Lżejszy niż Acrobat Reader
Wśród producentów windowsowego oprogramowania panuje swoista moda na powiększanie aplikacji, kto pamięta jak wyglądał jeszcze kila lat temu Acrobat Reader, ale i ACDSee, Winamp czy Nero, pewnie wie o czym mówię.
Cenię funkcjonalność i szybkość uruchamiania, lubię minimalizm i estetyczny wygląd, dlatego zdecydowałem się przetestować kilka lekkich przeglądarek PDF w bezpłatnych wersjach dla systemu Windows:
Wszystkie one są ciekawymi alternatywami dla programu Adobe Acrobat Reader. Uruchamiają się dużo szybciej od niego, część z nich ma też więcej dodatkowych funkcji. Zachęcam do dalszej lektury i wyboru odpowiedniego dla siebie rozwiązania.
Test przeprowadziłem na programach pobranych ze stron producentów w dniu 20 października 2009 roku. Od tego czasu pewne sprawy mogły ulec zmianie (na dobre lub złe).
Cool PDF Reader
Cool PDF Reader to najmniejsza przeglądarka PDF na świecie, program waży zaledwie 650 KB. Niestety nie nadaje się do codziennego użytku.
Instalacja
Producent umożliwia pobranie pliku wykonalnego lub dwa rodzaje instalatorów. Z nieznanych mi powodów każda wersja ma inny rozmiar i nie mówię tu o rozmiarze instalatora tylko pliku wykonalnego programu.
Instalator pozwoli wybrać miejsce docelowe instalacji oraz katalog skrótów w Menu Start, następnie zaproponuje uruchomienie programu.
Użytkowanie
Cool PDF Reader uruchamia się z prędkością światła, okno główne programu ma niebieski kolor wpasowujący się w domyślny motyw Windows XP, czyli Lunę. Także część ikon jest wzorowana na Windows XP. Przeglądarka jest wyposażona w dwa paski: menu oraz narzędziowy. Podczas zmiany rozmiaru okna paski nie zawijają się, są po prostu ukrywane. W prawej części okna znajduje się zmieniający kolory odnośnik prowadzący reklamujący MagicPDF Pro Plus.
Producent przekonuje, iż program jest dostępny w 68 językach, niestety nie ma lub nie wykrywa polskiego ani nie dysponuje oknem opcji, w którym można by to zmienić samodzielnie.
Możliwości
Cool PDF Reader umożliwia wyświetlenie i wydruk dokumentów PDF, a także ich konwersję do grafiki lub pliku tekstowego (przycisk i pozycja w menu Save as).
Niestety eksport do czystego tekstu nie działa w ogóle lub działa niepoprawnie. Natomiast zapis do grafiki pozwala zachować tylko aktualnie wyświetloną stronę dokumentu.
Jednak największym mankamentem Cool PDF Reader jest brak możliwości przewijania stron, możemy przełączać się wprzód i w tył oraz do pierwszej i ostatniej strony za pomocą przycisków na pasku narzędziowym. Jednak okno przeglądarki nie ma pasków przewijania, co daje efekt częściowego podglądu w rozmiarach umożliwiających wygodne czytanie tekstu.
Podgląd dokumentu rozciągniętego do szerokości strony w większości rozdzielczości ekranu umożliwia zobaczenie tylko górnej połowy dokumentu, zaś widok całej strony pomniejsza czcionkę na tyle, że nici z czytania.
Jedyną interesującą funkcją, którą nie zawsze znajdziemy u konkurencji jest możliwość wyświetlenia dokumentu jako pokazu slajdów.
Poza jakimiś naprawdę ekstremalnymi sytuacjami, Cool PDF Reader nie nadaje się do domowego użytku.
Przejdź do oceny końcowej: wyniki przeglądu: Cool PDF Reader.
Evince
Evince to jedna z najpopularniejszych linuksowych przeglądarek PDF, którą niedawno udostępniono także w wersji dla Windows. Lekka, funkcjonalna i o otwartych źródłach.
Instalacja
Nie najlepiej wyglądający instalator, pozwala swobodnie wybrać katalog docelowy instalacji, ale nie zdecydować o położeniu ikony skrótu (zostanie automatycznie dodana na Pulpicie).
Program zajmuje na dysku 17,5 MB, czyli o 10 MB więcej niż instalator.
