
4938	Негр-влак кугу надырым тыште пыштеныт, нунын кутырымашышт гыч мут-влак рок-н-роллын ойыртемже лийыныт.
4939	Негыз Алексей Александров-Арсак // Писатели Марий Эл: биобибл.
4940	Негыз *Анатольев, Т.А. Ныл марий ученый / Т.А. Анатольев // Ончыко.
4941	Негыз деч посна.
4942	Негыз Литератур * Иванов & Сануков 1998: Марий калыкын историйже.
4943	Негыз * Любимов В. Поро чонан, талантан писател // Ончыко.
4944	Негыз *Марий йылме.
4945	Негыз * Марийская Биографическая Энциклопедия.
4946	Негыз * Марий Эл Радион архивыште Наташа Пушкинан ямдылыме увераҥарже.
4947	Негыз * Марла календарь.
4948	Негыз * Патыр курым.
4949	Негыз * Писатели Марийской АССР.
4950	Негыз Писатели Марий Эл: биобиблиогр.
4951	Негыз *Сергей Эман Сылнымут нерген мут.
4952	Негыз шотеш седан кузов дене автомашиналан Fiat-124 автомобильым налме. 1967 ийыште тиде модель "Идалыкын автомобильже" лӱмым налын.
4953	Негызым 1957 ий 1 Пеледышыште пыштыме.
4954	Негызым XIX-ше курымышто пыштыме.
4955	Негызым Геракл пыштен.
4956	Негызым, очыни, Ози лӱман марий пыштен. 1930-шо ийлаштат верысе калык тиде верым Ози курык лӱмден.
4957	Негызым пыштыше да вуйлатыше - Сергей Александрович Журавлев.
4958	Негызым Трубичата ял гыч толшо-влак пыштеныт.
4959	Негызышкыже тунамсе илыш гыч налме материал возын.
4960	Нежнур ял шотан илем * Нежнур ( ; ) — сола.
4961	Незер йоча илышын неле школжым тÿрыснек эртен.
4962	Некролог // Марий эл.
4963	Неле гынат, юмо полшымо дене пиалан лият.
4964	Неле жапыште кугезына-влак курыкыш толыныт да осал тушман деч пыдал налаш, порылыкым да тыныслыкым Курык Кугыза деч йодыныт.
4965	Неле-йöсö йоча пагытым чытен, Медведевыште шым классым да тудын деч вара Йошкар-Олаште, педучилищым пытарен.
4966	Неле паша дене лунчыргышо, пелесокыр ачаже ныл шочшыжо – кум эргыже да ик ÿдырже – дене кодын.
4967	Неле положений гыч лекташ манын, школ директор латныл ияш Зиновий Учаевым кумшо классым туныкташ коден, самырык тукымын койыш-шоктышыжым шуараш да уш пÿсылыкшым вияҥдаш ÿшаненыт.
4968	Нелылыклан кӧра, пилот-влак штурман дене пырля кудалыштыт.
4969	Нелын сусыргымылан кӧра шочмо кундемышкыже пӧртылын да кундемысе газет редакцийыште пашам ышташ тӱҥалын.
4970	Нелын эмганыме деч вара икмыняр ийлан спорт пашам ӧрдыжеш коден, но 80-ше ийлаште уэш ече ӱмбак шогалын. 2001-ше ийыште ветеран-влак кокласе тӱнямбалсе таҥасымаште «шӧртньымат» сеҥен налын.
4971	Немецродо — ял Марий Эл республикысе, Ӱшнӱр кундемын ик эн мотор лукыштыжо верланен.
4972	Немыч йылме (немычла Deutsch) — индоевропысо (герман) йылме.
4973	Немыч фашист-влак ваштареш лӱддымын кредалмыжлан "За отвагу" медаль дене палемдалтын.
4974	Ненец йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе ненец тиштер 1937-1938 ийлаште пеҥгыдемдалтын.
4975	Неужели нунат, калыклан кумдан палдаралтде, шомак ӧрдыжеш кодыт, кузе кызыт шып мондалтыт эсогыл кӱшнӧ ончыктымо лӱман-чапан-влакат?
4976	Нефтекамск оласе филармонийыште тырша гынат, чӱчкыдын Марий кундемышкат калыкым куандараш толеш.
4977	Ниагаре вӱдшуҥгалтыш ( ) — вӱдшуҥгалтыш тӱшка Ниагаре эҥерыште.
4978	"Нива" автомашина икымше кече гычынак шкенжым чын внедорожник семын ончыктен.
4979	"Нивам" шуко йот элысе автозавод влак клонироватленыт.
4980	Нигерийыште эн кугу икымше ола.
4981	Нигӧат тыланда штрафым тыште ок пу, молан манаш гын, виктарчыкым нигӧат ок пудырто.
4982	Нигӧ куржын огыл.
4983	Нигунамат мечым йол дене ида чумо, нигунам тудын валке ида шич.
4984	Нидерланд йылме (нидерландла Nederlands) — индоевропысо (герман) йылме.
4985	Н. И. Исанбаев таче Марий Элыште финн-угроведений дене ик эн тале специалистлан шотлалтеш.
4986	Никандр Лекайн, С.Чавайнын ойжо дене кумылаҥын, 30-шо ийла кыдалне «Кӱртньӧ вий» романым возаш пижеш.
4987	Николаев ) 2. Марий Элна, мемнан чонышто эн келгыште тый улат.
4988	Николаев, «Салика»), Флипотаже да Лояльже (Ж.
4989	Николай II Манифестше лектын.
4990	Николай Арбан Горьковский куснымо опер театырын артистше семын пашам ышта, 1935 – 1937 ийлаште Йошкар Армий радамыште служитла.
4991	Николай Арбан сылнымут пашан ик эн неле ужашыштыже – драмыште - шке вийжым тергаш тӱҥалеш, лач тыште моштымашыжым тапта, усталыкшым ончыкта.
4992	Николай Исанбаевич 1929 ийысе пургыж тылзын 27 кечыштыже Башкир АССР, Калтаса районысо Ӱлыл Качмаш ялыште.
4993	Николай Исанбаевич марий кокла гыч икымше лийын, тушто марий-влакланат корным почын.
4994	Николай Тихонович СССР Наука академий пелен Тунямбалсе финно-угор комитетын членже, Финляндийысе Финно-угор обществын вес элысе членже лийын.
4995	Николай фамилийжымат вашталта – ачажын лÿм гыч шкаланже Семеновым возыктен.
4996	Николо-Березовко селаште Педкурс 1920 ийын август кыдалне Михайло-Архангельский монастырь олмеш лиеш.
4997	Нимогай йодмаш полшен огыл, Эрыканлан лу ийым тÿрыснек орланен эрташ пернен.
4998	Нимом от пале, мо суап: чон четлык, Пун пыстыл-шонымым тöрлен оптен илаш?
4999	Нине газет-влак шке калыкыштым лудаш-возаш туныктеныт, сандене нуным тыглай кресаньык-влак шукын йодыныт.
5000	Нине да моло йодыш-влаклан вашмутым кычалмаш мыйым Библийым лостыклаш таратыш”, – радамла илыш-корныжым писатель.
5001	Нине кечылаште кугу йÿк-йÿан шургымаш, моло уда койыш лийшаш огыл, кочывÿдымат йÿаш огеш лий.
5002	Нине кок апостол Шнуй Павелын тунемшыже лийыныт.
5003	Нине кугыжанышлаште шкеныштын эрыкан калык ассоциацийышт уке, но нуно ИИХФ-н южо турнирлаштыже таҥасат.
5004	Нине кумылым тарватыше строка-шамыч мирный жапым, мирный илыш тӱзланымым, элым йöратымашым ончыктат, вет тыште чыла простан, раш каласыме.
5005	Нине курс-влак шке кӧргӧ содержанийышт денак шочмо йылме умбак вес шинча дене ончалаш кумылым луктыт, тудын кӧргӧ куатшым келгынрак шижаш туныктат, тудын поянлыкшым литератур йылмым вияҥгды-маште турысрак кучылташ сымыстарат.
5006	Нине кучык лирический этюдышто тÿҥ герой – автор – повествователь шкеже да тудын шочмо кундемже, мемнан сылне марий пÿртÿсна, ужар сывынан Марий Элна.
5007	Нине машина-влак тичмаш тергыме циклым кудалышт эртеныт.
5008	Нине мутым кушко пурташ?
5009	Нине пале мут-влак предметын признакшым вий, уш, шот, шомакла, полшымо дене рашемдат.
5010	Нине посна шотан ойыртемым шымлен налмаш чумыр калыкын ожнысо илыш-корныжым, йылме вияҥмым, моло родо-тукым йылме дене тудын могай кыл дене кылдалтмыжым эше рашрак пален налаш полша.
5011	Нине почеламутлан жапше годым композитор-влак мурым возеныт…А.
5012	Нине почеламутлаште ончыл верыште автор шога.
5013	Нине почеламутшо деч вара Пет Першут шкежат, пашажым коден (тунам тудо Йошкар-Олаште Наукым шымыше марий институтышто ыштен),1941 ийыште шыжым Кугу Отечественный сарыш лектын кая.
5014	Нине сӱрет-влак шукыж годым религий сынан лийыныт.
5015	Нине термин-влак шомакын чоналтме тусшым утла¬рак чын почын пуат да йылме наукышто кумдан кучылталтше семын келшен толыт.
5016	Нине чот мут-влак тÿшкашке пуртымо –ын суффиксан шомак-влакым (коктын, кумытын да молат) наречийыш кусараш гын, утларак чын, очыни.
5017	Нинышт ончыктымо явленийын писылыкше дене пырля икшырымын огыл эртымыжым суретлат.
5018	" НКВД-лан тиде пунчал ситен веле.
5019	НКВД тройкын пунчалжым 1937 ий 11 ноябрьыште 7 шагат кастене палач – влак шуктеныт, нуно Шабдар Осыпым лÿен пуштыныт.
5020	Н. К. Крупская тиде йодышым 1928 ий 29 октябрьыште студент-влак дене вашлиймыж годым тарвата.
5021	Н.Лекайн шочмо калыкшын илышыжым кумдан сӱретлен пуаш шона. 50-ше ийлаште «Кугезе мланде» романын 2 книгажым воза.
5022	Н.Лекайнын олымашыжын сюжетше тулык ӱдыр Настин илышыж дене чак кылдалтын.
5023	Но 1937 ийыште Кылме тылзын Никита Сапаевым "враг народа" семын четлык коклашке шындат, тулыкеш кодшо ешлан нелылык деч посна шуко мыскылтышым чыташ логалеш.
5024	Но 1973-шо ийыште шочмо кундемышкыже пӧртылын да Марий кугыжаныш университетыште пашам ышташ тӱҥалын – марий йылме кафедрын профессоржо марте шуын.
5025	Но 1981 -ше ий гыч тудо райисполкомышто секретарьлан шогалын, а 4 ий гыч вуйлатышын алмаштышыже лийын, 1992-шо ий гыч Шернур кундемысо администраций вуйлатышын алмаштышыжлан шогалын да 14 ий ты сомылымак шуктен шоген.
5026	Но 2008 ийыште Квебек олаште, кажныже 8 сеҥымашым налын, финалыште адакат Канадын да Российын чумыр командышт вашлийыныт.
5027	Но 20 курым мучаште 21 курым тӱҥалтыште астроном-влак шуко сандалык объект-влакым почын шымленыт.
5028	Но автор шке геройжым – Ормокым – монгыш портылта: тудат салтак гыч шылын толеш.
5029	Но актриса министрлан тореш лийын. 1937 ийыште Германийыш пытартыш гана толмеке, национал-социалист-влакын предложений дечын адакат кораҥын. 1939 ий 9 сÿрем тылзын Марлен Дитрих американ гражданствым налын.
5030	Но але чыла семын шонышо-влакат пытен шуын огытыл.
5031	Но алюминий клюшко утыждене пеҥгыде лийын, шайбым тудын дене шижаш ок лий.
5032	Но амызе годсо койыш, тошто ушакыл у койшылан, прогрессивный мировоззренийлан корным петырен шога.
5033	Но Английысе футбол федераций тидымак ышташ келшен огыл.
5034	Но Ахпол-бей Москосо сарзе-влак ваштареш кредалаш шукыжак полшен огыл, мӧҥгешла, верыше калыкым ӧкымлен, нунын ӱшаныштым йомдарен.
5035	Но ачаже вес семын шонен.
5036	Но букварьын пярымашыже тыгай: Йошкар-Олаш тиде паша шотышто Илья Михайлович шкеже толын коштын кертын огыл, а икмыняр жап гыч у букварь Ломберскийын кумылжым волтен.
5037	Но вараже тиде шонымаш деч кораҥын.
5038	Но варажым Микай ден нуно ойырлат.
5039	Но Вениамин Иванов шке творчествыжлан эҥгекым кондышо соцреализмын зиянжым, осалжым, шыман манаш гын, шке сулыкшым «Ава шÿм» повестьше дене касарен.
5040	Но Вениамин Ивановым кöргö чонжо тургыжландарен.
5041	Но вес тургымышто гына тӱҥ составыште кӱемалт кодын кертын.
5042	Но вет шомак тудым виянденрак каласаш полша.
5043	Но В. Иванов шочмо еш калыкшын йÿлажым сÿретлымаште чот ойртемалтын.
5044	Но возымо сай койыш шижалтеш: самырык автор чумыр элын вÿршержым колышташ тырша.
5045	Новокульчубаево) * Питак ял (руш.
5046	Новолипецк металлург комбинатыште слесарьлан пашам ыштен.
5047	Новосибирск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
5048	Новосибирск - калыкчот шотышто визымше ола Российыште, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
5049	Новосибирск олаште верланен.
5050	Новоторъяльский районым пытареныт, тудын мландыже Советский районыш ушнен.
5051	Но вот писатель радамышке пурыш Юрий Артамонов..
5052	Но да Винчи шкенжым кеч-кунамат эн ончычак инженерлан але шанчылан шотлен.
5053	Но дуэт-влакымат чоҥен, тыге, Роза Искакова да Александр Речкин дене пырля мурымыжо сайын палыме улеш.
5054	Но ешпиалан ок лий.
5055	Но жап дене койышыж вашталтын.
5056	Но изиж годсек муро дек кумылаҥмыже тиде ийготыштат тудым савырен кертын.
5057	Но изи писылыкланже кӧра эн лӱдыкшыдымо.
5058	Но изиш жап эртен, Сильвер виктарчыкым вашталтен.
5059	Но ик ий гыч аважат илыш дене чеверласа.
5060	Но ик лаштык - кажне гана ик произведенийлан ок шотлалт.
5061	Но икмыняр жап гыч паша корныжо Озаҥ оласе театр училищишыке куснен: тыштат тудо туныктышылан тыршаш тӱҥалын.
5062	Но икмыняр тат гыч Луи Леплем колышым муыт да титакым титакым Эдит ӱмбак шуаш толашеныт.
5063	Но иктаж-мо оҥайым шонен муам гын, садак чыла нелылык нерген монден колтем чай.
5064	Но икте раш: тылеч вара Ефремов шкенжынат, палымыже-влакынат «сулыкышт» нерген ойлаш тÿҥалын.
5065	Но Икымше тӱнямбал сарлан кӧра бэнди кужу жаплан йомын. 20-шо ийылаште калык федераций-влак але шаланен пытеныт (кузе 1924 ийыште Данийыште лийын), але "канадысе" хоккейын виктарчыкшым налыныт (кузе 1922 ийыште Венгрийыште ).
5066	Но илыш пӱрымашыже У Торъял кундемыш конден.
5067	Но илыш тудым исерпыватлен огыл литератур интересым: 22 декабрьыште 1858 ийыште тудо пырт колен огыл маска охотышто.
5068	Но "имнискарис" мутым "черемис" мут дене таҥастараш йӧсырак.
5069	Но историй тыге шарлен толын – комикс-влакын шукыж годым приключений да авантюр жанр-влак гына лийыт.
5070	Но йодыш, чоҥалтме ойыртем, стиль шотышто нуно писательын реализм шÿлышан ойлымашлаж иктöрак шогат, манаш лиеш.
5071	Но йорло енын тыгай ойжо поян кумылан кора йордымыш лектеш.
5072	Но йочала куанымашыжым вашке тургыжланымаш алмашта: тыгай патыр рвезе еҥ шканже куштылго пашам ойырен налын – колхозник-влак ончылнго вожылмаш.
5073	Но йӱр лиеш гын, шушаш шыже кукшо лиеш, - манын шоненыт.
5074	Но Йынаш лушкыдо айдеме огыл, тудо эше пашак самырык, ача-аваж шулдыр йымалне кушкын, сандене шкенжын эрык вийже атыланен, пеҥгыдем шуын огыл.
5075	Но кажныштыже ме еҥын ару шӱм-кылжым, йӧратен да ӱшанен моштымыжым, пиалым аклен да тудын верч кучедал моштымыжым ужына «Пиалем», «Салтак моҥго пӧртылеш», «Кузык»… Ятыр возымаштыже поэтын мыскараче кумылжо раш палдырна.
5076	Но кеч-мо гынат, Борис Данилов мыланем поэт, прозаик семын утларак палыме да лишыл, вет тудо эше лучко ияш улмыж годымак йоча-влаклан почеламутым возаш тӱҥалын.
5077	Но кӧ группылан Beatles лӱмым пуэн, тачат раш пале огыл.
5078	Но композиторын калык шӱмыштыжӧ ончыкыжат илаш тÿҥалмыжлан поэт ок ÿшане, ойгылан вуйжым пуэн, Палантай « моло гаяк, мондалтеш », « тудын илыш – ужмо омо », манеш.
5079	Но Кочетов огыл!
5080	Но… кресаньык, марий кресаньыкат, чылаж годымак молан эре йорло да лудын моштыдымо лийшаш?
5081	Но кузе тидым ышташ?
5082	Но кумдан шарлен огыл.
5083	Но кызыт серен кодымыжат тудлан шöртньö памятник семын лиеш.
5084	Но кызыт, шагал тунемшылан кӧра, школым петыраш шонат.
5085	Но кымдан шäрлен кеäш манын, М.-лäн XX-шы курым тӹнгäлтӹш дä ”измвлäн” культуры нырышкы толмышты якте вычаш варештӹн.
5086	Но Левассор лӱман сеҥыше «Панар-Левассор» машина дене 48 шагат 48 минутышто эртен.
5087	Но Маркантонио Райьонди ыштен шуко гравюрым сӱрет почеш тидлан верчын мемнан марте толын шуын.
5088	Но мемнан ялыште кажне шошым, мланде кошкен шумек, уремла ден коремла-влакым эртат.
5089	Но Микайын илышыштыже 1904 ий дене кылдалтше ик лаштык нерген чыла шымлышат ала-молан лач поэтын возымыж дене гына серлагат: «1904 ий 20 декабрьыште кугыжан ваштареш первый почеламутым шолып гына серышым.
5090	Но милиций-пашаеҥ-влакын тӱткылыкыштлан кӧра 34 еҥым кученыт.
5091	Но Миля йокрокын сÿретлалтын, тудым сылнештараш автор мут усталык чияжым чаманен.
5092	Но могай улмыжым тудын сулло пашаже нимогай мут деч сайын он-чыкта.
5093	Но модмаш деч вара тиде лаштык йомын.
5094	Но моло дене таҥастарымаште И. Осминын ик пайдале ойыртемжым палемдашак кÿлеш: тудо оригиналын ямжым лийме семын аныклаш тырша, но тунамак марий йылмылан келыштара.
5095	Но моло чонанат, эсогыл чондымыжат йук-йуанышт дене, койыш-артамышт дене илышнам тузатат, пуртусым ылыжтарат, йырым-йыр ямландарат.
5096	Но Моско олашке делегат семын лач Йошкар-Ола гыч айдеме лийын, тудак тиде ола вер мутым кучен, сандене Йошкар-Ола кызыт Марий Элын рӱдолаже улеш.
5097	Но, мутат уке, чылан Кришан Йыван гай поро чонан, еҥым чаманыше огытыл, тыгеже лийынжат оккерт.
5098	Но мутер чылажымак мучаш марте рашемден шуктен огыл.
5099	Но мыйизиш вожылынам да калык ончылно мурымем шуын огыл».
5100	Но нигунамат печатлен огыл.
5101	Но нуно гын пеш келшат ыле.
5102	Но нуным рончен, сай ден удажым ойыркален, поэт кажнылан шке приговоржым луктеш.
5103	Но нунын йомакышт почеш ковбой олмеш чодразе шамыч лийыныт.
5104	Но нунын творчествыштлан тӱрыс акым эше нигӧ пуэн огыл.
5105	Но ойлымашлаште психологизм келгыжак огыл.
5106	Но онартыш мутын посна ойлымаш ужаш лийын кертмыж нерген М. Сахарован пашаштыже ик шомакымат каласыме огыл.
5107	Но Оҥартышмутын турло-турло значенийжылан садыгак могай-гынат ик семантический кылым муаш лиеш.
5108	Но, очыни, "пий орала" пӧрдалмашыштат шке сӧраллык уло..
5109	Но «пакет дене» (1927) ойлымаш нерген тыге каласен кертына: действий империалистический сар годым кая.
5110	Но паша корныжо икмыняр жап гыч педагогик интситутышко куснен, вара туныктыш институтыштат шуйнен. 2001-ше ий гыч Галина Николаевна Марий Эл туныктыш министр сомылым шуктен шога.
5111	Но педкурсым (варажым педтехникумым) пашам сайын виктарен моштышо, кугу шинчымашан еҥ – Л. Я. Мендияров вуйлата.
5112	Но первый мелна когарген огыл, тунамак «Ончыко» журналеш тудын нерген А. Е. Китиковын статьяже печатлалте.
5113	Но писе омо годым айдемым кынелташ йӧсырак, да лӱдыкшырак.
5114	Но пленыш логалше нерген Калык-влак кокласе конвеций почеш, модмашым концлагерьыш колташ лиеш ыле.
5115	Но поснак ойырен палемдыман И.Актугановын М.Горькийын «На дне» драмыштыже Актёрын образшым чоҥымо мастарлыкшым.
5116	Но программе деч шукырак книгам лудаш кумылаҥдаш тӧчымыжым шижам ыле.
5117	Но пӱрымашыже ойган корныш савырналын: трукышто ачаже колен колта да авжын окса ситыдымылан кӧра рвезе 1937 ий тӱҥалтыште шочмо кундемышкыже пӧртылеш.
5118	Но пытартыш жапысе овда нерген возымыжо поснак серыпле, сылнымут пӧлкашке шогалаш тӧр праван.
5119	Но райыш ом шу: трук шен¬гечын ушкалыше саде пермак чыр-рон сакалта мылам «кнечым».
5120	Но рвезе, умбакыже тунемаш кÿлеш манын, Сотнур кыдалаш школыш кошташ тÿҥалын да 1949 ийыште тудым ший медаль дене тунем пытарен.
5121	Но революций деч ончыч марий йочалан шинчымаш тÿняш кок корно веле лийын: инородческий манме учительский але духовный семинарийыш.
5122	Норильск - кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
5123	Норкино) * Кушна (руш.
5124	Но ролик коньки дене модашлан ий огеш кӱл, сандене инлайн-хоккей дене кеч могай жапыштат модаш йӧнан.
5125	Но романым сераш шичмек, Алексей Николаевичлан литературоведений деч мыняр гынат торлаш логалын.
5126	Но самырык еҥын наукыш тошкалме корныжым кугу сар кӱрлын.
5127	Но самырык рвезым лач шке шочмо йылмын шанчышкыже веле шупшын.
5128	Но Саскавий марлан лекмашым модышлан ок шотло, ончыкыжо могай илыш лийшашым вигак умыла.
5129	Но сеҥышым моткоч оҥайын ойыреныт.
5130	Но Симфониеттым мучашлымеке гына опер деке ушнаш шонен пыштеныт.
5131	Но Скандинавийыште ик виктарчык почеш таҥасеныт, Совет Ушемыште - весе почеш.
5132	Но сӧй тургымышто тудо шкенжын чолгалыкшым ончыктен ок шукто, тылзе утла окруженийыште коштмеке, пленышке логалеш, ныл ий наре йот кундемыште орлана.
5133	Но сылнымутышто ыштен кодымо пашаже поэзий кышкареш ок шыне.
5134	Но тематика але чылажым ок решатле.
5135	Но тиде декретыште автономийым увертарыме гына.
5136	Но тиде жапыштак кугырак тукым Преслин могырыш шыдешкенрак ончен. 1956 ийын кеҥежым «Hound Dog/ Don’t Be Cruel» сингл, а шыжым кокымшо альбом «Elvis» лектыныт, кокытшат икымше верым налын шогеныт.
5137	Но тиде илем марий илымверлан шотлалтеш.
5138	Но тиде рольым тудо кужу жап модын шуктен огыл.
5139	Но тиде спорт тӱрлыкм калык ужын, аклен.
5140	Но тиде фильм кумдан шарлен шуктен огыл.
5141	Но тиде шомакыште нимогай лӱмдылтышат, айдемым мыскылмашат лийын огыл.
5142	Но тиде эпизод гыч Кришан Йыванын могай улмыжым раш ужына.
5143	Но тидо орын капкаже-влак тачат шогат, нунын кокла гыч эн палымыже - Намдэмун ден Тондэмун.
5144	Но тидым нимомат айдеме шарнен ок код.
5145	Но тидын годым иктым шотыш налын огыл шоналтеш: кугжан самодержавийже нигунам шке патриотизмже дене ойыртемалтын огыл.
5146	Но тидын дене нелылыкше огеш изем.
5147	Но тидын деч посна Василий Александрович кугыжаныш пашаштат тыршен: республикысе кÿшыл погынын депутатше лийын.
5148	Но тидын марте шуко теле-кенеж эртен, шуко вÿд йоген пытен.
5149	Но тичмашын, тӱҥалтыш гыч мучаш марте шке пашажым Эрик Сапаев гына ыштен кертын.
5150	Но торговой айдеме Толбай Водырлан тыге манеш: «Йыдалетым ужален толын от шукто, эрла правлений гыч старшина ден урядник йозаклан ужалаш толшашлык улыт.
5151	Но, туге гынат, чынжым тудо 7 ноябрьыште 1938 ийыште ош тӱняш лектын.
5152	Но тудо айдеме, чонан, сай ден осалым ойырен, сылнылыкым шижын моштышо.
5153	Но тудо илышыштыже мыняр поро еҥым вашлиеш!
5154	Но тудо "йывыштык" лийын кертеш, айдемылан чурийым палымашлан нимогай сомылым эртараш огеш кӱл.
5155	Но тудо нигом тюрмаш кушкаш огеш тунал, нигом плетье дене кыраш туналеш, пытатляш, костерыште улалташи сыллкыш колташ, шке подданный шамычыжым пашам ышташ заставлялташ кандаш час кечылани шужыкташ и йушто дене индыраш.
5156	Но тудо, теве тыге илыза, моло семын илаш ида тошт манын, вига кок ойло; писатель пала: лудшо чын вывод деч молым огеш ыште.
5157	Но тудо шке пашалажым савыкташ вашкен огыл, ваштарешла, йышт возкален, южо возымыжым кызытат расшифроватлалтын огытыл.
5158	Но тудын ура чонжо утларак поэзий деке ÿжын, сымыстарен.
5159	Но тудын шонымашыже, идеалже раш огыл.
5160	Но Тужаров шке пашаж дене тудым эше ик гана пенгыдемден.
5161	Но тунам але тудо революций паша деч тораште шоген.
5162	Но тунамсе пашеҥ-влак, ончыкылыклан ӱшанен, шке вийыштым, уш-акыл куатыштым, моштымыштым калык илышым сӧрастарымашке пыштеныт.
5163	Но тунам тиде кундемым Элкӧргӧ сар авалтен, пырля автономийым почаш йӧн лийын огыл.
5164	Но тунемше-влаклан возымо эн кугу кнагаже «Марий йылмэ лончыш» лийын да 1926 ийыште 2 том дене лектын.
5165	Но тыглай модшо-влак кеч могай пасу денат сӧрасат.
5166	Но тыгодымак районысо погынын депутатше улеш.
5167	Но ты годым школ директор А.Б. Ефимов каласен: «Мый декем ученый З.Ф. Дружинина йыҥгыртен, тудо СССР наука Академийын член-корреспондентше Д.Б. Бубрихын шÿдымыж почеш Ленинградысе университетыште марий пöлка почылтеш манын увертарыш».
5168	Но тылеч ончыч Миенрва, Кронос, да Плутон лӱм-влак шотышто сайлысмаш эртен Лоуэлл обсерваторийысе пашаеҥ-влак коклаште.
5169	Но тылеч ончыч пуртымо Ава ӱдырын вуйжо, оҥжо гыч та: киясогам налеш.
5170	Но тышке шумеке, тудлан неле илыш корным эрташ верештын.
5171	Но тыште вес паша.
5172	Но тыште моткоч кугу чер шарлен.
5173	Но тыште те йолташым муын кертыда, а йолташ эре полшаш ямде.
5174	Но тыште характер-влак икте-весышт ваштареш вес семынрак кучедалыт.
5175	Но тыште шоналташтык самырык авторын кичкыме огыл вийже шкетшым кӱшкӧ налын.
5176	Но УАШ -ышто да южо эллаште тиде йӧнозанлыкым айдемын тазалыкшылан эҥгекым конден кертшылан шотлат.
5177	Но финикий йылмыште тиде йӱкпале дене соҥйӱкым палемденыт, тачысе «о» тудын деч шочын.
5178	Но, чаманаш логалеш, кокымшо ужаш пÿтынек аралалт кодын огыл.
5179	Но чамане каласаш логалеш, 1954 ийыште 3 ноябрьште илыш дене чеверласа.
5180	Но Чепишлан тиде ок сите.
5181	Ночи Кабирии Шагал палыме «Мошенники» (1955) фильм деч вара Феллини адакат ик шедеврым сниматла — «Ночи Кабирии» (1957).
5182	Но шагал кö тиде модмаш нерген пален.
5183	Но шонымашыже репрессийлан кӧра шукталтын огыл.
5184	Но шонымашыжым шукташ пӱралтын огыл улмаш: институтым кодаш перна.
5185	Но шукерте огыл официал кагазым муымо.
5186	Но шукыж годым, Кече лекмаш да Кече шичмаш шекланышын географический верже деч зависитла.
5187	Но ынде ятыр ий Йошкар-Оласе спорт ушемлаште пашам ышта.
5188	Но эксгумироватлыме колышо кап-влакым пытараш чукталтше бомба-влакым кучылтмо йӧн нимо сайым конден огыл.
5189	Но эн тÿҥ верым кызытсе самырык еҥ-влакын илышышт налын шога.
5190	Но эн тÿҥжö - илыш дене тöр ошкылаш, шочмо калыкым сымыстарыше ой дене кумылаҥдаш.
5191	Но эн тÿҥ шотыштыжо тудо шкенжын шÿмжылан, шке жапшылан эреак уын лийын, шке калыкшын кумылжо дене илен, общественный деятельын да писательын чумыр талантшым калык пашан сеҥымашыжлан пуэн.
5192	Но эргыжын илышыже ачаж деч варарак кÿрылтын.
5193	Но эргыштын кумылжым нуно келгын огыт умыло.
5194	Но эреак ыштылтше тыгай ик пӱтынь устройстве уке ыле.
5195	Но Юмо тудын илыш-пӱрымашыжым садиктак ты корно дене виктарен шоген ала мо?
5196	Ноябрь марте нунылан нимогай пашам ыштыктен огытыл, рекрутлан службо деч ончыч сайын каналташ пуэныт.
5197	Н.С.Лекайн волгыдо лӱмжӧ огеш мондалт, тудо мемнан коклаште ила.
5198	Н.С.Попов кумалтыш мутлан эҥертен кажне Юмылан почеламут-влакым возен.
5199	Н. С. Попов — "Марий ушем" мер -политик толкыным вуйлатен.
5200	Н.Толстой и сопровождающий шамыч каеныт Шамордино гыч Козельскыш,кушто шинчыныт уже вокзалыш толшо 12 номеран поездышвес южный могырыш.
5201	Н.Т.Пенгитов ик гана веле огыл оласе Советын депутатшылан сайлалтын, партий Йошкар-Ола горком член да партий обком членыш кандидат, институтысо партбюро член лийын.
5202	Н.Т.Пенгитов – кумдан палыме йылмызе.
5203	Н.Т.Пенгитов марий йылме шымлыме наукалан у шӱлышым пуэн.
5204	Н.Т.Пенгитов редактор семын кажне шомакын ойыртемжым арален кодаш тыршен.
5205	Ну а икымше гана тудым канадысе чемпион «Монреаль» клуб сулен.
5206	НУ а теве 2001 ийыште ГАЗ завод белоруссийысе ММЗ Д-245.7 дизель двигательым уэш лукташ тӱҥалме ГАЗ-3309 модельышке шынденыт.
5207	Ну а чылажге серийно лукташ тӱҥалме дечын вара (1970-1980) 4,85 миллион Ваз-201 седан кузов дене автомашинам лукмо.
5208	Ну а эн шуко тиде модельым заводышто 1973 ийыште луктыныт.
5209	Нужавлак ял шотан илем * Нужавлак (Лужабеляк) ( ) — ял.
5210	Нужъял ял шотан илем * Нужъял ( ) — кугыял.
5211	Нунат йылмышкына пеленышт турло значенийым пуртеныт да ончыктат: * колмым, мутлан: Умшаже выр-выр веле шокта (А.
5212	Нунат лӱммут деч посна каласалтмышт годым вочмык дене вашталтыт, ойлончын тӱрлӧ йыжыҥже лийыт, мутлан: И. нигӧ, Р. нигӧн, Д. нигӧлан, В. нигӧм.
5213	Нуно Австралий да У Зеландий деч тораште верланеныт.
5214	Нуно ака ден шольо лийыныт.
5215	Нуно вия шÿлышан, мурсеман улмышт, ушан оным пуымышт дене чонетым тарватен куанларат.
5216	Нуно еш кугыза-влак лийыныт, йӧзакым тӱленыт.
5217	Нуно иктаж-могай гынат кылым комикс ден кучышаш улыт, мутлан, лийын кертыт шкешотан комикс ӱмбал-влак.
5218	Нуно икте почеш весым, ваче гыч кучен, палемдыме верыш тын-тын-тын куржык¬тат (Н.
5219	Нуно кажне калык шке веражым кучаш праван, кажне верам пагалыман манын эреак шоненыт да тидлан ӱшанат.
5220	Нуно касвел могырышто верланеныт (Андалусия провинцийыште).
5221	Нуно коклаште: Аир курык, Ахаггар, Сахарысе Атлас, Тибести, Адрар-Ифорас да Йошкар теҥызын курык-влак.
5222	Нуно коктынат мемнан илыш дене кылдалт шогат, эн лишыл таҥ улыт.
5223	Нуно кокытан ошын тюрьмашкыже гыч лекше, газетын икымше номерешыжык ошо ваштареш чот шогаш ӱжмашым савыктеныт.
5224	Нуно кугыжан тӧраже-влакым пуштеденыт, кодшыжым поктен колтеныт, йозак погымо книгам, моло кнагам йӱлалтеныт, поян-влакын суртыштым толеныт да олаште, уездыште шкеныштым «оза» ман увертареныт.
5225	Нуно марий айдемым шыгыремдылаш тӱҥалыныт.
5226	Нуно наречий семынат почешмут семынак кучылталтыт.
5227	Нуно ни шижмашым, ни кумылым огыт ончыкто.
5228	Нуно ойлончышто лӱммут ончылно шогат да чот денат, вочмык денат огыт вашталт, шукыж годым рашемдык лийыт, мутлан: 1. Корем ты могырымат, корем ту могырымат эртен кайыше-влакым Павыл кугыза каван вуй гыч ончен.
5229	Нуно паленыт: Ипайым уже поген налме.
5230	Нуно пеш кÿчык улыт, икмыняр ойым гына кучат.
5231	Нуно посна пöртыш погыненыт да пайремленыт.
5232	Нуно предмет нерген шижтарен, предметын образшым суретлен пуэн гына кертыт.
5233	Нуно Преслим ӱмыржӧ мучко эр-кас авырен шогеныт.
5234	Нуно суртоза-влакым У ий дене саламленыт, еш пиалым, азанлык вияҥмым, шорык ешаралтмым сугыньлекыт.
5235	Нуно, тÿҥ шотышто, кызытат кучылталтыт.
5236	Нуно тыгак ийдалык мучко толын шогышо пайрем негызеш возалтыныт.
5237	Нуно утларакшым калык ойлымаш, мыскара, шулдыран мут-влак негызеш чоҥалтыныт.
5238	Нуно ӱшаненыт: айдемылан юмо лач ончыкылыкшо нерген шижтарашлан омым колта.
5239	Нуно чыла еҥерыш волат, садлан ялым тыге лӱмденыт.
5240	Нуно чыла касвелнерак верланеныт.
5241	Нуно чыланат ваш келшен илат.
5242	Нуно шке кугыжанышым чумырен кертын огытыл.
5243	Нуно шке ял шотан илемым чоҥеныт да рушла Сундырь манын лӱмденыт.
5244	Нуно школым пытарымышт деч вара «Кумыньышт кокла гыч кӧ ондак марлан лектеш, тудлан пӧлек лиеш» манын ӱчашеныт улмаш.
5245	Нуно Шнуй Шочынаван ача-аваже лийыныт.
5246	Нуно Шубертлан ятыр полшеныт.
5247	Нуно шуко тошто ойын кÿштымыжым шуктат.
5248	Нуно эрык верч кредалше марий калыкын пытартыш вийжым темдалыныт, вуйлатен шогышо еҥ-влакым пеш шучкын орландарен пуштеденыт.
5249	Нуно ял-влак уэш кушкаш тӱҥалыныт.
5250	Нуныжо эрык верч кузе кучедалаш кÿлмö нерген каҥашеныт.
5251	Нунык вачыште шинчаш сай огыл, сандене колхоз пашашке кошташ тӱҥ-алеш.
5252	Нунылан ваштареш ончычсо каратель Сайпола да тудын йыр чумыргышо, весын кÿшеш илаш тунемше еҥ-влак шогат.
5253	Нунылан Дессаушко куснаш логалын.
5254	Нунылан посна вÿдым шындыман улмаш.
5255	Нунылан сокыр йудат, витне, нимат огыл, дыве-дово шок¬та, икте-весыштым поктеден модыт (А.
5256	Нуным 1928 ийыште Моско Рудо издательство савыктен лукто.
5257	Нуным Балабой маныт.
5258	Нуным Г.Кармазин тунемме материал семын кучылтын.
5259	Нуным каласаш посна суффикс-влак кучылталтыт.
5260	"Нуным кӱлеш семын переген, арален моштен омыл", - манеш ыле учёный.
5261	Нуным кум тÿшкалан шелаш лиеш: тÿн герой-влак; кокымшо планан герой-влак; эпизодический герой-влак.
5262	Нуным кычкырен, йӱкым луктын, ваптыш велыш поктеныт.
5263	Нуным лудшо калык йöратен лудаш тÿҥалеш.
5264	Нуным «Мушмари» чодраозанлыкын «Леушинский» чодыра озанлыкын 28 номеран кварталын тӱшкагудышто вераҥденыт.
5265	Нуным писатель йорло качымарий Водыр ден тулык вате Лычийын образышт гоч ончыктен.
5266	Нуным Таврический полат гычын «Кресты» казаматышке конденыт.
5267	Нунын ваштареш казак да стрелец-влакын отрядышт лектын, тиде отрядымат марий-влак кырен шалатеныт.
5268	Нунын ваштареш чот кучедалаш пернен.
5269	Нунын гоч шочмо йылме деке ик тукым марий икшыве веле огыл шÿмештаралтын.
5270	Нунын деке эреак кудалыштын.
5271	Нунын деке юбилярын пырля ыштыше йолташыже-влак, тужемле еҥан студент еш, палымыже ден сулло шанчызе ден йолташыже-влак ушнат да маныт: Ош кугу Юмо Тылат пеҥыде тазалыкым да порсын лаймыкын шуйналт вочшо кужу умыргорным сӧрыжо.
5272	Нунын дечын вӱргене дене тӱрлӧ арверым ышташ тунемыныт, мланде пашам пален налыныт, вольыкым ончаш тунемыныт.
5273	Нунын значенийыштым, кучылталтме ойыртемыштым рашемдыме.
5274	Нунын иктешлыше куа¬тышт икмыняр шарла, но садыгак ойлымо конкретный ситуаций дене чак кылдалтеш.
5275	Нунын йочашт шочеш.
5276	Нунын кокла гыч: венгр-влак — 14 миллион, финн-влак — 5 миллион, эстон-влак — 1 миллион, мордва — 843 тӱж., одо — 637 тӱж., марий — 604 тӱжем наре еҥ.
5277	Нунын кокла гыч ик ончыл верыш Иван Осмин лектын.
5278	Нунын кокла гыч марий -влак дене эн чот кылдалтыныт: * Кукарка кундем — тыге марий-влак Виче велыште верланыше Советский районым лӱмдат.
5279	Нунын кокла гыч Марий Элыште сайын палыме «Аяр» группо улеш.
5280	Нунын кокла гыч нигӧ сеҥен огыл.
5281	Нунын кокла гыч Н.С. Мухинын лÿмжым эн ончыч каласыме шуэш.
5282	Нунын кокла гыч шукынжо марий йылмылан моткоч келшен толыныт да кутырымаште тунам кумдан кучылталтыныт.
5283	Нунын кокла гыч южыжо марий школласе тÿҥалтыш класслаште лудаш лукмо учебниклаште пурен.
5284	Нунын кок-лашке Л. Барцеват ушнен.
5285	Нунын коклаште вич минут каналташ лиеш.
5286	Нунын коклаште иктыже – "Миша-артиллерист" повесть – чын илышеш негызлалтмыж дене шерге.
5287	Нунын коклаште йомакысе герой-влакат, комедийысе мыскара персонаж-влакат, драматиизм шÿлышан образ-влакат вашлиялтыт.
5288	Нунын коклаште йӧратымаш шочеш.
5289	Нунын коклаште касвел – йÿдвел наречий нерген пырля лукмо кок книгана – «Северо – западное наречие марийского языка» да «Словарь северо – западного наречия марийского языка».
5290	Нунын коклаште Квавар,Седна, Эридам палемден кодаш лиеш.
5291	Нунын коклаште «Кугезе мланде», «Кӱртньӧ вий», «Кугу сарын тулыштыжо» романже-влак да «Шортньо падыраш» повестьше лудшо-влаклан утларак палыме улыт.
5292	Нунын коклаште кугу ийгот лийын гыныт,ваш келшен йратен,аклен иленыт.
5293	Нунын коклаште Мустаев Е. Н. ден И.С. Галкинат лийыныт.
5294	Нунын коклаште посна радам дене инлайн-хоккей шога.
5295	Нунын коклаште революций деч ятыр ондакак Ефремов тукым вожым колтен.
5296	Нунын коклаште Совет Союз Герой М.В. Лебедев нерген "Миша-артиллерист" документальный повесть, "Мемнан корнына", "Ямде лий", Йӧраташ гын, йӧраташ" сборник да молат.
5297	Нунын Марсель ӱдырышт шочеш.
5298	Нунын покшеч йошкар шун йöршан йолгорно кугорныш ушна.
5299	Нунын поро илышым конден кертмыштлан ӱшанат.
5300	Нунын тунам кок ияш приемный йочашт лийын улмаш – Дэвид Виктор.
5301	Нунын туныктымо ойышт негызеш тӱнямбалне шуко у религий-влак шочыныт.
5302	Нунын чот ден лицашт уло, лӱммут семынак вочмык дене вашталтыт, но ныл вочмык сынышт веле уло: Личный олмештышмут ойлончышто утларакше подлежащий ден дополнений лиеш, мутлан: Ивановын почеламутшо але тӧрсыр.
5303	Нунын шке йӱлашт, шкаланышт келшыше тӱвырашт пеҥыдемын.
5304	Нунын шум-чонышт чыла айдеме чувство деч коранын, айдемын сай койышыжат нунын коргыштышт «шумдымо чистоганыш» савырнен.
5305	Нуныт коклаште уло Диоген шке мискыж ден,кӱзышӧ тошкалтыште, фигуро- пеш шонымо шке отрешенностьышто и шке моторлыкшылан лиеш мокташ и пеш йӧрыше тудлан вургемже.
5306	Нунышт вашештат: «Таза лиеш, таза лиеш, туто лиеш».
5307	Нунышт вашештат: «Шӱльӧ кужу лиеш, уржа сайын шочеш, шыдаҥ лийын шушо лиеш, айдемылан илаш мотор лиеш».
5308	Нунышт удырлан вашеш оксам пуат, сугынь мутым пелештат.
5309	Нуржат кугу, анажат лопка, луктын шогалташ енжат уке.
5310	Нурма ял шотан илем * Нурма (Пӱясер) ( ) — сола.
5311	Нурмо ( ) — эҥер Марий Элыште Изи Какшан эҥерын шола эҥерйолжо.
5312	Нурумбал ял шке ӱмырыштыжӧ илышын улшо шокшо-йӱштыжым,тӧрсыржым шукак ужын.
5313	Ну, чеверын,йолташем-влак, Мый каем осал бойлаш.
5314	«Ну,чеверын » почеламутым возен.
5315	Ну, чеверын, шӱмбел танем, Ок кӱл йӧршын ойгырмет.
5316	Ныжылге чон дене каласыме тиде кумылан мут профессорлан чынжымак келшен толеш.
5317	«Ныжыл лыве» муро дене клипым ыштеныт.
5318	Ныл ий академийын миссионер пӧлкаштыже тунемын, 1906 ийыште экзаменым куча да марий кокла гыч ик эн ончыч кÿшыл образованийым налеш.
5319	Ныл ий жапыште шуко еҥ шужен колен. 800 еҥ гыч 474 еҥ гына кодын. 1922 ийыште селаште "Звезда" сельхозартель чоҥалтын.
5320	Ныл ийым Масканур школышто ыштымеке, пелашыжын шочмо поселкыш, У Торъялыш, куснат.
5321	Ныл каналан АЦВ АЦВ, Аналог-Цифр Вестӱрлемдыше ( ) — аналогсигналым цифрсигналышке (дискреткодышко) вестӱрлемдыше явала.
5322	Ныл кече гыч, кунам тудо университетым кода Ясный Поляныш толеш Кавказыште служитльыше Лев Николаевичын изаже, кудо ужын шоляшыжым армий службыш ужын Кавказыш.
5323	Нылле ий утла педагогический пашам ыштымыжлан Я.А.Элексейн Трудовой Йошкар Знамя орден дене наградитлалтын.
5324	Ныл струнаже уло.
5325	Ныл тургым почыла Чемпион Лигыште матч-влак йӱдшӧ-кечыже эртеныт.
5326	Нылымше ужашым южгунам ешарат: Неоплатонысе, да Варасе Акрет жапын Христиан филосов-влак.
5327	Ньютон шонен урлыкжын шотландысо дворян вож уло, кеч кузе гынат эртымгорно шанчызе-влак шонат пуйто тудын вожжо 1524 ийыште нужна кресаньык лийыныт.
5328	Облоно вуйлатышылан ыштымыже годым, тудо пеле профессиональныйлан шотлатлтше марий театр пелен кугу квалификациян актер-влакым ямдылаш студийым почмо шотышто шуко тыршен.
5329	Облоно-н шанче-методика бюрож пелен улшо у мутым ыштыше комиссийыш пурен. 1924 ийыште лингвистике терминын да литератур йылмыш пуртышаш шомак-влакын спискыштым ямдылен.
5330	Образований шот дене нуно тыге шеледалтыныт : икте туныктышо семинарийым тунем пытарше лийын, визыт – рÿдӧ школым, кандаше – второклассный школым, икте – оласе училищым, икте – духовный училищым; ик еҥ самообразований шот дене тунемын.
5331	Образым чоҥышыжла, Владислав шкенжын койышыжымат, мастарлыкшымат раш ончыкта.
5332	Оваций шуко жап шуйнен.
5333	Однакшым Лычий нимо шот денат вес ялыш марлан ынеже кае.
5334	Одо тиштерыште 13-ше тиште.
5335	Одо Эл Воткинск олаште шочын.
5336	Одо Элыште икмыняр ий пашам ыштыме деч вара Марий Элышке толын. 2002-шо ийыште Марий Эл президентын палемдыме «Шӧртньӧ перо» премийын лауреатше лийын. 2003 ий гыч Маргарита Аркадьевна Марий радио вуйлатышын алмаштышыжлан тырша.
5337	Одо Элыште шочын.
5338	Ожно калык тиде кечын полангичкым поген.
5339	Ожно кечыште тыге 200 наре муным пытареныт.
5340	Ожно сонарзе-влак гына шке тукымыштым шылым пукшеныт, санденак сонарзе-влак эн кугу пагалымашым суленыт.
5341	Ожно тиде кечын еҥ-влак шке идымыштым, амбарыштым ороленыт.
5342	Ожно тиде кечын кресаньык-влак вӱташтым, сарайыштым, нӧрепыштым тергеныт.
5343	Ожно тиде кечын куван кеҥежым вученыт, ӱдырамаш-влак кыне кылтам олыкыш кошташ луктыныт.
5344	Ожно тиде кечын чыла ӱдырамаш-влакым саламленыт, поснак ешан да шочшан-влакым.
5345	Ожно тиде ялыште45-50 наре сурт лийын,калыкат пеш веселан иленыт.
5346	Ожно тыгай йÿлам шуктеныт: лишыл еҥыштын шÿгарÿмбакышт миен, шÿчым урен коденыт – тиде нунын чоныштым лыпландараш полша, манын ÿшаненыт.
5347	Ожно ты кечын пöрт кöргыштак шинченыт, амал деч посна уремыш лекташ тыршен огытыл.
5348	Ожнысо йÿла радам тыгак мер калыкын илыш радамжым йöнештарен колташ, родо-тукым дене пенгыде кылым кучен, келшен илаш полшен.
5349	Ожнысо пайдале традицийым Г. Алексееват шке повестьыште öрдыжыш ок шÿкал.
5350	Оза-влак родыштым, еш йолташыштым, юмын таҥыштым унала ӱжыныт.
5351	Озакъял ял шотан илем * Кыдал Озакъял ( ) — ял.
5352	Озаҥ губернийысе Пермь провинцийын Кӧҥгыр уездыштыжат марий-влакын изирак тӱшкашт илен.
5353	Озаҥ консерваторийым тунем лекме деч вара опер да балет театрыште пашам ышташ тӱҥалын.
5354	Озаҥ оласе медицин университетым йошкар диплом дене тунем пытарымек, Йошкар-Оласе пӱй эмлыме поликлиникыште тыршаш тӱҥалын.
5355	Озаҥ олаште шочын.
5356	Озаҥ ханствым сӱмырал шумекышат, Иван IV-лан товатлымекат, марий мландыш тыныс илыш толын огыл.
5357	Озаҥысе пединститутышто тунеммыж годымак Совет Ушем спорт мастер лӱмым сулен.
5358	Озаҥысе учительский школым, Марпединститутым тунем лекме деч вара, тÿрлö школлаште туныктышылан тыршен. 1937-1943-шо ийлаште йоҥылыш титаклымылан кöра лагерьыште лийын.
5359	Озан ик курика киндыже веле улмаш.
5360	Озанлык технике дене ялласе урем-влакым эрыктат.
5361	Озанысе Восточно – педагогический институтын студентше Иосиф Архипович Шабдаров Буймышто ял озанлык практикым эрта.
5362	Ой, Елуш, - лык- лык-лык воштыл колтыш оза вате, - вет тудо рвезе, чонжым умылаш кулеш (В.
5363	Ойкаҥаш BMX-лан тунемаш шонеда гын, шуко вийым пыштыман.
5364	Ойкаҥаш Чӱчкыдын модаш шонеда гын, шлемым шкаланда шке налза.
5365	Ой, кертна вет, кертна вет Кугу тумым йöрыктен.
5366	Ой, кертна вет, кертна вет Ӱдырым ватыш савырен, – моктанен мурен сÿан калык.
5367	Ойлат,пуйто тиде верышке эн ондак Матвуй лӱман пӧръен Маршан могыр гыч толын.
5368	Ойлончышто койыш мут утларакше сказуемый лиеш.
5369	Ойлыманат огыл, сÿретчын усталыкше романын идейжым, герой-влакын образыштым лудшылан сайынрак почын пуаш полшен.
5370	Ойлымаш-влак Илья Ломберский роман деч посна шуко ойлымашын авторжо.
5371	Ойлымаш-влакын композицийышт проста, тидыже произведенийын идейжым утларак тичмашын почаш полша.
5372	Ойлымаш йӱк -- йылме кылым кучымаш шумлык айдемын оҥарыме аппарат дене ыштыме йӱк.
5373	Ойлымашла гыч герой-влакын илыш пÿрымашышт икгай огыл: икте ÿмыр мучко йорло илыш дене йöслана, весе, колхозыш пурен, илышыжым тÿрыснек вашталта, уэмда.
5374	Ойлымаште кок ÿдыр- Нина ден Дарья – ончыкталтыт.
5375	Ойлымашын геройжо Миклай, Маргарита йöратыже манын, шурным шуко тÿред шийын лукташ тырша.
5376	Ойлымашын изи ужашыж гыч вигак коеш: Элекксейн «Ӧрмӧк» повестьшын темыжым эше 1925 ийыштак «Кочайын мутшо» олымаштыже палемда, а «Ӧрмокыштӧ» тиде темым утларак келгемда.
5377	Ойлымашыште тудын тÿжвал тÿсшö тÿрыснек вашталтеш.
5378	Ойлымыжым колыштмо деч вара шуко йодышым пуэныт.
5379	Ойпидышыште возымо: «1936 ийыште Мрирй АССР кундемыште контрреволюционный угро-финский националистический повстанческий организацийым тÿжвак лукмо да пытарыме.
5380	Ойыпышто сӱретлыме: кандалге тӱсан геральдик щитыште ший шордо сӱретлалтын.
5381	Ойырен налме профессийже дене шинчымашым Марий кугыжаныш университетын ял озанлык факультетыштыже поген.
5382	Ойырен налме профессийлан уш–акылжым Озаҥ оласе кугыжаныш тӱвыра институтышто пойдарен. 1996-шо ий гыч Марий Эл республикысе тӱвыра да сымыктыш колледжыште «театр усталык» пӧлкан туныктышыжо сомылым шуктен.
5383	Ойырен налме событий ден факт-влак писательын мом каласаш шонымыжлан, произведенийын идейжылан лач келшен толыт.
5384	Ойыртем-влакланак кӧра сар деч вара бэнди шуко жап вес эллаште шарлен кертын огыл.
5385	Ойырымо аудиторийыште электротулым йӧрыктат, сорта-влакым ылыжтат, южгунам чайым йӱыт.
5386	ОК ВЛКСМ-ын лектор тӱшкалан вуйын шоген, "Кугарня" газетын тӱҥ редакторжылан ыштен (1991-1994).
5387	Ок керт сенен налын Китайын фашизм.
5388	Оксамат акрет жапыште коваште дене шотленыт.
5389	Окса поянлык огыл, уш-кид дене ыштыме пого-кугу поянлык.
5390	Окситан йылме (окситанла occitan, lenga d'òc) — индоевропысо (роман) йылме.
5391	Октябрь: почеламут // Марий коммуна. 1960. 23 окт.
5392	Октябрь революций деч вара П. П. Глезденев миссионер вургемым кудаш кудалта.
5393	Октябрь революций жапыште, революций ваштареш кайыше генерал ден офицерым арестоватлыме деч вара, 9 армийысе илышыш 29 корпусын командиржылан сайлалтеш.
5394	Октябрьский ял шотан илем * Октябрьский ( ) — оск (ола сынан кугыял).
5395	О кунар мыланна тыгай ÿшандарыше шÿлык ок сите, утларакше шÿлык шке пöрдемышкыже ныжыл чоным шупшын пурта да эрыкыш лекташ огеш пу.
5396	Ола возен кодымо важлаште икымше гана 1030 ийыште ушештаралтын.
5397	Ола гоч Душанбинка эҥер йога.
5398	Ола ден ял кокласе кылым пенгыдемдаш 20-шо ийлаште кугу верым налын.
5399	Ола йыр изи ял, сола-влак шочеденыт.
5400	Ола касвел Онега серыштыже.
5401	Олалаште руш-влак гына иленыт, марий-влакым пуртен огытыл.
5402	Олан калыкчотшо 7 129 629 еҥ ( 2010 ).
5403	Олаште да ялыште мотор койышлан тудым шындат.
5404	Олаште илыше-влак шукынрак улыт.
5405	Ола Юл ( Шавашар вӱдаралымвер ) кӱкшö пурла серыштыже верланен, Йошкар-Ола гыч 104 уштыш кечывалвел-касвелнырак.
5406	Олег Арсентьевич тале шымлызе веле огыл, тыгак уста туныктышо да марий шÿлышан, калык верч шогышо айдеме.
5407	Олег Дмитриевич – Россий Федерацийын образованийын отличникше.
5408	Олег Логинов Эрик Сапаев лӱмеш опер да балет театрыште ынде ятыр ий пашам ышта, калыкым шке мастарлыкше дене куандара.
5409	Олимпиадын программыште 1896 ий гыч.
5410	Олимпийысе шонымашым да тӱвырам угыч нӧлтал колтымо нерген ой Европо мучко моткоч вашке шарлен.
5411	Олор кундемын чолга ÿдыржö // Ончыко.
5412	Олык Ипай 1933 ий январьыште Олык Ипайым Писатель ушемын поэзий секторжым вуйлатышылан ойырат.
5413	Олык Ипай коммунист партийын виктарыме пашажым тунамсе политика пашалан пеҥгыдем шудымыж дене умылен огыл.
5414	Олык Ипай лӱмеш марий комсомол, республикысе кугыжаныш премий-влакын лауреатше.
5415	Олык Ипай лӱмеш премийын лауреатше, Марий Элын калык артистше.
5416	Олык Ипай марий поэзийыш ятыр ум конден, почеламутын тӱвырам вияҥдаш чот полшен.
5417	Олык Ипай мистике оян " Айдар " йомакым серен.
5418	Олык Ипайым арален кодышаш верч комсомол организаций мом каласен кертеш?
5419	Олык Ипайым лирик поэзийыш, пастернаковщиныш куснымекыже веле, " марий литературын онарже - влак " Ипайым " призиратленыт ", чын поэтлан шотлаш туҥалыныт.
5420	Олык Ипайын поэзийже тунамак руш лудшо-влак коклаште чапым налеш. 1934 ий 6 сентябрьыште А.Айзенворт " Индустрийын вуржо " поэме гыч ужашым " Молодой ленинец " газетеш савыктен: " Осеннею ночью тёмною, холодною меня родила в бане мать..
5421	Олык марий -влак Озаҥ губернийын Чарла, Озаҥ, Шавашар уездлаште, Виче губернийын Вӱрзым, Яраҥ уездлаштыже мландым айленыт.
5422	Олыкмарий-Эрвелмарий тиштер Курыкмарий тиштер Тыгак ончо * Тисте (тамга) Примечания Литератур * Иванов И. Г., Вехи марийской письменности, Йошкар-Ола, 2007.
5423	Олыкыштат, курык коклаштат ила.
5424	Ольошын илыш философийже моткочак проста: мо шаларак кия, шке декет удырал, «Йöным мушо йöрым кочкеш» манме семын, тудо эре гаяк еҥым ондала, шулдынрак налын, шекргырак ужалаш тырша, уло шонымашыжат лачак окса йыр веле пöрдеш.
5425	Ольошын олаште ватыже, ешыже улмо нерген ме öрдыжъеҥ-влак деч веле пален налына, адакшым южгунамже тидын нерген лудшылан автор-повествователь шкеже шижтара.
5426	Омо нерген симфоний, классик сем, опер -влак возалтыныт, Шекспир "Кожла кокласе омо" (руш.
5427	Омо тогедыш книга марий йылме денат возалтын.
5428	Омо физиологий Нормо почеш айдеме кажне кечын, кажне 24 шагат гыч малышаш.
5429	Омсам тык¬-тык-тык пералтышат, шешкышт тунамак почын пуртыш, манеш (Н.
5430	Омск оласе военный училищыште икмыняр жап лиймеке, тудо тул йÿран кужу cap корным эрта.
5431	Онаеҥ марий юмынйӱлам палышаш, писын да раш ойлен моштышаш, илышыже шотан лийшаш.
5432	«Онар», «Чоткар» да «Мамич Бердей» романже-влак марий калык акрет годсо неле илышым ончыктышо, тудо жапысе событийым, эртымгорным чыным рашемдаш полшышо сылнымутан произведенийлан шотлалтыт.
5433	Оҥай статистике Чыла тӱнямбал чемпионат-влакым шотыш налаш гын, 8 эл гына чемпион лӱмым сулен кертын.
5434	Оҥартышмут ок вашталт.
5435	Оҥартышмутын действийым copacтapымe куатше лач тыгай почеламутлаште веле тичмашын почылтеш манаш ок лий.
5436	Оҥартышмутын сылнымут функцийже тыште турло сынан.
5437	Оҥартышмутын чоналтмыже Тиде йодышым марий наукышто эн ончыч Ф. И. Гордеев шымлен.
5438	Оҥго да тудын рӱдыжӧ Оҥго — пуымо точко деч иктӧр тораште улшо тӧрлыкысӧ чыла точко гыч шогышо геометрий фигур.
5439	Оҥго дене кудалыштмашлан посна корным чоҥат.
5440	Оҥго дене кудалыштмаш ончышо-влак коклаште эн пагалыме улеш, вет эре ала могай машинам ужаш лиеш.
5441	«Онго» романын икымше ужашыжат тыштак ош туням ужеш.
5442	Ондакак корным ямдылат, тушто 12 препятствий да 6 савырнымаш марте лийын кертеш.
5443	Ондак В.Куприяновын, А.Яшмолкинын, варарак С.Маковын, В.Захаровын да В.Кульшетовын мурыштым радио дене йоҥгалтарен.
5444	Ондак компучыр-влакыште Увераҥарым ваш-ваш вашталтыме шотышто америкысе стандартле код (ASCII) кучыталтын.
5445	Ондак «Кыралшы» газетын корреспондентше лийын.
5446	Ондак М.Калашников ден С.Ибатов возеныт, маныт.
5447	Ондак революций мутым астрологий ден алхимийыште гына кучылтыныт.
5448	Ондак тиде ял Топкавлак солаште эн кугу лийын, арам огыл тудым Кугу Чашкаял манын лӱмденыт.
5449	Ондак Унчо школышто ыштен, вара Помар двухклассный школышто.
5450	Ондакше Кече лекме жапым «эр» манын лӱмденыт, тыглай гын, ты мут дене айдемын помыжалтме але Кечын лекме жапше гыч тӱҥалын кечывал марте жапым палемдат.
5451	Ондакше Марий писатель ушем гыч мылам тыгай серыш толын ыле: «Мо, Элексей, тыйын ялыштет икушан-шотан айдемат уке мо?
5452	Ондакше, тÿҥ энертышым муде, йомын коштына ыле.
5453	Ондакше Токмырзан, Менчламарий, Ломберн псевдонимла дене возен, изиш варак Ломбеский лÿмжö лектын.
5454	Ондакысе повестьлаштыжат писатель паша поэзийым чаҥган почеш, кеч илышын тиде могыржым тудо южгунам ончыкташ тыршен да лудшо-влакым кандерен.
5455	Ондак Юрий Михайлович Смирновмыт дек шкетын миеден.
5456	Ондри Йыван, мутлан, колхозлан эн шыгыр годым коктеланыше пошкудыжлан тÿргоч сырыде, «Эх, ораде!»
5457	Ончалаш гын, марий малтыме муро пеш шагал.
5458	Ончалза теве: Шӱргыял,Чодрасола, Пӱнчыдӱр, Тумерсола да молат.
5459	Ончаш-толшо-влакым шке мотор куштымашышт дене куандарыман.
5460	Ончаш чарненыт, УЕФА-лан окса толмо иземын.
5461	Ончен куштышо рвезын чучу же лийын.
5462	Ончерже-влак Российысе тӱрлӧ олалаште да йот эллаштат эртеныт.
5463	Ончо: И.С. Ключников-Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледж * 1941 ий — Воронеж оласе Коминтерн лӱмеш заводышто икымше «Катюша» сарзе машина-влакым ыштен лукмо.
5464	Ончык лектеш шке кугыжанышше ден «Мадонна Альба» (1510), «Мадонна Фолиньо» (1512), «Мадонна с рыбой» (1512—1514), «Мадонна в кресле» (иктаж 1513—1514).
5465	Ончыклык писатель школ-коммунышто ик ий утларак ила.
5466	Ончыкшат тыгак лийман гын, ме Ош кече йымач лектын возына, тыйын сандалыкыштет ик поро шӱдырым, эн сылне, эн чевер Мландынам шем йӱд курымешлан петыра.
5467	Ончыкыжат тыгай поро пашам шукташ тӱҥалеш манын шонымаш кодеш.
5468	Ончыкыжым тудо Преслин илышыштыже эн кугу верым налын шогаш тӱҥалеш.
5469	Ончыкылык писательын илышыштыже у йыжыҥ палемдалтеш.
5470	Ончыкылык писательын йоча пагытше пиалан лийын манына гынат, йоҥылыш ом ойло, очыни.
5471	Ончыл-влакын чиемыштат, йӱлаштат, изиш гынат, но вестӱрлырак (вес тӱран: ты шомакын этимологийже).
5472	Ончылгоч модмаш деч посна тӱҥ турнирыш эн виян команде-влакым вигак пуртат.
5473	Ончылгоч этап огеш лий, квалификацийыште таҥасыше-влакым кок тӱшкалан шелыт, кажне тӱшкаште 8 команде.
5474	Ончылмутышто, 3-ан лаштыкыште возымо: I Пӱтынь Российысе марий-влакын погын.
5475	Ончылношогышо ӱдыр пурам йӱктен коштеш.
5476	Ончыл урвалтышыштыже ик лашка гай тур.
5477	Ончылыкын наступленийлан шифровальщик, офицер, мемнан землякна марий писатель Владимир Павлович Семеноват чот ямдылалтын.
5478	Ончычак чевер муным, вара моло чесым кочкыт, пÿрам йÿыт.
5479	Ончыч Анатолий Александрович Россий Федерацийысе сӱретсымыктыш фондын Марий пӧлкаштыже шуаралтын.
5480	Ончыч «Волжская правда» газет редакцийыште, вара школлаште тыршен. 5 книган авторжо.
5481	Ончыч ИОК ты модмаш-влакым Олимпийысылан шотлен гын (кеч нуно кажне кок ий гыч эртаралтыныт, а ныл ий гыч огыл), кызыт нуно Олимпий модмашлан огыт шотлалт.
5482	Ончыч Йошкар-Оласе «Дружба» командыште модын, а вара Совет Ушемын сборныйышкат ушнаш ӱжыныт.
5483	Ончыч калык семлан у шӱлышым пуен, вара изи пьесе дене муро-влакым возгален.
5484	Ончыч Килемарысе, вара Йошкар-Оласе суд-влакын судьяже лийын. 1991-ше ий гыч тудо республикысе юстиций министерствын тӱҥ специалистше.
5485	Ончыч Китня (кызыт Марий Тӱрек кундемыште ), вара Ядыкплак (кызыт У Торъял кундемыште ) черемис училищылаште туныктен.
5486	Ончыч Кугу-Поратысе кандашияш школын вуйлатышылан пашам ыштен, вара Куженер райисполкомышто, республикысе комитетыште тыршен. 7 ий тиде чолга ӱдырамаш Чапкӱ-влакым аралыме ушемын вуйлатышыже, ятыр мероприятийын организаторжо да авторжо лийын.
5487	Ончыч кугыжаныш комитетыште пашам ыштен, вара Марий политехник институтышко вончен да ректор сомылым шукташ тӱналын. 32 ий вуйлатыме жапыште тиде тӧнеж кӱшыл шинчымашым пуышо 100 эн сай тӧнеж радамыш пурен.
5488	Ончыч марий-влак руш да суас ӱчашымаш деч Юл сер деч Вӱтла эҥерын кӱшыл ужашышкыже куржыныт.
5489	Ончыч «Марий Коммуна», вара «Кече» йоча журнал редакцийлаште тыршен. 10 ий утла тудо ты журналын тӱҥ редакторжо лийын.
5490	Ончыч марий филологий кафедрын вуйлатышыжлан тыршен, вара историй да филологий факультетын деканже лийын.
5491	Ончыч «Марспецмеханизация» ушемыште инженерлан тыршен, вара паша корныжо Йошкар-Ола администрацийышке конден. 1991-2000 ийлаште Вениамин Васильевич Йошкар-Олан мэрже лийын.
5492	Ончыч министерствыште, вара «Лесмаш» ден «Контакт» заводлаште юристлан пашам ыштен.
5493	Ончыч Морко, вара Параньга педучилищыште тунемын.
5494	Ончыч пионер ушемым вуйлатен, а 1992 ий гыч «Эр вий» ушемын вуйлатышыжлан шогалын.
5495	Ончыч республикынан тӱрлӧ районлаштыже школ туныктышылан пашам ыштен, а вара Александров лӱмеш ансамбльын солистше лийын.
5496	Ончыч села Никольское лӱмым нумалын.
5497	Ончычсо паша корныжо Бутяков лӱмеш судным ачалыме завод дене кылдалтын. 1982-шо ийыште исполком вуйлатышылан сайлалтын. 5 ий Курыкмарий кундемысе администраций вуйлатыше сомылым шуктен, кугыжаныш погынын депутатше лийын.
5498	Ончычсо паша корныжо Марий политехник институт дене кылдалтын, а вара Марий кугыжаныш университетышке вончен: 3 ий ректоржат лийын.
5499	Ончычсо паша корныжо Марий самырык театр дене кылдалтын.
5500	Ончычсо паша корныжо Медведево кундемысе комитет дене кылдалтын, вара Параньгасе комитетыштат тыршен. 1984-ше ий гыч Морко райисполкомын вуйлатышыже, икымше секретарьже лийын. 2 ий Марий Элысе калык дене пашам ыштымаште министрын алмаштышыжлан тыршен.
5501	Ончычсо паша корныжо Медведево тӱвыра пӧрт дене кылдалтын.
5502	Ончычсо паша корныжо телевидений дене кылдалтын.
5503	Ончыч тиде эн кӱшыл ранг ыле.
5504	Ончыч толшо команде сеҥымашыш лектеш.
5505	Ончыч тӱрлӧ газет редакцийыште литсотрудниклан пашам ыштен, а 1971-ше ий гыч комсомол пашаш куснен. 25 ий ончыч телевидений да радиовещаний комитетын вуйлатышыжлан шогалын, кызытат тудым «Марий Эл» телерадиокомпанийын вуйлатышыже семын палат.
5506	Ончыч шанчызе-влак пырысын икымше озажлан акрет египтян-влакым шотленыт.
5507	Ончыч школ да профсоюз пашаште лийын, вара кужу жап «Марий коммуна» ден «Ямде лий» газетлаште журналист сомылым шуктен шоген.
5508	Ончыч ялысе школлаште туныктышылан, вара марий газет-влакын редакторжылан тыршен.
5509	Онычсо паша корныжо Марий совхоз техникум дене кылдалтын: агрономлан, вуйлатышын алмаштышыжланат тыршен.
5510	О-о-о изием чукаем О-о-о изием чукаем Чодыра мераҥ ачат лийже Кашта помыж ават лийже Шопке лышташ мелнат лийже Писте лышташ когыльет лийже О-о-о изием чукаем Каен колтем, чеверын.
5511	«О-о, теве тудо!
5512	О, пале, эше 25 ийымат темыдыме самырык марий поэтлан кужу да неле фронтовой корным эрташ пернен.
5513	Опер 1963 ийыште шындалтын, но палыман, икымше постановкышко оксам нигӧ ойырен огыл, чылан шке кумылышт почеш тыршеныт. 5 Вӱдшор - икымше марий оперын шочмо кечыжлан шотлалтеш.
5514	Операций 1005 тыгак 30-шо ийлаште нацист-влакын еврей-влакым тӱшкан пуштмо верлаште эртен.
5515	Операций официал Собибор концлагерьыште тӱҥалын.
5516	Оперын семже чын марий манын кертына.
5517	Оперысе тӱҥ роль-влакым йот ола гыч ӱжын кондымо руш мурызо-влак муреныт.
5518	Оперыште мураш келша гынат, марий композитор-влакын мурыштым ончыл верышке шында.
5519	Ӧпкела гынат, ок ойгыро, келшымаш лийын кертмылан ÿшаным ок йодаре.
5520	Опытым погымо дене семлызе-влак тӱрлӧ жанрыште ик семын сайын пашам ыштен кертыт.
5521	Орай) 4. Эше ынеж каласе вет, воштыл-воштыл толдалеш.
5522	Орайын повестьше эше 30-шо ийлаштак савыкталтын ыле, тудо «Йотештше» маналтеш.
5523	Ордыжко пуэна гын, онайрак лиеш.
5524	«Ӧрмӧк» повестьше 1932 ийыште, «Кавырлян илышыже гыч» повестьше 1934-1936 ийлаште «У вий» журналеш, «Мадар ер» очеркше 1945 ийыште «Марий альманахеш» печатлалтыт. 1955 ийыште тудын «Ойлымаш ден повесть-влак» лӱман посна книгаже лектеш.
5525	Ормок – повестьын тун геройжо, йорло Ормызан латшым ияш эргыже.
5526	Ӧрша кундем Ӧрша ола шотан илем * Ӧрша ( ) — оск.
5527	Ӧрша кундем Упша селаште шочын. 16 ий У Роҥго кундемын тӱҥ ветврачлан тыршыме деч вара, Озаҥ олаш илаш куснен, шанче пашаште шуаралташ тӱҥалын. 110 наре шанче пашан авторжо.
5528	Ӧрша кундемысе Шарово ялыште шочын. 35 ий тудо Марстройтрест ушемыште бульдозеристлан пашам ыштен.
5529	Оршанка кундем кӧргысӧ мер пашаштат тиде чолга ӱдырамашын надырже моткоч кугу: кундемысо «Мари ушемын» вуйлатышыжланат шогалын.
5530	Оршанка кундем Тошто крешын ялыште кресаньык ешеш шочын. 1945-ше ийыште шымияш школым тунемын пытарымеке, фельдер-акушер школышко тунемаш пурен.
5531	Оршанка кундемыште шочын. 30 ий тудо полупроводник прибор заводышто кыртмен ыштен.
5532	Оршанка районышто шочын.
5533	Оршанке кок ступенян школым пытарымек Озаҥ оласе Восточно-педагогический институтыш тунемаш пурен. 1931 ийыште тудым тунем пытарен.
5534	Оршанке кундем Покровск ялыште кресаньык ешеш шочын.
5535	«Оръеҥ мелна когаргыше лийшаш» Сÿан эрлашыжын оръеҥ ден пелашыже мончаш пуреныт.
5536	Орынбор вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
5537	Осал ваштареш кучедалмыштым тÿналтыш гый мучаш марте эскераш лиеш.
5538	Осал да шоя приговорым 1956 ий 31 октябрьыште кораҥдыме, титакше укелан шотлен, поэтым тичмашын реабилитироватлыме.
5539	Осал илышым ончен, чонем шолеш вет!»
5540	Осал мардеж гÿж-ж лектеш, Теҥыз вÿдым лупшыштеш.
5541	Осал мут ден ида шарне, Шем тушманым сеҥымек, Сеҥымаш ден чапым налын, Толам угыч тендан дек… Армийыште А.Бик военный училищым тунем пытара, Калининский ден 2-шо Прибалтийский фронтлаште кредалеш.
5542	Осалчык ден касартыш, Идиот да Карамазов иза-шольо роман-влакым возымаш кӧра палыме лийын.
5543	Осал ыштыше осалын пыта, сайым ыштыше сайын шуна».
5544	Осмин Йыванат кодын огыл: вет Дубовка ялже Элнет воктенак верланен, самырык илышыжым тыштак эртарен.
5545	Осмин Йыван музыкам чот йöратен, шÿм-чон деке тудым лишемден.
5546	Осмин Йыван тыгак Э. Сапаевын «Акпатыр» икымше марий опержын ик либреттистше.
5547	Осмин пÿртÿсым пеш йöрата да умылен мошта.
5548	Осмин, Фёдоров, мыят ты корныш логалынна ыле.
5549	Осмин шке произведенийжым шукыж годым пеш шыма, сылне, куштылго йылме дене воза.
5550	Осминын поэмым возымо мастарлыкше «Ава кумыл» (1936) поэмыштыже утларак почылтеш.
5551	Осминын тиде «Поэма-влак» сборникше ты шотышто первый опыт.
5552	Остап ден Микале, чурк лийын, ончал колтат - Епишым ужыт (М.
5553	Отечественный историй кафедрын профессоржо.
5554	Ото - тиде икымше возымо марий почеламут.
5555	Отрицательный олмештышмут Отрицательный олмештышмут-влак настам, тудын палыжым да чотшым шӧрен каласат.
5556	Отрывокшо роман гыч 1805 ийыште «руш вестникыште»1865 ийыште; 1868 ийыште лектыныт кум тудын ужашыжекудо ден шукерте гыч кодшыжо каеныт кокыт.
5557	Отряд совет председательлан да "Тунемшаш верч" пырдыж газетын редакторжылан шогенам.
5558	Официальный лӱм- Санкт-Петербургысо УФСИНын 1-ше номеран изоляторжо.
5559	Очеркше-влак нерген Ким Васин Уло ял дене» шымлымаш статьяштыже палемден: «… И.Ломберскийын творчествыштыже лушкыдо могыр-влакат койыт: тудын 1934-1936 ийлаште возымо произведенийже-влак («Йогорын секретше», «Комбайн тольо»…) схематичный улыт.