Użytkowanie
Evince ignoruje zainstalowane w systemie biblioteki GTK+ Runtime Environment, nie stosując się do globalnych ustawień motywu graficznego i czcionek. Zmiana wyglądu wymaga grzebania w tekstowych plikach konfiguracyjnych, z czym na pewno nie poradzą sobie „niedzielni użytkownicy komputera”.
Okno programu odstrasza nieco wyglądem, niemniej jednak jest sensownie zaplanowane. Przejrzysty pasek narzędziowy z najpotrzebniejszymi funkcjami: nawigacją i powiększeniem.
Zmiana zestawu ikon z hicolor na np. nuoveXT oraz motywu GTK z pewnością poprawiłaby odbiór aplikacji (dalsze zrzuty ekranu wykonane są na upiększonej wersji, niestety większość użytkowników sama tego nie zrobi).
Evince wykorzystuje linuksowe okno otwieranie dokumentów, które nieco różnij się od standardowego okna otwórz dokument znanego z Windows XP czy Vista, choć w przypadku tego ostatniego jest czytelniejsze.
Przeglądarka z powodzeniem pozwoli otworzyć dokumenty PDF, DjVu, ODP, TIFF i popularne formaty grafiki rastrowej.
Linuksowa wersja jest dostępna we wszystkich popularnych i większości egzotycznych językach, w tym polskim, niestety wersja dla Windows jest dostępna tylko po angielsku.
Możliwości
Evince pozwala wyświetlić dowolny dokument PDF, także zaszyfrowany, oraz inne obsługiwane typy plików, a także je drukować. Interfejs jest przejrzysty, choć część przycisków jest po prostu za duża na windowsowe standardy, co jednak może się podobać użytkownikom ze słabym wzrokiem.
Za pomocą odpowiednich przycisków szybko przejdziemy do kolejnej lub poprzedniej strony lub wskażemy numer strony, do której chcemy się udać. Program umożliwia dość swobodne powiększanie w granicach od 50 do 400% i dostosowywanie wielkości dokumentu do rozmiarów okna.
W panelu bocznym (domyślnie włączony) można wyświetlić w zależności od potrzeby i opcji dokumentu: miniatury, spis treści, załączniki lub warstwy.
Użytkownik może dostosować wygląd aplikacji ukrywając panel boczny, pasek narzędzi albo dodając lub odejmując przycisk na pasku narzędzi. Program pozwala zbadać dokument i wyświetlić jego właściwości w tym informację o użytych czcionkach.
Evince pozwala przeszukiwać otwarte dokumenty za pomocą paska wyszukiwania, który jest zintegrowany z oknem głównym - po naciśnięciu skrótu klawiaturowego, przycisku lub wybraniu opcji w menu, na dole okna wyświetlany jest pasek wyszukiwania, umożliwiający szybkie przechodzenie do kolejnego i poprzedniego wystąpienia odszukanej frazy.
Niestety Evince nie pozwoli dodać zakładek do miejsc w dokumencie ani wykonywać JavaScriptu, za to w pełni obsługuje PostScript.
Przejdź do oceny końcowej: wyniki przeglądu: Evince.
Foxit Reader
Foxit Reader to ciesząca się już sporą popularnością przeglądarka PDF dla Windows i Linuksa. Jeden z niewielu alternatywnych programowych czytników, którym udało się przebić do mainstreamu. Główne zalety Foxit Readera to jego niewielkie rozmiary i szybkie uruchamianie oraz precyzyjne odczytywanie dokumentów.
Instalacja
Niewielki instalator (5,06MB) można bez problemu pobrać ze strony producenta. Umożliwia on dostosowanie instalacji (wybór lokalizacji docelowej oraz instalacji wtyczki dla Firefoksa). Dodatkowo producent namawia do instalacji bezużytecznego paska narzędziowego dla Firefoksa, zmiany strony startowej, domyślnej wyszukiwarki oraz odnośnika do eBay na pulpicie (opcje te najlepiej odznaczyć). Jeśli z nich zrezygnujemy, nie będziemy mieli dostępu do trzech narzędzi: Typewriter Tools, Text Viewer, Text Converter. Najlżejsza konfiguracja zajmuje 13 MB miejsca na dysku.
Użytkowanie
Okno główne Foxit Readera jest zgrabne, bezpośrednio po uruchomieniu pozwala szybko otworzyć dokument PDF (choć większość osób otwiera pliki po prostu uruchamiając je w Windows Explorerze).
Na pasku menu, w prawej części okna wyświetlany jest banner reklamowy o wymiarach 240 x 20 pikseli. Nie przeszkadza on o ile rozdzielczość ekranu lub rozmiar okna pozwala wyświetlić go w jednym rzędzie z menu.
Program nie wykrywa języka systemu operacyjnego, jednak umożliwia samodzielne włączenie polskiej lokalizacji. W tym celu z menu należy przejść do Foxit Reader > menu Tools > Preferences > Languages
i wybrać Polish
. Niestety tłumaczenie jest nieprofesjonalne, wiele pozycji w ogóle nie jest przetłumaczona na język polski, podobnie skróty klawiaturowe są skopiowane z wersji anglojęzycznej i są widoczne w nawiasach obok etykiet przycisków i menu.
Mimo niedomagań tłumaczenia, okno opcji programu jest wzorowo rozplanowane, dowolną opcję można znaleźć w bardzo krótkim czasie.
Po otwarciu dowolnego dokumentu PDF, pojawiają się pasek narzędzi. Ikony są trochę zbyt krzykliwe i oczywiście nie pasują do reszty systemu (pod tym względem windowsowe programy kuleją).
Paski można odłączać od okna i dowolnie przemieszczać względem siebie. W zależności od dostępnego miejsca automatycznie układają się w jeden lub więcej rzędów przycisków. Użytkownik może ukryć wszystkie paski lub włączyć dodatkowe przycisk lub niewidoczne w danej chwili paski wybierając stosowną opcję z menu kontekstowego dowolnego paska narzędzi lub menu Widok > Toolbars
.
Menu programu w wielu miejscach jest zaśmiecone opcjami, które nie działają w wersji bezpłatnej. Aby uniknąć ciągłego pojawiania się komunikatu zachęcającego do zakupu wersji profesjonalnej, warto zaznaczyć opcję Nie pokazuj więcej tej wiadomości
.
Możliwości
Foxit Reader w bezpłatnej wersji umożliwia podgląd i wydruk dokumentów PDF oraz plików danych formularza FDF. Zaznaczanie, kolorowanie i podkreślanie tekstu. Przypisywanie zakładek do określonych miejsc w dokumencie. Tworzenie zrzutów ekranu z wybranego fragmentu.
Pełne wyszukiwanie tekstu. Powiększanie i pomniejszanie widoku strony. Przeglądanie dokumentów w trybie ciągłym, książkowym, pojedynczej lub wielu stron na raz.
Instalację dodatkowych komponentów oraz automatyczną lub ręczną aktualizację programu i jego dodatkowych komponentów.
Wyświetlanie dokumentów w Firefoksie (o ile zainstalowano wtyczkę, nie polecam). Szybkie przechodzenie do wybranej strony i wiele innych.
Przejdź do oceny końcowej: wyniki przeglądu: Foxit Reader.
Google Viewer
Google Viewer to przeglądarka dokumentów PDF, PPT i TIFF zagnieżdżonych lub podlinkowanych na stronach internetowych. Do swojego działania wymaga przeglądarki internetowej lub kompatybilnej platformy uruchomieniowej (jak Mozilla Prism czy Adobe AIR).
Instalacja
Nie wymaga instalacji, Google Viewer jest zintegrowane z wyszukiwarką, pocztą oraz innymi usługami Google. By móc korzystać z podglądu obsługiwanych dokumentów na dowolnej stronie WWW trzeba się dodatkowo wyposażyć w rozszerzenie gPDF, skryptozakładkę otwierającą odnośniki do plików PDF lub PDF, PPT i TIFF albo skrypt dla Greasemonkey.
Użytkowanie
Google Viewer nie nadaje się do przeglądania dokumentów na desktopie, jednak sprawuje się znacznie lepiej niż jakakolwiek wtyczka dla Firefoksa w przypadku przeglądanie dokumentów w internecie. Dlatego najlepiej stosować go do podglądu dokumentów i e-booków przed pobraniem.
Jak w przypadku wszystkich produktów i usług Google, przeglądarka jest minimalistyczna i po prostu działa.
Sporą zaletą Google Viewer jest jego integracja z wyszukiwarka i pocztą Google, co umożliwia szybki podgląd dokumentów uwzględnionych w wynikach oraz załączników PDF.