5560	Очий лук, Пидал лук тиде лӱм-влак кызытат аралалт кодын.
5561	Очыни, арам огыл калык Чепишым Пугачевын лумжо дене лудыкта, но тидым автор ик гана веле ушештара.
5562	Очыни, шочмо йылмым да сылнымутым йоратыме тудым руш-марий полкашке кон-ден.
5563	Очыни, Я. Ялкайн тунамак Толян талантшым пален налын да тыршен тунемаш кӱлмым шижтарен.
5564	Ош бандит-влак нуным шучкын орландарен пуштыт.
5565	Ош вуй коҥгырга - Тӱжем шӱгарла.
5566	Ош кугыза аптыраныш, Кок шинчажым ялт карыш: «Вуй тÿҥалын ошемаш, Кол йÿк колшашат улмаш.
5567	Ошкылза мöҥгышкыда: ойлымаш // Ончыко. 1991.
5568	Ош марийын йöратымыже Ынде толын шуылдале… Муро шомак шукыштлан палыме лийын, вет тудо тылеч индеш кече ончыч гына Виче кундемысе марий-влакын газетыштышт – «Марий коммунистеш» - савыкталтын.
5569	Ош марийын йöратымыжым Ефремоват пеш йӧртатыш.
5570	Ошо-влакым поктен колтымеке, мöнгыжö уэш пöртылеш да 1919 ийыште февральыште шукертак шонымо туныктымо пашашкыже пура.
5571	О шочмо ял Керебеляк!
5572	Ош тÿняште илынет гын, тунем шуаш кÿлдалеш.
5573	О.) Шукерте мо ыльыч изи пачката?
5574	«Ош шÿшпык - влак» поэмыштат автор мотор ÿдыр - влакым йытыным моштен ончен куштымыштлан, кидпаша мастарлыкыштлан, шочмо элнан патриоткаже - влак улмыштлан уло кумыл дене мокта.
5575	"О языках в Республике Марий Эл" законым пуртымаштат суапле пашажым палемден кодыде огеш лий.
5576	Пöлекым налше калык вашмут семын рÿжгö мурен-куштен тауштен.
5577	Пöртшö темын, лыҥ уна, Йот еҥ-влакат лыҥ гына.
5578	Пöртыл шуэш теркыже Мом ужылда шинчаже: Тÿрын шога кудыжо, Шелалден кия волжо.
5579	Пöртыл шуэш эр чайлан, Ойлен пуа куважлан: «Юмем колтен рыскалым: Мый кучышым ший колым.
5580	Пÿртÿс айдемым тÿрлö тор, кÿлдымаш койыш деч эрнаш ÿжеш, яндар илыш корныш лекташ кумылым ылыжта.
5581	Пÿртÿс лирический геройын поро таҥже семын ончыкталтеш.
5582	Пÿртÿсым чын художник семын йöрата да тудым сÿретлаш эн ныжылге шомакым муэш.
5583	Пÿртÿсын эрже: почеламут // Марий коммуна. 1963. 30 март.
5584	Пÿрыштак тынеш пурен, да тыге Эвай Кутлукай Гурий Гаврилович Кармазиныш савырнен.
5585	Пÿсö ушыжлан, мöҥгыштö шуко лудмыжлан кöра Алексей тиде группышто ик талук гына тунемын.
5586	Павел Егорович Абрамов шуко хор дене пашам ыштен, мутлан Озаҥ оласе Никольский кафедрал соборышто. 25 ий жапыште черке хорлан семым возен шоген да шке надыржым пыштен, да ола гыч олашке коштын.
5587	Павел Егорович Никифоров (1920 - 1955) Негыз * Патыр курым.
5588	Павел Егорович Палантай лӱмеш училищыш, дирижерско-хоровой пӧлкашкыже, тунемаш пура.
5589	Павел Петрович шочмо калыкше, тудын ончыкылыкшо нерген шонкалаш тÿналеш.
5590	Павел Петровичын кÿштымыжым шуктен, курсист-влак верысе кутырымо ойыртемым эскереныт да возен налыныт, муро семым, калыкмутым, йомакым, преданийым, тÿрлӧ ÿшанымашым да кумалтыш мутым погеныт.
5591	Павел Петровичын чимарий лÿмжӧ Исламгарей Мендиаров улмаш.
5592	Пагыт еда толын шогышо пайрем да йÿла -влак марий калыкнан тÿвыра илышыштыже ойыртемалтше улыт.
5593	Пагыт шуын куралаш, Шурным луктын ÿдалаш.
5594	Пайгаз университет илышым тӱрлӧ нациян ешыште тӱҥалеш, рвезе калык кокласе келшымаш шӱлышеш шуаралтеш.
5595	Пайдале сай йӧнлан кӱртньӧ решоткашке але кӱртньыгорно рельсыш колышо капым да пум почела оптен нуным йӱлалтымаш шотлалтын.
5596	Пайдалымаш Нӧлпӧн пушеҥге йошкар тӱсан да пеҥгыде огыл.
5597	Пайрем-влак * 1923 ийыште Краснококшайск олаште икымше гана « Йошкар пеледыш пайремым » эртареныт.
5598	Пайрем-влак * 25px Автомобиль деч посна эртарыме кече палемдалтеш.
5599	Пайрем-влак * 25px Астрологийын тӱнямбал кечыже.
5600	Пайрем-влак * 25px — Африкысе йоча-влакым аралыме кече палемдалтеш.
5601	Пайрем-влак * 25px — Йолташ-влакын тӱнямбалсе кечыже палемдалтеш.
5602	Пайрем-влак * 25px Кусарыше-влакын калык-влак кокласе кечышт.
5603	Пайрем-влак * 25px Студент-влакын тӱнямбалсе кечышт палемдалтеш.
5604	Пайрем-влак * 25px Тазалыклан пайдам гына кондышо кочкышын кечыже палемдалтеш.
5605	Пайрем-влак * 25px Тӱнямбалне тазалык кечым палемдат.
5606	Пайрем-влак * 25px Чыган-влакын калык-влак кокласе кечышт.
5607	Пайрем-влак Ага тылзын икымше кенчынже икымше май пайрем эртаралтеш.
5608	Пайрем-влак — Атом йӧнозанлык пашаеҥын пайремышт палемдалтеш.
5609	Пайрем-влак * Блокын поэзий кечыже.
5610	Пайрем-влак * Демократийын кечыже Лӱмгече Идымын латвизымше кечынже Антон, Иван да Федот – влак лӱмгечыштым палемдат.
5611	Пайрем-влак * — Калыкын икоян улмо кечыже палемдалтеш.
5612	Пайрем-влак * Книгапӧрт-влакын кечышт палемдалтеш.
5613	Пайрем-влак * Кӱртыньогорно пашаеҥын кечыже палемдалтеш.
5614	Пайрем-влак Лӱмгече Ага тылзын коло кокымшо кечынже Николай, Северин, Эмилия–влакын лӱм кечышт.
5615	Пайрем-влак Лӱмгече Идым тылзын кудымшо кечынже шке лӱмгечыштым Арсений, Георгий, Евтихий, Пётр-влак палемдат.
5616	Пайрем-влак Лӱмгече Идым тылзын латнылымше кечынже шке лумгечыштым Марфа да Семен – влак палемдат.
5617	Пайрем-влак Лӱмгече Максим, Мария, Марфа, Христиан, Христина, Юлиан Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 — Яан Кросс, эстон писатель.
5618	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын * 2001 - Википедийын сайт www.wikipedia.org почылтын иле.
5619	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: * 1991 — Марий калык Марий Эл Республикын икымше президентшым В. М. Зотиным сайлен.
5620	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1805 - Ф. Видеман, финн-угор йылмылам шымлыше.
5621	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1897 — Аммосов Максим Кирович, Саха, Россия, Казахстан, Кыргызстан политик деятель (колен 1939 ).
5622	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1909 ийыште Йыван Кырла шочын.
5623	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1910 - А. Айзенворт (А.
5624	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1912 - Иван Михайлович Смирнов, марий артист, возышо, кусарыше.
5625	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1915 - А. Т. Январев-Чатлама, поэт.
5626	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1915 — Иван Иванович Логинов (Осмин Йыван), марий поэт.
5627	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1917 — Чалай Васлий, марий поэт (колен 1979 ).
5628	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 — В. Т. Тимофеева, ученый-йылмызе.
5629	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1920 — М. А. Георгина, критик-литературовед.
5630	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1924 - Ким Кириллович Васин, марий прозаик, литературовед.
5631	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1936 — Петер Домокош, венгр ученый, писатель.
5632	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1938 — Алексей Александович Александров-Арсак, поэт, прозаик.
5633	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1944 — Евграф Михайлович Поствайкин, марий прозаик.
5634	Пайрем-влак Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: Кӧ шочын Тыгак ончо: * 1949 — Анатолий Иванович Мокеев, марий поэт, прозаик.
5635	Пайрем-влак Лӱмгече Пургыж тылзын латкудымшо кечынже Адриан, Анна, Влас, Николай, Роман, Семен, Юлиана–влакын лӱм кечышт.
5636	Пайрем-влак Лӱмгече Сорла тылзын коло визымше кечынже Александр, Капитон, Фотий – влакын лӱм кечышт.
5637	Пайрем-влак Лӱмгече Сорла тылзын коло индешымше кечынже Августина да Людмила-влакын лӱмкечышт палемдалтеш.
5638	Пайрем-влак Лӱмгече Сорла тылзын коло нылымше кечынже Александр, Василий, Клавдий, Максим, Федор-влакын лумкечышт.
5639	Пайрем-влак Лӱмгече Сорла тылзын латкудымшо кечынже шке лӱм кечышытым Антон, Иван, Кузьма, Лаврентий – влак палемдат.
5640	Пайрем-влак Лӱмгече * Сорла тылзын шымше кечынже Александр, Ираида, Макар-влакын лӱмкечышт.
5641	Пайрем-влак Лӱмгече Шыжа тылзын коло кудымшо кечынже Вениамин, Иннокентий, Карп да Никита – влакын лӱм кечышт.
5642	Пайрем-влак Лӱмгече Шыжа тылзын латкандашымше кечынже Алексей, Григорий, Матвей, Филипп – влакын лӱмгечышт.
5643	Пайрем-влак Лӱмгече шыжа тылзын латкумшо кечынже Григорий, Леонид, Вячеслав, Александра да Михаил – влакын лӱмгечышт.
5644	Пайрем-влак * Марий калык йӱла календарь почеш Луымшо Шнуй кугарня палемдалтеш.
5645	Пайрем-влак * Марий Тиште кече Лӱмгече Мо лийын Тыгак ончо: * 1775 — Санкт-Петербургышто икымше марий грамматика савыкталтын.
5646	Пайрем-влак — Нужналык ваштареш кучедалме кече.
5647	Пайрем-влак * Окмакын кечыже але Воштылчык кече палемдалтеш.
5648	Пайрем-влак * Поро кумылым ончыктымо кече палемдалтеш Лӱмгече Пургыж тылзын латшымше кечынже Георгий, Кирилл, Николай, Сидор, Юрий, Лука, Юлиан–влакын лӱм кечышт.
5649	Пайрем-влак * Россий савыктышын кечыже (Россий печать кече).
5650	Пайрем-влак * Россий Федераций Инженер войскан кечыже (шарнымаш кече).
5651	Пайрем-влак * Россий Федерацийын Сарзе вийысе радиаций, химий да биологий аралалтмаш войскан кечыже палемдалтеш.
5652	Пайрем-влак * Россий Федерацийысе Сарзе Вий тылын кечыже палемдалтеш.
5653	Пайрем-влак * — Российысе сарзе-теҥыз флотын шочмо кечыже.
5654	Пайрем-влак * — Секретарьын кечыже Лӱмгече Ты кечын шке лӱмгечыштым Константин, Иван, Алексей да Ефим-влак палемдат.
5655	Пайрем-влак * — Социал пашаеҥын кечыже палемдалтеш.
5656	Пайрем-влак * Спорт журналист-влакын пайремышт палемдалтеш.
5657	Пайрем-влак Таче калык-влак кокласе келшымаш кечым палемдат.
5658	Пайрем-влак * Терроризм ваштареш кучедалмаште пырля улмо кече палемдалтеш.
5659	Пайрем-влак * Тиде кечын тунямбалне поэзий кече палемдалтеш.
5660	Пайрем-влак * — Товло кече Лӱмгече Вӱдшор тылзын визымше кечынже Акакий, Лидия, Никон, Вацлав, Исидор–влакын лӱм кечышт.
5661	Пайрем-влак * — Ӱдыр-влакын тӱнямбал кечышт.
5662	Пайрем-влак * Уло тӱнямбалне таче эмлызе-влакын тыныслык верч шогымыштым палемдат.
5663	Пайрем-влак * Фашизм, расизм да антисемитизм ваштареш кучедалме кече палемдалтеш.
5664	Пайрем годым калык ятыр ойöрöм эскерен: мланде пашам ышташ огеш лий улмаш, ÿдырамаш-влак шÿртым чиялтен, вынерымат ошемден огытыл.
5665	Пайрем годым кугезына-влак шошо пагытын йӱла радамжым мучашленыт.
5666	Пайрем ден йÿла-влак калыкын ыштен шогымо пашаж дене чак кылдалтыныт.
5667	Пайрем деч вара вес кече "Йом-Кипур" (ивр.
5668	Пайрем Йошкар-Олаште эртен.
5669	Пайрем йӱла порылык шӱлыш, тауштымо кумыл дене эрта.
5670	Пайрем йӱла шурным ӱдымӧ пашан лектышыже сай лийже, мланде шке куатшым аралыже, шурно кушкыл сайын нӧлталт кушшо, сай кинде лектышым шочыктыжо манме шонымашым шыҥдарен.
5671	Пайрем кечын эр кынелын, мончаш олтат, команмелнам кÿэштыт, торык подкогыльым шолтат, торык дене коҥга когыльым ыштат, туарам, моло кочкышым ямдылат, муным шолтат, но шылан кочкышым огыт ыште, кокымшо кечынже кол шÿрым шолтеныт.
5672	Пайрем кочкыш годым олмам мӱйыш тушкалтен кочкыт.
5673	Пайрем кӱлешлыкше Ӱярня марий калыкын пеш тошто пайремже.
5674	Пайремлан кушкыжмо гычак ямдылалташ тÿҥалыныт.
5675	Пайремлан у ош вургемым чият.
5676	Пайремлан шӱльӧ пучымышым шотленыт, тамле шергинде кӱэшталтын.
5677	Пайремлашке уныка – Лумӱдыр дене пырля толеш.
5678	Пайрем нерген Тиде кечын колызо бригаде-влак ваш-ваш таҥасат.
5679	Пайрем озанлык, сурт кӧргӧ сомылым тӧрлымаште ю йӱлам кыҥдарыме дене, тыгак жапым весела модыш дене модын, мурен-куштен палемдыме дене виян.
5680	Пайрем шочмын пура да ик але кок арня жап шуйна.
5681	Пайремым муро да куштымаш, весела модмаш мучашлен.
5682	Пайремым пура гыч тÿҥалман.
5683	Пайремын кӱлешлыкше Агавайрем - кугезына-влакым мландым жаплыме пайремже.
5684	Пайремын кӱлешлыкше Семык толмо дене ме кеҥежын толмыжым умылена.
5685	Пайремын кӱлешлыкше Угинде - шыже пагытыште эртыше пайрем-влаклан тӱҥалтышым ышта.
5686	Пайремын шарлыме кумдыкшо Пайремым Марий Элыште илыше олык марий-влак, эрвел марий-влакат эртарат.
5687	Пайремын шарлыме кумдыкшо Тиде пайремым тӱҥ шотышто олык да эрвел марий-влак коклаште аралалт кодын.
5688	Пайремын шарлыме кумдыкшо Ӱярням чыла марий-влак пайремлат.
5689	Пайремын шарлыме кумдыкшо Чыла тӱрлӧ марий-влак пайремлат.
5690	Пайрем эртарыме верым сылнештареныт.
5691	«Пакет дене" ойлымашыже марий литературышто граждан сар нерген возымо первый ойлымашла гыч иктыже.
5692	Пакистаныште эн кугу кокымше ола.
5693	Палантайын Краснококшайск педтехникум пелен чумырымо хоржо 1923 ийыште Совет Российысе хор Олимпиадыште лийын да кӱкшӧ мастарлыкым ончыктен: Пятницкийын хоржо деч вара кокымшо верым сеҥен налын.
5694	Пале Арысланын палыже ♌.
5695	Пале-влак: 1.Нер мучаш лÿгышта гын, колышым колат.
5696	Пале Вӱд йоктарышын палеже ♒.
5697	Пале Йыгырын палыже ♊.
5698	Палемдаш кӱлеш, титаклыме еҥ-влакым йодыштмо годым осалланымылан, нуным орландарымылан тудо шкежат 1939 ийыште мут кучаш шогалталтын.
5699	Палемдыман, ожно ӱдырамаш-влак азам мончаште ыштеныт.
5700	Палемдыме кечылан, 22 Сӱремлан стартым пуеныт. 21 автомашина Париж гыч кудал лектын.
5701	Палемдыше мутан марий вершӧр лӱм-влак кореш деч посна возалтыт: Мари-Турек – Марий Турек, Мари-Билямор – Марий Пыламарий, Руду-Шургуял – Рӱдӧ Шӱргыял.
5702	Палем, пылде-полдо еҥым тудо шке декыже ок нал.
5703	Пале мут могай?
5704	Пале мут, предметын палыжым тиде предмет деч ок ойыро, а тудын ойыраш лийдыме признакше семын ончыкта, мутлан: ош лум, канде кава, кужу корно, нарашта удыр.
5705	Пале мутын танастарыме степеньже Качественный пале мут-влак вашталт кертше, тÿрлö вий дене палдаралтше признакым ончыктат.
5706	Пален налаш гына кӱлеш — шулдыр-влакат лийыт!», — Леонардо да Винчи каласен коден.
5707	Пален налына: ончыклык туныктышо Г.Миклай ден пырля учительский семинарийым экстерн дене пытарен, туныктышо лÿмымы налын.
5708	Пале Ракын палеже ♋.
5709	Пале Скорпионын палеже ♏.
5710	Пале Шорыкын палеже ♈.
5711	Палыме еҥ-влак * Геннадий Заболотских — РСФСР-ын сулло эмлызыже, Марий Элын тӱҥ йоча хирургшо.
5712	Палыме еҥ-влак Палыме еҥ-влак – Марий Эл Кӱшыл Каҥашын икымше погынымаш президиумын председательже Кавалеров Тимофей Ильич, Марийская Правда газетын тӱҥ редакторжо пашам шуктен.
5713	Палыме мемнанлан,что тудо справедливый, благостен, поро, милосерден, сострадателен?
5714	Палымыже, йолташыже-влак деч чÿчкыдынак колаш логалын: кеч-могай игечыштат, лавыран годым поснак, максим эре яндар катан але кеман коштын.
5715	Памаш йыр пече».
5716	Памаш тугеже эше вӱдыш лекташ лиеш (мутлан, эҥерыш ).
5717	Памятникын возымашыштыже икмыняр йоҥлышым палемдаш лиеш: Оболенский-Ноготков Йошкар-Олалан негызым пыштыше семын возалтын.
5718	Панаме канал - калыккокласе сатуланымашлан пеш кӱлешан канал.
5719	П.Андреев, А.Эльчибаев, С.Ситников, Г.Голубкин, Г.Микин да икмыняр молат писатель радамым эрыкташ, да пашам кызытак виянден колташ кулмо нерген ойленыт.
5720	Параньга кундем Усолаште шочын.
5721	Параньга кыдалаш школым 1946 ийыште тунем пытарен.
5722	Параньга посёлкышто шочын.
5723	Параньгасе йоча спорт школышто ынде ятыр ий тренерлан пашам ышта.
5724	П. Аристэн вуйлатымыж почеш "Послелоги в марийском языке" темылан кандидатлык диссертацийым возен, 1988 ийыште Тарту университетын Специализаций тудым арален.
5725	Паровоз йӱлтышлан, пычал да автомат прикладлан, топын лафет пырням, ечым ышташлан пушеҥгым кучылтмо.
5726	«Партий кандидат семын типографий пашазе-влак ончыло кок гана докладым ыштенам, шефыш налме ялыш кок гана миен коштынам, Октябрь пайремым эртараш полшенам», - ойлен тудо тергыше комиссийлан.
5727	Партий: почеламут // Рвезе коммунист. 1961. 14 сент.
5728	Парус модель классыште «Азов» пуш модель дене тӱнямбал чемпион лӱмым сулен налын.
5729	Парыман илыш: мыскара ойлымаш // Марий Эл. 1999. 10 нояб.
5730	Пасу кеҥеж пагытыште Кеҥеж - ныл гычын икте ийын пагытше.
5731	Пасулаште эсогыл ял еҥ огыл, а ола гьчкондымо «турак тарче-влак» тыршеныт.
5732	Патриотический шӱлыш дене шындаралтше почеламут-влакым А. Бик тул кокла гыч, атака гыч луктын!
5733	Патрушев Геннадий Степанович (1928-1997) - филологий шанче кандидат (1955), доцент (1965).
5734	Пауль Аристэ шымлыме пашаже-влак тӱҥ шотышто Балтик теҥыз воктенсе финн-угор-влаклан пӧлеклалтыныт, поснак эстон ден водь йылме-влак дене кугу специалист лийын.
5735	«Пачемыш» журналымат вуйлатен шоген. 70-ше ийлаште тыгай книгаже-влак лектыныт: «Ида вашталте мылам шӱмым», «Кум эргы», «Шӱдыр аршаш», 80-ше ийлаште – «Туан сандалык», «Сеҥымаш корно дене» роман.
5736	Пачерлан тӱлымӧ терминал Тӱлымаш терминал ( ) --- электрон программе почеш пашам ыштыше аппарат, еҥ-влак деч тӱлымӧ оксам налеш.
5737	Пачкашем темен макым ÿдем, Мÿкш аваже укешат, куана.
5738	Паша верже Куженер кундемысо рӱдӧ эмлымвер дене кылдалтын.
5739	Паша вержым Марий кугыжаныш филармонийыште муын: хор капеллыште мура.
5740	Пашаверым Марий кугыжаныш филамонийыште муын: хор капеллыште мура.
5741	Паша Вес ийын мланде пӧлкам вуйлаташ пуат. 1920 ийыште Яков Майоровым Яраҥ уотнацыште ондакшым секретарь пашам вуда, варажым – уотнац вуйлатышылан пенгыдемдат.
5742	Пашагорныжым Морко районысо "Колхозная правда" газетын литератур шотышто пашаеҥже семын тӱҥалын.
5743	Паша Диджей сем-влакым ончылгоч воза, диск (але грампластинкым) вара клубышто чӱкта, пашам микшер пульт гоч ышта.
5744	Пашаеҥ-влаклан окса шуко жап тӱлалтын огыл, йоча-влакын колымаш кушкын.
5745	Пашаж дене чаплана: почеламут // Чодыра памаш.
5746	Пашаже Тӱҥ Ош Кугу Юмо сандалык кӧргысӧ каваште мландӱмбалне вияҥше илышлан да тыгак тоштыеҥ-влакын вес тӱнясе илышыштлан оза.
5747	Пашажлан кугыжаныш чап танык денат палемденыт.
5748	Пашажлан Ленин да Йошкар Знамя Паша орден-влак дене палемдалтын.
5749	Пашажым аклен, Евгений Ивановичым «Знак Почёта» орден дене палемденыт.
5750	Пашажым аклен, «Знак Почёта» орден да кугыжаныш чап танык дене палемденыт.
5751	Пашажым аклен Калык-влак кокласе электротехник комиссий 1930 -шо ийыште шанчыеҥын тукымлӱмжым шотлымаш радамыш пуртен.
5752	Пашажым аклен, тудым Октябрь Революций, Ленинын да Йошкар Знамя Паша орден-влак дене палемденыт.
5753	Пашажым кӱкшын аклен, Эльвира Трифоновалан Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже лӱмым пуеныт.
5754	Паша кокла гычак фольклор материалым поген, Озаҥ университет, Венгрийын шанче академийже да Финляндийысе финно-угор обществе дене кылым кучаш тÿҥалын.
5755	Паша корныжо 1965-ше ийыште ГАИ-ште тӱҥалын: тыглай инспектор гыч тӱналын вуйлатыше мартеат шуын. 15 ий тудо республикысе кучемын вуйлатышыже лийын, а вара нефтеинспекцийыште тиде сомылымак шуктен шоген.
5756	Паша корныжо «Восход» ушем дене кылдалтын.
5757	Паша корныжо Йошкар-Оласе йоча клуб да «Азимут» турист рӱдер дене кылдалтын.
5758	Паша корныжо Йошкар-Оласе комитетыште тӱҥалын: тыште тудо чоҥымаш кучемын инженержылан да вуйлатышылан тыршен.
5759	Паша корныжо Йошкар-Оласе театрын оркестрже, сем училищ да 1-ше №-ан школ-интернат дене кылдалтын.
5760	Паша корныжо Йошкар-Олаште 1959 -ше ий гыч тӱҥалын. 15 ий «Марилес» комбинатыште вуйлатышылан тыршен, чодыра озанлык министрын алмаштышыжат лийын.
5761	Паша корныжо кугу вольтан аппаратура завод дене кылдалтын: тыште тудо вуйлатышыланат тыршен.
5762	Паша корныжо Кужмарасе музык школ дене кылдалтын: тыште тудо вуйлатыше сомылым шуктен.
5763	Паша корныжо лӱдыкшымыдылык шотышто федерал службышто эртен. 1995-ше ийыште Марий таможньын вуйлатышыжлан шогалын.
5764	Паша корныжо МарБум комбинат, элекромеханик завод дене кылдалтыныт.
5765	Паша корныжо Марий книга савыктыш дене кылдалтын.
5766	Паша корныжо Марий кугыжаныш педагогик институт дене кылдалтын.
5767	Паша корныжо Марий кугыжаныш техник университет дене кылдалтын: ончыч ассистент, а вара кафедра вуйлатыше лийын. 1991-ше ий гыч машина чоҥышо-механик факультетын деканжылан тыршаш тӱҥалын. 100 утла шанче пашан авторжо.
5768	Паша корныжо Марий кугыжаныш техник университет дене кылдалтын, тыште тудо «Политехник» регби командым чумырен.
5769	Паша корныжо Марий политехник институт дене кылдалтын: кафедре вуйлатышыланат, деканланат ятыр тыршен. 1995-2001-ше ийлаште Козьмодемьянск тоштер-заповедникын вуйлатышыжлан тыршен.
5770	Паша корныжо марий телевиденийыште тӱҥалын, вара «Молодой коммунист» газетыште, « Пачемыш » журнал редакцийыште шуйнен.
5771	Паша корныжо Марий тӱвыра да сымыктыш колледж дене кылдалтын: тыште тудо ятыр ий туныктышылан тыршен.
5772	Паша корныжо Марий шанче да шымлымаш институт дене кылдалтын.
5773	Паша корныжо Марий шанче да шымлыме институт дене кылдалтын: тушто тудо марий йылме пӧлкан вуйлатышыже сомылым шукта.
5774	Паша корныжо Мичурин лӱмеш колхозышто тӱҥалын. 1980-ше ий гыч «Великополье» ял озанлык ушемын вуйлатышыже лийын.
5775	Паша корныжо мӱндыр Хант-Мансийысе кугыжаныш университетыште шуйна. 2003-шо ийыште тусо педагогик да психологий кафедрын доцентше лийын.
5776	Паша корныжо Оршанка кундемысе «За мир» да Шкетан лӱмеш колхозла дене кылдалтын.
5777	Паша корныжо Оршанка кундемысе музык школ дене кылдалтын.
5778	Паша корныжо Оршанке, Морко, Куженер районласе комитетла дене кылдалтын.
5779	Паша корныжо студент пагытыштак тӱҥалын.
5780	Паша корныжо тӱҥ шотышто Верх-Ушнур кыдалаш школ дене кылдалтын, тыште Валерий Фёдорович вуйлатышылан тырша.
5781	Паша корныжо тӱҥ шотышто «Знамя Победы» газет редакций дене кылдалтын. 2000-шӧ ий гыч тиде чолга ӱдырамаш мер пашашкат ушнен: Марий погынын еҥже лийын.
5782	Паша корныжо тӱҥ шотышто Йошкар-Оласе суд дене кылдалтын: ончыч судья, вара вуйлатышат лийын. 1975-1992-шо ийлаште Марий Элысе юстиций министрын алмаштышыже лийын.
5783	Паша корныжо тӱҥ шотышто «Маригражданстрой» ушем дене кылдалтын: 1985-ше ий гыч ты ушемын вуйлатышыжлан тыршаш тӱналын.
5784	Паша корныжо туныктыш министерствысе самырык-влак паша шотышто пӧлка дене кылдалтын.
5785	Паша корныжо шочмо велысе «Родина» колхоз дене кылдалтын: тыште тудо 26 ий ушкал лӱштышылан тыршен.
5786	Паша корныжо эн ончыч Марий шанче да шымлыше институт дене кылдалтын: тыште шанчыеҥ 22 ий вуйлатышыланат шоген.
5787	Паша корныжо Эрик Сапаев лўмеш опер да балет театр да Палантай лӱмеш сылнысем училище дене кылдалтын.
5788	Паша корныжым кыдалаш школышто туныктышо семын тӱҥалын.
5789	Паша корныжым шочмо кундемыштыже тӱҥалын: журналистика корным ойырен.
5790	Паша корныжым элктрослесарь семын тӱҥалын.
5791	Паша корнын пытартыш ужашыже верысе тоштерыште эртен.
5792	Пашам А.Н. Максимовын методшо почеш возен (А.
5793	Паша Марий калык коклаште талантан уста организатор, мер пашаеҥ, журналист да серызе семын палыме.
5794	Пашам йöратыше уста ÿдырамаш калык верч вуйын шога.
5795	Пашам сайын палымаш айдеме нерген мемнан умылымашнам келгемда.
5796	Пашам сайын ыштымыжлан Ленин орденым да «За трудовую доблесть» медальым налын.
5797	Пашам тыршен ыштымыжлан Антонида Ксенофонтовна «Паша Чап» 3-шо степенян орден дене палемдалтын.
5798	Пашам ыштен кертдыме лишыл еҥ-влак сугыньлык йодмашым ончыде пайыш пурен кертыт.
5799	Пашам ыштыктен ашныше поян венгр, Янаевын сай мурызо улмыжым пален налмеке, тудым пагален ончаш тӱҥалын.
5800	Пашам ыштыме жапыштак Российысе Театр Искусство Академийын актер отделенийыштыже мастарлыкым нöлта да 2005 ийыште ты вузым пытарыме нерген (ожно кÿчыкынжö ГИТИС маналтын) дипломым налеш.
5801	Пашам ыштымыжлан радиоактивный элементым, нейтронный бомбардировко почеш да ядерный реакцийым почмыжлан 1938 ийыште Энрико Фермилан Нобелевский премийым физика ден кучыктен пумо.
5802	Паша * Председательын икымше алмаштышыже (Икымше оналмаш) * « Марий Эл Радио » директорын алмаштышыже ( 2007 ).
5803	Паша сайын кая, оксат уло – кажнылан йолташ улат.
5804	Паша стажыштат южыштын 15-20 ийыш шуеш.
5805	Паша ӱмыржӧ «Йошкар кече» да «Авангард» колхозла дене кылдалтын.
5806	Пашаче йырйужыш тудо кеч-куштат марий илыш семым шава.
5807	Паша * Шке кугыжаншын граждан-влакын йот эллаште праваштым арала.
5808	Пашаш колтымо годым порталыште 450 компаний ден изданий нерген увераҥар лийын.
5809	Паша шӧрынжым ончалаш гын, кол кучымаш нерген кутырымо годым теҥыз да эҥер кол кучымым коштыш налыт.
5810	Пашаш от лек гын, ит вучо нимогай техникым, вольыклан кормам… Тӱҥ агроном Надя тудын ваштареш шогалеш, тӧран шинчашкыжак ончен, туран йодеш: молан тый калык дене кредалат?
5811	Пашкан корем маналтеш.
5812	ПВО войскаште службым эртен.
5813	П. Глезденев кучемым ÿшандарен кертын да икымше империалист сар нерген умылтарыме амал дене марла газетым лукташ тÿналын.
5814	Педагогик Институтын пӧртыштыжӧ 3-шо пачашыште факультет верланен.
5815	Педагогик туныктыш шанче академийын академикше.
5816	Педагогик шанче доктор.
5817	Педагогик шанче кандидат.
5818	Педагогический инситутышто философийым, зарубежный литературым, театральный студийыште музыка теорийым туныкта. 1927 ийыште Мухин ВКП ХV съездын пашаштыже уна семын лиеш.
5819	Пединститутышто коло ий пашам ыштыме жапыште тудо тÿжем дене самырык еным илыш корныш ужатен колтен.
5820	Педтехникумыш ныл класс деч вара толшо-влакым вигак икымше курсыш налын огытыл, а кок ийлан ямдылалтме группыш шынденыт.
5821	Педучилище деч вара Юрий Михайлович Советский районысо Монакмучаш тӱҥалтыш школышто йоча-влакым туныкта.
5822	Педучилищым тунем лекмеке, В. Ивановлан рвезе тукымым туныкташ ок логал.
5823	Педучилищыште тунеммыж годымак ончыкылык туныктышо сылнымут пашашке ушна, самырык рвезын шӱмыштыжӧ творчество тул чӱкталтеш.
5824	Пейнтбол Пейнтболла модын, моткоч сайын жапым эртараш лиеш.
5825	Пелашыже, Софья Дмитриевна (биологийым, химийым вӱден) дене коктын суллен налме канышыште улыт.
5826	Пелашыже шӱк корзинкаште «Кэрри» романын черновикшым муэш, Кинг тудым сайлан огыл шотла, но Табита тудым возен пытарашлан тарвата.
5827	Пелашыжын илыш гыч каймыж деч вара тудо эше ик гана ӱдырым налеш, 1833-шо ийыште 20 ияш Александра Андреевна Ассиерым (1813-1854)француз скульпторын Мишель-Виктор Ассиерын уныкаже.
5828	Пелашыжыт сӱретче лийын.
5829	Пелганде кава ласкан онча.
5830	Пелдыш пурак ден нектар иктеш варалтыт, тиде нугыдым оптат, ӱмбакыже мӱкш муным пыштат, вара караш петыратлтеш.
5831	Пеледше укш ден пеледыш аршаш-влак дене уремымат сӧрастарат.
5832	Пеледыш мут ончыктен кертеш: * Пеледыш тылзе — ийын кудымшо тылзыже.
5833	Пеледыш пайрем кенеж толмо дене кылдалтын.
5834	Пеледыш пайремыш толшо калык марий калыкын тистыж дене. 2011 ий.
5835	!) пелештат, икте-весыштлан муным кучыктат, шупшалалтыт, а вара кажныже шке корныж дене кая.
5836	Пел ий гыч, училищым тунем лекмеке, Анатолий Зарецких Йошкар-Олашке толын.
5837	Пел ий пашам муын кертын огыл.
5838	Пелйӱдым мо модман корак тӱшкалан!
5839	Пел курым эртымеке, ялыште 116 еҥ илен.
5840	Пел обетных заутренейым служитлыме деч вара, Вивальди Лукреция Тревизанын заказ дечын черле лиймылан кöра шöрлен. 1705 ийыштеДжузеппе Салан издательство Венецийыште тудын скрипкалан 12 сонетым печатленыт.
5841	Пелыже утла Марий Республик деч öрдыжтö ила!
5842	Пенальти дене пуртымо гол-влакын чотышт когынек командын ик гай лиеш гын, пенальти-м почыла, мужыр дене чумат.
5843	Пенза велыште шочын-кушкын да Марий Элыште чапланен.
5844	Пенсийыш лекше шоҥго кугыза, ынде пашашке нигӧат огеш ӱж да, пӧрт покшелныже пу топчаныште лу ий наре кия.
5845	Пенсильваний ( ) — УАШысе регион, штат.
5846	Пералтышдыме йоҥйӱк мучашан лӱммутым единственный чотысе икымше ден кокымшо лицаште каласыме годым пералтышдыме йӱк лектын возеш: корн-ем, корн-ет, имн-ет, печ-ет.
5847	Первичный сигнал-влак радамыш телефон, йӱк вещаний, факс, телевидений, телеграф электрон сигнал-влак пурат.
5848	Первомайский, Йошкар Армий, Осипенко урем-влак да Ленин кугурем (проспект)-влак коклаште верланен.
5849	Первый жапыште тудын возымаштыже агитаций шотан произведений-влак кугу верым налыныт.
5850	Первый империалист сар жапыште кугыжан еш йыр тÿрлö шпион да предатель-влак чумыргеныт.
5851	Первый лум) // Марий коммуна.
5852	Первый марий поэзийжым тÿҥалше-влакын пашаштым шымлен, руш классик-влакын творчествышт дене таҥастарен.
5853	Первый ончалмаште тыге коеш: пьесыште илыш – йÿла гына сÿретлалтын; иза-шольын, шешке ден шешкын, ачаж ден эргыштын шыдешкымышт Савлийын кугу ешыжым шолдырта.
5854	Первый страницыла гычак нужна кресаньыкын пычкемыш, шучко илышыже, ял калык кокласе ойыртем устан ончыкталтыт.
5855	Перепись годым тыгай Марий фимилий-влак архивеш кодын: Токсыбай, Пибулат, Пияндык, Чиндубай, Очибай, Очей, Паим, Аптыл, Ситыган.
5856	"Периодическая печать" да "Радиовещаний" специализаций-влак улыт.
5857	«Перкан кинде» книгаш повесть ден ойлымашыже-влак, шым ийлаште возымо «Какшан» лӱман романже тӱрыснекположительный геройым кычалме шӱлыш дене ышталтыныт.
5858	Пермио́н (Энрике Перми физик тукымлӱм гыч) — кызытсе шанче почеш: чоҥышо тӱҥлык пырче-влак.
5859	Перушто да Боливийыште верланен.
5860	Першут возаш тӱҥалше-влаклан кугу полышым пуэн шоген.
5861	Першут – калыкын яратымы поэтшӹ // У сем. 1999.
5862	Першут шке возымаштыже ятыр темым почын пуэн: илышын писын вашталтмыже, фашизм, йӧратымаш, моло нергенат шке шонымыжым, пеҥгыде шомакым каласен.
5863	Першутын шочмыжлан 90 ий // Ончыко. 1999.
5864	Петербургысо метрополитен ( ).
5865	Петербургышто фламенко фестиваль кажне ийын эртаралтеш.
5866	Петр Ильичын аваж ден ачаже музыкым йоратеныт.
5867	Петров, Коведяев, Паткиевич да Те, Николаев йолташ, кушто тунемында?»
5868	Петропавловск-Камчатский — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
5869	Петухов 1997 ийыште С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше лийын.
5870	Петян мурыжо: ойлымаш // Ончыко. 1963.
5871	Печатлаш шоныде, шкаланже шке почеламутым, мурым эреак возен шоген.
5872	Печоро да Вычегде эҥерлаште гына вашлиялтыт.
5873	Пеш кугу марий элем, Пеш мотор Волжск районем, Шерге-шерге мыланем Шочмо-кушмо вер-шӧрем.
5874	Пеш неле ритм, шкешотан технике эн сай возымашлан эрыкым огеш пу.
5875	Пеш оҥай, шкешотан ончычсо туныктышо Антон Антонович, Онтон.
5876	Пеш таза, виян марий улмаш.
5877	Пеш чын, нигунам тоштемдыме шонымаш.
5878	Пеш шуко читатель-влак Диккенсын тиде романжым лудаш пижыныт.
5879	Пеш шыдешкыме годым тыге веле вурсеныт: «Руашет оварген велже!
5880	"Пиалан илыш" альманахым лукмаште кугу полышым шуктен шоген.
5881	Пиалдыме айдемым икте гына изиш лыпландарен: ынде тудлан кудло ий темын.
5882	«Пиал нерген муро», «Илыш эҥер», «Усталык шӱдыр», «Мучашдыме паша», «Муро сугынь» книга–влакын авторжо.
5883	Пиал нунылан шыргыжалын.
5884	Пижымбал кундемын рӱдыжӧ.
5885	Пикассо шуко скульптур,керамика,график шотышто пашам ыштен.20-шо курымын тӱвыражлан тӱҥалтышым пыштен.
5886	Пиктографий возымаште ик тамга ала могай ончыкта (шемер калыкын ).
5887	Пикшызын тамгаже Пикшызе Пикшызе — индешымше зодиак тамга.
5888	Пилот-модель комплексыште Леонид Михайлович кугу специалистлан шотлалтеш.
5889	Пиранделло, «Айдеме, янлык да чон яндарлык»), Еремеевше (А.
5890	" Пире " йомак - поро урок, тудо шижтара: осал вий ончылно ит чакне, осал деч ончылгоч лÿдын, сут вийлан вуйым ит пу.
5891	Пире ынде тудым шкенжым кочкаш толеш, а кугыза, пире деч утлаш манын, " конгамбак содор куза, шында шуарым аралаш ", Пире, ынде аптраныде, пöртыш пура, коҥга деке лишемеш да шке сут мурыжым муралта.
5892	Писатели Марий Эл.
5893	Писатели Республики Марий Эл: автобиобиблиогр.
5894	Писатель-влакат шке шонымыштым, цензур деч лӱдде, калыклан ойлен кертыныт, тудым шке произведенийышт гоч калык деке шуктен кертыныт.
5895	Писатель-влакын творчествыштым ончымо годым эше ик чыным шотыш налде ок лий.
5896	Писатель возымым чарна гын, тиде – азап.
5897	Писатель герой-влакын поступкыштым, койы-шоктышыштым пихологически чын чоҥа, кöргö чоныштым тÿрлö велым почын ончыкташ тырша.
5898	Писатель дене вашмутланымаш Юмын «тарзыже» улам – Геннадий Валерианович, пытартыш жапыште прессыште лÿмет шагал коеш да шокта.
5899	Писатель ешыштат у тукым кушкын шога огыл мо?
5900	Писатель критикыште коедыше йöрдымö койыш – влакым: художественный произведенийым ÿмбачын гына лончылымым, писательын мастарлыкшым терген моштыдымым чот вурсен».
5901	«Писатель лу ий наре жап шкенжын эн сылне произведенийжым – «Удырамаш корно» романым – возен да марий литературышто у, социально – психологический произведенийлан негызым ыштен… – лудына Сергей Черныхын «У илышым моктен» статьяштыже.
5902	Писатель нунын образыштым чон пыштен сÿретла, тыге нуно лудшын ушешыже шуко жаплан кодыт.
5903	Писатель ойлымашыж дене еным шоныкта, илыш сайрак лийже, тиде сай илыш дене илаш шонышо айдеме шкежат саемже, манеш.
5904	Писатель Сайполан чын тÿсшö, тушман койышыжо калыклан эркын-эркын почылташ тÿҥалмым, тудын пытышаш ончыко шумыжым романын пытартыш главаштыже шижтара.
5905	Писатель тачысе илыш деч шеҥгелан кодшо, чаҥга, воштылтышыш лекше ача-авам ончыкта.
5906	Писатель тыште, шке ойжым сылнештараш манын, тудым глагол деч лÿм мут дене ойырен.
5907	Писатель ушемыш пуэн.
5908	Писатель характер-влакым ваштарешла шогалтыме йöным тиде ойлымаште чынжымак моштен кучылтын.
5909	Писатель чынжымак мут мастар лийын, моткоч кугу сылнымут поянлыкым пӧлеклен, илыш чыным почын пуымаште кугу мастарлык дене ойыртемалтын.
5910	Писатель шке романжын икымше ужашыжым шонымыж семын 1933 ийын тÿҥалтыш пелыштыже серен пытарен огыл, сандене тудлан вес ийжылан «У вий» журнал гоч уэш увертараш пернен: «Кучедалме тулеш» романым тений возен шуктем».
5911	Писательым илышын чурийончыш ден градусникше, калыкын пылыш ден шинчаже, уш-акыл ден шÿмжö маныт.
5912	Писательын 2005-ше ийысе шарнымашыже (возымыжо) гыч: Эҥерсола ялысе тÿҥалтыш школышто 4 класс марте тунемын.
5913	Писательын 350 миллион утла книгажым ужалыме, кудыж ден шуко кино лектын, телевизионный шындымаш-влак, тыгак комикс-влакым сӱретлыме.
5914	Писательын архивешыже тыгак 1956 ийыште возаш тÿҥалме «Эрнымаш» романын 8 главаже кодын.
5915	Писательын илышыже, поро чапше калык коклаш чот шыҥен.
5916	Писательын лыжган возымо сынже прозыштат шижалтеш.
5917	Писательын произведенийже-влак * Ава шÿм: ойлымаш // Марий коммуна.
5918	Писательын произведенийже тачат тунамсе семынак кÿлешан, тудо нимынярат тоштемын огыл.
5919	Писательын самырык илышыже 1837 ий Достоевскийлан пеш ойыртемалтше дате лийын.
5920	Писательын творчествыштыже посна йыжыҥ семын палемдыман йоча-влаклан возымо "Тарля куван кудывечыже" книгажым.
5921	Писательын творчыствыже ончыко вийнен кая да Ал.
5922	Писательын шинча ончылныжак ял илышын социализм, коллективизаций корныш шогалмыже рашемын.
5923	Писе омо годым нерв клетке-влак (нейрон) уэмдалтыт, кислородым погат, белок-влакын биосинтезышт тӱҥалеш.
5924	Писе омо - омын визымше стадийже.
5925	Писте мӱй ӱпшым пуа, иман пушеҥге -влак кишак ӱпшым пуат да шопке - шудо ӱпшым.
5926	Писте пеледеш: почеламут-влак // Марий коммуна. 1979. 27 июнь.
5927	Писын кушкеш гынат, чӱчкыдын черлана.
5928	Писын чоҥештен эртыше, куштылго да шыдын койшо пыл коклаште йошкар ÿжара йолген модеш.
5929	Письмаште композитор шке ойгыжо нерген воза.
5930	Пият турлын опталта, мутлан: Лачак капка йымачын, Потырын ошкылмо йукшылан льып-ляп ыштен, пий-влак опталтат (М.
5931	П. Кокла нерген.
5932	Планета Вӱд йоктарышын планетше-влак — Сатурн ден Уран.
5933	Планета Скорпионын планетше-влак — Марс да Плутон.
5934	Планета Ӱдырын планетше — Меркурий.
5935	Планет Ирказан планетше — Сатурн.
5936	Плутон да тудын Харон спутникшым кокыте планете семын ончат, нине планете вистемын барирӱдыжӧ объект-влак дечын тораште верланен.
5937	Плутон икымше гана почмо дечын вара шке Кече системе дечын торасе точкышко шуеш.
5938	Плутонын пӧрдмӧ орбитыже кугу эксцентрицетан да эклиптика шотышто чот тайныше.
5939	Плутон южгунам Нептун дечын Кече деке лишкырак мия.
5940	Повестьшым возен пытарыме огыл.
5941	Повестьшын темыжлан тудо моло произведенийлаж семынак сайын палыме, шке кундем вел eҥ-влакын пÿрымашыштым налын. 1964 ий 10 августышто тудо мылам возен ыле: «Кызыт мыйын вуйыштем пеш оҥай план шочеш.
5942	Повестьым шымлен лудына гын, тиде йодышлан тыгай вашмутым муына: шемер марий поян ваштареш ик гана веле огыл шыдыжым ончыктен.
5943	Повестьын геройжо путынь эл мучко коштеш гынат, чыла вереат иктым гына ужеш: кеч-куштат шемер калыкым кугыжан Российыште орландарен ашнат, пашам шуко ыштыктат, шагал тулат.
5944	Повестьын динамичный сюжетше пеш келша.
5945	Повестьын йылмыже лывырге, поян.
5946	Повестьын ойыртемже тушто: тыште обществын чыла лончыжат, тусо калыкын чыла гаяк представительже ончыкталтын.
5947	Повестьын содержанийже да илыш факт-влакым танастарымаш пенгыде шонымашыш кондат: Хасан Рашитов гоч писатель Муса Джалильым ончыктен пуэн.
5948	Повестьыште тÿрлö калык гыч лекше икшыве-влакын келшен илымышт нерген ойлалтеш.
5949	Повестьыште эше кумшо социальный вийым ончыктымо – тиде йорло-влак.
5950	Повкстьын тÿҥ геройжо-влак у тÿняште илыше у койышан еҥ-влак улыт.
5951	Повстанческий организацийын могай улмыжо да пашам кузе ыштымыж нерген финн разведке орган-влаклан увертарен шоген.
5952	«Погонан рвезылык» лÿман книгаштыже эше «Тулык чон» повесть пурен.
5953	Погонан рвезылык: повесть // Ончыко. 1985.
5954	Погымо материал мыйым пÿтынек авалтен.
5955	Пожалталын, вуй нöлталын, Кунам йырваш ончалат?
5956	Полангичке дене тӱрлќ йӱышым шолтеныт: поснак полан аракам ямдылаш тыршеныт.
5957	Полат кӧргыштӧ 120 наре пӧлем уло.
5958	Полатым чоҥымо годым пытартыш технологий дене пайдаланыме, у архитектур шинчымашым кучылтмо.
5959	Полган (идол) — юмылан шотлен кумалме статуй.
5960	Пӧлеклан губернатор йывыртен, ӱстелтӧрыш пуртен шынден да пукшаш кӱштен.
5961	Полиглот // Ямде лий.
5962	«Политехник» кӱшыл лига командын тренерже.
5963	Политикдыме спорт таҥасымашым эртарашлан Поро чон модмашым тӱҥалме.
5964	Политотдел начальникын приказше почеш дивизийыште лекше "Боевая Красноармейская" газет кажне Герой нерген 1944 ийыште ик полоса дене пуэн.
5965	Политпашаеҥ- влак курс деч вара Ф. Энгельс лӱмеш военно-политический училищым тунемын.
5966	Пӧлка-влак Филологий Филологий пӧлкам тунем пытарыше-влак "Филолог.
5967	Положительный герой-влак икгай улыт, отрицательный-влакат ик могырым гына сÿредлалтыт.
5968	Полтыш (Болтуш) — Малмыж кугыжаныш марий он, 1556 ий 26 вӱдшорышто шочмо мландыжым лӱддымын аралышыла колен.
5969	"Полтыш" нерген легенде.
5970	Полтыш нерген легенде. 2003.
5971	Полузащитник - пасу покшелне модыт, нуно защитник але форвард-влаклан полшат.
5972	Полышым Тӱвыра Министерстве пуэн.
5973	Поляк йылме (полякла język polski) — индоевропысо ( славян ) йылме.
5974	Помар кыдалаш школым пытарымеке, йолташыже дене коктын Озаҥ оласе институтыш йодмашым пуэныт.
5975	Поҥго: ойлымаш-влак; Август: почеламут // Ямде лий. 1979. 11 авг.
5976	Поҥгызо-влак чодыраште ошвонҥгоым кычалыныт, тиде кече деч вара нуно тетла огыт куш – маныныт.
5977	Попечитель каҥашышке кумдан палыме американ почеламутчо Лоуренс Ферлингетти да итальян сӱретче Уго Несполо пуреныт.
5978	Поп мут грек ылмысе "папас" (юмызо) мут гыч чоҥалтын.
5979	Поран дечын аралыше ужгамым — Пинегыжым йомдарыше пийлан; Тӱрвемым кылмыктыше полан тамым — Кандалге шошым шулышаш ийлан.
5980	Поранча деч 17 меҥге тораште, Йошкар-Ола - Вӱрзым корнышто верланен.
5981	Поранча кундемысе Памашъял гыч.
5982	Поранча кундемыште илыше калык гыч пелыже – суас-влак лийыныт.
5983	Поро еҥ-влак паша верым муаш полшат.
5984	Поро мурызым йӧратыме да пагалыме кумыл,тунамсе куан шулыш шӱм-чонешем ӱмырешлан кодыныт.
5985	Поро Ош Кугу Юмын образшым ме ваш-ваш келшен илыше индеш Кӱшыл Юмын поро пашашт гыч рашемден сеҥена.
5986	Порсын шовычна уло, шиян ӱштына уло, Пайрем годым чиен лекташ огына вожыл.
5987	Портал типографий да медиа тӱшкан интерактивный карте-влакым арала.
5988	Порталын увер сервис влак Пресс-релиз, событий-влак да Лудаш ужаш дене палемдалтыныт.
5989	Порт воктенет эртен ошкылмыж годым тун-тун сур¬гыктен кода (Д.
5990	Пӧртйымал олмеш блиндажым ыштеныт.
5991	Порт ( ) — компьютерлаште ыҥпале-влакым наледылше да колтылшо ушык.
5992	Порт-Саид йӱдвел станций улеш.
5993	Пӧрт тӱрлык-влак Тыгодсо тыгай кум пӧрт тӱрлык-влакым ойыртемат: Шкен пӧрт, викториан тӱсан. 1855 ийыште УАШыште чоҥымо. 12-пачашан шуко-пачеран пӧрт Российыште Таунхауз-влак.
5994	Португал йылме (португалла português) — индоевропысо (роман) йылме.
5995	Пӧртшӧ кум этажан лийын.
5996	Пӧртылмеке, Мари-Кужер кандашияш школышто пашам ышташ тӱҥалын да 1980-ше ий марте тыршен – вуйлатыше лийын.
5997	Пӧртылӧ кечынак Тарасов тудым ЦСКА командын тренировкышкыж ӱжын.
5998	Пӧртыш погынымеке, ӱдыр-шамыч толшо калыкым ӱстелтӧрыш шындат, мурен-мурен, пурам йӱктат.
5999	Пӧръеҥ-влак кокласе вӱд поло дене тӱнямбал чемпионат 1973 ий гыч эрта, Ӱдырамаш-влак коклаште - 1986 ий гыч.
6000	Пӧръеҥ пеледыш-влак кумытан шинчат (южгунам, икте), ӱдырамаш пеледыш-влак кокытан шинчат.
6001	Пӧръеҥ ӱдырамаш деч виянрак.
6002	Порылык, 48) Энгек-туткарыш логалше талгыдын йол йукшо мут дене пырля йонгалт толеш: :Ик янлык ончычын корным пучко, :Кержалтыч молышт – :Тывыдоп, тып-туп :Торшталтыш талгыде!
6003	Порын, сайын ончымылан, патыр пöлек шотеш пуа ÿдырлан кок пикшым.
6004	Посна аланым почо Валентин Колумб.
6005	Посна ик ойго уке.
6006	Посна ик проблемымат ойырен ончыктымо огыл.
6007	Поснак кугу кышам Сергей Карповын усталык пашаштыже Марий Эл Республикысе Курчак театрыште тыршымаш коден.
6008	Поснак нуно историйым нергелаш кумылан улыт.
6009	Поснак повесть гай кугу произведений сылнымутышто шагал лийын.
6010	Поснак тиде шижалтеш марий мутвундым пойдарыме, марла возымым тӧремдыме нерген шонкалымаштыже.
6011	Поснак тидым палемдыман: мемнан современник – влакын койыш-шоктышышт, психологийышт, моральышт ваштлалтмым В. Иванов повестьыштыже иктешлен ончыктен моштен.
6012	Поснак тудын аваже, Путлибай, вераштлан чот ӱшаныше лийын.
6013	Поснак шуко Йӱштӧ Кугызан вургемже нерген ӱчашат.
6014	Поснак эрвел марий коклаште кугу шеледымаш лийын.
6015	Посна пашаеҥ-влаклан келыштарыме энциклопедий-влакат улыт, мутлан, сар паша, юриспруденций, философий, медицине нерген.
6016	Пособийым налаш полшен, шокшо вургемым, йолчиемым кучыктен.
6017	Пӧтъял ял шотан илем * Пӧтъял ( ) — ял.
6018	Почеламут-влак «Под гвардейским знаменем» фронтовой книгаште, авторын Марий издательствыште лукмо «Клятва» (1942), «Родина верч!»
6019	Почеламут ден романым да повестьым возаш пижме, калык йомакым поэмыш савырыме корно Олык Ипайын тÿҥал кодымо пашаж гыч лектын шога.
6020	Почеламут кенеташте ок шоч, а шÿм вургыжаш тÿҥалмеке веле тÿжвак чымалт лектеш.
6021	Почеламут ( ) — ритмике дене келшышын возымо поэт произведений.
6022	Почеламутчо семын Санян Вачи тыгакак почеламут -влакым возгала.
6023	Почеламутчын 25 ияш улмыж годым кӱрылтын.
6024	Почеламутшо испан мландысе шучко сӧйым да тушто калыкын чот орланымыжым сӱретлен ончыкта.
6025	Почеламутшым тыге кошарта: Тек курымжым ласкан ила Войнам киношто ужшо тукым.
6026	Почеламутымат, ойлымашымат, пьесымат, повесть ден романымат возен.
6027	Почеламутын тиде тӱналтыш ныл строкаштыжак автор чыла советский калыкын кöргö шонымашыжым, Родина – авам чын эргыже семын шокшын йöратымыжым кӱчыкын, раш, сылнын почын пуэн.
6028	Пошкудо школла гыч йоча – влак экскурсий дене чÿчкыдын коштыныт.
6029	Пошкырт вел Мишкан кундемыште шочын.
6030	Пошкырт йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе пошкырт тиштер 1940 ийыште пеҥгыдемдалтын.
6031	Пошкырт кундемын шочшыжо шке паша корныжым Марий Элыште муын. 1994-ше ий гыч «Ланар» реклама агенствыште консультантлан тыршен, а вара «Телец» кевытын вуйлатышыже лийын.
6032	Пошкырт кундемыште шочын.
6033	Пошкырт Эл Калтаса селаште шочын-кушкын.
6034	Пошкырт Эл Мишкан кундемыште шочын. 2000-шӧ ий гыч финанс министерствын тӱҥ специалистшылан шогалын.
6035	Пошкырт Эл Мишкан кундемыште шочын. 2006-шо ий гыч тудо шочмо кундемысе тӱвыра пӧлкан вуйлатышыжлан тырша.
6036	Пошкырт Эл Мишкан район Чобык ялыште шочын.
6037	Пошкырт Элыште илымыжлан кӧра концертлаште утларакшым татарла мурашыже логалын.
6038	Пошкырт Элыште илыше южо марий-влак Агавайремымат, суас Сабантуйымат пайремлат.
6039	Пошкырт Эл Янаул кундемыште шочын-кушкын. 1968-ше ийыште Евсеев лӱмеш тоштерыште тыршаш тӱҥалын, да вуйлатыше сомылым 16 ий шуктен.
6040	Пошкырт Эл Я. Ялкайнлан «кечан эл, ямле, киндан, шортнян, нефтян – чыла улан» кончен, «тушто южшат яндар, памаш вӱд гае тамле», «завод йӱкшат шокта чыла эллан».
6041	Поэзий аланыште тудо моткоч кугу кӱкшытыш шуын: Зоя Михайловна «Мый шкежат суксо омыл», «Колыштса шӱшпык чон шортмым», «Эрелан йӧратыме тат» почеламут ойпого-влакын авторжо.
6042	Поэзий аршаш: Ида тылане мыланем йоратымашым.
6043	Поэзий аршаш: Чеверын код, овда туня.
6044	Поэзий аршаш: Черланымаш Чарла олаште.
6045	Поэзий верчынат кучедалмаш улеш.
6046	Поэзий кӱкшакаште: С. Николаевын «Эл шижме тат» почеламут книга почеш шонкалымаш // Марий коммуна. 1988. 10 июнь.
6047	Поэзийым, марий фольклорым пеш кугун йӧратен.
6048	Поэзийым штык мучашеш нумалын, ончыко кай!
6049	Поэзийыштыже Владимир Маяковскийын стильжым кучылтын, тудын дене Озаҥ олаште икана вашлийын.
6050	Поэма лектын фрагментан, пуйто шулышо шкенжын коргыштыже ала мо кутырен пытарме, мо и пуен тудлан особый моторлыкым, возбуждающий лудмо восприятийыште пенгыде эмоциональный пасум.
6051	Поэма моральный темым гына ок тарвате, лач Тамара ден Геню кокласе илыш пышкемым гына ок рудо.
6052	Поэме 1910 ийыште Г. Икумарийын (Леонтьевын) погымо «Марий калыкын туштыжо, йомакше, тошто мутшо» сборникыштыже угыч савыкталтын.
6053	Поэме 1910 -шо ийыште Г. Икумарийын (Леонтьевын) погымо «Марий калыкын туштыжо, йомакше, тошто мутшо» сборникыштыже угыч савыкталтын.
6054	Поэме марий шемерын революций дес ончычсо йöсö илышыжым, саман тöрсырым, граждан сар годсо тудлан событий - влакым сылнын сÿретла.
6055	Поэмын тÿҥ идейже общественный интересым личный деч кÿш шындымаш.
6056	Поэмысе страницыласе сÿрет айдемым космический кÿкшыт марте нöлтен да Кугу Октябрьын исторический значенийжым палемден.
6057	Поэмыште пачаш-пачаш каласалтше корно-влак, синтаксический параллелизм шонымашым келгемдат, Ленин колымылан калыкын кугу ойгыжым почын пуаш полшат.
6058	Поэмыште тÿҥ вер чапым налше лÿмлö интеллигент-влаклан ойыралтын – С. Чавйн ден С. Николаев ( «кок Сергей да кок йолташ»), М. Казаков.
6059	Поэт веле огыл, пÿртÿсшат пуйто осал куван йöрдымö койышыжо ваштареш шогалеш, тыгай вийлан мучашым ыштынеже.
6060	Поэт да киноактер Йыван Кырлян шочмо мландыштыже кушкын шуаралтын.
6061	Поэт да киноартист Йыван Кырля нерген поэт ик гана веле огыл луктын каласен, молан манаш гын нуным когыньыштымат ик шочмо вер ушен шога, тиде – Купсола ял.
6062	Поэтессан да артист-влакын полшымышт дене тыгай передача-влак лектыныт.
6063	Поэтессан книгаже руш да моло родо-тукым йолташыже-влаклан полек семын лийын.
6064	Поэтессе Валентина Изилянова Светлана Эсаулован поэзий аршашыжым, рушла кусарыме тудын почеламутлажым, порын шарнен каласыме ой-шомаклам иктыш чумырен, чапле книгам ямдылен.
6065	Поэт индустрий тема деке шÿмаҥын гынат, эн сай произведенийлажым яллан пöлеклен.
6066	Поэт лирика почеламут циклыштыже тале мурызо улмыжым, айдемым кугун пагалыме, йöратыме кумылжым уло куатше дене почылтарен.
6067	Поэт манмыла, «Могай туныктышо тунам мые, шкат йоча!»
6068	Поэт мӱндырно вучен илыше еҥлан эн шерге ойжым каласа, тудым ужаш да чон почын мутланаш шонымыж нерген увертара.
6069	Поэт нине почеламутла гоч марийын йулажым гына огыл, чонжым, шонышыжым, философийжым почын пуа, Юмо дене «кутырымыжым» он-чыкта, туддеч аралтышым йодеш.
6070	Поэт, прозаик Б.Г. Данилов чылаже кандаш книгам савыктен.
6071	Поэт сылнын пеледше элнам сӱретлыме да тудым йöратыме дене пырля элым аралыме нерген шарныкта.
6072	Поэт - фронтовик (Борис Даниловын шочмыжлан 60 ий темме вашеш) Сеҥымаш пайремлан 35 ий темме вашеш 60-шо Севско-Варшавский Краснознаменный, Суворов орденан стрелковый дивизийын ветеранже-влак Москваште вашлийыныт.
6073	Поэт чыным вараш кодын умылымыж нерген ойла.
6074	Поэт шке творчествыштыже гражданский позицийым умбакыла пеҥгыдемден, эше кӱшкырак нӧлталын, мастарлыкшым шуарыме шотыштат ончыко у, ӱшанле ошкылым ыштен".
6075	Поэт шочмо эллан, совет калыклан поро кумылын, психологически келгын возымо ятыр почеламутым, поэмым пöлеклен.
6076	Поэтын икымше почеламут книгаже – "Мемнан корнына" – 1954 ийыште савыкталтын.
6077	Поэтын сылнымут паша аршашыже В. Элмар почеламутым 1933 ийыште возаш тӱналын.
6078	Поэтын чыла гаяк произведенийже пÿртÿсым сÿретлыме дене кылдалтын.
6079	Поэтын шочмо - кушмо кундемысе Кумыжъял школ 2002 ий годсек Олык Ипайын лÿмжым нумалеш.
6080	Поян ӱстелым чумурымо.
6081	Правил, тактике шотышто нунын коклаште шуко ик гай уло.
6082	Правленийыш миет - тушто мемнам Карпов гай тушман - шамыч öрдыжкö шÿкалаш гына толашышт.
6083	Православий семынак юмызо-влак тыште манак (шем духовенстве) да епархий юмызо-влаклан (ош духовенстве) шелалтыт.
6084	Праге ( ) — Чехийын рӱдолаже.
6085	Превосходный таҥдыш кок семын ышталтеш: * палымут ончылно эн шомак каласкалеш, мутлан: Тыйын кидет, Ава, эн шыма, тыйын пелештыметше эн ласка.
6086	Председательлан Лебедевым шогалтыме.
6087	Председательлан Степанов пашам ыштен.
6088	Представленийжым кугу кандра ден кышкар радамлык вуйлатен.
6089	Премий-влак «Чоткар» ден «Мамич Бердей» романым возымыжлан 2003 ийыште Л. Яндак Марий Эл Республикысе Чавайн лӱмеш кугыжаныш премийже дене палемдалтын.
6090	Премийым налше-влак "лауреат" чап лӱм дене лӱмдалтыт; нунылан диплом ден оҥ значокым кучыктат.
6091	Премьере марте изиш гына кодын, но..
6092	Премьерыже 17 ага (май) тылзын тудо ийыштак Театро делле Грацие (Teatro delle Grazie) венециан сценыште лийын.
6093	Преслин икымше фильмласе музык материалже кугу кӱкшытанлан шотлалтеш.
6094	Преслин кинокарьерын мучашыже 1967 ий мучаште Элвис Преслим икгайрак сюжетан кино шыгырешташ тӱҥалын.
6095	Пресли тиде жаплан келшыше лийын огыл, тудо возымо мурым мурен але кызытсе мурылам мурен, – Преслин тӱрыснек шке шонымо мурыжо лийын огыл.
6096	Пресли шарналтен: «Мый гитарым налынам да эскеренам, кузе еҥ-влак тудын дене модыт, да мый изиш модаш тунемынам.
6097	Провой кундем Кокшамар селаште шочын.
6098	Провой кундем Мари-Отар ялыште шочын. 10 ий Волжск оласе комитетым вуйлатен шоген, а вара 14 ий министр-влак ушемын вуйлатышыжлан пашам ыштен.
6099	Провой кундемыште икмыняр кукмарий ( чуваш ) ял уло.
6100	Провой олаште колен. 30-шо ийлаште Кокшамары ялыште туныктен.
6101	Программе вораҥдыш ( ) — кужу жап аралалтше компьютершарнышын чыла явалаштыже улшо программе тӱшкалык.
6102	Программын кодшым куштылгын умылаш манын ойпелештыш-влакым ешарат.
6103	Проектын тӱҥ шонымашыже Проект кок ужаш гычын шога.
6104	Прозаиквлä логӹц модернизм йöн доно Витали Петухов (ш.1954) сирä.
6105	Прозаик ик жапыште шÿм черлан кöра шкежат эмлыме верыште ятыр пагыт лийын.
6106	Прозаикым ме утларакшым повесть жанрын мастарже семын палена, утларакшым ялысе илыш нерген каласкала.
6107	Прозаикын шочмо йылмын сылнештарыме йöҥжо денат моштен пайдаланыме, кÿлеш шомакым лач шке верыштыже кучылтмо шижалтеш.
6108	Произведенийже-влак посна книгаш лектыт. 1957 ийыште «Илыш корно» ойлымаш-влак книгаже, 1965 ийыште «Илыш туныктен» вес книгаже савыкталтыныт.
6109	Произведений йомак семын возалтын.
6110	Произведений кок ужашан: иктыже - " Шиялтыш сем ", весыже - " Тул ".
6111	Произведенийласе жап дп кумдык нерген ойлаш шуко ок лий, серызе нуным посна ойырен ончыктен огыл.
6112	Произведений мучашыште Василий скрипка олмеш аккордеон дене шокташ тӱҥалеш, мӱндыр өрвел теҥыз декат тиде семӱзгарым шоктенак поездыште кая.
6113	Произведений тÿҥалтыш гычак трагедий сынан.
6114	Произведений- шамычше, рафаэльын ыштымыже лийыныт классический эн чын значений тиде мутын, то есть налме чыла признанийым.
6115	Произведенийын тÿҥ ужашыштыже рÿдö герой-влакын илышышт гыч икмыняр эпизодым ончыкта.
6116	Произведенийысе чыла событий фронтышто эрта.
6117	Произведенийыште калыкын илыш-йӱлажым фольклор да этнографий материаллан эҥертен почмо.
6118	Прокопьевск — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
6119	Просветительский пашаже школыш туныкташ кайымекыже чот вияҥеш.
6120	Пространство шот комикслан тынар кӱлешан, кузе кӱлешан фильмлан жап».
6121	Протестантизмыште манак да монастырь-влак уке улыт.
6122	Профессийжылан келшыше шинчымашым Марий политехник институтышто налын. 1977-ше ий гыч «Кристалл» ушемыште инженерлан, вара пӧлка вуйлатышыланат тыршен.
6123	Профессийлан келышыше шинчымашым Пошкырт кундемысе медицин институтышто налын.
6124	Профессор Борис Робертович Виппер пуен тыгай определенийым Портретист Рофаэль лан: « Рафаэль лийын пеш сай сӱрет возышо.
6125	Профессор-влак И.Г. Иванов да К.Н. Сануков дене мутланымаш.
6126	Профессор И. Г. Иванов марий йылмын лексике йодышлажым келгын шымлен.
6127	Профессор Пенгитов научный доклад дене эреак выступатлен, кушто гына тудо лийын огыл!
6128	Профессор Пенгитовын кугу научный ден педагогический пашажым партий ден правительство кӱкшын акленыт.
6129	Профилян класс-влак почылтмо дене тунемше-шамыч ынде ӧрдыж ялла да кундемла гычат тышке тунемаш толыт.
6130	Процессорын цифркуатше ( ) — процессорын пӱтынек пашален але трансферлен кертме кокытан кодын эн кугу кужытшым ончыктышо процессорын характеристикыже.
6131	Психологий шанче кандидат.
6132	Псков — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
6133	Публицистике Илья Ломберский эше вес жанрыште – очеркыште – вийжым терген ончен.
6134	Пӱгеш оҥгырым сакыме имне дене ял йыр кудалышт савырнымаш осал шӱлышым поктен колтымо семын умылтаралтын.
6135	Пугышто кечыше онгыр, мыйын кумыл волымемым шижме гай, тиде гана шулыкын гына йукым лукто: йын-йон, йын-йын, йы-йон… (А.
6136	Пудештше тар печке семын илыш вашталтмаш, тошто йÿла дене у жапын вашпижмашышт.
6137	Пуйто ÿмыр сортан йöрымыжым кок ий ондак шижын, шке пашажым акла, ÿшана… Но садак ты ÿшан шенгелне – шÿлык.
6138	Пуйто ала мом эскерен, еҥын шинчаолмаже шинчагомдыш йымалне тарванылаш тӱҥалеш, айдеме чӱчкыдын шӱла, вӱршерже чот кыра, чогашылже лушкыдемеш.
6139	Пуйто прозаик “Тулык чон” шотышто аклыме мутлан, чынжым гын каргыме ойлан ала öпкелен, ала лÿмынак воштылын критикын йодмыжлан келшыше романтический йöратымаш историйым сÿретла.
6140	Пуйто тудо Г.Яковлев Ф.Егоров да моло дене пырля религийын туныктымыжым шаркален, калыкым пычкемыш илышыш шупшын шоген.
6141	Пульӧ олмеш изи шарик шамыч.
6142	Пуля-влак, чиуф-чун-дрин шоктен, вуй умбач эртат (Н.
6143	Пундашыште вӱдын температуржо 3 °С марте вола.
6144	Пундымо пырыс-влакын кап температурышт моло-влак деч ок ойыртемалт, но меж уке улмылан кӧра сфинкс але петерболд урлыкан пырыс-влак шокшырак гай айдеме кидлан чучалтыт.
6145	Пундыш ӱмбалсе оҥго-влакым шотлен пушеҥге ийготшым палемдаш лиеш.
6146	Пургыж тылзын 1970 ийын у сезоныштыжо мурызо йылгыжше ош костюм-комбинезон дене лектеш.
6147	Пурла велне — Николай Арбанын шочмо пӧртшӧ, шола велне — "Кеҥеж йӱд" пьесе гыч ик геройын, Марка кумын, прототипшын суртшо, тушто тунам литературный геройын "уныкаже" Анатолий Яковлевич Смирнов илен.
6148	Пурла Шем теҥызын серыштыже верланен.
6149	Пурлык Лаж эҥер, Элым аралыше-влаклан чапкӱ шотлалтыт.
6150	Пурлык Поселкышто кум памятник уло: икымше Студенка эҥер воктенысе памаш, Крешын вӱдлан тушко коштыт, кокымшо – ИЛ-4 самолетын фюзеляжше.
6151	Пӱрӧ кундем — Пошкырт Элын йӱдвел-касвелыште верланен.
6152	Пӱрӧ кундемыште 18 000 наре еҥ ила.
6153	Пӱртӱс пуымо йылмышижмашьгже самырык туныктышым шочмо йылмына да тудым вораҥдарыме ӱмбак у семын ончалаш кумылаҥден.
6154	Пуртымаште ӱдыр пуртымо ача ден аван родо шочшыж-влак дек унаш коштеш.
6155	Пуршаш экзаменыште тудо, в частности, ончыктен мотор результатым обьязательный пурашлан «турецко-татарский йылмыш».
6156	Пустынь Сахаре плиташте верланен, Сахаре плита - тиде Африке платформын йӱдвел-касвел ужашыже улеш.
6157	Пӱтынек чын кидвозыктышыжым Кинг 1973 ийыште кокымшо пачаш гана возен, тиде кидвозыктыш публикацийлан кӱлын.
6158	Путынь эл дене пырля марий кундемын кушкын, виян толмыжо мурызын чоныштыжо шуко чапле строкам шочыктеныт.
6159	Пушеҥге-влакым арален налаш тӱрлӧ йӧным кучылтмаште кугу специалистлан шотлалтеш. 300 утла шанче пашан, 13 изобретенийын авторжо.
6160	Пушеҥгылаште илыше пушкыдо почан изи чодыра янлык.
6161	Пуш кöргеш шинчылден, Рвезе мотор иеш.
6162	Пушкин Гурзуфыштеала мыняр арням гына эртаренкенежым и шыжым 1820 ийыште.
6163	Пушкинын высылкыж деч вара поэме йыр учашымак лектыныт.
6164	Пушкинын лирикыже подражательный,тич литератур штамп и условность, туге гынат шагал огыл уже тунамтӱҥалше поэт ойырен шке корныжым.
6165	Пушкинын родыжо шуко вере илат.
6166	Пуэныт тудлавн презым, агытаным да илыш шÿкшö мончам.
6167	Пӱя гоч умбакырак ялысе тошто марий шӱгарла верланен.
6168	Пыжанъю ( ) — Ижевӱд эҥерйолжо.
6169	Пыжанъю кундемын рӱдыжӧ.
6170	Пыжанъю Происхождение марийского народа.
6171	Пызле Пызле саска Пызле ( ) 100-200 тӱрлӧ лийын кертеш.
6172	Пыламарий ял шотан илем * Пыламарий ( ) — сола.
6173	Пыл лоҥга гыч кече ончалеш гын, тудын волгыдыжо юзо виянлан шотлалтеш – чыла чер дечат эмла.
6174	Пырля тӱҥалмаш Пӧреҥ-влак 15 меҥгым куржыт, ӱдырамаш-влак 12,5-ым.
6175	Пырче уке пураште, Олым падыраш шагыште, Аҥат кия куралде, Шурнет шога тÿредде.
6176	«Пырыс ден шыл», «Поян веҥе» баснят пеш оҥай, пӱсӧ умдан.
6177	Пытартыш 11 ий Марлен Дитрих койко гыч кынел кертын огыл, лач икмыня рпалымыжлан гына толаш кӧнен.
6178	Пытартыш, 31-ше сылнымутан фильмжылан «Перемена характера» (1969 г.) шотлалтеш.
6179	Пытартыш альбом да группын шаланымыже 1969-ше ийыште июль-августышто группо пытартыш «Abbey Road» альбомым луктеш.
6180	Пытартыш гана тыгай Плутон дене 1979 ий пургыжын 7 кечыж гычын 1999 ий пургыжын 11 кечыже марте лийын.
6181	Пытартыш жап марте художественный гимнастике дене ӱдыр-влак гына таҥасеныт, но XX-шо курым гыч японийысе гимнаст-влакын тыршымышт деч вара ынде пӧръеҥ-влакат художественный гимнастикыште шуаралташ тӱҥалыныт.
6182	Пытартыш жапыште водь йылме мутерым ыштымаште чот тыршен.
6183	Пытартыш жапыште возымем чумырен, “Куку муро ойган” повесть ден ойлымаш-влак книгам чумырен шуктенам.
6184	Пытартыш жапыште паша корныжо Москонцерт дене кылдалтын.
6185	Пытартыш жапыште савыкталтше произведенийла кокла гыч кöн серымыжым сай але уда могырым палемден кертат але тыланыме мутет могай лиеш?
6186	Пытартыш ий-влак Марлен Дитрих 1956 ийыште 1975 ийыште Сиднейыште актрисан бедро шейкын кÿрлмаш лийын, тидлан кӧра Марленын ка-рьерыже пытен.
6187	Пытартыш ийлаште 1951 ийыште Кузьма Смирнов «Марий АССР сымыктышын сулло пашаеҥже» лӱмым пуэныт. 50-ше ийла семлызын усталык илышыже фольклорым погымыж дене ойыртемалтеш.
6188	Пытартыш ийлаште Марина Валентиновна йоча тренерлан тыршен.
6189	Пытартыш ийлаште Эдит Пиаф «Моя жизнь» автобиографий сынан книгам возен.
6190	Пытартыш ийлаште Югор кугыжаныш университетыште калык историй да культур йылме институтын директыржылан пашам ыштен (Ханты-Мансий ола).
6191	Пытартышлан «Осалже кайже, сайже мылам кодшо» манын, тул гоч тöрштат.
6192	Пытартыш лу ий жапыште ялыште 14 у кӱ пӧртым чоҥымо.
6193	Пытартыш лу ийыште веле тиде йодышлан кугу вниманий ойыралтын.
6194	Пытартыш мурым, кудым The Beatles пырля воза, «I want you» муро лиеш.
6195	Пытартыш пагыт 1885 ийыште пеледыш тылзын 22 кечынже 83 ияш Гюго пневмоний деч колен.
6196	Пытартыш паша верже – телевидений лийын.
6197	Пытартыш таҥасымаш чокым эртен.
6198	Пытартышше Рафаэльын исскуствыжо пижын тӱрлӧ традиций дене и итальянский сӱретче – шамыч деке отношенийже.
6199	Пытартыш шым ийжым- колымаште.
6200	Пытарыш ийла 1958 ий деч вара Пиафын пеш кугу концерт программыже тӱрлӧ эллаште эртен, а тазалышкше койын лушкыдемын.
6201	Пычалым мӧҥгыштӧ ашнашлан шуко условийым шуктыман.
6202	Пьесым режиссер шкеак возен.
6203	Пьесын тÿҥ ситыдымашыжлан драматизм вияҥ шогымыжым последовательно огыл ончыетымашым, развязкым кужын шуйымашым ончыкташ кÿлеш.
6204	Пьесын тÿҥ темыже: у строительствыште вуйлатыме пашашке шÿшкылт шичше тушман-шамычын вредительствышт ваштареш кучедалмаш.
6205	П.Я. Вяземский возен Москва гыч тидын шот нерген.
6206	Радио дене колмо у семым тунамак калыклан гармонь дене шокташ тӱҥалын.
6207	Разведчик-влак "йылмым" руалтен конденыт, пленыш логалше немыч офицер да тудын картше гоч мемнан командований тушманын планжым пален налын: нуно олаште ятыр объектым, складым да зданий-влакым пудештараш шонат.
6208	Разведчик: ойлымаш // Марий коммуна. 1961. 20 янв.
6209	Рак ( ) — зодиак тӱшка шӱдыр, Йыгыр да Арыслан кокласе верланен.
6210	Ралли Раллиште гонщик-влак ик вер гыч вес верыш кудалшаш улыт.
6211	«Расплата» пьеса почеш спектакль I-ше степенян дипломым Всесоюный драматический театр ончымашыште Моско олаште налын.
6212	Рассказ о географических названиях Марийского края" (1991), "Марий ономастика" (2000), "Топонимика Республики Марий Эл.
6213	Рафаэльлан 37 ий веле лийын.
6214	Рафаэльын палмыже эре кушкеш, тудо шуко заказым налеш святой шамычын образыштлан-"Святое семейство со св.
6215	Рашемдыше частице – влак шуко тÿрлö улыт.
6216	Рашитов Хасан тудлан тыгай жапыште энертыш семын лиеш.
6217	" Раш огыл: 13 февральыште тудым арестоватленыт але следствийым эртараш пунчалыныт?
6218	Раш огыл числам ончыктышо мужыран йыгыр чотмут-влак кореш гоч сералтыт, мутлан: кум-ныл, лу-латкок, шымле-кандашле.
6219	Рвезалге вÿр ал чапше дене перен-перен колта, кычкалтынат гын, шогалаш ок лий манын (А.
6220	Рвезе гимнастик имне валне моштымыжым ончыкта Гимнастике – ик эн чӱчкыдын вашлиялтше спорт тӱрлык.
6221	Рвезе годсо йолташыже, роно вуйлатыше, школышто верым пуэн.
6222	Рвезе мурен гына огыл, тыгак Йозеф Йайднын да Вольфганг Амадей Моцартын творчествыж ден палыме лийын.
6223	Рвезе пагытна верч, тыныс илыш верчын Ом чамане вийым, нӧргӧ кап-кылем.
6224	Рвезе поэт кÿчыкын да пÿтыркалыде, лывыргын сера ыле.
6225	Рвезе тÿҥ тулык кодын.
6226	Рвезе тукымын ончыклык корныжо // Марий коммуна.
6227	«Рвезе шочын кертеш, туге гынат пӧръеҥ лияшлан тиде шагал, кугу пашам ыштыман.
6228	Рвезын 13 ияш лиймыж годым изаваже йочам ыштышыжла колен.
6229	Рвезын йӧратыме писательже-влак-Гомер, Плутарх, англичан драматург Шекспир, немыч поэт Гёте да Шиллер.
6230	Рвезын талантше уло манын Нефе вигак умылен.
6231	Революций деч вара Томск губернийысе школлаште ыштен, а 1924 ийыште Йошкар-Олаш толын.
6232	Революций деч вара тудо Вятка губернийысе земствыште тыгыде калыкым туныктымо отделым вуйлаташ тÿҥалеш.
6233	Революций деч вара элын тӱвыран да шинчымашлыкын вияҥмыже.
6234	Революций деч ончыч Верысе калыкым 1740 1750 ийлаште ыресленыт.
6235	Революций лиймеке, тудым «Совет солдатских депутатов» манмашке сайленыт.
6236	Редактор М. Байков да тудын алмаштышыже В. Иванов культур, литератур да сымыктыш отдел вуйлатыше Б. Данилов дене палымым ыштышт.
6237	Редакций Йошкар-Олаште Савык пӧртыштӧ верланен.
6238	Редколлегий Редколлегийыш кызыт Марий Элыште марий йылмым шымлыше шанчызе-влак ушненыт.
6239	Редколлегийын пунчалже почеш «Роза» повестьшылан «Ончыко» журналын 1996 ийысе лауреатше лӱмым пуымо.
6240	Рекламе да декораций реш дене тисте композиций кучылталтен кертат.
6241	Реконструкцийым ончыкта, кудо акрет годсо биографий жанрлан келшен толеш.
6242	Рекрутер-влак паша верыш кӧм налаш, кӧм уке рашемдат, кӱлеш еҥым кычалыт.
6243	Рентген фотосӱрет Южгунам тавалыше-влак кидыштым колтат.
6244	Репортаж сынан тиде кугу стих ола воктенсе Сурок лестранхозыш кодшо ийын декабрьыште миен коштмо негызеш сералтын.
6245	Республика Дагъустан, ) — Россий Федерацйын ужашыже, Тудо Йӱдвел Кавказ федерал йырвелыш пура.
6246	Республик кӧргыштӧ Юлышто Шавашар да Куйбышев вӱдаралымверла верланат.
6247	Республикын касвелныже Юлыш Вӱтла кугу эҥерйол ушна.
6248	Республикын территорийже тöрвер да чодрастепян зонышто улеш, Юлын пурла серыштыже изи кÿкшакавлак вашлиялтыт. 90% кумдыкшо теҥӹзÿмбал деч 200 м марте кÿкшытыштö верланен.
6249	Республикысе краеведений тоштер тудын лӱмым налын.
6250	Республикысе тӱрлӧ чоҥышо ушемлаште тыршыме деч вара министрествыште да виктерыште пашам ыштен. 1996-2004 ийлаште кугыжаныш погынын депутатше лийын.
6251	Республикыште 800 млн тонн лукташ лийме нефть уло; чылаже 1 млрд тонн шапаш лийын кертеш ман шонат.
6252	Республикыштына мыняр йылмызе уло гын, чыланат, манаш лиеш, тудын уш-акыл ден алал кумылжо вошт эртеныт.
6253	«Ресурсы Марий Эл» газетын эртарыме йодыштмаш почеш 2001-ше ийыште тудо 60 эн сай бизнесъеҥ-влак коклашке логалын.
6254	Риге ( ) — ола, Латвийын рӱдолаже.
6255	Рим кугыжа Юлий Цезарь Шорыкйол тылзын 1 кечынже пайремлаш темлен.
6256	Римлян-влак тиде кечым Януслын - омса, пурымаш-лекмаш, тӱҥалтыш, негызлымаш юмылан пӧлекленыт.
6257	Римлян-влак толмо дене Олимпий модмаш-влак шке сыныштым палынак йомдареныт.
6258	Рим пагыт (1723—1724) Мантуйышто кум ий службо деч вара Вивальди Венецийыш пöртылын. 1723 ийыште икымше гана Римыш «Ercole sul Termodonte» («Геркулес на Термодонте») у опера постановке дене кая.
6259	Римын мадонна-влакше Римыште Рафаэль возен иктаж лу Мадонным.
6260	Рис дене Карл Черни пашам ышташ тӱҥалын.
6261	Рис тудым наизусть шарнен кодын.
6262	РКК-ын логотипше Российысе кӱртньӧ корно-влак ( ) — Российысе кӱртньыгорно компаний.
6263	РМЭ серызе ушем виктемын сылнымут консультантше.
6264	Роджерс Твенлан чыла финансовый йодыш дене полшен нуныт сай йолташ шамыч лийыт.
6265	Родо-тукым-влак дек унала коштыныт.
6266	Родо-тукым йылмыла гыч кодшо апеллятив-влак.
6267	Родо-тукым кажне кайыше нерген тургыжланен, вес тÿняш вончаш тудлан йöным ыштен, тыгодым шкеж нергенат азапланен, тоштыеҥ-влак деч ойго, орлык, чер деч аралаш йодын, кажне кечын ыштен шогымо сомылым йöнештараш ÿжын.
6268	Роза Искакова кызыт Республикысе Калык усталык да тӱвыра ден каныме пашан наука-методика рӱдерыште тырша, тыгак МарГУ-што заочно тунемеш.
6269	Роза Искакован Снежана акаже, Миша шольыжо да Олеся шӱжарже улыт.
6270	Роза Искакован школ годсо йолташ ӱдыржӧ-влакат, Варя Малкова ден Лена Иванова,ӧрыктарыше пӧлекым, пушкыдо коваште гыч ургымо кугу модыш маскам, кучыктышт.
6271	Розан аважат, Алевтина Дмитриевна, моткоч тыматле кумылан ӱдырамаш.
6272	"рок-н-ролл" терминым Алан Фрид лӱман ди-джей калыкыш пуртен.
6273	"Рок-н-роллын король" лӱмым тудлан пуеныт, тудын лӱмжак уло тӱнялан рок-н-роллым сай могыр гыч ончыктен.
6274	Роман 2007 ийын 12 июньыште тӱням ужын.
6275	Роман мучко революций идейым шарымаш раш коеш.
6276	Роман тулыкеш кодшо Оливер йоча нерген, кудыжо осал чонан да сай еҥ-влак дене ик гана огыл т кна. 19 курымышто англичан калык кузе илен, могай пашам шуктен шоген-чыла тидын дене писатель романыште раш палдарен.
6277	Роман тӱрлӧ событий-влак гоч тӱрлӧ социальный тӱшка-влакым сӱретла: кресаньык Эман, тудын Орванче ачаже, Эбат, эре пояш гына шонен илыше Орлай Кости, семинарист Аланов, туныктышо Моркын, эрык верч кучедалме корныш шогалыше рвезе Аик Ардаш.
6278	Романым автобиографий сынан манаш лиеш.
6279	Романым журналеш савыктыме годым Ал.
6280	Романын йылмыжым ояр кенеж кечын тÿрлö тÿсын йылгыж шогышо вÿд дене танастараш лиеш…» Мер да школ илыш Иосиф Архипович Шабдарын ойпогыжо ойыраш лийдымын туныктымо пашаж дене кылдалтын.
6281	Романын рукописьшым Валентин Борисович Исенековлан Серызе ушемыш нангаяш кучыктен.
6282	Романын тÿҥ геройжо – йорло марий рвезе Чолпан Иван, Матвейын чынжым умылен налын, тудын дене келшаш тÿҥалеш да революционный пашашке ушна.
6283	Романын ужашыжым серен пытарымаш –мыйын кызытсе тÿҥ паша.
6284	Романысе герой-влакынат сай, тыныс илышым лишемдымаште кугу надырышт уло.
6285	Романыште мо умбакыже лиеш пале огыл.
6286	Роҥго ( ) — эҥер Марий Элыште Изи Кундыш эҥерын пурла эҥерйолжо.
6287	Россий Банкын лукмо кӱртньӧ оксаже.
6288	Россий гыч ончыл еҥ Францийыш толмекыже армийым ончаш пурен, ужын, кузе чиям лӱйкалыше пычал дене тренировкым эртарат.
6289	Россий Империй гыч Махальский, а вара Голубицкий изобретатель-влак шке праваштым шӱй микрофон-шотышто вурсен аралынешт ыле.
6290	Россий кӱкшытысӧ икымше биатлон чемпионат 1957 ийыштак Свердловск воктене эртен.
6291	Россий кӱкшытысӧ ушем-влак улыт.
6292	Российлан тиде сар ыле, садлан Кугу Авамланде Сар маналтын.
6293	Россий Федераций кугыжаныш погынын депутатше лийын.
6294	Россий Федераций кӱшыл погынын депутатше лийын.
6295	Россий Федераций президент пеленысе Геральдик каҥаш Марий Элын у символикыжым келыштарен огыл, тошто тистым да ойыпым кучылташ темлен http://smartnews.
6296	Россий Федераций сулло спорт мастер «Россий Федераций сулло спорт мастер» - 1992 ийыште спорт чап лӱм.
6297	Россий Федерацийын 11 субъектше тыш пура: Карелий ден Коми республик, Архангельск, Вологда, Мурманск, Ленинград, Новгород, Псков, Калининград вел-влак, Ненец автоном йырвел, Санкт-Петербург ола.
6298	Россий Федерацийын икымше классан советникше.
6299	Россий Федерацийын Коммунист партийжеысе Рӱдӧ комитетын председательже (с 1995 ).
6300	Россий Федерацийын кумдыкшо деч тиде йырвел 9,8 % айла.
6301	Россий Федерацийын сулло спорт мастерлан оҥ тамга Сулло спорт мастер ( ) - спорт аланысе чап лӱм.
6302	Россий Федерацийын сулло транспорт пашаеҥже.
6303	Россий Федерацийын сулло шанче пашаеҥже.
6304	«Россий Федерацийын сулло эмлызыже» ( ) — Россий Федерацийысе кугыжаныш чап лӱм.
6305	Россий Федерацийын чемпионкыжо.
6306	Россий Федерацийысе кумдык деч 1 % наре гына айла.
6307	Россий Федерацийысе кумдык деч Юлсер йырвел 6,08 % налеш.
6308	Россий Федерацийысе писатель-влак ушемын чолга еҥже.
6309	Россий Федерацийысе тӱвыран сулло пашаеҥже лӱм денат палыме.
6310	Россий Федерацийысе Федерал Погынын VI-ымшо Кугыжаныш Думышкыжо сайлымаш — пӱтынь российысе сайлымаш 4 Теле 2011 эртаралтын.
6311	Россий Федерацийыште тиде йылме дене кутырышо-влакын чотышт кумшо верым айла ( руш да англичан йылме деч вара), Суас Элын (Татарстан Республикын) кугыжаныш йылмыже.
6312	Россий Федерацийыште тиде кече шошо да паша пайрем семын палемдалтеш.
6313	Россий Федерацийыште Шукын Российын рӱдӧ, кечывалвел да йӱдвел-касвел ужашыштыже илат, тыгак Уралыште. 2002 ийлан субъект-влак кокла гыч руш-влак эн шукын Вологдо велыште илат (96,56 %).
6314	Россий, Швеций, Финляндий, Норвегийыште чот шарлен.
6315	Россий шкенжым скелетонышто тергаш тӱҥалын гына. 1994 ийыште, тӱнямбалсе таҥасымашште.
6316	Российште крокет спорт радамыш ок пуро.
6317	Российын историй мучко руш мландыш йот элысе захватчик-шамыч шуко гана керылт пуреныт, Москва декат толыныт, но нуно иктым монденыт:пурен кö элнашке эре тудо пытен.
6318	Российын историй мучко руш мландыш йот элысе захватчик-шамыч шуко гана керылт пуреныт, Москва декат толыныт, но нуно иктым монденыт: … пурен кö элнашке Эре тудо пытен.
6319	Российын сар-теҥгыз тисте Ондрий тисте улеш, тыгодым сатулымаш тисте (граждан флот карап-влакын тистыже) семын кугыжаныш тисте кучылталтеш.
6320	Российысе инвестиций -влак кокла гыч Юлсер федерал йырвелыш пуртымо инвестиций кугыт 15,3 % наре.
6321	Российысе Сар Вийыште штат сомылвер - зарядым чыкыше (руш.
6322	Российысе Сар Вийыште штат сомылвер - механик-виктарыше (руш.
6323	Российысе спортсмен-влакын скелетонышто тиде икымше медальышт лийын.
6324	Российысе экономикыште Юлсер федерал йырвелын 23,9 %-ым айла.
6325	Российыште MSK кӱчыкемдымаш дене возалтеш, UTC деч + 4 шагатлан ойыртемалтеш.
6326	Российыште абазин йылме дене 37 831 еҥ мутлана (2010), Турцийыште - 10 000 наре еҥ (1995).
6327	Российыште Акрет Русьышто шуко курым адвокатура виян кертын огыл, молан манаш гын, тортыкым пудыртышо еным Юмын суд почеш судитленыт, а Юмын судшо лачак истец да вашмутым пуышо ответчикын мийымыжымат ситышылан шотлен.
6328	Российыште григориан кечышотым 1918 ийыште Совнаркомын декретше почеш пуртеныт.
6329	Российыште тиде модель официально ужалалтын огыл, но южо вере Японий гычын кондымо пурла руль дене икмыняр R2 вашлиялтыт.
6330	Российыште юрист паша пагалыме, но ты жапыштак моткоч нелылан шотлалтеш.
6331	РСФСР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Кӱштыкшӧ почеш 1 Пургыж 1963 ийыште у административлымаш системе почеш Марий АССРыште 7 ялозанлык район ышталтын.
6332	Рӱдӧ Европышто верланен, теҥыз дек лектышыж уке.
6333	Рӱдолаже Нанкин, эн кугу олаже Тайбэй.
6334	Рӱдӧ марий пӧлкам вуйлаташ шогалтыме Сергей Алексеевич Черняковлан Совет правительствылан кӱлеш документ-влакым ямдылаш шӱденыт.
6335	Рӱдӧ — Пижымбал ола сынан кугыял.
6336	Рӱдӧ — Шараҥге ола сынан кугыял.
6337	Рӱдӧ эмлыверыште хирурглан тыршаш тӱҥалын, 23 ий неврологий пӧлкан вуйлатышыже лийын.
6338	Рукописьдам тыгай адрес дене: Малая Никитская, 6, колташ але кондаш Тендам кумылын йодам.
6339	Руль воктене шинчыше Валерий эркын кайыше грузовикым ончылташ тӱҥалын.
6340	Руль воктене шинчыше Ирина ночко корнышто машинам виктарен шуктен огыл, «Волга» машина ваштареш корныш лектын кудалын, тушто ЗИЛ грузовик дене тӱкналытн.
6341	Русанов Кавырля, кеч марий кокла гыч лекше помещик Атлашкин дене лийже,кеч бурлакыште ала мо вере пашам ыштыже – нигушто пиалым огеш му, нигуштат илыш йосым сенен лектын огеш керт, чыла вереат шелше вол воктене кодмо семын нимо деч посна кодеш.
6342	«Руслан и Людмила» ушымо руш- француз йылме приемым выраженийжым, просторечий дене и фольклорный стилистикыжым ужын упрекым и аралыше могырым демократический калык литературышто.
6343	Русское Байбаково) * Пекшек (руш.
6344	Русско-Ляжмаринский ял шотан илем * ( ) — ял.
6345	Рушарнян арня пыта (ожно руш йылмыште рушарням «неделя» манын лӱмденыт).
6346	Рушарня — шымше арнян кече шуматкече да шочмо коклаште.
6347	Руш "Будь готов" марий "Ямде лийыш" савырнен.
6348	Руш-влак тылеч вара Кугу да Изи Какшан воктене Кокшайск олам чоҥаш тӱҥалыныт, тыге марий калыкым эше утларак кулыш савыраш шоненыт.
6349	Руш ден марий писатель-влакын возымыштым йöратен лудын.
6350	Руш деч посна, армян поэт А.Акопянын «Революций» почеламутшым, татар прозаик Кави Наджмин «Жребий» ойлымашыжым, моло произведенийымат кусарен.
6351	Руш йылме да литератур Руш йылме да литератур пӧлкам тунем пытарыше-влак "Руш йылмым да литературым туныктышо" квалификацийым налыт.
6352	Руш йылмым палымыжлан кöра тудо руш да вес элласе классик – влакым чарныде лудын шоген.
6353	Руш крепостной, мордва, татар, чуваш, марий-влак шке кумылын сарзе-влак радамыш шогалыныт, Симбирск, Алатырь, Саранск ола воктене онарла кредалыныт.
6354	«Руш кугыжа могырем пытарыш, марий поян чонем йомдара.
6355	Руш Кугыжан ешыже, Федор Шаляпин, Анна Павлова, крокет мастарлан шотлатыныт.
6356	Руш курымсерышчешамыч тиде 30 ий наре шуйнышо кредалмашым « черемис-влакын сарышт » лӱмденыт.
6357	Руш кусарыше-влак Олык Ипайын возымыжым кусарат да «Огонёк» журналеш, «Горьковская коммуна», «Молодой ленинец», «Марийская правда» газетлаште печатлен луктыт.
6358	Рушлаже тудым «Мой брат Эйно» манын лÿмдымö.
6359	Рушла ойлаш кумылаҥден.
6360	Руш мутым — Вл.
6361	Руш нуным шалатеныт да верысе калыкым эскерашлан форпост-ола-влакым чоҥеныт.
6362	Руш спорт литературышто "ЗМС" кӱчыкемдымаш кучылталтеш.
6363	Руш тукымлӱм-влак коклаште 10-шо верым айла.
6364	Руш феодал-влак мер мландымат чӱчкыдынак шканышт налаш толашеныт, южо вере вашпижмашкат шуыныт.
6365	Рыбаков Вöдыр Миклай ( рушла Николай Федорович) — марий прозаик, драматург.
6366	«Рывыж Потр» ойлымаште – ындыжым Потр поян марий – Советыш сайлыме годым сурет еда коштеш, шканже кулеш еным Советыш сайлаш темла.
6367	Рэйс таҥасымаште спортсменын ийготшо 6 гыч витле ий марте лийын кертеш.
6368	С.105 – 137. * Сасквий: повесть гыч ужаш // Марий лит-ра: X класслан хрест.
6369	С. 119 – 129. * Ломберсолаште // Ава шÿм: кум повесть.
6370	С. 120. Ленинын чынже: новелла // Марий коммуна. 1970. 30 янв.
6371	С. 143. * Любимов В. Поро чонан, талантан писатель // Ончыко. 1993.
6372	С. 277. Писатели Марий Эл: биобиблиогр.
6373	С. 3. Юрий Чавайн нерген литератур Литератур списке «Уке мыйын йÿкем йомын огыл…» (Литературная встреча памяти Ю. Чавайна в Моркинском р-не) // Марий Эл. 2010. 10 февр.
6374	С. 533. В.Кириллов. Ушан критик: Г.Ефрушын шочмыжлан – 70 ий Писатель Геогрий Ефрушым марий калык утларакшым прозаик да драматург пашаже гыч пала.
6375	С. 75 – 83. * Межнеч: ик кыдежан, кок сÿретан пьеса // Йоча театр: пьеса-влак.
6376	С. 76 – 92. * Ме господин онал… ( «Тÿтан» роман гыч ужаш) // Марий коммуна. 1964. 18 март.
6377	С. 7. Шабалина С.Б. Даниловын сар темылан возымо произведенийже-влак: реферат паша.
6378	Сhris Chesley) икмыняр кӱчык ойлымаш-влакым «Люди, места и вещи» шке ыштыме сборникыште савыктен(англ.
6379	Сöйыштö илыш умылымашышт кушкын толеш.
6380	Сöрал серган окнаж дене коремысе памаш вÿдым да посна шогылтшо пушеҥгым эскерышыла коеш.
6381	Сÿан илышыште ешын тÿҥ верым налын шогымыжым умылаш полша, самырык-влакын илышыште у ошкылым ыштымыштым шижтара.
6382	Сÿан калык кастене качын суртышкыжо погынен.
6383	Сÿан калык мураш-кушташ тÿҥалеш.
6384	Сÿан эртымеке, икымше пайремлан самырык мужыр марлан лекше ÿдырын ача-аваже деке унала кая.
6385	Сÿрем муро-влак Арка гычын аркашке имне йöрата, Пÿгö ден тортажым модыктен.
6386	Сÿрем — тошто пайрем.
6387	Сÿремыш лекме Сÿрем кечыште, кечывал эрталтымеке, марий-шамыч пеш чаплын такыр пасуш лектыт: кугырак-шамыч тарантасым, повозкым кичкен, ватыштым-шочшыштым шынден кудалыт; рвезе-марий-шамычше яра имне дене кудал лектыт.
6388	Сÿремыште нергежым чыла шуктен пытарымеке, каяш тарваныме деч ончыч, яра имнешкан-шамыч, чыла погынышо калык йыр, у-у-у!
6389	Савуш сӱан йӱла шот дене, радам дене шукталтмым эскера.
6390	Савык пӧрт — Йошкар-Оласе журналист пӧрт.
6391	Савырнен пытарымеке, вара, тунамак тарванен, погынышо калык мöҥган-мöҥгышкыжö, але уна кудышкыжо кудал шалана.
6392	Саде контрреволбционный кружок националистический пашам шолып шуктен шоген, финн культурым моктымо да марий культурым финн культур марте нöлтымö нерген идейым шаркален.
6393	Саде Макарсола курык чоҥгаш мыят кок-кум гана миенам.
6394	Саде пластинка гыч марий муро-влакым ойырен налын, венгр таҥна-влак вес пластинкым луктыныт.
6395	Садланак дыр тысе марий – влак йомакым, тоштыеҥ ойым каласкалаш да колышташ путырак йöратат.
6396	Садланак дыр шке жапыштыже икымше марий газетым шагал огыл орленыт.
6397	Садланак кöра Морко родем ончылно вуем савем.
6398	Садланак кажне сӱретше возымо стиль дене, тема дене моткочак ойыртемалтыт.
6399	Садланак кӱстыш пуртымо вольык ӱмбаке ужар шаге воктене яндар вӱдым ужар лӱс вошт шыжыктена да пурлык вольыкнам Юмо ончылан сӧравлена.
6400	Садланак пашам уэш тӱҥалме.
6401	Садланак поэт ӱдыр лӱмеш возымо йöратымашан ятыр почеламутлаште интимно – лирический темым общественно – политический теам дене кылден сӱретла.
6402	Садланак тудо шыдалын вийым ок пу, пошкудыжым порын, чаманен вурса.
6403	Садланак тудым прозо дене возымо поэме манаш лиеш.
6404	Садланак чыла предмет дене сайын тунемын. 1931 ийыште школым пытарымек, рвезым ачаж дене пырля туныкташ шогалтеныт.
6405	Садланак эсогыл кандидатлык ден докторлык диссертацийым аграрный йодыш денак араленам.
6406	Садлан возышо еҥлан чыла тидым ужын моштыман, тудын шке шонымашыже лийшаш да тудым шке произведенийыштыже мастарын, сылнын да раш почын ончыктен кертшаш, лудшын чонжым тарватен моштышаш.
6407	Садлан гитаристынат, куштышынат, мурышынат искусствышт мастар деч тунемшылан пуалтеш.
6408	Садлан, конешне, шке формыжым вашталтыше шомак тыште иктат ок пуалт.
6409	Садлан лиыйн ме тудлан тунемаш, адакат ончык каяш кӱлеш манына.
6410	Садлан Микай, тошто школышто мо сай улыжым налын, кертмыж семын кучылтын, шке у программым ышташ тÿналеш.
6411	Садлан Микайын «нигö канашым пуэн огыл».
6412	Садлан моткоч шуко ялын лӱмжӧ чодыра дене кылдалтын.
6413	Садлан мыйынат южо почеламут йöршын формалистический.
6414	Садлан нуным наречийыш пурташ ок лий: тыште тошто падеж суффикс-влакын шке тÿҥ значенийышт аралалт кодын.
6415	Садлан,очыни,поэтын тыгай образ шочын.
6416	Садлан пакча-саска комбинатыште пашам ыштен, студент кочмыверыште пум шелыштын.
6417	Садлан сюжет ик корно дене кая, Анушын илышыж йыр чумыргышо действий, образ-влак гына ончыкталтыт.
6418	Садлан тудо тиде почеламутыштыжо «илыш корным, мотор корным, комсомолжо виктара» манме ой дене коммунист партийым вуйлатымыжым ончыктымо олиеш комсомолым партий олмеш ончыктен.
6419	Садлан тудо, чыла чаракым сеҥен лектын, Совет Ушемысе йылмешанчын тӱҥ рӱдерышкыже пурен кертын.
6420	Садлан тудын «активисткыш» савырнымыжлан ÿшанаш ок лий.
6421	Садлан фашист-влак тудым чот кыреныт, орландареныт.
6422	Садлан южгунам вузышто эртыме материал, туныктымо методика шотыштат ÿчаша ыле.
6423	Садлан южо лекцийым пырля колыштыныт.
6424	Садлан Я. Ялкайнын творчествыштыжат тиде тема ӧрдыжеш кодын огыл.
6425	Садлнак кызытат тыгай лӱм-влак кодыныт: "Яндыган кӱвар", "Эшпай корем", "Очий аҥа".
6426	Саднене шовычым шкеак у финагентлан пуэн колта.
6427	Садыге гына сайын илена гын, Айдеме огыл, Ош Юмо куана.
6428	Сай илыш мемнан – Колхозна поян!
6429	Сайпола шылын кайше кулак Акуш дене шолыпак кылым куча.
6430	Сайым моктен, ситыдымашым тÿжваке луктын.
6431	Сайышке тиде шуктен огыл. 1888 1892 ийлаште реллигий дене кылдалтше сар каен шоген.
6432	Саламлымаш олык марий дечат да эрвел марий дечат ойртемалтеш.
6433	Саман № 2: 57 1936 ийыште «Кандаш вате» лӱман повестьше савыкталтын.
6434	Самаре - калыкчот шотышто шымше ола Российыште, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
6435	Самбо да дзюдо дене спорт мастер семын палыме.
6436	Самодеятельный композитор семын 1983-шо ийыштак чапланен.
6437	Самолет 1944 ийыште тыште камвозын.
6438	Самырык 1817 ийыште Пушкин лицейжым пытарен.
6439	Самырык автор денат тыгак лийын.
6440	Самырык аспирант марий йылмышанчыште, рвезе тукымым туныктымаште шкенжым ончыктен, калыкын ӱшанжым сулен, марий шанчым чапландарыше-влак коклаште шке вержым муын.
6441	Самырык-влаклан марий газет.
6442	Самырык-влак тиде йӱдым мыскарамат ыштылыныт, рвезе-влак, мутлан, капка ончык пырням ораленыт, леведыш ӱмбак кӱзен, тӱнтык рожым петыреныт, мончаште вӱд подым кумыктен кертыныт.
6443	Самырык-влак школлаште, колледжлаште, университетлаште модыныт.
6444	Самырык-влакым туныкташ, могай корно дене виктарен колташ шонаш кӱлын.
6445	Самырык еҥ-влак Петр ден Оксинан тошто пöрт гыч тошто тÿня гыч у тÿняшке вончымыла лектын каят.
6446	Самырык йылмызе Яраҥ марий-влакын кутырымыштым лончылен лектын.
6447	Самырык кайквусылан, вольыклан, рвезе калыклан еҥын осал шинчаже вочмо деч вара, вӱдым шыжыктен, осалжым мушкын колташ лиеш.
6448	Самырык лейтенант, рвезе поэт Сеҥымаш волгыдо кечылан чот ÿшанен.
6449	Самырык мурызо изиж годсек муро деке шӱмаҥын, молан манаш гын тудын ача-аважат тӱвыра дене кылдалтше улыт.
6450	Самырык пагыт Ачажын соборышто пашам ыштымыже Антонио ончыклыкланже негыз лийын.
6451	Самырыкракше шорчол вургемым лач веселан жапым эртараш гына уремыш чиен лектеш.
6452	Самырыкракышт ÿстел ончылно йолым тыртештен шинчылтыт..
6453	Самырык улмыж годым 1961 ийын Ӱярня тылзын Харламов ангине дене черланен, чер, шарлымеке, вес органлашке куснен.
6454	Самырык улмыж годым Изи годсо жапше Элвис Пресли 1935 ий шорыкйол тылзын 8 кечыштыже Тьюпело оласе Миссисипи штатыште Вернона ден Глэдисын ешыштыже шочын.
6455	Самырык ученыйын первый пашаже 1948 ийыште лектын.
6456	Самырык шешке мелнам кÿэштеш, пелашыже унам ÿжеш.
6457	Самырык шымлызе-влак шукын улыт.
6458	Саҥга курыкын верланымаш Саҥга курык ( ) — Йӱдвел Америкын касвел могырышто ик эн тӱҥ курык тӱпрӱдӧ.
6459	Сандалык Юмым мондышо-влак Пиамбар да шнуй еҥ-влакым посна Юмо семын пагалаш, нунылан кумалаш тӱҥалыныт.
6460	Санденак варажым ятыр марий поэт, тидлан эҥертен, шке почеламутшым возен.
6461	Санденак «Йошкар кече» газет 1923 ий 17 майыште тудын нерген тыге серен: «Революций лиймеке, Ефремовын чонжо рудалт кайыме гай куаныш.
6462	Санденак мыйын кудлымшо ийлаште возымо да газетеш савыкталтше ойлымашем-влак чырык курым гыч, 1989 ийыште гына посна книга дене лектын кертыч.
6463	Санденак, очыни, 1891 ийыште лекше бэнди виктарчык-влак футбол дене чот кылдалтыныт.
6464	Санденак повестьшым писателят арам огыл Йынашлан каласкалыкта.
6465	Санденак уло шинчымашыжым да вийжым тидланак веле виктарен.
6466	Сандене 1766 ийыште тыште пу черкым шогалтеныт.
6467	Сандене ÿдыр марлан лекташ ок кöнö.
6468	Сандене Арсенийлан опереттылаштат мурашыже перна.
6469	Сандене вараже тушеч каен, "Ончыко" журналыш куснен.
6470	Сандене Вивальди у пашам кычалын Дрезденыш, Саксонийыш кая.
6471	Сандене йочам öрдыжъеҥлан ончыктен огытыл.
6472	Сандене киндым кеч-могай йӱлам шуктымо годым пеленак кучен.
6473	Сандене коми калыкым кок тӱшкаш шелаш лиеш - йӱдвелне зырян коми-влак (228 235 еҥ) да кечвалвелне пермь коми-влак (94 456 еҥ).
6474	Сандене кызытсе тӱҥ термин да кӱчкыемдымаш-влакыште француз йылме кучылталтеш.
6475	Сандене марийлан Менлыш ешартыш лÿмым пуэныт.
6476	Сандене ончылнысыжлан кораҥ шуктыман, уке гын чыланат ӱмбакет оралалтыт.
6477	Сандене пызле укшым капкаш, омсаш, окнаш кереденыт.
6478	Сандене СССР автозаводын тиде модельже тӱнямбал кӱкшытыштӧ кугу чапым налын.
6479	Сандене тиде аппарат чоҥешташ тунемаш моткоч куштылго.
6480	Сандене тиштер-влакат кугыт дене ойыртемалтыт.
6481	Сандене тудо ял покшелсе чара верыште илыше айдеме гай чылажат ик шинча ончылно.
6482	Сандене тудым курык марий наречийын, кузе ончыч южышт шотленыт, йÿдвел говоржо манаш ок лий.
6483	Сандене тудын тукымлӱмжым налын манын иктышт ойлат.
6484	Сандене тӱҥалтыште Йӱштӧ Кугыза шке калык надырым поген коштын, уда йоча-влакым мешакыштыже наҥгаен.
6485	Сандене, тӱҥалтыш школышто туныктышо лияш шонен, экстерн дене экзаменым сдатлен.
6486	Сандене, тыгай омым, еҥлан ойлыде, уремысе меҥгым чумалын, «меҥгылан омо лийже», манын, пелештыман, але пий ден пырысым ниялтыман.
6487	Сандене финн-угровед коклаштат, чумыр йылмышанчым лончылышо специалист-влак коклаштат кумдан чаплана.
6488	Сандене ынже шапалге, ынже вульо манын, тиде шöртньым аралаш кÿлеш.
6489	Санкт-Петербургысо СМИлаште ик жап информаций коштын: «Кресты» полатын у озаже тудым каныме вер але развлекательный комполексыш савыра.
6490	Сан-Паулу Бразилийын да чумыр кечывалвел пелшарын эн кугу олаже.
6491	Сапаев «Акпатыр» — Карт.
6492	Сапаев В. Борис Данилов // Ямде лий. 1980. 23 авг.
6493	Сапаев В. Кумло вич ий гыч: очерк // Арслан тукым.
6494	Сапаевын симфоний произведений-влак коклаште «Торъялысе сюитым» палемдаш лиеш.
6495	Сар 30 ий наре шуйнен, кум гана шыпланен, угыч ылыжын.
6496	Сара Бернар ( ) — француз актрисе, XX курым тӱҥалтыште тудым «айдеме эртык мучко эн пагалыме актриса» маныт ыле, "Юмын Сара" лӱмшотмутым налын.
6497	Саранск ола Мордовийын рӱдӧ олажлан шотлалтеш.
6498	Саратов — калыкчот шотышто латкудымшо ола Российыште, кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
6499	Саратов кундемыште шочын, но Москосо консерваторийым тунем лекмек Эрик Сапаев лӱмеш опер да балет театрышке толын да 17 ий тыштак тыршен.
6500	Сар годам Осмин «Марий коммуна» газетыште ял озанлык отделым вуйлатен шоген, паша сомыл дене чÿчкыдын тудлан яллаште лияшыже логалын.
6501	Сар годым 1941 ий Пеледыш тылзе тӱҥалтыште ополченецлан возалтын, но вашке демобилизоватлалтеш да Йошкар-Олашке пӧртылеш.
6502	Сар да йӧратымаш – нине кок умылымашым тунамсе жап пеш чот лишемден, ойыраш лийдымын кылден.
6503	Сар деч вара (1360—1367 гг.
6504	Сар деч вара верысе колхоз-влак ушнаш тӱҥалыныт.
6505	Сар деч вара возымо ятыр корныжо ушеш лакемалт кодын.
6506	Сар деч вара кӱшыл шинчымашым налын да Совет Ушем шанче академийысе кугыжаныш да право институтышто пашам ышташ тӱҥалын: тыглай пашаче гыч вӱдышӧ сотрудник марте кушкын. 100 наре шанче пашан, 15 монографийын авторжо.
6507	Сар деч вара первый ийлаштак Марий АССР Писатель ушемын правленийже, самырык автор-влакым поген, семинарым эртарен.
6508	Сар деч варасе сÿретым чын ончыктымыж дене тудо тачат шке акшым йомдарен огыл.
6509	Сар деч вара ял «Урал» колхозын составышкыже пурен.
6510	Сар жап Армий деч утлаш манын, Федерико тӱрлӧ чер-влакым симулироватлен.
6511	Сар жапыште институт Чыкмасе педучилищын пӧртеш верланен, а педучилищым Юриныш кусареныт. 2-шо курсышто студент изиш веле тунемын.
6512	Сар жапыште лӱддымылыкым ончыктымыжлан «За отвагу» медаль дене, Йошкар Шӱдыр кок орден дене палемдалтын.
6513	Сар жапыште Яков Алексеевич пулемётчик лийын кредалеш. 1917 ийысе первый революцийым пулемёт воктенак вашлиеш.
6514	Сарзе водитель тыгак тиде йодмаш шотышто Сарзе автомобильный инспекцийын сотрудникше-влакын йодмашыштым шуктышаш.
6515	Сар ийласе илыш Колумбын ешыжланат пеш неле да йӧсӧ лийын.
6516	Сар корно писательын илыш умылымашыжым, уш-акылжым пÿсемда.
6517	Сар корным Берлин марте эртыше прозаик да журналист Елизар Янгильдин шке рецензийыштыже (1968) палемден: «Автор Днепр гоч вончышаш вашеш шке геройжылан тиде операцийым сайын эртарышаш нерген огыл, а тӱрлӧ кӱлдымаш нерген шонкалыкта..
6518	Сар мучаште Арсений школыш тунемаш кошташ тӱҥалеш. 1951 ийыште Пайскырык (Пайгусово) ялысе шымияш школым тунем пытара.
6519	Сар пытымеке, Ераносьян "Советская Башкирия" газет редакторлан шуко жап ыштен.
6520	Сар пытымеке, мӧҥгышкыжӧ пӧртылеш, у романым тӧрлаташ, келгемдаш пижеш.
6521	Сар пытымек, шочмо кундемышкыже пӧртылын: партий комитетыште, «Пӱнчер» колхозышто тыршен. 10 йочан ача лийын.
6522	Сар Совет Ушемын кажне ешыже деке тӱкнен, тугак варале марий-влакым посна коден огыл.
6523	Сар тӱҥалме годым ача-аваже Йошкар-Олашке илаш кусненыт, но 16 ияш годымжо Валерий Николаевич Киевыш пӧртылын да тусо «Киевторгмаш» заводышто тыршаш тӱҥалын.
6524	Сар тӱҥалме годым Йошкар-олашке эвакуироватлалтыныт.
6525	Сарын икымше кечынжак шке кумылын кайше – влак 20 заявленийым возеныт.
6526	Сарысе хирургийлан негызым пыштыше.
6527	Сарыште ачаже колмо деч вара аван кидыштыже кодыныт кум икшыве, садлан Йываным Арин йоча пӧртыш кодаш логале.
6528	Сарыште лиймыже Юнкер лиймек,Лев Николаевич кодын кок ий кавказыште кушто участвоватлен шуко горцкий стычкыште и логалын шуко опасностьышке военный кавказ илышлан.
6529	Саска аршаш: почеламут-влак // Сылнымут пого.
6530	Саскавий – колхозышто пагалыме еҥ, Йынаш – комбайнер, но чыла тиде нерген ÿмбач гына ойлалтеш.
6531	Саскавийлан сомыл ышташыже Йынаш полша.
6532	Саскавий повестьыште порсын йолван куэ, Йынаш таҥаш пушеҥге, пöрт воктене я куанен, я шÿлыкын лÿшкалтеш.
6533	«Саскавий» ӱдырамаш ушемын еҥже.
6534	Саскавий шудо солаш каяш шовырым чиен огыл.
6535	«Саска – кӱмӧ пагыт», «Турням уэш каваште» почеламут сборник – влакын авторжо.
6536	Сахалин вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
6537	Сахалин гыч Чехов Доброфлотын «Петербург» пароход дене пöртылын.
6538	Саяк лийже ыле паша лектышышт, тудым кажнылан шканже да мыланнат, лудшышт-влаклан, ужаш да пырля куанаш Юмо пÿрыжö.
6539	Саяк лийже ыле тыгай неле сомылым шуктышо, сылнымут аҥам курал-ÿден тыршыше писатель йолташем-влакын илышышт.
6540	Сборникыш пурышо произведенийлаште автор тукым ден тукым кокласе кылым, айдемын чон моторлыкшым лудшылан почын ончыкта, илыш нерген келгын шонаш тудым тарата.
6541	Свердлов вел Куркеде лӱман марий ял гыч.
6542	Свердловск вел Красноуфимск кундемыште шочын.
6543	Свердловск областьыште шочын-кушшо, но Марий Элыште шке пашажлан чапым налше. 1983-шо ийыште тудо Волжск оласе МарБумКомбинатыште тыглай мастерлан тыршаш тӱҥалын, а 2001-ше ий гыч тиде ушемынак вуйлатышыже лийын.
6544	Светлана Дмитриевна кугуеҥ-влаклан 2 почеламут ойпогым пӧлеклен, йоча-влаклан «Пырысиге мыр-мыр-мыр» да «Сото кандывуй» книгам чумырен.
6545	Светлана мыланна ятыр мурылан почеламутым серыше автор семын палыме Кӧ колен Тыгак ончо: Калык пале Куприянын да Устиньян кечыже.
6546	Светланан ковыштаже: йоча ойлымаш // Марий коммуна. 1961. 1 июнь.
6547	Светлана спортивный да музыкальныйыш коштын.
6548	Светлана Сушкина ( 14 Шорыкйол 1946 ий Марий Тӱрек кундемысе Кукурем ял) — марий мурызо, йӱкшӧ — мецц-сопрано.
6549	Святой Сессилий рим консерваторийыште лач ораторийын текстше да исполнитель-влакын лÿмышт кодын, кушечынже коеш: чыла партий-влакым тунемше ÿдыр-влак модыныт, пöръеҥынымат.
6550	Севастопольым аралымылан Толстой награжден лийын орден Святой Анны нылымше степеньян возымо «за храбрость» дене медаль «За защиту Севастополья 1854-1855» и «В память войны 1853-1856 ийыште».
6551	Северьян Александрович 1989-ше ий гычак Конганур кыдалаш школышто туныктышылан тыршаш тӱҥалын: 6 ий вуйлатышыжат лийын.
6552	Селажын лӱмжӧ веле, ик пӧртат кодын огыл.
6553	«Села», «село» мут дене Украиныште, Казахстаныште, Молдавийыште, Болгарийыште ялысе илымвер-влакым лӱмдат.
6554	Селаште тыгак 22 эвакуированный ен илен. 1970 ийыште Масканур селаште 58 пӧръеҥ да 80 ӱдырамаш илен. 1999 ийыште 150 сурт пече лийын, тушто 212 пӧръеҥ да 229 ӱдырамаш, 238 руш, 185 мари да 18 ен моло национальность тӱшкаш пурышо влак иленыт.
6555	Сельдь, сардине, краб, омар, трепанге, теҥыз водоросль-влакым погат да кучат.
6556	Сельсовет уло, книгагудо уло, шуко кевыт да молат.
6557	Сембер вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
6558	Семинарист-влак Казаньысе пашазе дене пырля революционный шÿлышым авалтеныт.
6559	Семонсола ( ) — сола Йошкар-Ола оласе йырвелыште.
6560	Сем тӱняшке икымше ошкыл Ик кастене, Шорыкйол тылзын уло еш дене погынен, мӧҥгыштӧ чылан шинченыт.
6561	Семык толмо дене ме кеҥежын толмыжым умылена.
6562	Семык — шочмо калыкнан ик эн кугу жаплыме да йöратыме пайремже.
6563	Семым келыштарыме пашам икымше гана ыштен гынат, уда лийын огыл.
6564	Сеҥымаш-влак 2008 ийыште Олимпий чемпион лийын, 2005 ийыште самырык-влак коклаште тӱнямбал чемпион (турнирын эн сай модшо да эн сай бомбардир).
6565	Сеҥымаш-влак "Российын 100 эн сай ВУЗ" ( ) да "Идалыкын ректоржо" - 2009 ийыште конкурс-влакын лауреатше лийын.
6566	Сеҥымаш тыланет огыл, а почешет толшо айдемылан логал кертеш.
6567	Сеҥымашым тиде фильм конден огыл, но моло кокытшо – «Маменькины сынки» ден «Любовь в городе» (коктынат — 1953 ийыште) калык да критика порын вашлийыныт.
6568	Сеҥымашын XXX-шо идалыкше лӱмеш тӱвыра полат. Йошкар-Ола. Сеҥымашын XXX-шо идалыкше лӱмеш тӱвыра полат ( ) — Йошкар-Оласе тӱвыра тӧнеж.
6569	Сенымаш верч, рвезе пагыт верч тудо вӱрымат, нӧргӧ кап-кылымат чаманен огыл.
6570	Сенькинское ял шотан илем Сидорово ял шотан илем * Сидорово ( ) — ял.
6571	Серам, Церам ( ) — Малай архипелагыште верланыше отро-влак кокласе теҥыз.
6572	Сервер-влак Майами олаште верланеныт.
6573	Сергей Владимирович Карпов (тыгак Мыскараче Сергуш лӱм дене палыме) ( 5 Шорыкйол 1975 ий, Кужэҥер кундем Саламатнур ял) — Марий Эл Радион вӱдышыжӧ, мыскараче, амалкалче.
6574	Сергей Григорьевич тиде мутым шке алмашлӱмжӧ семын налын, молан манаш гын тудо шкеже Чавай лӱман кугезын тукым гыч лийын.
6575	Сергей Иванович Юлсер кундем Элнеттӱр ял гыч.
6576	Сергей Павлович правил-влакым ок шотло, но гармонийымат ок пудырто.
6577	Сердан Эдит деке Нью-Йоркыш чоҥешты-мыж годым авикатастрофышто кола. 1952 Эдит автокатастрофыш логалеш, да туддеч вара наркотик дек кылдалтеш.
6578	Сердыж ял шотан илем * Кугу Сердыж ( ) — ял.
6579	Серийно 1977 ий вӱдшор 5 гычын кызытсе жап марте лектын шога(2006 ий гычын Lada 4x4 лӱм дене).
6580	Сернер — аҥысыр кужу сер кагырем.
6581	Серызе-влак серыш гоч тÿрлö тора кундемла дене, йолташышт дене але тыглай лудшо, творчествыштым пагалыше-влак дене кылым кучат.
6582	Серызе кыртмен пашам ышта, ужаш почеш ужашым воза.
6583	Серызе мурымат кучылтде кодын огыл.
6584	Серызе-туныктышо Семинарийым пытарымеке, В.Мухин ялысе туныктышо лиеш.
6585	Серызын ÿмыржö кÿчык лийын, коло вич ияшыж годымак кÿрылтын, творческий корныжо улыжат шым-кандаш ий чоло гына шуйнен.
6586	Серызын икымше драмыжым кӱкшын акла да тудлан Марий АССР лӱмым пуа.
6587	Серызын йочалан лудаш возымо ойлымаш-влак шке тӱсышт дене ойыртемышт уло.
6588	Серыш: кок ойлымаш // Марий коммуна.
6589	С. Есенин ден Ф. Тютчевын книгашт эре пеленжак ыле, чÿчкыдынак мыланна наизусть лудын.
6590	С.Захарова.- В кн.: Кече чодыра умбалне.
6591	Сигналым колтымо годым тудын йоҥгытшо вашталт кертеш.
6592	Сигналын шке параметр-влакше уло: кӱкшыт H (динамике диапазон), кумдык F (спектр кумдык), кужут T (сигналын шуйнымо жапше).
6593	Симона йолташна вӱд валне маске дене ийышаш ыле.
6594	Симфонийым кӱкшын аклыме деч вара Кузьма партитурым Екатеринбургышко колта.
6595	Симфонический оркестр нерген шонен, марий театрын сценыштыже классик-влакын произведенийыштым шындаш ÿжын.
6596	Синоним мут–влакым тудо эше 1968 ийыштак погаш тÿҥалын.
6597	Синоним радам–влак тÿрлö характеран шомакла гыч шогат (смысловой, экспрессивный да стилистический).
6598	Синтаксический йöн годым ик мутаr пачаш-пачаш каласалтеш, да качествын кугырак степеньже ончыкталтеш, мутлан: Кудывече покшелне лопка-лопка кудо шинча (Я.
6599	Скандинавийыште ик эн кумдан шарлыше йылме.
6600	Скандинав тӱшкан эрвел ӱлылтӱшкаш пура.
6601	Скафандрым чийыше водолаз кандырам шупшыштын, кӱшкӧ сигналым колтылын.
6602	Скелетон Скелетон (англич. skeleton — скелет, каркас) — Телымсе Олимпиадын спорт тӱрлыкшӧ.
6603	Скелетонын лишыл родыжо бобслей да издер дене тыгалай мунчалтымаш.
6604	Скобкышто - альтернатив тиште-влак, ужарге дене заимствованийлаште кучылталтше тиште-влак.
6605	С. Козырев), поэт.
6606	Скорпионын тамгаже Скорпион Скорпион — кандашымше зодиак тамга.
6607	Скрипка шортеш Писатель А.Александров-Арсак композитор В.Кочетовын илыш пӱрымашыж негызеш «Скрипка шортеш» повестьым 2005 ий 6 номереш (103-157 с.) савыктен.
6608	Скрипке дене шокташ тунемын. 1953 гыч Озаҥысе кугыжаныш консерваторийыште композицийлан тунемын.
6609	«Сладкая жизнь» йот элыште да Италийын демократический ужашшылан келшымылан кӧра оппенент-влак чарналтыныт.
6610	Сладкая жизнь Федерико Феллинин кӱкшӧ точкылан 1960 ийысе «Сладкая жизнь» фильм лийын.
6611	Следствий пален налын: организацийын тиде дела почеш эртыше участникше-влак, шке организацийшытын задачыж дене тÿрыснек келшышын, контрреволюционный подрывной пашам ыштен шогеныт.
6612	Следствий ты «чон почын» ойлымо дене серлагаш лиеш манын шотлен, векат.
6613	Словак йылме (словакла slovenčina) — индоевропысо ( славян ) йылме.
6614	Словен йылме (словенла slovenščina) — индоевропысо ( славян ) йылме.
6615	Сложный предложений синтаксис дене тергыме паша-влак (Современный марийский язык.
6616	Слэмбол спортсмен-влак батутышто тӧрштылын баскетбол оҥгыш мечым кышкат.
6617	Смоленск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
6618	Снежана Орлова шӱшпык гай яндар йӱкшӧ, мотор койыш-шоктышыж дене толшо-влакын кумылыштым савырыш.
6619	Собственный да нарицательный лӱммут-влак Икгай наста-влаклан пуымо лӱмым нарицательный лӱммут маныт, мутлан: ер, газет, ял, эл, эҥер.
6620	Совет Армий автопаркын ик эн тӱҥ автомашинаже лийын.
6621	Совет Армий концлагерь верлашке толын шуктен.
6622	Совет Армийыште служитлен толмек, Марий пединститутышто тунемын.
6623	Совет власть годым кумалтышым эртарымаште чаракым, поктылмашым шижын гын, 1991 ийыште марий юмыйӱла у шӱлышым налын.
6624	Совет жап годым куржмаш нерген официально палемден огытыл.
6625	Совет жапыште Йӱштӧ кугызан имиджше вашталтеш: тудо У ийлан йоча-влак дек пӧлекым конда.
6626	Совет жапыште черкым петыреныт, санденак тудым шалатен огытыл.
6627	Совет кучем лиймеке, кресаньык социализм дек мелын савырнен, тудо социализм деч посна шкенжын илышыжым нигузеат саемден кертын огыл.
6628	Советский кундем Лайсолан эргыже ойырен налме профессийже дене шинчымашым М. Шкетан лӱмеш Марий калыкле драме театр пеленсе студийыште налын да пел курым тыштак пашам ыштен.
6629	Советский кундем Якайсола гыч. 7 ий Марий радиошто йоча передача–влакын редакторжо лийын.
6630	Советский поселкын краеведческий тоштерже землякшын экспозицийлажым эреак налын шога.
6631	Советский посёлкышто шочын.
6632	Советский район семын Российыште шуко кундемым лӱмденыт.
6633	Советский салтак: ойлымаш-влак // Йошкар-Ола: Книга лукшо мар.
6634	Советский Союз уло ончыл айдеме тукым дене пырля уло тӱнямбалсе пенгыде мир верч леш, тудын виян йӱкшö йонгалтеш.
6635	“Советское финно-угроведение” журналын икымше номерже гычак Пауль Аристэ тӱҥ редактор лийын.
6636	Совет социалистический республикыште илыше калык-влакын творчествышт» лӱм дене лукташ шонымашыжым каласа.
6637	Совет социалистический республикыште илыше калык-влакын творчествышт» лӱм дене сборник-влакым лукташ.
6638	Совет Ушем — Канаде Суперсерий (1972) Канадысе профессионал-влак дене 1972 ийысе модмаш радамыште Валерий Харламов калык-влак кокласе пагалымашым сулен.
6639	Совет Ушем — Канаде Суперсерий (1974) Харламовын илышыштыже Суперсерий-74 кугу кышам коден. 8 модмашыште тудо 2 шайбым гына пуртен, но когыньек голжо шедеврлан шотлалтеш.
6640	Совет Ушем мландын ("суша" умылымашште)1/6 ужашыжым айлен, да кумдык шотышто Мланде ӱмбалне эн кугу эл лийын.
6641	Совет Ушем спорт мастер.
6642	Совет Ушем чемпионатлаштат тӱҥ судья сомылым шуктен шоген. 250 наре шанче пашан авторжо.
6643	Совет Ушем чемпионатлаште 482 матчым модын эртарен; тӱнямбал чемпионат да Олимпий Модмашлаште 117 матчым.
6644	Совет Ушемын калык-влак кокласе кӱкшытан спорт мастер (руш.
6645	Совет Ушемын Кӱшыл Каҥаш Президиумын кӱштыкшӧ почеш 1968 ийын Кылме тылзын 1 кечынже тиде кечым пайрем семын палемденыт.
6646	Совет Ушемын сборныйжынат чапшым моло таҥасымаште арален.
6647	Совет Ушемын сулло лётчик-испытательже.
6648	Совет Ушемын южо регионлаштыже кол кучымаш тӱҥ озанлыклан шотлалтын.
6649	Совет Ушемын юниор чемпионатын пытартыш турнирыштыже Минск олаште 1967 ийыште Харламов шкенжым моткоч талын ончыктен.
6650	Совет Ушемыште Икымше гана Йӱштӧ Кугыза 1910 ийыште Роштолан калыкыш лектын.
6651	Совет Ушемыште колызо-влакын кечыштлан урем, стадион концерт-влак эртаралтыныт.
6652	Совет ушемыште тыглай виктарыше-влакым туныкташлан Слаломым пуртеныт.
6653	Совет Ушемыште Шанче кечым Вӱдшор тылзын кумшо рушарнян эртареныт, сандене тачат южо шанчызе-влак ты пайремым «тошто стиль почеш» пайремлат - Вӱдшор тылзын кумшо рушарнян.
6654	Совет хоккейыште тиде тройко эн ончыч вий дене таҥасен модын.
6655	Советьышт, тидын нерген умылымашыштат тÿрлö, векат» (98 с.).
6656	Современник-влак Аннам талантан, ныжыл йÿкан мурызылан шотленыт.
6657	Сола, тыгак села ( ) — черкан ял.
6658	Солист семынат чапланен.
6659	Соломонысо, У Британий, У Гвиней отро-влак коклаште верланен.
6660	Сонарзе-влак гын ешыштым мераҥ шыл дене сийленыт.
6661	Сонарзе-влак пикш да умдо дене Лудо-влаклан лудо ваптышым ыштеныт – ер але эҥер воктене олыкым кумда ваптыш дене леведыныт.
6662	Сонарзе -влак тиде кечын эҥер да ер воктене коштыныт, кайыккомбым эскереныт да лӱеныт.
6663	Сонарзе пий дене мераҥым кучен Сонар ( ) — янлыкым але кайыкым кычалмаш, поктымаш да кучымаш.
6664	«Сонарзе» поэма деке чак кылдалтыныт «Браконьер», «Сонарзе» стих-влак.
6665	Сонарыш коштыныт. 18-ше курым покшел гыч селашке руш шамыч толаш тӱҥалыныт.
6666	Соҥгыралыкше верчын Людвиг шуэн уремыш лектеш.
6667	Сопровождавший шамыч вара тоже каласеныт что нимогай цельже путешествийын лийын огыл.
6668	Сорла тылзын 19 кечынже машина-влакым эше ик гана тергеныт да эше ныл машинам таҥасымаш деч кораҥденыт.
6669	Сорта тул йÿлмым вучен, намийыме кочкышым кочмеке мöнгö тарваненыт.
6670	Сосновка) * Кугу Соказа ял (руш.
6671	Соснов), молат пашам ыштеныт.
6672	Составной оҥартышмут-влак шке структурыштышт турло посна шомакым ушен шогат.
6673	Сотнур деч 2 меҥге тораште верланен.
6674	Сотнур кыдалаш школышто туныктышылан ятыр ий пашам ышта.
6675	Сотнур школышто тунеммыж годым тале математик-влак радамыште улмаш, сандене шукынжо раш наука дене таҥлалтеш манын ÿшаненыт.
6676	Сотнур ял шотан илем * Сотнур ( ) — сола.
6677	Социал философий, антропологий дене кылдалтше 100 наре шанче пашам возен.
6678	Соцкультбыт учреждений-влак уке улыт.
6679	Специальность дене Л.И.Мишуринан классыште тунемеш.
6680	Спорт арвер семын самолёт кучылталтеш.
6681	Спортгимнастикыште калык-влак кокласе турнирлаште 14 медаль комплектым пуат.
6682	Спорт гыч каймыж деч вара тудо тренер лиеш и пеш сайын Китайский Тейбэйыште тренерлан пашам ышта, кушто эн кугу сегымаш 1954 ийыште Азиятский модмаште лиеш.
6683	Спорт денат кугу кылым куча.
6684	Спорт мастер кандидат.
6685	Спорт - мер илышын да капкультурын ужашыже, таҥасымаш да да таҥасымаш-влаклан ямдылалтмаш гыч чоҥалтеш.
6686	Спортсмен влак почыла-почыла куржмашышке ушнат.
6687	Спортсмен-влак, тӱрлӧ препятствийым эртат, лавырам, пырдыжым, трамплиным, ты годым тыйым эре ончылташ тыршат.
6688	Спортсмен ече дене корно почеш мунчалтышаш, да лач тиде капка гоч эртышаш.
6689	Спортсмен сусырген.
6690	Спортсмен тыгодым вӱдйымалсе тошкалтышыште шога, ваче марте вӱдыштӧ.
6691	Спортсменын вич мишеньлан кандаш патрон уло.
6692	Спорт таҥасымаш-влак тылзе дене шуйненыт да ончышо калыклан оҥай лийын огытыл.
6693	Спортъеҥ ӱлыкӧ волымо годым Модмаш нерген Курык вуй гыч ӱлыкӧ, лум валчын спортсмен ече дене вола.
6694	Спортын моло видше дене таҥастарымаште, пейнболышто сусыргышо-влакын чотышт икмыняр пачашлан изирак.
6695	Спортышто шкенжым кугурак тренер семын ончыктен. 1990-ше ий гыч капкультур, спорт да туризм министерствыште министрын алмаштыже лийын.
6696	«Справной еным» пырдыжгазетеш койдарен сÿретленыт: «Миеклай пырдыжыш онча, пырдыж гыч Миклайым весе, тудын гаяк Миклай онча.
6697	"Спящий мальчик" сӱрет "Малыше " Малымаш - омо мутын кокымшо ыҥже.
6698	Сравнительный ден совместный падеж-влак нерген шукертак возалтын.
6699	Стамбул але Истанбул ( ) — Йӱдвел-касвел Турцийыште ола да Стамбул ильын чыла кундемже.
6700	Стандартым 1991 ийыште «Юникод Консорциум» коммерцдыме организаций темлен.
6701	Стапан Йыванын ола пийже, капка ончыч тарванен, хам-хам хам, хам-хам-хам ляпкашат тунале (Н.
6702	Староарзоматово) * Озерки ял (руш.
6703	Старопетрово) Шараҥ кундем Янаул кундем * Шӱдӧмарий (руш.
6704	Старостан полшымыж дене тудо тулык удрамашын колышо марийже лумаш мландыжымат шупшын нала шок вожыл.
6705	Степан Андреевич Фирсов (1899 - 1941) Негыз * Патыр курым.
6706	Степанов патыр кап-кылан, йошкар öрышан улмаш.
6707	Степан (Стенка) Тимофеевич Разинын вуйлатыме 1670 – 1671 -ше ийласе сар деч ончычак, Юл воктенысе яллаште, тыгак марий яллаштат йозакым тӱлышӧ-влак коклаште пудыранчык тӱҥалын.
6708	«Степи» да «Скучная история» произведений-влакынн лекмышт деч вара, критик да лудшо-влак эше уым вученыт. 1888 ий 7 (19) шыжа тылзын тудо «В сумерках», 1887 ийышште лекше, кумшо сборниклан Шанче Академийын Пушкинский премийым налеш.
6709	Стипендий изи, полшышо уке.
6710	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Виса тамгаште 24 Идым гыч 23 Шыжа марте наре улеш, веда астрологийыште — 16 Шыжа гыч 15 Кылме марте улеш.
6711	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Ирказа тамгаште 22 Теле гыч 20 Шорыкйол марте наре улеш, веда астрологийыште — 15 Шорыкйол гыч 14 Пургыж марте улеш.
6712	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Йыгыр тамгаште 22 Ага гыч 21 Пеледыш марте наре улеш, веда астрологийыште — 16 Пеледыш гыч 15 Сӱрем марте улеш.
6713	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Презе тамгаште 21 Вӱдшор гыч 21 Ага марте наре улеш, веда астрологийыште — 16 Ага гыч 15 Пеледыш марте улеш.
6714	Стихий Период Кече касвел астрологийыште келшышын Шорык тамгаште 21 Ӱярня гыч 20 Вӱдшор марте наре улеш, веда астрологийыште — 15 Вӱдшор гыч 15 Ага марте улеш.
6715	Стихым я возет тый, шинчын ӱмыр водын, Серышым возет ма аватлан колташ..
6716	Стокголмыш алаш лекмыж годым ешыж дене пырля, Фермин Италийыш пӧртылын огыл, кушто тиде жаплан закон лектыныт, еврей-влаклан.
6717	Структура могырым ончышыжла, Ф. И. Гордеев кум тушкам палемда: * шкет каласалтше оҥартышмут-влак, мутлан: Тудо жапыште Сергей воктен шроп толын вочмо шокта (Д.
6718	Структур шотышто ойлымашыште действий ик корно дене эрта, тӱҥ геройын ик илыш татшым ончыкта.
6719	Студент-влак коклаште я тыште, я тушто чÿчкыдынак лапкарак капан, тöпката марийым ужаш лиеш.
6720	Студент-влаклан сылнымутан литератур денат келге шинчымашым пуэныт.
6721	Студент-влак пален налме шинчымашыштым паша дене кылден шогат.
6722	Студент-влак руш йылмым да литературым туныкташ ямдылалтыт.
6723	Студент-влакын кумылыштым на-лын мошта, эн покмор тунемшымат шке предметше деке савырал кертеш.
6724	Студент жапыште шуко почеламутым возен.
6725	Студент илыш – оҥай илыш, сылне пагыт, шижынат от шукто, вÿдшор гае йогенат эрта. 1954 ийыште Л.П. Грузов А.А. Жданов лÿмеш Ленинград университетын филологий факультетысе финн-угор пöлкажым тунем пытара.
6726	Студент радамыш шукынжо рвезе-влак логалыныт, марий филологий отделенийыште 25 еҥ гыч ÿдыржö улыжат 8 веле лийын.
6727	Студент-рвезе Чавайнын, Шкетанын, Шабдарын почеламутшым йöратен лудеш, южо почеламутшым наизустят тунемеш.
6728	Сӱанвате-влак пуртымо ача-авам, шоҥгырак ӱдырамаш-влакым моктен мурат.
6729	Сӱан калык погынен.
6730	Сӱан калык тарвана.
6731	Сӱан калык ӱдырмодышыш кая.
6732	Сӱантарватыше Марий Саус дек мия, тудлан оҥгыран солажым пуа.
6733	Суапле пашаже кӱкшын аклалтын: Олык Ипай лӱмеш премийын лауреатше.
6734	Суапле пашажлан «Знак Почёта» да Йошкар Знамя Паша орден-влак дене палемдалтын.
6735	Суапле пашажлан «Знак Почёта» да Паша Йошкар Знамя орден-влак, ятыр чап танык дене палемдалтын.
6736	Суапле пашажлан «Знак Почёта» орден дене палемдалтын.
6737	Суапле пашажлан ик гана веле огыл кугыжаныш чап танык дене палемдалтын.
6738	Суапле пашажлан Йошкар Знамя Паша орден да чап танык дене палемдалтын.
6739	Суапле пашажлан Йошкар Знамя паша орден дене палемдалтын.
6740	Суапле пашажлан Йошкар Шÿдыр да Йошкар Знамя Паша орден-влак дене, ятыр чап танык дене палемдалтын.
6741	Суапле пашажлан Келшымаш орден дене палемдалтын.
6742	Суапле пашажлан кугыжаныш премий денат палемдалтын.
6743	Суапле пашажлан Мария Лазаревнам Россий Федераций виктер чап танык дене палемден.
6744	Суапле пашажлан орден денат палемдалтын.
6745	Суапле пашажлан Почёт орден да ятыр чап танык дене палемдалтын.
6746	Суапле пашажлан ятыр кугыжаныш чап танык дене палемдалтын.
6747	Суапле пашажлан ятыр чап танык дене палемдатын.
6748	Суапле сомылжылан кугыжаныш премий денат палемдалтын.
6749	Суас -влак тудым «Ак батыр» манын лӱмденыт.
6750	Суас -влак тӱҥжым Йошкар-Олаште, Юлсер олаште, тыгак Поранча да Марий Тӱрек районлаште илат.
6751	Суас Эл, Балтач кундем, Улисъялыште шочын. 1981-ше ий гыч Шернур районысо газет редакцийыште пашам ышташ тӱҥалын, вуйлатышат лийын, а вара ял озанлык пашашке куснен.
6752	Суас Эл Республик (Татарстан, Татарий, ; ) — Россий Федерацйын ужашыже, Тудо Юлсер федерал йырвелыш пура.
6753	Субдукцийын лукшо кугу лийын огыл, садлан Йӱдвел Америкыште кумда курык ӱштӧ ышталтын ыле.
6754	Сӱвыль Происхождение марийского народа.
6755	Сугыньлык кагазеш возымо лийшаш да нотариусын але моло уполномоченный лицан кидпалыж дене пеҥгыдемдалтшаш.
6756	Сугыньлыкым возышо еҥын пашам ыштен кертдыме родо-тукымжын кертыжше пудырталтеш гын, сугыльлык шотшышто суд ӱчашымаш лектын кертеш.
6757	Сугынь Нарашта-шамыч, мый ынде шоҥго улам, вашке вес тÿняш каем, капем мландеш возеш, чонем узьмакыште (райыште) лиеш.
6758	Судья-влак чыла машинам тергыме деч вара икымше верым Пежо да Пан-Левасер машиналан пуен.
6759	Судьям да ончышо-влакым ӧрыктарашлан спортсменын вич минут наре уло.
6760	Сӱзлэҥер ола шотан илем * Сӱзлэҥер ( ) — оск.
6761	Сузын шочмыжлан 70 ий/ И. Горный// Ончыко.
6762	Сулий эҥер ( ) — Чусовойын эҥерйолжо.
6763	Сунжо эҥерын серлаштыже шога.
6764	Суперменын лекмыже пеш сай вашлиялтын, ала-мыняр жап эртымек супергерой-влак уло комиксым авалтеныт улмаш.
6765	Супикс дене ышталтше лӱммут-влак Ида мондо!
6766	Сургут - тошто ола улеш, 19 Пургыж 1594 шочын.
6767	Сӱрем годым кугу тӱткылыкым надырым пуэн кумалмылан ойырат.
6768	"Сӱрем" манме мут тюрк калык йылме гыч пурен, "кудалыштше" манме лиеш.
6769	Сӱрет-влакше Файл:"Луга" Семен Вишневский.
6770	Сӱретче шкеже пуеден гравюрошто ышташю Марконтиньо сӱретлен налын огыл а тидын почеш шкенжын сӱретшым ыштылын.
6771	Сурок посёлкышто шочын.
6772	Сурт-йÿла сÿретым, образысе деталь-влакым Эвайн тошто марий илыш гыч налеш, мутлан, кугыжа лиймекыже, кува «Луй кÿрыкым чиялын, у ший шуркам упшалын… суран ката йолышто…».
6773	Суртоза-влак уна-влакым кыне шӱр, пӱкш, тӱрлӧ тамле дене сийленыт.
6774	Сурт оралте-влакым иган комбыла шке помышышкышт поген шынденыт.
6775	Суртысо кажне еҥын сайжым каласен мокталтат, удаже уло гын, койдарен шижтарат, тидым пытараш тыланат.
6776	Сусыргымыж деч вара Борис Григорьевич кок ий жап Тамбовский пехотный училищыште батальон комсорг лийын. 1947 ийыште Совет Армий радам гыч мӧнгӧ пӧртылеш.
6777	Сутка шошымсо да шыжымсе кечытӧр кечын.
6778	Сутланыше янлык ишалтше логаржым Тöча утараш, тургыжеш йыр пожар, Тӱням налын кидыш шона ышташ шӱгарым … Тудын йӱк – пуля, бомба, фашизм – тиде сар!
6779	Сфорц чапкӱн модельже чот сусырген.
6780	С.Чавайн «Кенеж» почеламутыштыжо оҥартышмутым пеш моштен кучылтын.
6781	С. Чавайн тидым Озаҥ учитель семинарийыште тунеммыж годым 1905 ийын 2 чатламаште возен.
6782	США тиде таҥасымашлан бойкотым пуен.
6783	США-ште комикс индустрий 1897 ийын мартыштыже «Нью-Йорк Америкен» газетыште икымше статья комикс нерген лектын.
6784	Съезд деч вара Шабдарым Марий писатель ушем правлений членлан сайленыт.
6785	Сылке деч вара Кастене 3 гыч4 сентябрьыште 1826 ийыште Михайловскийышке толеш нарочный псков губерний гыч Б.А. Адеркаса: Пушкин фельдьегеря ужатыме почеш Москваш толшаш лийын, кушто тудо жапыште Николай 1 лийын, короноватльыме 22 августышто.
6786	Сылнымут аланыштат Ираида Шымакшанын лӱмжӧ палыдыме огыл: «Мутшер» да шукерте огыл лукмо «Сай ма!»
6787	Сылнымут аланыштат кугу чапым сулен: «Мый шыргыжмашым шочынам тӱрлаш» книган авторжо.
6788	Сылнымут аланыште Микайын сылнымут пашаж нерген такшым шагал огыл возымо – архив материалымат тергыме да шымлыме.
6789	Сылнымут пашажым 1926 ийыште тӱҥалын.
6790	Сылнымут пашам 1920-ше ийыште тӱҥалын.
6791	Сылнымут паша Марий эпосым возен.
6792	Сылнымут тÿняштат Гурий Гавриловичын лÿмжö палыме.
6793	Сылнымут тÿняштат Римма Васильевна изи огыл кÿкшытыш шуын: ойлымаш-влакым возен.
6794	Сылнымут тӱняштат тудо кугу чапым сулен: «Шогем курым корнывожышто» сборникше 1987-ше ийыште тӱням ужын.
6795	Сылнымут тӱняште кугу кӱкшытыш шуын: 10 сборникше савыкталтын.
6796	Сылнымут усталыкым поген шуктышо серызе кугу шонымаш дене илен: тудо «Кугезе мланде», «Кӱртньӧ вий», «Кугу сарын тулыштыжо» кум романым ик сюжет дене чак кылден чоҥаш шонен.
6797	Сылнымутшо верым налыт С. Чавайнын «Элнет», М. Шкетанын «Эреҥер», Н. Игнатьевын «Савик», Я. Ялкайнын «Оҥго» романышт, повесть ден ойлымаш, поэм-влак … 1935 ийыште М. Горькийын произведенийже-влак «Ойлымаш-влак» лӱм дене савыкталтыт.
6798	Сымыктышын ыҥжым философийын эстетик ужаш шымла.
6799	Сымыктышыште Омо феномен сымыктышыште чӱчкыдын кучылталтеш.
6800	Сысоево деч 7 меҥге тораште верланен.
6801	Сюжет йогын -влак шудо солымо да коштымо пагытыштак вияҥ шуыт да ÿдыр-каче кокласе чыла умылыдымаш нимогай нелылык, шинчавÿд деч посна рашемеш.
6802	Сюжетлан тошто марий ойлымашым налме: йӧратымаш, чимарий-влакым тынеш пуртымаш.
6803	«Тöрлатышаш паша-влак» стаьяже («Марий ял», 1929 ий 14 июль) «У вий» журналын пашажым вияҥден колтымо, тидлан мом да кузе ышташ кÿлмö нерген шонкала.
6804	Тÿж вольыкын водаржым шекланен, палышырак ÿдырамаш, могай презе шочшашым (ушкалаш але ÿшкыжаш) ончылгоч каласен кертын.
6805	Тÿҥал пыштыме произведенийже-влакат серен шуктыдеак кодыныт, но тудын пашаже-влак шочмо литератур историеш пале кышам коденыт, нуно калык шÿмыштö илат.
6806	Тÿҥалтыш гычак Дитрихым Гарбо дене таҥастараш тÿҥалыныт, да Марленын Голливудыш куснымекшат тавалаш логалын «Голубой ангелын» премьерыже 31 ÿярня 1930 ийыште сенсаций лийын.
6807	Тÿҥалтыш ойлымашыштыже рвезе прозаик ялыште класс кучедалмаш кузе каен шогымым, у вий, у идеологий сеҥен толмым сÿретла.