Możliwości
Google Viewer umożliwia skalowanie przeglądanych dokumentów, oferuje podgląd miniatur stron w panelu bocznym oraz widok pojedynczej lub wielu stron na raz. Ponadto umożliwia zapis lub wydruk dokumentu, a także konwersję do HTML.
Przejdź do oceny końcowej: wyniki przeglądu: Google Viewer.
PDF-XChange Viewer
PDF-XChange Viewer jest darmową przeglądarką dokumentów PDF z możliwością ich prostej edycji, dodawania komentarzy, eksportu do plików graficznych, obsługą języka JavaScript i zarządzania formularzami Adobe Forms.
Instalacja
PDF-XChange Viewer może być zainstalowany w systemie lub uruchamiany z dowolnego nośnika pamięci wymiennej w postaci aplikacji portable. Już na etapie instalacji program wykrywa lokalizację i komunikuje się w języku użytkownika.
Instalator pozwala wskazać lokalizację docelową oraz opcjonalne komponenty, wśród których znajdziemy moduł automatycznej aktualizacji, pliki pomocy i językowe oraz wtyczki dla Firefoksa i Internet Explorera. Rozmiar instalacji w zależności od wybranych opcji waha się od 26 do 40 megabajtów, przy czym wersja portable zajmuje tylko 14, a po usunięciu zbędnych lokalizacji językowych 10 MB.
Użytkowanie
PDF-XChange Viewer uruchamia się błyskawicznie, choć okno aplikacji nie zachwyca. Wygląd pasków i grafik odstaje od reszty systemu (choć widać, że ikony są wzorowane na Windows XP).
Bardziej zaawansowani użytkownicy z łatwością dostosują ilość przycisków i położenie pasków narzędziowych., które dość mocno eksponują możliwości edycji otwartych dokumentów. Użytkownik może dodać tekst, proste ze strzałkami oraz różne kształty. Program został także wyposażony w zaawansowaną wyszukiwarkę dostępną w panelu bocznym - umożliwia przeszukiwanie dowolnej ilości dokumentów PDF we wskazanym katalogu.
Okno opcji jest dobrze zaplanowane, opisy nie sprawiają żadnych wątpliwości, choć nawet w oknie preferencji użytkownika nie opuszcza wrażenie cukierkowatości interfejsu (zbyt wiele ikonek w różnych kolorach). Należy wspomnieć, że PDF-XChange Viewer posiada kilka unikatowych opcji, np. związanych z wydajnością (zarządzanie zużyciem pamięci i procesora).
Wersja bezpłatna nie udostępnia kilku funkcji, odpowiednie pozycje w menu są oznaczone ikoną z napisem "Pro" (co jest dość czytelne, choć psuje estetykę, wystarczyłoby wyłączenie opcji bez ich usuwania z menu). Podobnie jak Foxit Reader, PDF-XChange Viewer nieustanne wyświetla baner reklamujący PDF Creation Tools.
Możliwości
PDF-XChange Viewer umożliwia wszystkie podstawowe operacje (jak podgląd czy wydruk dokumentów PDF). Ponadto oferuje wiele rozwiązań, jakich nie ma w innych bezpłatnych programach.
Pozwoli swobodne decydować o sposobie wyświetlania dokumentu, umożliwiając jego obracanie, skalowanie, dodatkowo nanosząc siatkę i prowadnice.
Program pozwala przeglądać dowolną ilość dokumentów w jednym oknie, udostępniając podgląd kart po najechaniu na nie kursorem myszy. Bez problemu eksportuje dokument do wybranego formatu grafiki rastrowej.
Na tym jednak nie koniec. Użytkownicy PDF-XChange Viewer mają do dyspozycji kilka opcji widoku, podgląd dokumentu z prowadnicami i siatką, a także szybkiego podglądu miniatur stron w panelu bocznym.
PDF-XChange Viewer to z pewnością najbardziej rozbudowana z lekkich i bezpłatnych przeglądarek PDF dla Windows.
Przejdź do oceny końcowej: wyniki przeglądu: PDF-XChange Viewer.
STDU Viewer
STDU Viewer to jedna z najlżejszych, a zarazem najwszechstronniejszych przeglądarek dokumentów i grafik. Obsługuje dokumenty PDF, DjVu, TIFF, XPS, komiksy CBR i CBZ, a także obrazy i pliki tekstowe.