6808	Тÿҥалтыш произведений-влак Олык Ипайын тÿҥалтыш произведенийлаж кокла гыч эн келшышылан, эн виянлан " Пиал " почеламутшо шотлалтеш.
6809	Тÿҥалтыш шинчымашым Койсола шымияш школышто поген.
6810	Тÿҥалше автор нуным Май Веню лÿм дене возен.
6811	Тÿҥалше автор произведенийыштыже, утыжым шуйдарыде салтак илышын эн чот ушеш кодшо татшке-влакым сÿретла.
6812	Тÿҥалше критик марий сылнымутын социалистический реализм корно дене кузе вияҥ толмыжым терген, тематика шотышто чарныде поен толмыжо нерген ойлен.
6813	Тÿҥ геройын, Ольошын, ача-авашт, Павыл ден Вера, ÿмырышт мучко колхозышто тыршеныт.
6814	Тÿн геройлан Чапайым, Сергейым, Илья Токмурзиным, Павел Рублёвым шотлаш лиеш.
6815	Тÿҥ пашаже-влак * Марий йылме.
6816	Тÿҥ ужашыште шудо солышо колхозник-влакын паша деч вара канымышт ончыкталтеш.
6817	Тÿнямбал конгресслаште эреак тÿрлö докладым ыштен. 1985 ийыште Гамбург университетысе немыч профессор Вольфганг Феенкер дене пырля «Немычла-рушла-марла разговорникым» Германийыште савыктен лукын.
6818	Тÿрлö жанрыште пашам ыштен.
6819	Тÿрлö мыскарам шонен лукташ мастар, весела, моткоч ковыра ÿдыр доярка Тонян образше ушеш кодеш.
6820	Тÿрлö сонар-влак * сонар – шке кумылым шукташлан але кочкыш ӱстел чесым пойдарашлан пайдаланат.
6821	Тÿрлö черым, шинча вочмым кораҥдаш манын, тулеш когартыме лÿмегож укш дене, шикш дене " осалым коженыт ".
6822	Тÿрын каен шем пöртет, Моло оралте – коҥгаштет.
6823	Тÿшкан погынен шарымаш колымо кече деч вара кумшо (кумытшым чÿктымаш), шымше (шымытшым чÿктымаш) кечын эртен.
6824	Табасаран йылмысе тиште-влак : 750px Кириллице негызеш кызытсе табасаран тиштер 1938 ийыште пеҥгыдемдалтын.
6825	Таблицым шымлен лектын, икмыняр ойыртемалтше значениян шомак-влакым вашлияш лиеш.
6826	Тавалышыже тиде мечым ракетке дене але кид копаж дене перен шуктышаш.
6827	Тавалышын капшым эҥерташ ок лий, дискым кид гыч поген огыт нал.
6828	Таза айдемын омыжо тичмаш цикл эрта.
6829	Таза айдемын омыжо тымык омын (медленный сон) икымше стадий гычыж тӱҥалеш.
6830	Тазалык, йöнлö илыш, окса нерген мутым луктыныт.
6831	Тазалыкланат эҥгекым пурташ лиеш, сандене тавалыше-влак (противник) ваш-ваш полшат.
6832	Тазалыклан энгекым кондыде, лӱкалыше шамыч кидыштым да шинчаштым лӱйкалымылан ямдыленыт.
6833	Таир ер ден тыгаяк лӱман посёлкым чодыра йыр авыра.
6834	Таир ер — марий кундемын ик эн мотор кугу ержылан шотлалтеш.
6835	Таир лӱм мут ушем гычын лектын: ото да ер.
6836	Таир поснак ийын коштшо отро дене кумдан чапланен.
6837	Тайран общественный ден производственный пашаште кушкын толмыжым келгын ончыктымо олмеш, автор тудлан личный, еш илышыжлан кугу верым пуэн.
6838	«Тайра» пьесыште колхоз вакш контролер Курносов Павлын, ватыже (Тайра) улмо ÿмбачак, вес ÿдрамашым йöратышаш верч вредительыш, класс тушманыш савырнымыже ончыкталтеш.
6839	Такмаклаште ик эн тÿн шонымаш – Совет элын виянмыже, улан колхоз илыш, пашам кыртмен ыштымаш, класс тушман деч эрныме шындаралтыныт.
6840	Такмак (тыгак частушка, частушко) — кок але ныл корнан лирический калык муро.
6841	Такт чӱчкыдылык ( ) — мегагерц (МГц) да гигагерц (ГГц) дене висыме, жапын иктыкыште (татыште) процессорын ыштыме цикл чотшым ончыктышо процессорын характеристикыже.
6842	Такшым мый шкежат тидлан амалым пуэн омыл.
6843	Такшым республикыштына кумдан палыме ты писательым ончычак ужынам ыле.
6844	Такшым ял калыкын илышыштыже тыгай сцена чÿчкыдын лиеда, но тиде гана каныме сцена ойлымашын идейжылан пеш келшен толеш.
6845	Талантан актёр тӱҥ шотышто «отрицательный» персонаж-влакын рольыштым устан чоҥен: айста М. Рыбаковын «Кок эрге» спектакльыште Элексем, Шкетанын «Ачийжат, авайжат!»
6846	Талантан актрисым «Соло», «Сквозь огонь», «Свидетель» да моло киноштат ужаш лиеш.
6847	Талантан режиссёр кызытак кугу чапым да пагалымашым сулен шуктен.
6848	Тале артиллерист-наводчик неле салтак илышлан вашке тунемын, лӱйкалымаште, кап-кылым шуарыме занятийлаште эре ончылно лийын, эсогыл турникыштат «кечым» пӧрдын, йолташыже-влаклан – пример, ӱшанле йолташ.
6849	Тале патыр тидын годым ÿдырлан ойла: Суртышкет лÿшкен толеш гын, Сарзыж дене тушман, Пикш - влакемым налын лек, Аралалт виян..
6850	Тале рационализаторым 1985-ше ийыште «Знак Почёта» орден дене палемденыт.
6851	Тале, шотан вуйлатыше, у илышым чонымаште школын эре ончыл верыште лийшашлыкше нерген шонен да пашам чот ыштен. 20 – шо ийла кыдалне Марий кундемыштына школ – городок – влак туныктымо да воспитатлыме паша шотышто ончыл верым налын шогеныт.
6852	Тамык гыч илыше лекташ грамотан улмыжо полшен- вич ий конторышто счетоводлан ыштен.
6853	Тамык гыч – тамыкыш: повесть // Ончыко. 2000.
6854	Танастарыме степеньын простой формыжым -рак суффикс ышта, мутлан: Памаш яндар, мо яндар—яндаррак мемнан шÿмна.
6855	Танастарыме степенян пале мут эре, утыр, эше шомакла дене пырля каласалтмыж годым вашталтше, кугем толшо качествым ончыкта, мутлан: Каврийын кольмыжо ок чарне, вудлан эре келгырак, лопкарак корным ышташ полша (С.
6856	Таҥасымаш-влак Европышто чемпионат-влак 1910 ий гыч эртаралтыт.
6857	Таҥасымаш пӧртыш логалмылан кая.
6858	Таҥасымаш тӱҥалеш Авиамодель спорт — технике радамыш пурышо спорт тӱрлык.
6859	Таҥасымаш тыгак, уремыште эрта, но ты гана яклака асфальтыште.
6860	Таҥасымашым Францийысе автоклуб эртарен.
6861	Таҥасымашыште кажне командыште 4 еҥ лийышаш.
6862	Тан-шамыч, шинчыза теве тиде шомакым: Пого-шамыч кийыме вер – тунем шумо мучаште.
6863	Таныккагаз нерген ХХ курым мучаште шочмо нерген таныккагаз изирак ужар тӱсан кнага семын лийын.
6864	Тарзе Потр поян Каври деч Йошкар Армийыш каен веле утла, да, тушеч толмеке, пояным сенаш вийже шута.
6865	Татарстан кундемыште шочын.
6866	Татарстан кундемыште шочын-кушкын.
6867	Татарстан республик Зеленодольск олаште тале шочын. 7 ий тудо Йошкар-Оласе «Дружба» командын нападающийже лийын.
6868	Татарстан республикысе Бугульма олаште кыдалаш школым тунем пытарымек, фрезеровщик специальность дене пашам ыштен.
6869	Татьяна Антропова воспитатель-педагоглан ышта, Матвей лӱман эргым кушта.
6870	Татьяна Леонидовна 2000-шӧ ийын эн сай тӱвыра пашаеҥ лӱм дене палыме.
6871	Татьяна Пчёлкинан почеламут-влакшым эстон йылмыш кусарыме, Таллиныште савыктыме.
6872	Тачана лӱман ӱдырым марлан налеш.
6873	Тачат гына мыланна Семык пайрем.
6874	Тачат тиде икымше микрофон кучылталтеш, телефон аппарат-влакым ыштыме годым.
6875	Таче кечылан ялышке газым пуртымо.
6876	Таче кечылан ялыште кок кевыт пашам ышта.
6877	Таче кугу лӱмгечыж кечын нуно чыланат туныктышыштым алал кумылын саламлат да тувыргӧ илышым тыланат.
6878	Таче марте А. Васильев театрыште 40 утла рольым модын да калыкын ик эн йöратыме актерышкыжо кушкын шуын.
6879	Таче мемнан чоныш кугу ойго возын.
6880	Таче мый шонкалымашем Юрий Артамонов йыр тарватен савырынем, шымлыше литературовед-влаклан тӱҥалтыш ойпидыш кеч лийже манын.
6881	Таче Пеледыш пайрем марий калык культурын ойыраш лийдыме поянлыкше улеш.
6882	Таче Пеледыш пайрем марий калык культурын оыйраш лийдыме поянлыкше улеш.
6883	Таче теве саде самырык аспиранткынанат йыргешке лӱмгече пайремже толын шуо.
6884	Таче тиде пайремын чын тӱсшым уэш пӧртылтымӧ.
6885	Таче тудым Комсомольский лӱмдат.
6886	Таче школышто 310 тунемше шинчымашым пога.
6887	Тачысе жаплан "Нивам" Усть-Каменогорск, Казахстанын "Азия-Авто" заводышто, тыгак Украиныште "Богдан" марке дене луктын шогат.
6888	Тачысе илыш гыч лектын шогышо пÿсö йодыш–влаклан вашмутым писынрак пуаш тыршыме кумыл писательым изирак кугытан ойлымаш–влакым возаш таратен.
6889	Тачысе кече марте 20 утла шанче пашам возен, кудышт коклаште «Марий поэма» диссертацийжымат палемдыде огеш лий.
6890	Тачысе кече марте тудын 20 наре книгаже уло.
6891	Тачысе кечын 10-15 миллион еҥ наре модыт.
6892	Тачысе кечынат шукын кычалын тыге вӱд йымалне ийын коштыт.
6893	Тачысе кечын Йошкар-Ола — финн-угор калык-влакын тӱвыра рӱдерыштлан шотлалтеш.
6894	Тачысе кечын комикс Пытартыш жап, кудым ме комиксын вияҥ толмо корныштыжо палемден кертына, тудо 1980 ийла гыч тачысе кечысе жапым авалта.
6895	Тачысе кечын тиде моторрак кояш тыршыме семын аклалт кертеш.
6896	Тачысе компьютер чонымаш корнышто тыгай Джакӱардын станже кӱлешан ошкыл улеш.
6897	Тачысе писатель-влаклан кодшо пагытым шергалын лектын, тушто лийше событийлан шке шонымашым каласен пуаш йӧн уло.
6898	Тачысе туныктышо // Марий коммуна.
6899	Тачысе юбилярна нерген эше шуко поро мутым каласаш лиеш.
6900	Твен возен шке издательжылан.
6901	Тверь олан почётан гражданинже.
6902	Творческий корныжо лач тиде ансамбль гыч тӱҥалеш.
6903	«Творчество – авторын чурийончышыжо» манашат келша.
6904	Творчество шӱлышан самырык ӱдыр ковыж дене устан шокта.
6905	Творчествыжым эре эскеренам, лудынам, тудын деч тунемын шогенам.
6906	Теат гына мӱндыр, меат мӱндыр, Миен толын илалына гын, лишемына.
6907	Театр жанр-влак коклаште мӱзикыл ик эн шуко оксам конда.
6908	Театр пайрем годым 250px М. Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театр — Марий Элысе театр.
6909	Театрым почмо лӱмеш Э.Сапаевын «Акпатыр» опержым ончыкташ мутым пеҥгыдемденыт.
6910	Театрысе паша дене гына серлаген огыл, тӱрлӧ эстрадный концертлашкат коштын.
6911	Театрыштат уста артистка тӱрлӧ рольым чоҥен, ончаш толшо калыклан шке оҥайлыкше дене шарнымашеш кодын.
6912	Театрыште 1924-ше ийыштак модаш тӱҥалын. 40 ий наре модын: тӱрлӧ спектакльлаште модын – чылажге 500 утла рольым чоҥен. 4 ий Марий республик кӱшыл погынын депутатше лийын.
6913	Теве вет кунарышке илен шумо.
6914	Теве Изибай деке Толбай Водыр Озаныш коло вич мужыр йыдалжым ужален толаш йодын мия.
6915	Теве иктаж туткарышке логалат мо-чыланат воктечет кораҥыт ала-кушко йомыт” (102 с.), – тыгай шонкалымаш пöрдеш мемнан геройнан вуйыштыжо чеверласыме кастене.
6916	Теве «Йомшо шÿшпык» (1926) почеламут.
6917	Теве кузе возен 1931 ийыште тунамсе самырык поэт Илья Стрельников «Писатель погынымашлан» почеламутыштыжо: Писатель, поэт, пычалым эрыкте, Ит мондо, уло шем тушман: Ефремов, Егоров, Евсеев – поп тукым, Нуным ялт пытарыман.
6918	Теве кузе возен эше 1929 ийыштак поэт: …У пайремлан Порсын тувырым чиен, Вуй нöлталше мариемлан Эрык чапым мый пуэм.
6919	Теве Мичу Петровын, ола дене чеверласен, ялыш паша ышташ лектын кудалме сÿрет: «Кÿшнö йорга кече модеш.
6920	Теве молан Г. Тужаров лач тиде диалектым ойырен налын.
6921	Теве Моско метром чоҥымаште гына шӱдӧ дене марий-влак тыршат: : - Палет?
6922	Теве «Орадым шорвондо туныкта» ойлымаште шочмо йылмым пеш вашке мондышо еҥ нерген мыскара йöре ой радам чоҥалтын.
6923	Теве «О шочмо вер!»
6924	Теве «Патыр тукым» поэмым налаш.
6925	Теве Петро пайремым Токмурзин окопышто кийымыж годым шарналта: «Эрла Петро кече.
6926	Теве- «Руаш Петр» ойлымаштыже Карась эҥер воктенысе олыкым сÿретла.
6927	Теве «Сирень пеледеш» чонеш логалше почеламутшо кумдан палыме мурылан шулдырым пуэн.
6928	Теве тудо: «1938 ий 2 августышто ме, г/б (государственный безопасность) сержант-влак Львов ден Набатов, гр.
6929	Теве тудо Каспий тенызыш верештеш, черлана, Марве олаш миен лектеш, тушеч – Самаркандыш.
6930	Теве тудын ваштареш кужу шинель урвалтан фашист траншей гыч тӧрштен лекте.
6931	Теве тушеч икмыняр строка: Май эрдене Тыныс кече Шыргыж легылдыш каваш.
6932	Теве тыгайрак вашталтыш лудшо ончылно эрта, а чыла тиде юзо коллан кöра.
6933	Теве тыгайым нигунам ом мондо: :Сирень пеледеш :Мемнан ÿмыреш.
6934	Теве тыгак «Ава кумыл» поэмымыат куштылгын, мурен лудаш лиеш, молан манаш гын, тудо муро дене негызлалтын.
6935	Теве тыге самырык мужырын чоныштым, шонымыштым да поро келшымашыштым ончыктымаш – В. Ивановын повестьшын поэтический вийже.
6936	Теве тыланда шке ужмем-колмем.
6937	Теве «Фронт гыч серыш» почеламутын лирический геройжо — элын ÿшанле, патыр эргыже — cap тул кокла гыч келшыме ÿдыржылан серышым воза, шÿмыштыжö чаткан нумалме яндар чон шижмашыжым, кугу ÿшанжым почын каласа.
6938	Теве чайка чоҥешта: «Мурен - шÿшкен, пöрдын, теҥыз кайык öрдыш, кайыш кадыргылын, южышто онгешталт».
6939	Теве ял мучаште тора гычак у пöрт пура волгалт шинча.
6940	Тек возышо шке почеламутшым лудеш».
6941	Тек марий мланде Вениамин Иванов гае еҥ-влак дене поя, чаплана.
6942	Тексталан ( ) — полдышоҥаште погымо печатлыме тиште -влакым налше объект.
6943	Тек тиде – ультиматум, изи забастовка лийже!
6944	Теле жапыш куснымылан кӧра тиде тылзе эн кужулан шотлалтеш (745 шагат).
6945	Теле канышлан Эрик училище гыч скрипкым конден да тудын дене шоктен.
6946	Теле пагытын кокымшо тылзыже.
6947	Теле пагытыште Йӱштӧ Коча олык, чодыра, уремлаште куржталеш да шке тояж дене перкала.
6948	Теле тылзын 1891 ийыште Спрингфилд олаште Джеймс Найсмит шке туныктымо классланже у модмашым ончыктен.
6949	Телым вуча пÿртÿсат: почеламут // Марий коммуна. 1965. 22 окт.
6950	Телым ик илем гыч вес илемыш кошташ йӧсӧ, сандене тиде йӱла шочын.
6951	Телымсе кечышогымаш кечын кече кӱчыкеммыжым чарна.
6952	Телымсе полиатлон дене Марий Элын чемпионжо лӱмым индеш гана налын.
6953	Тема ден проблемым муаш йöсö огыл, нуно мемнан илышыште шкак лектын шогат.
6954	Тема ден произведенийын жанрже кылдалтын: тудым нравственно-бытовой семын аклаш лиеш.
6955	Тематика шотым налаш гын, Ефрушын пьесылаштыже тематика тачысе кечылан келшыше, актуальный улеш.
6956	Теме да идей шот дене нуным кок тӱшкалан шелаш лиеш: агитационно – просветительский почеламут – влак да пӱртӱс нерген.
6957	Теҥгылыште, мындер ӱмбалне, иктаж изи икшыве шинча, вара, каяш тарванымеке, эрге садылан оксам але иктаж-могай пӧлекым пуа и иже мындерым, тыгак тӱшакым налеш.
6958	Теҥыз деке лектыш уке.
6959	Теҥыз лийже тек суртем, А ший колетше – кулем!»
6960	Теҥыз семын чыла элыште ок шотлалт.
6961	Теҥызсер мланде ( ) — Россий Федерацийысе регион.
6962	Теҥызын сер-влакше Японийын да Российын кид йымалныже улыт.
6963	Тендам аралыше староста дене коктын ынде яллан вуй лийын улыда, чыла ялым кучеда.
6964	Тендан повестьда — йоча-влаклан шке ачашт нерген каласкалыше сылнымут произведений кокла гыч иктыже.
6965	Те, нерым кадырташ тÿҥалам манын, ида шоно.
6966	Тений марлан лекташ пиал лиеш гын, кöлан, мо пашам ыштышылан, поянлан але нужналан, поро чонанлан але ия гай осоллан?
6967	Тений Н. Островский лÿмеш Всесоюзный конкурс эрта.
6968	Тенийсе чевер муным сурт оза юмолукыш тыге манын пышта: «Поро суртпечем, еш кышкарем муно гай чулыраш пиал дене шогышт».
6969	Теорий. 5-9 класслан учебник.
6970	Теорий могырым аклыме годым ученыйын пашаже моткоч кулешаныш лектеш.
6971	Тептеҥызын лӱмжӧ Атлас (Атлант) титанын але легендысе Атлантида отро-н лӱмжӧ деч шочын.
6972	Тергымашым эртыме годым пале лийын: мемнан климат, корно условийлан тиде машина келшен огеш тол.
6973	Тереш опта, имньым кычка, ава тудым ужата.
6974	Терминал-влакын пашаштым Интернет гоч эскераш лиеш.
6975	Термин-влак Икмыняр термин -влак: * Иннинг – матчын ужашыже.
6976	Термины родства и свойства» посна параграф уло.
6977	Те сай еҥ-влак нерген возенда, а тыгайышт ош тÿняште шукырак улыт.
6978	Те уло вий дене шке калыкланда полышым пуышаш улыда.
6979	Техник могыр Юж деч нелырак чоҥештылше аппарат-влак коклаште параплан эн юстырге чоҥешта.
6980	Техникумым пытарымекыже 1932 ийыште Марий пединститутыш пурен – шочмо йылмым тунемаш тӱҥалын.
6981	Техникумын кугу ешыште Техникумыш тунемаш кайымыж годым Алексейлан удостоверенийым ачаже серен пуэн.
6982	Техникумын литкружокшымат öрдыжеш коден огыл: самырык – влакын творчествыштым шымлен, кÿлешан каҥашым нунылан пуэн.
6983	Техникумышто тунеммыже годым тудо «Йошкар партизан-влак» ойлымашым воза.
6984	Технологий мут грек йылме гыч лектын technología (τεχνολογία) — téchnē (τέχνη), 'сымыктыш', 'мастарлык' да -logía (-λογία), керек-мом тунемаш, шанчын ужашыже.
6985	Технологий шанче кандидат.
6986	Тигирменево) * Эшым ял (руш.
6987	Тидак марий мурым мураш тӱҥалтышым пуэн манаш лиеш.
6988	Тидат веле огыл, тудлан ончыкыжо кеч-могай государственный учрежденийышке пашаш пураш корным петырат.
6989	Тидат ушеш кодын : Борис Григорьевич возен, лудын шинча да шинчышылак чӱчкыдын мален колта ыле.
6990	Тиддеч вара битломаний лӱман икымше кончыш шарла.
6991	Тиддеч вара илыш йолгорнына йыгыре эрта.
6992	Тиддеч вара «Каласынем тылат» (1982), «Шинчаваш ончен» (1988), «Тылат» (1994), «Тенге йнäгем йыла» (1999) лектыныт.
6993	Тиддеч вара кок ешат сÿанлан ямдылалташ тÿналыт.
6994	Тиддеч вара малыше тымык омын 2-шо стадийышкыж пӧртылеш.
6995	Тиддеч вара мемнан элыште улшо чыла йылме денак наука шке семынже вияҥаш, вораҥаш тӱҥалын.
6996	Тиддеч вара Опрось ÿдырет весылан марлан каен, шочын кок ÿдыр.
6997	Тиддеч вара Риминишке илаш кусненыт, тушто ачаже коммивояжерлан пашам ышташ тӱҥалын.
6998	Тиддеч вара российысе спортсмен-влак японийысе кугу таҥасымашыш каеныт.
6999	Тиддеч вара Семенов «Ленин нерген муро», «Кö мемнан дене?», «Палантай» да тулеч моло почеламутым воза.
7000	Тиддеч вара терминалыш колтымо окса айдемын счётышкыж толеш, терминал тидын нерген чекым луктеш.
7001	Тиддеч вара тиде Юмым чыла юмым иктеш ушнен шогышо, ик эн тӱҥ, марий йӱлалан негызым пыштыше, эн чот шергакан Юмо семын пагалат.
7002	Тиддеч вара тӱҥ онаеҥлан Степан Андреевич Милютин тыршен. 1998 ий гыч тӱҥ онаеҥ - Таныгин Александр Иванович.
7003	Тиддеч вара школ илышым Иван Иванович Букетовлан ӱшаненыт.
7004	Тиддеч ончыч тиде айдемак сеулысо Чхангӧнгун полатым ылыжташ тыршен.
7005	Тиддеч ончыч чоҥештылше дискым йол дене гына чумен модыныт.
7006	Тиддеч посна автор нимом ок ойло.
7007	Тиддеч посна автотаҥасымашын эше шуко видше уло.
7008	Тиддеч посна Эльвира МарКТУ пеленысе «Светлица» руш калык мурым мурышо ансамбльым вуйлата.
7009	Тиддеч посна Ю.Евдокимовын, В.Алексеевын да моло семвозышын нигушто йоҥгалтдыме у мурышт дене палдарен.
7010	Тиде азап деч вара ял калык умыла: ясльым почаш кÿлешак.
7011	Тиде айдеме нерген шуко пале огыл, ойлат, пуйто олык марий-влак дене кредалме годым вуйжым пыштен.
7012	Тиде айдеме ятыр марий писатель да поэтын пашашт-влакым руш йылмыш кусарен.
7013	Тиде айдемынак тыршымыж дене батут ӱмбалне тӧрштылмашым спорт радамышке гына огыл пуртеныт, эше Кеҥежымсе Олимпиадын программышкыж ешареныт.
7014	Тиде акретсе жап гычак марий йылмыш тюрк шомак-влак (калык, эрык да т.м.) пураш тӱҥалыныт.
7015	Тиде ачалӱмым писательын ачаже налын. 1949 ийыште, Стивенлан кок ий темымек, тудын ачаже ик кастене кевытыш тамакалан каен да мӧҥгеш пӧрылын огыл.
7016	Тиде банкетыште каласыме лийын,чтобы ончыкташ тудын пользыжым, даже кунам шкеже приваре тудын шурыжлан.
7017	Тиде вапш коклаште верланыше вапш.
7018	Тиде вашлиймаш деч вара М. Лебедев газетеш печатлалташ тӱҥале.
7019	Тиде вашлиймаш и коранмаш лийыныт типичный случай стихосложенийлан традицийыште палыше китайын жапшым, например-пример, тудын Дю-Фу дек отношенийже.
7020	Тиде вер ончыкылыкышто «Октябрьский» лӱман чодрапункт — «Октябрьский» ялкаҥашын рӱдыжӧ, Морко кундемыш пурымо омса лиеш.
7021	Тиде вет те шканда, нунылан огыл, чынже дене, Юмылан тыланеда.
7022	Тиде Вӱд полатыштак тренажер-влак улыт, "Спорт" кафе да ӱптӱредмывер.
7023	Тиде вӱргечын кӱварым ӱштын огытыл, ӱпым шерын огытыл, уке гын чыве пакчам удыраш тӱҥалеш маныныт.
7024	Тиде газетлан Павел Петрович Глезденев да Валериан Михайлович Васильев негызым пыштеныт.
7025	Тиде газетыште тудо икымше гана «Марк Твен псевдонимжым кучылтын. 1864 ийыште Сан-Франциско Калифорний штатыш кок газетлан пашам ышташ кая. 1865 ийыште Твен дек икымше гана пиал толеш.
7026	Тиде двигатель дене автомашина кужу мотор отсек дене ойыртемалтеш.
7027	Тиде двигательым ГАЗ-3309 у модельыш шындаш тӱҥалыныт.
7028	Тиде двигатель эше ЗИЛ-5301 "Бычок" грузовой автомашинаште пашам ышта.
7029	Тиде – Дмитрий Николаевич Екатеринин.
7030	Тиде дневникым тудо уло илыш мучкыжо возен.
7031	Тиде документ модельлан регламентым пуа: кажне у автомашина модельлан але прицеплан у индекс пуалтеш.
7032	Тиде единственный свидетельство скульптурный генийын Рафаэльын-Божественный Санцио-умбакыже лийынолицетворений идеальный, погымо божественный художникын дарже.
7033	Тиде жанр дек писательын рвезыж годсек спектакльлаште йöратен модмыжат лишемден.
7034	Тиде жап гыч Аркадий Степанович исторический романым возаш кумылаҥын.
7035	Тиде жаплан Марлен шке мастарлыкшым шижын моштен, да 1917 ий кеҥежым икымше гана калык ончылно скрипке дене шокта.
7036	Тиде жап лан поэтын творществыже ончыкталтын у савырнымаш.
7037	Тиде жап мучко Табита Кинг пелашыжын студийжын дизайнже дене чот пашам ыштен.
7038	Тиде жапысе илыш гыч Георгий пьесым возаш ямдылалте.
7039	Тиде жапыштак педагогический институтышто тунемын. 1930 ийыште, Москваште Эрвел калык-влакын институтшо пелен аспиратнурым тунемме деч вара, марий научно-шымлыше институт директор лиеш.
7040	Тиде жапыштак тÿрлö журналыште ятыр статьям печатлен.
7041	Тиде жапыштак тудо Озаҥ оласе газетлаште да Петербургышто арня еда лекше «Вестник знания» журналыште марий нерген статья ден информацийым печатла.
7042	Тиде жапыштак яллашке лектын, у илыш нерген докладым, беседым эртарен, бандит – влак ваштареш кредалын.
7043	Тиде жапыштак ятыр вес паша-влакым серен, а пытыртыш ик ий жапыште тудо биоблиографический ямдылымаште тыршен.
7044	Тиде жапыште ала-мо гынат ешаралт але мӧҥгешла, шагалем кертеш.
7045	Тиде жапыште Анналан тольо Ньютонын туныктышоже Стокс, да туннемашым шуяш тудлан ӱедаш тӱҥале.
7046	Тиде жапыште Брайан Смит водительын тӱткылыкшым пий тӱкен улмаш, тидлан верчын водитель шке микроавтобусшо ден Кингым тӱкен, а тудыжо корно тӱрысӧ лакыш камвозын.
7047	Тиде жапыште Валентин Сергеев, сымыктышыште кумдан палыме еҥ, администратор Александрлан ик арнялан Башкирийыш марий репертуар дене каяш темлен.
7048	Тиде жапыште возымо «Ит инане», «Поэзий – илыш», «Тӱняште», «Поэзий кыл», «Ужатымаш» да моло почеламутшат ойган шонымашан, шӱлыкан улыт.
7049	Тиде жапыште Гурий Гаврилович марий йылме дене ятыр учебникым серен.
7050	Тиде жапыште ешыж дене Йошкар-Ола воктене верланыше Кугысола ялыште ила.
7051	Тиде жапыште «Зимняя агротехника», «Агротехнические основы севооборотов и многолетние травы», «Углубление пахотного слоя» книга-влакым савыктен луктын.
7052	Тиде жапыште «Марий ял» газетеш тӱрло темылан серыме нылле утла статьям савыкта, марий библиографийлан материалым пога.
7053	Тиде жапыште сылнымут да сымыктыш илыш дек утларак кумылаҥеш.
7054	Тиде жапыште тудо науко пашаш чот келгемеш, марий йылмын йӱдвел-касвел наречий шымлымашым ончыко шуя.
7055	Тиде жапыште Чехов индеш очеркым возен, кудыжо «Из Сибири» ик лÿм дене чумыралтын.
7056	Тиде жапыште школышто кид дене возыман журнал лекташ туҥалеш.
7057	Тиде ийлаштак «Йошкар кече» газетеш, «У вий» журналеш марий йылме дене «Марий литературым ыштыме шотышто мом палаш кÿлеш» (1929 ий), «Марий литературын кызытсе корныжо» (1930 ий), «Марий литературым кузе вияҥдаш» (1931 ий) статьяже-влак лектыныт.
7058	Тиде ийлаште мыйынат почеламутем-влак "Марий коммуна" газетеш коклан-коклан савыкталтыныт.
7059	Тиде ийлаште почеламут-влакшын изи огыл подборка лектын.
7060	Тиде ийлаште Самырык Вивальди тыршен туныктымаш да композитор пашам ыштен.
7061	Тиде ийлаште ятыр почеламутым возен: «Лыдышвлӓ» (1935) погыкым, «Йымыдымын мырыжы» поэмым луктын.
7062	Тиде ийынак «Илыш муро» лӱман первый сборникше лектын.
7063	Тиде ийынак Константин Коршуновлан «МАССР-ын сулло артистше» почётан лÿмым пуымо. 1962 ий шорыкйол тылзыште К. Коршунов Радиовещаний да телевидений шотышто кугыжаныш комитетыш пашаш куснен.
7064	Тиде ийынак Россий кӱкшытысӧ калыкгокласе Таҥасымаш эртен.
7065	Тиде ийынак Совет Ушемын гражданинжын икымше гана АИВ-инфекцийым муыныт.
7066	Тиде ийынак тусо духовный академийыш вольнослушатель семын кошташ тÿҥалеш.
7067	Тиде ийынак «Яку» ден «Мичун уке ачажат» йоча ойлымаш, вара ойлымаш-влак книга ош туням ужыч.
7068	Тиде ийыште сусырген пöртылеш, Шадт Булатат толеш, коктынат «Марий коммуна» газет редакцыйыште пашам ыштат.
7069	Тиде икымше тыгай эксперимент лийын.
7070	Тиде исторический драме.
7071	Тиде йодмаш почеш Андрияновымат Москвашке колтат.
7072	Тиде йодышлан вашмутым пуаш йöсö огыл.
7073	Тиде йӧн почеш матрицым кумлукан сыныш савыраш кӱлеш, варажым шкевекторым муаш неле огыл.
7074	Тиде йӧсылыкым умылен мошташ кӱлеш да кертме семын полшаш теат кумылан лийза.
7075	Тиде — йылме лывыргылык да содержанийым чапле сюжетыш пыштен моштымыжо.
7076	Тиде калташте янау, тулку, шеен нигунам ок эксе.
7077	Тиде кече дене шуко оҥай йӱла кылдалтын: южо кундемлаште у кинде мелнам кӱэштыныт, у пареҥгым кочкыныт.
7078	Тиде кече деч вара армийыш кайышаш рвезе-влакын пайрем пагытышт тӱҥалын.
7079	Тиде кече деч вара йӱдым эшеат йӱкшемда, а турня-влак кечывалвелыш тарванат.
7080	Тиде кече деч вара кишке-влак телылан ямдылалтыт.
7081	Тиде кече деч вара ӱдырамаш-влак икте-весе дек унала коштыт, кидпашам ыштат.
7082	Тиде кече деч вара ӱдырамаш-влак ковыштам телылан ямдыленыт.
7083	Тиде кече деч вара чодырашке емыжлан коштмым чарненыт.
7084	Тиде кече Канадысе физиолог Бантингын шочмо кечыже лӱмеш палемдалтеш * Социолог-влакын кечышт Лӱмгече Кылме тылзын латнылымше кечынже Демьян, Иван, Кузьма, Ульяна, Адриан, Елизавета, Денис, Феодотия да Яков – влакын лӱм кечышт.
7085	Тиде кече кугу мардеж да йӱр деч посна эртышаш.
7086	Тиде кече ожно пӧръеҥ -влакын пайремыштлан шотлалтын.
7087	Тиде кече шурно парчан амбарыш пурен вочмыжым ончыкта.
7088	Тиде кече - ядер оружий ваштареш кучедалме кече.
7089	Тиде кеч колмо, кеч ужмо, кеч шижме образ лийже, садыгак шукышт йылмыштe шонанпыл тусышт дене ончыкталтыт.
7090	Тиде кечылан сортам шке гына ыштеныт, черкыште налаш йӧрен огыл.
7091	Тиде кечым 1987 -ше ий гыч тазалыкым аралыме тӱнямбалсе ушемын ойжо почеш палемдаш тӱҥалыныт.
7092	Тиде кечым корнышто ласкалык озаланыже манын шонен луктыныт.
7093	Тиде кечым мöҥгыштак эртараш тыршеныт.
7094	Тиде кечын 1989 ийыште Афганистан гыч совет войскам луктыныт.
7095	Тиде кечынат тошто еҥым уштеныт, а илыше-влаклан тазалыкым йодыныт.
7096	Тиде кечын Брест крепость-орым геройлын аралымаш тӱҥалын.
7097	Тиде кечын вÿдшор мÿгыра гын – кеҥеж вашеш шудо нугыдо шочеш.
7098	Тиде кечын веселитлаш ок лий улмаш, кастене пырля погынен шинчыме годым ӱдыр-влак ойган мурым шуйдареныт.
7099	Тиде кечын гын колызо ден сонарзе-влакым саламленыт.
7100	Тиде кечын идалыклан пытартыш суан-влакым эртареныт.
7101	Тиде кечын йӱр йӱреш гын – сай кинде лектышлан.
7102	Тиде кечын кече шке шокшыжым мландÿмбак колта.
7103	Тиде кечын киндым кӱэштыныт да нужна-влаклан пуэденыт, шкан кочка шок лий улмаш.
7104	Тиде кечын колызо-влакым саламлаш лиеш.
7105	Тиде кечын кугу пашам тарватыман огыл улмаш.
7106	Тиде кечын кугу тӱткышым шӱльылан ойыреныт.
7107	Тиде кечын куэрлаште куку шке йӱкшым пуа, маныныт.
7108	Тиде кечын ожно межым шӱдыраш да вургемым мушкедаш ок лий улмаш.
7109	Тиде кечын ожно пашам ышташ ок лий улмаш: пакчаште да пасушто шындыме кушкыл ден саскам шолем пытара – маныныт.
7110	Тиде кечын ожно телылан пуым ямдыленыт: пӱчкыныт, нӱжыныт руэныт, шелыштыныт…
7111	Тиде кечын ожно чыла вольыкым вӱташтак шогыктеныт, тӱжвак лукташ тыршен огытыл, уке гын, вольык вашке черлана – маныныт.
7112	Тиде кечын ожно шыдаҥым ӱдаш лектыныт.
7113	Тиде кечын ондак кӱшӧ олмам погеныт, но кочкаш тоштын огытыл – олма спас кечым вученыт.
7114	Тиде кечын Совет Ушем фашист Германийын войскажым шалатен да Кугу Авамланде Сар (1941-1945) мучашлалтын. 1941-1945-ше ийлаште, Кугу Ачамланде Сарыште совет калык Фашист Германий ваштареш кучедалын.
7115	Тиде кечын тавым кӱнчаш верым кычалыныт.
7116	Тиде кечын тулык еҥ-влаклан полшет гын, Юмо тый декет мелын савырна.
7117	Тиде кечын тыгай калык палым эскереныт: пырыс кÿварым удыра гын, поран лиеш.
7118	Тиде кечын у вургемым чиеныт, но чийме деч ончыч ӱмбакше шнуй вӱдым шыжыктеныт.
7119	Тиде кечын у пареҥгым луктын кочкыт.
7120	Тиде кечын чывым руалыныт: тÿрлö кочкышым ямдыленыт.
7121	Тиде кечын шушаш теле могай лийшашым мужедыныт.
7122	Тиде кечын эр эрденак мончаш пурат.
7123	Тиде кинофильм "Юшут" кинофестивальын сенышыже лийын.
7124	Тиде киношто Марчелло Мастроянни пеш сайын модын.
7125	Тиде книга гоч Марк Твеным шукын палаш тӱҥалыныт.
7126	Тиде книга марий тӱҥалтышыжлан шотлалтеш.
7127	Тиде книгат тугаяк куштылго, мотор марий йылме дене возалтын.
7128	Тиде книгашке пурышо произведений-влак нерген автор шкеже пешак чын аклен палемда.
7129	Тиде кок уремым рушлаште ик уремыш тугат ушнымо.
7130	Тиде кок уремым рушлаште ик уремыш ушнымо.
7131	Тиде колледж ден 30 наре ий илышын кыл куча.
7132	Тиде — "Колумбын шӱдыржӧ", "Чавайнын куэже" повесть-влак.
7133	Тиде команде file1 файлыште уло палым пӱчкедеш.
7134	Тиде командыште мланде шӱй (каменный уголь) шахтын пашаеҥже-влак модыныт, но "Вест Окленд" турнирым сеҥен. 1911 ийыште англичан-влак Италийыш угыч пӧртылыныт, шке чап лӱмыштым аралаш кӱлеш лийын.
7135	Тиде компаний варжым IBM-лан негызым пыштен.
7136	Тиде конференцыйыште Кинг уло погынышо еҥ-влаклан эше ик Бахманын романжым муымыж нерген каласен, тудын лӱмжӧ «Блейз».
7137	Тиде кредалме верыш, кушан нелын сусырген, кумло вич ий гыч уэш миен коштын да туштак Борис Григорьевич тыгай почеламутым возен: Ончылно – пеледше олык, Ончылно – пич чодыра.
7138	Тиде кугу шомакым калык коклаште луктын.
7139	Тиде кӱкшыт гыч чыла чумыр пашажым ончен, шочмо эллан, калыклан шкенжым чаманыде служитлен».
7140	Тиде кум ӱзгар вара информациым пайдаланымаш озанлыклан негызым пыштен. 1890 ийын УАШ калыкчотшым ыштыме годым Холерисын компанийже кугу автоматикле шотлымашым ыштен.
7141	Тиде кундемласе икмыняр мурым Н.Т.Пенгитов возенат налын.
7142	Тиде кундемым Андрей Эшпай шке шочмо верже семын пагала.
7143	Тиде кундемыште келге котловине уло, сандене гына теҥыз радамышке пурталтын.
7144	Тиде кундемыште моткоч шуко ыштыше вулкан уло.
7145	Тиде куржталмаш эркын-эркын вашталтын, спорт таҥасымашыш савырнен.
7146	Тиде кучедалмашышке кажне еҥ ушнен ок керт.
7147	Тиде кызытсе илыш умылымашлан, пагытлан моткочак келшыше иктешлымаш.
7148	Тиде лирикыже эпосло творчествыж дене иктöр шога.
7149	Тиде лӱмерыште Киров велыште улшо марий илымверла : Кикнур кундем * Ертӱр ( ) — ял.
7150	Тиде лӱмерыште Свердловск велыште улшо марий илымверла : Арти оласе йырвел * Изи Тавра (эрвел мар.
7151	Тиде лӱмерыште Суас Элыште улшо марий илымверла : Агрыз кундем * Кӧлӧгеш ( ) — ял.
7152	Тиде маналтеш - программын вуйлымаш йогынже, тидыж дене кӧра компучыр сомылым уэш ыштен кертеш, айдеме нержым чыкмаш деч посна.
7153	Тиде матч историйыш кеч кузеат пурышаш ыле.
7154	Тиде машина-влакын ойыртемже – моткоч сай тормоз ден полшышо аэродинамике.
7155	Тиде модшо модмаш гыч лектеш да вес модмашым вуча.
7156	Тиде муро аршашыштыже Зоя Дудина курымашлык темым таравата – илыш да колымаш, йӧратымаш да ужмышудымаш, айдеме кокласе тыглай огыл кыл нерген каласкала.
7157	Тиде мурым чодыраште азам пыштен мурен коден.
7158	Тиде мут дене калык айдемын возгалыме мастарлыкшым акла: сайын огыл возгалыше айдеме нерген "почеламутчо огыл" манын ойлат.
7159	Тиде мутланыме годым пöлемыште ответственный секретарь Казаков Миклай ыле.
7160	Тиде мут чумыр налмаште кучылтын кертеш, але керек-могай сферым ончыктен кертеш, мутлан, медицине технологий але технологий.
7161	Тиде — мыскара ойлымаш ден повесть-влак ("Суоми мландышкайынем", "Окмак Йыван").
7162	Тиде неле да пеш ответственный паша кӱчык жапыште ыштен шукталте.
7163	Тиде номер дене тетла нигӧ модын ок керт.
7164	Тиде нуным мемнан ваштареш шогалта (мутлан, имне фермым, икмыняр шудо каваным йӱлалтат, комбайн-влакым локтылыт).
7165	Тиде образ шке пагытшьшан моткоч келшыше.
7166	Тиде ой деч вара протоколышто возен шындыме: «Николаев Унчышто тунемын».
7167	Тиде ойлымаш В. Бердинскийын «Игем-шамыч», «Колча», В. Абукаев-Эмгакын «Сорта йымал арака» семынак марий сылнымутышто пытартыш ийлаште серыме ойлымаш-влак кокла гыч ик ойыртемалтше произведений радамыште шоген.
7168	Тиде ойлымаште писатель шкенжым гына йоратыше айдемын образшым суретла.
7169	Тиде ойлымашын тÿн геройжо, Онтон, илышын чыла кочыжым пала – войнат, озанлык шолдыргымат тудын вачыжым пызырат.
7170	Тиде ойым шоналтыза, да тудын кӱлешыжым, кузе ыштышашым вашлиймына годым каҥашена.
7171	Тиде окса дене калык илен.
7172	Тиде ола Везувий вулкан помыжалтмылан кöра йÿлен йомын.
7173	Тиде ола воктенак таҥасымаш-влак чӱчкыдын эрташ тӱҥалыныт.
7174	Тиде ола кӱзаш тӱн колтымо точкылан шотлалтеш.
7175	Тиде олык вуйышто 2000 ийын Пеледыш тылзын 17 кечыныште чапкӱм шындыме.
7176	Тиде ончыктымыжо кугу писательский мастарлык дене ойыртемалтеш.
7177	Тиде опера калыклан пеш келшен. 1724 ий пургыж тызын Вивальди «Giustino» («Джустино») оперын премьержылан уэш Римыш толеш.
7178	Тиде опер-влакын премьерышт 1716 ийыште карнавалыште эртен.
7179	Тиде орфографий марла серымаште 1938 ийысе йылме реформо марте кучылталтын.
7180	Тиде - Оршанке районысо " У вий " колхозын колхозницыже Осып Марфа.
7181	Тиде Ош Кугу Юмо!, Пӱрышем Кугу Юмо!, Пиямбар Кугу Юмо!
7182	Тиде ошкылын амалжым негызлаш тöчымö дене пунчалмутыш тÿрлö шоям шÿшкыныт: ".
7183	Тиде пÿсö кучедалмашы самырык прозаик келгын, тÿрлö велым почын пуэн.
7184	Тиде пагытысе почеламут-влакым «Денисьева циклыш» чумырымо, молан манаш гын, почеламут-влакым шке йӧратыме еҥгаже Е. А. Денисьевалан пӧлеклен.
7185	Тиде пагытыштат нуно тӱҥ шотышто жапын йодмыж почеш возалтыныт, жапын койышыжым, шӱлышыжым авалтат.
7186	Тиде пагытыште 42 произведений возалтын.
7187	Тиде пагытыште тудо мутлончыш дене "Залоги в марийском языке" (1958) ятыр статья-влакым савыктен луктеш.
7188	Тиде пайрем еш кокласе кылым пеҥгыдемдаш полшен.
7189	Тиде пайрем пашам чаплын шуктышо калыкым саламла, марий айдемылан марий улмыжым шижаш, умылаш полша, иктеш ушнен, йылмым, муро, куштымаш поянлыкшым, сылне вургем ойыртемжым аралаш кумылаҥда, моло калык дене пырля келшен илаш ӱжеш.
7190	Тиде пайрем темлалтеш гына, калык коклаште але эше шарлен огыл.
7191	Тиде палымаш Вивальдин ончыклык илышыштыже кугу кышам коден.
7192	Тиде пашажлан Вера Михайловна Ленин да Йошкар Знамя Паша орден дене палемдалтын.
7193	Тиде пашам пытарымеке пашазе-влакым пуштыныт. 1942 ий теле тылзын операций Белжец концлагерьыш куснен, вара Треблинкыш.
7194	Тиде паша ончыклык писательын организатор усталыкшым вияҥдаш полшен.
7195	Тиде пашаште тудлан А.К.Эшкинин да Н.Ф.Бутенин чот полшеныт. 8 шыжаште "Йошкар Кече" увертанен: Черняков Наркомнацыште Марий автономий шотышто докладым ыштен, ынде кагазым Совнаркомыш колтымо.
7196	Тиде пашаште тудым эн ончычак революций саман, шемер калыкын у, йоҥгыдо илышыш лекташ тÿҥалмыже кумылаҥден шогеныт.
7197	Тиде пашаште Я. Ялкайнат ӧрдыжеш ок код, заводышто шым еҥан группым туныктен луктеш.
7198	Тиде пашаштыже говорын фонетике да морфологий ойыртем ончыкталтын.
7199	Тиде пеҥгыдемдымаш кӱшылрак широталалан гына чын.
7200	Тиде периудышто тудо шуко США нерген лудын да Англий нерген.
7201	Тиде Петербургысо шанче мер калыкын кугу протестым луктын.
7202	Тиде пеш чапле поэтический произведений тыгай сÿрет дене пыта: кресаньыкын шÿкшӧ пöртыштыжö эр ÿжара годым эрге шочеш.
7203	Тиде - писатель-влакын эн йоратыме кайыкышт.
7204	Тиде писательын кумшо книгаже лийын.
7205	Тиде повесть кызыт Москва олаште «Детская литература» издательствеш посна книга дене лектын.
7206	Тиде повесть – Муса Джалильым сылнымут гоч ончыктышо икымше произведений.
7207	Тиде повесть шамыч тыгак шке мемуар семын улыт обыкновенный енын, кудо,нимат кулешаным шке илышыштыже муын огыл, тема шкенжын возымашыжым кутырымо дене колмо историй дене, поразивший тудын воображенийжым шкенжын необычностьше дене.
7208	Тиде повестьын сюжетшым оҥайымшташ гына огыл, а герой-влакын койыш- шоктышыштым почын пуаш полша.
7209	Тиде повестьын эн сай могыржо тыште:турло мелодраматизм ден сентиментализм деч посна.
7210	Тиде почеламут 1908 ийыште возалтын.
7211	Тиде почеламут гочат ме Вл.
7212	Тиде почеламут корныла кызытсе усталык дене таҥастарымаште чыла могыр гычат пеш ӱлнӧ шога.
7213	Тиде почеламутыштыжо тыгай оптимизм!
7214	Тиде поэтын усталыкшым нолтал колташ чот полша.
7215	Тиде предложенийымак изиш весемда: Вет таза енын илышыжат весела, паша лектышыжат кушно.
7216	Тиде проводник курыкыш икымше гана нӧлтышым ужатен шоген.
7217	Тиде произведений, моло прозаический саскаж семынак, марий литературышто лирический кумылжо дене кышам коден.
7218	Тиде произведений шамычыште Рафаэль ушкален сӱретым и рельефым фасадный декорым особеностьым участокын и воктел зданий шамычым.
7219	Тиде произведеният туҥ шотышто калыкмут негызеш возалтын.
7220	Тиде пырдыжыште тӱнясе чыла йылме денат «мый тыйым йöратем» манын возымо.
7221	Тиде районыште лийыныт тошто Шелковын корнышто,и Лин ешыштыже, скорей всего, купей-шамыч лийыныт.
7222	Тиде рассказым тудо колта «Современикыш».
7223	Тиде рожан лаштыкым пайдалашлан тудо табуляторым да рожым-ыштыше кид-машинам шонен луктын.
7224	Тиде романыште тудо ожнысо Английым тӱрлӧ верла гычше сӱретла, да поро чонан да оҥай палыже дене кугешна, кудо эн сай тыгыде англичан буржуазийлан келшен толеш.
7225	Тиде рукопись йомын ыле.
7226	Тиде селашке комсомол ячейкым почашлан «Мзда» крейсерын матросшо Кушаков толын.
7227	Тиде семӱзгарын кумда диапазонжо неле партитур-влакым йоҥгалтараш йӧным пуа.
7228	Тиде сеҥымаште И.Актугановынат надырже кугу.
7229	Тиде Сергей Чавайнын возымо "Ото"-почеламутшо - икымше марла возымо почеламут.
7230	Тиде сингл лекмеке, группо ондакат турнеш лектын коштын. 1963 ийыште августышто The Beatles 4-ше синглым луктын – «She loves you» маналтеш.
7231	Тиде событий деч варасе илышыж нерген шуко пале огыл, но аралалт кодшо документла почеш 1476—1481 ийлаште Флоренцийыште шке мастерскойжо лийын.
7232	Тиде событийлан 1992 ийыште Российыште Савыктышын кечыже пайремым пеҥгыдемденыт.
7233	Тиде сӧй пеш кумдан шарлен, тышке татар, удмурт калык-влак ушненыт, башкир мландат шучко тул дене авалтын.
7234	Тиде сомылым мый шкетынак ыштылынам, манеш мурызо.
7235	Тиде спискыш колхозын председательже Афанасьев Иван Афанасьевич,фермын вуйлатыше Илларионов Николай, Нурумбал школын туныктышыжо Яковлев василий Яковлевич,Казаков Григорий логаланыт.
7236	Тиде спорт тӱрлык батут ӱмбалне тӧрштылмаш ден пенгыдын кылдалтын.
7237	Тиде спортышто вигак шагал мом ыштен кертат.
7238	Тиде стадий кажен 1,5-2 шагат жапыште угычтаралтеш.
7239	Тиде стандартым кучылтмаш шуко тӱрлӧ тиштым (китай иероглиф, математик тиштым, грек, латинице, кириллице йӱкпале-влакым) йӧным пуа.
7240	Тиде статьяште автор-влак тыгай ойпелештышым коденыт: "У технологийлан кызыт ик палемдыме лӱм уке.
7241	Тиде статьяште ме тудын драматургийже нерген кÿчыкын ойлен пуэна.
7242	Тиде степень моло предметын качествышт дене танастарымаште эн кугу качествым ончыкта.
7243	Тиде стилийыште gothic rock, industrial, darkwave, synthpop и да классик жанр-влакым шижаш лиеш.
7244	Тиде стих марлажат пеш сылнын йонга, рушлат моткоч устан келыштарыме.
7245	Тиде студийыште Арбан ик ийым веле тунемеш, тудлан Москош театральный сӱретчелан тунемаш каяш путьовкым кучыктат.
7246	Тиде суапле пашажлан «Знак Почёта» орден дене палемдалтын.
7247	Тиде суапле пашажлан тудо «За службу» 3-шо степенян орден дене палемдалтын.
7248	Тиде суапле пашажлан тудо Россий Федерацийысе тазалык аралтышын отличникше лӱм дене палемдалтын.
7249	Тиде суапле пашажлан тудым чап танык дене палемденыт.
7250	Тиде суапле пашажлан ятыр чап танык дене палемдалтын.
7251	Тиде сылне муро – поэтын илышыжым моткочак чын возен кодымо документ.
7252	Тиде таблицыште кÿшнö ончыктен кодымо йылмыласе термин-влак таҥастаралт пуалтыныт.
7253	Тиде тазалыкым пойдарыше гимнастике.
7254	Тиде талантан айдеме ик гана веле огыл Юл кундемысе самырык баянист-влак коклаште эртаралтше конкурсышто сеҥышыш лектын.
7255	Тиде талантан ӱдырамашын лӱмжӧ чылалан палыме: лач тудын вуйлатымыж почеш кӱслезе-влак ансамбль Россий кӱкшытыштӧ кугу чапым сулен.
7256	Тиде тале айдемылан Кугу ачаэл сар корнымат эрташ логалын.
7257	Тиде творческий пашан йодышлажым критикын чын умылен моштышыжо М. Шкетанлан келшыде кертын огыл, тудо «Кодшо румбыкым» негыздымын вурсымылан кöра шочшо öпкем монден.
7258	Тиде — телым ужатыме да шошым вашлийме пайрем.
7259	Тиде температурын вашталтмыжлан кӧра лийын огыл, а лум шагал вочмылан кӧра.
7260	Тиде термин тыгак трактор ден шке кудалше машина-влакымат авалта.
7261	Тиде терминым тачысе ыҥже дене икымше гана Леавит да Вистлер 1958 ийыште Harward Business Review журналыште савыктыме статьяште кучылтеныт.
7262	Тиде Тоншай ден Шаран велсе кутырымаш дене пярля посна диалект, марий йылмыште ынде нылымше(олык, курык, арвел).
7263	Тиде тӧртык почеш, кажне таҥасыше машинаште кок айдеме шинчышаш ыле, шагатыште куд меҥге писылык дене гын кудалын кертыныт, а машина ончылно, кидыште йошкар флагым кучен, айдеме ошкылшаш ыле.
7264	Тиде тоштыой да сылнымутан произведений гыч толшо образ.
7265	Тиде тӱвыра полатышке Йошкар-Оласе полат-влак дене таҥастарымашыште эн шуко еҥ пура, сандене эн кугу мероприятий, концерт-влак лач тыштак эртат.
7266	Тиде тувыр чыган-влакын чиемыштышт кугу шӱкалтышым ыштен.
7267	Тиде тужемле йыжынан сем, кечыгут - йудвошт йонгалтше йук-йуан.
7268	Тиде тӱҥлыкым укелыкыш савыраш кӱлеш.
7269	Тиде тунемме жапыште икымше почеламут корнылаже возалтын: Миша шÿшкан огыл чиен Чодыра могырыш шикшалтын Кож вуйышто урым ужын Мумыж ден(е) камвозын.
7270	Тиде тӱшкашке 60 наре тӱрлӧ йылме пура.
7271	Тиде тушкаштат онартыш мут шуко вашлиялтеш.
7272	Тиде увер куандарыш.
7273	Тиде ӱдыр чыла шот денак университетлык улмаш.
7274	Тиде ужаште кажне команде ондаксе кок тавалышыж дене да кызыт у тӱшкашке логалше кум команде дене таҥаса.
7275	Тиде ужашым квалификаций лӱмдат.
7276	Тиде улан куанен, иктым палемдыме шуэш: писательын шоымо усталыкше марте але мӱндыр.
7277	Тиде ӱлнӧ возымо кок колтымаш команде да жаплан ыштыме файллан келша: команде1 > жфайл команде2 < жфайл rm жфайл Интерактивдымо командле интерпретаторышто изиш интерактивлыкым налашлан echo (йӱксавыш) командым чӱчкыдын кучыт.
7278	Тиде умылатарымаш Плутон планетылан келшен толын огыл, сандене тудым карликовый планете тӱшкаш пуртеныт.
7279	Тиде уста айдемылан шуко нелылыкым чыташ логалын: икымше тӱнямбал сарыштат кредалын, марий калыкым волгыдыш лукмо верч шкем чаманыде тыршен, репрессийыш логалын.
7280	Тиде уста айдемын паша корныжо Марисоласе кыдалаш школ дене кылдалтын: 20 ий утла Зинаида Васильевна йоча-влакым туныктымаште тыршен.
7281	Тиде файл-влакым «Викимедиа» фондын тӱрлӧ проектлаште кучылташ лиеш.
7282	Тиде фестивальын участникше-влак тӱрлӧ фламенко тӱшка-влак Испаний да Россий гыч лийыт.
7283	Тиде фильмын идейжым да статьяжымат В. Мухин ямдылен.
7284	Тиде фильмыште тӱҥ рольым Йыван Кырла модын.
7285	Тиде цикл иктаж 1720 ийыште возалтын.
7286	Тиде чапле дата вашеш Марий издательство кугу кобзарьын ойырен налме произведений-влак сборникшым луктын.
7287	Тиде чемпионат биатлоным ончыко чот шӱкалын.
7288	Тиде чер пылышыжлан эҥгекым конден, кудыжым антибиотик денат эмлен кертын огыл.
7289	Тиде четлык тунемме кнагам ышташлан тӱҥ полшык лийын.
7290	Тиде чын аклымаш ыле.
7291	Тиде чын ала чын лийше огыл, но Францийыште кумдан шарлыше легенде Энгрын, Ангелика Кауфман да моло сӱретче-влакын пашалаштышт ончыкталтын.
7292	Тиде шанче пашашке тыршенак ушнен.
7293	Тиде школым 1910 ийыште тунем лектеш да Роҥгысо второклассный учительский школыш пура.
7294	Тиде школышто 1914 ий гыч 17 ий марте тыршен.
7295	Тиде шомак пӧръеҥ, айдеме шомак дене, иран шомак мартйо (айдеме) дене ик радамыште улеш.
7296	Тиде шонымаш гыч ме геройын моткоч шучко айдеме улмыжым, айдемым нимош шындымыжым, шкенжым гына шонышо улмыжым ужына.
7297	Тиде шонымыжо шукталтде кодын: личность культын озаланыме жапыште Ал.
7298	Тиде Шорыкйол пайремже Шижде эртен каялеш.
7299	Тиде шот денак повестьым аклыман.
7300	Тиде шотшым озан ушкалже шöран да кочкышым васартылшан ынже лий манме койыш дене умылтарат.
7301	Тиде шотышто Аркадий Афанасьевич тыге каласкала: Критике шотышто, серызежын возымыжо критик чоным тарвата гын, возаш проблеме уке, кид шке ручкам куча.
7302	Тиде шотышто тудо – моткоч мастар художник.
7303	Тиде шотышто Я.Элексейнын творчествыжат чумыр литературный процесс деч ӧрдыжто огеш шого.
7304	Тиде шылын куржо-влак деч арала манын шоненыт.
7305	Тиде шымлымашым «Агротехника картофеля при посадке верхушками» брошюрышто иктешлыме.
7306	Тиде шымлыме пашалан материалым автор тÿрлö книгала гыч поген.
7307	Тиде эллаште (кумдыклаште) шкеныштын эрыкан хоккей ассоциацийышт уло.
7308	Тиде Эмилия Гавриловнан шочмо кечыже ыле, калык ончылно шÿм-чон йÿлен каласкалымыж деч вара пöлекым кучыктышт.
7309	Тиде эҥертышыже-шке шочмо сурт,ешет,ялет огыл мо?
7310	Тиде, эн тӱҥжӧ, комикс лӱмын значенийже деч лектеш.
7311	Тиде этапыште тӱшка гыч 3 команде лектеш.
7312	Тиде юбилейлан композитор Юрий Бурдаков лÿмын «Шӧртньӧ сÿан» мурым возен.
7313	Тиде ял ожно годым пеш кугу лийын.
7314	Тидлан öраш нимолан, вет нунын деч нылле ий ончыч веле огыл, тачат утлен огеш керт южо поэт.
7315	Тидланак верчын эрдене-эр, таве гыч вӱдым налме годым, ме Вӱд авалан тау мутым ойлена, яндар вӱдшӧ дене чурийым мушкына.
7316	Тидланак кӧра калык вес ялышке илаш кусненыт.
7317	Тидланат Кастрен лӱмеш ушем премий дене палемден.
7318	Тидлан верчак марий калык илышыжым тывеч-тувеч веле ужына.
7319	Тидлан верчынак нуно тошто илышым арален кодаш вуйын шогат.
7320	Тидлан йывыртен, Глезденев пÿтынь шинчымашыжым шке калыкшылан пуа.
7321	Тидлан кöра ик йодышым пуымат сита: тÿҥ конфликт шот дене икгайрак улшо «Джамиля» ден «Саскавий» кок повестьым лудмеке, молан шÿм-чонеш эстетический тÿрлö шонымаш атылана?
7322	Тидлан «каратэ-до» толкын-влак деч ойыртемалтман ыле.
7323	Тидлан кӧра, Бетховен Кумшо симфонийжым тудлан пӧлеклаш отказатлалтын.
7324	Тидлан кӧра ИОК модмашым вашталтен, саманым шотыш налын.
7325	Тидлан кӧра П. П. Глезденев «Война увер» газетым лукмашке шке вийжым пышта.
7326	Тидлан лӱмынак Немда энерыште ГЭСым чоҥеныт.
7327	Тидлан негызым Павел Петрович Глезденев пыштен.
7328	Тидлан сигналын спектр кумдыкшым але динамике диапазонжым кугемдаш лиеш.
7329	Тидлан тунеммаш деч посна илышым шке шинча дене ужаш кӱлеш.
7330	Тидлан чÿчкыдын жапшат, йöнжат эре уке гай.
7331	Тидлан шуко театр улмо полша.
7332	Тидыжак, очыни, рвезым музык дек утларак кумылаҥден да шым ияш улмыж годым, икмыняр меҥгым ончыде, Йошкар-Оласе черкыш куржталын, тысе хорышто мурен.
7333	Тидыжак руш духовенствылан йӧршеш келшен огыл, вет тудлан религий пашам шуктымаште уто конкурент кÿлын огыл, сайрак да поянрак инородческий приходлашке логалаш руш духовенстве эре ямде лийын.
7334	Тидыже ВКП(б) обкомын 19-21 мартыште калыклан палдарыде эртарыме пленумыштыжо раш шижалтын.
7335	Тидыже герой-влакын характерыштым келгынрак почаш полшен.
7336	Тидыже илыш деке тура ончалтышым шочыктен.
7337	Тидыже кугу сар лоҥгаште лиймыже годымат рашын койын.
7338	Тидыже мыйым моткочак куандарыш, чонем йывыртыктыш.
7339	Тидыже мыланна, южо моло калык семын шке йылмыжым кагазеш возен коден кертдыме калыклан, моткочак кÿлешан, вет калыкнан историйжым рашемдаш полшен кертше ик йылме ойыртемжак веле кодын.
7340	Тидыже, очыни, литератур корнышто ошкылаш ешартыш пеҥгыдылыкым пуэн.
7341	Тидыже пале мут-влакын -рак суффикс але мера да степень наречий дене пырля кучылталтмышт годым поснак раш коеш, мутлан: A илен пеш шонгго (О.
7342	Тидыже самырык рвезе лийын.
7343	Тидыже тунамсе журналист Петр Клюкинын шарнымашыж гыч коеш.
7344	Тидыже тыгак лийман, вет кö ондак пычкемышыште кул лийын илен, тудо у илышыште поснак куанымашыже да у койышыжо дене ойыртемалтеш.
7345	Тидыже шуко студентым ӧрыктарен.
7346	Тидыже шуко шотышто чыныш лектеш.
7347	Тидыже ялыште класс кучедалмым виянда.
7348	Тидыжлан, очыни, Непотсолан мотор вер-шӧржат полшеныт.
7349	Тидыжлан содыки режиссёрын ассистентше пашам кок ий наре ыштымыжат, режиссёр курсышто тунеммыжат кугун полшат: Б.Щукин лÿмеш Театр институтын режиссура отделенийыштыже тунемын, 2008 ийыште дипломым налын.
7350	Тидыжым автор тӱҥ геройын илышыж гоч сӱретла.
7351	Тидыжым "Кайык ӱжын ужата" повестьыштыжат шижаш лиеш.
7352	Тидыжым ме романыштат эскерен кертына.
7353	Тидыжым шочмо кундем, марий пÿртÿс нерген возымыштыжо шижына.
7354	Тидымак эскераш лиеш тудын рецензийлаштыже, диссертаций советыште самырык-влакын диссертацийыштым лончылымашлаштыже.
7355	Тидымат каласыман: шуко самырык писательже ойлымаш гыч шке творчествыжым тӱҥалеш да ӱмыржӧ мучко тиде жанр деке пӧртылеш.
7356	Тидым виктарчыкыште пеҥгыдемдыме.
7357	Тидым каласен мошташат йӧсӧ".
7358	Тидым каласен пуаш йылмын посна йӧнжӧ уло.
7359	Тидым каласыман еҥ-влак нергенат.
7360	Тидым нимогай йӧсылык элым аралаш чарен ок сеҥе.
7361	Тидым официалkt правилыште пеҥгыдемдыме.
7362	Тидым палаш оҥай * Айдемын пылышыже 20 Гц гыч 20 кГц марте чӱчкыдылыкан йӱкым колын шукта.
7363	Тидым палаш оҥай * Совет Ушемыште ыштыме икымше сӱретлаште Лумӱдырым изи ӱдыр семын сӱретленыт.
7364	Тидым палаш оҥай * «Шуматкече» ансамбльым Коркатовышто чумыреныт.
7365	Тидым «Роль фольклора в развитии марийской литературы», «Муро ден литератур», «Чавайн ден фольклор», «Историй ден фольклор » да моло статьялаштыже почын пуа.
7366	Тидым тудо шке пашаж дене сула.
7367	Тидым тудо шукыж годым герой-влак йырысе илыш гычак ойырен налеш.
7368	Тидым тудо Япар Микалын да тудын ватыжын, Онтина Настукын, еш кучемышт гоч ончыкта.
7369	Тидым ужын, поян ашак ваштареш изи шÿмыштем шыде тарваныш.
7370	Тидым умылен, писательын шонымашыже пеҥгыдемеш: мемнан илышыште Сталин эшеат ила да ончыкыжымат илаш тӱҥалеш.
7371	Тидым умылымеке, Липтон шке турнирышкыж Англий гыч "Вест-Окленд" лӱман клубым ӱжын.
7372	Тидым чыла еш кумыл, ешыште икте-весым умылымаш, келшымаш пуэн шогат.
7373	Тидым шарналтышыла, Ефремов ош ÿпан вуйжым савалта: - Чыла неле пашамат ышташ перныш, тÿрлö илышымат ужым.
7374	Тидым шижаш лиеш.
7375	Тидым эше кугезына-влак шекланеныт; *Крешене кечын, кö ÿдырым йÿкташ кая, тудо пиалан илыш ден илаш тÿҥалеш.
7376	Тидым ятыр произведенийыштыже ужына: «Ломбо шортеш», «Элнет ял», «Ошын койын, полан пеледеш», «Шемшыдан пасу», «Ава кумыл» (поэме).
7377	Тидым Я.Элексейн Чепишын образше гоч ончыктен.
7378	Тидын годымак Володя шкенжым эстрада мурызо да драматург семын терга.
7379	Тидын годымак Иосиф Архиповичын шÿм – кылже самырык – влак пелен лийын.
7380	Тидын годымак историй да краеведений паша деке шӱмаҥын.
7381	Тидын годымак калыкын религийже калык-влакым посна тӱшкалан ойыркалаш, шеледаш нигунам ӱжын огыл.
7382	Тидын годымак Мухин школысо воспитаний нерген тÿрлö методический статьям возен.
7383	Тидын годымак ПВО командований гыч ятыр генерал ден офицерым луктын колтеныт.
7384	Тидын годымак писательын мыскараже осал пушан огыл, тудо айдемым йöршын кÿлдымашке ок лук, уда койышыжым гына воштылеш, тыйын ситыдымашым калык эре вурсаш тÿҥалеш, вашкерак тöрлане, сай айдеме лияш тырше манын шижтара.
7385	Тидын годымак сылнымут дене кугу кылым кучен.
7386	Тидын годымак «Ӱжара» газетым редактироватлен улмаш.
7387	Тидын годымак «Чодра сем», «Кумыл», «Эрвел мари» ансамбль-влакын чолга артистше.
7388	Тидын годымак шке еш ансамбльжым чумырен, тӱрлӧ вере мастарлыкшым ончыкта.
7389	Тидын годым кенета, Йынашлан Саскавийым марлан налаш шонен, Петр ден Оксина темлаш толыт.
7390	Тидын годым осал шӱлыш, осал пурымо деч аралалтыныт: омсам, капкам петыреныт, пызле укшым омса ӱмбаке пыжыктеныт.
7391	Тидын годым тудо наукым веле огыл, туныктымо методикымат, студентлан теорий да практикымат намиен шуктышаш.
7392	Тидын годым тӱҥ режиссёр (чыла пашам вуйлатыше да виктарыше) «режиссёр-постановщик» лӱмдалтеш, тудын лишыл творческий полышкалышыже — «режиссёр» лиеш.
7393	Тидын гоч автор социализмлан келшен толшо ыштыш-кучышым, совет обществын идеалже нерген умылымашым рашемда.
7394	Тидын гоч ме самырык ÿдыр ден качын пиалан йöратымашыштым ужына, нунын ойгыштым шижына, Петр ден Оксинам версена, тунамак чаманена.
7395	Тидын гоч поэт советский калыкын у илыш дене, пиалан илыш дене илмыжым сÿретлен.
7396	Тидын дене вес ий муй лектыш сай лиеш, манын ушаненыт.
7397	Тидын дене Испаний Чемпионатын эртымгорныштыжо ойыртемалтше-влак коклаште эн самырык футболист лийын.
7398	Тидын дене тудо мемнан элысе иза-шольо литературым пойдара.
7399	Тидын деч вара кажне ийыште тиде пайрем эртаралтеш.
7400	Тидын деч вара, кузе, лийын йушо состоянийыште,Ли Вай налын мутонан кемым,и Гао Лиши, чотырак политически влиятельный евнух дворецышто, савыртыме лийын йодмаш ышташ содействийым налаш тидын дене,император ончыч.
7401	Тидын деч вара музыкант уэш фильмлаште сниматлалташ тӱҥалеш.
7402	Тидын деч вара нуным палыме ыштынешт улмаш.
7403	Тидын деч вара тӱҥалше автор воза тетралогийым «ныл эпоха развития» мучаш ужашше «самырык жап» - тыгак и лектын огыл.
7404	Тидын деч моло, москваште Лев Николаевичын телым 1848–1849 ийлаште икымше гана лектын карт дене модмо увлечений лектеш.
7405	Тидын деч посна Александр Алексеевич поэт да драматург семын чапланен: «Кронуш», «Пупкин ӱдырым налеш» да моло пьесынат авторжо.
7406	Тидын дечын вара Аристэн школжым Иван Иванов, Георгий Валитов, Валентин Васильев да шуко молат эртеныт.
7407	Тидын дечын ончыч "Нивам" Греций, Эквадорышто погеныт.
7408	Тидын нергенак ойла тений нунын «Тый марла кутырет?»
7409	Тидын нерген Йынаш таҥжылан ончылгоч шижтара.
7410	Тидын нерген К.Васин чын палемден: «Эвайн шке поэмыжым марий калык муро размер дене возен, марий мурышто гаяк рифме-влакым келыштарен» (Васин 1982:100).
7411	Тидын нерген летопись тыге ойла: «Курык еҥ-влак шӱдывуй Алтыш йолташыж-влак дене Мамыч-Бердейлан иквереш руш ваштареш лияш сӧрен, тудым ӱшандарен, шкеж деке йӱаш ӱжын.
7412	Тидын нерген ме изиш варарак каласена.
7413	Тидын нерген Микай шкежат «Сöйын пöлекше» мурыштыжо шылтыде ойла: «Чарныдыме сöй» манын, Йöратыме ÿд(ы)ремат, «Танем огеш тол» манын, Марлан каен вес енлан.
7414	Тидын нерген Миклансола ялыште илыше Л.Г. Герасимов тыге ушештара: - Георгий путырак кугу общественный шонымашан еҥ ыле.
7415	Тидын нерген ойлымо годым В.Мухинын аклен серыме мутшым ушештараш келшен толеш.
7416	Тидын нерген «Ранее шоу» Кингын интервьюштыже пале лиеш. 2002 ийыште Кинг возаш чарнымыже нерген йӱкын каласен.
7417	Тидын нерген Чыкма ваштареш, Юлын шола серыштыже мумо Изи Ахмыловский, Морко кундемысе Шоруньжаште мумо тошто ӱзгар-влак, Киров велын кечывалвелныже Шынчара кундемыште мумо Кубашевский тошто илем олмо да моло археологический памятник-влак ойлат.
7418	Тидын нерген Шабдар Осыпын творчествыжат раш ойла.
7419	Тидын нерген, шке «кугорныжым» раш да вик палемден, Микай возен: «кызытсе чумыр пашам гыч лектын (школ директор да туныктышо паша гыч – О. Г.) литература пашам гына ышташ – лийшашлык огыл».
7420	Тидын нерген шуко возымо лийын, шке мутшым Е.Содоронат каласен: Шурно ял ден ший ола Таче ваш-ваш кутырат, Тан кычалше ÿдырла Мый денем пырля мурат.
7421	Тидын олмеш каныш кечылан 1 Шорыкйолым ойырымо.
7422	Тидын олмеш россий армий Чечня мучко "кугу да торжа операцийым" тӱҥалын.
7423	Тидын поэзийже вияҥ – палдыме каваште кӱдырчым кӱдыртыкта, ложгышо йӱран игечыште чевер кечым ужыкта, кулеш гын, илышым тоен пышта, а колышым шӱгар гыч кынелта.
7424	Тидын шотышто Москошто 1925 ийыште лекше «Чодра пеледыш» сылнымут аршашыште тудын редакторжо (С.
7425	Тидын шотышто оҥай шинчымашым мланде кузе лийме нерген каласкалыше миф гыч пален налаш лиеш.
7426	Тиле Урал гыч Москош, Кремльыш, чоҥештен да кыша деч посна йомын.
7427	Тисте-влакым шымлыше шанче - вексиллологий ( гыч — «тисте», «ту»).
7428	Титакдам шылташ тӧчымыдам чарныза да чын показанийым пуыза.
7429	Титаклыме ойпидыш почеш 9319 №-ан делашке 10 еҥым ушеныт.
7430	Тите турнирыште эн сай форвард лӱмым сулен.
7431	Титуллыкым ом шого манын шонен).
7432	Тихон Ефремович аяран мут оргажлан вашештыде кертын огыл.
7433	Тиштерыш пуртымо нерген мутланымым ужар тӱс дене ончыктымо.
7434	Тоеныт Биржай районысо Серголиски лÿман ялыште.
7435	Тойки ватыжын мурыжым колын, Изибай теве тыге шоналта: «Тиде мом туштен мурыш, икана палышаш ыле».
7436	Тойки деч посна Ормызан чыла ешыже, чыла погыжо Чепиш кидыш верештын.
7437	Тойымашышке Совет Ушем чумыр командын модшыжо-влак толын кертын огытыл.
7438	Токтарсола деч йӱдвел-эрвелке 5 меҥге тораште Шуй эҥер воктене верланен.
7439	Токташ – пычкемыш ялеш кушшо марий Гобсек, тудо Оноре де Бальзакын геройжо семынак моткоч чанга, но Токташын шке оккуллан ушаныме дене тулыжген, чоялыкшат моткоч аныра.
7440	Толкынын идеалжым аралыше « копилефт » концепцийын авторжо; тиде концепцийым юрист-влакын полшымышт дене GNU General Public License (GNU GPL) - ПВ-лан эрыкан лицензийышке пуртен.
7441	Толмо кечынак баян дене шокташ тунемаш пурашлан училищышке йодмашым возен пуа.
7442	Тол пырля…» - манеш Мичуш, онжым ончык луктын.
7443	Толстой,лӱддымӧ офицер семыни йырваш йылгыжше палыме семын лийын чыла шанс сай карьерым ышташ.
7444	Толын шуэш 1956 ий февраль.
7445	Толя йолташет. 1944 ий октябрь пайрем кечын «Марий коммунеш» почеламут да проза дене возымо «Шочмо калык лӱм дене» публицистический статьяже печатлалтын.
7446	Томск вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
7447	Томышто атомын тӱҥ висыкше верлана, томын структуржо химий тӱҥлыкым палемда.
7448	Тонян характержым сÿретлымаште авторын öрмалгымыже, ÿшаныдымыже, мемнан шонымаште, теве молан лийын.
7449	Топкавлак сола ( ) — Марий Эл республикын Кужэҥер кундемыштыже тӧва валне верланен, кок могыр гыч тудум корем авыра.
7450	Топкатарак капкылан, мутланаш, мыскарам ышташ йӧратыше ты пӧръеҥ чонлан ала -мо шот дене лишылын, пуйто шукертсек палыме семын чучын.
7451	Топологий гыч ончымо годым, кружка ден бублик огыт ойыртемлалт.
7452	Тӧрвелан кумлукын чыла лукшо-влакат 60° лийыт.
7453	Тӧрвер — мландын изи кӱкшака да лакыла улман верже.
7454	Тореш олымбалне ик шонгырак ен куслем шоктен шинча (С.
7455	Тӧрза — пӧлек гыч эн тӱҥ улеш, мо шокшым лукта.
7456	Тӧрза — рож пырдыжте, керек-могай темымаш дене.
7457	Тӧрлатыше еҥ пуалме черым кораҥдаш манын кармывоҥгым моштен кучылтын.
7458	Тӧртык почеш, 80 деч изирак проценым шындаш ок лий.
7459	Тӧртык почеш тудлан экзаменым латин йылмелан ыштеныт, вара тудын тринити колледжыш кембриджский университетын пурымыжлан каласеныт.
7460	Торчан тояж дене шолтик-шолтик пералтен, верышкыже миен шогале (В.
7461	Тосметсола касвелнырак, лоп верым айла.
7462	Тосметсола школ йыр коштын савырнышым.
7463	Тосурт (Элеволко, Камедъял) ( ) — У Торъял кундем Токтарсола ял шотан илемыш пурышо ял.
7464	Тӧчен-тӧчен 1913 ийыште Озаҥысе кугу школышкат тунемаш пурен.
7465	Тошто годсо шомак-шамыч марийым моктен каласат: Марий калык шагал гынат, шуко лийын керталеш.
7466	Тошто ден уын кучедалмыжым ончыкташ, тушман-влакын шакше пашаштым сÿретлаш Ал.
7467	Тошто клуб пу гычын ышталтын ыле, 2000 ийыште ялыште у кермыч клубым почмо.
7468	Тошто Крешын ял шотан илем * Тошто Крешын ( ) — ял.
7469	Тошто марий еҥ-влакын умылымашышт почеш, ю - сандалыкыште эн кугу вий, илыш вий.
7470	Тошто мастар-шамыч рвезылакшылан тошто мурым пуалтен ончыктат.
7471	Тошто пайрем, сӱан мурат чонышкыжо шыҥен.
7472	Тошто пайремын эҥгекшым, зиянжым умылтарен.
7473	Тошто семын Марий Элын йӱдвел-эрвел кундемыште утларак эртарат.
7474	Тошто сӱрет почеш тиде йоҥежым мастар-влаклан ыштыктен.
7475	Трафикын чотшо висалтын кертеш пакет дене, бит дене, байт (Кб, Мб) дене да т. м.
7476	Тренер-влак капкаоролым да Харламовым титакленыт.
7477	Тренер-влак тудым матчым пурташ шонен пыштеныт.
7478	Триумф Сар деч вара калыклан Эдит эше кумданрак палыме лиеш.
7479	Тройкышто голым пуртымо шотышто вараш кодын, но голым пуртымо пасым шукырак пуэден.
7480	Тройчын але Тройчын кече (Лышташ пайрем) ( ) — латкок тӱҥ христиан пайрем гыч иктыже.
7481	Троллейбус Троллейбус але Тӱканорва ( гыч) — мер транспорт.
7482	ТРОФИ Эн чӱчкын чыла-вере коштшо машина (внедорожник) дене, южгунам грузовой машина дене, южгунам мотоцикл, Але тыглай автомашина дене корныдымо верыште кудалыштыт.
7483	Трук пӧртыш Эрикын йолташыже да тудын дене пырля ала-могай шоҥго пӧръеҥ пуреныт.
7484	Трукышто мландыш волашлан параплан дене чоҥештылшылан изи верат сита.
7485	Тӱвыра аланыште тыршымаш Александр Беляев бас йӱкан.
7486	Тӱвырам шымлымаште да моткоч кугу специалистлан шотлалтеш: ятыр семмастар-влакын илыш-корнышт да творчествышт нерген пашам савыктен.
7487	«Тӱвыра наследий» лӱмын ыштыме программыж почеш 2010 ий гыч ото-влакым эрыктымаш паша тӱҥалын.
7488	Тӱвыра паша Ӧрша кугыялыште Тӱвыра полат пашам ышта.
7489	Тӱвыра паша Тӱҥ шотышто марий калыклан Эльвира Трифонова мурызо семын палыме.
7490	Тӱвыра пашаштат кугу пагалымашым сулен: тудым талантан режиссёр семын палат.
7491	Тувыртыш пайрем йӱла Пургыж тылзе шумеке, да тылеч вара ушкалаш еш-шамыч ты пайремым шÿм пырткен вучат.
7492	Тувыртышым ончыч шке еш дене кочкыныт, вара родо-тукым, пошкудо-влакымат ÿжыныт.
7493	Тӱвыт кече — Семык пайрем арняште, изарнян кече.
7494	Тугай тымык, эсогыл Турия эҥер ӱмбалне кол чумалме йӱкат тыште да тушто шоктен.
7495	Тугайымак ял поян кочмылан пашам ыштыктен, шыгыр пагыт толын шумо годым шкак кучен пуэн.
7496	Тугак марий литературышто улшо роман – влак: Н.Игнатьев «Вурс мардеж» (1932), «Савик» (1933), «Туан сäндалык» (1935), М.Шкетанын «Эренер» (1932) – сылне, келге содержаниян, социально – психологический произведенийым возаш йöным ыштеныт.
7497	Тугак, Тÿредме тылзе, Саска тылзе, У шурно тылзе, Шыжага тылзе, Уржа ÿдымо тылзе, Шӱльӧ тÿредме тылзе, Уржа ӱдымӧ тылзе, Угинде тылзе.
7498	Тугак тиде кок ужашым эше графический цифровой технологий дене пырля ушеныт.
7499	Тугак тиде термин дене мурымаш мастарлык могырым айдеме йӱкым вияҥдашлан келыштарыме упражнений-влакым лӱмдат.
7500	Тугак эше сымыктыш да шанче - тӱням шымлымашлан кок йон-влак улыт маныт.
7501	Туге гынак, Алексей Николаевич поэзийым йöршынак ок кудалте.
7502	Туге гынат 1960 1970 ийлаште лапта модмаш шке кушмашыжым да виянмашыжым чарна.
7503	Туге гынат, ий нальык-влакын пытымышт верысе гидрологий эскерымашлан влиятлышаш огыл, чодыра йоммо да калыкын паша деч молыжо.
7504	Туге гынат илалше еҥ-влак ваштареш каяш да шке марийжым ок тарате.
7505	Туге гынат, Петрован Эвай Пöтыр деч ятыр шотышто ойыртемалтеш.
7506	Туге гынат поэт лудшо еҥлан шке чон шижмашыжым ок палдаре, тудо изи геройжо- влак нерген ойла, нунын шонымышт дене ила.
7507	Туге гынат, технологий-влак тынысле гына кучылтын огыл; эртымгорно мучко айдеме ыштыш, сӱмырымаш вийым талышнен, гыч марте.
7508	Туге гынат тудо эре кугу пагалымаш дене шке йолташыж-влак нерген ойлен да лÿмнерыштым арален.
7509	Туге гынат фол-влак улыт, да адакшым нунын нерген модшо-влакак увертарат.
7510	Туге гынат черланымылан кӧра «Ленинградыште илаш ом темле» манме справкым кучыкта.
7511	Туге гынат чонжо паша деч посна шинчымым чытен огыл, да Тихон Ефремович йöн лийме семын я школышто, я МарНИИ -ште, я искусство паша управленийыште ыштен.
7512	Туге гынат, шке яра жапыштыже Парижысе кабарелаште коштын, Италийыш кудалыштын, манинлам наледен.
7513	Туге гынат, Яран вел марий-влак шке кутырымыштышт ожнысо марий йылмын ятыр палыжым арален коден кертыныт.
7514	Тугеже гын, тиде жаплан тиде верыште 23 еш илен.
7515	Тугеже икымше - айдемын могай улмыжым палемдышаш.
7516	Тугеже икымше ужашыже айдемын могай улмыжым палемдымаш.
7517	Туге лектын, кеч-кудо жанрым нал—поэзийжым, прозым, драмым — чыла вере чын илыш деч ӧрдыжсӧ, торасе сӱрет, пуйто калыкше мемнан йыр огыл, а вес планетыште ила.
7518	Ту годсо комсомол билетем кызытат аралем.
7519	Тугодым Йошкар-Олаште тиде пӧрт эҥ кугу ыле.
7520	Тугодым тыгай компьютер-влак уста лийыныт, модельже механикле але электрическе радамлыкыште ышталтыме.
7521	Тудак тудлан "Тыныс" лӱмым 1521 ийыште пуен.
7522	Тудак тӱшкалан текст-влакым воза.
7523	Тудак Федерико Феллинин пелашыже лияш кӧнен.
7524	Тудат авторын биографийже дене кылдалтын.
7525	Тудат возымо паша шотышто толын ыле.
7526	Тудат, ешыжат ваш-ваш нимом пален огытыл.
7527	Тудат йылмым чоҥымо пашаш кумылын ушнен.
7528	Тудат кугу чап лӱм дене палемдалтын.
7529	Тудат Марий кугыжаныш университетым тунем лектын да тыштак пашам ышташ тӱҥалын, но 1972-шо ийыште, университетым почмек, тушко куснен. 9 ий шанче паша шотышто проректорланат тыршен.
7530	Тудат нине шомак-влакым ойыренрак ойлаш йöным пуа.
7531	Туддеч вара чучкыдын черланен, тазалыкше начарештын.
7532	Туде йодеш шонош и шонаш-ниныт деч йылгыжше выражений нимолан огыт служитле».
7533	Тудлан № 134340 номерым пуеныт Изи планете влакын каталог почеш.
7534	Тудлан «Заслуженный деятель науки Марийской АССР» лÿмым пуэныт.
7535	Тудлан Йошкар-Олан почетный гражданинже лӱмым пуымо.
7536	Тудлан кӧра кызытсе компьютер-влак ончычсо компьютер-влак деч амион камысыр пачаш кугурак лектышым пуышо улыт да палынак изи верым налыт.
7537	Тудлан куан уке, а шыргыжше тус уло да молат.
7538	Тудлан лач тыглай йулымаш уке, а йулымо годым лекше йук уло.
7539	Тудлан поплан туныктымо школыш пураш вереште.
7540	Тудлан творчество пашаштыже С. Чавайн, О. Шабдар, П. Карпов чот полшат.
7541	Тудн почеш легковой автомашина проектым ямдылыме шотышто Fiat концерн Совет Ушемлан полшен шогышаш.
7542	Тудо 10 пункт гыч шога.
7543	Тудо 1520 ийыште вӱдшорын кудымшо кечыштыже колен.
7544	Тудо 1770 ийыште Боннышто 16 декабрьыште шочын.
7545	Тудо 1869 ий 31 декабрьште шочын.
7546	Тудо 18 ий мучко дневникым возен, вара эргыжлан кучыктен».
7547	Тудо 1906 -шо ий гыч палемдалтеш.
7548	Тудо 1920-шо ийыште Шернур кундем Лапка Памаш ялеш шочын.
7549	Тудо 1934 ийыште гына возаш тÿҥалын.
7550	Тудо 1935 ий 5 пургыжыште Курыкмарий кундем Носола ялеш шочын.
7551	Тудо 1944 ийыште тӱҥалме пашажым умбаке шуяш келшен да СССР тӱрлӧ областной газетлаште герой-влак нерген кугу очерк-влакым (1965–1967) ийлаште печатлен шоген.
7552	Тудо 1962 да 2000 ий коклаште латшым метр кӱжгытшым йомдарен. 2020 ийлан пӱтынек пытышаш, эксперт и NASA палеоклиматолог Лонни Томпсонын оценкыж почеш, Огайо университетын профессоржо, але 2040 ийлан пытышаш.
7553	Тудо 1978 -ше ийысе «Татарские термины родства в диалектах марийского языка» статьяштыже 15 финн-угор да финн-пермь жапысе термин-влак нерген воза, 30 наре термин вара, шкевуя вияҥме жапыште, пурен манеш.
7554	Тудо 2000-ше ийын Идым тылзыште Морко кундемын Волаксола ялыште эртен.
7555	Тудо 200 утла ойлымашым возен, шукыжо нунын кокла гыч авторский сборникыш логалын.
7556	Тудо 33 ияш боксёр Марсель Сердан дене палыме лиеш.
7557	Тудо 36 шомакым ончыкта да тышеч 25 у, эрвел наречийын тÿрлö говорлашкыже пытартыш жапыште пурышо улыт манын умылтара.
7558	Тудо 4 ÿярня 1678 ийыште шшочын да тудо кечынак тиде черкыште тынеш пуртеныт.
7559	Тудо 5-10 минут наре шуйна.
7560	Тудо 5 тылзе шуйнен. 5 тылзе эртымек судьян темлымашыже почеш матчым чарыме, уке гын, ӱчашыше-влакын тазалыкышт начарешт кертеш – манын ойлен тудо.
7561	Тудо 700 наре марий калык семым поген да келыштарен.
7562	Тудо C++ йылме дене возымо.
7563	Тудо «Hank Snow»-н чыла мурыжым пален да тыгак Рой Акаффын, Эрнест Таббын, Тед Даффанын, Джимми Роджерсын, Джимми Дэвисын, Боб Уилссын возалтме мурылажым колышташ йӧратен.
7564	Тудо ÿдыр семын вожылынат, кугешненат мошта, тунамак окмак качым койдарен кертеш.
7565	Тудо автокатастрофеш кола. 18 март 1963 ийыште Эдит пытартыш гана сценыште. 10 октябрь 1963 ийыште Пиафын ӱмыржӧ кӱрылтеш.
7566	Тудо англичан йылме дене лектын да Российыште илыше иностранец-влаклан савыкталтын.
7567	Тудо апостол- влак кокла гыч шкетын гына шке колымашыж дене ош туня гыч каен, а моло апостол влак индыралт коленыт.
7568	Тудо аспирантлан пуымо кум ий жапыште пашажым тÿрыснек шуктен веле огыл, тудым аралашат ямдылен шуктен.
7569	Тудо ачам гай, кочам гай ыле».
7570	Тудо Брунсвиков шамычын родыжо лийиын, куштыжо Бетховен эре лиеден.
7571	Тудо бюрократ да дипломат лийын.
7572	Тудо вара «Эрык» сборникышке пурен. 18 февральыште Микай «Шуйге шÿшка мардежет» мут дене тÿналше почеламутым воза.
7573	Тудо, векат, ты почеламут шотышто обллит ден крайлит коклаште могай учашымаш лиймым пален огыл.
7574	Тудо «Вес марла книга» маналтеш.
7575	Тудо взвод дене командоватлен. 1943 ийыште 22 августышто немецко-фашисткий захватчик-шамыч ваштареш талын кредалмаште кугу геройствым ончыктен колен.
7576	Тудо взвод дене командоватлен. 1943 ийыште 22 сорлаште немецко-фашисткий захватчик-шамыч ваштареш талын кредалмаште кугу геройствым ончыктен колен.
7577	Тудо, викшым ойлаш гын, марий историйын, марий калыкын образле символжо.
7578	Тудо вич ужашан.
7579	Тудо виян педагог лийын, йоча уш – акылым, школ илышым келгын пален шоген.
7580	Тудо возалтын С.Г. Чавайнын «Элнет» романже почеш операн премьерыже 26 Ӱярня 1971 ийыште Марий музыкальный театрыште эртен.
7581	Тудо возен: »Тиде Наполеон тыглай айдеме.
7582	Тудо Воломин да Варшаве олала коклаште верлана.
7583	Тудо Георгий эргыж шочмо деч вара, февральский революций годым, Баку олаште лазарет канцелярийыште военный писарьлан служитлен, большевик-влак дек чÿчкыдын коштын.
7584	Тудо годымак марий вате-шамыч пурам шолтат, перемечым кÿештыт, ÿячам, моло кинде-шинчалымат ямдылат.
7585	Тудо граждан сар жапыште ош бандит Аненковын карательный отрядытыже коштын, Сибирь тайгаште шемер кресаньык-влакым пуштеден.
7586	Тудо Гудаута кундемыште.
7587	Тудо гына мечым кок кид дене кучен кертеш.
7588	Тудо гын Йошкар-Олашке 1981-ше ийыште толын – руш академтеатрын артистше лийын.
7589	Тудо гын Кужэҥер вел Шӱдымарий ялыште шочын-кушкын.
7590	Тудо гын Кужэҥер кундем Лажмучаш ял гыч.
7591	Тудо гын Мари-Турек кундемысе «Знамя» газет редакцийыште шуаралтын.
7592	Тудо гын Угарман кундемысе Вахтан посёлкышто шочын.
7593	Тудо жаплан тиде лӱм лач келшен толын, молан манаш гын европысо да йӱдвел африкысе цивилизаций-влак тиде теҥызын серлаштыже тӱзланеныт.
7594	Тудо жапшыте Лумӱдыр пайремым вӱден огыл.
7595	Тудо жапыште, ече-шамыч курык да тыглай ечылан шелалтын огытыл.
7596	Тудо жапыште клиент-влакын яйра жапыштым сылнештараш манын тÿрлö музык инструмент-влак лийыныт.
7597	Тудо жапыште кугу неле мечы дене модыныт.
7598	Тудо жапыште тиде ранениже чот лӱдмашан лийын.
7599	Тудо жапыште У Торъял кундем Марий АССРыште лийын. 1985 ийыште ГИТИСым тунем пытарен.
7600	Тудо зодиакын, кечын да тылзын орбитым, тылзын фазым ончыктен.
7601	Тудо изиж годымак раш цельым шынден да шкенжым кугу пашалан нойыде, чарныде ямдылен.
7602	Тудо ийлаште эн сай, эн тӱҥ произведенийлаже шочыныт.
7603	Тудо ийын 1949 ийыште шочшо рвезе-влакым гына тушко налыныт, но Валерий изи капан, каҥга лийын, тренерым шоешт кертыныт.
7604	Тудо ийынак шошым Г. Ефруш Украиныш унала миен коштын, кугу кобзырьын илым мландышке марий калыкын шÿм саламжым намиен.
7605	Тудо ийыштак Майоров-Шкетан лӱмеш марий кугыжаныш драме театр Александр Петровын «Кронуш» историй легендыж почеш постановкым шынден.
7606	Тудо ик 1944-ше ийыште гына кумло утла заметкым пуэн, шуко гана газет редактор дене вашлийын.
7607	Тудо икмыняр повестьым - «Саскавий», «Ломберсолаште», «Шошо»..
7608	Тудо икмыняр шÿдö марий калык мурым поген.
7609	Тудо икшывылан возымо прозылан шочашыже полшен.
7610	Тудо императорын коронацийышкыже Урал гыч Петербургыш шумеш тиде велосипед дене кудал миен: кугыжа тидлан кресаньыклан эрыкым пуэн.
7611	" Тудо Ипай нерген шукыракат ойлен кертеш ыле.
7612	Тудо «Йошкар кече» газетыш возгален шоген, тӱрло информацийым, статьям савыктен.
7613	Тудо Йошкар-Олаште ила.
7614	Тудо кÿчык, но волгыдо илышым илен, шочмо калыклшылан сылне деч сылне, чонеш логалше, кумылым лывыргын вÿчкалтыше почеламут-влакым темлен.
7615	Тудо кажне ныл ийлан ик гана эртаралтеш.
7616	Тудо каласен: «Да, йолташ-влак, языкан улам – поп лийынам.
7617	Тудо «Каныш кече» маналтын.
7618	Тудо кечын символжым ончыктеныт: вет теле рÿдö шеҥгелан кодын, кечыжат ынде мландым шукырак ырыкта да игече эркын-эркын шошо велыш тайна.
7619	Тудо книга деке кынелын, малашат книга денак возын.
7620	Тудо Кугече деч вара 8 арня эртымеке, шуматкечын - Индеш кугарня куд кече ончыч эртаралтеш.
7621	Тудо кумдан палыме лийын тачысе кечылан Кентерберийский ойлымашыже дене.
7622	Тудо кӱртньӧ гыч тӱрлӧ арвер-влакым ямдыла: калыкыште тиде сомылым «художественная ковка» маныт.
7623	Тудо Курыкмарий кундемысо Сӧрманангыр ял гыч.
7624	Тудо кызытат ФИФА лӱмым нумалеш.
7625	Тудо кызытат шке статусшым йомдарен огыл.
7626	Тудо ласка кумылан, яндар шонымашан рвезе ыле.
7627	Тудо латин тиштер гыч 21 буква (C, Q, W, X, Y деч посна) да икмыняр ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
7628	Тудо лач тыге ила: веселан, умылтараш лийдымын, Сÿретче семын.
7629	Тудо лийеш мемналан надежный аралымаш социалист шамычын, коммунист, анархист, бродяге-шамыч ваштареш корыстный агитатор, ратующий «реформылан»,кудо пуат ылекинде шултышым и палымым чын калык верчын.
7630	Тудо луан арипметикым кучылтен.
7631	Тудо «Луна-2» станцийым космосыш луктын, тиде станций тылзе ӱмбак шичше икымше станцийлан шотлалтеш.
7632	Тудо лывырге шочмо йылмынан тӱрлӧ кӱлешан йодышыжым рашемден.
7633	Тудо марий да руш йылме синтаксисым шымлымаште кугу надырым пыштен.
7634	Тудо марий йылмым икымше гана тÿрлö могырым шымлен ончыктен.
7635	Тудо марий йылмым шымлымыж дене кугу чапым сулен.
7636	Тудо марий йылмым ятыр у шомак дене пойдарен.
7637	Тудо марий кресаньыкым у семын пашам ышташ да илаш ӱжеш.
7638	Тудо Марий кугыжаныш университетын историй пӧлкажым, вара аспирантурым тунем лекше да икмыняр ий Йошкар-Олан историй тоштерыштыже пашам ыштен.
7639	Тудо марий кундемыш 1924 ийыште толын да вигак йылме пашан рÿдö йогынышкыжо верештын.
7640	Тудо марийлан у, волгыдо илыш толшашым шиже, чонжо дене чытыде муралтен колтыш «Чевер ÿжара волгалте, шем пычкемыш шаланыш.
7641	Тудо Марий педагогический институтышто тунемше шуко самырык еҥ дене кылым кучен, тӱрлӧ такмакым погаш кумылаҥден.
7642	Тудо Марий Тӱрек кундем Китня могырышто шочын-кушкын. 32 ий наре тудо Шернур кыдалаш школын тӱҥалтыш класслажым туныктен.
7643	Тудо Марий Тӱрек кундем Руш Купта ялыште шочын-кушкын.
7644	Тудо «Марий ял» газетыште савыкталтын.
7645	Тудо Маскасола кундем Шаплак ялыште шочын-кушкын.
7646	Тудо машина йымак логалын, нелын сусырга да больницыш верештеш.
7647	Тудо мемнан нӧргӧ уш-акылышкына ала-могай ешартыш оҥай да палыдымеш инчымашым шыҥдарен шоген.
7648	Тудо мемнан пагытысе еҥ-влакын илыш-йÿлаштым, койыш-шоктышыштым, шонымо-мутланымыштым эреак тÿткын эскерен.
7649	Тудо мландышке шурно, пареҥге, кинде, саска, емыж, да моло мланде поянлык лектышым колта.
7650	Тудо Морко кундем Мызеҥер ялыште шочын.
7651	Тудо Морко кундем Чодрасолаште шочын.
7652	Тудо Морко район Кумужъял ялеш 21 декабрь 1966 ийыште шочын.
7653	Тудо Морко район Шеҥше селаште шочын-кушкын.
7654	Тудо моткоч ушан-шотан еҥ лийын, шке вачыштыже ВАСХНИЛ-ын секцийже ден институтшо-влакым витарен шоген.
7655	Тудо моткоч чотак чоҥештылме аппаратым чоҥымыжо шуктен.
7656	Тудо мыйын возымо почеламутем тöрлаташ полшен.
7657	Тудо Научно шымлыше марий институтым вуйлатымыж годым А.Р.Сидушкинан ямдылыме "Кырык мары халык мырывлӓ" (1958) сборникым лукташ полшен, ятыр ой-каҥашым пуэн.
7658	Тудо ныл шанче книгам савыктен луктын.
7659	Тудо огеш нӧрӧ да айдемын кӧргӧ шокшыжым арала.
7660	Тудо ойлымаш ден новеллылаштыже Октябрьский социалистический революций деч вара марий ялын уэммыжым, марий шемер-влакын сознанийыштын кушмыжым ончыктен», – палемда Ким Кириллович.
7661	Тудо оҥартышмутын чоналтме ойыртемжым тун шо¬тышто чын почын пуэн.
7662	Тудо ончыкыжым кÿчыкын, йоҥгыдын, раш возышо кугу поэт лийшаш ÿшаным шочыктен.
7663	Тудо ончылныжо моткоч суап корным ужеш: 50-60-шо ийлаште ÿмыр лугыч колышо самырык танже-влакым шарналташ.
7664	Тудо, ончыл шонымашан туныктышо, йоча – влакым тыршен шинчымашым погаш, пасу пашам йоратен ышташ туныктен.
7665	Тудо ончычат шкенжым пеш простан, тыглай кучен, южо возгалыше гай нерым кадыртен коштын огыл.
7666	Тудо Оршанка кундем Сухой Овраг ял гыч.
7667	Тудо Оршанка кундемысе Воробьи ял гыч. 1949-ше ий гыч ойырен налме пашаже дене Советский кундем Вятский школышто биологийым да химийым туныкташ тӱҥалын.
7668	Тудо пÿтынь кава тÿрым йолван солыкшо дене леведеш.
7669	Тудо пагытыште Госсекретарьлан ыштыше Николай Федорович Рыбаковын, Василий Васильевич Ивановын, Алексей Изергиевич Якимовын, Михаил Егорович Шиляевын надырышт моткоч кугу.
7670	Тудо пеш талантан скульптор лийын.
7671	Тудо Поранча кундем Изи Пумарий почиҥга ялыште шочын-кушкын.
7672	Тудо Поранча кундем Тошкемнур ялыште шочын-кушкын.
7673	Тудо поснак ял илыш нерген шуко возен.
7674	Тудо посна пункт дене калык образований программыш, инород йылме дене савыктыме пашам виктарен шогаш палемден.
7675	Тудо Пошкырт Эл Калтаса кундемыште шочын-кушкын.
7676	Тудо поэзийлан гына огыл, прозыланат, шанче пашаланат уло вийжым, моштымашыжым пуэн.
7677	Тудо поэзийыште волгыдо кышам коден.
7678	Тудо программлымаш кертмешетдыме ыле, садлан компьютер семын тудым лӱмдаш ок лий.
7679	Тудо пуйто ше калыкше дене вич тӱжем вара кечывалвелыш калыкшым наҥгаен.
7680	Тудо пӱртӱслан кугеш нен шоген.
7681	Тудо пӱртӱсын моторлыкшо, сылнылыкше нерген ятыр книгам возен.
7682	Тудо пӱтынек сем аланышке кусна, марий композитор-влак дене пеҥгыде кылым кучаш тӱҥалеш да икымше марий "Акпатыр" оперым шындымаште шке мастарлыкшым терга.
7683	Тудо Роза шешкыжым моткоч пагала.
7684	Тудо Рӱдӧ пересыльный казаматлан шотлалташ тӱҥалын.
7685	Тудо руш да моло калык литературым сайын палымыже, кугу эрудицийже дене ойыртемалтын.
7686	Тудо руш тиштер гыч 33 буква, 21 сочетаний да "тоя" (йошкарге дене ончыктымо) тиште гыч шога.
7687	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 10 сочетаний да тиште (йошкарге дене ончыктымо) гыч шога.
7688	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 3 ешартыш тиште гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
7689	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 3 ешартыш тиште да апостроф гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
7690	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 4 ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
7691	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 4 ешартыш тиште гыч (йошкар тӱс дене ончыктымо) шога.
7692	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да 9 ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
7693	Тудо руш тиштер гыч 33 буква да икмыняр ешартыш тиште гыч (йошкарге дене ончыктымо) шога.
7694	Тудо руш тиштер гыч 33 буква, икмыняр сочетаний да "тоя" (йошкарге дене ончыктымо) тиште гыч шога.
7695	Тудо руш тиштер дене икгай да 33 буква гыч шога.
7696	Тудо сайым веле ойлен Бетховенын копмозиторский талантше нерген.
7697	Тудо саламлыме мутым каласыш да, пеленак налме книгажым ластыклен, почеламутым лудаш тӱҥале: Композитор воза ныжыл семым, Сылне стихым возат поэт-влак, Ныл ий годым кузе онар семын Шогенна ме эл верч, таҥем-влак.
7698	Тудо салтакын ныжылге чон кумылжым, лыжга койышыжым сÿретла.
7699	Тудо самырык тукымлан сай пӧлек лийын.
7700	Тудо Свердловск велысе Красноуфим кундемыште шочын-кушкын.
7701	Тудо священнослужитель лияш шонен.
7702	Тудо «Северный вестник» кÿжгö журналыште икымше лийын.
7703	Тудо Севильыште эрта, лӱмжӧ «Bienal de Flamenco».
7704	Тудо "Советский салтак" лӱм дене 1962 ийыште верысе книга издательствыште лектын.
7705	Тудо социальный проблематика шот дене моло повестьше деч кÿшнö шога: ача дене эрге, ончычсо ден кызытсе тукым коклсе отношений ончыкталтеш.
7706	Тудо "Сочинения принадлежащие к грамматике черемисского языка" маналтын.
7707	Тудо справочник семын возалтын.
7708	Тудо С.Чавайн, Н.Мухин, Г.Микай семынак марий сылнымутын тÿҥалтыш корныштыжо шоген.
7709	Тудо съездыште шке шонымашыжым почын каласен,кагаз-влак марла возалтшаш,земствылаште должностьым марий-влак налшаш улыт манын ойлен.
7710	Тудо тавалышым кид дене 5-10 секундо наре кучен кертшаш.
7711	Тудо Тиете эҥер серыште, Атлантик тептеҥыз деч 70 км тораште верланен.
7712	Тудо толковый рушла-марла мутерым чумыраш полша.
7713	Тудо тошто ийым иктешла да у ийым почеш.
7714	Тудо туналеш прибежище и аралыше нуныт ваштареш и чыла вид ваштареш политика хвоя шамыч, зараза и колмаш.
7715	Тудо Тӱҥ Ош Кугу Юмо гаяк волгыдо.
7716	Тудо туннемаште чот тырша, сылнымутан литературым шуко лудеш.
7717	Тудо тур лум мут гыч лийын.
7718	Тудо тушто тошто семынак илаш тÿҥалеш манын ÿшаненыт.
7719	Тудо тыгай шонымаш дене эртаралтын: ош тÿям ужшо йоча таза кушшо, ача-ава деч эн сай койышым налже, аваже шуко шочшым ыштен кертше.
7720	Тудо тыгак марий ялын тошто, пычкемыш илышыжым сÿретлыше ойлымаш-влакымат ятыр возен.
7721	Тудо тыгак осуществлятля вес деяльтельностын видшым, тыгай укрощений ир кайык-шамычи и меч дене модаш.
7722	Тудо тыгак патристический и средневековый латин литературым, корифеев сочиненийым, схоластической наукым тунем шоген, кудо тудлан пеш кӱлыныт, кунам тудо шке гекройжо шамычым учёный сведений дене пойдарен.
7723	Тудо тыгак шарна, кузе Рэй Бредбери «Марс это рай» радио шындымашым колыштын.
7724	Тудо тышке ÿмашке гына вузын колтыможо дене толын.
7725	Тудо уда шоныш дене суртышко ынже логал манын, оза-влак кӧгӧн дене омсам петыреныт, тулым ылыжтеныт, шке суртыштым, ялыштым ороленыт, тӱрлӧ йӱк-йӱаным луктын, осал шӱлышым поктеныт.
7726	Тудо ужеш: капка меҥгеш мÿкш еш пÿтырналтын.
7727	Тудо у кинде семынак еш пайремлан шотлалтеш да идалыклан ик гана веле толеш.
7728	Тудо у книгалан рецензийым, рвезе автор-влакын мурпаша корнышт нерген статьям кÿрылтде возен шоген.
7729	Тудо умыла – соҥгыралыкым эмылаш огеш лий.
7730	Тудо ӱмыржӧ мучко Марий машина чоҥышо заводышто тыршен.
7731	Тудо уста общественный деятель, тале организатор, пагалыме педагог да ученый лийын.
7732	Тудо черкыште службо жапыште шкенжым кучен огеш керт манын ойленыт.
7733	Тудо чонашлан шона кугу колесам вуд параходым, чтобы ийын лекташ вуд гыч эн туналтыш марте.
7734	Тудо Чуваший кундемысе Козлово кундемыште шочын-кушкын.
7735	Тудо чумыр да руш, марий йылмышанчым, контрастивный лингвистикым, йылме контактым, социолингвистикым шымлымаште кугу надырым пыштен. 195 чоло публикацийын, 10 монографийын авторжо.
7736	Тудо чӱчкыдынак музык магазинлашке коштын.
7737	Тудо чынжымак шомакым шке жапыште да келшышын кучылштмо шотышто ялт пашаче мÿкшла тырша.
7738	Тудо шке вийжым, илышыжым марий калыклан пуаш шонен пыштен да тидлан тыршен ямдылалтын.
7739	Тудо шкежат сулнымут аланыште йолгорным кычалын, йоча-влакымат литератур дек, юнкор пашашке кумылаҥдаш тыршен.
7740	Тудо шкеж дек, пашаж дек, шке сеҥымашыж да пиал укелыкше дек ироний дене онча.
7741	Тудо шкеже У Торъял вел гыч.
7742	Тудо шкеже Шернур кундем Кукнур солан шочшыжо.
7743	Тудо шке икшывыжым мöҥгыштö гына вучен ок шинче, шкежат эргыже деке Алтайыш шумеш уналыкеш коштеш.
7744	Тудо шке йöратымашыжым ик жаплан ойырлен илыме гоч тергынеже.
7745	Тудо шке йӱкшым муаш тырша".
7746	Тудо шке конькишкыже кӱртньӧ лезвий олмеш куртньӧ изи оравам пыжыктен, 1760-шо ийыште балыште шке ыштымашыжым ончыктен.
7747	Тудо шке лу ияш Левис эргыжлан шанче трактат пашам ямдылен, возен шоген.
7748	Тудо шкенжын нерген тыге пралдарен" Эрвел вургем дек утыж ден кумыланын, да эн шергакан вургем дек йоратымашыже кушкын шоген.
7749	Тудо шке паша вержым Марий машина чоҥымо заводышто муын.
7750	Тудо шке пашаж дене кугу надырым ранний период литературлан пыштен.
7751	Тудо шке поянлыкшым гына пала, тудлан айдемын илышыже илыш огыл,енын йосланымыжым осалеш мекшанше шумжо огеш шиж.
7752	Тудо шке суверенитетшым налын.
7753	Тудо шочмо колхозыштыжак трактористлан пашам ышта.
7754	Тудо шочыктен шуко произведенийым симфонический оркестрлан, камер-семӱзгар да вокал музыкам.
7755	Тудо шуко ий «Волжская правда» газетыште ыштен, «Марийская правда» газетын собкоржо лийын.
7756	Тудо шыже паша тургымым иктешла да йӱла почеш у шурным кочкаш тӱҥалаш йӧным ышта.
7757	Тудо шым ужаш гыч шога: вӱд, шинчал, шӧр, пырче да т.м. Ожно тиде кечын родо да йолташ-влак деке миен коштман ыле, увер-влакым ваш-ваш ойылен, у пашам пырля тӱҥалыныт.
7758	Тудо шым шагат да латныл минутышто шуктен.
7759	Тудо шып шинчымым ок пале, а шотлен пытараш лийдыме чыла турло шып шинчыме йон уло.»
7760	Тудо эклиптике деке чот савырныще да кугу градцсан эллипсым ушештара.
7761	Тудо эре айда-лийже чиен коштын, ӱпшымат шукыж годым шерын огыл.
7762	Тудо эстон йылме гыч 2 книгам кусарен.
7763	Тудо эше кугырак корныш лекташ шона.
7764	Тудо ялысе пӱтынь калыкын кумылжым авалтен.
7765	Тудо ятыр жап мыланна палыме киен, да "Ончыко" журналын 1992 ий 5-ше номерешыже Г. Зайниевын тыршымыжлан кӧра савыкталтын.
7766	Тудо ятыр научный пашам возен.
7767	Тудо ятыр почеламутлан семым келыштарен.
7768	Тудыжо Марле-нын талантшым ужын Рейнхардтын ик администратор Феликс Холландер деке колта.
7769	Тудыжо ойлымаш жанр деч кораҥаш да кугырак произведений-влакым возаш таратен.
7770	Тудыжо пачерым кугемдаш шонен улмаш: шкенжын ик пöлеман да Ольошын тугаякым вашталтен, кум пöлеманыш савырынеже ыле.
7771	«Тудыжо туге да, мый торгаяшыже сайынак тунемым – манеш тудо ватыжлан.
7772	Тудым 1663 ийыштак Ош Виче энерын пурла серешыже чоненыт.
7773	Тудым 1816 -шо ийыште Наполеоным сеҥыме лӱмеш шогалтыме.
7774	Тудым 1907 ийыште отличий дене тунем пытарен.
7775	Тудым 1967 ийыште "Миша-артиллерист" лӱм дене савыктен лукмо.
7776	Тудым 1999 -ше ийыште палемдаш тӱҥалыныт.
7777	Тудым 2012 ийыште Россий Федераций юстиций министерствыште регистрироватлыме.
7778	Тудымак у мӱзикыл жанрын тӱҥалтышыжлан шотлалтеш.
7779	Тудым Аль-Джазари 1206 ийыште чонен луктын.
7780	Тудым Андрий Толкын образын шуйнышыжо манаш лиеш.
7781	Тудымат паша корныжо «Марий коммуна» газет редакцийыш конден – тыштат тудо редактор лийын.
7782	Тудым виянрак да намысдыме-влак пеш вашке тошкал каят, кӧ улметымат огыт ончал.
7783	Тудым вуйлаташ Марий погын И.Н.Коведяев-Умшарым темлен.
7784	Тудым Вяткыште тоеныт.
7785	Тудым Джульетталан пӧлеклен.
7786	Тудым Д.И. Менделеев 1869 ийыште Ӱярня тылзыште почын.
7787	Тудым кажне кечын Юмылан пелештыме мут семын кучылташ лиеш.
7788	Тудым кажне тунемшын чонешыже поро кышам кодышо айдеме семын шарнат.
7789	Тудым логалаш ок лий, сусыр пушенге айдеме гаяк кошка, шортеш.
7790	Тудым марий йылме наукышто ыштыме эше ик ошкыллан шотлаш лиеш Тӱҥ пашаже-влак * Краткие итоги экспедиции МарНИИ 1953 года // Уч.
7791	Тудым марий композитор Палантай колымо почеш серыме.
7792	Тудым моло семынак армийыш налыныт.
7793	Тудым наказанийым шуктышо федерал службо (ФСИН) ямдылен.
7794	Тудым ожнысек Шорыкйол деч шым арня вара шотлат.
7795	Тудым ончыч яллаште, вара район ден олаште пайремленыт.
7796	Тудым пытарымек, рндак ялысе школышто туныкта, вара прсвещений министерствыште ышта. 1961 ий гыч Марий пединститутышто руш йылмым туныкташ тÿналеш.
7797	Тудым Пьеро ди Бартоломео тынеш пуртен».
7798	Тудым сӱретын оҥай тӱнялан http://niros.
7799	Тудым сылнымутан произведенийыште веле огыл калык фольклорыштат ужаш лиеш.
7800	Тудым тÿрлö вереат тунемаш, почеламут семын лудаш да муро семын мураш тӱҥалыныт.
7801	Тудым таҥастарымаш таҥдыш маныт.
7802	Тудым тушто кузе вашлийыт, жаплаш, пагалаш тÿҥалыт мо, чаманаш але тудын ÿмбак öрдыжъеҥ семын шöрын ончаш тÿҥалыт?
7803	Тудым чумырымаште Глезденевын суапше кугу.
7804	Тудым, шÿведыктен, йöрташ ок лий, конгасе тул огыл.
7805	Тудым шарналтен, Олег Арсентьевич тыге манеш: «Пагалыме профессорем П. Аристэлан кöра мый тыште шинчем.
7806	Тудым школышто «мемнан поэтна» маныт ыле. 1934 ийыште районыш Я. Ялкайн тольо.
7807	Тудым шочмо кундемыштыже тоеныт.
7808	Тудым шуарен толаш кажне тукымын шуктышаш порысшо.
7809	Тудым эре кӱшкӧ да кӱшкӧ кӱзыктышӧ тошкалтыш дене таҥастараш лиеш.
7810	Тудым южгунам икымше кумдатӱран (general puprose — общего назначения) электронле компьютер маныт (Конрад Цузын Z3 компьютер 1941 ийыште электроник олмеш электромагнитизмым кучен).
7811	Тудым ямдылымаште Н.Т.Пенгитовын суапле пашаже поснак палдырнен.
7812	Тудын 17 ий тыршыме жапыште школ пелен калык семӱзгар-влак оркестр чумырген, тыгак йоча-влаклан кеҥежым канаш лагерь пашам ыштен.
7813	Тудын ачаже 25 ияш нотариус Пьеро (1427-1504) лийын, аваже - тыглай кресаньык.
7814	Тудын ачаже, Архип Тимофеевич, ял озанлык, столяр пашам ыштен.
7815	Тудын виешлымаш огыл философийже (сатьяграха) мирный вашталтыш движенийлан влиянийым ыштен.
7816	Тудын возымыжым казах, мордва, удмурт йылмылашке кусарыме.
7817	Тудын воктене самырыкше, шоҥгыжо, йочаже погыненыт, чылан кандыраш кержалташ тыршеныт да тугай йӱк-йӱаным нӧлталыныт, бачышка эре дьячок-влакым пайремлыше калыкым лыпландараш колтеден.
7818	Тудын вуйлатымыж почеш 6 аспирант-влак кандидатлык диссертацийым араленыт.
7819	Тудын вуйлатышыже профессор Роберт Райц лийын.
7820	Тудын гын паша корныжо ончыч школышто тӱҥалын, вара «Коммунар» Шернур райгазетын редакторжо лийын.
7821	Тудын дене Вивальди шкенжын пытартыш «Фераспе» (1739) оперыже марте пеҥыде кылым кучен.
7822	Тудын дене кугешнаш тӱҥалыныт.
7823	Тудын дене кыл университетым пытарымекат шуйнен.
7824	Тудын дене носким, пижым пидыныт.
7825	Тудын дене пырляк признакын эн кугу степеньжым нигö деч, нимо деч, чыла деч сочетанийла полшымо дене каласаш лиеш, мутлан: Но садак нигö дечын пиалан мемнан кече..
7826	Тудын дене Те произведенийдан идейжым лушкыдемденда.
7827	Тудын деч вара КГБ-н верысе органже-влак тудым кычалаш тӱҥалыт.
7828	Тудын деч вара – Шадт Булат 1941 ийыште «Стаоин – илыш кечына», «Тау Сталин кечылан» да моло почеламутчо-шамычат тыгак возаш тӱналыныт.
7829	Тудын ешыже джати баниян лийын, кудыжо варна вайшьев дек относитлалтын.
7830	Тудын икымше ойлымашлаже пеш проста сюжетан, натуралистический сӱретан улыт.
7831	Тудын илыш чыным возымыжо моло калык коклаштат палыме.
7832	Тудын илышыже кӱчык ыле, илыш пашаже – моло ойыртемалт шогышо.
7833	Тудын инициативыже да талын тыршымыже почеш ынде мыняр ий почела «Марий тиште кече» Марий Эл Республикын официальный кугыжаныш пайрем семын палемдалтеш.
7834	Тудын итогшылан «Голубые гавайи» (1961) фильм лийын, кудыжо мурызын ончыклык корныжым ойырен налаш полшен: Пресли ончылгочсо гай альбомлам возымыжым чарнен.
7835	Тудын йÿкшö кÿкшö огыл лийын, но, мутат уке, актер талантан».
7836	Тудын йоҥгалтарыме «Ош куэ», «Усола», «Пустаҥше пӧрт» да моло мурыжо-влакым калыкыште сайын палат.
7837	Тудын калык мыскара негызеш «Пырыс ден коля».
7838	Тудын капшым Смоленский область, Спас-Демьянский район, Алферово ял воктен боевой йолташыже-шамыч тоеныт.
7839	Тудын колмыжым шарнен марий-влак Марий талешке кечым палемдат.
7840	Тудын комплексше 2 вич этажан ыресым ушештарыше корпус гычын шога.
7841	Тудын концертше-влак да вес произведенийже-влак фортепианолан, шым симфоний, ныл сюит, програмный симфонический музык, балет-влак «Лебединое озеро», «Спящая красавица», «Щелкунчик», да 100 утла романс-влак культурыш кугу надырым пыштымым ончыктат.
7842	Тудын кугу суапше марий йылмын научный грамматикыштыжат палдырна: ятыр йодышым наукын тачысе кÿкшытшö гыч ончалын шымлен, поян материал негызеш йöршын у умылымашым пуртен.
7843	Тудын кузе туныктымыжым ом пале.
7844	Тудын кумдыкшо 1,27 уш².
7845	Тудын кумдыкшо 371 000 наре уш².
7846	Тудын кутырымыже «Отрочествышто» и «Юностьыште» Интерньевын и Нехлюдовын стремленийже шке совершенствованийжылан налме Толстовын шке историйже гыч тудын аксетический попыткыжым тудо жапыште.
7847	Тудын леве йоллаже полшымо дене веле мландысе изи лыве ма, айдеме омо тÿҥя деч утла, ылыжеш, илаш тÿҥалеш” <…>.
7848	Тудын лукмо монографийже-влак вузлаште учебник семын кучылталтыт.
7849	Тудын лӱмжӧ дене Марий республикын илышкыл, тӱвыра, сылнымут илышын вияҥмыже кылдалтын.
7850	Тудын лӱмжӧ Россий Федерацийын шанче да туныктымо пашаште кумдан пале, пытартыш лучко ий жапыште финн-угор йылмышанчыште ик эн почетан верым налын шоген.
7851	Тудын лӱмжӧ Совет лингвистикыште кугу верым налын шога.
7852	Тудын лӱмжым Волжск олан ик уремже нумалеш.
7853	Тудын лӱмжым Волжск оласе 2-шо №-ан школ нумалеш, а капше Олыкъялысе шӱгарлаште кия.
7854	Тудын лӱмжым Йошкар-Олан ик уремже да МарНИИЯЛИ нумалыт.
7855	Тудын лӱмжым Советский посёлкын ик уремже нумалеш.
7856	Тудын «Марий йылме тÿнямбалне» книгаже 1991-ше ийыште лектеш.
7857	Ту-дын мастарлыкшым кÿкшын акленыт.
7858	Тудын Микывыржым кучен наҥгаеныт да лагерьыш шынденыт.
7859	Тудын музыкальный талантше лийын – ӱдыр сайын рояль дене модын, моторын мурен.
7860	Тудын мурыжо-влакым марий эстрадын шуко шӱдыржӧ йоҥгалтара.
7861	Тудын мурымыжо чылаштын шÿмыштым савырен кертын.
7862	Тудын мутсаскаже-влак «Кинде-шинчал», «Кидшер», «Ныл йӱкан кумлсем» книгалаште ужаш лиеш.
7863	Тудын мучашыжым Корак урем маныныт.
7864	Тудын мысль почешше чыла преподаватель лийшаш индивидуальный-туныктышо и тунемше и нунытын пырля отношенийышт.
7865	Тудын образше мочол келге, шÿм гыч лекше!
7866	Тудын образшым Я. Ялкайнын «Ола» повестьыштыжат ужына.
7867	Тудын ончерже-влак Йошкар-Олаштат да моло кундемлаштат эртеныт.
7868	Тудын ончерже-влак Российысе чыла олалаште да йот эллаштат эртеныт.
7869	Тудын «Памаш ден сад» сборникше йоча-влаклан пöлеклалтын.
7870	Тудын пар дене ыштыше «Де-Дион-Бутон» машинаже эн писе лийын.
7871	Тудын паша-влакшылан кӧра сӱретлыме усталык шке вияҥме шотшо дене у кӱкшытыш кӱзен.
7872	Тудын пашаже-влак:скульптур "алтаря Пиколомини", "Давид", "12 апостолов", "Святым Матфеем", и т.м. Микеланжело 18 февраль 1564 ийыште Рим олаште колен.
7873	Тудын пашаже-влакым Йошкар-Оласе тоштерлаште ужаш лиеш.
7874	Тудын пашаже-влакым тӱрлӧ ончерлаште чӱчкыдын ужаш лиеш.
7875	Тудын пашаже коклаште «Пӧртылмаш», «Туныктышо Финова», «Чын», «Отро» да молат.
7876	Тудын пашаже кызытат музейыште аралалт кодын.
7877	Тудын пашаже – моткоч онай шымлымаш.
7878	Тудын пашажым аклен, Марий Эл республикын чап таныкше дене палемденыт.
7879	Тудын пашажым моткоч кӱкшын аклыме: кугыжаныш премий дене палемдыме.
7880	Тудын паша корныжо Крупская лумеш марий педагогик институт дене кылдалтын.
7881	Тудын паша корныжо М. Шкетан лӱмеш Марий калыкле драме театр дене кылдалтын.
7882	Тудын паша корныжо Шкетан лӱмеш кугыжаныш драме театр дене кылдалтын.
7883	Тудын первый «Дозор» поэмыже 1933 ийыште возымо.
7884	Тудын "Поиск" группыжо Совет Союз Герой М.В. Лебедевын илыш-корныжым шымлен.
7885	Тудын положительный геройыштат шукыж годым весела, мыскараче кумылан еҥ улыт, ош тÿнялан шыргыж илат, вуйым сакен огыт кошт.
7886	Тудын полышыжлан кӧра Бугандысе корольым христиан -влакын миссонер ушемышке пуртеныт.
7887	Тудын почеламут-влакше «У сем» журналым сылнештарат»… Пет.
7888	Тудын почеш икте-весылан полшен шогышаш, революций движений ваштареш пырля кучедалшаш улыт улмаш.
7889	Тудын почеш модышлан автомат деч эн изи парыш 90 % деч шагалрак лийшаш огыл.
7890	Тудын почеш, немыч-влаклан шкевуя пленыш логалше-влак Родиным ужалыше-влак радамыш пурат.
7891	Тудын почеш совет писательын произведенийже сай мучаш лийшаш.
7892	Тудын почеш чын каласаш лиеш: краске дене лӱкалыше икымше пычалым Францийыште 1878 ийыште салтак-влакым ямдылымылан ыштеныт.
7893	Тудын прозыжо куштылго стиль да йылме поянлык, лиризм ден ойыртемалтын.
7894	Тудын произведений-влакшым шымленыт, марий йылмыш кусареныт.
7895	Тудын произведенийже коллективный сборникыште савыкталт лектеш.
7896	Тудын произведенийлаштыже ме айдемын яндар чонжым, поро кумыжым, чот йӧратен да келшен моштымыжым раш шижына.
7897	Тудын пӱрымашыже Стивенлан да Дэвидлан пале лийын огыл 1990 ий марте.
7898	Тудын пьесыштыже сюжет кок линий дене ончыкталтеш.
7899	Тудын радамышкыже П. Пÿнчерский, А. Айзенворт, Олык Ипай, К Смирнов дене пырля А. Эрыканат ойыралтыныт.
7900	Тудын репертуарыштыже руш муро-влак улыт, но марий семлызе-влакын мурыштым утларак пагала манашат лиеш.
7901	Тудын рукописьше аралалт кодын огыл.
7902	Тудын страницылаштыже тÿҥ редактор чÿчкыдынак возгален.
7903	Тудын суапле пашажлан - Марий Элысе ял озанлык нерген книгажым шотлаш лиеш.
7904	Тудын сӱретыштыже пелганде тӱс озалана.
7905	Тудын сылнымутжелан индус Пуран дафилософийже негызыш пыштыме.
7906	Тудын сюжетшым илышлан раш келшышым налме огыл, икманаш, шонен лукмо.
7907	Тудын творчествыже куан шÿлыш, волгыдо лиризм ойып дене шыҥдаралтын.
7908	Тудын творчествыже шемер марий калыкын неле корным эртен толмыжым умылаш кугу материалым пуа.
7909	Тудын творчествыжын социальный тÿҥалтышыжым почын.
7910	Тудын тукымжо ондакат ужалыше лийыныт Ипсуиче олаште.
7911	Тудын тукым лӱмжо француз йылме гыч лийын.
7912	Тудын тумо гай пенгыде кок эргыже ( иктыже туныктымо паша дене кылдалтын), кум ÿдыржö да 10 уныкаже!
7913	Тудын тӱҥ корныжо экспериментальный да сравнительно-исторический фонетика, но этимолог да грамматист семынат кугу чапым налын.
7914	Тудын тунемшыже-влак кокла гыч нылытынже Россий Федерацийын чемпионжо лӱмым сулен.
7915	Тудын туныктышыжо Николай Иванович Заремба ден Антон Григорьевич Рубинштейн лийыныт. 1865 ийыште консерваторий курсым кугу ший медаль дене пытарен.
7916	Тудын тыршыме жапыште ты школ республикын ик эн сай ялысе школлан шотлалтын.
7917	Тудын тыршымыж дене тиде ийынак кундемлан эн кугу марий школ почылтеш – 2 ступенян школ.
7918	Тудын тыршымыжлан кöра тунамсе марий йылме ятырлан ончык тошкалын, лывырген-сöрастаралтын, у, социализм илышым чоҥаш йöрышыш савырнен.
7919	Тудын тыршымыжым моткоч кӱкшын акленыт: 1997-ше ийыште «Идалыкын вуйлатышыже» лӱм дене палемденыт.
7920	Тудын уло куваже, Ӱдырамаш-осалже.
7921	Тудын улыжат «Ӱжара» газетеш печатлалтше кок мурыжо гына аралалт кодын.
7922	Тудын умылтарыме пашаж гоч марий кресаньык кокла гыч повестьын моло геройжо-влак, изи Элексейнмыт да Декынмыт, сай ден удажым палаш туналыт.
7923	Ту¬дын уроклашкыже куанен коштыт.
7924	Тудын усталык вий-куатшым, мер пашажым кӱкшын аклыме.
7925	Тудын участникше-влак коклаште эреак, манаш лиеш, пöрдынам, нунын пашаштым да шонымашыштым пален шогенам, нунын да мыйын коклаште чынжым гын нимогай ойыртем лийын огыл.
7926	Тудын финн мифологийым кучылтман лекцийлаште Алексис Киви "Куллерво" пьесыжлан поян материалым муын.
7927	Тудын чапше кушкынак кушкеш.
7928	Тудын шанче пашаже-влак финн-угроведенийым келгын палымыже дене ойыртемалтын.
7929	Тудын шочмо верже – Морко кундемысе Изи Корамас ял.
7930	Тудын шочмо ялже кызытсе Звениговский районысо Какшамарий улмашын. 1905-1906 ийлаште тудо революционный пашашке ушнен да шочмо кундемыштыже,- Какшамарий ден Красноярыште кресаньык восстанийым тарваташ полшен.
7931	Тудын «Шошо», «Кок ача», «Ломберсолаште», «Яктер» повестьше-влакым да «Тÿтан» романжым лудшо-влак куанен вашлийыныт.
7932	Тудын шуко почеламутшым мурен лудаш лиеш.
7933	Ту¬дын шымлыме пашалаштыже марий йылмын мутвундыжо виянтме корным чын умылмыжо раш шижалтеш.
7934	Тудын шымлымыжлан кӧра ме таче эрвелмарий кундемойын шкешотан ойыртемже-влак дене сайын палыме улына, чумыр марий йлмын вияҥ толмо корныштыжо тудын вержым рашемденна.
7935	Тудын эн палыме пашажлан «Времена года» ныл скрипичный концерт серийым шотлат.
7936	Тудын эше аспирантурыш пурымыж деч ончычак возымо ик эн сай пашажлан «К вопросу о звуковом составе марийского языка» статьяжым шотлыман.
7937	Тудын янлык да вольык дене койдымо кыл уло, маныныт.
7938	Ту жаплан тиде университет Совет Союзышто финно-угроведенийын рӱдыжӧ лийын.
7939	Ту жапыште илыш неле лийын.
7940	Тӱжвалявалан але шайын цифркуатше ( ) — иканаште тӱжвалявалан пашалыме але шай дене вончештарылме (трансферлыме) разряд ( бит ) чот.
7941	Тӱжем индеш шӱдӧ кандаш лу кокымшо ийыште тудын ятыр почеламутшо «Кинде-шинчал» сборникыш пурен.
7942	Тӱзатен шындена Тыйым ме, сылне Юл.
7943	Ту ийыштак марла почеламут-влакыфм серышым: «Рестаным», варарак «ÿмырым», молымат.
7944	Туктаево) Бураево кундем * Изи Шӱкшан (руш.
7945	Тукымлӱм, тыгак ешлӱм ( ) — тукым гыч тукымыш куснышо еш лӱм, айдемын ачаж але аваж деч куснышо да лӱмжӧ пелен ешарен каласыме мут http://dict.
7946	Тулартыме деч вара ÿдыр ойган, шӱлыкан койын, пуйто тудым моткоч кугу ойго авалтен.
7947	Тул-вуд вошт, 125); Шаланыше упшо модеш ловыкалт йуд дене, шинчаже тыгодым йыл-йыл сорта тулла йула (А.
7948	Тул-вӱд гочын шуко меҥгым Ошкыл эртенам.
7949	Тул гоч тöршталтымылан «Ияже кайыже, сайже кодшо» манына.
7950	Тулеч вара радиошко вес мурым, кумшым конден.
7951	Тулеч вара точный манме элементарный наукет ончыкылык писательын вуйыштыжо волгалтеш.
7952	Тул кайык, 124) Оҥартышмут-влак шонымашым иктешлен-кошартен каласыме йон семын кучылталтыныт.
7953	Тул кайык, 34) Оҥартышмутым эллипсан ойсавыртышлашке пуртылаш Ю.Галютин тале.
7954	Тулото деч вара кодшо ломыжым нурышко наҥгаен шавеныыт.
7955	Тулыкеш кодмек, Осып шуко неле – йöсым, йуштö – шокшым ужын.
7956	Тулык рвезе Йыванын ачажат, аважат коленыт.
7957	«Тулык чон» эн ончычак ойлымаш семын возалтын да савыкталтын ыле, тудо «Чывытан» маналтын.
7958	Тулык эрге лектын ялт вет утыш, Орлык деч ала - кö утара?
7959	Тӱлыман курсышто тунемме деч вара строительный техникумын кумшо курсышкыжо куснат.
7960	Тӱлымаш терминал-влак тыгай тӱрлыклан пайлалтыт: * Пӧрт кӧргысӧ терминал (кӱварыште, пырдыжыште, пырдыж кӧргыштӧ, ӱстембалне вераҥдаш лиеш).
7961	Тулым виктарымашыже кертмешет у кочкышым пуен.
7962	Тӱмбыр, шӱвыр, музикан сем чот йоҥга.
7963	Тумньымучаш ял шотан илем * Тумньымучаш ( ) — сола.
7964	Тунам, 20-шо ийлаште, айдемын могай ешеш шочын кушмыжым, ончыч кушто да кöлан пашам ыштымыжым пешыжак шотыш налын огытыл.
7965	Тунам, 50-ше ийла тӱҥалтыште, провинций гыч толшо рвезылан, да эше руш еҥлан, рӱдоласе лӱмлӧ шанче тӧнежыш логалаш куштылго лийын огыл.
7966	Тунам ÿстел кокласе олымбал ÿмбалан але лопка меж шовычым, але байковый одеялым шаралтен шинчыт ыле.
7967	Тунам А.Бик Сотнур велне илен да пашам ыштен.
7968	Тунам автор Алтайыш йыдал чиен коштшо марий ватым ужын кутырен; тиде марий вате йыдалжылан верч корнышто кузе вожыл коштмыж нерген каласкален.
7969	Тунамак Fiat компаний дечын темлымаш пурен кузовын шеҥгел панельыште лӱмым сераш.
7970	Тунамак «книгам ыштымыла» модам ыле.
7971	Тунамак кугу культурно – просветительский пашам эртарышым, тӱрлӧ докладым лудым, сценыште модым… Шарнем, 1919 ийыште, шошо велеш, «Йошкар кече» газетеш мыйын «Шӱдыр» лӱман почеламутем печатлалте.
7972	Тунамак кумдан палыме да мастар профессор-влак марий рвезын шкешотан талантшым ужын шуктат.
7973	Тунамак лирический герой тушто шкенжым «шкет куэ» семын ужеш, чонжат тудын – «шкет турня» гай.
7974	Тунамак "Мемнан корнына" икымше книгаже лектеш.
7975	Тунамак нунын раш каласен пуымышт икшыве кумылым савыра, лудаш тарата.
7976	Тунамак пырля тунемме йолташыже – Иосиф Абдуллин (Эрвел Осып) дене пырля кыдежан «Рвезе вий» пьсым сера.
7977	Тунамак тудо 49,3 астрономический единицылан (7,4 миллиард километрлан) торлен кая.
7978	Тунамак тудо режиссёр Жан Кокто дене палыме лиеш.
7979	Тунамак "У муро" ансамбльышке кошташ тӱҥалеш.
7980	Тунамак Шабдар Ленинын образшым сӱретлен пуаш тырша, «Ленинлан» (1925), «Ленин куат» (1928) почеламутлам воза, но кугу еҥын конкретный образшым чоҥаш кӱлеш чиям эше ок му, тӱшка мут дене возен кая.
7981	Тунам Анатолий лӱмлӧ балетмейстер дене палыме лийын.
7982	Тунам Аркадий Афанасьевич тÿҥ шотышто лÿмлö да кугурак ийготан писатель-влак дене ваш мутланыш.
7983	Тунам А.Янаевын «Салымсола», «Кеҥеж кече» мурым мурымыжым грампластинкыш возеныт.
7984	Тунам богемщина кугу верым налеш ыле.
7985	Тунам Борис Данилов шукерте огыл гына возымо "Композитор воза ныжыл семым" почеламутшым лудын.
7986	Тунам Валенсийыште да Барселоныште калыклан сӱрет-влакым ужалаш тӱҥалыныт.
7987	Тунам веле йылмына вийым налеш, мотор пеледыш гай пеледалтеш», – тыге чын, яндар марий йылме верч Олег Арсентьевич коляна.
7988	Тунам В.И.Ленин каласен: ме пошкырт-влаклан посна шкевуя республикым пуэнна, тыгаяк пашам моло эрвел калык шотыштат шуена.
7989	Тунам вуйлатышылан Александр Петрович Ласточкин ыштен.
7990	Тунам гына матч-влакын чотыштым иземденыт.
7991	Тунам Ефремовмытын пöртышт клубыш савырнен.
7992	Тунам зал мучко «Ото» почеламут йоҥгыш.
7993	Тунам изарня, 4 Шыжа деч вара вигак 15 Шыжа тӱҥалын.
7994	Тунам кок изаж коклашет вашшогымаш лийын каен: иктыже у илышым чонымаште, весыже-тошто илышлан шогышо.
7995	Тунам колхозын 220 га мландыже лийын.
7996	Тунам кӱшычын У ий пайремым пайремлаш темленыт.
7997	Тунам Лотайым салтак-влак кучен каят, веет Ормок тудын лумжо дене салтаклан коштын.
7998	Тунам Марий мландын тӱржӧ изиш касвелкыла куснен.
7999	Тунам марий эстраде йол ӱмбаке шогалаш гына тӱҥалын.
8000	Тунам мемнан школышко кандаш ял гыч пеш шуко йоча коштын.
8001	Тунам М.Шкетанын «Йошкар патыр», Шамыкайнын «Кидеш пычал кучен», А.Эрыканын (Акрейнын) «Йошкар партизан», Ш.Булатын «Телефон дене», Китнемаринын «Лӱмегож» да моло ойлымаш лектыныт.
8002	Тунам мый кеҥеж пагытыште колхоз правленийыште учётчиклан шинчылтынам.
8003	Тунам мыланна моло-влакын возымыштат чылажат ӱжара вес велнысе гай койын, тушко, ӱжара вес вел илышышке, каяш шонен кушкынна.
8004	Тунам нӧлталалтше теҥыз йошкын порода-влак кӱкшӧ курык вуйым, мутлан Монбланым да Маттерхорным, ыштеныт.
8005	Тунам Олимпиаде лач тиде Санкт-Мориц олаште эртен.
8006	Тунам П. Глезденев пӧлка вуйлатышын полышкалышыжлан шоген.
8007	Тунам рвезе - шамычлан нимо полыш лийын огыл ".
8008	Тунамсе интеллигенцийлан чынже денак шуко палаш, шагал огыл кÿлын.
8009	Тунамсе йолташем Г.М. Тужаров кызыт кундемыштына кумдан палыме ен, туныктышо-влакын туныктышышт лийын.
8010	Тунамсек марий йылмылан, марий йылме дене возкален тӱрлӧ-тӱрлӧ кнага лукташат корно кумдан почылто. 1917 ий, Сорла тылзын 25-ше кечыште Ӱжара лӱман кугу марла газет лекташ тӱҥале; газет вашталмешке тӧрлатен возкалшыже лийын шоген.
8011	Тунамсе леве умыр касым кызытат поро кумылын ушештарен илем», – шарналтен В.Б.Исенеков. Лидия Иудова «Одо мландын роман озаже» статьям И.Ломберскийын 110 ий теммыжлан пöлеклен.
8012	Тунамсе моло икмыняр произведенийымат писатель конфликтдыме манме теорий толкын почеш возен.
8013	Тунам серыме мутемак угыч каласен кертам: «Тиде повестьым «келша але ок келше» манын аклаш ок лий.
8014	Тунам: : симметрий улеш да A матрицелан келшыше улеш.
8015	Тунам Словакийын чумыр командыже Финляндийын командыжлан алмашталтын.
8016	Тунам тиде йодыш пешыжак раш лийын огыл.
8017	Тунам тудлан 17 ий ыле.
8018	Тунам тудлан 6 ий лийын.
8019	Тунам тудо калыкланна «Вероника» мурыж дене палыме лийын.
8020	Тунам тудо оласе военкоматыште ышта ыле, эше салтак вургем дене коштын.
8021	Тунам тудо тӱҥалеш шке пашажым «Основы химии» возаш.
8022	Тунам тушто курык марий сылнымутын ончыкылык ÿшанже-влак Петр Першут, К. Беляев, Н. Ильяков, Фер.
8023	Тунам тыгай олымпырчым кагаз гыч ыштеныт.
8024	Тунам университет почылтын веле, сандене тунемаш пураш куштылгажак лийын огыл конкурсат ситышынак ыле, ик верышке-ныл еҥ.
8025	Тунам чурийын сын палым пален налаш лиеш.
8026	Тунам школ-интеранатыште марий йылме дене литературым Петр Андреевич Апакаев (кызыт педагогика наука доктор) туныктен, икшыве-влак, музыкантшат, художникшат, тудын вуйлатыме сылнымут кружокыш моткочак кумылын коштыныт.
8027	Тунам шуко учитель вес пашаш пурыш».
8028	Тӱҥалме годым тудо пеш лывыргедыме архитектурым кучен, программым вашталташлан воштырым ик вер гыч вес верыш кусараш кӱлеш ыле.
8029	Тӱҥалтыш класс туныктышылан 40 ий наре тыршен.
8030	Тӱҥалтыш класс шинчымашым налмек, ача-аваж ден пырля Сибирь кундемышке илаш куснен.
8031	Тӱҥалтыш Марий Эл Радио шке пашажым 2005 ийыште Сӱрем тылзын икымше кечынже 6 шагат эрдене тӱҥалын.
8032	Тӱҥалтыш школым шочмо ялыштыже тунем пытарен.
8033	Тӱҥалтышште виктарыме пашам Английын футбол ассоциацийже шуктен. 1904 ийыште Ага тылзын 21 кечынже Париж олаште Калык-влак кокласе футбол федераций чоҥалтын.
8034	Тӱҥалтышште ола йыр кугу, 7 метр марте кӱкшытан шогалтеныт.
8035	Тӱҥалтышыште 42 премий пуалтын.
8036	Тӱҥалтышыште Йӱштӧ Коча осал юмо-влак радамыште лийын.
8037	Тӱҥалтышыште камерный семлан тӱткылыкым ойырен: "Соната для скрипки соло", "Партита для флейты, кларнета, фагота" да т.м. Вара муро жанр деке толеш, театр спектакль-влаклан муро семым возгала, йоча тематикым тӱҥлан ойыра.
8038	Тӱҥалтышыште модшо-влак тудын деке шӱмаҥын огытыл, пӧрдшӧ барабан-влаклан утларак ӱшаненыт.
8039	Тӱҥалтышыште Олимпий модмаш радамыште эртен.
8040	Тӱҥалтышыште тудо «дайдо дзюку каратэ-до» лӱмдалтын.
8041	Тӱҥвож каталог ( ) — вес каталогышко пышталтдыме эн кӱшыл кӱкшытан каталог.
8042	Тӱҥ-вожшо тудын лийын тыгай, бета-распада электрон деч молым эше нейтронным луктеш. 1934 ийыште Фермин икымше кугу экспериментальный пашам ыштен, ядерный физик областьыште элемент нейтрон облучений дене кылдалтшым.
8043	Туҥ герой - йорло кресаньык рвезе Яндиар.
8044	Тӱҥ да ешарыме жап коклаште каныме жап лийышаш.
8045	Тӱҥжӧ Эшпай Аркуш ден Эсеней кокласе отношенийым ончыктымо.
8046	Тӱҥ ийым кунам ял чоҥалтын мумо огыл.
8047	Тӱҥ лаштык – тушто лийын кертыт: кӱчык ончылмут, автор-влакын, художник-влакын, контуровщик-влакын лӱмышт, да моло.
8048	Тӱҥ мутым возет - интернет тылат шке кӱлеш информацийым кычал пуа.
8049	Тӱҥ наследниклан тудын йолташыже да тунемшыже Франческо Мельци шотлалтын.
8050	Тӱҥ пашаже театрыште лийын гынат, яра улмыж годым Палантайын хорышкыжо мураш коштын.
8051	Тӱҥ положений-влак * Чын тӧртык дене келшыше корнысо виктарчык-влак Россий Федераций кумдыкышто ик стандарт дене келшыше корнысо движенийым радамлен шога.
8052	Тӱҥ порт-влак: Маданг, Рабаул У Гвиней теҥызын географийжым шымлымашышке кугу надырым руш экспедиций-влак пыштеныт.
8053	Тӱҥ произведений-влак * Пиал дек кайыме корно : муз.
8054	Тӱҥ произведенийже-влак * Памаш сем : почеламут-вл.
8055	Тӱҥ произведенийже-влак * Сверстникам : стихи // Дружба.
8056	Тӱҥ роль-влакым Джиллиан Андерсон ден Дэвид Духовны налыныт. 2006 ийыште Лондоныште пресс-конференций эртен.
8057	Тӱҥ спонсор - "LG Electronics" компаний.
8058	Тӱҥ тренерна Вячеслав Быков икмыняр вашталтышым стратегийыште ышта.
8059	Тӱҥ ужаш – тиде лаштык-влак, нуно шуко-шагал лийын кертыт, но шукыж годым комиксыште коло гыч нылле марте лаштык лийын кертеш.
8060	Тӱҥ шотышто 1939 ийлан ямде лийын да 2 ий почела роман «Пиалан илыш» альманахеш савыкталт лектеш.
8061	Тӱҥ шотышто Александр Сергеевич марий калыкын XVIII-XIX-ше курымласе историйжым шымлен.
8062	Тӱҥ шотышто Борис Шингареевич амалкалымаш, йӧндартыш, ялозанлык историйым шымлен.
8063	Тӱҥ шотышто Виктор Ильич Юл кундемысе чодыра экосистемым келгын шымлен: 100 наре шанче пашам возен.
8064	Тӱҥ шотышто Иван Степанович историй грамматикым, лексикологийым, ономастикым келгынрак шымлен: мутерым чумырен.
8065	Тӱҥ шотышто изи эҥер-влак йогат.
8066	Тӱҥ шотышто Лидия Петровна руш йылмым шымлен: социолингвистик дене ик эн кугу специалистлан шотлалтын.
8067	Тӱҥ шотышто машина чоҥымо автоматизацийыште тӱрлӧ техникым шыҥдарен.
8068	Тӱҥ шотышто онаеҥлан илалшырак, шотан пӧръеҥым ойырат.
8069	Тӱҥ шотышто Соня Петровна финно-угор калыкын сылнымутшым шымла.
8070	Тӱҥ шотышто тудо Греций элын мифологийжым да йӱлажым шымлен: 30 утла шанче пашам возен.
8071	Тӱҥ шотышто шанчыеҥ атом физикым шымлен: 300 наре шанче пашам возен.
8072	Тӱҥ шотышто шола Юл серыште шарлен.
8073	Тӱҥямбал стандарт: модмо пасун кужутшо 58 метр, лопкытшо 27 метр лийшаш.
8074	Тундраште пушеҥге-влак огыт куш, тӱҥ шотышто моко, лишайник, шуко ияш шудо кушкеш, карлик куэ (карликовая береза), йӱдвел вӱдуа (полярная ива), багульник вашлиялтеш.
8075	Тунемаш каяшат огеш лий.
8076	Тунемаш пешак йöратенам: эрдене школыш эн ончыч мием, кастене эн вара толам ыле.
8077	Тунеммаш 1500 ийыште Рафаэль мастерскойыш толеш, кудыжо Пьетро Перуджино маналтеш.
8078	Тунеммаш Йошкар-Олаште 1 номеран музыкально-художественный школ-интернатым, вара 1978 ийыште музыкальный училищым да Куйбышевский кугыжаныш тӱвыра институтым тунем лектын.
8079	Тунеммаш Куженер кундемысе Кожласола (Мари-Олма) ялеш кресаньык ешеш шочмеке, Кугу Лаждӱрысӧ да Юледӱрысӧ школлаште тунемын. 1986 ийыште Марий кугыжаныш университетыш кӱшыл шинчымашым погаш пурен, кок пытартыш курсым заочно тунем эртен.
8080	Тунеммаш Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш педагогик институтышто налын, 1983-шо ийыште тунем пытарен.
8081	Тунеммаш Марий Эл тӱвыра министерстве пеленсе изобразительный искусство студийым тунем пытарен.
8082	Тунеммаш Политграмотын 2 тылзаш курсшым тунем пытарен, Москошто тунемын.
8083	Тунеммаш Томскысо кӱртнтьгорно транспорт техникумым тунемын пытарен.
8084	Тунемме годым Марий самырык театрын шке мастарлыкым шуара. 2005 ийыште Россий Театральный Сымыктыш Академийым пытара.
8085	Тунемме деч вара М. Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театрын труппышкыжо логалеш.
8086	Тунемме жап Тудын образований дене толашен француз Сен-Тома, алмаштыше шкеж дене поро чонан Ресельмана, кудым Толстой ончыктен повестьыште «Йоча пагыт» Карла Иванович лум дене.
8087	Тунемме ий-влак 1905 ий дене келшен толыныт.
8088	Тунемме ий пытымек, Илья волостной исполнительный комитетын председательжылан сайлат.
8089	Тунемме кокла гычак тӱрлӧ пашам ышта, сылнымутым лудашат жапым ойыра, ялысе калык коклаште умылтарыме пашам эртара.
8090	Тунемме пагыт Моркысо шым ияш школышто, вара Марпедтехникумышто шинчымашым поген.
8091	Тунемме программышкат крокет пурен.
8092	Тунеммына годым кажне арнян манме гаяк писатель, актер да моло творческий пашаеҥже-влак дене вашлиймашым эртаренна, тÿрлö научный, литературный кружок-влак талын пашам ыштеныт.
8093	Тунемше-влак коклаште марий-влак шагалын лийыныт. 1919 ийыште Сорла тылзын Калык туныктышын Вятский губернский пӧлкаже самырык специалист Николай Венценосцевлан школ-комунным почыш темлен.
8094	Тунемше-влак концерт, спектакль, лекций дене марий яллаш лектын коштыт.
8095	Тунемше-влак тӱҥалтыш жапыште начарын илат.
8096	Тунемше-влак яра пагытыштым сайын, веселан да пайдалын эртарышт манын, Илья Михайлович тÿрлö модыш-влакым наледен шоген.
8097	Тунемше рвезе-влак марла лудшаш вуйыштым кудалтат ыле, школ пытарымекыштат, марла книгам йодын налын, ешыштлан умыландарен лудыт ыле.
8098	Тунемше рвезе калык нерген повесть.
8099	Тунемшыже-влак Рафаэльын шуко тунемшыже лийын, но иктат кугу художник марте тунемын шуын огыл.
8100	Тунемын лекмекыже, Пошкырт республикыште кандаш ий ансамбль пелен солист семын мурен коштеш.
8101	Тунемын пытарме деч вара, тале лингвист, филолог мöҥгеш шке педагогический институтышкыжо пöртылын, кушто нылне ий утла пашам ыштен да тÿжем утла самырык лингвист-влакым ямдылен.