Instalacja
Instalator pozwala wybrać położenie docelowe oraz obecność skrótów na pulpicie, pasku uruchamiania oraz Menu Start. Następnie ustawić skojarzenia z następującymi typami plików: tif, tiff, djv, djvu, pdf, txt (domyślnie wyłączony), xps, cbz, cbr.
Plik instalacyjny zajmuj 1,64 MB, zaś zainstalowany na dysku program zajmuje zalewdie 2,05 MB. Niezły wynik prawda? Instalator nie oferuje żadnych aplikacji trzecich ani nie emituje reklam.
Użytkowanie
Okno główne aplikacji jest starannie zaplanowane, nie ma w nim zbędnych pasków ani krzykliwych elementów interfejsu. Wystrój, zwłaszcza ikony paska narzędziowego przypominają Windows XP.
W porównaniu z innymi programami, liczba opcji jest dość ograniczona (Ogólne, Ustawienia kart, Tekst dokumentów, Nagłówki i czcionki, Zaawansowane, Podział ekranu). Aplikacja komunikuje się z użytkownikiem po angielsku lub rosyjsku (plik xml, być może przygotuję spolszczenie dla STDU Viewer).
Możliwości
STDU Viewer umożliwia podgląd i wydruk obsługiwanych typów plików. Za pomocą listy ostatnio używanych można szybko ponownie otworzyć dokument. Standardowe okno otwierania plików oferuje podgląd.
Podgląd miniatur oraz zaawansowana wyszukiwarka w panelu bocznym przyśpiesza przechodzenie do stron z interesującą zawartością. Jak wszystkie opisywane programy, STDU Viewer umożliwia skalowanie wielkości otwartego dokumentu oraz przechodzenie do wybranej strony.
Użyteczne opcje związane z zaznaczaniem, kopiowaniem i eksportem do pliku tekstowego lub graficznego są dostępne zarówno z paska narzędziowego jak i z menu kontekstowego.
Jeśli lekturę przerwie nam awaria zasilania lub inne wydarzenie, przy ponownym uruchomieniu STDU Viewer zaproponuje przywrócenie wcześniej przeglądanych plików.
STDU Viewer umożliwia podgląd właściwości dokumentu oraz zmianę zaawansowanych ustawień wyświetlania (jasność, konrast, gamma).
Przejdź do oceny końcowej: wyniki przeglądu: STDU Viewer.
Sumatra PDF
Sumatra PDF to najlżejsza, minimalisyczna desktopowa przeglądarka PDFów dla Windows jaką znam. Jej autorem jest Polak, Krzysztof Kowalczyk.
Instalacja
Instalacja sprowadza się do pobrania instalatora, archiwum ZIP lub wersji portable, które rozpakowujemy do wybranego katalogu.
Instalator zajmuje 1,43 MB, czyli nieco więcej niż sam program. Nie zawiera żadnych komponentów reklamowych ani aplikacji trzecich.
Użytkowanie
Sumatra PDF uruchamia się błyskawicznie, choć żółte wypełnienie okna z pewnością nie wygląda zbyt przyjaźnie.
Ilość opcji i menu jest minimalna. Z pewnością znajdą się użytkownicy, którzy potraktują to jako ogromną zaletę.
Niestety Sumatra PDF nie najlepiej radzi sobie z plikami z niektórych generatorów WWW2PDF, nie wyświetlając ich treści lub miksując czcionki.
Mimo, że program jest tworzony przez Polaka, nie brak w nim potworków językowych, w stylu "pokaż toolbar" czy elementów, których nazwy nie są wyświetlane w rodzimym języku.
Możliwości
Sumatra PDF umożliwia podgląd i wydruk dokumentów PDF, wykorzystywanie spisu treści i zakładek w panelu bocznym, przechodzenie do wybranej strony, powiększanie oraz przeszukiwanie dokumentu, czyli wszystko to, czego większość użytkowników oczekuje od czytnika PDF.
Sumatra PDF świetnie sprawdza się na starych maszynach oraz wśród zwykłych użytkowników. Może być stacjonarnym odpowiednikiem Google Viewera.
Przejdź do oceny końcowej: wyniki przeglądu: Sumatra PDF.