8102	Тӱн пикым, кудо кратерын кечывалвел могырыштыжо верланен, Угур маныт.
8103	Туныктымо паша дене ача-ава-влак ончылнат мутым ойлен.
8104	Туныктымо пашаште лым лийде тыршыше-влакланат поэт чон мутшым муын (З.
8105	Туныктыш 1845 ийыште Павел Чистосердов священникын пӧртыштыжӧ приходской тӱҥалтыш училищым почыныт.
8106	Туныктышо дене вашлияш мыланна оҥай лийын.
8107	Туныктышо пашам Агырзе кундемыште (Колегеш ялыште) туналын.
8108	Туныктышо семынат тудо моткоч кугу пагалымашым сулен.
8109	Туныктышын мастарлыкше // Марий коммуна.
8110	Тӱнямбал сар ылыжмеке, Янаевым кугыжан армийыш наҥгаят.
8111	Тӱнямбалсе чемпионат.
8112	Тӱнямбал телевиденийын эн кугу проектше.
8113	Тӱнямбал чемпионатыште, Сербий ден Черногорий ваштареш модмашыште (6:0).
8114	Тӱнямбал эҥыремышвотышто шагал кӧ шке лӱм почеш шинча.
8115	Тӱня почылтымо годсек, айдеме илыш ылыжме семын илаш шочшо-влак шке илышыштым тӱрлӧ теҥыз, эҥер, ер, пӱя дене кылденыт.
8116	Тӱняште нине кок хоккеист-влак деч посна нигӧм тыге палемден огытыл.
8117	Тупшат ок кой, оҥжат ок кой, Мурымыжо вел шоктале.
8118	Тӱрек ола гыч кайымеке, марий-влак у илемым чоҥеныт, тошто лӱмымак коденыт, тыге Марий Тӱрек шочын.
8119	Тӱрек сола сыным налын. 1766 ийлан волостьышто 403 тынеш пурышо, 77 ыреслалтдыме марий да 56 суас - мусульман илен.
8120	Тӱркмений Тежмен олаште 1932 ий 9 сӱрем тылзыште шочын.
8121	Тӱрлӧ амаллан кӧра айдеме южгунам икмыняр минут але икмыняр сутка наре мален кертеш.
8122	Тӱрлӧ вере илыше марийын мутшым таҥастарен нергелыме кнага.
8123	Тӱрлӧ газет да журнал редакцийлаште пашам ыштен.
8124	Тӱрлӧ жапыште Эгей теҥыз деке тӱрлӧ эл-влакын лектышышт лийын.
8125	Тӱрлӧ йыжыҥан, тӱрлӧ савыртышан илыш-корно шеҥгелан кодын.
8126	Тӱрлӧ калыкын икгаяк пайремже уло, суас-влак Сабантуйым пайремлат, чуваш-влакын тиде пайрем Акатуй маналтеш.
8127	Тӱрлӧ кӱкшытан домен лӱм-влак коклаште точко шындалтеш.
8128	Тӱрлӧ кундемысе марий-влакын – ты пайрем дене кылдалтше тӱрлӧ йӱлашт.
8129	Тӱрлӧ нелылыклан кӧра, 25 октябрь 1957 ийыште тудо моткоч сайын тунем пытара.
8130	Тӱрлӧ олалаште чапкӱм шынденыт.
8131	Турло онгыр – турло сем, но садыгак синоним еш иктак: Шарнем, мемнан обществыш волостной старшина Мартынов шкеак тройка дене, йынгыран пугым лон-лон-лон мурыктен, староста дене кудал пурыш (Н.
8132	Тӱрлӧ опереттылаште модмым шкеже сценический мастарлыкым шуарымаш лийын манын ойла.
8133	Тӱрлык-влак Слаломын икмыняр тӱрлыкшӧ уло: * Кугу слалом, тудым йот элысе ылмылаште Слалом-гигант лӱмдат.
8134	Турнир 1914 ий марте кажне ийын эртен.
8135	Турнир празднования 50-й годовщины Великой Октябрьской социалистической революции) эртараш тӱҥалыныт.
8136	Турцийыште ожнысек илыше калыкым турок калык маныт.
8137	Тусо жаплан келшышын, тыгерак ыштеныт: тый, арестоватлыме еҥ, тылеч ончыч шындыме еҥын лишыл палымыже лийынат, тудден пырля пашам ыштенат але тыглай кылым кученат, тугеже шкежат тушман улат, тугеже тыйынат верет – тюрьмаште але вес тÿняште.
8138	Тутан, 253); * ужмым, мутлан: Теве ала-кушеч толын лекте турий деч ятырлан кугу кайык, тудын семынак южеш кержалте да шога ик тураште, шулдырлажым выр-выр модыктен, но нимогай йукымат огеш лук ( А. Юзыкайн.
8139	Тӱтан Йыван Озаҥым 1552 ийыште налын, руш кугыжанышыш деке ушен.
8140	Тӱтан мардеж лиеш гын – йӱштӧ шыжым вучыман.
8141	Туткарыш логалше еҥ тыгай ойпидыш дене келшен огыл, апелляцийым пуэн, эсогыл Москошкат миен коштын, но лукмо пунчал вашталтде кодын.
8142	Тӱткынрак шарналташ гын, кажне прозаикшат ик-кок повесть деч утлажым серен шуктен огыл.
8143	Тушан аҥырген, куваж деке пöртыл кертын огыл.
8144	Тушеч 10 книга ты тÿням ужын.
8145	Тушеч идалык гыч пöртылешат, Ныргындыш ялыштыже лу ий школым виктара, марий йылмым да литературым туныкта.
8146	Тушеч серыш чарыме улмаш.
8147	Тушечын корныжо Челябинскыш шуйнен: авиатор лийынеже улмаш… Но кум вуз гыч Н.К Крупская лÿмеш Марий кугыжаныш педагогике институтым ойырен налын.
8148	Тушечын кум ий гыч 1906 ийыште тунем лекте.
8149	Тӱшкан пашам The Beatles 1970-те чарнен. 1967 ийыште Пол ден Джон пашам пырля ыштеныт. 1980-шо ийыште шке пӧртшӧ воктен Джон Ленноным пуштшым муыныт, 2001-ше ийыште рак деч Джордж Харрисон колен.
8150	Тӱшка шке мангым ышта.
8151	Тӱшкаште кум еҥ, кудо шкемым тыге лӱмдат: Arashi (мурызо), Violencer (синтезатор), Wonder (гитара).
8152	Тӱшкаште пашажат сайын, куанен, кумыл нӧлтын ышталтеш, но лектышыже начар.
8153	Тушко 1918 – 1928 ийлаште возымо почеламут – влак пуреныт.
8154	Тушко 233 эрвелмарий муро да авторын шкенжын «Марий муро нерген» немычла возымо ончылмутшо пурталтын.
8155	Тушко 6 цилиндран юж йӱкшымӧ йӧн дене келыштарыме двигательым шынденыт.
8156	Тушко верешташ келге шинчымашым, тӱвыргӧ уш-акыл куат кӱлын.
8157	Тушко Максимын возымо « Лев Юрий» лӱман ойлымашыжым пуртат.
8158	Тушко моло дене пырля Ипайымат ужыт.
8159	Тушко Свердлов кундем гыч Борис Алексеевич Александров, Башкортостан гыч Шамыкаев Шамрат Шамратович да Юрий Адрашев толыныт.
8160	Тушко чылаже тӱжем наре шомакан мутым пуртеныт.
8161	Тушко шымлызе ик оҥай шонымаш дене миен: марий йылмын наречийжым шымлаш.
8162	Тушко эше С. Вишневскийын да М. Чойнын почеламутлаштым пуртымо ыле.
8163	Тушман шижтарыде керылт пурен, вийжат кугу лийын.
8164	«Тушманын кышаже» пьесыште пашазе ÿдрамаш Зоя верч Айдушкин (инженер-вредитель) ден Разумов (инженер-коммунист) коклаште кучедалмаш кая.
8165	Туштак тудо черланен докан.
8166	Тушто 1150 еҥым пуртышо 960 камера лийын.
8167	Тушто 241 атлет (41 эл) гына лийыныт гынат, модмаш-влак акрет Греций пагыт годсек эн кугу спорт сомылкаш савырненыт.
8168	Тушто 30 наре тӱрлӧ пушеҥгым, 90 тӱрлӧ вондым вашлийына.
8169	Тушто 52 еҥ илен.
8170	Тушто америкысе призывникын Германий армий радамыштыже служитлыше солдат нерген каласкалалтеш.
8171	Тушто воплощен мраморыште рафаэлевский идеал моторлык, тудын ритымже и гармонийже: уке колымо ужас, каеш, будто йоча сайын мален колтен.
8172	Тушто гоч ме ожнысо шемер еҥын илышыжым, тунамсе жапыште кучылтмо ӱзгар-влакым пален налына.
8173	Тушто Гюго Берлиоз, Лист, Шатобрисен, Джакомо Мейербер дене палыме лиеш; «Восточные молитвы» да «Осенние листья» почеламут сборниклам луктеш. 1829 ийыште «Последний день приговоренного к смерти» да 1834 ийыште «Клод Ге» романлам луктеш.
8174	Тушто драматизм ÿмбач гына сÿретлалтын.
8175	Тушто Евгений Афанасьевич химийым да биологийым туныктен. 1976-шо гыч 1979-ше ий марте «Мариэнергон» тӱҥ вуйлатышын алмаштышыже пашам шуктен. 2011 ийыште Евгений Афанасьевич илыш дене чеверласене, но калыкын шарнымаште поро кышам коден.
8176	Тушто Икымше тӱнямбал сарым иктешленыт.
8177	Тушто Йыван Кырлалан генералым модаш ӱшаненыт.
8178	Тушто йылме секторышто пашам вияҥден колтен, марий йылмым шанче могырым талын шымлен.
8179	Тушто кум ий тырша.
8180	Тушто лу ий педагогическо-миссионерский курсым вуйлатен,губернийыште илыше марий, удмурт да татар-влакым туныктымо пашалан мелын шоген.
8181	Тушто марий-влак кокымшо верым налыныт.
8182	Тушто ме браконьерство ваштареш кредалмымат, сектантствын шакше пашажымат ужына.
8183	Тушто ме граждан сарым она шиж, ятыр годымжо эпизод-влак гына сӱретлалтыныт.
8184	Тушто Микай марий глагол – влак нерген моткоч онай конспектым ыштен.
8185	Тушто мландыÿмбал тöр огыл, тудо тÿрлö эҥер лапла да коремла дене шеледалтын.
8186	Тушто ойлалтеш: Те пурла троцистский буржуазно-националистический организацийын членже улыда да ятыр ий мучко контрреволюционный пашам шуктен шогеда.
8187	Тушто ондак марий-влак иленыт.
8188	Тушто ончыктымо событий-влак граждан сар жапыште Пошкырт марий коклаште эртат.
8189	Тушто П.Маскиньин «Сельская честь» оперыштыже ик партийым мурен.
8190	Тушто посна штамп-влак койыт: «эр кече гае нӧлталтын», «ош тылзе гае темалтын», «юмо серлагышым пӱрӧ!», «пуза серлагышым мӱкш ончымаште да т.м. Нуным кумалтыш мут гыч на-лме.
8191	Тушто поэт, фашист-влакын шучко чурийыштым ончыктен, шакше шонымашыштым почын, калыкым орландарен, виешлен, пуштеден толашымыштым сӱретлен, нине вуран опкын-влакым кузе сеҥаш манын, калыклан ой пуэн ӱжеш.
8192	Тушто Пресли оласе трущобылаште пашам ыштыше докторын рольжым модын. 1969 ийыште Элвис Пресли Голливуд гыч тӱрыснек шке шочмо верышкыже «Грейсленд» поместьешкыже Мемфисыш пӧртылеш.
8193	Тушто Р.Бунзен, да Г. Кирхгоф Гейдельбергысе университетын лабораторийышто пашам ыштен.
8194	Тушто революционный шÿлышан салтак-влакын влиянийышт почеш большевик-влак деке кусна.
8195	Тушто республик мучко кумдан палыме педагог Ф.Е.Олейникован классыштыже тунемеш.
8196	Тушто РСФСР Наркомнацын марий пöлкажын, губернийысе калык туныктымо пöлкан пашаеҥышт, Озыҥысе кугу школлаште тунемше марий-влак лийыныт.
8197	Тушто руш, марий калык муро-влакым да верысе композитор-влакынат мурыштым мурен.
8198	Тушто самырык рвезе кумдан палыме финн-угровед, академик Пауль Аристэ дене палыме лийын.
8199	Тушто Светлана гран-при пӧлекым сеҥен налын.
8200	Тушто трио дене мурымашке ушна, шкетынат мура.
8201	Тушто тудлан, тыглай ассистент гыч тÿҥалын, финн-угор йылме-влак кафедрым вуйлатыше, деканын алмаштышыже сомылым шукташ логалеш.
8202	Тушто тудо инспеторлан шоген да туныктен.
8203	Тушто тудо Мераҥын рольжым модеш.
8204	Тушто тудо пашам ышташ тунемын, вашке тӱҥ паша тудын илышыштыже — литератур лийын.
8205	Тушто тудо юристлан тунемын. 1891 ийыште, тунем пытарымек, Мохандас Индийыш пӧртылын.
8206	Тушто тӱҥалтыш классым туныктеныт.
8207	Тушто тунемме годымак «Полмезе жапем» повесть шочо, 1965 ийыште «Идет мальчишка по дороге» лÿм дене Детгизыште лекте.
8208	Тушто туныктышо да тунемше – влак коклаште марий литературын кушмо корныжо, шкенжын творчествыж нерген каласкален, почеламутлажым алал кумылын лудын.
8209	Тушто тыге палемдыме «Ячейке могырым замечаний лийын огыл.
8210	Тушто финн-угор могыр гыч аспирант-влак, докторант-влак тунемыныт.
8211	Тушто Черняковын докладше почеш Марий автономий нерген декретеш В.И.Ленин кидшым пыштен, а 4 кылмыште тудым ВЦИК вуйлатыше М.И.Калинин пеҥгыдемден.
8212	Тушто ынде кок авторынат лÿмыштым ончыктымо.
8213	Тушто эше ик изи корем уло.
8214	Ты верлаште марий-влаклан апшат пашм шукташ, ола деке лишемашат чареныт.
8215	Ты верысе кечешотлымашын ойыртемланже кӧра тушто 1867 ийыште 5 Шыжа кечысе (тошто стиль) кугарня деч вара 18 Шыжа кечысе кугарня (у стиль) логалын.
8216	Ты возымыжо ончычсо Сотнур районын «Большевик» газетешыже 29 июньышто лектын да тетла нигушанат савыкталтын огыл.
8217	Ты времаште сӱанвате-влак тудлаклан тыланыме мурым мурат.
8218	Тыгай автомат-влак урем, пазар, сатулымо рӱдер-влакыште шогеныт.
8219	Тыгай верыште шогышо еҥ священник лийшаш улмаш.
8220	Тыгай ен Писатель ушемыште да комсомолышто кодын куртеш мо?
8221	Тыгай еным совет айдеме чытен огеш керт.
8222	Тыгай жапыште партий ден совет властьлан турыснек ушанле улмыжым палдараш шонышо семын Олык Ипай " Сталинлан " луман кугу почеламутым воза, тудо 11 декабрьыште " Марий коммуна " газетешлектеш.
8223	Тыгай журналыште дебют шуко критикым луктын.
8224	Тыгай йÿлам шуктеныт: эрден эрак тÿвак лектын, пöрт йыр тыгыде оксам кышкеныт.
8225	Тыгай йÿла шот айдемын шуко курымла дене виян толмо моштымашыжым иктыш чумырен.
8226	Тыгай йодмашлан иктат тореш мутым каласен огыл.
8227	Тыгай йодыш Илья ончылнат шоген.
8228	Тыгай Йыван Кырлa толын Йошкар-Олашке 1935 ийыште Марий автоном веллан 15 ий темме лӱмеш пайремыш * 1937 ий Шорыкйол тылзе.
8229	Тыгай калыкпалым эскереныт: ондак вочшо лум тиде кечын шула гын, шушаш ийыште кинде лектыш сай лиеш, чот йÿштö гын – шужен ий вуча.
8230	Тыгай карательный салтак тӱшка калыкым вӱден шогышо шуко онар еҥым орландарен пуштын.
8231	Тыгай келге шÿлыш В. Ивановын повестьшылан эше ок сите.
8232	Тыгай корныла улыт: :«Ош Вичынат келгыжым шинчем ыле гын, :Ом шинчылдал ыле дыр пуш нереш.
8233	Тыгай корнылаште шуко трамплин уло, кажныже корным шке семын эрта.
8234	Тыгай кудалтымаш жапым шуйкалыде эртышаш.
8235	Тыгай кӱлешандымо лектыш лавыртымаш (pollution) маналтеш.
8236	Тыгай кумылжылан авторым шылталаш ок лий: тудын повестьлаштыже ме поэт В. Иванивым ужына, вет ондакшат тудо поро чон дене воштылын, койдаркален, мыскарам ыштылын, шкенжын самырык геройжо-влакым алал кумыл дене ончен, титакыштлан нуным эплын шылтален.
8237	Тыгай курык гыч пар дене шогалын мунчалтеныт.
8238	Тыгай лÿмым тудлан нигö пуэн огыл.
8239	Тыгайлан тудын «Кочайын мутшо» ойлымашыжым шотлаш лиеш («У илыш»,1925 ий, 5№).
8240	Тыгай лийын жап!
8241	Тыгай лишыл кыллан кöра черкызе-влак Вивальдилан шыдын ойленыт, молан манаш гын тудо священник лийын.
8242	Тыгай лӱм денак самырык почеламутчо 1945 ийыште икымше почеламут сборникым луктын.
8243	Тыгай лӱмым кумлуклан эллин-влак пуэныт: мемнан эра деч ончыч VII—V курымлаште грек филосов да мер пашаеҥ-влак Египетыш чӱчкыдын коштыныт.
8244	Тыгай механзм могай ужашлан кунам да могайым сомылым ыштыман рашемдыме йӧн гай шотлалтен кертеш.
8245	Тыгай мечым пелота лӱмдат – тышечак модмашын лӱмжо шочын.
8246	Тыгай мутерым шкенан элыште веле огыл, вес эллаштат сайын палат да кÿкшын аклат.
8247	Тыгай неле илышым чытен кертде, южо тунемше педкурсым кудалтен кая.
8248	Тыгай ойлымаш-влак кокла гыч «Коремтур Порт» (1926) ойлымашым палемдаш лиеш.
8249	Тыгай отдел-влакын кӧргӧ илышышт нерген Александр Солженицын "В круге первом" раш каласкален.
8250	Тыгай паша айдемын шижмашым, шонымашым але чоншижмашым луктын ончыктеш.
8251	Тыгай почеламутлан мый тудын «Трактористка Оксина», «Памаш корно», «Вичкыж – вичкыж мардежет», «Мемнан таҥна комсомол» да молымат шотлен кертам.
8252	Тыгай поянлыкым шке пашаштыжат моткоч устан, жален кучылтеш.
8253	Тыгай радам Францийыште да Америкыште пеҥгыдемден, вара тудо американ лӱмден ыле.
8254	Тыгайрак преданий ял нерген.
8255	Тыгай рожан лаштыкым кучымаш, эреак программлымаш кертмаш семын шотлалтен кертеш.
8256	Тыгай степень кокыт уло: тангастарыме да превос¬ходный.
8257	Тыгай суапле пашанам ужын, вӱд ава 77 тӱрлӧ колжым, 77 тӱрлӧ янлыкшым, 77 тӱрлӧ кайкшым кумыл дене ситышым пуэн шогаш, йӱшаш вӱднам осал чер деч аралаш, кушкыллан жапыштыже леве йӱрым колташ тӱҥалеш.
8258	Тыгай сӱретым тудо француз-влакын кап-кыл тазалыкыштым шуарыме дене вашталташ тӧчен.
8259	Тыгай сылне чодыраште шем шуман, шкеныштым гына йоратыше ен-влак шылын иленыт, но нуно нугыдо чодыран чапле помышешыже аралалт кодын огыт керт!
8260	Тыгай сынан чап лӱм-влак Болгарий, Польшо (кызытат уло), ГДР, Румыний, Чехословакий кугыжанышлаште лийыныт.
8261	Тыгай таҥдышыже кокыт уло: таҥастарыме да превосходный.
8262	Тыгай татыште памаш але эҥер, ер гыч налме вӱд эн яндар, кугу ӱнаран, тошто осалым эрыктен кертеш шулык виян.
8263	Тыгай тиштын черкыже да илыме оралтыже.
8264	Тыгай тыглай огыл сомылышто товатат йоҥылыш лийын кертеш.
8265	Тыгай увер обществыште кугу кумылым луктын.
8266	Тыгай улыт йорло Ондрий Йыван, самырык кресаньык Опанас, ончычсо тарзе Кокур Павыл.
8267	Тыгай улыт, мутлан, репортаж гай "Кабул шикш", Кугу Отечественный сар темылан серыме "Иленыт кум йолташ", очерк сынан "Поэтын шӱдыржӧ", "Чавайнын куэже" повестьлаже.
8268	Тыгай шарнымаш изи компьютерым ышташ полшен (кугу ӱстел кугытан).
8269	Тыгай шарнымаш, шонкалымаш, илыш нерген кутыркалымаш повестьыште чÿчкыданак вашлиялтеш да тÿрлö вере эрта.
8270	Тыгай шонымаш йӧршын вучыдымын, ӱдыр-влакын маршруткышто кудалмышт годым шочын.
8271	Тыгай шун атым сӱрет денат сылнештареныт.
8272	Тыгай ыҥым шымлыше вес йӧн деч ойытемалтеш: философий нуным критикле шымла.
8273	Тыгак 1818 ийыште «Н.
8274	Тыгак 2 ий Иван Аркадьевич кугыжаныш печать комитетын вуйлатышыже улмаш, кызыт печать да массовый коммуникаций кучем вуйлатышын алмаштышыже.
8275	Тыгак, 3 кораҥдымашым налше спортсмен ийымаш упшыжым кудашеш да анык модшо-влакын теҥгылыш модмаш пытыме марте шинчеш.
8276	Тыгак 60 кнагапӧрт ден 60 школ налын шогеныт.
8277	Тыгакак «Интервью» (1987), куштыжо Мастроянни Анита Экбер дене «Сладкая жизньыш» пöртылеш.
8278	Тыгакак, Кугыер ( Ялчык ) ерын серыштыже каныме базе-влак шогат.
8279	Тыгакак литературым шымлыше пашажат ушнен толын.
8280	Тыгак Александр «Хрустальный башмачок» телевиденийысе конкурсышто мурен, лауреат лийын.
8281	Тыгак Аркадий Григорьевич психологий да илышкыл лӱдыкшыдымылык факультетын деканжылан тырша.
8282	Тыгак Аркадий Степанович икмыняр пьеса-влакым возен, кудым зритель-влак Йошкар-Оласе Руш Драматический театрыште куанен ончат.
8283	Тыгак Аркадий Фёдорович «Кундыш» романын авторжо.
8284	Тыгак басньымат сера.
8285	Тыгак булгар, чуваш да татар йылмыла гыч кÿсынлымо мут-влак нерген возымыжым шанчыште сай ошкыл семын палемдыман.
8286	Тыгак Ваз-2101 шеҥгек ончаш келыштарыме воштончышым "Люкс" версий дечын налын.
8287	Тыгак, Василий Пектеев Театр сымыктышын Санкт-Петербургысо кугыжаныш академийын доцентше лийын (2001-2005 ийлаште).
8288	Тыгак Владимир Васильевич уста сӱретче семын чапланен.
8289	Тыгак возымаште марий йылме мутер, МарНИИн картотека мутерже кучылталтыныт.
8290	Тыгак В.Элмар калык мурым обработатлен, калык муро негызеш «Муро» почеламут циклым («Мотор садна – илыш садна», «Муро», «Мемнан илыш мотор,ямле!») воза.
8291	Тыгак диссертацийыште синоним радамын графический схемыже–влак улыт.
8292	Тыгак Евгений Семёнович чыла пашалан мастар семын чапланен.
8293	Тыгак Игорь Островскийым Калык-влакгокласе "Акватлон" Ассоциацийын президентлан сайленыт.
8294	Тыгак,икымше аудиторий гычын, кушто тудо лийын йодыштмо тудын политический ончалтышше император лийын тыгай впечатлений дене, что тудо кугу банкет лийын тудын верчын.
8295	Тыгак икымше пашашкыже Кум Юмо сӱрет пура; тудым 1499 ий гыч 1500ий марте сӱретлен.
8296	Тыгак И.Ломберскийын сурт пырдыжыштыжат мемориальный она кеча, шÿгар ÿмбалныже гранит обелискым шогалтыме.
8297	Тыгак йук алмаштышан сложный оҥартышмутлаште кокым¬шо ужашыже пачаш-пачаш каласалтеш, мутлан: Руданше тошто перо кагаз умбалне кор-гор-гор муралтеш (Н.
8298	Тыгак каласеныт шочмо Уралыштыже.
8299	Тыгак калыкын чапле эргыже Г. Ефрушат уке.
8300	Тыгак, китайысе юань оксан символжо семын кучылталтеш.
8301	Тыгак коми-пермяк грамматика пеш чын ышта: изобразительный мутым тыште посна лексико-грамматический мут тушка семын ончат.
8302	Тыгак компучыр программым шукта, южгунам мӧҥгешла кая.
8303	Тыгак кугу актёр мастарлык дене ойыртемалтыт З.Долгован «Шудо шешке» (Ольош) ден М. Рыбаковын «Окса мешак» (Пºча) комедийлаштышт чоҥымо образше-влак.
8304	Тыгак Леонид Павлович Озаҥысе «Стрела» футбол командыште модын.
8305	Тыгак Лидия Сидоровна марий йылме кафедрын вуйлатышыже.
8306	Тыгак мадонна-влакым Рафаэль уло ӱмыржӧ мучко сӱретлаш тӱҥалеш.
8307	Тыгак мастерскойышто Перуджино, Лоренцо ди Креди, Аньоло ди Поло тунемыныт, Боттичелли пашам ыштен, палыме мастер Гирландайо лиеден.
8308	Тыгак мер пашаеҥ, шанче пашан, ятыр книган, туныктышо–влаклан, школышто тунемше–влаклан, студент–влаклан учебно–методический пособийын авторжо семын палыме.
8309	Тыгак ме тунамсе калык йÿла дене палыме лийына.
8310	Тыгак модо саскам поген.
8311	Тыгак нефтебитум, кÿреншÿй, мландышÿй, йÿлышö сланец, цеолит, вÿргене, боксит уло манын шонат.
8312	Тыгак оҥай, икмыняр у вашталтыш-влак Ваз-2103 вес "Люкс" модель гычын налме улыт.
8313	Тыгак оҥай модышым эртареныт: пырля погынымо годым мукш семын ызгеныт.
8314	Тыгак ончо: Кӧ колен XX курым марте * 1599 — Эдмунд Спенсер английысе Возрождений пагытын поэтше.
8315	Тыгак ончо: Кӧ колен Тыгак ончо: Лӱмгече Ахия, Иван, Нил.
8316	Тыгак ончо: Кӧ шочын * 1607 --- Джон Гарвард (англ.
8317	Тыгак ончо: Кӧ шочын * 1920 — Зарецких, Михаил Александрович, лётчик, Совет Ушем Герой, Кугу Ачамланде сарын Геройжо.
8318	Тыгак ончо * Марий Эл Негыз * Марий автономийын шочмыжо.
8319	Тыгак ончылно кайыше транспортыш лӱмын келыштарыме волгалтше йошкар але канде маячок да тӱс графика схемым келыштарыме.
8320	Тыгак палемден коден: «20-шо ийлаште журналыш колтымо кумло почеламутшо йöрдымыш лектын гынат, Ломберский поэзий деч йöршынжак йÿкшен огыл.
8321	Тыгак паша корныжо «Маригражданстрой» дене кылдалтын.
8322	Тыгак писын да тӱрыснек шулен пытыме ий нальык Килиманджаро курыкышто ныл шӱдӧ тӱжем ий ончыч, кум шӱдӧ ияш засуха годым лийын.
8323	Тыгак посёлкым Благовещенское, Макаркино, Макарля, Макарово, Шернур маныныт.
8324	Тыгак, посна командын имиджше саемын кертеш.
8325	Тыгак поэтессан творчествыштыже кумда верым кусарыме дене кылдалтше паша налын шога.
8326	Тыгак, правилы почеш, йоча-влак латкок ий гыч тӱҥалын, ача але ава пелен гына модын кертыт.
8327	Тыгак правлений пӧрт,подвал,склад,идым,кок агун шогеныт. 1937 ийыште тиде колхозыш тракторым конденыт.
8328	Тыгак профессор Николай Тихонович Пенгитов тушто пашам ыштен.
8329	Тыгак Сергей Васильевич кундемнан сулло эмлызыже семын палыме.
8330	Тыгак смола шолтымо заводым почыныт.
8331	Тыгак, сонар паша дене лӱдыктышӧ, осал але утыждене шарлыше янлыкым пытарат.
8332	Тыгак суас-шамыч марийкалыкым «сярмысь» але «чирмеш» лӱмденыт.
8333	Тыгак сылнымут мастар «Чер» трагикомедийым возен.
8334	Тыгак тавалышын капыштыже керек могай верышкыже кырен кертыда, тупым да шоягоремым веле тӱкаш огеш лий.
8335	Тыгак танле тыным да ислым кучышо еҥ-влак улыт.
8336	Тыгак тиде ийлаштак ялыште кум имне вӱта, ушкал, сӧсна, сурткайыклан вӱтам, амбарым чоҥеныт.
8337	Тыгак тиде кечын кугырак–влаклан ушештарат, изирак–влак нунын дечын поро кумылым да аралтышым вучат, йоча – влаклан вуйын шогат.
8338	Тыгак тиде кечын ожно шорыкым тӱредаш тӱҥалыныт.
8339	Тыгак тиде кечын турняпќчыжым погеныт, тидлан купыш эн ончыч 13 сентябрьыште шочшо еҥым колтеныт, тудо корным сайын пала – манын шоненыт.
8340	Тыгак тиде лаштыкыште тӱрлӧ иллюстраций-влак лийын кертыт.
8341	Тыгак тиде радиоста́нций мут денак радиовещаний пашам шуктышо СМИ тӧнежым лӱмдат.
8342	Тыгак тудо Белоруссийын да Украинын олалаж ден яллажым утарымаште лийын.
8343	Тыгак, тудо верысе сар гарнизонным вуйлатен, юрист сомылым шуктен, марий-влак деч йӧзакым поген.
8344	Тыгак тудо Гонконгын командыжым туныкта.1965 ийыште вице- президент ФИФА лиеш, лиеш икымше китаец кӧм тиде месташ шогалтеныт.
8345	Тыгак тудо икымше Марий Оньыжа улеш.
8346	Тыгак тудо кугыжаныш пашаштат шуаралтеш: кундемысо погынын депутатше улеш.
8347	Тыгак тудо мӱкшым сайын ончышо специалист семын чапланен.
8348	Тыгак тудо мыланна джазым возышо талантан семмастар семын палыме.
8349	Тыгак тудо мыланна Совет Ушем спорт мастер семын палыме.
8350	Тыгак тудо мыланна «Чоткар», «Мамич Бердей», «Онар» роман-влакын авторжо семын палыме.
8351	Тыгак тудо талантан музыкант семын палыме.
8352	Тыгак тудын тӱрлӧ изречений, философий шонымаш, аллегорий, анекдот, басне-влак лийыныт.
8353	Тыгак тӱрлӧ жапыште составыште Питт Бест, Стюарт Сатклиффа и Джимми Никол лийыныт.
8354	Тыгак тӱшкан монографийым возымаште шке мастарлыкшым пыштен: "Современный марийский язык.
8355	Тыгак ты кечын телымсе кайык-влак чоҥештен толыт маныныт: öрш, киса да молат.
8356	Тыгак Тыныш Осып – ятыр тунемме брошюрым, учебникым, йылме шымлымаш пашам савыктен луктын.
8357	Тыгак у черлан "Ныл Г чер" лӱмым пуеныт, молан манаш гын Гаити отрошто илыше, гомосексуал, гемофилик, да героин дене пайдаланыше-влак коклаште тиде чер вашлиялтын.
8358	Тыгак, факультетыште "Журналистик", "Руш йылме да литератур" пӧлкалаште заочно туныктат.
8359	Тыгак фольклор кугу верым налын.
8360	Тыгак чылалан тореш шогышо, коклазе Оляна кузе активистыш савырнымыже действий гоч огыл, а «манеш-манеш» мут гыч веле ончыктымо.
8361	Тыгак «Шöртньö шыже» поэмыштат шочмо элын поян да мотор пÿртÿсшö колхоз калыкын пашам тыршен ыштымыж дене, тудын шке пиалже верч тыршен кучедалмыже дене иктешлен сÿретлалтеш.
8362	Тыгак шанче пашам да сборник - влаакым лукмаште тыршен.
8363	Тыгак шеҥгек кудалме годым фонарь йӱлаш тӱҥалын.
8364	Тыгак школлан лекше марий йылме книган авторжо. 1972–1977 ийлаште Марий университетыште историй да филологий факультетым вуйлатен.
8365	Тыгак шоган ден шем киндым кочкыныт, чай олмеш пурам йӱыныт.
8366	Тыгак шондыкым почаш ок лий-кугу мардеж пöртӱмбалетым налын кая, иктаж-кö дек каяш-толаш ок йöрö.
8367	Тыгак эн кӱлешан ужашлан моштымо семын модмаш тувырын ӱлыл ужашше дене модмаш.
8368	Тыгак, эше радиовӱдышӧ-влакым « ди-джей » манын лӱмдат.
8369	Тыгак ялым Погодино маныныт.
8370	Тыгак ялыште ик кевыт уло.
8371	Тыгак "Ямде лий" газетын сар деч варасе первый номержым мемнан пагалыме поэтнак луктын.
8372	Тыгак ятыр марий книга-влакын иллюстраторжо улеш.
8373	Ты гана 1980 ийыште Людмила Йошкар-Оласе Палантай лÿмеш музыкальный училищын вокальный отделенийышке тунемаш пура.
8374	Ты гана тудо вер-шӧр лӱм (топонимий) дене кылдалтше йодышла деке кусна «Топонимия Волго-Камского региона (историко-этимологический анализ)» монографийым савыктен луктеш.
8375	Тыгат школлаште хор дене мурымо нергенат воза.
8376	Тыгаяк öпкö мутым В. Ивановын повестьыштыже Йынаш илыш деч шеҥгелан кодшо ача-аважлан ойла, но тудын кумылжо йöршын вес тÿрлö.
8377	Тыгаяк полышым пенсионер-влак налын шогат.
8378	Тыгаяк шонымашан улыт «Нигунам!», «Ну, чеверын, таҥем, ну,чеверын», «Богатырь- влак ончык - талын!», «Учо», «Родина, тылат» да молат.
8379	Тыге 1918 ийыште 31 Шорыкйол деч вара вигак 14 Пургыж тӱҥалын.
8380	Тыге 1933-1934 ийлаште Г.Ефрушын икымше произведенийже-влак шочыт.
8381	Тыге, А. Абдуловлан, Л. Купсольцевалан, Г. Шкалина-лан, А.М. Юзыкайнлан, М. Айдеме илышыш тудым сӧрастарен илаш толеш.
8382	Тыге АИВ ик айдеме деч весе деке куедылмаш, вӱрым пуымаш, вирусан име да шприц гоч, кусна.
8383	Тыге Артамоновын возымаштыже кӱрылтыш огыл гын, мӧҥгештме, лушкыдылык палдырнышак дыр.
8384	Тыге, бард-влак семлызе огытыл.
8385	Тыге, бэнди ик шот дене футболлан келшен толеш, вес шот дене - шайбан хоккейлан.
8386	Тыге Валерий шке йолташыже-влакым арален коден.
8387	Тыге Вениамин Ивановын прозыштыжо тÿрлö жап сÿретлалтын, тÿрлö илыш йодыш шымлалтын.
8388	Тыге вӱд йымалне коштшо пушын лӱмжӧ Российын географийыштыже эше ик верым муын.
8389	Тыге В.Ӱ. кажне шке почеламутыштыжо кӱлешан йодышым тарватен да шымлен лектын.
8390	Тыге гынат, писатель мыланна мом темлен, тудын дене серлагыде огеш лий, произведенийым кузе кошарташ авторын шке пашаже.
8391	Тыге, жап эртыме дене юлиан кечышот григориан кечышот деч чотрак да чотрак ойыртемалтеш: кажне 100 ий жапыште ик суткалан.
8392	Тыгеже тÿрлö калыкын эргыже-влакын, иза-шольыла колтен, икте-весылан полшен, салтак корныш шогалмышт нерген ойлалтеш.
8393	Тыгеже тиде – ушан-шотан марий еҥ.
8394	Тыге З.В.Учаев Марпединститутын литератур факультетыштыже ныл ий тунемын.
8395	Тыге ик суртым тул авалта, а ик рвезе йÿштылмыж годым вÿдыш пурен кая.
8396	Тыге ик шот дене кеҥеж тургым вашеш Юмым пелештен, поро тазалыкым, сай игечым йодын кумалын.
8397	Тыге йöршын у, оҥай йомак-поэмым возен.
8398	Тыге, Йошкар-Олаш толмеке, Борис Даниловын "Миша-артиллерист " книга шочо.
8399	«Тыге кÿдырчан йÿр почеш шöртньö кече, пыл шеҥгеч шыргыжал лектын, мландÿмбалым куанен онча»,- манеш автор.
8400	Тыге каласен кертын Я. Ялкайн пӱтынь сылнымут пашаж нерген.
8401	Тыге каласен марий калыкын лӱмлӧ поэтше Валентин Колумб.
8402	Тыге, колтымо жапым кӱчыкемдаш лиеш.
8403	Тыге кугу Октябрь революцийым тудо позицийыште вашлие.
8404	Тыге кугыжа кидыште поян ден нужна пеш чот ойыралтыныт».
8405	Тыге кум ий жапыште 13 отым эрыктыме.
8406	Тыге кыдалаш образованийым налеш.
8407	Тыге лÿмден поэт Семен Николаев ты программым.
8408	Тыге лиймеке, чыланат оза-шамычым пура йӱаш ӱжыт.
8409	Тыге Л.П. Грузов Ленинградыш логалеш.
8410	Тыге Людмила кыдалаш школым Рязань областьын Спасский районысо Кирицы посёлкышто тунем лектеш.
8411	Тыге марий-влак туня илышым илат.
8412	Тыге марий йылмызе-влак ешыш эше ик еҥ ушна.
8413	Тыге марий калыкланат шкевуя кундемым почаш йӧн шочын.
8414	Тыге Марий кундемышке кугезе-влак толын лектыныт, илаш тӱҥалыныт.
8415	Тыге марий литературыш у лӱм толеш.
8416	Тыге мланде лиеш.
8417	Тыге «Муралте, авай, марий мурым» книга ош тӱням ужын.
8418	Тыге мый поэзий корныш лектым», – возен Шабдар шкеж нерген. 1918 – 1923 ийлаште техникумышто тунеммыж годым Шабдар 50 наре почеламутым, пьесе – влакым возен, В.И.Ленинын илыш корныжым марий йылмыш кусарен.
8419	Тыге Н.Т. Пенгитов наукын кумда корнышкыжо лектын.
8420	Тыге нуно лишемыт, икмыняр мурымат пырля возат.
8421	Тыге нуно сай шурно лектышым налаш шонымо кумылыштым ончыктеныт.
8422	Тыге нуно шулат да пеҥгыдылыкым йомдарат да шаланат, тыге ӱмбал кумдыкым кугемден.
8423	Тыге нунын коклаште ойыраш лийдыме келшымаш вожанын: «Туан пÿртÿс!
8424	Тыге омо кусарымаш нерген ик эн тошто книга - «Онейрокритика» (грек омо тогедыш) мемнан курым деч ончыч II—III курымышто возалтын.
8425	Тыге пешакат сылне, чевер, лакироватлен чиялтыме илыш сӱрет почылтын, лудшо ончыко йомакысе гай герой толын шогалын.
8426	Тыге пешак чатка ойлымаш шочеш.
8427	Тыге, пиалдыме кок ен, умыр шуде, марий поянын намысдыме улмыжлан кора вуйым йомдара.
8428	Тыге писатель 20-шо ийла тÿҥалтыште яллаште нимогай законым шотыш налде илымашым карга да чыла шотыштат, тыгак еш илышыштат социализмлан келшыше илыш-йÿлам шындараш ÿжеш.
8429	Тыге, писательын первый ойлымаштыже ойырен налме темын идейже пеш лушкыдо.
8430	Тыге Плутон Мланде нелытын 0,2% веле лийын.
8431	Тыге повесть почеш повесть шочо.
8432	Тыге погынымаш 1916 ийыште газет, брошюр, листовко-влакым савыкташ 1800 теҥгем ойырен.
8433	Тыге пытартыш 50 ий жапыште икмыняр лу у рӱдола шочын.
8434	Тыге Раисия Михайловна Даниловат посна концертым чоҥа.
8435	Тыгеракак йоҥгалтше лӱман он-влак моло калыкынат улмаш.
8436	Тыгерак гын, Йошкар-Олаште ик модашлан 500 гыч 1500 теҥгем луктын пыштыман.
8437	Тыгеракын, Актуган - чал вуян, эре рвезе кумылан патыр.
8438	Тыгеракын, правил-влак ден мутерым ямдылымаште, каҥашымаште ятыр йылмызе ден мер пашаеҥ тыршен да книга, моткоч кугу тергымашым эртымеке веле, ош тӱняш лекташ корным налын.
8439	Тыге репертуарыште у муро-влак лектыт.
8440	Тыге родо-тукым термин-влакым шанче могырым икымше гана 1928 -ше ийыште шымлаш тÿҥалме.
8441	Тыге самырык авторын «Погонан рвезылык» икымше кугурак произведенийже шочын.
8442	Тыге советский инженер-влак итальян модельыш вашталтышым пурташ тӱҥалыныт.
8443	Тыге «стахановский движений» шочын.
8444	Тыге тудо 1903 ий гыч колымешкыже (1994), шке шочмо кундемыштыже (армийыште кум ий арам йомдарыме жапым шотлаш огыл гын) пашам ыштен.
8445	Тыге тудо 30-шо ийла кыдалне руш тиштер негызеш келыштарыме орфографийым саемден тöрлаташ пижын.
8446	Тыге тудо изи шун кӧршӧкым налын, кудышкыжо кугыеҥын кидшат пурен огыл.
8447	Тыге тудо илышын динамикыжым тичмашын да келгынрак ончыкташ тÿҥалын.
8448	Тыге тудо йырым-ваш поро шӱлышым шара, осал юапым покта.
8449	Тыге тудо мурызылан тунемме корнышко лектеш.
8450	Тыге тудо шкенжым икмыняр почеламутшым, Йыван Кырлян почеламутлажым рушлашке кусарен, Горький оласе газетлаште печатла.
8451	Тыге тудо шке шонымашыжым почын каласен.
8452	Тыге тудын корныжо Озаҥ губернийысе Масловка селашке шуйналтын.
8453	Тыге тудын шöр корныжо сай лиеш маныт.
8454	Тыге Ӱярня годым чыла пайрем мурат, тыглай мурат муралтеш.
8455	Тыге фигурист-влак неле элемент-влакым ыштен кертыт.
8456	Тыге шке жапыште ик фотографий тӱняште чот шарлен ыле.
8457	Тыге шочыныт путырак оҥай «Керек», «Маска пылыш», «Сур пире», «Маска мÿй» йомак - влак, тыге возалтыныт, «Котырем Еремей», «Тали - дали гармонет», «Керебеляк шÿвыр» да моло муро - влакат.
8458	Тыге шочыныт статья, рецензий, творчесий портрет, сылнымут обзор.
8459	Тыге, шочыныт школ илыш нерген («Школем»), университетыште ту-немме жап нерген («Марий университетлан») почеламут-влак.
8460	Тыге, Штёльцель икымше немыч музыкант лийын, кудыжо Вивальди дене пеҥгыде кылым кучен.
8461	Тыге шылше погынен.
8462	Тыге ыштен, пуйто вараш чывым нумалаш ок тÿнал.
8463	Тыге ыштымеке, вӱд ава у шешкыжым ӧрдыж еҥлан шотлымым чарна, тудым яндар тамле вӱд дене куандараш тӱҥалеш.
8464	Тыге Эрыкан эксплуататорский классым аралыше-влакын социальный сыныштым ончыкта.
8465	Тыге Эчан куд ий озанлыкыште тырша.
8466	Тыге южо эллаште шовыным косметике лӱмерыш огыт пурто.
8467	Тыге ЯМЗ-238, ЯМЗ-236 двигательым шындаш тӱҥалыныт.
8468	Тыге яран йылме курык марлат, олык марлат ок шокто, когыньышт дечат ойыртемалтеш.
8469	Тыге Я. Ялкайн айдемын илышым тӱзаташ шочмыжым чумыр творчествыжлан негыз семын налеш.
8470	Тыглай автомашина 402 метрым 10 секундышто эрта.
8471	Тыглай ойлымаште суткам «кече» манын лӱмдат.
8472	Тыглай чотмут-влак иктышт тӱҥ чотмут улыт, мутлан: ик, коко, шӱдӧ; весышт супикс дене ышталтыт, мутлан: икымше, нылымше.
8473	Тыглай юмызо да илыш дене илыше юмызылан (иеромонах) "Ваше преподобие" манын ойлат, протоирей, игумен ден архимандритлан - "Ваше Высокопреподобие".
8474	Тыгодымак Зинаида Сергеевна «Пеледыш», «Марий памаш» ансамбльлаште шуаралтын.
8475	Тыгодымак кугыжаныш погынын вуйлатышыже сомылым шуктен шоген.
8476	Тыгодымак тÿҥалтыш кок шомак – «Кынелза, шогалза» - вуймутыш савырнен.
8477	Тыгодымак уста туныктышо куштышо да мурышо ансамбльымат чумырен.
8478	Ты годымак шинчымашым заочно Перьм оласе институтышто да Марий кугыжаныш университетыште келгемден.
8479	Ты годым кугыжанышын политик, экономик, транспорт, финанс да тӱвыра рӱдер.
8480	Тыгодым лу чотмут гыч у йӱкшӧ лектын возын: латикте, латкокыт, латкумыт, латнылыт, латвич - латвизыт, латкудыт, латшымыт, латкандаше, латиндеше.
8481	Тыгодым поснак айдемын чон моторлыкшо кушмо корнылан кумда верым ойырен.
8482	Ты годым Россий чумыр командын чыла жап кокласе эн уда лектышыже (11 вер) Санкт-Петербург олаште эртыше 2000 ийысе чемпионатыште лийын.
8483	Тыгодым тудо фактический материалым немыч да англичан йылме дене савыкталтшымат ончен шуктен.
8484	Тыгодым тӱжем дене марий-шамыч Йошкар Армийыште лийыныт.
8485	Тыгодым Чыкма уездысе РКП(б) комитетым вуйлатыше А.В.Григорьев олмеш тушко Чарла РКП(б) комитетын секретарьже И.Н.Смирновым пуртымо.
8486	Ты жанрыште артистын талантше эшеат кумдан почылтеш.
8487	Ты жапшытак кум тылзыште ик гана ача ден эрге эмлымверыш, шӱмым тергаш коштыныт.
8488	Ты жапыштак 2002 ий гыч Марий Эл Республикын Виктер вуйлатышын алмаштышыже.
8489	Ты жапыштак марий-влакын Малмыжым руш карманыш савыреныт.
8490	Ты жапыштак тудо руш йылме кафедрым вуйлаташ тÿҥалеш.
8491	Ты жапыштак шке возымо почеламутшылан мурым мураш тӱҥалеш, концертлашке моткоч чӱчкыдын коштеш.
8492	Ты жапыште авам пӱртӱс лийын: кеҥежым олыкышто, пасушто, чашкерлаште вуй орам дене тӱрлӧ мурым (южгунам шке гыч шонен лукмым) мурен коштам ыле, адак пошкудо кугызан, ачамын йомакыштым колышташ моткоч йоратенам».
8493	Ты ийынак Йошкар-Олаште музыкальный театрым почыныт, тушко солист-влакым погат улмаш.
8494	Тый йöратышыч лесака кастен йолташет-влак ден олыклаш лекташ (М.
8495	Ты йодыш дене экспериментым эртарат.
8496	Тый тудын шӱйжым тодыл, кӱрышт, Да тудын шӱмыш штыкым кер.
8497	Ты йылмым йот элыште тунемаш тӱҥалше-влаклан япон йылмым нихонго (日本語) манын лӱмдат.
8498	Тыйым ме, пӱялен, Нолтена вурс, бетон ден.
8499	Ты кече деч вара нимомат ӱдаш ок лий улмаш.
8500	Ты кече Рошто деч ончыч але вара, южгунам иктеш толын кертеш.
8501	Ты кечын 1961-ше ийыште канде экраныште КВН команде-влакын икымше модмашышт эртен.
8502	Ты кечын еш дене чумырген марий-влак шке колышо родо-тукымыштым уштен кычкыреныт, нунын лӱмеш ямдылыме сийым тамленыт.
8503	Ты кечын йӱштӧ толеш, шурным погым пагыт пыта, теле деч ончыч илыш пуйто малаш возеш.
8504	Ты кечын кайык шылым кочкаш тыршеныт.
8505	Ты кечын кресаньык-влак шке имньыштым кандареныт, нимогай пашаш луктын огытыл.
8506	Ты кечын кугу пайрем ӱстелым погыман да теммешке кочман улмаш.
8507	Ты кечын кугу тӱткылыкым мӱкш -влаклан ойыреныт, но нуным арам азапландараш ок лий улмаш.
8508	Ты кечын кӱдырчан йӱр йӱреш гын – кинде лектыш сай лиеш, манын шоненыт.
8509	Ты кечын озавате-влак вӱташ лектын ушкалым йыштак лӱштеныт, тыгодым тетла нигӧ тидым ужшаш огыл улмаш.
8510	Ты кечын пытартыш саскам-рассадым шынденыт.
8511	Ты кечын студент-влак Йошкар-Оласе уремлаште шке таҥашышт деке ик йодыш дене лектыт: тый марла кутырет?
8512	Ты кечын сурт водыжлан посна тÿткышым ойыреныт.
8513	Ты кечын тӱрлӧ шудан чайым йӱман улмаш.
8514	Ты кечын уда лийшашым мужедыныт: идымыште коля пошен гын – шужен ийлан, чодыра гыч корак-влак тӱшкан чоҥештен толыт гын – шуко еҥ кола, пире-влак урмыжыт гын – вольык пыта.
8515	Ты кечын шемшыдаҥ пучымышым шолтеныт.
8516	Ты кечын эр ӱжара йошкар тӱсан гын уржа сайын шочеш, шурно лектышан лиеш.
8517	Ты кечын юмоҥа возышо, сӱретлыше-влакым чот саламленыт.
8518	Ты коллектив марий калык мурымат йоҥгалтара.
8519	Ты кундем гыч лекше, Марий Эл кундемлан палыме поэт ден писатель, литературовед, артист-влак лектыныт.
8520	Ты кундемыште Российын ик эн поян ялозанлык ыштыквер пашам ышта — «Совхоз Звениговский» да тудын пелен «Звениговский мясокомбинат».
8521	Тыланда, пычкемыште илыше-влаклан, Степан Тимофеевич воза.
8522	Тыландат лудеш темлем:" Шукерте ий ожно, мотор шошо кечын рвезе ден ӱдыр вашлийыныт.
8523	Тыланда яра тарзе, яра толшо пого кулеш.
8524	«Тылат» мурышт Марий Эл Радион хит-парадыштыже ик гана веле огыл икымше верыш лектын, Идалыкысе муро лӱмымат сулен.
8525	Тылеч вара вашлияш йöн ыш лий.
8526	Тылеч вара Вуртем марий-влак тидым «курык чоҥгасе пайрем» манын, ушештараш тÿҥалыныт… Горельский кандашияш школын ик классыштыже кызыт Георгий Ефруш лÿмеш кугу уголок уло.
8527	Тылеч вара йоча-влак Топкавлак селаш тунемаш коштыт.
8528	Тылеч вара йочам, ачажын йӧратыме икшывыже лийже манын, тудын тувырешыже пӱтыралын пӧрт коҥга ӱмбак пыштеныт.
8529	Тылеч вара Озаҥ губернийысе ремесленный школышто мданде пашалан туныктышын должностьшым айлаш йӧн лийын.
8530	Тылеч вара олык марий-влак ваштареш руш кугыжа Моско гыч, моло кугу олала гыч сарзе-влакым тарватен.
8531	Тылеч вара Палантай марий музыкальный фольклор йогыныш келгынрак шынен пураш тÿҥалеш».
8532	Тылеч вара Писатель ушем вуйлатыше пашам шукташ тӱҥалын да «Марий журналын» директор пашам шке вачӱмбакыже налын.
8533	Тылеч вара поэтын лÿмжö газет гыч йомын - 15 апрель мартелан.
8534	Тылеч вара сӱан калык икте-весе деке унаш кошташ тӱҥалеш.
8535	Тылеч вара уло илышыже печать дене кылдалтеш.
8536	Тылеч вара уста прозаик ятыр моло книга дене куандарен.
8537	Тылеч вара Феллини ешын йоча лийын огыл.
8538	Тылеч вара чыла марий газетыште почеламутшо-влак уна лийыт.
8539	Тылеч коч, Гималайыште 100 утла 7 200 утла м кӱкшытан курык уло.
8540	Тылеч коч, куснымаш инструкций келшык почеш ышталтын кертеш.
8541	Тылеч ончыч возымыжым автор тиде повесть дене иктешла, манаш лиеш.
8542	Тылеч посна газетышке литератур темылан лекше материалым почеламут ден ойлымашым каҥашеныт, акым пуэныт.
8543	Тылеч посна Григорий Никандрович спорт деке шӱман лийын, самбо дене икымше разрядын норматившым шуктен, телымсе многоборьеште спорт мастер кандидат лӱмым сулен налын.
8544	Тылеч посна Ипай 1936 ий шыжым петырыме " У вий " журнал олмеш лукташ палемдыме альманахын секретарьжылан шотлалтыт.
8545	Тылеч посна произведенийже-влак чуваш, удмурт, татар йылме денат лектыныт.
8546	Тылеч посна эше «внешкольный» манме моткоч кÿлешан паша!
8547	Тылзе ава Тылзе - Мланде Аван суртпогыжо.
8548	Тылзе-влак Григориан кечышот почеш идалык 12 тылзылан шелалтеш, тылзыште 28 гыч 31 кече марте лийын кертеш.
8549	Тылзе гыч Маргарита да Дзанетта шÿжарже Антонион колымыж нерген серышым налыныт.
8550	Тылзе жапыште порталыш 80 000 гычын 110 000 еҥ пура.
8551	ТЫлзе эртымеке кучалтын.
8552	Тылзыште кок гана савыкталтын, ик номерлан возалтмаш ак 1 теҥгеат 20 ыр палемдалтын.
8553	Ты лӱмым тудо марий йылмызе кокла гыч нигӧ деч ончыч налын.
8554	Тымартеже тутыш “шем сомылым” шуктен шол, ятыр ий газет пашаште ала арамак, шонем, мочол куатшым шалатыл-вужгымдыл толашыш.
8555	Ты марте ономастика наукышто кумдан шарлыше, но йоҥылыш улшо южо теорийым вес семын умылтараш темлен.
8556	Тымарте поэт шемер марийым помыжалташ ӱжын возен гын, ынде эрыкан илышын саскажым ончыкташ тырша.
8557	Ты мландыштак Элнет эҥер вӱд йогынжым тӱҥалеш.
8558	Ты мландыште XIX курымышто шупшалалтмылан шке пайрем кечым ойыреныт.
8559	«Ты мутланен шинчымына пытартыш улмаш.
8560	Тынар ий эрыкан элыште иледа, но алят тошто илышын косаж деч эрнен огыдал».
8561	Тынар тӱжем дене еҥ пытарымым, ӱдырамаш ден йоча-влакым орландарымым разве проститлаш лиеш?
8562	Тынбаево) * Кульчубай ял (руш.
8563	Тынеш пуртымо годым Анастасия лийын.
8564	Тынеш пурымеке, Исус тунамак вӱд гыч лектын.
8565	Тыныс жапыште рвезылан адакат комсомол пашам кучыктен пуат - ВЛКСМ У Торъял райкомын икымше секретарьжылан сайлат.
8566	Тыныс тептеҥызын теҥызланже шотлалтеш.
8567	Тыныш Осып – марий театрын шындыме икымше пьесын авторжо.
8568	Тынышым), П.Карповым ( Пÿнчерскийым ), М.Ивановым пуртеныт, членыш кандидатлан Олык Ипайым, тыгак Ш. Булатым, Я. Ялкайным, Мичурин-Ятманым, Н. Тишиным, И. Ломберскийым пеҥгыдемденыт.
8569	Ты ола эше кумдан палыме перс почеламутчо Омар Хайямын шочмо верже семын палыме улеш.
8570	Ты пайрем пашам чаплын шуктышо калыкым саламла, марий айдемылан марий улмыжым шижаш, умылаш полша, иктеш ушнен, йылмым, муро, куштымаш поянлыкым, сылне вургем ойыртемжым аралаш кумылаҥда, моло калык дене пырля келшен илаш ÿжеш.
8571	Ты пашажлан Мосоловлан 1943 ийыште Кугыжаныш премийым пуат.
8572	Ты пашам ышташ Микай изаже ден Оксиня акаже полшеныт.
8573	Ты писте йымалнак тудо Катя дене вашлиеден.
8574	Ты пӧлекетлан ваштареш мемнан деч шочшаш презе лиеш».
8575	Ты пособийым туныктышо ден тунемше-влаклан лукмо.
8576	Ты приказ йымаке Йошкар Армийыш налдыме 16 ий гыч 55 ий марте пӧръеҥ да 16 ий гыч 45 ий марте ӱдырамаш -влак пуреныт.
8577	Тыршымыже арам лийын огыл.
8578	Тыршымыже тиде ийынак лекше кок альбомлаштыже «From Elvis In Memphis» да «Back In Memphis» погалтын.
8579	Тыршыше еҥ илыш кугорныш лекташ чыла вийым пуа.
8580	Ты сомылым кумытын ыштат: Ончылношогышо ӱдыр, Саус да Кугывеҥе.
8581	Ты тӱшкашке студент-шамыч, тарзе-влак да 20 кӱчызӧ нунылан колледж тӧртык почеш подаянийым пуышаш ыле пуреныт.
8582	Ты чарымым шуктыдымо койыш шолемым але тÿтаным пасушко конден кертын.
8583	Тышан «Патыр кугыза», виян агитатор, марий-влак дене митингым эртара.
8584	Тышеч ме ужына: нужна марий кок вечын пызырналтын.
8585	Тышеч самолёт-влакым элысе да республикысе кеч-могай кундемым ужатен колташ да тӱрлӧ вер гыч вашлияш лиеш.
8586	Тышеч тудын лывырге йылмыже, сынже шижалтеш.
8587	Тышечын «Колумбын поэзий теҥызше» тӱҥалеш.
8588	Тышечын ӱмырешлан Андерсенын еврей калык дене кылже, традиций да культурым палымыже; тудо ала-мыняр йомакым, ойлымашым еврей темылан возен (роман «Only a fiddler (Скрипач гына)» руш йылмыш кусарыме.
8589	Тыш карате, бокс, тыглай кучедалмаш ушнат.
8590	Тышке 1918 – 1029 ийлаште возымыжо пурен.
8591	Тышке 20 муро пурен.
8592	Тышке бокс, кикбоксинг, самбо, дзюдо, туэквондо, кекусинкай-карате ушненыт.
8593	Тышке латиндеш ияш Епремат уло вийын ушнен.
8594	Тышке пурышо произведений-влак лирический этюдлан келшен толыт.
8595	Тышке уло йырге марий ялла гыч ÿдыр – рвезе – влак коштыныт (тиде поро йÿла тачысе кече мартеат шенжын кÿлешлыкшым йомдарен огыл).
8596	Ты школ 1970 ий мартек лийын.
8597	Тыштак адак Шкетанын кугу сылналыкан, путырак поян, моштен пайдаланен кучылтмо йылмыжым ешараш кÿлеш.
8598	Тыштак икымше гана шыргыжалын, нöлталтын кече, ÿшаным ÿжара конден Геннадий Алексеевланат.
8599	Тыштак йоча жапше эртен.
8600	Тыштак Совет Союз Герой лӱмым кок гана налше армий генерал П.И. Батов, 125-ше стрелковый корпусын ончычсо командирже генерал-полковник А.М. Андреев да Кугу Отечественный сар годсо моло палыме командират лийыныт.
8601	Тыштат кужун ыштен ок шукто, тудым "Йошкар кече" газет редакцийыш секретарьлан налыт.
8602	Тыштат ой йоҥгалтмаш, йылме поянлык, фольклорым моштен кучылтмаш кумда верым налыт.
8603	Тыштат «отличий» дене тунем лектеш да эше кум ий марте Весшӱргӧ кыдалаш школышто шинчымашыжым нӧлта.
8604	Тыштат тудо кугу кӱкшытыш шуын: космический лучын ышталтмыжым луктын да механизмын ускорений частиц почын, изотопический квадруплетым почын, икымше адронный резонанс лийшым (1952), протон ден пи-мезоным вашкылыштым тунемын.
8605	Тыштат тудо литературный кружокыш коштын, «Рия-Рия» фольклорный ансамбльыште участвоватлен.
8606	Тыштат чодыран лоп вер.
8607	Тыште 2000 ийыште Пеледыш пайрем эртаралтын.
8608	Тыште Г. Г. Кармазин л' ден н' йÿкым ончыкташ посна буквам пуртен, я, ю, е, ё буква-влакым алфавит гыч кораҥден, кÿсынлымö мут-влакым марлаҥден возаш темлен.
8609	Тыште геройым сай деч сай мут дене суретлыме, тудо он-шумбел, мемнан ачана, ойжо " кажне кечын шарла олаш, чодыраш, пасуш.
8610	Тыште гына Г.М. Тужаров тале лингвист лийын лектын.
8611	Тыште ешыш тургыжланымыже трагедийыш ок савырне, самырык тукымлан ончык лекташ чарак уке.
8612	Тыште изирак шанчызе гыч тӱҥалын институтын сылнымут пӧлкажым вуйлатыше марте кушкын.
8613	Тыште Илья Ковальчук, кудыжым шукын вурсеныт счетым тӧрла. 4:4.
8614	Тыште кажне сӱанмарий, сӱанвате ты тӱняумылымашым шыҥдарымаште шке сомылжым шукта.
8615	Тыште кандаш ий тыршен.
8616	Тыште кок велым ончалме лач толеш.
8617	Тыште Лев Николаевич 1840 ий марте кодын, кунам колен графинья Остен-Сакен, йоча-шамыч Казаньыш илаш каеныт, у опекун деке – ачажын акаж деке П.И.Юшков. Юшковын пӧртшӧ эн веселалан шолтлалтын Казаньыште; чыла семьян членышт кӱшыл шотленыл тужвал йылгыж.
8618	Тыште лудшо еҥ тӱрлӧ калыкан ешым ужеш, герой-влак коклаште – Рашитов Хасан, прототипше – Муса Джалиль.
8619	Тыште Лумӱдыр (Снегурочка) Йӱштӧ Кугыза (Дед-Мороз) ден Мотор Шошын (Весна-Красна) ӱдыржӧ семын ончыкталтеш.
8620	Тыште марий-влаклан шукырак эрык лийын, руш князь-влак да суас хан-влак дечат тораште.
8621	Тыште марий калыкын характержым чын да сайын сӱретлыме… Поэмым автор «Пеледшӹ сӓндӓлӹк» альманахеш 1939 ийыште печатлен: тунам тудо ты изданийын редакторжо лийын.
8622	Тыште ме чек умылымаш дене вашлийына.
8623	Тыште ме Ямбикам, Сылвикам, Лыстывийым да молымат палена, но нуно кон удырышт улыт, могай тусан, мом йоратат, мом огыт – тидлан повестьыште раш вашмутым огына му.
8624	Тыште музыкальный училищын вокальный отделенийышкыже тунемаш пура.
8625	Тыште мунло, мыскара, оҥай койышыж ончыкталтеш.
8626	Тыште Октябрь революций ден граждан сар жапыште марий ялын илышыже, класс кучедалмаш сÿретлалтыныт.
8627	Тыште ондак туныктышо Г.М.Бекешев шагал огыл тыршен.
8628	Тыште ончыкташ шонымо герой художественность шотышто раш почын пуымо огыл.
8629	Тыште ончыкы-лык поэт шулдырым налын, поэзий каваш чоҥешташ вийым поген.
8630	Тыште пÿртÿс сÿретат ынде кумда верым налеш: “Эр кече чодыра вуйыш кÿзен шуат шы-ы-ырге шыргыжале, мланде ончылно утыжым ковыртаташ огыл манын, чевер солыкшым пуйто вуйжо гыч нале да вачÿмбакше шогале.
8631	Тыште писатель марий поэзийын кушмо корнешыже да тудлан вияҥаш мешайыше чарак – влакеш шогалын, марий поэт – влак М.М.Иванов ден Олык Ипайын творчествыштым келгын лончылен лектын.
8632	Тыште писатель ончыл шонымашан интеллегенцийын калык деч ойыраш лийдыме улмыж нерген воза, шочмо калыкыштын интересше деч моло нунылан нимо шерге огыл манеш да тидлан тупела ыштыше еҥым титакла.
8633	Тыште политпашаен-влак курсым пытарымек, самырык лейтенант икмыняр жап Ф.Энгельс лӱмеш Военно-политический училищыште тунемын.
8634	Тыште поснак А. В. Луначарский ойыртемалтын.
8635	Тыште поэмы тÿҥ содержанийже, тÿҥ идейже.
8636	Тыште произведенийысе геройын кӧргӧ конфликтше эн пӱсӧ, эн келге, кап-кыл сусыр чон сусырлан нигунам ок шу.
8637	Тыште рвезылан умбакыже тунемаш кумда корно почылтеш.
8638	Тыште серызын ешыжым пален налына, школыш коштмыжым, Николо-Березовский (Эльян) пöръен монастырь пелен второклассный школышто тунемме жапшым, учительский семинарийым экстерн шот дене пытарымыжым автор лудшо-влаклан палдара.
8639	Тыште синонимын значенийжым, кучылталтме ойыртемжым ончыктыме огыл, пример–влакат уке улыт.
8640	Тыште Советский Союзысо калык-шамычын келшен илымашыштын пудырташ лийдыме да эре утларак пенгыдемдыше негызыштым ужаш кӱлеш».
8641	Тыште тÿҥжö «чоным тарвата але уке» манаш кÿлеш.
8642	Тыште тудлан шуко нелылыкым чыташ логалын, туге гынат, ончыко каен. 1924 ий Ӱярня арняш пурымо деч икмыняр кече ончыч Япык кугу сӱаным ышта.
8643	Тыште тудо 24 вариацийым 2 семын ончыкта.
8644	Тыште тудо институтын ученый секретарьже да вуйлатышын алмаштышыжлан тыршен.
8645	Тыште тудо кевытым оружиян грабитлымашлан да наркотикым ужалымашлан кӧра Эйкон тюрьмаш логалеш.
8646	Тыште тудо клоуным,акробатым да шуко волгыдо тӱсым пуртен.
8647	Тыште тудо сем теорийым да композицийым туныкта.
8648	Тыште тудо спорт дисциплин кафедрын тунктышыжо лийын.
8649	Тыште тудо «Элнет» лӱман ансамбльым чумырен.
8650	Тыште тунам «Марий мутерым» кыртмен чумыреныт.
8651	Тыште тунам марий шанче тӱвырген нӧлталтын.
8652	Тыште финн шымлызе-влак дене вашлийын мутланен, каҥашым налын, погымо материалжым нунылан пуэн коден.
8653	Тыште Чарла ден Йошкар-Олам ваш шогалтымаш, пÿсö диалог поэтлан кумда йöным пуэныт.
8654	Тыште чумыр марий калыклан ик литератур йылмым ыштыме йодыш эн ончыч тарвана.
8655	Тыште чылажат изиш гыч лийын: эпос, лирика, видения, аллегория чыла тӱрлӧ.
8656	Тыште Шабдар Осыпын «Мурпого» сборникше нерген ойлалтеш.
8657	Тыште шанчызе семын йол ӱмбаке пеҥгыдын шогалеш, шымлымаште чолга улмыжым ончыкта.
8658	Тыште шер теммеке, адак агавайрем отыш каят да лÿҥгалтышыште жапым эртарат.
8659	Тыште шке шотан ятыр шонымаш уло, марий грамматикым у семын ончалмаш палдырна.
8660	Тыште шым классым пытарымеке, Краснокам марий педучилищыш пурен.
8661	Тыште эн тӱҥ – сеҥымашке шуымаш огыл.
8662	Тыште Эрик школыш коштеш, пырдыжгазетым сӱретла, шуко лудеш.
8663	Тыште Э.Сапаевын «Акпатыр» оперыштыже Эвикан, И.Молотовык «Элнет» оперыштыже Чачийын партийыштым мура.
8664	Тыштыже теорий деч посна эше практический моштымашат кÿлын.
8665	Ты шымлымаште финн-угор калык-влакын акрет годымсо илем верышт, илен-толын, нунын эркын-эркын шелалтмышт да мланде ÿмбалне тÿрлö верыште лекмышт нерген ойлалтеш.
8666	Тышынк ачаже йол деч посна кодын.
8667	Тышье автор йöратыме ӱдыр йолташыж дене чеверлана, икмыняр ий гыч летчик лийын шочмо элжым аралаш тӱналеш.
8668	Ты юмоҥа ончылно еҥ-влак сурт-оралтым тул деч аралаш, неле-йöсылык годым чоным куштылемдаш йодын кумалеш.
8669	Ты ялыщтак кумдан палыме прозаик - влак Вениамин Иванов ден Василий Сапаев шочыныт.
8670	Тюрьма гыч лекмекыже, кугыжан чиновник-влак Ӱпö губернийыште туныкташыже эрыкым пуэн огытылат, эрык шонымашан туныктышылан пошкудо Виче губернийыш каяшыже логалын.
8671	Увераҥар Эн кӱшыл точко - вулкан Эми-Куси.
8672	Уверым колтышна родо-влак деке, Ӱярнялан пагален толышт манын.
8673	У верыште балто-финн ӱлыл тӱшкалан негызым пыштен.
8674	«У вий», «Арлан ден Кестен» журналлаште тудын ойлымаш да моло произведенийлажым савыктен шогеныт. 1936-ше ийыште серызын «У вий» журналеш «Илымаш шолеш» повесть гыч ужашыже савыкталт лектын.
8675	У вийым ушен, чолгалыкым ешараш // Марий Эл. 1997. 21 июнь.
8676	У грек йылмыште "паппас" - тиде "папа римысе".
8677	Угыч ойлем, формально ончымаште мыйым ты организацийыш нигöат шупшын шоген огыл.
8678	Угыч пӧртылшӧ карательный отряд ончылно гына кресаньык-влак сар ӱзгарыштым пыштеныт да лыпланеныт.
8679	Удам ойлышо-влакын капыштышт, кап-кылыштышт йӧра, чӱнча-влак лектыт, кокша шочын шинчеш.
8680	Удан огыл возет, кондо чыта поген, ончалына.
8681	Удмурт йылмыште наречий категорий уло, изобразительный медометный повтор-влакат тиде категорийышкак ушалтыт да изобразительный междометно-наре¬чный повтор лийыт.
8682	Удостоверений ден оҥ тамгам кучыктат. 2008 ий 1 Сӱремлан 117 еҥ тиде чап лӱмым налын.
8683	«Удрамаш удрамаш пашаште веле онай, поръенлан поръен паша веле келша», - манеш Лычий.
8684	Ӱдырамаш-влак икте-весе дек унала кошташ тӱҥалыныт.
8685	Ӱдырамаш-влак олимпиадыште тиде спорт тӱрлык дене 1980 -ше ий гыч таҥасат.
8686	Ӱдыр ден каче шупшалалташ веле огыл, эсогыл шинчаваш ончалашат огыт тошт, тунар вожылшо улыт.
8687	Ӱдыржö – Татьяна Юрьевна Чавайн (1961).
8688	Ӱдыр, илен-толын, кугу кӱкшытан мурызо лийшашлык, шонем!
8689	Ӱдырмаш-влакын Y-хромосомыжо уке, вожгокла хромосомылан X-хромосомын мужыржо шотлалтеш.
8690	Ӱдыр-рвезе-влак самырык пагытыштым ончычсо семынак веселан эртареныт.
8691	Ӱдыръеҥым, вес тÿняште марлан кайыже манын, сÿан вургем дене тоеныт.
8692	Ӱдырым лукмо деч ончыч ÿдыр-качым ÿстелтöрыш шындат, ÿдырын ачаже нунылан поро сугыньым пуат.
8693	Ӱдырын родо тукымжо сÿан калыкым унала ÿжын наҥгая.
8694	Ӱдыр ( ) — экваторысе зодиак тӱшка шӱдыр, Арыслан да Виса кокласе верланен.
8695	Ужалмаш шочмо дене колым кучышо-влак оксам ышташ тӱҥалыныт, а таче кол кучымаш посна озанлыкыш савырнен.
8696	Ужалыше рушыжо марла ок умыло.
8697	Ӱжара волгалтме годым Ковель ола тӱрыштӧ мемнан-влак атакыш тарванышт.
8698	Ӱжара газет марий калыкын илышыже нерген гына возен, а "Йошкар Кече" газет коммунистический лийын.
8699	Ӱжара газетым вашке петыреме.
8700	Ӱжара — марий йылме дене возымо газет.
8701	Ужар выньыкым конден улына, Кудо каштадам пуэда?
8702	Ужар тӱс дене диалект тиште-влак ончыкталтыныт.
8703	Ужар тӱс дене коми-язьвин йылмын ешартыш тиште-влакше ончыкталтыныт.
8704	Ужар тӱс дене коми-язьвин йылмын моло коми йылме деч 2 ойыртемалтше ешартыш тиште-влакше ончыкталтыныт.
8705	Ужар тӱс дене кужу гласный-влак ончыкталтыныт.
8706	Ужар тӱс дене ондак кучылтмо тиште-влак ончыкталтыныт.
8707	Ужар тӱс дене ончыктымо тиште-влак тиштерыш огыт пуро, нуно мутерлаште, учебниклаште кучылталтыт да пералтыш дене гласныйым ончыктат.
8708	Ужар шудо молан шочеш, Ушкаллан пукшаш огыл мо?
8709	Ужатыше шамыч шып тычмаш порядок дене шып мурен ужатеныт станций гыч усадьбе марте толстойын гробшым.
8710	Ужеш гын, латшымше ий угыч пӧртылмым пален налеш гын, мом манеш ыле, мом шоналта?
8711	Ӱжеш райком секретарь шкеж деке ик колхозын бухгалтержым да тура йодеш: кузе шонет, молан ме тыге чӱчкыдын вуйлатышым, председательым, вашталтылына?
8712	Ужшо калык игылтеш, Умшам карен воштылеш: «Йыдал полатыш пуре-эн, Тудым луктыч чумкален!»
8713	Ужын веле огыл, совет власть сеҥыже манын, тудо уло вийже, моштымыж дене тыршен, незер-влакым волгыдо илышыш лукмо пашалан уло шÿм тулжым пуэн.
8714	У ий кастене уремыште чылан дракон куштымашым куштат.
8715	У ий марте наброскем-влак ямде лийыт.
8716	У ий пайрем --- шуко калыкыште палемдыме пайрем.
8717	У ийын шочмыжым ончыктышо Шортйол, Шачял лӱм-влак утларак чынлан шотлаш лиеш, вет нуно чынак у пагытын толмыжым рашемдаш полшат.
8718	У илыш сеҥен толмылан кӧра тошто койышлан, пычкемыш илышлан олян-олян чакнаш верештеш.
8719	У илыш, улаҥше колхоз, пеледше сад, куанымаш, пиал - чыла тиде поэты творчествыштыже паша дене кылдалт шога.
8720	У илыш Ӱшнӱр кундемыште "У илыш" колхоз уло.
8721	У илышым рок-н-роллыш Европо гыч семлызе да мурызо-влак пуртеныт.
8722	У источник-влак порталыш кажне кечын ешаралтыт.
8723	У йырвелыш Юл эҥерын кӱшыл да кыдалаш ужашыштыже верланыше регион-влак, тыгак, Урал курыкын касвелныже верланыше регион-влак пуреныт.
8724	Уке «возен» огыл, тиде мут тыште йӧршын ок келше.
8725	Уке, возымаште нуно «конкурент» лийын огытыл да лийынжак кертын огытыл.
8726	Уке гын - айдеме черле.
8727	Уке гын чылажат яра декларацийыш гына савырна.
8728	Уке гын, шинча возеш манын шоненыт.
8729	Уке ик еҥым тыгай кугу нравствыже, чтобы, ик гана ужалалтмек, кодаш ужалалтме, нимом ончыде посна.
8730	Уке лиймекше, його еҥже гына тудым ятлыде - вурсыде туркен.
8731	Уке, сенен нок керт фашизм Испан мландым!
8732	Уке, тÿрлö корнылам айда – лийже ушкалыме мут ора огыл, а чынже денак мастарын возымо, рифмым, ойлымын – лудмын ритмжым шотыш налын возымо почеламут (шкеже манмыла, сескем) лийын!
8733	У кече тÿҥалеш: ойлымаш // Марий коммуна. 1990. 24 апр.
8734	У книгам лончылена // Ончыко.
8735	Украиныште фламенко фестиваль Киев олаште эртаралтын (2006-шо ий марте), Одессыште (Фламенко да Латиноамерикан тӱвыран ончыкталтмыже 2011-ше ийыште), Львовыште (2010-шо ий гыч тӱҥалын).
8736	Уло Великобританийлан крокет келшен.
8737	Уло моштымашыштым туныктымо да воспитаний пашашке пыштат.
8738	Уло паша корныжо Марий самырык театр дене кылдалтын: тыште тудо 1993-шо ий годсек тырша.
8739	Уло сар версий.
8740	Уло тÿня ылыжеш, йÿклана, илыш вийым налын атылана” (“Ӱшаным ÿжара конда”, 57 с.), – тыге пÿртÿс пеледме пагытыште ныл пырдыж коклаште черле пордалаш нимо ямлыжат уке.
8741	Уло тӱня мучко тудын пашаже шарла гынат, садыгак, СШАште да Канадыште ИИХФшке уло вийжым ончыктен огеш керт, тушто эн кугу да эн виян хоккей ушемлан Националле хоккей лиге (НХЛ) шотлалтеш.
8742	Уло чонжо денем марий калыкым ок йöрате мо?
8743	Уло чон кумылжо, вий-куатше дене эреак тыршыше гына шымлыше пашаштыже у шонымашым келгын ӱшандарен каласен кертеш.
8744	Уло шомак моткоч тутло — лиеш киндыла кучен налаш (В.
8745	Уло эше йоҥлен малымаш (руш.
8746	«Уло ял дене» лÿман статьяште Ким Васин И.Ломберскийын сылнымут пашажым иктешлен возен.
8747	Ӱлыл школышто тунеммылан оксам тӱлыман улмаш.
8748	Ультракӱчык толкын (УКТ, метр толкын-влак) — Радиотолкын диапазон.
8749	У мари деч 63 ий илышо ватыколышо деч кум йоча лийын, тудлан Исааклан шагал жап пӧлеклен.
8750	У материалистический мировоззрений марий кресаньыкын ушакылжымат, тудын илыш-йӱлажымат вашталта.
8751	Ӱмаштак Йошкар-Оласе марий-руш лютеран черкына “Сорта” чоншÿлыш волгалтарыше (“духовно-просветительский ” манын умылыман) журналым лукташ тÿҥале.
8752	Ӱмаште шуко гана районный олимпиадыште лийынам, сайын выступатлымемлан премийым налынам..
8753	Умбакыжат калыкым мурем-влак дене куандараш шонем, тыршымем тыге сайын аклымыланда тау.
8754	Умбакыже нуным Изибай да молат шонымышт семын тунден огыт керт.
8755	Умбакыже оласе комитетыште, а вара уэш туныктымо пашаште шуаралтын. 1991-ше ий гыч 1 №-ан школын вуйлатышыже лийын.
8756	Умбакыже паша корныжо банкыште шуйнен. 1998-2001 ийлаште Марий Эл республикысе печать да увер комитетын вуйлатышыже сомылым шуктен.
8757	Умбакыже паша корныжо Москосо ЦСКА-ште, Смоленскысе «Искраште» шуйнен.
8758	Умбакыже республикысе комитетшке куснен.
8759	Умбакыже Россий Президент академийыште аспирант семын шуаралтын. 2001-ше ий гыч Марий Элыште архив паша комитет вуйлатышын алмаштышыжлан шогалын, а ик ий гыч Марий Эл Президент администраций виктемыште тыршаш тӱҥалын.
8760	Умбакыже тудын литератур да научный пашаже элын рӱдӧ олаж дене кылдалтеш.
8761	Умбакыже шке семынже пашам ышташ тӱҥалын. 1964-ше ийыште Совет Ушемын сӱретче–влак ушемын еҥже лийын.
8762	Умбакыжым Карл Венын эн сай туныктышыжо лийиын.
8763	Умбалныже пулвуйым эртыше лавран тувыр, тувырын мелгандраже когынек кеча гынат, иканат кылдымаш уке.
8764	Умбалныже – саде пеледышан платьыжак, шинчаштыже – ныжылгылык да йöратымаш, тыматле тугае, волгыдо” (“Ӱшаным ÿжара конда”, 42 с.), – тыгай вашлиймаш нунын теҥгече олыкышто шудым ÿчашен солымо годым сырымаш деч вара.
8765	Ӱмбалныже шем костюм, оҥыштыжо "Знак Почёта" орден, "За отвагу" да ятыр моло медаль шийын-тойын волгалтыт, кидешыже изирак книгам кучен - тиде рушла кусарен лукмо "Земные огни" почеламут сборникше.
8766	Ум пален налашак шонен, рвезе, куд классым тунем пытарымек, 1929 ийыште Яраҥ оласе педтехникумыш пурен.
8767	Умыла: мучаш могай-гынат лийшаш, ужмым чыташ моткоч неле, вачын огыл, чоным тиде иша, «кугызан кадыргалмыжым» авор тидын денак умылтарынеже.
8768	У‘мыл -- настам тӱрлӧ почеш ойырен лукшо але иктешлыше шонымаш але шонымаш радамлык.
8769	Умылтарымаш пашам эскеренрак эртарен шогеныт.
8770	Ӱмыргорно 1941 ийын Пеледыш тылзын 9-ше кечынже Морко кундемысе Кожлаер ялыште шочын. 1954 ийыште пеле кыдалаш школым тунем пытарымеке, колхозышто пашам ышташ тӱҥалеш.
8771	Ӱмыргорно Иван Смирнов 2 Сӱрем 1961 ий, Марий Эл У Торъял кундем Кугу Пызак ялеш шочын.
8772	Ӱмыргорно Йоча пагыт Ончыкылык семлызын йоча жапше Маскасола кундемыште Шихмамат ялыште эртен.
8773	Ӱмыргорно Советский район Ямайсола ялеш шочын. 8 классан школым тунем пытарымеке Моско велысе Егорьевский ткацкий комбинатыште пашам ыштен.
8774	Ӱмыргорно Шернур кундем Шудымарий ялыште шочын. 10 класс деч вара (1996 ий) Йошкар-Олаш Тӱвыра да сымыктыш колледжыш эстрада пӧлкаш шинчымашым погаш толын.
8775	Ӱмыргорно Эльвира 1985 ийыште Пеледыш тылзын 11 кечынже Морко посёлкышто шочын.
8776	Ӱмыргорно Юлсер кундем Черкысола (кызыт Помар) ялысе йорло кресаньык ешеш шочын. 20 ияш годымжак Совет Армий радамыш ушнен да сарыштат кредалаш пернен.
8777	Ӱмыржӧ кӱчык лийын.
8778	Ӱмыржӧ мучко тютк-татар йылмым да тудын диалектше-влакым шымла, тыгодым шке марий йылмыж нергенат огеш мондо.
8779	Ӱмыржын пытартыш ийлаштыже В.Мухин-Сави историко-революционный темылан икмыняр ойлымаш ден очеркым возен.
8780	Уна-влак ден палласа, Куважланат каласа!
8781	Унагудо — ӧрдыж гыч толшо-влаклан малашышт лӱмын чоҥымо пӧрт.
8782	У начальник снисходително Пушкинын службыжлан лийын, шуку жап дене разрешитлен тудлан унала кошташ йолташ шамыч деке, Киевыш каяш,путешествоватляш молдавийыште и Одессыш толаш (1821 ийыште).
8783	Уна-шамычат кодшо сийым тышеч-тушеч погкалат да мöҥган-мöҥгышкышт каен пытат.
8784	Университет ( 1775 ийыште почмо) руш учёный М. В. Ломоносовын лӱмжым нумалын.
8785	Университет илыш Я. Ялкайнын «Ола» повестьшын содержанийжылан негыз лийын.
8786	Университет кызыт 13 факультет, 4 институтышто 60 специальность дене студент-влакым туныкта.
8787	Университетым пытарымек, Генадийым паша вер вучен шоген, тудо «Ямде лий» газетын ответственный секретарьжылан ышташ тÿҥалеш, тушечынак армийыш налыт. 1978–1979 ийлаште Мундыр Эрвелне Совет Армий радамыште служитла.
8788	Университетын, олан, областьын, ушем-влакын шкеныштын чапмурышт чӱчкыдын лиеш.
8789	Университетысе ик профессор революций нерген почуламут сборникым луктеш.
8790	Университетыште - сай тунемше студент-влак радамыште лиеш.
8791	Унчо ял шотан илем * Унчо ( ) — сола.
8792	Уорхолын илышыже нерген икмыняр фильмым ыштыме.
8793	Уотсон ешара, качество доказательств,чыла стих гычын,возымо Ли Вай, иктаж ик кудымшо формыштоуйефу, или, вес мут дене, перероботанный текстым традиционный калык балладе.
8794	У пашашке тÿналме ийынак кок тылзе гыч Вятка Православный миссионер комитетын шÿдымыж почеш П. Глезденев Купрансола ялыште (кызытсе Шернур кундем ) лиеш.
8795	Ӱп коклашке пеледыш пурак пижеш.
8796	Упша ял шотан илем * Упша ( ) — сола.
8797	Упшым налын йылерак, Ойла коча вашкерак: «Суртыштемже – томаша.
8798	Урал-375Д модель дечын тӱҥ ойыртем- дизель двигатель.
8799	Урал федерал йырвел, тыгак Уралвел федерал йырвел лийын кертеш ( ) --- Российын Урал да Касвел Сибирь ужашлаштыже чоҥымо административ формирований.
8800	Урал федерал йырвелысе предприятийла гыч погымо налог Россий бюджетын кумшо ужашыжым тема.
8801	Урал федерал йырвелыш пура.
8802	Уралысе консерваторийым тунем пытарымек, вигак Йошкар-Оласе Палантай лӱмеш училищыш фортепиано дене туныктышылан пашам ышташ толын.
8803	Уремла Ялыште кок урем уло.
8804	Уремыште веле жулик уло, шонышым, кевытыштат улмаш.
8805	Уржам ӱденат гын шыдаҥым ит вучо.
8806	У Роҥго кундем Кожласола кутыр ялыште шочын.
8807	У Роҥго кундем У Роҥго ола шотан илем * У Роҥго ( ) — оск.
8808	У Роҥго кундем Шудасола ялыште шочын-кушкын.
8809	У Роҥго кундем Шӱдысолаште шочын. 1998-ше ийыште тудо М. Шкетан лӱмеш Марий калыкле драме театрын сценыштыже модаш тӱҥалын.
8810	У Роҥго кундемын талантан шочшыжо ойырен налме специальность дене шинчымашым Ленинградысе Крупская лӱмеш тӱвыра институтышто поген.
8811	У Роҥго кундемысо "Вестник района" газетын серыш пӧлкажым вуйлатыше.
8812	У Роҥго кундем Юледур ялыште шочын.
8813	У семын шонымыж дене марий концерт да дискотеке-влаклан у шӱлыш дене у сыным пуен, у формат-влакым тӱвыра мероприятий-влаклан темлен.
8814	У совет школышто туныкташ чыла предмет денат у программа – влак кÿлыныт, а тиде, у программым возаш, туныктышо – влак палат, моткоч куштылго паша огыл.
8815	Уста журналист «У сем» журнал редакцийыште пашам ышта, 11 ий вуйлатышыже улеш.
8816	Уста лирик национальный музыкын эн массовой жаныржым вияҥдымаште кугу суапым ыштен – тудын шомакшылан композитор-влак витле утла мурым возеныт ( «Олмапу пеледме годым», «Ял покшелне, клуб воктене»…).
8817	Усталык да мер паша Санян Вачин портретше.
8818	Усталык, мастарлык да вийже кажнын лийже, Мемнан лийже вождь: - Молодец!
8819	Усталык пашажым кӱкшын аклен, 1992 ийыште Марий Эл Республикын сулло артисткыже лӱмым пуеныт.
8820	Усталыкшым аклен, тудым Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш премий денат палемдыме.
8821	Устан рояльым, пианином шоктен. 1912 ийыште калык хорын регентше (директоржо) лияш экзаменым Озаҥыште экстерн дене сдатлен.
8822	Уста пашаче шочмо районысо «Куженерский» совхозышто ойырен налме профессийже дене шуаралтын: инженер-механик гыч тӱҥалын, вуйлатыше марте шуын. 8 ий республикысе кугыжаныш погынын депутатше лийын.
8823	Уста сылнымутчо.
8824	Ӱстел — мебель тӱрлык.
8825	Ӱстел оҥам шодыр кыра, Йолым тошкен кычкыра: «Э, адак ойлен шогет!
8826	Ӱстел пӱкен-влак дене чучкыдын пайдалын.
8827	Ӱстелыште ыштыме кылым киде дене кучаш лиеш.
8828	Ӱстембалан погымо чесыже да, Изай-еҥгайын оҥ вийже Тореш шинчын кочна, йӱна, Вашеш шогалын тауштена.
8829	У стиль РТЧ -ште 24 1948 ийыште Танле черке-влакын Москосо каҥашыштышт луктыныт: Кугечым юлиан кечышот почеш шотлыман.
8830	Утларак йӧнанлан кугарня кече шотлалтеш.
8831	Утларак кугурак вий куатан двигательым шынденыт.
8832	Утларак Марий Эл калыкын шуаралтмыже да мер толкын нерген пашаже-влак дене чапланен. 100 наре шанче пашан авторжо.
8833	Утларакше действийын кузе лиймы¬жым умылтара, садлан глагол пелен кучылталтеш, мут¬лан: Сава-влак йыл-йол, йыл-йол веле койыт..
8834	Утларакшым Юра Тимонов да Женя Шимаев дене пырля миена ыле.
8835	У Торъял кундем Кугу Пызак ялыште шочын.
8836	У-Торъял кундем Пеледыш Почиҥга ялыште уста шочын.
8837	У Торъял кундем Чобык ялыште шочын.
8838	У Торъял кундем Шуйбеляк ялыште шочын.
8839	У Торъял кундемысе Антоново ял гыч.
8840	У Торъял кундемысе кыдалаш школым тунем пытарымеке, туштак музык туныктышылан пашам ышташ тӱҥалын.
8841	У Торъял кундемыште шочын.
8842	У Торъял кундемыште шочын. 18 ияшак сарыш каен.
8843	У Торъял кундем Яранмучаш ялыште шочын.
8844	У Торъял районысо Крешын Руй ялысе нужна кресаньык ешеш шочшо Н.Т.Пенгитовын ачаж ден аваже лудын-возен моштен огытыл, а тудо шкеже, ончычсо кӱтӱчӧ, шымлыме да туныктымо пашаште кугу сеҥымашке шумыжлан 1962 ийыште профессор лӱмым налын.
8845	Уто шомак деч посна умылена: паша шолеш.
8846	У Тӱрек Тӱҥалтышыште у ял эҥерын шола велыштыже верланен, таче тушто эмлымвер-влак шогат.
8847	«У-уй-й, пазарет, ончыза ынде, могай кугу-у!»
8848	Учаев Зиновий Васильевич - тале грамматист Зиновий Васильевич йылмызе-влак коклаште кумда эрудициян, эреак уым кычалше да кеч-могай йодышымат келгын шымлыше ученый семын палыме лийын.
8849	Учебник-влак деч посна тудо « Изи коммунист», «Илыш йÿк», «Лавыра», «Сурт кайык», «Чодыра да нур», «У вий» да моло лудшаш книгам луктын.
8850	Ученый фонетикым чот жаплымыж годымак лексикографический пашашкат чолган ушна.
8851	Ученыйын возымыж гыч тыгай шымлымаш-влакым ончыкташ лиеш: “Водь йылме грамматика”, “Эстон йылмын фонетикыже”, “Некоторые заметки по фонетике коми языка”.
8852	Ученый эн очычак нунын семантикыштым тичмашын умылтарен пуа.
8853	Учёный-йылмызе лывырге чон шижмашан, илышыште порым, чыным йӧратыше лийын.
8854	Училище деч вара военно-морской флотыште матрослан служитлен.
8855	Училище деч вара шкеныштын ялысе школышто пений предмет дене туныктышылан ышташ тÿҥалеш.
8856	Училищым пытармек 1859 ийыште Чайковский титулярный советник чиным налын, да Мини-стерство юстициийыште пашам ыштен.
8857	Учитель кокла гыч Иванов ден Искаковналылтыч – ынде визытын гына кодна школеш – мый, А. Платонов, Е. Березкин, ÿдыржö да Маньой».
8858	Ушаҥын кушкеш рвезе, чонжо тунам кöн куана?
8859	Ушан, шонго калык – влак Тошто ен деч колыныт: Лийына гын меат сак, Шинчена ме тудымат.
8860	Ӱшаным пуышо студент семын тудлан институтыш каяш направленийым пуэныт.
8861	Ӱшаныше-влак ошалге вургемым чият.
8862	Ушешем 21-ше шужен ий кодын.
8863	Ушкалаш презе лийын гын, 9 лÿштышым, ÿшкыжашыным — 7 лÿштышым поген.
8864	Ӱшнӱр (Верх-Ушнур) кандаш ияш школым тунем пытарымек, шинчымашым умбакыже погаш Оршанка педучилищыш тунемаш пура,тӱҥалтыш школышто туныктышо дипломым налеш.
8865	Ӱшнӱр — села Марий Эл республикысе, У Роҥго кундемын ик эн мотор лукыштыжо верланен.
8866	Ӱштымбал ял шотан илем * Ӱштымбал ( ) — ял.
8867	Ушышкыжо йолташыж-влак толын пурат.
8868	Ушышкыжо мӧҥгеш кодшо изи Анук шӱжарже толын пура, черле аваже..
8869	Ушышто пöрдшö шонымашым чатка корнылашке шындарен, вес ийжылан «Марий калыкым волгыдыш ÿжмö мурым» воза.
8870	Уэш-пачаш каласыме ой драматизм кумылым почеш: «кодам, ломыж лийын», «кодам тылзе гае».
8871	Ӱярня арнян пытартыш кечынже Ӱярня ден чеверласыме йӱла эртаралтын.
8872	Ӱярня дене руш-влакын Масленица пайремышт коклаште ятыр шотышто икгайлык уло гынат, шукылан ойыртемалтыт: *Ӱярня годым юмо йӱлам шуктен огытыл, ваш-ваш унала коштыныт, тӱшкан-тӱшкан тиде але вес ялышкат унала погыненыт.
8873	Ӱярня йор-йор-йор, Шуршо ынже лий, Шуршо ынже лий.
8874	Ӱярня кечын имньым кычкеныт, моторын тӱзатеныт, ял мучко кудалыштыныт.
8875	Ӱярня курык гыч мунчалтен волышо-влак деч вес мурымат колаш лиеш: Ӱярня йор-йор-йор, Мелна чож-чож, Кашта лоч-лоч-лоч, Родо-шамыч!
8876	Ӱярня пайрем ушкал лийме, ушкал уйым шушмо дене кылдалтын.
8877	Ӱярня пайрем Ӱярня – йор-йор, Мелна – чыж-чож, Волак – лып-лоп.
8878	Ӱярня пайрем ӱярня кашта деч посна эртен огыл.
8879	Ӱярня, тый, ÿярня, Сайын тыйым вашлийна.
8880	Ӱярня тылзын 7 кечынже «Звезда» командыште пытартыш матчым модмеке, хоккеист мӧҥгӧ пӧртылын.
8881	Файлформат ( ) — файл аралымым, экраныште ончыктымым, савыктыме йӧным палемдыше файлын структуржо.
8882	Фамилийым ойлымо олмеш, марий-влак Павел Григорьевичым, мутлан, Кыргори Пагул але Кори Пашка лӱмдат, сайнырак умылтарашлан эше икмыняр кугезым палемдат: «Кришкан Миклай Йогор Кыргори Пагул» манын кертыт.
8883	Фашизм путырак ажгыныш веле, вашке тудо шкеж йымак пӱтынь Европым темдале да 1941-ше ийыште мемнан шочмо элна ӱмбакат кержалте.
8884	Февральский буржуазный революцийын кечылаштыже тудо полкысо салтак комитетым вуйлата. 1917 ий август гыч Румынский фронтышто лиеш.
8885	Федерико классический шинчымашым налын – Фаошто монастырь школым тунем пытарен. 1937 ийыште Флоренцийыш куснен, куштыжо репортёрлан тунемын, Демоса Боннини йолташыжын «Фебо» фирмыштыже карикатуристлан пашам ыштен. 1938 ийыште Феллини Римышке пӧртылын.
8886	Федерико кумдан палыме сценарист лийын.
8887	Федерико черле икшыве кушкын.
8888	Федор Иванович Гордеев ( 23 вӱдшор 1929 ) — марий йылмызе лийын.
8889	Федор Михайлович Достоевский (але марий семын Достоевский Микал Вӧдыр) ( 11 Кылме 1821 – 9 Пургыж 1881 ) – руш серызе, романым, кӱчык историйым да эссем возен.
8890	Ферми масон лийын, тудым «Лемми» ложышто палемденыт, 1923 ийыште, масонский штаб-квартирыште, Джезу площадыште, Римыште лийшым.
8891	Ферми США-ш каен, кушто вич университетыште тудлан физик профессор олмыш шогалаш йОным пуэныт.
8892	Ферми тӱрлӧ физический опытым эртарен, вӱдын чын плотностьшым умылаш тӧчен.
8893	Фер-Сидук (Ферапонт Якимович Сидук) (1912 - 1944) Негыз * Патыр курым.
8894	Фёдор Иванович Гордеев нерген возымо паша-влак * Грузов Л. Уста языковед // Марий коммуна.
8895	Фёдор Шамкаев, Пошкырт, Краснокам район, Корий ял».
8896	Физрук-влак у спорт снарядын пайдажым акленыт, тыге школ-влак коклаште батут ӱмбалне тӧрштылмаш дене икымше турнир-влак эрташ тӱҥалыныт.
8897	Филиппин архипелаг воктене верланен.
8898	Филлипов А.Чон сескем // Ямде лий. 1998. 29 авг.
8899	Филолог-влак гуманитар шинчымашын, тӱвыран, йылме-влак кокласе йодыш-влакшым шымлат.
8900	Филологий наука кандидат, Н.К.Крупская лумеш Марий педагогический институтын доцентше Н.И.Куторов "Марийское стихосложение" лӱман шымлыме пашажым посна книга дене савыктен луктын.
8901	Филологий наукын доктор Л. П. Васиковалан ученый степеньым пуымо нерген.
8902	Философий наука кандидат.
8903	Философий, эртымгорно, еҥ-влак.
8904	Фильмыште тÿҥ роль-влакымат марий артист-влак А. Янай, П. Тойдемар да молат модыныт.
8905	Финал турнир-влак 4 ий жапыште ик гана эртат, но верлаште турнирлан ойырымаш-влак 3 ий жапыште эртат. 2010 ийысе тӱнямбал чемпинатыш ушнашлан 204 команде таҥасен.
8906	Финалын чырыкыштыже команде-влак шке тӱшка гыч команде-влак ваштареш модыт, пелфиналыште - вес тӱшкасе команде дене.
8907	Финляндийын да Норвегийын ӱдырамаш командын таҥасымашыже. 2004 ий. thumb thumb Бэнди - команде-влак дене таҥасыме телымсе спорт модмаш.
8908	Финляндийысе разведке орган-влакын кӱштымышто почеш организаций калык озанлыкыште да культур фронтышто диверсионно-вредительский пашам шуктен толын, совет власть ваштареш вооруженный восстанийым ямдылен.
8909	Финн-влак тудым «юмала», эстон-влак «юммал», коми калык «йем», йӱдвел чудь «юмель», саам-влак «йивмел» маныныт.
8910	Финн культуро да сауныш пурымо йӱла дене кылдалтын.
8911	Финно-угор толкын тистын да эмблемын авторжо.
8912	Финно-угор тӱнясе калык-влакын фольклорыштым, сылнымутыштым келгын шымлен, «Марий йомак-влак» да «Айста муралтена» сборник-влакым савыктен.
8913	Финн тӱшкемыш (балто-финн, саам, мордва, одо да коми йылме-влак дене пырля) пура.
8914	Финн-угор калыкын изи жанр – влакшым: калык палым, калыкмутым, йоча фольклорым, марийын калык модыш-влакым шымлен. 60 наре шанче пашан авторжо.
8915	Финн-угор театрын калык-влак кокласе фестивальым эртарыше-влак коклаште лийын.
8916	ФИФА Европо кумдыкышто гына огыл, уло тӱня мучко шарлаш тӱҥалын.
8917	ФИФА-н вуйлатымыж почеш икымше таҥасымаш-влакым 1906 ийыште эртареныт.
8918	ФИФА-н икымше президентшылан Робер Гереным сайленыт.
8919	ФИФА-н ойырымыж почеш 2009 ийыште Месси тӱнямбалне эн сай футболист лийын.
8920	ФИФАшке ушнышо эл-влак гыч пӧръеҥ-влакын чумыр командышт тӱнямбал чемпионатыште таҥасаш толын кертыт.
8921	Фламенко тӱрлӧ ужашла гыч шоген кертеш, тӱрлӧ стиль дене кучылталтеш.
8922	Фламенко фестиваль-влак Тыгай олалаште фламенко фестиваль-влак палемдалтыт: Кадис, Херес, Севилья, Кордова, Гранада, Барселона да Мадрид.
8923	Флорес ( ) — Тыныс тептеҥызын отро-влакгокласе теҥызше. Йӱдвелне - Сулавеси, кечывалвелне - Кабиа, Сумбава да Флорес отро-влак.
8924	Фока Демидович туныктышо лийын, крепстной, шке Лев Николаевич эре туныктымашым эртарен.
8925	Фольклор гыч, калык муро ден йомак гыч, калык мут ден легенда гыч.
8926	Фольклор эпос ден историй чын иктыш ушнымо Олык Ипайын классика сынан произведенийыштыже - " Илыш " романыштыже ойыртемынак виян коеш.
8927	Фольклор-этнографий дене келге шинчымашым налмыже Я. Ялкайнлан сылнымутын ойыртемжым умылаш полшен, литератур теорийыым рашемдымашке конден.
8928	Фонетика деч посна морфологий, синтаксис, диалектологий денат тудын шагал огыл пашаже савыкталт лектын, чылаже 80 утла научный пашаже уло.
8929	Фонетика", "Синтаксис сложного предложения", "Русско-марийский словарь", "Словарь северо-западного наречия марийского языка" да т.м. 1960-1982 ийлаште МарНИИм вуйлатен.
8930	Франзуц йылме гыч ончыкта сапожникым.
8931	Француз йылме (французла français) — индоевропысо (роман) йылме.
8932	Франческо Сфорцын чапкӱжӧ почеш шун гыч модельым ыштыме.
8933	Фредерик Шопен Фредерик Франсуа Шопен — польский композитор, пианист, виртуоз, туныктышо.
8934	Фристайл (Freestyle) Эрыкан койышланымаш, тыге англичан йылме гыч тиде мут кусаралтеш.
8935	Фронтиспис – тӱҥ лаштык ончылно шогышо сӱрет.
8936	Фронтовик-влак деч толшо письмалан колхозник-шамыч тÿшка вашмутым ямдылат.
8937	Фронтовик, поэт, йолташ (Б.
8938	Фронтыш 34 еҥ каен, 16 патыр пӧртылын огытыл.
8939	Фрэнк Ллойд Райт ( 1867 Пеледыш 8 — 1959 Вӱдшӧр 9) — америкысе архитектор, интерьер дизайнер, серызе да туныктышо, 1000 утла сооруженийым шонен луктын да 500 пашам шуктын пытарен.
8940	Футболист ме улына.
8941	Футбол мече Футбо́л ( - «йол мече») — команде дене таҥасыме спорт тӱрлык.
8942	Футболын шочмо вер гычыж толшо команде деч посна таҥасымаш шотан лийын ок керт.
8943	Футдаблбол (кок мече дене модыт), пляж футбол (ошма валне модыт), футзал (мини-футбол) (спортзалыште модыт), (кеч кушто, кеч мыняр модшо-влак дене эрта), куп футбол (купышто модыт), футбол фристайл (финт, трюк-влакым ончыктымаш).
8944	"Х" альтернатив планетым умбакыже кычалыныт, но тиде кычалмаш сеҥымашым конден огыл. 1989 ийыште Нептун воктечын "Вояджер-2" сандалык аппарат чоҥештен эртен.
8945	Харилал ала-мыняр гана веражым вашталтен; мокш чер дене колен.
8946	Харламов тыге ойлен: Хоккеист-влак ий валне модмо годым сайын ваш-ваш умыленыт, но илышыште коклаштышт сай келшымаш лийын огыл.
8947	Харламовым Викулов да Фирсов дене пырля шогалтымеке у тройкым чоҥен.
8948	Херст шке «Морнинг джорнэл» рушарнясе газетыжым комикс-влак дене пойдараш тӱҥалеш.
8949	Херстын издательствыже пеш сай иллюстрацийым кучылтын.
8950	Хирургий чер дене, шӱлымӧ шотышто, нер, логар, пылыш, шинча чер дене эмганенда гын, тугеже дайвер-влак радамыш пураш идаат шоно.
8951	Хоккеист кок ӧрдыжлум пудыртен, пурла йолвургыжым шалатен, вуйторык чытырналтмым налын (Ватыже сусырген огыл).
8952	Хоккеист семын чапланымаш Михайлов — Петров — Харламов ЦСКА командын форвард тройкыжо кум ий жапыште чоҥалтын.
8953	Хоккеистым Андрей Старовойтовын тӱшкашкыже кусареныт.
8954	"Хоккей с мячом" лӱмым марий йылмылан келыштараш йӧсырак, сандене Марий Википедий "бэнди" лӱмым ойырен.
8955	Хоккей шайбым пластик але резине гыч ыштат.
8956	Холокост — эртык факт, кудыжо шке жапыште шуко еврей-влакым национальность шот дене концлагерьлаште индырен пуштыныт.
8957	Хорын кажне концертыштыже я руш, я марий калык мурым сылнын йоҥгалтарен.
8958	Храмыште богослужений, товатлымаш, постым кучымаш, вегетариан семын илымаш, самоотречений, индус-влакын кумалме книгаштым лудмаш, вера нерген кутыркалымаш — чыла тиде самырык Гандин ешыжын духовный илышыжым чоҥен.
8959	Христиан верам кучышо-влак Кугече пайремым тыге эртарен колтат.
8960	Христиан-влак Тройчын кечым шым арня (49 кече) Кугече деч вара рушарнян пайремлат.
8961	Христиания олаште (кызыт Осло ола).
8962	Христианлык ( — «месси́я» гыч) — тӱнямбал монотеист тын.
8963	Христиан миссионер-влакын пашашт лектышым конден огыл.
8964	Христиан тыным налме деч вара нуно чий тын дене кылдалтшылан шотлалташ тӱҥалыныт да 394 ийыште император Феодосий I нуным чараш кӱштен.
8965	Христиан ӱшанымашын ӱжватаже Христианлыкыште ӱшанымашын ӱжватажылан Черкын догмат-влакын кӱчык каласкалымашыжым умылат.
8966	Хронологий * 1906 ий Пургыж 4. Клайд Уильям Томбо шочын.
8967	Художественный классыште тунемме илышыштем умбакыжат пешак кÿлеш лие, мый кызытат сÿретлаш йöратем», – шарнен каласкала Геннадий Алексеев.
8968	Художник-романтик Валентен Перрон йомак-влакше почеш шуко альбомым луктын. 1870 ий деч вара Европысе сӱретан еженедельник-влак «Эпинальын сӱрет-влакше» почеш формым кучылташ тӱҥалыныт.
8969	Хэлф пайп Эн чӱчкыдын вашлиялтше велоспортын туравелыкше (направленийже).
8970	Царевококшайск уездын рӱдолаже тӱҥалтыш гычак лийын.
8971	Центризадатын ту жапыште вуйлатышыже А. П. Рябинина Я. Ялкайн нерген тыге каласен: «Ялкайн….
8972	Цилиндр блокым вашталтыме, паша куат 1,6 л марте кушкын.
8973	Цинхайыште Тибетысе тупрӱдӧн ий нальык гыч тӱҥалын эҥер 6 418 км эрвел могырыш йӧга, кечывалвел-касвел да рӱдӧ Китай гоч Эрвел-Китайысе теҥызыште, Шанхай ола велне пыта.
8974	Цифр кодлымаш ( ) — информацийым бит -влакын (0 ден 1) почелалыкышт гоч ончыктымаш.
8975	ЦСКА клубын самырык спорт школыш тудым аваже конден.
8976	Цыпр электроникым пайдаланымаш (1937 ийыште Клод Шеннон палынак шонен луктын), ӱшанлырак программирований кертмаш пеш кӱлешан ошкыл-влак улыт, но тиде корнышто «икымше цыпр электронле компьютерлан».
8977	Чÿкшö курык шеҥгеч лекте кече… Ший йыҥгыр пÿгеш кылдалын… // Ончыко. 1958.
8978	Чÿчкыдынак автор шке ойлымашыжым чоным куандарыше пÿртÿс нерген сылнын, мастарын каласкалыме дене кошарта.
8979	Чавайн, 115); Ик аркашке пеле наре кузен шумыж годым воктенже выж-ж веле койо, ала-ко кораналын волен кайыш (С.
8980	Чавайн) 4. "Вара мыняр еҥ кнагам лудаш налеш?"
8981	Чавайн дек, Ипай дек миедышым, но нуно полышым ышт пу.
8982	Чавайн) Микайын кÿчык биографийжым пуэн да тыге палемден: «Микай – марий кресаньык…1903 гыч тÿналын тымарте ялысе учитыллан шога… Кугу сар (сöй) годым салтаклан лийын, кÿрылтде ганьак окопышто кия.
8983	Чавайн нерген статья-20-30 ийласе марий литературышто эн сай литературоведческий произведений.
8984	Чавайнурышто шылын илен.
8985	Чавайн шочмыжлан – 70 ий) // Ончыко. 2000.
8986	Чавайн Э. Ӱмырышлан йöратем: Марий поэт Ю. Чавайн нерген шарнымаш // Ончыко. 1991.
8987	Чайковский палыме лийын пианист семын. 16 ияш шуко жапым мурылан ойыраш тӱналын, палыме туныктышо Луиджи Печоли ден тунемын; вара композиторын Рудольф Кюндингерын наставникше лийын.
8988	Чайковскийын интересше програмный музвк дек лектеш, да тудо «Ро-меои Джульетта» увертюр-фантазийым воза Шекспирын (1869), а Критик В.В Стасов тудлан шонымашым симфонический фантазий «Буря» (1873) каласен пуэн.
8989	Чайковскийын мутшо почеш, кумшо симфонийыштыже гына шке чын мастарлыкшым, творческий ӱнаржым почын пуэн.
8990	Чаманаш гына кодеш, пеш шуко фонограммыжым возен шуктен огыл..
8991	Чаманаш логалеш, тиде – тыге огыл, мемнан рвезе пиисательна-влак фольклорым огыт пале, палат гынат, пеш начарын.
8992	Чаманен каласаш кÿлеш: Мичу- романын рÿдö геройжо гынат, тудым автор схематичнынрак ончыктен.
8993	Чаманен каласаш логалеш, тиде пашаже мучаш марте ыш шукталт.
8994	Чаманен каласыман, шымле ийым темымеке, 1993 ийыште уста писательын, журналистын ӱмыржӧ кӱрылтын.
8995	Чаманен кодаш логалеш, южгунам калык нунын (шорчол маска-влак) деч лÿдешат.
8996	Чапкÿм 2013 ийын пеледыш тылзын 9 кечынж епочыныт, авторжо Мартин Джеггинс.
8997	Чапкӱэш тыге возымо: «Марийлан вий-куатым пуэн шого».
8998	Чапланымаш * 22 Шорыкйол 1966 ий — Коми АССРым Ленин орден дене палемденыт.
8999	Часамла — юмылан кумалаш ыштыме изи пӧрт.
9000	Частице - мутын але предложенийын значенийжым рашемдыше да грамматически рашемдыше да грамматический формым ыштыше служебный ойлымаш ужаш.
9001	Чашкаял ял кызыт мартеак шке калыкше дене кугешна. 1930 ий гыч 1940 -ше ийла мартек трактор бригадыште М. Ф. Мокеев кыртмен пашам ышта.
9002	Чеверласыме мут // Марий Эл. 2012. 15 сент.
9003	Чек мут тӱрлӧ ыҥ шотышто кучылталт кертеш.
9004	Челябе вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
9005	Чемпионат мира по футболу, тыгак Футбол дене тӱнямбал Кубок, ФИФА-н Тӱнямбал чемпионатше, мундиаль (исп.
9006	Чемпион Лигыште мадридысе «Реал» эн шуко гана сеҥымашым налын – 9 гана.
9007	Чепиш ден куважын ойлымышт гыч ме палена: Чепиш йорло енлан йозак тулаш оксам пуэн.
9008	«Черемис» мутшо чермша (черемис) шудо мут гычын йылмыш пурен, очыни, маныт ыле, но йӧршын унчыли.
9009	Черке возымаште Антонион кум шÿжарже лийын манын палемдыме – Маргарита Габриэла, Чечилия Мария да Дзанетта Анна, да кок шольыжо – Бонавентура Томасо, Франческо Гаэтано, кудышт ачаштын пашам шуеныт да цирюльник лийыныт.
9010	Черкым чоҥымеке, ялым Благовещенский селаш кусарыме.
9011	Черкыште Тикын поп шемер калыкым аҥыртара, отышто – кулак карт, нунылан кабак полша».
9012	Черлан кӧра Стивенлан икымше классыште каокымшо ий шинчаш логалын.
9013	Черланыше лийын гынат, тудо 84 ий марте илен.
9014	Черле йоча шинчажым кумалтыш, хыр-хыр шулаш тунале (туштак, 125).
9015	Черле мӱшкыран ӱдырамаш деч йочаж деке вирус куснен кертеш.
9016	Черлидинг нерген Черлидинг Америкыште эше XIX курымын 70-ше ийлаштыже шочын, но лач 100 ий эртымеке гына кумдан шарлен.
9017	Честный айдемылан тыгай обществыште вер уке, лач ондалыше, шолыштшо, еным шке олмешыже ыштыктен кертше гына эрыкыште ила.
9018	Чехословакийын вержым кум ий гыч Швеций айла.
9019	Чием шотыштат пеш проста лийын: ужаргырак толстовка, лудалге картуз, тыглай костюмым чиен. 1936-1937 ийлаште Ефрем Йошкар-Олаште илен.
9020	Чиктен пыштышаш вургемым тошто тылзын ямдылат, у тылзын ямдылет гын, ÿмырет кÿчыкемеш, манын ойленыт.
9021	Чимарий йӱлаште юмызо олмеш онаеҥ-влак улыт.
9022	Чимарий тӱня Ош Юмылан кумал ила.
9023	«Чинга» лӱман серий 8 февральыште телеканал Фоксын эфирыштыже лектын.
9024	Чирки школ пеленсе курсым тунем лектешат, Яраҥ районысо Пектаево ден Кордово школлаште туныктышылан ышта.
9025	Чирки ял шотан илем * Чирки ( ) — ял.
9026	Чита — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
9027	Чияш укелан кӧра Валентинланат кокымшо классыште тунеммыж годым школыш коштмым чарнаш пернен.
9028	Чодра 194788 гектарыште Маскасола кундемыште чодра кушкеш.
9029	Чодра кумдык - 9,4 тӱжем гектар.
9030	Чодралаште 46 тӱрлӧ янлык, 150 тӱрлӧ кайык уло.
9031	Чодыра вует тӧр огыл да Мардеж дене пуалмылан.
9032	Чодыран ялыште теле пӱртӱсым автор кӧргӧ шижмашыже, йӧратымашыже гоч почын ончыктен: лум ден леведалтше чодыраште йошкар кайык-влак чонышто тӱрлӧ шижмашым, шонымаш толкыным тарватат.
9033	Чодыра пылышан – пасу шинчан манын, тошто еҥ ойлен.
9034	Чодырасолаште Михаил Дмитриев, Волаксолаште Иван Фёдоров туныктеныт.
9035	Чодыра-тундра чодырашке, а вара тайгашке савырна.
9036	Чодыра У Роҥго кундемын 25 % мландыштыже (35000 га) чодыра кушкеш.
9037	Чолга шудыр, 124); Тиде жапыште вурзым умбачын ты-ы-ып эр ужара тарвана (туштак, 9).
9038	Чолман эҥерын пурла эҥерйолжо лиеш.
9039	«Чолпан Иван» роман тÿҥалтыштак кÿрылтеш, но возен шуктымо главалам лудмекат раш шижалтеш: тиде роман марий литературым кугун пойдарен кертшашлык произведений лийшаш улмаш.
9040	Чонан лӱммут-влак ныл вочмык дене веле вашталтыт, мутлан: И. ава, Р. аван, Д. авалан, В. авам.
9041	Чонан Чонан пӱртӱс - Мланде ӱмбалне илышыше организм-влак. 8 кугыжанышлан шелалтеш: вирус-влак, протист-влак, архей-влак, хромист-влак, бактерий, поҥго, кушкыл да янлык.
9042	Чоҥештыме писылыкше - шагатыште 20-70 меҥге.
9043	Чоҥымаш Чоҥымаш 2007 ийыште Сорла тылзын тӱҥалын.
9044	Чондымылан вер уло, а чонанлан уке!
9045	Чон перегаш нимо деч йöсö, пасум лекташ нимом ок шого, ÿмырым илен эрташ чот неле.
9046	Ч.) Ончалза Туното вес тÿрышкырак: тушто пеш чапле, пеш кугу оралте коеш (С.
9047	Чосер- кодшо фигур кушкын толмо законын вор, икмарда англичан йылмын, тудо жапыште кунам ик эн тӱ литератур йылме Английыште лийын француз ден латын йылме.
9048	Чосерлан современный французский поэт шамычат келшеныт.
9049	Чоткар Аркип Синопон ( рушла Ксенофонт Архипович Четкарёв) — икымше марий профессионал шанчызе-фолклорзо, этнограф да сылнымутчо, 1910 ий 22 шорыкйолыште Шернур районысо Нурманаш ялеш шочын.
9050	Чоткар пеш виян улмаш.
9051	Чот нелын черланымыжлан кӧра Палантай 11 Пеледыш 1926 ийыште Москошто колен.
9052	Чот пеледше элна мыланна пешак шерге, Чот йöратыше чоным почеш!
9053	Ч.); Тылетла шуяш ок лий, уке гын чылажат йывылдuк лuеш (А.
9054	Чуваш поэт П. Хузангай кумлымшо ийласе илыш нерген тыгай шарнымашым коден: «Центриздат иза-шольо калык кокла гыч лекше мыйын таҥаш ятыр писательлан кушкаш йӧным пуэн.
9055	Чуваш республик Цивильск олаште шочын-кушкын.
9056	Чуваш республикыште шочын-кушкын, но Марий Элыштат шке пашаж дене чапым налше прокуратур вуйлатыше.
9057	Чук-Чук: ойлымаш // Марий коммуна. 1985. 19 янв.
9058	Чумбылат курыкым 1830 ий шыжым, марий-влак тетла шке Чумбылат Юмыштлан ынышт кумал манын, нуным танле тыныш савыраш шонен, Москосо митрополит Филаретын кӱштымыж почеш пудештарыме.
9059	Чумбылат курыкышто Шнуй-влаклан товатлымаш.
9060	Чумбылат (Лемдэ Курыккугыза, Курык ӱмбал керемет, Кугу еҥ, Курыккугыза) — марий он, шнуй талешке да тале сарзе-аралтыш.
9061	Чумыр возымыжо кум том дене савкталт лектын.
9062	Чумыр марий илышат шинчаш койдымын вашталтеш, тудын илыш-йулажат весемеш.
9063	Чумыр налмаште В. Сузын сылнымут пашаже марий литературышто пале кышам коден да ончыкылык тукымла ялыште социализм чонымо жапым чын умылаш полша.
9064	Чумыр творчествыже, Лекайн семынак, пашаче калыклан, ял илышым сÿретлымылан пöлеклалтын.
9065	Чураево) * Ардаш ял (руш.
9066	Чӱчалтыш вӱд: новелла // Марий коммуна. 1969. 1 июнь.
9067	Чучкыдын компас умылымаш ритм умылымаш дене лугат, но компас пеш келге умылтарымашым йодеш, тыглайысе мурсем стиль ден таҥастарымаште, фламенко гитарист деч посна шокталтеш гын, компас кидсовым перкалыме да парня ден ӱстел ӱмбалмым тӱкымым ончыкта.
9068	Чӱчкыдын корабль-влакат тушто пижын шогалыт.
9069	Чӱчкыдын кум ужашыш шеледалтеш: Сократ осыгечын, Платон да Аристотель пагыт, да Аристотель деч вара пагыт (Элленистик).
9070	Чӱчкыдын Лилия Алексеева дене пырля мурат.
9071	Чӱчкыдын политик темылан пӧлеклалтше такмак-влак вашлиялтыт.
9072	Чӱчкыдын таҥасымаш модмаш сыным налеш, но спорт радамыш эжо пурышо модмаш-влакым кап тазалыкым саемдышылан шотлаш ок лий (мутлан: покер, шахмат, шашке).
9073	Чӱчкыдын тӧрзам янда дене темат.
9074	Чӱчкыдын тудым Марадона дене таҥастарат.
9075	Чӱчкыдын юникодым UTF семын возат, мутлан: UTF-8, UTF-16, UTF-32.
9076	Чыве муно Муно (Ооцит) — янлык игын формыжо.
9077	Чыге-чого йук тарваныш: южыжо «Тыге», южыжо «Шып лий» манын кычкырат (туштак, 63).
9078	Чыкмам 1584 ийыште кеҥежым руш сарзе-влак чоҥеныт.
9079	Чыла вере Артамоновын произведенийлаштыже лиризм, шочмо мландым пагалыме, тудын дене кугешныме кумыл шижалтеш.
9080	Чыла вере келге шинчымашан сай лектыш!
9081	Чылажат йӧратымаш дене кылдалтын: почеламут-влак // Марий коммуна. 1977. 2 июнь.
9082	Чылажат ямде лийын огыл гынат, содыки тыгай пӧлекым ыштен кертыныт.
9083	Чылажге 28 158 тиде модель автомашинам лукмо.
9084	Чылажге пырыс-влакын кум вӱр тӱшка (группа крови) уло.
9085	Чылажге Тӱнямбал чемпионатыш 40 кугыжаныш гыч спортсмен-влак ушнат.
9086	Чылажге ты клубышто тудо 196 гана чоҥештылын.
9087	Чылаже 10-30 еш куэ уло.
9088	Чылаже 1200 еш куэ уло.
9089	Чылаже 1-2 еш куэ уло.
9090	Чылаже 1500 еш куэ уло.
9091	Чылаже 166 еш куэ уло.
9092	Чылаже 16 еш куэ уло.
9093	Чылаже 1 еш куэ уло.
9094	Чылаже 27 еш куэ уло.
9095	Чылаже 2 еш куэ уло.
9096	Чылаже 31 еш куэ уло.
9097	Чылаже 34 еш куэ уло.
9098	Чылаже 39 еш куэ уло.
9099	Чылаже 400 синоним радам уло, тушто 1870 мутым иктешлыме.
9100	Чылаже 4 еш куэ уло.
9101	Чылаже 52 еш куэ уло.
9102	Чылаже 5 (+) еш куэ уло.
9103	Чылаже 5 еш куэ уло.
9104	Чылаже 64 еш куэ уло.
9105	Чылаже 6 еш куэ уло.
9106	Чылаже 80-90 страница лектеш, очыни.
9107	Чылаже 8 еш куэ уло.
9108	Чылаже 91 йоча шинчымашым поген.
9109	Чылаже тиде жапыште 400 супергеройым чоҥымо.
9110	Чыла кагаз-влакым ӱдыр фамилийжылан возымо ыле, сандене ЗАГС-ыште шке фамилийжым вашталтен огыл.
9111	Чыла калык тиде кином ончаш куржын.
9112	Чыла калык, чыла советский калык, иктöр праван,ваш-ваш келшен ила.
9113	Чыла класс кокыт гыч лийын.
9114	Чыла кушкыл лöза.
9115	Чыла куштылго ыле, сеҥалтат – мӧҥгӧ кает. 1992 ий гыч УЕФА эртарыме радамым вашталта.
9116	Чыла матч-влак Хельсинки оласе "Хартвалл Арена" ий полатыште эртат.
9117	Чыла мишеньым петырен огеш керт гын, спортсменлан адакат 150 метрым куржталме корнышкыжо ешарат.
9118	Чыла могырымат «шинчаш койшо» енын (пешак незер гычат огыл, тунемшат, тÿжвач ончымаштат… «ничего!»
9119	Чыланат тыйын пӱрымӧ почеш ӱмырнам шуена.
9120	Чылан гаяк оксам ышташ пижыныт, тидын дене пошкудо-влак икте-весым мондаш тӱҥалыныт,икте-весым пагалымым чарненыт.
9121	Чыла неле операцийым зртарыме годым дивизийын штабше йÿд-кече ыштен.
9122	Чыла оласе йочасадлаште, школлаште капеллын изирак группа дене концертым ончыктеныт.
9123	Чыла ӧрдыжыштӧ нимогай вес пӧрт ок шого.
9124	Чыла пилот-влакын машинашт ик семын пашам ыштат.
9125	Чыла политзаключённый семынак, тудым Пургыж тылзыште эртыше революций деч вара эрыкыш луктыныт. 1917 ий ӱярня тылзын 1 кечынже Бутырский казамат гычын 6 ийлан эрык деч посна кодымо Феликс Дзержинский лектеш.
9126	Чыла пӱртӱс чонан улеш манын ӱшанымыштлан кӧра водыж-влаклан, шыртлан, кереметлан кумалмаш йӱла-влак шочыныт.
9127	Чыла тиде неле паша ӱдырамаш да самырык эрге-ӱдыр-влак ӱмбаке логалын.
9128	Чыла тиде палдарыше сомылым шукта.
9129	Чыла тиде пале-влак поро кумылан шоҥго чудак, оптимистыште ончыкталтын, кудын лӱмжӧ — мистер Пиквик — тӱнямбал литературышто великий Дон Кихотын лӱмжӧ дене пырля шыҥдаралтын.
9130	Чыла тиде пашам Суксына шукта.
9131	Чыла тиде Поволжье кундем калыкын илышыштыже неле жапыште - кинде шочдымо ийлаште – ышталтын.
9132	Чыла тиде процедурым эртымеке корпорацийыш логалаш лийын.
9133	Чыла тиде сомылыш серыпле надырым календарьын ик редакторжо семын П.П.Глезденев пыштен.
9134	Чыла тидым изи рвезе, тунемше Микай, вара самырык туныктышо Михаил Степанович, кажне кечын гаяк ужын (школ тунам черке дене пырля лийын: ик пöлемыште черке, весыште школ.
9135	Чыла тидым тудо произведенийын идейжылан келыштара, герой-влакын чумыр калыкын могай лончыж гыч лекмыштым шотыш налын кучалтеш, нунын лач шкеныштын гына ойыртемыштым, тыгак шкежгай-влаклан келшыше икгай сын-куаныштым рашын палемден ончыкта.
9136	Чыла тидым тӱҥ герой, Волой коча, ужеш да тудынат нунын семын илымыже шуын колта.
9137	Чыла тидым шотыш налаш гын, романыште драматический пафосым ончыкташ лиеш, коклан трагический кумылымат шындарыме.
9138	Чыла тидым шотыш налын, марий шанчызе да тудын изирак ӱдыржӧ пареҥгым ончен куштымо шотышто чыла шымлымашым писын гына иктешлен да пален налын: пареҥгым нерже гыч пӱчкын налын шындаш лиеш.
9139	Чыла чыерланыше-влак гомосексуалист-влак кокла гыч лийыныт.
9140	Чыла чытем: осалым, шучкым, Омак чамане илышем.
9141	Чыла шот гычат келшыше койыш-шоктышан Миля-Тонян йолташ ÿдыржö- Алешам сымыстара.
9142	Чылашт дене мондымо, черле, окса деч посна тудо Венышке пöртылеш.
9143	Чылдемыр ял шотан илем * Чылдемыр ( ) — сола.
9144	Чынак, айдемылан ты тÿня гыч кайыде илаш пÿралтын огыл.
9145	Чынак, коклан- коклан мелна осо гай почеламут чумыртыш, ушкал йылме гай ойлымаш-влак пого лектыт ыле.
9146	Чынак, ожно тиде кечын полан гыч тӱрлӧ йӱышым ямдыленыт.
9147	Чынак, Тойки ден моктанен мураш йоратыше ватыже оксаштым арален огыт мошто: окса ленежышт пояш туналше чоя рывыж Изибай кидыш кусна.
9148	Чынак, тудын эн кугу творческий сеҥымашыже поэзий дене кылдалтын.
9149	Чынак, тыгай такмак-влак пытартыш жапыште поснак вияҥын толыт, нуно келге лирика шӱлыш дене шыҥдаралтыныт.
9150	Чынак тыге лийын, университет мучко соцсоревнованийыште икымше верым налмыланна, мемнам тунам группыге экскурсий дене канаш колтеныт ыле.
9151	Чынак, ужмо, колмо да шижме икте-весышт деч кугун торлен шогат.
9152	Чынак, Юмын корным иктат ок пале, мо ӱмыр йыжыҥыште ышталтеш.
9153	Чынвозыш -- йылмышанчын ужашыже.
9154	Чынжымак, «Тÿтан» - кодшо кугу cap да тушто кредалше еҥ-влак нерген чаплын, ушеш кодшын, шÿмеш логалшын серыме произведений.
9155	Чынжым гын, мый чылажымат шке шинчам дене ужым: тюрьма шаланымымат, жрык дене илаш тÿналмымат.
9156	Чынжым гын поэтын шÿлыкан кумылжо чыла возымаштыже огыл, а посна почеламутлаштыже коеш.
9157	Чынжым каласаш гын, Ипон Эшплат кызыт огеш иле,тудын илемже яра кодын, шкеже Ипоныш (Уфа велыш) шылын куржын.
9158	Чынжым каласаш гын, чын кидвозыктыш Кинг эше штат Мэн универститетыште тунеммыж годым возен, нине кидвозыктыш—влак лак лач тиде университетыште аралалтыныт шуко ий мучко, а Кинг тиде романын экспертше семын гына палемдалтын улмаш.
9159	Чынжым пале огыл, мом ончыкта Килиманджаро лӱм, тидлан кӧра, икмыняр теории уло.
9160	Чынжым, президентым сайлышаш улыт.
9161	Чынжым, тыгай школ моло марий кундемлаште лийын огыл.
9162	"Чын Исус Черке" шкевуя черке улеш.
9163	Чын каласыш докан икана Семен Николаев: мыйын критикем уке, улшыжат пеш изи йӱкым луктыт.
9164	Чын лÿмжö – Иосиф Алексеевич Борисов.
9165	Чынлан верч каласыман : автор шке задачыжым тӱрысшак шуктен кертын огыл: ала вашкен, ала илыш фактым палымыже ситен огыл.
9166	Чын, марий калык нигунамат утыж дене поян илен огыл.
9167	Чын ойлен Ю. Чавайн: «Поэт-влак ешышке ушнен, тый шке калыкетын шÿшпык лий».
9168	Чын определенийже уке.
9169	Чын палемдыме: кужу мурын шке, тудлан гына келшыше семже уло.
9170	Чын, савыкташ ямдылаш отдел вуйлатыше Б. Даниловат полшен.
9171	Чын, тÿҥалтыште возымо ойлымашлаже келге психологизм, ÿшандарыше портретный линий, сюжет дене ойыртемалтын огытыл, икманаш, куштылгын, ÿмбач возымо гайрак лийыныт.
9172	Чын, тидыже Изибай деч посна ок эрте.
9173	Чын, тидын нерген ончычат изиш ойлалтын ыле.
9174	Чын, тудо журналистика ден критикыланат ятыр вийым пуэн, но прозо сыдыгак тÿҥ йöратымашыже лийын кодын.
9175	Чын шоналташ гын «Иллиада» ден «Одиссей» Грецийыште, Малоазийский побережьыште или ик пошкудо островышто возалтыныт, кушто ионийский племена-влак илат.
9176	Чыныжым, тиддеч ончычат ятыр муро-проектлаште йӱкшым колышташ йӧн лийын, но 2010 ий гыч сольный проектшым тӱҥалеш.
9177	Чырык курым! 25 шошо да шыже, кенеж да теле!
9178	Шÿм-кылешыже иланыше мурпашаже (поэма, почеламут да муро-влак) лудшыенын уш-акылешыже, чонешыже курымешлан лодемалтын кодын.
9179	Шÿм почын сераш шичме годым Тыйын тÿс мыланемже кочкен… Те тунемме ийым мучашлымек, Марий Арти тÿҥалтыш школын вуйлатышыже П. Семенова паша гыч лектеш.
9180	Шабдар Осып критика ден литературоведенийланат кÿлеш верым ойырен шоген, самырык автор – влаклан тудо тале туныктышо да тургыжланыше воспитатель лийын.
9181	Шабдар тудын кугу пашажым палемда, тудым шÿшпык дене таҥастара.
9182	Шабдарын 20 – шо ийласе поэзийыштыже, конешне, чылажак иктор огыл, возымаштыже идей шоташто тöрсырат тунам лийын.
9183	Шабдарын 20 – шо ийласе сюжетан почеламутшо кокла гыч «Кок ойго» (1927) кугу почеламут ойыртемалтеш.
9184	Шагал огыл вер-шӧр лӱмым кузе лийме историйжым, этимологийжым) у шича дене ончалын, ты марте йылмызе але археолог-влакын умылтарымышт чылаж годым огеш келше.
9185	Шагал огыл марий-влак Критон гаяк лудын-возен моштымо ваштареш шогеныт, садланак Совет властьын эн кулеш законжымат пудыртылыныт.
9186	Шагал огыл шанче да методик паша-влакым савыктен.
9187	Шагалрак ончыктымо тудо сӱретыште кушто Петр, утаралтше чыла шиндер деч, тюрма деч лектеш ангел- шамыч ужатен.
9188	Шагат: ойлымаш // Рвезе коммунист. 1961. 28 янв.
9189	Шагат ӱштӧ - UTC+6 ( кеҥежым ), UTC+5 ( телым ).
9190	Шагышке мӧнгӧ гыч кондымо тичмаш киндым, мелнам, кышалым, моло кочкышым шындылыт, шыште сортам чӱктеныт да ваштарешыже шогалын кумалыныт.
9191	Шадт Булат (Шаймурат Минлигалеевич Булатов) (1909 - 1943) Негыз * Патыр курым.
9192	Шайбан хоккей дене икымше турнир 1920 ийыште, Кеҥежымсе Олимпий модмаш радамыште эртен. 1924 ий гыч шайбан хоккейым Телымсе Олимпий модмаш радамыш кусарат.
9193	Шайра курык гаяк нӧлталалтын шого… // Ончыко. 1998. 11. С. 173-174.
9194	Шанче аланыште коло ий утла ыштыме жапыште шкенжым кызытсе шӱлышан, кумда шинчымашан, тачысе пагытым умылышо марий йылмызе семын ончыктен.
9195	Шанче вуйлатышыже профессор Н.Т.Пенгитов лийын. 1967 ий Тарту университетыште ( Эстоний ) "Волжский говор марийского языка" кандидат диссертацийжым арален.
9196	Шанче калькулятор-влак ешартыш операццийым шотлаш кертат, мутлан, тринометрическе але иктешлымаш (статистическе) операций-влакым шотлаш лиеш.
9197	Шанче пашаже Кумлымшо ийлаште тудын илышыштыже ончыл верым научно-педагогический шымлыме паша налын.
9198	Шанче паша Пауль Аристэ лу йылме наре пален, кутырен моштен, шке шанче пашажым эстон йылме деч посна немыч, англичан, руш, финн, швед, латыш, лив йылмыла дене возен.
9199	Шанче пашаште, чынак, мыняр шымлыме саскат улмо дене тыйым аклат.
9200	Шанчыеҥ-влак тудым 1953 ийыште почыныт.
9201	Шанчыеҥ-влакын ойлымышт почеш дежавю шижмашын сӱретше эн ончыч малме годым омыштына конча, а вара илышыште угычтаратлтме годым, айдеме умылен колта - "тыге ала кунам лийын".
9202	Шанчыен «Марий Эл Республикысе наукын сулло пашаенже» чап лÿмым сулен налын.
9203	Шанчызе да композитор семын чапланен.
9204	Шанчызе кугу научно-организационный пашам эртарен.
9205	Шанчызе марий йылме вияҥме верч чот тургыжланен, сылнымутан йылмым чоҥымаште пеш кугу пашам ыштен, ятыр у мут дене пойдарен.
9206	Шапалге чурийже, эр покшым гай ош ÿпшö, лыжган мутланымыже ушан-шотан улмыжым палдарат.
9207	Шараҥге кундемын рӱдыжӧ.
9208	Шара шинчан, ошалге ӱпан, шумешке-савырле койышан — марий ӱдыр ушешем ала-молан эре тыге сӱретлалтын.
9209	Шарибоксад ял воктене верланен.
9210	Шарлыме кумдыкшо Марий Элыште да вес кундем-влаште илыше марий-влак пайремлат.
9211	Шарнеда, докан, руш поэтын кумдан палыме «Тамара» романсшым («В глубокой теснине Даръяла…»), але тиде темымак умбакыже шуйышо А. Кольцовын «Хуторок» романсшым («За рекой, на горе, лес зеленый шумит…»).
9212	Шарнем йоча годсо пагытыштем, авамын шкет илыше шоҥго ӱдырамашым тувыртыш кочкаш ÿжын кондымекыже, тудын йомартле, чоным почын тауштен ойлымыжым.
9213	Шарнем, кузе мый тый денет пырля дивизийын штабышкыже комсомол билетым налаш миенам..
9214	Шарнем мемнан Армийнан кугу сеҥымаш корнан 1944 ийжым.
9215	Шарнем, Парижский коммуна нерген возымым икана лудым.
9216	Шарныктыш Ялысе шарныктыш Школ ден эмлыме пункт воктен ялысе шарныктыш верланен.
9217	Шарнымаш * Йошкар-Олаште Яков Эшпай лӱмеш урем уло.
9218	Шарнымаш Кок томан «История Марийской АССР» книгаштат (1986 – 1987) эртыше илышым большевик шинча дене ончен аклымым ужаш логалеш.
9219	Шарныме программе архитектур 1970 ийысе рожан лаштыкыште FORTRAN йылме дене возымо программе.
9220	Шахмат дене модмо спортым вияҥден колтымаштат надырже моткоч кугу.
9221	Шахты — кӱлешан экономик, транспорт да тӱвыра рӱдыжӧ.
9222	Швед йылмын шарлымыже Швед йылме (шведла svenska) — индоевропысо (герман) йылме.
9223	Шведла аҥгличанла да немычла увертароныт ыле.
9224	Швеций имне вÿтлык демократийм уло.
9225	«ше ик журнал лектеш – «Action Comics» - ик эн тӱҥ геройжо супермен, а вараракшым изиш шемырак сынан Бэтмен толеш.
9226	Шелканово) * Курмызак ял (руш.
9227	Шемалге чуриян,чурийже оҥай ыле.
9228	Шем еҥ лийын ом иле, Ош дворян лиям ыле!»
9229	Шенгелныже уэш возымо: Ÿдыр кодо кайдегеч – Налын огыл иктыжат.
9230	Шеҥшыш иктаж куд меҥгым миен шуде, корно пурла велыш лупшалте.
9231	Шергакан коллегынам меат шочмо кечыж дене шокшын саламлена!
9232	Шернур кугысола деч кечвалвел-касвелке 12 меҥге тораште Лаж эҥер воктене верланен.
9233	Шернур кундем Йошкар-Памаш ялыште шочын.
9234	Шернур кундем Йошкар-Памаш ялыште шочын. 1981-ше ийыште Марисоласе кыдалаш школышто туныктышылан тыршаш тӱҥалын.
9235	Шернур кундем Кугу Мушко ялыште.
9236	Шернур кундем Марий Эл республикын йӱдвел эрвел могырышто Виче кӱкшакаште верланен.
9237	Шернур кундем Марисола ял – тудын шочмо верже.
9238	Шернур кундемыште шочын.
9239	Шернур педтехникумым тунем пытармеке, Шабдар 1923 ий гыч Куженерысе кокымшо ступенян школышто пашам ыштен, руш литературым туныктен.
9240	Шернур посёлкышто шочын.
9241	Шернур район Товарнур ялыште шочын.
9242	Шернур районысо Нурмучаш ялыште шочын.
9243	Шернур районышто шочын.
9244	Шернур — Шернур кундемын рӱдыжӧ.
9245	Шигол Ши ( ) — лосось сынан кол.
9246	Шижтаралын бой деч ончыч Сур куку мылам, Ончылнем мыняре кодмым Илыш кечылам..
9247	Ший кол изи гынат, юзо виян, шкеже «ший ден ошын йылгыжеш, чевер почшым кожгатал».
9248	Ший шулдыран куку нерген эстон муро «Ший куку» лÿман марий мурым шарныкта.
9249	Шийым-шöртньым сулале, Мом йодам – пуа ыле.
9250	«Ший Элнетын йогын вÿдшö семын, тыйын шÿм да мыйын шÿм шолеш».
9251	Шинчаончалтышыже чевер да яндар.
9252	Шинчат нöрен, ылгыжеш веле, но ончалтышыштышт икте-весылан ÿшаныме, ваш-ваш полшаш шонымо кумыл коеш.
9253	Шинчаш перныше образ-влак полшымо дене моштен пайдаланен, тудо мемнан шÿм-чоннам тарвата.
9254	Шинчымаш да книга деч ондаксыла огыт лÿд, тÿрлö йÿлалан ÿшанымашын негызше шаланен.
9255	Шинчымаш Кукнур кыдалаш школышто тунемын. 1991 ий гыч тӱҥалын Палантай лÿмеш музыкальне училищын актёр пӧлкаште шинчымашым поген.
9256	Шинчымаш, погынымаш да тыгаяк чыла моло шомакыште -маш супикс ончылсо ы йӱкпале лӱммутын 2-шо спряжениян глагол гыч ышталтмыжым палдара.
9257	Шинчымаш: почеламут-влак // Марий коммуна. 1976. 5 нояб.
9258	Шинчымашым Архангельск оласе чодыра техник институтышто поген.
9259	Шинчымашым Йошкар-Оласе художественный училищыште налын, вара Таллин оласе институтышто тунемын.
9260	Шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште поген.
9261	Шинчымашым Морко педучилищыште налын.
9262	Шинчымашым налмек, шкенжым комсомол пашате терген, обком секретарь лийын.
9263	Шинчымашым Озаҥ оласе кугыжаныш университетыште поген.
9264	Шинчымашым погымеке, Шкетан лӱмеш кугыжаныш театрышке пашам ышташ толын.
9265	Шинчымашым Юл кундемысе чодыра озанлык специалистым ямдылыше институтышто налын.
9266	Шинчымашын тÿрлö йыжыҥжым пален налме, шуко лудмо рвезын уш- акылжым пÿсемдаш полшат.
9267	Шичшыже-шинчеш, вер укеанже йол ÿмбачын кочкеш.
9268	Шкаланже келшышым тудо лач кантриште веле муын.
9269	Шкеат кажне ийын "Мыскара йӧрвар" концертым эртара.
9270	Шкевуя колонна Мехико ( ) — ола, Мексикын рӱдыжӧ.
9271	Шке гравитацийжын темдымыж почеш тыртешкен шуашлан нелытше сита, но термоядерный реакцийлан ок сите.
9272	Шке гыч возымо дене пырля И. Осмин марий лудшо-влакым моло иза-шольо калыкын сылнымутшо дене палдарымаштат ятыр тыршен.
9273	Шкежак ты мутым лукто, тунам Марий АССР Писатель ушем правлений председатель ыле.
9274	Шке жапыште тиде училищым Василий Мосолов тунемын пытарен.
9275	Шке жапыштыже марий филармонийысе ансамбльым вуйлатен, университетысе мер профессий факультетын деканже лийын. 1989-ше ийыште Сымыктыш школын вуйлатышыжлан шогалын.
9276	Шкежат 600 наре тушман салтакым, 50 автомашинам, 5 танкым, 92 вагоным пытарен.
9277	Шкежат тӱвыра да сымыктыш колледжым тунем пытарен, кӱшыл шинчымашым Петрозаводскысо консерваторийыште поген.
9278	Шкежат тудо руш ыле гынат, марий йылмым сай шинчен.
9279	Шкежат шочмо йылмыш А. Пушкинын, М. Лермонтовын, С. Щипачевын, А. Кутуйын да молынат возымыштым кусарен.
9280	Шкеже Иван Васильевич вич кугурак рвезым пеленже налешат, руэн, кылме олмапу пундышым куклаш тӱҥалеш.
9281	Шкеже йыврей, паша-влакым немычла серен.
9282	Шкеже Киров вел Вӱрзым кундем гыч.
9283	Шкеже Киров вел Малмыж кундем гыч.
9284	Шкеже Кужэҥер кундемысе Визым ял гыч.
9285	Шкеже Курыкмарий кундем гыч.
9286	Шкеже Мордовий кундем гыч, но изиж годым акаж дек Провой кундем Шолэҥер ялыш илаш толын.
9287	Шкеже Морко вел гыч.
9288	Шкеже Морко кундем Ерсола гыч.
9289	Шкеже Морко кундем Курыкӱмбал ял гыч.
9290	Шкеже Морко кундем Шоруньжа гыч.
9291	Шкеже Параньга кундем Куянково ял гыч. 14 ий Калинин лӱмеш колхозышто тӱҥ агрономлан тыршыме деч вара, «Марийхлебопродукт» ушемын вуйлатышыжлан шогалын, 2005-ше ий гыч «Хлебснаб» ушемын вуйлатышыже лийын.
9292	Шкеже пошкудо Татарстан кундем Казань олаште шочын-кушкын, но ӱмыраш паша корныжо Марий Элысе элкӧргӧ паша министерствы дене кылдалтын ыле.
9293	Шкеже Пошкырт кундем Пӱрӧ вел гыч.
9294	Шкеже Пошкырт Эл гыч, но уло паша корныжо Марий Эл дене кылдлатын.
9295	Шкеже Пошкырт Эл Калтаса кундем гыч.
9296	Шкеже Пошкырт Эл Мишкан кундем гыч.
9297	Шкеже Провой кундем Эҥервож ял гыч.
9298	Шкеже Саратов вел Татищево ола гыч.
9299	Шкеже тöреш шинчылден, Мындер 4 воктен возылден.
9300	Шкеже тудо Кужэҥер кундем Саламатнур ялыште шочын-кушкын.
9301	Шкеже тудо Курыкмарий район гыч.
9302	Шкеже тудо Маскасола кундем Комино ял гыч.
9303	Шкеже тудо Параньга район Дубровка ял гыч. 1997-ше ийыште Шернур районысо электроэнергий сетьын вуйлатышыжлан шогалын.
9304	Шкеже тудо Пошкырт вел Мишкан кундем гыч.
9305	Шкеже тудо Провой кундем Пӱнчылӱвал ял гыч.
9306	Шкеже тудо Советский район Кукмарийыште шочын-кушкын.
9307	Шкеже тудо У Роҥго кундем Верх-Ушнур села гыч.
9308	Шкеже тудо У Торъял кундем Кожласола гыч.
9309	Шкеже Угарман вел гыч, но паша вержым марий кундемыште муын: ятыр ий Йошкар-Оласе полурпроводник прибор заводышто контролёрлан тыршен. 1981-2000-шӧ ийлаште «Фарбиомаш» ушемын вуйлатышыже лийын.
9310	Шкеже У Торъял кундем гыч. 21 ий тудо «Урожай» спорт ушемын вуйлатышыже лийын.
9311	Шкеже У Торъял кундем Куршенер ялыште шочын-кушкын. 1977-ше ий гыч Кугу-Лумарий кыдалаш школышто туныктышылан пашам ышташ тӱҥалын. 10 ий вуйлатышыжат лийын.
9312	Шкеже Шернур кундем Йошкар-Памаш ял гыч.
9313	Шкеже Юлсер кундем Шойсолаште шочын-кушкын.
9314	» Шкеж нерген гына шонышо, шкенжым гына йоратыше ен шочмо элжымат монда; тыгай еным иктат огеш йорате, огеш пагале, вет йораташат, пагалашат тудым нимолан: тудо пеш кугу титакым ыштен - шочмо-кушмо мландыжым кудалтен.
9315	Шке значенийышт дене икте-весыш¬тым алмаштен кертше шомак-влак, посна ешыш чумыралтын, илышын ик йыжынжым суретлен ончыктат, но тудлан турло-тур¬ло сыным гына пуат.
9316	Шке изи, шке чевер, Кок шинчаже тул-чевер, Тупшо шийын йÿлалеш, Капше шöртньын коялеш.
9317	Шке икымше шымлыме пашажым, диалект нерген кок книгашке пуртен-«Марий йылмын кас-йÿдвел наречийже» ( 1970 ) да «Марий йылмын кас-йÿдвел наречий словарьже» ( 1971 ).
9318	Шке кидет дене пуэн шыч керт.
9319	Шке коклаштышт ала-мом йыж-йыж-йыж кутыралтен колтат (Д.
9320	Шке коклаштышт нуно ойыраш келыштарыме полоса дене пайлалтыт (а тудо укелан - корнысо авыртыш дене).
9321	Шке кугурак эргыж Харилал деч ачаже отказатлалтын.
9322	Шке кугу сенымаш корныжым Совет Ушемын чумыр командыже туналеш.
9323	Шке лодкален возымо тиштым йомдарымылан да суас акрет годсо кагазвлак Озаҥ кучымаш жапыште пытарымылан кӧра шукырак увервлак покшел Юлышто руш курымсерышвлак дене кылдалтын.
9324	Шке лӱддымылыкшӧ да патырлыкше дене шке салтакше-влакым эреак кумылаҥден шоген.
9325	Шке манмыжла, туддечак марла чын кутыраш, шомакын чевержым, нелытшым палаш тунемын.
9326	Шкемын возымо муремже лу наре уло, манеш.
9327	Шкемын нерген каласаш гын, кызыт Йошкар-Оласе марий-руш лютеран черкын пашаеҥже, марий манмыла, попшо улам.
9328	Шкенан койыш – шоктышнам савыртен ончалаш тарата.
9329	Шкенжын мучаш путешествийжым тудо туналын Щекино станцийыште.
9330	Шкенжын почеламутлаштыже тудо мемнан шочмо эл да калык-влакын ваш-ваш келшен илымышт нерген серен.
9331	Шке ойыртемле сынже, йылмыже, каласкалыме (возымо) ратше дене.
9332	Шке ондалалтмек, вес ганажым Изибай еным лумынак ондала.
9333	Шке ончычсо тукымжо дечын чот ойыртемалтеш.
9334	Шке пашажлан кумылаҥдаш манын, тудо ӱдыржым Уфасе полиграфический училищыш тунемаш колта.
9335	Шке пашаштыже у технологийым шыҥдарымылан кугыжаныш премий дене палемдалтын.
9336	Шке поянлыкшым тудо изи крмыж денат, элте денат пога.
9337	Шке произведенийже-влакым йоҥгалтарен пианист семын шуаралтеш.
9338	Шке произведенийлаштыжат марий фольклорым кучылтын: мутлан, «Югорно» поэмыже.
9339	Шке произведенийыштыже автор пеш кугу социально-нравственный проблемым шында да тудым тӱрыс лончылен пуа.
9340	Шке семынже ыштыле, мутыштыжо пенгыдын шогыш, пелашыжым чыктарен, кутырен келыштарен сеҥыш.
9341	Шке собственность, озанлыкыште, оперативный вуйлатымаште имуществым куча, тиде имуществылан закон ончылно вуйын шога, шке лум дене имуществе да имуществе огыл правам налын сена, судышто истец ден ответчик лийын кертеш.
9342	Шкетан, 159); Качыри пылде-полдо удырамаш огыл - тидым чыланат пеш сай шинчат (М.
9343	Шкетан, 222); Шургылан да кидлан чыде-чыде чучыкта (В.
9344	Шкетан, 328); Тыр-дор шомак огеш шокто (М.
9345	Шкетан, 375); Чынак, мундырнат огыл чы-ньо-ок шоктыш (М.
9346	Шкетан, 38); * покшелне шуйдаралтше гласныян оҥартышмут-влак, мутлан: «Почкалтаренат пуэна» манмым колын, Вачин могыржо ко¬ож ырен кайыш (М.
9347	Шкетан, 72); Пырт-пырт кой¬ын, порт еда тул коедаш туналеш (М.
9348	Шкетан, 74); Чыланат кыж-гож тарванат (М.
9349	Шкетан, 7); Пун¬чер кокла гыч умбалне волгенче йылт-йолт коеш, шем пылым кушкедеш (М.
9350	«Шкетан» алмашлӱм «шкет» але «шкетын» мут деч шочын.
9351	Шкетан "Ачийжат-авийжат", 1952) * Тихон (А.
9352	Шкетан ден С.Чавайнын, Шабдар Осып ден молынат) творчествыштым шымлен лекме дене пырля Я.Элексейн ден И.Ломберскийын, В.Сузын да молынат творчествыштым ончен лекде огеш лий.
9353	Шкетан лӱмеш драмтеатрыште 1971-ше ий гыч пашам ышташ тӱҥалын.
9354	Шкетан лӱмеш кугыжаныш театрын артистше.
9355	Шкетан театрын режиссержылан, 1987 гыч тӱҥ режиссёржылан, 1992 2002 ийлаште художественный вуйлатышылан ыштен.