Wyniki
Kategoria |
Cool PDF Reader |
Evince |
Foxit Reader |
Google Viewer |
PDF-XChange Viewer |
STDU Viewer |
Sumatra PDF |
Maks. liczba
punktów |
Przejrzystość interfejsu |
3 |
3 |
3 |
4 |
2 |
4 |
4 |
4 |
Responsywność i szybkość uruchamiania |
4 |
3 |
3 |
2 |
4 |
4 |
4 |
4 |
Doświadczenie użytkownika |
3 |
6 |
8 |
4 |
7 |
8 |
4 |
10 |
Polska lokalizacja i dokumentacja |
0 |
0 |
1 |
2 |
2 |
0 |
1 |
2 |
Możliwość pracy w trybie portable |
1 |
0 |
0 |
1 |
2 |
0 |
2 |
2 |
Obsługa dodatkowych typów plików |
0 |
2 |
1 |
1 |
0 |
2 |
0 |
2 |
Dodatkowe możliwości i obsługa rozszerzeń |
0 |
0 |
1 |
0 |
2 |
1 |
0 |
3 |
Suma punktów |
11 |
14 |
17 |
14 |
19 |
19 |
15 |
25 |
Podsumowanie
Miejsce I
STDU Viewer to idealne połączenie funkcjonalności, wygody i estetyki. Jedynym mankamentem może być brak polskiego tłumaczenia. Niemniej jednak, moim zdaniem to najlepsza obecnie przeglądarka PDF.
Miejsce II
PDF-XChange Viewer zdobył taką samą ilość punktów, co STDU Viewer. Jest naprawdę świetną przeglądarką ze sporymi możliwościami. Niestety inne przeglądarki PDF mogą mieć problemy z poprawnym odczytaniem niektórych naniesionych zmian. Niestety nadmiar pasków i przycisków odstrasza przeciętnego użytkownika.
Miejsce III
Foxit Reader to dobre rozwiązanie dla kogoś szukającego lekkiej alternatywy dla Acrobat Readera. Wszystko w nim jest znośne, od interfejsu po ilość opcji. Producent skutecznie zniechęca do jego stosowania przez "przymusowe" dodatki.
Miejsce IV
Sumatra PDF świetnie nadaje się na słabsze komputery i wszędzie tam, gdzie wystarczy szybki podgląd lub wydruk dokumentu PDF. Ze względu na małe rozmiary i dostępność aplikacji na platformę PortableApps.com jest to także idealne rozwiązanie dla posiadaczy pendrive'ów.
Miejsce V
Evince to przyzwoita przeglądarka różnych dokumentów i grafik, w tym PDF. Dość wszechstronny program, jednak w windowsowej wersji wygląda nie najlepiej i brak mu tłumaczenia. Być może jeśli autorzy zrezygnowaliby z wkompilowanego GTK i ułatwili jego dostosowywanie program wyglądałby przyjaźniej. Od strony technicznej w zasadzie nie można mu niczego zarzucić.
Miejsce VI
Google Viewer to dobre rozwiązanie dla osób stykających się z dokumentami PDF sporadycznie i głównie w sieci. Mimo to polecam go wszystkim zamiast wtyczek dla Firefoksa, które niejednokrotnie są źródłami luk bezpieczeństwa i przyczyniają się do spowalniania przeglądarki. Poza tym, nigdy nie rozumiałem uruchamiania jeden aplikacji w drugiej (mniej więcej na tej zasadzie działają wtyczki).
Miejsce VII
Cool PDF Reader to najsłabsza z porównywanych przeglądarek PDF, mimo to, ze względu na ekstremalnie małe rozmiary i brak konieczności instalacji znajdzie pewnych użytkowników.
Co wybrałeś?
Ja zdecydowałem się na połączenie Google Viewer (dla dokumentów on-line) i STDU Viewer (dla dokumentów przechowywanych lokalnie).
Napisz co sądzisz o porównaniu i czy chciałbyś zobaczyć moje porównanie innego rodzaju aplikacji (np. edytorów tekstu, programów do prostej obróbki zdjęć itp.). Daj znać jeśli znasz inną interesującą przeglądarkę PDF dla Windows i napisz czego Ty używasz.
UWAGA: Czytając ten artykuł w czytniku kanałów Atom lub RSS nie możesz śledzić reakcji blogosfery ani innych czytelników. Nie możesz też dodawać komentarzy. Odwiedź oryginalną stronę, aby zobaczyć dodatkowe opcje.