9356	Шкет кодшо аважлан шочшыжо-влакым, моло деч ӱлнырак ынышт лий манын, пукшен-йӱкташат, чиктен шогалташат кӱлын.
9357	Шке тукымым, ача-авам, ешым коден, вес тукымыш илаш вончымаш ÿдырым тургыжланен.
9358	Шке туныктышыжын шочмо йылме шотышто ончалтышыже деч тудо южо моло семын кораҥын огыл, туныктышыжын ыҥжым да сугыньыжым шке пашалаштыже, студент-влакым туныктымаште шуктен шога, самы-рык тукымын чонышкыжо шьпгдараш тырша.
9359	Шкет чот, шукын чот (Марийский язык.
9360	Шкетын мураш тӱҥалын, школышто туныктен.
9361	Шке ужмыжым Крымыш толмыжым Пушкин налын «Путешествий Онегинын»возен,кудо туналтыш гыч пурен «Евгений Онегин» поэме составыш приложений семын пурен.
9362	Шке ученикшым, Людвигым, Альбрехтсберглан коден.
9363	Шкешотан тиштерже уло, идеографий да слоговый фонографий негызеш ышталтын.
9364	Шке шочмо Киров кундемысе совхозлаште икмыняр жап тыршыме деч вара Йошкар-Оласе ял озанлык шанче да шымлыше институтышко пашам ышташ толын: вуйлатышын алмаштышыже марте шуын. 40 утла шанче пашан авторжо.
9365	Шкештат литератур темылан кутыркалаш йоратеныт.
9366	Шкештат шуаралтыт, бой годым кучедалыт, сусыргат, колат, пленыш логалыт, уэш пöртылыт… Икманаш, действий ик жап гыч весыш огеш тöрштыл, а почела кая.
9367	Шке ыштыме «книга-влакемым» оҥамбалан шогалтылам.
9368	Шке эргыжым уло чон дене йöратыше ÿдырамашлан ваштареш автор Пелшинчан Костя ден Маринан характерыштым сÿретла.
9369	Школ деч вара 24 номеран Морко профессонально-технический училищыште тунемын.
9370	Школ деч вара 24-ше № Моркысо СПТУ-м тунем пытарымеке (1983), Моркышто штукатур-малярлан пашам ыштен.
9371	Школ деч вара иза-шольо-влак ачажын лапкыжым эскереныт, кажне кечын 5 шагат эрдене черке хорышко мураш кынелыныт.
9372	Школ йочам годым «Ах, тиде Савак кундемжым, Озамбай ялжым икана кеч ужаш ыле» манын вургыжынам керосин лампе тул дене Дмитрий Орайын «Тӱтыра вошт» романжым, «Чолга шӱдыр» повестьшым лудын шинчылтмем годым.
9373	Школ йымалне кутырен шинчышна.
9374	Школлаште Сергей Григорьевич Чавайным икымше почеламутчылан шотлат.
9375	Школ музейыште В.Е. Ераносьянын М.В. Лебедев нерген 1944 ийыште возымо дневникше, "Боевая Красноармейская" газетеш печатлалтше М. Лебедевын статья-влакын копийышт, журналистын вич тӱрлӧ книгаже (кажныштыже мемнан земляк нерген материал уло) аралалтыт.
9376	Школ, туныктымо паша Кудыжым вара Микай утларак йöратен – возаш але туныкташ?
9377	Школым пытарымеке, Александр Речкин 1997 ийыште Марий Кугыжаныш педагогик институтын историй-филологий факультетыштыже тунемаш тӱҥалын, тидын дене пырля тӱвыра да сымыктыш колледжыш эстада пӧлкаш пурен.
9378	Школым тунем пытарымеке, ÿдырым кӧргӧ чонжо уэш Марий Элыш конда.
9379	Школым тунем пытарымекыже, волостной управыште оролын, писарьын полышкалышыжлан пашам ыштен.
9380	Школын паша лектышыжым аклен, Марий Элын Виктерже деч - 2, Туныктыш министерстве деч - 7, районысо администраций деч - 10, РОО деч 4 чапкагазым кучыктеныт.
9381	Школыш йоча-влак 3 меҥге тораш коштыт, а кевыт 1 меҥге тораште.
9382	«Школышто да Унчо черкыште пашам ыштыме деч посна Ефремов эреак марий яллашке лектын коштын, тушто проповедьым эртарен», - манын рестан.
9383	Школышто йорло Кузьма деч ушан тунемше лийын огыл, а тудым шотлен огытыл.
9384	Школышто йоча-влакым поро пашалан туныктат.
9385	Школышто марий йылмым, литературым, марий калыкын тӱвыра да эртымгорныжым туныктеныт, кызыт нине предмет-влак факультатив семын гына кодыныт.
9386	Школышто рвезе сайын тунемын, мом-гынат эре ум пален налаш тыршен.
9387	Школышто С.Чавайнын вуйлатыме кружокыш коштын, спектакльлаште модын.
9388	Школышто чон йывыртен тунеме, поэт да драматург Н.С. Мухинын вуйлатыме литературно-драматический кружокыш куанен кошто.
9389	Школышто чыла пайрем сар событийлан келыштаралтын.
9390	Шнуй Валентинын кечыж вашеш 12 Пургыжышто Тӱнямбал шупшалалтмаш кече эртаралтеш.
9391	Шнуй курык кугызалан кумалмаш.
9392	Шнуй Лазарьын кечыже.
9393	Шнуй Тихон деч пӱй корштымым эмлаш йодын юмылтеныт.
9394	Шнуй Троица черке Донья-Стубица ( )- Хорватий кугыжанышын олада муниципалитетше, Загреб ола дечын йӱдвел-эрвел могырышто 40 километр тораште верланен.
9395	Шнуй Шӱлыш - христиан тыныште кум гыч ик Юмын ( Шнуй Кумытлын ) шӱргыжӧ.
9396	Шоктале муро, кояле солык — угычын шинче вӱд кандалген.
9397	Шокшо мончашке пурымо годым жапын-жапын мончазе-влак йӱштӧ вӱдан бассейныш але вӱд вакышке тӧрштат.
9398	Шола да пурла велышкат тӱҥгыртат - тыште шола кид да пурла кид дене кучышо-влак шкаланышт келшышым ойырат.
9399	Шола Ока серыштыже верланен.
9400	Шола Юл серыште: Вӹтлäмары.
9401	Шольын йодмылан ойлен: - Кызыт, Зоил, лудаш ит йод, иктаж гана ямдылалт шуам да возен пуэм.
9402	Шомакше мондалтын гынат, тудын поро тыланымаш кумылжо ок мондалт.
9403	Шомакын какымшо «мис» ужашыже айдеме манмым ончыкта.
9404	Шонанпыл: ойлымаш-влак // Марий Эл. 2005. 20 авг.
9405	Шоҥго колым кучалеш, Кува шÿртым шÿдыра пеш.
9406	Шоҥго мурдам колталеш, Кол логалмым вучалеш.
9407	Шоҥго пӧръеҥым, тыгак, коча лӱмдат.
9408	Шоҥго-шамыч шке суртышто кодыт, коҥгаш пареҥгым шуат, оксам шотлат.
9409	Шонкалымаш // Марий коммуна. 1974. 15 янв.
9410	Шонымаш путынек аралалт кодеш.
9411	Шонымаш // Рвезе коммунист. 1956. 6 окт.
9412	Шонымаштем, тиде – тӱшка озанлыкын сӱмырлымыж нерген келгын шымлыме икымше кугу произведений.
9413	Шӧр-торыкым ямдылыше у технологийым шыҥдарымыжлан кугыжаныш премий денат палемдалтын.
9414	Шорчол маска-шамыч озаштым Шорыкйол дене, У ий дене саламлат, пиалым тыланат.
9415	Шорыкйол арняште ÿдыр-влакын нигунамсе деч мужедме лийын.
9416	Шорыкйол (вес лӱм - Шортйол, Курыкмарий - Шартял) - марий у ий.
9417	Шорыкйол пайремна уло, Тыге пырля модын-воштыл илашна.
9418	Шӧрым пу, муным пу, межым пу.
9419	Шотдымылыкым да усталыкым чÿчкыдынак шылтыше шонен лукмаш, пафос, мотор мут-влак пашаштыже уке улыт.
9420	Шотланд, ирланд, уэль муро коклаште руш калык мырат уло.
9421	Шотлымаш вакуумле пучыште ыштыме, кокытан шотпал радамлык да электричественле емкостьым палдарыше шарнымаш кучылтмо.
9422	Шотлымо чотмут лӱммут ончылно шогымыж годым кӱчык сынан лиеш, мутлан: кок кнага, вич йоча.
9423	Шотлымо чотмут почеш, тыгак шуко, шагал, ятыр, икмыняр шомак почеш шогышо лӱммут единственный чотыште возалтеш, мутлан: Урем дене кок еҥ кая.
9424	Шотлымо чотмутын ышталтмыже Латикте гыч латиндеше марте шотлымо йыгыр чотмут-влак кок муттӱҥыш -ат частицым ушымо дене ышталтыныт: лу+ат+икте.
9425	Шотпал лӱм-влак тыге чоҥалтат: латин чотмут дек «-иллион» супикс ешаралтеш, вес шотпалын лӱмжӧ (1 000 пачаш шукырак) тидынат латин чотмут гыч чоҥалтеш, такшым «-иллиард» супикс дене.
9426	Шочмаш да вияҥмаш Францийысе физик да математик Николя Шуке (Nicolas Chuquet) «биллион» (byllion) да «триллион» (tryllion) мут-влакым шонен луктын да шотпал-влакым 10 12 да 10 18 ончыкташ кучылтен.
9427	Шочмашже рошто кечылан логалын, тидым Исаак пиалын знаклан шонен.
9428	Шочмо велже – Кужэҥер.
9429	Шочмо верланже Канаде шотлалтеш.
9430	“Шочмо вер – чевер” книгаш пурышо произведений-влакым чылаже вич ужашлан шеледыме: “Идалыкын эрже – шошо”, “Кенеж кечын тамже”, “Шыже толмым шижам”, “Теле туштым тушта”, “Идалык онго – латкок тылзе”.
9431	Шочмо верын шокшыжо лирический геройым ырыкта, вияным ышта.
9432	Шочмо ешыштыжак Джозефинаман «дракон» манын лÿмденыт.1907 ий гыч Марлен ÿдыр-влаклан школышто тунемын.
9433	«Шочмо йылме» семын кусаралтеш.
9434	Шочмо калыкше верч тургыжланыше еҥ йылме вийныктарыме пашаш вуйжыге шуҥгалтын, марий йылмым илышыш пуртымаште (тунам тыгай термин лийын) ик эн тале йылмызе лийын.
9435	Шочмо калыкшым нӧлталаш, тудым моло дене тӧр шогалташ туныктымаш гоч веле лиеш, шонен.
9436	Шочмо кундем деч öрдыжкö куснашыже тудым революций тургым тарватен.
9437	Шочмо кундемыш пӧртылмек, «Новатор» заводышто тыршен пашам ыштен.
9438	Шочмо кундемыштак ялысе книгагудын вуйлатышыжлан тыршен.
9439	Шочмо-кушмо марий калыкше деке пöртыл шуде, тудо 1957 ий 24 февральыште Сибирь тайгаш ÿмыр лугыч колен.
9440	Шочмо-кушмо элым, эрыкан да пиалан илышыш кондышо великий Ленин ден Сталиным моктен мурымаш – В.Элмарын творчествыштыже кугу верым налын шога.
9441	Шочмо литературым школлаште келгын, наука негызеш, сылнын туныктышаш верч тургыжланен. 1934 – ше ийыште Шабдар шочмо литературым туныктымо шотышто икымше программым возен.
9442	Шочмо нерген таныккагаз - йоча шочмым регистрацийыш пуртымо нерген пеҥгыдемыше кагаз.
9443	Шочмо оласе мединститутым тунем лекмек, Йошкар-Оласе медучилищышке туныктышылан пашам ышташ толын.
9444	Шочмо оласе школышто туныктышылан икмыняр ий тыршыме деч вара администрацийыште илышкыл аралтыш йодыш шотышто специалистлан пашам ыштен.
9445	Шочмо Пошкырт кундемжымат огеш мондо.
9446	Шочмо Сарапай ялыштыже артельым чумыратат, тудым, район газетын корреспондентшым, колхоз вуйлатышылан толаш ÿжыт.
9447	Шочмо суртын шокшыжо: повесть гыч ужаш // Марий Эл. 1997. 19–20, 23-27, 30 дек.
9448	Шочмо ялын ик уремже поэтын лӱмжым нумалеш.
9449	Шочмо Ялышкыже каникуллан пöртылшö Петр вигак колхоз пашаш кычкалтеш, ял калыклан кумыл нöлтын полша.
9450	Шочмо ялыште шымияш школышто тунемын.
9451	Шочмыж деч вара, кокымшо кечынак Шнуй Рупертын Черкыштыже тынеш пуртымашым эрта.
9452	Шочмыжлан 100 ий теме лÿмеш 1982 ийыште шанче конференцийым эртарыме да тудын материалжым посна книга дене лукмо.
9453	Шочмын, Кугече эрлашыжым, пайрем Ташлама йÿмаш дене мучашлалтеш.
9454	Шочынжо тудо Звенигово кундем Исменца селаште.
9455	Шочынжо тудо Киров вел Малмыж кундем Кошай ялыште.
9456	Шочынжо тудо Куженер кундем Агытансолаште.
9457	Шочынжо тудо Марий Тӱрек кундем Косолоп селаште.
9458	Шочынжо тудо Ӧрша кундем Мари-Ернур ялыште. 1996-шо ийыште кумдан чапланыше «Аршаш» ансамбльын вуйлатышыжлан шогалын.
9459	Шочынжо тудо У Роҥго кундем Ашламаш ялыште.
9460	Шочын-кушкын Курыкмарий кундемыште.
9461	Шочын-кушкын тудо Звенигово кундем Мари-Отар ялыште.
9462	Шочын-кушкын тудо Килемар кундем Алёшкино ялыште.
9463	Шочын-кушкын тудо Украин велыште.
9464	Шочын Шыжа тызын 25-ше кечыштыже 1881 ийыште.
9465	Шошо пагытын кокымшо тылзыже.
9466	Шошымсо да телымсе йӱла радам пайремым моло деч ойыртемалтшым ыштен.
9467	Шошымсо да шыжымсе кечытӧр астрономийысе жапым шотлаш полша.
9468	Штенбергын ыштыме образ дечын кораҥаш точа, но шучко критикым гына колеш.
9469	Штраф жап эртымеке спортсмен угыч бассейныш пӧртылеш.
9470	Штурман, картым кидыш кучен, корным эскера, ала могай нелылык нерген пилотлан ончылгоч увертара.
9471	Шуаралтмаш Марий мландыш карательный экспедиций-влакым вуйлатен ( 1582 – 1584 ).
9472	Шӱвылвӱд, шинчавӱд да кидкучымо гоч АИВ ок кусно.
9473	Шӱгарым 7500 ий мемнан курым деч ончыч ыштеныт.
9474	Шӱдӧ теҥгет ынже лий, шӱдӧ таҥет лийже.
9475	Шудо хоккей дене икымше тӱнямбал чемпионат 1971 ийыште эртен.
9476	Шудо хоккейын ик толкынжо уло - индорхоккей, но тудым посна шогышо спорт тӱрлык семын аклат, вет модмо вержат, модмо кумдыкшат, модшо-влаын чотыштат ойыртемалтеш.
9477	Шӱдыран кастене садыш погыналын, Муралтат дыр мурым ӱдыр-влак тачат.
9478	Шукат ок эрте — армийыш налыт.
9479	Шукеммаш Кунам шудо кушкын кӱза, пулдырчо кычкыраш тӱҥалеш, узо-влак ава-пулдырчо верч таҥасаш туҥалыт.
9480	Шукерте огыл Советский районысо Шуарсола-Люперсола кундемыште почылтшо черкын кугуракшылан ойыреныт.
9481	Шукерте огыл тудын дене поян-влак гына модан кертыныт, а таче кеч кӧат пейнтбол клубш каен кертеш.
9482	‬‬‬‬ «Шукерте огыл ялыштына Йошкар-Ола гыч толшо артист-влак концертым шындышт.
9483	Шуко араб йылме деч налын.
9484	Шуко вере савырныш кӱлеш, виктарыше-влак шкеныштын мастарлыкыштым терген кертыт.
9485	Шуко вургем, фотографий, сÿрет-влакым специальный компанийыште кучен.
9486	Шуко гана кок але кум кугу ола коклаште рӱдола лӱм верч ӱчашымаш каен.
9487	Шуко долгаже улмыжлан кӧра, племянникше шкенжым пуштнеже ыле, но кертын огыл.
9488	Шуко жап Марий самырык театрыште актёр семын шуаралтеш.
9489	Шуко жап тиде усталык пашаж нерген ойлалтын огыл, но у жапыште Эдвард Фицджеральд поэт почелатут-влакшым кусарен.
9490	Шуко жап тудо Шкетан лÿмеш кугыжаныш драме театрыште пашам ыштен. 18 ий марий телевиденийыште режиссёр сомылым шуктен шоген.
9491	Шуко жапым калык мурылан ойырен.
9492	Шуко значений улмо годым нунын коклаште южгунамже ваш лишемдаш лийдымыла чучшо-влакат вашлиялтыт.
9493	Шуко ий жапыште шуко йоҥылыш погынен.
9494	Шуко ий Йошкар-Оласе «Труженица» фабрикыште пашам ыштен.
9495	Шуко ий МарНИИ-ште ыштыме жапыште Аркадий Афанасьевич Марий сылнымут эртымгорным тӱҥге-вожге шымлен, шӱдӧ дене статьям, В.Колумбын усталык нерген кугу шымлымашым, монографийым, ятыр моло пашам возен.
9496	Шуко ий школышто да педучилищыште туныктышылан тыршен. 1937-ше ийыште репрессийыш логалын.
9497	Шуко йöсым чытен лекше ÿдырамашлан илыш эше ик шугыньым ямдылен улмаш: 33 ияш Генрих эргыже пашаште эмганен кола.
9498	Шуко комиксым Голливудыште экранизироватлыме, нине кино-влак пеш сай лектышан, кумдан палыме улыт.
9499	Шуко компучырыште куснымо верым шарныше да мӧҥгешла куснышо лӱмын ыштыме инструкций-влак улыт.
9500	Шуко марий юнкорын туныктышыжо лийын.
9501	Шуко нациян социалисический элыште чыла калыкат иза-шольыла келшен, икте-весыштым умылен, икте-весыштлан полшен, пиалан илышым ыштеныт.
9502	Шуко пайдале канашым пуэн.
9503	Шуко паша ышта да моло еҥ-влак йодмо почешат ышташ логалеш. 1502 ийыште Рафаэльын у пашаже шочеш.
9504	Шуко поро шомакше ойлыде кодо, сай тÿналме муро семже пел корнешак кÿрылтö, кÿлеш семын атыланен ыш шу… Юрий изинекак сылнымут да музык деке шÿманын.
9505	Шуко тӱрлӧ оҥай рольым чоҥен.
9506	Шуко ужашыже Берлин кино музейышке кусаралтын, а вес ужашыже – Сотбиса укционышто ужалалтын.
9507	Шуко шанчызе еҥ юмо мут Урал велыште илыше индоиран (арий) калык деч менан йылмышкына логалын манын шона.
9508	Шуко шкешотан проект-влакын ушалтмышт дене ышталтын.
9509	Шуко шотышто – лектыш, йылме (стиль) да, мом шылташ, мастарлык шотыштат нине кок «аксакал» - икте – весышт деч палынак ойыртемалтыныт.
9510	Шуко эпизодшо писательын илышыж дене кылдалтын.
9511	Шуко ялыш коштын эртарышна, еҥ-влак ойлышт, тудо тендан дене петырыме, ончалнена ыле тудым» Умбакыже тулар-тулаче качым, ача-аважым, нунын поянлыкыштым моктат: «Сурт печыже кышкар гай, чыват пурен-лектын огеш керт.
9512	Шуко янлык-влак кошташ кертыт.
9513	Шуктен шогымо пашажлан кугыжаныш премий дене палемдалтын.
9514	Шукыж годым гитарист кӱчык выступленийым ямдыла, тудо тональностьым, компасым да темпым.
9515	Шукыж годым писатель йорло ден поянын, яндар чонан айдеме ден шакше койыш-шоктышан еҥын ойыртемыштым, мо верч илымыштым рашемдаш тырша.
9516	Шукыжым тыште марий кресаньык-влак иленыт.
9517	Шукылук - пÿчкыш-влак гыч шогышо геометрий фигур: тидын годым йыгыре улшо пÿчкыш-влак ик вияшыште огыт кий, а йыгыре огыл улшо пÿчкыш-влак икте-весышт гоч огыт эрте.
9518	Шукынжо тиде организацийым ИНТЕРПОЛ лӱм дене палат.
9519	Шукынжо тудым уста сатирик семын палат.
9520	Шулдыран ойсавыртыш-влак: почеламут-лак // Марий коммуна. 1980. 25 май.
9521	Шулышат эре икгай ок лий, мутлан: А Синопон кыж-кыж¬-кыж чучкыдын шулен кия (Н.
9522	Шуматкече — кудымшо арнян кече кугарня да рушарня коклаште.
9523	Шуматкечын да рушарнян пыл кокла гыч юмо вола маныт.
9524	Шуматын але рушарнян пайрем мучашлалтын.
9525	Шӱм йӱла тылат, Гренада, Ӧрдыжеш мыят ом код: - Орен толшо Франко-гадым Эй, Испаний, кыре чот!
9526	Шӱмым почмеке операций ышталтеш.
9527	Шундыр-Ола нерген икымше гана 1620 ийыште палемден коденыт.
9528	Шун растворым ышташ манын, памаш гыч вӱдым нумалыныт, сандене кӱ полат пеҥгыде лектын.
9529	Шургыжат тувыржо деч яндарак огыл: иканат вуд шуалтымыла огеш кой.
9530	Шӱшпык йӱкым куку муро деч кок кече ончыч колат – кеҥежым азап деч посна, нӧлтшӧ кумылын эртарет.
9531	Шыжа мут ончыктен кертеш: * Шыжа тылзе — ийын индешымше тылзыже.
9532	Шыжа тылзе гыч Ага тылзе марте теҥызын йӱдвел ужашыжым ий леведеш.
9533	Шыже годсо мардеж пуа тутыш, Кап - кылетым пÿчкеш, витара.
9534	Шыже мучашыште Пушкинын чыла тукымжо Михайовский гыч каеныт.
9535	Шыже пагытын икымше тылзыже.
9536	Шыже покшелне 1848 ийыште Толстой Москошто кудалеш, илаш кодын тушко кушто иленыт шуко тудын палымышт - Арбата районышто.
9537	Шыжымсе шонымаш: почеламут // Марий коммуна. 1963. 4 окт.
9538	Шыма, ласка кумылан самырык ÿдыр Яндиарын шÿжар семын йöрата да чамана, йöсö пагыт годым полшаш тырша.
9539	Шымлызе-влак тӱрлӧ вашмутым темлат: сарзе, эрвел, чодыраште илыше, купышто илыше, «Сар (Чер)» племена гыч да т.м. Тыге, пошкудо-влакын марийым лӱмдымӧ черемис шомакын кузе шочмыжо раш огыл.
9540	Шымлызе марий йылмын эртымгорныжым ончен лектын да теоретический материалжым кумдан шымлен.
9541	Шымлызе у мут-влакым моло шанчыланат шонен луктын.
9542	Шымлызын пашажым тудын тунемшыже-влак умбакыже шуят.
9543	Шымлымаш паша деч посна, марий калыкын уста еҥже яра жапыште чонжым кӱсле йӱк дене луштарен.
9544	Шымлымаш сомыл тудым Марий шанче да шымлыше институтышко конден, паша корныжо ты тӧнеж дене кылдалтын.
9545	Шымлыме пашаже-влак Иван Ивановичын йылмыже пеш лывырге, марий тÿр гай, маныт.
9546	Шымлыме пашаже Моско областьыште кокияш пырчан культурын телым пытымыж дене кылдалтын. 1924 ийыште Василий Петровичым Озаҥысе ялозанлык да чодыра озанлык институтын земельный кафедрын доцентшылан сайлат.
9547	Шымлыме пашаже «Этносознание» теме дене кылдалтын.
9548	Шымлымыж годым тудо моло наукын лектышыжлан-археологийлан, антропологийлан, историйлан, да тыгак фольклорлан эҥертен.
9549	Шымлыше-влак группа дене пырля марий кундемын историйже нерген очерк-влак книгам (пеш ожнысо жап гыч социализмын сеҥымыже марте) ямдылен.
9550	Шым шӱдо икымше ийыште шочын.
9551	Шындыме спектакль-влак кокла гыч эн кугу пагалымашым тыгай постановко-влак суленыт: * «Пытартыш кече» (В.
9552	Ыҥпале ( ) — компьютерлан пашалашыже келшен толшо калып сынан информаций.
9553	Ыҥпалыпого ( ) — ик сомыллан кучылталтше але ик теман ыҥпале-влакын погышт.
9554	Ынде ик командыште шым модшо гына лийын кертын.
9555	Ынде каем ужалаш».
9556	Ынде компьютер мут дене алмашталтын.
9557	Ынде кумшо ий тудо туткар деч аралалтме министерстве кучемын вуйлатышыжлан пашам ышта.
9558	Ынде марий литературын, марий литературоведенийын историйыштым научно шымлыме годым Г. Ефрушын тÿҥал кодымо кÿлешан пашажым, тудын ушан ойжым эреак пагален шарналтена.
9559	Ынде мемнан артиллерият салтак-влаклан ончыко каяшышт виян тулым почо.
9560	Ынде мо каен, тудо кыша, кызытеш чыте».
9561	Ынде олык марий -влак дене пырля курык марий -влакат кынелыныт.
9562	Ынде руль шке йырже пӧрдын кертын.
9563	Ынде тудо йол дене айдемын праважым тошкаш тӱҥалеш да тиран лиеш.»
9564	Ынде тышке толмыжлан коло ий утла эртен.
9565	Ынде у указ почеш нуно йозак тӱлышӧ озанлыкыш пуренат кертын огытыл.
9566	Ынде чыла ик гол вашталтен кертеш.
9567	Ынде ятыр ий Аркадий Витальевич вуйлатыше сомылым шукта.
9568	Ынде ятыр ий Йошкар-Оласе Сеҥымашын XXX идалыкше лӱмеш тӱвыра полатыште пашам ышта.
9569	Ынде ятыр ий Марий Элысе фильмофонд вуйлатышын алмаштышыжлан пашам ышта.
9570	Ынде ятыр ий Наталия Дмитриевна ты тунемме тӧнежыште тырша. 200 наре шанче пашан авторжо.
9571	Ынде ятыр ий тудо «Геликон Опера» Москосо музык театрын концертмейстержылан пашам ышта.
9572	Ынде ятыр ий тудо кундемын тӱҥ акушержылан шога, тӱҥ врачын алмаштышыже сомылымат шукта.
9573	Ынде ятыр ий тудо Марий тӱвыра рӱдерыште тырша.
9574	Ындыжым тудо тулык икшыве улам манеш, тыге угыч немыч озалан пашам ышташ тӱҥалеш, сӧснам онча, кӱта.
9575	Ыргака-н кужутшо 25-40 см наре.
9576	Ышталтмаш 1879 ий 24 теле тылзын эше икымше курс тунемше лийме годым Чехов «Стрекоза» журналыш «Письмо к учёному соседу» ойлымашым да «Что чаще всего встречается в романах, повестях и т.п.» юморескым пуртен.
9577	Э. Беке) // Марий коммуна.
9578	Эвай орткышо гай кок кидше дене кок эрдыжым роп перен колта (М.
9579	Эвакуаций жапыште Мариин Посадысе 1-ше номеран школышто шинчымашым поген.
9580	Эверест курыкын йӱдвел могыржо Гималаи — Азийыште верланыше курык тупрӱдӧ, Индийысе субконтинентым Тибетысе плато гыч ойыра.
9581	Эверест - тиде Мланде рӱдӧ гыч 5 эн мӱндыран точко гыч икте улеш.
9582	Эвика ушдымо лиеш, а Яндиар, тулык рвезе, нимодымо кучызо лийын кушкеш.
9583	Эдит ден Дюпен посна илаш тӱҥалыт.
9584	Эдит Пиаф (чын лӱмжӧ Эдит Джованна Гассион, 1915 теле 19 – 1963 покро 10) – француз мурызо да актриса.
9585	Эдитым коваже Лизыш наҥгя. 25 августышто 1921 ийыште ӱдыр сокыр чер деч кораҥеш волгыдо тӱням уэш ужеш.
9586	Эйном марий ешыш ашнаш налыт.
9587	Экватор (канде) чамырам покшеч шелеш да меридиан-влакым (нарынче) 90° лук дене ушна.
9588	Экологий Эгей теҥыз гоч моткоч шуко нефтьым танкер-шамыч коштыктат.
9589	Экономик академийын академикше.
9590	Экономик шанче кандидат, профессор.
9591	Экраныште Марлен Дитрих шуэн вашлиялтын, тудо шканже шке рольым ойырен да изи сценкыште сниматлалташ шуко оксам йодын.
9592	Эксперт-шамыч тудым эн шергакан сӱретче сымын акленыт.2008 ийыште тудын пашажым ужалыме лектыш 262 млн долларыш шуын.
9593	Эл — ала-могай калыкын шочмо вер.
9594	Элвис Преслин модмыж дене «Люби меня нежно» фильм лийын.
9595	Элексейлан арифметикым туныкташ пӱралтын вараже…самодеятельный композитор Василий Очетовлан.
9596	Элексейн шке ойлымаштлаштыже марий ялын илышыжым турло могырым ончыкта да кеч-куштат тошто илышым у илыш сенен толмым суретла: у илыш дене пырля марий ялыштат прогрессивный вий кушкеш, тошто илыш дене илыше марий шемерат у корныш вончаш туналеш.
9597	Электронасос агрегат-влакым ыштымаште тудынат кугу надырже уло.
9598	Электрон почто адрес ( ) — электрон почто яшлыкын идентификаторжо; тудо тыгай сынан: Лӱм@ПочтысерверЛӱм.
9599	Элна верч кредалше патыр воин-влакым Сеҥымаш ден пӧртыл толмыштым вучат.
9600	Элнет воктене, ваштар курыкышто, пеш тошто да кугу тумо кызытат шога, калык тудым «Пугачев тумо» манеш.
9601	Элнет воктене талук мучко тыште илыше марий-влакын йÿкышт шоктен: чодырам руэныт, тегытым шолтеныт, колым кученыт, сонарыш коштыныт.
9602	Элнет — марий сылнымутлан негызым пыштыше, серызе Сергей Григорьевич Чавайнын романже.
9603	Элнет марте мланде корно кая.
9604	Элнет Сергей (Краснов Сергей Архипович) (27.08.1903 — январь 1937) — Морко район Азъял ялыште кресаньык ешеш шочын.
9605	Элнет Сергей Морко вел Азъялыште «Патыр» колхозын председательжылан сайлалтын.
9606	Элнет Сергей: " Рвезе кадр коклаште политик паша уке, сандене класс шижмаш нÿшкемын, илыш - йÿла шотышто пужлымаш коеш.
9607	Элнет эҥерын шола эҥерйолжо.
9608	Эл почеш танле тын Та́нле тын (Ортодо́кслык) - тӱняште улшо ик Христиан тын, гыч — «чын шонымашым» ала «чын туныктымашым» ончыкта.
9609	Элысе тӱрлӧ калык писатель-влак тудын деч эре тунем шогеныт.
9610	Элыште разрухо лийын, инфляций, эпидимий, сарыште сеҥалтмаш калыкын кумылжым чот волтен.
9611	Элыштына социализмым чоҥымо паша шарлен толмо семын калык коклаште «тушманым» кычалме койыш утыр виянеш.
9612	Эльвирам "Гармонь" калык ансамбльын солисткыже семынат палат.
9613	Эльвиран сай йӱкшым колынат, чӱчкыдынак оркестр почеш мураш лекташ йодын.
9614	Эмековский ял шотан илем * ( ) — сола.
9615	Эмен секрет семын тӱжваке але гормон семын вӱр коштмаш системыш лектын кертеш.
9616	Эмилия Гавриловна да Сергей Юрьевич Чавайнмыт школышто поэтын илышыж гыч тымарте шуко палыдымым ойлышт.
9617	Эмлызе-влак эргын шӱм порокым муыныт, да ревмокардит диагнозым шынденыт.
9618	Эмлыме верыш каяш пернен.
9619	Эҥер - ужашыже улеш.
9620	Эҥерын аҥже Бохай вӱдлукыште улеш, Шаньдун провинцийын Дунъин ола воктен.
9621	Эҥерын лӱмжӧ Лӱмжӧ «йогаш» койыш мут гыч.
9622	« Эҥыремышвод» пьеса гоч автор Аликайын шке ватыжым – кулак ÿдырым коден, йöратыме йорло ÿдыр дек ушнымыжым почын пуэн.
9623	Эн кÿшкö кудалтышын илышыже утларак воранышашым ончыктен.
9624	Эн кугу йочаже, Орайон, вашке кагазым лукташ тӱҥалеш, тушкат Сэм тӱҥалеш шке возгалмыжым пуа.
9625	Эн кугу келгыт — 3742 м ( ).
9626	Эн кугу концертлан «Чоҥышо» ( ) стадионышто ий еда эртарыме концерт шотлалтеш.
9627	Эн кугу - кутан чогашыл-влак нуно мыланна кошташ полшат.
9628	Эн кугу порт-влак: Бонтайн (Сулавеси отро), Сумбава (Сумбава отро).
9629	Эн кугу чапым Шабдар шкенжын «Удырамаш корно» романже дене налын.
9630	Эн неле жапыште скрипка шортын, тудын кумылжым почын, эмлен гын, ынде, шонымаштем, куан дене мурышаш ыле.
9631	Эн ондак, ойла марий миф, мланде лийме деч ончыч тӱняште лач вӱд гына лийын.
9632	Эн ондак онаеҥ-влак районысо общинышке погынаш тӱҥалыныт да марий юмыйӱлан негызше нерген умылымашым пеҥгыдемденыт.
9633	Эн ондак, пелашан лиймекыже, але вара Микай нигö денат келшен мойн огыл?
9634	Эн ончычак «Кӱтӱчӧ» лӱман повестьше шинчалан перныш, чоныш логале.
9635	Эн ончычак тидым каласыман: тудо такыртыме корно дене кая, почеламутлаштыже вуеш кодшо образ уке, утларакшым туныктен каласыме кумыл шижалтеш.
9636	Эн ончыч вожгокла орган шотышто.
9637	Эн ончыч комикс-влак чылт юмор сынан лийыныт.
9638	Эн ончыч спринтым куржын эртыше спортсмен поктымаш куржмашым тӱҥ.
9639	Эн ончыч тыште тудо ассистент лиеш, вара старший преподаватель, доцент, шанче пашаен, варажым профессор мартеат кушкеш.
9640	Эн первыяк, Токташ деч Декын да молат икмарда кресаньык улыт.
9641	Эн пытартышлан малаш вочмо деч ончыч кумалыт.
9642	Эн сай вургем – спорт йолаш, капюшонан балахон да вуй гоч чийме свитр.
9643	Эн сайын «Лилия», «Августысо писте», «Пиал корно», «Чевер сай» муро-влакше палыме улыт.
9644	Эн суапле Абхазийын.
9645	Эн сулло: Платон да Аристотель.
9646	Эн торашке пöрдын кайыше муно мландым иландарымым да шурно озым кужу лийшашым ончыктен.
9647	Эн тӱҥ жанрлан приключений шотлалташ тӱҥалеш: боевик-влак, детектив-влак, ужас-влак, фантастике, супергерой нерген ойлымаш-влак.
9648	Эн тӱҥ - кӱвар пеҥыде да яклака лийшаш.
9649	Энциклопедий — айдемылан палыме шинчымашым радам дене погымаш.
9650	Энциклопедий предмет нерген шукырак ойла, вет энциклопедийыште тиде предмет нерген погымо шинчымашым возат.
9651	Энциклопедий тӱрлык Энциклопедий-влак икмыняр типлан шелалтыт: универсалле (мутлан, "Кугу совет энциклопедий", "Британике", "Википедий"), отрасльысе, регионысо, персоналле.
9652	Эн чот палыме фламенко танцор Хоакин Кортес тиде лӱмым, сыным уэмден, тудым «канонический стандарт» гыч кораҥден, тыгак фламенко-ш илыше, у шоктышым пуртен.
9653	Эн чӱчкыдын кагазым да документ-влакым коштыктымылан кучылталтеш.
9654	Эн чӱчкыдын кастене эрта.
9655	Эн чӱчкыдын, омым ужмо годым айдеме малмыжым ок умыло.
9656	Эн чӱчкыдын шокшо игечыште, кӱдырчан йӱр годым велеш.
9657	Эн шыгырже – лудмо зал, 73-шо аудиторий, оласе рӱдӧ библиотека.
9658	Эпидемий деч аралалташлан нуно чыла пӧрт-влакым йӱлалтеныт да эҥерын пурла серышкыже илаш кусненыт. 1699 ийысе кагазыште 23 еҥын лӱмыштым возымо.
9659	Эпизодический герой-влак произведенийыште ик жап веле койыт.
9660	Эплын илем кугемын, илыше-влак шукемыныт.
9661	Эрвел кечышот почеш У ий пайремын кечыже кажне гана вашталтеш, но 20 Шорыкйол - 20 Пургыж коклаште кодеш.
9662	Эрвел марий-влакын Колчак ваштареш гражданский сарыште кучедалмышт гыч.
9663	Эрвел марий сӱан пеш мотор, волгыдо да тӱрлӧ йӱла-влакым эртара.
9664	Эрге, Кугывеҥе да Саус кумшо гана ӱдыр дек сӱан вате-влак дене пырля толыт да ӱдырым пуртымашке наҥгаят.
9665	Эргыже огеш кумал.
9666	Эргылан Валерий Чкалов лӱмеш лӱмым пуэныт.
9667	Эрден воленам памаш дек.
9668	Эрдене Анатолий Яковлевич вӱдлан лектеш — таве ӱмбалне Юрий Михайловичын шинчалыкше кия.
9669	Эрдене-кастене кумалме годым молитвам пелыжым руш йылме дене кумалыт, а пелыжым – марла йылме дене.
9670	«Эрдене ош тÿням ужын гын, илышыже неле лиеш, а кастене шочшо куштылгын илаш тÿналеш», - манын марий калык.
9671	Эрдене эр туго лектым, ончем – мемнан пакча куэ вуйышто кр-рак-рак магырен шинчат (Шабдар Осып.
9672	Эрдене юалге гын, телат йӱштӧ лиеш.
9673	Эрден миен лугылда – Ший кол пижын легылда.
9674	Эреак вияҥ толшо пашаже тӱрлӧ шӧрынан.
9675	Эреак виян толшо пашаже тӱрлӧ шӧрынан.
9676	«Эреак лишыл да шерге мыланна романын тÿн геройжо – Марина Кугергина», – воза Сергей Черных «Мемнан йöратыме писательа» статьяштыже.
9677	Эреак пырля: ойлымаш // Ямде лий. 1984. 21 янв.
9678	Эре колыштмет гына шуэш сар шушпыкын латкок лукын кадыртылын чиопкен налмы¬жым: «Чип-чоп!
9679	Эре сырен коштшо Йӱдвел оза нерген Некрасов «Мороз, Красный нос» поэмым возен.
9680	Эре тудын дене пырля коштын.
9681	Эрзя-мордва, венгр йылмыла денат начар огыл ойлен.
9682	Эр кече годым шочшо айдемым саламлен, эр кечылан куанен, поэт манеш: Эй, аза, Таза лий!
9683	Эркын-эркын икмыняр правиле шочын, тыге спортын у тӱрлыклан негызым пыштыме.
9684	Эркын-эркын «Мемфисысе мафий» тӱшка погынаш тӱҥалын.
9685	Эркын-эркын тӱрлӧ школым, ферме-влакым почаш тӱҥалыныт.
9686	Эркын-эркын тӱрлӧ школым, ферме-влакым почаш тӱҥалыныт. 1959 ийыште Купсола ялыште 129 пӧрьеҥ да 215 ӱдырамаш илаш тӱҥалеш. 2004 ийлан 53 наре пӧрт чоҥалтеш, 182 калык ила, шукыжо марий-влак улыт.
9687	Эркын-эркын Харламовым тӱҥ составыш пурташ тӱҥалыныт.
9688	Эрлат гына мыланна Семык пайрем.
9689	Эрлашыжым тудо кагаз нерген пален налын да чот шыдешкен.
9690	Эр миялын ончалеш, Яра мурдам лукталеш.
9691	Эртак пычырик палыме, паша дене кылдалтше-шамыч веле.
9692	Эртал кая ик арня, Эртал кая вес арня.
9693	Эртарыме жап 1990 ий гыч Марий Тиште кече кажне ийын теле тылзын 10-шо кечынже пайремлалтеш.
9694	Эртарыме жап Пеледыш пайрем шошо ага пашам пытарымеке эртаралтеш да авалтыме кумдыкым шотыш налын чоҥалтеш: ончыч яллаште, вара район ден олалаште пайремлат.
9695	Эртарыме жап Семык Кугече деч вара, шым арня эртымеке, вӱргечын пура да рушарнян Тройчын кечын мучашлалтеш.
9696	Эртарыме жап Сӱрем-Пӱсӧ кажне ийын эртаралтеш.
9697	Эртарыме жап Шорыкйол тошто йӱла почеш теле кечын иктӧр улмыж годым (22 теле), у тылзын шочмекыже, палемдалтеш.
9698	Эртарыше-влак: Туныктыш Министерстве, Мер Каҥаш организаций.
9699	Эртык Кокласе курымлаште коми калыкын мландыже Новгородысо республикын кид йымалныже лийыныт, XV курымышто Москосо княжествыш пуреныт.
9700	Эртык Олалан Сасанид-влакын кугыжашт Шапур I негызым III курымышто пыштен.
9701	Эртык Яллан негызым XVII курымыште пыштыме.
9702	Эртымгорно 1761 ийыште тыште кугу огыл пу черке чоҥалтын.
9703	Эртымгорно 1767 ийыыште Норвегийыште у спорт таҥасымашым шонен луктыныт.
9704	Эртымгорно 1820 ийлаште Марий Пови ялыште илыше куснен толшо марий -влак Вожай эҥерын кожла гыч йоген толшо чылт памаш вӱд гыч гына лийын шогышо лӱмдымӧ эҥерйолжын (кызыт Варалинка) пурла серыштыже илемым негызленыт.
9705	Эртымгорно 1910 ийыште гына тыште илымверым чоҥашт тӱҥӓлыныт.
9706	Эртымгорно 1920 ий марте У Торъял кундемын мландыже Вятский губернийысе Уржум да Яраҥ уездлашке пурен.
9707	Эртымгорно 1933 ий гыч газет савыкталтын, Кугу Ачаэл сар жапыште лекмым чарнен.
9708	Эртымгорно 4 Пургыжышто 1915 ийын Вяткыште (кызыт Киров ола) «Война Увэр» газетын икымше номерже савыкталтын.
9709	Эртымгорно "Roman Rain" тӱшка Мӱндырэрвелыште ыштыме лийын, кушто кок икымше альбомым луктын.
9710	Эртымгорно XII курым гыч тӱналын, пелота модмаш дене Испаний мландыште, Баск кундемыште модыт.
9711	Эртымгорно XIX курымышто электродинамикым кӱшкӧ нолтымашыште кугу надырым Германий гыч шанчызе-физик Генрих Герц пыштен.
9712	Эртымгорно Айдеме вӱд йымаке волашлан кум йӧным муын.
9713	Эртымгорно Бейсбол модмаш Америкыште латиндешымше курымын тÿҥалтышыштыже шочын.
9714	Эртымгорно Борис да Глеб черке Соласе лӱм «Кидекша» финн-угор меря йылме гыч: «кид» — кӱ, «икша» — икса.
9715	Эртымгорно Донья-Стубица 1209 ий венгр король Андраш II корольын кӱштымыж почеш чоҥалтын. 1573 ийыште тыште хорватско-словенский пуламыр эртен.
9716	Эртымгорно Екатерина II кугыжа годым Бутырский куторышто Бутырский гусар полкын казармыжым чоҥеныт.
9717	Эртымгорно Икымше гана «диск-жокей» мутым ( ) 1935 ийыште американ комментатор Уолтер Уинчелл кучылтын.
9718	Эртымгорно Икымше гана официалле кагазыште Марий Тӱрек нерген 1699 ийыште возымо.
9719	Эртымгорно * Икымше модмаш автоматым Английыште, 1887 ийыште ыштеныт.
9720	Эртымгорно Канаде мландыште илыше индеец-влак ожнысек издер дене курык гыч мунчалташ йӧратеныт.
9721	Эртымгорно Клюшкы дене мечым эше XVI-шо курымыштак Голландийыште поктыл модыныт.
9722	Эртымгорно Легенде почеш яллан негызым Атня, Юл да Вечын могыр гыч толшо-влак пыштеныт.
9723	Эртымгорно Марий -влак акрет годсек сонар дене кочкын иленыт.
9724	Эртымгорно Марий Талешке кечым икымше гана 1917 ий гыч палемдаш тӱҥалме.
9725	Эртымгорно Негызым 17-ше курымышто пыштыме.
9726	Эртымгорно Негызым XVIII курымышто пыштыме.
9727	Эртымгорно Негызым XVI-шо курымышто пыштыме, ял нерген икымше гана 1699 -ше ийыште палдарыме.
9728	Эртымгорно Негызым пыштыме Легенде почеш, ожно тиде верыште кугу чодыра шоген.
9729	Эртымгорно Ожно тиде селан кумдыкшо Акпарсын мландышкыже пурен. 1816 ийыште Христорождественский черкым почыныт.
9730	Эртымгорно Озаҥ сеҥалтме деч вара суас-влак шке мланышт гыч куржыныт.
9731	Эртымгорно Олан кызыт шогымо вершыте еҥ-влак мезолит курым гыч иленыт (м.
9732	Эртымгорно Оласе лӱм эрзя — «эрзя калык» да мас — «вер, мланде» (мастор) гыч.
9733	Эртымгорно Ола тӱрыштӧ граждан авиацийын самолётшо икымше гана 1926 ийыште волен шинчын.
9734	Эртымгорно Ондак шайбан хоккейлан клюшко-влакым ваштар але вӱдуа гыч ыштылыныт, но тиде пу материал толмо иземын, сандене, вара куэ да тумо пушеҥгым гына кучылтыныт. 1920-шо ийла гыч лач тумо гыч гына клюшко-влак ышталтыныт.
9735	Эртымгорно Поро чон модмашым 1985 ийыште Atlanta Braves бейсбол клуб пелен тӱҥалыныт.
9736	Эртымгорно Роҥго селалан негызым пуымо нерген пале огыл.
9737	Эртымгорно Соласе лӱмжӧ Йолас — айдемын лӱмжӧ да Ал (Йал) — «ял» гыч.
9738	Эртымгорно Соласе лӱм «сола-влак» гыч.
9739	Эртымгорно Тачысе футбол гае модмаш-влак ожнысек шуко калыкын лиеденыт, но икымше 1848-ше ийыште возалтыныт.
9740	Эртымгорно Тиде ял школлан 2013 ийыште 100 ий темын.
9741	Эртымгорно Финнугор полко-шамыч акрет годсек кызытсе касвел, йӱдвел да покшел Российын ужаштыштыже верланен лийыныт.
9742	Эртымгорно Франций - официал лӱмжӧ Француз республик - Касвел Европысо кугыжаныш.
9743	Эртымгорно Шпиль дене пӧрт (эрвел) Оласе лӱм «Шнуй Мария лӱмеш ола» грекла гыч.
9744	Эртымгорно Ялын шочмыжлан 1742 ийын отставкыш кайыше салтакын Иван Солдатовын да тудын ешыж дене негызлалтын.
9745	Эртымгорно Японийыште кучедалмаш-влак шке корныштым Акрет годсо жап гыч тӱҥалыт.
9746	Эртыме радам 1954 ийысе Тӱнямбал чемпионат.
9747	Эртыме радам Сонарым эртарашлан тӱрлӧ йӧным кучылтыт.
9748	Эртыше жап сын кок тӱрлӧ: тыглай да йыжыҥан.
9749	Эрыкан, А. Айзенворт да пединститутын студентше Ф. Казанцев (Пумар Вöдыр) пуреныт.
9750	Эрыкан война деч ончычсо ик письмаштыже,- ме коктын кажне литературный у произведений нерген ваш мутланена, шке возымынам, пырля лудын, канашена ыле.
9751	Эрыканлан советский руш литературын, эн ончычак М. Шолоховын, творческий опытшо чот полшен.
9752	Эрыкан ПВ-ыште автор права эрыкан лицензий почеш аралалтеш.
9753	Эрыкан репрессийыш логалын.
9754	Эрыкан тудым марлашке кусарашат шинчын да 1933 ийыште «Марий коммуна» газет, 2 апрель гыч тÿҥалын, 14 июнь марте кажне номер еда тудын кусарымыжым печатлен, а 1935 ийыште тиде роман марла посна книга дене савыкталт лектын.
9755	Эрыкан ты спектакльым МАО – чодыра заводлаште, лестранхозлаште да колхозлаште ончыкташ темла: «Тидым илыш йодеш, тидым шукташак кÿлеш».
9756	Эрыканын ÿмырыштыжö ик эн пиалан да кугу лектышан йыжыҥлан шотлен кертына.
9757	Эрыканын кугу пашалан пижме жаплан олыкмарла возымо ик романат савыкталтын огыл улмаш. 1933 ийыште М. Шкетанын «Эреҥерже» ош тÿняш лектын.
9758	Эрыканын прозыжо Сылнымут тÿнян капкашкыже почеламут дене пурен гынат, вараже Урал рвезе прозыш куснен.
9759	Эрыканын роман дене юватылмыжым литератор йолташыже-влак ужде кодын огытыл: «У вийын» 1935 ийысе кокымшо номерешыже тудын ваштареш виктаралтше кок эпиграмме лектын.
9760	Эрыканын творческий мастарлык шотышто пойдарен да тудо образым почын пуымыжо, сюжетым чонымыжо годым М. Шолоховын традицийжылан эҥерта.
9761	Эрыкан эрык деч посна кодын: типографийыште дежуритлыме деч вара «Онар» рестораныш кочкаш да сырам подылаш пурышо еҥым НКВД управленийын пöртышкыжö ÿжыктен наҥгаеныт да, омсам пурымеке, «Те арестоватлыме улыда» манын каласеныт.
9762	Эсай Чапай, тыгай Чапай Исаевич Исаев (1911 - 1938) Негыз * Писатели Марий Эл.
9763	Э, самырык пагыт!
9764	Эскиз почеш и руководство шкенжын кугу туныктышын тыдо ыштен ала мыняр скульптурым.
9765	Эсмекплак ял шотан илем * Эсмекплак (Отар) ( ) — сола.
9766	Эсогыл шудышырчыкынат кумыл семже лык-лукан: Ала-кушто, ял ордыжто, шудышырчык, шыр-чыр-чыр шке улмыжым палдара (Д.
9767	Эстон академик П. Аристэ нерген.
9768	Эстон-влак - финн-угор калык улыт, эстон да финн йылмыла коклаште шуко икгайлыкым вашлияш лиеш.
9769	Эстоний 20 Сорла 1991 ийыште савырнен.
9770	Эстрада мурызо семынат кугу чапым сулен.
9771	Эстраде марий муро -влакымат мура.
9772	Эстрадный мурызо семын икмыняр ий гына ышта.
9773	Эстрадыштат у кӱкшытым айла, у муро-влак дене куандара.
9774	Этимологий «Умыл» мут «умылаш» мут гыч шочеш.
9775	Этимологий Ялысе лӱм Пызыр + Куп гыч.
9776	Эфирыш икымше кечын 1 июльыште 20 шагатлан лектын, Мурпӧлек программым вӱден.
9777	Эчан армийыштe улмыж годсо гай рошт-рошт-рошт ошкыл лектын кая (Н Лекайн.
9778	Эчан капкам почаш туналын ыле, хом-хом шоктыш.
9779	Эчанын ачаже Отечественный сарын геройжо.
9780	Эчей Васек, Кочетов Василий, марий калыкын эргыже сар деч ончыч кум ий наре Йошкар Армийыште служитлен, мӧҥгӧ толшаш лишан Кугу сар тӱҥалеш.
9781	Эше 1 допрос вÿдшор тылзын 29-ше кечынже эртен, но титаклыме заключений лач 9 сÿрем кечын веле возалтын.
9782	Эше 20-шо ийлаштак первый марий лудшаш книгам ямдылен, нуно шке жапыштыже областьысе школлаште тунемме учебникым алмаштеныт.
9783	Эше 30-45 минут наре 3-4 стадий-влак эртат.
9784	Эше Алёша шольыжо уло, тудо шукерте огыл армий гыч толын.
9785	Эше бригадирлан шогалтыме деч ончычак тудын каҥашыже дене келшат, ойжым колыштыт.
9786	Эшеже Осминлан Ломберский шуко йодышым пуэда, марий кундем нерген палымыже шуэш, йодыштеш, туберкулёз черан улмыжым палдара.
9787	Эшеже пединститутын естествознаний факультетыштыже кок-кум кече тунем ончен.
9788	Эше икмыняр ий эртымек поян пöртыштö гына огыл, уремыштат, йоча-влак чöгыт дене шарым поктылаш тÿҥальыч.
9789	Эше икмыняр мурызым ушештараш лиеш.
9790	Эше илаш гына тÿҥалше Дарья тыгай шучко пашам шке ушыж дене гына шонен ок ыште, тудым тышке кулак Мирон чÿчÿжö уша.
9791	Эше илыме жапыштыжак уло Европышто кÿкшыт суапым налын.
9792	Эше мо онайже- вара тиде «пелашыже» Микайлан омешыже кончен.
9793	Эше самырык улат, журналист корныш пеҥгыдын шогалын шуаш ятыр тыршыман.
9794	Эше тиде погынымаш Икымше маналтеш.
9795	ЭШМ архитектур (компьютер чоҥымойыртем) ( ) — компьютерын пашарадамже ден явалажын чоҥалтме ойыртемже.
9796	Эшпай урем аҥысыр, корно начар, сандене автомобиль-влак тушто шагал коштыт.
9797	Эшполдо салтак гыч шылын толын.
9798	Ю.Артамоновын 1996 ийыште "Ончыко" журналын 12-шо номерыштыже лекше "Йыгыр" ойлымаш еш кокласе отношений нерген.
9799	Южгунам автор лудшо-влаклан произведенийын йодышыжым нине герой-влакын мутышт дене почеш.
9800	Южгунам айдеме мӧҥгешла кусна, южгунам иктаж-могай оҥай огыл ужашым посна коден кертеш.
9801	Южгунам гына нуно шинчалым, товарым, кӱртньӧ шогам, савам пазарыште налыныт.
9802	Южгунам изи деталь, штрих, реплика геройын шке пашажым йöратымым, тудын профессиональный шинчымашыжым ончыктат.
9803	Южгунам мый шкежат тидлан öрткен-тургыжланен колтем.
9804	Южгунам пеш чот кукшо (засуха) лиеш.
9805	Южгунам спортсменын нелытше ок сите гын издерым кӱртнӧ дене нелемдат.
9806	Южгунам сулыкыш пурен шоналтемат: куш вашкаш тудлан, шогалже ыле кеч икмыняр татлан, а эше сайрак – курымешланат, таче кушко шумо верешыже.
9807	Южгунам тиде паша радам ойыртемалт кертеш.
9808	Южгунам Я.Элексейн тошто койышын осаллыкшым сӱретла, тошто койыш ваштареш лудшын шыдыжым тарвата.
9809	Южо автор нине геройым поян Изибайым сенен лекше семын, очыни, ончыкта ыле.
9810	Южо вере книгаште, автор ден редакторын ончен шуктыдымыштлан кöра йоҥылыш-влак лийыныт.
9811	Южо –влак шорто манме вургемым чият, но пулвуйдам чаманеда гын, йолашым чийза але кевытыште аралтышым налза.
9812	Южо возымыжо Марий кундем деч öрдыжтö савыкталт лектын.
9813	Южо гидрофон-влак йӱкым налыт гына огыл, эше шке йоҥгалтарен кертыт.
9814	Южо занятийыш кайыме олмеш Карыл кушкыл-шамычым ончаш пӱртӱс лоҥгаш каен.
9815	Южо йӱла, сӱан, кумалтыш, колышым уштымо шотымат тышанак эртареныт, озанлык сомылланат вургемым, йытын ден кыне кылтам кошташлан монча пеш йӧрен.
9816	Южо кундемлаште, отыш лектын, Перке Юмылан надырымат пуэныт.
9817	Южо мурыжым Марий телевиденийланат возымо.
9818	Южо палымут лӱммутыш вончен, тыгай улыт, мутлан: рвезе, шоҥго, поян, нужна, йорло, икмарда.
9819	Южо положенийже дене келшаш ок лий.
9820	Южо программлымаш йылмыште (мутлан, MATLAB-ыште) блок ойпелештыш-влак икте весын кӧргышко рекурсивне пыштыме лийын кертыт.
9821	Южо произведенийлаште порылык, ончыкылык рвезе тукым нерген шонымаш раш палдырна.
9822	Южо стиль-влак ик келгытлык ден гына кучылталтмыжым кораҥден кертыт (тона, малагенья, таранто, тыгак южо фанданго стильын ойыртемже-влак).
9823	Южо теҥыз-влак вес теҥызын ужашыже лийын кертыт, мутлан Эгей теҥыз Мландепокшел теҥыз кӧргыштӧ улеш.
9824	Южо ӱстел-влак икмыняр ужаш гыч лийыт, вара тиде ужаш-влак ушнат да ик куго ӱстел лиеш.
9825	Южо эллаште, конституций почеш, президент эше вуйлатыше сомылым шукта.
9826	Южо эллаште тылзе кечышот почеш пайремлат.
9827	Южо ял-влак пытат гын, тиде села кушкеш гына.
9828	Южыжо колышо родо-тукымышт лӱмеш сортам чӱктен пелештеныт.
9829	Южыжо, ты шотыштак Тихон Ефремовичат, ик жаплан утлен кодын.
9830	Южышт кузе пурен возыт, тугак нералтат, а комсоргын омо уке.
9831	Южышт шлангым пӧрт деке шупшыныт.
9832	Юзыкайн); * чотмут дене: Тӱжем денат, тӱжем дене мӱкш эрталеш, шӱльӧ парчаш шинчын каналта.
9833	Юл воктен мумо археологический памятниклаште, кугезына-влакын илыме верлаште кумалме тулото деч кугу вынем-влак аралалт кодыныт.
9834	Юлиан кечышот 365¼ сутка шуйна.
9835	Юл кундем сарзе округын оперуполномоченный гыч тӱҥалын Москосо сарзе округын контрразведке кучем вуйлатышын алмаштышыже марте шуын.
9836	Юл сереш Марий кагаз комбинатым чоҥышо-влаклан пöлöклалтше «Целлюлоза» романым возен.
9837	Юлсер кундем, Нур-Шари ялын эргыже.
9838	Юлсер кундем Нур-Шари ялыште шочын, кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште поген.
9839	Юлсер кундем Сотнур селаште шочын.
9840	Юлсер кундем Сотнур селаште шочын. 24 ий Карл Маркс лӱмеш – «Шайра кундем» колхоз вуйлатышылан тыршыме деч вара админстрацийышке куснен да тыштат 6 ий вуйлатышылан тыршен. 10 ий Марий Эл кугыжаныш погынын депутатше лийын.
9841	Юлсер кундем Ӱлыл Азъялыште шочын-кушкын.
9842	Юлсер кундем Черкысола (кызыт Помар) ялысе йорло кресаньык ешеш шочын. 20 ияш годымжак Совет Армий радамыш ушнен да сарыштат кредалаш пернен.
9843	Юлсер кундемын да Урал мландын пӱртӱс сонарзе -влакын пашаштлан шарлаш йӧным пуэн.
9844	Юлсер кундемысе Пезмучаш ялыште шочын-кушкын.
9845	Юлсер кундемышке «Марий Чодра» калыкле паркын кечывалвел-эрвел ужашыже пура.
9846	Юлсер ола деч 56 меҥге тораште верланен.
9847	Юлсер-Ола марте, совхоз правлений марте, пристань марте автобус-влак коштыныт.
9848	Юлсер-Ола оласе йырвел * Юлсер-Ола ( ) — Юлсер кундемын рӱдолаже.
9849	Юлсер олаште шочын.
9850	Юлсер олаште шочын-кушкын. 14 ияш годымжак тудо дзюдо деке кумылаҥын.
9851	Юлсер федерал йырвелыш пура.
9852	Юл эҥер ты кундемым кок ужашлан шелеш.
9853	Юл эҥерын пурла эҥерйолжо.
9854	Юм кучылтмаш, юлымо, юлан эҥертыше медицине - чыла тиде марий калык тӱвыран ужашыже, тӱвыра поянлык семын тудым этнографият шымлен кертеш.
9855	Юмо деч сай кыне лектышым йодыныт.
9856	Юмо Крешын — христиан пайрем.
9857	Юмо лӱммутым единственный чотыште веле каласаш лиеш.
9858	Юмо туге пӱрен улмаш: Тартушто тудо П. Аристэн пытартыш марий аспирантше лийын.
9859	Юмызылан католик-влак "ача" ("лӱм") манын ойлат.
9860	Юмызыш айдемым епископ пурта.
9861	Юмыйӱла паша Россий Федерацийын тӱрлӧ регионлаштыже вияҥеш.
9862	Юмылан кумалаш лӱмын Кумалтыш киндым ямдыленыт.
9863	Юмылан юмылтымо деч вара кочкаш веле тÿҥалман.
9864	Юмынйӱла Акрет годсо еҥ-влак тулото воктене шке юмыштлан ончен куштымо киндым да суртвольыкым пӧлеклен кумалыныт.
9865	Юникод стандартыште код-влакым тӱшка дене пайлыме.
9866	Юникод чыла тӱня йылме дене коммуникацийлан да программе ышталтмыжлан полша.
9867	Юниор-влак кокласе таҥасымаште Совет Ушем чемпион лӱмым сулен.
9868	Юридический лица-влак шке окса балансым да сметым кучышаш улыт.
9869	Юридический шанче кандидат.
9870	Юрий Александрович Ельмаков ( 11 Теле 1937 ий, У Роҥго кундемысе Петрушкино ял) —- сӱретче да график, МАССР тӱвыран сулло пашаеҥже (1984), Российысе сӱретче-влак ушемын еҥже (2005).
9871	Юрий Алексеевич Гагарин Юрий Алексеевич Гагарин (9 март 1934-27 март 1968) — тудо совет лётчик-космонавт, Совет Ушемын геройжо, российысе да моло йот элласе мландын почётный гражданинже.
9872	Юрий Артамоновым шарнымаш Виталий Зуев.
9873	Юрий Байгуза, тыгак Юрий Владимирович Байгузин (1959 - 2004) Негыз * Писатели Марий Эл.
9874	Юрий изажым ончен, лудашат тудо вич ияшак тÿҥалын.
9875	Юрий Михайлович Артамонов 1938 ий 6 апрельыште Медведево районысо Ятман ялеш шочын.
9876	Юрий Михайловичлан рвезе дене ик гана веле огыл посна мутланашыже логалын.
9877	Юрий Михайловичын моло произведенийыштыжат лач тыгай чоншижмашак иланен ("Кайык ӱжын ужата", "Перкан кинде", "Канде тасман, ужар солыкан Какшан" да т.м.). Поэт В. Колумб манмыла, тудым эре "мланде шупшеш".
9878	Юрий Петровын пашажым кӱкшын аклен, "МАССР тӱвыран сулло пашаеҥже" лӱмым 1980 ийыште пуеныт.
9879	Юрий Чавайн марий сылнымутлан негызым пыштыше Сергей Чавайнын эн изи шочшыжо.
9880	Юрий Чавайнын икымше почеламутшо 1957 ийыште «Рвезе коммунист» газетеш савыкталтын.
9881	Юрий Чавайнын рÿдӧ корныжо – лирике, айдеме ден пÿртÿсым йöратыме кумыл.
9882	Юрий Чавайнын сылнымутшо Поэт ден шÿшпык // Рвезе коммунист. 1956. 28 апр.
9883	Юрино кундемыште шуктышо комитетын вуйлатышыже лийын. 1981-87 ийлаште топливо йӧндартыш паша дене йодышым рашемдыше министр сомылым шуктен.
9884	Юсо Пикалисто Peugeot 206 WRC машина дене Швеций Раллиште годым, 2003 ийыште.
9885	Ю.Чавайнат тиде кÿлешан пашашке икмыняр ойжым ешарен.
9886	Юшков В. Йылме политика ден идеологий деч öрдыжтö лийын кертеш мо?
9887	Ю шотышто шанче умылтарен огеш керт гынат, марий калыкын философийыштыже юм шукертсек шке шотшо дене умылен налме, тудо чын фактлан шотлалтеш.
9888	Ял воктене Вӱлеҥер ( ) эҥер йога, Пижанка эҥерыш ушна.
9889	Ял воктен коремыште Йырсе эҥер тӱҥалеш.
9890	Ял гоч Вожай эҥер йоген эрта.
9891	Ял гыч сарыш 79 еҥ каен.
9892	Ял дечын 300 метр тораште эрвелне археологий памятник – Большегорское городище верланен.
9893	Ялем Йошкар Ола деч 80 км.
9894	Ял илышым сӱретлыме дене пырля Н.Лекайн нергенат возаш тыршен.
9895	Ял исполком Г. М. Орзаевын суртышто верланен.
9896	Ял йыр шуко памаш уло.
9897	Ялкаев кокла капан, шемалге-кӱрен ӱпан, серьёзный да эре шонышо тӱсан, пеш скромный да талантливый студент ыле.
9898	Ялкайн марий писатель-влак кокла гыч эн первый художественный очерк жанрым пуртен».
9899	Ялкайн мылам шуко полшен.
9900	Ял калык вольыкым онченыт, кушкылым куштеныт.
9901	Ял калык паша деч посна кодын.
9902	Ял калык Эрвел марий (Урал марий) тӱшкаш пура.
9903	Ял кок пелылан шелалтеш - Ӱлыл Вӱлеҥер да Кӱшыл Вӱлеҥер.
9904	Ял лӱм Ялын лӱмжӧ одо «гондыргурт» ( ) мут гыч лектын, тывеч — «Маскиял».
9905	Ял марте асфальт корно кая.
9906	Ял могыр гычын Лемде эҥер могырыш Ӱдыр нур корно шуйна.
9907	Ял мучаште школ улмаш.
9908	Ял мучко Варалинка эҥерын памаш вӱдшӧ гыч гына лийын шогышо поче-поче кок пӱя (Кӱшыл (ончыч, Ушков) да Ӱлыл (южгунам, Колхоз)), шуйналтеш.
9909	Ялозанлык деч вара вигак журналист пашашке куснен.
9910	Ял озанлык Транспорт Марий Эл да Киров вел коклаште Оршанка верланен.
9911	Ял озанлык шанче кандидат.
9912	Ял озанлыкым нӧлтымыжлан ятыр премий да чап танык дене палемдалтын.
9913	Ял сынан але ола сынан кугыял лийын кертеш.
9914	Ял Талман эҥерын шола серыштыже верланен, Лемде эҥерйолжо ( Виче эҥерын бассейынже), Йошкар-Ола деч 90 меҥге тораште.
9915	Ял ушемын рӱдыжлан Кускин ял шотлалтын.
9916	Ялчык ерлан марий патыр Ялче лӱмеш лӱмым пуэныт.
9917	Ял шеҥгелне Юл эҥер йоген кая.
9918	Ялын лӱмжӧ Кожла коклаште Сӱвӧ (Сюбинка) эҥер воктене верланен.
9919	Ялын лӱмжӧ кок мут гыч шога: куп да сола.
9920	Ялын лӱмжӧ кок мут гыч шога: лопка да памаш.
9921	Ялысе-влакын кöргö чонышт яндар, койыш-шоктышышт, ыштыш кучышышт чатка, ару, уш-акылышт пеҥгыде гын, айдемым ола тÿрысынек локтылеш.
9922	Ялысе еҥлан кинде деч шерге нимо уке.
9923	Ялысе колхозышто тыршен, вара кӱшыл шинчымашым Крупская лӱмеш кугыжаныш педагогик институтышто налын. 1959-63 ийлаште шочмо кундемысе школлаште марий йылмым туныктышылан тыршен.
9924	Ялысе молодежьлан телым нигуш каяш.
9925	Ялысе школышто таза кап-кылым шуарыме методик книган авторжо.
9926	Ялыш пурмаште кевытым ыштыме ыле, кызыт тудын олмышто чапле пӧртым чоҥен шындыме.
9927	Ялыште 200 наре пӧрт уло, 600 наре еҥ ила.
9928	Ялыште 200 шӱдӧ наре пӧрт уло.
9929	Ялыште 4 пӱя уло,йырым-йыр сылне пӱртӱс,чодыра.
9930	Ялыште асфальт корным шарыме.
9931	Ялыште асфальт уке, тӱҥ уремлаште корно кӱ гычын ыштыме, кӱшкӧ курыкыш кӱзаш кок ку корно, изи уремлаште мланде корно веле.
9932	Ялыште калык Колхозыш эр-эрденак пашам ышташ коштыт.
9933	Ялыште Киров велысе марий тӱвыра рӱдер верланен.
9934	Ялыште кок гана – 1993 да 1998 ийлаште – тиде тале марийын илышыжлан да пашажлан пöлеклалтше пайрем эртаралтын.
9935	Ялыште кызыт олмеш казыр маныт.
9936	Ялыште пӧрт-влак кок могырым ик кужу уремым ыштат.
9937	Ялыште тыгак МТФ, имньывече,пареҥгехранилище уло.
9938	Ялыште чылт одо-влак гына илат, сандене «Одо Маскиял» манын лӱмденыт.
9939	Ялыште школ, клуб, кевыт, йочасад, книгагудо пашам ыштат.
9940	Ялыште шуко урем уло.
9941	Ялыште шукынжо марий улыт.
9942	"Ямде лий" газетыште журналист пашам ыштен.
9943	«Ямде лий» йоча газет да «Марий Элын туныктышыжо» журнал редакций-влакын, Марий книга савыктышын вуйлатышыже лийын.
9944	Янаевын лӱмжӧ дене уло марий калык кугешнен кертеш.
9945	Январь тылзыште 1960-шо ийыште Джон Стюарт Склиффортым группыш кон-ден.
9946	Январь тылзыште поэт шуко возен, шуко удыркален, тöрлен – векат шÿм – чонжо верыштыже лийын огыл.
9947	Яндар вÿд, эмлыше юж, чечен пÿртÿс калыкнам акрет годсек шке декышт лишемденыт, у вийым, волгыдо шÿлышым пöлекленыт.
9948	Яндар чонан моло еҥ семынак, Олык Ипаят тыгай туткарыште кузе лийшашым да мом ыштышашым пален огыл.
9949	Яндар шÿм–чонан айдемым онче куштышаш верч тудо чыла мастарлыкшым, вийжым пуэн.
9950	Яндар эр кава, эҥерын «шепкаште» лӱҥгалтмыже «Малый Кундыш» акварельыште мастарын ончыктымо.
9951	"Яндар юж" ( 1968 ), "Лу марте" ( 1969 ), "До десяти" ( 1972 ), "Мланде" ( 1977 ), "Новоселье" ( 1980 ), " Кечывӧрдем" ( 1988 ) книга-влакын авторжо.
9952	Яндиар изинекак музык деке шÿман, ойго - куанжым сöрал муро гоч почын пуэн кертеш.
9953	Янлык-влакым зоологий шанче шымла.
9954	Янлык-влакын Япон маймыл -влак малат * Имне да шорык-влак шогышылаат, кийышылаат мален кертыт.
9955	Яныш мо кӱлешыжым писын гына ыштен пытара да моло пашалан пижеш: книгам лудеш, ала-мом серкала.
9956	Японийыште конституций да тӧртык-влак почеш кугыжаныш йылме уке, но тӱҥ шотышто Японийыште японла кутырат. 140 миллион еҥ япон йылмым пала.
9957	Япон теҥыз дене ушалтеш.
9958	Ярамарий — Юлсер кундемысе ял.
9959	Яраҥ марий-влак (шукынжо, очыни, палат чай) кызыт пошкудо Кировский областьыште илат.
9960	Яранск педагогический техникумышто тунеммыж годым Кикнур, Пижанка, Тоншай да моло кундемысе ӱдыр, рвезе-влакын мурыштын ойыртемыштым пален налын.
9961	Яра шарлыше, тӱрлӧ йылме дене возалтше текст-влакым ик вере погашлан негызлалтын.
9962	Яра шинча клатет, Ярсен кодын шондыкет.
9963	Ярославль вел ( ) — Россий Федерацийысе регион.
9964	Яснопольский школышто йоча шамыч шинченыт,ко кушто шинчынеже и мыняр шинчынеже и ко кузе шинчынеже.1862 ий гыч Толстой туналын лукташ педагогический журналым « Ясная поляна»кушто тун сотрудникшо шкеже лийын.
9965	Ятыр гана ты ушем чап танык да медаль дене палемдалтын.
9966	Ятыр годым тиде автор шкежак.
9967	Ятыр годым шке произведенийжым тудо кугурак мурызылан подражаен возен, южгунамже ен дечат «кусынлен» да содержанийым кушеч налмыжым ончыктыде коден.
9968	Ятыр жап «Марий Эл» газет редакцийыште ыштен.
9969	Ятыр ий Изольда Степановна Чавайн лӱмеш книгапӧртыштӧ пашам ыштен, пӧлка вуйлатыше мартеат кушкын.
9970	Ятыр ий йоча спорт школышто биатлон дене тренерлан пашам ышта.
9971	Ятыр книган авторжо.
9972	Ятыр курым ончыч эртышым шымлен, романым возаш – манаш веле.
9973	Ятыр марий писатель, тидым шотыш налде, конъюнктурын кидше йымаке логалмылан кöра кугу туткарыш верештын.
9974	Ятыр марий произведенийын авторжо.
9975	Ятыр моло чемпионатыштат сеҥыше радамыш лектын.
9976	Ятыр оҥартышмут-влакым почеламутлаште муаш лиеш.
9977	Ятыр организатор сомылымат шуктен шоген да кыртмен тыршымыж дене кугу пагалымашым сулен.
9978	Ятыр палыме сӱрет, пейзаж, триптих-влакын авторжо.
9979	Ятыр портретын, пейзажын авторжо.
9980	Ятыр спорт школлаште дзюдо дене тренерлан тыршен.
9981	Ятыр сылнымут книган авторжо.
9982	Ятыр туныктыш проектым илышыш шындарен.
9983	Ятыр шанче пашан авторжо.
9984	Ятыр шарнымаш книган, пьесын авторжо, кудышт коклаште «Кугу сарын тулжо вошт» книгажым поснак палемдаш лиеш.
9985	Я.Элексейн кучык жап черле лиймек, 1965 ий 5 январьыште колен.
9986	Я.Элексейнын 1940 ийыштак возымо «Тоймак тукым» повестьше первый гана лектеш. 1962 ийыште повестьын кокымшо ужашыжым «Ончыко» журналеш кучыкемден печатлыме (2-3 номер), 1963 ийыште тиде повестьым кок ужашге посна книга дене лукмо.
9987	Я. Эшпай лӱмеш урем — Йошкар-Оласе урем.
9988	Я. Ялкайн Москошто профессиональный писатель семын пашам ышташ, СССР писатель ушем дене кылым куча, тудын йодмыж почеш тӱрлӧ пашам шукта.
9989	Я. Ялкайн ондак шке мастарлыкшым поэзийыште ончыкта.
9990	Я. Ялкайн профессор Маркеловын да тунемме группын пунчалышт почеш 1929 ийыште шымле пашаште кугу тыршымашым ончыктымыжлан «выдвиженец» лиеш.
9991	Я. Ялкайн редколлегийын ик чулым тыршышыже лиеш.
9992	Я. Ялкайн тысе пӱртӱс ямым йӧратен, поснак эрвел марий-влак дене чак кылдалтше Ош Виче эҥерым, тушто чон ласкалыкым муын.
9993	Я. Ялкайн «У илыш» журналыш Пӱрын, Пӱрӧ велын да моло лӱм денат возкален шоген.
9994	Я. Ялкайн шуко икшыван ешеш шочын-кушкын.
9995	Я. Ялкайнын марий сылнымутан литературышто надырже кугу.
9996	Я. Ялкайнын педтехникумышто туннеме жапыштеже кум произведенийже савыкталтеш: «Маяк» газетеш (тудо Пӱрӧ олаште лектын шоген) «Марий революционный муро» (1921, Акмаев Шакыртан дене возымо), «Тунемше» почеламут (1925), «Вурс кайык» (1926).
9997	Я. Ялкайнын писатель семын шуаралтмаштыже руш литературым лудын шогымыжо шагал огыл полшен.
9998	Я. Ялкайнын повесть ден ойлымашыже-влак тематике шотышто икте-весышт дене кылдалт шогат, содержанийышт дене икте-весышт дене кылдалт шогат, содержанийышт дене икте-весыштым ешарат, сюжет, персонаж-влакын куснымышт событий-влакым кумдан почын пуаш полшат.
9999	Я. Ялкайнын поэмыжым эпический сынан манаш лиеш.
10000	महात्मा) титулым кучыктен — «лӱмлӧ чон» (шке Ганди тиде титулым нумалаш кӧнен огыл.